N RC WEEKEND O&D12 Opinie & Debat Z AT E R DAG 28 DECEMBER& ZO N DAG 29 DECEMBER2013

HET NABESTAAN Business uitrollen –dat is mijn manier van rouwen

Naam: Hans „We wisten al heel lang dat dominee of pastoor makkelijk contact hou- Fransen (1947) onze dochter Anne-Birgit den met mensen die iemand verloren had- niet oud zou worden. Dat is den. Nu vallen velen buiten ons blikveld.’ Wo o n t : nu eenmaal de keiharde rea- „Ik sprak een begrafenisondernemer die in Wassenaar liteit bij de diagnose cystic fibrosis, taais- zei: ‘Wij organiseren eens per jaar een her- lijmziekte. De 21 jaar heeft ze gehaald. Ze denkingsbijeenkomst voor nabestaanden. Is: Pro j e c t m a n a g e r heeft alles uit haar korte leven gehaald wat Dan merk je hoeveel rouw er bij velen nog erin zat: ze was een krachtige en vrolijke te verwerken valt. Als uitvaartondernemer Vertelt over: zijn meid, een dondersteen, bij tijd en wijle. kunnen wij daar verder niet zoveel mee. leven na de dood „Op een van haar laatste dagen, in het zie- We willen niet de indruk wekken dat we van zijn dochter kenhuis, zei ze tegen mij: ‘Pap, ik wil dat je contact met mensen willen houden om Anne -Birgit nu andere mensen gaat helpen.’Ik ben een geld aan hun rouw te verdienen.’ (1978-2000) en zakenman, een consultant, een project- „Zelf hoef ik er ook niet rijk van te worden. echtgenote Mary manager. Na de dood van Anne-Birgit heb Nee zeg, ik ben 66 jaar, ik heb een goed Anne (1942-2011) ik gezocht naar klussen in de gezondheids- pensioen. Maar ik wil het wel professio- zorg. Maar dat was mijn wereld niet: te neel aanpakken; anders blijft het amateu- bureaucratisch, te traag. ristisch en vrijblijvend. „En ja, hoe gaat dat: de drukte van het alle- „Ik heb een website laten maken, waarop daagse leven diende zich weer aan, ik mensen over hun verdriet kunnen schrij- kreeg een baan bij een ICT-bedrijf, ik werd ven. En ik heb meteen een Engelstalige lid van de gemeenteraad. Maar de wens versie gemaakt. Ik heb over de hele wereld van Anne-Birgit hield ik in m’n achter- gewerkt; uit al m'n internationale contac- hoofd. Ik dacht: op een dag komt ’t er vast ten weet ik maar al te goed dat rouwver- wel van. Je dochter iets beloven is één werking zich niet aan landsgrenzen houdt. ding, het ook durven en het doen als erva- „Begin deze maand ben ik naar de notaris ringsdeskundige is toch heel iets anders. geweest om een stichting op te richten. Nu „Mijn vrouw Mary Anne overleed in janua- zoek ik bestuursleden. In het nieuwe jaar ri 20 11. Plotseling. Hartinfarct. ’s Ochtends ga ik de business uitrollen. zou ze nog gaan tennissen. Ik denk wel „In mijn werk heb ik ervaring opgedaan eens: ze is gestorven door een gebroken met workshops geven. Ik heb nu een pro- hart; de dood van Anne-Birgit is ze nooit gramma opgezet dat drie dagen kan duren. echt te boven gekomen. Maar laat ik beginnen met een sessie van „Ik zat in die tijd tegen m’n pensioen aan, een dag, met ruim de tijd voor de deelne- ik was vaak in het buitenland, dus hup: aan mers om hun verhaal kwijt te kunnen, een de slag maar weer. Afgelopen januari ben test, een verhaal van mij over stress, sa- ik gestopt: 65 jaar, klaar, mooi geweest. men eten en drinken –z o’n dag is zo voor- Toen opeens klopten mijn dochter en mijn bij. Ik ben bezig zaaltjes van hotels en zo te vrouw keihard aan m’n deur: hallo, rouw- bekijken: ambiance, catering, kosten –het verwerking, wij zijn er ook nog! Je kunt ge- moet allemaal goed en betaalbaar zijn. rust zeggen dat ik dit voorjaar in een de- „De eerste workshop wil ik in februari of pressie heb gezeten. Ik voelde me als een maart houden. De groep mag maximaal kat die al z’n nagels had uitgezet en toch (Boven) „Het restant van ons gezin: mijn zoon Mervyn en ik.” (Onder) „Onze dochter twaalf mensen tellen, het minimum is van een glazen helling afgleed. Ik dacht: Anne-Birgit en mijn echtgenote Mary Anne: prachtige vrouwen!” acht. In totaal wil ik honderd mensen in wat overkomt me nu, d’r was zóveel ver- 20 14 geholpen hebben. Dat is mijn target driet dat in me loskwam. voor het eerste jaar. „Mijn vrouw was mijn maatje, m’n soulma- „Ik ben ervan overtuigd dat ik hen straks over de vraag hoe ik mensen kan helpen. „M’n uiteindelijke doel is niet dit werk zelf te. We hadden zoveel meegemaakt samen, daarboven weer tegenkom. En liever van- „Businessplan maken, nieuwe organisatie te doen. Ik zie mezelf als de olie in een we waren vergroeid met elkaar. Er komt daag nog, dan gisteren. Dat voelde ik afge- van de grond trekken –dat is waar ik goed nieuwe machine: ik wil een organisatie vast wel weer eens een vrouw in mijn le- lopen zomer heel sterk. Maar ja, ik ben nu in ben. Rouwverwerking moet een pro- neerzetten die mensen helpt bij rouwver- ven, maar die zal dan totaal anders moe- eenmaal híer. Wie ben ik om te beslissen duct zijn waar grote vraag naar is. Dus visie werking, op een effectieve, professionele ten zijn dan Mary Anne, want zij is voor mij wanneer ik klaar ben om dáárheen te gaan? schrijven, onderzoek doen naar rouwpro- en betaalbare manier. Dat is de klus die ik onvervangbaar –en die concurrentie valt „Toen schoot me de opdracht van onze cessen, productmarktcombinatie bepa- hier nog te klaren heb. Dan heb ik straks voor niemand te winnen. dochter weer te binnen: ‘Pap, ik wil dat je len, kosten in kaart brengen, materiaal daarboven iets moois te ver- „Opeens drong het een half jaar geleden nu andere mensen gaat helpen.’Daar kon voor workshops uitwerken, prijs bepalen – tellen aan mijn vrouw en ten volle tot me door: mijn vrouw is hier ik wat mee. Ik besefte dat ik niet alleen sta daar kreeg ik weer energie van. mijn dochter.” niet meer, en onze dochter ook niet. Ik in m’n gemis. In Nederland gaan per jaar „Ik heb met allerlei mensen gepraat hoe ik dacht eerst: verdriet neemt vanzelf af 135.0 0 0 mensen dood. De meesten laten mijn product in de markt kan zetten. Ik Gijsbert van Es naarmate de tijd vordert. Nu denk ik het een partner en/of kinderen na. Dat is een sprak een dominee die zei: ‘Mensen hebben omgekeerde: gemis wordt groter naarmate enorme markt, besefte de zakenman in een lossere band met de kerk, áls ze daar- Meer over het initiatief van Hans Fransen: ik langer zonder hen ben. mij. Het is mijn manier om na te denken mee al een band hebben. Vroeger kon je als zie www.jouwrouwverwerking.nl

