ISSN: 1380-8915 nr 121 Zambia Nieuwsbrief Kwartaalblad van de Stichting Werkgroep Zambia nr. 121 maart 2008 Voorwoord INHOUD Mede dankzij de bijdrage van enkele toegewijde nieuwe redacteuren is het gelukt om publicatie van de Zambia Nieuwsbrief voorlopig voort te zetten. Politiek Binnenland 2 Zo goed als alle thema's komen weer aan bod. De redacteuren komen uit de Economie 4 anonimiteit, want bij elke bijdrage staat nu de auteur. Mijnbouw 7 Bij politiek krijgt vooral de grondwetgevende vergadering aandacht. De hoge Energie 8 dagvergoedingen worden vanuit de kerken scherp bekritiseerd en de boycot vanuit de kerken en de oppositie duurt voort. Transport 9 Landbouw 10 Het zal niet verbazen dat de economie nog steeds in de lift zit, ondanks Water 12 voortgaande energieproblemen. Zo zat heel Zambia in januari een nachtje Milieu 14 in het donker vanwege capaciteitsgebrek tijdens herstelwerkzaamheden bij enkele krachtcentrales. Enkele nieuw geplande centrales zouden vooral Toerisme 15 stroom aan het buitenland gaan leveren. Er wordt ook nagedacht over uranium Onderwijs 16 als energiebron, nu in de nieuwe Lumwana mijn naast koper uranium is Initiatieven: Mukambi 17 gevonden. Kinderen 18 In deze Nieuwsbrief een hele pagina Vrouwen 19 over de overstromingen van januari. Gezondheidszorg 20 Heel Zambia had overlast van de Cultuur, Boulevard 22 zware regenval, maar het zuiden Religie 23 werd het ergst getroffen. Daar verloren mensen huis en vee en Onderneming: Limo Hire 24 vielen enkele doden te betreuren. Of Gelezen 25 de landbouwopbrengsten van de overstromingen te lijden zullen hebben is Sport 27 niet gezegd. De oogst van vorig jaar was prima, ondanks de overstromingen van toen. Werkgroep Zambia 28 De pagina over sanitatie en drinkwatervoorziening laat zien dat het de Zambiaanse regering ernst is om de situatie te verbeteren. Een Chinese onderneming werkt op de Copperbelt met de uitvoering van projecten op dit gebied. Lusaka ontving een Chinese donatie van $20 mln voor verdere water- en sanitatiewerken. Daar werd onlangs ook het startschot gegeven voor de campagne 'Houd Zambia Schoon en Gezond'. Dit zal de sterk groeiende hotel- en toerismesector in het land als muziek in de oren klinken. De hotelindustrie juicht ook een nieuwe toerismewet toe, die de toeristenindistrie aan strengere regelgeving en toezicht gaat onderwerpen.

De zorg voor wezen en kwetsbare kinderen lijkt voldoende aandacht te krijgen. De weeshuizen schieten als paddestoelen uit de grond. Helaas worden er ook misstanden geconstateerd. Vrouwen blijven vechten voor hun rechten. Zo wordt er gewerkt aan een nieuwe wet die vrouwen moet beschermen tegen huiselijk geweld. In de gezondheidssector is er nog steeds personeelstekort, maar het personeelsbehoudprogramma werpt vruchten af. Er keerden het afgelopen jaar 24 artsen en ook een aantal verpleegkundigen uit het buitenland terug.

De Nederlandse ondernemer in deze nieuwsbrief is Hans Sportel. Hij runt in Lusaka het autoverhuurbedrijf "Limo-Hire". De NGO bijdrage komt van de Stichting Mukambi Community School, die op de Mukambi Safari Lodge bezig is het onderwijs aan het personeel en hun kinderen een stimulans te geven. Mukambi is trouwens vanaf 3 maart weer op tv.

Andere Nederlandse organisaties organiseren evenementen, gericht op Zambia; zie daarvoor de achterpagina, waar ook de oproep van het bestuur staat voor een ''digitale'' knipper en een webmaster. Voor uw donatie is de acceptgiro toegevoegd.

ZNB 121 -1/ maart 2008 Binnenlandse politiek

Leden van Binnenlandse politiek de NCC Jan Kees van Donge Het is niet duidelijk of er NCC members take oath sprake is van een e v e n w i c h t i g e Ernest Sakala, de hoogste rechter van het samenstelling land, heeft medio december 338 leden van de NCC. van de NCC (National Constitutional Afgaande op Conference, de grondwetgevende een artikel in conferentie) ingezworen en dat zijn ze nog "The Post" van niet allemaal. De regering benadrukt sterk Guy Scott en dat het NCC boven de partijen moet staan, Given Lubinda omdat het bij een grondwetsherziening in augustus is om een nationaal belang gaat. Sakala de samenstelling benadrukte bij de installatieceremonie sterk in het dat ook de gezichtspunten van degenen voordeel van die geen zitting wilden nemen in de NCC politici, terwijl genomen in de NCC. Drie andere PF in de beraadslagingen betrokken moeten het de bedoeling was om een nationale parlementsleden hadden geregistreerd worden. De meeste leden van de oppositie 'people driven' grondwet te maken. De en een vergoeding van ZK 6.2 miljoen hebben, ondanks eerdere protesten toch volgende politici zijn lid van de NCC: in ontvangst genomen. De dag daarna zitting genomen in het nieuwe orgaan. verklaarden ze echter spijt te hebben en Sakwiba Sikota, de leider van de United Parlementsleden: 158 ze beloofden het geld terug te storten. Liberal Party (ULP), een afsplitsing van Ambtsdragers binnen Peter Machungwa is de leider van deze de UPND noemde de instelling van de politieke partijen: 48 ongehoorzame groep. Hij is een MP uit NCC de grootste nationale prestatie van Gemeenteraadsleden: 73 Luapula Province en kan gezien worden 2007. Let wel op het woord nationaal, Leden van het House of Chiefs: 18 als leider van de vleugel in de PF die hij noemde het niet een prestatie van de Daarmee zijn 297 leden van de verwachte eerder uit de MMD stapte uit loyaliteit regering. 472 leden tellende NCC politici. voor Chiluba. Iedere partij die tenminste een persoon in Sata beschouwt de PF-leden van de Hoge vergoedingen het parlement heeft mag zes bestuursleden NCC als lid van een organisatie die NCC bekritiseerd van de partij meenemen. De United buiten het Patriotic Front staat. Zij Liberal Party heeft bijvoorbeeld drie MPs hebben de discipline van Guy Scott, hun De NCC lijkt niet op de National en mag dus negen vertegenwoordigers parlementaire leider, niet gevolgd. Hij Constitutional Assembly zoals naar de NCC sturen. Dat is veel als je het verwacht dat deze groep onder leiding van voorgesteld door de NGO gemeenschap bijvoorbeeld met de vertegenwoordiging Machungwa uit de partij zal stappen. Dat (zoals besproken in vorige ZNB- van de kerken vergelijkt. Elk van de drie lijkt onwaarschijnlijk want dan moeten ze afleveringen, zie ZNB120-2). De samenwerkingsverbanden van kerken een dure tussentijdse verkiezing aangaan. verontwaardiging in die kringen is mag drie vertegenwoordigers sturen Maar het lijkt wel twijfelachtig of zij daarom groot, met name vanwege de en ze hebben dus alles bij elkaar negen een effectieve oppositie gaan voeren. zeer ruime vergoeding van US$ 330 per stemmen. Dat is evenveel als de ULP. De PF parlementariër voor Bahati sprak zittingsdag die aan de afgevaardigden (http://zambian-economist.blogspot.com 27/08/07;14/12/07 ; bijvoorbeeld zijn waardering voor de gegeven wordt. Of om het in Zambiaanse TZ 14; 31/12/07; 14/1/2008) regering uit en besloot met: "whether kwachas te zeggen: de afgevaardigden we are PF, ULP, MMD or any political krijgen K 500.000 per zittingsdag en Het Patriotic Front en de NCC een onkostenvergoeding van K 650.000 per dag. Ze krijgen daarnaast nog een Het Patriotic Front is de enige politeke transportvergoeding van K 100.000 per partij die een boycot van de NCC heeft dag en K 300.000 voor degenen die van uitgeschreven. Maar Michael Sata, de buiten Lusaka komen. leider van de PF, vond geen willig gehoor. Zeven- entwintig PF parlementariërs, zes PF burgemeesters en twee PF (districts) gemeenteraadsleden hebben toch zitting Sata

ZNB 121 -2/ maart 2008 Binnenlandse politiek party, we need to ensure this country to Convict Chiluba, Ambassade-nieuws move forward". government urges Court Daar staat tegenover dat Sata een zaak Vanuit de Ambassade wegens smaad begint tegen de PF MP Spannender is wat gebeurt inzake de via Ben Schulte voor Matero, Faustina Sinyangwe. Die civiele zaken voor het Hooggerechtshof betitelde Sata als een 'thug' (rauwdouwer) EPA: Zambia opent zonder leiderschapskwaliteiten, nadat grenzen voor EU niet Sinyangwe overvallen was door een groep (door Sata gesteunde?) PF- Zambia heeft het interim-akkoord over aanhangers. de Economic Partnership Agreement (EPA) met de EU getekend. Daarbij zou Sata ready for power change Zambia dus niet uit de maat lopen en Ondertussen is er ook een opvolgingsstrijd uiteindelijk haar grenzen openstellen voor losgebrand. Given Lubinda, een relatief een groot van de goederen uit Europa. jonge en goed opgeleide PF MP, gaf een Chiluba en zijn vrouw Regina in betere tijden Maar dat laatste is niet waar. Zambia persconferentie waarin hij interesse voor heeft als enig Afrikaans land niet de het leiderschap van het Patriotic Front in Lusaka, hoewel daar ook geen nieuwe paragraaf over markttoegang getekend. bekend maakte. Sata verwelkomde dit feiten naar voren komen. Daar wordt Het betekent dat de Zambiaanse regering en zei dat de PF een democratische partij door de regering gevraagd om het vonnis niets hoeft uit te leggen aan de bevolking. is. Lubinda heeft geen zitting genomen dat in Londen geveld is in Zambia geldig Zambia's handelsregime met de EU blijft in de NCC en is dus geen lid van een te verklaren. De advocaten van Chiluba dus het Everything But Arms (EBA): schaduwpartij-organisatie.(TZ14, 15, 18 /1/08) maken weer dezelfde bezwaren als die ze tarief- en quotavrije toegang tot de EU in Londen maakten. Zo gaat het om een markt voor alle producten (behalve Weinig schot in dienstorder uit 1970 die het hoofd van de wapens) en vanaf september 2009 ook rechtzaken Chiluba inlichtingendienst machtigt betalingen suiker." te doen uit naam van het staatsbelang. Henny Gerner, Eerste Ambassade- Volgens een populair weblog van Die is in Londen ook al onder protest secretaris, Private Sectorontwikkeling Zambianen in het Verenigd Koninkrijk is geproduceerd en dat werd dus herhaald Lusaka. (Eind januari 2008) corruptie in Zambia het saaiste onderwerp in Lusaka. Het was wel opvallend dat van 2007 omdat er totaal geen schot zit Chiluba deze rechtszaak bijwoonde in de rechtszakenrond Chiluba. Een van terwijl hij al lang niet meer verschijnt de beschuldigden, de politieke baas van in de criminele zaken. Reden van zijn Katanga, Moses Katumbi, zal niet verder verschijning is wellicht dat dit vonnis het vervolgd worden. Mike Mulongoti, de mogelijk zou maken hem financieel kaal overheidswoordvoerder, zei het simpel: te plukken

'Dit is vanwege economische belangen. De rechtszaak tegen Regina, de De ambassadeur op bezoek in Macha 2007 Zambia heeft de keuze om of de economie echtgenote van Chiluba, is weer verdaagd lam te leggen door conflicten met Congo omdat er problemen zijn gerezen tussen Nieuwe Ambassadeur of om te proberen met dit land in vrede haar en haar advocaat. De aanklager te leven.' Katumbi heeft enkele keren protesteerde heftig, maar de rechter gaf Vanaf augustus aanstaande verwisselen de de grenzen tussen Congo en Zambia geen krimp. huidige ambassadeur, Eddy Middeldorp, dichtgegooid wat grote schade opleverde (http://zambian-economist.blogspot.com 29/12/07; abcnews. en een van de vijf Inspecteurs van voor de mijnen. go.com 12/12/07; TZ21, 23/1/08) de Buitenlandse Dienst (ISB), Harry Mutembo Nchito, de aanklager van de Molenaar, van plek. Het is gebruikelijk Task Force, heeft nu wel een afsluitend bij diplomatieke functies om elke drie tot requisitoir gehouden in de strafzaken vier jaar van functie en/of standplaats te voor het hof van de magistraat in wisselen. Lusaka. Mocht daar een veroordeling In een volgend nummer komt uit voortkomen dan is de weg vrij voor waarschijnlijk een terugblik van de hoger beroep. Het kan dus nog wel een huidige ambassadeur en een vooruitblik tijdje duren voordat er een definitieve van de volgende. veroordeling komt. Er kwamen geen (bron: directe correspondentie met de ambassadeur, 4/1/08) nieuwe feiten naar voren: het verhaal is nu wel bekend.

ZNB 121 -3/ maart 2008 Economie

Economie verder groeien en zijn ze in staat meer EU kwaliteitseisen mensen in dienst te nemen. Hierdoor bemoeilijken Martine Koopman neemt niet alleen de formele economie toe, maar ook de informele. De EAZ Zambiaanse export waarschuwt wel dat dit effect pas in Blijvend sterke groei 2010 in de totale economie merkbaar Tijdens de EU-Afrika top in Lissabon Zambiaanse economie zal zijn, omdat een toenemend inkomen heeft president Mwanawasa, die als in de formele sector (vooral van de top- voorzitter van de SADC aanwezig was, Het blijft goed gaan met de Zambiaanse en midden-inkomens) maar langzaam aangegeven dat non-tarief barriéres economie. De wereldbank heeft Zambia doordruppelt naar de lagere regionen. samen met landbouwsubsidies export opgenomen in een lijst met aantrekkelijke Voor de medewerkers van de Mopani naar de EU moeilijk maken. landen om in te investeren. De mijnen zal dit effect sneller merkbaar Zambia loopt per jaar US$ 150 mln aan Zambiaanse economie groeide in 2007 zijn: zij krijgen per 1 januari een rundvleesexport mis door de zeer hoge met 7% en in de afgelopen vijf jaar steeds loonsverhoging van 15%. Ook voor Europese hygiënestandaarden die hoge met meer dan 5%. Voor 2008 verwacht de meeste andere Zambianen is er op investeringen vergen. Dit bedrag ligt in de Wereldbank een groei van 6,4%. korte termijn een koopkrachtverhoging de buurt van de totale jaarlijkse Europese Investeringen nemen nog steeds toe, te verwachten. Het ministerie van hulp die het land ontvangt. Zambiaans ondanks het wereldwijd verslechterende Financiën heeft een aantal maatregelen rundvlees wordt door Europese toeristen investeringsklimaat als gevolg van de genomen waardoor de mensen in totaal zonder enig probleem gegeten, maar het kredietcrisis. De groei is volgens de € 181 mln minder belasting hoeven te voldoet niet volledig aan de EU-normen. Wereldbank vooral het gevolg van een betalen vooral door een verlaging van de Dit staat de Zambiaanse export in het behoedzaam macro-economisch beleid BTW tarieven. algemeen in de weg. Er kan vaak niet tegen en technologische vooruitgang, waardoor President Mwanawasa heeft eind een constante kwaliteit worden geleverd. de productiviteit heeft kunnen stijgen. 2007 verschillende Europese landen Daarom heeft de Zambiaanse regering De economie groeit, maar niet iedereen bezocht om meer directe investeringen een project gestart dat de kwaliteit van profiteert er van. Wel worden er volgens te verkrijgen. In 2007 ontving Zambia Zambiaanse exportproducten en diensten de Economics Association of Zambia US$ 2,5 mld aan buitenlandse directe naar internationale standaarden moet (EAZ) komend jaar 36.000 nieuwe banen investeringen in de mijnbouw, toerisme, tillen. Dit wordt gedaan in samenwerking gecreëerd in de formele sector, mede door energie en in de productiesector. met het European Union Development toename van binnenlandse bestedingen, Fund (EUDF) en de UN Industrial macrostabiliteit en dalende inflatiecijfers. Kapitaalgroei MKB Development Organisation (UNIDA). door dalende rente Het Zambian Board of Standards(ZABS) kan hierdoor uitrusting aanschaffen en een De binnenlandse kapitaalmarkt is ook programma starten om de kwaliteit van verbeterd door een dalende (maar naar producten te meten en te verbeteren. Het Europese begrippen nog steeds zeer hoge) programma richt zich in eerste instantie rente, die over 2007 gemiddeld 17% op de exportsector. ZABS heeft tot nu bedroeg. De rente op staatsobligaties is toe al meer dan 500 normen gepubliceerd gedaald naar 11%, nog maar net boven om producenten te ondersteunen om aan de huidige inflatie die net onder de 10% de internationale standaarden te voldoen. ligt. Voornamelijk voor het Midden en Sommige standaarden zijn verplicht, KleinBedrijf midden- en kleinbedrijf ook voor importproducten, waardoor Zambiaanse kopermijn (MKB) is de markt verbeterd, doordat de import van sub-standaard producten een tweetal banken zich speciaal op deze kan worden gestopt (in het bijzonder In november was de inflatie op jaarbasis sector zijn gaan richten. Niet zonder uit China). Het uiteindelijke doel is dat zelfs gedaald tot onder de 9%. Het doel succes, want de bankensector zelf is alle producten en diensten op een hoger voor 2008 is de inflatie niet boven de 7% mede hierdoor kwaliteitspeil komen, zodat Zambia zijn te laten stijgen. Zambia heeft in 2007 ook het afgelopen concurrentiepositie kan verbeteren. voor het eerst een handelsoverschot. jaar ook sterk Geraffineerd koper is nog steeds het gegroeid. belangrijkste exportproduct, machines en transportmiddelen zijn de belangrijkste importproducten. Door een verbeterde President Mwanawasa tijdens een toegang tot kapitaal kunnen bedrijven toespraak voor SADC

