22  INLEIDING OP EEN SCHETS VAN CYPRUS  23

Cypriotische architectuur Islamitische architectuur De lange, rijke historie weerspiegelt zich in de Nadat Selim II Cyprus veroverd had, verschenen nieuwe bouwkunst van Cyprus, maar ook in de anonieme gebouwen, zoals Turkse moskeeën (men voegde vaak minaretten nieuwbouw kunt u juweeltjes aantreffen. Het eiland toe aan gotische kathedralen), badhuizen, karavanserais en bazaars. In veel dorpen ziet u nog kleine moskeeën met typische telt naast neolithische nederzettingen ook brons- puntige minaretten. tijdgrafkamers, ruïnes van oude gebouwen (zoals grote Byzantijnse basilica’s), middeleeuwse kastelen, Büyük Han in Noord-Nicosia is een fraai kerken en kloosters. Uit de Ottomaanse tijd resteren voorbeeld van een Ottomaanse karavanse­ rai, met een mescit (gebedshal) op de bin­ onder meer moskeeën en karavanserais. De Britten nenplaats (blz. 132). lieten koloniale gebouwen achter. In de dorpen, vooral bergdorpen, wonen mensen nog steeds in De Hala Sultan Tekke (blz. 81) is de Kleurig geschilderde huizen in Lefkara, een fraai heiligste plaats van de islam van het land. oude stenen huizen. voorbeeld van traditionele Cypriotische architectuur U vindt er een moskee en het mausoleum van Umm Haram, de tante van de profeet Mohammed. Oude architectuur De Grieken, Feniciërs, Romeinen en Byzantijnen die ooit over Cyprus heersten, lieten talrijke oude gebouwen achter. De koloniale periode Archeologen hebben de ruïnes blootgelegd van het oude Het Britse bewind op het eiland, in de 19de en Kourion, Amathous, Kition, Soloi, Salamis en Pafos en hun tem­ de 20ste eeuw, betekende het begin van pels, theaters, basilica’s, thermen en paleizen. Tot deze ruïnes architectuur in koloniale stijl, met kerken, behoren fragmenten van de oude stadswallen, stadions, sport­ regeringsgebouwen, rechtbanken, kazernes, scholen en necropolissen. Sommige Romeinse theaters worden ambtenarenvilla’s, bruggen en andere openbare nu nog gebruikt voor shows en festivals. gebouwen. Het Britse bewind bewonderde ook de Griekse klassieke stijl en liet veel neoklassieke De palaestra gebouwen ontwerpen. in Salamis (blz. 138–139) wordt omge­ ven door zui­ De Faneromenischool in Zuid-Nicosia (blz. 126) is lengalerijen en een voorbeeld van een neoklassiek openbaar beelden. Hier gebouw. De bouw in 1852 verwees naar de trainden atle­ Kourion, een fraaie, welvarende Griekse wortels van de leerlingen. ten en werden stad, werd verwoest door een wedstrijden aardbeving in de 4de eeuw n.C. gehouden. (blz. 70–71). Het Pierides Museum in Larnaca is typerend voor koloniale architectuur, met beschaduwde balkons op ranke steunen (blz. 82). Een plat dak en houten luiken Middeleeuwse architectuur completeren het beeld van een koloniale residentie. In de 300 jaar dat Cyprus werd bestuurd door de kruisvaarders en de Lusignans, verrezen veel kerken, waaronder de weelderige kathedralen in Famagusta en Nicosia. Daarbij kwamen nog Moderne architectuur Traditionele huizen Na de onafhankelijkheidsverklaring in 1960 werden charmante dorpskerkjes, kapellen, gotische Eeuwenlang bouwde men Cypriotische de bouwstijlen op Cyprus moderner en functione­ kloosters en kastelen. De Venetianen, die het dorpshuizen met natuursteen, vooral in de eiland meer dan 80 jaar bestuurden, bouwden ler, vooral bij openbare gebouwen als raadhuizen, bergen: koel in de zomer en warm in de win­ de imposante vestingwerken rond Nicosia en banken en hotels. Het grootste deel van deze ter. Al imiteren sommige nieuwe huizen de Famagusta, die het Ottomaanse leger bijna een gebouwen verrezen in Nicosia en Limassol, dat traditionele stijl, de meeste worden gebouwd De kerk van Angeloktisi in Kiti is een van de sedertdien de internationale zakenhoofdstad van jaar lang wisten te weerstaan. natuurstenen kerken waar achter een bescheiden in B2-blokken en gewapend beton. Cyprus is. De meeste moderne gebouwen ontbe­ buitenkant prachtige Byzantijnse mozaïeken of ren architectonische waarde. schitterende fresco’s schuilgaan (blz. 80).

