Politicka Misla 8(Final)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
d-r \orge Ivanov Pred samo dve decenii za mnogu generira elementi na identitet. Na intelektualci religijata i crkvata na{iot prostor religijata imala vo modernoto op{testvo ve}e ne bea izvonredna uloga vo konfigura- nekoja seriozna tema. Za marksis- cijata na pove}ekulturni vrednosti tite i levicata religijata be{e i vrednosni perspektivi, no i na "opium za narod#, a za prosve- sozdavaweto specifi~ni modeli na titelite na liberalno-gra|anskata praktikuvawe na kulturnata plura- {kola na mislewe religijata be{e lnost. ostatok od eden propad- Sega na site nas ni se nat svet ili pak znak za poznati specifi~nos- nedovolna kulturna raz- tite na aktuelniot mo- vienost. Vo eden takov ment, odnosno na epohata ambient istoriskite i vo koja ‘iveeme, iako op{testvenite presvrti istite nastani razli~no vo poslednata decenija gi interpretirame i im na 20. vek gi zatekna mno- davame razli~na te‘ina. zinstvoto analiti~ari Gi poznavame protiv- nepodgotveni. Be{e po- re~nostite koi se pro- trebno cela edna dece- stiraat na globalen nija za da po~nat "fa- plan, te{kite konflik- brikite na mislewa# po- ti koi sekojdnevno se vtorno da go otkrijat pra{aweto za percepirat preku mediumite i koi religijata i nau~nite spisanija da n¢ predupreduvaat na pogubnosta od go prifatat ovoj diskurs. brzoto nosewe zaklu~oci. Ve}e se Posvetuvaweto na ovoj broj na prepoznavaat mnogubrojni kriti~ki Politi~ka misla na pra{awata od diskursi, kako na primer postkolo- religijata, etikata i tolerancijata nijalniot diskurs, koi vnesuvaat voop{to ne pretstavuva posledica novum vo na{ite razmisluvawa i na robuvawe na momentot, ili poinaku ja osvetluvaat proble- projavuvawe na pomodni trendovi. matikata, no na sosem poinakov na- Poa|ame od faktot deka religiite ~in. se neosporen izvor na moralni, Koga se zboruva za zapadnata vrednosni sistemi, i deka pokraj politi~ka misla i nejziniot odnos poznatoto napreduvawe na ona {to kon religijata, naj~esto se poa|a od e tehni~ko i tehnolo{ko, kako i zavr{uvaweto na religioznite pokraj osoznavaweto na svetot vrz vojni vo 16. i 17. vek koga vo Zapadna osnova na mo}ta za racionalizacija, i Sredna Evropa bil vospostaven religioznoto gledawe na svetot Vestvalskiot mir od 1648 godina, Godina 2, br. 8, dekemvri 2004 Skopje str. 1 \orge Ivanov so koj za prv pat }e se vospostavi Evropa. Toa e povrzano so toa {to principot na teritorijalniot suve- narodite na Balkanot vo crkvite renitet vo me|udr‘avnite odnosi. imale ~estopati posledno pribe- Religioznata tolerancija }e dojde ‘i{te za kulturalna sloboda za podocna pod vlijanie na prosve- vreme na dolgite periodi na poli- titelstvoto i ~ovekovite prava. ti~ka pot~inetost. Crkvite za niv Kako pretpostavka morala da se so stoletija bile garant za nivniot prifati odvoenosta na crkvata od etni~ko-kulturen identitet, od- dr‘avata i religijata kako privat- nosno za odr‘uvawe na etni~kata na rabota. Vo sekoj slu~aj, ovie }e kolektivna svest. bidat osnovni principi na seku- Od druga strana, vo poslednive larnata dr‘ava vo Zapadna Evropa decenii migracionite dvi‘ewa kon i tie vo celost }e bidat ostvareni Zapadna Evropa pokrenuvaat novi duri vo vtorata polovina na 20-ot problemi od religioznata koegzis- vek. tencija. Islamot broj~ano ve}e Na pravoslavniot istok od Evro- stana najsilna religiozna grupa po pa i denes dominiraat drugi tra- hristijanstvoto vo Evropa. Sosem dicii, koi duri go pre‘iveaja i mal broj Evropejci sfa}aat deka dolgiot period na komunisti~koto ovoj nov multireligiozitet posta- vladeewe. Poa|aj}i od Istokot kon vuva novi pra{awa koi se odne- Zapadot postojat ogromni kulturni suvaat na odnosot me|u religijata i razliki za ova centralno pra{awe op{testvoto, crkvata i dr‘avata. od zaedni~kiot ~ove~ki ‘ivot, bez Prose~niot Evropeec s¢ u{te pod da gi spomneme razlikite me|u vlijanie na "Vestvalskiot poredok# hristijanski obele‘enata Evropa i smeta deka religijata e privatna avtohtonite muslimanski narodni rabota. grupi na Balkanot, vo Turcija i na Centralna tema za multikul- Kavkaz. Religijata vo Jugoisto~na turna Evropa na 21. vek stanuva Evropa vsu{nost e konstitutiven pra{aweto kako zapadnoevrop- element na nacijata i nacionalnata skite op{testva treba da posta- dr‘ava vo mnogu posilna mera od puvaat so lu|eto od islamska vero- Zapadna Evropa. Zemjite od jugo- ispovest? Zasega dominiraat dve istok od Evropa po pravilo sebe se {koli. Ednata zboruva za univer- sfa}aat kako kulturalni nacii, vo zalnosta na zapadnite ~ovekovi koi religiozniot faktor kako prava i pravilata za sekularna i element na koegzistencija ima laicisti~ka dr‘ava, a vtorata se centralna uloga. Na Balkanot jazi- zalaga na muslimanite da im se kot naj~esto ja prezema funkcijata dozvoli celosna sloboda na niv- na specifi~na razlika kon nadvor, nata religija. Debatata