ART REGISSEUR RUUD GIELENS MAAKT THEATER UIT ANGST ZIJN WEER HELEMAAL TERUG MARIA BARNAS Hopen op uitputting R i ch t i n g

e kunstenaar Guillau- me Leblon zei ooit te- gen mij: ik wou dat ik In Vlaanderen kon schrijven. Hij zei dat hij niet in woor- veroorzaakten de D den dacht, maar in beelden. Hij ging ervan uit dat ik als voorstellingen van Ruud schrijver een hoofd vol met zinnen klaar had liggen. Hij was teleurge- Gielens veel rumoer. In steld toen ik zei dat ik geen woorden- C yn is c h re a lis m e , p o lit ie ke magazijn had in mijn hoofd maar p o p , kit s c h a r t . De ku n s t Rotterdam regisseert hij hooguit vage contouren van een va n Ch in a is o p zo e k n a a r beeld. Maar hoe kun je dan schrijven, zic h ze lf e n le t o p h e t We s t e n . Kijk m a a r in Gro n in g e n . nu ‘Kroum’, een stuk Het wilde Leblon weten. Hij stond op het punt om iets le- Ee n s ie rlijke z w a a n va n vensgevaarlijks te doen. Hij zou in b ro n s . Ee n p o m p o e n over de onderkant van navolging van Yves Kleins Saut dans le va n t e rra c o t t a . Me e m e t vide een sprong maken. Maar terwijl d e ke ize r, h e t g ra f in . de samenleving. mag Yves Klein zichzelf in een fotomonta- En n u in As s e n . ge vereeuwigde, zou Guillaume Leb- lon echt springen. Hij trainde maan- W I L F R E D T A K K E N denlang met een stuntman om uit- niet eindelijk tijdens Sonsbeek 9 van een hoog gebouw in Arnhem te duiken. Ik zag Leblon als een sculptuur op een sokkel boven op het gebouw sjiek staan. Hij zette zich af tegen de dak- ART SALE lijst, en deed alle sculpturen op hun sokkel wankelen. Als ze konden zou- APPEL CORNEILLE BROOD den ze allemaal van hun sokkel dui- DALI PICASSO CREMER zijn ken, denk ik nu, terwijl ik dit schrijf. BRANDS HEYBOER MIRO Nu pas zie ik dat Leblon niet alleen Yves Klein op zijn nummer zette KORTINGEN TOT 50% door werkelijk te doen wat Klein 250 m2 kunstcollectie slechts suggereerde, maar ook de tra- zeefdrukken & orig. doeken incl. certificaat ditie om kunst op een sokkel te wil- len zetten op de hak nam. Vr. 11 en Za. 12 APRIL 11-18 u. Terwijl ik keek naar de kunstenaar KONINGINNEWEG 83 A’DAM 020 - 672 09 89 Regisseur Ruud Gielens en hoofdrolspeler Herman Gilis tijdens de repetitie van ‘K ro u m ’ van het Ro Theater foto Leo van Velzen op het dak bestonden mijn gedach- The Breeders, tweelingzussen Kelley en foto Isabel Nabuurs ten uit niet veel meer dan de hoop op KNIP UIT: 10% EXTRA KORTING een goede afloop. Maar het schrijven dwingt zelfs de meest vage gedachte mposant groot en zwaar staat hij voor het de verharding van het kapitalisme, keren we te- Hoewel zijn ouders ‘heel modale kantoormen- in een richting. Grammatica eist nu podium met zijn armen te zwaaien. rug naar de negentiende-eeuwse klassenmaat- sen’ zijn, groeide Gielens zelf op in achterbuur- elukkig, Kim Deal is terug. De Ze hebben hun woord op de neiging tot zelfdestructie die de eenmaal een keuze. Je hebt een on- Ruud Gielens ziet er eerder uit als de zan- schappij, met een groot, vergeten proletariaat. ten zoals beschreven in Kroum. Als half Vlaamse, vrouw die begin jaren negentig groep lange tijd beheerste. Deals stem, die een derwerp nodig waar iets mee moet ger van een smerige gitaarband, dan als Ik kom zelf uit Brussel; in de schaduw van het half Waalse Brusselaar valt hij buiten de groepen: als zangeres/bassiste van The paar jaar geleden niet meer was dan een hese gebeuren. En omdat je voor de lees- een Belgische toneelregisseur. Geschoren Europees Parlement leeft vijftien procent van „Anders dan in Nederland of Antwerpen, lopen Pixies koningin was van de alter- ve r s l av i n g e n grom, heeft nu weer kleur. baarheid van een stuk niet van alles I hoofd, Adidasjasje, T-shirt met het Duit- Brussel onder de armoedegrens.” in Brussel alle bevolkingsgroepen