İSTANBUL’UN TURİZM DERGİSİ İstanbul’s Journal of Tourism

SAYI ISSUE 3 NİSAN - MAYIS APRIL - MAY 2019

İstanbul’un En Prestijli Caddesi: İstiklal Caddesi İstanbul’s most prestigious street: “Istiklal Street”

Beyoğlu, İstanbul’un önemli ilçelerinden biridir. İlçe, aynı zamanda şehirin en prestijli caddesine ev sahipliği yapar.

Beyoğlu is one of the most important districts in İstanbul. The district houses the most prestigious street of the city as well.

Ortodoks Hristiyanların Gastronomi Turizmi: Luciano Mortula’nın hac merkezi: “Aya Yorgi Dr. İlkay GÖK, “Çok gözünden: Manastırı ve Kilisesi” büyük bir mutfak mirasına sahibiz.” “İstanbul” The site of pilgrimage for Gastronomic (Culinary) Orthodox Christians: “Aya Through the eyes Tourism: Dr İlkay Gök: “We Yorgi Monastery of Luciano Mortula: do have a huge heritage of and Church” “İstanbul” cuisine.”

İÇİNDEKİLER CONTENTS Sayı 3 Number: 3

Haliç’in ünlü panoraması: İlk sinema, ilk çift asansör, Karen Şarhon: 4 “Pierre Loti Tepesi” 26 ilk elektrik: “Suriye Pasajı” 52 “İstanbul benim için sihirli bir şehir.” Haliç’s famous panorama: First cinema, first dual elevator, “Pierre Loti Hill” first electricity: “Suriye Pasajı” Karen Şarhon: “İstanbul is an enchanted city to me.” Gastronomi Turizmi: 28 Dr. İlkay GÖK, “Çok büyük İstanbul’da baharın bir mutfak mirasına 56 habercisi: “Lale” sahibiz.” The herald of spring in İstanbul: Gastronomic (Culinary) Tourism: “Tulip” Dr İlkay Gök: “We do have a huge heritage of cuisine.”

İstanbul’un en eski toplu Ortodoks Hristiyanların 34 ulaşım aracı: 8 hac merkezi: “Aya Yorgi “Şehir Hatları Vapuru” Manastırı ve Kilisesi” İstanbul’s oldest transport The cite of pilgrimage for Orthodox vehicle: “City-line Ferry” Christians: “Aya Yorgi Monastery and Church”

Olga BOZANKAYA: Luciano Mortula’nın 10 “İstanbul’da yaşamakla 60 gözünden: “İstanbul” çok doğru bir karar verdim” Through the eyes of Luciano Olga BOZANKAYA: “I made a true Mortula: “İstanbul” decision on living in İstanbul.” 64 Ayakkabıları konuşturan 14 İstanbul’un en prestijli caddesi: adam: “Ramadan Deral” “İstiklal Caddesi” A magic touch to shoes:“Ramadan Deral” İstanbul’s most prestigious street Boğaz’ın abide yapıları: “Istiklal Street” 38 “Balyan Ailesi ve Eserleri” Köftecisi ve pastanesiyle The monumental structures of the 68 Sultanahmet: Bosphorus: “the Balyan Family and “Tarihi Sultanahmet their works” Köftecisi-Selim Usta” ve “Çiğdem Pastanesi” Hülya Koçyiğit: 44 “İstanbul, sanatın ve Sultanahmet with its meatball restaurant and patisserie: kültürün başkenti” “Tarihi Sultanahmet Köftecisi- Hülya Koçyiğit: “İstanbul is the Selim Usta and Çiğdem capital of art and culture.” Pastanesi”

3 Soru 3 Cevap: Türkiye turizminde bir Suyun içindeki tarih: 72 Chu Hsunpeii, Tayvan 20 ömür: “Erkunt ÖNER” 50 “Yerebatan Sarnıcı” 3 answers, 3 questions: A lifetime in Turkey’s tourism: The history in water: Chu Hsunpeii, “Erkunt ÖNER” “The Basilica Cistern” from Taiwan

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ADINA İBB Kasımpaşa Ek Hizmet Binası YAPIM: İstanbul Büyükşehir Belediyesi SAHİBİ GENEL SEKRETER YARDIMCISI Nihat Macit İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı, BASKI: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Basım Evi SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Halil İbrahim Şan Hacıahmet Mahallesi Muhsin Yazıcıoğlu YAYININ SÜRESİ: Aylık Cad. No : 1 34440 Kasımpaşa Beyoğlu / İST YAYININ DİLİ: Türkçe - İngilizce TOURIST DERGİSİ, İBB TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN TEL: (0212) 449 92 76 AYLIK OLARAK YAYIMLANIR. ÜCRETSİZDİR. YAYININ TÜRÜ: Yerel Süreli Yayın

Görüş, öneri ve yorumlarınız için; visitistofficial visitist visitist visitist visitist [email protected] - [email protected] 3 BIR TURIZM KLASIĞI A TOURISM CLASSIC tourıst

Haliç’in ünlü panoraması: “Pierre Loti Tepesi” Haliç’s famous panorama: “Pierre Loti Hill”

Haliç, İstanbul kültür turizminin en bilinen bölgelerinden biri. Bölge, kıyısındaki semtleri kadar harikulade manzarasıyla bir turizm klasiğine dönüşen ünlü bir tepeye de sahip.

Haliç is one of the most widely known places of İstanbul’s cultural tourism. In this region, there is also a famous hill that has become a tourism classic with its superb landscape as well as its coastal neighbourhoods.

ünyanın Altın Boynuz Haliç, also known as the ilçesi Eyüpsultan’da bulunan tepe, ünlü Fransız Yazar Pierre (Golden Horn) adıyla Golden Horn in the world, Loti’nin adıyla anılıyor. Asıl adı Louis Marie Julien Viaud Dbildiği Haliç, 7000 yıllık is a major tourist attraction olan Pierre Loti, İstanbul’a ilk kez 1876 yılında bir Fransız bir geçmişiyle turistlerin with its history of 7000 years. gemisiyle bir subay olarak geliyor. İstanbul’a geldiğinde yoğun ilgi gösterdiği büyük It hosts İstanbul’s historical Eyüpsultan’da yaşamaya başlayan yazar, vaktini çoğunlukla bir bölge. Haliç, kıyı boyunca neighbourhoods and dönemin “Rabia Kadın Kahvehanesi” olarak bilinen ve İstanbul’un tarihi semtlerine structures along the shore. ve yapılarına ev sahipliği Pierre Loti Hill, one of the bugün kendi adıyla anılan tepedeki kahvede geçiriyordu. yapıyor. İstanbul’un en güzel most splendid landscapes of manzaralarından biri olan İstanbul, is in Haliç. author Pierre Loti. Pierre Loti, pseudonym of Louis Marie meşhur Pierre Loti Tepesi de Viaud, landed in İstanbul first as a naval officer in 1876. Haliç’te bulunuyor. THE HILL FRENCH AUTHOR When he arrived in İstanbul, he first settled down in Eyüp PIERRE LOTI FELL IN LOVE FRANSIZ YAZAR PİERRE WITH and spent most of his time in Rabia Kadın Kahvehanesi, LOTİ’NİN AŞIK OLDUĞU The hill in İstanbul’s Eyüp which is still on the hill today and called as Pierre TEPE district, full of history, was Loti. He was highly impressed by the Ottoman-Turkish İstanbul’un tarihle iç içe olan named after the French common way of life in İstanbul. He always deemed

4 5 BIR TURIZM KLASIĞI A TOURISM CLASSIC tourıst

Pierre Loti Tepesi, bugün İstanbul’un en ilgi çeken Pierre Loti Hill is one of the most impressive tourist turizm bölgelerinden biri. attractions today.

Uzun yıllar İstanbul’da yaşayan Pierre Loti, Osmanlı-Türk himself a friend to the Ottomans and Turks. He never turizm bölgelerinden biri. İstanbul’a ziyarete gelen yerli ve The hill also serves as a place for taking yaşam kültüründen çok etkilendi. Kendini her zaman severed his relations with İstanbul and Turkish people. yabancı turistler Pierre Loti Tepesi’ne gelip bu eşsiz manzarayı photographs. Particularly, it is a favourite bir Osmanlı-Türk dostu olarak gördü. İstanbul’la ve Türk He also referred the impacts of this friendship in seyretmeden şehirden ayrılmıyor. Tepe, fotoğraf sanatıyla hangout for the İstanbulites, who would like halkıyla bağlarını hiçbir zaman koparmadı. Eserlerinde his works. uğraşanların çekim yapmak için kullandığı yerlerden. Özellikle to have a weekend break. Not only does the hill de bu dostluğun etkilerine yer verdi. hafta sonları İstanbulluların kahvaltı etmek, vakit geçirmek için draw attraction through its panoramic view, it It is said that his famous novel “Aziyade” came out of his Kaleme aldığı ünlü eseri “Aziyade” adlı romanını, vaktini love affairs with a woman that he met at Rabia Kadın tercih ettikleri Pierre Loti Tepesi, manzarasıyla olduğu kadar also attracts tourists through its historical places. geçirdiği Rabia Kadın Kahvehanesi’nde tanıştığı bir Kahvehanesi. Since then, this hill with the coffee house tepenin etrafındaki tarihi mekânlarla da ilgi görüyor. kadınla yaşadığı aşk sonucu yazdığı söylenir. O günden has been called as Pierre Loti Hill. To reach Pierre Loti Hill, you can take a itibaren de kahvehanenin olduğu bu tepe, Pierre Loti Pierre Loti Tepesi’ne ulaşmak için Eyüpsultan’dan tepeye çıkan funicular travelling up from Eyüp or walk Tepesi olarak anılmaya başlar. THE MOST SPLENDID PANORAMIC VIEW IN teleferiği kullanabilir ya da 500 metre uzunluğundaki patika along the 500-m pathway. İSTANBUL, PIERRE LOTI HILL yoldan yürüyerek çıkabilirsiniz. İSTANBUL’UN EN GÜZEL MANZARASI PİERRE LOTİ Pierre Loti Hill is one of the most impressive tourist In İstanbul, Pierre Loti Hill is a tourism classic TEPESİ’NDEN İZLENİR attractions, today. One of the touristic excursions to Pierre Loti Tepesi, kahvenizi yudumlayıp panoramik manzarasıyla to enable you to find peace with its panoramic Pierre Loti Tepesi, bugün İstanbul’un en ilgi çeken İstanbul is organized to just see this unique panorama. huzur bulacağınız bir İstanbul turizm klasiği. view going well with a cup of coffee.

6 7 İNANÇLAR KENTI İSTANBUL THE CITY OF FAITHS, İSTANBUL tourıst

Ortodoks Hristiyanların hac merkezi: “Aya Yorgi Manastırı ve Kilisesi” The site of pilgrimage for Orthodox Christians: “Aya Yorgi Monastery and Church”

İstanbul, binlerce yıllık tarihi içinde üç kültür ve inancının (Hristiyan, Musevi, Müslüman) birleşim noktası olmuştur. Şehir, Hristiyan Ortodoks inancının kutsal ibadethanelerininde merkezidir.

İstanbul has been the junction of three religions and cultures (Christianity, Islam and Judaism) throughout a thousand years of its history. The city is an important hub of the holy sanctuaries of Orthodox Christianity.

stanbul, üç semavi dinin inanç merkezine ev İstanbul hosts the places of worship of three Abrahamic sahipliği yapar. Bunlar arasında Ortodoks Hristiyan faiths. Among them, Aya Yorgi Monastery and Church in İinancına göre bir hac noktası olan ve yine Büyükada, one of the two sites of pilgrimage for Orthodox edilen Kapadokyalı Aziz George adına yapılmıştır. İlk önce First Aya Yorgi Monastery was built in 1751. The small church, Ortodokslarca en kutsal kabul edilen inanç merkezi Christians, is the holiest one. 1751 yılında Aya Yorgi Manastırı inşa edilir. Aynı tarihte chapel and a room of worship built on the same date are Büyükada’daki Aya Yorgi Manastırı ve Kilisesi’dir. inşa edilen küçük kilise, şapel ve dua yeri eski kilise olarak known as the old church. This church is a small structure THE MONASTERY BUILT ON THE TOP OF YÜCETEPE IN bilinir. Bu kilise, iki katlı ve kiremit örtülü küçük bir yapıdır. having two storeys and roof tiles. The other church behind the bell tower on the hill was made from ashlars. It is the new Aya BÜYÜKADA’NIN YÜCE TEPE’SİNE YAPILAN BÜYÜKADA Tepedeki çan kulesinin arkasındaki kesme taştan yapılmış Yorgi Church visited today. The new church built in 1905 was MANASTIR İstanbul’s Adalar, also known as the Princes’ Islands, is one olan kilise ise bugün ziyaret edilen yeni Aya Yorgi Kilisesi’dir. inaugurated in 1909. İstanbul’un Prens Adaları diye bilenen Adalar ilçesi, of the places in which non-Muslims densely reside. A tourist 1905 yılında inşa edilen yeni kilise, 1909 yılında kullanıma açılmıştır. çoğunlukla gayrimüslim yurttaşlarımızın yoğun olarak attraction, Adalar, also has some places of worship deemed ONE OF THE TWO SITES OF PILGRIMAGE FOR yaşadığı yerlerin başında gelir. Bir turizm mekânı important by Christians and Jews. ORTODOKSLARIN İKİ HAC YERİNDEN BİRİ ORTHODOXY olan Adalar, aynı zamanda Hristiyan ve Museviler için Aya Yorgi Kilisesi, Efes’teki Meryem Ana Evi ile birlikte Aya Yorgi Church is deemed one of the two important sites önemli olan ibadethanelerin de bulunduğu bir bölgedir. Aya Yorgi Monastery and Church on the top of one of the Başpiskoposluğun Türkiye’de kabul ettiği iki önemli hac of pilgrimage in Turkey approved by the Archbishopric apart Büyükada’nın en yüksek tepelerinden birinde yer alan Aya highest hills in Büyükada was built in honour of George noktasından biri olarak kabul ediliyor. from the House of the Virgin Mary in Ephesus. Yorgi Manastırı ve Kilisesi, Hristiyanlar için kutsal kabul of Cappadocia (Saint George), deemed holy by Christians. 23 Nisan 303 yılında Hristiyan inancından dolayı On April 23 and September 24 every year, Orthodox Christians pay a visit to the church. Because the Roman soldier George putperestler tarafından din uğruna öldürüldüğü için was executed by idolatrous people because of his Christian sonradan Aziz ilan edilen Romalı asker George ile 24 Eylül’de faith on 23rd April, 303 and so he was named a saint and Aya Hz. İsa’nın havarisi olan Paulus’un dinine kendisini adayan Thekla, who devoted herself to the religion of Jesus’s apostle Aya Thekla’nın anıldığı her 23 Nisan ve 24 Eylül tarihlerinde Paulus, is commemorated on September 24. kiliseye Ortodoks Hristiyanlar akın eder. 23 NİSAN’DA TÜM İNANÇ SAHİPLERİ AYA YORGİ’DE ALL BELIEVERS GO TO AYA YORGI ON APRIL 23 Aya Yorgi Manastırı ve Kilisesi, her yıl 23 Nisan’da sadece Aya Yorgi Monastery and Church is a site visited not only Ortodoks Hristiyanların değil Türkiye’deki tüm inanç by Orthodox Christians but also all believers in Turkey on sahiplerinin de ziyaret ettiği bir yere dönüşür. Artık bir April 23 every year. In order to make wishes on this ritualistic ritüele dönüşen bu tarihte, farklı inançlardaki insanlar date, people having different faiths follow the well-trodden dileklerde bulunmak adına Büyükada iskelesinden Aya route to Aya Yorgi Monastery and Church on the hill with an Yorgi Manastırı ve Kilisesi’nin olduğu tepeye zorlu ve arduous climb, starting from Büyükada ferry dock. To follow meşakkatli yolları aşarak ulaşırlar. Bu zorlu yolu aşmak, this arduous climb is deemed the first important step before dilek dilemeden evvel yapılan ilk önemli aşama olarak making wishes. kabul edilir. ONE OF THE MOST IMPORTANT PLACES OF RELIGIOUS İNANÇ TURİZMİNİN EN ÖNEMLİ YERLERİNDEN TOURISM Büyükada, İstanbul turizminde yaz ve kış ayları her gün yerli Büyükada welcomes domestic and foreign tourists in İstanbul ve yabancı turistleri ağırlar. Aya Yorgi Manastırı ve Kilisesi every day in summer and winter months. Aya Yorgi Monastery de hem inanç turizmi hem kültür turizmi hem de harikulade and Church is one of the most impressive tourist attractions manzarası açısından İstanbul’un ve Büyükada’nın en dikkat of İstanbul and Büyükada in the context of religious and çekici turistik yerlerindendir. Aya Yorgi Kilisesi, her gün 09.00 cultural tourism and the splendid panoramic view. Aya Yorgi ila 16.00 arasında ziyarete açıktır. Church is open to visit between 09.00 and 16.00 every day.

8 9 TURIST OLARAK GELMIŞLERDI IT WAS A TOURISTIC EXCURSION tourıst

What were you doing in Russia before your decision to live in İstanbul, Olga? I lived in a city near Finland, in the northern part of Russia. I graduated from sociology. After my graduation, I worked in my branch. But I wasn’t pleased with it. I had different professional experiences. Finally, I stepped Olga BOZANKAYA: into tourism sector.

What kind of projects did you work on in “İstanbul’da yaşamakla Russia’s tourism sector? The company where I was employed provided consultancy service to those who çok doğru bir karar want to run a hotel. A lot of organizations applied our company to inaugurate a hotel. So, we looked for potential regions verdim.” for tourism and provided suitable circumstances for them. I had a managerial Olga BOZANKAYA: “I made a true position. decision on living in İstanbul.” Well, how and when did you come to İstanbul? Just by coincidence, I came to İstanbul. My İstanbul her gün dünyanın İstanbul welcomes a good many first visit was a touristic trip but I had an farklı yerlerinden tourists from different cities of Olga, İstanbul’da yaşamaya başlamadan interesting story. In 2012, I decided to live in ve ülkemizin farklı our country and different places evvel Rusya’da neler yapıyordun? Brasil. We made a plan for reunion with our şehirlerinden turistleri of the world. Whoever comes Rusya’nın kuzeyinde, Finlandiya’ya yakın schoolmates for the last time. They made ağırlar. Bir kere İstanbul’a to this city having a charming bir şehirde yaşıyordum. Üniversitede a holiday plan for two weeks in İstanbul. gelen, ruhu olan bu atmosphere for the first time sosyoloji bölümünü bitirdim. Mezun Indeed, I was not so willing to go on this şehirden ayrılmak istemez. never wants to leave here. olduktan sonra alanım üzerinde çalıştım holiday. But it would be the last occasion ama çok da memnun kalmadım. Birkaç for gathering with them. I didn’t want to farklı işte çalıştıktan sonra turizm decline their offer. But as soon as we came sektörüne geçiş yaptım. to İstanbul, I got burst into weird feelings. ırtınıza çantanızı takıp elinize bavulunuzu When you prepare your rucksack and take your “Yeni Camii’yi görünce It was July and the weather was brilliant in alarak başlar tatil planlarınız. Öyle şehirler luggage with you, your holiday gets started. There are çok etkilendim.” Rusya’da turizm sektöründe ne gibi İstanbul. The people were spending pleasant vardır ki turist olarak çıktığınız bu yolda sizi such charming cities that they make you fall in love S “I was so impressed by çalışmalar yapıyordun? time along the shore on the shiny day. It kendine âşık eder ve geri dönmenize engel olur. Hele with themselves and stop you from returning to your the Yeni Camii at first Rusya’da çalıştığım firma, otel açmak seemed that everything was very good and bu şehir İstanbul’sa kalbinizden tutar sizi. home. If this city is İstanbul, then it grabs your heart. glance.” isteyenlere danışmanlık hizmeti veriyordu. enjoyable. When we were on the Galata Kurumlar bize otel açmak için başvuruyor, Bridge on the tram, I saw the Yeni Camii İstanbul’da mahallenizin bir sokağında, People coming from different countries of the world biz de onlar için turizm potansiyeli olan (Valide Sultan Camii) in Eminönü. I was so apartmanınızın bir dairesinde, iş yerinizin bir may be friends from your neighbourhood and your bölgeleri tespit ederek uygun koşulları impressed by its architecture and location. departmanında, okulunuzun bir sırasında dünyanın apartment, colleagues from your workplace and sağlıyorduk. Ben de yönetici pozisyonunda Suddenly, I changed my decision and said farklı ülkesinden gelen biri size eşlik ediyor olabilir. deskmates from your school. They came to İstanbul görev alıyordum. to my friends: “I have just decided to live in Onlar aslında İstanbul’a turist olarak gelmişlerdi. Ama as a tourist indeed. But they were so smitten by this İstanbul.” tutkuyla İstanbul’a bağlanıp şehrimizin insanı oldular. city that they became the residents of our city. One Peki, İstanbul’la yolların nasıl ve ne zaman Bu tutkulu insanlardan biri de Olga Bozankaya. of these smitten people is Olga Bozankaya. kesişti? Afterwards, what did you plan in order İstanbul’a gelmem tamamen tesadüf. to come to İstanbul? What were your TourIST’in bu sayısında, Olga Bozankaya’nın In this issue of TourIST, we give ear to her story İlk önce turist olarak geldim ama ilginç intensions? İstanbul’a turist olarak gelişinden şehrimizde of being an İstanbulite, beginning from her visit bir hikâyesi var. 2012 yılında Brezilya’da After the holiday, I returned to Russia. yaşamaya karar verişine ve İstanbul’un önemli to İstanbul as a tourist at first, then her decision yaşamaya karar vermiştim. Okul But İstanbul was always in my mind. So, I şeflerinden eşi Bora Bozankaya’yla tanışıp to live in our country and marriage with her arkadaşlarımla son kez bir araya gelme planned to live in İstanbul soon. I knew it evlenmesine kadar süren İstanbullu olma hikâyesini spouse, who is one of İstanbul’s famous chefs, Bora planı yaptık. Onlar İstanbul’da iki haftalık was not so simple. I did not know Turkish. dinliyoruz. Bozankaya. bir tatil planlamışlardı. Aslında bu tatil I could just speak Russian and English.

