Tom X Numer 2 Analiza Danych Jakościowych Wspomagana Komputerowo
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
31 maja 2014 Przegląd Socjologii Jakościowej Tom X Numer 2 Analiza danych jakościowych wspomagana komputerowo pod redakcją Jakuba Niedbalskiego Polskie Towarzystwo Socjologiczne www.przegladsocjologiijakosciowej.org Przegląd Przegląd RADA NAUKOWA Socjologii Socjologii PSJ Jakościowej Jan K. Coetzee Jakościowej ©2014 PSJ • ISSN: 1733-8069 University of the Free State, Bloemfontein, South Africa wersja pierwotna ‒ elektroniczna REDAKTOR NACZELNY Tom X Markieta Domecka Krzysztof Tomasz Konecki, UŁ Numer 2 University of Surrey, UK REDAKTORZY PROWADZĄCY Jakub Niedbalski, UŁ Aleksandra Galasińska Izabela Ślęzak, UŁ Analiza danych jakościowych University of Wolverhampton, UK REDAKTORZY TEMATYCZNI wspomagana komputerowo Waldemar Dymarczyk, UŁ Piotr Gliński Marek Gorzko, US Uniwersytet Białostocki Anna Kacperczyk, UŁ pod redakcją Sławomir Magala, Erasmus Marek Kamiński University Jakuba Niedbalskiego Łukasz T. Marciniak, UŁ New York University, USA REDAKTOR Michał Krzyżanowski DZIAŁU RECENZJI Dominika Byczkowska, UŁ Polskie Towarzystwo Socjologiczne Lancaster University, UK REDAKTOR JĘZYKOWY Publikacja ukazuje się w ramach Serii Wydawniczej Aleksandra Chudzik (j. polski) Anna Matuchniak-Krasuska Jonathan Lilly (j. angielski) Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Uniwersytet Łódzki REDAKTOR STATYSTYCZNY Edycja IV – „Co po kryzysie?“. Barbara Misztal Piotr Chomczyński, UŁ Publikacja dofinansowana została ze środków PTS. University of Leicester, UK AUDYTOR WEWNĘTRZNY Rada Wydawnicza Serii: Krzysztof Podemski (przewodniczący), Anna Kubczak, UŁ Krzysztof Konecki, Jarosław Kilias, Olga Nowaczyk Janusz Mucha KOREKTA Magdalena Chudzik Akademia Górniczo-Hutnicza Magdalena Wojciechowska, UŁ Sławomir Partycki SKŁAD Prawa autorskie Magdalena Chudzik Katolicki Uniwersytet Lubelski Czasopismo oraz wszystkie zamieszczone w nim artykuły stanowią dorobek PROJEKT OKŁADKI współczesnej socjologii. Mogą zostać wykorzystane bez specjalnej zgody dla Anssi Perakyla Anna Kacperczyk, UŁ celów naukowych, edukacyjnych, poznawczych i niekomercyjnych z poda- niem źródła, z którego zostały zaczerpnięte. University of Helsinki, Finland WWW Wykorzystywanie ogólnodostępnych zasobów zawartych w naszym piśmie Edyta Mianowska, UZ dla celów komercyjnych lub marketingowych wymaga uzyskania specjalnej Robert Prus ADRES REDAKCJI zgody od wydawcy. Pobieranie opłat za dostęp do informacji lub artykułów zawartych w naszym piśmie lub jakiekolwiek ograniczanie do niego dostępu Uniwersytet Łódzki University of Waterloo, Canada jest zabronione. Autorzy nadsyłanych artykułów ponoszą odpowiedzialność Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny za uzyskanie zezwoleń na publikowanie materiałów, do których prawa au- Instytut Socjologii torskie są w posiadaniu osób trzecich. Marek Szczepański Katedra Socjologii Logotyp, szata graficzna strony oraz nazwa Przeglądu Socjologii Jakościowej Uniwersytet Śląski Organizacji i Zarządzania (Qualitative Sociology Review) znajdują się w wyłącznym posiadaniu wydaw- ul. Rewolucji 1905 r. 41/43 cy. Wszystkie pozostałe obiekty graficzne, znaki handlowe, nazwy