Revisi Pantas Sejarah Tingkatan 3 © Chekgu Anas 1

BAB 1: KEDATANGAN KUASA BARAT • Bahasa melayu dan tulisan jawi Tidak Formal 1.1 KESTABILAN DAN KEMAKMURAN NEGARA • Kemahiran bercucuk tanam, menangkap ikan, bertukang 1. Apakah maksud kestabilan? • Ilmu agama, pekerti mulia • Pantun, syair, peribahasa berbentuk ✓ Sistem Pemerintahan tauladan • Sistem Pemerintahan Beraja • Matlamat; membolehkan berdikari • Hierarki Pemerintahan Negeri Sembilan • Amalan dan kepercayaan turun temurun • Sistem Pemerintahan Sarawak • Sistem Pemerintahan Sabah 1.2 FAKTOR KEDATANGAN KUASA BARAT ✓ Perundangan • Undang undang bertulis 3. Apakah faktor kedatangan kuasa barat abad • Contoh: Hukum Kanun Melaka ke 16? • Undang tidak bertulis ✓ Barangan Mewah • Contoh: Adat Perpatih • Rempah ratus, minyak wangi, emas, perak ✓ Hubungan luar • Dari China seperti teh, sutera, tembikar • Dengan negara luar ✓ Pusat Pengumpulan Barang • Politik, ekonomi, sosial • China mahukan emas, perak, bijih timah • Memanfaatkan hubungan dengan yang boleh dijumpai di Kepulauan Melayu pedagang ✓ Pelabuhan Persinggahan • Kebijaksanaan pemerintah • Angin monsun • Berlindung sementara perubahan angin 2. Apakah maksud kemakmuran? • Mengisi bekalan makanan, baiki kapal

✓ Hasil Bumi, Hasil Alam 4. Apakah faktor kedatangan abad ke-17-20? • Bijih timah, emas, perak • Hasil hutan; rempah ratus, damar, rotan ✓ Revolusi Perindustrian • Hasil hutan; kayu kayan, gaharu, cendana. • Abad 17,18- Membolehkan barangan • Hasil laut; sirip ikan yu, timun laut dikeluarkan secara besaran. Mencari ✓ Memanfaatkan Hasil Alam pusat untuk bekalkan bahan mentah • Sifat kreatif, kemahiran tinggi ✓ Industri Kereta • Hasilakn kraf tangan • Kemunculan kereta dan tayar menambah • Daun mengkuang, daun pandan, daun permintaan getah asli. nipajh ✓ Kesuburan tanah , Hasil Bumi • Menenun dan menyulam • Tanah luas, subur, iklim sesuai. Kaya ✓ Sistem Ekonomi dengan hasil bumi; emas, bijih timah • Perdagangan dan pelabuhan ✓ Terusan Suez • Timbang, Sukat dan Ukur • Mempercepat urusan perdagangan. • Mata wang Perdagangan semakin bertambah • Sistem Percukaian ✓ Industri mengetin ✓ Kegiatan Intelektual • Megetin makanan, minuman, bumbung Formal rumah dan tong minyak. Harag bijih timah • Istana – hal pentadbiran, politik melambung • Masjid surau – Bacaan solat, tajwid, hadis ✓ Kapal Wap • Pondok – al-Qurn, ilmu hadis, bahas Arab • Membawa muatan banyak, menjimatkan • Madrasah – Sukatan pelajaran, secara masa dan kos. Penghantaran barang kelas, diawasi mudir murah.

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 1

✓ Saingan Kuasa Barat ✓ Pajakan • Britain, Jerman, Perancis, Sepanyol, • Kontrak bagi orang lain menggunakan Amerika Syarikat. Sanggup berperang atau menduduki sesuatu dengan tempoh ✓ Ciptaan Telegraf dan bayaran • Membolehkan menghubungi ejen dengan ✓ Serangan Fizikal cepat. • Menyerang, menyerang balas , ✓ Beban Orang Putih melancarkan serangan ke atas pihak • Tanggungjawab mereka, dan tugas lawan. mereka. “Tugas Menyebar Tamadun 7. Apakah perbezaan strategi British dan 1.3 PERSAINGAN KUASA BARAT MENDAPATKAN Belanda? TANAH JAJAHAN ✓ British • Manipulasi 5. Apakah kuasa barat yang ingin meluaskan • Ugutan/Desakan kuasa? • Tipu Helah ✓ Perancis – Indochina • Perjanjian ✓ Rusia- Ujung Salang • Pakatan ✓ Jerman – Langkawi • Pajakan ✓ Amerika Syarikat – Terengganu • Serangan Fizikal ✓ Brooke – Sarawak ✓ Belanda ✓ SBUB – Sabah • Serangan Fizikal ✓ Belanda – Hindia Timur • Pakatan ✓ Portugis – Timur Leste • Perjanjian ✓ Sepanyol – Sulu ✓ British – Brunei

1.4 PERBEZAAN STRATEGI KUASA BARAT

6. Apakah startegi yang digunakan barat untuk meluaskan kuasa? ✓ Manipulasi • Mengatur sesuatu dengan bijaksana, sehingga mencapai tujuan yang dikehendaki. ✓ Ugutan/Desakan • Menakut nakutkan, menyatakan akan melakukan sesuatu atau mengugut. ✓ Tipu Helah • Mengenakan pengaruh, tipu helah untuk mendaptkan sesuatu. ✓ Perjanjian • Seseorang atau dua orang pihak saling berjanjiuntuk sesuatu hal. ✓ Pakatan • Kerjasama antara dua pihak untuk melakukan sesuatu.

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 2

BAB 2; PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI SELAT 3. Jelaskan peristiwa perluasan kuasa di Pulau Pinang. 2.1 PERLUASAN KUASA BRITISH DI PULAU ✓ Perebutan takhta PINANG, SINGAPURA, MELAKA • Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku

Abdullah sebagai Raja Muda 1. Jelaskan latar belakang Pulau Pinang, • Kerabat Diraja tidak bersetuju. Singapura dan Melaka sebelum kedatangan • Meminta bantuan SHTI – Gagal kuasa British. ✓ Ancaman Siam

• Siam menuntut kembali penghantaran ✓ Pulau Pinang bunga emas • Wilayah Kesultanan Kedah • Sultan Kedah rasa tergugat • Pelabuhan dagang serantau • Meminta bantuan SHTI • Batu Uban; pelabuhan terawal • Menawarkan Pulau Pinang • Dianugerahkan oleh Sultan Kedah kepada • Meminta bantuan Francis Light orang Sumatera kerana membantu ✓ Tipu Helah menentang Siam. • Francis Light berjanji ✓ Singapura • Sultan Abdullah pegang janji, menawarkan • Wilayah Kesultanan Johor Riau pembukaan petempatan di pulau Pinang • Ditadbir olrh Temneggung Abdul Rahman • Prince of Wales • Pemerintah Kesultana Johor Riau ; Sultan ✓ Perjanjian Abdul Rahman bersemayam di Lingga • Siam mengancam Kedah ✓ Melaka • Sultan Abdullah meminta bantuan SHTI • 1511 - Kesultanan Melayu Melaka ditawan • SHTI enggan kerana tiada perjanjian. Portugis • Menyerang Pulai Pinang, Francis Light • 1641 – Belanda mengalahkan Portugis dapat bantuan SHTI • Pusat pengumpulan hasil • Tewas; Perjanjian 1791 – Iktiraf • Belanda mementingkan Betawi pendudukan British 2. Apakah faktor kedatangan kuasa British ke • 1800 – Bristish duduk Seberang Perai Pulau Pinang? 4. Apakah faktor kedatangan kuasa British ke ✓ Pusat Pengumpulan Barang Singapura? • British ingin Teh dari China

• China perlukan emas, bijih timah, rempah ✓ Masalah ratus sebagai tukaran. • Pulau Pinang terletak di utara Selat Melaka • Bristish perlukan tempat untuk kumpulkan • Bangkahulu berada di luar laluan utama barang perdagangan ✓ Pelabuhan Persinggahan • Kapal berlabuh di Pelabuhan Betawi, Riau, • Pelabuhan diantara China dan India Lingga • Membaiki kapal, bekalan makanan ✓ Kepentingan • Berlindung dari angin monsun • Pelabuhan lebih strategik ✓ Pangkalan Tentera • Mengawal kegiatan perdagangan • Pangkalan di Bombay, sukar mengawal • Peranan sebagai pusat pengumpulan hasil Madras ekonomi • Mempertahankan petempatan India

daripada ancaman Perancis dan Belanda.

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 3

5. Jelaskan peristiwa perluasan kuasa di 8. Apakah kesan pakatan British-Belanda? Singapura. ✓ Temetrai Perjanjian London 1824 ✓ Stamford Raffles ✓ Menamatkan pertikian • Stanford Raffles dan William Farquhar ✓ British menguasai Melaka dengan pertukaran • Perjanjian awal mendirikan petempatan wilayah bersama Belanda • Temenggung Abdul Rahman meminta untuk mendapatkan pengesahan Suktan 2.2 PERJANJIAN LONDON 1824 DAN KESANNYA Abdul Rahman ✓ Isu Pewarisan Takhta 9. Apakah syarat perjanjian London 1824? • Tengku Hussein diketepikan daripada menjadi Sultan kerana tidak menghadiri ✓ British permakaman Sultan Mahmud Shah III • Berundur dari Sumatera • Tengku Abdul Rahman ditabalkan • Menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda • Mendapat sokongan Belanda dan Bugis • Tidak membuka petempatan baharu di ✓ Manipulasi Kepulauan Riau dan Lingga dan kepulauan • Stamford Raffles memanipulasi isu lain di selatan Singapura tersebut ✓ Belanda • Menjemput Tengku Hussein ke Singapura • Iktiraf petempatan British di Singapura • Disytiharkan Sultan Johor Riau • Menyerahkan Melaka dan jajahan • Kesultanan Johor Riau mempunyai dua takluknya kepada British Sultan • Tidak membuka petempatan baharu di ✓ Perjanjian Tanah Melayu • 6 Februari 1819 – Sultan Hussein dan TAR • Petempatan British di Singapura diiktiraf 10. Apakah kesan Perjanjian London 1824 • 2 Ogos 1824 – Residen John Crawfurd bersama Sultan Hussein dan TAR ✓ Pembahagian Alam Melayu • Singapura diserahkan selama lamanya • Dua lingkungan pengaruh barat kepada British • Selat Melaka dan Selat Singapura dijadikan pemisah 6. Jelaskan faktor pakatan British-Belanda • Mengutamakan kepentingan mereka, diadakan? meinggirkan kerajaan alam melayu • British – Tanah Melayu ✓ Tamatkan pertikaian • Belanda – Hindia Timur Belanda • British – majukan Singapura ✓ Selat Melaka Dibawah British • Belanda – dakwa Singapura dibawahnya • Perdagangan Dikuasai oleh British • Menuntut Singapura berundur • Tiga pelabuhan; Pulau Pinang, Melaka, ✓ Dasar persahabatan Singapura. • Kedudukan Belanda Britain dekat • Buka peluang British meluaskan kuasa • Perancis jadikan Belanda pangkalan serang ✓ Perpecahan Empayar Kesultanan Johor Riau Britain • Singapura menjadi tanah jajahan British • British menjaga jajahan Belanda • Perjajian Ogos 1824 – Singapura diserah ✓ Penyelesaian pedamaian kepada British • Mengelakan perperangan • Berakhir Kesultanan Riau Lingga • Tidak mahu terbeban dengan kewangan • Institusi Kesultanan Riau Lingga di • Rundingan pedamaian hapuskan Belanda. • Pengisytiharan Kedaultan Pahang. • Bendahara Tun Ali membebaskan Pahang

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 4

2.3 PEMBENTUKAN NEGERI NEGERI SELAT

11. Jelaskan pembentukan Negeri Negeri Selat.

✓ Pentadbiran sendiri • P. Pinang ditadbir Persuruhjaya • Singapura ditadbir Residen • Melaka ditadbir oleh Residen Konsolur ✓ Tujuan Pembentukan • Menjimatkan perbelanjaan • Menyeragamkan pentadbiran ✓ Kepentingan Pembentukan • Penguasaan laluan perdagangan • Pelabuhan bebas • Pusat pengumpulan hasil • Pintu masuk buruh • Penanaman modal pelabur luar

2.4 PENTADBIRAN NEGERI NEGERI SELAT

12. Bagaimanakah pentadbiran Negeri Negeri

Selat dibawah SHTI dan Pejabat India?

