gemeente Haarlemmermeer

nota van B&W

Onderwerp Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen

Portefeuillehouders drs. Jurgen Nobel Collegevergadering 18 augustus 2020 Inlichtingen Ruben Sombroek (+31235676755) / Petra Kort - Hoogeboom Registratienummer 2020.0001424

1. Voorstel Collegebesluit(en) Het college heeft besloten om: 1. kennis te nemen van het verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen; 2. het verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie nader uit te werken in een Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen; 3. voor het uitwerken van een Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen in 2020 € 250.000 te verwerken in de Najaarsrapportage 2020; 4. de raad gedurende een periode van drie weken de gelegenheid te geven wensen of bedenkingen te uiten, waarna, vooruitlopend op het beschikbaar stellen van het budget van € 250.000, gestart wordt met de werkzaamheden; 5. € 250.000 voor het uitvoeren van de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen en de sturing op de uitvoering hiervan in 2021 en in 2022 mee te nemen in de integrale afweging bij de Voorjaarsrapportage 2021; 6. conform artikel 25 lid 2 Gemeentewet geheimhouding op te leggen op bijlage 1 'Investeringsanalyse Schaalsprong Woningbouw'. De geheimhouding wordt opgelegd op grond van artikel 10, tweede lid, onder b van de Wet openbaarheid van bestuur, de economische of financiële belangen van de gemeente; 7. met een separaat voorstel de raad voor te stellen conform artikel 25 lid 3 Gemeentewet de geheimhouding te bekrachtigen in de eerstvolgende raadsvergadering op grond van artikel 10, tweede lid, onder b van de Wet openbaarheid van bestuur, de economische of financiële belangen van de gemeente. De geheimhouding geldt voor bijlage 1 'Investeringsanalyse Schaalsprong Woningbouw'; 8. de raad voor te stellen deze nota te agenderen ter bespreking. Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 2

2. Samenvatting In ons Coalitieakkoord 2019-2022 'Samen bouwen aan een krachtig nieuw Haarlemmermeer' hebben wij aangegeven dat wij stevig willen doorpakken met de versnelling in de woningbouw. Want de druk op de woningmarkt in en om Haarlemmermeer is groot. Binnen de Metropoolregio Amsterdam wordt gestreefd naar het toevoegen van 250.000 woningen tot 2040. In juli 2017 besloten wij daaraan bij te gaan dragen door de planvorming voor de woningbouw van een aantal nieuwe, reeds in de 'Structuurvisie Haarlemmermeer 2030' (2012.0033712) opgenomen, woningbouwlocaties te versnellen (2017.0037218). Samen met de overige woningbouwlocaties in Hoofddorp en Nieuw-Vennep hebben wij plannen voor 20.000 nieuwe woningen in de periode 2020-2040. Daarnaast is er na 2040 mogelijk nog extra plancapaciteit in de ontwikkeling van Hoofddorp Noord en de reservelocatie Beinsdorp. Daarmee komen we in totaal op een bouwcapaciteit van 30.000 woningen. Een toename in het aantal woningen betekent ook een toename van het aantal inwoners waardoor de behoefte aan infrastructuur, groen en voorzieningen zal toenemen. Dit alles betekent een flinke schaalsprong in het wonen in Haarlemmermeer. Gelet op de te verwachten investeringen en de economische onzekerheden is de huidige ambitie om 20.000 nieuwe woningen mogelijk te maken. Op een later moment zal opnieuw beschouwd worden of de 10.000 extra plancapaciteit haalbaar is.

Voor de sturing op een goede onderlinge afstemming in de fasering in de woningbouw in relatie tot planning en financiering van bovenplanse (niet toerekenbare) investeringen in mobiliteitsmaatregelen, groen en maatschappelijke voorzieningen, hebben wij een uitvoeringsstrategie nodig. Een strategie die helpt bij het maken van bestuurlijke keuzes over welke gebiedsontwikkelingen en investeringsmaatregelen waar en wanneer kunnen worden gerealiseerd en welke lobby- en communicatie strategie we daarvoor willen hanteren. Indien de raad geen wensen of bedenkingen heeft geuit gedurende een periode van drie weken nadat ons besluit ter bespreking aan de raad gezonden is, wordt gestart met de uitwerking (van beslispunt 2 en 3).

