Ostrowiec Świętokrzyski, Czerwiec 2016

Ostrowiec Świętokrzyski, czerwiec 2016

Autorami niniejszego projektu planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego są członkowie zespołu specjalistów ds. publicznego transportu zbiorowego REFUNDA z Wrocławia. REFUNDA Sp. z o.o. pl. Solny 16 50-062 Wrocław

www.refunda.pl

Spis treści 1 Cel planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego ...... 6 1.1 Cel planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego ...... 7 1.2 Metodologia tworzenia planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego ...... 7 1.3 Konsultacje społeczne ...... 7 2 Podstawowe informacje o obszarze objętym planem zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego ...... 9 2.1 Charakterystyka jednostek administracyjnych objętych planem ...... 10 2.1.1 Powiat ostrowiecki ...... 10 2.1.2 Jednostki samorządowe wschodzące w skład powiatu ostrowieckiego ...... 11 2.2 Sytuacja społeczno – gospodarcza obszaru ...... 13 2.2.1 Liczba ludności i gęstość zaludnienia ...... 13 2.2.2 Struktura funkcjonalna ludności ...... 15 2.2.3 Bezrobocie ...... 15 2.2.4 Prognoza liczby ludności ...... 16 2.2.5 Podsumowanie ...... 18 2.3 Układ drogowy i kolejowy ...... 18 2.3.1 Sieć drogowa ...... 19 2.3.2 Sieć kolejowa ...... 22 2.4 Transport pasażerski dostępny na terenie powiatu ostrowieckiego ...... 22 2.4.1 Transport drogowy ...... 22 2.4.2 Transport kolejowy ...... 24 2.4.3 Transport lotniczy ...... 25 3 Sieć komunikacyjna, na której planowane będzie wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej ...... 26 3.1 Obecna sieć komunikacyjna ...... 27 3.2 Sieć komunikacyjna, na której planowane jest wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej ...... 32 4 Ocena i prognoza potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ostrowieckiego...... 37 4.1 Lokalizacja obiektów użyteczności publicznej ...... 38 4.1.1 Urzędy i instytucje publiczne ...... 38 4.1.2 Placówki oświatowe ...... 39 4.1.3 Strefy przemysłowe i duże zakłady pracy ...... 40 4.1.4 Obiekty sportowe, rekreacyjne i kulturalne ...... 40 4.1.5 Publiczne placówki służby zdrowia ...... 41

4.2 Dominujące kierunki przemieszczania się mieszkańców powiatu ostrowieckiego ...... 43 4.2.1 Dojazdy do szkół ...... 43 4.2.2 Dojazdy do pracy ...... 43 4.3 Zmiany potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ostrowieckiego w zależności od czasu ich występowania ...... 45 4.3.1 Zmiany potrzeb przewozowych w zależności od dnia tygodnia ...... 45 4.3.2 Zmiany potrzeb przewozowych w zależności od pory dnia ...... 45 4.4 Zapewnienie dostępu osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu publicznego ...... 46 4.5 Podsumowanie...... 47 5 Przewidywane finansowanie usług przewozowych ...... 48 5.1 Źródła i formy finansowania ...... 49 5.2 Koszty z jakimi może wiązać się uruchomienie przewozów użyteczności publicznej . 49 5.3 Rentowność linii komunikacyjnych ...... 51 6 Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu ...... 52 6.1 Wskaźnik motoryzacji ...... 53 6.2 Preferowane cechy komunikacji zbiorowej określone na podstawie przeprowadzonych na obszarze powiatu ostrowieckiego badań marketingowych – ankietowych ...... 54 6.2.1 Metodologia badań ...... 54 6.2.2 Metryka respondentów...... 55 6.2.3 Analiza wyników badań ...... 57 6.2.4 Podsumowanie ...... 64 7 Zasady organizacji rynku przewozów ...... 65 7.1 Powiat ostrowiecki jako organizator publicznego transportu zbiorowego ...... 66 7.2 Przewidywany tryb wyboru operatora publicznego transportu zbiorowego ...... 67 7.3 Przystanki komunikacyjne i dworce, których właścicielem lub zarządzającym jest powiat ostrowiecki ...... 68 7.4 Przygotowanie oferty przewozowej ...... 68 7.5 Projektowanie systemu taryfowo-biletowego i dystrybucji biletów ...... 69 8 Przewidywany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej ...... 71 8.1 Informacje ogólne ...... 72 8.2 Pożądany standard taboru obsługującego sieć komunikacyjną ...... 73 8.2.1 Uwzględnienie w pożądanym standardzie usług przewozowych aspektów związanych z ochroną środowiska naturalnego ...... 73 8.2.2 Uwzględnienie w pożądanym standardzie usług przewozowych dostępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego ...... 74 8.2.3 Standardy wyposażenia pojazdów w publicznym transporcie zbiorowym ...... 74

8.3 Pożądany standard infrastruktury przystankowej ...... 75 8.3.1 Uwzględnienie w pożądanym standardzie usług przewozowych dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej ...... 75 8.3.2 Docelowy standard przystanków komunikacyjnych ...... 76 9 Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera ...... 78 9.1 Organizacja systemu informacji pasażerskiej ...... 79 9.2 Planowany system informacji pasażerskiej ...... 79 10 Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego na obszarze powiatu ostrowieckiego . 82 10.1 Modernizacja i budowa nowych przystanków ...... 84 10.2 Tabor wykorzystywany w powiatowych przewozach użyteczności publicznej ...... 85 11 Weryfikacja i aktualizacja Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego ...... 86 12 Część graficzna Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego ...... 88 13 Spis map, tabel i wykresów ...... 90 13.1 Spis map ...... 91 13.2 Spis tabel ...... 91 13.3 Spis wykresów ...... 91

1 Cel planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego

1.1 Cel planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego

Celem planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego (dalej jako plan transportowy dla powiatu ostrowieckiego) jest zaplanowanie oferty publicznego transportu zbiorowego tak, aby spełniała ona oczekiwania mieszkańców powiatu ostrowieckiego przy zachowaniu odpowiedniego standardu jakości oraz wydajności systemu transportowego. Zamierzenie to zostanie osiągnięte poprzez określenie w niniejszym planie transportowym przez organizatora publicznego transportu zbiorowego zestawu standardów obowiązujących w powiatowych przewozach pasażerskich oraz nakreślenie sieci komunikacyjnej, na której realizowane będą usługi przewozowe o charakterze użyteczności publicznej. Proces rozwoju publicznego transportu zbiorowego uwzględniać będzie przede wszystkim potrzeby osób o ograniczonej mobilności (zarówno niepełnosprawnych i z dysfunkcjami ruchowymi, jak i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym) oraz zagadnienia związane z ochroną środowiska naturalnego.

1.2 Metodologia tworzenia planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego

Plan jest dokumentem składającym się z: - części diagnostycznej, obejmującej charakterystykę społeczno-gospodarczą obszaru objętego planem, sieć komunikacyjną tego obszaru oraz ocenę społecznych potrzeb przewozowych wraz z preferencjami wyboru środków transportu, - części planistycznej, obejmującej przewidywane finansowanie rozwoju transportu, planowaną ofertę przewozową oraz pożądany standard usług przewozowych, zasady organizacji rynku przewozów oraz kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego. Zakres planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego jest zgodny z art. 12 ust. 1. Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego. Przy opracowywaniu niniejszego planu transportowego wykorzystano dane i materiały będące w dyspozycji Starostwa Powiatowego w Ostrowcu Świętokrzyskim i Głównego Urzędu Statystycznego. Wykorzystano również branżowe oraz ogólnodostępne informacje pochodzące ze stron internetowych, publikacji i wydawnictw o tematyce związanej z publicznym transportem zbiorowym. Przy opracowywaniu niniejszego dokumentu uwzględniono zapisy krajowego oraz wojewódzkiego planu transportowego.

1.3 Konsultacje społeczne

Niniejszy plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego, jako akt prawa miejscowego, poddany zostanie trzytygodniowym konsultacjom społecznym. Ich celem będzie poinformowanie lokalnej społeczności o planowanych działaniach przewidzianych do realizacji w ramach planu transportowego oraz stworzenie mieszkańcom

powiatu ostrowieckiego możliwości zgłoszenia ewentualnych uwag i wskazania rozwiązań preferowanych. Informacja o opracowanym projekcie niniejszego planu transportowego dla powiatu ostrowieckiego zostanie ogłoszona w miejscowej prasie, w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) oraz w sposób zwyczajowo przyjęty, określając miejsce wyłożenia projektu planu transportowego dla powiatu ostrowieckiego oraz formę, miejsce i termin składania opinii dotyczących tego projektu.

2 Podstawowe informacje o obszarze objętym planem zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego

2.1 Charakterystyka jednostek administracyjnych objętych planem

2.1.1 Powiat ostrowiecki

Powiat ostrowiecki położony jest w północno - wschodniej części województwa świętokrzyskiego. Zajmuje powierzchnię 617 km2 i liczy 113 678 mieszkańców (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). Obejmuje swym zasięgiem miasto Ostrowiec Świętokrzyski, 2 gminy miejsko – wiejskie: Ćmielów i Kunów, a także 3 gminy wiejskie: Bałtów, Bodzechów i Waśniów. Powiat ostrowiecki graniczy z 4 innymi powiatami: od północnego zachodu z powiatem starachowickim, od południowego zachodu z powiatem kieleckim, od południa oraz wschodu z powiatem opatowskim, zaś od północy z powiatem lipskim (województwo mazowieckie).

Mapa 1. Mapa powiatu ostrowieckiego Źródło: opracowanie własne

2.1.2 Jednostki samorządowe wschodzące w skład powiatu ostrowieckiego

Miasto Ostrowiec Świętokrzyski Miasto znajduje się w centralnej części powiatu ostrowieckiego. Miasto sąsiaduje z 2 gminami: od północnego zachodu z gminą Kunów, zaś od pozostałych kierunków miasto otoczone jest przez gminę Bodzechów. Powierzchnia miasta to 46 km2, co klasyfikuje je na 4 miejscu wśród największych miast województwa świętokrzyskiego i stanowi 7,5% powierzchni powiatu ostrowieckiego. Ostrowiec Świętokrzyski zamieszkuje 71 728 osób (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). Gmina Ćmielów Gmina znajduje się w południowo – wschodniej części powiatu ostrowieckiego. Sąsiaduje z 7 gminami: od północy z gminą Bałtów, od zachodu z gminą Bodzechów, od południowego zachodu z gminami Sadowie (powiat opatowski) oraz Opatów (powiat opatowski), od południowego wschodu z gminą Wojciechowice (powiat opatowski), zaś od wschodu z gminami Ożarów (powiat opatowski) oraz Tarłów (powiat opatowski). Gmina zajmuje powierzchnię 118 km2 (19,1% powierzchni powiatu ostrowieckiego) liczy 7 625 mieszkańców (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). W skład gminy wchodzi miasto Ćmielów oraz 24 sołectwa: Boria, Borownia, Buszkowice, Brzóstowa, Czarna Glina, Drzenkowice, Glinka, Grójec, Jastków, Krzczonowice, Łysowody, Piaski Brzóstowskie, Podgrodzie Smyków, Podgórze, Przeuszyn, Ruda Kościelna, Stoki Duże, Stoki Małe, Stoki Stare, Trębanów, Wiktoryn, Wola Grójecka, Wólka Wojnowska oraz Wojnowice. Gmina Kunów Położona jest w północno – zachodniej części powiatu ostrowieckiego. Gmina graniczy z 6 gminami: od południowego zachodu z gminą Waśniów, od południowego wschodu oraz północnego wschodu z gminą Bodzechów, od wschodu z miastem Ostrowiec Świętokrzyski, od północy z gminami Sienno (województwo mazowieckie, powiat lipski) oraz Brody (województwo mazowieckie, powiat lipski), zaś od zachodu z gminą Pawłów (powiat starachowicki). Powierzchnia gminy wynosi 114 km2 (18,5% powierzchni powiatu ostrowieckiego), zaś liczba mieszkańców gminy wynosi 10 018 (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). W obrębie gminy znajduje się miasto Kunów oraz 19 sołectw: Biechów, Boksycka, Bukowie, Chocimów, Doły Biskupie, Janik, Kolonia Inwalidzka, Kolonia Piaski, Kunów, Kunów Piaski, Kurzacze, Małe Jodło, Miłkowska Karczma, Nietulisko Duże, Nietulisko Małe, Prawęcin, Rudka, Udziców oraz Wymysłów.

Gmina Bałtów Gmina znajduje się w północno – wschodniej części powiatu ostrowieckiego. Sąsiaduje z 4 gminami: od południowego zachodu z gminą Bodzechów, od południa z gminą Ćmielów, od wschodu z gminą Tarłów (powiat opatowski), zaś od północnego zachodu z gminą Sienno (województwo mazowieckie, powiat lipski). Gmina zajmuje powierzchnię 105 km2 (17% powierzchni powiatu ostrowieckiego), którą zamieszkuje 3 569 osób (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). Gmina składa się z 16 sołectw: Antoniów, Bałtów, Borcuchy, Lemierze, Maksymilianów, Michałów, Okół I, Okół II, Pętkowice, Rudka Bałtowska, Skarbka, Wólka Bałtowska, Wólka Bałtowska-Kolonia, Wólka Pętkowska, Wólka Trzemecka oraz Wycinka.

Gmina Bodzechów Gmina znajduje się w centralnej części powiatu ostrowieckiego. Graniczy z 7 gminami: okala miasto Ostrowiec Świętokrzyski (za wyjątkiem północno – zachodniej części miasta), od zachodu i północnego zachodu graniczy z gminą Kunów, od południowego zachodu z gminą Waśniów, od południa z gminą Sadowie (powiat opatowski), od wschodu z gminą Ćmielów, od północnego wschodu z gminą Bałtów, zaś od północy z gminą Sienno (województwo mazowieckie, powiat lipski). Powierzchnia gminy to 122 km2 (19,8% powierzchni powiatu ostrowieckiego), zaś liczba mieszkańców gminy to 13 679 osób (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). W obrębie gminy znajduje się 27 sołectw: Bodzechów, Broniszowice, Chmielów, Denkówek, Goździelin, Gromadzice, Jędrzejowice, Jędrzejów, Kosowice, Magonie, Miłków, Mirkowice, Mychów, Mychów Kolonia, Nowa Dębowa Wola, Podszkodzie, Przyborów, Romanów, Sarnówek Duży, Sarnówek Mały, Stara Dębowa Wola, Sudół, Szewna, Szwarszowice, Szyby, Świrna oraz Wólka Bodzechowska. Gmina Waśniów Znajduje się w południowo – zachodniej części powiatu ostrowieckiego. Gmina sąsiaduje z 7 gminami: od północnego wschodu z gminami Bodzechów oraz Kunów, od północnego zachodu z gminą Pawłów (powiat starachowicki), od zachodu z gminą Nowa Słupia (powiat kielecki), od południowego zachodu z gminą Łagów (powiat kielecki), od południa z gminą Baćkowice (powiat opatowski) zaś od południowego wschodu z gminą Sadowie (powiat opatowski). Gmina zajmuje powierzchnię 112 km2 (18,2% powierzchni powiatu ostrowieckiego), która jest zamieszkiwana przez 7 059 mieszkańców (dane na dzień 31.12.2014 r. wg GUS). W skład gminy wchodzi 29 sołectw: Boksyce, Boleszyn, Czajęcice, Czażów, Dobruchna, Garbacz, Grzegorzowice, Janowice, Jeżów, Kotarszyn, Kraszków, Milejowice, Momina, Nosów, Nowy Skoszyn, Pękosławice, Piotrów, Prusinowice, Roztylice, Sarnia Zwola, Sławęcice, Strupice, Stryczowice, Śnieżkowice, Waśniów, Wojciechowice, Worowice, Wronów oraz Zajączkowice.

2.2 Sytuacja społeczno – gospodarcza obszaru

2.2.1 Liczba ludności i gęstość zaludnienia

Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, powiat ostrowiecki liczył pod koniec 2014 r. 113 678 mieszkańców. Tabela poniżej prezentuje liczbę ludności w poszczególnych gminach oraz w całym powiecie ostrowieckim w latach 2005, 2010 oraz 2014, zaś poniższy wykres prezentuje zmiany liczby ludności w latach 2010 – 2014.

Tabela 1. Liczba ludności w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach w latach 2005, 2010 oraz 2014 Liczba ludności w latach Jednostka terytorialna 2005 2010 2014 Powiat ostrowiecki 116599 116513 113678 Ostrowiec Świętokrzyski 74211 73847 71728 Bałtów 4027 3830 3569 Bodzechów 13414 13756 13679 Ćmielów 7891 7834 7625 Kunów 9985 10131 10018 Waśniów 7071 7115 7059

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

80000

70000

60000

Ostrowiec Świętokrzyski 50000 Bałtów 40000 Bodzechów Ćmielów 30000

Liczba Liczba ludności Kunów

20000 Waśniów

10000

0 2010 2011 2012 2013 2014

Wykres 1. Zmiany liczby ludności w gminach powiatu ostrowieckiego w latach 2010 – 2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Liczba ludności w powiecie ostrowieckim w ostatnich latach maleje. W porównaniu do roku 2005, w 2014 roku liczba ludności zmalała o blisko 3 000 mieszkańców. Duży wpływ na spadek liczby ludności całego powiatu ma miasto Ostrowiec Świętokrzyski. W ciągu 10 lat liczba ludności w Ostrowcu Świętokrzyskim spadła o 2 483 osoby. Spadek liczby mieszkańców nastąpił

również w gminach Bałtów, Ćmielów oraz Waśniów. Gminy Bodzechów oraz Kunów to jedyne gminy, w których w porównaniu z rokiem 2005, nastąpił wzrost liczby ludności Poniższa tabela oraz wykres przedstawiają gęstość zaludnienia w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach.

Tabela 2. Gęstość zaludnienia w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach w latach 2005, 2010 oraz 2014 Gęstość zaludnienia w latach Jednostka terytorialna 2005 2010 2014 Powiat ostrowiecki 189 189 184 Ostrowiec Świętokrzyski 1599 1591 1545 Bałtów 38 36 34 Bodzechów 110 113 112 Ćmielów 67 66 65 Kunów 88 89 88 Waśniów 64 64 63

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

1800

]

2 1545 1600 1400 1200 1000 800 600 400 184 112 200 34 65 88 63

0 Gęstość zaludnienia [os./km

Wykres 2. Gęstość zaludnienia w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach w 2014 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W 2014 roku największa gęstość zaludnienia wystąpiła w Ostrowcu Świętokrzyskim (1 545 os./km2). Najmniejsza gęstość zaludnienia w 2014 roku wystąpiła w gminie Bałtów (34 os./km2). Na przestrzeni 10 lat największa zmiana gęstości zaludnienia miała miejsce w Ostrowcu Świętokrzyskim - gęstość zaludnia zmniejszyła się o 54 os./km2. W całym powiecie ostrowieckim gęstość zaludnienia w 2014 roku wyniosła 184 os./km2. Liczba mieszkańców i ich rozmieszczenie na terenie powiatu są istotnymi informacjami w przypadku planowania komunikacji powiatowej o charakterze użyteczności publicznej i zostały wzięte pod uwagę przy wyznaczaniu planowanej sieci komunikacyjnej. Innymi

istotnymi parametrami są struktura funkcjonalna ludności oraz stopa bezrobocia mieszkańców powiatu opisane w kolejnych rozdziałach.

2.2.2 Struktura funkcjonalna ludności

Strukturę funkcjonalną charakteryzuje się poprzez podział ludności na trzy grupy ekonomiczne:  W wieku przedprodukcyjnym – przedział wiekowy 0 – 17 lat,  W wieku produkcyjnym – przedziały wiekowe 18 – 59 lat (kobiety) oraz 18 – 64 lat (mężczyźni),  W wieku poprodukcyjnym – 60 lat i więcej (kobiety) oraz 65 lat i więcej (mężczyźni). Na poniższym wykresie przedstawiono udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w powiecie ostrowieckim.