10 11 TURIST OLARAK GELMIŞLERDI IT WAS A TOURISTIC EXCURSION tourıst

planına çok istekli değildim, ama son kez bir araya tanışmamız böyle oldu. Ertesi gün de working at the hostel in Harbiye. But I had never met him there before. geleceğiz diye onları kırmak istemedim. Fakat İstanbul’a Bora benim çalıştığım hostele geldi. He saved me at that night and afterwards he also took me to my home by gelir gelmez içimde tuhaf duygular hissetmeye Yemeğe çıktık. Birbirimize çok ısındık, taxi because it was late at night. That was our first meeting. He came to başladım. Temmuz ayında gelmiştik, hava çok güzeldi. daha sık görüşmeye başladık. 2016 the hostel where I work the following day. We ate out in the evening. We İnsanlar bu güzel havada deniz kenarlarında vakit yılında da hayatlarımızı birleştirdik. began to date. We frequently went out. In 2016, we got married. I’m very geçiriyorlardı. Her şey çok hoş gözüküyordu. Sonraki İyi ki eşimle evlendim. Eşimle günler Galata Köprüsü’nden tramvayla geçerken İstanbul’da çok mutluyuz. glad of our marriage. We are very happy in İstanbul. Eminönü’ndeki Yeni Camii’yi (Valide Sultan Camii) gördüm, mimarisinden ve konumundan çok etkilendim. İstanbul’daki çalışmaların nasıl What about your work in İstanbul? Are you still dealing with tourism O an karar değiştirdim ve arkadaşlarıma, “İstanbul’da gidiyor? Hala turizm sektöründe sector? yaşamaya karar verdim” dedim. misin? Yes, I am. But I work in medical tourism for once. I am a sales manager at Evet, turizm sektöründeyim ama a company that provides medical services such as hair transplantation, Daha sonra İstanbul’a gelmek için neler planladın, bu sefer sağlık turizmi üzerine hedeflerin arasında neler vardı? çalışıyorum. Beşiktaş’ta saç ekimi, plastic surgery and dental care in Beşiktaş. Tatil sonrası Rusya’ya geri döndüğümde İstanbul estetik cerrahi ve diş sağlığı üzerine aklımdan hiç çıkmıyordu. Hemen İstanbul’da yaşamanın faaliyet gösteren bir firmanın satış You are in İstanbul for a long time. What does İstanbul mean for you? “Kabataş-Fındıklı’da “The landscape of my planlarını yapmaya başladım. Ancak bu çok kolay müdürlüğünü yapıyorum. İstanbul is a very different city. You feel as if you experience a different house in Kabataş-Fındıklı değildi. Türkçe bilmiyordum, sadece Rusça ve İngilizce yaşadığım evin manzarası beni charmed me very much.” world every day here. It makes me excited. İstanbul is a city of huge konuşabiliyordum. İstanbul’da yine turizm alanında İstanbul’a daha da bağladı.” Uzun zamandır İstanbul’dasın. cultural diversity. The flow of life in İstanbul is not as same as in the cities çalışmayı düşünüyordum, sonuçta iki lisanım vardı. İlk İstanbul, sana neleri ifade ediyor? olarak bununla ilgili araştırmalar yaptım. İstanbul’a iki İstanbul, çok farklı bir kent. Burada of other countries. It is a distinctive characteristic to give a smile to each kere turizm sektörü için iş görüşmesi yapmaya geldim. I also planned to work in tourism sector as before sanki her gün farklı bir dünyayı other, make a friendly dialogue and help each other in İstanbul. It is not Görüşmelerimden biri olumlu geçti. Sultanahmet’te bir when I moved to İstanbul. Because I could speak yaşıyormuşsun gibi. Bu da beni so usual to see such interactions in Europe. otelde çalışmak için anlaşmaya varınca hemen İstanbul’a two languages. First, I made a search for this target. çok heyecanlandırıyor. İstanbul’da geldim. Maalesef bir sıkıntı oldu ve anlaşmaya vardığım I visited İstanbul two times in order to make a job farklı kültürel zenginlikler bir arada otelde işe başlayamadım. Hemen iş bulmalıydım. Birkaç interview. One of my interviews was positive. yaşanıyor. İstanbul; farklılıkların hafta sonra yine Sultanahmet’te yeni bir otelde çalışmaya When I made a deal with a hotel in Sultanahmet, I bir arada, uyum içinde yaşadığı bir başladım. came to İstanbul soon again. Unfortunately, I got a şehir. Hayatın akışı başka ülkelerin trouble and could not start work at that hotel. So, I şehirlerinde olduğu gibi değil. İstanbul’da ilk olarak nerede yaşadın? should have found a job immediately. A few weeks later, İnsanların birbirlerine gülümsemeleri, İstanbul’da ilk olarak Beyoğlu’nda Kabataş-Fındıklı I began to work at another hotel in Sultanahmet. dostça sohbet etmeleri, yardımcı semtindeydim. İlk zamanlar kolay bir dönem geçirmedim. olmaya çalışmaları gerçekten çok özel Ülkemden ve arkadaşlarımdan uzaktım. Sonuçta tek Where did you live in İstanbul at first? durumlar. Avrupa’da böyle durumlara başıma farklı bir ülkedeydim. Kabataş-Fındıklı’da denize At first, I lived in Beyoğlu’s Kabataş-Fındıklı. At the rastlamanız çok mümkün değil. bakan teraslı bir evde yaşıyordum. O ev ve manzarası beginning, I didn’t have an easy life. I was far away sıkıntılarımı gidermeye yardımcı olurken, beni İstanbul’a from my country and friends. Naturally I was alone Son olarak, İstanbul’da neler daha da bağladı. Her geçen gün İstanbul’a alışıyor ve in a different country. I lived in a terraced house yapmayı seviyorsun? Bundan daha çok seviyordum. Şunu kesinlikle söyleyebilirim ki, affording a sea view. That house helped me get over sonraki planların nedir? İstanbul’da yaşamakla çok doğru bir karar verdim. my troubles and made me get used to İstanbul. I was Yeme-içme çeşitliği çok güzel. Türk getting used to living in İstanbul day by day and I yemeklerine ayrıca hayranım. Eşimin İstanbul’a seni bağlayan o güzel manzaralı ev dışında loved the city more and more. Absolutely I should say de bir şef olması dolayısıyla bu güzel başka güzel yaşantıların da oldu. İstanbul’da çok mutlu that it was a true decision to live in İstanbul. yemeklere daha yakından bakma bir evlilik yaptın. Eşin Şef Bora Bozankaya’yla nasıl şansı yakalıyorum. Birlikte özel tanıştınız? Apart from that house with a nice view making yeme-içme gecelerine katılıyoruz. İstanbul’da farklı lokasyonlarda şubeleri olan bir you adapted to this city, you must have had a lot of İstanbul’un sokaklarında dolaşmayı hostelde çalışıyordum. Harbiye’deki hostelimizin de pleasant experiences. You have a happy marriage. çok seviyorum. Yazın ve kışın her 1. yıl kutlaması yapılacaktı. Çalıştığım hostelin tüm How did you meet your spouse, Chef Bora Bozankaya? zaman çok güzel oluyor İstanbul. ekibiyle bu kutlamaya katıldık. Kutlama gecesi biterken I was working at a hostel having branches in different Ayrıca ülke kültürünüzle de yakından asansörle aşağı inecektim. Bir anda asansör bozuldu. Tek locations in İstanbul. We would hold the first ilgiliyim. Türk halk müziği şarkılarına başıma asansörün içinde kaldım. Bir baktım asansörün anniversary of our hostel in Harbiye. We participated bayılıyorum. Bağlama enstrümanını kapısında Bora bana bakıyor. Bora da Harbiye’deki in the ceremony with the all crew of the hostel. I was çok seviyorum. Kendi kendime de hostelde çalışıyordu ama daha evvel denk gelmemiştik. going down in the elevator at the night. The elevator bağlama çalmaya çalışıyorum. Hatta bir “Eşimle İstanbul’da “I am very happy with my Bora asansörden kurtulmama yardım etti. Gece çok geç was broken down suddenly. I was alone in the cabin. I süre işime ara verip bağlama öğrenmek çok mutluyuz.” husband in İstanbul.” saat olduğu için de beni taksiyle eve kadar bıraktı. İlk noticed a man at the door of the elevator, Bora. He was için bir kursa yazılmayı planlıyorum.

12 13 ADIM ADIM SEMTLERIMIZ TO EXPLORE DISTRICTS INCH BY INCH tourıst

İstanbul’un en prestijli caddesi: İstiklal Caddesi, İstanbul’un kültür-sanat başkentidir. “İstiklal Caddesi” Istiklal Street is the capital of culture and art in İstanbul.

İstanbul’s most prestigious street: yer alan, Galata surları dışında kalan incir ağaçlarının yer aldığı bölgeye, “Pera/Peran” denirdi. İstanbul’un Osmanlı “Istiklal Street” hâkimiyetine girmesiyle Galata’daki Latin Hristiyan nüfus ile Osmanlı’ya sığınan Yahudi nüfus, Galata surlarının dışına çıkarak yerleşim alanları oluşturmaya Beyoğlu, İstanbul’un önemli ilçelerinden biridir. İlçe, aynı başladılar. Bu yerleşim alanlarıyla sosyal hayat yavaş zamanda şehirin en prestijli caddesine ev sahipliği yapar. yavaş can bulmaya başlarken, İstiklal Caddesi’nin de Beyoğlu is one of the most important districts in İstanbul. The silüeti oluşmaya başladı. district houses the most prestigious street of the city as well. Ticari hayatın gelişmesiyle dönemin yabancı elçiliklerinin Pera’da açılması, bölgenin cazibesini arttırdı. 16. yüzyılda stanbul’a gelip de If you visit İstanbul, you Müslüman nüfusun da yaşam alanı olmaya başlayan Beyoğlu’na uğramamak should absolutely see Beyoğlu. bölge, Osmanlı İstanbulu’nun kalbi durumuna geldi. İolmaz. Şehrin en önemli It is the most important ilçesi Beyoğlu, Türkiye’nin district of the city and hosts Turkey’s most prestigious en prestijli caddesi İstiklal İstanbul was dominated by the Ottoman Empire, the Jewish street, İstiklal Street. It is the Caddesi’ne ev sahipliği people, who took refuge in the Ottoman Empire, and the Latin yapar. Cadde, Osmanlı’dan first street of the country, lasting from the Ottoman Christians in Galata went out of the Galata walls and built up günümüz Türkiye period to today’s Turkish new settlement areas. The social life was enlivened gradually by Cumhuriyeti’ne kadar Republic. these areas and the silhouette of Istiklal Street emerged. yaşamını sürdüren ülkenin ilk caddesidir. THE STREET ALIVE 24/7 The foreign embassy buildings that had already been FROM PAST TO PRESENT inaugurated in Pera thanks to the development of commercial TARİHTEN BUGÜNE 7/24 Istiklal Street’s gaining form life increased the attraction of the region. This region, which YAŞAYAN CADDE dates back to the distant past. also turned into the residential area of the Muslims in the 16th İstiklal Caddesi’nin bölge The area across the Byzantine century, became the heart of the Ottoman İstanbul. olarak şekillenmesi çok side where there were fig trees In the 19th century, Istiklal Street was known as “Grand Rue de eski tarihlere dayanır. out of the Galata walls used to Pera” or “Cadde-i Kebir (Grand Street).” The street of that period Bizans’ın karşı yakasında be called “Pera/Peran.” When had already been one of the most important streets of the world

14 15 ADIM ADIM SEMTLERIMIZ TO EXPLORE DISTRICTS INCH BY INCH tourıst

19. yüzyıla gelindiğinde, günümüzde bildiğimiz adıyla with its gorgeous buildings which were built in Art Nouveau ve Santa Maria, Ermeni kilisesi Üç Horon gibi tarihi çok “Akdeniz,” which is a well-known work belonging to İlhan “İstiklal Caddesi”, “Grand Rue de Pera” ya da “Cadde-i and neoclassical style as in Europe along the avenue between eskilere uzanan dini mekânlar bulunuyor. Koman, who was trained in our country and is one of the most Kebir/Büyük Cadde” adlarıyla bilinirdi. Dönemin caddesi, the Taksim Square and Tünel, cultural and art life, amusement famous sculpture artists, is permanently exhibited at a culture Taksim Meydan’ı ile Tünel arasında kalan yol boyunca life, shopping places, restaurants, cafés, business operations, KÜLTÜR-SANATIN BAŞKENTİ center on Istiklal Street. Art Nouveau ve Neo-Klasik mimari üslupta yapılan embassy buildings and religious centers. Ülkenin kültür-sanat başkentidir İstiklal Avrupa’daki binalar gibi görkemli yapıları, kültür-sanat Caddesi. Cadde boyunca kamusal, özel ve yabancı THE BEST ARCADES Today’s 1400-km-long Istiklal Street is a place which hosts a lot Arcades represent the culture of a social life in the European ve eğlence hayatı, alışveriş mekânları, lokantaları, konsolosluklara ait birçok kültür merkezi, sergi of activities such as shopping, eating and drinking, amusement, history. The culture of arcades that emerged in the West began kafeleri, ticari faaliyetleri, elçilik binaları ve dini mekânları, müzeler, tarihi tiyatro ve sinema salonları ve diplomacy, tourism and all the activities of social life. The street to appear on Istiklal Street with their splendid architectures merkezleriyle artık dünyanın önemli caddelerinden biri de sokak sanatçıları yer alıyor. is alive 24/7. in the 19th century. Today, most of these historical arcades are konumundaydı. indispensable parts of social life on the street. Halep Pasajı is In this issue of TourIST, we guide the İstanbulites, domestic and Ülkemizin yetiştirdiği dünyaca ünlü heykel the address of Ses Tiyatrosu, which is the oldest theatre hall in Bugün 1400 km uzunluğundaki İstiklal Caddesi, foreign tourists one more time. On a trip to Istiklal Street, we sanatçılarından İlhan Koman’ın en bilinen eseri “Akdeniz” the history of the country, and also, Atlas Pasajı is a shopping alışverişten yeme-içmeye, kültür-sanattan eğlenceye, have created a busy route full of daily activities for you without de, İstiklal Caddesi’ndeki bir kültür merkezinde sabit eser station and Suriye Pasajı is the attraction center with its cafés diplomasiden turizme ve sosyal yaşamın tüm going beyond the street. olarak sergileniyor. and exhibition halls. aktivitelerine kadar Türkiye ve İstanbul’un en çok ilgi gören ve de 7/24 canlılığın sürdüğü bir bölge. THE TRANSPORTION VEHICLE OF THE STREET THE GORGEOUS PERA BUILDINGS “NOSTALGIC TRAM” The area, known as Pera, became the first place where the TourIST’in bu sayısında, İstanbullular ile yerli ve yabancı Istiklal Street has been open to only pedestrian traffic since gorgeous buildings designed in Art Nouveau and neoclassic turistlere yine rehber oluyoruz. Bir İstiklal Caddesi the 16th century. The tramway, which is a symbol of Beyoğlu styles by important architects were successively built along with gezisinde, caddenin çok fazla dışına çıkmadan, gün içinde today, started its trips in the 19th century. This line, occupied by the westernization movement in the 19th century. If you walk yapabileceğiniz dolu dolu bir rota çiziyoruz sizlere. vehicles for a while, was back on the street in 1990. The nostalgic along the street, having such architectural masterpieces, it is tram, which has been travelling between Taksim and Tünel inevitable to feel as if you are in a European city. A lot of famous since 1990, draws a heavy attention as a transportation vehicle buildings such as Mısır Apartmanı, Grand Pera building, and a symbol of İstanbul. Narmanlı, Luvr Apartmanı and so on are the favourite ones of Istiklal Street. THE STREET OF FAITHS Istiklal Street has been a multinational and multi-religious THE DESTINATION FLAVOURS UNIQUE TO street throughout history. The worship centers of the Abrahamic ISTIKLAL STREET religions on the street and alleys are still open to visit today. The Istiklal Street presents a wide scale of flavours from the Ağa Camii, the Orthodox Hagia Triada Church, the Catholic Turkish-Ottoman cuisine to the world cuisine for foodies. We Saint Antoine and Santa Maria Church, the Armenian Üç Horon recommend some destination flavours which are the oldest and Church, which date back to the distant past. PASAJLARIN EN GÜZELLERİ the most special places of İstanbul and Turkey and have not Pasajlar, Avrupa tarihinde bir sosyal yaşam kültürünü multiple shops anywhere except Istiklal Street. THE CAPITAL OF CULTURE AND ART temsil eder. Batıda başlayan pasaj kültürü, 19. yüzyılda Istiklal Street is the capital of culture and art in the country. İstiklal Caddesi’nde de güzel mimarileriyle yerini almaya A TRUE ADDRESS OF BREAKFAST “LADES” Along the street, there are a lot of culture centers belonging başlar. Bu tarihi pasajlardan birçoğu, İstiklal Caddesi’nde If the most important meal is breakfast, the only address of to public, private and foreign consulates, exhibition halls, bugün de sosyal yaşamın vazgeçilmez bir parçası: this meal has been Lades since the 1970s. Lades was started as a museums, historical theatres, cinema halls and street Halep Pasajı, ülke tarihinin en eski tiyatro salonu Ses breakfast café and restaurant on Istiklal’s Sadri Alışık Street by CADDENİN ULAŞIM ARACI NOSTALJİK TRAMVAY performers. Tiyatrosu’nun adresi; Atlas Pasajı, bir alışveriş durağı; two brothers, Adem and Mehmet Çelikol, in 1972. This place, run İstiklal Caddesi, 16. yüzyıldan beri sadece yaya Suriye Pasajı, kafeleri ve sergi salonlarıyla ilgi odağı. by the second-generation children Esra and İlker Çelikol lately, trafiğine açık bir cadde. Bugün bir Beyoğlu simgesi shows a merry welcome towards its guests. olan tramvay hattı, 19. yüzyılda seferlere başladı. GÖRKEMLİ PERA BİNALARI Lades’s top delicacy has been menemen (a Turkish Belli bir süre yerini araç trafiğine bırakan tramvay Pera olarak anılan bölge, 19. yüzyıldaki style omelette) and various types of egg ever hattı, 1990 yılında caddeye geri döndü. O tarihten Batılılaşmayla birlikte önemli mimarların since its first day. Its special menemen and beri Tünel-Taksim Meydanı arasında faaliyet Art Nouveau ve neo-klasik üslubunda types of egg are among the indispensable gösteren nostaljik tramvay hattı hem ulaşım için yaptığı görkemli binaların ardı ardına food for the İstanbulites. In addition hem de bir İstanbul simgesi olarak yoğun ilgi yükseldiği ilk yer oldu. Her biri to these favourite flavours, chicken görüyor. mimari bir şaheser olan bu binaların consommé is a challenging rival to the olduğu caddede yürürken, kendinizi classical breakfast menu in the mornings. İNANÇLAR CADDESİ bir Avrupa kentinde hissetmeniz Also in Lades, you can taste tavukgöğsü İstiklal Caddesi, tarih boyunca çok uluslu ve çok kaçınılmaz. Mısır Apartmanı, (a Turkish milk pudding made with dinli bir cadde olmuştur. Semavi dinlerin ibadet Grand Pera binası, Narmanlı, Luvr shredded chicken breast) and kazandibi (a merkezleri, cadde üzerinde ve ara sokaklarda bugün Apartmanı ve daha nice bina İstiklal type of caramelized milk pudding), which hâlâ ibadete açıktır. Caddede; Ağa Camii, Ortodoks Caddesi’nin gözbebekleri. are the two of most delicious desserts in our kilisesi Aya Triada, Katolik kiliseleri Saint Antoine country.

16 17 ADIM ADIM SEMTLERIMIZ TO EXPLORE DISTRICTS INCH BY INCH tourıst

İSTİKLAL CADDESİ’NE HAS LEZZET DURAKLARI Hacı Abdullah Lokantası, 1958 yılından beri Abdullah Lokantası has been the İstiklal Caddesi, damaklarına düşkün olanlara Türk- İstiklal Caddesi’nin yan caddesi Atıf Yılmaz address of a flavour custom with its Osmanlı mutfağından dünya mutfağına kadar geniş Caddesi’nde usta-çırak geleneğinden 3. kuşak regulars for 50 years. bir yelpaze sunuyor. Sizler için önereceğimiz lezzet kurucuları Hacı Abdullah Korun ve ortakları durakları, İstanbul ve Türkiye’nin en eski, en kendine Hacı Mehmet Gülen, Hacı Rasim Akcan ve MORE THAN PROFITEROLES: “İNCİ PASTANESİ” has ve İstiklal Caddesi dışında başka şubesi bulunmayan Hacı Fahri Gündüz önderliğinde 4. kuşak İnci Pastanesi, which was opened on mekânlar olacak. temsilcileriyle hizmet veriyor. Istiklal Street in 1944 and represents Hacı Abdullah Lokantası, 1888 yılından bu more than profiteroles, is a symbol place yana aynı yemek reçeteleriyle menüsünü of İstanbul. Having been run on the hazırlıyor. Mekân, yemeklerde perde pilavı, street for many years, İnci Pastanesi ciğer sarma, elbasan tava, tas kebabı, moved to its new location on Mis Street kuzu dolma çeşitleri ve zeytinyağlıları; and became a destination flavour for taze meyvelerden yapılan kompostoları; profiterole lovers coming from long tatlılardan ayva tatlısı, keşkülü fukara ve distances and joining a long queue in ekmek kadayıfıyla meşhur. order to taste its profiterole.

Yabancı turistlerin yoğun ilgi gösterdiği Hacı İnci Pastanesi, founded by Lukas Zigoridis in 1944, has been run by Musa Abdullah Lokantası, 50 yıldır değişmeyen Ateş since 1960. Its favourite dessert müşterileriyle bir lezzet geleneğinin adresi. is profiterole. Though profiterole is a word of French origin, it is an İstanbul PROFİTEROLDEN FAZLASI: dessert. Following İnci Pastanesi, this “İNCİ PASTANESİ” dessert spread across the country. But 1944 yılında İstiklal Caddesi’nde açılan, bir other places cannot produce such a profiterolden fazlasını temsil eden İnci tasty dessert except İnci Pastanesi. KAHVALTININ ADRESİ: “LADES” Pastanesi, İstanbul’un simge mekânlarından. The secret of this taste has remained Kahvaltı günün en mühim öğünüyse, bu öğünün A TRADITION OF THE OTTOMAN PALACE CUISINE SINCE Uzun yıllar cadde üzerinde hizmet verdikten sonra steadfast since 1944. Also at İnci İstiklal Caddesi’ndeki tek adresi de 1970’li yılların 1888: “HACI ABDULLAH LOKANTASI” Pastanesi, Uludağ, cream caramel, başından beri Lades’tir. Lades, 1972 yılında Âdem ve The Ottoman palace cuisine hosted numerous foods delicious Mis Sokak’taki yeni yerine taşınan İnci Pastanesi, İstanbulluların profiterol enough to enter into the world cuisine literature. One of the puff pastry and 45 types of pastries are Mehmet Çelikol kardeşler tarafından İstiklal Caddesi yemek için uzak mesafelerden gelerek, uzun kuyruklara girdikleri nadide best addresses for the Ottoman palace cuisine is Hacı Abdullah produced. Sadri Alışık Sokak’ta kahvaltı ve lokanta olarak açıldı. bir lezzet durağı. Lokantası, which is an Istanbul brand and has been providing Mekân bugünlerde, 2. kuşaktan Esra ve İlker Çelikol’un A WORLD-FAMOUS COFFEE services in Beyoğlu since 1888. 1944’te Lukas Zigoridis tarafından kurulan İnci Pastanesi, 1960 yılından güleryüzlü hizmetleriyle misafirlerini ağırlıyor. HOUSE ON ISTIKLAL STREET: beri Musa Ateş tarafından işletiliyor. Mekânının favori tatlısı profiterol. The restaurant, on Istiklal’s Atıf Yılmaz Street, has been run “MANDABATMAZ” Profiterol, ismen Fransızca kökenli bir kelime olsa da bir İstanbul tatlısı. Açıldığı günden bugüne Lades’i özgün yapan bir by the representatives of the fourth generation under the One of the most famous destination İnci Pastanesi’nden sonra ülkenin her yerine yayılan profiterol, İnci dışında numaralı lezzeti, menemen ve yumurta çeşitleri. Lades’in leadership of the third-generation founders coming from the flavours on the street is Mandabatmaz, özel menemen ve yumurta çeşitleri, İstanbulluların tradition of work shadowing, Hacı Abdullah Korun, and his başka bir yerde bu kadar lezzetli yapılamıyor. Bunun sırrı da 1944 yılından which has become famous in Turkey vazgeçilmezleri arasında. Birçok farklı menemen partners, Hacı Mehmet Gülen, Hacı Rasim Akcan, Hacı beri değişmeyen reçetesinde saklı. İnci’de aynı zamanda Uludağ tatlısı, krem and the world with its Turkish coffee. ve yumurta çeşidinin yanında klasik kahvaltı Fahri Gündüz, since 1958. karamel, milföy ve 45 çeşit farklı pasta çeşidi de bulunuyor. Cemil Filik’s Mandabatmaz is a stopover tabağına bir diğer rakipse, özellikle for Turkish coffee lovers, hosting its sabahları içilen tavuk suyu çorba. Hacı Abdullah Lokantası has been preparing İSTİKLAL CADDESİ’NİN DÜNYACA ÜNLÜ TÜRK KAHVECİSİ: guests with small stools on Istiklal’s Ayrıca, tavukgöğsü ve kazandibi its menu with its same recipes since 1888. At “MANDABATMAZ” Olivia Geçidi Street since 1967. Mr. Cemil the restaurant, perde pilavı (a Turkish food Caddenin lezzetiyle ünlü mekânlarından biri de Türk kahvesiyle Türkiye ve gibi ülkemizin özel tatlılarının en Filik is on the best coffee makers list in lezzetlisini Lades’te yiyebilirsiniz. of rice with chicken, onion and peanuts dünyaya adını duyuran Mandabatmaz. enveloped in a thin layer of dough, topped the world thanks to his way of making coffee and with almonds), ciğer sarma (lamb’s liver 1888’DEN BERİ BİR OSMANLI Mandabatmaz, Cemil Filik’in 1967’den beri communication wrapped in caul fat), Elbasan tava (tave SARAY MUTFAĞI GELENEĞİ: İstiklal Caddesi Olivia Geçidi Sokak’ta with his guests. kosi - lamb and rice baked with a mixture “HACI ABDULLAH LOKANTASI” hizmet verdiği, küçük tabure sandalyeleriyle Mandbatmaz, of yogurt and eggs added to a roux), tas Türk kahvesi sevenlerin mola yeri. Cemil drawing the attention Osmanlı Saray Mutfağı, dünya mutfak kebabı ( a Turkish meat stew), types of kuzu of a lot of domestic literatürüne girecek kadar birbirinden dolması (lamb stuffed with rice) and olive Usta, Mandabatmaz’da yaptığı kahveler ve and foreign press, güzel lezzetleri barındıran bir mutfaktı. oil dishes, compotes made with fresh fruits, müşterileriyle kurduğu iletişimle dünyada en is one of the first İstanbul’da Osmanlı Saray Mutfağı’nı desserts such as quince dessert, keşkülü fukara (an iyi kahveciler listesine girmiş. Birçok yerli ve stopovers on Istiklal layıkıyla yapan yerlerin başında bir İstanbul almond based milk pudding) and ekmek kadayıfı ( a yabancı basının ilgisini çeken Mandabatmaz, Street for domestic markası olan ve 1888 yılından beri Beyoğlu sınırları içinde type of bread pudding) are the most favourite flavours. yerli ve yabancı turistlerin de İstiklal and foreign tourists. hizmet veren Hacı Abdullah Lokantası gelir. Intensively and frequently visited by foreign tourists, Hacı Caddesi’ndeki ilk duraklarından biri.

