Szanowni Państwo!

esteśmy województwem na dorobku. To, z przywróceniem Tucholi urody miasteczka co dzieje się w Kujawsko-Pomorskiem o średniowiecznych korzeniach. Wierzę, że od kilku lat, to wielki proces moderniza- stolica Waszego powiatu stanie się dzięki nim cyjny, którego efekty, już w jakimś sensie urbanistyczną perełką, w której dobrze będą się Jodczuwalne, w pełni ocenimy dopiero za kilka czuć turyści z całej Europy. lat. Nasz region jest dziś jednym wielkim placem budowy i wielkim poligonem pozytywnych W dążeniu do pomyślności gospodarczej przemian społecznych. nie wolno nam jednak zapominać o koniecznej dbałości o właściwą jakość życia wszystkich Zarząd województwa, którym kieruję, po- mieszkańców. Gospodarka i jej rozwój mają strzega swoją rolę w tym procesie przez pryzmat bowiem sens jedynie wtedy, gdy służą ludziom podstawowego w tej mierze obowiązku, którym poprawiając jakość życia, gdy łączą się z instru- jest dbałość, by prorozwojowe inwestowanie mentami pozwalającymi na korzystanie z ich do- strumienia środków - zarówno tych budżeto- brodziejstw i stwarzanych szans jak najszerszym wych, jak i tych płynących z funduszy pomoco- grupom obywateli. wych Unii Europejskiej – opierało się na regio- nalnej solidarności oraz stymulowaniu lokalnej Dlatego także w Tucholskiem finansujemy aktywności. Czynimy i nadal musimy czynić modernizację Szpitala Powiatowego. Dlatego wiele na rzecz takich rozwiązań, dzięki którym z owoców rozwoju także na Waszej ziemi powstają kompleksy sportowe Orlik i hale mogą korzystać nie tylko mieszkańcy najważniejszych ośrodków, sportowe, jak te przy tucholskim Zespole Szkół oraz w Cekcynie. ale także mieszkańcy kujawsko-pomorskiej wsi. Dlatego także tu kładziemy nacisk na poszerzanie oferty wychowa- nia przedszkolnego, także tej bezpłatnej, oraz nowoczesne pomo- Wymienione tu mechanizmy są też obecne we wsparciu dla ce dydaktyczne w szkołach. Mieszkańcy powiatu mogą uczestni- powiatu tucholskiego. Ponieważ dobrze wiemy, że najważniejszym czyć w finansowanych przez samorząd województwa bezpłatnych impulsem dla gospodarki jest tu i nadal powinna być turystyka, programach profilaktyki zdrowotnej oraz bezpłatnych kursach to z myślą o niej są i w najbliższym czasie będą podejmowane językowych i przedsiębiorczości. Dla najuboższych gmin także najważniejsze z tych projektów. Mam tu na myśli przede wszyst- w Waszym powiecie stworzyliśmy wojewódzki Fundusz Wsparcia, kim przekształcenie Borów Tucholskich w obszar przyciągający nie za pieniądze którego zbudowano między innymi sieci kanalizacyj- tylko pięknem przyrody, ale też łatwo w sensie komunikacyjnym ne i wodociągowe w Kęsowie i Kręgu oraz zmodernizowano ZOZ dostępny i wyposażony we wszystko to, co jest potrzebne, by wa- w Cekcynie i ulice w Gostycynie. kacyjni przybysze czuli się tu dobrze – przystanie i mariny, ścieżki Przed nami jeszcze wiele do zrobienia. Zróbmy to razem. rowerowe, rozbudowaną i zróżnicowaną bazę noclegową, miejsca Kujawsko-Pomorskie – razem dla powiatu tucholskiego! gdzie można coś zjeść i takie, w których można się cieszyć strawą Piotr Całbecki duchową. Podobne znaczenie mają też przedsięwzięcia związane Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Pieniądze dla powiatu tucholskiego Regionalny Program Operacyjny 37 826 731 zł PO Kapitał Ludzki 11 105 576 zł Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 13 192 443 zł inne środki z budżetu województwa 39 713 420 zł razem 101 838 170 zł Powiat tucholski w liczbach Kujawsko-Pomorskie w liczbach • powierzchnia: 1 075 km2 • powierzchnia 18 tys. km2 • ludność: 47 622 tys. • ludność: 2 067 900 • 5 gmin wiejskich • 144 gminy • 1 gmina miejsko-wiejska • 92 gminy wiejskie • 69 sołectw • 17 gmin miejskich • 178 wsi • 35 gmin miejsko-wiejskich • przyrost naturalny: 4 promile • 4 miasta na prawach powiatu • 3 322 przedsiębiorstw • 19 powiatów ziemskich • łączne roczne dochody budżetów gmin: 131,9 mln zł • przyrost naturalny 0,16 proc. • łączne roczne wydatki budżetów gmin: 140,5 mln zł. • 192 182 przedsiębiorstwa Źródło: GUS Źródło: GUS

RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO 2 W turystyce Rewitalizacja rynku w Tucholi. nasz potencjał!

owiat tucholski jest turystyczną marką. Olbrzymie poła- Współfinansowana z RPO WK-P rozbudowa tucholskiego szpitala. cie dziewiczych lasów, czyste jeziora i inne cuda natury od lat przyciągają turystów z całej Polski i z zagranicy. Nie da się jednak utrzymać tej renomy bez inwestycji. PZ pomocą przychodzą fundusze Unii Europejskiej, dystrybuowane przez Urząd Marszałkowski.

Największą turystyczną inwestycją realizowaną na terenie powiatu tucholskiego jest kompleksowy projekt rozwoju infrastruktury turystycznej Borów Tucholskich. To olbrzymie przedsięwzięcie do- finansowane zostało w ramach Regionalnego Programu Operacyj- nego Województwa Kujawsko-Pomorskiego kwotą niemal milionów złotych! Swoim zasięgiem obejmie cały powiat, a swoistą innowacją jest zawarte w ramach projektu partnerstwo, do którego przystąpiły wszystkie gminy rejonu oraz samorządy powiatowy i wojewódzki. Projekt „Bory Tucholskie – w labiryntach natury” zakłada zagospodarowanie jedenastu jezior i ich otocze- nia, przekształcenie dwóch remiz strażackich na potrzeby bazy turystycznej, budowę centrum turystyczno-kulturalnego oraz amfiteatru, utworzenie dwóch ścieżek rowerowych i drogi dojaz- dowej, a także pól biwakowych.

www.kujawsko-pomorskie.pl 3 MODERNIZACJA DRÓG POWIAT TUCHOLSKI

drogi powiatowe 3,4 mln zł Modernizacja przeprawy przed Brdę w Rudzkim Moście. drogi gminne 1,6 mln zł razem 5 mln zł

Kolejnym turystycznym zadaniem jest rewitalizacja średniowiecz- wych w powiecie tucholskim. Największą drogową inwestycją jest nego układu urbanistycznego Tucholi. Dzięki dofinansowaniu przebudowa drogi powiatowej w miejscowości Cekcyn. Roboty w wysokości grubo ponad 3 milionów złotych serce Tucholi, obejmą także przebudowę chodników, kanalizacji deszczowej Plac Wolności, zyska nową nawierzchnię, a leciwe już sieci elek- i zatok autobusowych. Łącznie wsparcie projektu wyniosło pond tryczne zostaną wymienione na nowe. Z placu zniknie odstający milion złotych. od charakteru zabytkowego skweru lokal gastronomiczny. Nowa W ramach naszego Regionalnego Programu Operacyjnego pokaź- restauracja powstanie w miejscu odbudowanego od podstaw ne środki zostały przeznaczone także na infrastrukturę ochrony średniowiecznego magazynu. Rewitalizacja placu ma się zakoń- zdrowia. Szpital powiatowy w Tucholi otrzymał dofinansowanie czyć jeszcze w tym roku. na potrzeby modernizacji i rozbudowy. Budynek szpitala jest re- montowany, powstaną też dodatkowe segmenty gmachu. Zakupy Aby do borów przyciągnąć turystów, potrzeba jednak jeszcze specjalistycznego sprzętu – w tym tomografu komputerowego, czegoś – przede wszystkim dobrych dróg. Dlatego aż 5 milionów aparatów ultrasonograficznych i rentgenowskich oraz aparatury złotych przeznaczyliśmy na remonty dróg gminnych i powiato- dla bloku operacyjnego i oddziału intensywnej terapii –

Samorząd województwa dofinansował budowę hali widowiskowo-sportowej w Tucholi.

RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO 4 Ulica Warszawska w Tucholi. Tucholskie uliczki pięknieją dzięki środkom unijnym..

rozpoczęto już w roku 2008. Dofinansowanie, jakie trafiło do edukacji i ograniczeniem obszarów wykluczenia społecznego. tucholskiej placówki, wynosi 5,6 mln złotych. Na terenie powiatu projekty tego typu dofinansowane zostały kwotą 11 mln złotych. Powiat tucholski – jego gminy, mieszkańcy i firmy – jest też benefi- INWESTYCJE PROW Segment PROW, którym dyspo- cjentem dwóch innych ważnych pro- • budowa kanalizacji sanitarnej w Piastoszynie nuje samorządowa administracja gramów, Programu Operacyjnego i Grochowie województwa, to pieniądze na ak- Kapitał Ludzki i Programu Rozwoju • budowa sieci wodociągowej w Piastoszynie, tywizację wiejskich środowisk oraz Obszarów Wiejskich. Ten pierwszy • budowa kanalizacji sanitarnej w Suchej, na budowę i odbudowę wiejskiej jest źródłem środków, dzięki którym • przebudowa i rozbudowa gminnej oczyszczalni przestrzeni publicznej i publicznej realizowane są projekty związane ścieków w Śliwicach, infrastruktury. W Tucholskiem przede wszystkim ze wzrostem za- • uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej budowana jest dzięki temu między trudnienia, podnoszeniem poziomu we wsi Legbąd, innymi kanalizacja sanitarna • budowa kanalizacji sanitarnej w Lubińsku w Suchej. i Brzoziu • budowa świetlicy wiejskiej wraz z oświetleniem i placem zabaw w Wysokiej łącznie: 13,2 mln zł

www.kujawsko-pomorskie.pl 5 RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO 6 p o w i at t u c h o l s k i

www.kujawsko-pomorskie.pl 7 Kujawsko-Pomorskie dla powiatu tucholskiego

Sport, edukacja, drogi, kultura – to tylko niektóre spośród dziedzin wymienianych jednym tchem przez mieszkańców regionu, pytanych o newralgiczne obszary rozwoju w najbliższym otoczeniu. Wszystkie te sfery w powiecie tucholskim rozwijają się niezwykle prężnie dzięki subwencjom przekazywanym przez samorząd województwa.

Ponadto zmodernizowany zostanie stadion tucholskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji, zaś w mieszkańcy Cekcyna będą już niedługo mogli realizować sportowe pasje w nowej hali. Dzięki wojewódzkiemu wsparciu powstało także jedenaście placów zabaw, dzięki którym najmłodsze dzieci ciekawie – i, co najważniejsze, bezpiecznie - spędzają czas. Edukacja na miarę czasów

by najmłodsi mieszkańcy naszego województwa mogli rozwijać się poprawnie, trzeba im zapewnić warunki do pogłębiania wiedzy i zainteresowań. Dlatego w naszym ORLIKI regionie Cekcyn, Śliwice, (Pocztowa), Tuchola (Piastowska), Astawiamy na wszech- BEZPŁATNE PRZEDSZKOLA Pruszcz, Żalno, Raciąż, Lińsk stronność. razem 2,7 mln zł dla 40 dzieci gmina Śliwice dla 88 dzieci Bo sport to zdrowie!