ZNB 121 -4/ maart 2008 Economie

leidende handelspartner Epa nadelig voor met een aandeel van 24,4 % (november 2007) in de kleine boeren? export. Zuid-Afrika blijft Het Civil Society Trade Network of voor Zambia de belangrijkste Zambia (CSTNZ) heeft gewaarschuwd handelspartner, zowel voor voor een aantal maatregelen die import als export. handelsbelemmeringen beogen te verminderen. Deze zouden een averechtse Gele kaart voor werking hebben op de allerarmsten. Het transnationaal kan zelfs leiden tot voedselonzekerheid bij kleine boeren, bijvoorbeeld als verkeer gevolg van het nieuwe Economic Partner COMESA wil ook innovatie Agreement (EPA) waardoor Europese stimuleren om de con– boeren hun producten in Zambia kunnen currentiepositie in de regio verkopen tegen een prijs waarvoor kleine te verbeteren. Een goed boeren, door de beperkte productieschaal, voorbeeld is het "gele niet kunnen leveren. Landen binnen COMESA kaart"-systeem waardoor Handelsbelemmeringen auto's eenvoudiger tussen landen kunnen MKB Management rijden, doordat ze niet meer per land een programma gelanceerd De Common Market for Eastern and verzekering nodig hebben, maar alleen in Southern Africa (COMESA) wijst erop het land van herkomst verzekerd moeten De Zambian Association of Chambers dat Zambia nog meer kan doen om het zijn. Dit lijkt een simpele maatregel, maar of Commerce & Industry (ZACCI) aandeel in de markt waarin het opereert het bleek tot voor kort onmogelijk in te lanceert een toolkit voor het midden- te vergroten. De Zambiaanse thuismarkt voeren. De kaart gaat gelden van Soedan en kleinbedrijf (MKB) bestaande uit is klein en het zou daarom meer regionaal tot Zimbabwe en van DR Congo tot studiemateriaal over ondernemerschap, moeten gaan denken om een grotere Djibouti. Het verlaagt de transportkosten planning binnen een onderneming, thuismarkt te kunnen creëren. Hierdoor over de weg, wat zeer noodzakelijk is financieel management, leiderschap, kan Zambia op termijn beter internationaal voor Zambia dat door buurlanden is sales en marketing en human resource concurreren. Tussen COMESA-landen omsloten en geen directe toegang heeft management. Zambiaanse MKB- bestaan nog steeds forse handelsbarriéres, tot zeehavens. Door lange afstanden ondernemingen zouden de motor zoals verschil in belastingtarieven, is transport tijdrovend en dit kost het van verdere ontwikkeling moeten ingewikkelde procedures voor export bedrijfsleven veel geld. Ook gaat er zijn, maar missen vaak capaciteit om en lange procedures om een bedrijf te nogal wat tijd verloren bij het oversteken verder te groeien. De toolkit moet deze kunnen starten. De Zambiaanse regering van grenzen. De grensoversteek naar ontwikkeling verder stimuleren. De zou hier verder een bijdrage aan kunnen Zimbabwe is in deze berucht. Economics Association of Zambia (EAZ) leveren door een nog vrijer, simpeler De regering probeert hier wat aan te doen start een campagne die tot doel heeft de en transparanter investeringsbeleid te door met Zimbabwe een overeenkomst basis van economische kennis in het voeren. te sluiten om tot een "One stop Border algemeen te vergroten. De campagne De EU geeft COMESA een bedrag van Post" te komen. wordt uitgevoerd in samenwerking met € 78 mln om de integratie tussen landen de Universiteit van Zambia (UNZA) en te verbeteren en te stimuleren. Door met de Bank of Zambia (BAZ). verdergaande regionale integratie wordt de concurrentiepositie van COMESA- Het energie probleem landen beter als gevolg van een grotere thuismarkt en een hoger handelspeil. Van Als gevolg van een 15 uur durende dit geld kunnen ook tijdelijke negatieve stroomstoring (in sommige gevallen effecten zoals lagere overheidsinkomsten zelfs rond de 36 uur!) was het op 19 (als gevolg van verlaagde tarieven van januari in heel Zambia donker. ZESCO, inkomstheffingen) bestreden worden. het Zambiaanse energiebedrijf, verwacht COMESA is verantwoordelijk voor een toename van energie-export van 11,2% van de export (november 2007). 28% als gevolg van een sterke regionale De SADC, ontwikkelingsgemeenschap groei. Daarnaast neemt ook in Zambia lange wachtrijen bij Zambiaanse grensovergang van zuidelijk Afrika, is nog steeds de zelf de vraag naar energie steeds

ZNB 121 -5/ maart 2008 Economie

Mobiele telefonie Lusaka Stock Exchange verder toe, al gaat dit meer geleidelijk. De Zambiaanse markt voor mobiele De aandelenbeurs van Lusaka is in ZESCO kan na een telefonie is vergelijkbaar met die van 2007 met 38% gegroeid, van een onderhoudsbeurt van een gemiddelde Europese stad. marktkapitalisatie van € 2,36 mln naar een energiecentrale Toch lijken de Zambiaanse mobiele € 3,27 mln. Het was een van de best presterende beurzen in de regio. Grootste weliswaar weer tegen telefoon–aanbieders het aantal fonds is Zambeef met een omzet van € maximale capaciteit abonnees moeilijk aan te kunnen, 6,36 miljoen in 2007. leveren, maar dat is terwijl er in Europese steden met onvoldoende om aan een veel grotere klantdichtheid, Scirocco de sterk gestegen geen sprake is van overbezetting Scirocco gaat door de grote vraag naar vraag te voldoen. Een echte mobiele telefoon van het netwerk. Dit komt omdat de cement sterk investeren in de uitbreiding Het Copperbelt verschillende aanbieders geen geld van de cementfabriek in Lusaka, waardoor energiebedrijf (CEC) wil ook verder hebben voor grote investeringen, zodat de productie kan verdrievoudigen. De investeren in energiecentrales. Een zij steeds maar kleine uitbreidingsinve vraag naar cement is zeer groot door alternatieve bron van energie zou steringen doen. Om de dienstverlening het grote aantal constructieprojecten in uranium kunnen zijn, omdat in de in betere banen te leiden wordt er via de verschillende delen van het land, zoals Lumwana mijn naast koper ook uranium Information Communication Technology in Solwezi, maar ook in de hoofdstad in de grond zit. De nucleaire optie is (ICT) wet, meer transparantie geëist en Lusaka. echter meer voor de lange termijn. De beter toezicht geregeld. Fresh Pikt toegenomen vraag van de mijnbouw zal op korte termijn ten koste kunnen Copperbelt Energy Armoede op het platteland wordt gaan van andere sectoren. De nieuwe Company naar de beurs niet alleen veroorzaakt door een waterkrachtcentrales die in aanbouw slechte infrastructuur, een gebrek zijn, zijn er vooral op gericht om meer Het Copperbelt Energiebedrijf (CEC) aan investeringen en technologische is in december op de Lusaka Stock energie te kunnen exporteren. Dit mag achterstand, maar zeker ook door een Exchange genoteerd. Dit is het 17e niet ten koste gaan van binnenlandse gebrek aan toegang tot de markt waar bedrijf dat op de beurs van Lusaka is consumenten, die indirect export zouden genoteerd en het eerste energiebedrijf. kleine boeren hun overschotten kunnen subsidiëren, maar zelf in toenemende Er zullen 1 miljard aandelen worden verkopen. In Eastern Province worden mate last krijgen van "load shedding", uitgebracht. op grote schaal pinda's verbouwd, in het tijdelijk niet leveren van elektriciteit Luapula Province is een overschot in bepaalde wijken. Meer koeriersdiensten aan cassave en in North-Western in Zambia Province goede kwaliteit ananassen. Waardestijging Toch vinden deze producten zelden onroerend goed Lusaka Door een toename van het aantal hun weg naar de markt. Daar brengt koeriersdiensten is een prijzenoorlog Fresh Pikt nu verandering in, door elke In Lusaka is de waarde van huizen ontstaan. Fedex heeft bijvoorbeeld zijn week 40 ton ananas uit Mwinilunga in tarieven rond de kerstdagen met 20% eind 2007 gemiddeld vier keer zo Lusaka te verwerken. De ananassen zijn verlaagd. Hierdoor zijn de volumes hoog geworden, doordat de gemeente afkomstig van 1000 kleine boeren, die substantieel toegenomen, maar ging de voor het eerst sinds 1995 een nieuwe omzet over 2007 door de toegenomen ook technische ondersteuning krijgen waardebepaling (vergelijkbaar met concurrentie omlaag. Fedex verloor om hun productie verder te kunnen onze WOZ waarde) heeft uitgevoerd. ondanks de prijsverlaging marktaandeel laten groeien. Een zusterbedrijf, Choice Hierdoor moeten huiseigenaren fors aan Post Courier in partnership met Nuts Zambia Ltd, gaat 2000 ton pinda's meer gaan betalen. Volgens de minister Zambian Airways. verwerken uit Eastern Province. Beide van Local Government and Housing, projecten werden mogelijk met behulp Sylvia Masebo, zouden gemeentes deze van de Market Access, Trade and waardebepaling vaker moeten uitvoeren Enabling Policies Project (MATEP), om zulke schokken beter te kunnen USAID en the Zambia Agribusiness verwerken. Technical Assistance Centre (ZATAC) (TZ,P: okt-dec07; TZ en P dgitaal.tot en met 8/2/2008) http://allafrica.com; http://www.reliefweb.int/; UN integrated Regional Information Network; www.GlobalVoices.com; http://www.guardian.co.uk; Budget 2008 toespraak door de Constructieproject minister van financiën Ng�ndu Magande

ZNB 121 -6/ maart 2008 Mijnbouw

Mijnbouw nadat de mijnbouwovereenkomsten mijnbouwlicentie heeft gekregen. in werking treden. Dit werd gemeld Hiermee is een weg ingeslagen naar Chris Cornelisse op een workshop van de Zambiaanse de inzet van kapitaal van Zambiaanse Vakbondencentrale. De kopermijnen burgers in de mijnbouw, een sector die Lumwana Mijn geeft van Chambishi en Konkola werden vanouds werd gedragen door buitenlands hoop aan N-W-Province genoemd als de drijvende krachten kapitaal van overzeese mijnbouwconglo van respectievelijk Chinese en Indiase meraten.(TZ 16/11/07) De bouw van de investeringsinspanningen in de Lumwana mijn 65 Zambiaanse mijnbouw. Door investering Richtlijnen voor km ten westen van van US$100 mln in het Project Westelijke uraniumwinning Solwezi vordert Ertslaag Chambishi worden 1000 gestaag. De aanleg banen voor de plaatselijke bevolking De regering heeft richtlijnen opgesteld door Zesco van gecreëerd. voor de winning van uranium. Deze de benodigde Veel Zambianen waren echter niet zullen aan het Internationaal Atoom hoogspannings- tevreden over de toewijzing van grote Energie Agentschap (IAEA) ter advies kabels van Solwezi naar Lumwana is werken aan buitenlandse aannemers in worden voorgelegd. Opslag, veiligheid, een eind onderweg en de overheid is plaats van aan Zambiaanse. Ook wordt beveiliging en transport moeten strikt gestart met de aanleg van de weg die er minder geïnvesteerd in training van worden gereguleerd. Lumwana met Solwezi gaat verbinden. Zambiaanse werknemers. De Chinese Vorig jaar heeft Equinox Minerals Het aantal arbeiders in de bouw bedraagt en Indiase FDI hebben weliswaar de uranium gevonden bij de Lumwana 3500, dat is 1000 man meer dan eerder werkgelegenheid in hun bedrijven kopermijn in de North Western Province. werd geschat. Verwacht wordt dat de vergroot, maar de kwaliteit ervan is OmegaCorp Limited heeft exploraties mijn, die de grootste kopermijn in Afrika twijfelachtig. De meeste banen zijn uitgevoerd in Siavonga in haar Kariba moet worden, in 2008 in productie gaat. tijdelijk, geven vaak onvoldoende Uranium Project en Albidon Zambia Gedurende de eerste 6 jaar verwacht inkomen, missen sociale bescherming heeft uranium gevonden bij Chirundu, eigenaar Equinox Minerals jaarlijks en de bieden arbeidsomstandigheden beide in de Southern Province.(P 15/1/07) 169.000 ton koper te produceren. die niet stroken met internationale Directeur Harry Michael van Lumwana arbeidsvoorwaarden. Burgers winnen metalen Mining Co zei dat de geschiktheid Begin januari 2008 hebben 500 arbeiders van plaatselijke bevolking voor in de Chambishi kopersmelter het werk In buiten gebruik zijnde mijnschachten deelname aan het arbeidsproces beperkt neergelegd als protest tegen lage salarissen vindt illegale ertswinning plaats door lijkt door gebrek aan onderwijs en en slechte arbeidsomstandigheden. Zambianen. Dit zijn veelal mensen die werkervaring. Wel zal er plaats zijn Permanent Secretary Jennifer Musonda ooit mijnwerker zijn geweest. Zij doen dit voor lager geschoolde arbeiders. voor de Copperbelt stuurde ambtenaren werk nu klandestien Ook het plaatselijke bedrijfsleven zal naar Chambishi voor overleg met de en onder onveilige worden bevorderd en gestimuleerd. En arbeiders en het management. Zij riep omstandigheden. de levensstandaard zal verbeteren via op, eerst te onderhandelen en dan pas te Veel mensen zijn terugsluizen van de belasting die de staken. (TZ 31/10/07, 4/1/08) Nabij dit Kariba-meer is reeds bij dit werk mijn nu reeds betaalt aan de overheid. uranium gevonden omgekomen. Maar Michael zei ook dat de kwaliteit van het Het concept van CEE het levert wel inkomen op voor aardig grondwater en de lucht regelmatig zullen wat mensen in mijnbouwgebieden. worden getest zodat negatieve effecten Chief Chizera van Mumfumbwe President Mwanawasa heeft een beroep op de volksgezondheid en het milieu (North-Western Province) met zijn gedaan op mijneigenaren om voormalige kunnen worden voorkomen. maatschappij Zamkor gaat samen met mijnwerkersbonden op kleine schaal (P 13/1/08, ST 21/10/07, TZ 30/10/07) de Korea Hulpbronnen Corporatie mijnbouw te laten bedrijven. Deze koper en uranium exploreren en winnen. mensen hebben kennis en ervaring als Aziatische investeringen Dit is een praktisch voorbeeld van wat mijnwerker en hoogst waarschijnlijk in mijnbouw groeien Citizens Economic Empowerment zullen zij dit beroep ook bedrijfsmatig (CEE)beoogt. Het gaat om de bundeling kunnen uitoefenen. De officiële mijnen De Chinees/Indiase Buitenlandse Directe van binnenlandse en buitenlandse kunnen dan toezicht houden op de Investeringen (FDI) liggen op koers met investeringen in gezamenlijke veiligheidsnormen en het gewonnen erts Zambia's streven naar ontwikkeling en de doelstellingen. Chief Chizera is de eerste van deze mijnwerkers opkopen. regering zal meer inkomsten verwerven traditionele leider die een complete (TZ 27/10/07)