✓ SHTI di India

• Diketuai Gabenor

• Residen Konsular membantu

• P.Pinang pusat pentadbiran pertama.

✓ Pejabat India

• Undang undang British dikuatkuasa

• Pemberontkan berlaku di Pejabat India

• Pejabat India tidak beri perhatian

• Pedagang tidak puas hati

13. Apakah faktor permindahan pentadbiran ke

Pejabat Tanah Jajahan London?

✓ Tiada wakil NNS dalam Majlis Perundangan

✓ Pejabat India gagal kawal rompakan

✓ Pejabat India mahu menggunakan wang rupee

India

✓ Ingin mengenakan cukai pelabuhan

✓ Menjadikan NNS tempat buangan banduan

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 5

BAB 3: PENTADBIRAN NEGERI NEGERI MELAYU ✓ Perebutan Takhta BERSEKUTU • Raja Abdullah (Raja Muda) tidak

ditabalkan menjadi Sultan kerana tidak 3.1 KEKAYAAN HASIL BUMI DI PERAK, SELANGOR, hadir upacara permakaman NEGERI SEMBILAN DAN PAHANG • Raja Ismail (Raja Bendahara) ditabalkan 1. Jelaskan tentang kekayaan hasil bumi di Perak, • Raja Yusuf (Raja di Hilir) menuntut hak Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang. • Andrew Clarke campur tangan, menyokong Raja Abdullah dan ✓ Bijih Timah menamatkan perang Larut. • Abad 15 – Perlombongan di lembah • sungai, kegunaan tempatan dan 3. Jelaskan strategi maipulasi British di Selangor. diperdagang, surat tauliah.

• Abad 16, 17 – Perak, tertumpu di Sungai ✓ Perang Klang Perak, Kuala Kangsar, Kelian Intan. • Raja Abdullah; dapat hak mentadbir Klang • Abad ke 18 – Perak, di Larut, Terong, dari Sultan – berjaya memajukan Klang Beruas. Selangor di Kuala Sungai Selangor. • Raja Mahadi; putera Raja Sulaiman • Abad 19 – Perak, di Larut, Lembah Kinta. (petadbir Klang) – menuntut hak Selangor, di Jugra, Kuala Lumpur, Lukut. mentadbir Klang yang sebelum ini di ✓ Emas bawah ayahandanya. • Di kawasan Jalur Emas, sebahagian besar • Tunku Kudin mendapat bantuan British di Pahang. untuk tamatkan perang • Lokasi – Sungai Tembeling, Sg Jelai, Sg Semantan 4. Jelaskan strategi manipulasi di Negeri • Raub, Tui, Tersang, Selinsing Sembilan. • Abad 16, 17 – Mendulang, melampan; orang Melayu, Asli • Persaingan pembesar • Abad 18 – Melampan; orang Cina • Sungai Linggi laluan penting; dapat hak • Abad 19 – Lombong dedah, lombong memungut cukai bawah tanah ; orang Eropah • Persaingan Pembesar

• Antara Dato Kelana, Dato Syahbandar dan 3.2 PERLUASAN KUASA BRITISH Dato Muda Linggi • Dato Kelana mendapat bantuan British 2. Jelaskan strategi manipulasi yang digunakan mengalahkan Dato Syahbandar British di Perak. • British memperoleh hak mengutip cukai ✓ Perang Larut

• Ramai pelombong cina, berlaku 5. Jelaskan strategi desakan di Selangor. pergaduhan Ghee Hin dan Hai San • Pergaduhan menjejaskan perdagangan ✓ Rompakan Kapal Dagang British • Golongan pelabur Eropah meminta British • Dirompak berdekatan perairan Kuala campur tangan Langat ✓ Serangan Rumah Api ; 1874, di Tanjung Rachado • Mendesak Sultan atas alasan gagal mengawal dan mewujudkan keselamatan perairan Selangor

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 6

6. Jelaskan strategi desakan di Pahang. • Pahang tidak membenarkan membuat perjanjian dengan kerajaan asing tanpa ✓ Kematian lelaki berbangsa Cina bernama Goh kebenaran British Hui 8. Apakah itu Sistem Residen? • Tiada kekacauan berlaku • British tiada ruang untuk campur tangan ✓ Peranan • Sultan Ahmad amat berhati hati dengan • Menasihati Raja-Raja Melayu dalam semua rundingan hal ehwal pentadbiran kecuali berkaitan • 1887- British meminta bantuan Sultan Abu dengan agama Islam dan adat Melayu Bakar • Semua nasihat hendaklah dipatuhi dan • 1888- Kematian lelaki berbangsa Cina diikuti. bernama Goh Hui yang didakwa rakyat ✓ Residen Negeri British di perkarangan Istana. • Perak – J.W.W. Birch • Sultan Pahang dipaksa menerima • Pahang – J.P. Rodger perlindungan British • Selangor – J.G. Davidson • Atas alasan, Sultan tidak mampu • Negeri Sembilan – Martin Lister mewujudkan keadilan dan kententeraman ✓ Ciri ciri awam • Kedudukan sultan dan pembesar negeri dikekalkan 7. Jelaskan strategi perjanjian yang digunakan • Nasihat British mesti diterima dan Sultan oleh British. tidak lagi moleh membuat undang undang • Sultan dan pembesar kehilangan kuasa Perjanjian Pangkor 1874 pentadbiran dan pungutan cukai. • Raja Abdullah diiktiraf Sultan Perak • Residen mengambil alih pentadbiran • Raja Ismail dibenar memakai gelaran • Jabatan jabatan dan sistem bercorak Sultan Muda British digunakan • Sultan menerima seorang Residen • British berkuasa penuh ke atas pungutan 3.3 PEMBENTUKAN NEGERI NEGERI MELAYU cukai di Perak BERSEKUTU Perjanjian British-Selangor 1875 • British membantu Sultan memerintah 9. Apakah ciri-ciri Negeri Negeri Melayu negeri Bersekutu? • Briitish menghantar J.G Davidson menetap • Gabungan Perak, Selangor, Negeri di Klang dan Frank Swettenham menetap Sembilan dan Pahang di Langat untuk embantu pentadbiran • Residen Jeneral sebagai ketua pentadbiran Selangor kerajaan persekutuan Perjanjian British-Sg Ujong 1874 • Raja-raja Melayu menerima nasihat • Dato Kelana diiktiraf pemerintah Sg ujong Residen Jeneral dalam semua perkara • British mempunyai kuasa penuh kecuali yang berkaitan agama Islam dan memungut cukai di Sg Linggi adat Melayu Perjanjian British-Pahang 1887 • Kuala Lumpur mrnjadi pusat pentadbiran • British menempatkan seorang wakil yang • Juga dikenali sebagai Persekutuan 1896 mempunyai kuasa seperti pegawai konsul di Pahang • British bertanggungjawab menjaga keamanan Pahang

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 7

10. Apakah faktor pembentukan Negeri Negeri • British membentuk Durbar Melayu Bersekutu? • Mendapatkan sokongan Raja raja Melayu

✓ Mengatasi Kelemahan Sistem Residen

• Tiada panduan jelas

• Semakin berkuasa

• Raja dan pembesar tidak berpuas hati kerana kehilangan kuasa ✓ Menyeragamkan Pentadbiran • Mempunyai undang undang sendiri • Kemajuan negeri tidak seimbang • Memerlukan pentadbiran cekap ✓ Menjamin Keselamatan Negeri • Pasukan keselamatan sendiri

• Menjaga keamanan tanpa bantuan luar ✓ Menangani Masalah Kewangan Negeri Pahang • Gabungan negeri negeri Melayu kaya • Perak, Selangor, Negeri Sembilan dapat membantu mengurangkan beban kewangan negeri Pahang

3.4 PENTADBIRAN NEGERI NEGERI MELAYU BERSEKUTU

11. Bagaimanakah pentadbiran Negeri Negeri Melayu Bersekutu melalui Majlis Mesyuarat?

✓ Majlis Mesyuarat Negeri • Ditubuhkan selepas British campur tangan • Dipengerusikan oleh Raja Melayu • Menggubal undang undang dan membantu pentadbiran • Tidak lagi berkuasa selepas NMMB ditubuhkan • Pentadbiran diambil alih Residen Jneral • Kuasa Raja Melayu terhakis ✓ Majlis Mesyuarat Persekutuan • 1909 – British menandatangani perjanjian bersama Raja Raja Melayu • Berkuasa meluluskan undang undang di Negeri Negri Melayu Bersekutu • British mengawal undang undang dan kewangan • Kuasa diberikan kepad Persuruhjaya Tinggi British • Menjejaskan kewibawaan Raja raja Melayu sebagai ahli biasa