czy lo- Piotr Sztompka 90-214 Łódź gotypy zamieszczone na tej stronie stanowią własności ich poszczególnych [email protected] posiadaczy. Uniwersytet Jagielloński 2 ©2014 PSJ Tom X Numer 2 Przegląd Socjologii Jakościowej • www.przegladsocjologiijakosciowej.org 3 SPIS TREŚCI Od redaktora Jakub Niedbalski Jan Winczorek CAQDAS – nowoczesne narzędzia wspomagania komputerowego w badaniach jakościowych 6 Wykorzystanie oprogramowania R i RQDA w jakościowo-ilościowej analizie treści orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego 138 Kamil Głowacki Artykuły Organizacja procesu badawczego a oprogramowanie do organizacji wiedzy i zarządzania projektem badawczym 162 Grzegorz Bryda CAQDAS a badania jakościowe w praktyce 12 Artur Piszek, Krzysztof Stachura Evernote: zastosowanie notatnika internetowego do badań jakościowych 196 Maciej Brosz Badanie jakościowe w warunkach niedoszacowania czasu – czyli o konieczności „podążania na skróty”. Organizacja procesu badawczego pod kątem zastosowania komputerowego wsparcia analizy danych jakościowych 40 Recenzje Jakub Niedbalski Piotr Siuda Zastosowanie oprogramowania Atlas.ti i NVivo w realizacji badań opartych na metodologii Recenzja książki: Magdalena Kamińska (2011) Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu. teorii ugruntowanej 60 Poznań: Galeria Miejska Arsenał 212 Jacek Burski, Kamil Brzeziński Kazimierz Kowalewicz Próba wykorzystania programu komputerowego QDA Miner do realizacji projektu badawczego Recenzja książki: Tomasz Ferenc (2012) Artysta jako Obcy. Socjologiczne studium artystów polskich „Cztery dyskursy o nowoczesności – modernizm peryferii na przykładzie Łodzi (XIX–XX wiek)” 82 na emigracji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej 218 Victoria Kamasa Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu. Przegląd 100 Krzysztof Tomanek Analiza sentymentu – metoda analizy danych jakościowych. Przykład zastosowania oraz ewaluacja słownika RID i metody klasyfikacji Bayesa w analizie danych jakościowych 118 4 ©2014 PSJ Tom X Numer 2 Przegląd Socjologii Jakościowej • www.przegladsocjologiijakosciowej.org 5 Od redaktora: CAQDAS – nowoczesne narzędzia wspomagania komputerowego w badaniach jakościowych Jakub Niedbalski owe technologie w istotny sposób przeobra- Natomiast na rodzimym rynku wydawniczym nie Uniwersytet Łódzki Nżają proces prowadzenia i realizacji badań ma jak do tej pory zbyt wielu publikacji odnoszą- naukowych. Dotyczy to nie tylko dyscyplin ścisłych cych się do programów CAQDAS. W polskiej litera- Od redaktora: czy przyrodniczych, ale też społecznych i humani- turze metodologicznej występują jedynie pojedyn- stycznych (Hammersley, Atkinson 2000; Babbie 2003; cze opracowania dotyczące tego tematu (Trutkow- CAQDAS – nowoczesne narzędzia wspomagania Silverman 2008; Denzin, Lincoln 2009; Kubinowski ski 1999; Bieliński, Iwińska, Rosińska-Kordasiewicz komputerowego w badaniach jakościowych 2010). Jednym z takich kierunków jest dynamiczny 2007; Niedbalski, Ślęzak 2012; Brosz 2012; Niedbal- rozwój oprogramowania wspomagającego analizę ski 2013; 2014). Dlatego powiększanie się grona osób danych jakościowych, który na świecie widoczny zarówno korzystających z oprogramowania kom- Abstrakt Już od