ZNB 121 -7/ maart 2008 Energie

Energie voorraden brandstof toereikend waren energiebronnen is het milieuvriendelijk, tot twee weken na de sluiting van de gemakkelijk in gebruik en draagbaar. Chris Cornelisse raffinaderij. Bovendien vond de regering (P2/12/07) via de Energiereguleringscommissie Waterkrachtcentrale (ERB) de Oliemaatschappijen bereid Zesco trekt tarieven aan geraffineerde olieproducten te importeren in de Kalungwishi die voldoende waren voor november en Na de protesten tegen de verhoging van december. Toen Indeni de productie op de elektriciteitstarieven eind november Olympic Milling heeft de inschrijving 1 december hervatte, kon het beginnen zijn deze herzien. De Energieregulerings gewonnen voor de aanleg van een kleine met de raffinage van de 60.000 ton olie commissie (ERB) heeft de nieuwe Zesco waterkrachtcentrale in de Kalungwishi die uit Dar es Salaam was gearriveerd. tarieven goedgekeurd onder voorwaarde rivier in de Luapula Province. De Tussen 15 en 18 december kwam nog dat de stroomleverancier zijn prestaties centrale zal energie gaan leveren eens 90.000 ton olie het land binnen. De verbetert. De tariefsverhogingen zijn aan een aantal bedrijven ter plekke. daaruit verkregen brandstof is toereikend voor 2008 vastgesteld op 27% voor Genoemd worden een palmoliefabriek tot de derde week van februari 2008. huishoudens en 16 of 7% voor andere en het Lwena boerderijencomplex, een Aansluitend kondigde PS Mumbwa aan (groot-)verbuikers. Voor 2009 en 2010 project van 100.000 hectare waarop dat vijf internationale oliemaatschappijen zijn de genoemde tariefsverhogingen een suikerrietplantage wordt aangelegd. een offerte hadden ingediend voor een aanzienlijk lager. De goedkeuring van De suiker is bestemd voor de export en tweejarig contract voor de levering van ERB werd gegeven onder voorwaarde men verwacht dat hierdoor de welvaart 1,4 miljoen ton ruwe olie aan Zambia. De dat Zesco adequate middelen toepast van de regio sterk zal stijgen.Ook kleine eerste raffinageproducten zouden vanaf voor onderhoud van de installatie en mijnen en andere industrieën die zich 14 februari 2008 beschikbaar zijn. apparatuur, Het bedrijf zal zich moeten naar verwachting in de toekomst in de Directeur Mushiba Nyamazana van houden aan afspraken over controle bij provincie zullen vestigen, zullen van de de ERB kondigde aan dat de prijzen afnemers, reductie van uitval, lagere elektriciteitscentrale kunnen profiteren. van olieproducten in november niet stafkosten en kortere wachttijden voor (TZ 10/10/2007) zullen stijgen. Dit is het gevolg van aansluitingen. De ERB verplicht Zesco de regeringssubsidie op olieproducten binnen 60 dagen een plan in te dienen Oproep: zoek oplossing verleend vanwege het economische dat voorziet in een vermindering van brandstoftekort belang van betaalbare brandstofprijzen. stafkosten van de huidige 49% naar (TZ 16,29/11/07, 14/12/07) 30% in 2010. Ook moet Zesco vanaf De parlementaire Commissie voor 1 januari 2008 normale tarieven in Energie, Milieu en Toerisme heeft de Zonnekooktoestel rekening brengen voor zijn eigen regering gevraagd een blijvende oplossing stafleden. Secretaris van de Zambiaanse te zoeken voor de steeds terugkerende Sunshine Solar Technology heeft Consumentenbond (ZCA) Muyunda brandstoftekorten. De jaarlijks rond een oplossing gevonden voor dure Ililonga benadrukte dat de ERB zijn oktober terugkerende malaise tast het en schaarse energiebronnen als gas, goedkeuring van de tariefsverhogingen dagelijks leven en de economische elektriciteit en houtskool. Het bedrijf moet rechtvaardigen door ervoor te ontwikkeling aan, aldus de commissie. brengt een kooktoestel op de markt dat zorgen dat Zesco zich aan al de gestelde Parlementslid Mukanga verweet de werkt op zonne-energie. Dit parabolische voorwaarden houdt en deze niet, zoals in regering dat deze het fonds voor het zonnekooktoestel zou de beste keuze zijn het verleden, aan z'n laars lapt. bestrijden van brandstoftekorten, waaraan voor mensen met een laag inkomen en (TZ 22/11/07, TZ27,28/12/07) automobilisten K 153 per liter brandstof ideale oplossing als er geen elektriciteit betalen, niet voor dat doel aanwendt beschikbaar is. Bij volle zon is het maar het in plaats daarvan verspilt door rendement van dit toestel 85%, zodat met het fonds de brandstofprijzen weer de kooktijd kort is. Behalve dat het te laten dalen. (TZ 2/11/2007) zonnekooktoestel bespaart op andere PS sluit brandstofcrisis uit

In november werd er opnieuw een brandstoftekort voorzien in verband met het jaarlijkse onderhoud aan de Indeni olieraffinaderij. Permanent Secretary Peter Mumbwa verzekerde echter dat de

ZNB 121 -8/ maart 2008 Transport

Transport Onvoldoende naar Livingstone, maar daar is weinig financiën belemmeren vooruitgang geboekt. Daarom heeft Chris Cornelisse onderminister Dora Siliye van Handel wegwerkzaamheden en Industrie bij het RSZ aangedrongen de zaak anders aan te pakken. Sindsdien Wegennet Het Wegenontwikkelingsagent- heeft het RSZ het aantal arbeidsplaatsen Het Wegenontwikkelingsagentschap schap RDA meldt ook dat de verminderd, evenals het aantal RDA dreigt het contract met de Turner wegeninfrastructuur in het land in een passagierstreinen tussen de Copperbelt Construction Agency te verbreken. Het deplorabele conditie verkeert. Verbetering en Lusaka. Met de hierdoor vrijkomende bedrijf zou onder de maat presteren en vereist een kolossale hoeveelheid geld. gelden moeten de spoorlijnen worden heeft een deadline voor 30 september In 2007 heeft de regering van de door verbeterd. Helaas worden pogingen niet gehaald. Inzet was de verbetering het RDA voorgestelde budget van K hiertoe gefrustreerd door vandalen die van het wegennet in Chingola voor een 1400 mld slechts de helft besteed. Voor verrichte reparaties weer te niet doen bedrag van K 7 mld. De directie van het 2008 is eenzelfde bedrag nodig voor door diefstal van spoorstaven. Dit is bedrijf pleit voor uitstel van de deadline reparatiewerkzaamheden. Het RDA te betreuren (red. TZ), omdat het RSZ tot december. (TZ 15/10/07) wijst erop dat een goed wegennet van hierdoor de kans misloopt om te profiteren kardinaal belang is voor de economische van het transport van de toenemende Financiële hulp voor groei. Mijnbouw, toerisme en landbouw hoeveelheden koper en kobalt. Ook zou wegen Ndola en Kitwe kunnen niet bloeien zonder goede een efficiënt werkend spoor–wegnet de verbindingen. (TZ 8/1/08) schade van zwaar transport aan wegen Japan schenkt Zambia K 25 mld voor de kunnen verminderen. (TZ 30/10/07) verbetering van het wegennet in Ndola Spoorwegen Verkeersongelukken en Kitwe, aldus Minister van Financiën Rehabilitatie van de Benguela Spoorlijn Ng'andu Magande. Hij prees de Japanse regering voor het vertrouwen in Zambia's De Zambiaanse ambassadeur in Angola, economische programma's. De Japanse Marina N'singo heeft tijdens haar bezoek ambassadeur zei dat de te verbeteren aan Angola's minister van Buitenlandse wegen een essentiële sociale, industriële Zaken, Joao Mirando, gesproken over het en commerciële rol spelen voor transport herstel van de Benguela Spoorlijn (CFB). (14/11/07) van zowel mensen als goederen. De spoorlijn zou een belangrijke rol "Brug'" bij Choma kunnen spelen in het vervoer van koper, Advies over wegenbouw kobalt en goud uit het noordwesten van Zambia, omdat de route korter is dan die derde doodsoorzaak Het Instituut van Weg- en van de thans gebruikte spoorlijnen. Onderminister Mubika Mubika van Waterbouwkundigen in Zambia (EIZ) Ook president Mwanawasa pleit ervoor Transport en Communicatie hekelt adviseert bij het ontwerpen van wegen en om de spoorlijn naar Lobito te doen de toename van ongevallen met het andere infrastructuur rekening te houden herleven. Bij het bezoek van de Angolese openbaar vervoer. Na malaria en HIV/ met de opwarming van de aarde. President ambassadeur herinnerde hij eraan dat de Aids zijn verkeersongevallen de derde Muya van EIZ noemde de wereldwijd eens zo betrouwbare railverbinding ten belangrijkste doodsoorzaak in het land. voorkomende stortregens als oorzaak van gevolge van de Angolese burgeroorlog Bij twee van de drie ongevallen zijn beschadiging aan wegen en bruggen. Zo in onbruik is geraakt. Hij was blij dat de voertuigen van het openbaar vervoer heeft de Southern Province, die normaal Angolese regering aan het herstel van de betrokken. Mubika zei dit bij de opening onder droogte lijdt, nu onverwacht spoorlijn werkt. van het trainingsprogramma van te kampen met zware regenval en (Angola Press Agency 17/10/07, TZ 17/10/07) chauffeurs in het openbaar vervoer in overstromingen. Dr. Muya, die ook hoofd Lusaka. De training wordt georganiseerd van de afdeling Weg- en Waterbouw van Verbetering spoorlijnen door de Zambiaanse Rijschool en De Universiteit van Zambia is, pleitte noodzakelijk busmaatschappij CR Holdings. In ervoor aan het Wegenontwikkelingsage samenwerking met het Verkeersveiligheid ntschap (RDA) fondsen ter beschikking Sinds de concessie van Zambia's en TransportAgentschap is hiervoor te stellen om een Rapportcijfersysteem spoorwegen aan Railway System of een nationale syllabus voor de voor de wegeninfrastructuur op te stellen. Zambia (RSZ) is gegund, is er nog maar chauffeurstraining ontwikkeld. Daarmee kan worden vastgesteld in weinig te merken van verbeteringen. Een (TZ 16/11/07) welke gebieden de aanpak van de wegen van de verwachtingen was het herstel prioriteit verdient. (TZ 3/1/08) van het traject van Chililabombwe

ZNB 121 -9/ maart 2008 Landbouw

problematisch. In principe zijn twee besmettelijke ziekte die de belangrijkste Landbouw maïsoogsten per jaar hier mogelijk, bedreiging voor de Afrikaanse Arie Glas maar voor geen van beide is dit seizoen varkenshouderij vormt. Solwezi, adequate input verstrekt. De bevolking Kasempa, Mufumbwe en Kabompo zijn raakt hierdoor gewend aan voedselhulp, getroffen. Problemen bij Fertiliser terwijl het gebied zelf genoeg voedsel De Europese Unie, die een paar varkens Support Programme zou kunnen produceren. uitdeelde in het gebied, is hier tijdelijk Opslag van kunstmest over een langere mee gestopt nadat 21 van de 34 Europese Dit seizoen is de hoeveelheid kunstmest periode is moeilijk en kan tot flinke varkens ook overleden. uitgedeeld onder het Fertiliser Support verliezen lijden in de oude depots. Transport van varkens in het getroffen Programme (FSP) kleiner dan vorig jaar. Intussen dreigen gewassen in Northern gebied is verboden. Boeren van wie de Het FSP was oorspronkelijk bedoeld Province her en der te lijden onder een varkens geruimd moeten worden krijgen als driejarig steunprogramma om gebrek aan voedingsstoffen. een vergoeding. kwetsbare boeren op gang te helpen en Vanuit het zuiden roepen meteorologen De EU ondersteunt de agrarische zelfvoorzienend te maken. van het Zambia Meteorological voorlichtingsdiensten in het betreffende De boodschap van de regering is dat Department de overheid op vaart te maken gebied ook met 18 auto's en 160 het FSP niet eeuwig voortduurt en met de distributie van kunstmest rond motoren. Er zijn 160 voorlichters goed gebruikt moet worden om een Kazungula en Livingstone, om gewassen opgeleid, daarnaast worden onder andere stevige economische basis onder die de hevige regenval overleefd hebben kweekvisjes en pootmateriaal voor landbouwbedrijfjes te leggen. Er nu goed te doen groeien. cassava uitgedeeld. zijn signalen dat kunstmest soms Voor wederopbouw na de overstromingen doorverkocht wordt, of dat het bij de Onenigheid tussen van 2006/2007 en vaccinatie van vee verkeerde personen terechtkomt. ministeries van is door de EU K 10 mld beschikbaar Landbouw en Financiën gesteld. (P 21/12/07) Delay to pay farmers means Een woordenwisseling tussen de that progress is retarded ministeries van Financiën en Nationale Planning en dat van Landbouw en In een editorial in de Times of Zambia Cooperaties, over bovenstaande kwestie, wordt de situatie rond de opkoop van is eind december op scherp komen te voedsel door de Food Reserve Agency staan. Financiën zegt het afgelopen jaar (FRA) aan de kaak gesteld. De FRA is de K 204 miljard uitgekeerd te hebben grootste aankoper van voedsel in het land aan Landbouw. Hiermee zou de schuld geworden, met een uitgebreid netwerk aan kunstmestbedrijven als Omnia en om ook in afgelegen gebieden producten Nyiombo makkelijk voldaan kunnen af te nemen. Private opkopers komen worden. niet in de afgelegen gebieden, of betalen Her en der te weinig Indirect wordt er dus kritiek geleverd op daar niet in cash maar bijvoorbeeld het financiële beleid van het ministerie. met tweedehands kleding. Het gevolg kunstmest "If I may ask, how much money is needed hiervan is dat de FRA de gaten die de to pay the suppliers of fertiliser?" aldus private sector laat vallen is gaan dichten. Begin januari hebben 200 boeren minister Magande van Finance and De oorspronkelijke functie van de FRA geprotesteerd bij het kantoor van de National Planning. Omnia houdt de was alleen maar het aanleggen van een minister van Landbouw in Northern distributie van kunstmest tegen om strategische voedselreserve. Province, Chibombamilimo. Zij de overheid te dwingen openstaande De FRA op haar beurt faalt regelmatig hadden nog geen kunstmest ontvangen. rekeningen te voldoen. de boeren op tijd uit te betalen. Daardoor De vertraging is opgelopen omdat (TZ 19/11 28/12/07 P 14/12/07, 7, 10, 16/01/08) missen deze weer de middelen om voor leveranciers nog niet door de overheid het nieuwe seizoen zaad en andere betaald waren. Zij weigeren kunstmest Varkenspest in N- materialen te kopen. uit te delen zolang de regering geen geld W- Province In Eastern Province zou de FRA dit jaar heeft overgemaakt, wat de bedrijven teveel maïs hebben opgekocht, waardoor overigens op flinke kritiek komt te staan. In North-Western Province is African in sommige dorpen nu honger heerst en Ook in Lukulu in Western Province is Swine Fever (Afrikaanse varkenspest, voedselhulp nodig is. de distributie van zaad en kunstmest ASF) uitgebroken, een hoogst

ZNB 121 -10/ maart 2008 Landbouw

Begrotingstekorten katoenvelden in de buurt en vormen een bedreiging voor de Zambiaanse De FRA heeft regelmatig tekorten katoenindustrie. Om onduidelijke op de begroting en moet dan bij de redenen zijn alle landbouwvoorlichters regering steun zoeken, een situatie waar vertrokken uit het gebied rond Mongu. president Mwanawasa vanaf wil. Om De productie is hierdoor gedaald, maar de kas te verstevigen is dit jaar maïs boeren helpen elkaar nu zelf met tips en geëxporteerd naar andere landen. Samen adviezen, aldus een zegsman. met 250.000 ton maïs van vorig jaar, is er nu 600.000 ton maïs in opslag bij de Peter Sinyangwe, hoofd van de afdeling FRA, een recordhoeveelheid. De oogst is De pluimveesector heeft afgelopen jaar "Veterinary and Livestock Development" afgelopen jaar goed geweest, en ook de een resultaat behaald van K 350 mld, verklaarde dat er nauwelijks betrouwbare opkoopregeling verliep relatief soepel. ver boven de verwachting. Per week statistieken omtrent de landbouwsector Problemen waren er wel voor O'Brian worden 200.000 slachtkippen en 7.7 beschikbaar zijn. De afgelopen twintig Han'gandu, manager van de FRA miljoen eieren geproduceerd, waarbij de jaar is er geen goede landbouwtelling opslagplaats in Mazabuka. Bedreigd doelstelling is het aantal vleeskuikens geweest, waardoor beleid altijd door woedende boeren, die wachten dit jaar te verdubbelen, aldus de Poultry gebaseerd is op schattingen, bijvoorbeeld op hun geld, was hij ondergedoken. De Association of Zambia (PAZ). Er is nog bij uitbraken van ziekte. boeren geloofden dat hij het geld in eigen genoeg groei te behalen: elke Zambiaan zak heeft gestoken, maar Han'gandu eet slechts drie eieren per maand, Het Maureen Mwanawasa Community ontkende en zei dat de FRA nog geen tegenover 23 per persoon in Zuid- Initiative (MMCI) begint dit jaar met geld heeft gestuurd. Afrika. een nieuw initiatief om de armste In Kalomo heeft de FRA een schuld Zambia Sugar Plc verwacht dit jaar een vrouwelijke bewoners van het land te van K 4 mld. Vanuit het gebied wordt oogst van meer dan 300.000 ton suiker, ondersteunen. Gratis kunstmest, zaad en wel maïs geëxporteerd naar Zimbabwe, tegenover 260.000 in het afgelopen materialen worden verstrekt die gebruikt Zuid-Afrika en Namibië. (TZ 3, 18, 31/12/07 seizoen. De oorzaak is een groter areaal moeten worden op gemeenschappelijke P 07/01/08) en een betere opbrengst. akkers, zodat alle gezinnen in een (The Herald, Harare, 7/12/07 P 03, 10/01/08) gemeenschap kunnen profiteren. Vice- Vriendschappelijke president Rupiah Banda roept NGO's banden: Saudi-Arabië Overig nieuws op die in de agrarische sector werkzaam zijn, niet op eigen houtje te opereren. Ze De regering van Saudi-Arabië heeft De Tobacco Association of Zambia moeten samenwerking met het ministerie afgelopen december opnieuw een gift (TAZ) is door het landbouwministerie zoeken "so that a forum, linkages and aan Zambia gedaan, ditmaal in de vorm gesommeerd te stoppen met het verkopen partnerships are established", aldus van dadels. Vijftig ton werd officieel van haar bezittingen. Onder andere een Banda. De minister verwees naar de overhandigd, en nog meer vruchten aandeel in de fabriek in Tombwe zou uitdaging waarvoor de Zambiaanse waren al bij de Food Reserve Agency verkocht worden, maar hierbij profiteren landbouw staat: een bevolkingsgroei aangekomen. De ambassadeur van Saudi- alleen enkele grote commerciële van 2.4 % en een groeiende vraag naar Arabië prees de samenwerking tussen bedrijven. De TAZ werd eraan herinnerd voedsel. (P 7, 15/12/07, 12/01/08 TZ 11, 27/12/07, beide landen en de "goede economische dat zij de belangen van kleinschalige 01/07/08) politiek" van Zambia. (TZ 13/12/07) boeren voor ogen moet houden.