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 8

BAB 4: PENTADBIRAN NEGERI NEGERI MELAYU ✓ Perundangan TIDAK BERSEKUTU • Kanun undang-undang Kedah pertama 1650 – memberi hak kepada raja dan 4.1 PEMERINTAHAN KESULTANAN PERLIS, pemerintah KELANTAN, TERENGGANU, KEDAH DAN JOHOR • Lima bab undang-undang • Undang-undang 1060H 1. Jelaskan tentang pemerintahan Kesultanan • Tembera Dato Seri Paduka Tuan 1075 Perllis. • Hukum Kanun Dato Setar, Adat Bunga Emas ✓ Latar Belakang • Adat Kebesaran, Pada Masa Tabal, Orang • Terpisah daripada Kedah 1842 Besar • 1843 – Maharaja Siam iktiraf Syed Hussin • Adat Meminang dan Undang undang Jamalullail sebagai Raja Perlis 1199 • Istiadat pengisytiharan diadakan ✓ Pentadbiran 3. Jelaskan pemerintahan Kesultanan Kelantan • Pentadbiran daripada kalangan pembesar tempatan ✓ Latar Belakang • Raja Muda – Tuan Syed Abdullah • Wujud sebelum abad ke 17 • Perdana Menteri – Dato Arau • Long Yunus berjaya menyatukan Kerajaan • Dibahagikan kepada 22 buah mukim Kelantan ✓ Hubungan Luar • Pertelingkahan antara Kelantan dan • Hubungan dengan Siam Terengganu • Strategi untuk tidak diganggu gugat kuasa • Memnuat persetiaan dengan Siam – lain mengelakkan ancaman Terengganu ✓ Perundangan ✓ Pentadbiran • Berdasarkan Undang Undang Kesultanan • Sultan dibantu pembesar. Kedah • Sistem Jemaah Menteri • Menitik berat kebajikan masyarakat • Dibahagikan kepada jajahan • Peringkat bawah, dijalankan oleh Tok 2. Jelaskan pemerintahan Kerajaan Kedah. Kweng ✓ Hubungan Luar ✓ Latar Belakang • Hubungan dengan kerajaan Siam • Bermula pada abad ketujuh – kerajaan • Menjalinkan hubungan dengan terawal Terengganu, Kedah, Patani • Pertapakan Islam pada abad ke 12 ✓ Perundangan • Sitem pemerinthan Islam • Perlaksanaan undang-undang syarak ✓ Pentadbiran • Pemerintahan Sultan Muhammad • Diketuai oleh seorang Sultan, pembesar dan disokong undang – undang • Pembahagian wilayah • Mukim-mukim yang dikendalikan dalam kalangan penghulu ✓ Hubungan Luar • Menjalinkan hubungan luar dengan Siam – strategi mempertahankan negeri • Hubungan diplomatic, pentadbiran dan kewangan

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 9

4. Jelaskan tentang pemerintahan Kesultanan ✓ Hubungan Luar Terengganu • Hubungan dnegan Terengganu, Perak, Pahang, Selangor ✓ Latar Belakang • Dengan negara luar melalui lawatan ke • Sultan Zainal Abidin I Eropah dan Jepun • Negeri paling akhir menerima Penasihat ✓ Perundangan British • Undang-Undang Tubuh kerajaan ✓ Pentadbiran • Sultan dibantu oleh pembesar 4.2 PERLUASAN KUASA BRITISH • Sistem penghulu • Sultan Zainal Abidin III dibantu oleh 6. Apakah faktor perluasan kuasa British di Tengku Musa, Tuan Hitam dan Che Abdul Kedah, Perlis, Kelantan Terengganu? Rahim • Dato Mata Mata – menyambut ✓ Kedudukan Strategik kedatangan pelawat • Penting kepada perdagangan British • Sistem Jemaah Mesyuarat Kerajaan • Kedah dan Terengganu terletak di laluan ✓ Hubungan Luar perdagangan antara Siam dan Singapura. • Hubungan dengan kerajaan Siam ✓ Menghalang Kemasukan Kuasa Barat • Menjalinkan hubungan dengan Kelantan, • Penampan usaha usaha kuasa Barat lain Patani, Johor untuk campur tangan • Memboleh Terengganu diakui berdaulat • Perancis, Jerman, Amerika, Rusia ✓ Perundangan ✓ Kemakmuran dan Kekayaan Hasil Bumi • Berasaskan prinsip keadilan Islam • Kedah, Perlis: Pertanian dan penternakan • Tengku Musa – Ketua Jabatan Makhamah menjadi sumber bekalan makanan • 1911 Undang Undang Bagi Diri Kerjaan • Kelantan, Terengganu: Pembuatan Negeri Terengganu ✓ Beban orang Putih • Hakim makhamah dipilih secara teliti • Siam melakukan kekejaman di negeri negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan 5. Jelaskan pemerintahan di Kesultanan Johor. Terengganu • Slogan Beban Orang Putih – digunakan ✓ Latar Belakang British • Keturunan Sultan Melaka berakhir 1699. ✓ Menghubungkan Burma dengan Pulau Pinang • Kesultanan Johor diperintah oleh • British Ingin menghubungkan Burma yang keturunan Bendahara dikuasai dengan Pulau Pinang dan • Konflik politik membolehkan keturunan Sinapura Temenggung Daeng Ibrahim menjadi • Pembinaan jalan raya, kereta api dan pemerintah telegraf di antara Burma dan Pulau Pinang • Diganti oleh Daeng Abu Bakar bolehkan British mempunyai rangkaian ✓ Pentadbiran terus perhubungan India • Maharaja Abu Bakar, - zaman pemodenan • Majlis Jemaah Diraja Johor • Dato Seri Amar Diraja, Dato Bentara Dalam • Jawatan Menteri Besar dan Setiausaha

Kerajaan

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 10

7. Jelaskan peristiwa kearah Perjanjian Bangkok. ✓ Januari 1908-Januari 1909 – Draf perjanjian dirangka dan dipersetujui ✓ Kearah Perjanjian Bangkok ✓ 10 Mac 1909 – Perjanjian ditandatangani • Negeri negeri Melayu mempunyai

hubungan rapat dengan Siam 4.3 PERLUASAN KUASA BRITISH DI JOHOR • Siam menganggap negeri naungan

• Negeri Melayu menganggap hantar bunga 9. Apakah faktor kemajuan dan kemakmuran emas sebagai Persahabatan. Johor? • Pengaruh Siam kurang menyenangkan

British ✓ Perkembangan pesat dalam ekonomi • Menyedari konfrontasi bersemuka akan komersial; pertanian merugikan, Bristish menggunakan strategi ✓ Kebijaksanaan dan kecekapan pemerintah perjanjian. ✓ Kemunculan golongan pentadbir, ✓ Perjanjian Sulit 1897 menjalankan tugas dengan berkesan • 6 April 1897 ✓ Pemodenan dalam pelbagai bidang • British memastikan tidak ada kuasa lain

meluaskan pengaruhnya ke atas Kedah, 10. Jelaskan strategi British menguasai Johor. Kelantan, Terangganu.

• Britsih mengakui hak pertuanan Siam ke ✓ Perjanjian 1855 atas negeri tersebut. • Sultan Ali dengan Temenggung Ibrahim ✓ Perjanjian Sempadan menyatakan sekiranya jajahan Kesang • 29 November 1899 hendak dijual oleh sultan, kesang • Menetapkan sempadan di antara hendaklah ditawarkan dulu kepada sempadan negeri Perak, Kelantan, British. Terengganu, Pahang dan Kedah. ✓ Perjanjian Setia 1885 • Menyelesaikn masalah sempadan • Antara Johor dan British – hanya diantara Perak dan Reman (Siam) menerima seorang ejen; peranan sama ✓ Perjanjian 1902 dengan pegawai Konsul dan lebih rendah • 6 Oktober 1902 dari Penasihat • Siam mengawal hubungan luar negeri ✓ Tahun 1879 Kelantan dan Terengganu. • Gabenor NNS mencadangkan British • Negeri negeri ini tidak boleh menempatkan Residen British di Johor menyerahkan konsesi kepada kuasa asing ✓ Usaha manipulasi tanpa izin Siam. • Memanipulasi kedudukan kewangan • Langkah penting bagi perluasan kuasa Johor; menawarkan pinjaman 200 000 British di Negeri Melayu Utara dollar untuk membiyai pembinaan kereta

api 8. Jelaskan kronologi Perjanjian Bangkok. ✓ 12 Mei 1914

• Sultan Ibrahim menandatangani ✓ April 1907 - Rundingan British dan Siam perjanjian dengan Sir Arthur Henderson ✓ Jun 1907 – Pejabat tanah Jajahan Young, Gabenor NNS. benarkan usaha rundingan • Jawatan Konsul ditukar kepada Penasihat ✓ 13 September 1907-Strobel menemui Am British Putera Damrong bagi menyampaikan

hasrat British

✓ November 1907- Hasrat British

diisampaikan kepada Raja Siam

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 11

4.4 PENTADBIRAN NEGERI NEGERI MELAYU ✓ Kelantan TIDAK BERSEKUTU. • Penasihat British terlibat secara langsung • Sultan mempegerusikan Majlis Mesyuarat 11. Apakah ciri-ciri Negeri-Negeri Melayu Tidak Negeri. PB merupakan anggota Majlis Bersekutu? • Kakitangan awam – Orang Melayu. Orang Eropah dihadkan ✓ Bersifat longgar • Menteri Besar peranan penting. • Tidak ditadbir sebagai satu unit ✓ Terengganu pentadbiran • Berlandaskan Undang Undang bagi Diri ✓ Tiada Gabungan Kerajaan Terengganu • Tiada perjanjian khas. Bersifat untuk • Penasihat British terlibat secara langsung membezakan pentadbiran dengan NNMB • Jemaah Menteri dan Majlis Mesyuarat ✓ Persuruhjaya Negeri ditubuhkan • Di bawah kawalan Persuruhjaya Tinggi • Kakitangan awam – Oranag Melayu. NNMB yang merupakan Gebenor NNS Pegawi Eropah dihadkan ✓ Kuasa Raja Melayu ✓ Johor • Raja Melayu mempuyai kuasa lebih besar • Undang Undang Tubuh Kerajaan Johor daripada raja di NNMB • Sultan tidak dibenar menyerahkan negeri ✓ Pemerintahan Beraja kepada kuasa asing. • Tetap kedudukan sebagai negeri Melayu • Menteri Besar jalankan pentadbiran pemerintahan beraja, bebas dan • Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis berautonomi. Mesyuarat Negeri membantu sultan ✓ Usaha gagal • Orang Eropah dan Melayu dalam • Usaha mengabungkan kedua dua sistem perkhidmatan dilayan sama taraf. pentadbiran gagal kerana tentangan raja Keutamaan kepada orang Melayu untuk Melayu NNMTB jawatan ✓ Pentadbiran Berasingan • Pentadbiran NNMTB berasingan dengan 13. Apakah yang berlaku selepas perluasan kuasa NNMB sehingga Perang Dunia Kedua British terhadap pentadbiran NNMTB

12. Bagaimanakah pentadbiran NNMTB di negeri ✓ Pengekalan Kedudukan Sultan negeri berikut? • Tidak mengubah kedudukan Sultan • Sultan masih kekal sebagai puncak kuasa ✓ Perlis • Sultan mempunyai kuasa dalam hal • Penasihat British terlibat secara langsung agama dan adat istiadat Melayu • Majlis Mesyuarat Negeri menjalankan • Kedudukan pembesar dikekalkan pentadbiran dipegerusikan oleh raja • Pembesar tidak mengutip cukai, diberikan • Kakitangan awam – orang Melayu elaun dan pencen • Setiausah Kerajaan terpenting ✓ Penerusan Sistem Pentadbiran Tradisional ✓ Kedah • Sistem Jemaah Menteri, Majlis Negeri dan • Penasihat British terlibat secara langsung Undang undang Tubuh Kerajaan • Kedah tidak diserahkan kepada negeri lain diteruskan tanpa keizinan bertulis oleh sultan dalam • Pembesar Melayu jadi peneraju Majlis Mesyuarat Negeri • Sistem perkhidmatan awam sendiri • Kakitangan awam – orang Melayu ✓ Pengenalan Birokrasi Barat • Setiausah Kerajaan terpenting. • Penasihat British menentukan dasar pentadbiran – mengurangkan kuasa sultan, pembesar