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2010 2011 2012 2013 2014 Poprodukcyjny 18,6% 19,3% 20,1% 20,8% 21,6% Produkcyjny 64,3% 64,0% 63,5% 63,0% 62,4% Przedprodukcyjny 17,0% 16,7% 16,4% 16,2% 15,9%

Wykres 3. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w ludności ogółem w powiecie ostrowieckim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W Polsce, jak i w Europie, w ostatnich latach ma miejsce zjawisko starzenia się społeczeństwa. Zjawisko to występuje również w powiecie ostrowieckim. W przeciągu 5 lat liczba osób w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym zmniejszyła się na rzecz osób w wieku poprodukcyjnym. W konsekwencji zmniejszy się liczba podróży obligatoryjnych (do szkół, a za kilka, kilkanaście lat do pracy), a zwiększy się liczba podróży incydentalnych (w przypadku osób starszych – do placówek służby zdrowia czy na zakupy). Jeśli taki trend się utrzyma, na przestrzeni lat może dojść również do sytuacji, w której zmieni się udział podróży w godzinach szczytu i poza nim.

2.2.3 Bezrobocie

Stopa bezrobocia jest jedną z wartości określających sytuację ekonomiczną ludności zamieszkującej dany obszar. Poniższy wykres przedstawia stopę bezrobocia w powiecie ostrowieckim, województwie świętokrzyskim oraz w Polsce w ostatnich 10 latach.

5 Stopa Stopa bezrobocia [%]

0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Polska 17,6 14,8 11,2 9,5 12,1 12,4 12,5 13,4 13,4 11,4 Woj. świętokrzyskie 20,6 17,7 14,9 13,7 15,1 15,2 15,2 16 16,6 14,1 Powiat ostrowiecki 25,7 22,6 18,8 16,1 20,9 20,6 20,4 22,2 22,5 19,1

Wykres 4. Stopa bezrobocia w powiecie ostrowieckim, woj. świętokrzyskim oraz w Polsce w latach 2005 – 2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W 2005 roku stopa bezrobocia w powiecie ostrowieckim była wyższa zarówno od stopy bezrobocia w województwie świętokrzyskim, jak i od stopy bezrobocia w Polsce. W latach 2005 – 2008 stopa bezrobocia w powiecie ostrowieckim, jak i w województwie świętokrzyskim i w Polsce, charakteryzowała się tendencją malejącą. Lata 2008 – 2013 to wahania stopy bezrobocia w powiecie z tendencją wzrostową. Od roku 2013 obserwuje się ponowny spadek stopy bezrobocia.

2.2.4 Prognoza liczby ludności

Celem prawidłowego zaplanowania sieci komunikacyjnej należy wziąć pod uwagę prognozy dotyczące liczby i struktury ludności zamieszkującej analizowany obszar. Na ich podstawie można wywnioskować zmiany potrzebne w przyszłości w sferze transportu. Poniżej znajduje się wykres z prognozą liczby ludności w powiecie ostrowieckim do 2030 roku.

140000

120000

100000

80000

60000

Liczba Liczba ludności 40000

20000

0 2010 2015 2020 2025 2030

Liczba ludności Prognozowana liczba ludności

Wykres 5. Prognozowana liczba ludności powiatu ostrowieckiego do roku 2030 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Według prognozy GUS, liczba mieszkańców powiatu ostrowieckiego będzie malała. W porównaniu do roku 2014, w roku 2030 liczba mieszkańców zmniejszy się o ponad 13 000 osób. Poniższy wykres przedstawia prognozowaną zmianę funkcjonalnych struktur wiekowych w powiecie ostrowieckim do roku 2030.

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2020 2025 2030 Poprodukcyjny 23,8% 26,6% 28,1% Produkcyjny 61,6% 59,3% 59,0% Przedprodukcyjny 14,6% 14,0% 12,9%

Wykres 6. Prognoza udziału ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w powiecie ostrowieckim w latach 2020, 2025 i 2030 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Powyższy wykres pokazuje, że udział osób w wieku przedprodukcyjnym będzie dalej spadał na rzecz osób w wieku poprodukcyjnym. Takie szacunki sugerują, że znacznie zmaleje liczba osób podróżujących obligatoryjnie – do szkoły i pracy.

2.2.5 Podsumowanie

Powiat ostrowiecki składa się z miasta Ostrowiec Świętokrzyski, 2 gmin wiejsko – miejskich i 3 gmin wiejskich. W ostatnich latach liczba ludności w powiecie maleje – taki trend będzie się utrzymywał do 2030 roku przy jednoczesnym procesie starzenia się społeczeństwa. Najgęściej zaludnione jest miasto Ostrowiec Świętokrzyski. Stopa bezrobocia w roku 2014 w porównaniu z rokiem 2013 znacząco spadła, jednak w dalszym ciągu jest wyższa zarówno od stopy bezrobocia w Polsce, jak i w województwie świętokrzyskim. Starzenie się społeczeństwa może sugerować, że coraz mniej osób będzie odbywało podróże obligatoryjne (dom – szkoła – dom oraz dom – praca – dom), natomiast coraz więcej osób może podróżować incydentalnie, np. do placówek służby zdrowia, urzędów czy obiektów sportowych, rekreacyjnych i kulturalnych.

2.3 Układ drogowy i kolejowy

Poniższa mapa przedstawia sieć drogową oraz kolejową powiatu ostrowieckiego.

Mapa 2. Układ drogowy i kolejowy powiatu ostrowieckiego Źródło: opracowanie własne

2.3.1 Sieć drogowa

Układ drogowy powiatu ostrowieckiego tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe oraz gminne. Przez obszar objęty planem transportowym przebiegają 2 drogi krajowe: droga krajowa nr 9 oraz droga krajowa nr 42.  Droga krajowa nr 9 – łączy Radom z Rzeszowem. Przecinając powiat ostrowiecki, droga znajduje się na terenie gmin Kunów, Bodzechów oraz miasta Ostrowiec Świętokrzyski.  Droga krajowa nr 42 – połączenie między Kamienną koło Namysłowa i Rudnikiem koło Starachowic. Fragment drogi przebiega przez gminę Kunów. Drogi wojewódzkie znajdujące się w powiecie ostrowieckim to droga wojewódzka nr 751, droga wojewódzka nr 754 oraz droga wojewódzka nr 755.  Droga wojewódzka nr 751 – droga łączy Ostrowiec Świętokrzyski z Suchedniowem. Przecinając powiat ostrowiecki, droga przechodzi przez gminy Waśniów i Bodzechów oraz miasto Ostrowiec Świętokrzyski.  Droga wojewódzka nr 754 – połączenie między Ostrowcem Świętokrzyskim – Bałtowem – Solcem n/Wisłą - Gołębiowem. Na terenie powiatu ostrowieckiego, droga przechodzi przez miasto Ostrowiec Świętokrzyski oraz gminy Bodzechów i Bałtów.  Droga wojewódzka nr 755 – droga łączy Ostrowiec Świętokrzyski z Ożarowem, Zawichostem i Kosinem. Przechodząc przez powiat ostrowiecki, droga przecina miasto Ostrowiec Świętokrzyski oraz gminy Bodzechów i Ćmielów. Drogi powiatowe znajdujące się na terenie powiatu ostrowieckiego zostały przedstawione w poniższej tabeli. Łączna długość dróg powiatowych w powiecie ostrowieckim wynosi 345,462 km.

Tabela 3. Drogi powiatowe znajdujące się w powiecie ostrowieckim

Numer Długość Lp. Nazwa drogi drogi [km] Gmina Bałtów 1 0676 T Przez wieś Maksymilianów od km 0+000 do km 4+632 4,632 2 0677 T Bałtów - Lemierze 4,47 3 0678 T Ćmielów- Podgórze- Lemierze - Ulów 3,384 4 0679 T Pętkowice – granica powiatów 4,518 5 0680 T Borcuchy – Wólka Bałtowska 1,537 6 0681 T (Sienno)-granica województwa- Bałtów 5,186 7 0682 T Antoniów - Bałtów 5,055 8 0683 T Michałów - Okół 3,071 9 0755 T Skarbka-Wólka Pętkowska- Potoczek- Tarłów 7,384 Razem: 39,237 Gmina Bodzechów 1 0645 T Kosowice - Janowice 1,899 2 0661 T Miłkowska Karczma – Dębowa Wola 2,463 3 0662 T (Sienno) Sarnówek- Ostrowiec Św. 3,612 4 0663 T Kunów- Chmielów 1,925 5 0664 T Boksycka – Chmielów- Ostrowiec Św. 2,863

Numer Długość Lp. Nazwa drogi drogi [km] 6 0665 T Strupice- Jędrzejowice- Ostrowiec św. 6,686 7 0666 T Bukowie - Świrna 3,226 8 0668 T Jędrzejowice - Szwarszowice 3,768 9 0669 T Podszkodzie - Broniszowice 3,538 10 0670 T Podszkodzie- Gromadzice-granica powiatu 3,779 11 0671 T Szewna - Gromadzice 4,521 12 0672 T Szewna - Miłków 1,64 13 0673 T Denkówek - Jędrzejów 4,634 14 0674 T Goździelin - Romanów 4,87 15 0675 T Ostrowiec –Przyborów - Bodzechów 3,215 16 0690 T Jelenia Góra –Boria- Wólka Lipowa-Słupia Nadbrzeżna 1 ,720 17 0726 T Bodzechów- Grocholice- Opatów 3,765 18 1029T Szewna- ulica Armii Krajowej 0,417 Ulica H. Sienkiewicza w Ostrowcu Św. – Boksycka- do 19 1007T 0,423 drogi krajowej nr 9 20 1032T Sudół- Kąty Denkowskie 0,826 Razem: 59,79 Gmina Ćmielów 1 0678 T Ćmielów- Podgórze- Lemierze- Ulów 12,04 2 0689 T Ćmielów- Krzczonowice- Przeuszyn 7,696 3 0690 T Jelenia Góra -Boria -Wólka Lipowa-Słupia Nadbrzeżna 6,504 Od drogi wojewódzkiej Nr 755- Czarna Glina- do drogi 4 0691 T 8,105 powiatowej nr 0692T 5 0692 T Ćmielów- Ruda Kościelna- Boria 10,482 6 0693 T Ożarów- Śródborze- Łysowody- do dr. woj. nr 755 5,224 7 0698 T Obręczna- Drzenkowice- do drogi woj. nr 755 4,637 8 0727 T Opatów - Ćmielów 8,078 9 0760 T Ruda Kościelna – do drogi nr 0678 T 0,75 10 0774 T Od drogi nr 0727 T- Wojnowice- 4,571 Razem: 68,087 Gmina Kunów 1 0649 T Nietulisko Duże – Doły Biskupie- Waśniów 5,227 2 0650 T Godów – Doły Biskupie 1,79 3 0651 T Doły Biskupie - Kunów 6,145 4 0652 T Prawęcin - Kotarszyn 2,846 5 0653 T Zagaje Boleszyńskie - Chocimów 2,668 6 0 655 T Pękosławice – Nosów - Waśniów 1,479 7 0656 T Kunów – Strupice - Boksyce 6,146 8 0657 T Kunów – Janik- Ostrowiec Św. 5,851 9 0658 T Kunów – Piaski - Janik 5,532 10 0660 T Miłkowska Karczma- Ostrowiec Św. 6,512 11 0661 T Miłkowska Karczma –Dębowa Wola 2,922

Numer Długość Lp. Nazwa drogi drogi [km] 12 0662T ( Sienno) –Sarnówek – Ostrowiec św. 3,136 13 0663T Kunów - Chmielów 2,276 14 664 Boksycka – Chmielów 0,251 14 0666T Bukowie Świrna 1,734 15 0667T Kunów – Bukowie – Chocimów 5,66 Ulica H. Sienkiewicza w Ostrowcu- Boksycka – do drogi 16 1007T 0,955 krajowej nr 9. Razem: 61,13 Gmina Waśniów 1 0603T Szerzawy – Wieloborowice - Garbacz 10,212 Wałsnów, od drogi wojewódzkiej nr 751 - 2 0636T 2,212 Grzegorzowice 3 0642T Skoszyn - Mirogonowice 4,327 4 0643T Roztylice – przez wieś 1,754 5 0644T Wierzbątowice- Milejowice 1,956 6 0645T Kosowice - Janowice 5,249 7 0646T Czażów- Czajęcice - Garbacz 9,029 8 0647T Waśniów - Momina 5,363 9 0648T Przez wieś Prusinowice 1,719 10 0649T Nietulisko Duże – Doły Biskupie - Waśniów 9,389 11 0652T Prawęcin - Kotarszyn 0,663 12 0654T Boleszyn - Nosów 2,748 13 0655T Pękosławice- Nosów- Waśniów 6,554 14 0656T Kunów- Strupice- Boksyce 4,154 15 0665T Strupice- Jędrzejowice- Ostrowiec Św. 0,221 16 0684T Momina – Garbacz -Worowice 5,351 17 0701T Sarnia Zwola- Opatów 6,972 Razem: 77,873 Gmina Ostrowiec Świętokrzyski 1 1026T 11-go Listopada 1,504 2 0657T Ul. Długa 2,006 3 0657T Ul. Piaski 0,342 4 1025T Ul. Podstawie 0,427 5 1027T Ul. Polna 2,162 Ul. Rudzka ( 1,581km kierunek na Przyborów + 6 0675T 1,863 0,282km w Denkowie do Rynku ) 7 0902T Ul. J. Samsonowicza 3,649 8 Ul. J. Samsonowicza ( dojazd do I bramy Celsy ) 0,334 Ul. Siennieńska ( od Alei Jana Pawła II –do granic 9 0662T 2,607 miasta 10 1029T Ul. Szewieńska 0,86 11 1030T Ul. L. Waryńskiego 0,875 12 1031T Ul. Żabia 0,837

Numer Długość Lp. Nazwa drogi drogi [km] 13 1023T Al. Jana Pawła II 1,598 Ul. H. Sienkiewicza w Ostrowcu Św.- Boksycka- do 14 1007T 1,943 drogi krajowej nr 9 15 0664T Ul. S. Żeromskiego 2,453 16 0664T Ul. Chmielowska 1,449 17 0665T Ul. Świętokrzyska 3,099 18 1024T Ul. Chrzanowskiego 0,306 19 0660T Ul. Iłżecka 4,798 20 1032T Ul. Kąty Denkowskie 2 21 1025T Ul. J. Kilińskiego 1,834 22 0908T Ul. A. Mickiewicza 1,354 23 0902T Ul. Mostowa 1,045 Razem: 39,345

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

Uzupełnieniem sieci drogowej powiatu ostrowieckiego są drogi gminne.

2.3.2 Sieć kolejowa

Przez powiat ostrowiecki przebiega linia kolejowa nr 25 łącząca stacje Łódź Kaliska ze stacją Dębica. Na terenie powiatu ostrowieckiego linia ta jest zelektryfikowana i dwutorowa, a jej zarządcą jest PKP PLK S.A. Stacje i przystanki kolejowe znajdujące się na trasie linii kolejowej nr 25 oraz w powiecie ostrowieckim to: Kunów, Boksycka, Ostrowiec Świętokrzyski, Bodzechów, Brzustowa Opatowska oraz Ćmielów.

2.4 Transport pasażerski dostępny na terenie powiatu ostrowieckiego

2.4.1 Transport drogowy

Na terenie powiatu ostrowieckiego występują przewozy gminne, powiatowe, wojewódzkie i międzywojewódzkie. Z punktu widzenia planu transportowego najistotniejsze są opisane w rozdziale 3.1 przewozy powiatowe. Poza nimi z powiatu ostrowieckiego można bezpośrednio dojechać m.in. do: Bydgoszczy, Chełma, Częstochowy, Elbląga, Gdańska, Gdyni, Kalisza, Kielc, Kołobrzegu, Krakowa, Kraśnika, Krosna, Lublina, Łodzi, Malborka, Mielca, Opola, Piotrkowa Trybunalskiego, Płocka, Poznania, Przemyśla, Radomia, Rzeszowa, Sandomierza, Sanoka, Torunia, Warszawy, Włocławka, Wrocławia oraz Zakopanego. Ponadto na terenie miasta Ostrowiec Świętokrzyski funkcjonuje składająca się z 12 linii komunikacja miejska. Komunikacja gminna w gminach powiatu ostrowieckiego funkcjonuje na podstawie poniższych zezwoleń wydanych przez wójtów i burmistrzów.

Tabela 4. Zezwolenia wydane przez włodarzy poszczególnych gmin w powiecie ostrowieckim Orientacyjna Nr liczba kursów L.p. Nazwa linii Przedsiębiorca zezwolenia w dni robocze / szkolne

Gmina Ćmielów

Przedsiębiorstwo Komunikacji Wólka Wojnowska - Samochodowej 1 03/2015 4 Ćmielów w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przewozy Pasażerskie 2 05/2015 Wojnowice - Ćmielów "OLMAS" Magdalena Gołąb 3 - Surowiec

3 06/2015 Trębanów - Ćmielów Trans Katrina Łukasz Bąk 3

4 07/2015 Grójec - Brzóstowa Trans Katrina Łukasz Bąk 3

Przewozy Pasażerskie 5 08/2015 Przeuszyn - Brzóstowa "OLMAS" Magdalena Gołąb 3 - Surowiec

Gmina Waśniów

Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 6 1/09 Momina - Momina 12 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 7 2/09 Waśniów - Kotarszyn 1 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 8 1/10 Waśniów - Mirogonowice 2 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 9 1/11 Kotarszyn - Waśniów 1 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo 0 Komunikacji kursuje w dni Samochodowej 10 1/14 Kotarszyn - Waśniów robocze nie w Ostrowcu będące dniami Świętokrzyskim Spółka nauki szkolnej Akcyjna

Orientacyjna Nr liczba kursów L.p. Nazwa linii Przedsiębiorca zezwolenia w dni robocze / szkolne Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 11 2/14 Momina - Momina 12 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 12 3/14 Waśniów - Kotarszyn 1 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna

Gmina Bałtów

Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 13 7243/02/2011 Wólka Bałtowska - Okół 7 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 14 243/01/2011 Bałtów - Bałtów 4 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej 15 7243/01/2013 Bałtów - Bałtów 4 w Ostrowcu Świętokrzyskim Spółka Akcyjna

Gmina Kunów

16 3 Bukowie - Kunów Fabryka Józef Gołyski 15

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

2.4.2 Transport kolejowy

Według rozkładu jazdy pociągów na okres 13.03 – 11.06.2016, po linii nr 25 kursują pociągi przewoźnika Przewozy Regionalne sp. z o.o. Połączenia te pozwalają na bezpośrednią podróż do Krakowa, Kielc oraz Skarżyska Kamiennej. Ponadto w piątki po linii 25 kursuje pociąg TLK „Banach” przewoźnika PKP Intercity S.A. relacji Warszawa Zachodnia – Przemyśl Główny, zaś w niedziele PKP Intercity S.A. prowadzi pociąg TLK „Brückner” relacji Przemyśl Główny – Warszawa Zachodnia.

2.4.3 Transport lotniczy

W powiecie ostrowieckim nie funkcjonują żadne porty lotnicze. Najbliższe lotnisko cywilne znajduje się w Radomiu.

3 Sieć komunikacyjna, na której planowane będzie wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej

3.1 Obecna sieć komunikacyjna

Zgodnie z ustawą z dnia 16.12.2010 roku o publicznym transporcie zbiorowym, powiatowe przewozy pasażerskie to „przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych co najmniej dwóch gmin i niewykraczający poza granice jednego powiatu albo w granicach administracyjnych powiatów sąsiadujących, które zawarły stosowne porozumienie lub które utworzyły związek powiatów; inne niż przewozy gminne, wojewódzkie i międzywojewódzkie”. Obecnie powiat ostrowiecki nie jest członkiem związku powiatów, ani też nie posiada podpisanych porozumień dotyczących linii komunikacyjnych z sąsiednimi powiatami. Powiat ostrowiecki nie organizuje również żadnych przewozów o charakterze użyteczności publicznej (nie posiada operatora, który wykonywałby przewozy na zlecenie powiatu ostrowieckiego). Jedynymi powiatowymi przewozami są te, które wykonują przedsiębiorcy na podstawie zezwoleń wydanych przez starostę. W poniższej tabeli przedstawiono wykaz zezwoleń wydanych przez Starostę Ostrowieckiego.

Tabela 5. Zezwolenia wydane przez Starostę Ostrowieckiego Orientacyjna liczba kursów Nr L.p. Nazwa linii Przedsiębiorca w dni robocze / zezw. szkolne (w jedną stronę) Przedsiębiorstwo Komunikacji Ostrowiec Św. - Momina 1 002 Samochodowej w Ostrowcu 1 przez: Waśniów, Janowice Świętokrzyskim S.A.

