Sokółka Studium Prognoza

STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

●●●●●

PROGNOZA ODZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SOKÓŁKA

2009 2

SPIS TRE ŚCI

1. WST ĘP 5 1.1. Podstawa prawna 5 1.2. Akty prawne nadrz ędne 5 1.3. Materiały źródłowe 6 2. INFORMACJE O ZAWARTO ŚCI, GŁÓWNYCH CELACH ZMIANY STUDIUM ORAZ JEGO POWI ĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI 8 3. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZ ĄDZANIU PROGNOZY 10 4. PRZEWIDYWANA METODA ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI ZMIANY STUDIUM ORAZ CZ ĘSTOTLIWO ŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA 12 5. TRANSGRANICZNE MO śLIWE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO 12 6. STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM 12 7. STNIEJ ĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI ZMIANY STUDIUM 21 7.1. Istniej ący stan środowiska 21 7.1.1. Poło Ŝenie i charakterystyka gminy 21 7.1.2. Rze źba terenu 21 7.1.3. Budowa geologiczna 22 7.1.4. Warunki klimatyczne 23 7.1.5. Powietrze atmosferyczne 24 7.1.6. Klimat akustyczny i promieniowanie 24 7.1.7. Kopaliny pospolite 25 7.1.8. Gleby 25 7.1.9. Wody 26 7.1.10. Lasy 27 7.1.11. Zadrzewienia 28 7.1.12. Ro ślinno ść ł ąkowa 28 7.1.13. Zbiorowiska ro ślinno ści wodnej 28 7.1.14. Walory kulturowe i krajobrazowe 28 7.2. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji zmiany Studium. 29 8. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO NA OBSZARACH OBJ ĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZ ĄCYM ODDZIAŁYWANIEM 30 8.1. Ocena ogólna stanu środowiska. 30 8.2. Obszary eksploatacji kruszywa naturalnego. 32 8.3. Obszary mo Ŝliwej lokalizacji elektrowni wiatrowych. 32 8.4. Trasy linii kolejowych: Warszawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki – granica pa ństwa - „E75-Rail Baltica” oraz Sokółka - Ku źnica Białostocka - E26. 32 8.5. Droga ekspresowa S 19 – obwodnica Sokółki. 32 8.6. Tereny usługowo – produkcyjne w północno-wschodnim rejonie gminy. 33 9. ISTNIEJ ĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI STUDIUM, W SZCZEGÓLNO ŚCI DOTYCZ ĄCE OBSZARÓW PODLEGAJACYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 33

9.1. Teren gminy Sokółka na tle koncepcji obszarów chronionych 33 9.2. Obszary podlegaj ące ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody 34 9.2.1. Koncepcja „Zielonych Płuc Polski” 34 9.2.2. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej oraz jego otulina 34 9.2.3. Rezerwat przyrody „ Kozłowy Ług " 35 9.2.4. Pomniki przyrody. 36 9.2.5. Obszary chronionego krajobrazu 37 9.2.6. NATURA 2000. 37 9.2.7. Flora 38 9.2.8. Fauna 39 9.2.9. Istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Studium 40 10. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MI ĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA ZMIANY STUDIUM ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGL ĘDNIONE PODCZAS OPRACOWANIA STUDIUM 41 10.1. Cele mi ędzynarodowe 41 10.2. Cele wspólnotowe 42 10.2.1. Ochrona klimatu 42 10.2.2. Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt – NATURA 2000 43 10.3. Cele krajowe. 43 10.3.1. Ochrona klimatu 43 10.3.2. Ochrona środowiska naturalnego w tym NATURA 2000 44 10.4. Cele nadrz ędne i inne problemy środowiska uwzgl ędnione w Studium oraz sposób ich uwzgl ędnienia 46 10.4.1. Celem i problemem nadrz ędnym jest ochrona klimatu. 46 W studium wyst ępuj ą określone zapisy dotycz ące tego zagadnienia: 47 10.4.1. Ochrona środowiska naturalnego w tym NATURA 2000 48 11. PRZEWIDYWANE ZNACZ ĄCE ODDZIAŁYWANIA, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPO ŚREDNIE, PO ŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE, NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NARURA 2000 ORAZ INTEGRALNO ŚĆ TEGO OBSZARU, A TAK śE NA ŚRODOWISKO. 56 11.1. Rodzaj i skala oddziaływania 56 11.2. Oddziaływanie rozbudowy i modernizacji linii kolejowych do parametrów E 57 11.3. Oddziaływanie projektowanych obwodnic S19 oraz przebudowy drogi nr 19 na S19 57 11.4. Oddziaływanie terenów górniczych 58 11.5. Oddziaływanie elementów elektrowni wiatrowych 63 11.6. Oddziaływanie nowych terenów zabudowy komercyjnej w północno-wschodnim 66 rejonie gminy 66 11.7. Oddziaływanie projektowanego Zakładu Gospodarowania Odpadami na terenie wsi Karcze 66 11.8. Oddziaływanie pozostałych zmian na środowisko przyrodnicze i ludzi 69 11.8.1. UŜytkowanie terenu 69 11.8.2. Zasoby naturalne 69 11.8.3. Zmiany rze źby terenu 70

11.8.4. Powierzchnia ziemi i gleby 70 11.8.5. Wody powierzchniowe i podziemne 70 11.8.6. Zmiany hydrogeologiczne 70 11.8.7. Lasy - przewiduje si ę: 71 11.8.8. Struktury przyrodnicze i ekosystemy 71 11.8.9. Oddziaływanie na ludzi 71 11.8.10. Oddziaływanie na zabytki. 71 11.8.11. Zmiany świata zwierz ąt 72 11.8.12. Obszary ochrony przyrody sie ć NATURA 2000 72 11.8.13. Klimat, powietrze atmosferyczne, klimat akustyczny 72 11.8.14. Zmiany krajobrazu naturalnego 72 11.8.15. Zagro Ŝenia nadzwyczajne i sytuacje awaryjne 73 11.8.16. Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko gminy Sokółka 74 12. ROZWI ĄZANIA MAJ ĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJ Ę PRZYRODNICZ Ą NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWA Ń NA ŚRODOWISKO, MOG ĄCYCH BY Ć REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEJ ZMIANY STUDIUM, W SZCZEGÓLNO ŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNO ŚĆ TEGO OBSZARU 74 12.1. Rozbudowa i modernizacja linii kolejowych do parametrów E 74 12.2. Oddziaływanie projektowanej obwodnicy S19 oraz przebudowy drogi nr 19 na S19 75 12.3. Obszary eksploatacji kruszywa naturalnego. 75 12.4. Zasady gospodarowania – NATURA 2000 76 12.5. Zasady gospodarowania wodami 77 12.6. Zasady gospodarowania na terenach upraw polowych 77 12.7. Zasady gospodarowania na terenach le śnych 77 12.8. Zasady ochrony powietrza atmosferycznego 77 12.9. Zasady ochrony ludzi i środowiska przed hałasem i wibracjami 77 12.10. Zasady ochrony powierzchni ziemi 78 13. ROZWIAZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWI ĄZA Ń ZAWARTYCH W ZMIANIE STUDIUM 78 14. PODSUMOWANIE 80

1. WST ĘP Problematyka i środowiska znajduje odzwierciedlenie w aktach prawnych ró Ŝnej rangi, z których najwy Ŝsz ą ma ustawa zasadnicza, czyli Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 74 Konstytucji nakłada na władze publiczne obowi ązek ochrony środowiska oraz wspierania działa ń obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. Gwarantuje tak Ŝe ka Ŝdemu obywatelowi prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Szczegółowe zasady u Ŝytkowania i ochrony przyrody oraz szeroko poj ętego środowiska reguluj ą ustawy oraz akty ni Ŝszego rz ędu - rozporz ądzenia wydawane przez Rad ę Ministrów, po- szczególnych ministrów oraz wojewodów, a tak Ŝe uchwały podejmowane przez sejmiki woje- wództw oraz rady powiatów i gmin. Du Ŝa ró Ŝnorodno ść form działalno ści człowieka, wi ąŜą cych si ę bezpo średnio z eksploatacj ą przyrody i środowiska, b ądź w ró Ŝnym stopniu na nie oddziałuj ących sprawia, Ŝe regulacje prawne, dotycz ące szeroko rozumianej problematyki ochrony środowiska i przyrody, zawarte s ą w dziesi ąt- kach ró Ŝnych aktów prawnych. Zawarto ść niniejszej Prognozy odnosi si ę do art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 roku o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) i obejmuje opis rozwi ąza ń, maj ących na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływa ń na środowisko wynikaj ących z potencjalnej realizacji przewidzianych zmian. Zakres prognozy i chronologiczny układ opracowanych zagadnie ń przyj ęto zgodnie z art. 51. 1.

1.1. Podstawa prawna 1) Art. 46 i 51 Ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 roku o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Z 2008 r. Nr 199, poz. 1227); 2) Uchwała Nr X/67/07 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie przyst ąpie- nia do sporz ądzenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka.

1.2. Akty prawne nadrz ędne 1) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ( Dz. U. nr 62 z 2001 r., poz. 627 z pó źn. zm.). 2) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 92 z 2004 r., poz. 880). 3) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory. 4) Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich pta- ków. 6

5) Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2000 r. ustanawiaj ąca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. 6) Rozporz ądzenie ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 ( Dz. U. nr 229 z 2004 r., poz. 2313). 7) Rozporz ądzenie ministra Środowiska z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie trybu i zakresu opracowania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 ( Dz. U. nr 61 z 2005 r., poz. 549). 8) Rozporz ądzenie ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt, wymagaj ących ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 ( Dz. U. nr 94 z 2005 r. poz. 795). 9) Rozporz ądzenie ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących ro ślin obj ętych ochron ą ( Dz. U. nr 168, z 2004 r., poz. 1764). 10) Rozporz ądzenie ministra Środowiska z dnia 28 wrze śnia 2004 r. w sprawie gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą ( Dz. U. nr 220 z 2004 r. poz. 2237). 11) Rozporz ądzenie ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodza- jów siedlisk przyrodniczych podlegaj ących ochronie. ( Dz. U. nr 92 z 2001 r., poz. 1029). 12) Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych ( Dz. U. nr 121 z 2004 r., poz. 1266). 13) Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie okre ślenia rodzajów przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowa ń zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęcia do sporz ądzenia raportu oddziały- wania na środowisko ( Dz. U. nr 267 z 2004 r., poz. 2573). 14) Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 10 maja 2005 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie okre ślenia rodzajów przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowa ń zwi ązanych z kwalifikowaniem przedsi ęwzi ęcia do sporz ądzenia raportu oddziaływania na środowisko ( Dz. U. nr 92 z 2005 r., poz. 769). 15) Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. 16) Ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach ( Dz. U. nr 45 z 2005 r., poz. 435). 17) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne ( Dz. U. nr 115 z 2001 r., poz. 1229 z pó źn. zm). 18) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( Dz. U. nr 80 z 2003 r., poz. 717 z pó źn. zm.).

1.3. Materiały źródłowe Prognoz ę sporz ądzono z uwzgl ędnieniem informacji zawartych w: 1) Projekcie Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka - 2008 r., 7

2) Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy So- kółka - 1998 r., Uchwała Nr XIV/132/99 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 15 grudnia 1999 r., zmieniona uchwał ą Nr XXXI/239/05 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 1 marca 2005r., 3) Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka – 1986, aktualizacja 1992 - nie obowi ązującym, 4) Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Sokółka w granicach administracyjnych i cz ęś ci obszaru gminy Sokółka – uchwała nr XLII/319/06 z 31 marca 2006 r. - obowi ązuj ącym, 5) Prognozie oddziaływania na środowisko ustale ń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego m. Sokółki, 6) Ekofizjografii do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego m. Sokółki -2004. 7) Mapie glebowo-rolniczej gminy Sokółka w skali l :25 000 (WBG i UR w Warszawie), 8) Mapie topograficznej sytuacyjno-wysoko ściowej gminy Sokółka w skali 1: 25 000, 9) Mapie topograficznej sytuacyjno-wysoko ściowej gminy Sokółka w skali 1: 10 000, 10) Programie Ochrony Środowiska na lata 2000 – 2005 (Starostwo Powiatowe w Sokółce), 11) Plan zagospodarowania przestrzennego woj. Podlaskiego – 2003. 12) Programie ochrony środowiska województwa podlaskiego na lata 2007-2010, 13) Prognozie oddziaływania na środowisko „Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2007-2010” 14) Prognozie oddziaływania na środowisko regionalnego programu operacyjnego woj. podlaskiego na lata 2007 – 2013. 15) Uchwale Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku Nr XXVI/172/8 z 24.05.1988 r. Dz. Urz. WB Nr 9, poz. 94, zmiana: Rozporz ądzenie Nr 3/98 Wojewody Białostockiego z 20.05.1998 r. Dz. Urz. W.B. Nr 10, poz. 47) o ustanowieniu Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej wraz z stref ą ochronn ą. 16) Planie ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej – 2000. 17) Rozporz ądzeniu nr 8/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 25 lutego 2005 r. o utworzeniu Ob- szaru Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokólskich. 18) Planie gospodarki odpadami dla woj. Podlaskiego na lata 2007 – 2010 (uchwalony 8.03.2008). 19) Gminnym planie gospodarowania odpadami w gminie Sokółka -2004. 20) Prognozie oddziaływania na środowisko mpzp. zakładu gospodarowania odpadami w gminie Sokółka, 21) Prognozie oddziaływania na środowisko mpzp. Bobrowniki-Drahle-Kamionka Stara -2008. 22) Raporcie o oddziaływaniu na środowisko – Zakład Górniczy „Kamionka - Drahle I” – grunty wsi: Drahle, Nowa Kamionka i Stara Kamionka – 2008. 23) Rewolucja energetyczna dla Polski - Greenpeace Polska – ISBN 978-83-927871-005.

2. INFORMACJE O ZAWARTO ŚCI, GŁÓWNYCH CELACH ZMIANY STUDIUM ORAZ JEGO POWI ĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI Zmiana Studium obejmuje zmian ę cz ęś ci II Studium – Kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka. Na zawarto ść Studium składaj ą si ę wyniki studiów i analiz uj ęte w wielokierunkowych ustale- niach dotycz ących kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej na terenie gminy. Ustalenia te zawarte s ą w nast ępuj ących rozdziałach: A. Ogólne zało Ŝenia rozwoju miasta i gminy. 1. Cele i zadania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego. 2. Cele i kierunki rozwoju gminy Sokółka. B. Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy wynikaj ące z planu woj. Podlaskiego. 1. Kierunki ochrony zasobów środowiska 2. Kierunki ochrony dziedzictwa kulturowego 3. Kierunki rozwoju funkcji gospodarczych 4. Kierunki rozwoju infrastruktury transportowej 5. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury elektroenergetycznej 6. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury gazowniczej 7. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury ciepłowniczych 8. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury telekomunikacyjnej 9. Kierunki i zasady zagospodarowania w zakresie obronno ści i ochronno ści 10. Główne kierunki zagospodarowania 11. Kierunki rozwoju systemów zaopatrzenia w wod ę, odprowadzania ścieków i oczyszczania ścieków, usuwania i utylizacji odpadów stałych 12. Potencjalne zadania o charakterze rz ądowym, wojewódzkim i ponadlokalnym. C. Kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka. 1. Kierunki polityki przestrzennej 2. Ograniczenia i wył ączenia spod zabudowy. 3. Kierunki i zasady zagospodarowania przestrzennego gminy – realizacja celów rozwoju przestrzennego – strefy funkcjonalno-przestrzenne zabudowy – wska źniki dotycz ące zagospodarowania. 4. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej. 5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej. 6. Obrona cywilna i ochrona przeciwpo Ŝarowa. 7. Polityka w zakresie sporz ądzania planów miejscowych. Przedmiotem i celem zmiany Studium są lokalne potrzeby inwestycyjne oraz aktualizacja tre ści Studium - „Kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy” – do aktualnych przepi- sów, potrzeb i zamierze ń inwestycyjnych na terenie miasta i gminy, polegaj ących na: 9

2) zrównowa Ŝonym i wielofunkcyjnym rozwoju gminy, 3) wykreowaniu miasta Sokółki do funkcji o środka regionalnego, 4) aktywizacji gospodarczej gminy w kontek ście oddziaływania zwi ązków transgranicznych, 5) zapewnienia mieszka ńcom pracy i poprawy jako ści Ŝycia mieszka ńców gminy, 6) ochronie i kształtowaniu środowiska przyrodniczego, 7) ochronie i kształtowaniu środowiska kulturowego, 8) rozwoju turystyki i wypoczynku, 9) rozwoju usług i produkcji, 10) polityki rozwoju rolnictwa, 11) poprawie warunków komunikacyjnych poprzez: - budow ę nowego przebiegu drogi krajowej Nr S 19, - rozbudow ę do parametrów mi ędzynarodowych linii kolejowych, 11) inwestycjach w zakresie energetyki, jak: - budowa linii WN 110 kV, - budowa elektrowni wiatrowych, - budowa gazoci ągu wysokiego ci śnienia, 12) rozwiązaniu problemu gospodarki odpadami, budowa Zakładu Gospodarowania Odpadami, 13) zapewnieniu warunków sanitarnych zamieszkiwania ludno ści w zakresie: jako ści powie-trza atmosferycznego, poziomu hałasu i wibracji oraz promieniowania, 14) realizacji zło Ŝonych wniosków dotycz ących zmiany Studium w tym okre ślenia terenów przeznaczonych na wydobycie wyst ępuj ących tam złó Ŝ kruszyw naturalnych, 15) ustaleniu obszarów na których wyst ępuje potencjalna mo Ŝliwo ść lokalizacji elementów elektrowni wiatrowych. Opracowane Studium a tak Ŝe prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka, posiadaj ą ścisłe zwi ązki z istniej ącymi ju Ŝ dokumentami i opracowaniami wymienionymi w pkt. 1.3. Materiały źródłowe. Celem opracowania prognozy, jest identyfikacja i przewidywanie oddziaływania wynikaj ącego z realizacji działa ń uj ętych w zmianie Studium poprzez opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, na zdrowie ludzi oraz na środowisko biogeofizyczne, w tym, zinterpre- towanie i obiektywne przekazanie informacji o zagroŜeniach oraz pozytywnych i negatywnych skutkach dla środowiska. Prognoza zawiera analiz ę stanu środowiska w zakresie odpowiadaj ącym ocenianemu tematowi oraz przewidywania jego potencjalnych zmian, spowodowanych oddziały- waniem wprowadzonych do ń nowych czynników. W trakcie prognozowania zostały uwzgl ędnione, w miar ę mo Ŝliwo ści, wszystkie poziomy powi ąza ń, mi ędzy przyczynami i skutkami. Oprócz zale Ŝ- no ści przyczynowo-skutkowych uwzgl ędniono powi ązania z wtórnymi przyczynami i skutkami, a 10 tak Ŝe propozycje działa ń zaradczych. Zadaniem prognozy jest ocena całościowa i obiektywna zmiany Studium w zakresie dotycz ącym nowych elementów wprowadzanych do Studium, to jest: 1) terenów NATURA 2000, 2) rozwoju strefy usług i produkcji, 3) rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji, 4) rozwoju infrastruktury i komunikacji, 5) terenów wyst ępowania złó Ŝ kruszyw naturalnych i przewidzianych do eksploatacji, 6) terenów lokalizacji elementów elektrowni wiatrowych. Głównymi celami przeprowadzenia prognozy s ą: 1) ocena stopnia i sposobu uwzgl ędnienia zagadnie ń zrównowa Ŝonego rozwoju i ochrony śro- dowiska we wszystkich cz ęś ciach zmiany Studium, 2) ocena potencjalnych skutków wdro Ŝenia zapisów zmiany Studium na środowisko, 3) zapewnienie udziału społecze ństwa w post ępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko projektu zmiany Studium przez wyło Ŝenie do publicznego wgl ądu zmiany Stu- dium wraz z niniejsz ą prognoz ą, przeprowadzenie dyskusji publicznej oraz zebranie uwag do zmiany Studium. Tre ść poszczególnych zagadnie ń została dostosowana do specyfiki zmiany Studium.

3. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZ ĄDZANIU PROGNOZY Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka, została opracowana według metody prostego prognozowania. Procedura rozpatrywania oddziaływania na środowisko projektowanej zmiany Studium na wszystkie komponenty środowiska jest skomplikowana, wieloznaczna i długotrwała. W niniejszym opracowaniu skupiono si ę na czynnikach środowiskowych najbardziej zagro Ŝonych przez przewi- dywan ą realizacj ę przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, do których zali- czono: 1) działalno ść górnicz ą – odkrywkowa eksploatacja kruszywa naturalnego, 2) rozwój stref usług i produkcji, 3) rozwój komunikacji drogowej – budowa drogi ekspresowej S19 (cel publiczny krajowy), 4) rozwój komunikacji kolejowej – modernizacja linii kolejowych do parametrów E, (cel publiczny krajowy o znaczeniu mi ędzynarodowym), 5) tereny lokalizacji elementów elektrowni wiatrowych, 6) budow ę zakładu gospodarowania odpadami (cel publiczny wojewódzki). Procedur ę oddziaływania na środowisko wymienionych przedsi ęwzi ęć zało Ŝono w odniesieniu do jednego wariantu lokalizacji gdy Ŝ nie wyst ępuj ą mo Ŝliwo ści rozwi ąza ń wariantowych. Czynnikami środowiskowymi najbardziej zagro Ŝonymi oddziaływaniem b ędą: 1) systemy przyrodnicze w tym prawnie chronione (Natura 2000, P.K.P.K. z otulin ą, 11

Wzgórza Sokólskie, Rezerwat Kozłowy Ług ) 2) środowisko gruntowo - wodne tj. gleba, grunt i wody podziemne, 3) powierzchnia ziemi, 4) środowisko wód powierzchniowych, 5) klimat akustyczny, 6) jako ść powietrza. Z uwagi na brak stałego monitoringu poszczególnych elementów środowiska w granicach gminy, niniejsza prognoza została opracowana na zbiorze danych zawartych w opracowaniach wymienionych w punkcie 1.3. Uznano, i Ŝ w istniej ących warunkach zbiór ten mo Ŝe stanowi ć podsta- wę sporz ądzenia prognozy. Zadecydował o tym przede wszystkim stan istniej ący środowiska w gminie i istniej ące oraz planowane zasady zagospodarowania obszarów w kontek ście do celów ka Ŝdego przedsi ęwzi ęcia a tak Ŝe mo Ŝliwo ści techniczne, technologiczne i organizacyjne ograniczenia uci ąŜ liwo ści przedsi ęwzi ęć dla środowiska. Główne działania zmierzaj ące w kierunku powstania niniejszej prognozy to: 1) wybór metody sporz ądzenia prognozy, 2) opracowanie merytorycznej zawarto ści prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Stu- dium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka, 3) okre ślenie przewidywanych metody analizy i oceny skutków realizacji ustale ń Studium oraz cz ęstotliwo ść jej przeprowadzania, 4) okre ślenie transgranicznego oddziaływaniu na środowisko zmiany Studium, 5) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanej zmiany Studium, 6) analiza ustale ń Studium i opracowanie diagnozy stanu środowiska przyrodniczego w konfron- tacji z informacjami zawartymi w materiałach źródłowych i zebranych informacjach w zakresie: stanu środowiska, walorów i zasobów środowiska, ochrony środowiska, wymaganiach prawnych w zakresie ochrony środowiska - wynikiem tego jest charakterystyka środowiska przyrodniczego gminy oraz stan środowiska na obszarach obj ętych przewidywanym znacz ącym oddziaływaniem, 7) okre ślenie przewidywanego oddziaływania, w tym oddziaływania bezpo średnie, po średnie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno ść tego obszaru, a tak Ŝe na poszczególne elementy środowiska, 8) okre ślenie zale Ŝno ści mi ędzy elementami środowiska a oddziaływaniami na te elementy; 9) okre ślenie rozwi ąza ń maj ących na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj ę przyrodnicz ą negatywnych oddziaływa ń na środowisko, 10) rozwi ązania alternatywne lub wyja śnienie braku rozwi ąza ń alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudno ści wynikaj ących z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 12

11) Streszczenie w j ęzyku niefachowym.

3. PRZEWIDYWANA METODA ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI ZMIANY STUDIUM ORAZ CZ ĘSTOTLIWO ŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA Zasadniczym celem Studium jest kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy. Ustalenia studium s ą wi ąŜą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Studium nie jest aktem prawa miejscowego, zatem ustalenia studium nie rozwini ęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, jako samoistne, nie wywołuj ą skutków w środowisku. Analizowanie skutków ustale ń studium mo Ŝe by ć wył ącznie w powi ązaniu z planem zagospodarowania przestrzennego, którego zgodno ść z ustaleniami studium musi by ć stwierdzona przed uchwa- leniem planu. Zatem analizowanie skutków zmiany studium jest działaniem czysto hipotetycznym daj ącym jednak oczywiste wskazówki do wykorzystania w trakcie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 27 marca 2003 r o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80 poz.717 z pó źn. zm.), w celu oceny aktualno ści studium burmistrz dokonuje analizy i ocenia zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym gminy. Burmistrz, po uzyskaniu opinii miejskiej komisji urbanistyczno-architektonicznej, przekazuje radzie gminy wyniki analiz co najmniej raz w czasie kadencji Rady. Rada podejmuje uchwał ę w sprawie aktualno ści studium, a w przypadku uznania go za nieak- tualne, w cało ści lub w cz ęś ci, podejmuje działania, o których mowa w art. 27 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

5. TRANSGRANICZNE MO śLIWE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO Analiza przewidzianego w zmianie Studium kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej na terenie gminy, nie wskazuje na istnienie b ądź powstanie przedsi ęwzi ęć mog ących oddziaływa ć transgraniczne na środowisko. Wszystkie analizowane dokumenty i opracowania wymienionymi w pkt. 1.3. jako „Materiały źródłowe”, nie zawieraj ą programowych wskazówek co do lokalizacji na terenie gminy Sokółka przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć poza granicami gminy So- kółka. 6. STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Problematyka i środowiska znajduje odzwierciedlenie w aktach prawnych ró Ŝnej rangi, z których najwy Ŝsz ą ma ustawa zasadnicza, czyli Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 74 Konstytucji nakłada na władze publiczne obowi ązek ochrony środowiska oraz wspierania działa ń obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. Gwarantuje tak Ŝe ka Ŝdemu obywatelowi prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Du Ŝa ró Ŝnorodno ść form działalno ści człowieka, wi ąŜą cych si ę bezpo średnio z eksploatacj ą przyrody i środowiska, b ądź w ró Ŝnym stopniu na nie oddziałuj ących sprawia, Ŝe regulacje prawne, 13 dotycz ące szeroko rozumianej problematyki ochrony środowiska i przyrody, zawarte s ą w dziesi ąt- kach ró Ŝnych aktów prawnych. Celem opracowania prognozy oddziaływania na środowisko, jest przewidywanie skutków wynikaj ących z wprowadzenia w Ŝycie planowanych zmian w Studium na środowisko przyrodnicze oraz na zdrowie ludzi. Prognoza zawiera analiz ę obecnego stanu środowiska, informacj ę o zagro Ŝeniach dla środowiska oraz zmian środowiska spowodowanych oddziaływaniem nowych czynników. Zadaniem prognozy jest cało ściowa ocena zmiany Studium w zakresie dotycz ącym nowych elementów wprowadzanych do Studium, to jest: 1) terenów NATURA 2000, 2) rozwoju strefy usług i produkcji, 3) rozwoju turystyki, wypoczynku i rekreacji, 4) rozwoju infrastruktury i komunikacji, 5) terenów wyst ępowania złó Ŝ kruszyw naturalnych i przewidzianych do eksploatacji, 6) terenów lokalizacji elementów elektrowni wiatrowych, 7) zapewnienie udziału społecze ństwa w post ępowaniu w sprawie zmiany Studium, przez wy- ło Ŝenie do publicznego wgl ądu zmiany Studium wraz z niniejsz ą prognoz ą, przeprowadzenie dyskusji publicznej oraz zebranie uwag do zmiany Studium. Zakłada si ę zachowanie wszystkich podstawowych elementów systemu przyrodniczego gminy, ochron ę i wzbogacanie walorów ekologicznych i warto ści u Ŝytkowych oraz ich racjonalne wykorzystanie w rozwoju gminy przy zapewnieniu sprawnego funkcjonowania całego systemu przyrodniczego w powi ązaniu z systemem wojewódzkim i krajowym. Na terenie gminy znajduje si ę Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej z otulin ą, Obszar NA- TURA 2000, rezerwat typu torfowiskowego „Kozłowy Ług”, Obszar Chronionego Krajobrazu „Wzgórza Sokólskie” wyró Ŝniaj ący si ę krajobrazowo i 7 pomników przyrody. Stan sanitarny środowiska przyrodniczego w gminie w porównaniu do innych cz ęści województwa i kraju jest bardzo dobry. Powierzchnia gminy w granicach administracyjnych wynosi 314 km² co stanowi 1,73% pow. woj. podlaskiego. Tereny zainwestowane stanowi ą 6,1%, u Ŝytki rolne 71,5%, lasy 20,7%, tereny pozostałe 1,7%. Wiod ącą funkcj ą gminy jest rolnictwo. Niemal równorz ędn ą funkcj ą jest pełnienie przez miasto ośrodka usług powiatowych i gminnych, działalno ści produkcyjnej oraz obsługi tranzytu mi ędzy- narodowego kołowego i kolejowego. Ze wzgl ędu na du Ŝy obszar wyst ępuj ących kopalin w postaci kruszyw naturalnych, działalno ść górnicza w gminie od lat stanowi funkcj ę uzupełniającą. Funkcja rekreacyjno-wypoczynkowa nie jest dostatecznie rozwini ęta w stosunku do mo Ŝliwo ści środowi- ska, zakłada si ę jednak, Ŝe turystyka i wypoczynek b ędzie pełni ć w przyszło ści znacz ącą rol ę w go- spodarce gminy. 14

