Adiyaman Ili 2019 Yili Çevre Durum Raporu

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ADIYAMAN VALİLİĞİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ

ADIYAMAN İLİ 2019 YILI ÇEVRE DURUM RAPORU

HAZIRLAYAN: ŞEH ABDURRAHMAN ÇELİKER TEKNİKER ÇED, İZİN VE DENETİM ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

ADIYAMAN - 2020

İÇİNDEKİLER Sayfa GİRİŞ ...... 1 A. HAVA ...... 4

A.1. HAVA KALİTESİ...... 4 A.2. HAVA KALİTESİ ÜZERİNE ETKİ EDEN KİRLETİCİLER ...... 7 A.3. HAVA KALİTESİNİN KONTROLÜ KONUSUNDAKİ ÇALIŞMALAR...... 10 A.3.1. Temiz Hava Eylem Planları ...... 10 A.4. ÖLÇÜM İSTASYONLARI ...... 11 A.5. GÜRÜLTÜ ...... 12 A.6. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EYLEM PLANI ÇERÇEVESİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR ...... 13 A.7. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ...... 13 B. SU VE SU KAYNAKLARI ...... 13

B.1. İLİN SU KAYNAKLARI VE POTANSİYELİ ...... 13 B.1.1. Yüzeysel Sular ...... 13 B.1.1.1. Akarsular ...... 13 B.1.1.2. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar ...... 15 B.1.2. Yeraltı Suları ...... 16 B.1.2.1. Yeraltı Su Seviyeleri ...... 16 B.2. SU KAYNAKLARININ KALİTESİ ...... 17 B.3. SU KAYNAKLARININ KİRLİLİK DURUMU ...... 17 B.3.1. Noktasal kaynaklar ...... 17 B.3.1.1. Endüstriyel Kaynaklar ...... 17 B.3.1.2. Evsel Kaynaklar ...... 17 B.3.2. Yayılı Kaynaklar ...... 18 B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar ...... 18 B.3.2.2. Diğer ...... 18 B.4. DENİZLER ...... 18 B.4.1. Deniz Kıyı Sularının Kirlilik Durumu ...... 18 B.4.2. Plajların Su Kalitesi ve Mavi Bayrak Durumu ...... 18 B.4.3. Acil Müdahale Planları ...... 18 B.4.4. Atık Kabul Tesisleri ve Atık Alma Gemileri ...... 18 B.4.5. Denizdeki Balık Çiftlikleri ...... 18 B.5. SEKTÖREL SU KULLANIMLARI VE YAPILAN SU TAHSİSLERİ ...... 18 B.5.1. İçme ve Kullanma Suyu...... 18 B.5.1.1 Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içme suyu arıtım tesisi mevcudiyeti ...... 19 B.5.1.2. Yeraltı su kaynaklarından temin edilen su miktarı ve içme suyu arıtım tesisi mevcudiyeti ...... 19 B.5.1.3. İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb...... 19 B.5.2. Sulama ...... 19 B.5.2.1. Salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı ...... 19 B.5.2.2. Damlama, yağmurlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı ...... 20 B.5.3. Endüstriyel Su Temini ...... 20 B.5.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı ...... 20 B.5.5. Rekreasyonel Su Kullanımı ...... 20 B.6. ÇEVRESEL ALTYAPI ...... 20 B.6.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Atıksu Arıtma Tesisi Hizmetleri...... 20 B.6.2. Organize Sanayi Bölgeleri ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri ...... 23 B.6.3. Katı Atık (Düzenli) Depolama Tesisleri Atıksuları İçin Önlemler ...... 23 B.6.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması ...... 23 B.7. TOPRAK KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ ...... 24 B.7.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar ...... 24 B.7.2. Arıtma Çamurlarının Bertaraf Yöntemi ...... 24 B.7.3. Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar ...... 24 B.7.4. Tarımsal Faaliyetler İle Oluşan Toprak Kirliliği ...... 24 B.8. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME...... 26 C. ATIK ...... 27

C.1. BELEDİYE ATIKLARI (KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ) ...... 27 C.2. HAFRİYAT TOPRAĞI, İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI ...... 29 C.3. SIFIR ATIK YÖNETİMİ ...... 29 C.3.1. Eğitimler ...... 29 C.3.2. Atık Getirme Merkezleri ...... 30 C.3.3. Atık Miktarları ...... 30 C.3.4. Sisteme Geçen Kuruluş Sayısı ...... 31 C.3.5. Ekipman ...... 32 C.3.6. Kompost ...... 32 C.4. AMBALAJ ATIKLARI ...... 33 C.5. TEHLİKELİ ATIKLAR ...... 35 C.6. ATIK MADENİ YAĞLAR ...... 36 C.7. ATIK PİL VE AKÜMÜLATÖRLER ...... 36 C.8. BİTKİSEL ATIK YAĞLAR ...... 38 C.9. ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER (ÖTL) ...... 38 C.10. ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALAR (AEEE) ...... 39 C.11. ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ARAÇLAR ...... 40 C.12. TEHLİKESİZ ATIKLAR ...... 40 C.12.1 Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları ...... 40 C.12.2 Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül...... 41 C.12.3 Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları ...... 41 C.13. TIBBİ ATIKLAR ...... 41 C.14. MADEN ATIKLARI ...... 42 C.15. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ...... 42 Ç. BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ ÇALIŞMALARI ...... 43

Ç.1. BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALAR ...... 43 Ç.2. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ...... 43 D. DOĞA KORUMA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK ...... 43

D.1. FLORA ...... 43 D.2. FAUNA ...... 43 D.3. ORMANLAR VE MİLLİ PARKLAR ...... 44 D.3.1. Ormanlar ...... 44 D.3.2. Milli Parklar ...... 44 D.3.3. Tabiat Parkları ...... 44 D.4. ÇAYIR VE MERA ...... 44 D.5. SULAK ALANLAR ...... 44 D.6. TABİAT VARLIKLARINI KORUMA ÇALIŞMALARI ...... 44 D.6.1. Tabiat Anıtları ...... 44 D.6.2. Tabiatı Koruma Alanları ...... 45 D.6.3. Anıt Ağaçlar ...... 45 D.6.4. Özel Çevre Koruma Bilgileri ...... 45 D.6.5. Doğal Sit Alanları ...... 45 D.7. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ...... 45 E. ARAZİ KULLANIMI ...... 46

E.1. ARAZİ KULLANIM VERİLERİ ...... 46 E.2. MEKÂNSAL PLANLAMA ...... 48 E.2.1. Çevre Düzeni Planı ...... 48 E.3. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME...... 49 F. ÇED, ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ ...... 50

F.1. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ İŞLEMLERİ ...... 50 F.2. ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ ...... 51 F.3. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ...... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. G. ÇEVRE DENETİMLERİ VE İDARİ YAPTIRIM UYGULAMALARI ...... 53

G.1. ÇEVRE DENETİMLERİ...... 53 G.2. ŞİKÂYETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ...... 54 G.3. İDARİ YAPTIRIMLAR ...... 54 G.4. ÇEVRE KANUNU UYARINCA DURDURMA CEZASI UYGULAMALARI ...... 55 G.5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ...... 55 H. ÇEVRE EĞİTİMLERİ ...... 56

ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa Çizelge A.1 – Hava kalitesi değerlendirme ve yönetiminde limit değerlerinde kademeli azaltım ve uyarı eşikleri ...... 5 Çizelge A.2 - Ulusal hava kalite indeksi kesme noktaları ...... 6 Çizelge A.3 - Ulusal hava kalitesi indeksi ...... 6 Çizelge A.4 – () ilinde 2019 yılı itibariyle sürekli emisyon ölçüm sistemleri ...... 7 Çizelge A.5 – Ankara ilinde 2019 yılında kullanılan yakıt türleri ve miktarları ...... 9 Çizelge A.6 - 2019 yılında (.....) ilindeki araç sayısı ve egzoz ölçümü yaptıran araç sayısı ...... 10 Çizelge A.7 - (.....) ilinde 2019 yılında hava kalitesi ölçüm istasyon yerleri ve ölçülen parametreler .. 11 Çizelge 8 - (.....) ilinde 2019 yılı hava kalitesi parametreleri aylık ortalama değerleri ve sınır değerin aşıldığı gün sayıları (µg/m3; CO: mg/m3) ...... 12 Çizelge B.9 – (.....) ilinin akarsuları ...... 13 Çizelge B.10 - (.....) ilinde mevcut göl, gölet ve rezervuarlar ...... 15 Çizelge B.11 – (.....) ilinin yeraltı suyu potansiyeli...... 16 Çizelge B.12 - (.....) ilinde 2019 yılı yüzey ve yeraltı sularında tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat kirliliği ile ilgili analiz sonuçları ...... 17 Çizelge B.13 – (…) ili kıyı su kütlelerinin ekolojik kalite değerlendirmesi ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Çizelge B.14 – (…) ilinde 2019 yılı itibariyle acil müdahale planı hazırlaması gereken ve onaylı plana sahip kıyı tesisi sayısı ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Çizelge B.15 – (.....) ilinde 2019 yılı itibariyle kentsel atıksu arıtma tesislerinin durumu ...... 22 Çizelge B.16 – (.....) ilinde 2019 yılı OSB, Serbest Bölgeler ve Sanayi Sitelerinde atıksu arıtma tesislerinin (AAT) durumu ...... 23 Çizelge B.17 – (….) ilinde 2019 yılı itibariyle münferit sanayiye ait atıksu arıtma tesisi (AAT) sayısı ...... 23 Çizelge B.18 – (…) ilinde 2019 yılı itibariyle arıtıldıktan sonra bertaraf edilen atıksu durumu ...... 23 Çizelge B.19 - (.....) ilinde 2019 yılı için tespit edilen noktasal kaynaklı toprak kirliliğine ilişkin veriler ...... 24 Çizelge B.20 – (.....) ilinde 2019 yılında kullanılan ticari gübre tüketiminin bitki besin maddesi bazında ve yıllık tüketim miktarları ...... 24 Çizelge B.21 - (.....) ilinde 2019 yılında tarımda kullanılan girdilerden gübreler haricindeki diğer kimyasal maddeleri (tarımsal ilaçlar vb) ...... 24 Çizelge B.22 - (.....) ilinde 2019 yılında topraktaki pestisit vb tarım ilacı birikimini tespit etmek amacıyla yapılmış analizin sonuçları ...... 25 Çizelge C.23 - (.....) ilinde 2019 yılı için il/ilçe belediyelerince toplanan ve yerel yönetimlerce (büyükşehir belediyesi/ belediye/ birliklerce) yönetilen belediye atığı miktarı ve toplanma, taşınma ve bertaraf yöntemleri ...... 28 Çizelge C.24 – 2019 yılı itibariyle hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları yönetimi ...... 29 Çizelge C.25 – 2019 yılında sıfır atık yönetimi kapsamında verilen eğitimler ...... 29 Çizelge C.26 – 2019 yılı itibariyle Atık Getirme Merkezleri ...... 30 Çizelge C.27 – 2019 yılında sıfır atık yönetimi kapsamında toplanan atık miktarı ...... 30 Çizelge C.28 – 2019 yılı itibariyle sıfır atık sistemini uygulayan kurum/kuruluş sayısı...... 31 Çizelge C.29 – 2019 yılı itibariyle sıfır atık yönetimi kapsamındaki ekipmanlar ...... 32 Çizelge C.30 – 2019 yılı itibariyle sıfır atık yönetimi kapsamında kompost üretimi bilgileri ...... 32 Çizelge C.31 - (.....) ilinde 2019 yılı ambalaj ve ambalaj atıkları istatistik sonuçları* ...... 33 Çizelge C.32 - 2019 yılında (.....) ilinde kayıtlı ekonomik işletme sayısı ...... 33 Çizelge C.33- 2019 yılında (.....) ilinde kayıtlı ambalaj atığı toplama ayırma tesisi sayısı ...... 34 Çizelge C.34 - 2019 yılında (.....) ilinde ambalaj atığı geri kazanım tesisi sayısı ...... 34 Çizelge C.35 – 2019 yılında (…) ilinde Belediyelerin Ambalaj Atık Yönetim Planı durumu ...... 34 Çizelge C.36 - 2019 yılında (…) ilinde Atık Getirme Merkezleri ile ilgili durum ...... 35 Çizelge C.37 - (.....) ilinde 2018 yılında atık işleme ve miktarı* ...... 35 Çizelge C.38 – (.....) ilinde 2018 yılı için atık madeni yağ geri kazanım ve bertaraf miktarları* ...... 36 Çizelge C.39 – (.....) ilinde 2018 yılında toplanan akümülatörlerle ilgili veriler* ...... 36 Çizelge C.40 – (.....) ilinde yıllar itibariyle toplanan atık akü miktarı (kg)* ...... 37 Çizelge C.41 - (.....) ilinde yıllar itibariyle toplanan atık pil miktarı (kg)* ...... 37 Çizelge C.42 – (.....) ilinde 2018 yılı için atık bitkisel yağlarla ilgili veriler ...... 38 Çizelge C.43 – (.....) ilinde 2019 yılında oluşan ömrünü tamamlamış lastikler ile ilgili veriler ...... 38 Çizelge C.44 – Yıllar itibariyle (.....) ilinde geri kazanım tesislerine ve Atık Yakma Tesislerine gönderilen toplam ÖTL miktarları (ton/yıl) ...... 39 Çizelge C.45 – (.....) ilinde 2019 yılı AEEE toplanan ve işlenen miktarlar ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Çizelge C.46 - (.....) ilinde 2019 yılı hurdaya ayrılan araç sayısı ...... 40 Çizelge C.47 – (.....) ilinde 2018 yılı için sanayi tesislerinde oluşan tehlikesiz atıkların toplanma ve bertaraf edilmesi ile ilgili verileri...... 40 Çizelge C.48 – (.....) ilinde 2019 yılı için ildeki demir ve çelik üreticileri, cüruf ve bertaraf yöntemi . 41 Çizelge C.49 – (.....) ilinde 2019 yılı termik santrallerde kullanılan kömür, oluşan cüruf ve uçucu kül miktarı ...... 41 Çizelge C.50 – 2019 yılında (.....) ili sınırları içinde oluşan yıllık tıbbi atık miktarı ...... 41 Çizelge C.51 - (.....) ilinde yıllara göre tıbbi atık miktarı ...... 42 Çizelge C.52 – (.....) ilinde 2019 yılında maden zenginleştirme tesislerinden kaynaklanan atık miktarı ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Çizelge C.53 – 2019 yılı itibariyle (….) ilinde bulunan atık işleme tesisi sayısı ...... 42 Çizelge Ç.54 – (.....) ilinde 2019 yılında BEKRA kuruluşlarının sayısı ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Çizelge Ç.55 – (....) ilinde 2019 yılında BEKRA bildirimleri sorgulanan kuruluş sayıları ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Çizelge E.56 – (.....) ilinde arazi kullanım sınıflandırması ...... 47 Çizelge F.57 – (.....) İlinde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2019 yılı içerisinde alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının sektörel dağılımı ...... 50 Çizelge F.58 – (.....) ilinde 2014-2019 yılları arasında verilen iade /iptal kararlarının sektörel dağılımı ...... 51 Çizelge F.59 – (.....) ilinde 2019 yılında Bakanlık Merkez teşkilatı ve ÇŞİM tarafından verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi sayıları ...... 51 Çizelge G.60 - (.....) ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından gerçekleştirilen denetimlerin sayısı ...... 53 Çizelge G.61 – (.....) ilinde 2019 yılında ÇŞİM’e gelen tüm şikâyetler ve bunların değerlendirilme durumları ...... 54 Çizelge G.62 – (.....) ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından uygulanan ceza miktarları ve sayısı...... 54