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 12

• Jabatan baharu diperkenal • Dijalankan pembesar tempatan yang • Pasukan polis diwujudkan menjadi wakil sultan atau pembesar yang • Mula mengamalkan pentadibran cara memiliki wilayah tersebut barat, • Sungai Sarawak = Datu Patinggi, Datu • Makhamah sivil Bandar, Datu Temenggung – wakil Sultan • Pegawai British dibawa masuk Brunei • Pedalaman = Orang Kaya (O.K) – O.K Beti BAB 5: DINASTI BROOKE DAN SBUB DI SARAWAK di Padeh, O.K Antau di Rimbas, O.K jugah DAN SABAH di Lundu dan O.K Gasing di Skrang • Kuasa KB berasaskan sistem penguasan 1. Jelaskan tentang Sistem Kesukuan di Sarawak tanah. dan Sabah. 3. Jelaskan tentang Sistem Kedatuan di Sarawak. ✓ Sarawak • Masyarakat Iban, Bidayuh, Kenyah, • Diamalkan kerajaan kerajaan awal Kelabit, Kayan • Sawaku – Sungai Sarawak ditadbir Datu • Kepatuhan adat Merpati Jepang • Pemilihan pemimpin daripada kebolehan • Keturunannya turuntemurun menguasai peribadi. Bukan keturunan pentadbiran – gelaran Datu Patinggi, dati • Orang tengah menyelesaikan Bendahara, Datu Temenggung pertelingkahan • Sewaktu Pengaruh Kesultanan Brunei – • Iban = Tuai Rumah golongan pembesar ini menjadi wakil • Bidayuh = Tua Kapung pihak Sultan Brunei • Kenyah = Peran Lepo • Berkuasa mentadbir tanpa campur tangan • Kayan = Kelunan Maren Kesultanan Brunei • Melanau = Menteri • Bertanggunjawab dalm pentadbiran dan ✓ Sabah pembangunan • Masyarakat Kadazandusun, Murut dan Bajau 4. Jelaskan tentang pemerintah tempatan di • Alat kawalan sosiopolitik Sabah. • Orang Tua (Ketua Kampung) • Majlis Kampung, membantu Orang Tua • Kawasan pantai Barat – Kesultanan Brunei dalam pengurusan adat dan kehidupan • Kawasan pantai timur – Kesultanan Sulu harian • Dijalankan pembesar tempatan yang • Tukang Adat – setiap upacara betul untuk menjadi wakil sultan atau pengiran elak bencana wilayah • Bajau = Matto’a – pelindung adat dan • Sultan Sulu memilik semua tanah kepentingan anak buah • Pemerintahan diwakilkan Datu • Kuasa Datu bergantung pada milikan 2. Jelaskan tentang pemerintahan tempatan di bilangan hamba (pengikut) dan Sarawak. kemampuan menghantar ufti • Datu – menjalankan pentadbiran di pantai • Dipengaruhi pentadbiran Kesultanan barat, Sistem datu. Brunei • Dipecahkan kepada tiga • Sungai Kerajaan, Sungai Tulin, Sungai Kuripan

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 13

5. Jelaskan tentang Sistem Ketua Bebas di Sabah. ✓ Datu Patinggi Ali • Pembesar tempatan • Muncul dari sikap berani dan kepewiraan • Melakukan penentangan seorang tokoh yang mencabar Sultan • Menentang tindakan wakil Sultan Brunei • Mempunyai pertalian keluarga Sultan • Bersetuju berunding dengan James Brunei atau Sultan Sulu Brooke • Mempunyai undang undang sendiri dan tidak mengiktiraf kuasa luar 7. Huraikan strategi James Brooke untuj • Ketua Bebas yang dikenali – Syarif Osman; mendapatkan Sarawak Marudu • Datu Kerunding; Tungku ✓ Rundingan • Berkuasa dan bertanggungjawab • Berunding dengan Pengiran Raja Muda menjalankan pentadbiran dikawasan Hashim masing masing • Pengiran Raja Muda Hashim menawarkan Sarawak kepada James Brooke, sebanyak 5.2 PERLUASAN KUASA DINASTI BROOKE DI 2 kali SARAWAK ✓ Ugutan • Mengugut menyerang kedudukan PRMH 6. Bincangkan tentang individu yang terlibat di Kuching, PRMH bersetuju menyerahkan dalam percaturan politik di Sarawak pada tahun Sarawak kepada James Brooke 1830-1840. • Ugutan kepada Sultan Omar Ali apbila JB hadir diiringi tentera laut British, SB ✓ Sultan Omar Ali Saifuddin II mengesahkan penyerahan Sarawak • Mentadbir Sarawak 1827 berhasrat ✓ Perjanjian mengawal kegiatan perdagangan • Perjanjian 1841; James Brooke dengan • Pengiran Indera Makhota – dirikan pusat Raja Muda Hashim pentadbiran di Kuching • JB memerintah Sarawak • Perbalahan berlaku – cukai tinggi dan • JB harus menghormati dan memelihara kerahan tenaga undang undnag adat Melayu • Penantangan dipimpin Datu Patinggi Ali • Perjanjian 1842; James Brooke dengan ✓ Pangiran Raja Muda Hashim Sultan Omar Ali • Dihantar oleh Sulatn Brunei • Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari • Menyelesaikan masalah di Sarawak kawasan tanjung Datu ke Sungai • Bapa saudara Sultan Brunei Samarahan • Berusaha memujuk Datu Patinggi Ali, • Semua hasil pendapatan diserahkan tetapi gagal kepada JB • Meminta bantuan James Brooke ✓ Ketenteraan ✓ James Brooke • Diiperoleh melalui sokongan kapal HMS • Mencari peluang Dido yang dimiliki angkatan tentera laut • Menjalankan aktiviti pengembaraan di British antara Sarawak dan Singapura – dengan • Digunakan bagi memeranagi ancaman kapal Royalist lanun • Mendapat sokongan pihak British, melalui angkatan tentera laut • Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda Hashim • Mengenakan syarat, untuk menyerahkan Sarawak kepadanya

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 14

8. Jelaskan usaha dan Tindakan James Brooke ✓ 1861 untuk meluaskan kuasa di Sarawak. • Sultan Abdul Mukmin serah Sungai Rajang, termasuk Oya, Mukah, Tatan, ✓ Kekuatan Tentera Bintulu • Bantuan dan sokongan tentera laut British ✓ 1883 • HMS Dido berjaya hancurkan kubu kuat • Orang Kayan mendiami Sungai Baram orang Iban di Sungai Saribas dan Sg menentang Kesultanan Brunei Skrang • Charles berjaya mendapatkan Baram dari ✓ Menentang Kebangkitan Sultan Brunei • Menganggap sebagai lanun ✓ 1885 • Alasan tindakan meluaskan kuasa sebagai • Kawasan Sg Trusan diperoleh tindakan sah. • Membolehkan isu pembunuhan peniaga ✓ Sokongan Masyarakat Sarawak diselsaikan • Memperoleh sokongan daripada ✓ 1890 sebahagian masyarakat tempatan • Limbang diperolehi oleh Charles termasuk orang Iban dan Melayu. • Penduduk Limbang bersetuju menyertai ✓ Mengambil Kesempatan Sarawak • Menyokong Pengiran Matusin yang ✓ 1905 berkonflik dengan Pengiran Ersat • Memperoleh hak terhadap Lawas ✓ Menghapuskan Tokoh Tempatan • Sempadan kekal sehingga kini • Sharif Masahor dituduh terlibat dalam pakatan 5.3 PERLUASAN KUASA SBUB DI SABAH • Dibuang ke Singapura • Datu Patinggi Abang ghafur di buang ke 10. Apakah faktor yang menjadi tarikan pemodal Melaka asing ke Sabah. ✓ Memperkukuh Pertahanan • Benteng dan kubu dilengkapi meriam ✓ Kedudukan strategik • Kubu Port James – memerhati pergerakan • Berada ditengah tengah laluan kaum Iban perdagangan China dan Singapura • Renjer Sarawak ditubuhkan • Hampir dengan Pulau Palawan – laluan ✓ Sokongan Kewangan maritime kapal dagang ke China dan • Daripada pemodal Baroness Angela Jepun Burdett-Counts • Aktiviti perdagangan melibatkan kepulauan Sulu, Papua New Guinea dan 9. Huraikan kronologi perluasan kuasa Dinasti Australia Brooke di Sarawak. • Kapal berlabuh dengan selamat daripada angin monsun ✓ 1841 ✓ Kekayaan ekonomi • Memperoleh Kuching, kawasan Tanjung • Sarang burung, sagu, rotan, getah perca, datu ke Sungai Samarahan gamat dan siirp ikan yu telah memasuki • Menguasai Batang Lupar dan Sungai pasaran antarabangsa Saribas. • Sarangburung – permintaan tinggi China ✓ 1853 • Pedagang Barat mendapatkan Sarang • Penentangan orang Iband berjaya burung untuk dibawa ke China dihapuskan, dengan alasan • Kawasan dataran dan lembah – Indigo dan menghapuskan Lanun kapas • Sadong, Batang Lupar, Saribas, Kalaka • Pertanian komersial dijalankan

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 15

11. Jelaskan kawasan pengaruh British di Sabah 13. Huraikan tentang Syarikat Borneo Utara sebelum penguasaan SBUB. British dan Piagam Diraja.

✓ Pulau Balambangan ✓ Syarikat Borneo Utara British • 1763 – Alexander Dalrymple buat • Piagam Diraja memberikan kuasa kepada perjanjian dengan Kesultana Sulu SBUB untuk memiliki Sabah • Mengibarkan bendera British • Piagam diberikan kerajaan British • Mengahadapi masalah – serangan lanun • Mengiktiraf kedudukan SBUB sebagai • 1805 - British meninggalkan pulau wakil British ✓ Pulau Labuan ✓ Syarat Menerima Piagam Diraja • James Brooke mengadakan perjanjian • Menerima Penasihat British dengan Sultan Brunei • Memelihara adat resam dan undang • 1846 - Sultan Brunei menyerahkan Pulau undang Labuan • Memrintah Sabanh dengan adil dan • British bertanggungjawab menumpaskan saksama lanun • Melantik Pegawai Tadbir yang diakui • James Brooke – Gabenor pertama British • Tidak dibenarkan menyerahkan Sabah 12. Huraikan kronologi pertapakan SBUB di kepada pihak laun tanpa kebenaran Sabah. British ✓ Matlamat Utama ✓ Charles Lee Moses • Pembangunan ekonomi melalui • 1965 - Menyewa Sabah dari Sultan Brunei eksploitasi sumber sumber selama 10 tahun • Melindungi dan mempertahankan hak hak ✓ J.W. Torrey dan T.D Harris masyarakat tempatan • Moses menjual hak kepada mereka ✓ Wakil SBUB • Menjadikan Kimanis pusat perdagangan • Presiden – Sir Rutherford Alcock ✓ Alfred dan Edward Dent • Pengarah urusan – Alfred Dent • 1878- Memajak pantai timur Sabah • Gabenor – William Hood Treacher daripada Sultan Sulu ✓ Baron Gustavus Von Overbeck 5.4 BENTUK PENTADBIRAN BARAT DI SARAWAK • Bekerjasama dengan Alfred dan Edward DAN SABAH untuk memajukan Sabah • Torrey menjual haknya kepada Baron 14. Apakah usaha pemantapan pentadbiran Barat ✓ British North Borneo Provisional Association di Sarawak dan Sabah? LTD • Ditubuhkan oleh Alfred dan Edward Dent ✓ Pembahagian wilayah pada 1881 ✓ Pengekalan golongan elit tempatan • Mendapat status piagam (Charter) ✓ Pentadbiran berhieraki ✓ Borneo Utara ✓ Pentadbiran berasaskan kaum • 1888 – Borneo Utara menjadi negeri ✓ Perundangan naungan British • SBUB memerintah sehingga 1942