Przedsiębiorstwo Komunikacji Wałsnów - Ostrowiec Św. 2 003 Samochodowej w Ostrowcu 1 przez Janowice Świętokrzyskim S.A.

Wronów Mirogonowice - Przedsiębiorstwo Komunikacji 3 007 Ostrowiec Św. przez: Samochodowej w Ostrowcu 1 Waśniów Świętokrzyskim S.A.

Przedsiębiorstwo Komunikacji Ostrowiec Św. - Mychów 4 018 Samochodowej w Ostrowcu 10 Kolonia przez: Szewna Świętokrzyskim S.A.

Przedsiębiorstwo Komunikacji Ostrowiec Św. - Kotarszyn 5 029 Samochodowej w Ostrowcu 3 przez: Prusinowice Świętokrzyskim S.A.

0 Przedsiębiorstwo Komunikacji (kursuje w dni Ostrowiec Św. - Ćmielów 6 043 Samochodowej w Ostrowcu robocze nie przez: Bodzechów Świętokrzyskim S.A. będące dniami nauki szkolnej)

Szewna/ul. Armii Ludowej 7 047 (Cmentarz)/01 - Ostrowiec Jerzy Czajkowski 24 Św./E.Leclerc/02

Ostrowiec Św./ Świętokrzyska/boczna F.H.U. "GUT-BUS" Alojzy 8 049 30 (pętla)/01 - Kunów Czajkowski /Chocimowska (0656)/02

Orientacyjna liczba kursów Nr L.p. Nazwa linii Przedsiębiorca w dni robocze / zezw. szkolne (w jedną stronę) Ćmielów /os. Kochanowskiego /Skała /01 - 9 052 "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 31 Ostrowiec Św. /Galeria Ostrowiec /04

Wojnowice/755 10 059 (Drygulec)/02 - Ostrowiec "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 53 Św. /Szymanowskiego /06

Przedsiębiorstwo Komunikacji Ostrowiec Św. - Okół przez: 11 061 Samochodowej w Ostrowcu 4 Michałów Świętokrzyskim S.A.

Przedsiębiorstwo Komunikacji Ostrowiec Św. - Miłków 12 062 Samochodowej w Ostrowcu 4 przez: Szewna Świętokrzyskim S.A. Miejskie Przedsiębiorstwo Ostrowiec Św. / Kolonia 0 Komunikacyjne Spółka Robotnicza / 07 - Szewna ul. (kursuje 31 13 066 z ograniczoną Armii Ludowej października odpowiedzialnością Gminy (Cmentarz)/02 i 1 listopada) Ostrowiec Świętokrzyski

Kolonia Inwalidzka/001365 Usługi Transportowe "BAJKA" 14 068 (pętla)/05 - Gromadzice/ul. 26 Józef Gołyski Szewieńska (pętla)/01

Mychów /0655 (kościół) /07 - 15 069 Ostrowiec Św. /Gulińskiego "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 23 /06

Przedsiębiorstwo Komunikacji Ostrowiec Św. - Boksycka 16 070 Samochodowej w Ostrowcu 8 przez: Szewna Świętokrzyskim S.A.

Garbacz /0645 (centrum) /01 17 073 Ostrowiec Św. "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 21 /Szymanowskiego /06 Bodzechów/ul. Kolejowa (kościół)/03 - Ostrowiec 18 075 "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 23 Świętokrzyski/Kolonia Robotnicza/07 Ostrowiec Św./E. Leclerc/04 19 076 – Bodzechów/ul. Kolejowa "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 25 (kościół)/03

Ostrowiec Św./Świętokrzyska/boczna Usługi Transportowe "BAJKA" 20 078 29 (pętla)/01 – Okół/754 Józef Gołyski Ignacówka/12

Orientacyjna liczba kursów Nr L.p. Nazwa linii Przedsiębiorca w dni robocze / zezw. szkolne (w jedną stronę)

0 Ostrowiec Św. - Sarnówek Przedsiębiorstwo Komunikacji (kursuje w dni 21 079 Duży przez Stara Dębowa Samochodowej w Ostrowcu robocze nie Wola Świętokrzyskim S.A. będące dniami nauki szkolnej)

Miłków/ul. Ostrowiecka 22 082 (kościół)/11 – Ostrowiec "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 21 Św./Kolonia Robotnicza/07 Ostrowiec Św./Żabia Przedsiębiorstwo Komunikacji (dworzec autobusowy)/05 – 23 083 Samochodowej w Ostrowcu 1 Wojciechowice II/393056 Świętokrzyskim S.A. (skrz.d.g.)/02 Chmielów/ul. Spacerowa (wiadukt)/02 – Ostrowiec 24 090 "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 21 Świętokrzyski/Ogrodowa (pętla)/02

Ostrowiec Świętokrzyski/ 25 091 Ogrodowa (pętla)/ 02- Doły Marzena Korona 27 Biskupie /0649 (pętla)/07

Broniszowice/000204 26 092 (pętla)/03- Ostrowiec "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 11 Św./Galeria Ostrowiec/04

Jędrzejów/0673 (rektorat św. Franciszka)/03- 27 093 "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 20 Ostrowiec Św./ Szymanowskiego/06

Ostrowiec Św. - Sarnówek Przedsiębiorstwo Komunikacji 28 094 Duży przez: Nowa Dębowa Samochodowej w Ostrowcu 2 Wola Świętokrzyskim S.A.

Ostrowiec Św/Kolonia 0 29 095 Robotnicza/07- Ćmielów/ "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk (kursuje w dniu Sandomierska (Wióry)/09 1 listopada)

Ostrowiec Św/Kolonia 0 30 096 Robotnicza/07- "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk (kursuje w dniu Garbacz/0645 (centrum)/02 1 listopada)

Sarnówek Duży/0662 31 097 (kościół)/02-Jędrzejów/0673 "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 16 (rektorat Św Franciszka)/03

Orientacyjna liczba kursów Nr L.p. Nazwa linii Przedsiębiorca w dni robocze / zezw. szkolne (w jedną stronę) Miejskie Przedsiębiorstwo Ostrowiec Św. / Kolonia Komunikacyjne Spółka Robotnicza(pętla) /02 - 32 098 z ograniczoną 16 Szewna ul. Armii Ludowej odpowiedzialnością Gminy (cmentarz)/02 Ostrowiec Świętokrzyski Miejskie Przedsiębiorstwo Ostrowiec Św. (pętla) /03 - Komunikacyjne Spółka 33 099 Stara Dębowa Wola /0662 z ograniczoną 6 (rejon dróg) /03 odpowiedzialnością Gminy Ostrowiec Świętokrzyski Miejskie Przedsiębiorstwo Ostrowiec Świętokrzyski/ Komunikacyjne Spółka Szymanowskiego/02 34 100 z ograniczoną 28 Ostrowiec Św./Kąty odpowiedzialnością Gminy Denkowskie/02 Ostrowiec Świętokrzyski Miejskie Przedsiębiorstwo Ćmielów/Rynek/04 – Komunikacyjne Spółka Ostrowiec 35 101 z ograniczoną 12 Świętokrzyski/Iłżecka odpowiedzialnością Gminy (pętla)/12 Ostrowiec Świętokrzyski Miejskie Przedsiębiorstwo „Ostrowiec Komunikacyjne Spółka 36 102 Świętokrzyski/Iłżecka/15 – z ograniczoną 12 Przyborów/0675 (pętla)/04” odpowiedzialnością Gminy Ostrowiec Świętokrzyski Kotarszyn/0649 Przedsiębiorstwo Komunikacji (końcowy)/02 – Ostrowiec 37 103 Samochodowej w Ostrowcu 1 Św./Żabia (dworzec Świętokrzyskim S.A. autobusowy)/05

Ćmielów/Sandomierska F.H.U. "GUT-BUS" Alojzy 38 104 (Wióry)/10 – Chmielów/ul. 35 Czajkowski Spacerowa (kościół)/06

Doły Biskupie/0649 39 105 (pętla)/07 – Ostrowiec "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 28 Świętokrzyski/Gulińskiego/06

Ostrowiec 40 106 Świętokrzyski/Śliska/01 – "TRANS KATRINA" Łukasz Bąk 38 Bukowice I/0667 (pętla)/01

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

Mapa poniżej przedstawia obecną sieć komunikacyjną opracowaną na podstawie zezwoleń wydanych przez Starostę Ostrowieckiego.

Mapa 3. Obecna sieć komunikacyjna w powiecie ostrowieckim Źródło: opracowanie własne

3.2 Sieć komunikacyjna, na której planowane jest wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej

Powiat ostrowiecki planuje dążyć do zaspokajania potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu oraz po rozpoczęciu organizowania i (ewentualnego) finansowania transportu zbiorowego do optymalnego prowadzenia przewozów pasażerskich na liniach komunikacyjnych o adekwatnych do potrzeb przewozowych parametrach obsługi. Powiat ostrowiecki jako organizator transportu zbiorowego będzie dostosowywał ofertę przewozową do zmieniających się zachowań transportowo-komunikacyjnych mieszkańców m.in. w oparciu o wnioski pasażerów dotyczące tras czy rozkładów jazdy, jak również w związku z pojawiającymi się istotnymi z punktu widzenia przewozów powiatowych generatorami ruchu. Relacje i trasy komunikacyjne będą uwzględniać wytyczne nakreślone przez gminne studia uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego. Czynnikami wpływającymi na zmiany i kierunki natężenia ruchu pasażerskiego są przede wszystkim:  zmiany liczby mieszkańców i gęstości zaludnienia,  zmiany społeczno-gospodarcze,  rozwój przestrzenny powiatu ostrowieckiego.

Celem zmian wprowadzanych na sieci komunikacyjnej będzie zabezpieczanie realizacji podstawowych potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ze szczególnym uwzględnieniem osób niemogących samodzielnie korzystać z transportu indywidualnego oraz podnoszenie atrakcyjności oferty przewozowej. Artykuł 11 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym mówi, że starosta uwzględnia ogłoszony plan transportowy opracowany przez marszałka województwa. Plan zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego dla Województwa Świętokrzyskiego został uchwalony 24 września 2013 roku, a zaktualizowany 27 października 2014 roku Uchwałą nr XLVIII/858/14 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego. Zgodnie z przytoczonym artykułem powiat ostrowiecki nie planuje uruchamiania linii na trasach zaplanowanych przez marszałka. Powiat ostrowiecki jako organizator publicznego transportu zbiorowego nie będzie dublował i konkurował z liniami organizowanymi przez innych organizatorów. Na obszarze powiatu ostrowieckiego Marszałek Województwa Świętokrzyskiego zaplanował uruchomić połączenie kolejowe Kielce - Skarżysko- Kamienna – Ostrowiec Świętokrzyski i autobusowe Kielce – Nowa Słupia – Ostrowiec Świętokrzyski, a także założył możliwość uruchomienia linii kolejowej Ostrowiec Świętokrzyski – Sandomierz. Ponadto w przypadku podpisania porozumień uruchomione zostaną linie autobusowe Staszów – Opatów – Ostrowiec Świętokrzyski – woj. mazowieckie i Ostrowiec Świętokrzyski – Starachowice – Skarżysko Kamienna – Końskie – woj. łódzkie. Planowana powiatowa sieć komunikacyjna składa się z połączeń w trzech wariantach:  wariant podstawowy;  wariant uzupełniający;  wariant międzypowiatowy.

Wariant podstawowy zawiera określenie linii łączących siedziby gmin z miastem powiatowym - zidentyfikowane jako podstawowe zadanie powiatu. Powiat ostrowiecki planuje uruchomić połączenia na liniach wariantu podstawowego w każdym przypadku. Wariant uzupełniający jest oparty przede wszystkim o obecnie funkcjonujące linie. Powiat ostrowiecki planuje uruchomić

linie wariantu uzupełniającego pod warunkiem braku innych przewozów na tych liniach, partycypacji finansowej gmin, przez które dane linie będą przebiegać oraz posiadania możliwości finansowych, technicznych i organizacyjnych. Wariant międzypowiatowy umożliwia uruchomienie przewozów łączących powiat ostrowiecki z sąsiednimi powiatami. Uruchomienie tych połączeń warunkowane jest brakiem innych połączeń, zawarciem stosownych porozumień z sąsiednimi powiatami oraz posiadaniem możliwości finansowych, technicznych i organizacyjnych. Poszczególne warianty lub ich pojedyncze linie mogą być uruchamiane niezależnie. Węzłem przesiadkowym dla sieci powiatowej będzie Ostrowiec Świętokrzyski, w którym spotykają się wszystkie linie zaplanowane w niniejszym planie. Predysponowaną lokalizacją do utworzenia węzła przesiadkowego jest dworzec autobusowy zlokalizowany przy ulicy Żabiej bądź jego okolice. Miejsce to pozwoliłoby na integrację przestrzenną przewozów kolejowych i autobusowych, w tym miejskich. Ze względów formalno-finansowych trudna do realizacji w krótkim czasie będzie kompleksowa inwestycja polegająca na utworzeniu węzła przesiadkowego, jednakże możliwe jest funkcjonowanie węzła w oparciu o wspólną, czytelną informację dotyczącą lokalizacji przystanków, rozkładu jazdy i sieci komunikacyjnej wszystkich organizatorów, których przewozy będą ogniskować się we wskazanej lokalizacji Poniższe tabele zawierają szczegółowe informacje dotyczące planowanej sieci komunikacyjnej. Wszystkie linie zostały oznaczone literą P (wyróżnik linii powiatowych), a następnie liczbą dwucyfrową, gdzie dziesiątki oznaczają gminę docelową dla linii wyjeżdżających z Ostrowca Świętokrzyskiego (pełne dziesiątki to linie podstawowe), a cyfra jedności jest po prostu kolejnym numerem. Numerację rozpoczęto od P20 aby uniknąć powtarzania się numerów z liniami miejskimi. Relacje, przebiegi linii i liczba połączeń wariantu międzypowiatowego zostaną ustalone w ramach porozumień międzypowiatowych, jeśli takie zostaną zawarte, jednakże przebieg takich linii na terenie powiatu ostrowieckiego będzie ustalony w ramach sieci określonej wariantami podstawowym i uzupełniającym oraz fragmentami oznaczonymi w części graficznej niniejszego planu jako wariant międzypowiatowy. W tabelach zawarto informacje dotyczące numeru linii, jej przebiegu, długości w kilometrach oraz minimalnej (gwarantowanej) liczby kursów. Jako kurs należy rozumieć jeden przejazd w jedną stronę, również w przypadku linii okólnych (czyli wg poniższej tabeli linii rozpoczynających się i kończących w Ostrowcu Świętokrzyskim) jeden kurs to przejazd w jedną stronę – zgodnie lub nie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. W ramach potrzeb i możliwości możliwe jest uruchomienie większej liczby kursów (na całej bądź na części trasy). Możliwe jest również zmniejszenie liczby kursów na liniach podstawowych w takim zakresie, w jakim zostaną uruchomione linie wariantu uzupełniającego, międzypowiatowego lub linie uruchomione przez marszałka - zawierające linie wariantu podstawowego.

Tabela 6. Planowana sieć komunikacyjna - wariant podstawowy

Minimalna liczba kursów w Nr Długość Przebieg dni niedziele linii [km] soboty robocze i święta

Ostrowiec Świętokrzyski - Sudół P20 - Maksymilianów - Rudka 17 14 10 6 Bałtowska - Bałtów

Ostrowiec Świętokrzyski - P30 12 14 10 6 Wymysłów - Janik - Kunów

Minimalna liczba kursów w Nr Długość Przebieg dni niedziele linii [km] soboty robocze i święta

Ostrowiec Świętokrzyski - Szewna - Szwarszowice - P40 16 14 10 6 Mychów Kolonia - Śnieżkowice - Waśniów - Waśniów

Ostrowiec Świętokrzyski - P50 12 14 10 6 Bodzechów - Grójec - Ćmielów

Źródło: opracowanie własne

W poniższej tabeli przedstawiono linie wariantu uzupełniającego. Minimalna liczba kursów dla tych linii została ograniczona do dwóch, aby umożliwić ich uruchomienie choćby w najmniejszym wymiarze. Możliwe jest uruchomienie większej liczby kursów, także na fragmentach trasy, a także możliwe jest łączenie tras linii wariantu uzupełniających, zależnie od występującego zapotrzebowania oraz sugestii gmin.

Tabela 7. Planowana sieć komunikacyjna - wariant uzupełniający

Minimalna liczba kursów w Nr Długość Przebieg dni niedziele linii [km] soboty robocze i święta

Ostrowiec Świętokrzyski - Sudół - Maksymilianów - Rudka Bałtowska - Bałtów - Wólka P21 35 2 0 0 Trzemecka - Bałtów - Skarbka - Pętkowice - Wólka Pętkowska - Pętkowice - Okół - Michałów

Ostrowiec Świętokrzyski - Stara P22 11 2 0 0 Dębowa Wola - Sarnówek Duży

Ostrowiec Świętokrzyski - Stara P23 Dębowa Wola - Nowa Dębowa 11 2 0 0 Wola

Ostrowiec Świętokrzyski – Sudół P24 15 2 0 0 – Kąty Denkowskie

Ostrowiec Świętokrzyski - P31 Boksycka - Rudka - Kunów - 17 2 0 0 Nietulisko Małe - Doły Biskupie

Ostrowiec Świętokrzyski – P32 Wymysłów – Janik – Kunów – 18 2 0 0 Chocimów - Bukowie

Ostrowiec Świętokrzyski - P33 Boksycka - Chmielów - 13 2 0 0 Ostrowiec Świętokrzyski

Minimalna liczba kursów w Nr Długość Przebieg dni niedziele linii [km] soboty robocze i święta

Ostrowiec Świętokrzyski - Szewna - Podszkodzie - Szwarszowice - Boksyce - P41 23 2 0 0 Zajączkowice - Waśniów - Czajęcice - Prusinowice - Wojciechowice

Ostrowiec Świętokrzyski - Szewna - Świrna - Mychów - P42 26 2 0 0 Śnieżkowice - Waśniów - Nosów - Boleszyn - Kotarszyn

Ostrowiec Świętokrzyski - Szewna - Szwarszowice - P43 Kosowice - Momina - Garbacz - 23 2 0 0 Janowice - Milejowice - Sarnia Zwola - Wałsnów

Ostrowiec Świętokrzyski - Szewna - Szwarszowice - P44 22 2 0 0 Kosowice - Momina - Garbacz - Jeżów - Sarnia Zwola - Wałsnów

Ostrowiec Świętokrzyski - P45 Szewna - Podszkodzie - 10 2 0 0 Broniszowice

Ostrowiec Świętokrzyski - P46 8 2 0 0 Szewna - Gromadzice Ostrowiec Świętokrzyski - P51 8 2 0 0 Goździelin - Bodzechów

Ostrowiec Świętokrzyski - Bodzechów - Grójec - P52 14 2 0 0 Brzóstowa - Piaski Brzóstowskie - Brzóstowa - Ćmielów

Ostrowiec Świętokrzyski – Wólka Bodzechowska – Przyborów – P53 20 2 0 0 Bodzechów - Grójec - Ćmielów - Wojnowice

Ostrowiec Świętokrzyski - P54 Miłków - Jędrzejów - Denkówek 14 2 0 0 - Ostrowiec Świętokrzyski

Źródło: opracowanie własne

Uzupełnienie powyższego systemu użyteczności publicznej przewiduje się poprzez organizację połączeń międzypowiatowych umożliwiających skomunikowanie powiatu ostrowieckiego z powiatami ościennymi tj. opatowskim i lipskim.

Wariant międzypowiatowy będzie mógł być realizowany na zasadzie porozumień zawieranych ze starostami powiatów ościennych. Utworzenie w/w. połączeń umożliwi organizację przewozów na liniach łączących sąsiednie miasta, będące siedzibami powiatów. Połączenia będą mogły być realizowane w przypadku braku organizowania linii użyteczności publicznych przez województwo świętokrzyskie na zasadzie porozumień z marszałkami województw sąsiednich. Powiat ostrowiecki nie jest i nie planuje być organizatorem przewozów kolejowych, jednak w miarę możliwości technicznych i organizacyjnych będzie dążyć do skomunikowania połączeń powiatowych z komunikacją kolejową oraz będzie zabiegał u organizatora tych przewozów – Marszałka Województwa Świętokrzyskiego, o jak najlepsze dostosowanie oferty do potrzeb mieszkańców. Mapa planowanej sieci komunikacyjnej (część graficzna planu transportowego) znajduje się w rozdziale 12.