GRAFİKLER DİZİNİ Sayfa Grafik A.1 - (.....) ilinde 2019 yılında (….) istasyonu PM10 parametresi günlük ortalama değer grafiği* ...... 12

Grafik A.2 - (.....) ilinde 2019 yılında (….) istasyonu SO2 parametresi günlük ortalama değer grafiği* ...... 12 Grafik A.3 – (.....) ilinde 2019 yılında gürültü konusunda yapılan şikayetlerin dağılımı ...... 13 Grafik B.4 – (.....) ilinde 2019 yılı itibariyle plajların durumu, mavi bayrak almış plaj ve marinaların sayısı...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik B.5 - (.....) ilinde 2019 yılı belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak üzere temin edilen su miktarının kaynaklara göre dağılımı ...... 19 Grafik B.6 - (.....) ilinde 2019 yılında endüstrinin kullandığı suyun kaynaklara göre dağılımı ...... 20 Grafik B.7 – 2019 yılında (.....) ilinde kanalizasyon hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı 21 Grafik B.8 – 2019 yılında (.....) ilinde atıksu arıtma tesisi ile hizmet edilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı ...... 21 Grafik B.9 - (.....) ilinde 2019 yılında belediyelerden kaynaklanan arıtma çamurunun yönetimi ... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik B.10 - (.....) ilinde 2019 yılında sanayiden kaynaklanan arıtma çamurunun yönetimi ... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik C.11 - (…) ilinde 2019 yılı itibariyle katı atık kompozisyonu . Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik C.12 – Yıllar bazında sıfır atık yönetimi kapsamında verilen eğitimlere katılan kişi sayısı ..... 30 Grafik C.13 – Yıllar bazında sıfır atık yönetimi kapsamında toplanan atık miktarı ...... 31 Grafik C.14 – Yıllar itibariyle sıfır atık sistemine geçen kurum/kuruluş binası sayısı ...... 32 Grafik C.15 – Yıl bazında (.....) ilinde kayıtlı ekonomik işletme sayısı ...... 33 Grafik C.16 – Yıl bazında (.....) ilinde bulunan ambalaj atığı geri kazanım tesisi sayısı ...... 34 Grafik C.17 – Atık yönetim uygulaması verilerine göre ilimizdeki tehlikeli atık yönetimi* ...... 35 Grafik C.18 – Yıllar itibariyle (.....) ilinde atık madeni yağ toplama miktarları &* ...... 36 Grafik C.19 – (.....) ilinde yıllar itibariyle atık akü toplama ve geri kazanım miktarı (kg)* ...... 37 Grafik C.20 – Yıllar itibariyle (.....) ilinde geri kazanım tesislerine ve Atık Yakma Tesislerine gönderilen toplam ÖTL miktarları (ton/yıl) ...... 39 Grafik C.21 - (.....) ilinde yıllar itibariyle atık elektrikli ve elektronik eşya toplama miktarları (ton) ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik C.22 - Yıllar itibariyle (.....) ilinde AEEE işleyen tesis sayısı . Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik C.23 – (.....) ilinde 2019 yılı kül atıklarının yönetimi...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik C.24 – (.....) ilinde 2019 yılında madencilikte proses atıklarının bertarafı ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Grafik E.25 – (.....) ilinde 2019 yılı arazi kullanım durumuna göre arazi sınıflandırması ...... 46 Grafik F.26 – (.....) ilinde 2019 yılında ÇED Olumlu Kararı alınan projelerin sektörel dağılımı ...... 50 Grafik F.27 – (.....) ilinde 2019 yılında ÇED Gerekli Değildir Kararı alınan projelerin sektörel dağılımı ...... 50 Grafik F.28 – (.....) ilinde 2019 yılında verilen Çevre İzin/ Çevre İzin ve Lisans Belgelerinin konularına göre dağılımı ...... 52 Grafik G.29 – (.....) ilinde ÇŞİM tarafından 2019 yılında gerçekleştirilen planlı ve ani çevre denetimlerinin dağılımı ...... 53 Grafik G.30 – (.....) ilinde 2019 yılında ÇŞİM gelen şikâyetlerin konulara göre dağılımı ...... 54 Grafik G.31 – (.....) ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından uygulanan idari para cezaları miktarının konulara göre dağılımı ...... 55 Grafik G.32 - (.....) ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından uygulanan idari para cezaları sayısının konulara göre dağılımı ...... 55

HARİTALAR DİZİNİ Sayfa Harita A.1 – (.....) ilinde bulunan hava kirliliği ölçüm cihazlarının yerleri ...... 11 Harita C.2 – (.....) ilinde Bulunan Termik Santrallerin Yeri ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Harita E.3 – (…) ilinin Çevre Düzeni Planı ...... 49

RESİMLER DİZİNİ Sayfa Resim C.1 – (………) Termik Santrali ...... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. Resim C.2 - Beyaz Nilüfer - Nymphaea alba ...... 43 Resim D.3 - Kervançulluğu (Numenius arquata) ...... 44

GİRİŞ

Adıyaman İli Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinin batı ucunda Orta Fırat bölümü içinde yer alır. Toroslar'ın güneydoğu uzantıları üstünde yer alan Adıyaman ilinin Kuzeyinde Malatya ili (Pütürge, Yeşilyurt ve Doğanşehir ilçesi), Batıda Kahramanmaraş ili (Merkez ile Pazarcık ilçesi), Güneybatıda Gaziantep (Araban ilçesi), Güneydoğuda Şanlıurfa ili (Siverek, Hilvan, Bozova ve Halfeti ilçeleri), Doğuda ise Diyarbakır ili (Çermik ile Çüngüş ilçesi) bulunmaktadır.

Merkez ilçe dahil 9 ilçesi ile 406 köyü vardır. İlçeleri Merkez, Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kahta, Samsat, Sincik ve Tut ilçeleridir. Adıyaman ili 370 25' ile 380 11' kuzey enlemi, 370 ve 390 doğu boylamı arasında yer alır. Adıyaman ilinin yüzölçümü 7 614 km2 , göller ile 7.871 km2 olup, rakımı 669 m dir. Yüzölçümü : 7614 km2; Nüfus : 810.260’dır.

Adıyaman Merkez :Konum itibariyle de ilin merkezi bir yerinde yer almıştır. Kuzeyinde Çelikhan , sincik ilçeleri, doğusunda Kahta ilçesi, güneydoğusunda Samsat ilçesi ve Atatürk Baraj gölü ile güneyinde Fırat nehri, batısında da Besni İlçesi ile Tut İlçesi yer alır. Yüz ölçümü 1702 Km, yüksekliği ise 669 m.’dir. Adıyaman İli daha önceleri sadece kale ( Hısn-ı Mansur Kalesi ) etrafında iken bilhassa, il merkezi olduğu 1954 yılından itibaren süratle gelişmiştir.

İlçe merkezinde doğu – batı istikametinde çizilerek çizilecek bir çizgi ilçeyi yaklaşık olarak ikiye böler. Bu çizginin kuzeyi dağlık, güneyi ise ovalıktır. Ova, güneydeki Fırat nehri ve Atatürk Barajı göl kıyısına kadar devam eder. Kentin birkaç kilometre kuzeyinden itibaren kuzeye doğru gittikçe yükselen dağlık alanlar başlar. Güneydoğu torosların bir bölümü olan bu dağlar doğu – batı istikametinde uzanır. Yüz ölçümünün üçte birinden fazlasını oluşturan kuzeyindeki dağlık alanlarda yayla iklimi hüküm sürer.

Ekonomik Durumu Adıyaman’ının sanayi ile tanışma tarihi 1955’tir. Tekstil sektörü ile ilgili entegre bir tesisin kurulması amacıyla 1955 tarihinde “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk Anonim Şirketi kurulmuş ve 1967 yılında üretime geçmiştir. 1973–1975 tarihleri arasında Çimento, Süt ve Yem Fabrikası tesislerinin Adıyaman’da kurulması ile ilgili etüt proje bazında birtakım çalışmalar başlatılmıştır. Kalkınmada Öncelikli Yörelerde uygulanan devlet yardımları ve teşvikler ile temin edilen uzun vadeli ucuz maliyetli kredilerle sanayide ve yatırımlarda gözlemlenebilir bir hareketliliğin oluştuğu ancak, alınan kredilerin iyi değerlendirilememesi ve yatırımcıların yönlendirilememesi nedeniyle arzulanabilir bir yatırım hamlesinin yapılamadığı görülmektedir. 1988 yılından sonra birtakım tekstil ve un fabrikaların faaliyete geçmesiyle yatırımlarda nispi bir artışın olduğu görülmektedir. Adıyaman’ın Bugünkü Sanayi Durumu; 5084 ve 5350 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile ilgili Yasaların yürürlüğe girmesiyle yatırım artışlarında ve istihdamda büyük artışlar olmuştur. Genel olarak il ve ilçelerinde Sanayi Sicil Belgesi almış 449 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin tamamı fiili olarak üretim yapmaktadır. Sanayi yatırımları içerisinde tekstil ve gıda sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir. Özetle Adıyaman Sanayisi;

• Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olmakla birlikte son yıllarda özelikle tekstil, gıda ve mermer sektörü yatırımlarında sanayileşme eğilimi görünmektedir. • Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir. • Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir. • Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir. • Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirdiği görülmektedir. • Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır. • En önemli yer altı zenginliği petroldür. • Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün yaklaşık %20’si Adıyaman bölgesinde üretilmektedir. • Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir.

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ 1- Adıyaman Merkez Organize Sanayi Bölgesi

• Adıyaman Merkez OSB’de İlk çalışmalar 1991 yılında başlamış 1995 yılında yapılan kamulaştırma ile 150 hektar alan üzerine kurulmuştur. • 2004 yılında 34 hektarlık alan ilave edilmiş ve 2013 yılında da 107 hektarlık ilave alanla birlikte toplam alan 291 hektara ulaşmıştır. • Adıyaman OSB’de 150 sanayi parseli oluşturulmuştur. • Cazibe Merkezleri Programının yürürlüğe girmesiyle ilimize gelen yatırım yeri taleplerini karşılamak için Merkez OSB’de yer kalmadığından 3. genişletme çalışması başlatılmıştır. Genişletilecek alanın büyüklüğü 65 Hektardır.

2- Besni Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler

• Besni Organize Sanayi Bölgesi 2002 yılında yer seçim çalışmaları başlatılmış, 09.06.2005 tarihinde 230 sicil numarasıyla tüzel kişiliği tescil edilmiştir. • Besni OSB 124 hektar alandan oluşmaktadır. • Besni OSB alanı içerisinde bulunan şahıslara ait mülkiyetlerin yaklaşık % 60 lık kısmının kamulaştırma işlemi tamamlanmıştır. Kalan kısmın kamulaştırma işlemi devam etmektedir. • Besni OSB’de 47 sanayi parseli bulunmaktadır. • Besni OSB’nin imar, altyapı ve parselasyon planları tamamlanarak yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.

3- Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler

• Adıyaman Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi imar sınırı, toplamda 110 hektarlık alandan oluşmuş olup 2 etaba bölünmüştür. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylı mer’i imar planında I. etap 50 hektardan oluşurken II. etap 60 hektarlık alandan oluşmaktadır. • Toplamda 36 adet sanayi parseli bulunmaktadır. I. etap sınırları dahilinde 11 adet sanayi parseli II. etapta 25 adet sanayi parseli yer almaktadır. • I. etabın imar planı, kamulaştırma, parselasyon, altyapı ve elektrik şebekesi uygulamaları tamamlanmış olup yatırımcıların hizmetine sunulmuştur. • II. etabın imar planı ,kamulaştırma ve parselasyon uygulamaları hazırlanmış olup sadece altyapı yapım işi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının onayıyla II. etabın altyapı yapım işi ihale edilerek çalışmalara başlanacaktır.

4- Kahta Organize Sanayi Bölgesi Genel Bilgiler

• Adıyaman Kahta Organize Sanayi Bölgesi imar sınırı, toplamda 160,50 hektarlık alandan oluşmuş olup 2 etaba bölünmüştür. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca onaylı mer’i imar planında I. etap 95,69 hektardan oluşurken II. etap 64,81 hektarlık alandan oluşmaktadır. • Toplamda 71 adet sanayi parseli bulunmaktadır. I. etap sınırları dahilinde 55 adet sanayi parseli bulunmakta olup 16 adet sanayi parseli II. etapta yer almaktadır. • I. etabın imar planı, kamulaştırma, parselasyon, altyapı ve elektrik şebekesi uygulamaları tamamlanmış olup yatırımcıların hizmetine sunulmuştur. • Cazibe Merkezleri Programının yürürlüğe girmesiyle ilimize gelen yatırım yeri taleplerini karşılamak için Kahta OSB 2.etap Altyapı inşaatı Yatırım programına alınacaktır.

5- Adıyaman Mermer İhtisas OSB Adıyaman Mermer İhtisas OSB, 22/12/2017 tarihinde 340 Sicil numarası ile tescil edilmiş olup sektör grubu mermer ihtisastır. Bakanlığımızın 19/11/2017 tarih ve 4608 sayılı yer seçim talimatı ekinde yer alan iş ve işlemlerin yapılması yönünde çalışmalar başlatılmış olup kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir.

A. HAVA

A.1. Hava Kalitesi

Modern yaşamın getirdiği şehirleşmenin bir sonucu olan hava kirliliği, yerel ve bölgesel olduğu kadar küresel ölçekte de etki alanına sahiptir. Hava kirliliğinin insan sağlığına önemli etkileri olması sebebiyle, hava kalitesi konusuna tüm dünyada büyük önem verilmektedir. Hava kirliliği problemlerini çözmek ve strateji belirlemek için, bilimsel topluluk ve ilgili otoritenin her ikisi de atmosferik kirletici konsantrasyonlarını izlemek ve analiz etmek konusuna odaklanmışlardır (Kyrkilis vd, 2007). Otoritelerin hava kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi konusunda sorumluluklarının yanı sıra, halk sağlığını doğrudan etki eden bir konu olması sebebiyle, kamuoyuna iletişim araçları vasıtasıyla hava kirliliği güncel bilgilerini sunması da sorumlulukları arasındadır.