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 16

15. Jelaskan tentang pembahagian wilayah di • Ketua Anak Negeri yang digelar O.K.K Sarawak dan Sabah. membantu Pegawai Daerah menjalankan pentadbiran pada peringkat daerah Sarawak • Dilantik menjadi hakim • Raja Brooke bahagikan kepada tiga bahagian 17. Jelaskan tentang pentadbiran berhieraki di • Charles Brooke menambah dua bahagian Sarawak dan Sabah. • Bahgian dipecahkan kepada daerah dan kampong Sarawak • Sempadan kawasan sebagai asas • Raja pemilikan dan kekuasaan • Dibantu Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri • Bukan hak percukaian • Residen Sabah • Bahagian • Pembahagian residensi • Daerah • Dua residensi • Kampung • Pantai timur berpusat di Snadakan Sabah • Pantai Barat; berpusat di Jesselton • Diketuai Gabenor • 1922 – menjadi 5 residensi • Gabenor bertanggungjawab kepada • Tambahan Kudat, Pedalam dan Tawau Lembaga Pengarah Syarikat di London • 17 daerah • Majlis penasihat untuk menaishati • Residensi diketuai Residen Gabenor • Daerah diketuai Pegawai Daerah • Setiausaha Kerjaan • Ketua Jabatan, Residen 16. Jelaskan tentang pengekalan pembesar • Pegawai Daerah tempatan di Sarawak dan Sabah. • Ketua Anak Negeri • Ketua Kampung Sarawak • Atas dasar amanah 18. Jelaskan tentang pentadbiran berasaskan • Mengisi kekurangan pegawai pegawai kaum di Sarawak dan Sabah. Eropah yang jumlah kecil • Penglibatan dalam kalangan Datu Sarawak • Beberapa gelaran baru diwujudkan • Sistem pecah perintah • Pembesar tidak lagi megutip cukai • Tiga kategori masyarakat; Melayu, Iban, • Pembesar diberikan gaji dan peranan Cina membantu pentadboran • Melayu = Pentadbiran • Mengekalkan semua undang undang • Cina = Ekonomi tempatan dan adat • Iban = Keselamatan • Jawatan tertinggi masyarakat Iban, Sabah Temenggung • Membahagikan ketua ketua • Orang Cina = Kapitan, Kangcu • Dua kategori ; diakui dan tidak diakui Sabah • Ketua Anak Negeri yang diakui diserap • Berasas peribumi dalam pentadbiran dan dibayar gaji • Pentadbir dikenali Penolong Pegawai • Ketua Anak Negeri yang tidak diakui tidak Daerah dibayar gaji • Pentadbiran kerajaan peringkat tempatan • Institusi Ketua Anak Negeri, Ketua • Ketua etnik dipilih berdasarkan personaliti Kampung, Makhamah Anak Negeri dan kepakaran

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 17

19. Jelaskan perundangan di Sarawak dan Sabah. Pertanian komersial • Negeri-negeri Melayu; lada hitam, buah Sarawak pala, cengkih, tebu, kopi, kelapa sawit, • 1842 - Undang undang lapan perkara tanaman teh • Makhamah diwujudkan • Seberang Perai pusat pengeluaran gula • Diadili Raja dan dibantu Ketua Majistret • Sime Darby dan Guthrie. • Makhamah Residen • Sarawak; lada hitam, sagu • Makhamah Adat • Sabah; tembakau • 1911 – Makhamah Cina diwujudkan • London Borneo Tabacco Company Sabah Getah • Undang undang barat dan tempatan • Selepas kejatuhan harga kopi • Makhamah Majistret dan Makhamah • Negeri-negeri Melayu Anak Negeri • Guthrie, Sime Darby, United Plantations • Makhamah Majistret – Undang undang • Sarawak; tidak mengalak pembukaan barat lading getah oleh syarikat asing • Diadili Pegawai daerah • Sabah; ditanam di Taman Percubaan • Makhamah Anak Negeri diadili Ketua Kerajaa Anak Negeri • British North Borneo Para Rubber, British North Borneo Company BAB 6:KESAN PENTADBIRAN BARAT TERHADAP EKONOMI DAN SOSIAL 3. Jelaskan penggunaan teknologi dalam eknomi moden. 6.1 PENGENALAN EKONOMI MODEN Perlombongan 1. Apakah ciri-ciri sistem ekonomi moden? • Negeri-negeri melayu; kapal korek dan perlombongan hidraulik ✓ Modal yang besar • Pahang Consolidated Conmpany Limited, ✓ Tanah Malayan Tin Dredging, Gopeng ✓ Pengeluaran skala besar Consolidated ✓ Penggunaan tenaga buruh ramai • Melebur bijih timah; Eastern Smelting ✓ Pengunaan teknologi moden Company • Sarawak; kaedah moden, kilang antimoni 2. Huraikan tentang modal dalam ekonomi di Bau moden. • Sabah; terowong Tanjung Kubong Pertanian Perlombongan • Negeri negeri Melayu • Negeri-negeri Melayu; emas, arang batu, • H.N. Ridley’ teknik torehan ibedem atau bijih timah. torehan tulang ikan kering. • Pemintaan bijih timah tinggi, British ubah • Memperkenalkan teknik membungkus undang undang. anak anak pokok getah dalam arang yang • Malayan Tin Dredging, Gopeng lembap. Consolidated • Sarawak; masih mengekalkan pertanian • Sarawak; emas, antimoni., arang batu, tradisional petroleum • Sabah; mengasingkan daun tembakau • Syarikat Borneo Berhad, The Anglo Saxon mengikut mutu Petroleum Company • Sabah; emas, arang batu • Syarikat Cowrie Harbour Coal

REVISI PANTAS SEJARAH TINGKATAN 3 © CHEKGU ANAS 18

4. Huraikan tentang buruh dalam ekonomi • Boustead and Company Ltd – Biji timah, moden. gula, getah • Guthrie & Co. Ltd – Kopi, Getah Perlombongan • Harrison & Crosfield Ltd – Getah • Negeri-negeri Melayu; mengisi • Borneo Cp Ltd – Biji timah,,Getah kekosongan perlombongan bijih timah • Sime Darby & Co Ltd – Bijih timah, Getah • Sarawak; orang Cina dibawa masuk Enakmen Tanaman Padi 1917 melombong emas dan antimoni • Diperkenalkan oleh British • Sabah; orang Cina di sector perlombongan • Penduduk hanya mengusahakan tanaman Pertanian padi • Negeri negeri Melayu • Mengelakkan menjadi pesaing kepada • Orang india atasi ekkurang buruh di lading pelabur Eropah getah • Menyekat bantuan kredit pertanian • Sarawak; Orang Cina Foochow, Orang • Petani mengalami masalah hutang Jawa di lading getah • Tanah tanah tergadai dan dipindah milik • Sabah; Orang Cina bekerjad diladang tembakau 6.2 PENTADBIRAN BARAT BERKAITAN EKONOMI • Membentuk Lembaga Penasihat Orang Cina 7. Senaraikan pentadbiran barat berkaitan eknomi. 5. Huraikan tentang pengeluaran skala besar berciri eksport. ✓ Perundangan ✓ Jabatan dan Agensi Kerajaan Perlombongan ✓ Syarikat Perwakilan • Negeri-negeri Melayu; pengeluaran ✓ Sistem Kewangan dan Insurans pelombong biji timah Eropaj meningkat, manakal Pelombong Cina menurun. 8. Jelaskan tentang perundangan tanah dalam • Sarawak; pengeluaran arang batu dan ekonomi. petroleum meningkat secara besaran. • Pengeluaran bijih timah di Tanah Melayu Negeri negeri Melayu menyumbang 55% daripada jumlah • Akta Tanah Simpanan Melayu keluaran dunia. • Residen boleh mengisytiharkan mana Pertanian mana tanah sebagai hak orang melayu. • Negeri negeri Melayu; peningkatan • Tanah tidak boleh dijual, dipajak gadai jumlah keluasan lading getah dari 1901- kepada bukan Melayu 1912. Sarawak • Sarwak; tanaman tradisional seprti • Land Order kelapa, lada hitam dan tembakau ditanam • Hak milik tanah simpanan peribumi meluas. diwartakan • Sabah; tanaman getah meluas. • Melindungi kepentingan masyarakat peribumi 6. Huraikan tentang tanah dalam ekonomi • Land Settlement Order moden. • Land Order 1948 Sabah Tanah • Urusniaga sebelum 1888, peribumi – • Kawasan hutan yang belum diterokai Eropah tidak sah serta terpisah dari petempatan • Proklamasi III Perlindungan Hak peribumi • Syarikat pelaburan; • Melindungi hak dan kepentingan peribumi

8. Jelaskan tentang perundangan buruh dalam 11. Jelaskan tentang sistem kewangan dan ekonomi. insurans.

• Buruh cina – lombong bijih timah – Sistem • 1580 – Mata Wang Sepanyol – NNS NNM Kontrak • 1897 – Mengeluarkan wang dibawah • Buruh India – ladang getah – Sitem Ordinan VIII Kangani • Mengeluarkan mata wang NNS, hapus mata wang kerajaan Melayu Sistem Kontrak • 1903 – Dolar Selat diganti Dolar Malaya • Dibawa masuk oleh majikan • Sistem perbankan – modal negara luar • Tambang perjalanan, makanan, pakaian, disalurkan ke NNM tempat tinggal disediakan majikan • Syarikat perkapalan memerlukan insurans Sistem Kangani maritime • Kangani – ketua, tadil, mandur • Syarikat Royal Insurance Company (1860) • Pemilik ladang getah hantar Kangani ke India, cari tenaga buruh 6.3 KESAN EKONOMI AKIBAT PENTADBIRAN • Kangani menguruskan tambang dan BARAT perjalanan ke majikan • Jabatan Hal Ehwal Cina 12. Jelaskan kesan ekonomi terhadap sistem • Ordinan Buruh Ontrak pengangkutan. • Tabung Imigran India Kereta api 9. Jelaskan tentang jabatan dan agensi kerajaan. • NNM; 1885-1896; Lombong – pelabuhan, menghubungkan Bandar • Jabatan Pertanian – memajukan tanaman • 1897-1909; Hubungkan utara Tanah ekonomi, industri getah Melayu dan selatan • Institusi Penyelidikan Getah Malaya • 1910-1931;Hubung seluruh Tanah Melay, (RRIM) Membawa penumpang • Jabatan Parit dan Tali air – meningkatkan • Sabah; Hubung Beaufort dengan Jesselton keberkesanan pengairan dan Tenom. Untuk kegiatan pembukaan • Jabatan Pos dan Telegraf ladang • Jabatan Kereta Api Tanah Melayu • Sarawak; Hubung Bau dan Kuching Jalan raya 10. Jelaskan tentang syarikat perwakilan. • NNM; Kuala Lumpur dengan Pelabuha Klang • Pemodal membawa masuk modal asing • 1902 – jalan raya lebih lebar; peningkatan yeng besar penggunaan kenderaan • Mengimport barangan secara terus • 1911 - menghubungkan bandar Bandar, • Syarikat Perwakilan – Gedung Perwakilan kawasan sumber ekonomi • Memiliki rangkaian sistem kewangan, • 1939 – menghubungkan seluruh negeri insurans, syarikat penyelidikan, • Banyak penempatan, kawasan lading, perdagangan antarabangsa perlombongan dibuka • Hubungan erat dengan syarikat • Sarawak– Kawasan berbukit, paya. Kos perdagangan yang tinggi • Sabah – Hubungkan bandar di pantai barat, Jesselton, Sandakan, Kudat, Lahad Datu, Tawau