18 19 BIR TURIZM DUAYENI A DOYEN OF TOURISM tourıst

16 yaşımdan beri turizm sektöründe I have always been within tourism. I have hizmet veriyorum. Sivas doğumluyum. been providing service in tourism since I was Sivas’taki eğitim yaşantım boyunca 16. I was born in Sivas. During my school Sivas’a gelen turistlere rehberlik ederek years in Sivas, I guided tourists visiting turizm mesleğine giriş yaptım. İngilizceyi Sivas. So, I was involved in the sector in this de babamın katkılarıyla öğrendim. way. I learned English due to my father’s Babam Sivas’taki bir evimizi İngilizce contributions. My father rented our house öğretmenliği yapan kişilere kiralamıştı. to a few people who were English teachers Onlardan da kira yerine ben ve kardeşime in Sivas. He didn’t demand money from İngilizce öğretmelerini istedi. Bu sayede them but education for me and my sibling. İngilizce öğrendim ve Sivas’ta rehberlik So, I learned English and I improved my Türkiye turizminde bir ömür: yaparak da İngilizcemi geliştirdim. Daha language by performing tour guidance in sonra Belçika’da turizm üzerine eğitim Sivas. Afterwards, I got education on tourism aldım. Bu eğitimimi de Türkiye’de turizmin in Belgium. I completed this education with “Erkunt ÖNER” gelişimine dair yaptığım tez çalışmamla a study of thesis on Turkey’s progress in tamamladım. Ardından Fransa’da tourism, then I graduated from Political A lifetime in Turkey’s tourism: Sorbonne Üniversitesi’nde Siyasi Bilimler Science in France’s Sorbonne University. I “Erkunt ÖNER” bölümünü bitirdim. Yurt dışında kalmama didn’t prefer staying abroad, though it was olanak varken bunu tercih etmedim. possible. My purpose was to provide service Amacım, ülkeme geri dönüp turizm in my country. As soon as I returned, I got alanında hizmet etmekti. Döner dönmez involved in Tourism Ministry. After that, I Turizm Bakanlığı bünyesinde çalıştım. founded my tourism company. By 2019, this is Sonra da turizm firmamı kurdum. 2019 my 60th year individually in tourism, also the itibariyle turizmde bireysel olarak 60. 53rd year of our company. yılım, firma olarak da 53. yılımızdayız. Since you began providing service in tourism Turizm sektöründe hizmet vermeye sector, you have seen all the processes that başladığınız dönemden bu yana tourism in our country has undergone. Since ülkemizdeki turizmin gelişmesine you started work in this sector, at which level Ülke turizmimiz bugünlerde saygın bir yerdeyse, dair tüm evreleri gördünüz. Turizme has tourism reached in our country? bunu geçmişten günümüze turizm sektörüne başladığınız dönemden bugüne kadar Culture and Tourism Ministry had not been hizmet eden önemli kişilere borçludur. ülke turizmimiz ne seviyeye geldi? founded yet, so it was Tourism Department within Directorate General of Press and If our country’s tourism is at a prestigious level today, O zamanlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı Information. In 1963, the law of establishment it is due to the tourism’s important names who have henüz kurulmamıştı ve Basın Yayın Genel provided service in the sector from past to present. Müdürlüğü içinde “Turizm Dairesi” olarak faaliyet gösteriyordu. 1963 yılında, Turizm Bakanlığı’nın kuruluş kanunu çıktı ve ben urizmimize 60 yıldır hizmet eden Erkunt Öner, Erkunt Öner, who has been providing service in tourism “Ben turizmi, ‘barışın de o sene bakanlık bünyesinde çalışmaya sektöre kamusal ve özel alanlarda önemli katkılar sector for 60 years, is also a doyen of tourism, making pasaportu’ olarak başladım. Turizmimizin gelişimi, aynı görüyorum” Tsağlayan bir turizm duayeni. Aynı zamanda significant contributions to the sector in public and zamanda teknolojinin de gelişmesiyle ülkemizin en eski turizm şirketlerinden birinin de sahibi. private areas. In addition, he is the owner of one of the “I deem tourism the hız kazandı. O günden bugüne çok Ömrünü turizme adamış bir isim. oldest tourism companies in our country. He has devoted passport of peace” büyük değişiklikler oldu. Biz o zamanlar his life to tourism. Türkiye’ye getirdiğimiz 600 bin dolar Dergimizin 3. sayısında Erkunt Öner ile bir araya gelerek, döviz miktarı ile Türkiye birincisi olduk. ülke turizmimize ve kişisel çalışmalarına dair konuştuk. In the 3rd issue of our journal, we have met up with Düşünebiliyor musunuz, bu döviz rakamı Erkunt Öner and had a chat on tourism in our country o zamanlar ne kadar da önemliydi. Şimdi Sayın Erkunt Öner, Türkiye turizmi deyince akla gelen and his individual work. baktığımızda ise, bu rakam ne kadar da ilk isimlerden birisiniz. Turizm sektöründe neredeyse düşük bir seviyede. Ayrıca o zamanlar otel yarım asırdan fazladır hizmet vermektesiniz. Erkunt Mr. Erkunt Öner, you are one of the first names that come sayısı oldukça azdı, ulaşım imkânları ve Öner turizme nasıl başladı? to minds. You have been providing service in tourism özellikle iletişim kanalları da çok kısıtlıydı. sector for nearly more than half a century. How did you O dönemin iletişiminden örnek vermek Aslına bakarsanız, Erkunt Öner’in turizmden evvel start tourism? gerekirse, telefonla yurt dışına bağlanmak bir yaşantısı olmadı; ben hep turizmin içindeydim. Indeed, I hadn’t lived a professional life before tourism, için 6-7 saat beklerdik. Şimdi ise internet

20 21 BIR TURIZM DUAYENI A DOYEN OF TOURISM tourıst

of Tourism Ministry was Sizin turizmdeki uzmanlık alanlarınızdan the dominance of Russian and European market. If there may enacted and I started work at biri kruvaziyer turizmi. Kruvaziyer be a crisis in these countries, it inevitably affects us. We should the ministry in the same year. turizminde ne seviyedeyiz peki? undoubtedly create new markets in various places such as South The progress in our tourism America, China, Korea, Japan, Australia, etc. Another significant was expedited by the advances Biz kruvaziyer turizmine 1967 yılında issue is quality. We should get a certain quality. In “sea-sand-sun” in technology. Since then, Bulgaristan ve Romanya’dan gelen tourism, we are at a key level for the Mediterranean; our hotels there have been a lot of big kruvaziyer gemilerine hizmet vererek and facilities are in high quality. The average income per tourist changes. We became the first başladık. O yıllarda bu ülkeler, zamanına is about 600 dollars now. But, if we enhance the quality in other in Turkey with the amount of göre çok yüksek kapasiteli otellerle branches of tourism, I am sure we will reach a better level. foreign exchange we brought donatılmıştı. Oralara çok sayıda Alman to the country. Imagine how ve İngiliz turist geliyordu. Bu turistler bu One of your professional fields is cruise tourism. At which level important such a figure in gemilerle günübirlik olarak ülkemizi de are you in cruise tourism? foreign exchange was. But now, ziyaret ediyorlardı. Biz de onlara hizmet We began cruise tourism by providing services to ships navigating this figure seems so low. Also, vermeye başladık ve bu trend günümüze from Bulgaria and Romania in 1967. In those years, these two the number of hotels, transport kadar devam etti. Şu an itibariyle de bu countries had very high-capacity hotels compared to that time. A facilities and communication sektördeki 53. yılımızı kutluyoruz. 70’li good many tourists from Britain and Germany would frequently channels were insufficient at yıllarda ülkemize gelen gemiler oldukça visit these countries. Those tourists would also visit our country that time. To exemplify the küçük gemilerdi; onları ağırlamak sorun by those ships for a daycation. So, we began to provide services communication of that time, değildi. Ancak son yıllarda çok daha büyük for them and this trend has continued until now. As of today, we we used to hold on for 6 to 7 gemiler geliyor ve ne yazık ki İstanbul’da celebrate our 53rd anniversary in the sector. The ships navigating hours to be put through to bu gemileri ağırlayacağımız uygun bir to our country were too small in the 1970s, so it was not a trouble abroad. Today, it is possible to limanımız yok. Galataport’un yenilenmesi to host them. But bigger ships have been coming by recently. reach everywhere and follow 2020 yılının ortası gibi bitecek. İnşallah iyi Unfortunately, we don’t have an available port to host such ships developments in the world olacak. Ama Galataport, kruvaziyer limanı in İstanbul. Galataport will be completed in 2020. I hope it will through all the communication be useful. Galataport is both a cruise port and a project of real channels particularly internet. estate development. So, there will be a need of only a cruise port in Communication is the leading İstanbul, in my opinion. factor in the development of our tourism. I deem tourism “the We have just talked about tourism across the country. Let’s passport of peace.” Peoples got talk about tourism in İstanbul. Does İstanbul receive enough başta olmak üzere, diğer tüm iletişim kanalları sayesinde dünyanın her yerine to know and loved one another; attention that it deserves in the context of tourism? ulaşmak ve gelişmeleri yakından takip etmek mümkün. İletişim, turizmimizin this fueled many things among İstanbul is a world capital. Napoleon said: “If the world were a gelişmesinde temel nokta. Ben turizmi “barışın pasaportu” olarak görüyorum. themselves. In short, tourism single state, İstanbul would be its capital.” İstanbul has been Halklar, “barışın pasaportu” sayesinde birbirlerini tanıdılar, birbirini sevdiler ve brought peace with itself. a metropolis throughout history. It has always attracted the birbirlerinden her anlamda beslendiler. Kısacası turizm, barışı getirdi. attention of the entire world. This status is a big advantage for When you started work in the our tourism. The tourism marketing of another city in the world Sizin sektöre ilk başladığınız zamanlarda ülke turizmi tarih ve kültür sector, there used to be only is far more difficult than that of İstanbul. İstanbul is a city which turizminden ibaretti. 80’li yıllar itibariyle “MAS” denilen “deniz, kum ve güneş” history and cultural tourism hosted the world civilizations and empires, full of artefacts of turizmi ilgi görmeye başladı. Turizmimiz gelişirken bugün istenilen bir seviyeye in the country. By the 1980s, those civilizations. It is a rich metropolis where every culture, geldik diyebilir miyiz? “sea-sand-sun tourism,” called history and religion can find much about itself. In my opinion, as MAS, found favour. Still on İstanbul deserves much more. As I’ve just said, if one or two cruise Bugün mutlaka iyi bir seviyedeyiz, ama ülke olarak ürünlerimizi a progressive way, it can be ports can be built in this city and these ports serve as homeports, çeşitlendirmemiz lazım. Son yıllarda hep “deniz, kum ve güneş” konseptinde said that our tourism is at the a lot of ships to travel to other countries can come by in our ilerledik, fakat artık kültür ve tarih turizmine daha fazla ağırlık vermemiz expected level now, can’t it? country. Tourists to go on a cruise can be accommodated at our gerekiyor. Ürün ve pazar çeşitlendirmesi yapmamız kaçınılmaz. Biz Rusya ve We are absolutely at a good level high-quality hotels for two days before and after their cruises. Avrupa pazarında sıkışmış kalmış durumdayız. Oralarda yaşanan bir kriz bizi today. But we should diversify This will inevitably make a great contribution to İstanbul tourism. de etkiliyor. Yeni pazarlar geliştirmemiz; örneğin, Güney Amerika bölgesi, Çin, our products as country. Lately, Because a cruise tourist means a high-income tourist who does Kore ve Japonya gibi Uzak Doğu ve Avustralya gibi pazarlara da giriş yaparak we have made much headway in the shopping. These tourists will contribute to the revival of trade bu bölgelerin turistlerini de çekmemiz lazım. Bir diğer önemli konu da kalite. across the Historical Peninsula. “sea-sand-sun” concept. As from “Dünya bir ülke olsaydı, istanbul Turizmde belli bir kaliteyi yakalamamız gerekiyor. “Deniz, kum ve güneş” now we had better concentrate baş şehir olurdu.” turizminde Akdeniz içinde çok önemli seviyedeyiz; otellerimiz, tesislerimiz çok on cultural and history tourism You have won some international rewards recently. What are they? kaliteli. Şu anda ortalama turist başı gelir de 600 dolar civarlarında. Ancak, much more. It is inevitable to “If the world were a single state, İstanbul Yes, in 2016, I was rewarded with the Lifetime Achievement Award turizmin diğer alanlarındaki kaliteyi de arttırırsak, çok daha iyi bir seviyeye diversify products and market. would be its capital.” for Services to Cruising by Seatrade, which is the most important geleceğimizden eminim. We have been squeezed under and prestigious organization of the world cruise sector. Also, I was

22 23 BIR TURIZM DUAYENI A DOYEN OF TOURISM tourıst

olduğu kadar aynı zamanda bir gayrimenkul geliştirme projesi. Bu yüzden granted the Mediterranean (homeport)” görevi görürlerse, diğer ülkelere İstanbul’un sadece kruvaziyer hizmeti verebilecek bir limana ayrıca ihtiyacı Tourism Foundation Great gidecek gemilerin de durağı olurlar. Böylece bu olduğunu düşünüyorum. Award by Malta President in gemilerle seyahat edecek turistler, kruvaziyer 2018. yolculuklarının öncesi ve sonrasında ikişer gün Turizmi ülke olarak konuştuk, İstanbul turizminden de biraz bahsedelim. İstanbul’daki nitelikli otellerimizde konaklamış İstanbul, turizm olarak hak ettiği ilgiyi görüyor mu? Finally, you are also a collector. olur ve bu da İstanbul turizmine büyük katkı Your office looks like a İstanbul, bir dünya merkezi. Napolyon, “Dünya tek bir ülke olsaydı, başkenti miniature museum. Would you sağlar. Çünkü kruvaziyer turisti demek, İstanbul olurdu” demiş. İstanbul, tarih boyunca bir metropol oldu. Tüm like to talk about your special alışveriş yapan ve alım gücü yüksek turist dünyanın ilgisini çekti. Bu durum turizmimiz için çok büyük bir avantaj. collections? demektir. Bu turistler, Tarihi Yarımada’daki İnanın, dünyada başka bir şehrin turizm açısından pazarlanması, İstanbul’a For 50 years, I have been ticaretin yeniden canlanmasını sağlayacaktır. göre çok daha zor. İstanbul; tarihte dünya medeniyetlerine, imparatorluklara collecting antiques belonging ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerin eserleriyle dolu bir şehir. Her to empires that dominated Sizin yakın tarihlerde aldığınız uluslararası kültürün, tarihin ve dinin kendine dair çok fazla şey bulacağı zengin bir in the Anatolian geography ödüller var. Bu ödüller nelerdir? metropol. Bence İstanbul daha fazlasını hak ediyor. Az önce dediğim gibi especially the Hellenistic Rome bu şehre bir ya da iki kruvaziyer limanı yapılır ve bu limanlar “ana liman and Byzantine. I have a big Evet, 2016 yılında, dünya kruvaziyer sektörünün en önemli ve en prestijli kuruluşu olan SEATRADE’in “Kruvaziyer Sektörüne Katkılarından Dolayı Yaşam Boyu Başarı Ödülü”ne layık görüldüm. Ayrıca, 2018 yılında Malta Cumhurbaşkanı’nın elinden “Akdeniz Turizm Vakfı Büyük Ödülü”nü aldım.

Son olarak, siz aynı zamanda önemli bir koleksiyonersiniz. Çalışma ofisiniz adeta küçük bir müze gibi. Bu özel koleksiyonlarınızı anlatır mısınız?

Ben 50 yıldır, özellikle Helenistik Roma ve Bizans başta olmak üzere Anadolu coğrafyasında hüküm sürmüş imparatorlukların eserlerini topluyorum. Büyük bir sikke koleksiyonum var ve bu “Turizmde bireysel olarak 60. yılım.” koleksiyonumun sergilenmesi için özel bir elektronik cihaz geliştirdim. Patenti bana “The 60th year individually in tourism.” ait olan bu cihaz dünyanın başka hiçbir yerinde, hiçbir müzesinde yok. Bu cihaz, camlı vitrininin içinde bulunan sikkelerin üzerine collection of coins and I invented a special electronic device dokunduğunuzda, ekranında o sikkenin in order to exhibit this collection. This device cannot be seen tarihine dair bir açıklama gösteriyor. İstanbul anywhere in the world and in any museums. This device shows Büyükşehir Belediyesi’ne dünyanın en büyük the information of coins that are exhibited in the display nümismatik müzesini açmak için bir proje window when you touch it. I have also presented a project to bile sundum. Onun dışında, o dönemlere ait the İstanbul Metropolitan Municipality in order to open the başka eserler de koleksiyonumda mevcut. biggest numismatics museum in the world. Apart from it, I Bunların arasında 5000 yıllık olanlar bile have also some other antiques belonging to that period in my var. Bu eserlerimin hepsi Ayasofya Müzesi’ne collection. Among them, there are 5000-year antiques. All of kayıtlıdır. Onlara gözüm gibi bakıyorum. my antiques are registered at the Hagia Sophia Museum. I Umarım bir gün bu eşsiz eserleri bir müze protect them watchfully. I hope I will be able to display these kurarak sergileyebilirim. unique antiques by founding a museum.

24 25 İLKLERIYLE İSTANBUL ‘‘FIRSTS” IN İSTANBUL tourtourıstıst

İlk sinema, ilk çift asansör, ilk elektrik: “Suriye Pasajı” First cinema, first dual elevator, first electricity: “Suriye Pasajı”

İstanbul, dünya tarihindeki gelişmeleri yakından takip eden ve bu gelişmeleri de ilk uygulayan bir şehir olmuştur daima. Beyoğlu, İstanbul’da ilklerin yaşandığı ilk ilçelerden biridir.

İstanbul has always been a city that has closely followed developments in the world history and has also been the first city implementing them. Beyoğlu is one of the districts where the first in İstanbul were experienced. In this issue of the journal, houses. In addition to its street- we have taken a close look at front entrance and exit, it has two Istiklal Street, which is a window more exits. On the left side, it has ergimizin bu sayısında Sol taraftan Gönül Sokağı’na, sağ open to the West in İstanbul’s an exit to Gönül Road and on the İstanbul’un tarihinde Batı’ya taraftansa Piremeci (Eski Derviş) history. Istiklal Street is an alive right side, it has the other one to Daçılan pencere olan “İstiklal Sokağı’na çıkışı bulunur. historical street. One of the most Piremeci (Eski Derviş) Road. Caddesi”ne yakından baktık. İstiklal important characteristics of the Caddesi, yaşayan tarihi bir cadde. Bu İLKLERİN PASAJI SURİYE PASAJI street is the culture of arcade. THE ARCADE OF THE FIRST, caddenin en önemli özelliklerinden Suriye Pasajı’nı, görkemli Arcades were the ones of the SURİYE PASAJI biri de “pasaj” kültürü. Bu pasajlar, mimarisinin dışında diğer most favourite structures in the Apart from the gorgeous Batılılaşma döneminde şehrin sanat ve pasajlardan ayıran en önemli art and social life in the period of architecture of Suriye Pasajı, its sosyalleşme yaşamında en çok ilgi gören özelliği, birçok ilke ev sahipliği westernization. most distinctive characteristic is yapılardan biriydi. yapmış olmasıdır. to have hosted a lot of first things. In addition to Istiklal’s arcades İstiklal Caddesi’nde tarihin tozlu Saraydan sonra ilk elektrik ve that were embedded in history, Suriye Pasajı is the first building sayfalarına karışan pasajlar olduğu hava gazının bağlandığı bina there is still an alive arcade that where electricity and coal gas kadar bugün hala ayakta duran ve adeta olan Suriye Pasajı, aynı zamanda challenges time and has also were used following the palace. tarihe meydan okuyan, İstanbul ve ülke çift asansör sisteminin de ilk kez hosted a lot of first things in the Also, dual elevator system was geçmişimizde birçok ilke ev sahipliği kullanıldığı yerdir. past of İstanbul and our country. used here for the first time. yapan bir pasaj, yaşamını sürdürmeye It is Suriye Pasajı. devam ediyor: Suriye Pasajı. Döneminin sanat dünyasını In Beyoğlu, where the art life of yakından takip eden Beyoğlu’nda, ONE OF THE OLDEST AND that period was closely followed, BEYOĞLU’NUN, EN ESKİ VE EN ilk sinema gösteriminin BIGGEST ARCADES IN the first cinema hall called as BÜYÜK PASAJLARINDAN gerçekleştiği Sponeck Salonu’ndan BEYOĞLU Suriye Pasajı, İstiklal Caddesi’nin Tünel sonra 1911 yılında Cine Santral Suriye Pasajı is a gorgeous arcade Cine Santral (Santral Sineması) Meydanı’na yakın olan bölgesinde, Rus (Santral Sineması) adındaki ilk in the area near Istiklal Street’s was opened in Suriye Pasajı in 1911 Konsolosluğu ile Santa Maria Draperis sinema salonu da Suriye Pasajı’nda Tünel square and opposite the after Sponeck Hall, where the first Kilisesi’nin hemen karşısında yer alan açılır. Consulate General of Russia and cinema was screened. görkemli bir pasajdır. Pasajın, 1901 Santa Maria Draperis Church. yılında Suriye kökenli Hasan Halbuni KAFELERDEN SERGİ The foundations of the arcade FROM CAFÉS TO EXHIBITION Paşa ve Mehmet Abbud Paşa’nın SALONLARINA were laid with the efforts of HALLS emekleriyle, Demetre Th. Bassiladis’in Suriye Pasajı, bugün hala ayakta Hasan Halbuni Pasha, who was Suriye Pasajı is one of long- mimarlığında temelleri atılır ve duran nadir Beyoğlu pasajlarından Syrian, and Mehmet Abbud Pasha standing unique arcades in 1908 yılında ise inşaatı tamamlanır. biri. Günümüzde pasajın üst katları and the architectural design of Beyoğlu. The high floors of the Neoklasik mimari tarzında inşa edilen hala konut işlevini görürken, giriş Demetre Th. Bassiladis. It was arcade still serve as houses and pasaj, altları çarşı, üst katları da konut ve bazı katları da önemli kafe- completed in 1908. The arcade its ground floors serve as famous olarak projelendirilmiştir. Pasajın restoranlara, sergi salonlarına, was built in neoclassical style and café-restaurants, exhibition halls İstiklal Caddesi’ne bakan giriş ve deri, kürk ve retro kıyafetler satan its ground floors were designed and clothes shop selling leather, çıkışına ek olarak iki çıkışı daha vardır. dükkânlara ev sahipliği yapıyor. as shops and its higher floors as fur and retro clothes.