Economisch nieuws Het Zambia Agricultural Research Institute (ZARI) heeft een onbekend Het Zimbabwaanse Grain Marketing aantal hectares katoen vernietigd in de Board (GMB) heeft een contract van US$ Southern Province. Deze zogenaamde 2 mln getekend met de FRA, voor het "ratoon cotton" is katoen waarvan de opknappen van graansilo's in Zambia. Het wortels na de oogst achtergelaten worden won hiermee van Zambiaanse en Zuid- om nog eens te produceren. Het is Afrikaanse bedrijven. GMB beheert veel verboden om dit te doen, maar sommige silo's in Zimbabwe, en heeft daarmee de katoenbedrijven worden verdacht deze grootste opslagcapaciteit voor graan in praktijken te steunen. Ziektes als de sub-Sahara Afrika. red- en American ball worm verspreiden zich makkelijk vanuit ratoon cotton naar

ZNB 121 -11/ maart 2008 Water

Overstromingen De regering stortte ook meer geld in het noodfonds voor Chris Cornelisse nationale rampenbestrijding. Hulporganisaties: (IRIN 28/11/07, TZ 11/12/07) Nu voorbereiden op Overstromingen overstromingen eisen In november riepen hulporganisaties de mensenlevens Zambiaanse regering op om voorbereid te zijn op de mogelijk wijdverbreide De voorspellingen zijn overstromingen die voor dit regenseizoen uitgekomen. In de maand werden voorspeld. Annie Ritavin, januari teisterde zware Zambia's programmaleider voor regenval de Northern, Oxfam in Zambia, zei dat alle nodige Western en Eastern Province in Zambia, Charles Mushitu, zei op een voorbereidingen waren getroffen. en ook Lusaka. Maar de Southern persconferentie dat het Rode Kruis een Oxfam voerde voor de belangrijkste Province werd nog het zwaarst getroffen. budget heeft van K 3,1 mld voor 2008. risicogebieden een onderzoek uit naar In Monze kwamen 4 mensen om en een Er werden 1000 tenten aangeschaft de te verwachten humanitaire behoeften. aantal gebieden werd afgesneden van ter waarde van K 10 mln. Medische Dit als onderdeel van de gezamenlijke de buitenwereld. Door de aanhoudende hulpgoederen werden met gecharterde inspanningen op het gebied van zware regenval leek het ergste nog te vissersboten vanaf het Karibameer rampenvoorbereiding op nationaal moeten komen. gedistribueerd naar medische posten op niveau. De woordvoerder van het ministerie de oever die niet via de weg bereikbaar Vorig jaar werd Zambia ook geteisterd van Gezondheid, Canisius Banda, waren. (TZ 31/12/07, 2,3,8/1/08) door stortregens, die een moeras maakten zei dat voorzorgsmaatregelen waren van 43 van de 73 districten en 1,5 miljoen getroffen tegen uitbraak van ziekten, 3000 dorpelingen dakloos mensen troffen. Oogsten, huizen, wegen door alle medische posten van de en bruggen in de Southern, Western, nodige geneesmiddelen te voorzien. In Mazabuka District raakten 3000 North-Western, Copperbelt en Eastern Ook heeft het ministerie drie miljoen dorpelingen hun huizen kwijt nadat de Provinces werden weggespoeld en muskietennetten gedistribueerd. Het Magoye rivier buiten zijn oevers trad. een aantal scholen moest voortijdig districtsgezondheidsteam van Mazabuka Daarbij verdronk ook vee en werden worden gesloten (Zie ook ZNB 117). deed een beroep op de regering om maïsvelden verwoest. Een persoon Aneas Chuma, Zambiadirecteur van luchttransport mogelijk te maken naar kwam om het leven. De daklozen vonden het Ontwikkelingsprogramma van de het geisoleerd geraakte Itebe gebied; 290 tijdelijk onderdak in 5 scholen in Chitongo VN (UNDP) riep de regering op haar gezinnen werden dakloos en de kliniek en Magoye. De Rampmanagement- en waarschuwingssysteem te verbeteren en kwam onder water te staan. Bestrijdingseenheid (DMMU) stuurde voorbereidende maatregelen te treffen (IRIN, 3/1/08, TZ 16/1/08) tenten en voedsel voor de 117 gezinnen in alle gebieden waar overstromingen die in de scholen verbleven. Hierdoor kon zijn te verwachten. Chuma wees Siavonga en Maamba het schooljaar zonder uitstel beginnen. op de klimaatverandering waarvan geïsoleerd (TZ 1, 2, 8/1/08) de effecten zonder een intelligent waarschuwingssysteem verwoestend Siavonga en Maamba raakten afgesloten zouden kunnen zijn. van de buitenwereld doordat stukken van Dominiciano Mulenga, coördinator van de weg tussen Maamba en Batoka en de rampenbestrijding, zei dat de regering tussen Lusitu en Siavonga wegspoelden. in alle 73 districten bezig is te onderzoeken Ook de Katuheru-brug op de weg naar welke gebieden kwetsbaar zijn en wie Chirundu spoelde gedeeltelijk weg. De er gevaar lopen. Dit onderzoek zal naar schade zal worden hersteld door de firma verwachting zijn voltooid in december China Henan, die momenteel aan de weg 2008. Intussen bereidde Mulenga zich naar Chirundu werkt. voor op de regens. Er werden tenten Het Rode Kruis in Zambia evalueerde de en noodvoorraden gereed gemaakt, die situatie in Maamba en Sinazongwe. De rekening hielden met het ergste scenario. secretaris-generaal van het Rode Kruis

ZNB 121 -12/ maart 2008 Water

slechts K 2 mld had vrijgegeven. Drinkwater Minister Banda deed een beroep op en Sanitatie de aannemer het werk niet neer te leggen, gezien het grote belang van Donatie China voor het project voor het welzijn van de waterbedrijf Lusaka bevolking. Van zijn kant uitte Gu Wei Hua zijn bezorgdheid over de Minister Sylvia Masebo van Lokaal mogelijke onrust die zou kunnen Bestuur en Huisvesting heeft op een ontstaan als zijn bedrijf de salarissen bijeenkomst van de "Make Zambia van de werknemers niet voor de Clean and Healthy"-campagne onthuld Kerst- en Nieuwjaarsvakantie zou dat China K 20 mld heeft gedoneerd voor kunnen betalen. de verbetering van watervoorziening De regering werd mede onder druk schema Spring Protection Box en sanitatie in het Matero district in gezet door de African Development Lusaka. Ten gevolge van de groei Bank (ADB). Deze financiert 90% van waren zowel parlementsleden als van de bevolking en achterblijvende het waterproject en besloot US$ 2,6 vertegenwoordigers van deelnemende infrastructuur is het tijd voor actie. mln in te houden op de betaling aan de partijen aanwezig, zoals Shiro Nabeya Mevrouw Masebo benadrukte dat Chinese uitvoerder. Reden te meer voor van het Japanse Internationale hygiëne begint in het huishouden, en dat Site-manager Gu Wei Hua om te dreigen Samenwerkingsagentschap, goede water- en sanitaire voorzieningen het werk op te schorten. Uiteindelijk vertegenwoordigers van de Ierse essentieel zijn. Nadat zij een ondiepe betaalde de regering op 26 december K ambassade en de regionale teamleider model-waterput had gedempt en een 1mld van de verschuldigde K 7,6 mld , voor het Watervoorziening- en latrine had schoongemaakt, kondigde de zodat China-Geo de lonen voor december Sanitatie-Programma, Wambui minister aan dat K 60 mln zal worden aan de werknemers heeft kunnen Gichuri. Het doel is de realisering besteed aan het dempen van 400 ondiepe betalen. Gu benadrukte het belang van van drinkwatervoorzieningen voor waterputten ter voorkoming van uitbraak een spoedige betaling van de resterende 75% en van sanitatie voor 60% van de van ziekten. Het waterbedrijf van bijdragen voor de voortzetting van het plattelandsbevolking in 2030. (TZ 10/12/07) Lusaka gaat de waterproductiecapaciteit project. (TZ 19/11/07, 13/12/07, 26/12/07) verhogen van 230.000 naar 340.000 m3. Spring Technology (TZ 2/11/07,16/1/08) Betere landelijke oplossing voor vervuild voorzieningen Waterproject onder vuur oppervlaktewater Gebrek aan veilig drinkwater en sanitatie China Geo Contractors, die in de is een belangrijke oorzaak van armoede, In een ambitieuze zoektocht naar schoon Central Province een watervoorziening- vooral op het platteland. Het veroorzaakt water hebben de bewoners van de en sanitatieproject van US$ 30 mln ziekten, wat leidt tot hoge ziektekosten dorpen Mushota, Chinombwe en Buyaka uitvoeren, dreigde in december bij voor de gemeenschap. Bovendien een nieuwe technologie omarmd: de monde van site-manager Gu Wei Hua de besteden vrouwen en kinderen veel Spring Protection Box. In streken werkzaamheden op te schorten wanneer tijd en moeite aan watervoorziening en met verontreinigde rivieren, meren de regering niet voor het eind van de ziekenzorg. Dit beperkt de deelname en moerassen is dit een eenvoudige maand de K 7,6 mld betaald zou hebben aan productieve arbeid en scholing oplossing om water te zuiveren. De die zij het bedrijf schuldig was. Gu zei en benadeelt hun socio-economische bronbeschermingsbak is goedkoop en tijdens het bezoek van minister van vooruitgang. vereist weinig vakkundigheid om aan Central Province Ackimson Banda en In de strijd tegen de armoede heeft te leggen. Deze technologie wordt op andere regeringsofficials, dat 70% van de regering een Nationaal Ruraal veel plaatsen in landelijke gebieden in het werk was voltooid maar dat hem nu Watervoorziening- en Sanitatie- Afrika gebruikt. In de genoemde dorpen de middelen ontbraken om de arbeiders te Programma (NRWSSP) ontwikkeld heeft Alyssa Mooney, een vrijwilliger betalen en de nog benodigde materialen teneinde de Millennium Ontwikkelings van Peace Corps, mensen getraind in het aan te schaffen. Banda en projectmanager Doelstellingen voor 2030 te halen. werken met de bronbeschermingsbak. Cledwin Mulambo beloofden bij het Het NRWSSP werd op 28 november Het gezuiverde water dat deze installaties ministerie van Financiën te zullen 2007 op het Mulungishi International leveren is een belangrijk wapen in de blijven aandringen om de aannemer te Conference Centre gelanceerd door strijd tegen ziekten als cholera, dysenterie betalen. Mulambo zei dat vorig jaar het minister Sylvia Masebo van Lokaal en bilharzia, die vooral heersen in het ministerie van de gevraagde K 15 mld Bestuur en Huisvesting. Hierbij regenseizoen. (TZ 17/1/08)

ZNB 121 -13/ maart 2008 Milieu

Milieu Maatregelen nodig Drinkwater in Mufulira voor "zure" Zambezi is verontreinigd Chris Cornelisse Het water van de Zambezi is sterk Ongeveer 800 inwoners van Mufulira verzuurd en is ongeschikt voor menselijke zijn in ziekenhuizen behandeld aan Zambia schoon en gezond consumptie. Dit heeft minister Kapita buikklachten. Dit als gevolg van het Met het motto ''Houd Zambia schoon en aan het parlement gerapporteerd. drinken van verontreinigd kraanwater gezond'' gaat minister Sylvia Masebo Wetenschappers hebben dit gecon- afkomstig van grondwater van de Mopani actie gaat voeren. Ooit was Lusaka de cludeerd op grond van blaren en zweren Kopermijnen (MCM). Hoofdambtenaar tuinstad van Zambia, mooi, schoon, rustig die zij aantroffen bij vis uit de rivier. De van Publieke werken Hamukoma van en groen en werd Chingola uitgeroepen symptomen zijn een gevolg van het zure MCM noemde een defecte pomp in de tot de schoonste stad van Zambia. Dit karakter van het rivierwater. Het zure looginstallatie op 520 meter diepte de kwam door gezamenlijke inspanning van water zou hersen- en nierbeschadiging oorzaak van de verontreiniging. Door de overheid, de burgers en bedrijfsleven. bij mensen kunnen veroorzaken. Prof. onmiddellijk de toevoer van water naar Nu is de situatie heel anders. Alles oogt Kenny Samui van de UNZA, leider van de looginstallatie te stoppen werd verdere haveloos, overal ligt vuil. Mensen gooien het onderzoek, zei dat de zure bodem verontreiniging van het grondwater hun afval achteloos neer en komen ermee in het westen van Zambia en de grote v o o r k o m e n . weg. Winkelcentra zijn verworden tot watertoevoer van het vorige regenseizoen M i n i s t e r centra van vuilnishopen en het kan de oorzaak is. Door lage concentraties van Mbakulima van winkeliers niets schelen hoe schoon hun calcium- en magnesium-verbindingen de Copperbelt omgeving is. Cholera eist in Zambia ontbreekt hiervan de neutraliserende zei dat het water elk regenseizoen mensenlevens zonder werking. geanalyseerd en dat er veel aandacht aan oorzaak van de Als tijdelijke oplossing zouden er gecontroleerd zou infectie wordt geschonken. neutraliserende stoffen aan het rivierwater worden. Intussen Minister Masebo gaat hiertegen kunnen worden toegevoegd. De regering heeft hij een optreden. Winkeliers verliezen hun zal eerst de buurlanden raadplegen b r a n d w e e r a u t o drinkwatervoorziening Mufulira vergunning wanneer zij hun winkels alvorens tot actie over te gaan.(SciDev.Net geregeld om de niet opknappen en de omgeving niet 16/11/07) inwoners van schoon drinkwater te opruimen. Gemeenteambtenaren moeten voorzien. De politie heeft de omgeving deze richtlijnen handhaven. Doen zij dat Oproep aan de bevolking van de ziekenhuizen afgesloten om onvoldoende, dan worden zij vervangen om bomen te planten bezorgde inwoners op afstand te houden. door meer plichtsgetrouwe. Er worden (TZ 4/1/08) vuilnisvaten gedistribueerd en centrale Op de klimaatconferentie in Bali heeft vuilstortplaatsen aangelegd, zowel in de minister Michael Kaingu van Toerisme, Deadline voor niet-af- stad als in de townships. Milieu en Natuurlijke Hulpbronnen breekbare verpakkingen Deze campagne gaat hand in hand met de een nationale boomplantcampagne campagne die meer toeristen naar Zambia aangekondigd teneinde de Bedrijven die wegwerpverpakking moet lokken. In januari heeft Konkola klimaatverandering tegen te gaan. Hij zei produceren moeten voor 31 januari Copper Mines K 5,7mld gedoneerd om dat het verminderen van ontbossing van een vergunning aanvragen wanneer de campagne te steunen. Het bedrijf heeft belang is voor heel Afrika. zij niet-biologisch-afbreekbare de Tuin en Huis Competitie opgezet, met Daarnaast moet er volgens hem worden verpakkingsmaterialen op de markt onder andere als doel het verwijderen geïnvesteerd in programma's die de willen brengen. Dit heeft de Milieuraad van broedplaatsen van malariamuggen. gevolgen van klimaatverandering, zowel van Zambia (ECZ) besloten. Het (TZ 11/10/07, 8/1/08) waterschaarste als wateroverlast, kunnen betreft voornamelijk frisdrankflessen, opvangen. De regering heeft een beroep tetrapakken en plastic draagtassen. PR- gedaan op ontwikkelde landen Zambia te hoofd Justine Mukosa van ECZ zei helpen koolstofkredieten op te bouwen dat in het kader van het principe ëde door middel van bossen en wildparken. vervuiler betaalt' de producenten van Minister Kaingu waarschuwde dat wegwerpmaterialen verantwoordelijk klimaatverandering ook nadelige zijn voor deze producten wanneer zij invloed kan hebben op het toerisme in het einde van hun levenscyclus hebben Zambia, bijvoorbeeld door sterfte van bereikt.(P 15/1/08) wild ten gevolge van zowel droogte als Het stroomgebied van de Zambezi overstromingen. (BuaNews, Tshwane, 12/12/07)