Daarvoor hebben wij eerst een verkennend onderzoek verricht bestaande uit twee onderdelen: het 'Onderzoek fasering Haarlemmermeer Westzijde-Zuid' en de 'Investeringsanalyse Schaalsprong Woningbouw' (bijlage 1). In mei 2020 hebben wij de raad geïnformeerd over het 'Onderzoek Fasering Haarlemmermeer Westzijde-Zuid' (X.2020.00998). Het 'Onderzoek fasering Haarlemmermeer Westzijde-Zuid' heeft een mogelijke fasering in beeld gebracht van de woningbouw in relatie tot de randvoorwaardelijke infrastructurele maatregelen voor de gebiedsontwikkelingen Lisserbroek Binnenturfspoor, Lisserbroek Noord en Nieuw-Vennep West. De investeringsanalyse geeft een eerste indicatie van de benodigde bovenplanse investeringen en de dekkingsbronnen voor de mobiliteitsmaatregelen, het groen en de maatschappelijke voorzieningen die nodig zijn voor de ontwikkeling van 20.000-30.000 woningen in Haarlemmermeer.

Beide verkenningen willen wij verder uitwerken in een uitvoeringsstrategie die gedetailleerder inzicht zal geven in de planningen, afstemming- en onderhandelingsmogelijkheden met de betrokken marktpartijen en overheden. Daarbij willen wij een lobbystrategie uitwerken die aangeeft hoe wij met onze partners het gesprek kunnen voeren over financiële bijdragen en overeenstemming over de ontsluitingen. Ook zal een communicatiestrategie onderdeel uitmaken van de uitvoeringsstrategie. Deze uitvoeringsstrategie willen wij in het eerste kwartaal van 2021 opleveren en vervolgens in 2021 en in 2022 actualiseren. Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 3

Coronacrisis en Programma Aanpak Stikstof (PAS) Ten tijde van de verkennende onderzoeken ontstond de opgave rondom de aanpak van de stikstof uitstoot (PAS) en kregen we te maken met de coronacrisis. Op dit moment is het nog onvoorspelbaar wat de (structurele) effecten daarvan zijn op de woningbouwopgave. In de verkenningen hebben we daar nog geen rekening mee gehouden. Als blijkt dat er wel (structurele) effecten zijn dan zullen wij dit in de (herijking van de) Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen meenemen.

3. Uitwerking 3.1 Wat willen we bereiken? Met een aantrekkende economie, een toenemende en veranderende woonbehoefte binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA) en de toestroom van huishoudens van buiten de regio blijft de druk op de woningmarkt in deze regio in alle segmenten groot. Binnen de MRA wordt om die reden gestreefd naar het toevoegen van 250.000 woningen tot 2040. Wij willen met de bouw van 20.000 woningen tot 2040 hieraan bijdragen. Daarom hebben wij in 2017 besloten om de planvorming van een aantal woningbouwlocaties die reeds waren voorzien in de Structuurvisie Haarlemmermeer 2030 te versnellen (2017.0037218). Dit betreft de locaties Hoofddorp-Noord, Nieuw-Vennep West, Cruquiushof/Bennebroekerdijk en Lisserbroek Noord. Voor al deze locaties zijn inmiddels intentieovereenkomsten afgesloten of in voorbereiding en zijn de eerste planvorming documenten opgesteld. Over de voortgang van de versnellingslocaties informeren wij de raad met bestuurlijke projectrapportages via de projectorganisaties van deze gebiedsontwikkelingen.

Daarnaast zijn er nog vele andere locaties in ontwikkeling. Namelijk in Hoofddorp: centrum, de Parken en Hyde park, in Cruquius: Wickevoort, in Lisserbroek: Binnenturfspoor en in Nieuw- Vennep: BolsPionier. In totaal kunnen er in de periode 2020-2040 circa 20.000 woningen gebouwd worden. Daarnaast is er na 2040 mogelijk nog extra plancapaciteit in de ontwikkeling van Hoofddorp Noord en de reservelocatie Beinsdorp. Daarmee komen we in totaal op een bouwcapaciteit van 30.000 woningen en zal het inwoneraantal flink toenemen waardoor ook de behoefte aan infrastructuur, groen en maatschappelijke voorzieningen groter wordt. Kortom, we staan voor een schaalsprong in het wonen in Haarlemmermeer.