De moderne archi- tectuur van De imposante architectuur Limassol blijft van Bellapais, met ruïnes goeddeels beperkt Dit prachtig van een gotische abdij, beto­ tot kantoorblokken gehouwen kapiteel vert de toeristen (blz. 149). in beton, glas en bekroont een zuil van Bellapais is de locatie van staal, gelegen in de Modern natuurstenen gebouw dat aan een traditionele een middeleeuws paleis internationale muziekfes­ zakenwijk in het dorpswoning herinnert in Zuid-Nicosia. tivals (blz. 26 en 28). oosten van de stad. 46  CYPRUS VAN STREEK TOT STREEK WEST-CYPRUS  47

West-Cyprus verkennen

De beste plaats om te beginnen met het verkennen Morfou van West-Cyprus is Pafos, dat veel hotels en een goed ontwikkelde toeristische infrastructuur heeft. Hier vindt u ook een overvloed aan historische Kaap resten die Pafos op de Unesco-Werelderfgoed­ Arnaoutis lijst hebben gebracht. Ze variëren van brons- Fontana Amorosa- - tijdnederzettingen (Maa Paleokastro aan de strand A baai

Koraalbaai), hellenistische koninklijke tombes K St.-Joriseiland en Romeinse vloermozaïeken tot Byzantijnse A M kastelen en kerken. In het bos van Pafos BADEN VAN A qAPHRODITE huizen moeflons. Kaap Lara, noordwestelijk S MARION w van Pafos, heeft mooie stranden en verder- S Latsi E r C } op ligt het Akamas­schiereiland. H RePOLIS Kynousa I Prodromi E Neo Agios-Georgioskerk op Kaap Drepano, Chorio R ten noorden van de Koraalbaai E

I L A Androlikou N B7

D L 0LARA Drouseia Kaap Schildpaddenproject Ineia Lara Kato

Akourdalia s a i Arodes g A s Toxeftra- ti Avakaskloof iy strand ak Arg Kaap AGIOS Pano Panagia Drepanon 9 Thrinia R GEORGIOUS PANAGIA t Geronisos CHRYSORROGIATISSA 8PEGEIA Agia Moni

Stroumpi Roudia Bridge Maa Paleokastro Mavrokolympos- reservoir Lempa is een favoriete stek voor watersportfanaten PAFOS Platres KORAALBAAI 7 AGIOS L NEOFYTOS 6 Kallepeia Bereikbaarheid Tala Panagia Tou Sintiklooster

De gemakkelijkste manier om hier te komen is vlie- I s s E o gen op het internationale vliegveld ten zuidoosten LEMPA Empa o L z 5 ir i X L r a van Pafos, waar een nieuwe autoweg de stad met A i V B7 D Limassol verbindt, zodat de zuidwestkust eenvoudi- Episkopi O y ger te bereiken is. U kunt er vanuit Limassol ook Koningstombes S 0 kilometer 5 komen via een parallelweg langs de kust en over de O RET R Agios Savvas zuidelijke flanken van het Troödosgebergte. De E tis Karonos PAFOS 4 A6 X I bergwegen zijn van matige kwaliteit en op het Aka- L E 3R Agia u A L V masschiereiland rijdt u het best rond in een Kato Pafos Varvara Fasoula O S terreinwagen. I Z B6 Asprokremos- R I A reservoir D Pano Bezienswaardigheden in het kort Timi Archimandrita 9 Agios Georgios 4 Pafos blz. 52–57 k PALAIPAFOS Symbolen 6 Agios Neofytos 2 Palaipafos Mandria T2 w Akamasschiereiland t Panagia Chrysorrogiatissa Snelweg q Baden van Aphrodite 8 Hoofdweg u Diarizosvallei 1 Petra tou Romiou Limassol Secundaire weg 3 Geroskipou e Polis B6 Pissouri Kleine weg 7 Koraalbaai y Xerosvallei A6 0 Lara Toeristische route PETRA TOU ROMIOU 1} 5 Lempa Onverharde weg r Marion Regionale grens