Ülkemizde dış ortam hava kalitesine ilişkin parametrelerin yönetimi Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği gereğince gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda, 2019 yılı itibarıyla geçerli olan hava kalitesi limit değerlerine ilişkin bilgi Çizelge A.1’te verilmektedir.

Ancak farklı kirleticilere ait ölçümleri anlamak bu konuda çalışan bir bilim insanı için mümkün olsa bile genel halk ve yerel otoriteler için oldukça zor olmaktadır. Bu sebeple, hava kirliliğinin/hava kalitesinin durumunu kamuoyuna açıklarken halkın kolayca anlayabileceği bir sınıflama sistemi kullanılmaktadır. Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) denilen bu sınıflama sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına göre hava kalitesi için iyi, orta, kötü, tehlikeli vb şeklinde derecelendirme yapılmaktadır. Dünyanın pek çok ülkesinde indeks hesaplanmasında kullanılan yöntem ve kriterler, kendi ülkelerinde uygulanan hava kalitesi standartlarına uygun şekilde oluşturulmuştur.

Bir ulusun hava kalitesinin iyileştirilmesi konusundaki başarısı, yerel ve ulusal hava kirliliği sorunları ve kirlilik azaltmadaki gelişmeler konusunda doğru ve iyi bilgilendirilmiş vatandaşların desteğine bağlıdır (Sharma vd, 2003a). Bir bölgedeki kirletici seviyelerini anlamak için uygun bir aracın geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu araç, vatandaşın hava kirliliği seviyesi hakkında doğru ve anlaşılabilir şekilde bilgi sağlarken, aynı zamanda ilgili otoritelerin toplum sağlığını korumak için önlem almaları konusunda kullanılabilir olmalıdır (Kyrkilis vd, 2007).

Bu amaçla, geliştirilen standart değerler, gerek uyarıcı ve anlaşılabilir olması gerekse de kullanımı açısından yaygın olarak bir indekse çevrilerek sunulabilmektedir. Belli bir bölgedeki hava kalitesinin karakterize edilmesi için ülkelerin kendi sınır değerlerine göre dönüştürdükleri ve kirlilik sınıflandırılmasının yapıldığı bu indekse Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) (Air Quality Index/AQI) adı verilmektedir. İndeks belirli kategorilerde farklı tanım ve renkler kullanılarak ifade edilmekte ve ölçümü yapılan her kirletici için ayrı ayrı düzenlenmektedir (Yavuz, 2010).

Ulusal Hava Kalitesi İndeksi, ulusal mevzuatımız ve sınır değerlerimize uygun olarak oluşturulmuştur. 5 temel kirletici için hava kalitesi indeksi hesaplanmaktadır. Bunlar; partikül maddeler (PM10), karbon monoksit (CO), kükürt dioksit (SO2), azot dioksit (NO2) ve ozon (O3) dur.

Çizelge A.1 – Hava kalitesi değerlendirme ve yönetiminde limit değerlerinde kademeli azaltım ve uyarı eşikleri KİRLETİCİ ORTALAMA SÜRE LİMİT DEĞER UYARI EŞİĞİ 2018 (µg/m3) 2019 (µg/m3) saatlik 380 350 500 µg/m3 -insan sağlığının korunması (hava kalitesinin için- temsili bölgelerinde 24 saatlik 150 125 bütün bir “bölge” -insan sağlığının korunması veya “alt bölge”de SO2 için- veya en azından 100 yıllık ve kış dönemi 20 20 km2’de –hangisi (1 Ekim’den 31 Marta küçükse- üç ardışık kadar) saatte ölçülür) -insan sağlığının korunması için- saatlik 260 250 400 µg/m3 -insan sağlığının korunması (hava kalitesinin için- temsili bölgelerinde yıllık 44 40 bütün bir “bölge” NO2 -insan sağlığının korunması veya “alt bölge”de için- veya en azından 100 km2’de –hangisi küçükse- üç ardışık saatte ölçülür) yıllık 30 30 NOX -vejetasyonun korunması ---- için- 24 saatlik 60 50 -insan sağlığının korunması için- PM ---- 10 yıllık 44 40 -insan sağlığının korunması için- yıllık 0,6 0,5 Pb -insan sağlığının korunması ---- için- yıllık 8 7 BENZEN -insan sağlığının korunması ---- için- maksimum günlük 8 10.000 10.000 saatlik ortalama CO ---- -insan sağlığının korunması için- (Kaynak: Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği)

Hava kalitesine ilişkin hava kalite indeksi karşılaştırması da Çizelge A.2’ de verilmektedir.

Çizelge A.2 - Ulusal hava kalite indeksi kesme noktaları

SO2 [µg/m³] NO2 [µg/m³] CO [µg/m³] O3 [µg/m³] PM10 [µg/m³] İndeks HKİ 1 Sa. Ort. 1 Sa. Ort. 8 Sa. Ort. 8 Sa. Ort. 24 Sa. Ort. İyi 0 – 50 0-100 0-100 0-5.500 0-120L 0-50 Orta 51 – 100 101-250 101-200 5.501-10.000 121-160 51-100 Hassas 101 – 150 251-500 201-500 10.001-16.000L 161-180B 101-260 Sağlıksız 151 – 200 501-850 501-1.000 16.001-24.000 181-240U 261-400 Kötü 201 – 300 851-1.100 1.001-2.000 24.001-32.000 241-700 401-520 Tehlikeli 301 – 500 >1.101 >2.001 >32.001 >701 >521 L: Limit Değer B: Bilgi Eşiği U: Uyarı Eşiği İyi

Çizelge A.3 - Ulusal hava kalitesi indeksi

Hava Kalitesi Sağlık İndeksi Endişe Renkler Anlamı (AQI) Değerler Seviyeleri

Hava Kalitesi ..hava ..bu renkler ile İndeksi bu aralıkta kalitesi sembolize ..ve renkler bu anlama gelir. olduğunda.. koşulları.. edilir..

Hava kalitesi memnun edici ve hava kirliliği az riskli veya hiç 0 – 50 İyi Yeşil risk teşkil etmiyor.

Hava kalitesi uygun fakat alışılmadık şekilde hava kirliliğine 51 – 100 Orta Sarı hassas olan çok az sayıdaki insanlar için bazı kirleticiler açısından orta düzeyde sağlık endişesi oluşabilir.

Hassas gruplar için sağlık etkileri oluşabilir. Genel olarak 101- 150 Hassas Turuncu kamunun etkilenmesi olası değildir.

Herkes sağlık etkileri yaşamaya başlayabilir, hassas gruplar 151 – 200 Sağlıksız Kırmızı için ciddi sağlık etkileri söz konusu olabilir.

Sağlık açısından acil durum oluşturabilir. Nüfusun tamamının 201 – 300 Kötü Mor etkilenme olasılığı yüksektir.

Sağlık alarmı: Herkes daha ciddi sağlık etkileri ile 301 – 500 Tehlikeli Kahverengi karşılaşabilir.

Çizelge A.4 – Adıyaman ilinde 2019 yılı itibariyle sürekli emisyon ölçüm sistemleri (ÇŞİM, yıl) SEKTÖR TESİS SAYISI BACA SAYISI Ağaç İşleme Tesisleri Asit Üretim Tesisleri Atık Geri Kazanım ve Bertaraf Tesisleri Cam Üretim Fabrikaları Çimento 1 2 Demir - Çelik ve Metalurji Fabrikaları Doğalgaz Çevrim ve Termik Santraller Gıda Fabrikaları Gübre Fabrikaları Kağıt Fabrikaları Kimya Fabrikaları Kireç Fabrikaları Lastik Üretim Tesisleri Otomotiv Petrol ve Petrokimya Tesisleri Şeker Fabrikaları Tekstil Fabrikaları TOPLAM

A.2. Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Kirleticiler

Hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı olarak insan sağlığını etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Günümüzde hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel sorunlar yaygın olarak yaşanmaktadır.

Yoğun şehirleşme, şehirlerin yanlış yerleşmesi, motorlu taşıt sayısının artması, düzensiz sanayileşme, kalitesiz yakıt kullanımı, topoğrafik ve meteorolojik şartlar gibi nedenlerden dolayı büyük şehirlerimizde özellikle kış mevsiminde hava kirliliği yaşanabilmektedir.

Bir bölgede hava kalitesini ölçmek, o bölgede yaşayan insanların nasıl bir hava teneffüs ettiğinin bilinmesi açısından çok büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, önemli bir nokta da, bir bölgede meydana gelen hava kirliliğinin sadece o bölgede görülmeyip meteorolojik olaylara bağlı olarak yayılım göstermesi ve küresel problemlere de (küresel ısınma, asit yağmurları, vb) sebep olmasıdır.

Renksiz bir gaz olan kükürtdioksit (SO2), atmosfere ulaştıktan sonra sülfat ve sülfürik asit olarak oksitlenir. Diğer kirleticiler ile birlikte büyük mesafeler üzerinden taşınabilecek damlalar veya katı partiküller oluşturur. SO2 ve oksidasyon ürünleri kuru ve nemli depozisyonlar (asitli yağmur) sayesinde atmosferden uzaklaştırılır.

Azot Oksitler (NOX), Azot monoksit (NO) ve azot dioksit (NO2), toplamı azot oksitleri (NOX) oluşturur. Azot oksitler genellikle (%90 durumda) NO olarak dışarı verilir. NO ve NO2’ nin ozon veya radikallerle (OH veya HO2 gibi) reaksiyonu sonucunda oluşur. İnsan sağlığını en çok etkileyen azot oksit türü olması itibari ile NO2 kentsel bölgelerdeki en önemli hava kirleticilerinden biridir. Azot oksit (NOX) emisyonları insanların yarattığı kaynaklardan oluşmaktadır. Ana kaynakların başında kara, hava ve deniz trafiğindeki araçlar ve endüstriyel tesislerdeki yakma kazanları gelmektedir.

İnsan sağlığına etkileri açısından, sağlıklı insanların çok yüksek NO2 derişimlerine kısa süre dahi maruz kalmaları, şiddetli akciğer tahribatlarına yol açabilir. Kronik akciğer rahatsızlığı olan kişilerin ise bu derişimlere maruz kalmaları, akciğerde kısa vadede fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. NO2 derişimine uzun süre maruz kalınması durumunda ise buna bağlı olarak solunum yolu rahatsızlıklarının ciddi oranda arttığı gözlenmektedir.

Toz Partikül Madde (PM10), partikül madde terimi, havada bulunan katı partikülleri ifade eder. Bu partiküllerin tek tip bir kimyasal bileşimi yoktur. Katı partiküller insan faaliyetleri sonucu ve doğal kaynaklardan, doğrudan atmosfere karışırlar. Atmosferde diğer kirleticiler ile reaksiyona girerek PM’yi oluştururlar ve atmosfere verilirler. (PM10 -10 µm’nin altında bir aerodinamik çapa sahiptir) 2,5 µm’ye kadar olan partikülleri kapsayacak yasal düzenlemeler konusunda çalışmalar devam etmektedir. PM10 için gösterilebilecek en büyük doğal kaynak yollardan kalkan tozlardır. Diğer önemli kaynaklar ise trafik, kömür ve maden ocakları, inşaat alanları ve taş ocaklarıdır. Sağlık etkileri açısından, PM10 solunum sisteminde birikebilir ve çeşitli sağlık etkilerine sebep olabilir. Astım gibi solunum rahatsızlıklarını kötüleştirebilir, erken ölümü de içeren çeşitli ciddi sağlık etkilerine sebep olur. Astım, kronik tıkayıcı akciğer ve kalp hastalığı gibi kalp veya akciğer hastalığı olan kişiler PM10’a maruz kaldığında sağlık durumları kötüleşebilir. Yaşlılar ve çocuklar, PM10 maruziyetine karşı hassastır. PM10 yardımıyla toz içerisindeki mevcut diğer kirleticiler akciğerlerin derinlerine kadar inebilir. İnce partiküllerin büyük bir kısmı akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşabilir. Buradan da kurşun gibi zehirli maddeler %100 olarak kana geçebilir.

Karbonmonoksit (CO), kokusuz ve renksiz bir gazdır. Yakıtların yapısındaki karbonun tam yanmaması sonucu oluşur. CO derişimleri, tipik olarak soğuk mevsimlerde en yüksek değere ulaşır. Soğuk mevsimlerde çok yüksek değerlere ulaşılmasının bir sebebi de enverziyon durumudur. CO’in global arka plan konsantrasyonu 0.06 ve 0.17 mg/m3 arasında bulunur. 2000/69/EC sayılı AB direktifinde CO ile ilgili sınır değerler tespit edilmiştir.

Enverziyon, sıcak havanın soğuk havanın üzerinde bulunarak, havanın dikey olarak birbiriyle karışmasının engellenmesi durumudur. Kirlilik böylece yer seviyesine yakın soğuk hava tabakasının içerisinde toplanır.

CO’in ana kaynağı trafik ve trafikteki sıkışıklıktır. Sağlık etkileri, akciğer yolu ile kan dolaşımına girerek, kimyasal olarak hemoglobinle bağlanır. Kandaki bu madde, oksijeni hücrelere taşır. Bu yolla, CO organ ve dokulara ulaşan oksijen miktarını azaltır. Sağlıklı kişilerde, daha yüksek seviyelerdeki CO’e maruz kalmak, algılama ve gözün görme gücünü etkileyebilir. Hafif ve daha ağır kalp ve solunum sistemi hastalığı olan kişiler ve henüz doğmamış ve yeni doğmuş bebekler, CO kirliliğine karşı en riskli grubu oluşturur.

Kurşun (Pb), doğada metal olarak bulunmaz. Kurşun gürültü, ışın ve vibrasyonlara karşı iyi bir koruyucudur ve hava yoluyla taşınır. Kurşun, maden ocakları ve bakır ve tunç (Cu+Sn) alaşımı işlenmesi, kurşun içeren ürünlerin geriye dönüştürülmesi ve kurşunlu petrolün yakılmasıyla çevreye yayılır. Kurşun içeren benzin ilavesi ürünlerinin de kullanılması, atmosferdeki kurşun oranını yükseltir.