ZNB 121 -14/ maart 2008 Toerisme

Toerisme als een potentieel toeristisch juweel Chiawa welcomes vanwege zijn rijke flora en fauna. Het establishment of Marjo Spronk geld zal mede gebruikt worden voor de wildlife reserve ontwikkeling van de infrastructuur en Thieves Attack Tourists andere toeristische projecten. Kaingu Chieftainess Chiawa van het Kafue in Livingstone zei tevens dat Nsumbu National Park bij District verwelkomde de vestiging van Lake Tanganyika, uitgebreid zal worden een wildreservaat in haar gebied. De Vier dieven hebben bij de Victoria met verschillende diersoorten. (P 25/10/07) komst van toeristen zal het welzijn van de Watervallen enkele Nederlandse toeristen plaatselijke bevolking enorm bevorderen. aangevallen en beroofd. Jeroen Wittgen, De Zambia Wildlife Authority (ZAWA) een van de gedupeerden, vertelde dat zal verdwenen diersoorten vanuit de ze vriendelijk werden benaderd en directe omgeving en vanuit andere aangesproken en dat hen werd gewezen parken in het gebied uitzetten. Bij de start op al het indrukwekkende om hen heen, van het project bedankte de permanent waarna de dieven kans zagen camera's, secretary van het ministerie van Toerisme mobiele telefoons en geld ter waarde van Zambia Elected Vice Chair en Natuurlijke Hulpbronnen, Russell K 800.000 en ZAR 600 te ontvreemden. for Tourism Grouping Mulele, de Global Environment Facility Toen Wittgen de dieven achtervolgde en (GEF) van de Wereldbank en het UN- bijna inhaalde, sloegen ze hem met een Zambia is gekozen tot vice-voorzitter van Ontwikkelingsprogramma (UNDP) voor stok. de Commissie voor Afrika van de United het opzetten van dit project. Mulele merkte Later werden een tas en credit cards in Nations World Tourism Organisation op dat het grootste deel van het Chiawa de buurt teruggevonden. De politie en (UNWTO) en wel voor de 17de zitting grondgebied langs de rivier de Zambezi een bewakingsbeambte van het Sun van de algemene vergadering te Cartagena al was toebedeeld aan tour operators die International Hotel hebben nog tevergeefs de Indies, in Colombia. daar lodges en kampeerplaatsen hadden getracht de dieven te achterhalen. Er In een commentaar zei de directeur van opgezet. (P 28/11/07) zijn meerdere incidenten geweest en het ministerie van Toerisme, Milieu en Hospitality Industry Eagerly men zoekt naar een manier om deze Natuurlijke Hulpbronnen, Justina Wake, berovingen een halt toe te roepen. dat dit vice-voorzitterschap Zambia de looks up to Manda Hill (P 26/11/07) gelegenheid geeft de aandacht te vestigen op de inspanningen die het land zich In kringen van de hotelindustrie in Zambia getroost om het toerisme te ontwikkelen. heerst een enthousiaste stemming. Het Dat geldt mede voor de belangen van parlement zal binnenkort een wetsontwerp de toerismesector in de hele Southern goedkeuren waarin nieuwe regels African Development Community voor het toerisme en de hotelindustrie (SADC). vastgelegd zijn. Het wetsontwerp is zeer Zambia heeft, sinds het zich aansloot uitgebreid en veelomvattend en stipuleert bij de UNWTO in 1976, nog nooit een zowel regels en normen als ook sancties dergelijke functie bekleed. De UNWTO en boetes voor overtreders. De nieuwe Mpulungu Meer is een gespecialiseerd bureau van de wet zal de minister meer macht geven K3bn North Tourism Fund Verenigde Naties ter bevordering van het om lodges en hotels, die overigens bij to Boost Economy-Kaingu toerisme. bosjes uit de grond schieten, en niet de Verder is juiste vergunningen hebben of niet aan Het toewijzen van K 3 mld voor toerisme- Zambia in de voorgeschreven eisen voldoen, te ontwikkeling in het noordelijk deel van d e z e l f d e sluiten. Zambia zal een aanzet geven tot verdere periode ook Met deze wet krijgt de hotelindustrie groei van de economie, zei de minister b e n o e m d duidelijke richtlijnen in handen en is van Toerisme, Michael Kaingu. Verder tot vice- een betere regulering mogelijk. Het deed hij een oproep om flexibele leningen voorzitter van Kasama Mutumuna Falls gaat hier om een kritieke schakel in een te verstrekken aan mensen die in de Committee on Statistics and Tourism gezonde hotelindustrie, aldus Beckson de toeristensector willen investeren, Satellite Account (CSTSA) waarin het Simwinga, president van de Hotel and met goedkopere en lange-termijn samen met Marokko het Afrikaanse Catering Association of Zambia (HCAZ) mogelijkheden om de leningen terug te continent vertegenwoordigt. (TZ 29/11/07) dus wachten wij met ongeduld op een betalen. spoedige goedkeuring van de wet door Het noorden van Zambia wordt gezien het Parlement.

ZNB 121 -15/ maart 2008 Onderwijs

Hoger onderwijs directeur, Jolosam Lungu, plotseling was overleden. De leerlingen verdachten Lottie van Zwol sommige leden van de Parent Teacher Association ervan Mr Lungu vergiftigd Grootse bouwplannen te hebben tijdens een reis naar Tanzania, bij UNZA waar een schoolminibus werd opgehaald. De protesterende leerlingen richtten bij

Bij de University of Zambia (UNZA) zijn De lessen aan de Copperbelt University worden hervat twee personen schade aan ter waarde van grootste plannen voor infrastructuurontw K 6,1 mln. (TZ 24/11/07) Police arrest NORTEC ikkeling. Dit moet in drie fasen gebeuren Exam leakages als een publiek-private onderneming op students for rioting de 135 hectare aan UNZA toebehorend Een week nadat het Evelyn Hone Negen eindexamenkandidaten van land naast het Arcades winkelcentrum. College gesloten werd, begonnen Kambule High School in Mongu werden Het is de bedoeling om in fase één een studenten van het Northern Technical gearresteerd voor het in bezit hebben bedrijvenpark te bouwen, een hotel, College (NORTEC) ook met boycotts van uitgelekte wiskunde-examens. studentenhuisvesting, een sportcomplex en opstootjes. Hun klacht: te weinig Onderwijsverantwoordelijke in Mongu, en stafhuizen. In fase twee zou er docenten en het hoge bedrag van K1,5 Danny Kapita, zei dat het niet eerlijk is een winkelcentrum moeten komen, mln aan kostgeld. Ook gaven studenten om leraren te beschuldigen. Deze krijgen een stafclub, een auditorium, een aan dat ze liever zelf wilden koken, de examens pas een half uur voor het bibliotheek, een rechtenfaculteit en omdat ze bijna alleen maar bonen te eten begin van het examen nadat ze onder een computercentrum. Er wordt in het kregen en dan nog slecht klaargemaakte politiebegeleiding naar de school zijn krantenartikel niet gerept over fase drie. ook. Na de belofte van NORTEC en het gebracht. De betrapte leerlingen gaven (P 21/1/08) ministerie om bij alle wooneenheden toe dat ze de papieren op straat hadden kitchenettes te zullen bouwen, gingen gekocht. Kennelijk komen er helemaal CBU heropend, EH- de studenten weer aan het werk. Er komt uit Lusaka of de Copperbelt louche College nog dicht ook een cafetariasysteem. (P 21/11/07; TZ 24, figuren om geld uit deze handel te slaan. 27/11/07) Op Chifubu en Kansenshi High School Op 16 oktober kondigde president Govt wins praise over in Ndola werd ook een aantal leerlingen Mwanawasa aan dat de Copperbelt 3rd university met uitgelekte examenopgaven betrapt. University (CBU), na een sluiting van Hier ging het om biologie-examens. drie maanden, op 28 oktober weer open Eindelijk was het dan zover. De National (P 20/11/07) zou gaan. Studenten moesten wel een College for Management Studies in contract tekenen dat hen verplicht zich Kabwe werd omgedoopt tot Mulungushi Basic Schools aan de universiteitsregels te houden. University (MU). De derde publieke 'If students' demonstrations have been universiteit van Zambia ging daarmee In een commentaar in de Post wordt bij falling like confetti on a wedding op 1 januari van start. Maar hier geen het begin van het nieuwe schooljaar, in ceremony, I want the students to studiebeurzen en maaltijd- of andere januari, de 'Basic School' bekritiseerd. understand that that ceremony is over,' toeslagen, zoals bij de UNZA of de CBU. Het idee is misschien wel goed, maar aldus Mwanawasa. Negen studenten, De universiteit moet zichzelf bedruipen, de praktijk valt tegen. De gebrekkige waaronder het voltallige bestuur van dus gaan studenten het volle pond kwaliteit van regeringsbasisscholen biedt studentenvakbond COBUSU, werden betalen. De Konkola kopermijnen zullen ouders weinig vertrouwen in de kwaliteit tot het eind van het academisch jaar de ontwikkeling van de universiteit mede van het onderwijs aan de 'Upper Basic geschorst. Protest bleef niet uit. De financieren en wel voor een periode van School', de klassen 8 en 9, die met de regering zou erop uit zijn studenten de drie jaar. (TZ 20/10/07; P 20/1/08) intrede van de Basic School door de mond te snoeren en de studentenvakbond middelbare scholen werden afgestoten de nek om te draaien. Het Evelyn Hone Middelbaar en en aan de lagere scholen toegevoegd. College (EH-College), dat in november Het gevolg is dat er een run is ontstaan vorig jaar dicht ging (Zie ZNB120- lager onderwijs op de enkele middelbare scholen die nog 18) blijft dat voorlopig ook vanwege wel een klas 8 en 9 handhaven. Dit zijn voortgaande herstelwerkzaamheden aan Petauke police detain missie- of privéscholen, waar aanzienlijk water- en sanitaire voorzieningen. 30 riotous students meer schoolgeld betaald moet worden. (SP 20, 21/10/07; TZ 22/11/07, 7/1/08 ) Teleurgestelde ouders kunnen slechts In Petauke kwamen 30 middelbare hopen op betere tijden voor het hervormde scholieren in opstand omdat hun basisschoolsysteem. (P 18/1/08)

ZNB 121 -16/ maart 2008 Nederlandse Initiatieven

Stichting Mukambi a a n g e s c h a f t , en dat er geen Community School spullen vanuit N e d e r l a n d Bijdrage van Dennis Kleijn worden ver- scheept. Dus De Stichting Mukambi Community School heeft zich het lot van zoveel mogelijk de kinderen en bewoners van het dorpje Mukambi aangetrokken. faciliteren door Ze stelt zich tot doel deze kleine gemeenschap te steunen en middel van daadwerkelijk hulp te bieden, zonder ingewikkelde ambtelijke gelden, zodat lijnen, maar via directe contacten. De focus ligt daarbij op meer Zambianen De bouw van onze school is maandenlang gefilmd. De documentaire 'Van Amstelveen naar Afrika' over de Mukambi Safari Lodge is vanaf het onderwijs, maar ook een goede drinkwatervoorziening en baat hebben 3 maart te zien bij RTL4 sanitaire voorzieningen hebben aandacht. bij dit project. Ook de lerarensalarissen konden vanuit de stichting worden betaald. De bouw van een school

Vervolgens is de bouw gestart van een echte stenen school. Er zijn hiervoor ruim 9000 stenen gebakken door de mensen uit het dorp zelf. Samen met de aanleg van de fundering, waren Waar ligt Mukambi? hiervoor grote hoeveelheden cement nodig. Dit moest uit de hoofdstad worden gehaald, ruim 300 km enkele reis! Cement Mukambi is gelegen in het midden van Zambia en is ontstaan was het grootste deel van de tijd op de bon en kon steeds in door de aanwezigheid van toerisme bij de Mukambi Safari Lodge. beperkte hoeveelheden worden bemachtigd. Toch is er in iets De lodge ligt in een zogenaamde Game Management Area in meer dan een jaar een echt schoolgebouw verrezen, dat op 3 het Kafue National Park. Dit is het overgangsgebied tussen de augustus 2007 officieel werd geopend door de Nederlandse bewoonde wereld en het echt beschermde natuurgebied. Alleen Ambassadeur, de heer Middeldorp. Ook het ministerie van de mensen die werkzaam zijn op de lodge, mogen in dit gebied Onderwijs was hierbij vertegenwoordigd. Afgelopen september wonen. is men het schooljaar begonnen in de 2 ruime klaslokalen, lerarenkamer en opslagruimte. Een oude legertent Nu nog het onderwijs verbeteren De huisjes die de mensen in samenwerking met de werkgever hebben gebouwd zijn traditionele Afrikaanse hutten met Zo, de school is klaar en de stichting opheffen zou je zeggen. Dat voldoende comfort. Echter toen de initiatiefnemer van de is zeker niet de bedoeling! Dit is vaak waar het misgaat, volgens Stichting, Kees Both, in 2005 een bezoek bracht aan de lodge het bestuur. De exploitatie blijft de zorg van onze Stichting. De bleek dat de kinderen summier onderwijs kregen in een oude uitdaging is om het onderwijsniveau op te schroeven naar het legertent. Verreweg van ideaal natuurlijk! Als het aanboden niveau dat wordt gegeven in Lusaka. Het liefst nog een trapje onderwijs gebrekkig is en dan ook nog wordt genoten onder hoger, omdat het in Zambia toch nog regelmatig voorkomt zulke omstandigheden, dan blijft er niet veel hangen. Dat er dat kinderen jarenlang onderwijs hebben genoten maar toch iets moest gebeuren was duidelijk en de doelstelling van de als analfabeet van school komen. Dit is naar onze mening een Stichting "in oprichting" was hiermee duidelijk geworden. gemiste kans, vandaar het streven naar een acceptabel niveau. Hiervoor worden de banden aangehaald met het ministerie van Eerste fase Onderwijs. Betere leerkrachten zullen worden aangetrokken, die ook het niveau van de bestaande leerkrachten positief moeten In de eerste fase is er les- beïnvloeden. Dit is allemaal nog niet zo eenvoudig, omdat het en verbruiksmateriaal dorpje erg geïsoleerd ligt. Om de goed opgeleide docenten in beschikbaar gesteld en zijn Zambia op de juiste plek te krijgen moet er worden voldaan er schoolbanken besteld aan allerlei eisen die door de overheid worden opgelegd. Dus in de hoofdstad Lusaka. uitdagingen genoeg voor de stichting om het project tot een nog Een nevendoelstelling groter succes te maken. is namelijk dat er zoveel mogelijk lokaal wordt Een legertent als schooltje