26 27 TURIZM TÜRLERI TYPES OF TOURISM tourıst

Gastronomi Turizmi: Dr. İlkay GÖK, “Çok büyük bir mutfak mirasına sahibiz.” Gastronomic (Culinary) Tourism: Dr İlkay Gök: “We do have a huge heritage of cuisine.”

Ülke turizminden bahsedildiğinde, ilk olarak “deniz-kum-güneş” ağırlıklı bir turizm söz konusu olsa da son yıllarda gastronomi turizmi de adını duyurmaya başladı.

When it comes to the country’s tourism, sea-sand- sun tourism plays the leading role. However, gastronomic tourism is the next big thing nowadays.

astronomi, son yıllarda adından söz ettiren gastronomy had just appeared in Turkey. I bir alan. Gastronominin ülkemizde tanıtılıp, received comprehensive training on molecular gelişmesine önemli katkı sağlayan isimlerin gastronomy in Paris and French cuisine, G Gastronomy is a field receiving a great mention recently. İtalya’da İtalyan mutfağı, İsviçre’de uygulamalı moleküler mutfak başında Dr. İlkay Gök geliyor. Italian cuisine in Italy, practical molecular Dr İlkay Gök is one of the leading people making a vital araştırması, Pekin’de Çin mutfağı eğitimleri aldım. Brezilya’ya da gastronomic study and Chinese cuisine in contribution to the popularization and enhancement of kahveyi öğrenmeye gittim. Dergimizin bu sayısında; gastronomiyi, gastronomi Beijing. Also, I got training on coffee in Brazil. eğitimini, İstanbul’daki gastronomi alanını ve gastronomi gastronomy. 2009’da Doğu ve Güneydoğu’nun ilk gastronomi ve aşçılar derneğini turizmini Dr. İlkay Gök’e sorduk. I established the first gastronomy and chefs’ In this issue of our journal, we have asked Dr İlkay Gök kurdum. Gaziantep’te uygulamalı yemek yarışmaları yapılmıyordu association of Eastern and Southeastern o dönemlerde. Böylece yemek yarışmaları ve eğitimler düzenledik. Sayın İlkay Gök, gastronomi ve mutfak sanatlarının about gastronomy, training on gastronomy, gastronomic Anatolia in 2009. Practical cooking Üniversitede Halep-Gaziantep mutfak kültürünün araştırıldığı ülkemizde gelişmesi için önemli akademik çalışmalar fields and gastronomic tourism in İstanbul. contests would not been organized then. uluslararası bir proje hazırladım. Türkçe-Arapça-İngilizce olmak içinde bulundunuz. İlk önce kariyerinizden konuşalım. So, we arranged such cooking contests and Ms İlkay Gök, you have participated in significant academic üzere üç dilde hazırlanmış, iki şehrin mutfak kültürlerinin yerinde workshops. I set up an international project Gıda mühendisliğinde doktoramı bitirdikten kısa bir studies on the development of gastronomy and culinary arts araştırılıp yazıldığı çok değerli bir kitap oldu. Ardından Gaziantep’te on the culinary culture of Aleppo-Gaziantep süre sonra gastronomi alanında çalışmaya ve mesleki in our country. Let’s talk about your career first. ilk devlet üniversitesindeki Gastronomi ve Mutfak Sanatları at university. It is a valuable book which bilgilerimi geliştirmeye başladım. 2007 yılından beridir Soon after completing my doctorate in food engineering, Bölümü’nü kurdum. Eğitim mutfaklarındaki ekipmanları, İpek Yolu was prepared in three languages as Turkish- gastronomi alanında akademisyenlik yapıyorum ve bu I began to study in gastronomy and enhance my Kalkınma Ajansına hazırladığım projeyle alındı. Gaziantep’te bir diğer Arabic-English and involves the study of çalışmalara ilk olarak Gaziantep’te başladım. Türkiye’de professional knowledge. I have been an academic in önemli projem, o yörenin yemeklerinin tescil çalışmasını yapmak ve culinary cultures of the two cities. Then, I gastronomi algısı yeni gelişmeye başladığından, mesleki gastronomy since 2007 and first started work in this o yemekleri dünyaya tanıtarak gastronomi turizmini başlatmaktı. established the department of Gastronomy bilgilerimi geliştirmek amacıyla yurt dışında eğitimlere field in Gaziantep. I attended workshops abroad in order Bunun için 2011 yılında, Gaziantep mutfağı eğitimini bir hafta and Culinary Arts in Gaziantep, which was katıldım. Paris’te moleküler mutfak ve Fransız mutfağı, to enhance my professional knowledge, for the sense of boyunca 15 yabancı ve 20 Türk şefe verdik. Gaziantep, yurt dışından the first at a state university. The equipment

28 29 TURIZM TÜRLERI TYPES OF TOURISM tourıst

gelenler kadar yurt içinden gelenlere de yönelik to be used in the training kitchens was provided by the oluyorlar. İstanbul’un ilk yeni bir keşif ve deneyimdi. Bu proje 2011 yılında project that I launched for Silk Road Development Agency. yüksek lisans programını tamamlandığında etkisi çok büyük oldu. Another project of mine in Gaziantep was to handle with 2014’te İstanbul Okan registration process of dishes in that region and put Üniversitesi’nde açtık. En önemlisi Gaziantep adına yaptığım projeler, gastronomic tourism into practice through introducing Sektör işbirliklerimiz gastronomi algısının gelişmesine ve sonraki the dishes to the world. Thus, we provided one-week ve projelerimiz pek çok dönemlerde farklı projelerin gerçekleştirilmesine katkı training on Gaziantep cuisine to 15 foreign and 20 Turkish okul için de örnek olmaya sağladı. 2011 sonrasındaki gelişmeler de bu temelini chefs. Gaziantep was an address for a new discovery and başladı. Sektörle önemli attığımız çalışmaların eseridir. experience for both foreign and domestic chefs. Completed projeler gerçekleştirmeye in 2011, the project made a great impact. başladık. 2013 yılında, Gaziantep’te devlet üniversitesindeki öğretim üyeliği görevimden istifa ederek İstanbul Above all, the projects I set up for Gaziantep have made Şu anda İstanbul Okan Üniversitesi Gastronomi Okan Üniversitesi’nde çalışmaya başladım. Bu tarihten great contributions to the birth of gastronomic sense and Bölümü’nün başkanlığı itibaren İstanbul Okan Üniversitesi Gastronomi various projects. The developments following the year 2011 dışında Avrasya Aşçılar Bölümü’nde, müfredat çalışmalarına ağırlık vererek are the consequences of these attempts. Derneği’nin başkanlığına eğitimde önemli değişiklikler yaptım. Türk mutfağını department da seçildim. Aşçılar dört farklı dönemde veren tek bölümüz. 4. sınıfların In 2013, I resigned from my academic position at Gaziantep is the single Derneği’nde, Anadolu’daki son dönemlerinde sektörde çalışarak yönetici State University and started work at İstanbul Okan area providing ilk kadın başkanlığından yardımcılığı yaptığı “intern” gastronomi süreci ile University. From then on, I made significant modifications training on the sonra şu anda İstanbul’un Turkish cuisine öğrencilerimiz tecrübe kazanmış olarak mezun in gastronomy curriculum at İstanbul Okan University. Our ilk kadın aşçılar dernek in four different başkanıyım. Şeflerimizle periods. ve sektörle İstanbul Through internship as a co-manager adına önemli projeler in gastronomy, senior students acquire geliştirmeyi planlıyoruz. experiences and become skillful graduates. İstanbul’s first master program in gastronomy Ülkemizde son yıllar was opened in İstanbul Okan University. Our gastronomi kelimesi sectoral collaborations and projects have just daha çok telaffuz edilir set a model for many colleges and universities. oldu. Ama bu kelimeyi We have commenced carrying out important ilgili-ilgisiz birçok yerde projects with the sector. kullanıyoruz. Gastronomi dediğimizde tam olarak ne anlamalıyız? Gastronominin içinde Apart from holding the post of chairman of hangi disiplinler yer alıyor? Gastronomy Department at İstanbul Okan University, I am the chairman of Eurasia Gastronomi sadece güzel yemek yapmak gibi algılanıyor maalesef. Chefs’ Association. I am the first female Tarih, sanat, felsefe, matematik, kimya, tıp, sosyoloji, turizm gibi chairman of the chefs’ association in İstanbul birbirinden farklı alanları kapsayan disiplinler arası bir bilimdir. following chairmanship in Anatolia. We plan to produce vital projects for İstanbul with our Bir tarafta sağlıklı yemek, düşük kalorili reçeteler hazırlanırken chefs and the sector. başka bir tarafta lezzet için hiçbir şeyin hesaplanmadığı bir çalışma vardır. Bir tarafta tabakta sanat çalışırsınız, diğer tarafta yemek Nowadays, the word “gastronomy” has been ve kültür araştırıp, tarihi süreçte yemeğin gelişim serüvenine pronounced frequently. But we use this word dalarsınız. Türk mutfağını öğrenirken dünya mutfaklarından within the context or otherwise. What do we teknikleri de öğrenirsiniz. Bir restorandaki yemeğin maliyeti mean by gastronomy? Which disciplines are için menü mühendisliğine başladığınızda restoranın dizaynıyla there in gastronomy? konuyu tamamlarsınız. Hazırladığınız yemeğin tarihi sürecini Gastronomy means only cooking well by most araştırıp bir blog sayfasında paylaşmak için gerekli teknikleri of us unfortunately. It is an interdisciplinary öğrenirken, yemeğin tarihi sürecini, sosyolojik açıdan irdeler, kahve science involving various disciplines such dersinde en iyi kahve demleme teknikleriyle kahvenizi demleyip, as history, art, philosophy, math, chemistry, pastacılık dersinde öğrendiğiniz tatlılardan yanına bir dilim koyar medicine, sociology, tourism and so on. araştırmanıza devam edersiniz. Bütün bunlar ve yiyecek-içecek Various calorie-controlled and healthy recipes adına dair her şey gastronominin alanıdır. are prepared, but all the recipes are nothing

30 31 TURIZM TÜRLERI TYPES OF TOURISM tourıst

Gastronomi bölümü dört yıllık bir bölümdür. Bölüm short of delicacy. On the one hand you carry out a kind o bölgeye ait yöresel ürünleri keşfetmeyi, yemeklerini yemeyi tercih their lives at these hotels. Above all, there seçecek öğrenciler, alanı çok iyi araştırmalılar. Mutfak of art on the plate, on the other hand you plunge into a ederler. Turist gittiği restoranda kaliteli servis ve hizmet almayı ister. should be restaurants where tourists can eğitimleri temelinde, birbirinden farklı içerikte çok deep research on dishes and culture; that is, you get into Bölgenin, gelen turisti ağırlayacak kalitede otelleri ve turistin hayatını feasibly discover and eat the local food of that sayıda farklı dersler vardır. Ülkemizde pek çok insan, the evolutionary adventure of dishes in this historical kolaylaştıracak altyapısı olmalıdır. En önemlisi, yöresel ürünleri keşfedip region at hotels. It is easy as pie. Restaurants birkaç aylık sertifika programı ile gastronomi bölümü process. You both learn the Turkish cuisine and techniques yemeklerini rahatça yiyebileceği restoranları olmalıdır. Aslında bu kadar which have eased the trouble of infrastructure, arasındaki farkı bilmiyorlar ve eğitimler için kursları of the world cuisines at the same time. When you get basittir. Alt yapı sorununu çözmüş, kalifiye elemanlara sahip kendi yöre employ qualified staff and serve their own local tercih edebiliyorlar. started menu engineering (food service mathematics) yemeklerini servis eden restoranlar, bu yemekleri ve bölgeyi tanıtan dishes precisely make a major contribution for the cost of a dish at a restaurant, you get the matter pazarlama çalışmaları gastronomi turizminin gelişmesini sağlar. to the development of gastronomic tourism settled through the design of the restaurant. Learning the trough their marketing attempts. techniques necessary for sharing the historical process of the dish you prepare on a blog page, you inquire about the Our geography is the juxtaposition of various historical process of the dish in the sociological context, cultures and their effects. The effects of brew your coffee with the best brewing techniques you get this situation are quite evident in culinary from the coffee workshops with a portion of dessert you culture. What should we underline while learn how to make in pastry workshops and go on your speaking of our country cuisine from past to research. All these and everything about food and drink present? are the disciplines of gastronomy. We live in the territories having a vast history. So, we do have a huge heritage of cuisine. Gastronomy is a four-year department. Students to choose It is hard to produce all recipes just like the a field should deeply search this field. There are mainly original. We may set up an adaptation in line different classes with different contents on the basis of with our life style. Restaurants should serve culinary training. Most people do not know the difference dishes cooked with local food belonging to between a-few-year-month certificate programs and the the regional culture. Due to the fact that field of gastronomy and prefer training courses. there has been a revival of interest, local Yaşadığımız coğrafya birçok kültürün bir arada yaşadığı ve dishes become prevalent more and more. We Ayrı bir sorun daha var: Gastronomi ile yakından uzaktan There is also another trouble. Those who are not birbirinden etkilendiği bir yer. Mutfak kültürü de bundan fazlasıyla should present our dishes to tourists well alakası olmayan, eğitimlerini almadan kendilerini professional and trained in gastronomy and pretend etkilenmiş durumda. Dünden bugüne ülke mutfağımızdan enough and preserve them. We also should uzman olarak tanıtıp işi tamamen ticari olarak yürüten to be a specialist seeking commercial profit in this field bahsederken nelerin altını çizmeliyiz? not translate the names of some local dishes insanlar gastronomiye zarar veriyor. Pek çok insan, disadvantage gastronomy. A lot of people have started such as pide, lahmacun, mantı, etc. into the gastronomi içine kendini monte etmeye başladı. Ünlü to get involved in gastronomy. Famous dieticians share Binlerce yıllık geçmişe sahip topraklarda yaşıyoruz. O nedenle çok target language. Only if some advantageous diyetisyenlerin sosyal medya sayfaları yemek tarifleriyle a lot of recipes on their social media pages. They pretend büyük bir mutfak mirasımız var. Bütün reçetelerin birebir aynısını opportunities may be granted to restaurants dolu. Profesyonel bir aşçı gibi davranmaya başladılar. to be a professional chef. We have been confused about yapmamız çok zor. Yaşam tarzımıza göre adaptasyon gerekebilir. serving dishes from the Turkish cuisine, then Mesleki olarak nerede olduklarını karıştırmaya başladık. their professional positions. A lot of irrelevant people who Restoranlarda, bölge kültürüne ait yöresel ürünlerden hazırlanan such dishes may be offered on the menus of Yemek yapmayı bilmeyen, hatta kalorisinden dolayı do not know how to cook, share a recipe that they never yemekler servis edilmelidir. Son dönemde ilgi arttığı için yöresel ürünler other restaurants soon. hayatta ağzına sürmeyeceği yemeğin tarifini veren, taste due to calories, pretend to be a professional cook and daha fazla yer almaya başladı. Yemeklerimizi turistlere iyi anlatmalıyız yemek yapmayı bilmeyen ama yemekte uzman olduğunu have many certificates as specialist consultants, introduce ve yemeklerimizin arkasında durmalıyız. Pide, lahmacun, mantı gibi İstanbul is a key center of history, culture, açıklayan, almadığı belgeleri varmış gibi anlatıp uzman themselves as a critic in gastronomy after failures in their yemek isimlerimizi olduğu gibi yabancı dile çevirmeliyiz. Türk mutfağını art and food-beverages sector. Most of danışman olan, işinde başarı sağlayamayıp gastronomiye own fields and buy followers and believe the social media menülerine koyan restoranlara daha avantajlı olanaklar sunulması, hızlı international and national food and drink girip bir anda eleştirmen olarak kendini tanıtan, takipçi will bolster them have been involved in this field. They bir şekilde diğer restoranların da menüsüne girmesini sağlayabilir. festivals or workshops are yearly organized satın alıp sosyal medyanın kendine güç kattığına inanan abuse gastronomy. There is an interesting paradox in it in İstanbul. Considering İstanbul’s current bir sürü insan, gastronomide yer edinmiş durumda. Bunlar now. We do our best to tell what is true. İstanbul; tarihin, kültürün, sanatın ve yeme-içme sektörünün position in gastronomy, what should be gastronominin doğru şekilde gelişmesine büyük zarar önemli bir merkezi. Yıl içindeki ulusal ve uluslararası yeme-içme done? veriyorlar. İlginç bir paradoks var şu an gastronomide. Biz In our country, sea-sand-sun (beach) tourism used to festivallerinin/oturumlarının birçoğu İstanbul’da düzenlenmekte. A good many gastronomic events are elimizden geldiğince doğru olanı anlatmaya çalışıyoruz. come to mind when we talked of tourism. In recent years, İstanbul’un gastronomi olarak geldiği nokta nasıl ve neler yapılmalı? arranged in İstanbul but an international gastronomic tourism has been included in tourism types. festival or event to represent İstanbul has not Türkiye olarak turizm dediğimizde aklımıza daha çok Well, what is gastronomic tourism? What does a foreign İstanbul’da gastronomik anlamda çok sayıda etkinlik yapılıyor ama been held so far. Even if tourists do not visit deniz-kum-güneş turizmi gelirdi. Son yıllarda artık or domestic gastro-tourist seek out on his/her holiday? İstanbul’u temsil edecek, şehre mal olmuş uluslararası düzeyde henüz İstanbul for a gastronomic purpose now, they gastronomi turizmi de turizm türleri arasında yerini Gastronomic tourism is a type of tourism in which the bir festival ya da etkinlik yakın zamana kadar yapılmadı. Henüz absolutely visit destination restaurants and aldı. Peki, gastronomi turizmi nedir? Bir yerli-yabancı introduction of culinary culture is focused on and tourists turistler, İstanbul’a özellikle gastronomik kapsamda ziyarete gelmese quality restaurants during their holidays. gastro turist, çıktığı tatilde neleri hedefler/ister? enjoy discovering local products and food in countries de tatilleri süresince iyi restoranları, yeme-içme mekânlarını mutlaka There will be more permanent practices they visit. They expect a quality service in destination ziyaret ediyorlar. Gastronomi turizmi için yöresel yemeklerimizin ve to arouse a world-wide interest through Gastronomi turizmi, mutfak kültürünün tanıtımının restaurants. There should be high-quality hotels to mutfak değerlerimizin daha fazla ön plana çıktığı, dünyada ilgi görecek, our culinary values and local dishes in hedeflendiği bir turizm şeklidir ve turistler gezdiği ülkelerde accommodate tourists and feasible infrastructure to ease sürekliliği olacak çalışmalar daha da fazla yapılacaktır. gastronomic tourism.

32 33 İSTANBUL’UN EN ESKİLERİ İSTANBUL’S OLDEST THINGS tourıst

İstanbul’un en eski toplu ulaşım aracı: KAYIKLARDAN ŞİRKET-İ used to be arranged with HAYRİYE’YE rowboats. This way of İstanbul’un vapurla ilk transport gave its place “Şehir Hatları Vapuru” tanışması 19. yüzyıl ortalarına to steamboats, which rastlar. O zamana kadar were used in marine Boğaz, Haliç ve Adalar transportation in industrial İstanbul’s oldest transport arasında kayık ile yapılan nations of that period. vehicle: “City-line Ferry” ulaşım yerini, dönemin In the time of Mahmut sanayi toplumlarının deniz II, the ferry by the name ulaşımlarında kullanmaya of “Swift,” bought from başladıkları buharlı England by Tersane-i gemilere bırakır. II. Mahmut Amire in 1827, started döneminde Tersane-i Amire its first sail in İstanbul. tarafından 1827 yılında Ferry trips controlled by İngiltere’den satın alınan Swift a foreign company and adlı vapur, İstanbul sularında individuals were banned by seyir almaya başlar. Belli bir the Ottoman government. süre yabancı uyruklu şirket ve Upon an increasing demand kişilerin elinde bulunan vapur of transport, the Ottoman seferleri, Osmanlı hükümeti flagged ferries, Mesir-i Bahri, tarafından yasaklanır. Daha belonging to Tersane-i sonra artan ulaşım talebi Amire, and Eser-i Hayr, üzerine, Tersane-i Amire’ye started trips in İstanbul and ait Mesir-i Bahri ve Eser-i also to Tekirdağ, İzmit and Hayr adlı Osmanlı bandıralı Bandırma. vapurlar; İstanbul’da şehir içi seferler ve İstanbul, Tekirdağ, In the period of Tanzimat İçinden deniz geçen bir şehir olan İstanbul’un en güzel İstanbul is a seaboard city. The best public transport vehicle İzmit, Bandırma arasında ise Reform, the ferry transport toplu taşıma aracının Şehir Hatları vapuru olması, bu of this city is city-line ferry. şehirlerarası seferler yapmaya was affected by the evolving özelliğini anlamlı kılmaktadır. başlar. societal life. In order to provide a safer, faster, more ürkiye’de, denize kıyısı olan kentlerde genellikle There is a general concept “ship” in waterfront cities in Tanzimat döneminde reliable and comfortable gemi kavramı vardır daha çok, İstanbul’daysa Turkey, but the concept “ferry” is in more general use in değişen toplumsal yaşamdan marine transport service T“vapur”. İstanbul. vapur ulaşımı da etkilenir. for the modern individuals Sosyolojik yapının yeni of the sociological “Şehir Hatları Vapuru”, sadece İstanbullu olana birçok City-line ferries mean a lot for only the İstanbulites. simalarına -özellikle de formation – especially the şey ifade eder: A mystic and geographic travel from a continent to the Boğaziçi’nde yaşayan class residing in Boğaziçi Bir kıtadan başka bir kıtaya yapılan coğrafik ve other one… Crossing into the Anatolian side… Reaching zümreye- yönelik daha (Bosphorus), - Cevdet and mistik bir yolculuk… Anadolu Yakası’na geçmek/ your beloved at the end of a ferry trip… Getting relaxed at a güvenilir, hızlı, rahat bir Fuat Pasha, who were the Karşı’ya geçmek… Vapur yolculuğu sonrası sevdiklerine ferry after a rush hour… Seagulls challenging the wind for deniz ulaşımı için dönemin famous names of that ulaşmak… Her sabah stresle işe giderken vapura a piece of bagel… Going to the Princes’ Islands… Hawkers iki önemli ismi Cevdet period, took the first step binince rahatlamak ya da mesai bitiminde yorulup shouting at the ferry… Musicians performing rhythms with ve Fuat Paşalar, Şirket-i to found Şirket-i Hayriye. eve dönüş yolunda vapurdan inmek istememek… a low tuning for the sake of a few coins during a 20-min. Hayriye’nin kurulması için Thus, Şirket-i Hayriye was Martıların simit uğruna rüzgâra meydan okumaları… trip… Ferries named after “Barış Manço…” Characters from ilk adımları atar. Böylelikle founded on January 17, 1851 Adalar’a gitmek… Vapurdaki seyyar satıcıların nidaları, stories, novels, movies we can run into on occasion… dönemin padişahı Sultan by the Grand Vizier Mustafa yaklaşık yirmi dakikalık seyahatte müzisyenlerin Abdülmecid’in Sadrazam Reşit Pasha at the behest bozuk para karşılığı az akortlu performansları… And occasional sighs after a ferry missed… And quay… And Mustafa Reşit Paşa’ya verdiği of Sultan Abdülmecid, the “Barış Manço” ismini taşıyan vapurlar… Her vakit moorings… And waves… And foams… And buoys… emirle 17 Ocak 1851’de Şirket-i sultan of that period. This karşılaşabileceğimiz öykülerden, romanlardan, Hayriye kurulur. Bu olay, aynı affair was also important filmlerden çıkmış karakterler… FROM ROWBOATS TO ŞİRKET-İ HAYRİYE zamanda Osmanlı’da kurulan because it was the first İstanbul first met with a ferry in the midst of the 19th ilk anonim şirket olması joint-stock company Ve kaçırılan her vapur sonrası iç çekmeler… Ve iskele… century. Up to the time, the transport between the açısından da ayrıca önem founded in the Ottoman Ve halat… Ve dalga… Ve köpük… Ve şamandıra… Bosphorus and the Golden Horn-the Princes’ Islands taşımaktadır. period.