Ozon (O3), kokusuz renksiz ve 3 oksijen atomundan oluşan bir gazdır. Ozon kirliliği, özellikle yaz mevsiminde güneşli havalarda ve yüksek sıcaklıkta oluşur (NO2+ güneş ışınları = NO+ O => O+ O2 = O3). Ozon üretimi uçucu organik bileşikler (VOC) ve karbon monoksit sayesinde hızlandırılır veya güçlendirilir. Ozonun oluşması için en önemli öncü bileşimler NOX (Azot oksitler) ve VOC’dır. Yüksek güneş ışınlarının etkisiyle ozon derişimi Akdeniz ülkelerinde Kuzey-Avrupa ülkelerinden daha yüksektir. Sebebi ise güneş ışınlarının ozon’un fotokimyasal oluşumundaki fonksiyonundan kaynaklanmasıdır.

Diğer kirleticilere kıyasla ozon doğrudan ortam havasına karışmaz. Yeryüzüne yakın seviyede ozon karmaşık kimyasal reaksiyonlar yoluyla oluşur. Bu reaksiyonlara NOX, metan, CO ve VOC’ler (etan (C2H6), etilen (C2H4), propan (C3H8), benzen (C6H6), toluen (C6H5), xylen (C6H4) gibi kimyasal maddelerde eklenir. Ozon çok güçlü bir oksidasyon maddesidir. Birçok biyolojik madde ile etkileşimde bulunur. Tüm solunum sistemine zarar verebilir. Ozonun zararlı etkisi derişim oranına ve ozona maruziyet süresine bağlıdır. Çocuklar büyük bir risk grubunu oluşturur. Diğer gruplar arasında öğlen saatlerinde dışarıda fiziksel aktivitede bulunanlar, astım hastaları, akciğer hastaları ve yaşlılar bulunur.*

İlimizde Genel olarak , Doğalgaz ve Kömür yakıt olarak kullanılmaktadır.

Çizelge A.5 – Adıyaman ilinde 2019 yılında kullanılan yakıt türleri ve miktarları (Akmercan Doğalgaz Dağıtım A.Ş, 2020) Katı Yakıt Doğalgaz Fuel Oil Kullanım Cinsi Tüketim Kullanım Tüketim Kullanım Tüketim Yeri Miktarı Yeri Miktarı Yeri Miktarı (ton) (sm3) (kg)

Sanayii 16.190.897 Sanayi

Tüketim Miktarı (ton) Tüketim Miktarı (sm3) Tüketim Miktarı (m3) Konut 125,058 56.580.907

İlimizde Merkezde 10 , kahta ilçesinde 2 , Besni ilçesinde 1 ve Gölbaşı ilçesinde 1 olmak üzere toplam 14 adet Egzoz gazı Ölçüm İstasyonuna Ölçüm yetki belgesi verilmiştir. 2019 yılı içerisinde toplamda 51.123 araç Egzoz muayenesi yaptırmıştır.

Çizelge A.6 - 2019 yılında Adıyaman ilindeki araç sayısı ve egzoz ölçümü yaptıran araç sayısı (2019 TUİK ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgesi Egzoz Ölçümü Yaptıran İldeki Toplam Araç Sayısı Düzenlenen Firma Sayısı Araç Sayısı 14 Adet 105.856 Adet 51.123 adet

A.3. Hava Kalitesinin Kontrolü Konusundaki Çalışmalar

2019 Yılı; -İlimizde Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi alan firmalar aracılığı ile ilimizde Kömür Satmak isteyen firmalara 172 adet satış izin belgesi, -Kömür Satmak isteyen 1 firmaya Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi, - 5 adet kömür numunesi alınarak analiz yapılmak üzere Bakanlığımızca yetkili Laboratuvarına gönderilmiştir. -Ardiye ve Binalarda kömür denetimleri gerçekleştirilmiştir. -15.000 adet hava kirliliği ile ilgili broşür bastırılarak, kış mevsiminde Adıyaman Belediyesine su faturalarına eklenip dağıtılması için teslim edildi.

A.3.1. Temiz Hava Eylem Planları

İlimize ait Temiz Hava Eylem Planı bulunmamaktadır.

A.4. Ölçüm İstasyonları

Harita A.1 –Adıyaman ilinde bulunan hava kirliliği ölçüm cihazlarının yerleri

İlimizde Musalla Mahallesi Meteoroloji Müdürlüğü bahçesinde 1 (bir) adet Hava kalitesi ölçüm merkezimiz bulunmaktadır.

Çizelge A.7 - Adıyaman ilinde 2019 yılında hava kalitesi ölçüm istasyon yerleri ve ölçülen parametreler İSTASYON İSTASYON TÜRÜ HAVA KİRLETİCİLERİ YERLERİ (Isınma/Trafik/Sanayi) SO2 NOX CO O3 HC PM Adıyaman 562,27 X X X 564,34 havaizleme.gov.tr, 2019)

PM10

112

72 70 56 48 50 42 43 31 23 14

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım

Grafik A.1 - Adıyaman ilinde 2019 yılında (….) istasyonu PM10 parametresi günlük ortalama değer grafiği* (havaizleme.gov.tr, Yıl)

SO2

10 10 7 7 7 6 5 5

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım

Grafik A.2 - Adıyaman ilinde 2019 yılında (….) istasyonu SO2 parametresi günlük ortalama değer grafiği* (havaizleme.gov.tr, Yıl)

Çizelge 8 –Adıyaman ilinde 2019 yılı hava kalitesi parametreleri aylık ortalama değerleri ve sınır değerin aşıldığı gün sayıları (µg/m3; CO: mg/m3) (havaizleme.gov.tr, Yıl) İSTASYON SO2 AGS* PM10 AGS* CO AGS* NO AGS* NO2 AGS* NOX AGS* OZON AGS* ADI Ocak 32 - 42 Şubat 16 - 31 Mart 7 - 23 Nisan 6 - 14 Mayıs 5 - 43 Haziran 5 - 72 Temmuz 7 - 48 Ağustos 7 - 56 Eylül 10 - 50 Ekim 10 - 70 Kasım 24 - 112 Aralık *AGS: Sınır değerin aşıldığı gün sayısı

A.5. Gürültü

Gürültü ile alakalı İl Müdürlüğümüze Alo 181 ve diğer ihbar kanları ile yapılan toplam 41 adet şikayet ulaşmıştır. Şikayetlerle alakalı yerinde incelemeler yapılmış olup gerekli uyarı ve ikazlar yapılmıştır.

2019 yılı içerisinde Gürültü ile alakalı yapılan toplam 41 şikayetin dağılımı şöyledir. 30 Eğlence,2 şantiye, 8 sanayi, 1 işyeri şikayeti İl Müdürlüğümüze ulaşmıştır.

Grafik Başlığı 35

0 Eğlence Şantiye Sanayi Trafik İşyeri diğer

Grafik A.3 – Adıyaman ilinde 2019 yılında gürültü konusunda yapılan şikayetlerin dağılımı (EÇBS sistemi ,2020)

A.6. İklim Değişikliği Eylem Planı Çerçevesinde Yapılan Çalışmalar İlimizde iklim değişikliği eylem planı ile alakalı herhangi bir çalışma bulunmamaktadır.

A.7. Sonuç ve Değerlendirme

Hava kirliliği ile ilgili olarak Adıyaman İli Merkezinde 1 Adet Hava Kalitesi İstasyonu mevcut olup (Meteoroloji Müdürlüğü bahçesinde ) saatlik olarak PM10 ve SO2 değerleri ölçülmektedir. Yıllara göre verilerin incelenmesi neticesinde SO2 ve özellikle PM10 değerinde yıllara göre azalama görülmektedir.

Kaynaklar havaizleme.gov.tr (ADIYAMAN) Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü B. SU VE SU KAYNAKLARI

B.1. İlin Su Kaynakları ve Potansiyeli

B.1.1. Yüzeysel Sular B.1.1.1. Akarsular

Çizelge B.9 – Adıyaman ilinin akarsuları (DSİ, 2019)

Çizelge B.1-İlimizin Akarsuları

AKARSU TOPLAM İL SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ DEBİ KOLU OLDUĞU KULLANIM İSMİ UZUNLUĞU(km) UZUNLUĞU (km) (m3/s) AKARSU AMACI Göksu Çayı 186,2 115,6 50,800 Fırat Nehri Halya Deresi 16,8 16,8 0,800 Kalburcu Çayı Eğri Çayı 33,6 33,6 0,738 Fırat Nehri Çakal Çayı 30,9 30,9 0,900 Fırat Nehri Gürlevik Deresi 19,9 19,9 1,200 Şepker Çayı Besni Akdere 48,6 48,6 1,200 Göksu Çayı Sofraz Çayı 86,7 80,8 3,087 Göksu Çayı Keysun Çayı 22,4 22,4 1,247 Sofraz Çayı Kalburcu Çayı 44,4 44,4 4,987 Fırat Nehri Birimşe Çayı 43,1 43,1 7,950 Cendere Çayı Cendere Çayı 70,0 70,0 27,310 Fırat Nehri Bulam Çayı 49,6 49,6 3,689 Cendere Çayı

Şepker Çayı 38,4 38,4 5,743 Göksu Çayı Ziyaret Çayı 21,9 21,9 1,500 Fırat Nehri Eski Kahta Çayı 36,2 25,8 8,200 Fırat Nehri Han Deresi 37,9 37,9 1,300 Şepker Çayı

Fırat Nehri İlin en önemli akarsuyudur. Diğer akarsuları ise şunlardır; Sofraz Çayı, Ziyaret Çayı, Çakal Çayı, Kalburcu Çayı, Eğri Çayı, Besni Akdere Çayı, Şepker Çayı, Çat Deresi, Gürlevik Deresi ve Halya Deresi ile Gölbaşı, İnekli, Azaplı ve Abdulharap gölleri ilin diğer su kaynaklarıdır. Fırat Nehri : İlin en önemli akarsuyudur. Şanlıurfa ve Diyarbakır illeri ile sınırı oluşturur. İl içindeki uzunluğu 180 km. dir. Kâhta, Kalburcu ve Göksu Çayları nehrin başlıca kollarıdır. Kahta Çayı : Çelikhan yöresindeki Bulam, Abdülharap ve Recep sularını toplayıp Cendere Köprüsünden geçtikten sonra Eski Kahta ve Alut Arazisinde biriken dağ sularını da alarak Fırat Nehri'ne karışır (45.5 km). Göksu Çayı : Kahramanmaraş ili sınırlarından çıkar. Erkenek, Tut.ve Akdere civarından geçer. Sofraz suyunu da aldıktan sonra Gümüşkaya'nın batısında Fırat Nehrine karışır. İI sınırları içindeki uzunluğu 90 km. 'dir. Sofraz Çayı : Besni ilçesi Toklu Köyü civarından çıkar. Hacıhalil Köyü yakınlarında Keysun Suyu'nu alarak Akdere civarında Göksu Çayı'na karışır. İl sınırları içindeki uzunluğu 51 km.'dir. Ziyaret Çayı : Kaynağını Cebel ve Zey Köyleri sularından alarak ipekli Köyü civarında Atatürk Barajı Gölü'ne karışır. Adıyaman ilinin önemli sayılabilecek diğer akarsuları ise şunlardır: Çakal Çayı (37.5 km.) Kalburcu Çayı, Eğriçay (32 km.}, Besni Akdere Çayı (59 km.) Keysun Çayı (45 km..), Birimşe Çayı (35 km.), Şepker Çayı, Çat Deresi, Gürlevik Deresi ve Halya Deresi (41 km.)

B.1.1.2. Doğal Göller, Göletler ve Rezervuarlar

Çizelge B.10 - Adıyaman ilinde mevcut göl, gölet ve rezervuarlar (DSİ, 2019)

Çizelge B.2 - Adıyaman ilinde mevcut göl, gölet ve rezervuarlar

Sulama Gölün/Göletin Göl hacmi, Çekilen Su Katılan Su Kullanım Alanı Tipi Miktarı, Miktarı, Rezervuarın Adı m3 (net), ha (m3) Amacı (m3) Çamgazi Barajı Baraj 44.600.000 8000 S,T Gözebaşı Göleti Gölet 180 90 S,T Hasancık Göleti Gölet 949 86 S,T İncesu Göleti Gölet 1.500.000 177 S,T Karahöyük Göleti Gölet 3.000.000 286 S,T Kınık Göleti Gölet 1.500.000 165 S,T

Gölbaşı Gölü : Gölbaşı ilçesinin belediye sınırları içinde ve ilçenin kuzeybatı kesiminde bulunur. İlin en büyük gölüdür. Çevresi sazlıklarla kaplıdır. Gölün alanı 2.19 km2 dir. Abdülharap Gölü : Çelikhan ilçesi sınırları içinde olup, alanı 5 km2 dir. Çevresi dağlıktır. Kıyısı otluk ve sazlıktır. Bir gideğenle Kahta çayını besler. Azaplı Gölü : Gölbaşı gölünün devamı niteliğinde olup, ilçenin batısına düşer. Gölün alanı 2.72 km2 dir. İnekli Gölü de Azaplı Gölüne yakındır. Alanı 1.09 km2 dir. Atatürk (Karababa) Barajı : 1981 yılı Atatürk’ün 100. doğum yılı münasebetiyle Atatürk Barajı olarak değiştirilmiştir. Adıyaman ve Şanlıurfa illeri arasında Adıyaman’ ın 35 km. güneyinde Fırat Nehri üzerinde kurulmuştur. Atatürk Barajı’nın yeri, Keban Barajı’nın 346 km. Karakaya Barajı’nın 180 km. aşağısındadır. Tamamen Üst kratese kireçtaşı (kalker) seriler üzerindedir. Üstten kısmen bütünlü, çok sileksli tabakalara dönüşen, ince tabakalı kireçtaşı (kalker) içeren kayaç serisi bulunmaktadır. Çamgazi Barajı : Adıyaman şehrinin 17 km. batısında Adıyaman-Şanlıurfa karayolunun batısında Doyran ve Kuzgun dereleri üzerinde sulama amaçlı yapılmakta olan barajdır. Koçali Barajı ve Hidroelektrik Santralı : Adıyaman-Çelikhan arasındaki alanın sulama ve enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla Koçali nahiye merkezinin 6 km. kuzeydoğusunda Terasa Çayı üzerinde, Adıyaman’a 40 km uzaklıkta olan bu baraj, zonlu kaya dolgu tipinde inşa edilmektedir. Yüksekliği 118 m., gövde dolgu hacmi 7.900.000 m3 olacaktır. Suyu akıtmak amacıyla yapılmakta olan Bulam Tünelinin çapı 4 m. Uzunluğu 1650 m., Koçali Tüneli’nin çapı ise 3.5 m., uzunluğu 5.000 m olacaktır. Etütler tamamlanmış olup kati proje yapılması aşamasına gelinmiştir.