Voor hotels en restaurants in deze regio zie blz. 162 en 170–171 Voor aanvullende symbolen zie achterflap 76  CYPRUS VAN STREEK TOT STREEK ZUID-CYPRUS  77

. Grote Hal TIPS VOOR DE TOERIST Kasteel van Limassol De Grote Hal herbergt een collectie Deze vesting in het centrum van de Oude Stad, dicht Byzantijnse, gotische en renaissance- Practische informatie sculpturen en reliëfs. De gebeeld- bij de haven, werd gebouwd door de Lusignan­ Irinis. Dicht bij de Oude Haven. houwde portretten van Lusignan- Tel: 25305419 Open ma–za 9.00– prinsen op Byzantijnse fundamenten. Latere koningen komen uit het portaal 17.00, zo 10.00–13.00 uur. & Venetiaanse, Ottomaanse en Britse bezetters ver­ van de Agia-Sofiakathedraal. Er zijn cafés, restaurants en sterkten de vestingwerken. In 1191 trouwde Richard souvenirwinkels dicht bij het Leeuwenhart in de kapel met prinses Berengaria van kasteel, maar niet erbinnen. Navarra. De Ottomanen verbouwden het kasteel tot gevangenis. In de Tweede Wereldoorlog was het een Grote Voorzaal Brits legerhoofdkwartier en nu zit er het Middel­ In de voorzaal, die leidt naar eeuws Museum. de weelderigste ruimte, ziet u Kasteeldak ook sculpturen en wapens, en Het platte stenen dak van het kasteel van foto’s van gotische en Limassol werd vroeger gebruikt bij de ver- renaissance-architectuur. dediging. Nu bewonderen toeristen er het uitzicht op Limassol – het mooiste van de stad.

De reliëfs De afdeling Byzantijnse kunst van het museum bezit niet alleen talrijke mooie reliëfs en mozaïeken uit de oudste christelijke basilica’s, maar ook een aantal iconen.

Fragment van een portaal Dit fragment uit de Agia Napa- kathedraal in Nicosia maakt deel uit van de collectie middeleeuws steenhouwerswerk.

Druivenpers Deze druivenpers is een van de stenen voorwerpen in het kasteelpark.

. Ridderzaal De zaal op de eerste Sarcofagenkamer­ verdieping in de Een in een duistere zuidvleugel van het hoek van het kas- kasteel herbergt twee teel verscholen Hoofdingang harnassen en een kamer bevat een U betreedt het kasteel via een klein collectie zeldzame collectie sarcofa- bastion aan de oostzijde van het antieke munten. gen en grafstenen. kasteel.

Voor hotels en restaurants in deze regio zie blz. 162–163 en 171–173 120  CYPRUS VAN STREEK TOT STREEK ZUID NICOSIA  121

2 Volkskunstmuseum Onder de loep: Zuid-Nicosia Het hoogtepunt is de collectie 19de- en vroeg-20ste-eeuwse Cy priotische Zuid-Nicosia is omgeven door Venetiaanse volkskunst. De stoffen, keramiek, vestingwallen en bastions, en is vanaf de 11de houten voorwerpen en klederdracht eeuw hoofdstad. In de Lusignanperiode was dit zijn ondergebracht in het oude 3 . Aartsbisschop Aartsbisschoppelijk Paleis. een prachtige stad, waar het koninklijk paleis en Makarios Cultu reel tientallen kerken stonden. Nu staat het ge bied Centrum binnen de oude wallen vol musea en religieuze en Hier huist de grootste en historische gebouwen, die de sfeer van voorbije kostbaarste collectie fraaie Oriëntatiekaart iconen en mo zaïeken van Zie blz. 118–119 eeuwen oproepen. Het is heerlijk om door de straten het eiland. van Oud-Nicosia te slente ren, halt te houden voor koffie of te winkelen in de herbouwde wijk Laiki 1 Nationaal Museum Geitonia. van de Strijd Hier ziet u documen- ten, foto’s en wapens die te maken hebben met de onafhankelijkheidsstrijd, 1955–1959. P A T R AI R C H O U G R GI O R OI U