Pengangkutan udara dan laut 16. Jelaskan kesan sosial akibat perkembanga • NNM; Penerbangan awam – Syarikat ekonomi. Wearne Air Service • Perkhidmatan domestic Singapura, Kuala ✓ Perkembangan bandar Lumpur, Pulau Pinang • Perkembangan sistem pengangkutan • Perkhidmatan Kapal Wap – Syarikat • Rangkaian landasan kereta api dan jalan Straits Steamship raya • Membawa bekalan makanan, buruj dan • Perniagaan dan perdagangan antara jentera untuk perlombongan bandar berkembang pesat • Sarawak; perkapalan – Singapore and • NNM; Kuala Lumpur, Seremban, Taiping, Sarawak Steamship Company Ipoh • Kapal terbang air; hubung Kuching dan • Sarawak; Kuching, Sibu Miri Singapura • Sabah; Jesselton ditukar nama Kota • Sabah; syarikat perkapalan – Straits Kinabalu Steamship – mengangkut barang dan ✓ Masyarakat berbilang kaum penumpang Orang Melayu • Kampung, bandar, pekan 13. Jelaskan kesan ekonomi terhadap keudahan • Pertanian, perikanan, perniagaan, pelabuhan. perusahaan, hartanah, perbankan, ahli profesional • NNM; peningkatan eksport bijih timah Orang Cina dan getah menjadikan pelabuhan • Bandar, pekan P.Pinang, Kuala Sepetang, Port Dickson, • Pertanian, perniagaan, perusahaan, harta Melaka, Singapura, Klang sebagai pusat tanah, perbankan, jawatan tinggi kerajaan pelabuhan penting Orang India • Sarawak; Pelabuhan Kuching, Rajang, • Perladangam, pecan, bandar Bintulu dan Miri • Perladangan, pengangkutan, sector • Sabah; Pelabuhan Labuan, Kota Kinabalu, kerajaan, swasta Tawau , Lahad Datu, Sandakan ✓ Pendidikan • Sistem pendidikan vernakular – 14. Jelaskan kesan eknomi terhadap menggunakan bahasa ibunda sebagai telekomunikasi. pengantar • NNM; talian telegraf antara KL dan • NNM; Sekolah vernakular Melayu Melaka (1886), Pos KL (1880-an) • Sekolah Vernakular Cina • Sarawak; telegraf antara Kucing dan • Sekolah Vernakular Tamil Singapura • Sekolah Inggeris • Sabah; telegraf dan radio di bandar besar • Kolej Melayu Kuala Kangsar, Maktab Perguruan Sultan Idris 6.4 KESAN SOSIAL AKIBAT PERKEMBANGAN • Sarawak; 20 sekolah mubaligh, sekolah EKONOMI Melayu, Madrasah Melayu, Sekolah Cina • Sabah; sekolah mubaligh Kristian, sekolah 15. Senaraikan kesan sosial akibat ekonomi. kanak kanak perempuan, sekolah Melayu

✓ Perkembangan bandar ✓ Masyarakat berbilang kaum ✓ Pendidikan ✓ Perkhidmatan kesihatan ✓ Pembinaan penjara

✓ Perkhidmatan kesihatan • NNM; Hospital kerajaan pertama di Taiping • Hospital Selangor, Pahang, Kuala Lumpur • Insitut Pernyelidikan Perubatan • Hospital tung Sin • Hospital persendirian dibina • Sanitary Board – mengawasi kebersihan dan kesihatan Kuala Lumpur • Jabatan Kesihatan mengawasi aspek kesihatan • Sarawak; Hospital di Kuching dan Sibu • Hospital Raja Brooke Memorial • Sabah; Hospital di Kota Kinabalu, Sandakan, Beaufort, Tawau, Kudat • Perkhidmatan dispensari ✓ Pembinaan penjara • NNM; Pulau Pianng sebagai tempat penempatan banduan SHTI dari india • Banduan dijadikan bekalan tenaga buruh murah • 1790, banduan ditempatkan di Fort of Cornwallis, Pulau Pinang • NNMB; Penjara Taiping • Sarawak; Penjata Sibu atau Rumah Pasong • Rumah Pasong ditadbir oleh Pegawai Daerah • Sabah; The Square Tower • Menempatkan pesalah yang dijatuhi hukuman

BAB 7: PENENTANGAN MASYARAKAT 3. Jelaskan penentangan Yamtuan Antah TEMPATAN ✓ Latar belakang 7.1 MATLAMAT DAN BENTUK PENENTANGAN • Tunku Antah • Anak Raja Radin Yamtuan Besar Negeri 1. Jelaskan matlamat dan bentuk penentangan Sembilan masyarakat tempatan • Dilantik Yamtuan Besar Negeri Sembilan ✓ Sebab penentangan ✓ Matlamat perjuangan • Menggugat kedaulatan bangsa • Mempertahakan hak dan kedudukan • Bimbang British meluaskan kuasa pemerintah tempatan ✓ Peristiwa • Mengembalikan den mengekalkan sistem • Memimpin 4000 pengikutnya untuk pemntadbiran tradisional menentang Dato’ Kelana • Menentang pentadbiran dan peraturan • British berjaya mengalahkannya di Paroi baharu dan Bukit Putus ✓ Bentuk penentangan • Pada 1876, beliau berunding dengan • Penentangan bersenjata Gabenor Negeri-Negeri Selat, William • Mencabar Perjanjian Jervouis • Sistem Perundangan • British melantik Yamtuan Antah sebagai Yamtuan Besar Seri Menanti 2. Jelaskan penentangan Dol Said. 4. Jelaskan penentangan Dato Bahaman ✓ Latar belakang • Abdul Said bin Omar ✓ Latar belakang • Penghulu Naning Seri Merah Raja Dol Said • Abdul Rahman bin Imam Noh • Suku Semelenggang • Pembesar Temerloh ✓ Sebab penentangan ✓ Sebab penentangan • Bayaran cukai hasil tahunan 1/10 • Hilang hak mengutip cukai • Mendakwa Naning merupakan negeri • Pembinaan balai polis tanpa pengetahuan merdeka ✓ Peristiwa ✓ Peristiwa • Melancarkan gerakan menentang British • Membuat muafakat dengan Yamtuan • Dibantu Tok Gajah dan Mat Kilau Muda Raja Ali Rembau, Pembesar Seri • 1894; berjaya menawan Kuala Tembeling Menanti, Penghulu Gemenceh, Dato' dan Jeram Ampai Kelana Sg Ujong, Penghulu Remai dan • British menghantar Kolonel Walker Rechat, Penghulu Linggi, Johol dan Ulu sebagai tindak balas Muar • Berjaya menawan semula Jeram Ampii • Mengumpul 4000 hulubalang Melayu • Berundur ke Kelantan dan Terengganu • 1831; Perang Naning Pertama, berjaya mengalahkan British • British berjaya memecahbelah permuafakatan • British berjaya takluki Tabuh dan satukan Naning dengan Melaka

5. Jelaskan penentangan Rentap. 7. Jelaskan penentangan Tok Janggut.

✓ Latar belakang ✓ Latar belakang • Libau • Haji Hassan bin Munas • Rentap – Penggoncang dunia • Kampung Jeram, Pasir Puteh • Raja Ulu dan raja Darat • Pendidikan pondok di Kelantan dan di • Pemimpin orang Iban Mekah ✓ Sebab penentangan ✓ Sebab penentangan • Dituduh lanun • Kekerasan pentadbiran Encik Abdul Latiff, • Penempatan Iban dihapuskan Ketua Jajahan Pasir Puteh ✓ Peristiwa • Peraturan cukai • 1853; Menyerang kubu James Brooke di • Bersemangat jihad Nanga Skrang ✓ Peristiwa • Alan Lee , pegawai James Brooke • 29 April 1915, Tok Janggut mengadakan terkorban mesyuarat di Kampung Tok Akib untuk • 1854; James Brooke menyerang kubu memboikot pengenalan sistem cukai Rentap di Sungai Lang, • Merancang menyerang Pasir Puteh dan • Rentap berundur ke Bukit Sadok mendapat sokongan dari Haji Said, • 1857; Charles Brooke menyerang Rentap Penghulu Adam dan Che Ishak di Bukit Sadok • British menyerang kubu di Kampung • 1858; serangan kali kedua dan 1861; Dalam Pupuh Saring ketiga ke atas kubu Rentap di Bukit Sadok • Tok Janggut terkorban • Rentap berundur ke Entabai • Meninggal dunia beberapa tahun 8. Jelaskan penentangan Mat Salleh kemudiannya. ✓ Latar belakang 6. Jelaskan penentangan Sharif Masahor. • Mohammad Salleh • Inanam Sabah ✓ Latar belakang • Keturunan Bajau dan Suluk • Pembesar Sarikei ✓ Sebab penentangan • Dilantik Sultan Abdul Mumin Brunei • Mengambil alih hak memungut cukai • Berasal dari Kampung Igan • Pembesar kehilangan kuasa ✓ Sebab penentangan • Rundingan gagal • Kewibawaan tergugat • Dianggap mengancam kepentingan SBUB • Mahu mengusir James Brooke ✓ Peristiwa ✓ Peristiwa • 1897; menyerang British di Pulau Gaya • 1860, Sharif Masahor mengadakan • Membina kubu di Ranau pakatan sulit menggulingkan Brooke • November 1897; menyerang Ambong. • Mengajak orang Melayu dan orang Dayak • 1898; Cowie mengadakan rundingan menyertai pakatan dengan Mat Salleh di Menggatal • Sharif Masahor menggunakan jalan laut • Membenarkan Mat Salleh mentadbir menyerang Kuching dari arah barat, Tambunan • Dato' Patinggi Abdul Ghapur menyerang • SBUB tidak menepati janji tersebut dari arah timur dengan mengambilalih Tambunan • Brooke berjaya patahkan serangan • SBUB menyerang Mat Salleh di Teboh mengguna kapal perang dan senjata Tambunan secara besar-besaran moden • 1900; Mat Salleh gugur dalam • Kedua-dua tokoh ini dibuang negeri pertempuran di Tambunan