3.2 Wat gaan we daarvoor doen? De uitgangspunten met betrekking tot de uitbreiding van de woningvoorraad en de gewenste woonmilieus hebben wij vastgelegd in de 'Schaalsprong Wonen' (2018.0061852) en nader uitgewerkt in het 'Woonbeleidsprogramma Haarlemmermeer 2019-2025: Het verschil maken' (2019.0058049) dat in januari 2020 door de raad is vastgesteld. Verscheidenheid in prijs- en eigendomscategorieën en een inclusieve samenleving zijn hierin onze uitgangspunten. Daarmee versterken wij onze atypische stedelijkheid.

Sturing op de woningbouwproductie vraagt echter niet alleen inzicht in de gewenste woningtypen en woonmilieus. Ook is sturing nodig op een goede onderlinge afstemming in de fasering van de woningbouw in relatie tot planning en financiering van bovenplanse investeringen in mobiliteitsmaatregelen, groen en maatschappelijke voorzieningen. Met 'bovenplans' bedoelen we de investeringen die niet toerekenbaar zijn aan de gebiedsontwikkelingen. Om goed te kunnen sturen hebben wij een uitvoeringsstrategie nodig. Een strategie die helpt bij het maken van bestuurlijke keuzes over welke gebiedsontwikkelingen en investeringsmaatregelen waar en wanneer kunnen worden gerealiseerd en welke lobby- en communicatiestrategie we daarvoor willen hanteren. Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 4

Voordat we een uitvoeringsstrategie kunnen opstellen hebben we inzicht nodig in de onderlinge samenhang. Daarom hebben we eerst een verkennend onderzoek verricht. Dit onderzoek bestaat uit twee delen: 1. Onderzoek naar de verkeerskundige effecten van de woningbouwontwikkelingen Lisserbroek Binnenturfspoor, Lisserbroek Noord en Nieuw-Vennep West; 2. Een analyse van de benodigde bovenplanse investeringen voor mobiliteit, groen en maatschappelijke voorzieningen als gevolg van de groei van de woningvoorraad met 20.000-30.000 woningen (bijlage 1. Investeringsanalyse Schaalsprong Woningbouw).

Verkeersonderzoek Haarlemmermeer Westzijde-Zuid In mei 2020 hebben wij de raad reeds geïnformeerd over het 'Onderzoek Fasering Haarlemmermeer Westzijde-Zuid' (X.2020.00998). Dit onderzoek toont aan dat de bouw van 7.000 woningen aan de zuidwest kant van Haarlemmermeer (Lisserbroek 4.000 en Nieuw- Vennep West 3.000 woningen) het nodige verkeer genereert dat effect heeft op het omliggende wegennet. De conclusie is dat deze grootschalige woningbouwontwikkeling zonder infrastructurele maatregelen niet of nauwelijks mogelijk is. Uitbreiding van zowel provinciale als gemeentelijke hoofdwegen zijn essentieel.

Er zijn vier varianten voor de toekomstige verkeersstructuur onderzocht en met elkaar vergeleken. Op grond daarvan is het zogenaamde Combimodel ontstaan. In dit model wordt ook rekening gehouden met de bouw van 4.500 woningen in Cruquius. Het Combimodel geeft aan welke infrastructurele maatregelen nodig zijn en hoeveel nieuwe woningen de betreffende maatregel mogelijk maakt. Dit is uitgewerkt in een faseringsschema:

PROCESSCHEMA GEBIEDSONTWIKKEUNG WESTZIJDE HAARLEMMERMEER

NIEUW VENNEP 150 WEST V PARALLELLE“0 vSCENARIO!» vV; 1Z0U NIFUWVfNNfP V 3000 IJWEG MAATREGELEN MAATREGELEN 1 WtST HEEFT » KNIPS IJWEG TRACÉ . 2 » MAATREGELEN SCENARIO 1 ♦ 2 * 3 EN REKENKUNDIG BIJ NV (HOOFDVAART VENNEPERWEG« MAATREGELEN IJWEG TUSSEN BEPERKTE RELATIE - A4) ONTSLUITING NV EN HD . KRUISPUNT MET LISSERBROEK PARALLELLE IJWEG OP NOORDELIJKE RANDWEG EN > N20S IJWEG LISSERBROEK 350 ^ 400 NOORD GEEN V 700 V INFRA KNIP IN 1300- IJWEG 2A. KNIP IN *71 1500 DE IJWEG EN 2B. KNIP !v 1750 AANSLUITIN 2C. KNIP IJWEG, IJWEG EN 3. KNIP IJWEG, DIRECTE G N207 VIA DIRECTE DIRECTE AANSLUITING N207 EN LISSERBROEK BUSBAAN AANSLUITING N207 AANSLUITING VERBREDEN N207 EN VERBREDING AANTALLEN OP N207 N207 (ELSBROEKER (ELSBROEKERBRUG) ♦ BEÏNVLOEDEN -< BRUG TRACÉ LISSE/A44/NKT 1 EN El KAAR WEL. ER 2 EN KNIPS LISSERBROEK ZIJN DIVERSE COMBINATIES TURFSPOOR 300 MOGE LIJK GEEN V 1350 INFRA KNIPS V MM LISSERBROEK, AANVULLENDE NKT 3 EN VERLENGDE MAATREGELEN TRACÉ LISSE LISSERBROEKER KRUISPUNT A44 WEG. NKT 1 ♦ 2 LISSERWEG EN EN KNIP, IJWEG HOOFDWEG Figuur 1. faseringsschema gebiedsontwikkeling Haarlemmermeer Westzijde Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 5