34 35 İSTANBUL’UN EN ESKİLERİ İSTANBUL’S OLDEST THINGS tourıst

İLK MÜSLÜMAN KAPTAN VE İLK İSKELE THE FIRST MUSLIM CAPTAIN AND THE düzenlerlerdi. Öyle ki, bu eğlenceler kapsamında kimi Şehir Şirket-i Hayriye vapurlarının kaptanlığı Boğaziçi halkı tarafından FIRST QUAY Tiyatroları oyuncuları da bu gezilere sahne şovlarıyla katkıda tanınan, saygı gören kişiler tarafından seçilmekteydi. İlk kaptan The captains of Şirket-i Hayriye’s ferries used bulunurdu. Fransız Louis Goujan’dır. Şirketin kurulduğu ilk yıllarda vapurların to be elected by well-known people respected kaptanlık ve çarkçılık işlerini yöneten gayrimüslimlerin çoğu by the residents of Boğaziçi. The first captain İSTANBUL’UN EN SEVİLEN TOPLU TAŞIMA ARACI ŞEHİR Rum’du. Şirketin gelişmesiyle birlikte Karadeniz’de geleneksel was French Louis Goujan. In the early years of HATLARI VAPURU yöntemlerle kaptanlık yapan Müslümanlar da şirket bünyesinde the company, the captains and mechanics of Şirket-i Hayriye, Cumhuriyetin ilanından sonra da faaliyet yer almak istediler. Tarihimize adını ilk Müslüman kaptan olarak ferries were non-Muslims, most of whom were göstermeyi sürdürdü. 1945 yılında çıkarılan bir kanunla 15 Ocak yazdıran Beykozlu Rıza Ömer Kaptan’dı. Greek. Along with the growth of the company, 1945 günü devletleştirilerek, Türkiye Denizcilik İşletmeleri the Muslims, who were performing captaincy çatısında “Şehir Hatları” adıyla seferlerine devam etti. TDİ Şirket-i Hayriye vapurları ilk zamanlarda kıyıya in traditional ways in the Black Sea, wanted bünyesindeki Şehir Hatları 2005 yılında, Özelleştirme Yüksek yanaşamadığından, yolcular kayıklar vasıtasıyla indirilip to be involved in the company. The Captain bindirilirdi. Bu zor koşullar sonrasında iskeleler inşa edilmeye Rıza Ömer from Beykoz made history when he Kurulunun kararıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne başlandı. Boğaziçi’ndeki ilk iskele Üsküdar İskelesi’dir. became the first Muslim captain. devredilerek yeni bir döneme imza attı. 2010 yılına kadar çeşitli düzenlemeler geçiren Şehir Hatları, bugün İstanbul’da en eski İstanbul’daki toplumsal yaşamın en önemli ulaşım aracı olan Since Şirket-i Hayriye’s ferries could not ve en önemli toplu taşıma aracı olarak hizmet vermeye devam vapurlar, aynı zamanda da en önemli eğlence yerlerinden berth the shore initially, rowboats were used ederken, yerli ve yabancı turistlerin de en sevdikleri İstanbul biriydi. Şirket-i Hayriye, Mehtaplı Geziler adı altında eğlenceler for passenger drop-off and pick-up. In the aktiviteleri arasında yer alıyor.

aftermath of these hard circumstances, quays were built. The first quay of the Bosphorus is Üsküdar.

Ferries, which are the most indispensable transport vehicles of the societal life in İstanbul, were also the most important places of entertainment. Şirket-i Hayriye used to arrange entertainment activities called “the Moonlit Trips.” In fact, the players of the City Theatres used to enrich those trips with their shows as part of such entertainment activities.

CITY-LINE FERRIES, İSTANBUL’S MOST FAVOURITE PUBLIC TRANSPORT VEHICLES Şirket-i Hayriye kept providing services after the proclamation of the republic. Through a law enacted in 1945, it was nationalized on January 15, 1945 and included within the structure of the Turkish Maritime Lines to maintain its services by the name of Şehir Hatları. In 2005, the transfer of the Şehir Hatları Administration into the structure of the İstanbul Metropolitan Municipality with the regulation of the High Board of Privatization marked a new period. Even though the Şehir Hatları company had undergone a number of modifications until 2010, it still keeps providing services in İstanbul with its ferries as the oldest and the most important transport vehicles. Using city-line ferries in İstanbul is one of the most favourite activities of domestic and foreign tourists.

36 37 ONUN İMZASI HIS MARK tourıst

Balyan ailesi; 18. ve 19. yüzyıllara damgasını vurmuş, Boğaz’ın abide yapıları: Osmanlı Sarayı’nın babadan oğula ve oradan da toruna kadar giden mimar kuşağının temsilcileridir. Krikor Balyan, Senekerim Balyan, Garabet Balyan, Agop Balyan, “Balyan Ailesi ve Eserleri” Nikoğos Balyan ve Sarkis Balyan İstanbul’a sayısız The monumental structures of the Bosphorus: eser kazandırmışlardır. Genelde bir aile geleneği olarak devam ettirdikleri “usta-çırak” ilişkisiyle edindikleri “The Balyan Family and their works” mimari becerilerini, daha sonraki nesillerinde akademik Garabet Balyan Agop Balyan Sarkis Balyan

The Balyan family, who left their editepeli, içinden Our city, a seaboard with mark on the 18th and the 19th deniz geçen güzel seven hills, has always been İstanbul birçok sarayı, köşkü ve yalıyı bünyesinde century, are the representatives şehrimiz dünyada one of the most attractive yaşatırken, bu yapıların en güzelleri de Boğaz’ın Y kıyısında yer alır. Bu eşsiz yapıların bazılarında bir of an architect generation her daim ilgi gören places in the world. The yerlerden olmuştur. Bu origin of this world-wide ailenin imzası vardır. from father to son and even ilginin nedeni coğrafik interest comes from its to grandchild. Krikor Balyan, On the one hand, İstanbul hosts a good many palaces, güzellikleri olduğu kadar architectural beauties as Senekerim Balyani Garabet Balyan, pavilions and waterfront mansions; on the other hand, the mimari güzellikleridir well as its geographical Agop Balyani Nikogos Balyan and most unprecedented ones among these structures are located de. Bu mimari güzellikler, beauties. These Sarkis Balyan produced numerous on the coast of the Bosphorus. dünyaca ünlü deha architectural beauties are works in İstanbul. Their sense mimarlarımızın the masterpieces of our of architect, which they have ellerinden çıkmıştır. world-famous architects. maintained as a family tradition in the system of work shadowing, İlk sayımızdan itibaren, As from our first has been sophisticated through İstanbul’a abide issue, we have given a an academic education in the next eserler kazandıran successive coverage of the generation. Today, it is almost mimarlarımızın en masterpieces introduced to impossible not to see a lot of güzel çalışmalarını İstanbul by our architects. architectural works such as parks, sayfalarımıza taşıdık. In this issue of the journal, gardens, waterfront mansions Bu sayımızda, bir mimar we give a coverage of and palaces, the cult of the Balyan aileye ve onların Boğaz a family with architect family, wherever you look around kıyılarına attıkları members and their marks in the central places of İstanbul. imzalara yer veriyoruz. left on the shores of the In this issue, we shed some light on Bosphorus. the Balyan family’s monumental OSMANLI ERMENİSİ works along the two shores of the MİMAR BİR KUŞAK: AN ARCHITECT Bosphorus. BALYANLAR GENERATION FROM THE Osmanlı’nın zanaat OTTOMAN ARMENIA: DOLMABAHÇE SARAYI dalında en başarılı ‘‘THE BALYANS’’ (DOLMABAHÇE PALACE) vatandaşlarının Ones of the most successful Dolmabahçe Sarayı was başında Ermeniler citizens in the Ottoman constructed by Garabet Balyan gelir. Kuyumculuktan craft were the Armenians. and Nikogos Balyan at the ayakkabıcılığa kadar Not only did they specialize behest of Sultan Abdülmecit. The birçok meslek dalında in many fields of craft such construction of the palace began uzmanlaşan Ermeniler, as jewellery making and in 1843 and finished in 1856. As of its mimari alanda da önemli shoemaking but they also inauguration, the palace hosted six eserler vermişlerdir. produced significant works Ottoman sultans and the founder of architecture. of the Turkish Republic, Mustafa Bu mimari eserlerin Kemal Atatürk. After Atatürk died birçoğunda da Kayseri Kayseri’s Armenian family, at the palace, this monumental kökenli Ermeni bir aile the Balyans, have their work, which was accessible to only olan Balyanlar’ın imzası signatures on most of these some diplomatic protocol, was DolmabahçeArkeoloji Müzesi Sarayı ArcheologyDolmabahçe Museum Palace vardır. works. opened to museum-palace visits in

38 39 ONUN İMZASI HIS MARK tourıst

Kemal Atatürk’ün sarayda vefatının eğitimle de pekiştirmişlerdir. Bugün İstanbul’un merkezi noktalarında nereye 1984. Dolmabahçe Sarayı is one of ardından bazı protokollere açık olan abidevi bakarsanız bakın, bir Balyan ailesi ekolü olan parktan bahçeye, yalıdan saraya the Balyan family’s leading works. eser, 1984 yılında “müze-saray” olarak kadar birçok mimari yapıya rast gelmemeniz imkânsız. gezilere açılmıştır. Dolmabahçe Sarayı, BEYLERBEYİ SARAYI (BEYLERBEYİ Balyan ailesinin en önemli eserlerinin PALACE) Bu sayımızın konusu olan Balyan ailesinin, Boğaz’ın her iki yakasının kıyı başında gelir. şeridinde yer alan bazı abide eserlerine mercek tutuyoruz. Beylerbeyi Sarayı was constructed by the decree of Sultan Abdülaziz, BEYLERBEYİ SARAYI the ruler of that period. The palace DOLMABAHÇE SARAYI Beylerbeyi Sarayı, dönemin padişahı was built as a summer residence for Dolmabahçe Sarayı, Sultan Abdülmecid’in emriyle Garabet Balyan ve Nikoğos Sultan Abdülaziz tarafından, Osmanlı the Ottoman sultans and as a guest Balyan tarafından yapılmıştır. 1843 yılında yapımına başlanan Dolmabahçe padişahlarının yazlık mekânı olarak ve house to host foreign presidents Sarayı, 1856 yılında tamamlanmıştır. Saray, hizmete açıldığı tarihten itibaren bunun yanı sıra yabancı devlet başkanı ya and rulers. The architect of the Osmanlı’nın altı padişahına ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa da hükümdarlarının da ağırlanacağı bir palace is Sarkis Balyan. Kemal Atatürk’ün İstanbul’daki çalışmalarına ev sahipliği yapmıştır. Mustafa konukevi olarak yaptırılmıştır. Sarayın The palace hosted a lot of notables mimarı Sarkis Balyan’dır. such as the wife of Napoleon III, Eugénie, the Emperor of Austria Saray, III. Napolyon’un karısı Eugénie, and the King of Hungary, Franz Avusturya-Macaristan Kralı Franz Joseph, Küçüksu Kasrı Küçüksu Pavilion Joseph, the ruler of Montenegro, Karadağ Kralı Nikola ve İran Şahı gibi birçok Nicholas, and the Shah of Iran. ünlü ismi ağırlamış. 1934 yılındaki Balkan The festival of the Balkan Games Oyunları Festivali de Beylerbeyi Sarayı’nda Balyan at the behest of Sultan Abdülmecit. The construction was (Athletics) was held at Beylerbeyi düzenlenmiştir. Beylerbeyi semtine de adını completed in 1856. Pavilions (Qasr), which were bigger than mansions Sarayı in 1934. The palace, which veren saray, bugün müze olarak faaliyet and constructed outside of palaces, belonged to only sultans. These named the district after Beylerbeyi, göstermektedir. structures, where sultans spent time to have a rest, would not be serves as a museum today. frequently used. Küçüksu Kasrı is a building designed as a hunting KÜÇÜKSU KASRI lodge used for a day trip. The pavilion within the structure of the KÜÇÜKSU KASRI (PAVILION) İstanbul’un Anadolu Hisarı semtinde yer Department of National Palaces is open to visit. The pavilion in İstanbul’s alan kasır, Sultan Abdülmecid tarafından Anadolu Hisarı neighbourhood Nikoğos Balyan’a yaptırılmış, inşaatı 1856 BEZM-İ ÂLEM VALİDE SULTAN CAMİİ (DOLMABAHÇE CAMİİ) Dolmabahçe Sarayı Dolmabahçe Palace was constructed by Nikogos yılında tamamlanmıştır. Kasırlar, sadece The mosque alongside Dolmabahçe Sarayı (Dolmabahçe Palace) was

Beylerbeyi Sarayı Beylerbeyi Palace Küçüksu Kasrı Küçüksu Pavilion

40 41 ONUN İMZASI HIS MARK tourtourıstıst

padişahlara ait olan ve sarayların haricinde inşa edilen, köşkten büyük binalardır. Genel olarak kasırlar, sık kullanılan yerler değildir. Padişahların dinlenmeleri için vakit geçirdikleri yapılardır. Küçüksu Kasrı da genelde günübirlik kullanılan ve av köşkü olarak tasarlanmış bir yapıdır. Küçüksu Kasrı, günümüzde Milli Saraylar bünyesine bağlı olarak ziyarete açıktır. Çırağan Sarayı Çırağan Palace BEZM-İ ÂLEM VALİDE SULTAN CAMİİ (DOLMABAHÇE CAMİİ) Dolmabahçe Sarayı’nın hemen yanında yer alan cami, Osmanlı padişahı II. Mahmut’un eşi Bezm-i Âlem Valide Sultan tarafından yaptırılmaya başlanmış, ölümü üzerine oğlu Sultan Abdülmecid tarafından 1855 yılında tamamlatılmıştır. Mimari Garabet Balyan’dır. Bezm-i Âlem Valide Sultan Camii, Dolmabahçe Sarayı’nın yanında yer almasından dolayı Dolmabahçe Camii

Büyük Mecidiye Camii Büyük Mecidiye Camii Mosque

olarak da tanınmıştır. Cami, mimari özellikleri built at the request of the wife of Mahmut II, Bezm-i Âlem Valide açısından başka bir Balyan ailesi eseri olan Sultan. Upon her death, the construction was completed at the Ortaköy Camii’ne benzemektedir. request of her son, Sultan Abdülmecit, in 1855. It was constructed by the architect Garabet Balyan. As Bezm-i Âlem Valide Sultan ÇIRAĞAN SARAYI Camii is alongside Dolmabahçe Sarayı, it is also known as Osmanlı Sultanı Abdülaziz döneminde Sarkis Dolmabahçe Camii. Regarding its architectural characteristics, it Balyan tarafından inşa edilmiştir. Bir dönem is compared to Ortaköy Camii, another work of the Balyan family. için imparatorluk ikametgâhı olarak kullanılan yapı, 1909-1910 yılları arasında Meclis-i Mebusan ÇIRAĞAN SARAYI (ÇIRAĞAN PALACE) (Millet Meclisi) olarak kullanılmıştır. 20 Ocak 1910 The palace was constructed by Sarkis Balyan in the Ottoman tarihinde büyük bir yangın geçirerek tahrip olan Sultan Abdülaziz’s time. The structure, which was used as the yapı, 1920-1922 yılları arasında bir Fransız İstihkam emperor’s residence, served as Meclis-i Mebusan (the First Turkish Taburu’na tahsis edilmiştir. Yakın dönemde restore Parliament) between 1909 and 1910. The structure was damaged edilen yapı, günümüzde turistik tesis olarak in a fierce fire on January 20, 1910 and allocated to a French corps kullanılmaktadır. of technicians between 1920 and 1922. The palace, restored of late, serves as a tourist facility today. BÜYÜK MECİDİYE CAMİİ (ORTAKÖY CAMİİ) Halk arasında Ortaköy Camii olarak bilinen Büyük BÜYÜK MECİDİYE CAMİİ (ORTAKÖY CAMİİ) Mecidiye Camii, 1853 yılında Sultan Abdülmecid Büyük Mecidiye Camii, also known as Ortaköy Camii colloquially, tarafından Garabet Balyan’a yaptırılmıştır. was built by Garabet Balyan at the behest of Sultan Abdülmecit Ortaköy semtinde yer alan cami, Boğaz kenarında in 1853. As there is 15 Temmuz Şehitler Köprüsü (the Bosphorus olması, arkasına da 15 Temmuz Şehitler Bridge) behind the mosque, located in Ortaköy on the waterside, Köprüsü’nü almasıyla yerli ve yabancı turistlerin it has been the attraction center for domestic and foreign tourists Bezm-i Âlem Valide Sultan Camii Bezm-i Âlem Valide Sultan Mosque ve de fotoğrafçıların daima ilgi odağı olmuştur. and photographers.

42 43 ANLAT İSTANBULLU SAY, THE İSTANBULITE! tourıst

Kuzguncuk, where I spent my childhood. Many years later, a television series highly embraced in Turkey was made in that house, “Perihan Abla.” We had some Jewish, Armenian and Rum neighbours, it used to be called “minority” in the past. We had some Jewish, Armenian and Rum neighbours. They used to be called “minority” in the past. Kuzguncuk was a cosmopolitan place as if it was a miniature İstanbul. Everyone used Hülya Koçyiğit: to go to mosques, pray in churches and gather for 13th birthday celebrations (bar mitzvah) in synagogues. We were happy children; we used to play in the street. I remember we used to break into the kitchen garden. “İstanbul, sanatın ve The gardener used to scold us soon after. We also used to play street games, especially climb the trees. kültürün başkenti” Everyone used to greet each other and show respect to each other. Our neighbourhood used to change into a Hülya Koçyiğit: “İstanbul is the land of milk and honey in Ramadan. In each house, an iftar dinner (breaking fast) used to be organized with capital of art and culture.” an enthusiastic crowd. We had also an open-air cinema in summers. I met movies first in this way. We often used to go on a picnic to Fethipaşa Korusu. We learnt swimming by a truck wheel tied to our waists with a İstanbul, gönülden sevilir. Öyle bağlanılır ki, başka bir rope on Kuzguncuk’s shore. şehir size o sevgiyi vermez. Bu sevgiyi en iyi anlatacak olanlar da İstanbullulardır. My father, a corn chandler, used to go to workplace by İstanbul is loved heart and soul. It occupies your heart taking a ferry from Kuzguncuk’s ferry quay to Karaköy, in such a way that no other a city awakes so passionate where his workplace was, every day. Towards evening, a love. The Istanbulites are the only individuals to tell we used to go to meet my father at the quay. It was İstanbul in the best way. almost a ceremony for us. My mother used to gussy us (three siblings) up. I have a lot of sweet remembrances about this quay. Moreover, just as I was having an interview in the places where I spent my early life, ürk sinemasında, Yeşilçam dönemi altın harflerle yazılmıştır Yeşilçam period is of paramount importance yapıldığında da herkes orada olurdu. Çok mutlu I saw that the quay was changed into a library last tarihe. O filmlerle güler o filmlerle ağlardık. Çünkü Yeşilçam in the history of the Turkish cinema. We çocuklardık, sokaklarda oyun oynardık. Hatırlıyorum, month. To go into the modified quay many years later Tdönemi bizi en iyi şekilde anlatan bir sinema ekolüydü. Bu used to be accompanied by those films by arkadaşlarla gizlice bostana girer sonra da bostancıdan made me live my early life again. Kuzguncuk İlkokulu dönemin sinemasındaki başroller de daima evimizden birileri gibi both laughing and crying. Because Yeşilçam bir güzel azar işitirdik. Sokak oyunları oynar, ağaçların did as well. olmuştur. period is a cult cinema depicting us in the tepesinden inmezdik. Herkes birbirini tanır, herkes best way. The leading roles in those films birbirine selam verir, saygı gösterirdi. Ramazan ayları, İstanbul has been ever such a milestone in your O, Yeşilçam’ın en önemli kadın oyuncularından biri, o aynı zamanda have always been like our family members. bolluk bereket içinde geçerdi adeta. Her evde bir gün life that you won the ballet exam of Ankara’s bir İstanbullu ve bir İstanbul sevdalısı. iftar yapılırdı. Kalabalık bir cümbüş olurdu. Yazları açık conservatory in İstanbul. Just after you studied in She is one of the most important actresses. Also, hava sinemamız vardı. Filmlerle ilk kez öyle tanışmıştım. Ankara for a short time, you returned to İstanbul Dergimizin bu sayısında İstanbul’u Hülya Koçyiğit’ten dinliyoruz. she is an İstanbulite and an İstanbul lover. Fethipaşa Korusu’na sıklıkla pikniğe giderdik. Yüzmeyi again. How did all this happen? Kuzguncuk sahilinde, abilerimizin belimize bağladıkları In fact, the traffic between Ankara and İstanbul Hülya Hanım, sizin bir Ankara döneminiz olsa da aslında In this issue of our journal, we heed Hülya ipler ile kamyon tekerinin içinde gide gele öğrendik. continued for a while in my life. First my talent was İstanbullusunuz. İstanbul’da doğup büyüdüğünüz semt neresiydi? Koçyiğit’s words about İstanbul. discovered in my family. Then my teachers noticed. On Neler var o zamana dair aklınızda? Zahire tüccarı olan babam, iş yeri Karaköy’de olduğu my teachers’ recommendations, my mother took me to Mrs. Hülya Koçyiğit, you spent a period of için her gün Kuzguncuk Vapur İskelesi’nden vapurla conservatory exams so that I could study at Ankara Doğduğum evi hatırlayamıyorum ama çocukluğumun geçtiği your life in Ankara but you are an İstanbulite işe gider gelirdi. Akşamüstleri babamızı iskeleden University State Conservatory’s Ballet Department. Kuzguncuk’taki evimizi de unutamıyorum. Yıllar sonra, Türkiye’ye indeed. In which neighbourhood were you karşılamaya giderdik, bu adeta bir tören gibiydi bizim Among 310 students taking the exam, I ranked mal olan bir televizyon dizisi çekildi hatta o evde, ‘Perihan Abla’. born and did you grow up in İstanbul? What için. Annem bizi (üç kardeşi) giydirirdi, süslerdi. Bu among nine students who were entitled to study at Eskiden ekalliyet denirdi; yani Rum, Ermeni, Yahudi komşularımız do you say about your early life? iskelenin bende yüzümü gülümseten birçok anısı vardır. the conservatory in that year. I became a boarding vardı. Kuzguncuk kozmopolitti; küçük bir İstanbul gibiydi. Camiye I cannot remember the house where I was Hatta çocukluğumun geçtiği yerlerde geçenlerde röportaj school student from then on. I studied at both primary de gidilirdi, kilisede dua da edilirdi, sinagogda 13. yaş kutlamaları born. But I vividly remember our house in yaparken, geçtiğimiz ay bu iskelenin kütüphaneye school and conservatory at the same time. But away