9. Jelaskan penentangan Mat Sator • Dato Maharaja Lela, Dato sagor, Pandak Indut dan Siputum dijatuhi hukuman ✓ Latar belakang gantung sampai mati • Orang kanan dan Ketua Leftenan Mat • Sultan Abdullah, Raja Ismail dan Ngah Salleh Ibrahim dibuang negeri • Pemimpin Kadazandusun di Tambunan • Mat Jator 11. Jelaskan penentangan Abdul Rahman ✓ Sebab penentangan Limbong. • Memperjuang kedaultan tanah air • Meneruskan perjuangan Mat Salleh ✓ Latar belakang ✓ Peristiwa • Ketua gerakan Kebangkitan tani • Membina kubu di Kampung Kapayan • Haji Abdul Rahman bin Abdul Hamid bin Lama Haji Abdul Qadir • Melambatkan serangan British • Haji Abdul Rahman Limbong • 1990; British berusaha menamatkan • Patani dan Terengganu kebangkitan • Meninggal dunia di Makkah • Mat Sator dan pengikut berudndur ke ✓ Sebab penentangan Sungai Sunsuron • Menentang pengenalan pentadbiran • April 1900; Mat Sator menawan Kudat barat • British menyerang balas • Menolak undang undang tanah yang • Mat Sator terkorban berlawnaan hokum syarak ✓ Peristiwa 10. Jelaskan penentangan Maharaja Lela. • Memohon Lesen Wakil (pleader) untuk menjadi wakil tertuduh ✓ Latar belakang • Bertindak sebagai peguam bagi mewakili • Dato’ Maharaja Lela Pandak Lam penduduk Ulu Telemong yang diwakili • Keturunan Daeng Salili anak Raja Bugis renjer hutan • Orang Besar Berlapan Perak • Kegagalan pihak peguam cara(pendakwa) ✓ Sebab penentangan dan hakim menjelaskan pertanyaannya • Residen mengambil alih kuasa Sultan menyebabkan perbicaraan ditangguh dan • Pengambilan hak mengutip cukai berakhir tanpa keputusan • Mencabuli dat resam orang Melayu • Akhirnya perbicaraan ditamatkan dengan ✓ Peristiwa keputusan berpihak kepada Haji Abdul • 16 Oktober 1874; Sultan Abdullah Rahman Limbong berusaha memansuhkan Perjanjian • Berlaku Kebangkitan Tani 1928, beliau Pangkor, namun gagal dituduh sebagai penghasut dan ditangkap • Sultan Abdullah dan pembesar • Beliau dibicara dan dibuang ke Makkah bermesyuarat untuk menghapuskan J.W.W Birch • 2 November 1875; J.W.W Birch dan pebngikutnya menampal penisyitiharan mengambil hak memungut cukai di Pasir Salak • Dato Maharaja Lela dan pengikut mengambil kesempatan untuk membunuhnya • J.W.W Birch dibunuh

7.2 SISTEM PENTADBIRAN BARAT YANG 13. Huraikan kesan pentadbiran terhadap MEMBERI KESAN TERHADAP KUASA Perundangan. PEMERINTAHAN DAN KEHIDUPAN ✓ Naning 12. Huraikan kesan pentadbiran barat terhadap • Melaksanakan undang undang Barat kuasa pemerintahan. • Telah mencabar bidang kausa perhakiman Dol Said dan Adat Perpatih. ✓ Negeri Sembilan ✓ Pahang • Kedudukan Yamtuan Antah tercabar • British mendirikan balai polis • Menempatkan Pegawai Majistret dan • Kedudukan Dato Bahaman sebagai Pemungut Hasil penguasa undang undang tergugat • British menyatukan semua daerah – ✓ Perak Persekutuan Negeri Sembilan • Pembinaan balai polis ✓ Pahang • Perlantikan Kapten Speedy sebagai • Kuasa pembesar hilang Penolong residen Larut • Daerah di bawah pentadbiran Pemungut • Ngah Ibrahim diminta menerima nasihat Cukai dan Majistret. Kapten Speedy • Sultan Ahamad dipaksa melucutkan jawatan Dato Seri Perkasa Pahlawan 14. Huraikan kesan pentadbiran terhadap Sematan daripada Dato Nahaman kewangan. ✓ Perak • JWW Birch memaksa Sultan Abdullah ✓ Perak • Tandatangan perjanjian surat • Pembatalan pajakan pungutan cukai pengisyitaharan • Larangan mengutip cukai • Memberi Residen British peluang • Menjejas pendapatan Sultan Abdullah dan mentadbir hasil negeri Ngah Ibrahim ✓ Terengganu ✓ Pahang • Perlantikan Penasihat British dan • Tidak dibenarkan mengutip cukai Penolong Penasihat British • Pembesar mendapat elaun bukanan yang • Hubungan luar dikuasai oleh British. sangat kecil ✓ Kelantan • Dato Bahaman tidak berpuas hati dengan • Pembentukan jajahan dan ketua jajahan bayaran elaun • Perpindahan pusat pentadbiran jajahan • Membuat bantahan untuk tidak akan pasir Puteh mematuhi keputusan Majlis Mesyuarat • Engku Besar Jeram mendapat jawatan Negeri yang rendah. ✓ Sarawak 15. Jelaskan kesengsaraan masyarakat yang • Brooke melibatkan penduduk tempatan dihadapi kesan pentadbiran barat. dalam pentadbiran • Perlantikan Datu Patinggi, Datu Bandar ✓ Pasir Puteh dan Datu Temenggung • Sebelum pentadbiran British ✓ Sabah - Cukai hasil keluaran. • Menggugat pentadbiran Mat Salleh - Hasil sikit, cukai sikit. Tanah tidak • Mat Salleh dibenarkan mentadbir diusahakan, tiada cukai Tambunan - 40 sen – 1.20 ringgit seekar. • SBUB mengambil semula Tambunan • Selepas kedatangan British - Perlu melapor keluasan sawah padi

- Terdapat kadar cukai mengikut jenis ✓ Kubu pertahanan tanaman dan ternakan • Yamtuan Antah ; kubu di Paroi dan Bukit - Pejabat bayaran jauh dan dibuka pada Putus. waktu pejabat sahaja • Kubu semula jadi; terletak di atas bukit - Penduduk akan didenda sekiranya tidak tinggi, halangan ranjau, pokok tumbang membayar cukai dan berbukit bakau. - Bercanggah dengan nilai hidup tempatan • Mat Sator, kubu dikenali Kota Mat Sator ✓ Sarawak di Kampung Kapayan lama • Mengenakan cukai kepada orang Iban • Terletak di tebing Sungai Sunsuron • Mengarahkan rumah Panjang dibina • Rentap ; kubu Bukit Sadok dikawasan sempadan Sarawak • Kawasan curam dan berbukit tinggi, • Menjejaskan kegiatanan tanaman dikelilingi hutan rimba, kayu belian dua • Barangan dirampas kaki tidak ditembusi peluru. • Dikenakan denda sebanyal 10 kati • Menggunakan Meriam “Bujang Timpang ✓ Sabah Berang” • Menindas orang Murut ✓ Persenjataan • Dilarang membuka tanah baharu untuk • Dol Said; mempunyai bantuan pertanian dan petempatan ketenteraan dari rembau dan Naning • Kekurangan bekalan beras dan makanan • Senapang jenis flintlock dan snider riffles harian serta Meriam kecil (lela rentaka) • Bayaran menyukat tanah dikenakan • Mudah dibawa ke medan perang dan • Suami isteri tinggal berasingan dipisahkan serangan hendap dengan aliran sungai. ✓ Perundangan • Didenda $1.00 setiap kali berjumpa • Haji Abdul Rahman Limbong; memohon lessen pleader bagi membela petani di makhamah 7.3 PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN • Menyatakan tanah “Hal Allah SWT” TERHADAP KUASA BARAT • Menyatakan sisitem percukian betentangan dengan syarak dan 16. Huraikan kekuatan penentangan masyarakat menunyuk mengikut huku Islam tempatan. 17. Huraikan kelemahan penentangan ✓ Muafakat masyarakat tempatan. • Dato Maharaja Lela bermuafakat dengan Sultan Abdullah, Ngah Ibrahim, Dato ✓ Penentangan bersenjata Sagor dan pembesar Melayu. • Yamtuan Antah; British menggunakan • Bermsyuarat di Durian Sebatang, dan di Meriam yang besar dan telah rumah Dato Sagor. menghancurkan kubu pertahanan • Bersumpah dengan meminum air keris • Kehabisan peluru dan kekurangan ubat bagi menyimpan rahsia pakatan. bedil. • Berjaya membunuh JWW Birch • Rentap; ditewaskan dalam serangan • Sharif Masahor mendapat bantuan Dato ketiga Patinggi Abdul Gapur untuk menyerang • Brooke menggunakan Meriam tembaga Kanowit “Bukit Sadok: • Berjaya membunuh dia orang pegawai • Angkatan tentera lebih besar British

✓ Ancaman Perundangan barat ✓ Pemantapan kuasa barat • Haji Abdul Rahman Limbong • Seluruh negeri Melayu dikuasai oleh • Berlaku kebangkitan Tani. British • Isytihar perang terhadap British, • Brooke Berjaya meluaskan kuasa di menduduki balai polis, bangguna kerajaan Sarawak dan mengibarkan bendera merah. • Sabah dikuasai oleh SBUB • Haji Abdul Rahman ditangkap dan dibicarakan sehingga dibuang negeri ke 19. Huraikan kesan penentangan masyarakat Mekah. terhadap masyarakat tempatan. ✓ Gagal mentafsir Perjanjian • Dato Maharaja Lela; Sultan dan pembesar ✓ Pemerintah dan pembesar tempatan gagal mencabar Perjanjian Pangkor • Hilang jawatan dan kedudukan • Perlu mendapatkan sokongan British • Kehilangan jiwa • British tidak memberi masa yang cukup • Dibuang negeri untuk Pembesar Melayu mentafsir ✓ Kedudukan raja dan pembesar di perjanjian. beriperhatian ✓ Tipu muslihat • Memperkenalkan Durba – Memberi • Tok Janggut; British mendesak Sultan peluang menyuarakan pandangan Muhammad iV untuk mengisyitihar Tok • Bahasa Melayu menjadi Bahasa rasmi dan Janggut sebagai penderhaka. menggunakan tulisan jawi dalam surat • Sbeagai tipu muslihata menakutkan menyurat rakyat. ✓ Menjadi inspirasi • Mat Salleh; SBUB membenarkan Mat • Keberanian Salleh mentadbir Tambunan, tetapi telah • Memberi semangat diambil semula setahun kemudian.