Met het Combimodel is ook aangetoond dat de ontwikkellocaties Nieuw-Vennep West en Lisserbroek los van elkaar ontwikkeld kunnen worden. Dit op voorwaarde dat er een rechtstreekse ontsluiting van Lisserbroek Noord op de N207 komt en er geen directe auto- ontsluiting is tussen Nieuw-Vennep West en Lisserbroek Noord.

De fasering willen wij nog verder uitwerken in de op te stellen uitvoeringsstrategie voor de schaalsprong. Want de uiteindelijke fasering van de gebiedsontwikkelingen hangt ook af van stedenbouwkundige uitgangspunten, de opgave groen en maatschappelijke voorzieningen, de bijdragen van derden en de haalbaarheid van de business cases die de totale schaalsprong met zich meebrengt.

Investeringsanalyse Om de kwaliteit van de leefomgeving te behouden, waar mogelijk te verbeteren en te borgen bij een schaalsprong van de woningvoorraad door de bouw van 20.000-30.000 woningen hebben wij de benodigde bovenplanse ingrepen en investeringen op het gebied van mobiliteit, groen en maatschappelijke voorzieningen in beeld gebracht, zie bijlage 1. Deze investeringen zijn een direct gevolg van de gewenste woningbouw en achten wij voorwaardelijk om de woningbouw te realiseren. Het betreft de investeringen die niet toerekenbaar zijn aan de gebiedsontwikkelingen.

Bruto investeringen De investeringsanalyse geeft een eerste inzicht in de financiële omvang van de benodigde investeringen en de mogelijke dekkingsbronnen. Er is gerekend met de bevindingen uit het 'Onderzoek Fasering Haarlemmermeer Westzijde-Zuid' en het 'Uitvoeringsprogramma Mobiliteit' en verder met kengetallen waardoor de cijfers grofmazig zijn. We schatten in dat de bruto investering voor 20.000 woningen € 402 miljoen bedraagt en voor 30.000 woningen € 714 miljoen. Dit is een eerste indicatie van de financiële opgave die in details nader uitgewerkt dient te worden. Deze analyse en ook de nog op te stellen uitvoeringsstrategie zijn nadrukkelijk bedoeld om inzicht te krijgen in investeringen. Het zijn geen instrumenten om budget aan te vragen. De investeringsbesluiten vragen wij via de reguliere P&C cyclus aan bij de raad.

Netto investeringen Om de netto-investering te kunnen berekenen is een inschatting gemaakt van bijdragen van derden als mogelijke dekkingsbron. Het gaat om mogelijke subsidies van het Rijk, de provincie, de Vervoerregio Amsterdam en de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Deze mogelijke bijdrage is op basis van kengetallen en bijdragen uit het verleden geschat op € 218 miljoen voor 20.000 woningen en op € 356 miljoen bij 30.000 woningen. De netto-investering (bruto-investering minus de bijdragen derden) komt uit op circa € 184 miljoen bij 20.000 woningen en circa € 358 miljoen bij 30.000 woningen, zie tabel 1. Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 6

Netto Netto investering investering 20.000 30.000 woningen woningen (mln.) (mln.)

Bruto investering € 402 € 714 rj CO Bijdrage derden w € 356

Netto-investering € 184 € 358 Tabel 1 inschatting netto-investeringen scenario 20.000 en 30.000 woningen

Deze netto-investering berekening laat zien dat wij rekening moeten houden met een aanzienlijke investeringsopgave waarvoor dekking nodig is om de woningbouwopgaven te realiseren.