Prognozy demograficzne dla gminy nie s ą optymistyczne. Przewiduje si ę niewielki, stały spadek liczby ludno ści w gminie, o ok. 0,5% rocznie, tj.160 mieszka ńców. Spadek obejmie tak ludno ść miejsk ą jak i wiejsk ą. B ędzie to skutkiem mniejszego przyrostu naturalnego, migracji ludno ści rolniczej w zwi ązku z powi ększaniem i mechanizacj ą gospodarstw rolnych, restrukturyzacj ą oraz wprowadzaniem nowoczesnych technologii w przemy śle i usługach, co zaowocuje kurczeniem si ę rynku pracy. Obszar gminy Sokółka charakteryzuje bogate ukształtowanie powierzchni terenu i zmienno ść klimatyczn ą na obszarze gminy Sokółka. Charakteryzuje si ę ona wyst ępowaniem cech wysokich wzgórz morenowych - „Wzgórza Sokólskie” (od 155 do 238 m n.p.m) - przypominaj ących krajobraz pojezierzy, jednak bez istniej ących współcze śnie jezior. Swoim bogactwem falistych i pagór- kowatych wzgórz, płaskich dolin rzecznych oraz równinnych obszarów przewa Ŝnie pokrytych lasami, obszar gminy róŜnią si ę wyra źnie charakterem od pozostałych regionów Niziny Północno- podlaskiej. W zachodniej i południowo-zachodniej częś ci gminy, rze źba terenu zamaskowana jest przez pokryw ę leśną. Klimat tej krainy charakteryzuje si ę surow ą zim ą i ciepłym latem, stosunkowo mał ą ilo ści ą opa- dów atmosferycznych oraz przewag ą wiatrów zachodnich. Sokółka poza obszarami górskimi le Ŝy w najzimniejszej dzielnicy klimatycznej Polski. Warunki termiczne w Sokółce odznaczaj ą si ę du Ŝymi wahaniami temperatury zarówno w przebiegu rocznym jak i dobowym. Czas zalegania pokrywy śnie Ŝnej wynosi 80-87 dni w ci ągu roku. Du Ŝy kompleks le śny, jakim jest Puszcza Knyszy ńska, w znacznym stopniu wpływa na mody- fikacj ę klimatu. Wn ętrze lasu odznacza si ę zmniejszonymi wahaniami temperatur, zwi ększon ą ilo- ści ą opadów i mniejsz ą pr ędko ści ą wiatru, dłuŜej zalega tu pokrywa śnie Ŝna. Wskutek ograniczonej wymiany powietrza z otoczenia wyst ępuje w lesie wi ększa wilgotno ść wzgl ędna ni Ŝ na terenach otwartych. Zachodzi tu bowiem swoiste zjawisko polegaj ące na gromadzeniu pary wodnej w obr ę- bie kompleksów le śnych i mo Ŝliwo ści poboru wilgoci przez ro śliny w czasie suszy. . Komunikacja drogowa i kolejowa jest głównym źródłem uci ąŜliwego hałasu dla ludzi i środo- wiska przyrodniczego. Najbardziej uci ąŜliwe s ą pojazdy ci ęŜkie (głównie wo Ŝą ce kruszywo naturalne z lokalnych kopalni), z których wiele emituje hałas znacznie przekraczający dopuszczalne normy. Na terenie gminy Sokółka eksploatowane jest głównie kruszywo naturalne dla potrzeb budownictwa i drogownictwa. Gmina posiada jedne z najbogatszych zasobów kruszywa naturalnego. Eksploatacja odbywa si ę w sposób przemysłowy od kilku dziesi ęcioleci i przewiduje si ę dalsz ą eksploatacj ę w okresie co najmniej 50 lat. Strefa wyst ępowania obejmuje zło Ŝa kruszywa naturalnego poło Ŝone na znacznych obszarach gminy. Zło Ŝa kruszywa s ą dobrze udokumentowane i obecnie jest wa Ŝnych kilkana ście koncesji na wydobycie kruszywa. 15

Na terenie gminy Sokółka wyst ępuj ą na terenach wiejskich udokumentowane zło Ŝa torfu z tego znaczna cz ęść w strefie NATURA 2000. Gmina posiada słabe warunki gospodarowania rolniczego. Wska źnik rolniczej przydatno ści gleb dla gminy Sokółka wynosi 49,5 pkt. przy średniej województwa 55,8 pkt. Gleby Gminy Sokółka są do ść silnie zró Ŝnicowane, gleby III stanowi ą jedynie 2,2%, IV - 48% a V kl. - 37%, gleby I i II kl. nie wyst ępują. Stwarza to średnio korzystne warunki dla produkcji rolnej. Na wyniki produkcyjne rolnictwa wpływa te Ŝ ujemnie niedobór wody w okresie wegetacji ro ślin. Atutem sokólskie- go rolnictwa s ą bardzo korzystne warunki ekologiczne dla jego rozwoju. Sprzyja temu dobry stan środowiska naturalnego oraz wyst ępuj ąca w wielu gospodarstwach tradycyjna kultura rolna, polegaj ąca na unikaniu stosowania środków chemicznych w hodowli i uprawie. Obszary ziemi sokólskiej s ą bardzo dobrym miejscem do produkcji ekologicznie zdrowej Ŝywno- ści. Hodowla to - bydło mleczne, trzoda chlewna i owce. Gmina słynie z hodowli konia typu sokól- skiego. Ze wzgl ędu na walory przyrodnicze terenu gminy oraz wiod ącą funkcj ę rolnictwa bardzo wa Ŝne jest racjonalne gospodarowanie zasobami glebowymi. Rzeki wyst ępuj ące na terenie gminy nale Ŝą do zlewiska rzeki Wisły. Kamionka i Sokołda jest dopływem Supra śli, b ędącej źródłem zaopatrzenia w wod ę pitn ą miasta Białegostoku. Stan czysto ści rzek nie odpowiada normatywom klasyfikacji wód. Z prowadzonych cyklicznych bada ń wynika, Ŝe stan rzeki Sokołdy od 1998 r. stopniowo si ę pogarsza. Ogólna powierzchnia lasów wynosi 6500 ha. Średnia lesisto ść gminy i jest ni Ŝsza od średniej województwa oraz średniej krajowej . Lasy pa ństwowe wchodz ą w skład Nadle śnictwa Czarna Białostocka. Lasy prywatne stanowi ą 45,9%. Przewa Ŝaj ąca cz ęść lasów pa ństwowych znajduje si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Knyszy ńskiej. W Nadle śnictwie przewa Ŝaj ą drzewostany iglaste, które stanowi ą 59% ogólnej powierzchni. Drzewostany d ębowe stanowi ą 24 % powierzchni. Prefe- rowane jest zalesianie wszystkich terenów nieprzydatnych dla rolnictwa z zastosowaniem rodzimych gatunków drzew. Oprócz wa Ŝnej funkcji gospodarczej lasy pełni ą rol ę glebochronn ą, regulatora klimatu i kształtuj ą walory krajobrazowe. W latach ubiegłych najwi ększym zagro Ŝeniem powierzchni le śnych było okresowe pojawianie si ę owadów, w tym mi ędzy innymi: borecznika, szczeliniaka sosnowca, smolika. Innym rodzajem zagro Ŝenia lasów s ą choroby grzybowe, a zwłaszcza pospolita huba korzeniowa powoduj ąca choroby systemów korzeniowych prowadz ących do obumierania drzewostanów. Kolejnym zagro Ŝeniem lasów s ą po Ŝary pojawiaj ące si ę szczególnie latem w okresie wyst ępowania suszy i niedoboru wilgoci w ściółce le śnej. Dla zabezpieczenia kompleksów le śnych utrzymuje si ę pasy ochronne, umieszcza tablice informacyjne oraz patroluje si ę tereny zagro Ŝeń. Tereny ł ąkowe zajmuj ą 6768 ha, co stanowi 21,5 % ogólnej powierzchni gminy. Łąki wyst ępują: 1) w dolinach rzek i s ą to głównie zmeliorowane wilgotne ł ąki i pastwiska, 16

2) pastwiska na wilgotnych gruntach w obni Ŝeniach i na płaskich powierzchniach, 3) nieu Ŝytki rolnicze w zabagnionych obni Ŝeniach bezodpływowych poro śni ęte zró Ŝnicowanymi zespołami ro ślinno ści bagiennej od szuwarów trzcinowych i trzcinowo-łozowych po turzycowi- ska i mechowiska. S ą to najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym zespoły ro ślinne z cał ą ga- mą ro ślin chronionych i rzadkich. Podstawowym czynnikiem degraduj ącym powierzchni ę ziemi jest eksploatacja kopalin. Jednak prowadzenie tej działalno ści zgodnie z przepisami prawa górniczego w zdecydowany sposób ogranicza nie- korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze. Uregulowanie gospodarki odpadami stałymi nast ąpiło z chwil ą zbiórki śmieci w kontenerach roz- stawionych na terenach wiejskich oraz ich wywozu na komunalne składowisko odpadów zlokalizowane na terenie wsi Karcze. W zwi ązku z niemal całkowitym wykorzystaniem pojemno ści składowiska, projektowany jest nowy Zakład Gospodarowania odpadami w tym samym rejonie. Na obszarze gminy do terenów zalewowych zaliczane są u Ŝytkowane rolniczo ł ąki i pastwiska wzdłu Ŝ cieków wodnych. W wi ększo ści przypadków cykliczne zalewy wiosenne nie powodują strat gospodarczych z uwagi na fakt, Ŝe s ą to tereny wykorzystywane jako ekstensywne u Ŝytki zielone. Generalnie okresowe zalewy dotycz ą terenów rolnych i nie zagra Ŝaj ą zabudowie poło Ŝonej w s ąsiedz- twie Gmina Sokółka jest obszarem o wielokulturowej i wielonarodowo ściowej specyfice. Znacz ąca jest mniejszo ść etniczna Tatarów polskich oraz zamieszkuj ących tu obywateli polskich pochodze- nia Białoruskiego, Litewskiego i Ukrai ńskiego. Istotnym jest tu tak Ŝe du Ŝa społeczno ść wyznania prawosławnego. Dzi ęki temu zauwa Ŝa si ę charakterystyczne cechy zabytków kultury i architektury, w tym sakralnej i ludowej oraz miejsca o znaczeniu historycznym. Walory te w poł ączeniu z walorami przyrodniczymi tworz ą niepowtarzalny krajobraz, specyficzny dla tego regionu województwa podlaskiego. Szereg wsi wkomponowanych w te krajobrazy w otoczeniu walorów przyrodniczych pełni funkcje turystyczne i propaguje lokane pi ękno krajobrazu i wypoczynek na łonie natury.

Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji zmiany Studium.

Celem Studium jest kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy. Usta- lenia studium s ą obowi ązuj ące przy sporz ądzaniu planów zagospodarowania przestrzennego. Usta- lenia studium nie uj ęte w miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, nie wywołuj ą skut- ków w środowisku a zatem ich brak tak Ŝe nie wywoła zmian środowiska. Zatem przewidywanie zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji Studium, wi ąŜą si ę przede wszystkim z odst ąpieniem od opracowania planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego dla nast ępuj ących zada ń: 1) eksploatacja kruszywa naturalnego, 2) rozwój usług i obiektów produkcyjnych, 3) budowa drogi ekspresowej S19, 17

4) modernizacja linii kolejowych, 5) budowa elektrowni wiatrowych 6) budowa zakładu gospodarowania odpadami. Zaniechanie realizacji w/w pkt. 1, 2, 4 i 5 nie spowoduje potencjalnych zmian środowiska w skali gminy Sokółka. Zaniechanie realizacji pkt. 3 skutkowa ć b ędzie pogarszaniem si ę stanu środowiska wskutek oddziaływania na środowisko intensywnego ruchu drogowego ( brak dwupoziomowych węzłów, brak przej ść dla zwierz ąt, brak ekranów ograniczaj ących hałas, zagro Ŝenie wypadkami i katastrofami drogowymi w tym z mo Ŝliwo ści ą znacznego ska Ŝenia środowiska) Zaniechanie realizacji pkt. 6 skutkowa ć b ędzie dalszym pogarszaniem si ę stanu środowiska.

Istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Studium Wyj ątkowe walory środowiska Polski pn.- wsch. oraz dotychczasowe do świadczenia w ochronie przyrody i krajobrazu stanowiły punkt wyj ścia do poszukiwania metod skutecznej ochrony bogactw tego regionu. Najwcze śniejszym programem ochrony środowiska wraz z rozwojem gospodarczym i popraw ą Ŝycia jego mieszka ńców, jest powstała ju Ŝ w 1983 roku koncepcja Zielonych Płuc Polski. Najistotniejszym tu elementem obszarów chronionych jest Park Krajobrazowy Puszczy Kny- szy ńskiej im. Witolda Sławi ńskiego oraz jego otulina. Innymi programami maj ącymi na celu ochron ę środowiska przyrodniczego była Koncepcja Eu- ropejskiej Sieci Ekologicznej ECONET, a w jej ramach Koncepcja Krajowej Sieci ECONET – PL której kontynuacj ę przej ęły obszary NATURA 2000. Polska musi sprosta ć trudnym zadaniom zwi ązanym z ochron ą atmosfery, powstrzymaniu niekorzystnych zmian klimatu oraz ochronie zasobów naturalnych, w tym ró Ŝnorodno ści biologicznej. W tak bardzo zło Ŝonych zadaniach które nale Ŝy wypełnia ć, pi ętrz ą si ę istniej ące problemy które zdefiniowano jako: 1) Opieszałe wdra Ŝanie na szczeblu gminy zada ń ochrony środowiska o charakterze systemowym w tym zarz ądzania środowiskowego i wł ączanie do polityki gospodarczej zada ń ekologicznych. 2) Brak wdro Ŝeń recyklingu, czyli zamykania obiegu materiałów i surowców, odzysku energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania. 3) Konieczno ść wprowadzenia ochrony przed nadzwyczajnymi zagro Ŝeniami środowiska poprzez stały monitoring obiektów zagra Ŝaj ących środowisku oraz tras przewozu niebezpiecznych ładunków przez teren gminy, w szczególno ści przez obszar Natura 2000. 4) Brak wyników skutków oddziaływania na środowisko istniej ącej linii kolejowej i drogi krajowej nr 19 przecinaj ących obszar Natura 2000. 5) Ograniczenie przewidywanych skutków oddziaływania modernizacji linii kolejowych i drogi nr 19 na obszar NATURA 2000. 18

6) Niezbyt ścisłe egzekwowanie procesów rekultywacji terenów górniczych. 7) Mało skuteczne zapobieganie nadmiernym stratom wody i poprawie bilansu wodnego obszaru gminy, poprzez realizacj ę zbiorników małej retencji. 8) Brak priorytetu realizacyjnego dla systemów kanalizacji sanitarnej, deszczowej oraz gromadzenia i utylizacji odpadów stałych dla obszarów wiejskich o zwartej zabudowie obj ę- tych ochron ą prawn ą a w szczególno ści obszaru Natura 2000. 9) Niezadowalaj ąca ilo ść budowanych urz ądze ń oczyszczaj ących wody opadowe przed ich od- prowadzeniem do wód powierzchniowych na istniej ących i projektowanych kanałach w So- kółce i zabudowanych terenach wiejskich z priorytetem realizacyjnym dla obszarów prawnie chronionych jak Natura 2000, a zwłaszcza w strefie ochronnej uj ęć wodnych. 10) Niedostateczna modernizacja istniej ących oczyszczalni ścieków zwłaszcza pod k ątem redukcji zwi ązków biogennych azotu i fosforu. 11) Systematyczne eliminowanie uŜycia chemicznych środków ochrony ro ślin, zwłaszcza na terenach nara Ŝonych na ska Ŝenie wód oraz obszarach prawnie chronionych jak Natura 2000. 12) Ograniczanie koncentracji nadmiernej hodowli oraz upowszechnienie jej w wielofunkcyjnych gospodarstwach rolnych. 13) Powszechniejsze wdra Ŝanie korzystania z energii produkowanej ze źródeł odnawialnych, przede wszystkim dotycz ące produkcji energii cieplnej z biomasy. 14) Niedostateczne zalesianie gruntów marginalnych zgodnie z okre ślonymi granicami polno-le śnymi wprowadzonymi do dokumentów planistycznych gmin i z krajowym programem zwi ększania lesisto ści. 15) Zwi ększanie odporno ści biologicznej poprzez wprowadzanie wielogatunkowości drzew oraz zapobieganie masowemu pojawianiu si ę szkodników. 16) Wypalanie ł ąk, pastwisk, nieu Ŝytków, rowów, pasów przydro Ŝnych, szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów, tak Ŝe dotyczy to obszarów prawnie chronionych jak Natura 2000. 17) Stosowanie środków chemicznych na drogach publicznych oraz ulicach i placach w sposób znacz ąco szkodz ący terenom zieleni.

Przewidywane znacz ące oddziaływanie na środowisko. Zmiana Studium obowi ązkowo uwzgl ędnia wnioski wynikaj ące z programów rz ądowych i wo- jewódzkich. Zasadniczymi wnioskami tej rangi i maj ącymi znacz ące oddziaływanie na środowisko są: 1) rozbudowa i modernizacja linii kolejowych do parametrów E (wzrost pr ędko ści do 160 km/h) – po modernizacji oddziaływanie negatywne, bezpo średnie, chwilowe, długoterminowe, 2) budowa obwodnicy S19 oraz przebudowa drogi nr 19 na S19 - oddziaływanie pozytywne w sensie wyprowadzenia ruchu kołowego z miasta - oddziaływanie negatywne na środowisko: bezpo średnie, stałe i długoterminowe. 19

Badanie oddziaływania tycz inwestycji na środowisko a w szczególno ści na obszar Parku Krajo- brazowego i NATURA 2000 odbywa ć si ę b ędzie na szczeblu krajowym i wojewódzkim. Na poziomie opracowania gminnego brak jest wystarczaj ącej wiedzy o projektowanych inwestycjach, a tak Ŝe odpowiednich środków finansowych. Znacz ące oddziaływanie na środowisko w wyniku zmiany Studium dotyczy ć b ędzie głównie elementów nowych w przestrzeni gminy tj: 1) nowe tereny górnicze – oddziaływanie negatywne, po średnie, stałe, długoterminowe, 2) elementy elektrowni wiatrowych - oddziaływanie negatywne, bezpo średnie, stałe, długotermi- nowe, 3) nowe perspektywiczne tereny zabudowy komercyjnej (przemysłowej, składów, magazynów, rzemiosła uci ąŜ liwego, produkcji i usług uci ąŜ liwych) w północno-wschodnim rejonie gminy stanowi ące rezerw ę terenów dla ewentualnego bardzo optymistycznego rozwoju gospodarczego gminy. Oddziaływanie nie mo Ŝe wykracza ć poza granice terenu inwestycji. Inne oddziaływania b ędą stanowiły niewielkie zmiany w stanie istniej ącym, polegaj ące na powol- nym powi ększaniu terenów budownictwa mieszkaniowego i rolniczego. Wymienione wy Ŝej zadania, wymaga ć b ędą sporz ądzenia szczegółowych opracowa ń. Zatem niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko jest prognoz ą w skali gminy, w sumie ogóln ą i nie rozpatruj ącą szczególnych wła ściwo ści poszczególnych zada ń. Najwi ększym zagro Ŝeniom podlega środowisko wodne. W ostatnich latach wzrosło zagroŜenie dla wód powierzchniowych, gruntu oraz wód gruntowych ze wzgl ędu na systematyczne wodoci ągo- wanie terenów wiejskich, przy jednoczesnym niedoborze kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ście- ków. Nieczysto ści powstaj ące w gospodarstwach rolnych i domowych kierowane s ą do nieszczelnych szamb lub bezpo średnio do wód i gruntu. Obecnie jest projektowana sie ć kanalizacji sanitarnej w gminie która obejmie wi ększo ść terenów zurbanizowanych. Odprowadzenie ścieków w gminie przewidziane jest do oczyszczalni ścieków w Sokółce bezpo średnio kanałami z miejscowo ści poło Ŝonych w ekonomicznie uzasadnionej odle- gło ści. Z pozostałych obszarów ścieki ze zbiorników zbiorczych dowo Ŝone b ędą do punktu zlew- nego oczyszczalni ścieków w Sokółce. Głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego s ą kotłownie w ęglowe. Du Ŝe zanieczyszczenia powietrza powoduje tak Ŝe ruch samochodowy tras ą drogi krajowej nr 19. Podstawowym czynnikiem degraduj ącym powierzchni ę ziemi jest eksploatacja kopalin. Jednak prowadzenie tej działalno ści zgodnie z przepisami prawa górniczego w zdecydowany sposób ogranicza nie- korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze. Uregulowanie gospodarki odpadami stałymi nast ąpiło z chwil ą zbiórki śmieci w kontenerach rozsta- wionych na terenach wiejskich oraz ich wywozu na komunalne składowisko odpadów zlokalizowane na terenie wsi Karcze. Projektowany jest nowy Zakład Gospodarowania Odpadami w tym samym rejonie. 20

Zmiana Studium obowi ązkowo uwzgl ędnia wnioski wynikaj ące z programów rz ądowych i woje- wódzkich. Zasadniczymi wnioskami tej rangi i maj ącymi znacz ące oddziaływanie na środowisko są: 1) przebudowa istniej ących linii kolejowych tak, aby poci ągi mogły porusza ć si ę z szybko ści ą do 160 km na godzin ę, a skrzy Ŝowania dróg z kolej ą przebudowane na dwupoziomowe, 2) przebudowa obecnej drogi nr 19 na S19, wraz budow ą obwodnicy Sokółki, aby ruch towarowy wyeliminowa ć z miasta. Badanie oddziaływania w/w inwestycji na środowisko, a w szczególno ści na obszar Parku Krajo- brazowego i NATURA 2000 odbywa ć si ę b ędzie na szczeblu krajowym i wojewódzkim. Na poziomie opracowania gminnego brak jest wystarczaj ącej wiedzy o projektowanych inwestycjach, a tak Ŝe odpowiednich środków finansowych. Najwi ększe oddziaływanie na środowisko dotyczy ć b ędzie nowych elementów projektowanych w gminie tj: 1) nowe tereny wydobycia Ŝwiru, 2) elektrownie wiatrowe, 3) nowe tereny zabudowy przemysłowej, składów, magazynów i rzemiosła uci ąŜ liwego, w pół- nocno-wschodnim rejonie gminy stanowi ące rezerw ę terenów dla ewentualnego bardzo optymistycznego rozwoju gospodarczego gminy. Inne oddziaływania b ędą stanowiły niewielkie zmiany w stanie istniej ącym, polegaj ące na powol- nym powi ększaniu terenów budownictwa mieszkaniowego i rolniczego. Wymienione wy Ŝej zadania, wymaga ć b ędą sporz ądzenia szczegółowych opracowa ń, a co zatem idzie przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla ka Ŝdego zadania osobno. Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko jest prognoz ą w skali gminy, w sumie ogóln ą i nie rozpatruj ącą szczególnych wła ściwo ści poszczególnych zada ń. Opracowana prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Studium, pozwala na wyci ągni ęcie nast ępuj ących wniosków: 1) przyj ęte kierunki w zakresie rozwoju gospodarczego promuj ą nowe technologie w małych i średnich przedsi ębiorstwach, oraz działania inwestycyjne słu Ŝące dostosowaniu przedsi ębiorstw do wymogów ochrony środowiska. 2) równomierny rozwój gospodarczy gminy zgodny z wymogami ochrony środowiska na ka Ŝdym etapie, 3) negatywne oddziaływanie na środowisko zwi ązane b ędzie głównie z działalno ści ą górnicz ą, elektrowniami wiatrowymi oraz układami komunikacyjnymi kolejowymi i drogowymi. 4) w celu eliminacji szkodliwego oddziaływania zagro Ŝeń i hałasu komunikacyjnego nale Ŝy d ąŜyć mi ędzy innymi do wykorzystania nowoczesnych technik w izolowaniu źródeł hałasu oraz poprawy stanu technicznego nawierzchni dróg, 21

5) ustalenia zmiany Studium zawieraj ą zapisy, które pozwol ą na ograniczenie i minimalizacj ę negatywnych skutków ich wpływu na środowisko przyrodnicze. Reasumuj ąc nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe realizacja tych zamierze ń wywoła zmiany w środowisku przyrodniczym. Zmianom, w wi ększym lub mniejszym stopniu, ulegn ą nast ępuj ące komponenty śro- dowiska przyrodniczego: rze źba terenu, budowa geologiczna, pokrywa glebowa, szata ro ślinna, krajobraz naturalny. Zagro Ŝeniom podlega ć b ędzie przede wszystkim środowisko wodno-gruntowe oraz rze źba terenu . Nie przewiduje si ę wyst ąpienia zagro Ŝeń nadzwyczajnych.

7. ISTNIEJ ĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI ZMIANY STUDIUM 7.1. Istniej ący stan środowiska 7.1.1. Poło Ŝenie i charakterystyka gminy Gmina Sokółka poło Ŝona jest w północno - wschodniej cz ęś ci woj. Podlaskiego. Wschodnia granica gminy pokrywa si ę z granic ą polsko - białorusk ą. Gmina Sokółka graniczy: od południowego - wschodu z gmin ą Szudziałowo, od południa z gmin ą Supra śl, od zachodu z gminami Czarna Białostocka i Janów, a od północy s ąsiaduje z gminami Ku źnica i Sidra. Powierzchnia gminy w granicach administracyjnych wynosi 314 km² co stanowi 1,73% pow. woj. podlaskiego. Tereny zainwestowane stanowi ą 6,1%, u Ŝytki rolne 71,5%, lasy 20,7%, tereny pozostałe 1,7%. Wiod ącą funkcj ą gminy jest rolnictwo. Niemal równorz ędn ą funkcj ą jest pełnienie przez miasto ośrodka usług powiatowych i gminnych, działalno ści produkcyjnej oraz obsługi tranzytu mi ędzy- narodowego kołowego i kolejowego. Ze wzgl ędu na du Ŝy obszar wyst ępuj ących kopalin w postaci kruszyw naturalnych, działalno ść górnicza w gminie od lat stanowi funkcj ę uzupełniającą. Funkcja rekreacyjno-wypoczynkowa nie jest dostatecznie rozwini ęta w stosunku do mo Ŝliwo ści środowi- ska, zakłada si ę jednak, Ŝe turystyka i wypoczynek b ędzie pełni ć w przyszło ści znacz ącą rol ę w go- spodarce gminy. Prognozy demograficzne dla gminy nie s ą optymistyczne. Przewiduje si ę niewielki, stały spadek liczby ludno ści w gminie, o ok. 0,5% rocznie, tj.160 mieszka ńców. Spadek obejmie tak ludno ść miejsk ą jak i wiejsk ą. B ędzie to skutkiem mniejszego przyrostu naturalnego, migracji ludno ści rolniczej w zwi ązku z powi ększaniem i mechanizacj ą gospodarstw rolnych, restrukturyzacj ą oraz wprowadzaniem nowoczesnych technologii w przemy śle i usługach, co zaowocuje kurczeniem si ę rynku pracy. Procesy te wywr ą w sumie korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze.

7.1.2. Rze źba terenu Obszar gminy Sokółka nale Ŝy do makroregionu Niziny Północnopodlaskiej i mezoregionu Wzgórza Sokólskie, charakteryzuje go bogate ukształtowanie powierzchni, odzwierciedlaj ące uwarunkowania rze źby terenu i zmienno ść klimatyczn ą na obszarze gminy Sokółka. 22

Stosunkowo młoda polodowcowa rze źba terenu została utworzona w czasie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Charakteryzuje si ę ona wyst ępowaniem cech wysokich wzgórz morenowych, kemowych i ozowych przypominaj ących krajobraz pojezierzy, jednak bez istniej ących współcze- śnie jezior. Swoim bogactwem falistych i pagórkowatych wzgórz w strefie moreny czołowej, pła- skich i falistych obszarów moren dennych, płaskich dolin rzecznych oraz równinnych lekko zwy- dmionych obszarów sandrowych przewa Ŝnie pokrytych lasami, Wzgórza Sokólskie róŜnią si ę wyra źnie charakterem od pozostałych regionów Niziny Północnopodlaskiej. Wyst ępuj ące do ść cha- otycznie na całym obszarze nie tworz ą wyra źnych ci ągów. Wysoczyzna ta wyniesiona jest od 155 do 238 m n.p.m. ( na wschód od Sokółki), a na północy tzw. Karpackie Góry maj ą 229 m. Wysoczy- zn ę urozmaicaj ą zagł ębienia bezodpływowe o gł ęboko ściach do 5 m oraz doliny boczne erozyjno - denudacyjne o zró Ŝnicowanym profilu poprzecznym, odwadniane stale, b ądź okresowo. W zachodniej i południowo-zachodniej cz ęś ci, rzeźba terenu zamaskowana jest przez pokryw ę le śną. Rozległe obni Ŝenia powytopiskowe z dolin ą rzeki Sokołdy, wyst ępuj ące w zachodniej i południowej cz ęś ci gminy poło Ŝone na wysoko ści 155 m n.p.m w północnej cz ęś ci gminy i obni Ŝaj ące si ę z bie- giem rzeki do 136 m n.p.m, o rze źbie płaskiej i równinnej. Wyniesione s ą one do 2 m nad poziom wody. W północno - wschodniej cz ęś ci gminy w dnie obni Ŝenia wyst ępuje jezioro powstałe dzi ęki spi ętrzeniu wody w cieku. W zachodniej cz ęś ci gminy rzeka Sokołda pocz ątkowo wykorzystuje obni Ŝenie, a nast ępnie tworzy przełomow ą dolink ę gł ęboko wci ętą we wzgórza morenowe. Do form antropogenicznych nale Ŝy zaliczy ć wyrobiska poeksploatacyjne, nasypy kolejowe i drogowe.

7.1.3. Budowa geologiczna Budowa geologiczna Polski północno - wschodniej, a co za tym idzie, le Ŝą cej w jej obszarze gminy Sokółka, wynika z poło Ŝenia na skraju starej, monolitycznej, prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej. Obszar gminy le Ŝy w obr ębie du Ŝej jednostki tektonicznej, jak ą stanowi wyniesienie mazursko-suwalskie. Fundament krystaliczny zalega tu bardzo płytko pod powierzchni ą terenu i pokryty jest kilkusetmetrow ą warstw ą skał osadowych. Skały krystaliczne wyst ępuj ą na gł ęboko ści 460 - 362 m, a strop ich na rz ędnej 230 m. S ą to archaiczne gnejsy przechodz ące w magnetyty i gnejsograniry. Nad nimi wyst ępuj ą utwory jury o mi ąŜ szo ści 50 m wykształcone w postaci wapieni, margli z krzemieniami, margli piaszczystych i glaukonitowych. Nad osadami wieku jurajskiego wyst ępuj ą osady kredy około 25 m mi ąŜ szo ści, tworz ące seri ę pia- skowców i mułowców oraz kreda pisz ąca o mi ąŜ szo ści 12 m. Seria utworów trzeciorz ędowych osi ąga mi ąŜ szo ść 25 m i jest reprezentowana przez piaski i piaskowce glaukonitowe oligocenu, oraz mułki i iły miocenu i pliocenu. W profilu utworów czwartorz ędu, którego mi ąŜ szo ść wynosi 200 m napotykamy kilkakrotnie powtarzaj ą- ce si ę osady facji glacjaln ęj, wodnolodowcowej i jeziornej. Są one zaliczone do zlodowacenia południowo - polskiego, interglacjału mazowieckiego i zlodowacenia środkowo-polskiego. Osady zlodowacenia południo- wo-polskiego wykazuj ą dwudzielno ść - zaznaczaj ą si ę 2 poziomy glin zwałowych i dwie serie osadów flu- 23 wioglacjalnych o ogólnej mi ąŜ szo ści 50 m. Wśród osadów glacjalnych zlodowacenia środkowo- polskiego, wyró Ŝnia si ę 3 stadiały: maksymalny, mazowiecko-podlaski i północno-mazowiecki. Ka Ŝdy z nich zaznacza si ę jedn ą warstw ą glin zwałowych oddzielonych utworami wodnolodow- cowymi. Dominuj ące znaczenie maj ą utwory zwałowe ze stadiału północno-mazowieckiego o mi ąŜ- szo ści 130 m. Utwory powierzchniowe zwi ązane s ą ze zlodowaceniem środkowopolskim, s ą to w wi ększo ści: - środkowopolskie gliny morenowe w postaci glin piaszczystych, w partii stropowej silnie spiaszczone, - środkowopolskie piaski, Ŝwiry i głazy lodowcowe wykształcone w postaci silnie zburzonych przemieszanych piasków ró Ŝnej frakcji, w stropie cz ęsto zaglinionych. W stadiale tym zaznacza si ę pot ęŜ na seria utworów wodnolodowcowych o mi ąŜ szo ści do100 m, przykrytych cienk ą warstw ą gliny zwałowej. Powstanie mi ąŜ szej serii piaszczystej wi ąŜ e si ę z kilkakrotnie zaznaczonymi recesyjnymi po- stojami lodowca. Na podstawie wierce ń hydrogeologicznych, stwierdzono wyst ępowanie na gł ęboko ściach 80 - 100 m utworów plejstoce ńskich, o bardzo zró Ŝnicowanym wykształceniu litologicznym.