door elkaar. Ik natieve gitaarpop en vervolgens Nummers schrijven kost haar nauwelijks in- tegelijk kunt beweren moet je be- se hondenbevel „Sitz!”, bruine legerbroek met ga met allerlei soorten mensen om. In de zoge- G met haar eigen band The Bree- overwonnen en laten spanning. Kelley: „Ze loopt de hele dag te zin- sluitvaardigheid tonen. En wanneer stratenmakersdecolleté – hij staat deze dinsdag Na een lange reis komt de verloren zoon naamde hippe cafés kom ik liever niet: steedsl de- ders triomfen vierde, raakte de afgelopen tien gen.” Kim: „De melodieën stromen uit me, ik die stelligheid om aanvulling vraagt, in het Rotterdamse Ro Theater om de voorstel- Kroum terug in zijn oude wijk. Tot zijn verbijs- zelfde witte artistieke koppen. Ik haal mijn in- jaar uit beeld. Maar inmiddels zijn de verslavin- weer van zich horen: hoef alleen nog woorden te verzinnen.” De tekst heb je al gauw een volgende alinea. ling Kroum te repeteren. Voor de repetitie heeft tering heeft niemand daar ook maar een centi- spiratie uit een paar Brusselse volkscafés waar ik gen bedwongen en is Deal klaar voor een nieu- van Here No More ontleende ze aan de overlij- Voor je het weet ligt er een tekst. hij nog gezegd dat hij Luk Perceval, een van zijn meter bewogen. Niemand jaagt zijn dromen na, graag kom, en waar de groepen wel mengen. we kennismaking. De afgelopen paar jaar toer- Kim en . densakte van haar overgrootvader die in 1932 Guillaume Leblon dook als een leermeesters, zo bewondert om de rust die hij de bewoners leven in stilstand, berustend in het „Wat ik vooral miste in de Brusselse banlieue, de ze met de herenigde Pixies. Nu heeft Kim (46) stierf. Kim: „Kelley heeft thuis een afdruk van schoonspringer van het dak. Er ging uitstraalt. Bij Gielens is daar geen sprake van. ongeluk. Zij leven slechts op als er iets gevierd is de verbeelding. Die had ik wel, daarom voelde met tweelingzus Kelley hun band The Breeders Hun band The Breeders de akte aan de muur. Altijd als ik bij haar ben, een leven voorbij terwijl hij sprong. Hij dirigeert, praat veel met zijn armen, en kan worden: bruiloft, besnijdenis, begrafenis. ik me altijd anders dan de anderen. Waar ik ook bij elkaar geroepen, en een cd gemaakt. moet ik er even naar kijken. Het is een groot pa- En toch had ik nog nooit een kunst- schiet telkenmale het podium op. Strak en snel Hoewel Kroum de anderen bekritiseert om hun ga, alle mensen hebben dezelfde droom. We Kijk, daar zit ze. In een vormeloze broek en pier met in krulletters zijn naam en de regel werk gezien van zo’n korte duur. stuurt hij zijn elf spelers in anderhalf uur door vegeterende houding („Schaam jullie dat je worden met zijn allen in een kapitalistisch sys- ribfluwelen mannensloffen, in een Amsterdam- bracht een nieuwe cd ‘Not lost – but gone before’.” Binnen een fractie van een seconde de voorstelling heen. „O, zijn we dáár al”, zegt leeft!”), is hij zelf de meest passieve. Iemand an- teem gewrongen, en de enige dromen die we se hotelkamer die eruit ziet alsof er net een kus- landde Leblon in een stapel karton- een speler, als hij achter het decor door Gielens ders trouwt met zijn meisje, iemand anders overhouden zijn materialistisch. Als ik kijk naar sengevecht is gehouden. Kim Deal heeft lang on- uit en treedt op in Kelley: „Dat betekent dat iemand dood is, nen dozen, die precies hoog genoeg wordt aangespoord. Volgende week zaterdag sterft, iemand anders ontvlucht. Dat Kroum mijn vrienden van vroeger, dan werken ze bij gekamd haar en de motoriek van Shrek. De char- maar niet verloren, omdat we een herinnering was om zijn val te breken. Ik wist dat GalerieNouvellesImages gaat Kroum, van de Israëlische toneelschrijver heeft gereisd, maakt hem tot de meest tragische banken enzo en kunnen alleen nog maar praten me zit in haar stem. Of