7.4 KESAN PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN

18. Huraikan kesan penentangan masyarakat terhadap pentadbiran British.

✓ Kerugian akibat peperangan • Perang Naning – 1000 000 pound sterling • Perang Perak – 400 000 pund sterling • Perang Pahang – 7000 pound sterling ✓ British lebih berhati hati dalam pentadbiran • Lantik Residen yang berpengalaman • Menubuhkan Majlis Mesyuarat Negeri • MMN – badan penasihat Sultan ✓ Merombak semula skim penempatan pegawai • Pegawai British harus mengetahui adat istiadat Melayu • Menubuhkan Kolej Melayu Kuala Kangsar • Aristokrat Melayu m,enyertai Perkhidmatan Awam Tanah Melayu • Perkhidmatan Tadbir Melayu melibatkan orang Melayu

• Menegaskan Siam tidak ada sebarang BAB 8: KEBIJAKSANAAN RAJA DAN PEMBESAR kuasa ke atas Terengganu MELAYU MENANGANI CABARAN BARAT • Penghantaran emas sebagai tanda persahabatan bukan ajajahan 8.1 REAKSI PEMERINTAH NEGERI NEGERI • Mengemukana bantahan kepada Gabenor MELAYU UTARA DAN JOHOR TERHADAP Negeri Negeri Selat. TINDAKAN BARAT ✓ Kelantan • Sultan Muhammad IV menolak Perjanjian 1. Huraikan protokol sempadan Perjanjian Bangkok Bangkok. • Berasa kecewa dengan tindakan menyerahkan wilayah Tabal kepada Siam. ✓ Memecahbelahkan wilayah Negeri Negeri Melayu Utara 3. Huraikan kewibawaan Temenggung Daeng • Garis sempadan berasaskan legeh dan Ibrahim. lembah sungai • Bermula dari utara muara Sungai Perlis di ✓ Menjaga keselamatan perairan sebelah barat • Memastikan perairan sentiasa selamat • Berakhir di muara Kuala Tabal di sebelah • Memperoleh hadiah pedang keemasan Timur daripada Ratu Victoria • Pulau Langkawi dan pulau pulau • Penghargaan mewujudkan keamanan dibahagian selatan menjadi kepunyaan perairan. British ✓ Bandar Iskandar Puteri • Pulau Terutau danpulau pulau bahagian • Memindahkan pusat pentadbiran Johor utara menajdi milik siam. • Dari Teluk belanga, singapura ke Tanjung Puteri 2. Jelaskan reaksi pemerintah terhadap • Ibu negeri Johor dinamakan Bandar Perjanjian Bangkok. Iskandar puteri ✓ Memodenkan pentadbiran negeri ✓ Perlis • Mengasaskan birokrasi moden • Kehilangan wilayah Pujoh • Sistem tradisional diperkukuh • Raja Syed Alwi Jamalullai mebantah ✓ Mengeksploitasi hasil hutan keputusam tersebut. • Getah perca dijual kepada pedagang • Wilayah Pujoh sepatutnya sebahagian British Perlis • Monopoli Johor – Perdagangan getah ✓ Kedah perca • Kehilangan wilayah Sadao, Setul, Pulau ✓ Memperkenal sistem kangcu Terua, Butang dan pulau sekitar. • Mengalakkan kemasukkan orang Cina • Sultan Abdul Hamid Halim Shah berasa untuk tanaman gambir dan lada hitam tersinggung • Pengeluar gambir dan lada hitam • Tidak dibawa berunding. terkemuka • Baginda menegaskan pembahagian sepatutnya mengikut kriterian sempadan sedia ada.

✓ Terengganu • Tidak dapat diterima • Sultan Zainal Abidin III mengecam tindakan

8.2 TINDAKAN RAJA MELAYU DALAM ✓ Diplomasi Sultan Zainal Abidin MENANGANI CABARAN BARAT • Kebijaksanaan dalam rundingan • Menandatangani Perjanjian British- 4. Senaraikan tindakan Raja Melayu dalam Terangganu 1910 menangani cabaran barat. 7. Huraikan kengganan Raja Melayu menerima ✓ Tuntutan Durbar Penasihat British. ✓ Diplomasi menangani tekanan British ✓ Keengganan menerima Penasihat British ✓ Penasihat British Perlis ✓ Menggubal Undang Undang Tubuh • Meadow Frost ✓ Raja menerajui pemodenan negeri • British dan Perlis tidak terikat dengan perjanjian. 5. Jelaskan tentang tuntutan Raja Melayu • Perjanjian Perlis-British ditandatangani melalui Durbar. ✓ Penasihat British Kedah • W.G Maxwell ✓ Kuala Lumpur 1903 • Keengganan menerima beliau • Sultan Idris Murshiidul Adzam Shah, menimbulkan konflik dengan Majlis Sultan Perak kritik pemusatan kuasa Mesyuarat Negeri Residen British • Konflik membawa kepada Perjanjian • Yamtuan Besar Negeri Sembilan Kedah-British menuntut Bahasa Melayu menjadi Bahasa • Secara rasmi menjadi negeri naungan rasmi persekutuan British ✓ Pekan, Pahang 1931 ✓ Penasihat British Kelantan • Sultan Perak mendesak kuasa • J.S Mason pemerintahan dikembalikan kepada Raja • Tidak menerima Perjanjian Bangkok Raja Melayu. • British berunding mewujudkan perjanjian ✓ Klang, Selangor 1937 lain. • Yamtuan Besar Negeri Sembilan, meminta • Perjanjian antara British dan Kelantan British memberi peluang perkhidmatan 1910 kepada buruh dari alam melayu, seperti ✓ Penasihat British Terengganu orang Jawa • Enggan menerima Penasihat British • Sultan Pahang, desak british beri • Hanya menerima wakil British perhatian kepada orang Melayu yang • Berlaku Perjanian Terengganu-British tiada kerja dan tanah 1919 ✓ Seri Menanti, Negeri Sembilan • Membolehkan status Wakil British • Sultan Selangor mencadang Malay Girls menjadi Penasihat British’ College untuk memartabatkan Pendidikan golongan wanita

6. Huraikan usaha diplomasi menangani tekanan British.

✓ Diplomasi Sultan Abu Bakar • Menubuhkan Lembaga Penasihat Johor di London • Mengadakan hubungan baik dengan Kerajaan Negeri-Negeri Selat • Menemui Ratu Victoria di England

8. Jelaskan tentang Undang Undnag Tubuh yang • Jabatan Tanah dan ukur, Jabatan Audit, digubal. Pejabat Besar Pos dan Telekom, Makhamah Keadilan dan Pasukan Polis ✓ Undang Undang Kerajaan Johor Kedah • Mengandungi 64 fasal ✓ Pemodenan Terengganu • Sultan tidak boleh menyerahkan negeri • Sultan Zainal Abidin III menubuhkan kepada kuasa asing Jemaah Mesyuarat Kerajaan dan Jemaah • Agama Islam sebagai agama rasmi selama Menteri lamanya. • Pejabat Setiausaha Kerajaan, Pejabat • Kepentingan; menyediakan asas kukuh Perbendaharaan mengimbangi kuasa British dan identiti • Pejabat Persuruhjaya Keadilan, Pejabat negeri. Agama dan Pelajaran • Membentuk kerajaan yang berteraskan • Pejabat Kerja Raya dan Pejabat demokrasi Persuruhjaya Hutan

✓ Undang Undang Bagi Diri Kerajaan 8.3 USAHA PEMBESAR MELAYU DALAM Terengganu PEMODENAN NEGERI • Itqan Al-Muluk Bi Ta’dil Al-Suluk • Soal kuasa sultan, tugas pembesar, 10. Jelaskan usaha pembesar untuk kesetiaan rakyat dan peraturan dalam memodenkan negeri. negeri • Terengganu merupakan kerajaan Melayu ✓ Pembangunan sosioekonomi Islam • Long Jaafar – negeri Melayu sebagai • Islam merupakan asas perundangan pengeluar bijih timah, membina sekolah negeri Melayu Matang • Kepentingan; memantapkan pentadbiran • Ngah Ibrahim – membangunkan ekonomi dan memelihara kedaulatan negeri. bangsa, mempelajari pentadbiran moden • Mengukuhkan perpaduan dalam kalangan ✓ Pembangunan pertanian raja, pembesar dan rakyat. • Wan Muhammad Saman – mencetus idea membina terusan Alor Star ke kaki 9. Jelaskan tentang pemodenan negeri yang Gunung Jerai diterajui. • Menyebabkan banyak tanah dibuka untuk penanaman padi ✓ Pemodenan Johor ✓ Pembangunan bandar • Aspek pentadbiran, kewangan, undnag- • Dato’ Muhammad Salleh bin Perang – undang, pelajaran, kesihatan, tanah, polis melukis peta lengkap negeri Johor dan tentera • Mengasas pembukaan Bandar Maharani • Penubuhan pelbagai jabatan oleh Sultan (Muar), Endau dan Bandar Penggaram Abu Bakar membuat kerjasama dengan (Batu Pahat) Dato’ Jaafar bin Muhammad, Dato’ ✓ Pentadbiran dan Pendidikan Mohamamd Salleh bin Perang, Dato’ • Dato’ Jaafar bin Muhammad – Muhammad Ibrahim Munsyi mengarahkan bendera Union Jack • Sultan Abu Bakar ‘Bapa Pemodenan dikibarkan lebih rendah, mewajibkan Johor” pegawai British memakai pakaian rasmi • Pemodenan Kedah kerajaan Johor • Sultan Abdul Hamid Halim Shah “Bapa • Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi – Kedah Moden” Penubuhan jabatan pelajaran, • Mewujudkan Jabatan Perbendaharaan Jawatankuasa Pelajaran terdiri daripada

tokoh birokrat, agama dan masyarakat, ✓ Rejimen Askar Melayu Diraja Pendidikan wajib kepada kanak kanak. • Penubuhan melalui desakan dalam Durbar • Dato’ Abdul Rahman Andak – Mengawal tentang keperluan pasukan bersenjata hubungan Johor dan British, Penubuhan • Kompeni percubaan diwujudkan sebelum Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan menjadi Rejimen Askar Melayu Bahasa ✓ Pegawai Tadbir Melayu • Syeikhul Islam Terengganu – Memberi • Skim Perkhidmatan Tadbir Melayu nasihat dan semangat perjuangan kepada • Melatih orang Melayu dalam pentadbiran Sultan, terlibat dalam penggubalan negeri undang undang bagi Kerajaan Terengganu ✓ Mempertahan Institusi Beraja ✓ Ahli Majlis Mesyuarat persekutuan • Kebolehan bersiplomasi oleh Raja • Ahli Majlis Mesyuarat Persekutuan – • Namun nasihat British mesti diterima Golongan Bangsawan • Menuntut Pembentukan Rejimen Askar Melayu Diraja • Membuka lebih banyak peluang pekerjaan kepada anak watan ✓ Kepimpinan di Sarawak dan Sabah • Datuk Hakim Imam Abang Haji Murshidi • Memainkan peranan penting dalam pentadbiran Dinasti Brooke, hal berkaitan umat Islam • Orang Kaya-kaya Haji Mohammad Arshad • Membantu Pegawai Daerah • Menjaga keamanan, mengutip cukai, mengurus hal tanah, pertanian

8.4 KEBERKESANAN PERANAN PEMERINTAH TEMPATAN DALAM MENANGANI CABARAN BARAT

11. Nyatakan keberkesanan peranan pemerintah tempatan.

✓ Kemakmuran negeri • Pemodenan dan kemajuan Johor • Menarik ramai pelabur asing ke Johor • Kemajuan perlombongan bijih timah, pentadbiran, pelabuhann, hasil bumi ✓ Melambatkan perluasan kuasa • Penggubalan Undang Undnag Tubuh Kerajaan Johor dan Undnag undang bagi Diri Terengganu ✓ Kemajuan Pendidikan • Pendidikan bukan fokus British • Sultan mendesak mengenai kepentingan Pendidikan anak watan melalui Durbar