4 Ocena i prognoza potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ostrowieckiego

4.1 Lokalizacja obiektów użyteczności publicznej

Generatorami ruchu są przede wszystkim obiekty użyteczności publicznej, a więc ogólnodostępne budynki przeznaczone dla administracji publicznej, kultury, oświaty, szkolnictwa, nauki, opieki zdrowotnej, sportu, rekreacji i turystyki. Pełnione przez nie funkcje determinują charakter realizowanych do nich podróży, w tym cykliczność, częstotliwość i pory odbywania podróży. Miejsca pracy czy szkoły generują ruch o charakterze codziennych, cyklicznych przemieszczeń odbywanych o określonych porach i po określonej trasie. Życie towarzyskie, potrzeby kulturalne, ochrona zdrowia, urzędy oraz instytucje publiczne generują przewozy wykazujące się brakiem regularności, nierzadko incydentalnością, o zróżnicowanej częstotliwości odbywania podróży i różnych porach przemieszczania się. W przypadku planu transportowego dla powiatu istotne są te obiekty użyteczności publicznej, które generują ruch międzygminny w ramach powiatu.

4.1.1 Urzędy i instytucje publiczne

Jedną z głównych grup generujących ruch są urzędy państwowe i samorządowe oraz instytucje publiczne powiatu ostrowieckiego. Wykaz ważniejszych instytucji (urzędów) znajduje się w poniższej tabeli.

Tabela 8. Wykaz urzędów i instytucji publicznych w powiecie ostrowieckim L.p. Nazwa urzędu Adres urzędu Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. Świętokrzyska 22, 27-400 Ostrowiec 1 w Ostrowcu Świętokrzyskim Świętokrzyski Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Świętokrzyska 22, 27-400 Ostrowiec 2 w Ostrowcu Świętokrzyskim Świętokrzyski Powiatowy Urząd Pracy w Ostrowcu 3 Al. 3 Maja 36, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski Świętokrzyskim Urząd Skarbowy w Ostrowcu 4 ul. Polna 11, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski Świętokrzyskim ul. Siennieńska 47, 27-400 Ostrowiec 5 Urząd Stanu Cywilnego Świętokrzyski ul. Rosłońskiego 4, 27-400 Ostrowiec 6 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Świętokrzyski Kasa Rolniczego Ubezpieczenia ul. Kilińskiego 12a, 27-400 Ostrowiec 7 Społecznego Świętokrzyski WORD Kielce oddział terenowy w Ostrowcu ul. Świętokrzyska 22, 27-400 Ostrowiec 8 Świętokrzyskim Świętokrzyski Starostwo Powiatowe w Ostrowcu ul. Iłżecka 37, 27-400 Ostrowiec 9 Świętokrzyskim Świętokrzyski ul. Jana Głogowskiego 3/5, 27-400 Ostrowiec 10 Urząd Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego Świętokrzyski

11 Urząd Gminy Bodzechów ul. Reja 10, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski

12 Urząd Miasta i Gminy w Ćmielowie ul. Ostrowiecka 40, 27-440 Ćmielów

L.p. Nazwa urzędu Adres urzędu 13 Urząd Gminy w Bałtowie Bałtów 32, 27-423 Bałtów 14 Urząd Miasta i Gminy w Kunowie ul. Warszawska 45B, 27-415 Kunów 15 Urząd Gminy Waśniów ul. Rynek 24, 27-425 Waśniów ul. Kościuszki 1, 27-400 Ostrowiec 16 Sąd Rejonowy w Ostrowcu Świętokrzyskim Świętokrzyski Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

4.1.2 Placówki oświatowe

Uczniowie stanowią jedną z liczniejszych grup klientów transportu zbiorowego stale korzystających z usług przewozowych, potrzebują mieć zatem możliwość sprawnego i szybkiego połączenia z miejsca zamieszkania do miejsca nauki. Realizacja podróży związana z trasą dom – nauka – dom jest zakwalifikowana do podróży obligatoryjnych, zasadniczo realizowanych właśnie transportem zbiorowym. Poniższe tabele przedstawiają spis szkół ponadgimnazjalnych wraz z adresami.

Tabela 9. Placówki oświatowe w powiecie ostrowieckim L.p. Nazwa placówki Adres placówki os. Słoneczne 33, 27-400 Ostrowiec 1 Zespół Szkół nr 1 Świętokrzyski Centrum Kształcenia Zawodowego ul. A. Mickiewicza 1, 27-400 Ostrowiec 2 i Ustawicznego Świętokrzyski os. Słoneczne 45, 27-400 Ostrowiec 3 Zespół Szkół nr 2 Świętokrzyski ul. Sandomierska 2, 27-400 Ostrowiec 4 Zespół Szkół nr 3 Świętokrzyski ul. Kilińskiego 49, 27-400 Ostrowiec 5 Zakład Doskonalenia Zawodowego Świętokrzyski Liceum Ogólnokształcące nr I im. ul. Kilińskiego 19, 27-400 Ostrowiec 6 Stanisława Staszica Świętokrzyski Liceum Ogólnokształcące nr II im. ul. Rosłońskiego 1, 27-400 Ostrowiec 7 Joachima Chreptowicza Świętokrzyski Liceum Ogólnokształcące nr III im. Wł. ul. H. Sienkiewicza 67A, 27-400 Ostrowiec 8 Broniewskiego Świętokrzyski Zespół Szkół Ogólnokształcących ul. Żeromskiego 5, 27-400 Ostrowiec 9 Mistrzostwa Sportowego Świętokrzyski ul. Niewiadoma 19, 27-400 Ostrowiec 10 Katolickie Liceum Ogólnokształcące Świętokrzyski os. Słoneczne 48, 27-400 Ostrowiec 11 Bursa Szkolna Świętokrzyski ul. Sienkiewicza 67, 27-400 Ostrowiec 12 Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii Świętokrzyski Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy ul. Gulińskiego 8, 27-400 Ostrowiec 13 o Ostrowcu Świętokrzyskim Świętokrzyski ul. Słowackiego 19, 27-400 Ostrowiec 14 Szkoła Zarządzania Świętokrzyski Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości ul. Akademicka 12 (os. Pułanki), 27-400 15 w Ostrowcu Świętokrzyskim Ostrowiec Świętokrzyski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

4.1.3 Strefy przemysłowe i duże zakłady pracy

Zakłady pracy odgrywają bardzo istotną rolę wśród generatorów ruchu, gdyż powodują obligatoryjne i cykliczne podróże w relacji dom – praca – dom w godzinach szczytu. Wykaz największych zakładów powiatu ostrowieckiego został przedstawiony w poniższej tabeli.

Tabela 10. Strefy przemysłowe i duże zakłady pracy w powiecie ostrowieckim L.p. Nazwa zakładu Adres zakładu ul. Samsonowicza 2, 27-400 Ostrowiec 1 Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. Świętokrzyski Zespół Opieki Zdrowotnej w Ostrowcu ul. Szymanowskiego 11, 27-400 Ostrowiec 2 Świętokrzyskim Świętokrzyski

ul. Kilińskiego 49, 27-400 Ostrowiec 3 P.P.H.U. PUBLIMA Lichota & Lichota Świętokrzyski

4 TBM Sp. z o.o. ul. Kolejowa 7a, 27-415 Kunów ul. Samsonowicza 22, 27-400 Ostrowiec 5 DOORPOL Świętokrzyski 6 Perfectdoor Sp. z o.o. ul. Fabryczna 1, 27-415 Kunów ul. Solidarności 21, 27-400 Ostrowiec 7 Evoltaic Sp. z o.o. Świętokrzyski Fabryka Porcelany AS Ćmielów Centrum 8 ul. Sandomierska 243, 27-440 Ćmielów Porcelany Artystycznej ul. Stefana Żeromskiego 13, 27-400 Ostrowiec 9 Castorama Świętokrzyski ul. Mickiewicza 30, 27-400 Ostrowiec 10 Tesco Świętokrzyski Dębowa Wola Stara 25, 27-400 Ostrowiec 11 P.P.H.U. AMID Świętokrzyski

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

Dojazdy do pracy zostały również opisane w rozdziale 4.2.

4.1.4 Obiekty sportowe, rekreacyjne i kulturalne

Kolejną grupą generatorów ruchu są obiekty sportowe, rekreacyjne oraz kulturalne. Generują one przewozy o charakterze incydentalnym. Wykaz najważniejszych obiektów związanych z kulturą i sportem został przedstawiony w poniższej tabeli.

Tabela 11. Obiekty kultury, rekreacji i sportu w powiecie ostrowieckim L.p. Nazwa obiektu Adres obiektu

1 Ośrodek Wypoczynkowy Gutwin ul. Gościniec, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski

ul. Świętokrzyska 11, 27-400 Ostrowiec 2 Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji Świętokrzyski ul. Mickiewicza 32, 27-400 Ostrowiec 3 Pływalnia Rawszczyzna Świętokrzyski

L.p. Nazwa obiektu Adres obiektu Muzeum Archeologiczne i Rezerwat 4 Sudoł 135a, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski "Krzemionki" Fabryka Porcelany AS Ćmielów Centrum 5 ul. Sandomierska 243, 27-440 Ćmielów Porcelany Artystycznej 6 Bałtowski Kompleks Turystyczny Bałtów 8a, 27-423 Bałtów ul. Świętokrzyska 37, 27-400 Ostrowiec 7 Muzeum Historyczno-Archeologiczne Świętokrzyski

8 Kino Etiuda al. 3 Maja 6, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

4.1.5 Publiczne placówki służby zdrowia

Placówki służby zdrowia to kolejny typ obiektów generujących ruch o charakterze incydentalnym. Poniżej zamieszczony został wykaz placówek opieki zdrowotnej na terenie powiatu ostrowieckiego.

Tabela 12. Placówki opieki zdrowotnej na terenie powiatu ostrowieckiego L.p. Nazwa zakładu Adres zakładu ul. Szymanowskiego 11, Zespół Opieki Zdrowotnej w Ostrowcu 1 27-400 Ostrowiec Świętokrzyskim Świętokrzyski

ul. Polna 9f, 27-400 2 Ostrowiec Świętokrzyski

Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki ul. Rynek Denkowski 10 a, 3 Zdrowotnej 27-400 Ostrowiec GOMED-OSTROWIEC Spółka z o. o. Sp. k. Świętokrzyski Bałtów 32, 27 - 423 4 Bałtów 5 Okół 117, 27 - 423 Bałtów „LEKARZ” Sp. J. ul. 11 Listopada 3 F, 27- 6 M. Bień, M. Podgórska, A. Adamek-Kowalska, R. 400 Ostrowiec Majewski w Ostrowcu Świętokrzyskim Świętokrzyski

Al. Jana Pawła II 7a, 27- Przychodnia „MEDYK” Sp. J. w Ostrowcu 7 400 Ostrowiec Świętokrzyskim Świętokrzyski

os. Rosochy 47/3, 27-400 8 ”MEDYK PLUS”s.c. w Ostrowcu Św. Ostrowiec Świętokrzyski ,,NOWY MEDYK” INDYWIDUALNA SPECJALISTYCZNA ul. Długa 7, 27-400 9 PRAKTYKA LEKARZA RODZINNEGO w Ostrowcu Św. Ostrowiec Świętokrzyski NOVOMED” K. Huszaluk i wspólnicy Sp.J. ul. Kopernika 14, 27-400 10 PRZYCHODNIA NOVOMED Sp. J. w Ostrowcu Św. Ostrowiec Świętokrzyski

OMEGA Sp. z o.o. NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI os. Ogrody 10 A/2, 27-400 11 ZDROWOTNEJ ”OMEGA” w Ostrowcu Ostrowiec Świętokrzyski Świętokrzyskim

L.p. Nazwa zakładu Adres zakładu ul. Słowackiego 58, 27- NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ 12 400 Ostrowiec OPIEKUN w Ostrowcu Świętokrzyskim Świętokrzyski ul. Kilińskiego 9, 27-400 13 OŚRODEK LECZNICZO-PROFILAKTYCZNY „PROMED” Ostrowiec Świętokrzyski SPÓŁKA LEKARSKA SUDA I PARTNERZY w Ostrowcu Świętokrzyskim ul. Polna 15, 27-400 14 Ostrowiec Świętokrzyski „PULS” s. c. Maria Reszczyk, Adam Winiarski w Os. Słoneczne 10, 27-400 15 Ostrowcu Św. Ostrowiec Świętokrzyski ul. Focha 1, 27-400 16 Ostrowiec Świętokrzyski

ul. Klimkiewiczowska 1, 17 ”RODZINA” Sp. z o.o. Niepubliczny Zakład Opieki 27-400 Ostrowiec Zdrowotnej „Rodzina” Przychodnia w Ostrowcu Świętokrzyski Świętokrzyskim Os. Ogrody 29, 27-400 18 Ostrowiec Świętokrzyski Os. Słoneczne 43, 27-400 19 Ostrowiec Świętokrzyski

ul. Grabowiecka 3 D,E, 20 27-400 Ostrowiec „ZDROWIE” Stadryniak i Wspólnicy Sp. J w Świętokrzyski Ostrowcu Świętokrzyskim ul. Sienkiewicza 84, 27- 21 400 Ostrowiec Świętokrzyski ul. Szkolna 7, 27-420 22 Bodzechów ul. Plac Księdza Marcina 23 „ESKULAP - MED” Sp. z o. o. w Bodzechowie Popiela 5, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski Sarnówek Duży 11, 27-400 24 Ostrowiec Świętokrzyski ul. Rynek 2A, 27-425 25 Waśniów Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Waśniowie Garbacz 107, 27-425 26 Waśniów ul. Ostrowiecka 38, 27- 27 NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ 440 Ćmielów „PACJENT” w Ćmielowie ul. Boria 120, 27-440 28 Ćmielów ul. Warszawska 46 A, 27- 29 415 Kunów VITAMED s. c. w Kunowie ul. Fabryczna 1, 27-415 30 Kunów

L.p. Nazwa zakładu Adres zakładu

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej MSW w Kielcach Al. 3-go Maja 9, 27-400 31 Gabinet Lekarza POZ w Ambulatorium w Ostrowcu Ostrowiec Świętokrzyski Świętokrzyskim

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

4.2 Dominujące kierunki przemieszczania się mieszkańców powiatu ostrowieckiego

4.2.1 Dojazdy do szkół

W poniższej tabeli zamieszczono dane dotyczące liczby uczniów uczęszczających do szkół ponadgimnazjalnych w Ostrowcu Świętokrzyskim z terenu poszczególnych gmin.

Tabela 13. Liczba uczniów dojeżdżających do szkół ponadgimnazjalnych w Ostrowcu Świętokrzyskim z terenu poszczególnych gmin (dane na dzień 31.05.2016 r.) Gmina Szkoła Bałtów Bodzechów Ćmielów Kunów Waśniów Liceum Ogólnokształcące Nr 1 9 38 24 27 23 Liceum Ogólnokształcące Nr 2 4 43 7 20 2 Liceum Ogólnokształcące Nr 3 8 24 11 32 8 Zespół Szkół Ogólnokształcących 6 8 16 18 7 Mistrzostwa Sportowego Zespół Szkół Nr 1 27 56 25 30 58 Zespół Szkół Nr 2 16 47 36 25 27 Zespół Szkół Nr 3 17 81 19 41 40 Centrum Kształcenia 14 11 18 68 57 Zawodowego i Ustawicznego Zakład Doskonalenia 26 13 34 27 20 Zawodowego Suma 127 321 190 288 242

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych powiatu ostrowieckiego

Największa liczba uczniów uczęszcza do Zespołu Szkół nr 3 z terenu gminy Bodzechów (81 uczniów). 68 osób uczęszcza do Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego z gminy Kunów, zaś 58 osób do Zespołu Szkół Nr 1 z gminy Waśniów. Ogółem do szkół ponadgimnazjalnych w Ostrowcu Świętokrzyskim najwięcej uczniów dojeżdża z gminy Bodzechów (321 osób).

4.2.2 Dojazdy do pracy

Kierunki przemieszczania się mieszkańców powiatu ostrowieckiego określono na podstawie opracowania Głównego Urzędu Statystycznego pt. „Dojazdy do pracy – NSP 2011”. W ramach Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 roku zbadano dojazdy do pracy dla ogółu osób pracujących. Badanie zostało przeprowadzone na podstawie danych znajdujących się w rejestrach administracyjnych, pozyskanych przez statystykę publiczną. W efekcie dokonano

statystyki dojeżdżających do pracy, wraz z dokładną identyfikacją terytorialną ich miejsca pracy, które w połączeniu z faktycznym miejscem zamieszkania tych osób wyznaczyły kierunki przepływów związanych z pracą. Badanie to nie uwzględnia środka transportu, częstotliwości i czasu podróży osób dojeżdżających do pracy. Do analiz wykorzystano wyłącznie dane tabelaryczne dołączone do opracowania NSP 2011. Poniższa mapa pokazuje, gdzie najczęściej dojeżdżają do pracy mieszkańcy powiatu ostrowieckiego.

Mapa 4. Dojazdy do pracy mieszkańców powiatu ostrowieckiego Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentu "Dojazdy do pracy. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011", GUS, Warszawa 2014

Najatrakcyjniejszym miejscem pracy jest miasto Ostrowiec Świętokrzyski – według wyników badań w tym mieście pracuje ponad 40 % mieszkańców powiatu ostrowieckiego pracujących poza gminą zamieszkania. Poza terenem powiatu ostrowieckiego, duży udział mieszkańców powiatu pracujących poza gminą zamieszkania, znajduje zatrudnienie w Kielcach. Największe przepływy międzygminne wynikające z dojazdów do pracy według NSP 2011 występują w relacjach:  Gmina Bodzechów  miasto Ostrowiec Świętokrzyski,  Gmina Kunów  miasto Ostrowiec Świętokrzyski,  Miasto Ostrowiec Świętokrzyski  miasto Kielce.

4.3 Zmiany potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ostrowieckiego w zależności od czasu ich występowania

Zróżnicowane zapotrzebowanie na usługi transportu zbiorowego w powiecie ostrowieckim wynika z występowania czynników i prawidłowości wpływających znacznie na popyt. Gęstość zaludnienia, struktura społeczeństwa, wskaźniki ekonomiczne czy lokalizacja generatorów ruchu to tylko część czynników wpływających na zmiany potrzeb przewozowych. Istotne są również takie czynniki jak pora i rodzaj dnia.

4.3.1 Zmiany potrzeb przewozowych w zależności od dnia tygodnia

Największe zapotrzebowanie na usługi transportu zbiorowego w powiatowych przewozach pasażerskich odnotowuje się w dni robocze, kiedy odbywanie podróży zdeterminowane jest w przeważającej części pracą lub nauką. Miejsca pracy oraz nauki są generatorami ruchu obligatoryjnego, charakteryzującego się odpowiednią częstotliwością i regularnością. Nie oznacza to jednak, że między poniedziałkiem a piątkiem nie występują podróże fakultatywne. Istnieje zatem prawidłowość wiążąca intensywność wykorzystywania komunikacji zbiorowej w procesie polegającym na przemieszczaniu się z występowaniem zjawiska tzw. migracji wahadłowych. Mniejsze jest zapotrzebowanie na przewozy pasażerskie w weekendy, wakacje, ferie zimowe i święta. Inny jest także charakter podróży odbywanych w dni wolne od pracy czy nauki. Przewozów o charakterze obligatoryjnym jest zdecydowanie mniej - niemal nie występuje konieczność dojeżdżania do szkół i innych miejsc nauki, a to właśnie uczniowie stanowią znaczną część pasażerów, jak również coraz mniej zakładów pracy funkcjonuje w systemie całotygodniowym. Realizowane podróże cechują się głównie fakultatywnością, incydentalnością, sporadycznością i nieregularnością i spowodowane są zaspokojeniem innych potrzeb, np. towarzyskich czy kulturalnych. Ponadto w dni wolne prawie nie występują potrzeby przewozowe związane z koniecznością załatwiania spraw administracyjno- urzędowych. Najwięcej kursów realizowanych jest w dni robocze. Ich liczba jest znacznie większa niż liczba kursów przewidzianych do realizacji w soboty i w niedziele. Ponadto kursów wykonywanych w soboty jest więcej niż przewidzianych do realizacji w niedziele. Szacuje się, że liczba pasażerów w przewozach powiatowych w dni wolne od pracy i nauki jest nawet cztero-pięciokrotnie mniejsza od liczby pasażerów korzystających z usług transportu zbiorowego w dni robocze.