ZNB 121 -17/ maart 2008 Kinderen

uitnodigingen van de minister van Sport, Rehoboth weeshuis in Mkushi. Volgens Kinderen Youth and Child Development en de de Mensenrechtencommissie Zambia Marleen Kramer minister van Energy. Thandiwe heeft nu kregen de kinderen te weinig te eten een eigen kinderpagina in de Zambia en hadden ze slechte slaapplaatsen Chronicle: http://zambiachronicle.com/ zonder beddengoed. (Zie ook de rubriek Kindervredesprijs thandiwes-corner. "Religie") voor Zambiaanse (TZ 18/12/07; P 18/12/07; Dagblad van het Noorden 17/12/07, In Mwansabombe zijn de dorpelingen Algemeen Dagblad 17/12/07) nog niet echt enthousiast over een nieuw Thandiwe Chama, een 16-jarige World fit for Children op te zetten weeshuis van een Amerikaans scholiere uit Chawama township missionair echtpaar dat werkt voor de in Lusaka heeft de internationale Het opzetten van een coördinerend Christian African Education Services. kindervredesprijs 2007 gewonnen. Zij orgaan voor de bescherming van kinderen Het echtpaar heeft een vervallen hotel werd gekozen uit 29 genomineerden uit is een concrete stap die Zambia zou aangekocht en dit opgeknapt. Het is de hele wereld. De prijs is een initiatief kunnen nemen om de Millenniumdoelen hun bedoeling om er 90 kinderen op van de Kids Right Foundation en de (MDG's) dichterbij te halen. Dit zei te vangen. Volgens de Post verdenken Nobel Vredesprijswinnaars en wordt UNICEF-afgevaardigde in Zambia, Lotta de dorpelingen de Amerikanen ervan jaarlijks toegekend aan een kind dat een Sylvander bij de presentatie van het hun kinderen het land mee uit te willen buitengewone bijdrage heeft geleverd UNICEF rapport 'World fit for Children, nemen. aan de rechten van kinderen. 2007'. In dit wereldwijd georiënteerde In 1999, toen Thandiwe nog maar acht rapport staat dat Zambia de MDG's niet zal Nieuwe kinderdorpen jaar oud was, werd haar school gesloten halen. Alleen wat betreft de doelstelling omdat er geen leraren meer waren. Ze om het sterftecijfer van vrouwen in het SOS-kinderdorp gaat in Zambia een vierde weigerde dit te accepteren en ging lopend kraambed te verlagen is Zambia op het dorp openen. Er zijn al kinderdorpen in op zoek naar een andere school, met goede spoor. Op alle andere punten scoort Lusaka en Kitwe. In Livingstone is er een alle andere 60 kinderen in haar kielzog. het land onvoldoende vooruitgang, onder in aanbouw en de vierde zal in Chipata Ze eiste onderwijs en met succes: alle andere op het gebied van het uitbannen komen. kinderen werden ingeschreven op een van extreme armoede, basisonderwijs In Chibombo wordt een ander hulpconcept andere school. Sindsdien voert ze acties voor iedereen, lagere kindersterfte en uitgeprobeerd door de organisatie All voor goed onderwijs voor kinderen, en ook bestrijding van aids, malaria en andere Children can Learn. Op een stuk land van voor armen, wezen en hiv-geïnfecteerden. ziekten. Het volledige rapport is te vinden 76 ha in de buurt van Landless Corner Ze geeft ook voorlichting over hiv/aids. op www.unicef.org/worldfitforchildren. in Chisamba, heeft de organisatie een De prijs bestaat uit een beeldje 'The (TZ 17/12/07) landbouwtrainingscentrum opgezet, Nkosi' en een bedrag van € 100.000 dat ze waar oudere weeskinderen een driejarige kan gebruiken voor haar activiteiten. Bob Weeshuizen, misbruik landbouwcursus kunnen volgen. De Geldof, de grote Live Aid initiator, reikte en verwaarlozing opbrengst van de landbouwproducten de prijs uit in de Ridderzaal in Den Haag. komt ten goede aan de opvang van Hij noemde de genomineerde kinderen Een nieuw op te zetten orgaan voor de kleinere kinderen in het weeshuis. 'helden en natuurlijke leiders, die in bescherming van kinderen zoals Lotta Na afloop van de cursus krijgen de hun korte Sylvander voorstelde, zou ook de opvang geslaagden de mogelijkheid een stukje leven meer van wezen en kwetsbare kinderen in grond van 2 hectare te huren om daarop b e r e i k t weeshuizen en andere opvangplekken een eigen boerderij te beginnen. De hebben dan kunnen coördineren. Weeshuizen bedoeling is dat de organisatie 26 huizen de meeste schieten in Zambia momenteel als op het terrein zet, waarin uiteindelijk 200 mensen in paddenstoelen uit de grond. In de kranten kinderen opgevangen en getraind kunnen deze zaal'. staan daar allerlei berichten over, ook worden. Op 23 over misstanden die er plaatsvinden. Americans adopt 27 december Het Bethel weeshuis in Kafue is gesloten, k w a m nadat de directeur, Pastor James Gondwe, Zambian orphans Thandiwe beschuldigd was van misbruik van vier Tot nu toe werden er slechts zelden terug in meisjes. Het weeshuis is overgedragen Zambiaanse kinderen door buitenlandse L u s a k a . aan het departement van Sociale Zaken. echtparen geadopteerd. Nu lijken Ze kreeg Twee Schotse nonnen van 72 en 80 buitenlandse adopties vaker voor te jaar, worden beschuldigd van het komen. In de afgelopen twee jaar Thandiwe Chama wint kindervredesprijs verwaarlozen van 18 kinderen in hun vonden 27 kinderen een nieuw thuis bij

ZNB 121 -18/ maart 2008 Vrouwen

vrouwen, gezondheidswerkers, donoren, van weduwen ambtenaren en politie in de Lusaka en en tegen de Copperbelt Provinces. o n g e l i j k e Vrouwen vertelden de onderzoekers dat v e r d e l i n g ze zich niet vrijwillig op hiv durven te van de laten testen, omdat ze bang zijn door eigendommen hun man geslagen te worden. Als ze bij een hun hiv-status onthullen kunnen ze door scheiding. Er is adoptieouders in de Verenigde Staten hun echtgenoot mishandeld worden geen specifieke . De Amerikaanse ambassadeur zegt en als de man erachter komt dat zijn wet over dat de adopties volgens de wet en in vrouw stiekem anti-aidsmedicijnen huiselijk geweld. In de strafwet worden samenwerking met het ministerie van (ARV's) gebruikt, kan dat voor hem verkrachting en misbruik binnen het Sociale Zaken plaatsvinden. een reden zijn om van haar te scheiden. huwelijk niet geregeld. Ter gelegenheid (P 19/11/07; 15, 17, 23, 25, 28/12/07; 8/01/08; TZ 16, 20k, Ook gezondheidswerkers vertelden van de Internationale Dag tegen Geweld 27/11/07; 28/12/07) dat als vrouwen zwanger bij de tegen Vrouwen (25 november) zei de CPU to address problem gezondheidscentra komen, ze zich niet president dat er hard wordt gewerkt aan zonder toestemming van hun man op hiv een wet waarin huiselijk geweld strafbaar of street kids in Zambia durven te laten onderzoeken. Daardoor wordt gesteld en waarin de internationale Het ministerie van kunnen ze, als ze hiv-positief zijn, niet verplichtingen voor bescherming Gemeenschapsontwikkeling en Sociale opgenomen worden in het programma van vrouwen, die gesteld worden in Zaken heeft, in samenwerking met ter preventie van overdracht van hiv verschillende internationale verdragen de politie, de Kinderbeschermings- van moeder op kind. Als de vrouwen die Zambia heeft geratificeerd, worden eenheid (CPU) opgezet. Deze eenheid wel een behandeling met ARV's krijgen omgezet in concrete maatregelen. gaat proberen de ouders te traceren van is het vaak moeilijk om zich aan de Het kabinet heeft besloten om van kinderen die op straat rondzwerven. behandeling te houden, vooral als ze de Internationale Vrouwendag met ingang Eventueel worden de ouders aangeklaagd medicijnen stiekem in moeten nemen. van 8 maart 2008, een nationale vrije wegens verwaarlozing van hun kinderen. dag te maken.(TZ 27/11; 4, 27/12/07; P 8/1/08; www. Gekeken wordt of de kinderen terug "I fear to tell my husband about my irinnews.org 19/12/07) kunnen naar familie. Als dat niet kan, HIV status, because I fear that he can Zambian First Lady urges wordt een alternatieve veilige plek voor shout at me and divorce me. I hide the ze gezocht. De CPU gaat eerst vooral in medicine, I put it on a plate, add mealie women to demand safe sex Lusaka werken en breidt bij succes haar meal, so when he takes the lid off he werkzaamheden uit naar andere delen does not find the medication. When I Maureen Mwanawasa, de vrouw van het land. De regering heeft hiervoor take the medicine... I have to make sure van de president, moedigt vrouwen ZK 6.4 mld uitgetrokken. that he is outside. That is why I forgot to aan veilige seks te eisen. Ze deed dit (STZ 21/11/07) take medicine four times since I started tijdens de presentatie van de nieuwe treatment seven months ago." Maria T. FC2 vrouwencondooms op de markt Vrouwen (not her real name) 45 years. in Lusaka. Meisjes van 14 tot 19 jaar De economische positie van vrouwen zijn zes keer zo vaak besmet met hiv Marleen Kramer speelt hierbij een grote rol. Vrouwen als jongens van die leeftijd. Er zijn blijven vaak in een huwelijk waarin ze 200.000 FC2 condooms beschikbaar Huiselijk geweld mishandeld en misbruikt worden, omdat voor gratis verspreiding. Maureen ze bang zijn om berooid achter te blijven Mwanawasa had de markt van Lusaka en hiv/aids als ze van hun man scheiden. Vrouwen uitgekozen als startplaats voor haar Volgens de internationale mensen- hebben minder recht op eigendom van campagne. Ze is ook de voorzitster van rechtenorganisatie Human Rights grond, huis en andere bezittingen dan de Organisatie van Afrikaanse vrouwen Watch (HRW) bestaat er verband tussen mannen. Bij overlijden van de man blijft van Presidenten tegen aids (OAFLA), huiselijk geweld en het grote aantal de weduwe vaak berooid achter, doordat waarvan het secretariaat in Lusaka is. In vrouwen met hiv/aids in Zambia. In de schoonfamilie zich alle bezittingen deze rol propageert ze het programma het rapport "Hidden in the mealie meal. toe-eigent. ("property grabbing") ter preventie van hiv overdracht van Gender-Based Abuses and Women's HIV Volgens het rapport is het van belang moeder naar kind (PMCT). Treatment in Zambia" doet HRW verslag maatregelen te nemen tegen huiselijk (P 21/12/07; www.afrol.com 5/11/07) van een onderzoek onder hiv-positieve geweld, het afpakken van eigendommen

ZNB 121 -19/ maart 2008 Gezondheidszorg

Het was de eerste keer dat er Gezondheidszorg in Zambia een training werd Esther Scheers & Anneke Veen gegeven over verpleegkundige behandelmodellen en ander Search for AIDS cure praktijkmateriaal. De workshop needs no competition voor gezondheidsmanagers uit Zambia en Zuid-Afrika werd 'Traditionele genezers moeten begrijpen georganiseerd door Survival dat er geen sprake kan zijn van Technology South Africa en concurrentie tussen hen en conventionele Matamose Medical Equipment artsen, bij de zoektocht naar een Limited, in samenwerking met middel tegen aids', aldus minister van de General Nursing Council of Gezondheidszorg, Brian Chituwo in Zambia (GNCZ). een interview. Traditionele genezers Likando, het hoofd van willen nog wel eens claimen dat ze het de Livingstone School of alleenrecht hebben op een middel tegen Nursing sprak hiervoor zijn aids. Dit is een gevaarlijke houding betrof drie plantaardige middelen: dank uit. Hij voegde eraan die ertoe kan leiden dat patiënten Mayayanin, Mailacin en Sondashi toe dat opleidingsinstituten voor verkeerde of zelfs schadelijke middelen Formula 2000. Ondanks de aangetoonde verpleegkundigen zelf zouden moeten gebruiken. Traditionele genezers zouden positieve effecten benadrukt Chituwo inventariseren welke materialen moeten samenwerken met de reguliere dat het belangrijk is om geen voortijdige en methoden zij nodig hebben om gezondheidszorg en accepteren dat Anti- conclusies te trekken. Er is nog teveel praktijklessen te kunnen geven om niveau Retrovirale middelen (ARV's) de enige onzekerheid over de effectiviteit en de en kwaliteit van de opleiding te verbeteren. afdoende middelen zijn op dit moment. veiligheid. Daarnaast zou de GNCZ ervoor moeten Zolang er geen goed onderzoek is gedaan (P 29/10/07; ST 28/10/07) zorgen dat er vaardigheids-laboratoria naar de drie traditionele middelen die er met bijvoorbeeld audiovisueel materiaal momenteel voorhanden zijn, moeten SADC health ministers en medische modellen aanwezig zijn bij patiënten niet in verwarring worden approve HIV prevention alle opleidingen voor verpleegkundigen. gebracht, maar doorgaan met de bewezen action plan (TZ 20/10/07) werkzame therapie, die van ARV's. Op 27 november ondertekenden Doctors return home de ministers van Gezondheid van de Southern African Development In het afgelopen jaar zijn 24 artsen Community (SADC) in Victoria Falls, teruggekeerd uit het buitenland. Ook Zimbabwe, het HIV prevention and andere gezondheidswerkers, waaronder action strategy and action plan 2008- verpleegkundigen, keerden terug naar 2010. Tijdens de conferentie werd Zambia. Tevens is er een afnemende tevens het Regionaal Fonds voor hiv/ tendens onder gezondheidswerkers om aids opgericht. Van de lidstaten wordt in de private sector en in het buitenland Minister Brian Chituwo verwacht dat ze financieel bijdragen tot te gaan werken, aldus Dr. Lwipa Puma, US$ 7 miljoen in het eerste jaar. waarnemend Gezondheidsminister, Government plans research (TZ 28/11/07; www.sadc.int) tijdens de opening van de Kabwe on herbal medicines School of Enrolled Nursing. Op dit Medical practitioners moment is er voor verpleegkundigen Chituwo riep patiënten en traditionele challenged to be een succesvol programma voor genezers op om gepland onderzoek naar knowledgeable personeelsbehoud (retention scheme), traditionele geneesmiddelen geduldig dat er voor gezorgd heeft dat 116 af te wachten. Chituwo geeft aan Het niveau en de kwaliteit van de opleiding leerkrachten aan opleidingsinstituten dat wetenschappelijke richtlijnen en voor verpleegkundigen moet omhoog, voor verpleegkundigen in Zambia zijn wettelijke en ethische procedures hierbij aldus Davison Makando, waarnemend gebleven. Toch is er nog een groot tekort in acht moeten worden genomen. Eerder hoofd van het Livingstone General aan gezondheidswerkers. Zambia heeft onderzoek, ingezet samen met de Raad Hospital. Hij zei dit tijdens een workshop landelijk ongeveer 51.000 nodig, terwijl voor Industrieel en Wetenschappelijk voor managers in de gezondheidszorg er maar 25.000 zijn. Begin november Onderzoek (CISR) van Zuid-Afrika, op de Livingstone School of Nursing. maakte dr. Peter Mwaba, directeur van

ZNB 121 -20/ maart 2008 Gezondheidszorg het University Teaching Hospital (UTH) b e s t r i j d i n g in Lusaka, bekend dat het ziekenhuis 754 w o r d e n verpleegkundigen en 182 vroedvrouwen a a n g e d r a g e n te weinig heeft. Het tekort aan artsen valt door de in vergelijking met de verpleegkundigen Wereldbank, het mee. In plaats van het vereiste aantal Malaria Booster van 375, werken er in UTH maar P r o g r a m m e 255 artsen . De tendens dat er minder en de US gezondheidswerkers vertrekken stemt P r e s i d e n t ' s hoopvol. M a l a r i a (SP 21/10/07; P 03/11/07) I n i t i a t i v e . Samen staan Anti malaria programma ze in voor 3.6 miljard US Tijdens de conferentie van de Bill & dollar voor de Melinda Gates Foundation in Seattle bestrijding van Veilig slapen onder een muskietennet (USA) werd het anti-malariaprogramma malaria in 70 Zambia, Mozambique, Zimbabwe en van Zambia door Bill Gates een landen. Malawi, zal aanhouden tot februari. De inspirerend voorbeeld genoemd van Een recent UNICEF rapport stelt dat het WHO heeft regeringen van deze landen gecoördineerde nationale samenwerking. gebruik van bednetten die behandeld zijn gevraagd preventieve maatregelen te Tijdens het congres, waarbij een forum met insecticiden wereldwijd is verdubbeld treffen. Het ministerie van Gezondheid van 300 top-onderzoekers op het gebied van 30 miljoen in 2004 tot 63 miljoen in Lusaka reageerde vrij laconiek. Het van malaria samen met wereldleiders in 2006. De ontwikkeling van nieuwe lopende antimalaria programma voorziet en politieke vertegenwoordigers uit de geneesmiddelen, vaccins en andere al in preventieve maatregelen. Het is gehele wereld aanwezig waren, werd methoden ter bestrijding van malaria wel zaak alert te blijven, maar zolang er de aandacht gericht op Afrikaanse rechtvaardigen eveneens optimistische vastgehouden wordt aan goede uitvoering landen die vergaande maatregelen voor verwachtingen. Recent publiceerde de van het huidige beleid is het niet nodig malariacontrole hebben genomen. Lancet de laatste resultaten van de PATH om in paniek te raken. (Irin 02/01/08; P06/01/08) Bill en Melinda Gates riepen Malaria Vaccine Initiative waarin wordt wereldleiders op om te streven naar totale aangetoond dat het malaria vaccin RTS, Sterfte in Afrika uitbanning van malaria. 'Vooruitgang veilig is en een significante verlaging door mazelen in wetenschap en geneeskunde en het geeft van het risico op malaria-infectie toenemend bewustzijn van mensen bij kinderen. De studie waaraan 200 gedaald met 91% maken dat we op dit moment een kinderen deelnamen, toonde aan dat historische kans hebben om malaria niet over een periode van drieënhalve maand De WHO heeft bekend gemaakt dat alleen goed te behandelen, maar ook om een reductie van 65 % op de kans op het aantal sterfgevallen ten gevolge malaria op de lange termijn helemaal uit infectie kan worden bereikt. In 2008 zal van mazelen wereldwijd met 68% is te bannen. Door samenwerking, politieke worden gestart met een grootschalige gedaald. Deze grote daling is vooral te wil en goed wetenschappelijk onderzoek, fase III van de studie met dit vaccin op danken aan de spectaculaire resultaten kunnen we de ziekte tot staan brengen', tien Afrikaanse testlocaties. (SP 21/10/07) die behaald zijn in Afrika, waar 91% aldus Melinda Gates. minder kinderen overleden. Door de Behalve gelden uit het Global Fund to WHO: grote toename grote inzet van de nationale regeringen fight AIDS, tuberculosis and malaria malaria infecties worden alle kinderen voor hun eerste zullen nieuwe fondsen voor malaria– verjaardag op de consultatiebureaus in regenseizoen ingeënt en wordt er nog een tweede mogelijkheid geboden door de jaarlijks De Wereldgezondheidsorganisatie gehouden vaccinatiecampagnes. Ann (WHO) waarschuwt landen in Zuidelijk Veneman, directeur UNICEF, zei dat Afrika voor aanzienlijke toename van de dramatische daling in Afrika en de malariainfecties in het regenseizoen enorme vooruitgang die wereldwijd van 2008. De WHO baseerde de geboekt wordt een bewijs is van de waarschuwing op de voorspellingen kracht van sterk partnerschap. dat de hevige regenval die al tot (P 02/12/07) Bill en Melinda Gates overstromingen heeft geleid in Angola,