stanuva no odvnatre religijata s¢ u{te kontroverzna dokolku stanuva zbor dejstvuva kako sredstvo za mobili- za toa da se akceptira islamskata zacija. Crkvite (koi se nacionalni) tradicija vo pogled na neednakviot se isprepleteni so politikata tretman me|u ma‘ot i ‘enata ili mnogu posilno otkolku vo Zapadna pak telesnoto kaznuvawe, za{to str. 2 Politi~ka misla Voved takvite naviki i obi~ai se nao|aat kularizirawe sepak slabee. Ovie vo protivre~nost so fundamental- procesi sekako se povrzani i so nite principi na evropskoto pro- renesansata na etni~ko-nacional- svetitelstvo. noto pra{awe. Poa|aj}i od kon- Pokraj navedenovo, op{t vpe- fliktite na Balkanot i na Kavkaz ~atok e deka na po~etokot na 21. vek mo‘e da se vidi deka religiozniot vo najgolem broj zemji od Azija i fundamentalizam mo‘e da se po- Afrika postoi intenzivno i speci- vrze so etni~kiot nacionalizam i fi~no vra}awe na religijata vo na toj na~in su{testveno da gi za- politikata, dodeka vo Zapadna ostri postojnite sprotivstavuvawa. Evropa klasi~niot model na se- Abstract Surpassing the changes in opinion and awkward feelings toward religion, we come once again to re-discover the discourse as a source of moral systems of value. Considering the Western political thought in relation to religion one has to start with 1648 and the Vestfalian peace, that constituted the concept of territorial sovereignty in international relations, where an important role played the definitive separation of the church and the state and the constitution of the religion as a private matter ñ the constituting principles of the secular state of West Europe. The course of the story of the Orthodox East of Europe seems to have not moved much from the religion being a constitutive part of the nation and the national state in ways deeper than those of Western Europe. The roots may lie in traditions, but now they surface in the new migration trends toward West Europe, and now the multireligiosity rearranges the concepts of the relations between religion and society. How should West Europe treat the moslems? The debate varies from the universality of the western human rights and the equality for all, or the approval and acceptance of complete freedom of religion for the moslems and all its implications. The general conclusion is that most of the countries of Asia and Africa turn toward the return of religion in the constitution of the state, as the classic European model of secularization seems to weaken, as the religious fundamentalism tightly connects itself with the ethnic nationalism. Godina 2, br. 8, dekemvri 2004 Skopje str. 3 SODR@INA / CONTENTS Voved \orge Ivanov Introduction Gjorge Ivanov Religija, etika, tolerancija / Religion, Ethic, Tolerance Gra|ansko op{testvo i hristijanska odgovornost ____________11 Paul Nolte Civic Society and the Christian Responsibility Paul Nolte Rigidno poimawe na nacijata _______________________________19 Nenad Markovi} Rigid Defining of the Terms Nation Nenad Markovic Dali religijata e faktor vo turskata nadvore{na politika? _____________________________________31 Erman Top~u Is Religion a Factor in Turkish Foreign Policy? Erman Topcu Pismo za tolerancijata ____________________________________41 Marko Tro{anovski Letter of Tolerance Marko Trosanovski Aktuelno / Current Makedonija i Grcija - pregled na sporot so imeto ____________47 Aleksandar Spasenovski Macedonia and Greece – Surwey of the Conflict with the Name Aleksandar Spasenovski Godina 2, br. 8, dekemvri 2004 Skopje str. 5 Me|unarodni organizacii / International Organizations Ulogata na OBSE i konceptot na nacionalni malcinstva _____55 Elena Andreevska The Role of OSCE and the Concept of National Minorities Elena Andreevska Predizvici i perspektivi / Challenges and Perspectives Dialogue en vogue __________________________________________61 Za smislata i besmislata na dijalogot so islamot Andreas Jakobs Dialogue en vogue About the Sense and the Nonsense of the Dialogue with the Islam Andreas Jacobs Teorija / Theory Miletskiot sistem - model na religiozna tolerancija ___________________________ 69 \orge Ivanov The Millet System - Model of Religious Tolerance Gjorge Ivanov Tolerancija, liberalizam i teorija na diskursot - edna polemika za odnosite _________________________________ 79 Martin Proto|er Tolerance, Liberalism and the Theory of Discourse - a Polemic about the Relations Martin Protogjer Utilitarizmot kako utrinska molitva ______________________89 na sovremenoto op{testvo Tihomir Topuzovski Utilitarianism as a Morning Prayer of the Contemporary Society Tihomir Topuzovski str. 6 Politi~ka misla Portreti / Portraits Jazikot na koj zboruva{e Majka Tereza _______________________97 Dimitar \or|ievski The Language on which Mother Teresa was talking Dimitar Gjorgjievski Po smrttta na Arafat _____________________________________103