ze vrolijk is of serieus, Amsterdam. aan hem hebben.” Kim: „Ik vond het een mooie ik hem op zijn vraag hoe het schrij- Hanoch Levin (1943-1999), in première. van de bewoners: hij ziet de treurnis van thuis- over zaktelefoons en computers. Ze lezen nooit steeds is er een onderstroom van onbedwingba- zin, en dacht dat er een liedje in zou zitten. Ik ven voor mij werkt een antwoord ver- Gielens: „Kroum is een meesterlijke tragiko- blijven extra scherp, maar hij weet dat weggaan meer een boek. Iedereen kent de droom wel van re levenslust die zich proestend tussen de woor- vroeg mijn moeder wat de tweede zin moest schuldigd was dat de helderheid van medie uit 1975 over het leven in de Israëlische niets helpt. Noem het de migrantenblik. weggaan, maar er komt nooit wat van. Het den perst. Ook als ze kibbelt met zus Kelley om H E S T E R C A R V A L H O worden. Zij komt oorspronkelijk uit het lande- zijn werk zou evenaren; een moeilij- CHARLES FRÉGER nieuwe foto’s banlieue, met vlijmscherpe teksten, echt een Gielens: „Schrijver Hanoch Levin zegt het meisje in Kroum dat wel ontsnapt, vertrekt ‘naar een beker cappuccino, zoals nu. Kim: „Ik wil die lijke West-Virginia, en ze zong meteen: ‘Here no ke opdracht, die ik misschien zou lekker komediantenstuk. In het Franse taalge- niet expliciet, maar het speelt in de jaren zeven- het noorden’ om achter een kassa te gaan wer- koffie.” Kelley: „Je mag heus wel wat van mij.” more, here no more’.” zijn vergeten als ik niet op een boek SEET VAN HOUT bied is het redelijk bekend. Een Poolse versie tig, een arme Israëlische migrantenwijk waar de ken. Verder gaat haar verbeelding niet.” Kim: „Nu hoeft het al niet meer.” Kim is haantje Zo ontstond het tweestemmig gezongen van de kunstenaar Lucas Lenglet was # Melancholy Girls’, book of memory and dream van Warlikowski die nu door Europa toert is be- Oost-Europese onderklasse is gedumpt. Terwijl de voorste, Kelley haar trouwe echo. Die rolver- countryliedje Here No More, met de regels ‘Not gestuit. MARTIN MCMURRAY gin mei in Antwerpen te zien. Ik wil het stuk Israëls militaire en economische macht groeide, Het werk van Gielens met zijn theatercollec- deling zit ook in de zang, met Kims stem voor- der is aan het dementeren”, zegt Kim. „Ke l l e y lost but gone before/ Here no more, here no mo- In dit titelloze boek uit 2007 werken op papier, schilderijen graag in Nederland introduceren omdat het werden deze mensen vergeten. Natuurlijk, Is- tief Union Suspecte veroorzaakt veel ophef in aan, en Kelley bescheiden op de achtergrond. woont vlakbij.” De twee andere muzikanten re’. Kim: „Zo’n herhaling, ‘Here no more, here (www.monografic- editions.com) Openingza12april16uur voor mij perfect een probleem weergeeft waar raël leeft in oorlog, of leeft naar de volgende nationalistisch en katholiek Vlaanderen, met Wie van de twee werd eerder geboren? Kelley: bleven in Los Angeles. Kim heeft de opnamen no more’, klinkt niet erg vakkundig.” Ke l l e y : staat van de voorpagina tot de achter- Westeinde22, DenHaag veel mensen die ik ken mee worstelen: terwijl li- oorlog toe – dat is een heel andere context dan demonstranten voor de deur en stapels dreig- „Ik!” En in koor: „Elf minuten.” Hadden ze het als van de nieuwe cd grotendeels zelf gedaan. „Ik „Je hoort vaak in oude countrynummers dat een kant van het boek, op elke bladzijde Tel. 070-3461998 beraal België zich de laatste jaren optimistisch de onze. Maar verder is het stuk prima te ver- post op de mat. Is het Vlaamse theater zoveel po- kind leuk samen? Kelly: „Eerst wel, maar toen ik werkte thuis in de kelder aan . tekst in grote lijnen mooi is, maar dat er ergens een verschillende trap. Kale trappen, Opendit/ mza11-17uur vooruitstrevend profileerde, werd de donkere plaatsen naar het België of Nederland van nu.” litieker