7.1.4. Warunki klimatyczne Pod wzgl ędem klimatycznym według E. Romera teren Sokółki poło Ŝony jest w strefie Wiel- kich Dolin w krainie Łom Ŝyńsko - Grodzie ńskiej. Klimat tej krainy charakteryzuje si ę surow ą zim ą i ciepłym latem, stosunkowo mał ą ilo ści ą opa- dów atmosferycznych oraz przewag ą wiatrów zachodnich. Sokółka poza obszarami górskimi le Ŝy w najzimniejszej dzielnicy klimatycznej Polski. Średnia temperatura roczna waha si ę od 6,5 do 7,0º C. Liczba dni mro źnych wynosi od 50 do 60 w roku, a dni z przymrozkami od 110 do 138. Całkowicie wolne od przymrozków s ą tu czer- wiec, lipiec i sierpie ń. Natomiast w maju i wrze śniu zdarzaj ą si ę sporadyczne przypadki tego zjawiska. Średnie dobowe maksymalne temperatury powy Ŝej 20º C wyst ępuj ą w miesi ącach: czerwcu, lipcu i sierpniu. Warunki termiczne w Sokółce odznaczaj ą si ę du Ŝymi wahaniami temperatury zarówno w przebiegu rocznym jak i dobowym. Czas zalegania pokrywy śnie Ŝnej wynosi 80-87 dni w ci ągu roku. Z uwagi na brak du Ŝych powierzchni wodnych , nale Ŝy spodziewa ć si ę średnich warto ści wilgotno ści rz ędu 70-80%. W skali lokalnej zwi ększona wilgotno ść wzgl ędna b ędzie wyst ępowała w obni Ŝeniach powytopiskowych. W Sokółce mgła notowana jest przez 50 dni w roku, przy czym najcz ęś ciej wyst ępuje w miesi ącach: pa ździerniku, listopadzie i grudniu, cz ęś ciej tworzy si ę na terenach zalegania chłodnego powietrza, ni Ŝ na terenach wyniesionych, o gł ębszym poziomie wód gruntowych. 24

Wielko ść zachmurzenia jest stosunkowo du Ŝa, notuje si ę 150 dni pochmurnych w ci ągu roku. Najmniejsz ą ilo ści ą dni pochmurnych charakteryzuje si ę miesi ąc wrzesie ń (6,4) i sierpie ń (6,9). Średnia suma opadów w Sokółce wynosi ok. 589 mm. Jest to opad niezbyt wysoki w porów- naniu z innymi obszarami kraju. Maksimum opadów przypada na lipiec - 89 mm. Maksimum dni burzowych przypada na miesi ąc lipiec - 8,3. Podczas burz wyst ępuj ą zwykle wiatry o du Ŝych pr ędko ściach. Najcz ęś ciej wiej ącymi wiatrami s ą zachodnie i południowo-zachodnie, 20,5% i 18,5%. Znaczny procent 9,6 ogólnej liczby notowa ń wiatru stanowi ą cisze. Średnia pr ędko ść wiatru (stacja w Białymstoku) wynosi 2,9 m/sek. Du Ŝy kompleks le śny, jakim jest Puszcza Knyszy ńska, w znacznym stopniu wpływa na mody- fikacj ę klimatu. Wn ętrze lasu odznacza si ę zmniejszon ą amplitud ą temperatur, zwi ększon ą ilości ą opadów i mniejsz ą pr ędko ści ą wiatru, dłu Ŝej zalega tu pokrywa śnie Ŝna. Wskutek ograniczonej wymiany powietrza z otoczenia wyst ępuje w lesie wi ększa wilgotno ść wzgl ędna ni Ŝ na terenach otwartych. Zachodzi tu bowiem swoiste zjawisko symbiozy polegaj ące z jednej strony na kumulowaniu pary wodnej w obr ębie kompleksów le śnych, z drugiej za ś na mo Ŝliwo ści absorpcji wilgoci przez ro śli- ny w czasie suszy.

7.1.5. Powietrze atmosferyczne Podstawowymi parametrami charakteryzuj ącymi stan zanieczyszczenia powietrza s ą średnie st ęŜ enia substancji w powietrzu. Generalnie w całym województwie podlaskim kształtuj ą si ę korzystne tendencje zmian st ęŜ eń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego. Według bada ń prowadzonych w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska (w sieci podstawowej oraz w sieci nadzoru ogólnego nad jako ści ą powietrza w miastach) nie zostały przekroczone na Ŝadnej stacji pomiarowej dopuszczalne

średnie roczne warto ści st ęŜ eń SO 2, NO 2 i pyłu zawieszonego. Na terenie gminy Sokółka jako ść powietrza ocenia stacja pomiarowa Wojewódzkiej Stacji Sanitar- no-Epidemiologicznej. Średniodobowe i średnioroczne st ęŜenia SO 2, NO 2 i pyłu zawieszonego w stosunku do obowi ązuj ących norm dopuszczalnych st ęŜ eń substancji szkodliwych dla zdrowia w powietrzu atmosferycznym, wskazuj ą na dobr ą jako ść powietrza na terenie powiatu sokólskiego.

W badanym okresie nie stwierdzono przekrocze ń średniorocznych dopuszczalnych st ęŜ eń SO 2,

NO 2 i pyłu zawieszonego. Warto ści były ni Ŝsze od norm dopuszczalnych o 60-70 %. W sezonie grzewczym obserwowano nieznaczny wzrost zanieczyszcze ń SO 2 i pyłu zawieszonego, jednak Ŝe nie stwierdzono przekrocze ń norm średniodobowych.

7.1.6. Klimat akustyczny i promieniowanie Do najwa Ŝniejszych czynników maj ących wpływ na akustyk ę gminy zaliczy ć nale Ŝy komunika- cj ę drogow ą, kolejow ą i w mniejszym stopniu hałas przemysłowy, którego uci ąŜliwo ść ma charakter lokalny. Komunikacja drogowa jest najwa Ŝniejszym czynnikiem maj ącym wpływ na klimat akustyczny gminy. Jest to główne źródło uci ąŜliwo ści hałasu dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Najbardziej uci ąŜliwe s ą pojazdy ci ęŜkie (głównie wo Ŝą ce kruszywo naturalne z lokalnych ko- 25 palni), z których wiele emituje hałas o poziomie d źwi ęku wi ększym od 80 dB, co znacznie przekracza dopuszczalne normy. Promieniowanie jonizuj ące utrzymuje si ę na poziomie z okresu przed awari ą czarnobylsk ą. Głównymi źródłami promieniowania niejonizuj ącego w środowisku gminy s ą urz ądzenia radiokomuni- kacji i elektroenergetyczne wysokich napi ęć . Szybki rozwój źródeł pól elektromagnetycznych szczegól- nie telefonii komórkowej powoduje ogólny wzrost poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w środowisku, jak te Ŝ zwi ększenie liczby i powierzchni obszarów o podwy Ŝszonym poziomie nat ęŜenia promieniowania. Obecnie poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie ni Ŝszy od nat ęŜeń, przy których jest mo Ŝliwe jakiekolwiek szkodliwe oddziaływanie na organizm ludzki.

7.1.7. Kopaliny pospolite Na terenie gminy Sokółka eksploatowane jest głównie kruszywo naturalne oraz w celach gospodarczych torf. S ą to piaski i piaski ze Ŝwirem eksploatowane dla potrzeb budownictwa in- dywidualnego i drogownictwa. Gmina posiada jedne z najbogatszych zasobów kruszywa naturalnego. Eksploatacja odbywa si ę w sposób przemysłowy od kilku dziesi ęcioleci i przewiduje si ę dalsz ą eksploatacj ę w okresie co najmniej 50 lat. Strefa wyst ępowania obejmuje zło Ŝa kruszywa naturalnego poło Ŝone na znacznych obszarach gminy i poło Ŝona jest głównie w północno-wschodnim i południowo-wschodnim rejonie gminy (Gliniszcze Wielkie, Zadworzany, Bohoniki, Bobrowniki, Drahle, Nowa Kamionka, Stara Kamionka) oraz mniejsze fragmenty wyst ępuj ące w centralnej cz ęś ci gminy (Geniusze, Pawłowszczyzna, Lipowa Góra, Janowszczyzna, Podkamionka). Zło Ŝa kruszywa s ą dobrze udokumentowane i obecnie jest wa Ŝnych kilkana ście koncesji na wydobycie kruszywa. Na terenie gminy Sokółka wyst ępuj ą na terenach wiejskich udokumentowane zło Ŝa torfu, na obszarze około 4000 ha, z tego znaczna cz ęść w strefie NATURA 2000.

7.1.8. Gleby W strukturze u Ŝytkowania gruntów wyra źnie dominuj ą grunty orne – 43,8% powierzchni gminy. Sady zajmuj ą zaledwie 0,3% (jedynie 81 ha). Gleby tego regionu utworzone s ą z piasków lu źnych i słabo-gliniastych, piasków gliniastych lekkich, glin średnich i lekkich. Wyst ępuj ą te Ŝ osady eoliczne, deluwialne i organiczne (te ostatnie w dolinach rzek i zagł ębieniach terenu jako torfy). Gmina posiada słabe warunki gospodarowania rolniczego. Wska źnik rolniczej przydatno ści gleb dla gminy Sokółka wynosi 49,5 pkt. przy średniej województwa 55,8 pkt. Głównym elementem przestrzennego obszaru gminy Sokółki s ą tereny słu Ŝą ce do produkcji rolnej, które stanowi ą 70% ogólnej powierzchni. Gleby Gminy Sokółka s ą do ść silnie zró Ŝnicowane. Bior ąc pod uwag ę struktur ę obszarow ą gminy najwi ększy odsetek stanowi ą gleby IV kl. bonitacyjnej (48%) i V kl. (około 37%). Gleby I i II kl. nie wyst ępuj ą, za ś kl. III stanowi ą jedynie około 2,2%. Stwarza to średnio korzystne warunki dla produkcji rolnej z przewag ą kompleksów: Ŝytnich sła- bych na glebach gliniastych, Ŝytnich dobrych na glebach bielicowych i brunatnych wła ściwych 26 oraz pszennych wadliwych. Na wyniki produkcyjne rolnictwa wpływa te Ŝ ujemnie deficyt wody w okresie wegetacji ro ślin. Atutem sokólskiego rolnictwa s ą bardzo korzystne warunki ekologiczne dla jego rozwoju. Sprzyja temu dobry stan środowiska naturalnego oraz wyst ępuj ąca w wielu gospodarstwach tradycyjna kultura rolna, polegaj ąca na unikaniu stosowania środków chemicznych w hodowli i uprawie. Obszary ziemi sokólskiej są bardzo dobrym miejscem do produkcji ekologicznie zdrowej Ŝywno ści. Główne uprawy to zbo Ŝa (80% areału) i ziemniaki (12% areału). Wśród zwierz ąt hodowanych przewa Ŝa: bydło mleczne, trzoda chlewna i owce. Gmina słynie z hodowli konia typu sokólskiego. Ze wzgl ędu na walory przyrodnicze terenu gminy oraz wiod ącą funkcj ę rolnictwa bardzo wa Ŝne jest racjonalne gospodarowanie zasobami glebowymi.

7.1.9. Wody Wody powierzchniowe Hydrografia gminy Sokółka jest uboga. Zasoby wód powierzchniowych gminy tworz ą: - rzeki: Sokołda, Jałówka, Kamionka, Kamienica i Poganica., - kanał Sokółka, - sztuczny zbiornik wodny w mie ście Sokółka o powierzchni lustra wody 19,5 ha, - sztuczny zbiornik wodny w miejscowo ści Kundzin stanowi ący wynik eksploatacji kruszywa naturalnego, - stawny rybne w miejscowo ści Kuryły o powierzchni 20,7 ha. Rzeka Sokołda rozpoczyna swój bieg w punkcie poł ączenia wód cieków Kładziewo i Poganica. Długo ść rzeki wynosi 54,0 km. Wi ększymi dopływami Sokołdy s ą: Poganica, Jałówka i Kamionka. Sokołda jest dopływem Supra śli, b ędącej źródłem zaopatrzenia w wod ę pitn ą miasta Białegostoku. Rzeki wyst ępuj ące na terenie gminy nale Ŝą do zlewiska rzeki Wisły. Charakterystyczne dla tego obszaru s ą równie Ŝ sporadyczne i okresowe cieki wodne, oczka, źródła oraz zagł ębienia bezodpływowe i odpływowe okresowo. Ich wyst ępowanie ma wpływ na przestrzenne i czasowe zró Ŝnicowanie odpływu powierzchniowego. Poza por ą wiosennych roztopów wi ększa cz ęść tere- nów pozbawiona jest odpływu powierzchniowego. Obecno ść obszarów bezodpływowych stwarza jednak specyficzne warunki zasilania wód powierzchniowych i podziemnych. Badania czysto ści rzek przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku na terenie gminy Sokółka obejmuj ą rzek ę Sokołd ę. Stan czysto ści rzeki Sokołdy na badanej długo ści nie odpowiada normatywom docelowej klasyfikacji wód okre ślonej w Zarz ądzeniu 18/71 Prezy- dium WRN. Z prowadzonych cyklicznych bada ń wynika, Ŝe stan rzeki Sokołdy od 1998 r. stopniowo si ę pogarsza. Coraz mniejszy jest udział długo ści odcinków rzeki zaliczanych do II klasy czysto ści, poni Ŝej zrzutu ścieków z miasta Sokółka wody rzeki nie mieszcz ą si ę w klasyfikacji czysto ści wód. Wska źnikami kwalifikuj ącymi Sokołd ę do wód pozanormatywnch poni Ŝej Sokółki (w m. Kuryły) były zwi ązki biogenne (azotyny, fosforany, fosfor og.) oraz wska źniki biologiczne. W 27 odległo ści 10,7 km stan czysto ści wód rzeki ulega poprawie ze wzgl ędu na proces samooczyszcza- nia rzeki. W profilu uj ściowym (w miejscowo ści Sokołda), stan ten od wielu lat utrzymuje si ę na tym samym, dobrym poziomie i odpowiada II klasie czysto ści.

Wody podziemne Głównym u Ŝytkowym poziomem s ą wody czwartorz ędowe zwi ązane z utworami piaszczysty- mi i Ŝwirowymi zalegaj ącymi pod powierzchni ą terenu na gł ęboko ści od 10 do 40 m. Wodono- śno ść mierzona potencjaln ą wydajno ści ą typowego otworu studziennego na obszarze gminy jest zmienna i wynosi średnio od 60 do 120 m 3/h . Wody podziemne s ą potencjalnie zagro Ŝone zanieczyszczeniami pochodz ącymi z powierzchni terenu wobec braku pełnej izolacji gruntami nieprzepuszczalnymi. Na terenie gminy Sokółka badania czysto ści wód podziemnych prowadzone s ą w punkcie po- miarowym w Sokółce. Ocena jako ści wód dokonywana jest zgodnie z „Klasyfikacj ą jako ści zwy- kłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska". Wyniki bada ń świadcz ą o tym, Ŝe na terenie gminy Sokółka wyst ępuj ą wody podziemne najwy Ŝszej jako ści. Wyst ępuj ą okresowe, niewielkie wahania jakości kwalifikuj ące wod ę do klasy Ia lub Ib. Na terenie gminy Sokółka nie wyst ępuje Główny Zbiornik Wody Podziemnej. Wody mineralne raczej nie wyst ępuj ą na terenie gminy w strukturze nadaj ącej si ę do eksploatacji, a wody geotermalne wymagałyby dokładniejszego rozpoznania w przyszło ści. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne wód podziemnych (głównie czwartorz ędowych) w mie ście i gminie Sokółka wynosiły 530 m 3/godz.

7.1.10. Lasy Ogólna powierzchnia gruntów le śnych gminy wynosi 6500 ha. Średnia lesisto ść gminy wynosi 20,7% i jest ni Ŝsza od średniej województwa podlaskiego o 8,7% oraz średniej krajowej o 7,2%. Lasy pa ństwowe zajmuj ą powierzchni ę 3521 ha (54,1%) i wchodz ą w skład Nadle śnictwa Czarna Białostocka. Lasy prywatne pokrywaj ą obszar 2987 ha (45,9% powierzchni gruntów le śnych). Przewa Ŝaj ąca cz ęść lasów pa ństwowych znajduje si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Knyszy ń- skiej. W Nadle śnictwie przewa Ŝaj ą drzewostany iglaste, które stanowi ą 59% ogólnej powierzchni. Drzewostany d ębowe stanowi ą 24 % powierzchni. Preferowane jest zalesianie lub zadrzewianie wszystkich terenów nieprzydatnych dla rolnictwa z zastosowaniem rodzimych gatunków drzew. Oprócz wa Ŝnej funkcji gospodarczej lasy pełni ą rol ę glebochronn ą, regulatora klimatu i kształtuj ą walory krajobrazowe. Cz ęść lasów gminy stanowi ą lasy wodochronne, ustanowione dla ochrony ekosys- temów siedlisk wilgotnych i bagiennych. Lasy ochronne na powierzchni gruntów le śnych prywatnych nie wyst ępuj ą.

7.1.11. Zadrzewienia Oprócz lasów wa Ŝną rol ę w krajobrazie i ekosystemie gminy pełni ą mniejsze powierzchniowo, ale liczne, zakrzaczenia i zadrzewienia wyst ępuj ące wzdłu Ŝ cieków wodnych i na terenach zabudowanych. W strefie przyrzecznej pełni ą one rol ę filtru biologicznego i wzmacniaj ą skarp ę przed degradacj ą. Na terenach zabudowanych podnosz ą walory krajobrazowe i klimatyczne.

7.1.12. Ro ślinno ść ł ąkowa Tereny ł ąkowe zajmuj ą 6768 ha, co stanowi 21,5 % ogólnej powierzchni gminy. Wyst ępowanie ro ślinno ści ł ąkowej nierozerwalnie zwi ązane jest z dolinami rzecznymi, obni Ŝeniami wytopiskowymi i dolinkami bocznymi charakteryzuj ącymi si ę specyficznymi warunkami gruntowo-wodnymi. Wyst ępu- ją jako: 4) uŜytki zielone w dolinach rzek i s ą to głównie zmeliorowane wilgotne ł ąki i pastwiska na glebach murszowo-torfowych i murszowo-mineralnych, 5) pastwiska na wilgotnych gruntach mineralnych w obniŜeniach i na płaskich powierzchniach, 6) nieu Ŝytki rolnicze w zabagnionych obni Ŝeniach bezodpływowych poro śni ęte zró Ŝnicowanymi zespołami ro ślinno ści bagiennej od szuwarów trzcinowych i trzcinowo-łozowych po turzycowi- ska i mechowiska. S ą to najcenniejsze pod wzgl ędem przyrodniczym zespoły ro ślinne z cał ą ga- mą ro ślin chronionych i rzadkich. Prace melioracyjne u Ŝytków zielonych przeprowadzone w ubiegłych latach spowodowały daleko id ące procesy odwodnie ń i degradacji tych terenów, których efektem było wygini ęcie ro ślinno ści zwi ą- zanej z dawnymi metodami gospodarki ł ąkarskiej oraz ograniczenie zasi ęgu wyst ępowania cennych przyrodniczo ekosystemów ł ąkowych.

7.1.13. Zbiorowiska ro ślinno ści wodnej Wyst ępuj ą we wszystkich zbiornikach wodnych i stanowi ą cenny element ekosystemów. Podstaw ę produkcji pierwotnej w wodzie stanowi ą glony. Wi ększo ść z nich to gatunki niewielkie, jednokomórkowe. Roślinno ść wodna - w zbiornikach wodnych i rzekach - jest to zbiorowisko ro- ślin wodnych, produkuj ących du Ŝą ilo ść biomasy, tworz ą j ą najcz ęś ciej przybrze Ŝne łany trzciny, pałki, tataraku i sitowia. Wyst ępuj ą tak Ŝe rośliny zakorzenione, o li ściach pływaj ących oraz ro śliny całkowicie zanurzone. Nale Ŝą do nich ramienice, które osi ągaj ą znaczne rozmiary i tworz ą charakterystyczne podwodne ł ąki. Pospolit ą ro ślin ą podwodn ą jest moczarka kanadyjska. Wytwarza ona znaczne ilo ści tlenu podczas fotosyntezy. Równie znane s ą gr ąŜ ele i grzybienie - z du Ŝymi pływa- jącymi li ść mi i wystaj ącymi z wody kwiatami. Górna powierzchnia li ści jest silnie nawoskowana i wodoszczelna. Ro ślin ą o pływaj ących li ściach jest te Ŝ jaskier wodny (włosienicznik).

7.1.14. Walory kulturowe i krajobrazowe Gmina Sokółka jest obszarem o wielokulturowej i wielonarodowo ściowej specyfice. Znacz ąca jest mniejszo ść etniczna Tatarów polskich oraz zamieszkuj ących tu obywateli polskich pochodze- nia Białoruskiego, Litewskiego i Ukrai ńskiego. Istotnym jest tu tak Ŝe du Ŝa społeczno ść wyznania 29 prawosławnego. Dzi ęki temu zauwa Ŝa si ę charakterystyczne cechy zabytków kultury i architektury, w tym sakralnej i ludowej oraz miejsca o znaczeniu historycznym. Walory te w poł ączeniu z walorami przyrodniczymi tworz ą niepowtarzalny krajobraz, specyficzny dla tego regionu województwa podlaskiego. Szereg wsi wkomponowanych w te krajobrazy w otoczeniu walorów przyrodniczych pełni funkcje turystyczne i propaguje lokalne pi ękno krajobrazu i wypoczynek na łonie natury.

7.2. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji zmiany Studium. Celem Studium jest kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy. Usta- lenia studium s ą wi ąŜą ce dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych. Ustalenia studium nie przetworzone w miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, jako samoistne, nie wywołuj ą skutków w środowisku a zatem ich brak tak Ŝe nie wywoła zmian środowiska. Sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla okre ślonego przedsi ę- wzi ęcia, zgodnego z ustaleniami Studium, zgodnie z art. 46 pkt.1 Ustawy, tak Ŝe wymaga ć b ędzie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zatem przewidywanie potencjalnych zmian stanu środowiska w przypadku braku realizacji zmiany Studium, wi ąŜ e si ę przede wszystkim z odst ąpieniem od opracowania planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego lub zaniechania realizacji w oparciu o przepisy szczególne dla nast ępuj ących projektowanych przedsi ęwzi ęć : 1) eksploatacja kruszywa naturalnego (obowi ązuj ących 10 planów zagospodarowania, 3 plany w opracowaniu, 13 wa Ŝnych na dzie ń 30.03.2009 koncesji na wydobycie), 2) rozwój stref usług i produkcji, 3) budowa drogi ekspresowej S19 (cel publiczny krajowy, ustalona trasa obwodnicy Sokółki w planie zagospodarowania - uchwała nr XLII/319/06 R.M. z 31.03.2006 r., opracowane projekty wst ępne całego przebiegu S19 na terenie gminy), 4) modernizacja linii kolejowych do parametrów E, (cel publiczny krajowy o znaczeniu mi ę- dzynarodowym, wykonane programy na szczeblu UE i krajowym ), 5) budowa elektrowni wiatrowych (wnioski wst ępne inwestorów na okre ślone tereny uj ęte w projekcie zmiany Studium), 6) budowa zakładu gospodarowania odpadami (cel publiczny wojewódzki). Zaniechanie realizacji w/w pkt. 1, 2, 4 i 5 nie spowoduje potencjalnych zmian środowiska w skali gminy Sokółka. Mo Ŝe mie ć to jednak wpływ na zmiany o charakterze znacznie szerszym, jak cho ćby zamiany w okre ślonym stopniu szkodliwego wpływu na środowisko transportu drogowego na kolejowy oraz przez realizacj ę elektrowni wiatrowych ograniczenie oddziaływania konwencjonalnych elektrowni w ęglowych. Zaniechanie realizacji pkt. 3 skutkowa ć będzie dalszym pogarszaniem si ę stanu środowiska wskutek bezpo średniego oddziaływania na środowisko intensywnego ruchu drogowego ( brak dwupoziomowych w ęzłów, brak przej ść dla zwierz ąt, brak ekranów ograniczaj ących hałas, zagro Ŝenie wypadkami i katastrofami drogowymi w tym z mo Ŝliwo ści ą znacznego ska Ŝenia środowiska). 30

Zaniechanie realizacji pkt. 6 skutkowa ć b ędzie brakiem post ępu w gospodarowaniu odpadami (se- lektywno ść zbiórki, odzysk, skuteczne unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych itp.) i w zwi ązku z tym dalszym pogarszaniem si ę stanu środowiska.

8. STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO NA OBSZARACH OBJ ĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZ ĄCYM ODDZIAŁYWANIEM 8.1. Ocena ogólna stanu środowiska. Środowisko przyrodnicze reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze ty- powo rolniczym i le śnym. Stopie ń urbanizacji gminy nie jest duŜy – 6,1% powierzchni gminy stanowi ą tereny zainwestowania, co uwidacznia si ę znacznym odsetkiem ludno ści utrzymuj ącej si ę z rolnictwa. Przekształcenia środowiska naturalnego, poza typowymi formami zwi ązanymi ze zorganizo- wanym osadnictwem (zabudowa mieszkaniowa, usługowa, produkcyjno-składowa) polegaj ą głów- nie na miejscowych zmianach rze źby terenu wskutek eksploatacji złó Ŝ kruszywa naturalnego. Stopie ń wra Ŝliwo ści i odporno ści poszczególnych biocenoz na antropopresj ę jest bardzo ró Ŝny. Najbardziej podatne na degradacj ę s ą biocenozy ł ąkowe i wodne w dolinach rzecznych, obni Ŝe- niach wytopiskowych i zagł ębieniach terenowych. Przepuszczalne podło Ŝe i stosunkowo płytko zalegaj ąca woda gruntowa ułatwiaj ą migracje zanieczyszcze ń lub ska Ŝeń na wi ększe odległo ści. Bar- dzo wra Ŝliwe s ą równie Ŝ lasy porastaj ące ubogie siedliska borowe z monokultur ą sosny w niskich klasach wieku. Stopie ń odporno ści wzrasta wraz z ró Ŝnorodno ści ą gatunkow ą siedliska i wiekiem drzewostanów. Najwi ększ ą odporno ści ą odznacza si ę rze źba terenu i budowa geologiczna. Jednak i tutaj do ść wra Ŝliwe na działalno ść człowieka s ą strefy kraw ędziowe, podlegaj ące obok naturalnych procesów erozji wodnej i wietrznej, procesom antropogenicznym, w szczególno ści ekspansji zabudowy, eksploatacji surowców naturalnych, podcinania i niwelowania zboczy dolin. Stan sanitarny środowiska przyrodniczego w gminie w porównaniu do innych cz ęści wojewódz- twa i kraju jest bardzo dobry. Najwi ększym zagro Ŝeniom podlega środowisko wodne. W ostatnich latach wzrosło zagro Ŝenie dla wód powierzchniowych, gruntu oraz wód gruntowych ze wzgl ędu na systematyczne wodoci ągowa- nie terenów wiejskich, przy jednoczesnym niedoborze kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. Nieczysto ści powstaj ące w gospodarstwach rolnych i domowych kierowane s ą w stanie nieoczysz- czonym do nieszczelnych szamb lub bezpo średnio do wód i gruntu. Zagro Ŝeniem dla wód s ą równie Ŝ odpady gromadzone w pobli Ŝu cieków i zbiorników wodnych. Gospodarka wodno-ściekowa wymaga wi ęc radykalnego i systemowego rozwi ązania na terenie ca- łej gminy. Obecnie jest projektowana sie ć kanalizacji sanitarnej w gminie która obejmie wi ększo ść terenów zurbanizowanych. Odprowadzenie ścieków w gminie przewidziane jest do oczyszczalni ścieków w Sokółce bezpo średnio kanałami z miejscowo ści poło Ŝonych w ekonomicznie uzasadnionej odle- 31 gło ści. Z pozostałych obszarów ścieki ze zbiorników zbiorczych dowo Ŝone b ędą do punktu zlew- nego oczyszczalni ścieków w Sokółce. Ścieki deszczowe z terenów odprowadzane s ą powierzchniowo do rowów melioracyjnych poł ączonych z ciekami wodnymi. Uj ęcia wód na cele publiczne w posiadaj ą strefy ochrony bezpo średniej o szeroko ści 8 m od za- rysu urz ądze ń oraz s ą ogrodzone siatk ą. Na terenie stref ochrony bezpo średniej zabronione jest u Ŝyt- kowanie gruntów do celów nie zwi ązanych z eksploatacj ą uj ęć wody. Wobec braku pełnej izolacji gruntami nieprzepuszczalnymi zachodzi potrzeba ustanawiania stref ochrony po średniej wokół istniej ących uj ęć wody. Głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego s ą emisje niskie pochodz ące z indy- widualnych systemów grzewczych opartych na spalaniu zasiarczonego w ęgla. Skutki opalania bu- dynków odczuwalne s ą zwłaszcza w okresie grzewczym jesie ń-zima-wiosna. Na terenie gminy swoj ą działalno ść zaznaczaj ą obiekty inwentarskie emituj ące do atmosfery swoiste zwi ązki zapachowe. Zanieczyszczenia generuje tak Ŝe ruch samochodowy wzdłu Ŝ trasy drogi krajowej nr 19. W ostatnich latach utrwaliła si ę stała tendencja do obni Ŝania emisji oraz zwi ększania redukcji zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych. Podstawowym czynnikiem degraduj ącym powierzchni ę ziemi jest eksploatacja kopalin. Jednak prowadzenie tej działalno ści zgodnie z przepisami prawa górniczego w zdecydowany sposób ogranicza nie- korzystny wpływ na środowisko przyrodnicze. Uregulowanie gospodarki odpadami stałymi nast ąpiło z chwil ą zbiórki śmieci w kontenerach roz- stawionych na terenach wiejskich oraz ich wywozu na komunalne składowisko odpadów zlokalizowane na terenie wsi Karcze. W zwi ązku z niemal całkowitym wykorzystaniem pojemno ści składowiska, projektowany jest nowy Zakład Gospodarowania odpadami w tym samym rejonie. W latach ubiegłych najwi ększym zagro Ŝeniem powierzchni le śnych były gradacje okresowo pojawia- jących si ę owadów, w tym mi ędzy innymi: borecznika, szczeliniaka sosnowca, smolika znaczone- go, chrab ąszcza. Stosowanie cyklicznych oprysków z samolotów, systematyczne usuwanie zasie- dlonego posuszu i wiatrołomów oraz wywo Ŝenie okorowanego drewna pozwala na skuteczn ą do tej pory walk ę z tymi zagro Ŝeniami. Innym rodzajem zagro Ŝenia lasów s ą patogeny grzybowe, a zwłaszcza pospolita huba korzeniowa powoduj ąca choroby systemów korzeniowych prowadz ących do obumierania drzewostanów. Kolejnym zagro Ŝeniem lasów s ą po Ŝary pojawiaj ące si ę szczególnie latem w okresie wyst ępowania suszy i niedoboru wilgoci w ściółce le śnej. Dla zabezpieczenia kompleksów le śnych utrzymuje si ę w stanie mineralizacji pasy ochronne, umieszcza tablice informacyjne oraz patroluje si ę tereny zagro Ŝeń. Na obszarze gminy do terenów zalewowych zaliczane są u Ŝytkowane rolniczo ł ąki i pastwiska wzdłu Ŝ cieków wodnych. W wi ększo ści przypadków cykliczne zalewy wiosenne nie powodują strat gospodarczych z uwagi na fakt, Ŝe s ą to tereny wykorzystywane jako ekstensywne u Ŝytki zielone. Gene- 32 ralnie okresowe zalewy dotycz ą terenów rolnych i nie zagra Ŝaj ą zabudowie poło Ŝonej w s ąsiedztwie cieków wodnych.