Lobby-, onderhandelings- en communicatiestrategie De bijdragen van derden is aanzienlijk maar we hebben geen zekerheid over de daadwerkelijke toekenning. Daarom is een lobby richting onze overheidspartners zoals het Rijk, de provincie Noord-Holland en de MRA van essentieel belang voor het realiseren van de woningbouw. Dit willen wij uitwerken in een lobby- en onderhandelingsstrategie als onderdeel van de op te stellen uitvoeringsstrategie voor de schaalsprong wonen. Ook het gezamenlijk optrekken met gemeenten in onze regio en met ontwikkelaars zal onderdeel uitmaken van de uit te werken lobbystrategie. De lobbystrategie zal dus richting geven aan de gesprekken met onze partners over financiële bijdragen en overeenstemming over ontsluitingen. Om al onze partners en onze inwoners goed te informeren over de schaalsprong zal tevens een communicatiestrategie onderdeel uitmaken van de uitvoeringsstrategie. De lobby- en communicatiestrategie zullen beide gebaseerd worden op het uitgangspunt dat Haarlemmermeer 'bouwt waar het kan'. Waarbij bereikbaarheid en mobiliteit, voldoende groen en maatschappelijke voorzieningen geborgd blijven. We bouwen om balans te krijgen in de woningvoorraad waarbij we het groene karakter en de uniciteit van de woonkernen in Haarlemmermeer blijven koesteren.

Dekking investeringsopgave Voor de dekking van de investeringsopgave wordt gekeken naar de inzet van de reserves Grondzaken, Schaalsprong en Ruimtelijke Investeringen Haarlemmermeer (RIH) en de uitkering gemeentefonds. De reserves Grondzaken en Schaalsprong, worden gevoed door winstnemingen uit de grondexploitaties en de reserve RIH ook uit anterieure bijdragen.

Op basis van de gemaakte inschattingen verwachten wij een stijging van de jaarlijkse kapitaallasten met gemiddeld € 6 miljoen bij een woningbouwopgave van 20.000 woningen en een stijging tot gemiddeld € 11 miljoen per jaar bij een woningbouwopgave van 30.000 woningen. Vanuit de bestaande reserves komt een bedrag van € 3 miljoen per jaar beschikbaar. Om de verwachte stijging van de kapitaallasten te kunnen dekken dient er een extra aanvullend bedrag van € 3 miljoen per jaar bij een woningbouwopgave van 20.000 woningen en € 8 miljoen per jaar bij een woningbouwopgave van 30.000 woningen gereserveerd te worden. Dit is weergegeven in tabel 2. Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 7

Variant Investeringen Bijdrage H'- Jaarlijkse Per jaar gedekt Per jaar (mln.) meer (mln.) kapitaallasten reserve aanvullend (gemiddeld) (gemiddeld) reserveren (mln.) (mln.) (gemiddeld) (mln.)

20.000 woningen €402 € 184 €6 € 3 € 3

30.000 woningen € 714 €358 € 11 € 3 € 8

Tabel 2 Stijging kapitaallasten en extra reservering

Naast de incidentele dekkingsbronnen hebben wij ook rekening gehouden met de structurele groei van de algemene uitkering gemeentefonds. Deze structurele groei en de mate van groei hangt af van de (fasering van de) schaalsprong en daarmee samenhangende inwonersgroei van Haarlemmermeer. De extra groei van de uitkering uit het gemeentefonds biedt dekking voor de toenemende beheerlasten (in de gebiedsontwikkelingen en als gevolg van de bovenplanse investeringen) maar geen ruimte om extra uit te reserveren als dekkingsbron voor de investeringsopgave. Het is daarom nodig om vanaf 2024 een deel van de toename van het gemeentefonds te reserveren voor deze hogere exploitatielasten/beheerlasten in het fysiek domein.

De reserveSchaalsprong en Ruimtelijke Investeringen Haarlemmermeer (RIH) Wij hebben gezien de vraag naar nieuwe woningen en de bestuurlijke afspraak van 'eerst bewegen, dan bouwen' bij de Voorjaarsrapportage 2019 een aparte reserve Schaalsprong ingesteld. Hierin is de winstneming 2018 vanuit de grondexploitaties gestort. Het doel van deze reserve is om voorbereidingskosten en investeringen in bovenplanse mobiliteit en in grootschalig groen in de fysieke leefomgeving te kunnen dekken. De RIH, horend bij onze structuurvisie, is een andere dekkingsbron. Beide, de RIH en de reserve Schaalsprong vullen elkaar dus aan.