4.3.2 Zmiany potrzeb przewozowych w zależności od pory dnia

Liczba pasażerów korzystających z oferty przewozowej na liniach powiatowych zmienia się także w zależności od pory dnia. Największe przewozy pasażerskie odnotowuje się w szczytach komunikacyjnych: porannym i popołudniowym, jednak przepływ pasażerów w szczycie porannym, kiedy w transporcie zbiorowym przeważa funkcja dowozowa do szkół średnich i miejsc pracy – głównych generatorów ruchu w przewozach powiatowych, jest bardziej zintensyfikowany (zmiany w zakładach pracy zaczynają się zazwyczaj między godziną 6 a 8, a lekcje w szkołach – między 8 a 9). Godziny zakończenia nauki szkolnej zawierają się zazwyczaj w przedziale między godz. 12 a godz. 16, zatem szczyt popołudniowy jest bardziej rozciągnięty w czasie.

Mniejsze przewozy odnotowuje się w tzw. międzyszczycie, gdy realizowane są głównie podróże o charakterze incydentalnym, związane z koniecznością załatwiania spraw urzędowych a także podróże obligatoryjne o stosunkowo nietypowej porze występowania (np. rozpoczynanie zajęć lekcyjnych od trzeciej czy czwartej godziny czy praca w obiekcie usługowym czynnym od godziny 10 albo obiekcie gastronomicznym, czynnym nierzadko od godzin południowych). W okresie wieczornym dostrzegalne jest występowanie mniejszych niż w międzyszczycie potoków pasażerskich.

4.4 Zapewnienie dostępu osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu publicznego

Jedną z ról komunikacji zbiorowej jest zapewnienie mobilności osobom niepełnosprawnym oraz o ograniczonej sprawności ruchowej, a więc tym, którzy nie mają możliwości samodzielnego przemieszczania się środkami transportu indywidualnego. Już na etapie projektowania infrastruktury transportowej uwzględnia się postulaty wynikające z potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej. W sposób szczególny brane są pod uwagę te miejsca, które stanowią potencjalne cele podróży osób niepełnosprawnych lub o ograniczonej zdolności ruchowej, tj. przede wszystkim placówki służby zdrowia czy instytucje publiczne. Przy budowie bądź modernizacji istniejącej infrastruktury przystankowej oraz ciągów pieszych do niej prowadzących planuje się:  lokalizowanie przystanków komunikacji zbiorowej możliwie blisko źródeł ruchu (uwzględniając wytyczne związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego),  lokalizowanie przystanków komunikacji zbiorowej połączonej z lokalizacją ciągów pieszych,  eliminowanie barier poruszania się poprzez: o likwidację barier na drodze dojścia do przystanku komunikacji zbiorowej, o likwidację barier w przekraczaniu ciągów komunikacyjnych, o dostosowanie wysokości peronów przystanków komunikacji zbiorowej do wysokości progów wejściowych pojazdów,  umożliwianie, poprzez konstrukcję przystanków komunikacyjnych, podjazdu pojazdów jak najbliżej krawędzi przystankowej,  optymalizowanie gęstości przystanków komunikacyjnych, z uwzględnieniem przystanków „na żądanie” (pojazd zatrzymuje się na przystanku tylko wtedy, gdy potrzeba wsiadania lub wysiadania zostanie zasygnalizowana odpowiednio wcześniej). W rozdziale 8 niniejszego planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego uwzględnione zostały potrzeby osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej w standardzie taboru obsługującego sieć komunikacyjną w powiatowych przewozach pasażerskich, infrastruktury przystankowej oraz w dziedzinie informacji pasażerskiej.

4.5 Podsumowanie

Podstawą do zdefiniowania potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ostrowieckiego jest lokalizacja najważniejszych obiektów użyteczności publicznej w powiecie wraz z określeniem zapotrzebowania na dostęp do tych obiektów osobom niepełnosprawnym, analiza kierunków przemieszczania się mieszkańców powiatu oraz zmian w zapotrzebowaniu na przewozy pasażerskie w zależności od dnia tygodnia czy pory dnia. Większość obiektów użyteczności publicznej istotnych z punktu widzenia zapewnienia dostępności w ramach przewozów powiatowych jest zlokalizowanych w Ostrowcu Świętokrzyskim. Istotne jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym wygodnego dostępu do obiektów użyteczności publicznej, w szczególności do placówek służby zdrowia oraz instytucji publicznych. Największe przepływy pasażerskie w powiecie odnotowuje się w dni robocze w godzinach szczytu porannego i popołudniowego na trasach łączących gminy powiatu ostrowieckiego z Ostrowcem Świętokrzyskim, natomiast najatrakcyjniejszym kierunkiem pozapowiatowym jest miasto Kielce. Obecnie prognozuje się utrzymanie popytu na usługi transportowe na zbliżonym poziomie do obecnego. Planuje się dążyć do utrzymania zasadniczej części sieci komunikacyjnej powiatu. Powyższe informacje zostały uwzględnione przy planowaniu publicznego transportu zbiorowego w powiecie ostrowieckim.

5 Przewidywane finansowanie usług przewozowych

5.1 Źródła i formy finansowania

Obecnie powiat ostrowiecki jako jednostka samorządu terytorialnego nie finansuje usług przewozowych. Usługi publicznego transportu zbiorowego są realizowane przez przedsiębiorców na zasadach komercyjnych, uprawnionych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie stosownych zezwoleń. Refundacja biletów ulgowych sprzedawanych przez tych przedsiębiorców odbywa się ze środków marszałkowskich. Powiat ostrowiecki będzie finansował własne usługi przewozowe w przypadku, gdy rozpocznie organizowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej. Zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, finansowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej będzie mogło polegać na: • pobieraniu przez operatora, któremu powiat ostrowiecki powierzy (w drodze przetargu lub bezprzetargowo) świadczenie usług publicznego transportu zbiorowego lub bezpośrednio przez sam powiat ostrowiecki opłat w związku z realizacją usług świadczonych w zakresie publicznego transportu zbiorowego za sprzedaż biletów, • przekazaniu operatorowi tzw. rekompensaty (wynagrodzenia) z tytułu: o utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów publicznym transportem zbiorowym, o utraconych przychodów w związku ze stosowaniem uprawnień do ulgowych przejazdów w publicznym transporcie zbiorowym ustanowionych na obszarze właściwości powiatu ostrowieckiego, o ile zostały ustanowione, o poniesionych kosztów w związku ze świadczeniem przez operatora usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, • udostępnianiu operatorowi przez powiat ostrowiecki środków transportu na realizację przewozów w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Źródłem finansowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej mogą być w szczególności: • środki własne jednostki samorządu terytorialnego będącej organizatorem, w tym przypadku powiatu ostrowieckiego, • środki z budżetu państwa.

5.2 Koszty z jakimi może wiązać się uruchomienie przewozów użyteczności publicznej

Koszty organizacji publicznego transportu zbiorowego o charakterze użyteczności publicznej na szczeblu powiatowym będą pochodną wybranego modelu finansowania usług użyteczności publicznej w tym zakresie. W przypadku powiatu ostrowieckiego należy wziąć pod uwagę co do zasady model oparty w pierwszej kolejności na pobieraniu przez operatora, wyłonionego w postępowaniu koncesyjnym, wpływów z tytułu opłat ze sprzedaży biletów. Aby taki model finansowania zastosować, należy dokonać wyboru operatora lub operatorów transportu zbiorowego w oparciu o przepisy ustawy o koncesji na roboty budowlane i usługi. Wybrany koncesjonariusz (operator) będzie operował na sieci lub jej wycinku (w przypadku kilku operatorów) i pobierał z tego tytułu opłaty za sprzedane bilety, które będą stanowiły wyłączny przychód operatora.

Drugim możliwym modelem, w którym można zrealizować wszystkie planowane warianty jest model polegający na zapłacie za usługę publicznego transportu zbiorowego przy jednoczesnym zachowaniu wpływów ze sprzedaży biletów po stronie Organizatora. Taki model jednakże wymaga uzyskania przez Organizatora uprzedniej wiedzy na temat wpływów z biletów na danych liniach lub całej sieci. Wymaga on także zaangażowania realnych środków budżetowych, czego można uniknąć w przypadku modelu koncesyjnego. W związku z tym rekomendowanym modelem jest model koncesyjny, który po pierwsze daje możliwość niezaangażowania środków budżetowych, a po drugie pozwala uzyskać przez pierwsze lata jego funkcjonowania realną wiedzę o wskaźnikach technicznych/ekonomicznych/finansowych całej sieci niezależnie od wybranego wariantu. Odnosząc powyższe założenia do planowanej sieci o charakterze użyteczności publicznej zakłada się, iż koszty uruchomienia przewozów w modelu koncesyjnym będą de facto zerowe – brak wydatku dla budżetu powiatu – natomiast w modelu zapłaty za usługę będą musiały zostać skalkulowane wg rynkowych stawek za podobne usługi, przy czym będą one o tyle mniejsze, o ile większy będzie przychód z biletów za przejazdy transportem organizowanym przez powiat ostrowiecki. Należy pamiętać, że wariant bezkosztowy będzie możliwy do osiągnięcia tylko w przypadku rentowności sieci, co jest zależne od rozkładu jazdy, wpływów z biletów i zapewnieniu wyłączności przystankowej dla operatora. Poniżej w tabeli zestawiono szacunkowe koszty wg poszczególnych wariantów i modeli. Dla kalkulacji przyjęto, iż stawka za wozokilometr płacona operatorowi w przypadku modelu zapłaty za usługę nie będzie wyższa niż 3 zł netto.

Tabela 14. Przedstawienie kosztów, z jakimi może wiązać się uruchomienie publicznych przewozów Model Model II Założenia Wariant I koncesyjny/szacowany zapłaty za do Modelu II koszt usługę/szacowany koszt Założenia:

- Liczba wozokilometrów przewidziana do realizacji w ciągu roku, zgodna z planowanymi Szacowany łączny koszt liniami zamieszczonymi roczny dla całej sieci ok. w tab. 6 wynosi 254 448 km, Wariant Model „bezkosztowy* ” 0,763 mln zł netto przy założeniach: podstawowy dla budżetu (kwota zostanie pomniejszona o uzyskane liczba dni w miesiącu: wpływy z biletów) - roboczych: 22 - soboty: 4 - niedziele i święta: 4

Założona stawka za wozokilometr wynosi 3 zł netto.

Model Model II Założenia Wariant I koncesyjny/szacowany zapłaty za do Modelu II koszt usługę/szacowany koszt Założenia: Liczba wozokilometrów przewidziana do realizacji w ciągu roku, zgodna z planowanymi liniami zamieszczonymi Szacowany koszt dla Wariant w tab. 6 i 7 całej sieci to ok podstawowy wynosi 406 512 km, Model „bezkosztowy* ” 1,22 mln zł netto + przy założeniach: dla budżetu (kwota zostanie uzupełniający liczba dni w miesiącu: pomniejszona o uzyskane - roboczych: 22 wpływy z biletów) - soboty: 4 - niedziele i święta: 4

Założona stawka za wozokilometr wynosi 3 zł netto. bezkosztowy * – tylko w przypadku sporządzenia odpowiedniej umowy między organizatorem i operatorem, do zadań organizatora będzie również należeć rozliczanie i kontrolowanie operatora, co może generować pośrednie koszty dla powiatu związane z organizacją transportu nie ujęte w powyższej tabeli.

Źródło: opracowanie własne

Do powyższych obliczeń (w wierszu podstawowy + uzupełniający) przyjęto uruchomienie w całości wariantu uzupełniającego, przy funkcjonującym w całości wariantu podstawowego (uruchomienie wszystkich kursów przewidzianych w tabelach 6 oraz 7).

Faktyczne koszty są możliwe do wyliczenia w momencie stworzenia kompletnego rozkładu jazdy komunikacji zbiorowej.

5.3 Rentowność linii komunikacyjnych

Szacuje się, że rentowność linii komunikacyjnych obsługiwanych przez przewoźników komercyjnych w powiatowych przewozach pasażerskich jest dodatnia. Przewoźnicy ci, realizując usługi przewozowe, kierują się głównie aspektami ekonomicznymi prowadzonej działalności celem osiągania dodatnich wyników swojej aktywności. Najbardziej rentowne są połączenia realizowane w czasie szczytów komunikacyjnych (porannego i popołudniowego), ponieważ wtedy występują największe napełnienia pojazdów i tym samym pojawia się największa sprzedaż biletów. Mieszkańcy powiatu ostrowieckiego dojeżdżają wtedy do szkół i do pracy. Połączenia realizowane w trakcie trwania międzyszczytu cechują się znacznie niższym popytem w porównaniu z okresem szczytu komunikacyjnego. Przewoźnicy obsługują te połączenia także ze względów społecznych oraz aby móc korzystać z tzw. efektu skali występującego przy obsłudze sieci komunikacyjnej umożliwiającej realizację podróży w wielu kierunkach i w różnych porach dnia. Mając na uwadze powyższe planuje się, iż rozkłady jazdy publicznej komunikacji zbiorowej będą ułożone w taki sposób, aby planowane linie o charakterze użyteczności publicznej pozwalały uzyskać zysk operatorom.

6 Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu

Zanieczyszczenie środowiska naturalnego, zatłoczenie dróg oraz problemy społeczne to tylko niektóre z negatywnych efektów rosnącej presji motoryzacyjnej, wpływającej na pogarszanie się jakości życia na terenach zurbanizowanych. Celem polityki transportowej jest zrównoważony rozwój, czyli dążenie do zachowania optymalnego podziału pomiędzy transportem zbiorowym a zindywidualizowanym oraz do zmniejszenia obciążenia ruchem sieci drogowej. Obciążenie to jest zależne m.in. od częstotliwości użytkowania aut, stopnia napełnienia oraz wskaźnika motoryzacji.

6.1 Wskaźnik motoryzacji

Od kilkunastu lat w Europie obserwuje się intensywny rozwój motoryzacji. Jest to związane ze wzrostem zanieczyszczenia środowiska naturalnego, zatłoczeniem dróg i problemami społecznymi, choć są to jedynie niektóre z efektów rosnącej presji motoryzacyjnej wpływającej na pogarszanie się warunków życia na zurbanizowanych terenach. Obecnie dąży się do tego, aby polityka transportowa była oparta na zasadach zrównoważonego rozwoju. Celem tak prowadzonej polityki transportowej jest przede wszystkim zachowanie optymalnego podziału odbywanych podróży pomiędzy publiczny transport zbiorowy a transport indywidualny. Obciążenie ruchem sieci drogowej jest zależne głównie od częstotliwości użytkowania samochodu, stopnia napełnienia oraz wskaźnika motoryzacji (liczby samochodów osobowych przypadających na 1000 mieszkańców). Na poniższym wykresie przedstawiono wartość wskaźnika motoryzacji dla powiatu ostrowieckiego w latach 2010 – 2014 oraz – dla porównania – wskaźniki dla województwa świętokrzyskiego oraz Polski.

600

500

400

300

200

100 Wskaźnik Wskaźnik motoryzacji 0 2010 2011 2012 2013 2014 Polska 447,4 470,3 486,4 503,7 519,9 Woj. świętokrzyskie 420,8 440,7 454,2 469,0 482,7 Powiat ostrowiecki 340,0 358,5 370,0 384,2 397,5

Wykres 7. Wskaźnik motoryzacji powiatu ostrowieckiego, woj. świętokrzyskiego oraz Polski w latach 2010 – 2014 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W latach 2010 – 2014 wskaźnik motoryzacji w powiecie ostrowieckim rósł, jednak był niższy od wskaźnika motoryzacji zarówno w woj. świętokrzyskim, jak i w Polsce. Poniższy wykres porównuje wskaźnik motoryzacji powiatu ostrowieckiego ze wskaźnikami motoryzacji w innych powiatach podobnych pod względem liczby ludności.

Wykres 8. Porównanie wskaźnika motoryzacji powiatu ostrowieckiego z powiatami podobnymi pod względem liczby ludności

0 100 200 300 400 500 600 700

Powiat warszawski zachodni 665,5 Powiat bialski 552,3 Powiat bydgoski 549,2 Powiat bełchatowski 544,5 Powiat jasielski 536,8 Powiat olkuski 532,9 Powiat gliwicki 527,7 Powiat legionowski 498,1 Powiat krośnieński 446,3 Powiat ostrowiecki 397,5

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wskaźnik motoryzacji w powiecie ostrowieckim w porównaniu z innymi powiatami podobnymi pod względem liczby ludności jest niski. Według krajowych prognoz, wskaźnik w powiecie będzie rósł, jednak w nieco wolniejszym tempie. Rosnący wskaźnik motoryzacji, przy zmniejszającej się liczbie ludności oznacza, że w powiecie przybywa samochodów osobowych, które stanowią konkurencję dla transportu zbiorowego. Mieszkańcy powiatu ostrowieckiego mają coraz łatwiejszy dostęp do komunikacji indywidualnej. Aby zahamować przyrost samochodów osobowych, konieczna jest poprawa atrakcyjności transportu zbiorowego poprzez podwyższenie standardu usług przewozowych.

6.2 Preferowane cechy komunikacji zbiorowej określone na podstawie przeprowadzonych na obszarze powiatu ostrowieckiego badań marketingowych – ankietowych

6.2.1 Metodologia badań

Badania ankietowe dotyczące preferencji komunikacyjnych oraz postulatów transportowych mieszkańców badanego obszaru zostały przeprowadzone w marcu oraz kwietniu 2016 roku. Ankiety wykonane zostały z wykorzystaniem papierowego formularza ankietowego poprzez bezpośrednią rozmowę ankietera z losowo wybranym respondentem, ponadto formularze ankiet udostępnione zostały na stronie Starostwa Powiatowego w Ostrowcu Świętokrzyskim oraz zostały rozpropagowane za pośrednictwem urzędów gmin, zakładów pracy i wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Formularz ankietowy składał się z 7 pytań. Badania poprzedził odpowiedni dobór próby statystycznej, który zapewnił uzyskanie wyników ankietyzacji odzwierciedlający rzeczywiste preferencje komunikacyjne mieszkańców badanego obszaru.

6.2.2 Metryka respondentów

Podział respondentów ze względu na płeć przedstawiono na poniższym wykresie.

45,8% kobieta

54,2% mężczyzna

Wykres 9. Podział ankietowanych ze względu na płeć Źródło: opracowanie własne

Wśród ankietowanych osób, kobiety stanowiły 54,2%, zaś mężczyźni 45,8%. Poniższy wykres przedstawia podział respondentów ze względu na wiek.

7,0%

17,6% do 19 lat 36,1% 20 - 27 lat 28-49 lat 50-64 lat powyżej 64 lat 28,6% 10,7%

Wykres 10. Podział ankietowanych ze względu na wiek Źródło: opracowanie własne

Najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku do 19 lat – 36,1%. Drugą pod względem liczności grupą były osoby w wieku od 28 do 49 lat – 28,6%. Kolejną grupę stanowiły osoby w wieku od 50 do 64 lat – 17,6%. Osoby w wieku od 20 do 27 lat stanowiły 10,7%, zaś osoby w wieku powyżej 64 lat stanowiły 7%.