B.1.2. Yeraltı Suları

Çizelge B.11 – Adıyaman ilinin yeraltı suyu potansiyeli (DSİ, 2019)

Çizelge B.3- Adıyaman İli Yeraltı Suyu Potansiyeli

YAS İşletme Rezervi ADIYAMAN İLİ ETÜT YILI (hm3/yıl) Adıyaman Merkez Alt 2017 40,36 Havzası Besni Alt Havzası 2017 125,70 Çelikhan-Gerger-Kahta Alt 2017 36,00 Havzası Nurhak-Tut Alt Havzası 2017 69,00 TOPLAM *271,06

Adıyaman İlindeki yer altı su kaynakları genellikle kuzeydeki dağ yamaçları civarında yoğunlaşmıştır. Adıyaman ilinde, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre, yıllık toplam yağış miktarının 536,6 mm olduğu, ovadaki yağmur sularını yeraltına süzen alüvyon ve pliosen yaşlı şelmo formasyonlarının alan toplamının 450 km2 olduğu ve söz konusu formasyonların süzme oranının % 15 olduğu kabul edilirse, bir yılda yeraltına süzülen su miktarı; 450×106×0,537×0,15 = 36,25×106 m3 olarak hesaplanır. Buna ilave olarak, kuzeydeki drenaj alanından gelen yüzeysel su kaynaklarının da yeraltı suyunu beslediği ve bunun miktarının yaklaşık olarak süzülen su ile aynı olduğu kabul edilirse, toplam rezerv; 36,25×2×106 = 72,5×106 m3 olarak hesaplanır. Bu rezervin % 75’inin üretilebilir olduğu kabulü ile, yeraltından çekilebilecek toplam su miktarı sonuçta aşağıdaki şekilde hesaplanır (DSİ ve DMİ verilerine göre TPAO tarafından hesaplanmıştır). 72,5 ×0.75×106 = 54,375 ×106 m3 = 5763,75 m3

B.1.2.1. Yeraltı Su Seviyeleri

Adıyaman ilinde ayrıca mevsimsel ve sürekli olarak boşalım gösteren kaynaklar mevcuttur. Bunların en önemlileri ve ortalama debi değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. ORT. DEBİ YILLIK DEBİ İLİ İLÇESİ KAYNAĞIN ADI (L/s) (hm3) Adıyaman Çelikhan Zerban Kaynağı 589,33 18,59 Adıyaman Çelikhan Havşari Pınarı 838,81 26,45 Adıyaman Çelikhan Mir Kaynağı 403,52 12,73 Adıyaman Çelikhan Balıksırtı Kaynağı 154,35 4,87 Adıyaman Çelikhan Şelale-1 Kaynağı 87,67 2,76 Adıyaman Çelikhan Şelale-2 Kaynağı 96,89 3,06 Adıyaman Besni Tavaş 698,82 22,04 Adıyaman Tut Gürlevik Kaynağı 1303,62 41,11 Adıyaman Besni Sıtma Pınarı 712,74 22,48 Adıyaman Besni Çöhenek 936,33 29,53 Adıyaman Merkez Kırkgöz 208,66 6,58 Adıyaman Merkez Pirin Kaynağı 137,73 4,34 Adıyaman Çelikhan Yukarı Söğütlü 360,4 11,37 Abdulharap-Pınarbaşı Adıyaman Çelikhan 764,88 24,12 (Çat Barajı Göl Alanı)

B.2. Su Kaynaklarının Kalitesi

Yüzey ve yeraltı suları için değerlendirme 7 Nisan 2012 tarih ve 28257 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik” ve 10.08.2016 tarih ve 29797 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan ‘'Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” e göre yapılacak ve Çizelge B.12 doldurulacaktır.

Çizelge B.12 - Adıyaman ilinde 2019 yılı yüzey ve yeraltı sularında tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat kirliliği ile ilgili analiz sonuçları (DSİ ve Tarım ve Orman İl Müdürlüğü) Su Adı Analiz Yapılan İstasyonun Kaynağının Kullanım amacı ve kullanılan miktar Cinsi (Yüzey/ İçme ve Enerji Sulama Endüstri- Akım Analiz Yeri Koordinatları Yıllık Ortalama Yeraltı) kullanma üretimi suyu yel su gözlem sonuçları (İlçe, Köy, Nitrat Değeri suyu temini istasyo YSKY Mevkii) (mg/L) nu (Tablo-5) kodu

B.3. Su Kaynaklarının Kirlilik Durumu

B.3.1. Noktasal kaynaklar

B.3.1.1. Endüstriyel Kaynaklar

Organize Sanayi Bölgesinde Atıksu Arıtma tesisi faaliyette olup, Arıtıldıktan sonra Eğri çayına deşarj edilmektedir. İlimizde endüstriden kaynaklanan atıksular tekstil ve boyahanelerden kaynaklanmaktadır. Üretilen atıksu miktarı yıllık 300.000-450.000 m3/yıl değerleri arasında değişmektedir

B.3.1.2. Evsel Kaynaklar

Evsel kaynaklı atık suların Adıyaman Belediyesi Atık su Arıtma tesisinde arıtılmaktadır. Arıtma tesisi Sitilce mevkiinde, Adıyaman yerleşim yerinin Güneydoğusunda kalmaktadır. Arıtma tesisi 32.808 ton/gün kapasiteli olup, arıtılan/deşarj edilen atık su miktarı 0,33 m3/sn dir. Atıksu arıtma tesisinin koordinatları 4179191.26-438780.401 dir. Atıksu arıtma tesisi Adıyaman ilinde 304.615 kişiye hizmet vermektedir B.3.2. Yayılı Kaynaklar

B.3.2.1. Tarımsal Kaynaklar

Gıda Tarım ve hayvancılık İl Müdürlüğü konu ile ilgili düzenli olarak izleme yapmaktadır

B.3.2.2. Diğer

İlimizde vahşi depolama sahaları vardır. Bu sahalar mevcut yeraltı ve yer üstü sularını etkilemektedir. Ancak ilimizde düzenli depolama sahası, mahkeme kararıyla yürütmeyi durdurma kararı gereği faaliyete geçememiştir. Düzenli depolama sahası bulunmamaktadır.

B.4. Denizler

B.4.1. Deniz Kıyı Sularının Kirlilik Durumu

İlimizin denizlere herhangi bir kıyısı bulunmamaktadır.

B.4.2. Plajların Su Kalitesi ve Mavi Bayrak Durumu

İlimizde Plaj bulunmamaktadır.

B.4.3. Acil Müdahale Planları

İlimizde acil Müdahale planı bulunmamaktadır.

B.4.4. Atık Kabul Tesisleri ve Atık Alma Gemileri

İlimizde atık kabul tesisleri ve Atık alma gemileri bulunmamaktadır.

B.4.5. Denizdeki Balık Çiftlikleri

İlimizde deniz olmadığı için balık çiftliği bulunmamaktadır

B.5. Sektörel Su Kullanımları ve Yapılan Su Tahsisleri

B.5.1. İçme ve Kullanma Suyu

B.5.1.1 Yüzeysel su kaynaklarından kullanılan su miktarı ve içme suyu arıtım tesisi mevcudiyeti

İlde kentsel su temini için çekilen suyun kaynağından söz edilmelidir. Bu suyun ne kadarının evsel amaçlı ne kadarının sanayi amaçlı kullanıldığından söz edilmelidir. Eldeki verilerden Grafik B.5 çizilmelidir.

Akarsu Göl-Gölet %4,00 %5,00 Kaynak %50 %23,00

Kuyu %28,00

Grafik B.4 - Adıyaman ilinde 2019 yılı belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak üzere temin edilen su miktarının kaynaklara göre dağılımı (Kaynak, yıl)

Adıyaman Belediyesine yazılan yazılara herhangi bir cevap verilmemiştir.

B.5.1.2. Yeraltı su kaynaklarından temin edilen su miktarı ve içme suyu arıtım tesisi mevcudiyeti

İlimizde içme suyu arıtma tesisi bulunmamaktadır

B.5.1.3. İçme Suyu temin edilen kaynağın adı, mevcut durumu, potansiyeli vb.

Mevcut Durum: Gürlevik, Kırkgöz, Medetsiz, Koru ve Palanlı Kaynakları : 24 hm3/yıl Gelecekteki Durum: Adıyaman İçmesuyu I.Aşama projesi (2018 Yılı) Zebran ve Havşari kaynakları + İndere Barajı : (21+12) hm3/yıl Adıyaman İçmesuyu II.Aşama projesi (2018-2040 Yılına kadar) Gömikhan Barajı : 56 hm3/yıl

B.5.2. Sulama

İlde tarım yapılan alan 241.041 ha’dır.

B.5.2.1. Salma sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı

İl Müdürlüğümüzce ,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğüne konu ile alakalı yazılan yazıya herhangi bir cevap verilmemiştir.

B.5.2.2. Damlama, yağmurlama veya basınçlı sulama yapılan alan ve kullanılan su miktarı

İl Müdürlüğümüzce ,Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğüne konu ile alakalı yazılan yazıya herhangi bir cevap verilmemiştir.

B.5.3. Endüstriyel Su Temini

İl genelinde sanayinin kullandığı suyun kaynaklara göre dağılımından, miktarından söz edilmelidir. Kullanılan su kaynakları belirtilerek Grafik B.6 hazırlanmalıdır.

10%

Belediye (Şebeke) Suyu Yeraltı (Kuyu suyu)

90%

Grafik B.5 – Adıyaman ilinde 2019 yılında endüstrinin kullandığı suyun kaynaklara göre dağılımı Adıyaman organize Sanayi Bölgesi, 2019, yıl

B.5.4. Enerji Üretimi Amacıyla Su Kullanımı

İlimizde 16 tane Hidroelektrik Santrali bulunmaktadır.

B.5.5. Rekreasyonel Su Kullanımı

İl genelinde rekreasyonel amaçlı kullanılan su miktarı bilinmemektedir

B.6. Çevresel Altyapı

B.6.1. Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Atıksu Arıtma Tesisi Hizmetleri

Adıyaman-2 100,2 100 99,8 99,6 99,4 99,2 99 98,8 98,6 98,4 2002 2003 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 Ölçüm bazında İçme Ve Kullanma Suyu Şebekesi Ile Hizmet Verilen Belediye Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%)

Grafik B.6 – 2019 yılında Adıyaman ilinde kanalizasyon hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı (tuik.gov.tr,2019 yıl)

Adıyaman-2 70 60 50 40 30 20 10 0 2001 2002 2003 2004 2006 2008 2010 2016 2018 Ölçüm bazında Atıksu Arıtma Tesisi Ile Hizmet Verilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı(%)

Grafik B.7 – 2019 yılında Adıyaman ilinde atıksu arıtma tesisi ile hizmet edilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı (tuik.gov.tr,2019 yıl)

Çizelge B.13 – Adıyaman ilinde 2019 yılı itibariyle kentsel atıksu arıtma tesislerinin durumu (Kaynak, yıl) SAİS Arıtılan Belediye Atıksu Arıtma Belediye Atıksu Arıtma Kabini Deniz Oluşan AAT Mevcut /Deşarj Edilen Tesisi Olup Olmadığı? Tesisi Türü Durumu Deşarj Deşarjı Hizmet Çamur Kapasitesi Atıksu İnşa/plan Noktası Verdiği Nüfus Miktarı (ton/gün) Miktarı aşamasınd Fiziks (var/yok) (var/yok) (ton/yıl) (m3/sn) Yerleşim Yerinin Adı Var a Yok el Biyolojik İleri

38.3053800- ADIYAMAN x Biyolojik x 32,808 0,247 37.7429520 yok 252.000 6.205

l Merkezi İ

37.83241800- Çamur ünitesi Gölbaşı X Biyolojik 3.768,36 4182536743 yok 32.082 faal değil

Besni X

Kahta X

Samsat X

Gerger X lçeler

İ Sincik X

Tut X

*22.03.2015 tarih ve 29303 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Sürekli Atıksu İzleme Sistemleri (SAİS) Tebliği” kapsamında ülke genelinde kurulu kapasitesi 10.000 m3/gün ve üzerinde olan atıksu arıtma tesisinin çıkış sularında debi, pH, İletkenlik, Çözünmüş Oksijen, Sıcaklık ve KOİ (Kimyasal Oksijen İhtiyacı) ile AKM (Askıda Katı Madde) parametreleri 7/24 online izlenmektedir. Bu sayede tesislerin atıksularını arıtmadan su kaynaklarımıza deşarj etmeleri engellenmektedir.

B.6.2. Organize Sanayi Bölgeleri ve Münferit Sanayiler Atıksu Altyapı Tesisleri

Adıyaman Organize Sanayi Bölgesinde (OSB) çalışmakta olan 1 adet AAT bulunmaktadır.

Çizelge B.14 – Adıyaman ilinde 2019 yılı OSB, Serbest Bölgeler ve Sanayi Sitelerinde atıksu arıtma tesislerinin (AAT) durumu (Dsi, 2019) OSB Adı Mevcut Kapasitesi SAİS AAT AAT Deşarj Durumu (ton/gün) Kabini Türü Çamuru Ortamı Durumu Miktarı (var/yok) (ton/gün) Adıyaman Fiziksel Bölgesel ve İleri Eğri Çayı Evsel ve Aktif 2.000 Biyolojik 0,07 Atatürk 37o.45’38.22K Endüstriyel Arıtma Baraj 38o.12’57.47D Atıksu Gölü Arıtma Tesisi

Çizelge B.15 - Adıyaman ilinde 2019 yılı itibariyle münferit sanayiye ait atıksu arıtma tesisi (AAT) sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) Tesis Statüsü Toplam Tesis Sayısı AAT’si Olan Tesis Sayısı Üretim Sektörü/Sanayi Tesisi 1 1 Turizm Tesisi veya Site Yönetimi Diğer

B.6.3. Katı Atık (Düzenli) Depolama Tesisleri Atıksuları İçin Önlemler

Adıyaman Belediyesine ait Katı Atık (Düzenli) Depolama sahası bulunmamaktadır. Vahşi depolama alanı olduğundan herhangi bir önlem alınmamıştır. Katı Atık (Düzenli) Depolama tesisi inşaat halinde olup 2020 yılı içerisinde faaliyete geçirilmesi planlanmaktadır

B.6.4. Atıksuların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması

Adıyaman Belediyesine ait 1 adet Atık su arıtma tesisi bulunmaktadır

Çizelge B.16 – Adıyaman ilinde 2019 yılı itibariyle arıtıldıktan sonra bertaraf edilen atıksu durumu (Kaynak, yıl) ARITILDIKTAN SONRA BERTARAF EDİLEN ATIKSU DURUMU Kentsel Tarımsal Endüstriyel Başka Bir Alıcı Ortama Kanalizasyona Çevresel/Ekolojik Yeniden Yeniden Yeniden Tesise Su TOPLAM Deşarj Edilen Deşarj Edilen Yeniden Kullanım Kullanım Kullanım Kullanım Kaynağı (m3/yıl) (m3/yıl) (m3/yıl) (m3/yıl) (m3/yıl) (m3/yıl) (m3/yıl) (m3/yıl)

B.7. Toprak Kirliliği ve Kontrolü

B.7.1. Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalar

Çizelge B.17 - (.....) ilinde 2019 yılı için tespit edilen noktasal kaynaklı toprak kirliliğine ilişkin veriler (Kaynak, yıl) Şüpheli Saha Sayısı Takip Gerektiren Saha Kirlenmiş Saha Sayısı Sayısı

B.7.2. Arıtma Çamurlarının Bertaraf Yöntemi

Adıyaman Belediyesinden konu ile alakalı bilgi alınamamıştır.