ZNB 121 -21/ maart 2008 Cultuur Boulevard

Cultuur Boulevard Satanist girls Twee meisjes uit Chilanga stonden Jelske van der Wal Jelske van der Wal terecht wegens inbraken met een Government inspector's visit magische ring en werden veroordeeld Slankheidsideaal tot spirituele healing en counseling door in opmars De eigenaar van een particulier bedrijf rechter Sharon Newa in Lusaka. had een onverwacht probleem toen De meisjes waren ontvoerd bij Kamwala's Steeds meer Zambiaanse vrouwen maken zijn werknemers weigerden de nieuw busstation door een vrouw met de naam zich zorgen over hun 'walvis'-uiterlijk dienstkleding aan te trekken die hij Eliza en werden zes dagen in haar huis en gaan geloven in het slankheidsideaal had gekocht ter gelegenheid van een vastgehouden. Ze werden gedwongen in navolging van Westerse vrouwen. In inspectie. De nieuwe overalls, werk- en kattevlees te eten en menselijk bloed apotheken en (internet) shops vliegen de handschoenen bleven ingepakt. In paniek te drinken. Daarna werden ze erop afslankpillen als warme broodjes over wist de werkgever zijn arbeiders met K uitgestuurd met een magische ring om in de toonbank. Gewichtsverlies wordt in 500.000 per persoon om te kopen om te breken en geld te stelen. één van de toenemende mate gezien als een middel toch de nieuwe kleding aan te trekken en meisjes kon door een raam ontsnappen en om sociaal geaccepteerd te worden. Er een forse boete te voorkomen. meldde zich bij de Lost Angels (vermiste wordt veel te weinig gewaarschuwd (TZ 21/10/07) kinderen) politie, die het andere meisje voor de negatieve bijwerkingen, volgens ook wist te bevrijden. Het ene meisje Vishanti Signhi, farmaceut. Juliet Kellow, Family graveyards werd vanwege haar stabiele thuissituatie diëtiste voor Weight Loss Resources, versus death veroordeeld tot 12 maanden spirituele verwijt de industrie eenzijdige informatie counseling door het Jesus Cares Ministry. over de pillen. Daarnaast worden de Tijdens een begrafenis op de Leopards Het andere meisje, afkomstig uit een bedreigingen voor de gebruikers met een Hill begraafplaats deed zich een drama gebroken gezin, werd voor een jaar in een medische indicatie niet vermeld. Dit kan voor. Familieleden begonnen te vechten tehuis van Insaka Child Care geplaatst leiden tot ernstige gezondheidsrisico's. over het feit dat hun ouders zoveel voor een heropvoedingsprogramma. (TZ (TZ 14/11/07) graven hadden gekocht. Zij vroegen zich 23/10/07) af waarom zoveel aanverwanten stierven Police pounce on three David Lewanika en kwamen met zijn allen tot de conclusie Ndola herbalists overleden dat het grote aantal aangekochte graven de oorzaak was van de vele overlijdens. Adjuct directeur van Justitie David Men besloot ter plekke de nog lege De politie arresteerde in Ndola Lewanika overleed op 62 jarige leeftijd in graven te verkopen om zo de dood te drie kruidendokters die herbale en een kliniek in Zuid-Afrika. Op maandag ontlopen. (TZ 21/10/07) conventionele medicijnen voorschreven 17 december vond de begrafenis plaats op aan patiënten. Het trio noemde zichzelf Mobile Beauty Parlour de Leopards Hill begraafplaats in bijzijn de Three Angels Natural Clinic en van vele (oud)politici. In de ochtend Mwenya Mpunda ontwikkelde een opereerden vanuit de Chifubu lagere werd rond de kist die bedekt was met de interessant initiatief: de Mobile Beauty school. Ze gebruikten onbevoegd Zambiaanse vlag een korte plechtigheid Parlour. Na één telefoontje komt ziekenhuisuitrusting en vroegen K gehouden in het Hoogerechtshof waar hij Mwenya aan huis om je op te maken als 250- 600.000 voor een consult. Enkele rechter was. Vice-president Rupiah Banda je mooi wilt zijn voor een feestje of op je aidspatiënten werd geadviseerd te stoppen hield een toespraak terwijl de Zambia trouwdag. "Het is een vorm van kunst"zegt met de anti-retrovirale geneesmiddelen Army Brassband M w e n y a , (ARV's) en in plaats daarvan voor de muzikale "je moet natuurgeneesmiddelen te gebruiken. omlijsting zorgde. De vooral naar Samuel Silonga, hoofd van het trio, zei hele dag werd halfstok de kleur– dat het team al twee jaar in Luapula had gevlagd en zond de s t e l l i n g e n geopereerd en een certificaat van een radio passende muziek van de culturele associatie had ontvangen. uit ter ere van deze k l e d i n g (TZ 20/12/07) zeer gewaardeerde kijken". (TZ Zambiaan. 11/1/08) (TZ 14, 18/12/07, P 16/12/07)

ZNB 121 -22/ maart 2008 Religie

Religie Twee wrede nonnen kiezen het hazepad Jelske van der Wal Sommige kerken nemen Twee anglicaanse nonnen namen de toch deel aan NCC benen nadat zij door Medicare uit Ndola waren beticht van kindermishandeling Na veel discussie hebben veel kerkleiders in Rehoboth Convent weeshuis, 80 km zich toch aangemeld voor de National ten zuiden van Mkushi Boma. Human Constitutional Conference (NCC, zie Rights Commission (HRC) commissaris ook pagina 2). Een kerkdienst in Kitwe Godfridah Sumaili, bezocht het In oktober gaf de Islamic Council of Kerkscheuringen weeshuis na de klacht van Medicare Zambia (ICZ) te kennen dat zij zal en stelde wangedrag van de 72- en 80- deelnemen aan de NCC. 'Hoewel moslims In november hebben een aantal jarige nonnen Dorothy en Jane vast. De een minderheid vormen en soms met geestelijken, voornamelijk uit de kinderen kregen ondanks de financiele wantrouwen worden bekeken, willen zij pinkstergemeenten, zich afgescheiden steun uit Schotland, de laatste vijf jaar een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de drie bestaande kerkgenootschapen veel te weinig eten en kleding, terwijl hen van Zambia', aldus Sheik Banda. en een nieuw kerkelijk forum opgericht: medische behandeling werd onthouden. Ook vond er in oktober een felle het National Pastoral Consultative De nonnen waren fervente bierdrinkers woordenwisseling plaats tussen Forum (NPCF). De nieuwe voorzitter, en trokken zich liever met hun honden president Mwanawasa en de katholieke Simon Chinana, beschuldigde de drie terug in de kapel om video's te bekijken. aartsbisschop Telespore Mpundu. De kerkgenootschappen van politiek De kleding, bestemd voor de kinderen, aartsbisschop vond het belachelijk oppositioneel gedrag. Zij hadden zich verdween of werd verbrand en de enige dat mensen die zich verzetten tegen kennelijk gestoord aan de discussie auto werd verkocht. De oudjes gingen er de regering uitgemaakt worden voor rondom deelname aan het NCC. met het geld vandoor. crimineel. President Mwanawasa In december ontstond er een splitsing Veel kinderen waren door jarenlang waarschuwde daarop dat iedereen in de katholieke kerk onder leiding voedseltekort ondervoed. De leiding gearresteerd zou worden die de regering van aartsbisschop Luciano Mbewe. van het huis werd overgedragen aan de wil ondermijnen door oppositie te Hij presenteerde de nieuwe kerk als Zambiaanse Prudence Kunda. Zowel de kiezen tegen de NCC. Mpundu eiste Catholic Apostolic National Church. kinderen als de medewerkers haalden wettelijke aanpassingen aan de NCC Mbewe zei bij de opening dat de tijd opgelucht adem na deze jarenlange zodat deze acceptabel zou worden voor gekomen is voor priesters om te trouwen tirannie van de oude nonnen. Minister alle belanghebbenden en stelde dat de en te zorgen voor hun kinderen, die zij van Community Development, Catherine kerk niet zal buigen voor bedreigingen tot nu toe moesten verloochenen. Dit is Namugala, riep in december de van de president. Op 22 oktober deed duidelijk in navolging van voormalig Anglicaanse kerk op om de nonnen terug de directeur van Mindolo Ecumenical aartsbisschop Emmanuel Milingo. te brengen naar Zambia, zodat ze voor Foundation, Rueben Daka, een oproep Vice-president bisschop George Lungu hun wandaden kunnen worden berecht. op regering en kerk om de strijdbijl van de Zambia Episcopale Conferentie (TZ 16,21/11/07, P 28/12/07) te begraven. In een interkerkelijke (ZEC) beschouwde de afscheiding een dienst ter gelegenheid van de 43ste schande en een misleiding voor de ware onafhankelijkheidsdag, waarbij enkele katholieke broederschap. Er zal nog ministers aanwezig waren, betreurde hij onderzocht worden of de splintergroep de haat tussen kerk en staat en riep op de naam 'katholiek' juridisch gezien wel tot liefde tussen de mensen en de leiders, mag dragen. (TZ 29/11, 26, 29/12/07) ongeacht hun meningsverschillen. Op 7 januari 2008 werd de zitting van het NCC hervat in Mulungushi International Conference Centre (MICC). Bisschop Sakala van de Evangelical Fellowship of Zambia (EFZ) was daarbij aanwezig nadat hij namens zijn kerk als afgevaardigde was gekozen. (TZ 11, 17, 22, 25, 26/10/07, 8/1/08)

ZNB 121 -23/ maart 2008 Nederlandse Ondernemer in Zambia

Limo Hire Zambia Ltd.

Bijdrage van Hans Sportel Ontstaan van het autoverhuurbedrijf

Mijn in 2003 opgerichte bedrijf is eigenlijk geëvolueerd vanuit mijn hobby. Ik ben in 1987 met mijn vrouw Gea in Zambia terecht gekomen, nadat ik mijn studie aan de Tropische Hogere Landbouwschool had afgerond. Gedurende 15 jaar heb ik als manager in de grootschalige commerciële landbouw gewerkt. Na die periode werd het tijd om iets voor mijzelf te beginnen; het liefst in Zambia, omdat we dit een heerlijk land vonden vanwege Een deel van het wagenpark het vriendelijke klimaat, de gemoedelijke bevolking en de relatieve politieke stabiliteit. Een eigen landbouwbedrijf zou auto's en zitten eind 2007 op 30 stuks. Onze clientéle bestaat een logische volgende stap geweest zijn, maar helaas moesten aan de ene kant uit internationale toeristen die veelal via onze we om medische redenen dicht bij Lusaka wonen, waar goede website binnenkomen. De rest van de klanten huren auto's voor landbouwgrond schaars en duur is. Het autoverhuren bleek hun werk. Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven, NGO's, ambassades, uiteindelijk mijn beste kans op een eigen bedrijf te zijn. Ik heb mensen op korte missies etc. Deze laatste groep huurt veelal een altijd een zwak gehad voor klassieke auto's en had gedurende auto met chauffeur. mijn verblijf in Zambia een kleine collectie opgebouwd. Om deze hobby een beetje te kunnen betalen huurde ik zo nu en Startkapitaal dan wat van deze auto's uit. Met name de Rolls Royce uit mijn collectie werd vaak gevraagd. Vanuit dit idee is de bedrijfsnaam Een groot probleem bij het opstarten van het bedrijf was het Limo Hire ontsproten. vinden van voldoende startkapitaal. Het lenen van geld in Zambia was met rentepercentages van Start van het bedrijf tussen de 15 en 20% in 2003 een zeer dure aangelegenheid. Bovendien wilden In Zambia is het niet zo moeilijk om een de commerciële banken tweedehands bedrijf te starten. Je hoeft niet zo veel auto's niet als onderpand voor een vergunningen en diploma's te hebben lening accepteren. Ik heb toen voor de als in Nederland. Vanwege ons langere lange conservatieve weg moeten kiezen: verblijf in Zambia hadden we bovendien alleen met de gemaakte winst uitbreiden. reeds een permanente verblijfsvergunning Om die winst te maximaliseren moesten kunnen krijgen. Dit maakte het starten we erg op de kleintjes letten. Geen van het bedrijf veel eenvoudiger. grote uitgaven aan mooie kantoren, Aanvankelijk reden we alleen trouwerijen Hans Sportel voor een van zijn limo's promotiemateriaal en personeel. Ik en andere functies maar steeds vaker deed alles zelf vanuit ons eigen huis. Het kregen we ook aanvragen voor moderne auto's. enige personeel dat ik had waren de chauffeurs en een monteur, Ik had geen enkele ervaring met deze tak van de toeristensector allemaal lokaal aangetrokken. en dus ook geen inzicht in de markt. Ik heb ervoor gekozen om geleidelijkaan van alle categorieën auto's een exemplaar te Mijn bedrijf in de economische kopen. Een vrachtwagentje, sedan, station wagon, 4x4-auto's, groeiperiode van Zambia minibusjes, etc. Op deze manier kon ik de markt aftasten. Het bleek dat de 4x4 wagens en de kleine sedans het erg goed Sinds een paar jaar draait de Zambiaanse economie erg goed. deden in de verhuur. Mijn auto's waren altijd wagens die ik Hoge koperprijzen en een favouriet land voor donoren hebben tweedehands uit Japan haalde. Een gloednieuwe volwassen 4x4 gezorgd dat er relatief veel geld in omloop is. Dit heeft tot kost hier ongeveer US$ 100.000 en om daar nu een wildvreemde gevolg gehad dat het hebben van een auto niet langer een luxe onervaren huurder mee de bush in te sturen leek mij niet zo'n voor enkele uitverkorenen is. Voor ons had deze ontwikkeling goed idee. De import van gebruikte auto's uit Japan was een twee gevolgen. prima compromis. Deze zijn altijd uitstekend onderhouden en In de eerste plaats had het snel groeiende autopark tot gevolg kosten slechts een fractie van een nieuwe. We begonnen met 5 dat ook het aantal winkels met auto-onderdelen snel groeide,

ZNB 121 -24/ maart 2008 Gelezen

waardoor het minder moeilijk werd om onze auto's op de weg te houden. De keerzijde van de aantrekkende economie was echter dat veel mensen zich m e e r d e r e Toekomststrategie auto's konden veroorloven, waardoor de clandestiene In de komende jaren is het plan ons wagenpark niet verder te autoverhuurmarkt snel groeide. Bedrijfjes kochten een paar laten groeien. We gaan onze concurrentiepositie verbeteren Japanse auto's en gingen aan de slag. Veelal onverzekerd, door een betere service te bieden dan de 'fly by night'- bedrijven. ongeregistreerd en zonder het betalen van belasting hebben De staat van onderhoud van ons wagenpark is daarbij de spil. deze bedrijven een deel van de lokale verhuurmarkt kunnen Om dat te kunnen realiseren heb ik besloten een Nederlandse veroveren omdat ze hun tarieven beduidend lager konden monteur met voldoende opleiding en ervaring aan te trekken. houden. Bovendien werkt de marketing van lokale autoverhuur We gaan nu proberen potentiële en bestaande huurders ervan veelal via de 'ons-kent-ons' methode. De ene Zambiaan speelt te overtuigen dat het zaken doen met een degelijk bedrijf grote de andere de bal toe en houdt daar dan een beetje geld aan over. voordelen heeft. Als het om grotere (overheids-) contracten gaat dan hebben Zie voor meer informatie: www.limohire-zambia.com. de overheidsdienaren, die vaak belastingvrij auto's kunnen Email: [email protected] importeren, zelf vaak hun eigen verhuurbedrijfje dat in de behoefte voorziet. Dat corruptie een grote rol speelt bij het binnenslepen van contracten is natuurlijk geen verrassing.