dłuższego czasu obserwuje się rosnące zainteresowanie badaczy, naukowców, ale także prak- jest od przeszło dwóch dekad. W ciągu tego czasu, puterowego, jak i zainteresowanych jego wdroże- tyków prowadzących badania jakościowe narzędziami, które mogłyby wspomóc proces analityczny. wychodząc naprzeciw środowisku naukowemu, po- niem w planowanych i realizowanych przez siebie Mimo to tematyka CAQDAS (komputerowego wspomagania analizy danych jakościowych) nie zna- wstało wiele rozmaitych narzędzi komputerowych, przedsięwzięciach badawczych, które jak dotąd nie lazła jak dotąd swojego miejsca w zbyt wielu rodzimych opracowaniach. To skłoniło nas do podjęcia które stawały się coraz doskonalsze, oferując ich użyt- miały okazji do wymiany doświadczeń, prezenta- współpracy w szerszym gronie badaczy, czego wynikiem jest ów tom, poświęcony niniejszej proble- kownikom kolejne zaawansowane funkcje. Znajduje cji swoich dokonań, a z drugiej strony – uzyskania matyce. Znajdują się w nim teksty osób, które wzięły udział w grupie tematycznej zorganizowanej to także potwierdzenie w stale rosnącej ofercie oraz szerokiej i fachowej wiedzy w zakresie możliwości podczas XV Zjazdu Socjologicznego w Szczecinie, ale także artykuły innych badaczy posiadających możliwościach oprogramowania CAQDAS (Compu- czy sposobów zastosowania tego rodzaju narzędzi doświadczenie w stosowaniu nowoczesnych narzędzi wspomagających proces badawczy. Propono- ter-Assisted Qualitative Data Analysis Software) (Nie- informatycznych, stało się bezpośrednim powodem wany zbiór artykułów ma szansę stać się jedną z pierwszych tego typu publikacji, która zaprezentuje dbaski, Ślęzak 2012). wydania tego tomu. Niniejsza publikacja ma za za- możliwości i sposób wykorzystania różnych programów CAQDAS w badaniach opartych na meto- danie przybliżyć nowe spojrzenie na metodologię dach jakościowych. Niniejsza publikacja inspirowana jest aktualnymi badań jakościowych i przyczynić się do lepszego Słowa kluczowe CAQDAS, komputerowe wspomaganie analizy danych jakościowych, metody badań społecznych, trendami w naukach społecznych i humanistycz- zrozumienia stojących za nią idei, zwłaszcza wśród metody badań jakościowych, nowe technologie nych na świecie. Również w Polsce mamy do czy- przedstawicieli nauk społecznych i humanistycz- nienia z rosnącym zainteresowaniem zarówno nych, a także uzupełnić lukę, jaka do tej pory istnia- świata akademickiego, jak też przedstawicieli firm ła (poza nielicznymi wyjątkami) na gruncie polskiej i instytucji państwowych, które coraz częściej się- literatury dotyczącej komputerowego wspomaga- Jakub Niedbalski, doktor socjologii, adiunkt w Ka- wspomagające analizę danych jakościowych (Wydawnictwo UŁ, gają po różnego rodzaju narzędzia komputerowego nia analizy danych jakościowych. tedrze Socjologii Organizacji i Zarządzania Instytutu So- Łódź 2013) oraz Komputerowe wspomaganie analizy danych jako- wspomagania analizy danych jakościowych. Ale cjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalizuje się w kom- ściowych. Zastosowanie oprogramowania NVivo i Atlas.ti w pro- mimo że rośnie liczba badaczy, naukowców, a tak- Prezentowany tom zawiera teksty przygotowane puterowej analizie danych jakościowych, metodach