dan het Nederlandse? Gielens: „In het wiet ging roken, werd ik...” Ze tikt met een vinger Ik bedacht de liedjes, en vulde ze in met rudi- iets doms zit.” Kim: „Dat zorgt ervoor dat je het sierlijke trappen, wenteltrappen, onderkant vergeten. Niemand kijkt om naar de Kroum past in een serie stukken die Hanoch Vlaams theater zijn de drempels lager, waardoor tegen haar slaap. „Een b-i-t-c-h”, vult Kim aan. mentaire drums en gitaren. Later kwamen Jose onthoudt.” Ze noemt Hank Williams, die het in bordestrapjes, anonieme parkeerga- verstotenen. Met het groeiende populisme en Levin in de jaren zeventig en tachtig schreef over je automatisch meer straatrumoer binnenhaalt. Begin jaren negentig maakten Kim en Kelley als en Mando over om hun partijen in te spelen.” een liedje heeft over een ‘purple sky’. Kelley: ragetrappen, modernistische trap- de verlangens en het lijden van een groepje droe- In België kan iedereen theater maken. Daarom The Breeders met hun garageversie van bubble- Mountain Battles is een verrassende en verwar- „Een paarse lucht is voor de hand liggend en pen; Lenglet neemt de lezer mee op vige figuren in wat het kabinet Balkenende III vind je allerlei soorten mensen met diverse ach- gumpop een paar van de opwindendste liedjes van rende plaat geworden. Kim Deal heeft de ver- niet poëtisch.” Kim: „Je moet het op zijn minst reis door een landschap van trappen. Ate lie r- een ‘p r a ch t w ij k ’noemt. Hoewel minder politiek tergronden in de theatergroepen; heel anders dat decennium, zoals Cannonball, No Aloha en Divine trouwde Breeders-stijl van opgewonden gitaar- ‘indigo’ noemen.” Lenglet schept daarmee een ruimte uitgesproken dan zijn eerdere werk, is het impli- dan in Nederland en Duitsland, waar het am- Hammer. Hun muziek was een spetterend beekje in riffs en schonkige breaks goeddeels verlaten Tot Dayton in Ohio drong in hun jeugd bijna waar je doorheen kunt wandelen, route R U U D G I E L E N S ciet een sociale aanklacht. Toch weerhoudt niets bacht voorop staat en theatermakers allemaal het sombere woud van mannenstemmen dat de voor fragiele liedjes, met haar stem transparant geen muziek door. „Eind jaren zeventig hoorde je maar het is vooral een ruimte waar Regisseur Ruud Gielens (Duffel, 1977) in het stuk de personages ervan om te emancipe- uit de beschermde, blanke middenklasse ko- toen populaire grungestijl kenmerkte. Maar na een als van een zingende geest. De muzikale omlijs- bij ons op de radio hoogstens Joe Walsh of The Eag- gedachten zich thuis voelen. in ren. Zijn ze niet zelf veroorzakers van hun eigen men. Bij Union Suspecte werken we met een van paar jaar ging het mis. De zussen raakten zo ver- ting die ze construeerde is spaarzaam: soms niet les”, zegt Kelley. „Dat in New York een punkbewe- Trede voor trede, pagina na pagi- werkt voor de Koninklijke Vlaamse ongeluk? Gielens: „Die schuldvraag is niet zo de straat geplukte breakdancer. Daar heeft in dwaald in drank- en drugsgebruik dat ze zelf niet meer dan de bromtoon van een kapotte verster- ging gaande was, ontging ons.” Kim: „Wij zongen na, wordt er een wereld opgebouwd. Goud se Schouwburg. Hij heeft zijn eigen collectief, duidelijk te beantwoorden. Ik denk wel dat de Vlaanderen nog nooit iemand wat over gezegd. meer weten wat er precies gebeurd is. ker, of een paar overstuurde gitaarakkoorden. met moeder altijd oude folk- en countryliedjes.” Elke trap in dit boek heeft alle andere binnenstad het multiculturele Union Suspecte, dat op- onderklasse hulp bij zichzelf moet zoeken.” Zo van: wat doet die amateur op het podium? In Op andere momenten is er garagerock te horen, Kelley: „De ommekeer kwam begin jaren trappen nodig om zijn betekenis te hef veroorzaakte met rauwe voorstellin- Gielens wil zich vooral keren tegen het cynis- het Vlaams theater gaat het