De maatschappelijke voorzieningen worden niet uit de reserve Schaalsprong gedekt. Voor onderwijshuisvesting zijn de investeringen vanuit het IHP (Integraal Huisvestingsplan Onderwijsvoorzieningen) tot en met 2023 in de meerjarenbegroting opgenomen. Voor de overige maatschappelijke voorzieningen wordt de dekking zoveel mogelijk aangevraagd per gebiedsontwikkeling. Verder kan de raad een besluit nemen over de besteding van een incidenteel resultaat uit bijvoorbeeld een grondexploitatie binnen een gebiedsontwikkeling ten behoeve van de realisatie van maatschappelijke voorzieningen in dat gebied. Normaliter gaat dit resultaat via de Reserve Grondzaken. De extra opgave voor maatschappelijke voorzieningen is in de investeringsanalyse opgenomen in de netto-investeringen en moet worden gedekt uit de jaarlijks extra te reserveren bedragen. Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 8

Reserveren Uit de Investeringsanalyse blijkt dat de programmeringsopgave van de woningbouw, hoeveel woningen, waar en wanneer gebouwd kunnen wederzijds afhankelijk is van de prioritering/fasering van de investeringsopgave. Deze programmeringsopgave van de woningbouw dient nader uitgewerkt te worden. Om de voorziene investeringen te kunnen dekken moeten wij naast de bestaande RIH gelden en ingestelde reserve Schaalsprong extra reserveren voor de dekking van € 3 miljoen aan noodzakelijke structurele dekkingsmiddelen bij de woningbouwopgave van 20.000 woningen en € 8 miljoen bij de woningbouwopgave van 30.000 woningen. Hierbij is rekening gehouden met voor de toekomst geprognosticeerde RIH-bijdragen en winstnemingen uit de bouwgrondexploitaties. De geprognosticeerde RIH-bijdragen bestaan uit diverse bijdragen voor ruimtelijke ontwikkelingen. De geprognosticeerde winstnemingen uit de bouwgrondexploitaties volgen uit het Meerjaren Perspectief Grondzaken (MPG).

Deze reserveringsopgave voor extra dekkingsmiddelen, boven op de RIH, reserve Grondzaken en reserve Schaalsprong is momenteel geen reële opgave voor ons college en de raad.

Uitvoeringsstrategie: weloverwogen keuzes maken Met de verkennende onderzoeken 'Onderzoek Fasering Haarlemmermeer Westzijde-Zuid' en de 'Investeringsanalyse Schaalsprong Woningbouw' hebben wij een eerste stap gezet naar een integrale afstemming tussen de planning en samenhang van de verschillende woningbouwprojecten in relatie tot de bovenplanse opgave voor mobiliteit, groen en maatschappelijke voorzieningen. Beide onderzoeken willen wij verder gaan uitwerken in een uitvoeringsstrategie voor de schaalsprong woningbouw van 2020-2040. Daarmee willen wij:

de raad sturingsinformatie bieden die de raad in staat stelt afgewogen keuzes te maken in investeringsbesluiten die samenhangen met de fasering van de verschillende woningbouwprojecten in relatie tot de planning van de voorwaardelijke bovenplanse opgaven; een integraal overzicht bieden van bovenplanse investeringen van alle gebiedsontwikkelingen om te voorkomen dat tegengestelde belangen tussen de verschillende ontwikkelingen tot vertraging leiden op de woningbouwplanning voor een langere tijd; het overzicht behouden om geen financieel risico te lopen als gevolg van onverwachte investeringen die nodig zijn als gevolg van de te sluiten overeenkomsten met de marktpartijen; inzicht hebben in welke investeringen cruciaal zijn om zoveel mogelijk woningen te realiseren en voorkomen dat er bovenplanse investeringen gehonoreerd worden die niet direct tot voldoende woningbouw leiden; met een lobby- en onderhandelingsstrategie voorkomen dat we geen of onvoldoende bijdragen van derden ontvangen waardoor de realisatie van de bovenplanse investeringen gevaar loopt; een eenduidige lijn naar de marktpartijen bieden om te voorkomen dat er onderhandelingsrisico'svoor het kostenverhaal ontstaan. Daarnaast kan door ad hoe keuzes onduidelijkheid ontstaan voor andere marktpartijen. Dit kan leiden tot risico's in de onderhandelingen in de anterieure fases; het afbreukrisico in onze relaties met derden voorkomen. Zonder integrale afstemming en een eenduidige lijn in de lobbystrategie kan een tegenstrijdig beeld ontstaan in ambtelijke en bestuurlijke overleggen met derden zoals de provincie Noord-Holland, MRA, het Rijk en Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 9

onze buurgemeenten. Hierdoor ontstaat er een afbreukrisico in onze relatie met deze partijen.