44 45 ANLAT İSTANBULLU SAY, THE İSTANBULITE! tourıst

dönüştürüldüğünü öğrendik. İskelenin içine from my family in those years, I experienced a deep feeling of yıllar sonra girmek bana geçmişi yeniden loneliness. I was just a little child in need of care. So, I used to fall yaşattı o gün; Kuzguncuk İlkokulu da öyle… sick frequently. Just then, we heard that İstanbul Municipality’s Conservatory would be opened. We were on cloud nine because I İstanbul, sizin hayatınızda dönüm would not feel homesick anymore. As soon as I passed the exam, I noktalarından biri olmuş daima. Ankara’daki was transferred to İstanbul. I started my secondary education at konservatuarın bale sınavını da İstanbul’da Atatürk Kız Lisesi. kazanmışsınız. Kısa bir süre Ankara’da okuduktan sonra yeniden İstanbul’a After you had returned to İstanbul, you were included in İstanbul dönüşünüz oluyor. Nasıl oldu bu süreç? City Theatres, which is one of the oldest art institutions of our country. You drew the attention of Muhsin Ertuğrul, who was one Aslında bir süre Ankara-İstanbul serüvenim of the founders of the Turkish theatre, there. devam etti. Yeteneğim önce aile içinde sonra ilkokulda öğretmenler tarafından dikkat We began taking the stage as three sisters at the City Theatres çekmeye başladı. Öğretmenlerimin de tavsiyesi Junior Academy. While studying at the secondary school and ile annem, Ankara Devlet Konservatuarı conservatory at the same time, I was performing at the junior Bale Bölümü’nde eğitim görmem için beni academy. Muhsin Ertuğrul, who watched me in a play in okulun imtihanlarına soktu. İmtihana giren İstanbul City Theatres, mentioned my talent to my mother and 310 talebe içinde, o yıl okumaya hak kazanan recommended that I get a drama training at the conservatory. Sanatın atar damarı olan İstanbul, dünyanın en önemli 9 kişiden biri oldum. Devletin yatılı olarak Then I went to Ankara again to get drama training so I would metropollerinden. okuttuğu bir çocuk olacaktım artık. Bir yandan have felt homesick once more. İstanbul, the artery of art, is one of the world’s most important ilkokul, bir yandan da konservatuvar eğitimim metropolitan cities. devam etti. Ama bu süreçte ailemden uzakta Nilüfer Koçyiğit, my sister, was discovered for cinema by Metin tiyatro eğitimi almam gerektiğini tavsiye kalarak en büyük yalnızlığımı yaşadım. Erksan before me and she stayed at the City Theatres. Thanks edince, bu alanda eğitim görmek üzere Henüz çok küçüktüm ve bakıma ihtiyacı olan to Nilüfer, I met Metin Erksan. He was looking for an actress for yeniden Ankara’ya gittim ve yine sıla hasreti küçük bir çocuktum. Bu sebeplerle de sık sık çekecektim. the film “Susuz Yaz,” which he would direct. He opted for me once hastalanmaya başladım. and for all. After Susuz Yaz, proving the first international success, Şehir tiyatrolarında kalan küçük kız I received a lot of continuous offers for acting. So, I preferred Aynı zaman diliminde İstanbul Belediye kardeşim Nilüfer Koçyiğit, Metin Erksan staying in İstanbul to returning to Ankara. Konservatuarı’nın açılacağını öğrenince tarafından sinema adına benden daha inanılmaz mutlu olduk; önce keşfedildi. Ben de Nilüfer sayesinde When you were just 15, you stepped into cinema with Susuz Yaz, artık hasret bitecekti. Metin Erksan ile tanıştım. Yönetmenliğini which was the first movie getting an international award. Having Sınavı kazanınca da hemen yapacağı Susuz Yaz filmi için oyuncu arayışı been awarded, you started in Yeşilçam. In most of the movies in İstanbul’a naklim sağlandı. içindeydi ve en nihayetinde bu filmde Atatürk Kız Lisesi’nde benim oynamama karar verdi. Türkiye’ye Yeşilçam, the plot was the early days of İstanbul’s neighbourhoods ortaokula başladım. ilk uluslararası başarı getiren Susuz Yaz’ın and people. You acted in such movies. How were the early days of ardından durmaksızın gelen film teklifleri İstanbul’s neighbourhoods and people? İstanbul’a döndükten ile Ankara’ya dönmemek üzere İstanbul’da Neighbourliness was life itself. There was a more collective life. sonra ülkemizin en eski kalmaya devam ettim. Everyone used to get happy to help and ask after each other and sanat kurumlarından olan spend time all together. Especially on national days, holidays, İstanbul Şehir Tiyatrosu’na Daha 15 yaşındayken ülkemizin wedding and engagement parties, we used to prefer coming giriyorsunuz. Orada Türk uluslararası alanda ilk ödül alan filmi together. Everyone used to commune with each other. tiyatrosunun kurucularından “Susuz Yaz”da oynayarak sinemaya Muhsin Ertuğrul’un dikkatini adım atıyorsunuz. Ödül aldıktan What does İstanbul connote to you? çekiyorsunuz. sonra hayatınızda Yeşilçam dönemi İstanbul, the artery of art, is one of the world’s most important başlıyor. O filmlerin çoğunda konu metropolitan cities. It is a powerful city where the pulse of the Şehir Tiyatroları Çocuk Bölümü’nde üç kız hep eski İstanbul’un mahalleleri, eski world’s culture and art beats. It is a fascinating city which was my kardeş rol almaya başladık. Ortaokul ve İstanbullulardı. Siz de böyle filmlerde childhood stamping ground and I prefer living in towards the end konservatuara devam ederken, bir yandan yer aldınız. Eski İstanbul mahalleleri ve of my life. da çocuk bölümünde oynamaya başladım. insanları nasıldı? İstanbul Şehir Tiyatroları’nda rol aldığım İstanbul is a city which experienced the Roman, Byzantine and bir oyunu izleyen Muhsin Ertuğrul, anneme Komşuluk yaşamın kendisiydi. Daha Ottoman periods and kept the unprecedented sense of urbanism yeteneğimden bahsederek konservatuarda kolektif bir yaşam söz konusu idi. of these civilizations in a positive way. In spite of making us

46 47 ANLAT İSTANBULLU SAY, THE İSTANBULITE! tourıst

Herkes birbirine yardım etmekten, hâl hatır sormaktan, birbiriyle vakit geçirmekten kıvanç duyardı. Özellikle milli günlerde, bayramlarda, düğünlerde, nişanlarda bir arada olmayı tercih ederlerdi. Herkes herkesin hayatının içindeydi…

İstanbul, sizde neleri çağrıştırıyor?

Sanatın atar damarı olan İstanbul, dünyanın en önemli metropollerinden. Dünyanın kültür sanat nabzını kendi içinde hissettiren çok güçlü bir şehir. Doğup büyüdüğüm ve de hayatımın sonuna kadar yaşamayı tercih ettiğim büyüleyici bir şehir.

Roma, Bizans, Osmanlı dönemlerini yaşamış, medeniyetlerin birbirine hiç benzemeyen şehircilik anlayışını olumlu bir şekilde içinde barındırmış, her ne kadar bazen yorsa da, yine de bir şekilde yaşama sevincini beraberinde getirmeyi bilen bir şehir. Her yerindeki yaşanmışlık izleriyle, bana kesinlikle buraya ait olduğumu hissettiren, içinde yaşadığımı an be an hatırlatan, aradığım her şeyi bulmamı sağlayan, mesleğimi bütün imkânlarıyla yapmamı sağlayan, sanatın ve kültürün başkenti benim için İstanbul. Dünyanın neresine giderseniz gidin hep geri dönme ihtiyacı hissettiren büyüleyici bir yer. Yani anlayacağınız, ben gönülden bağlıyım bu şehre.

Eski bir İstanbullu olarak size göre, dünün ve bugünün İstanbul’u arasında ne gibi farklar/ değişimler var?

Bugün için dönüp baktığımda, herkesin kozmopolit bir şekilde yaşaması ne kadar büyük bir değermiş meğerse diyorum. exhausted from time to time, it can also make us pleased with Son olarak, dünyanın ilgisini çeken atmosphere and we had an endless tolerance towards our values. Çünkü o zaman bu, doğal bir durumdu itself. İstanbul, which is full of life experiences, makes me feel the bir şehirdeyiz. Dünyanın her yerinden We have the same tolerance but there are not such neighbourhoods bizim için ve aksi düşünülemezdi. Belki sense of belonging to itself, perpetually makes me notice that ülkemizi ziyarete geliyorlar. Sizin any more. Because İstanbul is a metropolis. But we still hold each Rumca öğrenmemiştik, Musevilerin dilini I live in and also enables me to find whatever I look for and to İstanbul’da en keyif aldığınız, sevdiğiniz other in high esteem. We should protect our cultural properties konuşmuyorduk ama onların dinlerinin farklı perform my job within all the possibilities, is the capital of art yerler nerelerdir? İstanbul’da nasıl vakit meticulously and raise the next generations with this sense. In olduğunun farkında bile değildik. Öylece and culture to my mind. Wherever you go around the world, you geçiriyorsunuz? addition, İstanbul has always been a crowded city with a heavy kaynaşmıştık; birbirimize ve değerlerimize feel the sense of coming back to İstanbul, the fascinating city. I traffic. Today, we have the chance to save time thanks to the sonsuz bir saygımız vardı. Şimdi de saygımız mean there is a deep and strong bond between this city and me. En keyif aldığım yer Boğaz. Her köprüden facilities in transportation. var ama artık o mahalleler fazla kalmadı geçişimde büyük bir hayranlıkla haliyle, çünkü metropol bir şehirdeyiz. Ama As an İstanbulite, who knows the early days of İstanbul, what bakakalıyorum gördüğüm o manzaraya. Finally, we are in a city which is of interest to the world. People saygınlığımız hala var birbirimize. Kültür can you say about İstanbul’s yesterday and today? varlıklarını daha özenle korumalı, arkamızdan Time was when people lived in a cosmopolitan atmosphere Kuzguncuk’un yeri de ayrı elbette from all around the world visit our country. Which places do you gelen nesillerin de bu bilinçle yetişmesini of İstanbul. Looking back, I inferred how precious it is today. bende. İstanbul’un dört bir tarafında like and enjoy most in İstanbul? How do spend time in İstanbul? sağlamalıyız. Bunun yanında, İstanbul son Because it was a spontaneous way of life for us. The opposite sanatseverlere sunulan kültür sanat The Bosphorus is the only place I enjoy most. Whenever I drive derece kalabalık ve her daim trafiği olan bir was unimaginable. We did not learn the languages of the etkinliklerini takip ederek her bir across the bridge, I get fascinated by that landscape. Kuzguncuk is şehirdi. Bugün ulaşıma getirilen kolaylıklar ile Rums and Jews but we were unaware that their religions were köşesinin güzelliğinin keyfini çıkarmaya also enshrined in my life. I try to enjoy the beauty of every corner in zamandan tasarruf etme şansına sahibiz. different from ours. We were closely knit by this cosmopolitan çalışıyorum. İstanbul, following cultural and art events organized for art-lovers.

48 49 MÜZELERLE İSTANBUL İSTANBUL WITH ITS MUSEUMS tourıst

Suyun içindeki tarih: amacıyla yaptırılmış. İstanbul’un fethinden Topkapı Palace. sonra bir müddet daha kullanılan sarnıç, The Basilica Cistern, rediscovered by daha sonraki zamanlarda ise sadece a Dutch traveler, P. Gyllius, visiting “Yerebatan Sarnıcı” Topkapı Sarayı’nın bahçesini sulama işlevi İstanbul in order to conduct a görmüş. research into the Byzantium ruins in The history in water: “The Basilica Cistern” the 16th century and publishing the 16. yüzyılda Bizans kalıntılarını araştırmak information he gathered during the Müzeler, dünya kültür varlıklarının korunduğu mekânlardır. Türkiye, dünyanın ortak kültür değerlerinin amacıyla İstanbul’a gelen Hollandalı seyyah research in his travel book, received bulunduğu bir coğrafya üzerinde yer alır. İstanbul’da tarihi çok eskilere dayanan önemli kültür varlıkları, P. Gyllius tarafından fark edilen Yerebatan great attention of the West. bugün yaşamlarını müze olarak sürdürüyor. Sarnıcı, P. Gyllius’un gördüğü ve edindiği Museums are places where the world’s cultural heritages are preserved. Turkey is on a geography where there are common cultural bilgileri seyahatnamesinde yayımlamasıyla A HUGE HISTORICAL STRUCTURE values of the world. İstanbul’s important cultural properties dating back to ancient times survive in museums today. Batılıların ilgisini çekmeye başlamış. The Basilica Cistern has 140-meter height and 70-meter width. Covering TARİHİ DEV BİR YAPI 9.800-sqm area in total, the cistern has Yerebatan Sarnıcı’nın uzunluğu 140, an estimated water storage capacity of genişliği de 70 metredir. Toplam 9.800 m² 100.000 tons. In the cistern, accessible alanı kaplayan bu sarnıç, yaklaşık 100.000 by a 52-step stone staircase, there are ton su depolama kapasitesine sahiptir. 336 columns with a height of 9 meters. 52 basamaklı taş bir merdivenle inilen Spaced at 4.80-meter intervals, the bu sarnıcın içerisinde her biri 9 metre columns are composed of 12 rows, each of which has 28 columns. The cistern yüksekliğinde 336 sütun bulunmaktadır. has undergone some renovations within Birbirine 4.80 metre aralıklarla dikilen bu centuries. In the Ottoman period, it was sütunlar, her biri 28 sütun içeren 12 sıra restored twice. The first one was carried meydana getirirler. out during the rule of Ahmet III and the second one during the rule of Sultan Sarnıç, yüzyıllar içinde çeşitli onarımlardan Abdülhamid II. In the Republican period, geçmiştir. Osmanlı Dönemi’nde III. Ahmet the cistern was refined and opened ve Sultan II. Abdülhamid zamanlarında iki to visit by the İstanbul Metropolitan kez onarılmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde Municipality in 1987. onarılan sarnıç, 1987’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından temizlenip ziyarete THE MOST INTERESTING açılmıştır. STRUCTURE IN THE CISTERN, MEDUSA’S HEAD SARNICIN EN İLGİ ÇEKEN ESERİ One of the most important artifacts MEDUSA BAŞI within the cistern is Medusa’s head, Yerebatan Sarnıcı’nın içinde yer alan en stanbul seyahatlerinin ilk uğrak noktalarının One of the frequent destinations of trips in İstanbul is the which is one of the masterpieces of the önemli eserlerden biri, Roma Dönemi başında Tarihi Yarımada gelir. Tarihi Yarımada’ya Historical Peninsula. The Basilica Cistern is İstanbul’s one Romans’ art of sculpture and became heykel sanatının şaheserlerinden, Yunan the subject of a lot of myths in Greek gelen turistlerin ilk ziyaret ettikleri yerlerden biri of the mostly visited museums by tourists sightseeing the İ mitolojisi içinde birçok efsaneye konu olan mythology. It is uncertain from which de İstanbul’un en çok ilgi gören müzelerinden biri olan Historical Peninsula. Medusa Başı’dır. Medusa Başı’nın hangi structures and why Medusa’s head Yerebatan Sarnıcı’dır. yapılardan alınıp sarnıca neden getirildiği was brought to the cistern. Visitors FROM BASILICA TO CISTERN: THE BASILICA CISTERN tam olarak bilinmemektedir. Yerebatan mostly pay attention to this structure BAZİLİKADAN SARNICA: YEREBATAN SARNICI The Basilica Cistern, which is one of the most gorgeous Sarnıcı’na ziyarete gelenlerin en çok ilgi in the Basilica Cistern. Türkiye’nin kültür başkenti İstanbul’un en görkemli artifacts of İstanbul, Turkey’s cultural capital, was known gösterdiği yapıdır. eserlerinden biri olan Yerebatan Sarnıcı, sarnıcın içindeki as “Yerebatan Palace” for its splendor emerging from a lot The Basilica Cistern, operated by the sulardan yükselen birçok mermer sütunun arasından of marble columns rising from water within the cistern and İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ İstanbul Metropolitan Municipality’s yansıyan ihtişamından dolayı “Yerebatan Sarayı” ve also known as “Basilica Cistern” due to the fact that there tarafından işletilen Yerebatan Sarnıcı, müze Culture Co., hosts a good many bulunduğu bölgede daha evvel bir bazilika olduğundan used to be a basilica in that region. The Basilica Cistern was faaliyetinin yanında ulusal ve uluslararası national and international events in “Bazilika Sarnıcı” adlarıyla da bilinirdi. constructed by order of the Byzantine Emperor Justinianus I birçok etkinliğe de ev sahipliği etmektedir. addition to its function of museum. in order to meet water shortage in the 6th century. After the Yerebatan Sarnıcı, Bizans İmparatoru I. Justinianus conquest of İstanbul, the cistern was used for a while. Then, Yerebatan Sarnıcı, her gün 09.00-17.30 arası The Basilica Cistern is open to visit tarafından 6. yüzyılda döneminin su ihtiyacını karşılamak it only functioned as a water supply for the garden of the ziyarete açıktır. from 9.00 to 17.30 every day.

50 51 BİZDEN BİRİLERİ ONE OF US tourıst

Türk-Yahudi Cemaati, iki master tezimi de that I studied on Judaeo-Spanish language in Ladino dili üzerine yaptığımdan dolayı my master’s thesis. Since 1978, I have carried out bende Sefarad kültürü üzerine araştırma some researches on Sephardi music. Now, I am merkezi kurmamı rica etti. Ayrıca 1978’den in the admin department of a Jewish newspaper bu yana da Sefarad müziği üzerine called Şalom, published in Turkish language. araştırmalarım ve çalışmalarım oldu. Şu anda Türkiye’de yaşayan Yahudilerin In what type of a neighbourhood and culture çıkardığı, Türkçe yayın yapan Şalom did you grow up in İstanbul’s Şişli? gazetesinin yönetiminde yer alıyorum. We lived in Harbiye until I was fifteen. Then we Karen Şarhon: moved to Feriköy. Our building was a cultural İstanbul Şişli’de nasıl bir mahalle ve kültür mosaic as Turkey. There was a Muslim family “İstanbul benim için içinde büyüdünüz? on the ground floor, we resided on the first floor. We had a Rum neighbour by the name Çocukluk ve gençlik yıllarım hep Şişli of Madam Fofo on the second floor and an sihirli bir şehir.” sınırları içinde geçti. 15 yaşına kadar Armenian neighbor, Madam Nıvart, on the final Harbiye, ondan sonrasında da Feriköy’de floor. We used to meet up and chit-chat with all ikamet ettik. Bizim apartmanımız Türkiye the neighbours including those at the adjacent Karen Şarhon: “İstanbul is an gibi mozaik bir yerdi. Apartmanın ilk building late into the night. My father’s voice was enchanted city to me.” girişinde Müslüman bir aile, benim ailem very nice. He used to sing songs. Madam Rachel birinci katta, ikinci katta Rum Madam Fofo used to cook dishes, put them into a basket and ve son katta da Ermeni komşumuz Madam deliver them to all of us. My mum also used to Anadolu toprakları farklı dinlerin bir arada yaşadığı bir coğrafya üzerindedir. Nıvart yaşardı. Apartmanımızın arka cook food and bring them to the garden. Madam Türkiye Cumhuriyeti’nin gayrimüslim yurttaşları, Osmanlı’dan günümüze tarafında tüm komşu apartmandakilerle Şake used to cook Armenian type of vine leaf kadar ülkemizin önemli değerleri arasında yer alır. Onlar, bizden birileridir. gecelere kadar oturulur, sohbetler rolls and a Muslim family used to bake rolling edilirdi. Babamın çok güzel sesi vardı, pastries. There used to be a fantastic sense of The Anatolian territories are on a joint geography where different religions live all şarkılar söylerdi. Karşı tarafta Madam neighbourliness. As ever, we lived all together in together. The Turkish Republic’s non-Muslim citizens have been among the most Rachel yemekler yapar sepete koyup peace. We used to celebrate our religious holidays indispensable values of our country from the Ottoman time to present. herkese dağıtırdı, annem yemekler yapar and feasts of one another. I grew up in so bahçeye getirirdi, Madam Şake Ermeni fantastic a place that we were quite happy. dolmaları sarardı, bir Müslüman aile “İstanbul’da bir stanbul, gayrimüslim yurttaşlarımızın yüzyıllardır İstanbul is a city of tolerance, where our non-Muslim citizens börekler hazırlardı. Rüya gibi bir komşuluk The Jewish people were the Ottoman’s most arada, barış içinde içindeydik. Bir aradaydık ve barış içinde important citizens. How did the story of the yan yana, barış içinde yaşadığı bir hoşgörü kentidir. have been living together in peace for ages. The Jews, one yaşadık” yaşadık. Herkes birbirinin kutsal günlerini, Jews, who came from Spain in 1942 and were Ülkemizin farklı inançlarına sahip değerlerinden of our values in our multi-faith country, have made a great İ bayramlarını kutlardı. Böyle bir yerde embraced by the Ottoman state, begin? olan Yahudiler, ticaretten yeme-içmeye, kültür-sanattan impact on İstanbul’s way of life such as trade, food-drink, “We have lived all büyüdüm ve çok mutluyduk. However, the Sephardi Jews flocked to the spora kadar İstanbul’un yaşam kültürüne damgasını culture-art and sports. together peacefully in Ottoman territories from Spain and this vurmuşlardır. İstanbul” Yahudiler Osmanlı’nın en önemli immigration took about 20 years. The word Karen Gerson Şarhon is a member of Sephardi Jewish yurttaşlarındandı. Tarihte İspanya’dan “Sephardi” means Spain in Hebrew. Also, Karen Gerson Şarhon, İstanbul’un Sefarad Yahudisi families in İstanbul. We have met up with her and talked gelen ve Osmanlı’nın kucak açtığı Sephardi Jew means Spanish Jew. At first, the ailelerinden birine mensup. Kendisiyle bir araya gelerek about Sephardi Jewish culture, ways of life, beliefs and Yahudilerin bu topraklardaki hikâyesi tam Sephardi Jews settled down in Thrace’s Edirne. Sefarad Yahudi kültürünü, yaşayışlarını, inançlarını ve İstanbul. olarak nasıl başladı? They had lived in the Balkan region, Thrace İstanbul’u konuştuk. region and today’s Marmara and Aegean regions Ms. Karen Gerson Şarhon, you are the member of a Sephardi Yahudiler uzun zaman önce Anadolu during the Ottoman period. Besides, there are Sayın Karen Gerson Şarhon, ülkemizin önemli Jewish family, who are important citizens of our country. topraklarına gelmişler. Ama Sefarad Ashkenazi Jews that came from the Eastern yurttaşlarından, Sefarad Yahudisi bir ailenin üyesisiniz. May you tell about your life first of all? Yahudileri İspanya’dan çok büyük European countries and the Russian region İlk önce sizi tanıyalım mı? I was born in İstanbul’s Şişli district in 1958. I completed my dalgalar halinde Osmanlı’ya geldi ve bu in the last Ottoman’s Republic time. But both high school education at Robert College. I graduated from göç yaklaşık 20 yıl kadar sürdü. Sefarad very old Jews in Anatolia and the subsequent 1958 yılında İstanbul Şişli’de dünyaya geldim. Lise eğitimini Boğaziçi University’s English Language and Literature kelimesi İbranice İspanya demek. Sefarad Ashkenazi Jews were influenced by the Sephardi Robert Kolej’de tamamladım. Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Department and got a postgraduate degree in psychology. Yahudisi de İspanyol Yahudisi anlamına Jews. A while later, almost all the Jews were Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde lisans evremi bitirip, psikoloji In England, I got a second postgraduate degree in Applied geliyor. Sefarad Yahudileri ilk olarak Edirne included in the Sephardi Jewish culture. For üzerine master yaptım. İngiltere’de Uygulamalı Dil Bilimi Linguistics. I started work as an English instructor at bölgesine yerleşmişler. Sefarad Yahudileri instance, the Ashkenazi Jews used to speak the Bölümü’nde ikinci master derecemi aldım. 1984-2013 yılları Boğaziçi University between 1984 and 2013. Having retired, Osmanlı tarihi boyunca Balkanlar, Yiddish language but they were influenced by the arasında Boğaziçi Üniversitesi’nde İngilizce öğretmeni I founded a research center on the Sephardi culture upon Trakya ile bugünkü Marmara ve Ege Sephardi culture a bit much. Consequently, they olarak sınav biriminde çalıştım. Emekli olduktan sonra request of the Turkish-Jewish Community due to the fact bölgelerinde yaşamışlar. Bir de Osmanlı’nın were supposed to learn Judaeo-Spanish.