Gelezen boerenzwaluwen in Afrika. De boerenzwaluw verblijft van eind oktober tot eind maart ñ begin april in Zambia. Eind maart - Ben Schulte begin april vliegt hij, in navolging van de boerenzwaluw, terug naar Nederland. AOC OOST Het project is opgezet door Vogelbescherming Nederland. naar Zambia De boerenzwaluw staat op de lijst van bedreigde diersoorten. Om deze vogel te behouden zijn er in 2007 verschillende Twaalf vmbo-leerlingen gaan 8 juli projecten in Nederland en Zambia gestart om aandacht te drie weken met drie begeleiders vanuit vragen voor de boerenzwaluw. één van deze projecten is dit Almelo (AOC Oost) naar Zambia. In boerenzwaluwproject. In Zambia wordt onderzoek gedaan de omgeving van Livingstone wordt gewerkt aan de bouw van naar de overwintering van de boerenzwaluw in Afrika. Onder een school en aan het Elephant Pepper project, bedoeld om leiding van Bennie voeren 2 studenten van de Universiteit van met peperverbouw de dreiging van olifanten weg te halen en Wageningen, Sjoerd Duijns en Jacintha van Dijk, onderzoek uit een inkomstenbron te bieden. Ook helpen de leerlingen op een naar de overwintering van de boerenzwaluw in Afrika. lokale school met sport-coaching en naschoolse opvang. Via de volgende website is het mogelijk om op de hoogte te Het contact met Zambia is gelegd via "Activity International'' en blijven van het boerenzwaluwproject in Zambia: "African Impact". Onder de leerlingen was grote belangstelling, www.boerenzwaluw.nl maar via een motivatiebrief en een sollicitatiegesprek zijn de (www.oldebroek.nl, 19/2/08) ontwikkelingswerkers geselecteerd. Op dit moment wordt Chinees vuurwerk in Zambia er vooral gewerkt om sponsoren te krijgen. In Mister Li sluit wereldwijd oliedeals, legt pijpleidingen aan, de week van 24 maart bouwt ziekenhuizen en exploiteert bedrijven. Hij is hét gezicht is er een actieweek op van de snelst groeiende macht ter wereld: China. In de serie school. Zie verder www. 'Looking for Mr. Li' berichten vier verslaggevers van de aochelptzambia.nl. Wereldomroep en de VPRO de komende vier maanden over (Vakblad Groen Onderwijs 6/2/08) de zon- en schaduwkanten van globalisering. Met de Chinese expansie als rode draad. In Zambia, Venezuela, de VS en India Boerenzwaluwproject in Zambia gaan zij op zoek naar Mr. Li (www.zambia.pagina.nl; Radio Nederland Wereldomroep, 13-02-2008) Sinds oktober 2007 verblijft Bennie van de Brink, uit Noordeinde, in Zambia. Daar verricht hij onderzoek naar de

ZNB 121 -25/ maart 2008 Sport

Ben Bamfuchile Sport (uit)wedstrijd meteen al tegen de grootste rivaal Togo. In september en oktober De kortgeleden opgestapte bondscoach Ben Schulte zijn de laatste duels. De wedstrijden van Namibië, Ben Bamfuchile, is eind gelden tevens voor kwalificatie voor het december vrij onverwachts overleden Het Nationale Voetbalteam volgende Africa Cup toernooi in 2010, in tijdens een vakantie in zijn geboorteland Angola. Zambia. De 47-jarige Bamfuchile Ghana 2008 (P,TZ 24,28/12/07, 24,27/1; 1/2/08; www.ghanacan2008.com; overleed in Kitwe aan een acute ziekte. eurosport 23,26,27,30/01/08) "Het is een zware slag voor ons land. In het toernooi om de Africa Cup in Ghana Speler Bamfuchile was de eerste Zambiaanse (eind januari) kwam het nationale team trainer die erin slaagde een ander land niet verder dan de poule-wedstrijden. van het te plaatsen voor de Afrika Cup", aldus Het Zambiaanse team, zonder de jaar 2007 de woordvoerder van de voetbalbond. geblesseerde Mbesuma, begon de eerste R a i n f o r d Met Bamfuchile als bondscoach plaatste wedstrijd goed door met 3-0 van Soedan Kalaba is Namibië zich in september voor de te winnen en kwam zo aan de leiding speler van tweede keer in de geschiedenis voor in groep C. Het eerste doelpunt in die het jaar 2007 de eindfase van de Afrika Cup. De wedstrijd viel al in de derde minuut. en topscorer Nederlander Arie Schans volgde begin g e w o r d e n . december Bamfuchile op als hoofdcoach Kameroen vernedert Rainford Kalaba tijdens het Cosafa- Hij had ook van het Namibische nationale team. toernooi in 2005 Zambia de meest (www.fcupdate.nl 29/12/07) ongedisciplineerde speler kunnen worden De tweede wedstrijd tegen Kameroen met de meeste gele en rode kaarten, maar verliep desastreus en werd verloren met bij de uitreiking van de prijzen beloofde 2011 Games 5-1. Op de openingstreffer van Geremi hij beterschap.(TZ 15/12/07) uit een vrije trap was weinig af te dingen, David Diangamo is voorzitter geworden maar de overige treffers kreeg Kameroen U20 van het organisatiecomité van de All- door gepruts in de Zambiaanse defensie Africa Games van 2011 in Zambia. Het op een presenteerblaadje aangeboden. Zambia U-20 booted out comité heeft een budget van K 415 mln. Pas in de slotfase deed Zambia via Chris Het voetbalteam voor spelers onder de Voor de Spelen zelf heeft de regering al Katongo iets terug. De fans reageerden 20 heeft niet eens de halve finale van K 446 mld als eerste bijdrage opzij gezet. later in de pers met afschuw en eisten het het COSAFA toernooi bereikt door Met het boren van bodemmonsters is de terugtreden van de technische staf onder te verliezen (1-2) van Namibië. Deze bouw van het stadion met een capaciteit leiding van Patrick Phiri ten gunste van uitslag was ronduit teleurstellend; na van 40.000 in Ndola begonnen. De een buitenlandse coach. de veelbelovende deelname aan de werkzaamheden zullen twee jaar in wereldkampioenschappen in Canada beslag nemen. Voor het eerst is rugby (7- Zambia holds Egypt had men op meer gerekend. De andere tallen) aan de lijst toegevoegd. Alleen via winst met grote cijfers in de uitslagen: 1-1 tegen Angola; 7-1 winst (TZ 25/11; 7,10/12/07) laatste wedstrijd tegen titelverdediger tegen Seychellen. (TZ 6/12/07) Egypte zou Zambia nog een theoretische kans hebben gehad om verder te komen. Uitzendrechten Het werd echter gelijkspel, 1-1, en Boksen Kameroen won van Soedan, waardoor De FAZ heeft een 4-jarig contract van Kameroen en Egypte verder gingen en US$ 2,7 mln getekend met Supersport Er was alleen geld om de boksers Hastings Zambia en Soedan uitgeschakeld waren. voor uitzendrechten. Alle 16 eredivisie- Bwalya and Evans Chungu uit te zenden clubs krijgen jaarlijks US$25.000. naar het Olympisch kwalificatietoernooi De volgende uitdaging wordt Overigens hebben de Zambianen niet in Algerije,eind januari. Boxer Bwalya het wereldkampioenschap van via de gewone ZNBC-televisie de qualifies. Met een bronzen medaille in dit 2010 in Zuid Afrika, waarvoor de wedstrijden om de Africa Cup kunnen toernooi plaatste de licht-weltergewicht kwalificatiewedstrijden in juni beginnen. zien, omdat ZNBC de uitzendrechten van Bwalya zich voor Beijing. Voor Chungu Zambia is daarvoor ingedeeld in een US$1,5 mln niet kon opbrengen. Alleen en andere boksers is nog een kans bij het poule met Togo, Eritrea en Swaziland. via satelliettelevisie waren de wedstrijden tweede kwalificatietoernooi in Nambië, De eerste vier wedstrijden zijn in de in Zambia te volgen (en in Europa via eind maart. eerste weekends van juni met de eerste Eurosport, BS) (TZ15/11/07; allafrica.com 17jan08)

ZNB 121 -26/ maart 2008 Ingezonden

Mwanawasa hails Esther Phiri Schaken Zoals al gemeld behield Esther Phiri Vooral een goede ervaring: in het haar titel in het supervedergewicht door Afrikaans junior-schaaktoernooi heeft het winst op Belinda Lauracuente tijdens een 7-koppige Zambiaanse team het rond de gevecht in Lusaka op 1 december. De jaarwisseling in Malawi redelijk gedaan. president heeft haar daarmee nadrukkelijk Gillan Bwalya haalde het beste resultaat gecomplimenteerd. met 5 punten uit 9 wedstrijden en werd (P 28, 31/1/08; TZ 2,27/12/07; 2/2/08) daarmee zevende bij de jongens. Het 16- jarige talent Hlanganiso Gondwe kwam Judo met 3 punten niet verder dan plaats 17. Bij de meisjes was Epah Tembo met 5,5 Tijdens een Gemenebest-toernooi in punten op plaats 4 de beste Zambiaanse. Mauritius wonnen Zambiaanse judoka's (TZ 27/11/07; www.fideonline.com) drie bronzen en een gouden medaille. De gouden plak was voor veteraan Wakunguma Shapa, die ook voorzitter Esther Phiri op de weegschaal van de Zambiaanse judo-bond is. (TZ 28/1/08) Het NIMD en de Controverse rond Aankomende activiteiten Grondwetgevende sociaaleconomische van het ZCID Vergadering rechten bedreigt de In aanloop naar de thematische discussies legitimiteit van de NCC van de NCC organiseert het ZCID diverse Martin van Vliet voorbereidende expert-bijeenkomsten. Na een periode van voorbereiding zal de Experts uit eigen land en uit diverse Het NIMD in Zambia NCC in april echt van start gaan. Er zijn buurlanden zullen informatie verschaffen twaalf thematische commissies ingesteld over verschillende politieke stelsels, Het Nederlands Instituut voor waarin de belangrijkste onderwerpen uit kiessystemen, decentralisatie modellen en Meerpartijen Democratie (NIMD) is de grondwet besproken zullen worden. Na zeker ook van manieren waarop omgegaan opgericht door de Nederlandse politieke ruim een jaar moet de nieuwe grondwet kan worden met sociaaleconomische partijen en ondersteunt politieke partijen (in ieder geval deels) in een referendum rechten in een grondwet. De Zuid- in zo’n 15 landen bij het versterken van aan de bevolking worden voorgelegd. Afrikaanse grondwet biedt in dit verband hun democratie. In Zambia ondersteunt Of de bevolking deze zal accepteren, is zeker mogelijke aanknopingspunten die de NIMD het Zambian Centre for nog maar de vraag. Daarom is het van de Zambiaanse kerken en politici dichter Inter-Party Dialogue (ZCID). Deze groot belang dat zoveel mogelijk groepen bij elkaar kunnen brengen. organisatie waarin alle politieke partijen uit de samenleving erbij betrokken Daarnaast is het ZCID momenteel vertegenwoordigd zijn, streeft naar zijn. Jammer dus dat de kerken zich in overleg met een groot aantal een verdieping van de meerpartijen tegen de NCC keerden. Met name hun maatschappelijke organisaties om middels democratie. Zo werden door het ZCID ondervertegenwoordiging in de NCC theaterstukken, mediaprogramma’s in aanloop naar de verkiezingen van en de angst dat daardoor juridisch en regionale debatten het komende 2006 regionale debatten georganiseerd afdwingbare sociaaleconomische rechten jaar een link te verzorgen tussen de tussen politici en de bevolking, stelden niet in de nieuwe grondwet zullen worden grondwetgevende raad en de rest van het politici gezamenlijk een ethische opgenomen, vormden de basis voor hun land. code op en werden honderden lokale uiteindelijke boycot. Zij sleepten daarin Het worden spannende tijden. De NCC partijvertegenwoordigers getraind tot (een deel van) Michael Sata’s Patriotic verkeert nog niet bepaald in rustig verkiezingswaarnemer. Front mee, die de politieke steun van vaarwater. Met name door een juiste Ook was het het ZCID, dat de de Katholieke erk wil behouden. Naast aanpak van de sociaaleconomische impasse rond de instelling van een de boycot van enkele belangrijke rechten kan het grondwetsherziening- Constitutional Assembly doorbrak met actoren, is ook de zwakke link tussen de proces weer op koers komen. een compromisvoorstel dat leidde tot de grondwetgevende raad en de bevolking Voor meer informatie zie: instelling van de National Constitutional nog een punt van zorg. www.nimd.org. Conference (NCC).

ZNB 121 -27/ maart 2008 Stichting Werkgroep Zambia

Werkgroep Zambia Colofon Het bestuur Aan dit nummer werkten mee: Nieuwsbrief gaat door Dietje van Andel (Wageningen) Chris Cornelisse (Enschede) We gaan in ieder geval nog een jaar door met de Zambia Nieuwsbrief, want het team Jan Kees van Donge (Den Haag), van redacteuren is inmiddels versterkt. Bovendien is de werkwijze wat aangepast, Arie Glas (Wageningen), waarvan u als lezer een klein beetje merkt doordat onze redacteuren niet meer anoniem Marleen Kramer en zijn en doordat een bredere manier van bronvermelding gegeven wordt. Hans Konig (Wageningen), Martine Koopman (Rotterdam) Oproep Bart van Lavieren (Randwijk), We hebben tot nu steeds alleen opgeroepen om als redacteur mee te doen. Echter, door NL-Ambasade (Lusaka) onze andere manier van werken en meer actief op internet te zijn, doen we deze keer Esther Scheers (Groningen) een andere oproep. We zoeken een 'digitale knipper': iemand die handig is op internet Ben Schulte (Westervoort), en die van verschillende sites informatie haalt (opzoeken en selecteren) om die naar de Edwin Schulte (Arnhem), themaredacteuren door te spelen. Hans Sportel (Lusaka) Marjo Spronk (Mariahout) Verder zou de website www.werkgroepzambia.nl ook een belangrijker rol moeten gaan Anneke Veen (Cadier en Keer), spelen. Heb je daar goede ideeën over en heb je voldoende tijd om regelmatig de site Martin van Vliet (Amsterdam) bij te werken dan ben je van harte welkom als webmaster. Jelske van der Wal (Hellum), Meld je, als één van deze twee vrijwilligersbanen je aanspreekt. Natuurlijk betekent dit Lottie van Zwol (Almere) niet dat je niet ook van harte welkom bent als je je toch liever als themaredacteur wil Druk: Van Gils, Wageningen aanmelden, maar dat spreekt vanzelf. De Zambia Nieuwsbrief is een Van de penningmeester uitgave van de Stichting Werkgroep In 2007 hebben 434 abonnees de ZNB ondersteund. Totaal is € 5627,55 gedoneerd. Zambia en verschijnt 4 keer per Daarmee konden alle kosten worden gedekt. Om giften aftrekbaar te maken moet jaar. U ontvangt het blad middels tegenwoordig een instelling door de belastingdienst als een ANBI (Algemeen Nut een donatie van minimaal € 12,50 Beogende Instelling) worden aangewezen. Voor de Stichting Werkgroep Zambia is de (of € 17,- in het buitenland). aanvraag gedaan en we verwachten geen problemen. U kunt dit bedrag overmaken Dit jaar gelden dezelfde donatie-adviezen: € 12,50 op gironummer 44 73 757 tnv voor Nederland en € 17,- voor het buitenland. Meer Werkgroep Zambia te Wageningen www.werkgroepzambia.nl is welkom. U vindt bijgaand de acceptgiro. Alvast website : bedankt. Donateursadministratie: Albardaweg 107, 6702 CW Agenda Wageningen; e-mail: Mukambi Safari Lodge [email protected] Lottie van Zwol Dit adres is voor nieuwe donateurs, adreswijzigingen of om de ZNB Vanaf 3 maart: Van Amstelveen naar Afrika digitaal te ontvangen (enkele Mb's) De nieuwe serie van zes afleveringen over Mukambi Safari Lodge met de titel: "Het roer Redactieadres: om: Van Amstelveen naar Afrika" is vanaf maandag 3 maart om 22.25 uur (RTL4). Marleen Kramer, Leonard Roggeveenstraat 49, 20 juni Zomerconcert 6708 SL Wageningen, Het Zomerconcert van St Francis' Hospital wordt dit jaar op 20 juni gehouden, zoals [email protected] vanouds in de tuin van het restaurant 'Rust Wat' in Blaricum. Dit Infoteam Zambia: vragen over jaar Lars Wouters van den Oudenwaijer (klarinet) en Pauline Zambia: p/a Lottie van Zwol, Ostenrijk (hobo) met het Collegium InstrumentaleBrugense Nijvergouw 38, 1352 CD Almere, o.l.v. I. van Meylemans. Zie www.zomerconcert.nl. tel 036-5355007, e-mail: 29 juni Wereldfestival Meerlo-Wanssum. [email protected] ISSN: 1380-8915 nr 121 Op 29 juni 2008 wordt door de gemeente en Stichting SOS- Meerlo-Wanssum bij Venray weer een kleurrijk wereldfestival gehouden. Dit jaar staat het festival in het teken van Zambia ten behoeve van scholenbouw in het dorpje Kalundu View.

ZNB 121 -28/ maart 2008