tym, że wysiłek fizyczny to najzdrowsza forma relaksu i regeneracji sił, wie chyba każdy. Wiedzą także gospodarze województwa, o czym świadczą liczne dotacje na rzecz rozbudowy infrastruktury sportowej na terenie województwa kujawsko- O-pomorskiego. Od roku 2008 w powiecie tucholskim powstają nowoczesne kompleksy wielofunkcyjnych boisk sportowych „Orlik”, które cieszą się ogromną popularnością. Z takich obiektów korzystają już mieszkańcy Tucholi, Cekcyna i Śliwic. Na budowę bezpiecznych i nowocześnie wyposażonych boisk na terenie powiatu Urząd Marszałkowski przekazał już ponad 2,6 miliona złotych. W tym roku powstają jeszcze cztery takie boiska.

Baza sportowa poszerzana jest również poza programem „Orlik”. Dzięki marszałkowskiemu wsparciu w Tucholi powstały sala gim- nastyczna przy Zespole Szkół Licealnych i Technicznych (1,2 mln zł dofinansowania) oraz hala widowiskowo-sportowa (2,3 mln zł).

RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO 8 dziewięć placówek przedszkolnych z terenu całego województwa otrzymało zestawy komputerowe, zaprojektowane i stworzone z myślą o najmłodszych użytkownikach. To efekt współpracy samorządu województwa z IBM Polska i przystąpieniu przez nasz region do Programu Nauczania Początkowego IBM KidSmart. Takie komputery trafiły także do placówek przedszkolnych w Gostycynie i Tucholi. Perły architektury zasługują na naszą uwagę MARSZAŁKOWSKIE PLACE ZABAW d ubiegłego roku samorząd województwa realizuje • Wysoka program opieki nad zabytkami, przeznaczając środki • Białowież finansowe na remonty konserwatorskie. Dzięki temu Do szkół w powiecie tucholskim trafi • Cekcyn zaniedbane i niszczejące dotąd zabytki odzyskują aż 82 tablic interaktywnych, z których • Nowy Sumin Odawną świetność i mogą stać się magnesem przyciągającym • Przyrowo korzystać będą uczniowie najmłodszych • Łyskowo klas szkół podstawowych. Te nowo- • Jeleńcz OCHRONA ZABYTKÓW czesne pomoce naukowe sprawiają, że • Klonowo • prace w kościele św. Jakuba w Tucholi nauka staje się świetną zabawą. • Wełpin • Lińsk • prace w kościele Podwyższenia Krzyża w Cekcynie • Śliwice • remont kościoła w Raciążu Projekt „Astro-bazy”, polegający na • remont kościoła i plebanii w Kęsowie utworzeniu niewielkich publicznie • prace w kościele w Dąbrówce dostępnych obserwatoriów astronomicznych, to autorski pomysł • prace w budynku klasztornym w Bysławku Urzędu Marszałkowskiego. Budowa specjalnego budynku oraz razem: 480 tys. zł zakup wyposażenia to koszt prawie 200 tysięcy złotych, z czego 65 procent zostanie sfinansowane z Regionalnego Programu Ope- racyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Jeden z obiektów powstanie na terenie powiatu tucholskiego, w Zespole Szkół w Gostycynie. TABLICE INTERAKTYWNE W szkołach rozpoczyna gmina Cekcyn 12 tablic dla 3 szkół się też realizacja finanso- 4 tablice dla 4 szkół wanych ze środków Unii gmina Kęsowo 8 tablic dla 2 szkół Europejskiej projektów 11 tablic dla 3 szkół edukacyjnych, których gmina Śliwice 13 tablic dla 3 szkół cele to między innymi 34 tablice dla 8 szkół podniesienie wyników nauczania i zainte- resowanie młodzieży naukami ścisłymi. Zakładają organizację dodatkowych zajęć oraz wprowadzanie innowacyjnych metod kształcenia. W największym z nich, projekcie indywidualizacji nauczania w szkołach podsta- wowych, którego celem jest pomoc placówkom we wdrażaniu programów dydaktycznych uwzględniających indywidualną pracę z dzieckiem, weźmie udział 20 szkół z powiatu tucholskiego, mię- dzy innymi z Cekcyna, Raciąża oraz Śliwic.