Om de verkennende onderzoeken verder te kunnen uitwerken werken wij het komend halfjaar de volgende stappen uit: 1. in kaart brengen van de planning van de anterieure fasen van de versnellingslocaties BolsPionier, Lisserbroek, Nieuw-Vennep West en Cruquiushof/Bennebroekerdijk en de planning van de bovenplanse investeringen mobiliteit, groen en maatschappelijke voorzieningen voor de periode 2020-2024; 2. op basis van deze planningen het bijbehorende kasritme voor de bovenplanse investeringen 2020-2024 uitwerken; 3. beleidsuitgangspunten onderzoeken voor groen en maatschappelijke voorzieningen (de beleidsuitgangspunten voor mobiliteit zijn conform het Uitvoeringsprogramma Mobiliteit): a. in relatie tot haalbaarheid van de gebiedsontwikkelingen. Hierbij uitgaande van het (geamendeerde) Integraal Accommodatieplan (IAP) zoals vastgesteld d.d. 11 juni 2020; b. door een extern bureau een benchmark te laten uitvoeren voor het beleidskader Groen en Maatschappelijke voorzieningen Haarlemmermeer ten opzichte van het beleid van de gemeenten Haarlem, Zaanstad en Almere; c. door uitwerking/inzicht verkrijgen in doelmatigheid van een investering ten opzichte van het aantal woningen dat gerealiseerd wordt. 4. uitwerken van de mogelijke scenario's op basis van stap 1, 2 en 3 in een Uitvoerings ­ strategie Schaalsprong Wonen; 5. uitwerken van een lobbystrategie op basis van stap 4; 6. uitwerken van stappen 1 tot en met 5 tot een raadsvoorstel Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen 2021.

Allerlei ontwikkelingen in de gebiedsontwikkeling kunnen aanleiding geven tot wijzigingen in de uitvoeringstrategie. Daarom zullen wij de uitvoeringsstrategie in 2021 en in 2022 actualiseren.

Wat zijn de kanttekeningen en risico's? Zonder een verdere uitwerking van de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen lopen wij het risico dat door gebrek aan overzicht de woningbouwplanning vertraagt en we onvoldoende zicht hebben op de cruciale bovenplanse investeringen voor de totale woningbouwopgave. Door gebrek aan overzicht kunnen we financieel risico lopen als onverwachte investeringen nodig blijken te zijn bij het sluiten van overeenkomsten met de marktpartijen.

Zonder een lobby-, onderhandelingsstrategie lopen we het risico dat we geen of onvoldoende bijdragen van derden ontvangen of dat er een tegenstrijdig beeld ontstaat in de overleggen met onze partners met een afbreukrisico in de relatie tot gevolg. Tot slot kunnen er onderhandelingsrisico's ontstaan met marktpartijen over het kostenverhaal.

3.3 Wat mag het kosten? De kosten voor de uitvoering van deze nota zijn voor de inzet van een procesmanager, programmasecretaris, planeconoom, planner en extern onderzoek en ondersteuning in het tweede halfjaar van 2020. Met deze kosten is geen rekening gehouden in de programmabegroting. Gezien het belang van de voortgang van de woningbouw zullen wij, vooruitlopend op het beschikbaar stellen van een budget van € 250.000 door de raad bij de Najaarsrapportage 2020, reeds starten met de uitwerking van de uitvoeringsstrategie, onder Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 10

voorbehoud dat de raad geen wensen en bedenkingen tegen ons besluit heeft geuit gedurende een periode van drie weken nadat ons besluit ter bespreking aan de raad gezonden is.