8.2. Obszary eksploatacji kruszywa naturalnego. Środowisko przyrodnicze reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze ty- powo rolniczym i le śnym. Obszar wyst ępowania złó Ŝ kruszywa stanowi ą grunty rolne w klasach bonitacji IV do VI. Sporadycznie wyst ępuj ą tereny le śne. Tereny górnicze obecnie eksploatowane, znajduj ące si ę na ró Ŝnych etapach wydobycia zło Ŝa, posiadaj ą- ce dokumentacj ę geologiczno-prawn ą oraz wieloletnie koncesje na wydobycie. Na obszarach prowadzonej eksploatacji zło Ŝa, sukcesywnie prowadzone s ą prace zwi ązane z rekultywacją terenów wyeksploatowanych. Stopie ń urbanizacji w s ąsiedztwie projektowanych terenów górniczych jest niski. Obecnie na obszarze tym nie wyst ępuj ą szkodliwe oddziaływania na środowisko. Przyszłe przekształcenia środowiska naturalnego polega ć b ędą głównie na zmianach zwi ązanych z eksploatacj ą kopalin pospolitych. Mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin na terenie obj ętym opracowaniem po rekultywacji stanie si ę w przyszło ści całkowicie u Ŝytecznym obszarem o charakterze le śno-wodnym z mo Ŝliwo ści ą wykorzystania na cele rekreacyjne. Ustalenie nowych terenów górniczych wymaga ć b ę- dzie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w tym tak Ŝe opracowaniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

8.3. Obszary mo Ŝliwej lokalizacji elektrowni wiatrowych. Obszary lokalizacji elementów elektrowni wiatrowych stanowi ą grunty rolne, niezabudowane. Cha- rakteryzuj ą się dobrym stanem środowiska co dla lokalizacji tego typu urz ądze ń nie ma okre ślonego znaczenia. Lokalizacja elektrowni wymaga ć b ędzie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w tym takŜe opracowaniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

8.4. Trasy linii kolejowych: Warszawa - Białystok - Sokółka - Suwałki - Trakiszki – granica pa ństwa - „E75-Rail Baltica” oraz Sokółka - Ku źnica Białostocka - E26. Trasy linii kolejowych s ą stanem istniej ącym i nie ulegn ą istotnym zmianom. Trasa linii przebiega przez tereny Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej i jej otuliny, Na trasie istniej ącej linii kolejowej ustanowiono obszar NATURA 2000. Stan środowiska na trasie linii kolejowych jest taki jak omówiono w pkt. 4.1. Wszelkie działania inwestycyjne w tym zakresie podlega ć b ędą procedurom okre- ślonym w przepisach dotycz ących realizacji celu publicznego o znaczeniu krajowym, w tym tak Ŝe opracowaniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

8.5. Droga ekspresowa S 19 – obwodnica Sokółki. Trasa drogi ekspresowej S19 (obecna droga krajowa nr 19) i projektowanej obwodnicy została ustalona w oparciu o miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego m. Sokółka (uchwała nr XLII/319/06 Rady Miejskiej w Sokółce z 31 marca 2006 r.) oraz opracowania studyjno-techniczne Ge- neralnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Trasa istniej ącej drogi nr 19 przebiega przez tereny rolne 33 i le śne w północnej cz ęś ci gminy oraz przez Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej i jej otuliny na południu. Na trasie istniej ącej drogi nr 19 ustanowiono tak Ŝe obszar NATURA 2000. Stan środowiska tego terenu jest omówiony w pkt. 4.1. Wszelkie działania inwestycyjne w tym zakresie podlega ć b ędą procedurom okre ślonym w przepisach dotycz ących realizacji celu publicznego o znaczeniu krajowym, w tym tak Ŝe opracowaniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

8.6. Tereny usługowo – produkcyjne w północno-wschodnim rejonie gminy. Nowe, wskazane w Studium tereny zabudowy przemysłowej, składów, magazynów, rzemiosła uci ąŜ liwego, produkcji i usług uci ąŜ liwych w północno-wschodnim rejonie gminy stanowi ą rezerw ę terenów dla ewentualnego bardzo optymistycznego rozwoju gospodarczego gminy. S ą to tereny o dobrym stanie środo- wiska. Zabudowa na tych terenach powinna by ć realizowana po wykorzystaniu na cele inwestycyjne terenów przeznaczonych na zabudow ę przemysłowo-składow ą w obowi ązuj ącym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego m. Sokółki. Warunkiem wykorzystanie tych terenów na inwestycje, jest opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w tym tak Ŝe opracowaniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i zapewnienia zgodnych z przepisami szczególnymi wymaga ń w zakresie zaopatrzenia w wodę, odprowadzenia ścieków i ochrony powietrza atmosferycznego.

9. ISTNIEJ ĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI STUDIUM, W SZCZEGÓLNO ŚCI DOTYCZ ĄCE OBSZA- RÓW PODLEGAJACYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 9.1. Teren gminy Sokółka na tle koncepcji obszarów chronionych Niepowtarzalne walory środowiska Polski pn.- wsch. oraz dotychczasowe do świadczenia w realizacji ochrony przyrody i krajobrazu stanowiły punkt wyj ścia do poszukiwania metod skutecznej i kompleksowej ochrony bogactw tego regionu. Najwcze śniejszym programem ochrony zasobów regionu, ści śle powi ązanym z „przyjaznym” dla środowiska rozwojem gospodarczym i popraw ą Ŝycia jego mieszka ńców, jest powstała ju Ŝ w 1983 roku koncepcja Zielonych Płuc Polski. Najistotniejszym elementem obszarów chronionych jest Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ń- skiej im. Witolda Sławi ńskiego oraz jego otulina. Innymi koncepcjami maj ącymi na celu ochron ę zasobów środowiska przyrodniczego była Kon- cepcja Europejskiej Sieci Ekologicznej ECONET, a w jej ramach Koncepcja Krajowej Sieci ECO- NET – PL której kontynuacj ę przej ęły obszary NATURA 2000.

9.2. Obszary podlegaj ące ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody 9.2.1. Koncepcja „Zielonych Płuc Polski” Podstaw ą programu Zielone Płuca Polski jest strategia ekorozwoju rozumianego jako szereg przekształce ń ekonomicznych, społecznych i technologicznych powiązanych z cało ściow ą ochron ą środowiska przyrodniczego na u Ŝytek obecnego i przyszłych pokole ń. Obejmuje ona: - maksymalnie długie wykorzystanie odnawialnych zasobów naturalnych, - efektywn ą eksploatacj ę nieodnawialnych źródeł energii, - utrzymanie stabilno ści procesów ekologicznych i ekosystemów, - ochron ę ró Ŝnorodno ści genetycznej oraz ogóln ą ochron ę przyrody i krajobrazu, - zachowanie i polepszenie stanu zdrowia ludzi, bezpiecze ństwa pracy i dobrobytu. Po przeprowadzonych analizach strategia przestrzennego zagospodarowania obszaru funkcjonalnego ZPP dla poszczególnych zespołów gmin tworz ących tzw. mezoekoregiony, okre śla typ i zasady ekopolityki, dostosowanej do miejscowych uwarunkowa ń przyrodniczych, gospodarczych i społecznych. Dla gminy Sokółka, w programie przestrzennego zagospodarowania obszaru ZPP, przewiduje si ę typ ekopolityki polegaj ącej na dominacji działań zmierzaj ących do zachowania i wzmacniania kondycji ekologicznej oraz na wykorzystaniu mo Ŝliwo ści rozwoju proekologicznych form gospodarki tj.: - rolnictwa towarowego (gospodarstwa farmerskie), - rolnictwa ekologicznego (produkcja tzw. „zdrowej Ŝywno ści”, agroturystyka), - turystyki, ze szczególnym uwzgl ędnieniem ekoturystyki, - gospodarki le śnej. Polityka ta ma by ć wprowadzana przy równoczesnym zabezpieczeniu tego, co na danym obszarze uwa Ŝa si ę za najcenniejsze w sferze przyrodniczej, gospodarczej i organizacyjnej.

9.2.2. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej oraz jego otulina Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej wraz z stref ą ochronn ą, powstał na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 maja 1988 roku. (Dz. Urz. WB Nr 9, poz. 94), zmiana: Rozporz ądzenie Nr 3/98 Wojewody Białostockiego z 20.05.1998 r. (Dz. Urz. WB. Nr 10, poz. 47) o ustanowieniu Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej wraz z stref ą ochronn ą (otulina). Wojewoda Podlaski Rozporz ądzeniem nr 22/01 dnia 9.08.2001. (Dz.Urz. WP. Nr 31) zatwierdził Plan Ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej. Park utworzony w 1988 r. zajmuje powierzchni ę 74 tys. ha (powiaty: białostocki, moniecki, so- kólski). Celem powołania PKPK było zachowanie zasobów przyrodniczych, walorów kulturowych i historycznych Puszczy Knyszy ńskiej, a tak Ŝe stworzenie warunków do prowadzenia działalno ści naukowej i dydaktycznej oraz rozwijanie turystyki kwalifikowanej i wypoczynku. W chwili obecnej w granicach gminy Sokółka znajduje si ę 3070,1 ha terenów Parku Krajobrazowego Puszczy 35

Knyszy ńskiej. Do najwa Ŝniejszych walorów przyrodniczych Parku Krajobrazowego Puszczy Kny- szy ńskiej i jego otuliny, w granicach gminy Sokółka zalicza si ę tereny le śne Puszczy Knyszy ńskiej wraz z rozległ ą dolin ą rzeki Supra śl, na których znajduje si ę rezerwat „ Kozłowy Ług". Obszar ten wyró Ŝnia si ę dobrym stanem zachowania środowiska przyrodniczego, mi ędzy innymi dlatego, Ŝe do ść słabe gleby nie zach ęcały do osiedlania si ę na tym terenie. Park Krajobrazowy wraz z całym terenem Puszczy Knyszy ńskiej, nale Ŝy do podprowincji Wyso- czyzny Podlasko-Białoruskiej i wschodniej cz ęś ci makroregionu nazywanego Nizin ą Północnopo- dlask ą. Uwzgl ędniaj ąc ni Ŝsze jednostki podziału regionalnego, obszar ten poło Ŝony jest w granicach dwóch mezoregionów, a mianowicie Wysoczyzny Białostockiej (90%) i Wzgórz Sokólskich (10%). Swym zasi ęgiem obejmuje pagórkowate tereny w dorzeczu Supra śli i Sokołdy porośni ęte lasami wi ększej cz ęś ci Puszczy Knyszy ńskiej. Ochronie podlegaj ą tu drzewostany, le śne doliny rzeczne, liczne źródliska oraz ró Ŝne formy geomorfologiczne (moreny czołowe, zagł ębienia wyto- piskowe) charakterystyczne dla polodowcowego krajobrazu tego terenu. Lasy, o charakterze borealnym, pokrywaj ą około 80% powierzchni Parku. Dominuj ą drzewostany sosnowe i sosnowo- świerkowe. W północnej i południowej cz ęś ci Puszczy wyst ępuj ą gr ądy, a wzdłu Ŝ dolin rzek i strumieni ł ęgi jesionowo-olszowe i olsy. Mo Ŝna tu spotka ć równie Ŝ rzadkie zbiorowiska boru bagiennego oraz zespoły trzcinnikowo-świerkowego boru mieszanego i miodownikowo-grabowego lasu mieszanego. W śród ro ślinno ści niele śnej cenne s ą śródle śne zbiorowiska turzycowe o wysokim stopniu naturalno ści. We florze Parku wyst ępuje wiele ro ślin chronionych, mi ędzy innymi: pióropusznik strusi, brzoza niska, chamedafne północna, arnika górska, lilia złotogłów, wawrzynek wilczełyko i pełnik euro- pejski. Lasy Parku zamieszkuj ą jelenie, łosie, sarny, borsuki, bobry i jenoty oraz rzadko spotykane orzesz- nice i koszatki. W Parku wyst ępuje tak Ŝe ryś, wilk i Ŝubr. Awifauna Parku jest bogata. śyj ą tutaj m.in. takie gatunki, jak: bocian czarny, orlik krzykliwy, dzi ęcioł trójpalczasty, kania ruda i czarna, głuszec, cietrzew i jarz ąbek.

9.2.3. Rezerwat przyrody „ Kozłowy Ług " Na terenie gminy miejsko-wiejskiej Sokółka znajduje si ę rezerwat typu torfowiskowego Ko- złowy Ług o powierzchni 140,49 ha, utworzony w 1997 r. na podstawie zarz ądzenia MO ŚZNiL z dn. 25.07.1997 r. (M. P. Nr 56, póz. 538). Jest jedynym rezerwatem wyst ępuj ącym na terenie gminy. Utworzony został w celu zachowania fragmentu Puszczy Knyszy ńskiej z rozległym torfowi- skiem odznaczaj ącym si ę wysokim stopniem naturalno ści. Poło Ŝony w północnej cz ęś ci Puszczy Knyszy ńskiej, w Obr ębie Sokółka Nadle śnictwa Supra śl. Obejmuje rozległe torfowisko stanowi ące zatok ę zatorfionej doliny rzeki Sokołdy, otoczon ą od północy, wschodu i południa wyniesieniami morenowymi. Celem rezerwatu jest ochrona serii zbiorowisk torfowiskowych charakterystycznych dla Puszczy Knyszy ńskiej, odznaczaj ących si ę wysokim stopniem naturalno ści, obecno ści ą wielu rzadkich gatunków ro ślin i bogat ą flor ą mszaków. Du Ŝą powierzchni ę w rezerwacie zajmuj ą bezle- 36

śne torfowiska niskie, poro śni ęte k ępami krzewiastych wierzb: szarej, uszatej, czarniawej, pi ęcio- pr ęcikowej, rokity i bardzo licznej brzozy niskiej. Między k ępami wierzb i brzozy niskiej wyst ępu- ją rozległe płaty zbiorowiska z dominuj ącą turzyc ą pospolit ą, rosn ącą w towarzystwie szeregu innych gatunków. Miejscami wyst ępuj ą te Ŝ płaty zespołu turzycy dzióbkowatej. Zajmuje on miejsca o trwałym du Ŝym podtopieniu i odznacza si ę bujnym rozwojem warstwy mszystej zło Ŝonej głów- nie z próchniczka bagiennego i porostnicy wielokształtnej. Otwarte torfowiska niskie s ą otoczone torfowiskami le śnymi z drzewostanem brzozowo-sosnowym z domieszk ą świerka. Odznaczaj ą si ę one du Ŝym bogactwem florystycznym i bardzo bogat ą flor ą mszaków. W zespole tym w wielu miejscach wyst ępuje brzoza niska, storczyk plamisty, turzyca strunowa oraz rzadko Ŝłobik koralo- wy. W śród mchów cz ęsty jest relikt glacjalny Helodium blandowii. Brzoza niska w tym zespole rozwija si ę jednak znacznie słabiej ni Ŝ na otwartych torfowiskach. Na obrze Ŝach torfowiska wyst ę- puje bór mieszany torfowcowy, odznaczaj ący si ę drzewostanem zło Ŝonym głównie ze świerka z niewielk ą domieszk ą sosny, olszy i brzozy omszonej. Wyst ępuj ą tu m.in. podlegaj ące ochronie: widłak jałowcowaty, widłak wroniec, listera sercowata, wawrzynek wilczełyko, storczyk plamisty, gnie źnik le śny, Ŝłobik koralowaty, kruszczyk szerokolistny. Z innych rzadkich gatunków wyst ępu- je tu cz ęsto turzyca Ŝycicowa. Miejscami, na obrze Ŝach wyniesie ń stanowi ących mineralne wyspy w otoczeniu torfowiska wyst ępuj ą zbiorowiska ł ęgu jesionowo-olszowego z drzewostanem zło Ŝo- nym z olszy z niewielk ą domieszk ą świerka i bujnym runem zło Ŝonym głównie z pokrzywy. Zaj- muj ą one miejsca wysi ęku wód i odznaczaj ą si ę bujnym rozwojem pokrzywy tworz ącej zwarte roz- ległe łany. Morenowe wyniesienia zajmuje głównie trzcinnikowo-świerkowy bór mieszany. Miej- scami spotyka si ę te Ŝ wielogatunkowy las li ściasty o charakterze grądu.

9.2.4. Pomniki przyrody. Na terenie gminy znajduje si ę 7 pomników przyrody.

Numer Lp Rodzaj obiektu Lokalizacja ewidencyjny Dąb szypułkowy 1 42 Dworzysk ob. 275 cm, wys. 18 m Dąb ok. 460 lat, Nadle śnictwo Supra śl, 2 130 obwód 587 cm, wys. 20 m Leśnictwo Lipina oddz. 229 Sosna ok. 250 lat, Stara Kamionka -Wspólnota 3 131 obwód 320 cm, wys. 20 m Wiejska Głazowisko: 4 głazy narzutowe 4 26 o obwodzie m: 8, 11, 6, 6,2 Skarb Pa ństwa wysoko ść m.: 2, 1,8 1,85, 2 Dąb szypułkowy ok. 250 lat, Nadle śnictwo Supra śl obr. Sokółka 5 548 ob. 375 cm, wys.30 m na skraju oddz.71a/71b 37

Dąb szypułkowy 6 1148 Gilbowszczyzna o ob. 425 cm, wys. 18m Grupa drzew: 3 lipy 7 1149 drobnolistne: obwód cm: 355 Gilbowszczyzna cm, 325, 305, wys. 22 m

9.2.5. Obszary chronionego krajobrazu Na terenie gminy znajduje si ę Obszar Chronionego Krajobrazu „Wzgórza Sokólskie” wyró Ŝnia- jący si ę krajobrazowo. Obszar Chronionego Krajobrazu stanowi 15 % powierzchni gminy. Lokalizacja i granice obszaru okre ślone są na mapie do „Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy Sokółka”. Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokolskich powstał na mocy Rozporz ądzenia nr 8/05 Wojewody Podlaskiego z dnia 25 lutego 2005 r. Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokolskich zajmuje równie Ŝ powierzchni ę gmin: Ku ź- nica Białostocka, Szudziałowo i Krynki, a całkowita powierzchnia wynosi 38742 ha. W chwili obecnej w granicach gminy znajduje si ę 4666,0 ha terenów obszaru chronionego krajobrazu. Obszar chronionego krajobrazu utworzony został ze wzgl ędu na ochron ę i zachowanie terenów rozci ągaj ących si ę na wschód od Puszczy Knyszy ńskiej, wyró Ŝniaj ących si ę rze źbą terenu, wyso- kimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi i wypoczynkowymi.

9.2.6. NATURA 2000. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagro Ŝonych wygini ęciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt w skali Europy, ale te Ŝ typowych, wci ąŜ jeszcze powszechnie wyst ępuj ących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów bio- geograficznych (tj. alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego, pano ńskiego, makaro- nezyjskiego, śródziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego). W Polsce wyst ępuj ą 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni kraju). Dla ka Ŝdego kraju okre śla si ę list ę referencyjn ą siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których nale Ŝy utworzy ć obszary Natura 2000 w podziale na regiony biogeograficzne. Podstaw ą prawn ą tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Wdra Ŝanie europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000 nast ępuje poprzez: - obj ęcie w/w obszarów ochron ą prawn ą o statusach dostosowanych do wymogów Dyrektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej, 38

- okre ślenie rodzajów niezb ędnych działa ń ochronnych dla terenów SOO i OSO, a w sytuacjach, gdy b ędzie to konieczne, tak Ŝe opracowanie i przyj ęcie planów ochrony, uwzgl ędniaj ących uwarunkowania społeczne i gospodarcze wyst ępuj ące na danym terenie lub w jego otoczeniu, - uwzgl ędnianie ustale ń planów ochrony w planach zagospodarowania terenów, zwłaszcza za ś w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego, operatach urz ądzeniowych la- sów, programach regulacji stosunków wodnych itp., - ocenianie skutków oddziaływania na elementy sieci NATURA 2000 planów lub przedsi ę- wzi ęć , które mog ą w istotny sposób zagrozi ć walorom przyrodniczym danej ostoi przyrody, - odpowiednie zarz ądzanie obszarami b ędącymi pod ochron ą z uwzgl ędnieniem wyników monitoringu efektów ochrony siedlisk i populacji gatunków na obszarach sieci NATURA 2000. Sie ć ekologiczna NATURA 2000 obejmuje: - specjalne obszary ochrony (SOO) o znaczeniu dla Wspólnoty – realizuj ące Dyrektywę Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz flory i fauny, wyznaczone przez akt prawny administracyjny i/lub umow ę, w których stosowane s ą konieczne działa- nia ochronne w celu zachowania w stanie naturalnym siedlisk i gatunków (z wyj ątkiem pta- ków), dla których obszary zostały wyznaczone w stanie naturalnym lub w celu odtworzenia takiego stanu, - obszary specjalnej ochrony (OSO) - realizuj ące Dyrektyw ę Rady 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyj ących ptaków, maj ące kluczowe znaczenie dla ochrony gatunków ptaków na obszarach wyst ępowania tych gatunków, a tak Ŝe wyst ępowania gatunków migracyjnych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem terenów podmokłych o znaczeniu mi ędzynarodowym, Sie ć NATURA 2000 w Polsce, przygotowana pod patronatem Ministra Środowiska, zawiera obszary specjalnej ochrony (OSO) i specjalne obszary ochrony (SOO), uzgodniona ze stosownymi organami Unii Europejskiej. W granicach gminy Sokółka obszar Natura 2000 w zdecydowanej wi ększo ści terenu pokrywa si ę z prawnie chronionym obszarem Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej i jest to: - Dyrektywa Ptasia: - PLB 200007 Puszcza Knyszy ńska, - Dyrektywa Siedliskowa: - PLH 200007 Puszcza Knyszy ńska. Granic ę obszaru NATURA 2000 oznaczono w sposób graficzny na mapie zmiany Studium.

9.2.7. Flora Obszar gminy Sokółka stanowi cz ęść geobotanicznej prowincji środkowo-europejskiej. W podziale geobotanicznym kraju nale Ŝy on do tzw. Działu Północnego, charakteryzuj ącego si ę: a) naturalnym, gromadnym udziałem świerka w ró Ŝnych zespołach le śnych (wyst ępuj ących za- równo na glebach mineralnych jak i na torfowiskach), b) wyst ępowaniem naturalnych zbiorowisk le śnych o charakterze borealnym, c) do ść du Ŝym udziałem powierzchni torfowisk, d) wyra źnym zag ęszczeniem stanowisk gatunków borealnych i arktycznych. 39

Z gatunków drzewiastych najbardziej rozpowszechnione s ą: sosna i świerk, wyst ępuje tu te Ŝ d ąb szy- pułkowy, brzoza brodawkowata, olsza czarna, grab, jesion, lipa, osika, brzoza omszona, jarz ębina, cze- remcha, klon, wi ąz (pospolity i szypułkowy), wierzby (krucha, pi ęciopr ęcikowa, biała i iwa). Rzadko spotyka si ę cisy i olsze szare. Z krzewów najbardziej rozpowszechnione s ą: leszczyna, kruszyna oraz wierzby (szara uszata i czenia- wa), wyst ępuje te Ŝ kalina, trzmielina brodawkowata, trzmielina zwyczajna, porzeczki (czerwona, czarna i alpejska), wiciokrzew, suchodrzew, wawrzynek wilczełyko oraz wierzby (rokita, wiciowa, purpuro- wa). Na torfowiskach rzadko, ale spotyka si ę wierzby (lapo ńsk ą, borówkolistn ą i śniad ą) oraz brzoz ę nisk ą. Najni Ŝej w poszyciu krzewi ą si ę borówki, czernice k ępowe i grupowe, je Ŝyny, maliny, szczawiki, poziomki, kopytniki, bluszcze, zawilce gajowe, starce. W miejscach podmokłych wyst ępuj ą turzyce, skrzypy, sitowia i inne.

9.2.8. Fauna Na terenie Puszczy Knyszy ńskiej wyst ępuje ok. 50 gatunków ssaków, z czego prawie wszystkie spotka ć mo Ŝna na terenie gminy Sokółka. W śród nich wyró Ŝniono przedstawicieli sze ściu rz ę- dów: parzystokopytnych, drapie Ŝnych, gryzoni, zaj ącokształtnych, nietoperzy i owado Ŝernych. Rz ąd parzystokopytnych reprezentuje: najwi ększy z przedstawicieli jeleniowatych - ło ś, to samo środowisko zamieszkiwane jest równie Ŝ przez jelenie i sarny. Du Ŝe, zwarte, zwłaszcza wilgotne lasy zajmowane s ą przez dziki. Rz ąd drapie Ŝnych reprezentowany jest przez dwie rodziny: zamieszkuj ące g ęste zaro śla le śne psowate (lisa) oraz wyst ępuj ące w pobli Ŝu wody i lasach łasicowate (borsuka, wydr ę, nork ę, kunę le śną, tchórza i łasic ę). Najliczniej reprezentowanym rz ędem ssaków s ą gryzonie. Środowisko ziemnowodne zasiedla bóbr, zbiorniki wodne zamieszkuje karczownik ziemnowodny, a ł ąki i bagna s ą środowiskiem bytowania nornika północnego, nornika burego, myszy zaro ślowej i badylarki. W lasach, parkach i zadrzewieniach wyst ępuje wiewiórka, smu Ŝka, mysz le śna, polnik, nornica ruda, orzesznica. Przedstawicielami rz ędu zaj ącokształtnych s ą gatunki: zaj ąc szarak i zaj ąc bielak. Rz ąd nietoperzy dzieli si ę na dwie grupy: zwi ązan ą ze środowiskiem le śnym (reprezentowan ą przez borowca wielkiego, karlika malutkiego, karlika wi ększego i mroczka pozłocistego) i zamieszkuj ącą w zabudowaniach (reprezentowan ą przez mroczka pó źnego, mroczka posrebrzanego i gacka brunatnego). Z rz ędu owado Ŝernych do ść pospolite s ą: zamieszkuj ące lasy li ściaste i mieszane o bogatym podszyciu krety i je Ŝe i zasiedlaj ące lasy, zaro śla w śród ł ąk i stare parki przedstawiciele ryjówko- watych - ryjówka aksamitna, ryjówka malutka. Na terenie gminy Sokółka wyst ępuje około 150 gatunków ptaków gniazduj ących jak i przelot- nych. Stanowi to ok. 68% wszystkich ptaków współcześnie l ęgowych w Polsce. Wi ększo ść z nich spotka ć mo Ŝna na terenie całej gminy. Najliczniejsz ą z grup s ą gatunki wodno - błotne, nale Ŝą do nich perkozy, kaczki, b ąki, bociany białe, bociany czarne, Ŝurawie, oraz rzadkie, wykazuj ące spa- 40 dek liczebno ści: wodniki, kropiatki, zielonki, derkacze i kokoszki. Licznie wyst ępuj ą te Ŝ na tym terenie ptaki drapie Ŝne dziel ące si ę na dzienne ptaki drapie Ŝne i sowy. Do pierwszych nale Ŝą m.in. przedstawiciele silnie zagro Ŝonych w Polsce gatunków tj.: gado Ŝer, błotniak zbo Ŝowy, błotniak ł ą- kowy, orlik krzykliwy, orzeł bielik, rybołów, sokół w ędrowny. Do drugich m.in. puchacz, pusz- czyk uralski i sowa błotna. Spotyka si ę tu te Ŝ wszystkie gatunki kuraków.

9.2.9.Istniej ące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Studium Polska musi sprosta ć trudnym zadaniom zwi ązanym z ochron ą atmosfery, powstrzymaniu niekorzystnych zmian klimatu oraz ochronie zasobów naturalnych, w tym ró Ŝnorodno ści biologicznej. W tak bardzo zło Ŝonych zadaniach które nale Ŝy wypełnia ć, pi ętrz ą si ę istniej ące problemy które zdefiniowano jako: 1) Opieszałe wdra Ŝanie na szczeblu gminy zada ń ochrony środowiska o charakterze systemowym w tym zarz ądzania środowiskowego i wł ączanie do polityki gospodarczej zada ń ekologicznych. 2) Brak wdro Ŝeń recyklingu, czyli zamykania obiegu materiałów i surowców, odzysku energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania. 3) Konieczno ść wprowadzenia ochrony przed nadzwyczajnymi zagro Ŝeniami środowiska poprzez stały monitoring obiektów zagra Ŝaj ących środowisku oraz tras przewozu niebezpiecznych ładunków przez teren gminy, w szczególno ści przez obszar Natura 2000. 4) Brak wyników skutków oddziaływania na środowisko istniej ącej linii kolejowej i drogi krajowej nr 19 przecinaj ących obszar Natura 2000. 5) Ograniczenie przewidywanych skutków oddziaływania modernizacji linii kolejowych i drogi nr 19 na obszar NATURA 2000. 6) Niezbyt ścisłe egzekwowanie procesów rekultywacji terenów górniczych. 7) Mało skuteczne zapobieganie nadmiernym stratom wody i poprawie bilansu wodnego obszaru gminy, poprzez realizacj ę zbiorników małej retencji. 8) Brak priorytetu realizacyjnego dla systemów kanalizacji sanitarnej, deszczowej oraz gromadzenia i utylizacji odpadów stałych dla obszarów wiejskich o zwartej zabudowie obj ę- tych ochron ą prawn ą a w szczególno ści obszaru Natura 2000. 9) Niezadowalaj ąca ilo ść budowanych urz ądze ń oczyszczaj ących wody opadowe przed ich od- prowadzeniem do wód powierzchniowych na istniej ących i projektowanych kanałach w So- kółce i zabudowanych terenach wiejskich z priorytetem realizacyjnym dla obszarów prawnie chronionych jak Natura 2000, a zwłaszcza w strefie ochronnej uj ęć wodnych. 10) Niedostateczna modernizacja istniej ących oczyszczalni ścieków zwłaszcza pod k ątem redukcji zwi ązków biogennych azotu i fosforu. 11) Systematyczne eliminowanie uŜycia chemicznych środków ochrony ro ślin, zwłaszcza na terenach nara Ŝonych na ska Ŝenie wód oraz obszarach prawnie chronionych jak Natura 2000. 41

12) Ograniczanie koncentracji nadmiernej hodowli oraz upowszechnienie jej w wielofunkcyjnych gospodarstwach rolnych. 13) Powszechniejsze wdra Ŝanie korzystania z energii produkowanej ze źródeł odnawialnych, przede wszystkim dotycz ące produkcji energii cieplnej z biomasy. 14) Niedostateczne zalesianie gruntów marginalnych zgodnie z okre ślonymi granicami polno-le śnymi wprowadzonymi do dokumentów planistycznych gmin i z krajowym programem zwi ększania lesisto ści. 15) Zwi ększanie odporno ści biologicznej poprzez wprowadzanie wielogatunkowości drzew oraz zapobieganie masowemu pojawianiu si ę szkodników. 16) Wypalanie ł ąk, pastwisk, nieu Ŝytków, rowów, pasów przydro Ŝnych, szlaków kolejowych oraz trzcinowisk i szuwarów, tak Ŝe dotyczy to obszarów prawnie chronionych jak Natura 2000. 17) Stosowanie środków chemicznych na drogach publicznych oraz ulicach i placach w sposób znacz ąco szkodz ący terenom zieleni.

10. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MI ĘDZYNA- RODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA ZMIANY STUDIUM ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGL ĘDNIONE PODCZAS OPRACOWANIA STU- DIUM 10.1. Cele mi ędzynarodowe Strategia ochrony przyrody i środowiska została opracowana stosunkowo niedawno. Pierw- szym dokumentem był apel Sekretarza ONZ - znany jako Raport U'Thanta: "Człowiek i jego śro- dowisko"- ogłoszony w 1969 r. W raporcie tym U Thant, na podstawie materiału zgromadzonego przez agendy ONZ przedstawił trudno ści, jakie wyłoniły si ę przed ludzko ści ą, i zainicjował ogól- no światow ą akcj ę ochrony środowiska. Najwa Ŝniejsze zagadnienia poruszane w tym raporcie, ak- tualne do dzi ś, to: 1) brak powi ązania wysoko rozwini ętej techniki i technologii z wymogami środowiska, 2) wyniszczenie ziem uprawnych, 3) bezplanowy rozwój stref miejskich, 4) zmniejszanie si ę powierzchni wolnych, otwartych terenów, 5) znikanie wielu form Ŝycia zwierz ęcego i ro ślinnego, 6) zatruwanie i zanieczyszczanie środowiska. Raport u świadomił światu niebezpiecze ństwo lekcewa Ŝenia skutków naruszania równowagi ekologicznej w przyrodzie, w wyniku si ęgania na coraz wi ększ ą skal ę, po zasoby wszelkich zna- nych surowców i rabunkowej ich eksploatacji, bez wzgl ędu na czynione w środowisku szkody. Obecnie problemy ochrony środowiska i przyrody na świecie regulowane s ą przez konwencje i po- rozumienia mi ędzynarodowe. Dotychczas zawarto ich ponad 150. 42

Protokół z Kioto - uzupełnienie i jednocze śnie mi ędzynarodowe porozumienie dotycz ące prze- ciwdziałania. Został wynegocjowany na konferencji w w. Traktat wszedł w Ŝycie roku. Protokół z Kioto jest prawnie wi ąŜą cym porozumieniem, w ramach którego kraje uprzemysło- wione s ą zobligowane do redukcji ogólnej emisji gazów powoduj ących efekt cieplarniany o 5,2% do roku 2012 w porównaniu z rokiem 1990. Protokół z Kioto jest równie Ŝ uzupełnieniem Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych dotycz ącej Zmian Klimatycznych. Z tego faktu wynika pew- ne prawne ograniczenie co do mo Ŝliwo ści ratyfikacji protokołu z Kioto – mog ą go przyj ąć wył ącz- nie pa ństwa które uprzednio przyj ęły wy Ŝej wymienion ą konwencj ę. Protokół potwierdza równie Ŝ zasad ę, Ŝe kraje rozwini ęte s ą zobowi ązane do wspierania rozwoju technologicznego słabiej rozwini ętych krajów oraz studiów i projektów zwi ązanych z badaniem klimatu, zwłaszcza nad rozwojem alternatywnych źródeł pozyskiwania energii, takich jak energia wiatru, sło ńca b ądź nuklearna. Takie inwestycje o charakterze ekologicznym w ubo Ŝszych krajach są o tyle korzystne dla wysoko rozwini ętych krajów, Ŝe pozwalaj ą uzyska ć prawo do dodatkowej emisji gazów. Obni Ŝać limity mo Ŝna te Ŝ przy pomocy programów masowego sadzenia lasów, które wchłaniaj ąc szkodliwy dwutlenek w ęgla, produkuj ą Ŝyciodajny tlen.

10.2. Cele wspólnotowe 10.2.1. Ochrona klimatu Polska b ędąc od 2004 roku członkiem Unii Europejskiej, przyj ęła na siebie bardziej restrykcyjne cele odno śnie ochrony klimatu. Wynika st ąd m.in. konieczno ść wypełnienia zobowi ąza ń zawartych w dyrektywie nr 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 23 pa ź- dziernika 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszcze ń do powietrza z du Ŝych źródeł spalania paliw, dotycz ących redukcji m.in. emisji SO2, co jest po średnio związane tak Ŝe z redukcj ą CO2 i ogólnie gazów cieplarnianych. Nowszym dokumentem, wymuszaj ącym dodatkowe w stosunku do Protokołu z Kioto redukcje, jest dyrektywa 2003/87/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z 2003 r., ustanawiaj ąca system handlu przydziałami emisji we Wspólno- cie. Dyrektywa wymaga od wybranych sektorów przemysłu ograniczenia emisji do przydzielonych poziomów w dwóch okresach: 2005-2007 oraz 2008- 2012. Wobec zwi ększaj ącej si ę zawarto ści dwutlenku w ęgla w atmosferze, który w znacznej mierze przyczynia si ę do zwi ększania efektu cieplarnianego oraz wobec rosn ącego zagro Ŝenia zmianami klimatycznymi, w UE wytyczone zostały nowe cele dotycz ące polityki energetycznej, a tak Ŝe zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Odnawialne źródła energii, podobnie jak efektywno ść energetyczna, traktowane s ą jako środki ograniczaj ące koszty spełnienia wymogów klimatycznych, a dodatkowo jako źródło poprawy bezpiecze ństwa energetycznego i konkurencyjno ści gospodarki. Rada Europejska (w tym przedstawiciele Polski) zaakceptowała nowe cele w marcu 2007 r. W ramach wewn ętrznego rynku, w stosunku do 2005 r. Unia Europejska zobowi ązała si ę do 2020 roku: 1) zmniejszy ć swoje emisje CO2 o co najmniej 20%, lub o 30% je śli do tego zobowi ązania doł ączy reszta świata, 43

2) zwi ększy ć produkcj ę energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 20% w bilansie energii pierwotnej oraz udział biopaliw do 10%, 3) ograniczy ć zu Ŝycie energii o 20%. 10.2.2. Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt – NATURA 2000 Natura 2000 – program utworzenia w krajach wspólnego systemu (sieci) obszarów obj ętych. Podstaw ą dla tego programu s ą dwie unijne dyrektywy: 1) - specjalne obszary ochrony (SOO) o znaczeniu dla Wspólnoty – realizuj ące Dyrek- tyw ę Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz flory i fauny. wyznaczone przez akt prawny administracyjny lub umow ę, w których stosowane s ą konieczne działania ochronne w celu zachowania w stanie naturalnym siedlisk i gatunków (z wyj ąt- kiem ptaków), dla których obszary zostały wyznaczone w stanie naturalnym lub w celu odtworzenia takiego stanu. 2) obszary specjalnej ochrony (OSO) - realizuj ące Dyrektyw ę Rady 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyj ących ptaków, maj ące kluczowe znaczenie dla ochrony gatunków ptaków na obszarach wyst ępowania tych gatunków, a tak Ŝe wyst ępowania gatunków migracyjnych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem terenów podmokłych o znaczeniu mi ędzynarodo- wym. Celem programu jest zachowanie okre ślonych typów siedlisk naturalnych oraz flory i fauny, które uwa Ŝa si ę za cenne i zagro Ŝone w skali całej. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite prawo ma na celu optymalizacj ę kosztów i spot ęgowanie korzystnych dla środowiska efektów. Jednolite prawo powinno ułatwi ć współdziała- nie instytucji zajmuj ących si ę ochroną przyrody. Zadanie i cel rangi europejskiej powinno łatwiej uzyska ć powszechn ą akceptacj ę społeczn ą, tym bardziej Ŝe poszczególne kraje członkowskie s ą zobowi ązane do zachowania na obszarach wchodz ących w skład sieci Natura 2000 walorów chronionych w stanie nie pogorszonym, co wcale nie musi wyklucza ć ich gospodarczego wykorzystania. 10.3. Cele krajowe. 10.3.1. Ochrona klimatu Od 2002 roku Polska jest stron ą Protokołu z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjedno- czonych w sprawie zmian klimatu. Ratyfikuj ąc Protokół, Polska zobowi ązała si ę do 2012 r. zredukowa ć wielko ść swoich emisji gazów cieplarnianych o 6% w stosunku do roku 1988. Po roku 1988 doszło do załamania produkcji przemysłowej i gwałtownego spadku emisji. Polska dysponuje obecnie znaczn ą rezerw ą (ok.130 mln ton rocznie) w stosunku do zobowi ąza ń podj ętych w Kioto. Sejm i rz ąd przyj ęły kilka dokumentów politycznych, odnosz ących si ę do ograniczenia emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych. Najwa Ŝniejszym z nich jest “Polityka klimatyczna Polski. Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020”, przyj ęta przez Rad ę Mini- strów w 2003 roku. Zakłada ona redukcj ę emisji gazów powoduj ących efekt cieplarniany, w tym 44

CO2, o 40% do roku 2020 w porównaniu z rokiem 1988. Najwi ększ ą emisj ę gazów cieplarnianych powoduje sektor energetyczny. Obecnie rozpoczyna się proces modernizacji istniejących i budowy nowych, bardziej efektywnych bloków energetycznych, jednak w dalszym ci ągu opartych na wę- glu. Z Krajowego Projektu Polityki Energetycznej Polski do roku 2030 (PEP ‘2030) i Polityki Transportowej Pa ństwa na lata 2005-2025 wynika, Ŝe emisje CO2 b ędą w naszym kraju coraz wi ększe. Projekt Dyrektywy o promocji wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, jest jednym z elementów pakietu reform zwanego potocznie „3 x 20%”. Zgodnie z nim Polska ma mie ć w 2020 r. 15% udział źródeł odnawialnych w zu Ŝyciu energii finalnej brutto, aby razem z innymi krajami członkowskimi UE mogła osi ągn ąć 20% cel. W 2001r. została zatwierdzona przez Sejm Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, która była do tej pory najwa Ŝniejszym dokumentem dla rozwoju odnawialnych źródeł energii. Rz ąd, przyjmuj ąc Strategi ę, zobowi ązał si ę do zwi ększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo – energetycznym kraju do 7,5% w roku 2010 i do 14% w roku 2020. Cel za- warty w Strategii na 2020 r. jest nieco wy Ŝszy od propozycji dla Polski przedstawionej przez Ko- misj ę Europejsk ą w projekcie pakietu klimatycznego. Realizacja celów obu dokumentów wymaga jednak zaktywizowania obecnie prowadzonej przez rz ąd polityki wobec odnawialnych źródeł energii i skupienia si ę na realizacji celów długookresowych. Wobec propozycji nowego celu ilo ściowe- go rozwoju energetyki odnawialnej na 2020 r. i jego silnego zwi ązku z polityk ą ochrony klimatu, Strategia wymaga pilnej aktualizacji i konkretyzacji w postaci zintegrowanego „planu działa ń” dla energetyki odnawialnej do 2020 r.

10.3.2. Ochrona środowiska naturalnego w tym NATURA 2000 W dniu 16.12.2008 Rada Ministrów przyj ęła "Polityk ę ekologiczn ą Pa ństwa w latach 2009- 2012, z perspektyw ą do roku 2016". Dokument został przekazany do Sejmu do dalszej legislacji. Polityka ekologiczna jest dokumentem strategicznym, który przez okre ślenie celów i priorytetów ekologicznych wskazuje kierunek działa ń koniecznych dla zapewnienia wła ściwej ochrony środo- wisku naturalnemu. Zgodnie z prawem, w celu realizacji zało Ŝeń podj ętych w polityce ekologicznej pa ństwa, władze samorz ądowe przygotowuj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska. Przyj ęty obecnie przez RM dokument koncentruje si ę przede wszystkim na działaniach, które maj ą słu Ŝyć poprawie jako ści środowiska, realizacji zasady zrównowa Ŝonego rozwoju, powstrzymaniu niekorzystnych zmian klimatu oraz ochronie zasobów naturalnych, w tym ró Ŝnorodno ści biologicznej. Polska musi sprosta ć zadaniom zwi ązanym z ochron ą atmosfery i przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Wa Ŝnym b ędzie wprowadzenie w Ŝycie zapisów dyrektyw unijnych w sprawie jako ści powietrza. Dla terenów, które nie spełniaj ą standardów okre ślonych przez UE zostan ą zrealizowa- 45 ne programy naprawcze. Polska jest liderem w śród Pa ństw Konwencji ONZ je Ŝeli chodzi o redukcje emisji gazów cieplarnianych wprowadzone Protokołem z Kioto. Dokument kładzie du Ŝy nacisk na promocj ę rozwoju odnawialnych źródeł energii i szybk ą modernizacj ę przemysłu energetycznego. W 2009 r. maj ą si ę zako ńczy ć prace nad list ą obszarów Natura 2000, co przyspieszy realizacj ę inwestycji infrastrukturalnych (autostrady, kolektory kanalizacyjne, linie energetyczne, itp.). W polityce ekologicznej szczególn ą uwag ę po świecono lasom. Wa Ŝnym zadaniem b ędzie kon- tynuacja zalesie ń i zadrzewianie tzw. korytarzy ekologicznych (ł ącz ących kompleksy le śne), które maj ą ogromne znaczenie dla zachowania i rozwoju ró Ŝnorodno ści biologicznej fauny oraz flory. W ci ągu najbli Ŝszych lat jeszcze wa Ŝniejsze stanie si ę racjonalne gospodarowanie zasobami na- turalnymi, w szczególno ści wod ą. Zało Ŝono równie Ŝ bardziej racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych i popraw ę gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi. Priorytetem jest wyposa Ŝenie kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne, a tak Ŝe nowoczesn ą gospodark ę odpadami. Inne działania, to m.in.: bezpiecze ństwo ekologiczne, w tym opracowanie oceny ryzyka powo- dziowego, ochrona gleb, rekultywacja terenów zdegradowanych, ochrona przed hałasem. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagro Ŝonych wygini ęciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków ro ślin i zwierz ąt w skali Europy, ale te Ŝ typowych, wci ąŜ jeszcze powszechnie wyst ępuj ących siedlisk przyrodniczych. Podstaw ą tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z 02.04.1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21.05.1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory oraz ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Celem sieci ekologicznej NATURA 2000 jest: - obj ęcie okre ślonych obszarów ochron ą prawn ą o statusach dostosowanych do wymogów Dy- rektywy Siedliskowej i Dyrektywy Ptasiej, - okre ślenie rodzajów niezb ędnych działa ń ochronnych dla terenów SOO i OSO, a w sytuacjach, gdy b ędzie to konieczne, tak Ŝe opracowanie i przyj ęcie planów ochrony, uwzgl ędniaj ących uwarunkowania społeczne i gospodarcze wyst ępuj ące na danym terenie lub w jego otoczeniu, - uwzgl ędnianie ustale ń planów ochrony w planach zagospodarowania terenów, zwłaszcza za ś w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego, operatach urz ądzeniowych la- sów, programach regulacji stosunków wodnych itp., - ocenianie skutków oddziaływania na elementy sieci NATURA 2000 planów lub przedsi ę- wzi ęć , które mog ą w istotny sposób zagrozi ć walorom przyrodniczym danej ostoi przyrody, - odpowiednie zarz ądzanie obszarami b ędącymi pod ochron ą z uwzgl ędnieniem wyników monitoringu efektów ochrony siedlisk i populacji gatunków na obszarach sieci NATURA 2000.

10.4. Cele nadrz ędne i inne problemy środowiska uwzgl ędnione w Studium oraz sposób ich uwzgl ędnienia Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu mi ędzynarodowym, wspólnotowym i krajowym dotycz ą tych samych problemów jednak w ró Ŝnym stopniu uszczegółowienia. 10.4.1. Celem i problemem nadrz ędnym jest ochrona klimatu. W studium wyst ępuj ą określone zapisy dotycz ące tego zagadnienia: 1. Cele i kierunki polityki przestrzennej pa ństwa i województwa na terenie gminy Sokółka 6) W zakresie energetyki i telekomunikacji: - budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 60 MW na terenach poło Ŝonych na południe od m. Sokółki, - budowa elektrowni wiatrowej o mocy do 60 MW na terenach poło Ŝonych na północny - zachód od m. Sokółki, - budowa gazoci ągu wysokiego ci śnienia Sokółka - Sidra z mo Ŝliwo ści ą ustalenia wariantu trasy Czarna Białostocka – Sokółka, - utrzymanie istniej ących urz ądze ń ciepłowniczych oraz modernizacja urz ądze ń w kierunku poprawy efektywno ści funkcjonowania i zmniejszenia uci ąŜ liwo ści dla środowiska poprzez zasto- sowanie ekologicznych paliw, - zalecanie wykorzystania energii odnawialnej, wytwarzanej na cele własne, przez: przedsi ę- biorstwa, wspólnoty, fundacje, zespoły usług, obiekty turystyczne i sportowe, gospodarstwa domowe i gospodarstwa rolnicze, w tym szczególnie: energii słonecznej, wiatru i biomasy. Lokalizacja i budowa wymienionych urz ądze ń nie mo Ŝe by ć uwarunkowana sporz ądzeniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 3.19. Ochrona sanitarna powietrza atmosferycznego W celu ochrony powietrza atmosferycznego nale Ŝy: - Przeciwdziała ć wzrostowi zanieczyszcze ń powietrza, głównie produktami pochodz ącymi z pro- cesów energetycznych, przemysłowych oraz komunikacji. - Wprowadzi ć stały monitoring atmosfery jako podstawy ustalania lokalnych, jednostkowych norm emisji zanieczyszcze ń lub ich likwidacji w formie stosownych decyzji organów kompe- tentnych ds. ochrony środowiska szczebla samorz ądowego i pa ństwowego. - Nakaza ć instalowanie urz ądze ń do redukcji zanieczyszcze ń oraz zmian profilu i technologii produkcji w obiektach stanowi ących głównie źródła zanieczyszcze ń. - Stosowa ć ekologiczne no śniki energetyczne (gaz ziemny i płynny, olej opałowy, energia elektryczna). - Utrzymywa ć dobry stan techniczny ulic i dróg. 5.6. Ciepłownictwo 1) Podstawowe kierunki rozwoju ciepłownictwa w gminie to: 47

- sukcesywne zwi ększanie udziału proekologicznych no śników energetycznych dla zmniejszenia zanieczyszcze ń środowiska, takich jak: gaz, energia elektryczna, olej opałowy oraz energia sło- neczna czy biomasa, - zmniejszenie strat cieplnych w konstrukcji nowych budynków i poprzez modernizacj ę starych o złych warunkach termoizolacyjnych, - wprowadzenie nowych rozwi ąza ń technicznych i technologicznych dla no śników energetycznych, zwi ększaj ących efektywno ść ich wykorzystania i ułatwiaj ących obsług ę i zmniejszaj ących w efekcie koszty eksploatacji – dotyczy to instalacji wewn ętrznych grzewczych, a w szczegól- no ści sprawno ści kotłów energetycznych i ró Ŝnych rodzajów instalacji grzewczych, a tak Ŝe stopnia automatyzacji obsługi oraz sprawno ści dostaw no śników energetycznych. - ekologizacja no śników energetycznych powinna by ć prowadzona w pierwszej kolejno ści (o ile to mo Ŝliwe ze wzgl ędów technicznych) w wi ększych źródłach, tj. lokalnych obiektach u Ŝytecz- no ści publicznej (np. szkoły) i wi ększych zakładach produkcyjnych, w których wyst ępuj ą lokalne systemy ogrzewania scentralizowanego.

10.4.1. Ochrona środowiska naturalnego w tym NATURA 2000 W studium wyst ępuj ą określone zapisy dotycz ące tego zagadnienia: 1. Cele i kierunki polityki przestrzennej pa ństwa i województwa na terenie gminy Sokółka 1) Ochrona i kształtowanie środowiska poprzez: - zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego województwa, - zachowanie obszarów i obiektów prawnie chronionych, - ochrona środowiska oraz warunków Ŝycia i zdrowia ludzi, - obj ęcie ochron ą prawn ą wybranych elementów system przyrodniczego województwa. 7) Polityka przestrzenna województwa w zakresie gospodarki wodnej, ściekowej i odpadami zakłada: - ochron ę zasobów wód podziemnych stanowi ących źródło zaopatrzenia w wod ę mieszka ń- ców, - utrzymanie w nale Ŝytym stanie infrastruktury technicznej wodoci ągów i kanalizacji, - rozwi ązanie problemu gospodarki odpadami stałymi na terenach wiejskich. 2. Cele rozwoju zagospodarowania przestrzennego gminy Sokółka. 2.1. Główne cele rozwoju 1) Zrównowa Ŝony rozwój gminy. 2) Ochrona warto ści środowiska przyrodniczego. 2.2. Cele ekologiczne rozwoju 1) Ochrona i zachowanie podstawowych elementów systemu przyrodniczego zapewniaj ące- go ci ągło ść przestrzenn ą systemu przyrodniczego województwa. 2) Wzbogacenie i racjonalne wykorzystanie walorów systemu przyrodniczego dla rekreacji i rolnictwa. 48

3) Zachowanie obszarów i obiektów prawnie chronionych. 4) Zapewnienie normatywnych warunków sanitarnych zamieszkiwania ludno ści w zakresie: jako ści powietrza atmosferycznego, poziomu hałasu i wibracji oraz elektromagnetycznego promieniowania niejonizuj ącego. 5) W zakresie gospodarki wodnej, ściekowej i odpadami stałymi: - ochrona zasobów wód podziemnych stanowi ących źródło zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę, - uporz ądkowanie gospodarki wodnej, w której zakłada si ę pełne zaopatrzenie w wod ę podmiotów gospodarczych i społecznych – przy zachowaniu odpowiednich standardów (ilo ść i jako ść wody), - dalszy rozwój gospodarki ściekowej, - rozwi ązanie problemu gospodarki odpadami (budowa Zakładu Gospodarowania Odpa- dami), - zmniejszenie uci ąŜ liwo ści urz ądze ń gospodarki wodno-ściekowej i eliminacja kolizji z zabudow ą, 6) Zachowanie zasobów i walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego na obszarze miasta i gminy z uwzgl ędnieniem tradycji i to Ŝsamo ści kulturowej regionu Sokółki. 7) Racjonalne korzystanie z zasobów środowiska przyrodniczego z uwzgl ędnieniem zasad jego ochrony szczególnie w zakresie programu NATURA 2000. 8) Racjonale wykorzystanie bogatych złó Ŝ surowców mineralnych. 2.2. Przewiduje si ę zakaz zabudowy terenów: 1) Kompleksów le śnych i zadrzewie ń, (z wyj ątkiem lasów przeznaczanych w miejscowych planach z.p. na inne cele). 2) Trwałych u Ŝytków zielonych, w tym zmeliorowanych. 3) Dolin rzecznych. 4) Zieleni urz ądzonej. 5) Obszarów wyst ępowania kruszyw naturalnych, w stosunku do których decyzja o mo Ŝli- wo ści przeznaczenia do eksploatacji podj ęta zostanie w okresie perspektywicznym ( IV Etap ). 6) Rezerwatów przyrody i ostoi zwierz ąt. 7) Obszarów wyst ępowania torfowisk oraz gruntów słabono śnych i podmokłych. 8) Terenów niezb ędnych dla projektowanych dróg. 9) Przewidywanej lokalizacji elektrowni wiatrowej. 3.1. Ustalenia ogólne dotycz ące stref funkcjonalnych 12) Zalecane jest wykorzystanie energii odnawialnej, wytwarzanej na cele własne, przez: przedsi ębiorstwa, wspólnoty, fundacje, zespoły usług, obiekty turystyczne i sportowe, gospodarstwa domowe i gospodarstwa rolnicze, w tym szczególnie: energii słonecznej, wia

tru i biomasy. Lokalizacja i budowa wymienionych urz ądze ń nie mo Ŝe by ć uwarunkowana sporz ądzeniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 3.4. Strefa zabudowy zagrodowej i rolniczej 9) Lokalizacja obiektów, które stosownie do przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska, nie mog ą by ć realizowane w granicach zwartej zabudowy wsi, mo Ŝe nast ępowa ć na terenach rolnych z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska przyrodniczego kulturowego. 11) Fermy hodowlane powinny by ć zlokalizowane w odległo ści nie mniej ni Ŝ 200 m od zabudowy mieszkaniowej. a. Rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej. b. Ograniczenie szkodliwego oddziaływania dróg na przyległe tereny mieszkaniowe ze wzgl ędu na hałas i zanieczyszczenie spalinami. 3.8. Strefa wyst ępowania i eksploatacji kopalin naturalnych. 6) Ponadto ustala si ę nast ępuj ące zasady dotycz ące wszystkich etapów gospodarowania zło Ŝami kruszywa naturalnego. - stosowanie rozwi ąza ń ograniczaj ących negatywne skutki prowadzenia eksploatacji złoŜa, - budowa bocznic kolejowych w celu umo Ŝliwienia eksportu kruszywa kolej ą w gł ąb kraju, - ograniczenie wywozu kruszywa transportem samochodowym przez okre ślenie odpowiednich limitów dla przedsi ębiorstw eksploatuj ących zło Ŝa, w drodze ustanowienia odpowiedniego aktu prawnego, - rozwój infrastruktury technicznej, zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej i elektroenergetycznej na terenach przyległych do terenów górniczych, - ograniczenie szkodliwego oddziaływania na drogi, przyległe tereny rolne i tereny zabudowa- ne, - tworzenie warunków i rozwi ąza ń technicznych maj ących na celu popraw ę bezpiecze ństwa ruchu w aspekcie du Ŝego u Ŝycia wielko-tona Ŝowych środków transportu, - rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, winna by ć prowadzona sukcesywnie w trakcie eksploatacji, na terenach, gdzie eksploatacja b ędzie zako ńczona, - tereny wyrobisk znajduj ące si ę poni Ŝej poziomu wód gruntowych, nale Ŝy pozostawi ć jako zbiornik wodny. 7) Oddziaływanie prowadzonej eksploatacji kruszywa na terenach górniczych jest oddziały- waniem na środowisko o stałym i wieloletnim okresie trwania. 8) Oddziaływanie na obszar Natura 2000, czynnej eksploatacji kruszywa na terenach górni- czych w rejonie nr 1 i 2 jest znikome, ze wzgl ędu na znaczne oddalenie wynosz ące 13 km od rejonu nr1 i 5 km od rejonu nr 2. Oddziaływanie eksploatowanych terenów górniczych w rejonie nr 3 ze wzgl ędu na blisko ść poło Ŝenia, wynosz ące 1,5 km, mo Ŝe by ć ze szkod ą dla obszarów NATURA 2000 i Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej wraz z jego otulin ą. Eksploatacj ę kruszywa w rejonie 3 nale Ŝy ograniczy ć jedynie do obszaru wa Ŝnej obecnie koncesji na wydobycie w obr ębie wsi Geniusze. Uzasadnieniem takiej polityki 50

przestrzennej w tym zakresie, s ą niezaprzeczalne walory przyrodniczo-krajobrazowe tego rejonu gminy oraz bliskie s ąsiedztwo obszaru NATURA 2000 i Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej. 9) Oddziaływanie eksploatacji złó Ŝ kruszywa na granicz ące z nimi kompleksy le śne, winno podlega ć stałemu dozorowi w zakresie zachowania odpowiednich dla wegetacji lasów stosunków wodnych. W przypadku zachwiania środowiska wód pierwszego poziomu nale Ŝy zastosowa ć odpowiednie środki techniczne dla zapewnienia wymaganych warunków wilgotno ściowych poziomu korzeniowego. 3.10. Ekologiczna strefa dolin rzecznych i obni Ŝeń terenowych – ł ąki i pastwiska 1) Obj ęcie ochron ą fragmentu dolin rzek Sokołdy i Kamionki znajduj ące si ę poza Parkiem Krajobra- zowym. 2) Utrzymanie dotychczasowych funkcji przewidzianych dla obszarów dolin rzecznych (gospodarka łąkowo-pastwiskowa) z ograniczeniem ró Ŝnego typu inwestycji (w tym tak Ŝe zabudowy zagrodowej i innej). 3) Wprowadzenie uzupełniaj ących zalesie ń, przy jednoczesnym zachowaniu dro Ŝno ści dolin rzecznych. 4) Utrzymanie zakazu nadmiernego odwadniania powoduj ącego przesuszanie i degradacj ę dolin rzecznych. 5) Budowanie przepustów w nasypach kolejowych i drogowych oraz utrzymywanie ich dro Ŝno ści w celu swobodnej migracji zwierz ąt. 6) Utrzymanie zakazu eksploatacji surowców naturalnych. 3.11. Strefa le śna 1) Ochrona terenów le śnych poprzez zakaz zmniejszania ich powierzchni, niszczenia, lub działa ń osłabiaj ących odporno ść biologiczn ą ekosystemów le śnych (głównie obni Ŝanie poziomu wód gruntowych). 2) Zwi ększanie lesisto ści gminy poprzez prowadzenie zalesie ń i dolesie ń, w perspektywie nast ąpi ć powinien wzrost lesisto ści do ok. 33%. 3) Zwi ększanie powierzchni lasów pełni ących funkcje poza produkcyjne, ochronne i rekreacyjne. 4) Proces zalesie ń i gospodarki le śnej mo Ŝe by ć istotnym czynnikiem zwi ększenia ilo ści zatrud- nienia pozarolniczego na niektórych obszarach wiejskich. 5) Harmonizowane b ędą funkcje produkcyjne lasów (produkcja głównie drewna, jako odnawial- nego surowca ekologicznego – podstawy szeregu przemysłów, zawodów i gał ęzi pracy) z ich funkcj ą ekologiczn ą (retencja, stabilizacja wód i klimatu, zmniejszenie zagro Ŝeń powodzio- wych i po Ŝarowych). 6) Wzrasta ć b ędzie znaczenie społecznej funkcji lasów, współzale Ŝnej z obu funkcjami w/w (miejsca pracy, zaopatrzenie w budulec i opał, tereny wypoczynku i turystyki oraz niwelowa- nie sytuacji konfliktowych).