Pamiętamy też o przedszkolakach. Dzięki rozdysponowywanym przez samorząd województwa środkom finansowym w dwóch tucholskich gminach działają bezpłatne przedszkola i ośrodki przedszkolne. Do placówek uczęszcza 128 maluchów. Dwadzieścia www.kujawsko-pomorskie.pl 9 turystów. Efekty realizacji programu widać już w powiecie tuchol- skim. Środki finansowe przeznaczone przez samorząd wojewódz- Fundusz Wsparcia twa na odbudowę obiektów dziedzictwa kulturowego pozwoliły między innymi na remont kościoła Świętej Trójcy w Raciążu. Raciąska parafia jest jedną z najstarszych w regionie, pierwsze wyrównuje wzmianki o niej pochodzą z połowy XIV wieku. Elewacyjne prace konserwatorskie objęły także neogotycki kościół Podwyższenia Krzyża w Cekcynie. dysproporcje

FOGR NA DROGI rzebudowa budynku Samodzielnego Publicznego Zakła- du Opieki Zdrowotnej w Cekcynie to jedna z inwestycji • gmina Tuchola Legbąd- zrealizowanych w powiecie tucholskim dzięki dofinanso- Raciąż-Stobno waniu z Funduszu Wsparcia. Celem tego innowacyjnego Pinstrumentu finansowego uruchomionego przez samorząd woje- Raciąż Mały Mędromierz wództwa jest wyrównywanie dysproporcji w rozwoju ekonomicz- • gmina Cekcyn nym poszczególnych gmin. W ramach tego programu wybudowa- Cekcyn na zostanie między innymi sieć kanalizacji sanitarnej • gmina Gostycyn i wodociągowej w Kręgu. Urząd Marszałkowski wsparł dotychczas Pruszcz realizację przedsięwzięć w powiecie tucholskim na łączną sumę Gostycyn 2 mln zł. • gmina Kęsowo Kęsowo Obrowo • gmina Śliwice Lińsk-Rosochatka Brzeźno

razem 744 tys. zł

Budowa hali sportowej w Cekcynie. Z dbałością o zdrowie

rząd Marszałkowski zdaje sobie sprawę z wartości zdrowia, toteż stara się o udoskonalanie opieki zdro- wotnej. W toku są przygotowania do realizacji projektu „e-Zdrowie w województwie kujawsko-pomorskim”, na Uktóry złożą się teleinformatyczne rozwiązania ratujące zdrowie i życie. To jedno z kluczowych przedsięwzięć Regionalnego Pro- gramu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, które obejmie swoim zasięgiem 29 placówek ochrony zdrowia INWESTYCJE FUNDUSZU WSPARCIA w całym regionie. Program e-Zdrowie oznacza sprawną diagno- stykę i konsultowanie trudnych przypadków chorobowych na • przebudowa budynku Samodzielnego Publicznego odległość dzięki szerokopasmowym łączom internetowym i połą- Zakładu Opieki Zdrowotnej w Cekcynie 500 tys. zł czonym z nimi urządzeniom diagnostycznym oraz komputerom • budowa ulic Koślinka, Zygmunta Augusta i Ogrodowej archiwizującym dane medyczne. Do projektu włączył się Szpital w Gostycynie 332 tys. zł • budowa drogi w Kęsowie 300 tys. zł Powiatowy w Tucholi. • dokumentacja do budowy kanalizacji i wodociągu w Kęsowie 165 tys. zł Dzięki dofinansowaniu z pozostającej w dyspozycji samorządu • przebudowa stacji uzdatniania wody w Suchej 180 tys. zł województwa puli środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji • przebudowa drogi w Teologu 170 tys. zł Osób Niepełnosprawnych prace adaptacyjne przeprowadzono • budowę kanalizacji i wodociągu w miejscowości Kręgu w Domu Pomocy Społecznej w Wysokiej. Także budynek Tuchol- 400 tys. zł. skiego Ośrodka Kultury, w którym wybudowano podjazd dla wózków i poszerzono drzwi, został przystosowany do potrzeb razem: 2 mln zł niepełnosprawnych