52 53 BİZDEN BİRİLERİ ONE OF US tourıst

son Cumhuriyet’in de ilk zamanlarında Doğu Avrupa ülkelerinden ve Rusya Sefarad müzik kültürü çok özel bir yere are baked. Olive oil dishes tarafından gelen Aşkenaz Yahudileri var. Ancak hem Anadolu’da uzun zamandır Well, could you please tell us about sahiptir. Hatta kanun enstrümanını are dominant in this yaşayan Yahudiler olsun hem de sonradan gelen Aşkenaz Yahudileri olsun hepsi the Judaeo-Spanish language, İspanya’dan Sefaradların Osmanlı’ya cuisine. In the past, the Sefarad Yahudilerinden etkilenmiştir. Bir yerden sonra tüm Yahudiler neredeyse Sephardi Jewish culture and their getirdikleri söylenir. Sefarad müziği, Osmanlı Jews used to cook dairy Sefarad Yahudi kültürünün içinde var olmuşlardır. Mesela Aşkenazlar Yidiş dilini rituals? müzik kültüründen de çok etkilenmiştir. products and meat konuşurlardı ama o kadar çok Sefarad etkisinde kalmışlardır ki onlar da bir yerden Judaeo-Spanish is an old Spanish Bu müzik türü de bir nevi Osmanlı’da separately. They gave sonra Ladino öğrenmişlerdir. language. My mother used to call şekillenmiştir diyebiliriz. up this way of cooking. Judaeo-Spanish as “our Spanish.” But there are still some O halde bize Ladino dilinden başlayarak Sefarad Yahudi kültüründen, This language used to be spoken Bizim bayramlarımız vardır. En önemli üç Jews cooking in this way. ritüellerinden bahseder misiniz? by the Sephardi Jews in Turkey so bayramımız özellikle kutlanır. İki bayramımız Not forgetting, rockling people presumed it was the Jewish eylül ayındadır. Eylül ayı Yahudiler için fish is another favourite Ladino, eski bir İspanyolca. Annem Ladino için “Bizim İspanyolca” derdi. Türkiye’de language, but it wasn’t. As an yılbaşıdır. Yılbaşı demek hasat zamanı Jewish dish. bu dil Sefaradlar arasında konuşulduğundan herkes bu dili Yahudice sandı, ama academic researcher in the field of demektir. Yeni döneme giriştir. Ayrıca eylül tabii ki değildi. Akademik alanda dil üzerinde çalışmış biri olarak ben bu dile Judeo- language, it is more suitable to call ayında 10 günlük büyük oruç tutulur. Bir de Music culture has a special Espanyol yani Yahudi İspanyolcası demeyi daha uygun görüyorum. Ama şunun this language as Judaeo-Spanish; nisan ayında 8 gün süren Hamursuz Bayramı place in the Sephardi Jews’ da altını çizmek isterim Ladino dili aslında Osmanlı’da şekillenmiş bir dil oldu. Bu in other words, Jewish Spanish in vardır. Hamursuz Bayramı, Yahudilerin lives. Rumor has it that topraklarda kendini buldu. Çünkü İspanya’dan gelen Yahudiler, İspanya’nın farklı my opinion. On the other hand, Mısır’dan çıkışını temsil eder. Bu dönemde bölgelerinden gelmişlerdi ve lehçe farklılıkları vardı. Her farklı bölgeden gelen bu I should underline the fact that çok yemek yenir. the qanun instrument had Yahudiler, Osmanlı’da lehçelerini karıştırarak Ladino dilinin temelini oluşturdular. Judaeo-Spanish was a language been brought from Spain Ladino, kimliğini Osmanlı’da geliştirdi. which took form in the Ottoman Sefaradların Türkiye’de yaşadıkları en to the Ottoman Empire culture. It gained a form in these büyük nüfus İstanbul’da bulunuyor. by the Sephardi Jews. The territories, for Spain’s Jews came Sefaradların kültürlerine gelince, yeme-içme kültürü çok önemlidir. Sefaradların Sefaradlar genelde İstanbul’da nerelerde Sephardi music was highly from its different regions and there en çok sevdikleri sebze patlıcandır. Hatta Orta Çağ zamanında İspanya’da “Hangi ikamet ederler? influenced by the Ottoman music culture. It can be said that this kind of evin mutfağından patlıcan yemeği kokusu geliyorsa o ev Yahudidir” deyimi vardır. were dialect variations. Those music gained a form in the Ottoman culture in a way. Çünkü İspanyollar patlıcan sevmezler. Patlıcan, Sefaradların kral sebzesidir. Jews, coming from various regions, Osmanlı zamanında İstanbul’a gelen Sefaradlar Osmanlı’ya göç edince bakıyorlar ki Osmanlı da patlıcanı çok seviyor ve o blended their dialects into one Sefaradlar Balat ve Hasköy taraflarına We have some feasts. Three important feasts are particularly celebrated. tarihten itibaren patlıcan yemeklerinin farklı çeşitleri yapılmaya başlanıyor. Sefarad another in the Ottoman territories yerleşmişler. Annemin zamanında da daha Our two feasts are celebrated in September, which is the new year for the mutfağında kabakla yapılan yemekler de önemlidir. Özellikle kaşkarikaz adlı yemek and laid the foundation of the çok Şişhane, Galata, Kuzguncuk, Ortaköy, Jews. The new year refers to the harvest season; that is, the beginning of çok meşhurdur. Bir de pırasa köftesi çok bilinir. Pancar yapraklarından börek yapılır. Judaeo-Spanish language. This Kadıköy, Büyükada ve Burgazada’da a new term. Besides, the Jews fast for 10 days in September (Yom Kippur), Zeytinyağlı yemekler çok baskındır. Bir de eskiden Yahudiler süt ürünleri ve eti aynı language gained its identity in the yaşamışlar. Benim çocukluğumda ise Şişli not forgetting the eight-day Passover feast (the feast of unleavened yemek içinde kullanmazlardı. Artık bu aşıldı ama hala buna sadık kalan Yahudiler Ottoman Empire. bölgesi civarında Feriköy, Kurtuluş’ta vardır. Bir de Yahudilerin yediği bir gelincik balığı yemeği mevcuttur. bread) in April. Passover refers to the liberation of Jews from Egypt. They yaşıyorlardı. Şimdi yine bu saydığım When it comes to the Sephardi overeat during the feast. Jews’ culture, food and drink semtlerde Sefaradlar var ama artık bir culture is very important. Their bölgede değiller sadece, İstanbul’un her İstanbul is the most populated city by the Sephardi Jews countrywide. favourite vegetable is aubergine. yerinde Sefaradlar yaşıyor. Where do they generally reside in İstanbul? Time was when there used to be In the Ottoman time, the Sephardi Jews migrating to İstanbul settled Yahudiler ve Karen Gerson Şarhon için a medieval saying in Spain “The down in Balat and Hasköy surroundings. Before my time, they mainly İstanbul neyi ifade ediyor? smell of aubergine cooked in a resided in Şişhane, Galata, Kuzguncuk, Ortaköy, Kadıköy, Büyükada and kitchen marks a Jewish house.” Burgazada. In my childhood, they lived in Şişli’s Feriköy and Kurtuluş Sefaradlar için Türkiye ve İstanbul vatandır. Because Spanish people do not surroundings. Today, the Sephardi Jews still live in these places. But they 500 yıldan fazladır buradayız. Bu topraklarda like aubergine. It was the Sephardi live not only in a certain region but everywhere in İstanbul. people’s favourite vegetable. When yaşadık, var olduk. Bu topraklarda they immigrated to the Ottoman birbirimizle kaynaştık. Her birimiz diğerinden What does İstanbul mean to you and the Jews? territories, the Ottoman people olumlu olarak etkilendi. Yurdumuz burası. The Sephardi Jews deem Turkey and İstanbul a homeland. We have been tasted and liked this vegetable. İstanbul da ruhen başkentimiz tabii ki. here for more than 500 years. We lived in these territories. We positively They began trying different Karen Gerson Şarhon için İstanbul her recipes of aubergine from then şey demek. Ben İstanbul’dan başka bir influenced and blended with one another in this geography. Our on. In the Sephardi Jew’s kitchen, şehirde ve ülkede yaşayamam. İstanbul homeland is here. İstanbul is exactly our capital spiritually. zucchini dishes are important as benim için sihirli/büyülü bir şehir. Yurt dışı well. Especially Kaşkarikaz De seyahatlerimin dönüşünde çok büyük bir İstanbul is everything to me. I cannot live in another city or country. “Sefarad dili, müziği ve yemekleri “Sephardi language, music and dishes Kalavasa is famous very much. mutluluk hissediyorum ve içimden diyorum İstanbul is an enchanted city to me. Whenever I return from abroad to Osmanlı’dan çok etkilenmiştir.” reflect the Ottoman influence.” Plus, leek fritter is well-known. ki “İnşallah hep İstanbul’da yaşarım”. Çünkü Turkey, I always hope to live in İstanbul ever after. Because I and İstanbul Rolling pastries with beet leaves İstanbul kanıma işlemiş. are related by blood.

54 55 İSTANBUL’UN GÖZBEBEKLERİ İSTANBUL’S FAVOURITES tourıst

İstanbul’da baharın habercisi: “Lale” The herald of spring in İstanbul: “Tulip”

objects coming from nature with themselves in their immigrations. Moreover, Turks, coming from Central Asia and adopting Anatolia as their homeland, brought tulip, which is a flower symbolizing elegancy and naivety in nature, with themselves. İstanbul’un gözbebeği değerlerini bir çırpıda The word “lale (tulip)” is derived from Persian into Turkish saydığımızda Galata and meant the color “red,” referring to the word “lal.” Kulesi’nden Kız Kulesi’ne, The flower “tulip” was adopted so substantially that it Ayasofya’dan Süleymaniye lent its own name to a period in the Turkish culture and Camii’ne, Boğaz’dan Adalar’a represented love rather than a flower. kadar İstanbul’a özgü birçok mimari yapı ve coğrafik İSTANBUL, THE CITY OF TULIPS oluşum sayıldığı kadar Tulips first made their presence felt on the works of art İstanbul’la anılan bir çiçek nsanoğlunun temelinde “toprak” Soil (earth) underlies in the human doğadan aldıklarını getirmişlerdir. Orta Asya’dan in the Seljuk period in the 12th century on the Anatolian olan lâle de şehrin göz- vardır. Topraktan var olan insan, creation. The humanbeing created gelerek Anadolu topraklarını kendine yurt belleyen lands. With the blend of water and dyes in the Ottoman bebeklerinden biridir. art, a new love emerged between paper marbling and tulip. doğanın önemli parçalarından from soil is one of the significant Türklerin, yanında getirdikleri değerlerinden biri de İ The love of tulip that burgeoned in Anatolia both biridir. Bundandır ki insan, doğa ile components of nature. Accordingly, doğada naifliğin ve zarafetin sembolü bir çiçek olan When we utter the values of anchored itself to the sevenhill city and initiated a new olan ilişkisini dünyanın ilk gününden humans have ever been maintaining laledir. İstanbul at a good clip, tulips passion. The capital city İstanbul, gaining a new look after bu yana sürdürmeye devam etmiş ve their ties with nature since the day of connoting İstanbul are also the conquest of Constantinople, turned into a city where bu ilişki uzun soluklu bir serüvene existence and these ties have turned Türkçeye Farsçadan geçen lale, değerli bir taş olan “lal” favourite values of the city as tulip bulbs were grown. Not only did the city become dönüşmüştür. into a lasting adventure. kelimesine de gönderme yaparak kırmızı anlamında well as numerous authentic vast tulip gardens but also it became the center of tulip architectural structures and kullanılmıştır. cultivation. The tulip diversity presented a pleasure of geographical formations Türkler Orta Asya’da dünya When Turks appeared on the world viewing. such as the Galata Tower, the sahnesine çıktığında, hep doğayla stage in Central Asia, they had always Lale, Türk kültüründe bir döneme adını verecek kadar Maiden’s Tower, the Hagia Sohia, birlikte kendilerini anmışlardır. mentioned themselves along with benimsenmiş, bir çiçekten öte bir aşkı simgelemiştir. This unique flower attached importance to by each the Süleymaniye Mosque, the İsimlerini doğadan almışlar, nature. They took their names from Ottoman sultan served as the theme of poems of sultans. Bosphorus, the Princes’ Islands, devletlerine doğanın isimlerini nature and they named their states LALE’NİN ŞEHRİ İSTANBUL The tulip became the sultan of gardens in the sumptuous and so on. vermişlerdir. Göçlerinde de yanında some attributes of nature. They took Lale, Anadolu topraklarında ilk olarak 12. yüzyılda Ottoman palaces.

56 57 İSTANBUL’UN GÖZBEBEKLERİ İSTANBUL’S FAVOURITES tourıst

Selçuklu Dönemi’nde sanat eserlerine konu olarak The flower, having its moments between the 16th and olarak kullanımı da III. Ahmed (1673-1736) varlığını hissettirir. Osmanlı Dönemi sanatında da suyla 18th century in the Ottoman Empire, had its peak time döneminde doruk noktasına ulaşır. 1718-1730 boyanın raksında ebru ve lale arasında yeni bir aşk doğar. when it was used as an ornamental plant and pattern in yılları ise “Lale Devri” olarak tarihe geçer. Bu the period of Ahmed III (1673-1736). The period between dönemde çeşitli kaynaklara göre 2000’den Anadolu’da filizlenmeye başlayan lale aşkı, İstanbul’un 1718 and 1730 went down in history as “the Tulip Era.” fazla değişik türünün Osmanlı toprakları fethiyle birlikte yedi tepeli şehre adım atarken, yeni According to some literature, it was stated that there were içinde var olduğu belirtilmektedir. tutkunun da başlangıcı olur. Fetih sonrası yeniden more than 2000 different tulip species on the Ottoman şekillenmeye başlayan başkent İstanbul, aynı zamanda lands. İSTANBUL’DAN AVRUPA’YA YAYILAN LALE lale soğanlarının ekilip üretiminin de yapıldığı Avrupalıların da dikkatini çekecek kadar bir konuma gelir. Şehrin adeta koca bir lalezara İSTANBUL’S TULIPS SPREADING ACROSS EUROPE güzelliğe sahip bir çiçek olan lale, Batı dönüşmesiyle simge haline gelen lale, seyri bir zevke The tulip was beautiful enough to draw the Europeans’ dillerinde kelime kökü Osmanlı’da “tülbent”ten dönüşen çeşitliliğe ulaşır. attention. In the western lexicology, it was assumed that geldiği varsayılan “tulip”, “tulipan”, “tulipano” the tulip was derived from the word “tülbent (turban)” gibi sözcüklerle bilindi. Kanuni Sultan Her Osmanlı padişahının ayrı bir önem verdiği bu in Ottoman and called as tulip, tulipan and tulipano. Süleyman zamanında uzunca bir dönem eşsiz çiçek, şair padişahların mısralarına konu olacak In Suleiman the Magnificent’s time, Busbecq, who was İstanbul’da yaşayan ünlü araştırmacı kadar özdeşleşir. İhtişamlı Osmanlı saraylarında lale, Habsburg’s ambassador to the Ottoman Empire, took Habsburg elçisi Busbecq’in, şehrin simgesi olan bahçelerin sultanı olur. colourful tulip bulbs with himself on the way home and renk cümbüşü lale soğanlarını dönüş zamanı İmparatorlukta lale, en parlak dönemini 16-18. yüzyıllar gave them to the botanist Charles de l’Écluse. Thus, he yanında ülkesine götürüp, botanik bilimci arasında yaşarken, bir süs bitkisi ve süsleme motifi introduced tulips in the Netherlands in the 16th century. Clusius’a vermesi sonucunda 16. yüzyılda Hollanda’da laleler tanınmaya, borsası oluşmaya başladı.

Avrupa’da da bir tutkuya dönüşen lale, döneminde “Lale Çılgınlığı” olarak bilinen zenginliğin ve güzelliğin simgesi oldu. Tıpkı Selçuklu ve Osmanlı Dönemi sanatında olduğu gibi Avrupa’da da önemli sanat eserlerinin öznesi oldu. Consequently, the market of tulips appeared in the country. İSTANBUL’DA BAHARIN HABERCİSİ The tulip became a passion in Europe. Time was when tulip reached “İSTANBUL LALE FESTİVALİ” extraordinarily high levels in the Dutch Golden Age, called “tulip Lale soğanlarının dikimi türlerine göre mania.” It was the subject of important works of art in Europe as eylül ve kasım ayları arasında yapılırken, was in the Seljuk and Ottoman period. çiçeklenmeye başlaması da şubat ve mayıs aylarına denk gelir. THE HERALD OF SPRING IN İSTANBUL: “İSTANBUL TULIP FESTIVAL” İstanbul’da nisan ayı, baharı lâlelerle müjdeler. Tulip bulbs are planted in September and November. Their blossom Her nisan ayı laleler şehri renklendirir, time is between February and May. İstanbul koca bir lalezara dönüşür. April in İstanbul heralds spring with tulips. İstanbul becomes a İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından variegated city with tulips every April, turning into a vast tulip bu yıl 14.’üncüsü düzenlenen İstanbul Lale garden. Festivali, İstanbullular ile yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgi gösterdiği bir geleneğe The 14th edition of the International İstanbul Tulip Festival, dönüşmüş durumda. organized by the İstanbul Metropolitan Municipality this year, has become a tradition considerably drawing attention of people in Her yıl nisan ayında düzenlenen festival İstanbul, domestic and foreign tourists. boyunca özellikle Emirgan Korusu, Göztepe 60. Yıl Parkı ve Sultanahmet Meydanı başta olmak During the festival held in April every year, particularly the Emirgan üzere İstanbul sokakları, caddeleri, meydanları Park, Göztepe 60. Yıl Parkı and Sultanahmet Square, İstanbul’s ve parkları rengârenk lalelerle süslenirken streets, roads, squares and parks are ornamented with colourful şehir, güzel havalarla birlikte festivalin tulips. The festival gives a joyous atmosphere to the city, welcoming doyasıya yaşandığı bir atmosfere dönüşür. the spring days.

58 59 tourıst

dolaşıp profesyonel olarak da fotoğraf sanatıyla ilgilenmeye round the world. To this day, I have been karar verdim. O günden bu yana da dünyayı geziyor ve fotoğraf travelling round the world and taking çekiyorum. photos.

2004 yılında dünyayı gezmeye ve profesyonel olarak da fotoğraf How did your path cross with İstanbul sanatını icra etmeye başladığında İstanbul’la yolun nasıl kesişti? when you began travelling round the İlk olarak turist olarak mı geldin, yoksa sadece iş için mi? world and taking photos professionally in 2004? Did you visit İstanbul as a Fotoğraf sanatına profesyonel olarak başladığım ilk 3 sene, insan tourist at first or for just work? yüzleri üzerine çalışmalar yaptım. Bunun için de Burma, Tayland In the first three years when I began ve Kamboçya gibi yerlere gidip insan yüzleri çekimi yaptım. taking photos professionally, I gave 3 seneden sonra ilgim mimari çalışmalar üzerine yoğunlaştı. taking photos of human faces a try. That Dünyadaki en önemli tarihi ve mimari eserlere sahip şehirleri is why I went to Burma, Thailand and ziyaret etmeye ve fotoğraflarını çekmeye başladım. İlgim tarihi Cambodia. Three years later, I focused ve mimari çalışmalar olunca da İstanbul, ziyaret etmem gereken on architectural works. I set out with Luciano Mortula’nın gözünden: şehirlerin başında geliyordu hiç kuşkusuz. 2010 yılında İstanbul’a the aim of taking photos of the world geldiğimde bu şehre daha da hayran olmuştum. İstanbul’daki cities having important historical and kültürlerin çeşitliliğine âşığım. Birçok medeniyetin başlangıç architectural structures. So, it was “İstanbul” noktalarından biri İstanbul. Bu medeniyetlerin eşsiz tarihi ve inevitable to visit İstanbul. When I came mimari eserleri İstanbul’da. Bir yandan modern hayat sürerken to İstanbul in 2010, my admiration for Through the eyes of Luciano bir yandan da geleneksel hayatın var olmasını ve ikisinin bir this city grew more. I love the cultural Mortula: “İstanbul” arada bu şehirde yer almasını çok seviyorum. diversity in İstanbul. This city is one of the origins of many civilizations. İstanbul accommodates Tarihi ve mimarisiyle sanatçıların beslendiği dünya İstanbul is one of the world cities, which artists take their unprecedented history and şehirlerinden biri olan İstanbul, sanatçıları inspiration from its history and architecture. It is an kendine hayran bırakır. admirable city for artists. architectural structures. İstanbul tolerates both a modern life and a traditional life at the same time. So, I love talyan fotoğraf sanatçısı Luciano Mortula da An Italian photographer, Luciano Mortula, is one of all in one. İstanbul’a hayran olan sanatçılardan biri. 2010 yılında the artists enthused about İstanbul. He fell in love with İfotoğraf çekmek için geldiği İstanbul’a âşık olmuş. İstanbul when he visited the city to take some photos What did you plan when you came to Çektiği İstanbul fotoğraflarıyla da ses getirmiş. Şehrimizi in 2010. His photos of İstanbul have made a good İstanbul first? Where did you go first in sık sık ziyarete gelerek hem özlem gideriyor hem de impression. Frequently visiting İstanbul, the Italian İstanbul? birbirinden değerli İstanbul fotoğrafları çekiyor. photographer both fulfills his longing and takes many I search a lot before going to a country or Luciano Mortula’dan İstanbul’u dinliyoruz. valuable photos of this city. a city. Before coming to İstanbul, I made a through search of this city and this Çektiğiniz fotoğraflarla ülkeniz İtalya’da ve yurt We see İstanbul through the eyes of Luciano Mortula. made me excited. Naturally, I planned to dışında takip edilen bir fotoğrafçısınız. Fotoğraf You receive a mass of admiration both in your country, firstly visit the Historical Peninsula. The sanatına ilginiz nasıl başladı? Italy, and abroad for your photos. How did your location of Sultanahmet was superb. So, interest in photography appear? my first focus was Sultanahmet Camii İtalya’da Toskana bölgesinde yer alan, ülkenin en I live in Elba, the third one among the biggest islands (the Blue Mosque) and Ayasofya (the büyük 3. adası olan Elba’da yaşıyorum. Elba’da ailemle of the country, in Italy’s Tuscany region. I have a sea Hagia Sophia). I took the photos of these birlikte işlettiğim Ristorante L’Ostrica adında bir food restaurant called “Ristorante L’Ostrica,” I run unique structures first. deniz mahsulleri restoranımız var. Fotoğraf sanatına together with my family in Elba. I have always been ilgim her zaman vardı. Restoranımızı o zamanlar bir into the art of photography. Also, I used to use our As a photographer travelling round the sanat galerisi olarak da kullanmaya başlamıştım. restaurant as an art gallery at that time. I used to world, how do you rank if you compare Çektiğim fotoğrafları restoranımızın bir bölümünde exhibit my photos in the restaurant. They used to İstanbul to the other world cities? sergiliyordum. Oldukça da ilgi görüyordu. Zaten bir gather a great attention. After a certain while, the In the context of historical and tarihten sonra restoranımız tamamen dönüşüme restaurant changed into a common place. It operated architectural photography in the world, I uğradı ve hem restoran hem de sanat galerisi olarak both as a restaurant and an art gallery. I experienced “İstanbul’daki kültürlerin “I love the cultural diversity in deem İstanbul and Rome equal. They are faaliyet göstermeye başladı. 2004 yılında hayatımda an evolution in my life in 2004; I decided to be çeşitliliğine aşığım.” İstanbul.” topranking cities for me. They are equally ben de bir dönüşüm yaşadım; dünyayı özgürce interested in photography as a professional travelling fascinating.

