Om Heil En Genezing Te Vinden De Vries, H.U
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
VU Research Portal Om heil en genezing te vinden de Vries, H.U. 2006 document version Publisher's PDF, also known as Version of record Link to publication in VU Research Portal citation for published version (APA) de Vries, H. U. (2006). Om heil en genezing te vinden: De dienst der genezing en zijn plaats in instellingen van gezondheidszorg. General rights Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ? Take down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. E-mail address: [email protected] Download date: 07. Oct. 2021 Om heil en genezing te vinden De dienst der genezing en zijn plaats in instellingen van gezondheidszorg © 2006 Uitgeverij Kok − Kampen Omslagontwerp Douglas Design ISBN 90 435 1291 5 NUR 711 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. VRIJE UNIVERSITEIT Om heil en genezing te vinden De dienst der genezing en zijn plaats in instellingen van gezondheidszorg ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan de Vrije Universiteit Amsterdam, op gezag van de rector magnificus prof.dr. T. Sminia, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van de promotiecommissie van de faculteit der Godgeleerdheid op maandag 12 juni 2006 om 10.45 uur in het auditorium van de universiteit, De Boelelaan 1105 door Harmen Uco de Vries geboren te Enkhuizen promotor: prof.dr. M.F.G. Parmentier copromotor: prof.dr. C. van der Kooi WOORD VOORAF Jaren geleden heb ik mijn theologische studie aan de theologische faculteit van de Vrije Universiteit te Amsterdam voorlopig afgesloten met een exegetische scriptie over de uitzendingsrede van Jezus tot zijn leerlingen zoals weergegeven in Lukas 10. In deze rede krijgen (tweeën)zeventig leerlingen de opdracht te genezen en de nabijheid van het Koninkrijk van God te verkondigen. “Ieder mens heeft uiteindelijk maar één levensthema”, heb ik eens gelezen. Wellicht dat deze uitspraak enige nuancering behoeft, feit is wel dat het thema ‘genezing’ in de context van het christelijk geloof steeds mijn belangstelling is blijven houden. In de eerste gemeente, waaraan ik als pastoraal werker verbonden was, werd een ernstig zieke jonge vrouw na voorbede en zalving aan het leven teruggegeven, hetgeen een onuitwisbare indruk heeft gemaakt op haar familie en op de gemeente, evenals op mijzelf. Toen ik vervolgens als predikant verbonden werd aan een verpleeghuis, kwamen de thema’s van ziekte en lijden in geconcentreerde vorm op mij af. De mogelijkheid tot het ontvangen van een ‘ziekenzegen’, die ik daar introduceerde tijdens de zondagse diensten van de verpleeghuis- gemeenschap, waren een poging om het lijden van de aanwezigen vanuit christelijk perspectief te verlichten. In een volgende betrekking werd ik, naast het werk in een gemeente, als deeltijdpastor verbonden aan een psychiatrisch ziekenhuis, met zijn specifieke spanningsveld van vaak intens psychisch lijden en behoefte aan heling en geborgenheid. Mijn huidige werkkring, een gemeente met relatief veel ouderen, brengt me nog steeds regelmatig in instellingen van gezondheidszorg. De dienst der genezing krijgt in mijn ‘pastorale praktijk’ vandaag de dag voornamelijk vorm binnen een eenvoudige liturgische context, thuis, in de kerk of in een zorginstelling. In dit proefschrift heb ik hierboven geschetste lijnen uit mijn leven samengebracht en het ‘Leitmotiv’ van de genezing betrokken op het pastoraat in Nederlandse zorginstellingen. Daarmee is een in ons land unieke ‘kruisbestuiving’ voorwerp van studie geworden, met alle mogelijkheden en moeilijkheden die deze combinatie met zich meebrengt. Ik ben degenen dankbaar die mij op de weg naar het voltooien van deze studie hebben bijgestaan. In de eerste plaats dank ik mijn promotor, prof. dr. M.F.G. Parmentier, die mij steeds begeleid heeft en mij op het spoor heeft gezet van het Engelse ziekenhuis Burrswood, waar ik onderzoek heb gedaan, en van het leven van zijn stichtster, Dorothy Kerin. Mijn dank geldt evenzeer mijn co-promotor, prof. dr. C. van der Kooi, die -in een latere fase op intensieve wijze bij mijn studie betrokken- heeft bijgedragen aan vele 5 zinvolle verbeteringen. Prof. dr. H.C. Stoffels dank ik voor de begeleiding van het praktische onderzoek en voor het meedenken bij de wording van dit boek in een eerdere fase. Ik dank voorts