B.7.3. Madencilik faaliyetleri ile bozulan arazilerin doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin yapılan çalışmalar

Tarım ve Orman İl Müdürlüğünden herhangi bir bilgi alınamamıştır.

B.7.4. Tarımsal Faaliyetler İle Oluşan Toprak Kirliliği

Çizelge B.18 – Adıyaman ilinde 2019 yılında kullanılan ticari gübre tüketiminin bitki besin maddesi bazında ve yıllık tüketim miktarları (Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, 2019)

Bitki Besin Maddesi (N,P,K Bitki Besin Maddesi İlde Ticari Gübre olarak) Bazında Kullanılan Miktar Kullanılarak Tarım Yapılan (ton) Toplam Alan (ha) Azot 32806

Fosfor 16295 221667 Potasyum 2986 TOPLAM 52087

Çizelge B.19 - Adıyaman ilinde 2019 yılında tarımda kullanılan girdilerden gübreler haricindeki diğer kimyasal maddeleri (tarımsal ilaçlar vb) (Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, 2019)

Kimyasal Kullanım Amacı Miktarı İlde Tarımsal İlaç Maddenin (ton) Kullanılarak Tarım Yapılan Adı Toplam Alan (ha) İnsektisitler Bitkisel üretim alanlarında Zararlı 24 Böceklerle 60 60000 Mücadelede Herbisitler Bitkisel üretim alanlarında sorun olan yabancı otlara 120 24000 karşı Fungisitler Bitkisel üretim alanlarında sorun olan hastalıklara karşı 60 60000 Rodentisitler Bitkisel Üretim alanlarında sorun olan kemirgenlere 2 1000 karşı Nematositler Bitkisel üretim - alanlarında sorun olan toprak kökenli - zararlılara karşı Akarisitler Bitkisel üretim alanlarında sorun olan kırmızı 3 1000 örümceklere karşı Kışlık ve Yazlık - Yağlar - Diğer Bitkilerde gelişim düzenleyiciler, yayıcı-yapıştırıcılar 61 60000 TOPLAM 306 206000

Çizelge B.20 –Adıyaman ilinde 2019 yılında topraktaki pestisit vb tarım ilacı birikimini tespit etmek amacıyla yapılmış analizin sonuçları (Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, 2019) ALAN BÜYÜKLÜĞÜ 1990 2000 2006 2012 2019 Arazi Sınıfı ha % ha % ha % ha % ha % 1)Yapay - - - - Alanlar 283.701,5 2)Tarımsal - - - - Alanlar 3)Orman ve - - - - Yarı Doğal Alanlar

25 4)Sulak - - - - Alanlar 5)Su - - - - Yapıları Toplam

B.8. Sonuç ve Değerlendirme

İlimizde suyun kullanımı ilgili kurum ve kuruluşlarca titizlikle yapılarak kontrol edilmektedir.

Kaynaklar - DSİ - Adıyaman Belediye Başkanlığı - Tarım ve Orman İl Müdürlüğü

26 C. ATIK

C.1. Belediye Atıkları (Katı Atık Bertaraf Tesisleri)

İlimizde Merkez ve ilçe belediyelerine ait vahşi depolama tesisleri mevcuttur. 2019 yılı içinde 167,293 ton atık toplanmıştır. Toplanan katı atık kompozisyonu ile alakalı Belediyelerden ve TUİK ten herhangi bir bilgi alınamamıştır.

Çizelge C.21 - Adıyaman ilinde 2019 yılı için il/ilçe belediyelerince toplanan ve yerel yönetimlerce (büyükşehir belediyesi/ belediye/ birliklerce) yönetilen belediye atığı miktarı ve toplanma, taşınma ve bertaraf yöntemleri (Kaynak, yıl)

Büyükşehir/İl/İlçe Birliğin Adı Nüfus Üretilen Katı Toplanan Katı Atık Kişi Başına Transfer Atık Mevcut Belediye Atığı Yönetim Tesisi Belediye veya Büyükşehir Atık Miktarı Miktarı Üretilen İstasyonu Yönetimi Belediyesi/ (ton/gün (ton/gün) Ortalama Katı Varsa Hizmetlerini Birlik ise Atık Miktarı Sayısı Kim birliğe üye (kg/gün) olan Yürütüyor? Yaz Kış Yaz Kış Yaz Kış Ön İşlem (Mekanik Yakma belediyeler (Belediye (B), Düzenli Düzensiz Depo Depolama Ayırma/ Depolama Gazından Özel Sektör Biyokurutma/ Enerji (OS), Kompost/ Belediye Biyometanizasyon) Üretimi Şirketi (BŞ)) ADIYAMAN ADIYAMAN 260,822 260,822 260 270 260 1,020 1,020 YOK YOK YOK YOK VAR YOK BESNİ 50000 33000 45 45 35 0,9 1,06 YOK VAR YOK YOK YOK YOK TUT 4000 5000 4 4 3 100 50 YOK YOK YOK YOK VAR YOK GÖLBAŞI GÖLBAŞI 42,082 32,82 4 7 4 210 125 YOK BELEDİYE YOK YOK YOK VAR YOK SİNCİK 4100 4100 3 3 3 12 12 YOK YOK YOK YOK VAR YOK ÇELİKHAN 8400 7900 13 15 11 1,8 1,4 YOK YOK YOK YOK VAR YOK KAHTA 76800 76800 65 65 65 0,846 0,846 YOK YOK YOK YOK VAR YOK

İl Geneli 446,204 394 409 65 1,353.64

28 C.2. Hafriyat Toprağı, İnşaat Ve Yıkıntı Atıkları

Adıyaman Belediyesinden oluşan Hafriyat miktarı ile alakalı herhangi bir bilgi alınamamıştır.

Çizelge C.22 – 2019 yılı itibariyle hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları yönetimi (Kaynak, yıl) Belediye Adı Üretilen Ortaya Çıkan İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Yönetimi Hafriyat Toprağı Yönetimi İnşaat Hafriyat /Yıkıntı Atığı Toprağı Miktarı Miktarı Geri Kazanım Düzenli Depolama Döküm Sahası Sayısı (m3/yıl) (m3/yıl) Tesisi Sayısı Tesisi Sayısı

İl Geneli (Toplam)

C.3. Sıfır Atık Yönetimi

Sıfır Atık Yönetimi kapsamında hedef kitlelere yönelik eğitimler, ilde yer alan atık getirme merkezleri ve bilgileri, toplanan atık miktarları, sıfır atık sistemini uygulayan kurum/kuruluş sayıları ve üretilen kompost miktarlarına ilişkin bütün paydaşların yaptığı işlere sayısal değerler de belirtilerek değinilmelidir.

C.3.1. Eğitimler

İl Müdürlüğümüzce Sıfır atık Yönetimi kapsamında planlı olarak yıl içerisinde kamu kurumlarına, sivil toplum örgütlerine ve Okullarda öğrencilere eğitim verilmektedir. Sıfır atık yönetimini hayatımız için olan önemi vurgulanmakta, daha duyarlı ve eğitimli bir toplum oluşumu için çaba sarf etmekteyiz.

Çizelge C.23 – 2019 yılında sıfır atık yönetimi kapsamında verilen eğitimler (Adıyaman ÇŞİM, 2020) Hedef Kitle Düzenlenen Eğitim Sayısı Eğitim Verilen Kişi Sayısı Kurum Temsilcileri 20 600 Öğrenci 20 1000

29 72 70 68 66 64 62 60 58 56 54 2013 2014

Grafik C.8 – Yıllar bazında sıfır atık yönetimi kapsamında verilen eğitimlere katılan kişi sayısı (Kaynak, yıl)

C.3.2. Atık Getirme Merkezleri

İlimizde Katı Atık Getirme Tesisi bulunmamaktadır.

Çizelge C.24 – 2019 yılı itibariyle Atık Getirme Merkezleri (Çevre ve Şehircilik İl Müd., 2019) Atık Getirme Belediye/AVM/ İlçesi Toplanan Toplanan Merkezi OSB/Üniversite/ Atık Türü Atık Grupları (AGM) Site/havaalanı Sayısı 1. Sınıf AGM …. Belediye X X X 2. Sınıf AGM …. AVM X X X 3. Sınıf AGM ….OSB, Üniversite, X X X Site, havaalanı Mobil Atık …..Belediye X X X Getirme Merkezi

C.3.3. Atık Miktarları Çizelge C.25 – 2019 yılında sıfır atık yönetimi kapsamında toplanan atık miktarı (Çevre ve Şehircilik İl Müd., 2019) İlçe Toplanan Atık Miktarı (Kg) Kağıt, karton (15 01 01, 15 01 05, 20 01 01) 2.365.978 Plastik (15 01 02, 15 01 05, 17 02 03, 20 01 39) 720.443 Metal (15 01 04, 17 04 07, 20 01 40) 5.986 Cam (15 01 07, 17 02 02, 20 01 02) 4.800 Ahşap (15 01 03, 17 02 01, 20 01 38) 21.000 Tekstil (15 01 09, 20 01 10, 20 01 11)

30 Pil(16 06 01*) 718 Akü (16 06 02*, 16 06 03*, 16 06 04, 16 06 05, 20 01 354.196 33*, 20 01 34) Toner-Kartuş (08 03 17*, 20 01 27*) Aydınlatma (20 01 21*) Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (20 01 23*, 20 01 35*, 20 01 36, 16 02 13*, 16 02 14*, 09 01 10, 09 01 11, 09 01 12) İlaçlar (20 01 31*, 18 01 08*, 18 02 07*, 20 01 32) Bitkisel atık yağ (20 01 25, 20 01 26*) 9999 Hacimli atıklar (20 03 07) Araç bakım/onarım(16 01 03, 16 01 07*) Tehlikeli atık (20 01 13*, 20 01 14*, 20 01 15*, 20 01 9.576,707 17*, 20 01 19*, 20 01 27*, 20 01 29*, 20 01 37*) Organik atık Atık yağ 40.254 Karışık (plastik, kağıt, cam, metal) 10.655 TOPLAM 13,110,745

Grafik Başlığı 2019,2 2019 0,00 2018,8 2018,6 2018,4 2018,2 2019 2018 0 2017,8 2018 2017,6 2017,4 1 2

Atık Miktarı

Grafik C.9 – Yıllar bazında sıfır atık yönetimi kapsamında toplanan atık miktarı (çevre ve şehircilik il müdürlüğü-2019)

C.3.4. Sisteme Geçen Kuruluş Sayısı Çizelge C.26 – 2019 yılı itibariyle sıfır atık sistemini uygulayan kurum/kuruluş sayısı (CSB, 2019) Hedef Kitle Toplam Kurum Sayı Sisteme Geçen Kurum % Belediye Geneli 23 3 13,04 Belediye Hizmet Binası 23 3 13,04 Okul 810 - - Kurum/kuruluş 130 5 3,85 AVM 1 1 100

31 Otel 29 13 45 Hastane 12 12 100 Sanayi Diğer

2018 yılı Sisteme geçen kurum/kuruluş binası (adet/yıl)

35 37 30 25 20 15 10 5 0

Grafik C.10 – Yıllar itibariyle sıfır atık sistemine geçen kurum/kuruluş binası sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019)

C.3.5. Ekipman

Çizelge C.27 – 2019 yılı itibariyle sıfır atık yönetimi kapsamındaki ekipmanlar (Kaynak, Yıl) Kurumlardaki Kumbara Kurumlardaki Belediye Genelindeki Sayısı Konteyner Sayısı Konteyner Sayısı 182 58

C.3.6. Kompost

İlimizde kompost üretimine ilişkin bilgi bulunmamaktadır.

Çizelge C.28 – 2019 yılı itibariyle sıfır atık yönetimi kapsamında kompost üretimi bilgileri (Kaynak, Yıl) Kompost Tesisi Toplam Kapasitesi Yıllık Üretilen Sayısı Kompost Miktarı (kg) Belediye Geneli X X X Kurum/Kuruluşlar X X X

C.4. Ambalaj Atıkları Çizelge C.29 – Adıyaman ilinde 2018 yılı ambalaj ve ambalaj atıkları istatistik sonuçları* (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) Ambalaj Cinsi Toplanan Ambalaj Atığı Miktarı Geri Kazanılan Ambalaj Atığı Miktarı Plastik 3.679.644 307.718 Metal 0 0 Kompozit 17000 0 Kağıt Karton 582,327 0 Cam 2200 0 Ahşap 44050 0 Karışık 0 0 Toplam 3.690.929 307,718

Çizelge C.30 - 2019 yılında Adıyaman ilinde kayıtlı ekonomik işletme sayısı (Kaynak, yıl) Piyasaya Süren İşletme Sayısı 97 Ambalaj Üreticisi Sayısı 5 Tedarikçi Sayısı 2

120

100 105 100 95 97 80 75 60 70 60 40

0 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Grafik C.11 – Yıl bazında 2019 ilinde kayıtlı ekonomik işletme sayısı (Kaynak, yıl)

Çizelge C.31- 2019 yılında Adıyaman ilinde kayıtlı ambalaj atığı toplama ayırma tesisi sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) Ambalaj Atığı 1. Tip TAT Sayısı 2. Tip TAT Sayısı 3. Tip TAT Sayısı Toplama Ayırma Tesisi (TAT) Sayısı Toplam - 1 - 4

Çizelge C.32 - 2019 yılında Adıyaman ilinde ambalaj atığı geri kazanım tesisi sayısı (Kaynak, yıl) Ambalaj Plastik Kağıt- Cam Metal Ahşap Kompozit Tekstil Atığı Geri Ambalaj Karton Ambalaj Ambalaj Ambalaj Ambalaj Ambalaj Kazanım Atığı GKT Ambalaj Atığı GKT Atığı GKT Atığı GKT Atığı GKT Atığı GKT Tesisi (GKT) Sayısı Atığı GKT Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı Toplam* 4 3 1 - - - - 1

GERİ KAZANIM TESİSİ SAYISI 4 4

2 2 2

2014 2015 2016 2017 2018 2019

Grafik C.12 – Yıl bazında Adıyaman ilinde bulunan ambalaj atığı geri kazanım tesisi sayısı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019)

Çizelge C.33 – 2019 yılında Adıyaman ilinde Belediyelerin Ambalaj Atık Yönetim Planı (AAYP) durumu (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) Belediye Adı Nüfusu AAYP Durumu AAYP Onay Tarihi (Var-Yok) Besni 77301 Var 02.03.2018 Kahta 122774 Var 24.02.2017 Gölbaşı 49225 Var 15.08.2017

Çizelge C.34 - 2019 yılında Adıyaman ilinde Atık Getirme Merkezleri ile ilgili durum (Kaynak, yıl) Atık Getirme Sahibi Kurucu Türü Adresi İzin/Onay Atık Grupları Merkezi (Belediye-AVM- tarihi (AGM) OSB- Havalimanı-Satış Noktası vd.) 1. Sınıf AGM 2. Sınıf AGM 3. Sınıf AGM

C.5. Tehlikeli Atıklar

2.000.000

1.800.000 1.724.714 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000

600.000 469.417 400.000 200.000 11.708 10.980 0 GERİ KAZANIM BERTARAF STOK İHRACAT

Grafik C.13 – Atık yönetim uygulaması verilerine göre 2018 yılı ilimizdeki tehlikeli atık yönetimi (kg) (Atık Yönetim Uygulaması, 2019)

Çizelge C.35 – Adıyaman ilinde 2019 yılında atık beyan miktarı (kg) (Atık Yönetim Uygulaması, 2019 ) GERİ KAZANIM BERTARAF STOK İHRACAT TOPLAM 1.724.714 469.417 11.708 10.980 2.216.819

Atık Yönetim Uygulamasında 2019 yılı atık istatistikleri henüz değerlendirme ve inceleme süreci devam eden ham veriyi içerdiğinden, çizelge ve grafikler son veri olarak 2018’i içermektedir. Söz konusu süreç sona erdiğinde, doğrulanmış istatistiki veriye ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü internet sayfasında Resmi İstatistikler - Atık İstatistikleri bölümünden ulaşılabilir.