3.12. Strefa intensywnej ochrony walorów przyrodniczych Gmina Sokółka le Ŝy na terenie obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski" a Park Krajobra- zowy Puszczy Knyszy ńskiej, wraz z jej otulin ą, stanowi obszar w ęzłowy o znaczeniu mi ędzyregio- nalnym. Na terenie gminy Sokółka, stosownie do przepisów o ochronie przyrody, szczególnymi formami ochrony przyrody obj ęte s ą: 1) Strefa NATURA 2000. 2) Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej im. Witolda Sławi ńskiego. 3) Otulina parku krajobrazowego. 4) Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórz Sokolskich. 5) Rezerwat przyrody „ Kozłowy Ług ". 6) 7 pomników przyrody. Polityka przestrzenna gminy 1) Działania na obszarach obj ętych szczególnymi formami ochrony podporz ądkowane by ć musz ą nast ępuj ącym ustaleniom przepisów szczególnych: - ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627 z 2001 roku). - Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku O ochronie przyrody (Dz.U. nr 92, poz.880 z 2004). - ustalenia Uchwały Woj. Rady Narodowej powołuj ącej Park Krajobrazowy i Obszar Chronionego Krajobrazu, dotycz ące ogranicze ń w zagospodarowaniu przestrzennym na tych obszarach, musz ą by ć uwzgl ędniane przy sporz ądzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i w decyzji zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym, - ustalenia planu ochrony Parku Krajobrazowego s ą wi ąŜą ce przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz wydawaniu decyzji administracyjnych zwi ązanych z zagospodarowaniem przestrzennym; 2) W przypadku braku planu ochrony, wszelkie zmiany zagospodarowania na terenach wymagaj ących ochrony nale Ŝy uwzgl ędni ć w planach miejscowych sporz ądzanych dla tych obszarów. 3) Wykluczenie z zabudowy obszarów lasów i terenów predestynowanych pod zalesienie. 4) Wokół pomników przyrody obowi ązuje zakaz zabudowy w promieniu 15 m. 5) Propozycja podniesienia statusu ochrony prawnej cz ęś ci Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej do rangi Parku Narodowego. 6) Zakaz zanieczyszczenia wód, gleby i powietrza. 7) Zakaz niszczenia gleby i naturalnego ukształtowania terenu. 52

3.13. Kierunki i zasady ochrony środowiska, jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego. Zakłada si ę zachowanie wszystkich podstawowych elementów systemu przyrodniczego gminy, ochron ę i wzbogacanie walorów ekologicznych i warto ści u Ŝytkowych oraz ich racjonalne wykorzystanie w rozwoju gminy przy zapewnieniu sprawnego funkcjonowania całego systemu przyrodniczego w powi ą- zaniu z systemem wojewódzkim i krajowym. Ustala si ę zasad ę naprawy szkody wyrz ądzonej środowisku przyrodniczemu oraz krajobrazowi kulturo- wemu przez sprawc ę szkody. Zasadnicze ustalenia zostały okre ślone w podrozdziałach: 3.9. Strefa produkcji rolnej – grunty orne. 3.10. Ekologiczna strefa dolin rzecznych i obni Ŝeń terenowych – ł ąki i pastwiska 3.11. Strefa le śna 3.12. Strefa intensywnej ochrony walorów przyrodniczych. 3.14. Sie ć dolin rzecznych Doliny cieków wodnych oraz zagł ębienia terenowe stanowi ą element ekosystemu przyrodniczego o znaczeniu lokalnym i funkcjach: ekologicznej, bioklimatycznej, gospodarczej, krajobrazowej i rekreacyjnej. Polityka przestrzenna gminy i kierunki zagospodarowania: 1) Zakaz zabudowy pasa terenu o szeroko ści 25 metrów od linii brzegowej rzek: Sokołda, Sokółka i Kamionka poza terenem istniej ącej zwartej zabudowy. 2) Wykluczenie z zabudowy obszarów dolin rzecznych oraz obni Ŝeń terenowych, stanowi ą- cych lokalny system powi ąza ń przyrodniczych. 3) Podejmowanie działa ń w zakresie porz ądkowania gospodarki wodno - ściekowej w gminie; 4) Usprawnienie eksploatacji dolinowych systemów melioracyjnych, a szczególnie zahamo- wanie szybkiego odpływu wód wiosennych. 5) Modernizacja dolinowych systemów melioracyjnych i wyposa Ŝenie w urz ądzenia pi ętrz ą- ce dla prowadzenia nawodnie ń metod ą regulowanego odpływu. 6) Renaturalizacja cieków i rzek uregulowanych w celu zwi ększenia retencji dolinowej na obszarach nie u Ŝytkowanych rolniczo. 7) Zwi ększanie retencyjno ści gleb poprzez stosowanie zabiegów agrotechnicznych, która przyczyni si ę do: - powi ększenia zasobów wód powierzchniowych (mała ilo ść zbiorników wodnych), - ochrony walorów przyrodniczych, w szczególno ści na obszarach podmokłych i mo- kradłowych. 8) Intensyfikacji i poprawy warunków produkcji rolnej. 9) Ochrony jako ści wody przed zanieczyszczeniami obszarowymi. 53

10) Budowa małych zbiorników wodnych. 11) Prawidłowe kształtowanie krajobrazu rolniczego poprzez tworzenie zadrzewie ń śródpo- lnych, barier biogeochemicznych wzdłu Ŝ cieków. 12) Zabiegi przeciwerozyjne na obszarach silnie zagro Ŝonych erozj ą wodn ą. 13) Ustalanie warunków ochrony wód przed zanieczyszczeniem w opracowaniach planistycznych i decyzjach administracyjnych. 14) Zachowanie funkcji i walorów środowiska ekologicznego jako ci ągów naturalnej zieleni ł ą- kowo-pastwiskowej z lokalnymi skupiskami wysokiej zieleni ł ęgowej. 15) Ochrona przed zainwestowaniem i degradacj ą sanitarn ą. 16) Dopuszczenie realizacji w ich obr ębie obiektów małej retencji wodnej. 17) Zakaz wykonywania prac ziemnych naruszaj ących w sposób istotny rze źbę terenu i układ sto- sunków wodnych. 18) Zakaz wykonywania melioracji trwale naruszaj ących stosunki wodne w dolinach rzecznych i obszarach źródliskowych oraz naruszaj ących w istotny sposób rze źbę terenu. 19) Zakaz zakładania i budowy stacji paliw oraz zbiorników do magazynowania gazów, olejów i smarów. 20) Zakaz lokalizacji wysypisk odpadów stałych i płynnych. 21) Zakaz odprowadzania ścieków sanitarnych (nieoczyszczonych i oczyszczonych) w ilo ści, któ- ra nie pozwala na utrzymanie odpowiedniej (planowanej) klasy czysto ści wód poszczególnych odbiorników (rzek). 22) Przeprowadzenie rekultywacji terenów po wydobyciu surowców naturalnych w okolicy Kundzina i organizacja ogólnie dost ępnych terenów sportowych i rekreacyjnych. 23) Propagowanie rozwoju agroturystyki w wyznaczonych strefach po wschodniej i zachodniej stronie gminy. 24) Ustalanie warunków ochrony powietrza, gleb i wód przed zanieczyszczeniami w opracowaniach planistycznych i w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania tere- nów. 25) Podejmowanie działa ń w zakresie zmniejszenia uci ąŜ liwo ści drogi krajowej nr 18 w ob- rębie zwartej zabudowy. 26) Usprawnienie systemu zbiórki, segregacji i składowania odpadów w gminie i jednoczesne egzekwowanie obowi ązku dokumentowania wywozu odpadów z posesji i wywozu padłych zwierz ąt. 27) Podj ęcie działa ń, które pozwol ą na podniesienie czysto ści wody; od źródeł do miasta So- kółki do I klasy, a na odcinku od Sokółki do uj ścia rzeki Jałówki, do II klasy czystości. 28) Poprawa stanu czysto ści wód wymaga: - uregulowania gospodarki ściekowej na terenie gminy, - zapobiegania przedostawaniu si ę zanieczyszcze ń z pól do cieków, poprzez wpro- 54

wadzenie przegród biologicznych w ich s ąsiedztwie, - ustalania warunków ochrony wód przy lokalizacji inwestycji. 3.15. Lasy Lasy stanowi ą element podstawowy w systemie przyrodniczym gminy składający si ę z: 1) Zwartego kompleksu Puszczy Knyszy ńskiej stanowi ącej element systemu przyrodniczego o znaczeniu ponadregionalnym „NATURA 2000” i funkcjach: ekologicznej, naukowo- dydaktycznej, bioklimatycznej, gospodarczej, krajobrazowej i rekreacyjnej, 2) Z pozostałych lasów stanowi ących element systemu przyrodniczego gminy o znaczeniu lokalnym i funkcjach: ekologicznych, gospodarczych, krajobrazowych i rekreacyjnych. Podstawowe kierunki zagospodarowania obszarów le śnych to: 1) Ochrona walorów przyrodniczych i u Ŝytkowych przez zachowanie lasów jako elementów krajobrazu naturalnego. 2) Utrzymanie trwało ści i ci ągło ści przestrzennej funkcjonowania w ramach systemu ekolgiczne- go oraz racjonalne wykorzystanie dla potrzeb gospodarczych i rekreacyjno wypoczynkowych. 3) Prowadzenia gospodarki le śnej zgodnie z ustaleniami planów urz ądzenia lasów. 4) Udost ępniania i cz ęś ciowego przystosowywania kompleksów le śnych dla potrzeb rekreacyjno-wypoczynkowych. 5) Wykonania rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych o kierunku leśnym. 6) Powi ększania powierzchni le śnej w drodze zalesiania gruntów rolnych na wniosek wła ścicieli nieruchomo ści. 7) Uwzgl ędnienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gminy ustale ń Pla- nu Ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej. 8) Zakaz nieuzasadnionego zmniejszania powierzchni le śnej na cele niele śne. 9) Zakaz zabudowy z wyj ątkiem urz ądze ń integralnie zwi ązanych z ich funkcj ą. 10) Zakaz lokalizacji składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych. 3.16. Ziele ń urz ądzona Podstawowym kierunkiem zagospodarowania jest ochrona powierzchni istniej ącej zieleni urz ą- dzonej i form zagospodarowania przed likwidacj ą z wyj ątkiem szczególnych przypadków realizacji wa Ŝnych elementów komunikacyjnych lub infrastrukturalnych. Realizacja ochrony istniej ącej zieleni urz ądzonej wymaga ć b ędzie w szczególno ści: 1) Zakazu przeznaczania tych terenów na inne cele w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i decyzjach o warunkach zabudowy. 2) Doboru odpowiednich do warunków siedliskowych i układów przestrzennych gatunków zieleni. 3) Zachowania funkcji zieleni cmentarnej i parków podworskich. 4) Przestrzegania wymogów konserwatorskich w u Ŝytkowaniu i zagospodarowaniu obiektów stanowi ących przedmiot ochrony konserwatorskiej. 55

3.17. Obszary i obiekty obj ęte szczególn ą form ą ochrony przyrody oraz zasady ochrony krajobrazu Na obszarze gminy Sokółka obszarami i obiektami prawnie chronionymi s ą: 1) Park Krajobrazowy „Puszcza Knyszy ńska” wraz z otulin ą. 2) Rezerwat "Kozłowy Ług". 3) Obszar chronionego krajobrazu „Wzgórza Sokólskie”. 4) Pomniki przyrody. Podstawowy kierunek zagospodarowania w/w obiektów to: 1) Zachowanie dotychczasowego u Ŝytkowania i ochrona przed degradacj ą sanitarn ą. 2) Zapewnienie wła ściwego funkcjonowania i ci ągło ści układów ekologicznych. 3) Uwzgl ędnienie w planach miejscowych i decyzjach o warunkach zabudowy zasad zagospodarowania okre ślonych w planie ochrony Parku Krajobrazowego Puszczy. Dla zachowania i ochrony istniej ących walorów krajobrazowych nale Ŝy: 1) Zachowa ć rolniczo-le śny charakter gminy. 2) Zachowa ć obecny stan zagospodarowania dolin rzek i zapobiegania ich zabudowie. 3) Zachowa ć to Ŝsamo ść krajobrazow ą poprzez zachowanie tradycyjnych układów osadniczych. 3.18. Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych niezb ędne jest: 1) Uzyskanie i utrzymanie odpowiednich okre ślonych klas czysto ści wód powierzchniowych. 2) Ochrona wód gruntowych przed zanieczyszczeniami sanitarnymi, przemysłowymi i wodami opadowymi. 3) Utrzymanie nienaruszalnego przepływu biologicznego rzek. 4) Budowy lokalnych oczyszczalni ścieków. 5) Ochrony sanitarnej uj ęć wód dla celów komunalnych i przemysłowych, zgodnie z ustaleniami pozwole ń wodno-prawnych. 6) Prawidłowej gospodarki zasobami wód powierzchniowych poprzez realizacj ę programu małej retencji, polegaj ącego na budowie zbiorników wodnych. 7) Podejmowanie działa ń w zakresie porz ądkowania gospodarki wodno - ściekowej w gminie. 8) Ustalanie warunków ochrony powietrza, gleb i wód przed zanieczyszczeniami w opracowaniach planistycznych i w decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenów. 9) Podj ęcie działa ń, które pozwol ą na podniesienie czysto ści wody; od źródeł do miasta Sokółki do I klasy, a na odcinku od Sokółki do uj ścia do rzeki Jałówki, do II klasy czysto ści. 10) Zapobieganie przedostawaniu si ę zanieczyszcze ń z pól do cieków, poprzez wprowadzenie przegród biologicznych w ich s ąsiedztwie. 11) Ustalanie warunków ochrony wód przy lokalizacji inwestycji. 3.19. Ochrona sanitarna powietrza atmosferycznego W celu ochrony powietrza atmosferycznego nale Ŝy: 56

1) Przeciwdziała ć wzrostowi zanieczyszcze ń powietrza, głównie produktami pochodz ącymi z procesów energetycznych, przemysłowych oraz komunikacji. 2) Wprowadzi ć stały monitoring atmosfery jako podstawy ustalania lokalnych, jednostkowych norm emisji zanieczyszcze ń lub ich likwidacji w formie stosownych decyzji organów kompe- tentnych ds. ochrony środowiska szczebla samorz ądowego i pa ństwowego. 3) Nakaza ć instalowanie urz ądze ń do redukcji zanieczyszcze ń oraz zmian profilu i technologii produkcji w obiektach stanowi ących głównie źródła zanieczyszcze ń. 4) Stosowa ć ekologiczne no śniki energetyczne (gaz ziemny i płynny, olej opałowy, energia elektryczna). 5) Utrzymywa ć dobry stan techniczny ulic i dróg.

11. PRZEWIDYWANE ZNACZ ĄCE ODDZIAŁYWANIA, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPO ŚREDNIE, PO ŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMI- NOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE, NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OB- SZARU NARURA 2000 ORAZ INTEGRALNO ŚĆ TEGO OBSZARU, A TAK śE NA ŚRODOWISKO. 11.1. Rodzaj i skala oddziaływania Zmiana Studium obowi ązkowo uwzgl ędnia wnioski wynikaj ące z programów rz ądowych i wo- jewódzkich. Zasadniczymi wnioskami tej rangi i maj ącymi znacz ące oddziaływanie na środowisko są: 1) rozbudowa i modernizacja linii kolejowych do parametrów E (wzrost pr ędko ści do 160 km/h) – po modernizacji oddziaływanie negatywne, bezpośrednie, chwilowe, długoterminowe, 2) budowa obwodnicy S19 oraz przebudowa drogi nr 19 na S19 - oddziaływanie pozytywne w sensie wyprowadzenia ruchu kołowego z miasta - oddziaływanie negatywne na środowisko: bezpo średnie, stałe i długoterminowe. Badanie oddziaływania w/w inwestycji na środowisko a w szczególno ści na obszar Parku Krajo- brazowego i NATURA 2000 odbywa ć si ę b ędzie na szczeblu krajowym i wojewódzkim. Na poziomie opracowania gminnego brak jest wystarczaj ącej wiedzy o projektowanych inwestycjach, a tak Ŝe odpowiednich kompetencji i środków finansowych. Znacz ące oddziaływanie na środowisko w wyniku zmiany Studium dotyczy ć b ędzie głównie elementów nowych w przestrzeni gminy tj: 1) nowe tereny górnicze – oddziaływanie negatywne, po średnie, stałe, długoterminowe, 2) elementy elektrowni wiatrowych - oddziaływanie negatywne, bezpo średnie, stałe, długotermi- nowe, 3) nowe perspektywiczne tereny zabudowy komercyjnej (przemysłowej, składów, magazynów, rzemiosła uci ąŜ liwego, produkcji i usług uci ąŜ liwych) w północno-wschodnim rejonie gminy 57

stanowi ące rezerw ę terenów dla ewentualnego bardzo optymistycznego rozwoju gospodarczego gminy. Oddziaływanie nie mo Ŝe wykracza ć poza granice terenu inwestycji. Inne oddziaływania b ędą stanowiły niewielkie zmiany w stanie istniej ącym, polegaj ące na powol- nym powi ększaniu terenów budownictwa mieszkaniowego i rolniczego. Wymienione wy Ŝej zadania, wymaga ć b ędą sporz ądzenia szczegółowych opracowa ń, a co zatem idzie przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla ka Ŝdego zadania osobno. Zatem niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko jest prognoz ą w skali gminy, w sumie ogóln ą i nie rozpatruj ącą szczególnych wła ściwo ści poszczególnych zada ń.

11.2. Oddziaływanie rozbudowy i modernizacji linii kolejowych do parametrów E Modernizacja linii kolejowych ma na celu dostosowanie ich do mi ędzynarodowych standardów UE. Modernizacja b ędzie inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu krajowym i UE. Wynikiem modernizacji linii kolejowych do parametrów E b ędzie mo Ŝliwo ść jazdy poci ągów osobowych z szybko ści ą 160 km/h i poci ągów towarowych z szybko ści ą 120 km/h. Modernizacja spowoduje: - elektryfikacj ę wszystkich odcinków trasy, - likwidacj ę jednopoziomowych skrzy Ŝowa ń z drogami, - poprawienie profilów trasy, - nowoczesne systemy kierowania i bezpiecze ństwa ruchu, - wymian ę torowisk na cichobie Ŝne, - wykonanie barier zabezpieczaj ących i ekranów antyakustycznych, - wykonanie przepustów dla ruchu lokalnego i przep ędu bydła, - wykonanie przej ść dla dzikich zwierz ąt. W stosunku do terenów przez które przebiegaj ą linie kolejowe oddziaływanie b ędzie negatywne, chwilowe i długoterminowe, tak Ŝe w zwi ązku ze zwi ększeniem intensywno ści ruchu na liniach. Dotyczy ć to b ędzie tak Ŝe terenów Parku jak i NATURA 2000 które na odcinku przebiegu linii kolejowej Białystok - Sokółka pokrywaj ą si ę. Trzeba zaznaczy ć, Ŝe modernizacja linii b ędzie realizowana głównie w istniej ących granicach terenów kolejowych. Wszystkie rozwi ązania szczegóło- we b ędą przewidywane na etapie projektów technicznych.

11.3. Oddziaływanie projektowanych obwodnic S19 oraz przebudowy drogi nr 19 na S19 Budowa trasy drogi ekspresowej S19 od granicy pa ństwa przez Sokółk ę, Białystok, Lublin do Rzeszowa, jest inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu krajowym. Budowa obwodnicy Sokółki o parametrach drogi ekspresowej wyeliminuje na stałe ci ęŜ ki kołowy ruch tranzytowy z centrum miasta i jest to oddziaływanie pozytywne. Budowa obwodnicy miejscowo ści Stra Ŝ i cz ęś ciowa zmiana trasy zgodnie z warunkami technicznymi projektowania dróg, w stosunku do terenów przez które obwodnica zostanie zbudowana oddziaływanie b ędzie negatywne, stałe i długoterminowe. Dotyczy ć to b ędzie tak Ŝe terenów Parku jak i NATURA 2000 które na odcinaku przebiegu S19 pokrywaj ą si ę. Trzeba zaznaczy ć, Ŝe droga S19 zgodnie z opracowanym ju Ŝ projektem b ędzie Re- 58 alizowana głównie po śladzie istniej ącej drogi nr 19 z odpowiednim poszerzeniem przekroju drogi do klasy S. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego m. Sokółka, obwodnica posiada ć b ędzie 3 w ęzły wielopoziomowe ł ącz ące si ę z sieci ą dróg miasta. Na terenach rolnych obwodnica a tak Ŝe droga S19 posiada ć b ędzie niezb ędne równoległe drogi lokalne do obsługi przyległego terenu rolnego lub zabudowanego, przepusty podziemne dla ruchu lokalnego, przep ędu zwierz ąt i dla dzikiej zwierzyny. Droga S19 (w tym obwodnica) posiada ć b ędzie w określonych niezb ędnych odcinkach bariery i ekrany antyakustyczne. Wszystkie rozwi ązania szczegółowe s ą przewidywane na etapie projektów technicznych drogi.

11.4. Oddziaływanie terenów górniczych Lokalizacja i wyznaczenie terenów górniczych wynika z kilku zale Ŝno ści i tak: 1) Na terenie gminy Sokółka funkcjonuje 13 kopalni odkrywkowych kruszywa naturalnego w oparciu o udzielone koncesje których wa Ŝno ść w niektórych wypadkach wygasa za kil- kanaście lat. 2) Tereny górnicze posiadaj ą wyznaczono tak Ŝe w oparciu o 10 opracowanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego terenów górniczych. 3) W chwili obecnej s ą w opracowaniu 3 plany zagospodarowania przestrzennego w wyniku podj ęcia stosownych uchwał przez Rad ę Miejsk ą w Sokółce o przyst ąpieniu do opracowania planu zagospodarowania przestrzennego terenu górniczego. 4) W Studium okre ślono obszary wyst ępowania udokumentowanych złó Ŝ kruszyw naturalnych na podstawie dokumentacji i wniosków Podlaskiego Wojewódzkiego Geologa. Oddziaływanie prowadzonej eksploatacji kruszywa na terenach górniczych jest oddziaływaniem na środowisko o stałym i wieloletnim okresie trwania. Charakter przedsi ęwzi ęcia polegaj ącego na wydobywaniu kopaliny ze zło Ŝa determinuje fakt oddziaływania na środowisko przyrodnicze. Eksploatacja zasobów naturalnych jest z zało Ŝenia in- gerencj ą w istniej ące środowisko, st ąd podj ęcie decyzji o wydobyciu kopaliny wyklucza mo Ŝli- wo ść zapobiegania oddziaływania na środowisko. Planowanym przedsi ęwzi ęciem jest po- wierzchniowa eksploatacja zło Ŝa kruszywa naturalnego prowadzona sposobem odkrywkowym. Działalno ści ą obj ęta zostaje cz ęść powierzchni zło Ŝa udokumentowanego a na poszczególnych etapach prowadzenia działalno ści, jednorazowo robotami górniczymi obejmowany jest zwykle obszar co najwy Ŝej kilku hektarów. Tereny poeksploatacyjne zgodnie z prawem górniczym s ą na bie Ŝą co rekultywowane i przywracane środowisku. Istotne jest poprawne zaprojektowanie zagospodarowania zło Ŝa, racjonalne wykorzystanie za- sobów, przyj ęcie optymalnych rozwi ąza ń dotycz ących sposobu eksploatacji oraz zasad prowadzenia działalno ści na zło Ŝu w poszczególnych okresach i fazach rozwoju eksploatacji. Uregu- lowania prawne zawarte w przepisach ustawy z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i gór- nicze oraz akty wykonawcze do tej ustawy w zasadzie uniemo Ŝliwiaj ą prowadzenie nieracjonalnej i nieuzasadnionej gospodarki na zło Ŝu. Sposoby prowadzenia działalno ści na zło Ŝu s ą regulo- 59 wane na wst ępie, przed podj ęciem działalno ści - wymóg opracowania projektu zagospodarowania zło Ŝa podlegaj ący zaopiniowaniu przez Dyrektora Okr ęgowego Urz ędu Górniczego, warunkuj ące podj ęcie i prowadzenie działalno ści - warunki nało Ŝone decyzj ą koncesyjn ą przez organ udziela- jący koncesji, sposób prowadzenia działalno ści na poszczególnych etapach - okre ślony w planach ruchu zakładu górniczego zatwierdzanych na czas oznaczony przez Dyrektora Okr ęgowego Urz ędu Górniczego oraz sposób i termin wykonania rekultywacji terenów poeksploatacyjnych okre ślany przez starost ę w uzgodnieniu z samorz ądem terytorialnym. Bie Ŝą ca działalno ść na zło Ŝu w trakcie obowi ązywania koncesji b ędzie kontrolowana pod wzgl ędem górniczym zarówno przez organ koncesyjny - w tym przypadku Marszałka Województwa Podlaskiego, oraz wła ściwy Okr ę- gowy Urz ąd Górniczy. Ponadto prawo kontroli działalno ści zakładów górniczych przysługuje równie Ŝ innym jednostkom kontrolnym m.in. Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska, Sa- nepid itp. Tak wi ęc przedsi ębiorca podejmuj ący działalno ść wydobywcz ą jest pod nadzorem słu Ŝb maj ą- cych na celu szeroko rozumian ą ochron ę środowiska na ka Ŝdym etapie prowadzenia działalno ści, co niejako „wymusza” na nim ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko. W przypadku eksploatacji kopalin polegaj ącej na ingerencji w środowisko, ale maj ącej charakter czasowy, działaniami kompensacyjnymi jest poprawnie wykonana rekultywacja terenów poeksploatacyjnych oraz podejmowane działania kompensacyjne specyficzne dla konkretnego zło Ŝa wynika- jące z lokalnych uwarunkowa ń przyrodniczych. Celowe jest wykonanie działania kompensacyjnego poprzez rekultywacj ę w kierunku le śno-wodnym oraz przeznaczenie terenu na cele rekreacyjno-turystyczne. Zachowanie pasów ochronnych od dróg i gruntów nie będących własno ści ą Przedsi ębiorcy stosownie do norm górniczych pozwala na społecznie bezkonfliktowe prowadzenie działalno ści. Eksploatacja zło Ŝa kruszywa zwi ązana jest z oddziaływaniem na środowisko, które b ędzie doty- czyło ingerencji w morfologi ę terenu, czasow ą, ograniczon ą do terenu obj ętego działalności ą wraz z niewielkim pasem przyległym, ingerencja w stosunki wodne, hałas, emisj ę spalin, utrudnienia dla migracji zwierz ąt oraz wył ączenie terenu zło Ŝa z funkcji wykorzystania rolniczego. Oddzia- ływanie to ze wzgl ędu na szereg czynników zale Ŝnych jak i niezale Ŝnych od Przedsi ębiorcy mo Ŝna w znacznym stopniu ograniczy ć lub zminimalizowa ć. Podj ęcie działalno ści górniczej zwykle wpływa korzystnie na rozwój gminy poprzez wzrost dochodów gminy z tytułu podatków i opłat środowiskowych, aktywizacj ę mniejszych podmiotów gospodarczych świadcz ących usługi na rzecz zakładu górniczego oraz zatrudnienie ludno ści miej- scowej. Po zako ńczeniu działalno ści na obszarze zło Ŝa pozostaje zró Ŝnicowany morfologicznie teren w cz ęś ci zawodniony, tak, Ŝe walory krajobrazowe otoczenia nie zostaj ą utracone. Prowadzenie działalno ści na zło Ŝu ma charakter czasowy to znaczy jest ograniczona do czasu po- trzebnego na wyeksploatowanie zasobów mo Ŝliwych do wydobycia, które zostan ą okre ślone w pro- 60 jekcie zagospodarowania zło Ŝa. Okres obowi ązywania koncesji wynosi zwykle 10 do 30 lat. Po zako ńczeniu wydobycia nast ępuje wyprofilowanie skarp wyrobiska, wykonanie w miar ę potrzeby półek ochronnych od zbiorników wodnych, odtworzenie warstwy glebowej i wprowadzenie ro ślinno ści. Przestrzeganie warunków udzielonej koncesji, stosowanie si ę do przepisów reguluj ących prowadzenie ruchu zakładu górniczego oraz podleganie stałemu nadzorowi upowa Ŝnionych jednostek kontrolnych zapewni prawidłowe prowadzenie działalno ści z ograniczonym do minimum oddzia- ływaniem przedsi ęwzi ęcia na środowisko przyrodnicze. Czynnikiem szkodliwym wyst ępuj ącym w wyniku działalno ści górniczej mog ą by ć pyły mineralne powstałe w trakcie przeróbki kruszywa, które w wyniku silnych i porywistych wiatrów, mog ą by ć przenoszone na chroniony obszar NATURA 2000 i Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej oraz na środowisko i ludzi w całej gminie. Technologia wydobycia i przetworzenia kruszywa odbywa si ę w stanie wysokiego jego zawilgo- cenia b ądź uwodnienia, co eliminuje mo Ŝliwo ść przenoszenia pyłów przez wiatry w tej fazie. Roz- przestrzenianie si ę pod wpływem wiatrów pyłów mineralnych, jest mo Ŝliwe tylko w fazie długo- terminowego niezabezpieczonego składowania frakcji pylistych, w zwi ązku z przesychaniem jego wierzchniej warstwy. Monitoring składu powietrza atmosferycznego na zawarto ść pyłów, winien by ć prowadzony w wybranych kilku miejscach w gminie. Poło Ŝenie terenów górniczych w gminie cechuje skupienie w trzech rejonach: 1) rejon nr 1 - na północnym wschodzie gminy – rejon wsi Gliniszcze Wielkie – Zadworzany, 2) rejon nr 2 - w środkowowschodniej cz ęś ci gminy – w rejonie wsi: Bohoniki – Drahle – Bo- browniki – Stara Kamionka – Nowa Kamionka, 3) rejon nr 3 - w środkowozachodniej cz ęś ci gminy – w rejonie wsi Geniusze. Oddziaływanie na obszar Natura 2000, czynnej eksploatacji kruszywa na terenach górniczych w rejonie nr 1 i 2 jest znikome, ze wzgl ędu na znaczne oddalenie wynosz ące 13 km od rejonu nr1 i 5 km od rejonu nr 2. Oddziaływanie eksploatowanych terenów górniczych w rejonie nr 3 ze wzgl ędu na blisko ść poło Ŝenia, wynosz ące 1,5 km, mo Ŝe by ć ze szkod ą dla obszarów NATURA 2000. Udowodnienie szkodliwego wpływu eksploatacji kruszywa na środowisko obszaru NATURA 2000, musiałoby by ć oparte o szczegółowe badania jakie obecnie, wg posiadanej naszej wiedzy, nie s ą prowadzone. Wyst ępuj ące w rejonie nr 3 udokumentowane zło Ŝa kruszywa znajduj ą si ę w obr ębach wsi: Ge- niusze, Janowszczyzna, Lipowa Góra, Ma ćkowa Ha ć i Podkamionka. Zgodnie z kierunkami zagospodarowania przestrzennego w Studium gminy Sokółka eksploatacj ę kruszywa w rejonie 3 nale Ŝy ograniczy ć jedynie do obszaru wa Ŝnej obecnie koncesji na wydobycie w obr ębie wsi Geniusze. Uzasadnieniem takiej polityki przestrzennej w tym zakresie, s ą niezaprzeczalne walory przyrodniczo-krajobrazowe tego rejonu gminy oraz bliskie s ąsiedztwo obszaru NA- TURA 2000 i Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszy ńskiej wraz z jego otuliną. 61

Ponadto wdro Ŝona jest społeczna akcja ochrony przyrody tego obszaru, co przedstawia zał ącznik nr 1 do niniejszej prognozy. Zasi ęg oddziaływania poza oddziaływaniem opisanym wy Ŝej, zwykle ogranicza si ę do granic terenu górniczego. Osobnym czynnikiem oddziaływania jest transport wydobytego surowca, co zwi ększa uci ąŜ liwe oddziaływanie na tereny zwi ązane z tras ą przewozów. W projekcie zmiany Studium przewiduje si ę sukcesywne przechodzenie z transportu kołowego na transport kolejowy. W tym celu przewidziano i ustalono trasy bocznic kolejowych, które w znacznym stopniu wyeli- minuj ą transport kołowy ci ęŜ kimi pojazdami. Mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin na terenie obj ętym opracowaniem po rekultywacji stanie si ę w przyszło ści całkowicie u Ŝytecznym obszarem o charakterze le śno-wodnym z mo Ŝliwo ści ą wykorzystania na cele rekreacyjne. Zło Ŝa kruszywa okre ślone w Studium, poło Ŝone s ą w wystarczaj ącym oddaleniu od siedlisk ludzkich, st ąd oddziaływanie prowadzonego wydobycia na ludzi b ędzie znikome. Ponadto w gminie od lat działaj ą ju Ŝ zakłady górnicze, st ąd działalno ść górnicza w tym rejonie nie stanowi dla mieszka ńców elementu nowego. Działalno ść górnicza powoduje degradacj ę biologiczn ą zajmowanego terenu. Nale Ŝy zatem d ą- Ŝyć do prawidłowego gospodarowania zdejmowan ą warstw ą humusu. Obszar zło Ŝa stanowi ą przewa Ŝnie grunty orne, u Ŝytkowane rolniczo, poddane ingerencji człowieka i nie stanowi ą one istotnych terenów siedliskowych dla dzikich zwierz ąt. St ąd jedyne negatywne od- działywanie prowadzonej eksploatacji na świat zwierz ęcy i ro ślinny stanowi w zasadzie zwi ęk- szenie intensywno ści hałasu i ruchu maszyn. Działalno ść górnicza spowoduje zmian ę ukształtowania powierzchni ziemi. Ze wzgl ędu na zmienn ą mi ąŜ szo ść serii zło Ŝowej, oraz zró Ŝnicowane poło Ŝenie sp ągu zło Ŝa, teren poeksploata- cyjny b ędzie si ę charakteryzował zmienn ą morfologi ą, co nie wpłynie na obni Ŝenie walorów krajobrazowych rejonu zło Ŝa, tym bardziej, Ŝe obszar w którym jest lub b ędzie prowadzona eksploatacja kruszywa posiada pagórkowat ą rze źbę terenu. Uwzgl ędniaj ąc budow ę geologiczn ą rejonu zło Ŝa, form ę wykształcenia u Ŝytkowych poziomów wodono śnych oraz charakter i sposób korzystania z wody w trakcie eksploatacji mo Ŝna oczekiwa ć, Ŝe oddziaływanie kopalni na wody podziemne b ędzie ograniczone, na wody powierzchniowe w zasadzie wpływu mie ć nie b ędzie. Oddziaływanie przedsi ęwzi ęcia na wody, poza ewentualnym lokalnym obni Ŝeniem zwierciadła wody gruntowej, mo Ŝe by ć tylko zwi ązane z sytuacjami awaryj- nymi. St ąd nale Ŝy bezwzgl ędnie przestrzega ć utrzymywania maszyn w dobrym stanie technicz- nym. W okresie eksploatacji kruszywa naturalnego i funkcjonowania zakładu przeróbczego wytwarzane b ędą odpady w tym tak Ŝe odpady niebezpieczne: 1) odpady z mechanicznej obróbki metali i tworzyw sztucznych, 2) odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe, 3) odpady opakowaniowe, 62

4) sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania, ubrania ochronne, filtry powietrzne, filtry olejowe, 5) zu Ŝyte lub nie nadaj ące si ę do u Ŝytkowania pojazdy, maszyny, odpady z demonta Ŝu, przegl ądu i konserwacji pojazdów (metale Ŝelazne, metale nie Ŝelazne, tworzywa sztuczne zu- Ŝyte opony, gumowe ta śmoci ągi i sita), 6) odpady urz ądze ń elektrycznych i elektronicznych zawieraj ące niebezpieczne elementy, w tym baterie i akumulatory ołowiowe, 7) odpady komunalne. Na obszarze zło Ŝa nie nale Ŝy przechowywa ć paliw i olejów poza ilo ściami niezb ędnymi do prowadzenia zamierzonej działalno ści. W wyrobisku nie nale Ŝy składowa ć odpadów ani ścieków, a odpady powstaj ące w wyniku funkcjonowania zakładu górniczego (np. przepracowane oleje, ścieki komunalne) winny by ć gromadzone w szczelnych pojemnikach i niezwłocznie odbierane przez wyspecjalizowane firmy. Wszelkich uzupełnie ń paliwa, przegl ądów, napraw i konserwacji nale Ŝy dokonywa ć tylko w miejscach specjalnie przygotowanych i zabezpieczonych przed przedostaniem si ę substancji ropo- pochodnych do gruntu. W zwi ązku z prowadzon ą działalno ści ą górnicz ą b ędzie miała miejsce emisja do atmosfery spalin z pracuj ących maszyn. Emisja ta b ędzie miała charakter punktowy i czasowy i uwzgl ędniaj ąc roz- legło ść obszaru oraz brak siedlisk ludzkich w pobli Ŝu zło Ŝa mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe emisja ta będzie relatywnie niewielka i nie spowoduje uci ąŜ liwo ści dla środowiska przyrodniczego i Ŝycia ludzi oraz nie b ędzie skutkowała trwałymi negatywnymi zmianami w środowisku. Wydobycie kruszywa nie b ędzie miało wpływu na lokalny klimat. Funkcjonowanie kopalni odkrywkowej bez w ątpienia daje si ę zauwa Ŝyć w krajobrazie. Jest in- gerencj ą w środowisko naturalne i powoduje jak ka Ŝda ingerencja cywilizacyjna negatywne od- działywanie na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego. Oddziaływanie to b ędzie jednak ograniczone do obszaru samego zło Ŝa, a ponadto b ędzie miało ramy czasowe ustalone ter- minem wa Ŝno ści decyzji koncesyjnej. Realizacja przedsi ęwzi ęcia polegaj ącego na wydobywaniu kopaliny ze zło Ŝa powodowa ć b ędzie czasowe pozbawianie obszaru kilkunastu hektarów ro ślinno ści oraz przekształcenie rze źby terenu, co wpłynie na czasowe utracenie przez ten teren walorów przyrodniczych. Jednak przy prawidło- wo przeprowadzonej rekultywacji, cały obszar poddany przeobra Ŝeniom b ędzie przywrócony śro- dowisku bez specjalnych negatywnych skutków. Obserwuj ąc obecny stan środowiska na podobnych terenach obecnie eksploatowanych złó Ŝ, pomimo wieloletniej działalno ści wydobywczej, mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe szkodliwego oddziaływa- nia po średniego prowadzonej działalno ści w zasadzie nie b ędzie lub b ędzie ono wyst ępowa- ło w niewielkim stopniu nie powoduj ącym konfliktu ze światem zwierz ąt i ro ślin oraz nie zagrozi utrzymaniu jego walorów przyrodniczych. 63

Oddziaływanie na środowisko maj ące charakter oddziaływania bezpo średniego, b ędzie dotyczy- ło ingerencji w obecn ą morfologi ę terenu, okre ślon ą czasowo, ograniczon ą do terenu obj ętego dzia- łalno ści ą wraz z niewielkim pasem przyległym. Zmiana stosunków wodnych, hałas, emisja spalin, utrudnienia dla migracji zwierz ąt oraz wył ączenie terenu zło Ŝa z funkcji wykorzystania rolniczego dotyczy ć b ędzie obszaru górniczego i nie wpłynie znacz ąco w tym zakresie na tereny przyległe . Przy tym, oddziaływanie dotycz ące emisji spalin i hałasu, co jest najbardziej uci ąŜ liwe dla zwierz ąt i ptaków, pomimo stałego oddziaływania w czasie eksploatacji zło Ŝa, b ędzie od- działywaniem chwilowym (okresowym), zwi ązanym z bezpo średni ą prac ą maszyn urabiaj ących. Oddziaływanie stałe i chwilowe zaniknie wraz z wyczerpaniem zasobów zło Ŝa i zako ńczeniem eksploatacji. Jedynym długoterminowym oddziaływaniem prowadzenia działalno ści b ędzie przeobra Ŝenie powierzchni terenu, ale bez utraty jego walorów krajobrazowych. Po zako ńczeniu rekultywacji typowej dla wyrobisk poeksploatacyjnych, polegaj ącej głównie na złagodzeniu i wyprofilowaniu skarp wyrobiska, wykonaniu w miar ę potrzeby półek ochronnych od zbiorników wodnych, odtworzeniu warstwy glebowej i wprowadzeniu ro ślinno ści, obszarom wyeksploatowanych kopalin zostan ą przywrócone walory przyrodnicze. 11.5. Oddziaływanie elementów elektrowni wiatrowych Lokalizacj ę elektrowni wiatrowych ustalono w oparciu o wst ępne wnioski inwestorskie oraz analiz ę wykonalno ści takiego przedsi ęwzi ęcia w granicach gminy. Teren lokalizacji elektrowni wiatrowych winien spełnia ć kilka bezwzgl ędnych warunków, a mianowicie: 1) teren powinien pomie ści ć 15 do 25 urz ądze ń (wiatraków) przy zachowaniu mi ędzy nimi odległo ści 300 do 500 m, 2) teren nie mo Ŝe by ć zabudowany, 3) nale Ŝy zachowa ć stref ę bezpiecze ństwa minimum 300 m od budynków mieszkalnych, 4) teren powinien by ć mo Ŝliwie płaski, 5) na terenie nie powinny znajdowa ć si ę lasy, 6) korzystnym warunkiem jest łatwa dost ępno ść do sieci przesyłowych średniego i wysokiego napi ęcia. W gminie Sokółka wytypowano dwa obszary spełniaj ące te warunki. Obszary te oznaczono na mapie Studium jako tereny lokalizacji elektrowni wiatrowych. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na środowisko jest oddziaływaniem stałym o wieloletnim okresie trwania. Przewidywana eksploatacja potrwa 25 do 30 lat (okres technicznego zuŜycia urz ądzenia). Po tym okresie najprawdopodobniej elektrownie wiatrowe ulegn ą likwidacji w zwi ąz- ku z opracowaniem i szerokim wdro Ŝeniem nowego źródła energii jakimi b ędzie energia syntezy jądrowej. Zasi ęg oddziaływania urz ądze ń elektrowni wiatrowych obejmuje obszar poło Ŝony w promieniu około 300 m od lokalizacji masztu. 64

Jednym z argumentów na rzecz budowania elektrowni wiatrowych na świecie był problem konieczno ści zmniejszenia emisji dwutlenku w ęgla do atmosfery. Jednak z ostatnich raportów organizacji Greenpeace wynika, Ŝe rozwój energetyki wiatrowej jest, jak na razie, jednym z najdro Ŝszych sposobów i wcale nie najefektywniejszym rozwi ązywania tego problemu. W jednym z raportów Greenpeace przedstawiono obliczenia, z których wynika, Ŝe do roku 2020 elektrownie wiatrowe będą produkowa ć ok. 12% całkowitej energii elektrycznej. Elektrownie wiatrowe niew ątpliwie szpec ą krajobraz i nie pozwalaj ą na wykorzystanie terenów np. w zakresie agroturystyki. Faktycznie tereny zajęte przez elektrownie wiatrowe mog ą by ć u Ŝy- wane jedynie rolniczo czy przemysłowo, a krajobraz b ędący elementem prawnie chronionym pozostaje przez nie na długi okres zeszpecony - m.in. nie jest mo Ŝliwe budowanie w parkach krajobrazowych. Niemniej opinie nie s ą tak jednoznaczne. Cz ęść społecze ństwa fascynuj ą wysokie, tech- nicznie doskonałe obiekty i jako produkt nowoczesnych technologii s ą akceptowane w krajobrazie. Elektrownie wiatrowe, a szczególnie ich skupisko wywieraj ą znacz ący wpływ na krajobraz. Nast ę- puje obni Ŝenie walorów estetycznych i wizualnych krajobrazu.. Nowoczesne siłownie wiatrowe to ol- brzymie konstrukcje, których wysoko ść mo Ŝe przekracza ć 100 metrów. Obracaj ące si ę śmigła mog ą wywoływa ć intryguj ące wra Ŝenie, nie wspominaj ąc o efektach świetlnych (efekt stroboskopowy). Nie powinno si ę ich lokalizowa ć w parkach narodowych i terenach atrakcyjnych krajobrazowo. Powinny by ć lokalizowane z dala od zamieszkałych budynków, aby nie wpływały niekorzystnie na psychik ę po- bliskich mieszka ńców. Zauwa Ŝono równie Ŝ, Ŝe ludzi mieszkaj ących w pobli Ŝu wiatraków bardzo de- nerwuj ą światła ostrzegawcze migaj ące noc ą oraz błyski słoneczne odbijaj ące si ę od łopat wiatraków w dzie ń (tzw. „efekt disco”). Dlatego nowoczesne turbiny wiatrowe wykonywane s ą z materiałów mato- wych, minimalizuj ących odbijanie światła słonecznego. Elektrownie wiatrowe emituj ą tak Ŝe pewien hałas. Hałas obecnie uznawany jest za zanieczyszczenie, wi ęc wiatraki uniemo Ŝliwiaj ą zabudow ę terenu w ich najbli Ŝszym otoczeniu. Nast ępuje zagro Ŝenie klimatu akustycznego. Pracuj ąca elektrownia wiatrowa wytwarza hałas ok.65 dB, a w odległo ści 300 m od turbiny hałas wynosi 40dB. Pochodzi on głównie od obracaj ących si ę łopat wirnika (opory aerodynamiczne) i w mniejszej cz ęś ci generatora i przekładni. Dla porównania inne poziomy nat ęŜ enia d źwi ęków: 1) faluj ące li ście : 10 dB, 2) cichy szept : 20 dB, 3) dom (wewn ątrz) : 50 dB, 4) biuro : 60 dB, 5) samochód (wewn ątrz) : 70 dB, 6) przemysł ( średnio) : 100 dB, 7) młot pneumatyczny : 120 dB, Jak wida ć elektrownia nie wytwarza d źwi ęku o du Ŝym nat ęŜ eniu. Problemem jest bardziej mo- notonno ść d źwi ęku i jego długotrwałe oddziaływanie na psychik ę człowieka. Stref ą oddziaływania 65 powinien by ć obj ęty obszar ok. 300 do 500m od masztu elektrowni, jednak wiele zale Ŝy od ukształtowania terenu w pobli Ŝu elektrowni. Oprócz typowego hałasu (w zakresie słyszalnym) generowane są cz ęsto (ale tylko w starszych konstrukcjach) przez niektóre elementy konstrukcyjne turbiny wiatrowej, zwłaszcza łopaty, tzw. infrad źwi ęki, czyli fale w zakresie cz ęstotliwo ści mniejszych od słyszalnych. W pocz ątkowym okresie rozwoju turbin wiatrowych były one rzeczywiście uci ąŜ liwe dla s ąsiedztwa. Jednak za- ostrzenia prawne i szybki rozwój w tej dziedzinie doprowadził do uzyskania konstrukcji prawie nie emituj ących infrad źwi ęków. Przy planowaniu budowy nale Ŝy uwzgl ędni ć poziom d źwi ęku i dotycz ące tych poziomów normy. Zagro Ŝenia dla przelatuj ących ptaków Podczas pracy elektrowni wiatrowej istnieje niebezpiecze ństwo, Ŝe lec ący ptak maj ąc na kursie lotu turbin ę, uderzy w ni ą. Z bada ń (m.in. du ńskich, niemieckich i holenderskich) wynika, Ŝe ptaki potrafi ą si ę znakomicie dostosowa ć do pojedynczych elektrowni wiatrowych jak i pot ęŜ nych elektrowni wiatrowych. Je śli na drodze przelotu ptaków pojawiaj ą si ę nowe elektrownie wiatrowe (b ądź inne elementy mog ące stanowi ć potencjalne zagro Ŝenie), ptaki omijaj ą je szerokim łukiem wykluczaj ąc mo Ŝliwo ść kolizji lub znacznie obni Ŝaj ąc mo Ŝliwo ść jej wyst ąpienia. Znane s ą tak Ŝe przypadki, Ŝe ptaki niektórych gatunków zakładały gniazda na gondolach elektrowni wiatrowych, co stanowi silny dowód, Ŝe nie dochodziło do kolizji tego gatunku z łopatami wirnika turbiny wiatrowej. W kilku opracowaniach podano ró Ŝne statystyki, ale ogólnie wszystkie wskazuj ą na mini- malny wpływ turbin na ptactwo. American Wind Energy Association w artykule „Fakty na temat energetyki wiatrowej i ptaków” (ang. „Facts about wind energy & birds”) podała, „ Ŝe ptak średnio wejdzie w kolizj ę z turbin ą raz na 8 do 15 lat. Wy Ŝsza śmiertelno ść jest zauwa Ŝana w przypadku niektórych grup turbin umieszczonych na terenach morskich w pobli Ŝu du Ŝych skupisk ptactwa” Okazuje si ę, Ŝe du Ŝo wi ększym zagro Ŝeniem dla ptactwa s ą energetyczne linie napowietrzne. Wyniki bada ń wykonanych przez U.S. Fish and Wildlife Service podaj ą, Ŝe w wyniku kolizji pta- ków z napowietrznymi liniami energetycznymi rocznie ginie a Ŝ do 174 milionów ptaków. Elek- trownie wiatrowe w przeciwie ństwie do elektrowni konwencjonalnych nie produkuj ą sztucznej za- słony dymnej, która mo Ŝe doprowadzi ć do zmniejszenia widoczno ści i zasłoni ęcia przeszkody. Li- nie przył ączeniowe mi ędzy elektrowniami wiatrowym a odbiorcza stacj ą energetyczną wykonywane s ą zazwyczaj jako instalacje podziemne, a to likwiduje zagro Ŝenie kolizji ptaków z liniami napowietrznymi. Tak wi ęc, przed podj ęciem decyzji o lokalizacji budowy siłowni wiatrowej ka Ŝdy rejon powinien by ć oceniony pod wzgl ędem emisji hałasu, wpływu budowy i eksploatacji elektrowni na środowi- sko naturalne oraz sezonowych tras przelotowych ptaków. Wła ściwa lokalizacja pozwala w ogromnym stopniu zredukowa ć powy Ŝsze uci ąŜ liwo ści. W tym celu w miejscu projektowanej elektrowni, z rocznym wyprzedzeniem, montuje si ę maszt badawczo-pilota Ŝowy na którym umieszczo- 66 ne s ą urz ądzenia pomiarowo-badawcze rejestruj ące siły i kierunki wiatrów oraz monitoring w ę- drówki i przelotu ptaków w tym rejonie. W dniach 2-3 lipca 2008 r. odbyła si ę wizytacja Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Natu- ralnych i Le śnictwa Sejmu RP, w województwie zachodniopomorskim. Członkowie Komisji mieli okazj ę zapozna ć si ę z działaniem nielicznego w Polsce urz ądzenia - radaru zbieraj ącego dane na temat charakterystyki przelotu ptaków. Radar ten, zainstalowany na terenie elektrowni wiatrowej w Jagni ątkowie (znajduj ącej si ę na obszarze Natura 2000) nie wykazał negatywnego wpływu inwestycji na ptaki.

11.6. Oddziaływanie nowych terenów zabudowy komercyjnej w północno-wschodnim rejonie gminy Tereny nowe, perspektywicznego przeznaczenia, planowanej zabudowy przemysłowej, skła- dów, magazynów, rzemiosła uci ąŜ liwego, produkcji i usług uci ąŜ liwych, przewiduje si ę w strefie oddziaływania drogi S19 na odcinku od w ęzła z drog ą wojewódzk ą nr 673 Sokółka – D ąbrowa Białostocka do w ęzła wschodniego obwodnicy. Tereny te ze wzgl ędu na znaczn ą odległo ść , nie spowoduj ą oddziaływania na obszar NATURA 2000. Zabudowa ta powinna by ć realizowana na terenach wyznaczonych na ten cel w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, pod warunkiem zapewnienia zgodnych z przepisami szczególnymi wymaga ń w zakresie zaopatrzenia w wod ę i odprowadzenia ścieków, a tak Ŝe ochrony powietrza atmosferycznego i ochrony przed hała- sem, przy jednoczesnym przyj ęciu zasady, Ŝe strefa uci ąŜ liwo ści zakładu mie ści si ę w granicach jego własnej działki. Udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki lub terenu inwestycji nie mo Ŝe by ć mniejsza jak 25 %, w tym szpalery zieleni izolacyjnej zimozielonej.

11.7. Oddziaływanie projektowanego Zakładu Gospodarowania Odpadami na terenie wsi Karcze Dla gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych gwarantuj ącego ochron ę środo- wiska i maksymalne wykorzystanie składników u Ŝytkowych, odpowiadaj ącego nowym przepisom prawnym (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach – Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z pó źn. zm. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska – Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z pó źn. zm.) przewiduje si ę budow ę gminnego Zakładu Gospodarowania Odpadami w Karczach k/Sokółki. Dla zadania tego został opracowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - UCHWAŁA NR XXXIX/297/05 Rady Miejskiej w Sokółce z dnia 29 listopada 2005 r. Na program gminnego Zakładu Gospodarowania Odpadami w Karczach k/Sokółki, zło Ŝą si ę: 1) teren zaplecza technicznego składowiska odpadów , 2) teren selektywnej zbiórki odpadów , 3) teren na tymczasowe składowanie odpadów niebezpiecznych , 4) tereny kwater składowania odpadów ,

5) tereny zieleni izolacyjnej (obszary ograniczonego u Ŝytkowania), 6) tereny urz ądze ń i tras komunikacyjnych. Zmiany przeznaczenia terenów pod planowane funkcje spowoduj ą znacz ące zmiany w środowisku przyrodniczym. B ędą one w swoim oddziaływaniu bezpo średnie, długoterminowe, stałe i negatywne i polega ć b ędą na: 1) Zmianach w u Ŝytkowaniu terenu - z u Ŝytkowania rolniczego na trwałe wył ączone zostan ą grunty orne klasy V i VI. 2) Zmianach rze źby terenu - przewiduje si ę znaczne zmiany rze źby terenu w zwi ązku z realizacj ą składowiska odpadów. Polega ć b ędą one na ukształtowaniu niecki do składowania a nast ępnie wielometrowego nasypu ze składowanych odpadów. 3) Zmianach pokrywy glebowej - w trakcie prac ziemnych likwidacji ulegnie pokrywa glebowa (zerwanie i przemieszczenie powierzchniowej warstwy glebowej). 4) Zmianach hydrogeologicznych - izolacja podło Ŝa niecki w obr ębie terenów składowania spowoduje przyspieszony i skanalizowany spływ wód opadowych kosztem dotychczasowego zasilania infiltracyjnego wód gruntowych. 5) Zmianach szaty ro ślinnej - polega ć one będą na wykonaniu pasów zieleni izolacyjnej oraz wył ączenia czynnej powierzchni u Ŝytków rolnych. 6) Zmianach warunków atmosferycznych - zmiany w klimacie lokalnym polega ć b ędą przede wszystkim na pogorszeniu stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego zwi ąza- nego z pojawieniem si ę wi ększej ilo ści źródeł zanieczyszcze ń zwiazanych ze składowi- skiem odpadów i mo Ŝliwo ść zanieczyszczenia z powodu nadmiernych emisji pyłów i gazów pochodz ących z procesu technologicznego składowania, oraz spalin samochodowych. 7) Zmianie warunków akustycznych - hałas wywołany przez ruch samochodowy, urz ądze- nia usługowe i produkcyjne, 8) Zmianach krajobrazu naturalnego - w krajobrazie pojawi ą si ę nasypy o wysoko ściach przekraczaj ących obecne formy naturalnego ukształtowania terenu, nowe obiekty kubaturowe i urz ądzenia komunikacyjne, obce dla środowiska naturalnego. Rozwi ązania ograniczaj ące skutki wpływu ustale ń projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko: 1) zakaz odprowadzania do wód niedostatecznie oczyszczonych ścieków. 2) zasad ą jest ograniczenie ponadnormatywnej uci ąŜ liwo ści zakładu do granic własnego terenu 3) wskazuje si ę na potrzebę podejmowania działa ń realizacyjnych w zakresie instalowania urz ą- dze ń przeciwdziałaj ących zanieczyszczeniom powietrza, 4) ujmowanie wód opadowych z powierzchni terenów, z których spływ stanowi ć mo Ŝe zagro Ŝenie dla środowiska przyrodniczego w indywidualne systemy kanalizacji deszczowej i oczyszczanie ich w granicach własnych nieruchomo ści przed wprowadzeniem do odbiornika; 5) zwałowanie warstwy glebowej celem pó źniejszego jej wykorzystania do rekultywacji, 68

Tereny usuwania stanowi kontynuacj ę istniej ącego mi ędzygminne składowisko odpadów w na terenach wsi Karcze. Obecne składowisko odpadów stałych pomimo, Ŝe zlokalizowane jest w izolacji od zabudowy miasta nie spełnia wymogów ochrony środowiska z uwagi na mo Ŝliwo ść ska Ŝenia wód gruntowych. Przy rozbudowie obiektu nale Ŝy dokona ć rozpoznania hydrogeologicznego podło Ŝa oraz zastosowa ć wysokosprawne technologie składowania i utylizacji odpadów. Na podstawie opracowanego raportu oddziaływania na środowisko winien by ć ustalony obszar ograniczonego u Ŝytkowania. Z prawidłowym funkcjonowaniem Zakładu Gospodarowania Odpadami zwi ązane s ą nast ępuj ące uwarunkowania: 1) wprowadzenie zorganizowanego wywozu odpadów stałych ze wszystkich terenów wiejskich o zwartej zabudowie poprzez wyposa Ŝenie gospodarstw w pojemniki ewentualnie worki plasti- kowe lub ustawienia we wsiach kontenerów na surowce wtórne i odpady do unieszkodliwiania, 2) prowadzenie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych przez przedsi ębiorców i instytucje, a tak Ŝe rozwój istniej ących systemów zbierania odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych, z uwzgl ędnieniem odbioru odpadów niebezpiecznych i wielkoga- barytowych z gospodarstw domowych, 3) monitoring prawidłowego post ępowania z odpadami i urz ądzeniami zawieraj ącymi PCB, 4) rozwój systemu zbierania olejów odpadowych, w tym ze źródeł rozproszonych, 5) rozwój systemu zbierania zu Ŝytych baterii i akumulatorów, 6) kontrola działalno ści stacji demonta Ŝu i punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji w zakresie przestrzegania przepisów ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. 7) rozbudowa infrastruktury technicznej w zakresie zbierania i przetwarzania zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. 8) zorganizowanie i wdro Ŝenie planu usuwania azbestu, 9) propagowanie systemu selektywnej zbiórki odpadów, 10) wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wska źników wytwarzania i morfologii od- padów powstaj ących na obszarach wiejskich i miejskich, które w przyszło ści pozwolą na projektowanie rozwi ąza ń w zakresie gospodarki odpadami dostosowanych do lokalnych warunków i potrzeb. 11) edukacja ekologiczna mieszka ńców oraz organizowanie kampanii informacyjnych promu- jących wła ściwe post ępowanie z odpadami, w tym zwrócenie szczególnej uwagi na przy- domowe kompostownie. 12) wzmocnienie kontroli podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 13) okre ślenie warunków techniczno-ekonomicznych ewentualnego przetwarzania surowców wtórnych oraz zach ęt do rozwoju tego typu działalno ści. 69

14) dwukrotne zwi ększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w proce- sach produkcyjnych odpadów przemysłowych do 2020 r. w porównaniu ze stanem z 2005 r. 15) odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów komunalnych. 16) likwidacj ę i rekultywacj ę dzikich wysypisk śmieci oraz składowisk dotychczas zamkni ę- tych, a nie zrekultywowanych. 17) promowanie opakowa ń ulegaj ących biodegradacji. 18) rozwój przydomowych oczyszczalni ścieków, głównie oczyszczalni biologicznych, zwłaszcza na terenach wiejskich z zabudow ą rozproszon ą, co skutkowa ć b ędzie zmniej- szeniem ilo ści wytwarzanych osadów ściekowych, 19) budowa instalacji przetwarzaj ących odpady komunalne w celu pozyskania paliw, 20) budowa instalacji do recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych. 21) kontrola działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomo ści. 22) kontrola systemu zbierania zu Ŝytych opon, w szczególno ści podmiotów zajmuj ących si ę naprawą i wymian ą opon, 23) zwi ększenie przetwarzania oraz odzysku odpadów z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej.

11.8. Oddziaływanie pozostałych zmian na środowisko przyrodnicze i ludzi 11.8.1. UŜytkowanie terenu Zgodnie z projektem zmiany Studium zmieni si ę struktura u Ŝytkowania terenów. Z u Ŝytkowania rolniczego na trwałe wył ączone zostan ą grunty orne, pastwiska oraz nieu Ŝytki. Nast ąpi przyrost tere- nów zaklasyfikowanych do kategorii gruntów nierolniczych - przewiduje si ę: - zmiany struktury u Ŝytkowania gruntów zwi ązane z zaj ęto ści ą terenu pod tereny górnicze i elektrownie wiatrowe, - rozg ęszczenie terenów zabudowy mieszkaniowej poprzez modernizacj ę istniej ącej zabudowy, projektowanie osiedli o mniejszej intensywno ści zabudowy, - wprowadzaniu w miejscowych planach przestrzennych oraz projektach inwestycji przemysło- wych i składowych pasów zieleni izolacyjnej oraz powierzchni czynnej biologicznie, - zmniejszenie negatywnego oddziaływania odpadów w zwi ązku z unowocze śnieniem gospodarowania nimi, a w efekcie i popraw ę stanu czysto ści środowiska.

11.8.2. Zasoby naturalne Przewiduje si ę ograniczenie zu Ŝycia surowców energetycznych w wyniku poprawy cech energetycznych zabudowy, wzrostu udziału wytwarzanej energii ze źródeł odnawialnych – elektrowni wiatrowych, wykorzystania w energetyce biomasy . 70

Prowadzenie eksploatacji kopalin (kruszywa, torf) zgodnie z koncesjami i w oparciu o przepisy prawa geologicznego i górniczego.

11.8.3. Zmiany rze źby terenu Posadowienie budynków, realizacja dróg i zagospodarowanie terenu inwestycji zwi ązane s ą z niwela- cj ą i plantowaniem terenu oraz stosowaniem sztucznych nasypów celem łagodzenia spadków. Na- le Ŝy jednak stwierdzi ć, Ŝe z uwagi na stosunkowo płaskie powierzchnie przeznaczanych terenów na inwestycje oraz zdecydowana przewag ę mało kubaturowych obiektów nie przewiduje si ę wi ęk- szych przekształce ń rze źby terenów. Eksploatacja kopalin spowoduje znaczne zmiany w rzeźbie terenu, dlatego te Ŝ prawidłowa i przemy- ślana pod wzgl ędem u Ŝytkowym rekultywacja mo Ŝe przywróci ć warto ść terenu i jego cechy krajobrazowe. Mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe przewidziana i kontrolowana eksploatacja kopalin na terenie obj ętym opracowaniem po rekultywacji stanie si ę w przyszło ści całkowicie u Ŝytecznym obszarem o charakterze le śno-wodnym z mo Ŝliwo ści ą wykorzystania na cele rekreacyjne.

11.8.4. Powierzchnia ziemi i gleby W trakcie prac ziemnych likwidacji ulega pokrywa glebowa (zerwanie i przemieszczenie powierzchniowej warstwy glebowej). Cz ęść warstwy próchnicznej powinna ponownie by ć wykorzy- stana do rekultywacji terenów zdegradowanych i zagospodarowania terenów otwartych (biologicznie czynnych).

11.8.5. Wody powierzchniowe i podziemne Przewiduje si ę utrzymanie ilo ści wód powierzchniowych na poziomie zapewniaj ącym ochron ę równowagi ekologicznej (przepływy nienaruszalne) oraz przyrost ilo ści zbiorników małej retencji i poprawa warunków retencjonowania wody. W aspekcie ilo ściowym zmiany w układzie wód powierzchniowych mog ą polega ć na powstawaniu zbiorników wodnych w górniczych wyrobiskach poeksploatacyjnych. Zasadnicze zmiany dotyczy ć b ędą jako ści cieków i zbiorników wodnych. Jednak niewielki wzrost zabudowy stosunku do stanu obecnego nie zwi ększy w znacz ący sposób ilo ści wytwarzanych i odprowadzanych ścieków, tym bardziej, Ŝe zaplanowano rozbudow ę gminnej sieci kanalizacji sanitarnej. Nast ąpi poprawa czysto ści wód wskutek eliminowania źródeł zanieczyszcze ń i rozbudowy systemów oczyszczania ścieków, zwłaszcza w zlewniach rzek wchodz ących w skład obszarów chronionych.

11.8.6. Zmiany hydrogeologiczne Nie przewiduje si ę zwi ększenia skanalizowanego spływu wód opadowych kosztem dotychczasowego zasilania infiltracyjnego wód gruntowych. Przyrost terenów zalesionych i zadrzewionych oraz biologicznie czynnych przyczyni si ę do zwi ększenia retencji wodnej i poprawy bilansu wodnego całego obszaru.

11.8.7. Lasy - przewiduje si ę: - wylesienia niewielkich powierzchni le śnych pod inwestycje infrastrukturalne oraz pod tereny górnicze, - wzrost ogólnej powierzchni lasów poprzez zalesienia gruntów rolnych głównie niskiej jako ści (marginalnych dla produkcji rolniczej), oraz w ramach rekultywacji terenów górni- czych, - wzrost antropopresji zwi ązanej z rozwojem turystyki i wypoczynku.

11.8.8. Struktury przyrodnicze i ekosystemy- przewiduje si ę: - wzrost konfliktów i zakłóce ń funkcjonowania układów przyrodniczych i ekosystemów na trasach przebiegu głównych dróg, na terenach urbanizowanych i rozwoju usług turystycznych, - wzrost nat ęŜenia ruchu, dost ępno ści komunikacyjnej i rozwoju turystyki powoduj ących zwi ększon ą penetracj ę obszarów stanowi ących ostoj ę zwierz ąt i pogorszenie warunków jej bytowania, - zubo Ŝenie szaty ro ślinnej i degradacja siedlisk na terenach urbanizowanych i prowadzonych inwestycji.

11.8.9. Oddziaływanie na ludzi Zmiany Studium ograniczaj ą si ę do inwestycji maj ących niewielki wpływ na środowisko przyrodnicze a zatem tak Ŝe na ludzi. Powi ększenie terenów budownictwa jednorodzinnego, zagrodowego, letniskowego oraz nieuci ąŜ liwych usług zwi ązanych z obsług ą ruchu turystycznego stanowi naturalny kierunek rozwoju pragnie ń ludzkich do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, potrzeb wypoczynku i rekreacji oraz tworzenia miejsc pracy. Budowa obwodnicy Sokółki wyeliminuje z miasta szkodliwy i uci ąŜ liwy kołowy ruch tranzytowy. Szkodliwym oddziaływaniem mo Ŝe wykaza ć si ę elektrownia wiatrowa, co omówione jest w osobnym punkcie 7.1.4.. Lokalizacja elektrowni przewidziana jest na terenie gminy o niewielkim zaludnieniu, co przy zachowaniu odpowiednich odległo ści wiatraków od budynków mieszkalnych, nie powinno skutkowa ć negatywnym nadmiernym oddziaływaniem na ludzi.

11.8.10. Oddziaływanie na zabytki. Wszystkie przewidziane zmiany w Studium nie kolidują z obiektami zabytkowymi lub o warto- ściach kulturowych. Na etapie opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powinny by ć szczegółowo analizowane zale Ŝno ści z obiektami zabytkowymi w granicach opracowania planu, za ś w tek ście jednolitym po wprowadzeniu zmian w Studium, znalazły si ę bardzo szczegółowe ustalenia dotycz ące polityki przestrzennej w zakresie ochrony zabytków.

11.8.11. Zmiany świata zwierz ąt Zmiany w świecie zwierz ąt w wyniku realizacji zmiany Studium b ędą znikome, a przyrost powierzchni zalesionych, zadrzewionych i zakrzaczonych zrekompensuje ubytek jednych gatunków zwierz ąt na rzecz innych.

11.8.12. Obszary ochrony przyrody sie ć NATURA 2000 - przewiduje si ę: - wzrost konfliktów z zasadami ochrony obszarów chronionych i wdra Ŝanymi w ramach sieci NATURA 2000, przy prowadzeniu działa ń w zakresie rozbudowy infrastruktury oraz obiektów turystycznych na tych obszarach, - przedsi ęwzi ęcia wspieraj ące aktywno ść społeczn ą oraz działalno ść organizacji pozarz ądo- wych, - promocj ę bioró Ŝnorodno ści i ochrona natury w tym wdra Ŝanie programu NATURA 2000.

11.8.13. Klimat, powietrze atmosferyczne, klimat akustyczny Nie przewiduje si ę zmian w klimacie lokalnym a szczególnie stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego. Ilo ść źródeł zanieczyszcze ń wzro śnie minimalnie, a zamiana rozwi ąza ń technicznych na bardziej ekologiczne przyczyni si ę do zmniejszenia emitowanych zanieczyszcze ń gazowych i pyłowych oraz jej skutków pochodz ących z urz ądze ń energetyki cieplnej, przemysłu, oczyszczalni ścieków oraz emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych. Zakłócenia akustyczne mog ą wyst ąpi ć na terenach działalno ści górniczej, elektrowni wiatrowych. Przewiduje si ę popraw ę stanu klimatu akustycznego w otoczeniu modernizowanych odcin- ków dróg i na terenach zurbanizowanych oraz wzrost poziomu hałasu na terenach otwartych i przy drogach pozbawionych zabezpiecze ń akustycznych w wyniku wzrostu nat ęŜenia ruchu.

11.8.14. Zmiany krajobrazu naturalnego Nie przewiduje si ę zmiany krajobrazu w obszarach krajobrazu chronionego. Obszary działalno- ści górniczej oraz lokalizacja elektrowni wiatrowych poza obszarem krajobrazu chronionego podlega ć b ędą trwałej zmianie krajobrazu oraz rze źby terenu.

11.8.15. Zagro Ŝenia nadzwyczajne i sytuacje awaryjne Nie przewiduje si ę wyst ąpienia zagro Ŝeń nadzwyczajnych zwi ązanych z realizacj ą ustale ń zmiany Studium Gm. Sokółka. Wi ększo ść potencjalnych zagro Ŝeń dla środowiska i zdrowia ludzi nale Ŝy zakla- syfikowa ć do sytuacji awaryjnych wskutek zdarze ń losowych i wypadków . Do potencjalnych sprawców powa Ŝnych awarii zalicza si ę zakłady du Ŝego ryzyka, są to przewa Ŝnie bazy gazów i paliw. Najwi ęcej zdarze ń zagra Ŝaj ących środowisku i Ŝyciu ludzkiemu ma miejsce podczas transportu, zarówno kołowego jak i kolejowego. Transport ładunków niebezpiecznych trasami drogowymi i kolejowymi mo Ŝe stwarza ć nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska, zwłaszcza na odcinkach przebiegaj ących przez cieki i zbiorniki wodne oraz tereny zabudowy. Du Ŝy udział w ilo ści przewo Ŝonych przez obszar materiałów niebezpiecznych maj ą produkty przerobu ropy naftowej stwarzaj ące zagro Ŝenie ekologiczne. Rozszczelnienie zbiorników au- 73 tocystern słu Ŝących do przewozu paliw płynnych stwarza realne niebezpiecze ństwo ska Ŝenia gleby, wód powierzchniowych i podziemnych warstw wodono śnych. Spo śród najbardziej zagro Ŝonych tras komunikacji wymieni ć nale Ŝy drogi: - krajow ą nr 19 granica pa ństwa – Sokółka – Białystok, drogi wojewódzkie: - nr 671 Sokolany – Korycin, - nr 673 D ąbrowa Białostocka – Sokółka, - nr 674 Sokółka – Krynki. Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (NZ Ś) wyst ępuj ą w formie potencjalnej, a nale Ŝą do nich: - instalacje chłodnicze z amoniakiem w zakładach przetwórstwa spo Ŝywczego, - składy i instalacje chloru w stacjach uzdatniania wody, - transport samochodowy i kolejowy przewo Ŝący ładunki niebezpieczne, - zakłady składowania, dystrybucji i przeładunków paliw płynnych.

11.8.16. Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko gminy Sokółka Poło Ŝenie gminy rodzi wzajemne relacje społeczno-gospodarcze oraz generuj ące okre ślone od- działywania wpływaj ące na stan środowiska. Transgraniczne oddziaływania dotycz ą nast ępuj ących struktur środowiska i układów infrastrukturalnych: 1) ochrony wód podziemnych, w szczególno ści podatnych na zanieczyszczenia powierzchniowe, poprzez dokonanie szczegółowego rozpoznania hydrogeologicznego oraz określenie zasad ich u Ŝytkowania, 2) ekosystemów le śnych, w tym: kompleksów le śnych Puszczy Knyszy ńskiej, 3) drogowego systemu transportowego, w tym dróg nr 19, 671, 673 i 674, 4) kolejowego systemu transportowego przewidzianego do rozbudowy do parametrów mi ę- dzynarodowych – E26 i E75, 5) systemu elektroenergetycznego, w tym istniej ących i projektowanych linii 110 kV. Transgraniczne oddziaływanie systemu transportowego na środowisko przyrodnicze dotyczy głównie zanieczyszcze ń powietrza (emisje spalin i pyłów) i pokrywy glebowej (zanieczyszczenia metalami ci ęŜ- kimi) oraz hałasu generowanego przez mi ędzynarodowy i mi ędzyregionalny transport samochodowy i kolejowy. Polityka przestrzenna w zakresie realizacji transgranicznego systemu transportowego obejmowa ć powinna mi ędzy innymi: - eliminowanie z obszarów zamieszkałych tranzytowego ruchu samochodowego poprzez budow ę obwodnic miejscowo ści poło Ŝonych wzdłu Ŝ dróg oraz minimalizowanie uci ąŜ liwo ści ruchu w stosunku do środowiska przyrodniczego, - dostosowanie standardów technicznych dróg krajowych i niektórych dróg wojewódzkich do ich klas funkcjonalnych i potrzeb ruchu krajowego i mi ędzynarodowego, 74

- monitorowania zagro Ŝeń zwi ązanych z mi ędzynarodowym transportem toksycznych środ- ków przemysłowych, - zapobiegania i usuwania skutków awarii i katastrof komunikacyjnych, - wymiany informacji o potencjalnych punktowych, liniowych i transportowych nadzwyczajnych zagro Ŝeniach środowiska. Transgraniczne oddziaływanie systemu elektroenergetycznego na środowisko przyrodnicze dotyczy głównie zagro Ŝeń dla ornitofauny, powierzchni le śnych i krajobrazu naturalnego.

12. ROZWI ĄZANIA MAJ ĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJ Ę PRZYRODNICZ Ą NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWA Ń NA ŚRO- DOWISKO, MOG ĄCYCH BY Ć REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEJ ZMIANY STUDIUM, W SZCZEGÓLNO ŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNO ŚĆ TEGO OBSZARU 12.1. Rozbudowa i modernizacja linii kolejowych do parametrów E Modernizacja linii kolejowych ma na celu dostosowanie ich do mi ędzynarodowych standardów UE. Modernizacja b ędzie inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu krajowym i UE. Wynikiem modernizacji linii kolejowych do parametrów E b ędzie mo Ŝliwo ść jazdy poci ągów osobowych z szybko ści ą 160 km/h i poci ągów towarowych z szybko ści ą 120 km/h. Tak znaczne zwi ększenie pr ędko ści poci ągów spowoduje znacz ące oddziaływanie na środowisko. Czynnikami szkodliwymi będą: - hałas o nat ęŜ eniu około 120 dB, - zagro Ŝenie Ŝycia, - powietrzna fala uderzeniowa, Modernizacja spowoduje wykonanie nast ępuj ących rozwi ąza ń maj ących na celu zapobieganie i ograniczenie negatywnych oddziaływa ń na środowisko: - elektryfikacj ę wszystkich odcinków trasy ( eliminacja zanieczyszczenia atmosfery spalinami lub dymem), - likwidacj ę jednopoziomowych skrzy Ŝowa ń z drogami ( znaczna eliminacja zagro Ŝenia Ŝycia ludzi i zwierz ąt), - poprawienie profilów trasy, - nowoczesne systemy kierowania i bezpiecze ństwa ruchu ( poprawa bezpiecze ństwa), - wymian ę torowisk na cichobie Ŝne ( ograniczenie hałasu ), - wykonanie barier zabezpieczaj ących i ekranów antyakustycznych (poprawa bezpiecze ń- stwa, ograniczenie hałasu), - wykonanie przepustów dla ruchu lokalnego i przep ędu bydła (poprawa bezpiecze ństwa), - wykonanie przej ść dla dzikich zwierz ąt ((poprawa bezpiecze ństwa.. W stosunku do terenów przez które przebiegaj ą linie kolejowe oddziaływanie b ędzie znacz ące 75 tak Ŝe w zwi ązku ze zwi ększeniem intensywno ści ruchu na liniach. Dotyczy ć to b ędzie tak Ŝe tere- nów Parku jak i NATURA 2000 które na odcinku przebiegu linii kolejowej Białystok - Sokółka pokrywaj ą si ę. Trzeba zaznaczy ć, Ŝe modernizacja linii b ędzie realizowana głównie w istniej ących granicach terenów kolejowych.

12.2. Oddziaływanie projektowanej obwodnicy S19 oraz przebudowy drogi nr 19 na S19 Budowa trasy drogi ekspresowej S19 od granicy pa ństwa przez Sokółk ę, Białystok, Lublin do Rzeszowa, jest inwestycj ą celu publicznego o znaczeniu krajowym. Budowa obwodnicy Sokółki o parametrach drogi ekspresowej wyeliminuje na stałe ci ęŜ ki kołowy ruch tranzytowy z centrum miasta i jest to oddziaływanie pozytywne. W stosunku do terenów przez które obwodnica zostanie zbudowana oddziaływanie b ędzie znacz ące. Dotyczy ć to b ędzie tak Ŝe terenów Parku jak i NATU- RA 2000 które na odcinaku przebiegu S19 pokrywaj ą si ę. Trzeba zaznaczy ć, Ŝe droga S19 zgodnie z opracowanym ju Ŝ projektem b ędzie realizowana po śladzie istniej ącej drogi nr 19 z odpowiednim poszerzeniem przekroju drogi do klasy S. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego m. Sokółka, obwodnica posiada ć b ędzie 3 w ęzły wielopoziomowe ł ącz ące si ę z sieci ą dróg miasta. Modernizacja spowoduje wykonanie nast ępuj ących rozwi ąza ń maj ących na celu zapobieganie i ograniczenie negatywnych oddziaływa ń na środowisko: - likwidacj ę jednopoziomowych skrzy Ŝowa ń z kolej ą ( znaczna eliminacja zagro Ŝenia Ŝycia ludzi ), - poprawienie profilów trasy, - wykonanie niezb ędne lokalnych dróg równoległych do obsługi przyległego terenu rolnego lub zabudowanego, - nowoczesne systemy kierowania i bezpiecze ństwa ruchu ( poprawa bezpiecze ństwa), - wykonanie barier zabezpieczaj ących i ekranów antyakustycznych (poprawa bezpiecze ń- stwa, ograniczenie hałasu), - wykonanie przepustów dla ruchu lokalnego i przep ędu bydła (poprawa bezpiecze ństwa), - wykonanie przej ść dla dzikich zwierz ąt (poprawa bezpiecze ństwa). W stosunku do terenów przez które przebiega droga S19 oddziaływanie b ędzie znacz ące takŜe w zwi ązku ze zwi ększeniem intensywno ści i szybko ści ruchu na jezdniach. Dotyczy ć to b ędzie tak Ŝe terenów Parku jak i NATURA 2000 które na odcinku przebiegu drogi S19 pokrywa si ę. Wszystkie rozwi ązania szczegółowe s ą przewidywane na etapie projektów technicznych drogi.

12.3. Obszary eksploatacji kruszywa naturalnego. Środowisko przyrodnicze reprezentowane jest przez typ krajobrazu naturalnego o charakterze ty- powo rolniczym i le śnym. Obszar wyst ępowania złó Ŝ kruszywa stanowi ą grunty rolne w klasach bonitacji IV do VI. Sporadycznie wyst ępuj ą tereny le śne. Na terenie gminy Sokółka funkcjonuje 13 kopalni odkrywkowych kruszywa naturalnego w opar- 76 ciu o udzielone koncesje których wa Ŝno ść w niektórych wypadkach wygasa za kilkana ście lat. Charakter przedsi ęwzi ęcia polegaj ącego na wydobywaniu kopaliny ze zło Ŝa determinuje fakt od- działywania na środowisko przyrodnicze. Eksploatacja zasobów naturalnych jest z zało Ŝenia inge- rencj ą w istniej ące środowisko, st ąd podj ęcie decyzji o wydobyciu kopaliny wyklucza mo Ŝliwo ść zapobiegania oddziaływania na środowisko. Na obszarach prowadzonej eksploatacji zło Ŝa, sukcesywnie prowadzone s ą prace zwi ązane z rekultywacj ą terenów wyeksploatowanych. Oddziaływanie prowadzonej eksploatacji kruszywa na terenach górniczych jest oddziaływa- niem na środowisko o stałym i wieloletnim okresie trwania. Eksploatacja zło Ŝa kruszywa naturalnego prowadzona jest sposobem odkrywkowym. Dzia- łalno ści ą obj ęta zostaje cz ęść powierzchni zło Ŝa udokumentowanego a na poszczególnych etapach prowadzenia działalno ści, jednorazowo robotami górniczymi obejmowany jest zwykle obszar co najwy Ŝej kilku hektarów. Tereny poeksploatacyjne zgodnie z prawem górniczym s ą na bie Ŝą co rekultywowane i przywracane środowisku. W przypadku eksploatacji kopalin polegającej na ingerencji w środowisko, ale maj ącej charakter czasowy, działaniami kompensacyjnymi jest poprawnie wykonana rekultywacja terenów poeksploatacyjnych oraz podejmowane działania kompensacyjne specyficzne dla konkretnego zło Ŝa wynikaj ące z lokalnych uwarunkowa ń przyrodniczych. Ce- lowe jest wykonanie działania kompensacyjnego poprzez rekultywacj ę w kierunku leśno- wodnym oraz przeznaczenie terenu na cele rekreacyjno-turystyczne. Czynnikiem szkodliwym wyst ępuj ącym w wyniku działalno ści górniczej mog ą by ć pyły mineralne powstałe w trakcie przeróbki kruszywa, które w wyniku silnych i porywistych wiatrów, mog ą by ć przenoszone na chroniony obszar NATURA 2000 i Park Krajobrazowy Puszczy Knyszy ńskiej oraz na środowisko i ludzi w całej gminie. Technologia wydobycia i przetworzenia kruszywa odbywa si ę w stanie wysokiego jego zawilgo- cenia b ądź uwodnienia, co eliminuje mo Ŝliwo ść przenoszenia pyłów przez wiatry w tej fazie. Rozprzestrzenianie si ę pod wpływem wiatrów pyłów mineralnych, jest mo Ŝliwe tylko w fazie długoterminowego niezabezpieczonego składowania frakcji pylistych, w zwi ązku z przesychaniem jego wierzchniej warstwy. Monitoring składu powietrza atmosferycznego na zawarto ść py- łów, winien by ć prowadzony w wybranych kilku miejscach w gminie. Szczegółowe rozwi ązania maj ące na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływa ń na środowisko w tym szczególnie na obszar NATURA 2000, zostały przedstawione w punkcie 11.1.3. Oddziaływanie terenów górniczych.

12.4. Zasady gospodarowania – NATURA 2000 Zasady gospodarowania na obszarach NATURA 2000 określaj ą: - USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, - Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 pa ździernika 2008 r. zmieniaj ące rozporz ą- dzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000.

Ponadto nale Ŝy: - wspiera ć promocj ę i aktywno ść społeczn ą oraz działalno ść organizacji pozarz ądowych zwi ązan ą z wdra Ŝaniem programu NATURA 2000, - uwzgl ędnia ć ustalenia planów ochrony w planach zagospodarowania terenów, zwłasz- cza za ś w planach miejscowych zagospodarowania przestrzennego, operatach urz ądzenio- wych lasów, programach regulacji stosunków wodnych itp., - prowadzi ć ocen ę skutków oddziaływania na elementy sieci NATURA 2000 planów lub przedsi ęwzi ęć , które mog ą w istotny sposób zagrozi ć walorom przyrodniczym danej ostoi przyrody, - prowadzi ć odpowiednie zarz ądzanie obszarami b ędącymi pod ochron ą z uwzgl ędnieniem wyników monitoringu efektów ochrony siedlisk i populacji gatunków na obszarach sieci NATURA 2000.

12.5. Zasady gospodarowania wodami - uzyskanie i utrzymanie wszystkich cieków wodnych i jezior w II klasie czysto ści poprzez zakaz odprowadzania do wód niedostatecznie oczyszczonych ścieków, które nie zapewniaj ą powy Ŝszych standardów jako ści oraz rozwi ązanie gospodarki ścieko- wej na terenach zwodoci ągowanych, w wyniku realizacji sieci kanalizacji sanitarnej i przyzagrodowych oczyszczalni ścieków.

12.6. Zasady gospodarowania na terenach upraw polowych - nale Ŝy d ąŜ yć do utrzymania rolniczej przestrzeni produkcyjnej z zachowaniem dotychczasowych form u Ŝytkowania i kierunków produkcji. Na terenach trwałych u Ŝytków zielonych wskazane jest zachowanie istniej ących skupisk wysokiej zieleni ł ęgowej. W obr ębie terenów rolnych celowe s ą nasadzenia drzew i krzewów śród- polnych oraz wła ściwe regulacje stosunków wodnych poprawiaj ących walory u Ŝytkowe i krajobrazowe środowiska.

12.7. Zasady gospodarowania na terenach le śnych - zakaz zmniejszania powierzchni na cele niele śne, wykonywania melioracji trwale naruszaj ących stosunki wodne i wykonywania prac ziemnych naruszaj ących rze źbę terenu oraz lokalizacj ę składowisk odpadów.

12.8. Zasady ochrony powietrza atmosferycznego – wymóg ograniczenia ponadnormatywnej uci ąŜ liwo ści zakładów do granic własnych działek. Wskazuje się na potrzeb ę podejmowania działa ń realizacyjnych w zakresie instalowania urz ądze ń przeciwdziałaj ących zanieczyszczeniom powietrza pochodz ącym przede wszystkim z procesów energetycznych oraz komunikacji. Nale Ŝy sukcesywnie za- st ępowa ć tradycyjne źródła energii no śnikami proekologicznymi w postaci m.in. gazu, energii elektrycznej, oleju opałowego.

12.9. Zasady ochrony ludzi i środowiska przed hałasem i wibracjami – przestrzegać aktualnie obowi ązuj ących dopuszczalnych poziomów hałasu dla poszczególnych obszarów. Zobowi ąza ć inwe- storów do ograniczenia hałasu i wibracji przekraczaj ących dopuszczalne poziomy do granic działki, na 78 której s ą wytwarzane. Nale Ŝy d ąŜ yć do wyeliminowania źródeł hałasu z obszarów zamieszkałych poprzez zabezpieczenie techniczne, a na terenach produkcyjnych poprzez zmian ę technologii produkcji i urz ądze ń.

12.10. Zasady ochrony powierzchni ziemi - dąŜ yć do realizacji zakładu gospodarki odpadami zgodnie z uchwalonym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Egzekwowa ć zakaz zanie- czyszczania powierzchni ziemi odpadami stałymi i odprowadzania do gruntów nieczysto ści płynnych oraz zakaz eksploatacji surowców mineralnych niezgodnie z prawem geologicznym i górniczym.

13. ROZWIAZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWI ĄZA Ń ZAWARTYCH W ZMIANIE STUDIUM Bior ąc pod uwag ę cele, zadania oraz zasi ęg opracowania Studium jest zgodny z granicami gminy Sokółka, podstawowym zało Ŝeniem jest to, Ŝe zagospodarowanie przestrzeni, niezale Ŝnie od rodzaju, znaczenia i rozmiaru inwestycji lub przedsi ęwzi ęcia jak równie Ŝ ich realizatora, odbywa si ę zawsze na obszarze gminy. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest opracowaniem, które pełni rol ę koordynacyjn ą a zarazem opracowaniem okre śla- jącym polityk ę gminy w zakresie gospodarki przestrzennej. Opracowanie czy te Ŝ zmiana Studium odbywa si ę w oparciu o uwarunkowania które mogły powsta ć nawet setki lat wcze śniej. Planowanie przestrzenne prowadzone jest w gminach od lat 60- tych ubiegłego wieku. Wiele składników przestrzeni istnieje od dawna, powstaje obecnie, było planowanych z du Ŝym wyprzedzeniem czasowym, miało swoje miejsce w uprzednio obowi ązuj ą- cych planach. Planowanie alternatywne w skali gminy jest rzecz ą niezmiernie trudn ą i w zasadzie mo Ŝe dotyczy ć drugorz ędnych zada ń gdzie o rozwi ązaniach decyduje przeprowadzony rachunek wykonalno- ści. Oczywistym jest, Ŝe ustalenie granic stref zabudowy mieszkaniowej czy usługowej mo Ŝe by ć zmienne w pewnym rozs ądnym zakresie. Okre ślenie tych stref jest wykonane z pewnym zapasem, aby nie dochodziło do konfliktów na tle dysponowania własno ści ą. Generalnie jednak rozwi ązania o znaczeniu kluczowym i maj ące swoje powi ązania z uwarun- kowaniami wojewódzkimi czy te Ŝ krajowymi, czy te Ŝ zbadane, przygotowane i niejednokrotnie poparte okre ślonymi ju Ŝ koncesjami wnioski na okre ślone przedsi ęwzi ęcia nie maj ą mo Ŝliwo ści znalezienia rozwi ązania alternatywnego. Do przedsi ęwzi ęć tych nale Ŝy: 1) eksploatacja kruszywa naturalnego (obowi ązuj ących 10 planów zagospodarowania, 3 plany w opracowaniu, 13 wa Ŝnych na dzie ń 30.03.2009 koncesji na wydobycie), w odniesieniu do terenów górniczych okre ślono zasady polityki przestrzennej omówione w Studium w punkcie 3.8. Strefa wyst ępowania i eksploatacji kopalin naturalnych. Ze względów na procedury 79

ustanawiania terenów górniczych (prawo górnicze i geologiczne) – nie przewiduje si ę rozwi ąza ń alternatywnych. 2) rozwój stref usług i produkcji - tereny nowe, perspektywicznego przeznaczenia, planowanej zabudowy przemysłowej, składów, magazynów, rzemiosła uci ąŜ liwego, produkcji i usług uci ąŜ liwych, przewiduje si ę w strefie oddziaływania drogi S19 na odcinku od w ęzła z drog ą wojewódzk ą nr 673 Sokółka – D ąbrowa Białostocka do w ęzła wschodniego obwodnicy. Zabudowa ta powinna by ć realizowana na terenach wyznaczonych na ten cel w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, pod warunkiem zapewnienia zgodnych z przepisami szczególnymi wymaga ń w zakresie zaopatrzenia w wod ę i odprowadzenia ście- ków, a tak Ŝe ochrony powietrza atmosferycznego i ochrony przed hałasem, przy jednoczesnym przyj ęciu zasady, Ŝe strefa uci ąŜ liwo ści zakładu mie ści si ę w granicach jego własnej działki. Lokalizacja tych terenów jest sama w sobie rozwi ązaniem alternatywnym. Wyzna- czone w kilku rejonach strefy usług i produkcji s ą odpowiedzi ą na zapotrzebowanie wyboru dla potencjalnych inwestorów. Sam fakt wyznaczenia w Studium tych obszarów nie przes ą- dza jeszcze o ich zainwestowaniu. 3) budowa drogi ekspresowej S19 (cel publiczny krajowy, ustalona trasa obwodnicy Sokółki w planie zagospodarowania - uchwała nr XLII/319/06 R.M. z 31.03.2006 r., opracowane projekty wst ępne całego przebiegu S19 na terenie gminy). Trasa drogi ekspresowej S19 generalnie projektowana jest na istniej ącej trasie drogi krajowej nr 19. Przewidywane s ą obwod- nice Sokółki i Stra Ŝy. Projekty obwodnicy Sokółki były przewidziane w planach opracowanych 30 lat temu. Obecna trasa z niewielkimi korektami jest zgodna z zasadami z poprzed- nich opracowa ń. Opracowanie alternatywnych przebiegów obwodnicy niczym nie jest uza- sadnione. 4) modernizacja linii kolejowych do parametrów E, (cel publiczny krajowy o znaczeniu mi ę- dzynarodowym, wykonane programy na szczeblu UE i krajowym ), istniej ące trasy, brak mo Ŝliwo ści rozwi ąza ń alternatywnych. 5) budowa elektrowni wiatrowych - lokalizacj ę elektrowni wiatrowych ustalono w oparciu o wst ępne wnioski inwestorskie oraz analiz ę wykonalno ści takiego przedsi ęwzi ęcia w granicach gminy. Teren lokalizacji elektrowni wiatrowych winien spełnia ć kilka bezwzględnych warunków, a mianowicie: - teren powinien pomie ści ć 15 do 25 urz ądze ń (wiatraków) przy zachowaniu mi ędzy nimi odległo ści 300 do 500 m, - teren nie mo Ŝe by ć zabudowany, - nale Ŝy zachowa ć stref ę bezpiecze ństwa minimum 300 m od budynków mieszkalnych, - teren powinien by ć mo Ŝliwie płaski, - na terenie nie powinny znajdowa ć si ę lasy, 80

- korzystnym warunkiem jest łatwa dost ępno ść do sieci przesyłowych średniego i wysokiego napi ęcia. W gminie Sokółka wytypowano dwa obszary spełniaj ące te warunki. Obszary te oznaczono na mapie Studium jako tereny lokalizacji elektrowni wiatrowych. Alternatywnych terenów w granicach gminy nie ma. 6) budowa zakładu gospodarowania odpadami (cel publiczny wojewódzki) – w Studium przy- jęto lokalizacj ę zakładu ustalon ą obowi ązuj ącym od roku 2005 miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Nie przewiduje si ę rozwi ązania alternatywnego.

14. PODSUMOWANIE Opracowana prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sokółka opracowanego w 1998 r., pozwala na wyci ągni ęcie nast ępuj ących wniosków ko ńcowych: 1) Przedmiotem istotnym zmiany ustale ń Studium s ą: - tereny przeznaczone na eksploatacj ę zło Ŝa kruszywa o znacznym oddziaływaniu na środo- wisko, - obszary lokalizacji elementów elektrowni wiatrowych, - modernizacja układu komunikacyjnego drogowego i kolejowego. 2) Dla przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko wymagane jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływaniu na środowisko, która winna okre śli ć ewentualn ą konieczno ść ustanowienia obszaru ograniczonego u Ŝytkowania i zasady gospodarowania na obszarze. 3) Przeprowadzona analiza wpływu działa ń na środowisko prowadzi do stwierdzenia, Ŝe przyj ęte kierunki działa ń w zakresie rozwoju gospodarczego promuj ą i wspieraj ą innowacyjno ść i nowe technologie w małych i średnich przedsi ębiorstwach, oraz działania inwestycyjne słu Ŝące dostosowaniu infrastruktury przedsi ębiorstw do wymogów ochrony środowiska. 4) Prognozowanie rozwoju gospodarczego gminy zgodnie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju i ekorozwoju, pod warunkiem przestrzegania wymogów ochrony środowiska na ka Ŝdym z etapów prowadzenia inwestycji i przyszłej działalno ści przedsi ębiorstwa. 5) Uwzgl ędniaj ąc specyfik ę planowanych działa ń nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe przy uwzgl ędnieniu lokalnych uwarunkowa ń środowiska w zakresie lokalizacji, nie ma innych barier środowiskowych ich rozwoju. 6) Negatywne oddziaływanie na środowisko zwi ązane b ędzie głównie z zaj ęto ści ą terenu pod dzia- łalno ść górnicz ą i elektrownie wiatrowe oraz wskutek zmiany parametrów technicznych ukła- dów komunikacyjnych . 7) W celu eliminacji szkodliwego oddziaływania zagro Ŝeń i hałasu komunikacyjnego nale Ŝy d ąŜyć mi ędzy innymi do wykorzystania nowoczesnych technik w izolowaniu źródeł hałasu oraz

81 poprawy stanu technicznego nawierzchni dróg. 8) Ustalenia zmiany Studium zawieraj ą zapisy, które pozwol ą na ograniczenie i minimalizacj ę skutków ich wpływu na środowisko przyrodnicze. Reasumuj ąc nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe realizacja tych zamierze ń wywoła zmiany w środowisku przyrodniczym. Zmianom, w wi ększym lub mniejszym stopniu, ulegn ą nast ęp uj ące komponenty środowiska przyrodniczego: rze źba terenu, budowa geologiczna, pokrywa glebowa, szata ro ślinna, krajobraz naturalny. Zagro Ŝeniom podlega ć b ędzie przede wszystkim śro- dowisko wodno-gruntowe oraz rze źba terenu . Nie przewiduje si ę wyst ąpienia zagro Ŝeń nadzwyczajnych.