RAZEM DLA POWIATU TUCHOLSKIEGO 10 Na rzecz środowiska

łaściwa gospodarka wodna i dbałość o środowisko są niezwykle ważne dla przepełnionego naturalnym bogactwem Borów Tucholskich powiatu tuchol- skiego. Bory są jednym z największych kompleksów leśnychW w Polsce. Oprócz przeważającej w drzewostanie sosny występują tu dęby, graby, osiki, brzozy, cisy, a w bogatym poszyciu obfitość grzybów i jagód. W Borach Tucholskich zachowały się również fragmenty pierwotnej puszczy, stanowiska reliktowych roślin, rzadkich już w Polsce gatunków ptaków i zwierząt. Ochrona tych skarbów przez negatywnymi skutkami urbanizacji i działalno- ści człowieka jest w ostatnim czasie możliwa między innymi dzięki Iwona Kozłowska Andrzej Kobiak rozdysponowywanym przez Urząd Marszałkowski pieniądzom radna województwa: radny województwa: Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. W powiecie tucholskim zmienia Trudno nie zauważyć, że się wiele i to doskonale widzą w powiecie tucholskim wiele się WSPARCIE WFOŚIGW wszyscy mieszkańcy, bo nasze w minionym czteroleciu wsparcie trafiło i nadal trafia w sensie inwestycyjnym działo. • budowa wodociągu w gminie Cekcyn do każdej najmniejszej nawet Najważniejszymi w mojej ocenie • zakup samochodu ratowniczego dla OSP w Gostycynie miejscowości. Powstają nowe przedsięwzięciami są wszystkie • termomodernizacja w Zespole Szkół w Kęsowie place zabaw, świetlice wiejskie, te, które pozwalają planować • budowa wodociągu i kanalizacji w Piastoszynie i Grochowie chodniki, miejsca rekreacji czy przyszłość rejonu jako tere- też drogi. Cieszą mnie projekty, nów turystycznych i służących • budowa wodociągu w Bruchniewie i Lubiewie, które mają podnieść atrakcyj- rekreacji. • budowa kanalizacji w Klonowie ność turystyczną Borów Tuchol- Stąd na pierwszym miejscu • rozbudowa oczyszczalni ścieków w Bysławiu skich, dzięki nim mamy większe postawiłbym budowę hal spor- • budowa kanalizacji i przebudowa oczyszczalni w Śliwicach szansę na powstanie miejsc towych w Tucholi i Cekcynie oraz • budowa sieci kanalizacji w Rosochatce gdzie każdy będzie chciał przyje- rewitalizację tucholskiego rynku, • budowa kanalizacji deszczowej w Śliwicach chać, a potem wracać. Dziękuję a także wszystkie inwestycje wszystkim mieszkańcom drogowe. • modernizacja stacji uzdatniania wody w Pruszczu i samorządowcom z powiatu Cieszę się, że ofertę turystycz- • przebudowa hydroforni w Bagienicy tucholskiego za współpracę i ną mogą uzupełniać dobrze pomoc. zorganizowane imprezy typu festiwalowego, mam tu na myśli przede wszystkim Dni Borów Ważną rolę w dystrybuowaniu takich środków spełnia też Woje- Tucholskich wódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarski Wodnej. Jego WSPARCIE DLA i Festiwal Pieśni Religijnej. To wsparcie pozwoliło między innymi na budowę sieci wodociągowej OCHOTNICZEJ STRAŻY dobrze, że znajdują się pieniądze POŻARNEJ w gminie Cekcyn oraz na termomodernizacje szkół w rejonie na takie wydarzenia. Tucholi. 72 tys. zł Dni Borów Tucholskich.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Pl. Teatralny 2, 87 - 100 Toruń tel.: +48 56 621 82 55, fax: +48 56 621 85 21 www.kujawsko-pomorskie.pl

fot. Wojtek Szabelski/ /freeprerss.pl Piotr Ulanowski/freepress.pl

www.kujawsko-pomorskie.pl 11