35 C.6. Atık Madeni Yağlar

ADIYAMAN 30.000 27.860

20.000 16.280

10.000

0 Atık Motor Yağı Miktarı (kg) Atık Endüstriyel Yağ Miktarı (kg)

Grafik C.14 – Yıllar itibariyle 2019 ilinde atık madeni yağ toplama miktarları &* (Atık Yönetim Uygulaması, 2019)

& Atık Yönetim Uygulamasında beyan edilen atık miktarı stok ve tesis içi hariç olarak değerlendirilmektedir.

Atık motor yağı kodları : 13 02 04*, 13 02 05*, 13 02 06*, 13 02 07*, 13 02 08* Atık endüstriyel yağ kodları : 12 01 06*, 12 01 07*, 12 01 10*, 12 01 12*, 13 01 01*, 13 01 04*, 13 01 05*, 13 01 09*, 13 01 10*, 13 01 11*, 13 01 12*, 13 01 13*13 03 01*, 13 03 06*, 13 03 07*, 13 03 08*, 13 03 09*, 13 03 10*, 13 05 06*, 19 02 07*

Çizelge C.36 – Adıyaman ilinde 2019 yılı için atık madeni yağ geri kazanım ve bertaraf miktarları* (Atık Yönetim Uygulaması, 2019) Geri Nihai İhracat Stok Atık Minimizasyonu kazanım&& bertaraf (kg) (kg) (Tesis İçi) (kg) (kg) (kg)

&& Ek yakıt olarak kullanım dahildir.

C.7. Atık Pil ve Akümülatörler

Çizelge C.37 –Adıyaman ilinde 2018 yılında toplanan akümülatörlerle ilgili veriler* (Atık Yönetim Uygulaması, yıl) ATIK AKÜMÜLATÖRLER Atık Akümülatör Geçici Toplanan Atık İldeki Atık Akümülatör Geri kazanım Tesislerinde Depolama İzni Verilen Akümülatör Geri Kazanım Tesisleri İşlenen Atık Akümülatör Geçici Depolama Alanı Miktarı (kg) Sayısı Miktarı Sayısı Miktarı (kg) % - 522.400 kg - - - 16 06 01*: Kurşunlu Akümülatörler için kullanılan atık kodu

0 0 0 0 0

2015 2016 2017 2018 2019

Toplanan Akü Geri Kazanım (Kg)

Grafik C.15 – Adıyaman ilinde yıllar itibariyle atık akü toplama ve geri kazanım miktarı (kg)* (Atık Yönetim Uygulaması, 2019)

Çizelge C.38 – Adıyaman ilinde yıllar itibariyle toplanan atık akü miktarı (kg)* (Atık Yönetim Uygulaması, 2019) 2014 2015 2016 2017 2018 8958 106.395 132.609 346.102 522.400 Kurşunlu Akümülatörler için kullanılan atık kodu 16 06 01*

Çizelge C.39 – Adıyaman ilinde yıllar itibariyle toplanan atık pil miktarı (kg)* (Atık Yönetim Uygulaması2019) 2014 2015 2016 2017 2018 14 1505 345 79 0 Atık piller için kullanılan atık kodları: 16 06 02*, 16 06 03*, 16 06 04, 16 06 05

37 C.8. Bitkisel Atık Yağlar

Çizelge C.40 – Adıyaman ilinde 2018 yılı için atık bitkisel yağlarla ilgili veriler (Atık Yönetim Uygulaması, 2019) Bitkisel Atık Toplanan Bitkisel Atık Yağ Miktarı (kg)2 Lisans Alan Yağ Ara Geri Depolama Kullanılmış Kızartmalık Kullanım Ömrü Dolmuş Kazanım Lisansı Yağ Yağlar Tesis Sayısı Verilen Tesisi (20 01 26*) (20 01 25) Sayısı1 - 8.352 560 -

C.9. Ömrünü Tamamlamış Lastikler

. Çizelge C.41 – Adıyaman ilinde 2018 yılında oluşan ömrünü tamamlamış lastikler ile ilgili veriler* (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER (ÖTL) ÖTL Geçici Depolama ÖTL Geri Geri Kazanılan ÖTL Bertaraf Bertaraf Geçici Alanlarındaki Kazanım Tesisi ÖTL Miktarı Tesisi Sayısı Edilen ÖTL Depolama Alanı ÖTL Miktarı Sayısı (ton) Miktarı Sayısı (ton) (ton)

1 3.112

38 5.700 5.800 5.840 5.400 4.850

3.410 3.350 3.120 3.150 2.740

2015 2016 2017 2018 2019

Geri Kazanım Tesisi AYT Tesisi

Grafik C.16 – Yıllar itibariyle Adıyaman ilinde geri kazanım tesislerine ve Atık Yakma Tesislerine gönderilen toplam ÖTL miktarları (ton/yıl) (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019)

Çizelge C.42 – Yıllar itibariyle Adıyaman ilinde geri kazanım tesislerine ve Atık Yakma Tesislerine gönderilen toplam ÖTL miktarları (ton/yıl) (Çevre ve şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) 2015 2016 2017 2018 2019 Geri Kazanım Tesisi 4850 5400 5700 5800 5840 AYT Tesisi 740 120 410 150 350

C.10. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar

Avrupa Birliği’nin 2002/96/EC sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Direktifi ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde kullanılan tehlikeli maddelerin kullanılmasını yasaklayan 2002/95/EC sayılı elektrikli ve elektronik eşyalarda bazı zararlı maddelerin kullanımının sınırlanmasına ilişkin direktiflerin ulusal mevzuatımıza uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında “Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü (AEEE) Yönetmeliği” hazırlanarak 22.05.2012 tarih ve 28300 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları, tüketici ekipmanları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere), oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri, tıbbi cihazlar (emplantasyon ürünleri ve hastalık bulaşıcı temaslarda bulunan ürünler hariç), izleme ve kontrol aletleri ve otomat sınıflarına dâhil olan elektrikli ve elektronik eşyalar ile elektrik ampulleri ve evsel amaçlı kullanılan aydınlatma gereçlerini kapsamaktadır.

Adıyaman ilinde AEEE işleyen tesis bulunmadığından, konu ile alakalı herhangi bir veri veya bilgi alınamamıştır.

C.11. Ömrünü Tamamlamış Araçlar

Adıyaman ilinde Ömrünü tamamlamış Araçları işleyen tesis bulunmadığından, konu ile alakalı herhangi bir veri veya bilgi alınamamıştır.

Çizelge C.43 – Adıyaman ilinde 2019 yılı hurdaya ayrılan araç sayısı (Kaynak, yıl) Oluşturulan ÖTA ÖTA Geçici ÖTA İşleme İşlenen ÖTA Teslim Yerleri Depolama Alanı Tesisi Sayısı Miktarı (ton) Sayısı Sayısı x x x x

C.12. Tehlikesiz Atıklar

Çizelge C.44 – Adıyaman ilinde 2018 yılı için sanayi tesislerinde oluşan tehlikesiz atıkların toplanma ve bertaraf edilmesi ile ilgili verileri (Atık Yönetim Uygulaması, yıl)

Atık İşleme Yöntemi İşlemin Yapıldığı Kodu Yer Toplam D10 Tesis Dışı 42 R1 Tesis Dışı 10340 R12 Tesis Dışı 636327 R9 Tesis Dışı 560 - Stok 8285882 TOPLAM 8933151

C.12.1 Demir ve Çelik Sektörü ve Cüruf Atıkları

İlimizde Demir ve Çelik Sektöründe faaliyet gösteren tesis bulunmadığından konu ile lakalı herhangi bir bilgi alınamamıştır.

40 Çizelge C.45 – Adıyaman ilinde 2019 yılı için ildeki demir ve çelik üreticileri, cüruf ve bertaraf yöntemi (Kaynak, yıl) Tesis Adı Kullanılan Cüruf Miktarı Bertaraf Yöntemi Hammadde Miktarı (ton/yıl) (ton/yıl) X X X X TOPLAM

İlimizde Demir , Çelik Üreticisi bulunmamaktadır

C.12.2 Kömürle Çalışan Termik Santraller ve Kül

Çizelge C.46 – Adıyaman ilinde 2019 yılı termik santrallerde kullanılan kömür, oluşan cüruf ve uçucu kül miktarı (Kaynak, yıl) Termik Santralin Kullanılan Kömür Oluşan Uçucu Kül Oluşan Cüruf Adı Miktarı (ton/yıl) Miktarı (ton/yıl) (ton/yıl) x x x TOPLAM x x İlimizde Termik santral bulunmamaktadır.

C.12.3 Atıksu Arıtma Tesisi Çamurları

İlimiz Belediyesine ait Atık su arıtma tesisinde oluşan atık çamurlar, yetkilendirilmiş kuruluşlara yollanarak bertaraf edilmektedir.

C.13. Tıbbi Atıklar . Çizelge C.47 – 2019 yılında Adıyaman ili sınırları içinde oluşan yıllık tıbbi atık miktarı (Kaynak, yıl)

İl/ilçe

Belediyesinin Adı

n/ ınması ş Planı Tıbbi Tesisi Yakma miktarı Bertaraf Bertaraf Yöntemi Bertaraf Yönetim tıbbi atık atık tıbbi Atıkların Toplanan Ta Tıbbi Atık Sterilizasyo

yenin l n İ Var Yok Özel Kamu ton/yıl Yetkili Tesisin Yakma Firmanın Bulundu Sterilizasyo Beledi ADIYAMAN X X 445,943 X GAZİBEL HİZ. MÜŞV. İNŞ. SAN. TİC. A.Ş GAZİANTEP

41 Çizelge C.48 – Adıyaman ilinde yıllara göre tıbbi atık miktarı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2019) 2014 2015 2016 2017 2018 2019 Tıbbi Atık Miktarı 328,482 355,689 427,639 436,628 462714 445,943 (ton)

C.14. Maden Atıkları

İlimizde Maden zenginleştirme tesisi bulunmamaktadır.

C.15. Sonuç ve Değerlendirme

Çizelge C.49 – 2019 yılı itibariyle Adıyaman ilinde bulunan atık işleme tesisi sayısı (EÇBS, 2019) Katı Atık Bertaraf Tesisi Sayısı (Belediye) - Lisanslı Ambalaj Atığı Toplama Ayırma Tesisi ve Geri Kazanım Tesisi Sayısı 4 Tehlikeli Atık Geri Kazanım Tesisi Sayısı - Atık Yağ Geri Kazanım Tesisi Sayısı - Bitkisel Atık Yağ Geri Kazanım Tesisi Sayısı - Atık Pil ve Akümülatör Geri Kazanım Tesisi Sayısı - Ömrünü Tamamlamış Lastik Geri Kazanım Tesisi Sayısı 1 Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi Sayısı - Tehlikesiz Atık Geri Kazanım Tesisi Sayısı - Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya İşleme Tesisi Sayısı - Maden Atığı Bertaraf Tesisi Sayısı -

Kaynaklar Atık Yönetim Uygulaması Ambalaj Bilgi Sistemi Adıyaman /Belediyesi Başkanlığı

42 Ç. BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALARIN ÖNLENMESİ ÇALIŞMALARI

Ç.1. Büyük Endüstriyel Kazalar

Ç.2. Sonuç ve Değerlendirme

“Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik” kapsamında İlimizde yürütülen herhangi bir çalışma bulunmamaktadır.

D. DOĞA KORUMA VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

D.1. Flora

Tarım ve Orman İl Müdürlüğünden herhangi bir bilgi alınamamıştır.

Resim C.1 - Beyaz Nilüfer - Nymphaea alba (Kaynak)

D.2. Fauna

Tarım ve Orman İl Müdürlüğünden herhangi bir bilgi alınamamıştır.

Resim D.2 - Kervançulluğu (Numenius arquata) (Kaynak)

D.3. Ormanlar ve Milli Parklar

D.3.1. Ormanlar Geniş Yapraklı Ormanlar 781,3 ha Karışık Ormanlar 164,96 ha İğne Yapraklı Ormanlar 1667,02 ha Ormanlık alan mevcuttur D.3.2. Milli Parklar

Adıyaman orman alanının Adıyaman yüzölçümüne oranı % 25 tir. Nemrut Dağı Milli Parkı; Adıyaman ili Kahta ilçesi sınırları içerisinde olup 1988 yılında milli park olarak ilan edilmiştir. 13.850 ha büyüklüğündedir. D.3.3. Tabiat Parkları

İlimiz Gölbaşı ilçesinde bulunan Gölbaşı Gölleri doğal sit alanıdır. 2,079.79 ha.’lık alana sahiptir. 12.05.2008 tarihinde tescil edilmiştir.