Kolejny wykres przedstawia podział badanych osób ze względu na wykształcenie.

wyższe

26,0% 35,1% policealne oraz średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe 14,1%

gimnazjalne, 9,8% podstawowe i niższe 14,9%

Wykres 11. Podział ankietowanych ze względu na wykształcenie Źródło: opracowanie własne

Blisko co trzecia osoba posiadała wykształcenie gimnazjalne, podstawowe i niższe, zaś blisko co czwarta osoba posiadała wykształcenie wyższe. 14,9% ankietowanych posiadało wykształcenie średnie ogólnokształcące, 14,1% ankietowanych posiadało wykształcenie policealne oraz średnie zawodowe, zaś 9,8% zasadnicze zawodowe. Poniższy wykres przedstawia podział badanych osób ze względu na aktywność zawodową.

prowadzi własną działalność gospodarczą 8,1% 4,2% 6,1% 2,8% pracuje i uczy się / studiuje pracuje i jest na rencie / emeryturze pracuje

39,7% 35,0% nie pracuje

uczeń / student

4,0% emeryt / rencista

Wykres 12. Podział ankietowanych ze względu na aktywność zawodową Źródło: opracowanie własne

Najliczniejszą grupę stanowili uczniowie i studenci – ta grupa to 39,7% wszystkich ankietowanych. Niewiele mniej liczną grupę stanowiły osoby pracujące – 35%. 8,1% badanych

osób to emeryci i renciści, 6,1% respondentów to osoby pracujące i uczące się lub studiujące, 4,2% to osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, 4% to osoby niepracujące, zaś 2,8% stanowiły osoby pracujące i będące na rencie lub emeryturze. Kolejny wykres przedstawia gminy zamieszkania respondentów.

Ostrowiec Świętokrzyski 7,6% Ćmielów 6,8%

Kunów 10,3% Bałtów 5,7% 56,7% Bodzechów 6,5%

6,4% Waśniów

Inna

Wykres 13. Podział ankietowanych ze względu na gminę zamieszkania Źródło: opracowanie własne

Wśród ankietowanych, największa liczba osób mieszka w Ostrowcu Świętokrzyskim – osoby te stanowiły 56,7% wszystkich badanych osób. 10,3 % badanych osób mieszka w gminie Bodzechów, 6,8% osób mieszka w gminie Waśniów, 6,5% to mieszkańcy gminy Kunów, 6,4% mieszka w gminie Ćmielów, zaś 5,7% w gminie Bałtów. 7,6% badanych osób zamieszkiwało gminę spoza powiatu ostrowieckiego.

6.2.3 Analiza wyników badań

Pierwsze z siedmiu pytań zawartych w formularzu ankietowym dotyczyło wskazania przez respondentów, czy posiadają samochód do codziennej, samodzielnej dyspozycji. To, jak odpowiadali ankietowani, zostało pokazane na poniższym wykresie.

42,0% tak nie 58,0%

Wykres 14. Czy posiada Pan/i samochód do codziennej, samodzielnej dyspozycji? Źródło: opracowanie własne

Możliwość codziennego, samodzielnego korzystania z samochodu deklaruje 42% respondentów, zaś 58% ankietowanych takiej możliwości nie posiada. W pytaniu drugim ankietowani pytani byli, czy pracują lub uczą się w gminie zamieszkania. Odpowiedzi udzielone na to pytanie zostały przedstawione na poniższym wykresie.

2,0%

tak 38,2% nie nie dotyczy 59,9%

Wykres 15. Czy pracuje lub uczy się Pan/i w gminie zamieszkania? Źródło: opracowanie własne

Blisko 60% badanych osób pracuje lub uczy się w gminie zamieszkania, zaś 38,2% badanych uczy się lub pracuje poza gminą zamieszkania. 2% ankietowanych udzieliło odpowiedzi „nie dotyczy” (nie pracuje i nie uczy się). Zarówno w przypadku osób pracujących lub uczących się w gminie

zamieszkania, jak i osób pracujących lub uczących się poza gminą zamieszkania, zdecydowanie najczęściej podawaną miejscowością pracy lub nauki był Ostrowiec Świętokrzyski. W pytaniu trzecim ankietowani odpowiadali, w jaki sposób najczęściej docierają do miejsc pracy, nauki, miejsc związanych ze zdrowiem, zakupami oraz sprawami urzędowymi lub administracyjnymi. Ankietowani mogli udzielić więcej niż jednej odpowiedzi, dlatego suma odpowiedzi dotycząca danego miejsca przekracza 100%. Odpowiedzi, jakich udzielili respondenci, zostały przedstawione na poniższym wykresie.

50%

45%

40%

35% Pieszo Rowerem 30% Samoch. jako pas. 25% Samoch. jako kier. 20% Autobusem Pociągiem 15% Inaczej 10% Nie dotyczy 5%

0% Praca Nauka Zdrowie Zakupy Sprawy Inne urzędowe

Wykres 16. W jaki sposób najczęściej dociera Pan/i do wyżej wymienionych miejsc? Źródło: opracowanie własne

Ankietowani pytani o sposób dotarcia do miejsca pracy, najczęściej udzielali odpowiedzi „Samochodem jako kierowca” – 24.3%. Druga najczęściej udzielana odpowiedź to „Autobusem” – odpowiedź ta padła w 13,8% przypadków. Pozostałe odpowiedzi nie przekroczyły progu 10%, przy czym 44,5% ankietowanych w ogóle nie dojeżdża do miejsca pracy (są to uczniowie, emeryci, pracujący w miejscu zamieszkania lub w bliskim sąsiedztwie). W przypadku sposobu dotarcia do miejsca nauki, najczęściej udzielano odpowiedzi „Autobusem” – 26,1%. Do miejsca nauki 13,8% badanych chodzi pieszo, 11,8% dojeżdża samochodem jako pasażer, zaś 10,3% samochodem jako kierowca. Odpowiedzi „Rowerem” oraz „Pociągiem” otrzymały mniej niż 5% odpowiedzi. Do miejsca nauki nie dojeżdża niewiele ponad 35% badanych. Do miejsc związanych ze zdrowiem (szpitale, przychodnie), ankietowani najczęściej dojeżdżają samochodem jako pasażer – ta odpowiedź padła w 32,9% przypadków. Niewiele mniej osób dojeżdża samochodem jako kierowca – 30,3%. Autobusem do miejsc związanych ze zdrowiem dojeżdża 23,1% ankietowanych, zaś 20% dochodzi pieszo. Ankietowani na zakupy najczęściej chodzą pieszo – taka odpowiedź padła w 36,3% przypadków. 30,9% respondentów dojeżdża na zakupy samochodem jako kierowca, a 29,5% badanych osób samochodem jako pasażer. 19,3% na zakupy jeździ autobusem.

W celu załatwienia spraw administracyjnych i urzędowych, ankietowani najczęściej jeżdżą samochodem jako kierowcy – 30,8% odpowiedzi. 23,9% badanych do urzędów dojeżdża samochodem jako pasażer, 21,7% osób dojeżdża autobusem, zaś 17,1% do urzędów chodzi pieszo. Do innych miejsc ankietowani najczęściej dojeżdżają samochodem jako kierowcy (23,4% odpowiedzi) oraz autobusem (22,5% odpowiedzi). 19,3% w inne miejsca chodzi pieszo, zaś 15,3% osób dojeżdża samochodem jako pasażer. Pytanie czwarte powiązane było z pytaniem trzecim. Ankietowani pytani byli o to, jak często podróżują do miejsc wymienionych w pytaniu trzecim. W tym pytaniu ankietowani mogli udzielić tylko jednej odpowiedzi. Wykres poniżej przedstawia, jak odpowiadano na to pytanie.

100%

90%

80% 6-7 razy w tyg.

70% 4-5 razy w tyg.

60% 2-3 razy w tyg. 50% 1 raz w tyg. 40%

30% 1-3 razy w mies. lub rzadziej 20% Nie dotyczy 10%

0% Praca Nauka Zdrowie Zakupy Sprawy Inne urzędowe

Wykres 17. Jak często podróżuje Pan/i do wyżej wymienionych miejsc? Źródło: opracowanie własne

Osoby przemieszczające się do miejsca pracy najczęściej podróżują 4-5 razy w tygodniu – takiej odpowiedzi udzieliło 34,5% ankietowanych. 11,2% respondentów do pracy podróżuje 6-7 razy w tygodniu. 47,8% badanych osób nie pracuje. 44,2% ankietowanych dojeżdża do miejsca nauki 4-5 razy w tygodniu, zaś 7,3% respondentów dojeżdża do miejsc nauki 6-7 razy w tygodniu. Pozostałe odpowiedzi nie przekroczyły progu 5%, przy czym ponad 40% ankietowanych nie uczy się ani nie studiuje. Ankietowani najczęściej podróżują do szpitali i przychodni 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej – taka odpowiedź padła w 84,4% przypadków. 4,6% badanych osób do miejsc związanych ze zdrowiej podróżuje 1 raz w tygodniu. 6,3% respondentów udzieliło odpowiedzi „Nie dotyczy”. Osoby biorące udział w badaniu najczęściej udają się na zakupy 2-3 razy w tygodniu – takiej odpowiedzi udzieliło 43,2% ankietowanych. 20,7% badanych robi zakupy 1 raz w tygodniu, 17,6% osób 4-5 razy w tygodniu, zaś 9,8% badanych udaje się na zakupy 6-7 razy w tygodniu.

W przypadku załatwiania spraw urzędowych lub administracyjnych, zdecydowana większość (74,4% ankietowanych) podróżuje w tym celu 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej. 6,6% ankietowanych deklaruje, że podróżuje do urzędów 1 raz w tygodniu. 14,3% osób nie podróżuje w sprawach urzędowych lub administracyjnych. W innych sprawach ankietowani najczęściej podróżują 1-3 razy w miesiącu lub rzadziej – takiej odpowiedzi udzieliło 23% badanych osób. Niewiele mniej osób deklaruje, że w innych sprawach 1 raz w tygodniu (21,9% odpowiedzi). 17,6% osób podróżuje w innych sprawach 2-3 razy w tygodniu, 11,7% respondentów 6-7 razy w tygodniu, zaś 7,9% osób 4-5 razy w tygodniu. 18% ankietowanych udzieliło odpowiedzi „Nie dotyczy”. W następnych dwóch pytaniach respondenci zostali poproszeni o odniesienie się do postulatów transportowych, takich jak:  bezpośredniość –możliwość przejazdu do celu bez przesiadania się;  częstotliwość – odstępy czasu między odjazdami;  dostępność – odległość z/do przystanku;  koszt – wysokość opłaty taryfowej;  niezawodność – pewność dojechania do celu;  punktualność – zgodność odjazdów z rozkładem jazdy;  rytmiczność – równomierny odstęp między odjazdami w tym samym kierunku;  czas podróży – całkowity czas przemieszczania się do celu;  wygoda – komfort przebywania w pojeździe i oczekiwania na przystanku;  informacja – dostęp do informacji o transporcie publicznym w Internecie, w pojeździe, na przystankach;  bezpieczeństwo - zarówno w pojeździe, jak i podczas oczekiwania na przystanku;  dostosowanie pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych.

W pytaniu piątym respondenci poproszeni zostali o to, aby określić istotność wymienionych postulatów transportowych. Ankietowani oceniali każdy postulat, mając do dyspozycji oceny w skali 1-5, gdzie „1” to nieistotny, a „5” – bardzo istotny. Na poniższym wykresie przedstawiono uzyskane średnie oceny dla poszczególnych postulatów; dodatkowo kolorem żółtym i czerwonym oznaczono odpowiednio najistotniejszy i najmniej istotny postulat.

5 4,50 4,37 4,25 4,30 4,44 4,40 4,35 4,41 3,96 4,08 4,13 4,14 4

Wykres 18. Proszę wskazać w tabeli poniżej cechy (postulaty), które Pana/i zdaniem są istotne dla prawidłowego funkcjonowania komunikacji zbiorowej, w skali od 1 do 5, gdzie: 1 – nieistotny a 5 bardzo istotny Źródło: opracowanie własne

Według ankietowanych, najistotniejszym postulatem jest „Bezpośredniość” – średnia ocena tego postulatu w pięciostopniowej skali to 4,5. Wysoko ocenione zostały również „Niezawodność” – 4,44, „Bezpieczeństwo” – 4,41 oraz „Punktualność” – 4,4. Według respondentów, najmniej istotnym postulatem jest „Rytmiczność” – średnia ocen tego postulatu to 3,96. Nisko ocenione zostały również „Czas podróży” – 4,08, „Wygoda” – 4,13 oraz „Dostosowanie pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych” – 4,14. Pytanie szóste dotyczyło oceny jakości usług przewozowych świadczonych przez komunikację funkcjonującą na terenie powiatu ostrowieckiego. Ankietowani oceniali poziom realizacji poszczególnych postulatów transportowych dysponując skalą ocen 1-5, gdzie „1” oznacza bardzo słabo, a „5” to bardzo dobrze. Na poniższym wykresie przedstawiono uzyskane średnie oceny dla poszczególnych postulatów; dodatkowo kolorem żółtym i czerwonym oznaczono odpowiednio najlepiej i najgorzej realizowany postulat.

4 3,53 3,54 3,34 3,39 3,40 3,29 3,43 3,43 3,10 3,20 3,03 2,91 3

Wykres 19. Proszę dokonać oceny jak w Pana/i odczuciu cechy (postulaty) z pytania 5 są realizowane w komunikacji funkcjonującej na obszarze powiatu ostrowieckiego? Źródło: opracowanie własne

Najlepiej oceniono postulat „Informacja” – średnia ocen tego postulatu to 3,54. Prawie tak samo oceniony został postulat „Niezawodność” – średnia ocen to 3,53. Najgorzej oceniono „Dostosowanie pojazdów do przewozu osób niepełnosprawnych” – średnia ocen tego postulatu to 2,91. Nisko oceniono również „Częstotliwość” – 3,03 oraz „Rytmiczność” – 3,10. W pytaniu siódmym ankietowani mogli wybrać trzy postulaty, które powinny ulec poprawie, w celu zachęcenia do korzystania z transportu zbiorowego. Z tego względu suma odpowiedzi na to pytanie przekracza 100%. Odpowiedzi zostały przedstawione na poniższym wykresie.

45% 38,9% 40% 35% 30,0% 26,7% 30% 23,8% 25% 20,5% 18,4% 20% 15,8% 17,8% 13,8% 14,1% 15% 10,5% 9,4% 10% 5% 0%

Wykres 20. Które postulaty powinny zostać poprawione w celu zachęcenia do korzystania z transportu zbiorowego? Źródło: opracowanie własne

Ankietowanie najczęściej odpowiadali, że zostaliby zachęceni do korzystania z transportu zbiorowego, gdyby poprawie uległa częstotliwość – ta odpowiedź występowała w 38,9% przypadków. Często wymienianymi postulatami były również „Bezpośredniość” – 30%, „Koszt” – 26,7% oraz „Punktualność” – 23,8%.

6.2.4 Podsumowanie

Z przeprowadzonych badań wyłania się obraz, jak mieszkańcy powiatu ostrowieckiego postrzegają komunikację zbiorową oraz jak chcieliby, aby ona wyglądała. Z porównania ocen istotności (pyt. 5) i ocen realizacji (pyt. 6) postulatów transportowych wynika, które obszary wymagają największej poprawy. Spośród czterech postulatów określonych jako najistotniejsze (bezpośredniość, niezawodność, bezpieczeństwo oraz punktualność), wysoko ocenione zostały niezawodność oraz bezpieczeństwo. Pozostałe istotne postulaty otrzymały niższe oceny. Istotna dla ankietowanych niezawodność oraz punktualność wskazane zostały ponadto w pytaniu siódmym jako postulaty, które powinny ulec poprawie w celu zachęcenia mieszkańców do podróży komunikacją zbiorową. Wśród postulatów, które powinny ulec poprawie, najwięcej głosów otrzymała częstotliwość, która w pytaniu szóstym została nisko oceniona.

7 Zasady organizacji rynku przewozów

7.1 Powiat ostrowiecki jako organizator publicznego transportu zbiorowego

Przepisy prawa zawarte w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym stanowią, iż organizatorem publicznego transportu zbiorowego jest właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze. Na obszarze powiatu ostrowieckiego organizatorem jest powiat, a wynikające z tego zadania wykonuje starosta. Organizator zarządza przewozami pasażerskimi obejmującymi co najmniej dwie gminy, ale niewykraczającymi poza granice powiatu. Ustawodawca nakłada na organizatora obowiązek: • planowania rozwoju transportu, • organizowania publicznego transportu zbiorowego, • zarządzania publicznym transportem zbiorowym. Funkcja organizatora może zostać przekazana związkowi międzypowiatowemu. Wówczas obszarem działań staje się obszar tych powiatów, dla których organizowana jest wspólna sieć komunikacyjna. W ramach organizacji rynku przewozów powiatowych powiat ostrowiecki dopuszcza wdrożenie modelu zakładającego partycypację finansową gmin z terenu powiatu ostrowieckiego w finansowaniu publicznego transportu zbiorowego o charakterze użyteczności publicznej. Model taki można wdrożyć w chwili obecnej w jednym z dwóch wariantów opisanych poniżej. Wariant nr I - zadania organizacji i finansowania publicznego transportu zbiorowego na terytorium powiatu ostrowieckiego wykonuje powiat w następującym modelu:  Organizator: powiat ostrowiecki,  Operator: wybrany w jednym z trybów określonych w art. 19 UPTZ i pkt. 7.2. niniejszego planu,  Współpraca powiat – gminy: w oparciu o dotację otrzymywaną z gminy przez powiat na podstawie stosownych uchwał oraz umowy dot. wydatkowania dotacji,  Charakter przewozów: powiatowe przewozy o charakterze użyteczności publicznej,  Finansowanie przewozów: o Refundacja ulg ustawowych – w zakresie linii powiatowych o charakterze użyteczności publicznej określonych w niniejszym planie, o Wpływy z biletów – ewentualne dodatkowe wpływy z biletów stanowić będą przychód operatora, o Pomoc finansowa gmin w trybie art. 220 ustawy o finansach publicznych, o Budżet powiatu – art. 51 ust. 1 pkt 1 UPTZ.

Wariant nr II - zadania organizacji i finansowania publicznego transportu zbiorowego na terytorium powiatu ostrowieckiego wykonuje związek powiatu ostrowieckiego i jego gmin w następującym modelu:  Organizator: związek powiatowo – gminny,  Operator: wybrany w jednym z trybów określonych w art. 19 UPTZ i pkt. 7.2. niniejszego planu;

 Współpraca powiat – gminy: możliwość trwałego sformalizowania zasad współpracy w oparciu o statut związku powiatowo – gminnego;  Charakter przewozów: powiatowo – gminne przewozy o charakterze użyteczności publicznej;  Finansowanie przewozów: o Refundacja ulg ustawowych – w zakresie linii powiatowo – gminnych o charakterze użyteczności publicznej określonych w powiatowo – gminnym planie transportowym uchwalanym przez zgromadzenie związku powiatowo – gminnego, o Wpływy z biletów – ewentualne dodatkowe wpływy z biletów stanowić będą przychód operatora, o Budżet związku powiatowo – gminnego – art. 51 ust. 1 pkt 1 UPTZ.

7.2 Przewidywany tryb wyboru operatora publicznego transportu zbiorowego

Zgodnie z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, operator publicznego transportu zbiorowego jest to samorządowy zakład budżetowy lub przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego na liniach określonych w umowie. W przypadku, gdy powiat ostrowiecki rozpocznie organizowanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej planuje się, że operator publicznego transportu zbiorowego będzie wybierany w jednym z następujących trybów zgodnych z przepisami, tj.:

 w trybie przetargu nieograniczonego zgodnego z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.),  w trybie określonym ustawą z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 101, z późn. zm.),  w trybie bezpośredniego zawarcia umowy z operatorem zgodnie z art. 22 ust. 1 Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, tj.: o świadczenie usług zostanie powierzone bezprzetargowo, jeśli średnia wartość roczna przedmiotu umowy jest mniejsza niż 1 000 000 euro lub świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego dotyczy świadczenia tych usług w wymiarze mniejszym niż 300 000 kilometrów rocznie, o świadczenie usług zostanie powierzone bezprzetargowo, jeśli wystąpi zakłócenie w świadczeniu usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego lub bezpośrednie ryzyko powstania takiej sytuacji zarówno z przyczyn zależnych, jak i niezależnych od operatora, o ile nie można zachować terminów określonych dla innych trybów zawarcia umowy o świadczenie publicznego transportu zbiorowego.

Umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego zostanie zawarta na czas oznaczony, jednak nie dłuższy niż 10 lat. Wymagania techniczne i użytkowe dotyczące taboru (będące elementem specyfikacji istotnych warunków zamówienia), którym musi dysponować operator, będą uzasadnione faktycznymi potrzebami i współczesnymi standardami w tym zakresie, jak również możliwościami finansowymi powiatu.

