115965601.23.Pdf
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
V'0Ad>^ C. CRISPI SALLUSTI1 OPERA, EXCEPTIS FRAGMENTIS, OMNIA; AD OPTIMORUM EXEMPLARIUM FIDEM RECENSITA, NOTULIS SERMONE ANGLICANO EXARATIS ILEUSTRATA, ET INDICE NO MIN CM PHOPRIORUM UBERRIMO INSTRUCTA. STUDIO. JOANNIS DYMOCK, LL.D. EDITIO NONA. EDINBURGI: TYPIS ET SUMPTIBUS OLIVER & BOYD, APUD BOSDEM VENALIA PRO ST ANT ; ET LONDINI, APUD SIMPKIN, MARSHALL, St SOC. 1841. [Pries Two Shillings and Sixpence bound.] ^ B - \l976/''tv ENTERED IN STATIONERS’ HARE. TweeddalePrinted Court, by High Oliver Street, & Boyd, Edinburgh. AD LECTOREM. Pauca sunt, quae, dehujus libelli ratione, legen- tium ipsorum et caussl nostri, praefanda esse vide- antur. Consilium a nobis complexum in operi- bus C. Julii Caesaris et Deeerptis ex P. Ovidii Nasonis Metamorphoseon libris secuti sumus; propterea qudd docentibus, saltern Nostratibus, baud displicuit. Editionum nostri auctoris copiam habuimns ne- quaquam aspernandam, ex quibus lectiones ele- gimus quae, judicio nostro, ad pristinam fere ser- monis integritatem Sallustii opera reducerent. Codicum fidem secuti, verba plurhna, ab inter- pretibus temere extrusa, tanquam spuria aut su- pervacanea, restituimus, orationi mentique aucto- ris consulentes; qua re multorum sensus locorum rudioribus, quorum nunquam fuimus immemores, facilius captandus. Consilio eodem usi, libros Sallustianos interpretari, eorumque priorem par- tem omni cur& retractare, constituimus. Notulas, gratis tyronum, in locos aliqua obscuritate labor- antes, auctore ilia insigni breviloquentia gau- dente, aut inusitatam verbis notissimis sententiam iv subjiciente, conscripsimus, “ quo ad cognoscen- dum, omnia illustria magis, magisque in aperto sint." Quseque videbantur digna, ut pluribus verbis explicentur, in Indice nominum Proprio- rum posuimus, sumptibus usuique Icctorum in- servientes. Omnes, qui nobis nostrisque studiis fa vent, hu- manissimis verbis rogamus, ut nobis, hunc libel- lum edentibus eodemque tempore muneris scho- lastici officia praestantibus, alicubi peccantes vide- rint, benignius indulgeant, quod beneficium pec- tore nostro nunquam labetur. 1FSISaiDCCCXXIV. KALINDIS MAU, S) C. CRISPI SALLUSTI1 DE CONJURATIONE CATILINE EJUSQUE SOCIORUM LIBER. OMNES homines, qui sese student praestare ce- teris animalibus, summa ope niti decet1, vitam silentio 2 ne transeant, veluti pecora, quae natura prona atque ventri obedientia finxit. Sed nostra omnis vis in animo et corpore sita est; animi im- perio, corporis servitio magis utimur: alterum nobis cum dis, alterum cum belluis3 commune est. Quo mihi rectius4 esse videtur, ingenii, quam virium opibus6 gloriam quaerere, et, quo- niam vita ipsa, qua fruimur, brevis est, memo- riam nostri quam maxumes longam efficere. Nam divitiarum et formas gloria fluxa atque fragilis est; virtus clara aeternaque habetur. Sed diu magnum inter mortales certamen fuit, vine corporis, an virtute animi, res militaris6 magis procederet. Nam et prius, quam incipias, consulto; et, ubi 1 stare Ordo ceteris est; animalibus, Decet omnes niti homines,summa ope, qui ij-c. student * Silentio, sese ]>r<z- in silence;the brute increation. obscurity. 4 Rectius, * Cum better; belluis, more with rational. the beasts ‘ Oj>ibus; with ingeniipowers. qudm • Militaris virium, res, by ourthe intellectualsuccess of a than military by our enterprise. corporeal 2 SALLUSTII CATILINA. consulueris, mature facto opus est. Ita utrumque per se intligens, alterum alterius auxilio veget. II. Igitur initio reges (nam in terris nomen imperii id primum fuit1) diversi2, pars ingenium, alii corpus exercebant: etiam turn vita hominum sine cupiditate agitabatur ; sua cuique satis place- bant. Postea verb quam in Asia Cyrus, in Graecia Lacedaemonii et Athenienses ccepere urbes atque nationes subigere, lubidinem dominandi causam belli habere, maxumam gloriam in maxumo im- perio putare; turn demum periculo atque negotiis compertum est, in bello plurimum ingenium posse. Qubd si regum atque imperatorum animi virtus in pace ita, uti in bello, valeret, aequabilius atque constantius sese res humanae haberent; neque aliud alio ferri, neque mutari ac misceri omnia cerneres. Nam imperium facile his artibus re- tinetur, quibus initio partum est. Verum, ubi pro labore desidia, pro continentia et sequitate lubido atque superbia invasere, fortuna3 simul cum moribus immutatur. Ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur. Quae homines arant, navigant, aedificant, virtuti omnia parent4. Sed multi mortales, dediti ventri atque somno, indocti incultique vitam, sicuti pere- 1 authority; Id fuit primummonarchy nomen was imperii,the first that form was of the government. first title of * Diversi, applied themselves differently: in consequence3 of different opinions, they4 acted on different plans. For- thetuna vigour (Principum). of the mind, Parenti. e. to thevirtuti right (animi), exercise pay of thehomage mental to faculties;they were inventedare the result and improved.of the powers of the mind, by which SALLUSTII CATILINA. gririantes, transegere; quibus, profecto contra naturam, corpus voluptati, anima oneri fuit. Eorum ego vitam mortemque juxta asstumo, quo- niam de utraque siletur1. Verum enim verb is demum mihi vivere atque frui anima2 videtur, qui, aliquo negotio'inlentus, praeclari facinaris aut artis bonae famam quaerit. Sed, in magna copia rerum, aliud alii natura iter ostendit. III. Pulchrum est bene facere reipublicse: etiam bene dicere3 baud absurdum est. Vel pace, vel bello, clarum fieri licet: et qui fecere, et q>*i facta aliorum scripsere, multi laudantur. Ac mihi quidem, tametsi haudquaquam par gloria sequatur scriptorem et auctorem rerum, tamen in primis arduum videtur res gestas scribere : primum, quod facta dictis sunt exaequanda4: dehinc, quia pleri- que, quae delicta reprehenderis, malivolentia et invidia dicta putant: ubi de magna virtute et gloria bonorum memores, quae sibi quisque faci- lia factu putat, aequo animo accipit; supra ea, veluti ficta, pro falsis ducit. Sed ego adolescen- tulus initio, sicuti plerique, studio ad rempubli- cam latus sum, ibique mihi advorsa multa fuere. Nam pro pudore, pro abstinentia, pro virtute; audacia, largitio, avaritia vigebant. Quae tametsi animus aspernabatur, insolens malarum artium; 1 Siletur de utraque, i. e. vita et morte, there is silence re- specting both; 8 they leave no memorial of their having ever existed. Frui anima, to enjoy his8 rational nature; tospeak answer well forthe it.end 4 ofFacta his suntexistence. extsquanda Bene dictis, dicere,the fact* to themust subject. be equalled by the words; the style must be suited to 4 SALLUSTIX CATILIIrA tamen, inter tanta vitia, imbecilla aetas ambitione corrupta tenebatur : ac me, quum ab reliquorum malis moribus dissentirem, nihilo minus honoris cupido,*eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat1. IV. Igitur ubi animus ex multis miseriis atque periculis requievit, et mihi reliquam aetatem a re- publica 2 procul habenJam decrevi, non fuit con- silium, secordia atque desidia bonum otium conte- rere; neque verb agrum colendo, aut venando, servilibus officiis intentum, aetatem agere; sed a quo incepto studio me ambitio mala detinuerat, ebdem regressus, statui res gestas populi Romani carptim, ut quaeque memoria digna videbantur, perscribere; eo magis, quod mihi a spe, metu, par- tibus reipublicae, animus liber erat. Igitur de Catilinae conjuratione, quam verissume potero, paucis absolvam3: nam id facinus in primis ego memorabile existumo, sceleris atque periculi no- vitate. De cujus hominis moribus 4 pauea prius explananda sunt, quam initium narrandi faciam. >V. Lucius Catilina, nobili genere natus, fuit magna vi et animi et corporis, sed ingenio malo pravoque. Huic ab adolescentia bella intestina, * Lectio vnria — cupido, eadem, qua ceteros, fama atque invidia,1 vexabat. quce Ordo veiabat est; ceteros, Cupido (vexabat) honoris me—vel,(et) eadem cupido fama honoris atque invidia,vexabat ceteros.me eddem If famd supported atque by invidid the authority qua (cupido of any honoris good MSS.vexabat) a insteadslight alteration of cupido. would * A remove republicd, all difficulty,from the reading administration. cupidum *’ DeAbsolvam moribus, paucis of the (verbis), character. I shall give a short account. SALLUSTII CAT1LINA. b esedes, rapinae, discordia civilis, grata fuere; ibi- que 1 juventutera suam exercuit. Corpus patiens inediae, vigiliae, algoris, supra quam cuique credi- bile est. Animus audax, subdolus, varius, cujus- libet rei simulator ac dissimulator2 ; alieni appe- tens, sui profusus, ardens in cupiditatibus; satis loquentiae, sapientiae parum3. Vastus animus im- moderata, incredibilia, nimis alta4, semper cupie- bat. Hunc, post dominationem Lucii Sullae, lubido maxuma invaserat reipublicae capiundse; neque, id quibus modis adsequeretur, dum sibi regnum pararet, quidquam pensi habebat. ^Agi- tabatur magis magisque in dies animus ferox ino- pia rei familiaris, et conscientia scelerum ; qua> utraque his artibus auxerat, quas supra memoravi. Incitabant prasterea corrupt! civitatis mores, quos pessuma ac di versa inter se mala, luxuria atque avaritia, vexabant. Res ipsa hortari videtur, quo- niam de moribus civitatis tempus admonuit, su- pra repetere. ac paucis instituta majorum domi tnilitiaeque; quomodo rempublicam habuerint, quantamque reliquerint; ut, paulatim immutata, ‘ ex pulcherruma pessuma ac flagitiosissuma facta sit, disserere, /„ C'C-taA^-V VI. Urbem Romam, sicuti ego accepi, cond'i- dere atque habuere initio Trojani, qui, Ainea duce, profugi, sedibus incertis vagabantur; cumque 1 Ibique, and in these.