Bij de Voorjaarsrapportage 2021 wordt een budget van € 250.000 per jaar aangevraagd voor de jaarlijkse herijking van de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen in de jaren 2021 en in 2022 en voor de sturing op de uitvoering van deze uitvoeringsstrategie. Ook hierbij gaat het om de kosten van de procesmanager, programmasecretaris, planeconoom, planner en extern onderzoek en ondersteuning. De berekening van deze kosten wordt nog nader gespecificeerd bij de Voorjaarsrapportage 2021.

3.4 Wie is daarvoor verantwoordelijk? De woningbouwopgave en bijbehorende Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen vallen onder de verantwoordelijkheid van de raad. De portefeuillehouder Woningbouw & Financiën is het eerste aanspreekpunt binnen het college. De raad is verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen van het budget. Tot het beschikbaar stellen van het budget kan pas bij de Najaarsrapportage 2020 besloten worden. Daarom wordt de raad nu in de gelegenheid gesteld om wensen of bedenkingen bij dit voorstel in te dienen. Indien de raad binnen drie weken geen wensen of bedenkingen indient, worden de beslispunten 2 en 3 van deze nota uitgevoerd.

3.5 Welke overige relevante informatie is beschikbaar? Onderdeel van de uitwerking van de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen is een lobbystrategie. Op basis van deze uitwerking wordt tevens een communicatiestrategie opgesteld. Deze communicatiestrategie is gericht op onze inwoners, ontwikkelaars, buurgemeenten, de provincie Noord-Holland, de MRA en het Rijk.

3.6 Wanneer en hoe zal de raad/het college over de voortgang worden geïnformeerd? De raad heeft in het kennisatelier over Wonen op 18 april 2019 middels een presentatie een eerste kennismaking gehad met de Verkenning Uitvoeringsstrategie Versnelling Woningbouw 2020-2040. Wij leggen in het eerste kwartaal van 2021 de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen ter bespreking voor aan de raad. Dit raadsvoorstel betreft de uitwerking conform de stappen uit paragraaf 3.2. Daarna zullen wij jaarlijks, in 2022 en 2023, gelijktijdig met de voorjaarsrapportage, een actualisatie van de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen ter bespreking aan de raad te sturen.

De daadwerkelijke investeringsbesluiten worden aan de raad ter besluitvorming voorgelegd via de reguliere besluitvorming over de gebiedsontwikkelingen danwel voor investeringen kleiner dan € 2 miljoen bij de besluitvorming over een planning- en control product (bij voorkeur de voorjaarsrapportage) en voor investeringen van € 2 miljoen en hoger via een separaat inhoudelijk raadsvoorstel.

Over de voortgang van de versnellingslocaties informeren wij de raad met bestuurlijke projectrapportages via de projectorganisaties van deze gebiedsontwikkelingen.

Over de voortgang van groen en maatschappelijke voorzieningen informeren wij de raad via de actualisatie rond september 2020 van het landschap en groenbeleid en voor maatschappelijke Verkennend onderzoek voor een uitvoeringsstrategie schaalsprong wonen Pagina 11

voorzieningen via het Integraal Accommodatieplan (IAP) en Integraal Huisvestingsplan Onderwijsvoorzieningen (IHP).

3.7 Wat betekent dit voor de Metropoolregio Amsterdam (MRA)? Met het vaststellen en verder uitwerken van de Uitvoeringsstrategie Schaalsprong Wonen maken wij de woningbouwplanning en de financiële opgave inzichtelijk. Met de investeringsanalyse tonen wij aan dat Haarlemmermeer voor grote financiële uitgaven staat die een deel van de regionale woningbouwopgave van de MRA mogelijk maken.

Wij zijn voor het realiseren van onze woningbouwopgave in hoge mate afhankelijk van onze partners in de regio of bij het Rijk. Uit de investeringsanalyse blijkt dat meer dan de helft van de benodigde investeringen gedekt moet worden door derden. De lobby richting onze overheidspartners zoals het Rijk, de provincie Noord-Holland en de MRA is daarom van essentieel belang voor het realiseren van de woningbouw. Het gezamenlijk optrekken met gemeenten in onze regio en ook met ontwikkelaars is een ander essentieel onderdeel van de uit te werken lobbystrategie. De Lobbystrategie Schaalsprong Wonen is nodig om met onze partners het gesprek te kunnen voeren over financiële bijdragen en overeenstemming over ontsluitingen.

4. Ondertekening

Burgemeester en wethouders van de gemeentr Haarlemmermeer, de secretaris, de burgemeester,

Bijlage(n) Investeringsanalyse Schaalsprong Woningbouw (geh