O K R S A I T O U AGIOU IOANNOU S

O S K I T I E S O ERMEIOU N Rijke versiering O

N PLATEIA Dergelijke I A D A M A N T O U K O R A I 19de-eeuwse huizen Z KYPRIANOU zijn de trots van het Vrijheidsmonument ARCHIEPISKOPOU zuiden van de Oude Dit monument op het Stad. IRAKLEOUS Podocatarobastion symboliseert de bevrij ding van de Laiki Geitonia U O I N O T N A U O I G A PERSEOS Cyprioten. HADJIGEORGAKI KORNESIOU ATHINON S I S U O R P

S O N O H T O

THEONOS

ELENIS PALEOLOGIS

Het Aartsbisschoppelijk LEOFOROS NIKIFOROUFOKA Paleis verrees in 1956–1960 in neobyzantijnse stijl.

6 Omarmoskee Een voormalige augustijnenkerk werd in 1571 in een moskee veranderd nadat de Ottomanen de stad hadden veroverd. Het is de grootste moskee op Zuid-Cyprus.

5 Hadjigeorgakis Kornesioshuis 4 . Kathedraal van St.-Jan de Dit historische 18de-eeuwse gebouw, de Theoloog voormalige woning van de Cypriotische dragoman, Deze kleine kerk, gebouwd door Symbool kreeg de Europa Nostraprijs na zijn restauratie. Nu aartsbisschop Nikiforos, herbergt huist er een klein volkenkundig museum. fraaie 18de-eeuwse fresco’s. Aanbevolen route Voor hotels en restaurants in deze regio zie blz. 164–165 en blz. 175–176 168  TIPS VOOR DE REIZIGER RESTAURANTS  169