over de inhoud, in Zeker is dat Kim, na de nodige omzwervin- in nummers als Overglazed en It’s The Love; er is tachtig. Toen ging een vriend van ons naar de krijgen en daarom zie ik in dit boek me in Kroum. Dat cynisme wordt het beste ver- Nederland en Duitsland gaat het over de vorm. gen en ‘verloren’ jaren in Los Angeles, nu weer sentimenteel Spaans in Regalame Esta Noche en kunstacademie in Chicago. Hij bracht cassettes een belangrijke parallel met schrij- gen vol cabareteske scènes. Vooral de woord door de arts in het stuk. Hij stelt: „Ja, één „Nederlanders zijn heldere, beheerste den- met overgave muziek maakt. En dat Kelley is af- sobere country in Here No More. De geluidskwa- mee, zo ontdekten we het bestaan van groepen ven. Net zomin als de trappen in dit 12 en voorstelling ‘Onze Lieve Vrouw van Vlaan- hoop bestaat er. Hoop op uitputting. Je wordt kers. Wij Belgen, wij leven in een land dat eigen- gekickt, dankzij opnames in klinieken, die bo- liteit van de opnamen is lofi, passend in Kims als Television, Talking Heads en The Buzz- boek staan zinnen op zichzelf. Ze 13 ap ril deren’ riep weerstand op, door het affiche oud, je verzwakt, en met de zwakte komt de lijk niet bestaat. België is altijd een surrealis- vendien leidden tot een breihartstocht waarmee credo dat muziek niet sjiek mag klinken. c o ck s. ” Kim: „Maar volgens mij was het juist hebben de vorige en de volgende no- met een Arabische maagd Maria en ander- rust. En net zoals je dan geen kracht meer hebt tisch gegeven geweest: twee bij elkaar gezette ze nu ook carrière maakt (op diynetwork.com Als het woord ‘fragiel’ voor hun liedjes valt, gunstig dat we in afzondering opgroeiden. Te- dig om van een groter verband te van 1100 voor vreugde, ben je ook te slap om te schreeu- volkeren met een geïmporteerde Duitse ko- demonstreert Kelley het patroon van de ‘R o ck verslikt Kim Deal zich in haar koffie. „Fragiel, gen de tijd dat we goeie muziek ontdekten, had worden voorzien, om elkaar onderuit halve ontblote borst. tot 1700 uur wen, te protesteren, te lijden. De stilte daalt op ning. In zo’n wankele onwerkelijkheid raakt ie- Star Bag’). Voor The Breeders vonden ze nieuwe ik? Ik ben een echte boerenmeid.” Ke l l e y : ik mijn stijl van liedjes schrijven al gevonden. Ik te halen en aan te vullen. Dit boek zal Als acteur werkte Gielens voor het Ro The- je neer en je zakt erin weg.” Gielens: „Kroum dereen sneller geagiteerd.” leden: de Spaans-Amerikaanse Mando Lopez op „‘Kw e t s b a a r ’ klink je wel, in We ’re Gonna Rise.” kwam nooit in de verleiding iets te maken dat ik aan Leblon geven, en zeggen dat ater en het Toneelhuis. Met ‘Kroum’ maakt geeft niets om het leven, het stelt toch niets basgitaar en drummer Jose Medeles. Kim knikt. „Ja, misschien.” Ze zingt een paar moest doorgaan voor ons ‘Blondie -deuntje’.” schrijven in het beste geval is als het meer info: hij zijn regiedebuut in Nederland. voor. Dat is verschrikkelijk. Ik maak theater uit ‘Kroum’ 16-26 april Ro Theater, William Boothlaan, De zussen verhuisden van Los Angeles naar regels: ‘The sun shines/ We’re gonna rise/ Feel bestijgen van de trappen van Lenglet. www.kunstuitleengouda.nl angst. En mijn grootste angst is die voor de cy- Rotterdam. Inl. 010-4047070 of ww.rotheater.nl en hun geboorteplaats Dayton, in de staat Ohio. the light on my face’. Het pijnlijk klinkende The Breeders: ‘Mountain Battles’. Optreden The Bree- nische berusting.” www.ruudgielens.be. „Ik woon weer bij mijn ouders, want onze moe- We ’re Gonna Rise kun je opvatten als een ant- ders: 21 april Melkweg, Amsterdam. M A R I A B A R N A S

C U LT U R E E L S U P P L E M E N T N R C H A N D E L S B L A D C U LT U R E E L S U P P L E M E N T N R C H A N D E L S B L A D 6 V R I J D A G 11 A P R I L 2 0 0 8 V R I J D A G 11 A P R I L 2 0 0 8 7 6