prof. dr. E. Talstra voor zijn adviezen met betrekking tot het bijbels-theologisch hoofdstuk, dr. A.W. Zwiep voor zijn opmerkingen over dit zelfde hoofdstuk en over het hele manuscript en prof. dr. R.R. Ganzevoort en dr. J. Veenhof voor hun opmerkingen inzake het geheel. Een woord van dank gaat ook uit naar prof. dr. S. Miedema, prof. dr. W.J. Hanegraaff en prof. dr. R. van Woudenberg, die mij op specifieke terreinen hebben willen adviseren. Mijn vader en moeder dank ik voor de onvoorwaardelijkheid waarmee ze me steeds opnieuw steunen, mijn broer Frans voor zijn hulp bij de opmaak van deze uitgave, mijn vriend Dirk, wiens aanwezigheid ik als een kostbaar geschenk ervaar, voor de Engelse vertaling van de samenvatting maar bovenal voor de wijze waarop hij aan mijn zijde staat. Last but not least dank ik de Heer die mij de ogen heeft geopend voor de rijkdom van zijn evangelie. Harmen de Vries 6 Verantwoording van opgenomen foto’s Foto’s in hoofdstuk 2: De foto van George Bennett is overgenomen uit diens Miracle at Crowhurst met goedkeuring van uitgeverij John Hunt te Ropley, Hampshire, U.K. (v/h Arthur James). De foto van Morris Maddocks is overgenomen uit Burrswood - Circle of Love met goedkeuring van de directie van Burrswood. De foto van Francis MacNutt is overgenomen uit diens Healing (Silver Anniversary Edition) met toestemming van de auteur. De foto van de Linns is overgenomen van hun website www.linnministries. org met toestemming van de betrokkenen. De foto van K.J. Kraan is overgenomen uit diens Opdat u genezing ontvangt met toestemming van uitgeverij Gideon te Hoornaar. De foto van Martien Parmentier werd op verzoek toegezonden door de auteur. Foto’s in hoofdstuk 3: De foto van de jonge Dorothy Kerin (door Campbell Gray) is overgenomen uit Faith and Suggestion van Edwin Lancelot Ash. De rechthebbende(n) kon(den) niet meer achterhaald worden. De foto van Dorothy Kerin tegen de achtergrond van een bloementuin (door Evelyn Waterfield) is overgenomen uit My Sister Dorothy Kerin van Evelyn Waterfield. De rechthebbende(n) kon(den) niet meer achterhaald worden. Foto’s in hoofdstuk 4: De foto van het Breakthrough Cross is overgenomen uit de informatiefolder The Christian Ministry of Burrswood met goedkeuring van de directie van Burrswood. De foto van de handoplegging is overgenomen uit Burrswood - Circle of Love met goedkeuring van de directie van Burrswood. De foto van de Church of Christ the Healer (door Steve Bulman) is overgenomen van de website www.stevebulman.f9.co.uk/churches met toestemming van de fotograaf. Gebruikte bijbelvertaling Bijbelcitaten in het Nederlands zijn genomen uit de Vertaling 1951 van het Nederlands Bijbelgenootschap. 7 INHOUDSOPGAVE Woord vooraf 5 Verantwoording 7 Inhoudsopgave 8 HOOFDSTUK 1. VERKENNING VAN HET ONDERZOEK 1.1 Inleiding 19 1.2 Een eerste observatie: de asymmetrie van het zoeken naar genezing in en buiten de gevestigde Nederlandse kerken 22 1.2.1. New Age 22 1.2.2. Kerk en theologie 22 1.2.3 Een onderling verband? 24 1.2.4 Een voorzichtige kentering 25 1.3 Een tweede observatie: de marginaliteit van de dienst der genezing in Nederlandse zorginstellingen 25 1.3.1 Geestelijke verzorging en zingeving 26 1.3.2 Therapeutisch pastoraat en dienst der genezing 27 1.3.3 Dienst der genezing in de zorginstelling: een lacune 29 1.4 Een Britse casus: verschillen en overeenkomsten in context 29 1.4.1 De gezondheidszorg 30 1.4.2 De plaats van het geestelijke in de vigerende cultuur 31 1.4.3 De plaats van de dienst der genezing in de kerkelijke context 35 1.5 Het onderzoek 36 1.5.1 Doelstelling 36 1.5.2 Opbouw 37 1.5.3 Vraagstelling 38 1.5.4 Werkwijze 39 HOOFDSTUK 2. DE DIENST DER GENEZING IN DE PASTORALE THEOLOGIE 2.1 Inleiding 40 2.2 Het kader 41 2.2.1 Sacramentele en charismatische richting 41 2.2.2 Verdere verkenning van het veld; te bespreken vertegenwoordigers 41 8 2.3 George Bennett 45 2.3.1 De centrale plaats van de opgestane Christus 46 2.3.2 De komst van het Koninkrijk: strijd; prediking en genezing 47 2.3.3 Scheppende energie en geloof in Christus 48 2.3.4 Héél de mens 48 2.3.5 Diepere lagen in ziekte 49 2.3.6 Gradaties van genezing 50 2.3.7 Pastoraat en andere hulpverlenende disciplines 50 2.3.8 Grondhouding:”helende eigenschappen” 51 2.3.9 Het pastoraal gesprek 53 2.3.10 Werkwijzen:”gaven van genezing” 54 2.3.11 Exorcisme 58 2.3.12 Evaluatie 59 2.4 Morris Maddocks