OV E R L E D E N

Naam: et jazznummer The Plum Blossom vele exotische blaasinstrumenten uit aller- W:143.192pt H:110pt venties en creëerde een eigen muziektheo- Yusef Lateef - op het album Eastern Sounds t re k t lei landen. In zijn beste periode maakte hij rie, ‘autophysiopsychic music’, gemaakt (192 0 -2 0 1 3 ) Hje meteen in de wereld van Yusef jazz met wát hij ook speelde. Hij overleed door het ‘lichamelijke, mentale en spiritue- G e b o re n : Lateef. Een verfijnd, exotisch en fantasie- maandag op 93-jarige leeftijd in Shutesbu- le Zelf’. En hij bestudeerde uitheemse mu- Chattanooga, Ten- vol nummer op slechts twee akkoorden ry, Massachusetts. ziekculturen, tot aan de polyfonische mu- nessee waarin Lateef een Chinese kleifluit (xun) De in 1921 als William Emanuel Huddles- ziek van pygmeeën. In 1987 won hij een Wa s : bespeelt, die met enkel vijf gaten toch ge- ton geboren jazzmusicus groeide op in De- Grammy voor zijn new age-album Yusef La- Jazzfluitist, saxofo- noeg biedt voor improvisatie rond een be- troit. Al jonge saxofonist maakte hij deel uit teef ’s Little Symphony, waarop hij veel in- nist, componist, zwerende melodie en een repetitief ritme. van de populaire swingbands en in 1949 strumenten bespeelde. Zijn concerten ken- m u z i e kd o ce n t Het was destijds, 1961, gedurfd minimalis- kwam hij bij het orkest van Dizzy Gillespie. merkten zich inmiddels door lang uitge- tisch, met de akkoorden van pianist Barry In 1950 ging hij aan de Wayne State Univer- sponnen zweverigheid met melancholi- Harris als houvast. sity saxofoon en fluit studeren. Om verwar- sche fluitklanken en droge saxofoonfrasen. Een pionier was de Amerikaanse Yusef ring te voorkomen met de gelijknamige eigen groep kon hij vanaf eind jaren vijftig Gedenkwaardig was een meditatief geïm- Lateef in zijn jongere jaren, vanaf midden jazzmuzikant, pianist Bill Evans, nam hij de zijn nieuwe muziekideeën in de praktijk proviseerde performance op North Sea jaren vijftig jazz combinerend met elemen- naam Yusef Lateef aan. Hij was bekeerd tot gaan brengen. Dat leidde tot plaatopnames Jazz in 1996. Het mooie, complexe dubbel- ten uit het Midden en Verre oosten. Hij was moslim en was lid van de Ahmadiyya Bewe- en samenwerkingen met Charles Mingus, album Influence, dat hij op zijn 85e uit- saxofonist, een bekwaam fluitist, speelde ging . Cannonball Adderley en Miles Davis. Lateef bracht met de Franse Belmondo-broers, hobo en de fagot, maar groeide uit tot een Yusef Lateef legde zich toe op de studie heeft zich meermaals negatief uitgespro- maakte zeer veel indruk in de jazzwereld. soort aartsvader van de wereldmuziek op van oosterse muziek en filosofie. Met zijn ken over de term jazz –hij doorbrak con- Amanda Kuyper