Mając na uwadze powyższe oraz przy uwzględnieniu planowanej sieci przewozów o charakterze użyteczności publicznej planuje się, iż preferowanym trybem będzie tryb koncesyjny, niezależnie od formy zawarcia umowy, tj.:

 w przypadku, gdy operator będzie wybierany w trybie określonym ustawą z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 101, z późn. zm.),  w przypadku, gdy operator będzie wybierany w trybie bezpośredniego zawarcia umowy, umowa także będzie mieć charakter umowy koncesji.

Powyższe pozwoli w optymalny sposób wykorzystać zasoby finansowe organizatora uwzględniając rentowność poszczególnych linii lub całej sieci określonej w pkt. 3.2 niniejszego dokumentu.

7.3 Przystanki komunikacyjne i dworce, których właścicielem lub zarządzającym jest powiat ostrowiecki

Na podstawie przepisów zawartych w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym, zadaniem organizatora publicznego transportu zbiorowego jest określenie przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnianie przystanków komunikacyjnych dla przewoźników oraz określenie warunków i zasad korzystania z tej infrastruktury. Zgodnie z art. 2 pkt 13 ustawy prawo o ruchu drogowym za przystanek autobusowy uważa się miejsce zatrzymywania się pojazdów transportu publicznego oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi, czyli znakiem D-15 „przystanek autobusowy”. Ponadto ustawa o publicznym transporcie zbiorowym wskazuje, że na obszarze przystanku umieszcza się informacje w szczególności dotyczące godzin odjazdów środków transportu. Określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego. Ważnym elementem zarządzania i organizowania publicznego transportu zbiorowego na terenie powiatu ostrowieckiego jest prowadzenie wspólnej i spójnej polityki zarządzania przystankami. Obecnie przystanki na obszarze powiatu są zarządzane przez poszczególne gminy, taki system prawny nie pozwala na wypracowanie jednego modelu standardu przystanków oraz utrudnia integrację różnych szczebli transportu zbiorowego.

7.4 Przygotowanie oferty przewozowej

W przypadku planowego organizowania komunikacji zbiorowej przez powiat ostrowiecki, organizator wspólnie z operatorem w każdym roku budżetowym planuje przygotować „Plan zadań przewozowych” na rok następny. Plan ten powinien składać z:

1) planu zadań przewozowych transportu publicznego w powiecie ostrowieckim, 2) planu zadań przewozowych linii międzypowiatowych (w przypadku podpisania porozumienia powiatowego).

Plan ten powinien uwzględniać i być zgodny z:

• obowiązującym Planem zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, • ustalonymi i przyjętymi w planie transportowym standardami usług, • faktycznym zapotrzebowaniem na przewozy, • możliwościami finansowymi organizatora.

Roczny „Plan zadań przewozowych” powinien określać:

• sieć komunikacyjną ze szczegółowymi przebiegami linii, • częstotliwości kursowania linii w poszczególne dni tygodnia, • wielkość pracy przewozowej na tych liniach (liczbę wozokilometrów i wozogodzin), • przewidywane koszty realizacji pracy przewozowej na terenie powiatu jak poszczególnych gmin.

Przygotowanie ww. planu na rok następny nie jest wymogiem ustawowym, jednak pozwala w przyszłości optymalnie planować oraz organizować publiczny transport zbiorowy na obszarze powiatu ostrowieckiego.

7.5 Projektowanie systemu taryfowo-biletowego i dystrybucji biletów

Polityka taryfowo-biletowa, określając udział pasażerów – użytkowników tego transportu, w jego finansowaniu, stanowi jedno z najważniejszych narzędzi ukierunkowanych na zachęcanie do korzystania z publicznego transportu zbiorowego. Projektowanie systemu taryfowo-biletowego jest zadaniem ekonomiczno-socjalnym organizatora publicznego transportu zbiorowego, które składa się z określania cen za usługę przewozową sprawiających, że przejazd środkiem publicznego transportu zbiorowego jest ekonomicznie bardziej korzystny w porównaniu z przejazdem transportem indywidualnym, a także – w porównaniu z przejazdem środkiem transportu komercyjnego przewoźnika, funkcjonującego poza wspólnym systemem taryfowo-biletowym. Socjalny charakter publicznego transportu zbiorowego wymusza ustalanie w projektowanym systemie taryfowo-biletowym wachlarza ulg przyznawanych różnym grupom społecznym i bonifikat stosowanych np. przy jednorazowych zakupach większej liczby biletów albo biletów ważnych przez dłuższy okres czasu niezależnie od liczby przejazdów – mogą to być np. bilety czasowe, okresowe, rodzinne. Decyzje o zmianie taryfy opierają się na dwóch podstawowych przesłankach:  ekonomicznych: konieczność pokrycia wzrostu kosztów publicznego transportu zbiorowego; wówczas podejmuje się decyzję o zmianie cen biletów przejazdowych,  społecznych: zmiana sposobu realizowania usług przewozowych (nowe trasy komunikacyjne, wzrost poziomu jakościowego usług, wprowadzenie nowych rodzajów biletów jako reakcja na społeczne oczekiwania, wprowadzenie nowoczesnych form realizowania płatności itp.);w tych przypadkach podejmuje się decyzję o zastąpieniu istniejącego systemu taryfowo-biletowego systemem innym, bardziej funkcjonalnym. Przy projektowaniu systemu taryfowo-biletowego należy uwzględniać jego aspekt przedmiotowy (nośniki) oraz aspekt podmiotowy (pasażerskie grupy docelowe i ich segmentacja, determinująca uprawnienia do posiadania danego rodzaju biletu). Należy dążyć do uproszczenia i podniesienia atrakcyjności systemu taryfowo-biletowego. Wszelkie zmiany związane z likwidacją lub wprowadzaniem nowych rodzajów biletów nie powinny powodować

wzrostu kosztów podróży publicznym transportem zbiorowym. Należy dążyć do wprowadzenia atrakcyjnego i prostego systemu taryfowo-biletowego. Proponowany asortyment oferowanych biletów powinien składać się co najmniej z:  biletów jednorazowych,  biletów okresowych (np. 7-dniowe, miesięczne, etc.). Uprawnienia do przejazdów ulgowych i bezpłatnych:  wynikające z ustaw,  wynikające z uchwały Rady Powiatu Ostrowieckiego, o ile zostaną ustanowione. Integracja systemów taryfowo-biletowych jest skutecznym narzędziem integracji systemów publicznego transportu zbiorowego, ułatwiającej społeczny do niego dostęp. Atrakcyjność systemów biletowych i łatwość ich zrozumienia, w tym także łatwe metody płatności, sprzyjają zwiększeniu zainteresowania publicznym transportem zbiorowym. Bilety przejazdowe mogą być sprzedawane poprzez:  stałe punkty sprzedaży, usytuowane w szczególności na dworcach i przystankach komunikacyjnych, dodatkowo również w biurach organizatora i operatorów albo innych uczęszczanych przez pasażerów lokalizacjach (osiedla mieszkaniowe, centra handlowe itp.),  obsługę pojazdów publicznego transportu zbiorowego,  a także dodatkowo – w przyszłości – przez stacjonarne i mobilne automaty biletowe, telefony komórkowe oraz Internet. Wybranie określonego sposobu nabycia biletu determinuje sposób płatności za usługę przewozu. Może to być:  gotówka,  a także w przyszłości – elektroniczna karta płatnicza, przelew komputerowy dokonany przez Internet, SMS w telefonie komórkowym lub połączenie z numerem operatora sprzedaży biletów przez telefon komórkowy. W stałych punktach sprzedaży powinny być sprzedawane wszystkie rodzaje biletów przejazdowych. W przypadku dystrybucji biletów przez obsługę pojazdów publicznego transportu zbiorowego dopuszcza się sprzedaż biletów w ograniczonym zakresie oferty.

8 Przewidywany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej

8.1 Informacje ogólne

Standard i jakość usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej powinien odpowiadać oczekiwaniom i potrzebom mieszkańców obszaru objętego planem transportowym oraz możliwościom finansowym jednostki samorządowej. Atrakcyjna jakościowo oferta przewozowa jest jednym z elementów wpływających na popyt na usługi transportu zbiorowego, a pośrednio także na jakość i standard życia mieszkańców. Zwiększenie jakości i podniesienie standardu usług przewozowych jest związane głównie z realizacją postulatów transportowych, jakie wysuwają sami mieszkańcy. Są to pasażerowie – użytkownicy transportu zbiorowego, jak i potencjalni użytkownicy tej formy transportu, którzy dotychczas korzystali z własnych, indywidualnych pojazdów. Tabela poniżej przedstawia przykładowe postulaty transportowe i sposób ich realizacji.

Tabela 15. Przykładowe postulaty transportowe i sposób ich realizacji

Postulat Sposób realizacji transportowy

Dostosowanie układu sieci komunikacyjnej do najczęściej występujących bezpośredniość relacji w podróżach.

Dostosowanie odstępów czasu między kolejnymi odjazdami autobusów do częstotliwość rzeczywistych potrzeb. Minimalizowanie odległości koniecznych do pokonania w drodze z /do przystanku poprzez budowę nowych przystanków lub zatrzymywanie dostępność autobusów powiatowej komunikacji pasażerskiej na dodatkowych przystankach np. na żądanie; tworzenie przejść dla pieszych w sąsiedztwie przystanków; likwidacja progów na drodze dojścia do przystanków. Zminimalizowanie wskaźnika zawodności taboru poprzez wymianę niezawodność wysłużonych pojazdów na nowsze. Dostosowanie opłat taryfowych dostosowanych do realnych potrzeb koszt i możliwości pasażerów, uwzględniając rzeczywiste koszty funkcjonowania publicznej komunikacji zbiorowej oraz możliwości finansowe organizatora Dążenie do uzyskania czasów przejazdów konkurencyjnych dla komunikacji prędkość indywidualnej.

Dostosowanie rozkładów jazdy do realnych czasów przejazdu, ograniczenie punktualność liczby odjazdów przed czasem i po czasie. wygoda Poprawianie standardu podróżowania i oczekiwania na podróż.

Źródło: opracowanie własne

Planując ciągłe podwyższanie standardu i jakości usług przewozowych w powiatowych przewozach pasażerskich na terenie powiatu należy pamiętać i uwzględniać również:  ochronę środowiska naturalnego,  zwiększanie dostępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego.

8.2 Pożądany standard taboru obsługującego sieć komunikacyjną

8.2.1 Uwzględnienie w pożądanym standardzie usług przewozowych aspektów związanych z ochroną środowiska naturalnego

Transport, a w szczególności transport drogowy, ma negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne. Jest źródłem zanieczyszczenia powietrza oraz źródłem emisji hałasu. Aby ograniczyć presję, jaką transport drogowy wywiera na środowisko naturalne, konieczne jest podejmowanie działań mających pozytywny wpływ na zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia środowiska i ograniczenie hałasu. Kluczowe znaczenie ma między innymi proces modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej (liniowej i punktowej) tak, aby odpowiadała ona unijnym oraz krajowym standardom oraz wymogom ekologicznym. Na presję, jaką transport drogowy wywiera na środowisko naturalne wpływ ma także standard taboru. Europejskie standardy emisji spalin (tzw. norma EURO) regulują dopuszczalne normy emisji spalin w nowych pojazdach sprzedawanych na terenie Unii Europejskiej. Standardy te zostały opracowane w serii Dyrektyw Europejskich, które sukcesywnie zwiększały swoją restrykcyjność. Regulują one emisję szkodliwych substancji, takich jak:

 tlenek azotu (NOX),  węglowodór (HC),  tlenek węgla (CO),  cząstki stałe.

Obecnie najwyższą normą jest norma EURO 6, która stała się standardem i każda jednostka taboru wyprodukowana po 1 stycznia 2014 roku musi spełniać tę normę. Problem dopuszczalnej emisji spalin na wybranych obszarach, w szczególności w wyodrębnionych strefach ośrodków miejskich, jest coraz częściej przedmiotem regulacji prawnych. Kraje Europy Zachodniej aktywnie działają na rzecz podnoszenia minimalnej normy emisji spalin emitowanych przez silniki autobusów. W tym celu powstają między innymi strefy, do których wjechać mogą wyłącznie pojazdy, również pojazdy realizujące usługi publicznego transportu zbiorowego, posiadające silniki spełniające odpowiednio wysoką normę EURO. Innymi niż zaostrzanie norm w zakresie emisji spalin proekologicznymi rozwiązaniami mającymi zastosowanie w taborze jest wykorzystywanie udoskonalonych paliw konwencjonalnych oraz niekonwencjonalnych (np. gazu ziemnego, biopaliw) oraz zastosowanie napędów elektrycznych czy hybrydowych. W przypadku obsługi linii publicznej komunikacji zbiorowej przez tabor używany, dopuszcza się pojazdy nie spełniające najwyższych norm spalin, jednak powinny one spełniać co najmniej normę Euro 3, a do roku 2020 co najmniej normę Euro 4. Przy wykorzystaniu do obsługi linii publicznej komunikacji zbiorowej pojazdów fabrycznie nowych wymaga się aby spełniały one normę Euro 6.

8.2.2 Uwzględnienie w pożądanym standardzie usług przewozowych dostępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego

Na dostęp osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego wpływ ma oferowany standard taboru, w szczególności w zakresie:  poziomu podłogi, tzn. wybór taboru niskowejściowego,  uwzględnienia w taborze dostosowanego miejsca na wózki inwalidzkie,  liczby drzwi i ich odpowiedniej szerokości oraz rozmieszczenia dla pasażerów,  wyposażenia w system informacji dźwiękowej pozwalający osobom ociemniałym i niedowidzącym zidentyfikować numer autobusu i kierunek jego jazdy w momencie pojawienia się pojazdu na przystanku,  wyposażenia w system informacji dźwiękowej pozwalający osobom ociemniałym i niedowidzącym zidentyfikować w czasie podróży następny przystanek oraz przystanek, na którym autobus się aktualnie znajduje,  wyposażenia w system informacji wizualnej ułatwiający podróże osobom niedosłyszącym.

Wszystkie wymienione powyżej rozwiązania wpływają pozytywnie na standard usług w zakresie dostępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego. Ponadto wpływają pozytywnie na ocenę standardu usług przez wszystkie grupy pasażerów publicznego transportu zbiorowego, a w szczególności przez osoby w podeszłym wieku. Wraz z przewidywanymi zmianami demograficznymi, polegającymi na postępującym procesie starzenia się społeczeństwa, należy spodziewać się wzrostu liczby podróży odbywanych komunikacją zbiorową przez osoby starsze. Osoby te często z racji wieku i stanu zdrowia nie będą mogły podróżować samodzielnie komunikacją indywidualną - dlatego będą wybierać komunikację zbiorową. Powiat w miarę posiadanych możliwości finansowych będzie dążył aby przedstawione powyżej rozwiązania były stosowane u operatora publicznego transportu zbiorowego w powiecie ostrowieckim.

8.2.3 Standardy wyposażenia pojazdów w publicznym transporcie zbiorowym

Poniżej w tabeli zostały określone podstawowe standardy pojazdów wykorzystywanych w publicznym transporcie zbiorowym

Tabela 16. Podstawowe standardy wyposażenia pojazdów w publicznym transporcie zbiorowym Pojazdy fabrycznie Wyposażenie pojazdu Pozostałe, używane nowe herb lub logo powiatu (operatora) jednoznacznie identyfikujące pojazdy X X kursujące na liniach organizowanych przez powiat aktualny schemat sieci komunikacyjnej X X organizowanej przez powiat regulamin przewozów X X taryfa przewozowa X X

Pojazdy fabrycznie Wyposażenie pojazdu Pozostałe, używane nowe przednia tablica kierunkowa - elektroniczny X wyświetlacz ze wskazanym kierunkiem jazdy przednia tablica kierunkowa z kierunkiem jazdy X (inna niż elektroniczna) boczna tablica kierunkowa – z prawej strony- ze X X wskazanym kierunkiem jazdy miejsce na wózek inwalidzki X niskie wejście X norma spalin Euro 6 X przycisk sygnalizujący zamiar opuszczenia pojazdu przez osobę poruszającą się na wózku X inwalidzkim rampa dla wózków X wyposażenie w system informacji wizualnej i dźwiękowej ułatwiający podróże osobom X niedosłyszącym i ociemniałym

Źródło: opracowanie własne

8.3 Pożądany standard infrastruktury przystankowej

W przypadku posiadania przez powiat ostrowiecki przystanków komunikacyjnych, w miarę posiadanych możliwości finansowych, powiat będzie dążył do zapewnienia możliwie najwyższego standardu przystanków komunikacyjnych, odpowiadającego potrzebom powiatowych przewozów pasażerskich.

8.3.1 Uwzględnienie w pożądanym standardzie usług przewozowych dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej

Dostępność do infrastruktury przystankowej jest definiowana jako całkowity czas dotarcia od miejsca rozpoczęcia podróży (np. domu, pracy) do najbliższego przystanku komunikacyjnego. Czas dojścia do przystanku zależy nie tylko od odległości do przystanku, lecz także między innymi od struktury urbanistycznej rejonu, w którym przystanek się znajduje oraz strat czasu powodowanych pokonywaniem miejsc kolizji potoków ruchu pieszego z ruchem samochodowym, a także od jakości drogi pieszej, różnicy wysokości i przeszkód naturalnych. W przewozach powiatowych można zwiększyć oddziaływanie przystanków poprzez lokalizację w ich obrębie parkingów typu Bike&Ride. W każdej miejscowości objętej powiatową siecią komunikacyjną na obszarze powiatu ostrowieckiego planuje się zatrzymanie pojazdu na minimum jednym przystanku. Większa liczba przystanków w miejscowościach będzie uwarunkowana faktycznymi potrzebami transportowymi oraz możliwościami technicznymi utworzenia przystanku.

8.3.2 Docelowy standard przystanków komunikacyjnych

W trakcie przebudowy dróg powiatowych oraz – w uzasadnionych przypadkach i w miarę posiadanych funduszy – autonomicznie względem procesu inwestycyjnego na sieci dróg powiatowych – powiat ostrowiecki ujednolici standard przystanków komunikacyjnych, uwzględniając przy tym:  pełnioną funkcję dominującą (przystanek głównie dla wsiadających/wysiadających),  liczbę pasażerów korzystających z przystanku,  dostosowanie przystanku do potrzeb osób niepełnosprawnych i o ograniczonej zdolności ruchowej,  natężenie ruchu na drodze wzdłuż której zlokalizowany jest przystanek.

W poniższej tabeli zestawiony został docelowy standard przystanków komunikacyjnych

Tabela 17. Docelowy standard przystanków komunikacyjnych w powiecie ostrowieckim

Standard Standard Obszar Elementy minimalny optymalny

Tabliczka D-15 „przystanek autobusowy” Znak drogowy umieszczony na słupku lub X X stanowiący element wiaty przystankowej Nazwa przystanku i numer słupka Tabliczka zawierająca nazwę i numer X X przystanku umieszczona na słupku, nad znakiem D-15 Oznaczenie statusu przystanku („dla wysiadających”, „na żądanie”) X X Tabliczka informująca o statusie przystanku

Piktogram informujący o zakazie palenia X X Oznaczenie przystanku Oznaczenie Informacja o zarządcy przystanku Informacja umieszczona na odwrocie znaku X X D-15 albo na tablicy informacyjnej Tabliczka z rozkładem jazdy X X

X X Schemat sieci połączeń (przystanki (wszystkie węzłowe) przystanki)

X X Informacja Informacja pasażerska Skrócona taryfa przewozowa (przystanki (wszystkie

węzłowe) przystanki)

X X (wszystkie (wszystkie Ławka przystanki przystanki

wyposażone wyposażone Miejsce Miejsce

oczekiwania w wiaty) w wiaty)

Standard Standard Obszar Elementy minimalny optymalny

X X (nowe Wiata przystankowa (nowe Z przeźroczystymi ścianami i modernizowane przystanki) przystanki) X X Nawierzchnia peronu (np. z kostki (utwardzona) betonowej) Wysokość peronu ponad nawierzchnią drogi X X Minimum 18 cm Peron Płyty wskaźnikowe i prowadzące Linia bezpieczeństwa przy krawędzi X X peronowej wykonana z żółtych płyt z tzw. guzkami

Stojak rowerowy - X

Słup ogłoszeniowy - X Inne Śmietnik X X

Źródło: opracowanie własne

9 Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera

Jednym z zadań sprawnego systemu informacji dla pasażerów jest podwyższanie jakości oferty transportu zbiorowego i integrowanie sieci komunikacyjnej. Kompleksowy i rozbudowany system informacji pasażerskiej sprawia, że transport zbiorowy postrzegany jest jako przemyślany, spójny oraz łatwo dostępny. Przygotowany nieodpowiednio uważany jest za chaotyczny, trudny do zrozumienia, skomplikowany, oraz nieuwzględniający potrzeb przewozowych mieszkańców. Niedostatecznie rozbudowany system informacji dla pasażerów może stać się przyczyną rezygnacji z odbywania podróży środkami komunikacji zbiorowej już na etapie jej planowania. Stąd ważne jest, aby system informacji pasażerskiej zawierał kompleksowe i szeroko dostępne informacje dla podróżnych.