De smaken van Cyprus door hun kruidige, op tomaten, yoghurt en room gebaseerde De Cypriotische keuken is een combinatie van Griekse, Turkse en sausen. Maaltijden in mezestijl, Midden-Oosterse invloeden, en biedt de kenmerkende rijke smaken gewoonlijk voor grote groepen van mediterrane producten. Vruchten als sinaasappels, citroenen, vrienden of familie bereid, staan ook vaak op het menu, kersen en vijgen worden lokaal geteeld en van de druiven worden maar verschillen een beetje goede wijnen gemaakt. Groenten, kruiden en olijven (om te eten van die in het zuiden omdat ze of voor de olie) groeien hier in overvloed. Er wordt veel kip, varken vaak op de Turkse keuken zijn en lam gegeten, en langs de kust ook verse vis en schaal- en Oregano en tijm gebaseerd. Hoofdgerechten schelpdieren. Probeer eens een schaal met mezédhes (afgekort worden over het algemeen met mezze), die wel uit twintig lokale specialiteiten kan bestaan. rijst, gekookte aardappelen en salade geserveerd, en meestal gevolgd door zoete lekkernijen halloumi geven veel gerechten is meestal geheel wit, maar kan Lokale kruidenier met een ruim aanbod aan verse en gedroogde producten als baklava, of melkpudding en een bijzondere smaak. De ook op smaak zijn gebracht vers fruit, vooral citrusvruchten meeste maaltijden beginnen met halloumi of olijven. Hoofd­ met de beroemde Cypriotische traditioneel noordelijke gerech­ die in het noorden volop wor­ met een selectie dipsausen vol­ gerechten zijn meer op vlees aardappelen van de rode grond ten. De meeste schotels zijn den geteeld. gens recepten die al eeuwen­ dan op vis gebaseerd, hoewel rond Larnaca. Een ‘dorpssalade’ gebaseerd op vlees, meestal kip lang van generatie op generatie vers gevangen zwaardvis, (choriatiki salata), gemaakt van of lamsvlees, en groenten van Wat drinkt u overgaan. Deze dips komen uit meestal gegrild en met citroen sla, kool, tomaten, komkommer, de vlakten ten zuiden van het de Griekse keuken en worden geserveerd, ook veel wordt ui, paprika, olijven en feta, komt Pentadaktylosgebergte en langs Cyprus heeft een ideaal klimaat meestal geserveerd met een gegeten. In de meeste lande­ ook vaak op tafel. Bananen, de kust. Veel recepten stammen en de juiste ligging voor de versgebakken ‘dorpsbrood’. lijke gebieden worden kippen, sinaasappels en kersen horen uit de tijd van het Ottomaanse druiventeelt en er wordt al sinds Brood speelt een belangrijke rol varkens en geiten gehouden; tot de vele vruchten in dit deel Rijk en worden gekarakteriseerd 2000 v.C. wijn gemaakt. De beroemdste van de meer dan in het dieet van de Zuid-Cyprio­ het vlees wordt zo of gemari­ van Cyprus. Samen met zoete 40 variëteiten is commandaria, ten. Het afgeplatte dorpsbrood neerd gegrild en geserveerd cakes vormen ze vaak de afslui­ een zoete wijn die stamt uit de ting van een heerlijke maaltijd. tijd van Richard Leeuwenhart. Cypriotische visser maakt zijn vangst klaar Pitabrood Gegrilde halloumi Kupepia Maratheftiko, xinisteri, spourtiko voor de verkoop Taramosalata Noord-Cyprus en lefkada zijn enkele lokale Zuid-Cyprus Geroosterde rode druivensoorten waarmee goede De keuken van Noord-Cyprus wijnen worden gemaakt. Zivania paprika De gerechten uit het zuiden zijn is geïnspireerd op het eiland is een populair drankje, terwijl geïnspireerd op de smaken van zelf en het Turkse vasteland, Brandy Sour de bekendste cock­ het Middellandse Zeegebied. waar veel gerechten weer tail is. Versgeperst vruchtensap Populaire ingrediënten zijn door het Midden-Oosten en is lekker en goedkoop. Cyprus olijven en verse kruiden van de Centraal-Azië zijn beïnvloed. is echter vooral een land van rijke grond aan de voet van het Specerijen als saffraan en koffietentjes; dorpelingen, vooral Troödosgebergte, en citroenen paprika, maar ook knoflook en mannen, kunnen uren bij een uit de boomgaarden in de pepers, worden veel gebruikt. sterk bakje koffie doorbrengen. Hierbij wordt altijd een glas koud westelijke regio bij Pafos. Lokaal Olijven Tzatziki Deze ingrediënten geven een Cypriotische koffie wordt sterk en zwart water geserveerd. gemaakte kazen als anari en Selectie typisch Cypriotische mezédhes kleurrijk en pittig accent aan de met iets lekkers geserveerd

Regionale schotels en specialiteiten Het zuiden biedt gerechten als afelia (in rode wijn gestoofd varkensvlees met korian­ der) en kleftiko. Moussaka en kupepia (gevulde druivenbladeren) komen uit de Griekse keuken. Enkele dipsausen zijn taramosalata (gepureerde gezouten harder­ kuit) en tzatziki (yoghurt, komkommer, knoflook en munt). In het noorden vindt u gerechten als imam bayıldı (met tomaat en ui Zoete lekkernijen gevulde aubergine), böörek (met kaas gevulde pasteitjes) en bamya bastisi (een stoofschotel van tomaat en okra). Tot de vleesgerechten behoren döner­kebabs Souvlakia zijn stukjes varkens­ Scharas betekent ‘van de Kleftiko is langzaam in een Giaourti kai meli (yoghurt met van gesneden, gekruid en geroosterd lamsvlees, iskender of bursa vlees, gemarineerd in citroensap, grill’. Hier ziet u zwaardvis oven in papier gegaard geiten­ honing) is een populair dessert (kebabs in een dikke, kruidige tomatensaus) en adana, gekruide kruiden (meestal oregano) en gemarineerd in citroensap, vlees, waardoor de sappen en dat in cafés, tavernes en chique lamsvleesspies met rode paprika. olijfolie, en gegrild aan een spies. olijfolie en kruiden. smaken goed behouden blijven. restaurants te krijgen is.