60 61 tourıst

İstanbul’a ilk geldiğinde planlarının arasında nasıl bir You often visit İstanbul. Seemingly, you have a deep çalışma yapmak vardı, nereye gittin öncelikle? bond with İstanbul. You visit İstanbul not only for Bir ülkeye ya da şehre gitmeden evvel çok araştırma photos now, do you? yaparım. İstanbul’a gelmeden evvel de çok iyi bir araştırma Yes, not only for photos. I love İstanbul’s atmosphere yapmıştım ve bu beni heyecanlandırmıştı. Tabii ki ilk such as hearing the adhan while walking along the önce Tarihi Yarımada bölgesine gelmeyi planlamıştım. streets. It captivates me. Sultanahmet’in yer aldığı bölge müthişti. Bu yüzden de ilk odağım Sultanahmet Camii ve Ayasofya’ydı. Bu eşsiz Have you ever exhibited your collection of İstanbul’s eserlerin fotoğraflarını çektim ilk önce. photos? Yes, I exhibited them in my own art gallery. It received Dünyayı gezerek fotoğraf çeken biri olarak diğer a great attention. I plan to open an exhibition in dünya şehirleriyle kıyasladığında İstanbul’u nereye İstanbul as well. To exhibit photos belonging to the koyuyorsun? cities where they are taken gains more significance. Also, a lot of İstanbul’s photos of mine became the Dünyada tarihsel ve mimari fotoğrafçılık anlamında cover pages of travel magazines. Besides, image İstanbul ve Roma’yı aynı seviyede görüyorum. Bu iki sharing websites followed by the world share my

şehri de birinci sıraya koyuyorum. Bu iki şehir de aynı oranda büyüleyici.

İstanbul’a sık sık gelip gidiyorsun. Belli ki İstanbul ile aranda bir bağ oluşmuş durumda. İstanbul ziyaretlerin artık sadece fotoğraf çalışmaları için olmasa gerek?

Evet, sadece fotoğraf çalışmaları için gelmiyorum. İstanbul’un havasını, atmosferini çok seviyorum. Mesela, İstanbul’un sokaklarında yürürken birden ezan sesi duymayı çok seviyorum. Bu beni çok etkiliyor.

Çektiğin İstanbul fotoğraflarını sergilediğin bir çalışman oldu mu? Evet, kendi sanat galerimde sergiledim. Çok ilgi gören bir sergi oldu. İstanbul’da da bir sergi açmayı düşünüyorum. Bu fotoğraflar ait olduğu photos of İstanbul. These photos are şehirde sergilenince anlamlı oluyor diye düşünüyorum. Ayrıca, birçok among the most favourite ones. İstanbul fotoğrafım dünyaca ünlü önemli seyahat dergilerinin ön Do you follow our country’s photograph kapaklarında yer aldı. Dünyada herkesin ilgiyle takip ettiği fotoğraf artists? paylaşım sitelerinde de İstanbul fotoğraflarım bulunuyor. Bu fotoğraf I am a great fan of Ara Güler, who passed çalışmalarım en çok ilgi gören fotoğraflar arasında yer alıyor. away a few months ago. He had a highly special collection of photos of İstanbul Ülkemizdeki fotoğraf sanatçılarını takip ediyor musun? from past to present. His photos exactly fascinate me. Yakın zamanda vefat eden Ara Güler’in hayranıydım. İstanbul’a dair dünden bugüne çok özel bir fotoğraf arşivine sahipti. Ara Güler’in Finally, we would like to ask your fotoğrafları beni çok etkiliyor. opinions about İstanbul. İstanbul has an authentic atmosphere and captivates me. There is not such İstanbul’la ilgili son görüşlerini alabilir miyiz? a cultural diversity anywhere rather İstanbul’un kendine özgü bir havası var ve bu hava beni şehrinize than İstanbul. I deem the İstanbulites bağlıyor. Sahip olduğu kültürel zenginlik başka hiçbir şehirde yok. quite lucky. As an Italian, I don’t feel İstanbulluları bu konuda çok şanslı görüyorum. Ben bir İtalyan olarak any strangeness here. I feel as if I am an kendimi İstanbul’da yabancı olarak görmüyorum. Sanki şehrinizden biri İstanbulite. One day, I may decide to live gibiyim. Gün gelir belki şehrinizde yaşamaya karar veririm. in this city.

62 63 İŞININ HE KNOWS USTASI HIS STUFF tourıst

Ayakkabıları konuşturan adam: “Ramadan Deral”

Ayakkabı, bir ihtiyaçtan A magic touch to ziyade görünüşü ve shoes:“Ramadan tasarımıyla gündelik Deral” yaşamımızın bir tamamlayıcısı. Çoğu zaman ne giyeceğimize dahi ayakkabımızın tarzına göre karar veriyoruz. Balıkoğlu ve Yorgo Mitakidis gibi dönemin en önemli Shoes are inevitable components ustalarının yanında yetiştim. of our daily lives with their Onların elinden sırasıyla model design and styles rather than çıkarma, kesim, sayacılık, a need. We even mostly decide mantolama gibi ayakkabıcılık what to wear considering the mesleğinin tüm evrelerini style of our shoes. öğrendim, her evrede ayrı ayrı çalıştım.” stanbul’da ısmarlama giysi kadar ısmarlama 1964 yılında Beyoğlu Fitaş İayakkabıcılık zanaatı Sineması’nın bulunduğu da hemen hemen hiç pasajın içinde ilk atölyesini kalmamış durumda. Ancak kurduktan sonra 1968 yılında Nişantaşı’nda 1968 yılından demiri Kadıköy Bahariye Having opened his first workshop in Fitaş Arcade in günümüze kadar ısmarlama Caddesi’ne atar: 1964, he moved to Kadıköy’s Bahariye Street in 1968. He ayakkabıcılık zanaatını sanata says: “I had a workshop and store in Beyoğlu. After a dönüştüren bir İstanbul “Beyoğlu’nda atölye ve satış yerim vardı. Derken soluğu while, I moved to Kadıköy’s Bahariye. I founded my first markası var: Ramadan Deral. Kadıköy Bahariye’de aldım. İlk atölyemi ‘Gençler workshop called ‘Gençler Kundura Ramadan Deral.’ Kundura Ramadan Deral’ olarak kurduk, sonra sadece Then, we gained recognition as Ramadan Deral. In 2018, BEYOĞLU’NDAN ‘Ramadan Deral’ markası olarak tanındık. 2018 yılında we moved to Nişantaşı on the European side and still NİŞANTAŞI’NA GEÇEN BİR yeniden Avrupa Yakası’na geçerek Nişantaşı’nda operate there. I have been carrying out this craft since AYAKKABI GELENEĞİ faaliyet göstermeye devam ediyoruz. 1968’den bu yana 1968. I have some loyal customers since then. I have been Ramadan Deral, 1949 yılında The craft of custommade shoes is almost about to die out as well as the craft of tailor- işimin başındayım. 1968 yılından beri beni bırakmayan working and providing service together with Ramazan Makedonya’nın Gostivar made clothes in İstanbul. However, there is an İstanbul’s brand, Ramadan Deral, who müşterilerim var. Atölyemin 35 yıldır yanımda çalışan Peker, another master craftsman of my workshop, kasabasında doğar ve has turned the craft of custom-made shoes into an art in Nişantaşı since 1968. diğer ustası Ramazan Peker’le birlikte bu zanaatı for 35 years.” sonrasında ailece İstanbul’a bırakmıyor ve hizmet vermeye devam ediyoruz.” göç ederler. 13 yaşında A CUSTOM OF SHOES CONVEYED FROM BEYOĞLU TO NİŞANTAŞI Ramadan Deral is a unique artisan producing custom Beyoğlu’nun bir simge Ramadan Deral was born in Macedonia’s Gostivar city in 1949 and immigrated Ramadan Deral, sipariş üzerine ısmarlama ayakkabılar made shoes. In accordance with customers’ wishes, haline gelmiş en önemli to İstanbul with his family. At thirteen, he started work in Goya’s workshop, yapan eşsiz bir sanatçı. Müşterinin isteğine göre, he makes shoes from anaconda, pleco fish and shark ayakkabı firması olan which was an important shoe company and became a symbol of Beyoğlu, as an oğlak derisi ve dana derisinin yanı sıra timsah derisi, leathers in addition to kid and calf leathers. He says: Goya’nın atölyesinde çırak apprentice. He says: anakonda derisi, vatos derisi, köpek balığı derisinden “Shoes are completely made of leather, which is the most olarak başlar ayakkabıcılık de ayakkabılar yapıyor: important characteristic. A robust leather is necessary mesleğine: “I worked with very important master craftsmen. I was trained by the important for the structure of shoes. We design shoes in accordance master craftsmen of that time such as Onlig Balıkoğlu, Aram Balıkoğlu and Yorgo “Bir ayakkabının en önemli özelliği, içinin ve dışının with customers’ wishes of leather type and style. This “Çok önemli ustalarım Mitakidis. I gained experience directly from them in all the steps of shoe-making such deri olmasıdır. Ayakkabının temeli için de sağlam bir process takes nearly 15 days. The best and the healthiest vardı. Onlig Balıkoğlu, Aram as shaping, cutting, making shoe uppers and sheathing.” kösele yapılmalı. Bir ayakkabıyı, müşterinin arzu ettiği shoes are made of kid leather.”

64 65 İŞININ USTASI HE KNOWS HIS STUFF tourıst

deriye ve stile göre tasarlıyoruz. Bu işlem de yaklaşık 15 gün kadar sürüyor. En iyi ÜLKENİN ÖNEMLİ SİMALARI RAMADAN figures of our country. A lot of politicians, artists and businessmen ve sağlıklı ayakkabı oğlak derisinden yapılır.” DERAL’A AYAKKABI YAPTIRIYOR visit Ramadan Deral’s workshop in Nişantaşı in order to get custom Ramadan Deral, yaptığı ayakkabılarla made shoes. Ramadan Deral says: İTALYANLARIN TERCİHİ RAMADAN DERAL ülkemizin en önemli simalarının da adresi. Yurt dışından birçok müşterisi var Ramadan Deral’ın. Özellikle İtalyanlar, bu eşsiz Birçok sanatçı, politikacı, iş adamı kendilerine “Shoes mean the make up of clothes. Anyway, I finalize the make up tasarım ayakkabılara oldukça ilgi gösteriyor: özel ayakkabı yaptırmak için Ramadan Deral’ın step of the leather in my workshop. People are remembered for their “Ayakkabılarımıza İtalyanlar çok ilgi gösteriyor. 2018 yılında, çok önemli bir Nişantaşı’ndaki atölyesinde soluğu alıyor: shoes. Our goal is to design comfortable, original and unique shoes.” İtalyan tekstilci tarafından İtalya’ya davet edildim. Orada çok güzel karşılandık. Ramazan Deral is one of İstanbul’s treasures. His workshop, where Zaten benim yaptığım ayakkabıların tasarımları İtalyan tarzıdır. Ayakkabı “Ayakkabı demek, giysinin makyajı demek. he produces unique designs, is like a shoe museum. Even if you do not Ben zaten ısmarlama ayakkabı atölyemde buy any shoes, you should visit Ramazan Deral’s workshop; in other yapımında da İtalya’dan özel cila getirtiyorum. Ayrıca, sadece İtalyanlar değil derinin son makyajlı halini vermiş oluyorum. words, his shoe museum. birçok Avrupa ülkesinden müşterilerimiz var. Yabancı basında da haberim yapıldı. İnsanlar ayakkabılarıyla anılır, dikkat Mesela, Londra’da bir seyahat dergisi İstanbul’da ziyaret edilmesi gereken yerler çekerler. Amacımız rahat, kullanışlı ve şahsına listesine almış beni. İstanbul’a gelip röportaj yaptılar.” münhasır ayakkabılar tasarlamak.”

Ramadan Deral, İstanbul’umuzun en değerli ustalarından biri. Tasarımlarını yaptığı atölyesi, bir ayakkabı müzesi gibi adeta. Bu ayakkabılardan almasanız bile Ramadan Deral’ın ayakkabı müzesi gibi olan atölyesini ziyaret etmelisiniz.

THE ITALIANS PREFER RAMADAN DERAL Ramadan Deral has a good many customers from abroad. Especially the Italians show great interest in his shoes in unique design. He says:

“The Italians show a great interest in our shoes. I was invited by an important Italian textile businessman in 2018. They hosted us well. I design shoes in Italian style anyway. I get a special veneer for shoe making from Italy. Besides, we do not have customers from only Italy but also from the European countries. I was reported in the foreign press. For example, a travel magazine in London has included my workshop on the list of İstanbul’s must see places. They came to İstanbul to have an interview with me.”

RAMADAN DERAL TAKES SHOE ORDERS OF THE IMPORTANT FIGURES IN THE COUNTRY Ramadan Deral is the address for shoes of the most important

66 67 KÖŞE BUCAK LEZZETLER DELICACIES IN EVERY NOOK AND CRANNY tourtourıstıst

TÜRKİYE’NİN EN LEZZETLİ KÖFTECİSİ Köftecisi ve pastanesiyle Sultanahmet: Bugün 4. kuşağın işlettiği Tarihi Sultanahmet Köftecisi-Selim Usta, köftesiyle nam Another place frequented as salmış bir lezzet durağı. 1920 yılından beri değişmeyen reçetesiyle yapılan köfte, much as these historical places “Tarihi Sultanahmet Köftecisi-Selim Usta” ve ülkenin en çok sevilen tatlarından. Hiçbir baharat kullanılmadan, özenle çekilen is Tarihi Sultanahmet Köftecisi- etlere çok az miktarda ekmek, tuz ve soğan katılarak yoğrulan ve mangal ateşinde Selim Usta, hosting a flavour of “Çiğdem Pastanesi” pişirilen bu leziz köftelere yanında piyaz ve ayran eşlik ediyor. Finalde tatlı olarak İstanbul since 1920. Sultanahmet with its meatball alınan irmik helvası, mekânın değişmeyen lezzeti. Menüde ayrıca kuzu şiş, tavuk Tarihi Sultanahmet Köftecisi- şiş, çorba, sütlaç ve Kemal Paşa tatlısı da bulunuyor. Suriçi, İstanbul’da “eski şehir” olarak bilinen, Tarihi restaurant and patisserie: Selim Usta was founded by Yarımada’nın diğer adıdır. İstanbul tarihinin ve Mehmet Seracettin Tezçakın “Tarihi Sultanahmet Köftecisi-Selim Tarihi Sultanahmet Köftecisi-Selim Usta’nın Türkiye dışında da Almanya’da iki, turizminin başat bölgesi olan Suriçi’nin en önemli with the name “Turan Kebapçısı” Usta and Çiğdem Pastanesi” İngiltere, Kıbrıs ve Azerbaycan’da da birer şubesi bulunuyor. semti Sultanahmet, tarihi lezzetleriyle de adından near Yerebatan Sarnıcı (the söz ettirir. Basilica Cistern) in 1920. Named after “Halk Köftecisi” in 1944, Suriçi, alias the Historical Peninsula, is known as “the old this meatball restaurant was city” in İstanbul. A dominant region of İstanbul’s history and relocated to its present place in tourism, Suriçi, and especially Sultanahmet are notable for 1964 and its name turned into their ancient flavours. “Sultanahmet Halk Köftecisi,” and afterwards it became the country’s most frequented and well-known meatball ultanahmet, sadece yerli ve yabancı turistlerin restaurant with the name değil, aynı zamanda İstanbul’da yaşayan halkın, “Tarihi Sultanahmet Köftecisi- Sgünlük gezi planı dâhilinde olsun ya da olmasın, Selim Usta.” bilhassa özel lezzetleri tatmaya gittikleri yerlerin de başında gelir. TURKEY’S BEST MEATBALL RESTAURANT Fatih Belediyesi sınırları içinde yer alan Sultanahmet, Tarihi Sultanahmet Köftecisi- köftecisinden pastanesine kadar İstanbul’un ve Selim Usta, run by the fourth- Türkiye’nin en lezzetli mekanlarına ev sahipliği yapar. generation members today, is a destination restaurant with its 1920’DEN BERİ BİR KÖFTE GELENEĞİ “TARİHİ famous delicious meatballs. The SULTANAHMET KÖFTECİSİ-SELİM USTA” meatball cooked with a fixed Suriçi bölgesinin en önemli semti hiç kuşkusuz recipe there since 1920 is one Sultanahmet’tir. Sultanahmet; Topkapı Sarayı, Ayasofya of country’s favourite dishes. Müzesi, Yerebatan Sarnıcı, Sultanahmet Camii, Antik Without any spice and mincer, İstanbul Hipodromu ve Binbirdirek Sarnıcı gibi yapıları meatballs are first prepared with barındıran, İstanbul’un en mühim tarihi ve turizm meat diced into very small pieces Sultanahmet is one of the main destinations to taste noktasıdır. by hands, a little breadcrumbs, special dishes on a daily trip or otherwise not only for salt and onion and then grilled foreign and domestic tourists but also for the İstanbulites. En az bu tarihi yerler kadar ziyaret edilen diğer bir on a barbecue. These delicious mekânsa, 1920’den bu yana bir İstanbul lezzetine ev Within the borders of the Fatih district, Sultanahmet meatballs go well with onion sahipliği yapan Tarihi Sultanahmet Köftecisi-Selim shelters İstanbul’s and Turkey’s best destination salad and ayran. Semolina helva Usta’dır. restaurants from meatballs to desserts. is one of the fixed delicious afters. There are also lamb shish, Tarihi Sultanahmet Köftecisi-Selim Usta, 1920 yılında A TRADITION OF MEATBALL SINCE 1920 “TARİHİ chicken shish, soup and rice Mehmet Seracettin Tezçakın tarafından Sultanahmet’te SULTANAHMET KÖFTECİSİ-SELİM USTA” pudding and Kemal Paşa dessert Yerabatan Sarnıcı’nın üzerinde “Turan Kebapçısı” adıyla Suriçi’s most important neighbourhood is exactly on the menu. kuruldu. 1944 yılında “Halk Köftecisi” adını alan mekân, Sultanahmet. Sheltering a lot of structures such as 1964 yılında bugünkü yerine taşınarak “Sultanahmet Sultanahmet, Topkapı Sarayı, Ayasofya Müzesi, Yerebatan Tarihi Sultanahmet Köftecisi- Halk Köftecisi” ve sonraları da “Tarihi Sultanahmet Sarnıcı, Sultanahmet Camii, Antik İstanbul Hipodromu Selim Usta has two branches Köftecisi-Selim Usta” adıyla ülkenin en bilinen ve en çok and Bindirdirek Sarnıcı, Sultanahmet is İstanbul’s most in Germany and one branch in ziyaret edilen meşhur köftecisi oldu. important tourism and historical center. England, Cyprus and Azerbaijan.

68 69 KÖŞE BUCAK LEZZETLER DELICACIES IN EVERY NOOK AND CRANNY tourtourıstıst

YARIM ASIRLIK BİR PASTANE “ÇİĞDEM A HALF-CENTURY PATISSERIE The top recipe is strawberry pie there. This patisserie PASTANESİ” “ÇİĞDEM PASTANESİ” first introduced strawberry pie in Turkey. Its other Çiğdem Pastanesi, 1961 yılında Halil Çiğdem Pastanesi was founded recipes are rolling pastries. They have a rich menu of Ündar tarafından kurulmuş. Bugünlerde by Halil Ündar in 1961. Recently, boreks (rolling pastries filled with minced meat and pastane, ailenin 3. kuşağı Ulaş Ündar it has been run by Ulaş Ündar, vegetables). There are fourteen types of boreks with tarafından, değişmeyen lezzetleri ve a third-generation grandson broccoli, aubergine, green lentils, chicken fillings misafirperverliğiyle faaliyetine devam of the family, keeping the fixed and suchlike. The favourite desserts are chocolate ediyor. tasty recipes and hospitality. pie, Milano cookies, puff pastries and Berliner. They produce daily and fresh pastries. Mekânın en önemli özelliği, birçok yeme- Çiğdem Pastanesi has never A 57-year-old haunt of domestic and foreign tourists içme dükkânının yıllar içinde değişerek given up the pastry sector and also the İstanbulites, Çiğdem Pastanesi is a sektörde başka alanlara yönelmesine although most restaurants and destination patisserie producing delicious pastries in rağmen, Çiğdem Pastanesi’nin pastanecilik cafes have been converted into different types. işinden vazgeçmemiş olması. other sections of food and drink industry, which is the most ÇİLEKLİ TARTI TÜRKİYE’YE TANITAN important characteristic. PASTANE Çiğdem Pastanesi, eski klasik pastane THE PATISSERIE anlayışı içinde önemli lezzetleri bünyesinde INTRODUCING STRAWBERRY barındırmaya devam ediyor. Çiğdem PIE IN TURKEY Pastanesi’nin birinci sıradaki lezzeti çilekli With a classical conception of tart. Çilekli tartı, Türkiye’ye ilk olarak patisserie, Çiğdem Pastanesi Çiğdem Pastanesi tanıtmış. Mekânın diğer still produces delicious pastries.

lezzeti de börek çeşitleri. Pastanenin menüsünde brokoliliden patlıcanlıya, yeşil mercimekliden tavukluya kadar 14 çeşit börek bulunuyor. Çiğdem Pastanesi’nin diğer favori tatları da çikolatalı açma, Milano, milföy ve Alman pastası. Her ürün, günlük ve taze olarak servis ediliyor.

Çiğdem Pastanesi, birbirinden güzel tatlı ve tuzlu pasta çeşitleriyle, açıldığı günden bugüne İstanbulluları, yerli ve yabancı turistleri cezbeden bir lezzet durağı.

70 71 v

3 SORU 3 CEVAP 3 ANSWERS TO 3 QUESTIONS tourıst

İstanbul’da yapmaktan İstanbul’da en çok hoşlandığınız 3 şey? İstanbul denince beğendiğiniz 3 yer? aklınıza gelen 3 şey? Türk kahvesi içmek, Sultanahmet Camii, Aya İstanbul’un sokaklarında Farklı kültürlerin bir arada Sofya ve Kapalıçarşı’yı çok tek başıma dolaşmak ve olması, iki kıta üzerinde yer beğendim. insanlarınızla konuşmaktan alması ve güzel yemekleri. çok hoşlandım.

Chu Hsunpeii, Tayvan Chu Hsunpeii, Taiwan

Dergimizin bu sayısından As from this issue of our itibaren şehrimizi ziyarete journal, we are asking three gelen turistlerle yan yana questions about İstanbul to gelerek İstanbul’a dair 3 soru tourists visiting our city. soruyor ve cevaplarını alıyoruz. Our guest in this issue is Bu sayımızın misafiri Tayvanlı Chu Hsunpeii. Chu Hsunpeii. Three activities you Three places which like most in İstanbul? Three things that come Chu Hsunpeii performs to your mind about Chu Hsunpeii, bir turizmci. in tourism sector. She you like most in Ülkesinde tur rehberliği is a tourist guide in her İstanbul? Drinking Turkish coffee, İstanbul? yapıyor. Geçmişte uluslararası country. She worked in walking alone along Cultural diversity, a city with Sultanahmet Camii, Aya turizm firmalarında çalışmış. some international tourism İstanbul’s streets and two continents and tasty Sofya and Kapalıçarşı. chatting with your Bir Türkiye turu kapsamında companies. As part of a Turkish food. ülkemizi ziyarete gelen tourist excursion to Turkey, citizens. Chu Hsunpeii’ye İstanbul Chu Hsunpeii has visited gezisi sırasında sorularımızı our country. We ask her yöneltiyoruz. three questions:

72 73