9.1 Organizacja systemu informacji pasażerskiej

Zapewnienie systemu informacji dla pasażera jest zadaniem organizatora publicznego transportu zbiorowego. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym nakłada obowiązki: • podawania do publicznej wiadomości rozkładów jazdy na wszystkich przystankach oraz dworcach, • podawania cennika opłat w pojazdach i na dworcach wraz z uprawnieniami do przejazdów ulgowych, • podawania regulaminów przewozu na dworcach i wyciągu z regulaminu w pojazdach. Ponadto kwestie związane z informacją pasażerską porusza także Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 kwietnia 2012 roku w sprawie rozkładów jazdy. Uszczegóławia ono informacje rozkładowe jakie powinny się znaleźć na przystankach i dworcach autobusowych oraz reguluje kwestie podawania do publicznej wiadomości rozkładów jazdy. W myśl zapisów w/w rozporządzenia przewoźnik wykonujący regularny przewóz osób zobowiązany jest podać rozkład jazdy do publicznej wiadomości poprzez: • zamieszczenie go na swojej stronie internetowej; • przekazanie rozkładu jazdy organizatorowi publicznego transportu zbiorowego, na którego obszarze przewoźnik wykonuje przewozy, celem podania do publicznej wiadomości informacji niezbędnych do administrowania systemem informacji dla pasażera; • przekazanie rozkładu jazdy oraz informacji dotyczącej rozkładu jazdy właścicielowi albo zarządzającemu przystankiem komunikacyjnym lub dworcem, celem zamieszczenia informacji dotyczącej rozkładu jazdy na danym obiekcie; • zamieszczenie informacji dotyczącej rozkładu jazdy na wszystkich przystankach komunikacyjnych lub dworcach wymienionych w rozkładzie jazdy. W przypadku, kiedy powiat ostrowiecki rozpocznie pełnienie funkcji organizatorskich, planowane jest podjęcie działań mających na celu rozpoczęcie współpracy z województwem świętokrzyskim w zakresie integracji informacji pasażerskiej, w szczególności we wspólnych węzłach przesiadkowych.

9.2 Planowany system informacji pasażerskiej

Informacja pasażerska będzie dostępna na każdym etapie związanym z realizacją procesu polegającego na przemieszczaniu się, tj.:

• w momencie wystąpienia potrzeby przewozowej, • w trakcie oczekiwania na pojazd komunikacji zbiorowej, • w czasie odbywania podróży środkami transportu zbiorowego.

Informacje istotne z punktu widzenia podróżnego należy publikować:

• w pojazdach komunikacji powiatowej, • na przystankach, • w Internecie, • w przyszłości poprzez aplikacje dedykowane urządzeniom mobilnym, np. smartfonom i tabletom.

W poniższej tabeli zestawiono planowane sposoby przekazywania poszczególnych rodzajów informacji dla pasażerów w zależności od miejsca ich prezentacji.

Tabela 18. Planowane sposoby przekazywania poszczególnych rodzajów informacji dla pasażerów w zależności od miejsca ich prezentacji

Miejsce publikacji Zakres informacji

 Numer linii i/lub kierunek jazdy z wyszczególnionymi ważniejszymi miejscowościami pośrednimi (pozwalającymi pasażerom jednoznacznie określić trasę przejazdu). Pojazdy komunikacji  Informacje taryfowe, przede wszystkim cennik biletów, wykaz opłat zbiorowej dodatkowych oraz informacje o obowiązujących uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami transportu (jeśli takie ulgi mają zastosowanie).  Regulamin przewozów.  Nazwa przystanku i numer słupka.  Informacja o statusie przystanku (np. przystanek na żądanie).  Wykaz linii autobusowych z przewidzianym postojem na przystanku albo informacja w jakim kierunku odjeżdżają autobusy.  Informacja o zarządcy przystanku komunikacyjnego i sposobie skontaktowania się z nim.  Rozkład jazdy zawierający: Przystanki o numer linii komunikacyjnej i/lub kierunek jazdy autobusów, komunikacyjne o wykaz kolejnych przystanków komunikacyjnych albo miejscowości, przez które wiedzie dalsza część trasy, o godziny odjazdów autobusów, o nazwę przewoźnika/operatora, informacje kontaktowe z osobą (albo instytucją) odpowiedzialną za organizację i obsługę linii, o okres obowiązywania rozkładu jazdy, o legendę tłumaczącą użyte w rozkładzie oznaczenia.  Informacje o zmianach rozkładów jazdy i kształtu sieci komunikacyjnej.

Miejsce publikacji Zakres informacji

 Na peronach informacje jak na przystankach komunikacyjnych.  Schemat połączeń komunikacyjnych obsługujących powiat ostrowiecki. Węzeł przesiadkowy  Schemat węzła przesiadkowego wraz z zaznaczeniem kierunków odjazdów autobusów w zależności od peronu – ułatwienie przesiadek.  Tablica ze zbiorczym rozkładem jazdy - zawierająca informacje o skoordynowaniu połączeń.  Informacje taryfowe, przede wszystkim cennik biletów, wykaz opłat dodatkowych oraz informacje o obowiązujących uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami transportu (jeśli takie ulgi mają zastosowanie). Informacje o zarządcach przystanków komunikacyjnych i sposobie Internet  skontaktowania się z nimi.  Rozkład jazdy w formie tabelarycznej i planera podróży z możliwością wyznaczenia trasy przejazdu na mapie.  Informacje o zmianach rozkładów jazdy i kształtu sieci komunikacyjnej.  Rozkład jazdy w formie tabelarycznej i planera podróży. Aplikacje mobilne  Informacje o zmianach rozkładów jazdy i kształtu sieci komunikacyjnej.

Źródło: opracowanie własne

10 Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego na obszarze powiatu ostrowieckiego

Podstawowym kierunkiem rozwoju publicznego transportu zbiorowego na terenie powiatu ostrowieckiego powinna być integracja na różnych szczeblach organizatorów. Z jednej strony chodzi o integrację ze szczeblem wojewódzkim (przewozy kolejowe i autobusowe, jeśli zostaną uruchomione), a z drugiej – z bardziej lokalnym – przewozy wewnątrzgminne, miejskie, podmiejskie oraz międzypowiatowe. Aspektami integracji powinny być rozkłady jazdy koordynowane w węzłach przesiadkowych i na głównych przystankach, ujednolicane standardy wyposażenia i oznakowania pojazdów, a w przyszłości także taryfy i bilety. Kierunkiem rozwoju jest także zwiększanie zasięgu oddziaływania transportu publicznego poprzez:  zwiększanie liczby kursów (warunkowane stosownym finansowaniem),  zwiększanie liczby tras,  organizacji systemów dowozowych: Park&Ride oraz Bike&Ride,  promocji usług transportu publicznego (w tym między innymi poprzez wykonywanie planów mobilności). Zaleca się po uruchomieniu połączeń użyteczności publicznej w transporcie zbiorowym okresowo (np. co 3 lata) wykonać kompleksowe pomiary napełnień na liniach, a nie rzadziej niż co 4 lata – ankietowanie podróżnych (w celu ustalenia zachowań komunikacyjnych – źródeł i celów podróży, środka transportu, satysfakcji z usług itp.). Badania cykliczne należy prowadzić na podstawie ustandaryzowanych procedur (precyzujących zakres i czas badań), tak aby możliwe było porównywanie uzyskanych danych. Planowanie transportu publicznego musi być oparte o świadomość znaczenia mobilności komunikacyjnej jako determinanty rozwoju społecznego i gospodarczego regionu oraz o znajomość negatywnych skutków takich jak wypadki komunikacyjne, destrukcyjny wpływ na środowisko naturalne czy kongestię. Zrównoważony rozwój ma na celu zaspokojenie potrzeb transportowych mieszkańców i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu w sposób możliwie efektywny, ekonomiczny i ekologiczny. Do osiągnięcia powyższych celów konieczny jest racjonalny podział zadań pomiędzy transport zbiorowy i indywidualny. Na terenach o niskiej gęstości zaludnienia niemożliwe jest zorganizowanie satysfakcjonującej i ekonomicznie uzasadnionej oferty powiatowego transportu publicznego, dlatego tam dominującą rolę będzie pełnić transport indywidualny, głównie samochodowy, a transport zbiorowy będzie pełnić jedynie funkcję uzupełniającą. Osoby niemające możliwości skorzystania z transportu indywidualnego (ze względu na wiek, stan zdrowia, status majątkowy lub z jakichkolwiek innych przyczyn) muszą mieć możliwość dotarcia do miejsca pracy, nauki czy opieki zdrowotnej. Obsługa terenu o niskiej gęstości zaludnienia jest elementarnym działaniem przeciwdziałającym wykluczeniu społecznemu. Kreowanie oferty transportowej na obszarach o wyższej gęstości zaludnienia, a w szczególności na głównych ciągach komunikacyjnych, na których można uzyskać satysfakcjonujący bilans ekonomiczny, będzie się opierać na innych zasadach. To właśnie tu do kwestii społecznych dochodzą aspekty zatłoczenia i wpływu na środowisko naturalne. Oferta publicznego transportu zbiorowego musi być już nie tylko usługą społeczną, ale również realną alternatywą dla transportu indywidualnego. Nadmierny wzrost podróży samochodem prowadzi do kongestii, pogorszenia jakości powietrza i wzrostu poziomu hałasu oraz do zajmowania przestrzeni przez parkingi. Dlatego należy zaproponować mieszkańcom powiatu atrakcyjną komunikację publiczną poprzez zbudowanie przejrzystej sieci połączeń, przejrzystego systemu taryfowego

oraz zapewnić odpowiedni standard usług. Uatrakcyjnienie oferty może się odbyć poprzez modernizację infrastruktury oraz wprowadzanie odpowiedniej organizacji ruchu. W celu zaspokajania potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu ostrowieckiego, jak i poszczególnych gmin możliwe jest zawieranie przez powiat ostrowiecki porozumień i umów z zakresu świadczenia usług zbiorowej komunikacji publicznej z innymi jednostkami samorządu terytorialnego.

10.1 Modernizacja i budowa nowych przystanków

Jednym z czynników mających wpływ na rozwój publicznego transportu zbiorowego jest modernizacja już istniejących i budowa nowych przystanków. Przystanek komunikacyjny jest punktem styku przestrzeni ogólnodostępnej z siecią transportu zbiorowego. Pierwszym elementem jest dojście do przystanku. Przystanek powinien być łatwo dostępny, czyli pomijając kwestię odległości, droga ta powinna być wolna od przeszkód, kałuż i błota niezależnie od warunków atmosferycznych a pokonanie jezdni powinno być bezpieczne, w razie potrzeby wyznaczone. Dotarcie do przystanku może się odbyć również w inny sposób, np. rowerem. Dlatego też główne nowo budowane jak i modernizowane przystanki powinny być wyposażane w stojaki (parkingi) rowerowe Bike&Ride. Wszystkie przystanki, z których będzie w przyszłości korzystał wybrany operator powinny posiadać widoczną nazwę. Nazwa ta powinna być zawarta na rozkładzie jazdy (daje to pewność, że to prawidłowy rozkład) oraz w sposób widoczny dla pasażerów wysiadających – na słupku bądź na wiacie. Modernizowane i nowo budowane przystanki powinny zostać wyposażone w miejsca siedzące oraz chroniącą przed warunkami atmosferycznymi wiatę. Wiata powinna mieć trzy pełne ściany, dach i odpowiednią głębokość, aby chronić przed zacinającym deszczem i śniegiem oraz dawać cień w słoneczne dni. Zaleca się aby obie boczne ściany były przezroczyste, wolne od reklam i plakatów, aby oczekujący mógł zauważyć zbliżający się pojazd. Wiata powinna zostać wyposażona w miejsca siedzące oraz miejsce dla osoby na wózku inwalidzkim bądź na postawienie wózka z dzieckiem. W pobliżu przystanku powinna znajdować się latarnia uliczna bądź inne oświetlenie. Na każdym przystanku obowiązkowo powinien znajdować się śmietnik. Wysokość peronu powinna być tak dostosowana do obsługującego linie taboru, aby przestrzeń między krawędzią przystanku a podłogą pojazdu była jak najmniejsza. W przypadku zróżnicowanego taboru tak dedykowane rozwiązanie jest niemożliwe, należy więc przyjąć najodpowiedniejszą, nie stwarzającą zagrożenia wysokość peronu. Przestrzeń wzdłuż krawędzi peronowej powinna być wolna od jakichkolwiek przeszkód (słupów, barierek, drzew, śmietników itp.). Warto poprzez inny rodzaj nawierzchni, rowki i wypustki wyznaczyć miejsce, przy którym będą znajdowały się drzwi pojazdu służące do wsiadania osób niepełnosprawnych i niedowidzących. Miejsce to powinno znajdować się w jak najmniejszej odległości od tego przeznaczonego dla osób na wózkach inwalidzkich znajdującego się pod wiatą. Infrastrukturę należy dostosować do roli, jaką pełni przystanek. W przypadku dużej popularności, a szczególnie na węzłach przesiadkowych, wiaty i ławki powinny być odpowiednio większe.

10.2 Tabor wykorzystywany w powiatowych przewozach użyteczności publicznej

W przyszłości w miarę możliwości finansowych powiat ostrowiecki będzie wymagał od operatora świadczenia usług transportowych pojazdami posiadającymi jednolite barwy (ustalone przez powiat ostrowiecki), spełniającymi najwyższe normy spalin oraz wyposażonymi w elementy poprawiające komfort podróżowania takie jak:  niskie wejście,  klimatyzację,  udogodnienia dla osób z ograniczoną mobilnością i niepełnosprawnością wzrokową w tym: zewnętrzna zapowiedź głosowa, odpowiednia kolorystyka elementów i uchwytów stosowanych w pojazdach.

11 Weryfikacja i aktualizacja Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego

Artykuł 11 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym stanowi, że plan transportowy powinien być, w zależności od uzasadnionych potrzeb, poddawany okresowej weryfikacji, a następnie aktualizacji. Obecnie nie sposób przewidzieć ani wymienić wszystkich czynników, które mogą wpłynąć na podjęcie decyzji o aktualizacji planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego.

Z uwagi na wytyczne teoretyczne i praktyczne dla planowania transportu przyjmuje się, że dokonywana będzie weryfikacja zapisów zawartych w niniejszym opracowaniu i na podstawie wyników tej weryfikacji podejmowana będzie decyzja o ewentualnej konieczności aktualizacji dokumentu. Należy mieć na względzie fakt, iż każdorazowa aktualizacja planu transportowego wymaga, zgodnie z przepisami, podjęcia stosownej uchwały zmieniającej przez Radę Powiatu Ostrowieckiego.

12 Część graficzna Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu ostrowieckiego

13 Spis map, tabel i wykresów

13.1 Spis map

Mapa 1. Mapa powiatu ostrowieckiego...... 10 Mapa 2. Układ drogowy i kolejowy powiatu ostrowieckiego ...... 18 Mapa 3. Obecna sieć komunikacyjna w powiecie ostrowieckim ...... 31 Mapa 4. Dojazdy do pracy mieszkańców powiatu ostrowieckiego ...... 44

13.2 Spis tabel

Tabela 1. Liczba ludności w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach w latach 2005, 2010 oraz 2014 ...... 13 Tabela 2. Gęstość zaludnienia w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach w latach 2005, 2010 oraz 2014 ...... 14 Tabela 3. Drogi powiatowe znajdujące się w powiecie ostrowieckim ...... 19 Tabela 4. Zezwolenia wydane przez włodarzy poszczególnych gmin w powiecie ostrowieckim 23 Tabela 5. Zezwolenia wydane przez Starostę Ostrowieckiego ...... 27 Tabela 6. Planowana sieć komunikacyjna - wariant podstawowy ...... 33 Tabela 7. Planowana sieć komunikacyjna - wariant uzupełniający ...... 34 Tabela 8. Wykaz urzędów i instytucji publicznych w powiecie ostrowieckim ...... 38 Tabela 9. Placówki oświatowe w powiecie ostrowieckim...... 39 Tabela 10. Strefy przemysłowe i duże zakłady pracy w powiecie ostrowieckim ...... 40 Tabela 11. Obiekty kultury, rekreacji i sportu w powiecie ostrowieckim ...... 40 Tabela 12. Placówki opieki zdrowotnej na terenie powiatu ostrowieckiego ...... 41 Tabela 13. Liczba uczniów dojeżdżających do szkół ponadgimnazjalnych w Ostrowcu Świętokrzyskim z terenu poszczególnych gmin (dane na dzień 31.05.2016 r.) ...... 43 Tabela 14. Przedstawienie kosztów, z jakimi może wiązać się uruchomienie publicznych przewozów ...... 50 Tabela 15. Przykładowe postulaty transportowe i sposób ich realizacji ...... 72 Tabela 16. Podstawowe standardy wyposażenia pojazdów w publicznym transporcie zbiorowym ...... 74 Tabela 17. Docelowy standard przystanków komunikacyjnych w powiecie ostrowieckim ...... 76 Tabela 18. Planowane sposoby przekazywania poszczególnych rodzajów informacji dla pasażerów w zależności od miejsca ich prezentacji ...... 80

13.3 Spis wykresów

Wykres 1. Zmiany liczby ludności w gminach powiatu ostrowieckiego w latach 2010 – 2014 .... 13 Wykres 2. Gęstość zaludnienia w powiecie ostrowieckim oraz w poszczególnych gminach w 2014 roku ...... 14 Wykres 3. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w ludności ogółem w powiecie ostrowieckim ...... 15 Wykres 4. Stopa bezrobocia w powiecie ostrowieckim, woj. świętokrzyskim oraz w Polsce w latach 2005 – 2014 ...... 16 Wykres 5. Prognozowana liczba ludności powiatu ostrowieckiego do roku 2030 ...... 17 Wykres 6. Prognoza udziału ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w powiecie ostrowieckim w latach 2020, 2025 i 2030 ...... 17

Wykres 7. Wskaźnik motoryzacji powiatu ostrowieckiego, woj. świętokrzyskiego oraz Polski w latach 2010 – 2014 ...... 53 Wykres 8. Porównanie wskaźnika motoryzacji powiatu ostrowieckiego z powiatami podobnymi pod względem liczby ludności ...... 54 Wykres 9. Podział ankietowanych ze względu na płeć ...... 55 Wykres 10. Podział ankietowanych ze względu na wiek ...... 55 Wykres 11. Podział ankietowanych ze względu na wykształcenie ...... 56 Wykres 12. Podział ankietowanych ze względu na aktywność zawodową ...... 56 Wykres 13. Podział ankietowanych ze względu na gminę zamieszkania ...... 57 Wykres 14. Czy posiada Pan/i samochód do codziennej, samodzielnej dyspozycji? ...... 58 Wykres 15. Czy pracuje lub uczy się Pan/i w gminie zamieszkania? ...... 58 Wykres 16. W jaki sposób najczęściej dociera Pan/i do wyżej wymienionych miejsc? ...... 59 Wykres 17. Jak często podróżuje Pan/i do wyżej wymienionych miejsc? ...... 60 Wykres 18. Proszę wskazać w tabeli poniżej cechy (postulaty), które Pana/i zdaniem są istotne dla prawidłowego funkcjonowania komunikacji zbiorowej, w skali od 1 do 5, gdzie: 1 – nieistotny a 5 bardzo istotny ...... 62 Wykres 19. Proszę dokonać oceny jak w Pana/i odczuciu cechy (postulaty) z pytania 5 są realizowane w komunikacji funkcjonującej na obszarze powiatu ostrowieckiego? ...... 63 Wykres 20. Które postulaty powinny zostać poprawione w celu zachęcenia do korzystania z transportu zbiorowego? ...... 63