D.4. Çayır ve Mera

690 ha Mera Alanları bulunmaktadır

D.5. Sulak Alanlar İlimizde Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği kapsamında Gölbaşı İlçesinde Gölbaşı, Azaplı ve İnekli gölleri mevcuttur.

Sürekli Sulanan Alanlar 64307,6 ha’dır

D.6. Tabiat Varlıklarını Koruma Çalışmaları

D.6.1. Tabiat Anıtları

44 Doğanlı çınarı D.6.2. Tabiatı Koruma Alanları

Gölbaşı Gölleri Tabiat Parkı 2008 yılında tabiat parkı olarak ilan edilmiştir. 2080 ha büyüklüğündedir. Doğanlı Çınarı Tabiat Anıtı bulunmaktadır Adıyaman ili Çelikhan İlçesi, Doğanlı Köyü, Meydan tepe Mevkii’nde bulunan tahmini 550 yaşında olduğu sanılan çınar Adıyaman-Çelikhan karayolu üzerinde olup, Adıyaman’a 40 km. uzaklıktadır. D.6.3. Anıt Ağaçlar

Doğanlı çınarı D.6.4. Özel Çevre Koruma Bilgileri

D.6.5. Doğal Sit Alanları

İlimiz Gölbaşı ilçesinde bulunan Gölbaşı Gölleri doğal sit alanıdır. 2,079.79 ha.’lık alana sahiptir. 12.05.2008 tarihinde tescil edilmiştir.

D.7. Sonuç ve Değerlendirme

Kaynaklar http://www.tarimorman.gov.tr

45 E. ARAZİ KULLANIMI

E.1. Arazi Kullanım Verileri

İlin arazi kullanım durumu güncel bilgiler doğrultusunda tarım arazileri, ormanlar, çayır/mera, su kütleleri, yerleşim yerleri ve yapay alanlar şeklinde sınıflandırılarak değerlendirilmeli ve aşağıdaki Grafik E.24 ve Çizelge E.56 oluşturulmalıdır.

120000

100000

80000

60000

40000

20000

0 Yapay Bölgeler (1) Tarımsal Alanlar (2) Orman ve Yarı Su Kütleleri (5) Doğal Alanlar (3)

Grafik E.17 – Adıyaman ilinde 2019 yılı arazi kullanım durumuna göre arazi sınıflandırması (https://corinecbs.tarimorman.gov.tr, yıl)

Çizelge E.50 – Adıyaman ilinde arazi kullanım sınıflandırması (https://corinecbs.tarimorman.gov.tr, Corine, 2020)

ALAN BÜYÜKLÜĞÜ

1990 2000 2006 2012 2018

Arazi Sınıfı ha % ha % ha % ha % ha %

1) Yapay Alanlar 4.474,32 0,61 5.256,51 0,72 5.429,89 0,74 6.476,34 0,88 7.789,67 1,06 2) Tarımsal 381.841,03 51,95 357.501,43 48,63 365.117,23 49,67 366.607,81 49,87 365.925,62 49,78 Alanlar 3) Orman ve Yarı 332.642,78 45,25 325.748,38 44,32 312.474,77 42,51 309.914,07 42,16 309.312,41 42,08 Doğal Alanlar

4) Sulak Alanlar 1.517,59 0,20 1.291,57 0,18 1.134,27 0,15 1.134,27 0,15 1.134,27 0,15

5) Su Yapıları 14.595,20 1,99 45.273,01 6,16 50.914,75 6,93 50.938,43 6,93 50.908,96 6,93

TOPLAM 735.070,92 100,00 735.070,90 100,00 735.070,91 100,00 735.070,92 100,00 735.070,93 100,00

47 E.2. Mekânsal Planlama

E.2.1. Çevre Düzeni Planı PLANIN AMACI Bu planın amacı, “1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Yapımı Danışmanlık Hizmet Alımı İşine Ait Teknik Şartname” doğrultusunda, 2040 yılı hedef alınarak, AdıyamanŞanlıurfa- Diyarbakır Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’nın, öncelikle Planlama Bölgesi’ndeki illeri kapsayan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) olmak üzere, bölge ya da illeri kapsayan diğer üst ölçekli strateji planlarındaki kararlar çerçevesinde ve coğrafi bilgi sistemleri (CBS) veri tabanı ile ilişkilendirilerek, hazırlanmasıdır.

PLANIN HEDEFLERİ Bölgede, “koruma-kullanma dengesini” sağlayacak genel arazi kullanım kararlarının üretilmesi. § Bölgedeki gelişme potansiyelleri ile çevresel ve yerel dinamikler çerçevesinde yerleşmeler arasında kademelenmenin sağlanması. § Tarım-hayvancılık, sanayi ve hizmetler sektörleri ile bu sektörlere bağlı alt faaliyet kollarındaki gelişmelerin değerlendirmesi, yönlendirmesi ve sektörlerde uzmanlaşacak alt merkezlerin oluşturulması. § Alt ölçekli planlara temel oluşturulması.

Adıyaman, batıda Kahramanmaraş, güneyde Gaziantep, güneydoğuda Şanlıurfa, doğuda Diyarbakır ve kuzeyde Malatya illeri ile komşudur. Ekonomik ve sosyal açıdan ağırlıklı olarak Gaziantep ili ile etkileşim içindedir. Şanlıurfa da, Adıyaman’ı etkileyen bir diğer önemli ildir. Adıyaman, Fırat Nehri boyunca yer alan verimli tarım toprakları büyük oranda Atatürk Barajı altında kalmış bir ildir. İlin genel arazi yapısının dalgalı ve su kaynaklarına göre yüksek olması, cazibeli sulamanın yapılamaması da Adıyaman için önemli bir dezavantaj oluşturmuştur. Terfili sulamanın gerekmesi, ilin sulama konusunda istediği oranda yatırım alamamasına neden olmuştur. Dolayısıyla, Adıyaman, GAP’ın iki önemli amacı olan “tarım ve sulama”dan beklenilen düzeyde faydalanamamıştır. Buna ilaveten, Atatürk Barajı ile birlikte, Şanlıurfa ve Diyarbakır ile olan karayolu ulaşımının kesilmiş; turizm sektöründe en önemli potansiyeli olan Nemrut’un yarattığı turistik konaklama pazarına Malatya ilinin de ağırlıklı olarak girmiş ve GAP’ın cazibe merkezlerinden biri olan Gaziantep gibi, bölgesel bir merkezin etkisi altında kalmış olması, Adıyaman’ın GAP ile başlayan süreç içinde beklenilen gelişme düzeyini yakalayamamasına neden olmuştur. Özetle, daha çok kendi olanakları ile gelişim göstermiş olan Adıyaman, Planlama Bölgesi’ndeki iller arasında görece dezavantajlı bir konumda bulunmaktadır.

Harita E.2 – Adıyaman ilinin Çevre Düzeni Planı (www.cbs.gov.tr,2020)

E.3. Sonuç ve Değerlendirme

Kaynaklar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (www.csb.gov.tr.) Adıyaman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

49 F. ÇED, ÇEVRE İZİN VE LİSANS İŞLEMLERİ

F.1. Çevresel Etki Değerlendirmesi İşlemleri

Çizelge F.51 – Adıyaman İlinde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2019 yılı içerisinde alınan ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir Kararlarının sektörel dağılımı (e-ÇED Yazılımı, yıl) Karar Maden Enerji Sanayi Tarım- Atık- Ulaşım- Turizm- TOPLAM Gıda Kimya Kıyı Konut

ÇED Gerekli 16 3 2 21 Değildir

ÇED Gereklidir

ÇED Olumlu 2 2 Kararı

ÇED Olumsuz

Kararı

Grafik F.18 – Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇED Olumlu Kararı alınan projelerin sektörel dağılımı (e-ÇED Yazılımı, yıl)

10% 14%

76%

MADEN SANAYİ TARIM-GIDA

Grafik F.19 – Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇED Gerekli Değildir Kararı alınan projelerin sektörel dağılımı (e-ÇED Yazılımı, yıl)

Çizelge F.58 – Adıyaman ilinde Bakanlık merkez ve ÇŞİM tarafından 2014-2019 yılları arasında verilen muafiyet kararlarının sektörel dağılımı

50 (e-ÇED Yazılımı; verinin alındığı ay/ yıl belirtilmelidir) Maden Enerji Sanayi Tarım-Gıda Atık-Kimya Ulaşım- Turizm- TOPLAM Kıyı Konut

5 42 32 5 84

Çizelge F.52 – Adıyaman ilinde 2014-2019 yılları arasında verilen iade/iptal kararlarının sektörel dağılımı ( e-ÇED Yazılımı; verinin alındığı ay/ yıl belirtilmelidir) Maden Enerji Sanayi Tarım-Gıda Atık-Kimya Ulaşım- Turizm- TOPLAM Kıyı Konut

F.2. Çevre İzin ve Lisans İşlemleri

Çizelge F.53 – Adıyaman ilinde 2019 yılında Bakanlık Merkez teşkilatı ve ÇŞİM tarafından verilen Geçici Faaliyet Belgesi ve Çevre İzni/Çevre İzni ve Lisansı Belgesi sayıları (e-İzin Yazılımı, yıl) EK-1 EK-2 TOPLAM Geçici Faaliyet Belgesi 1 11 12 Çevre İzin/Çevre İzin ve Lisans Belgesi 9 9 Çevre İzni Muafiyet Sayısı 15 15 TOPLAM 1 35 36

51 Grafik Başlığı 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Atık su Dejarj Hava Emisyon ambalaj Atığı Ambalaj Atığı Tehlikesiz Atık Ömrünü Maden Atığı Geri Kazanım Toplama ve Geri Kazanım Tamamlamış Bertaraf Ayırma Tip 2 Lastik Geri Depolama Kazanım

Grafik F.20 – Adıyaman ilinde 2019 yılında verilen Çevre İzin/ Çevre İzin ve Lisans Belgelerinin konularına göre dağılımı (e-izin yazılımı, 2020)

Kaynaklar Adıyaman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü e-ÇED Yazılımı e-İzin Yazılımı

52 G. ÇEVRE DENETİMLERİ VE İDARİ YAPTIRIM UYGULAMALARI

G.1. Çevre Denetimleri

Bu rapor kapsamında denetim faaliyetleri değerlendirilirken, gerçekleştirilen denetimler planlı (rutin) ve ani (plansız-rutin olmayan) denetimler olarak ikiye ayrılmıştır. Planlı denetimler, bir ya da çok yıllık bir program çerçevesinde İl Müdürlüğü tarafından haberli veya habersiz olarak gerçekleştirilen denetimlerdir. Plansız denetimler ise; a) izin yenileme prosedürünün bir parçası olarak, b) yeni izin alma prosedürünün bir parçası olarak, c) kaza ve olaylar sonrasında (yangın ve aniden ortaya çıkan kirlilikler gibi), d) mevzuata uygunsuzluğun fark edildiği durumlarda, e) Bakanlık ya da ÇŞİM tarafından gerek görülen durumlarda, f) ihbar veya şikâyet sonrasında ani olarak gerçekleşen ve herhangi bir programa bağlı kalınmaksızın ÇŞİM tarafından yapılan denetimlerdir.

Çizelge G.54 - Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından gerçekleştirilen denetimlerin sayısı (e-denetim yazılımı, 2019) Denetimler Toplam Planlı denetimler 5 Plansız (ani+şikayet) denetimler 615 Genel toplam 620

Grafik Başlığı

99%

Planlı denetimler Plansız (ani+şikayet) denetimler

Grafik G.21 –Adıyaman ilinde ÇŞİM tarafından 2019 yılında gerçekleştirilen planlı ve ani çevre denetimlerinin dağılımı (e-denetim yazılımı, yıl)

53 G.2. Şikâyetlerin Değerlendirilmesi

Çizelge G.55 –Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇŞİM’e gelen tüm şikâyetler ve bunların değerlendirilme durumları (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, yıl) Şikâyetler Hava Su Toprak Atık Kimyasallar Gürültü ÇED TOPLAM Şikâyet sayısı 41 10 - 153 - 41 56 301 Denetimle sonuçlanan şikâyet 41 10 - 153 - 41 56 301 sayısı Şikâyetleri denetimle %14 %3 - %51 - %14 %18 %100 sonuçlanma (%)

GRAFİK BAŞLIĞI Hava ÇED 14% 18% Su 3%

Gürültü 14%

Atık 51%

Grafik G.22 –Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇŞİM gelen şikâyetlerin konulara göre dağılımı (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, yıl)

G.3. İdari Yaptırımlar

Çizelge G.56 – Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından uygulanan ceza miktarları ve sayısı (e-denetim yazılımı, yıl)

2019 YILI ADET CEZA MİKTARI (TL)

PROJE BEDELİ %2 1 16.000

54 EGZOZ 42 63.912

EGZOZ FİRMASI 1 6.186

ANIZ 55 52.294,71

TOPLAM 99 138.392,71

Grafik G.23 – Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından uygulanan idari para cezaları miktarının konulara göre dağılımı (e-denetim yazılımı, yıl)

MİKTARI Proje Bedeli %2 1%

Egzoz 29%

Egzoz Firması 1% Anız 69%

Grafik G.24 -Adıyaman ilinde 2019 yılında ÇŞİM tarafından uygulanan idari para cezaları sayısının konulara göre dağılımı (e-denetim yazılımı, yıl)

G.4. Çevre Kanunu Uyarınca Durdurma Cezası Uygulamaları

İlimizde 2019 yılı içerisinde 1 Adet egzoz emisyon ölçüm istasyonu, Alo181 hattından gelen ihbar üzerine incelenmiş ve ölçüme etki edecek işlemler yaptığı tespit edilmiş ve istasyonun yetki belgesi iptal edilmiştir. Ayrıca idari para cezası uygulanmıştır.

G.5. Sonuç ve Değerlendirme

İlimiz genelinde, Alo181 ihbar hattı, cimer ve dilekçe yolu ile yapılan ihbarlara en kısa sürede gidilerek kontrol ve denetimlerimiz yapılmaktadır. Ayrıca sürekli olarak ilimizdeki tesislere gidilerek ani denetimlerimizde yapılmaktadır.

Kaynaklar Adıyaman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü e-Denetim Yazılımı

55 H. ÇEVRE EĞİTİMLERİ

Bu kısımda, 2019 yılı içerisinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün diğer kamu kurum ve kuruluşları, sanayi odaları, okullar ve STK lara çeşitli zamanlarda eğitimler düzenlendi. Sıfır atık ve çevrenin korunması ile alaklı farkındalık yaratılmaya çalışıldı. 5 Haziran Dünya çevre günü ülkemizi ve dünyamızı tehdit eden Covid-19 salgını münasebeti ile herhangi bir etkinlik düzenlenmedi.

Kaynaklar Adıyaman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü