2011-2016

ENERGY CLUB VALLEY BOEK TOPCLUB “De unieke samenwerking geeft een krachtige invulling aan de doelen van de Topclub!”

Bedrijfsleven, kennisinstellingen, overheden, belangenorganisaties en zes topsportclubs in hebben een unieke samenwerkingsovereenkomst getekend. Onder de noemer ‘Samen Duurzaam aan de Top!’ bundelen deze partijen hun krachten om groene energie te promoten onder een breed publiek en de jeugd te interesseren op het gebied van techniek, energie(transitie) en duurzaamheid. Dit is nodig gezien de snelstijgende vraag naar kennis, vakmensen en energiespecialisten in Noord-Nederland.

Het Noorden van Nederland heeft van alles in zich om duurzaamheid en energietransitie in onder andere deze regio te promoten: zowel de kennisinstellingen als de energie-industrie zijn er stevig verankerd en geconcentreerd. Bovendien heeft Noord-Nederland zich met Energy Valley bewezen als creatieve en innovatieve energieregio. De samenwerking van Energy Valley Topclub ondersteunt de ambities van Noord-Nederland om uit te groeien tot een toonaangevende energieregio in Europa.

Sport en onderwijs worden ingezet om de energieboodschap breeduit over te dragen om daarbij een miljoenenpubliek te bereiken. Oorsprong

De Energy Valley Topclub is een brede Groenleden hebben toegang tot het netwerk van Energy Valley Topclub, de wedstrijden van de zes samenwerking van kennisinstellingen, topsportclubs en verschillende activiteiten van de aangesloten businessclubs, zoals borrels op topsportverenigingen, het bedrijfsleven locatie en netwerkevents. Groenpartners vormen de kern van Energy Valley Topclub. Zij beslissen en maatschappelijke organisaties op in grote lijnen de koers van de Topclub en dragen zorg voor de organisatie van activiteiten en het gebied van energie(transitie) en communicatie. duurzaamheid in Groningen. Deze Deelnemers van Energy Valley Topclub hebben toegang tot het brede netwerk van deze stichting, samenwerking heeft als doel duurzaamheid en zoals de kennisinstellingen, de maatschappelijke organisaties en bedrijven actief op het gebied van energie(transitie) onder een breed publiek in duurzaamheid en energie(transitie). Hiernaast hebben leden ook toegang tot de wedstrijden Noord-Nederland te promoten. en het netwerk van de topsportclubs: Abiant Lycurgus, Donar, FC Groningen, GHHC, GIJS en Energie(transitie), techniek en duurzaamheid Nic./Alfa. zijn steeds belangrijkere begrippen geworden binnen de hedendaagse maatschappij, maar Een lid wordt betrokken bij het netwerk van een ontmoetingsplek voor bedrijven actief Energy Valley Topclub en kan participeren in de in deze sectoren ontbrak. Vanuit dit idee is business meetings. Leden worden ook betrokken Energy Valley Topclub ontstaan. Energy Valley bij projecten van Energy Valley Topclub. Topclub wil fungeren als ontmoetingscentrum voor bedrijven actief in de energiesector om duurzaamheid en energietransitie te promoten onder de jeugd, MKB en de brede samenleving. De organisatie Om aan de ambities van Energy Valley Topclub Het bestuur van Energy Valley Topclub wordt invulling te geven is het convenant ‘Samen gevormd door een onafhankelijke voorzitter en per Duurzaam aan de Top! gesloten. Het hoofddoel aangesloten parter een afgevaardigde. Groenleden hiervan is het onder de aandacht brengen van en sportpartners worden ook vertegenwoordigd energie ontwikkelingen in de energiewereld bij door een afgevaardigde. Het bestuur wordt de samenleving en daarnaast het zijn van een verder ondersteund door een kernteam en ontmoetingscentrum voor de energiesector. communicatieadviesteam voor de uitvoering en aansturing van de projecten en activiteiten. Door uitvoering te geven aan duurzame projecten wil Energy Valley Topclub de ontwikkelingen in De topbestuurders van de betrokken publiek- en de energiewereld onder de aandacht brengen private partners hebben zitting in de Participants en een ontmoetingscentrum zijn voor de Assembly. energiesector. Ook is het doel om de sportclubs nader te Toekomst laten samenwerken, van elkaars expertise en faciliteiten te profiteren om daarmee de topsport In de toekomst wil Energy Valley Topclub zich verder in Groningen te versterken. ontwikkelen door 1) groei van het aantal partners en leden, 2) faciliteren van nieuwe groenprojecten en 3) de samenwerking en professionalisering van Deelnemers topsport in Groningen verder te stimuleren. De Energy Valley Topclub staat voor teamwork! Teamwork om zoveel mogelijk mensen te betrekken bij energie(transitie) door ze met elkaar te verbinden en kennis te delen. De deelnemers van Energy Valley Topclub bestaan uit groenleden en groenpartners. “Energietransitie vraagt om samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid, kennisinstellingen en NGO’s” Activiteiten

Om de ambities van Energy Valley Topclub te promoten onder een breed publiek heeft Energy Valley Topclub een breed scala aan activiteiten. Op deze manier wordt de doelgroep betrokken bij duurzaamheid en energie(transitie).

Kennissessies De skybox in het NoordLease Stadion (voorgaand Euroborg) is de ontmoetingsplek van Energy Valley Topclub. Rondom de wedstrijden worden hier kennissessies georganiseerd, waar kennisdelen en netwerken centraal staan. Deelnemers kunnen hier hun eigen invulling in geven en relaties uitnodigingen. Daarnaast worden er ook partijen van buitenaf gevraagd om Jeugdclinics interessante onderwerpen te bespreken. Om de jeugd te interesseren voor techniek, duurzaamheid en energie(transitie) worden er ‘groene’jeugdclinics georganiseerd. Deze worden Topsport met de zes topsportclubs georganiseerd voor basisscholen om op een leuke, sportieve manier De Energy Valley Topclub ondersteund vier de jeugd te interesseren en informeren. topsportclubs in Groningen, namelijk: Abiant Lycurgus, Donar, FC Groningen, GHHC, GIJS en Nic./Alfa. Hiermee wil Energy Valley Topclub de topsport in Groningen naar een hoger niveau brengen en de onderlinge samenwerking tussen de sportclubs te bevorderen.

Business meetings Tijdens de wedstrijden van de topsportclubs worden geregeld business meetings georganiseerd om informatie uit te wisselen en discussies te voeren over actuele energiethema’s. De Energy Valley Topclub betrekt ook studenten van de Energy Academy en het Energy College actief bij de organisatie van business meetings, deelprojecten en andere activiteiten. “Samenwerken, combinaties maken en elkaar de bal toespelen is in het bedrijfsleven net zo belangrijk als in de sport” Gerealiseerde projecten

Het uitvoeren van projecten dient ertoe om de kennis en interesse in energie, techniek en duurzaamheid bij de jeugd te vergroten. Daarnaast hebben de projecten als doel om het brede publiek te informeren over en te betrekken en te mobiliseren bij energietransitie. Om hier aan invulling te geven zijn de volgende projecten uitgevoerd: Leerlijn Techniek Talent en Energie Clean Campagne 050-ZON Energiespelen Energy Challenges EnTranCe EnergyBarn Groene Euroborg

de basisschoolleerlingen. Dit programma biedt Leerlijn Techniek, een solide programma met betrekking tot het vergroten van de kennis en interesse over Talent en Energie techniek, energie en duurzaamheid. De jeugd is de toekomst van morgen! In de nabije Er zijn tot nu toe ruim 130 scholen gestart met toekomst worden energie en duurzaamheid Leerlijn Techniek, Talent en Energie. Momenteel steeds belangrijkere termen. Uit diverse wordt er gekeken of er onderzoeken is echter gebleken dat deze kennis ook een landelijke uitrol bij veel mensen helaas ontbreekt. mogelijk is. Vanuit dit oogpunt is de Leerlijn Techniek, Talent en Energie opgestart. Dit is een lespakket voor basisscholen in de vorm van een leskar: een laagdrempelige manier om duurzaamheid en energie te promoten onder “Het onderwijs en de sport kunnen worden benut om de energieboodschap breeduit over te dragen en daarbij een milioenenpubliek te bereiken” Gerealiseerde projecten

Clean Campagne

Sporters en ondernemers hebben één ding gemeen: ze kennen het spel van winnen en verliezen, zijn ambitieus en gedreven en weten wat het is als het tegenzit. Samenwerken, combinaties maken en elkaar de bal toespelen is in het bedrijfsleven net zo belangrijk als in sport. Vanuit deze gedachte is Clean Campagne ontstaan: het stimuleren van de samenwerking tussen MBK en de topclubs: hoe meer een ondernemer bespaart, hoe meer aandacht zijn bedrijf krijgt bij de topclubs. Daabij zorgen de duurzame 050-ZON toepassingen bij Zonneboilers worden al 40 jaar geïnstalleerd, ondernemers voor een lagere energierekening. maar zijn (nog) niet zo populair als de stroom Dubbele winst voor de ondernemer! opwekkende zonnepanelen. Het rendement is onduidelijk en er is gebrek aan kennis en ervaring De Clean Campagne 2.0 is een doorstart van de in de keten. Daarom is 050-ZON opgestart oorspronkelijke Clean Campagne. Het doel van met als doel het promoten van het gebruik van deze campagne is om het MKB te stimuleren zonneboilers in Groningen. om duurzaam te ondernemen. Dit gebeurt onder andere door middel van een beloningsprogramma Het doel van het project 050-ZON is om via de sportclub, bijvoorbeeld middels meer bekendheid te genereren door middel shirtreclame. van veldtesten bij 50 huishoudens in Groningen. De resultaten van de veldtest Daarnaast ondersteunt men de Wet Milieubeheer, worden onder de aandacht gebracht. die ervoor zorgt dat de gemeenten bedrijven stimuleren om energie te besparen. De Clean Campagne werd ook toegepast bij amateurverenigingen. Meer geld voor de Er is een rekentool ontwikkeld die inzicht biedt in jeugd, minder kosten de terugverdientijd naar gezinsgrootte. Ook wor- aan energie. Welke den installatiebedrijven voorgelicht en getraind. vereniging wil dit niet? Deelnemende verenigingen kunnen op deze manier geld besparen. De deelnemende verenigingen worden op dezelfde manier gescand als het MKB. Na afloop van de scan krijgt de vereniging advies over de te nemen maatregelen. Foto: Grunneger Power “De Energy Valley Topclub richt zich op alle lagen in de samenleving” Gerealiseerde projecten

Groene Euroborg

Het NoordLease Stadion (voorheen Euroborg) heeft de ambitie om in 2020 energieneutraal te zijn. Middels besparing, ‘good housekeeping’ en duurzame energieproductie wordt de vergroening van het stadion in 2020 gerealiseerd. Het project wordt ingevuld door middel van concrete deelprojecten zoals visualisatie van het energieverbruik, aanpak van de ruimteverlichting, plaatsen van zonnepanelen, windturbines en het rijden op groen gas door medewerkers van FC Groningen. Het NoordLease Stadion is het eerste stadion in Nederland met een eigen zonnecentrale. Anno 2014 is de omvang van de zonnecentrale op het voetbalstadion verdubbeld met 561 nieuwe zonnepanelen. Dat aantal komt bovenop de huidige 531 stuks die al sinds februari duurzame stroom opwekken.

Warmtenet Europapark Het vervolg op het project ‘Groene Euroborg’ is een aansluiting op het collectieve Warmte-Koude Opslag Systeem (WKO), dat sinds eind 2013 in gebruik is. De hoofdinstallatie is geplaatst in het gebouw van de gemeente en wordt Dit leidt tot een duurzame prestatie op omgeven door een 43 hectare groot kantoren- en warmtegebied en voor het NoordLease Stadion woongebied aan de zuidoost kant van Groningen. gaat de prijs van warmte naar beneden. De exploitatie van het energiesysteem is in Daarnaast wordt de CO2-productie per jaar met handen van de gemeente in samenwerking met ca. 3,5 kton verminderd. het Waterbedrijf Groningen. Het collectieve systeem maakt het mogelijk om bestaande en toekomstige gebouwen op het Europapark aan te sluiten met als doel de beschikbare bodemcapaciteit optimaal te benutten. Bedrijven of instellingen die zich nieuw vestigen op het Europapark hoeven niet zelf te investeren in hun warmte/koude-voorziening, maar kunnen aansluiten op dit systeem. Hierdoor wordt het voor bedrijven en instellingen aantrekkelijker om zich te vestigen. Inmiddels is een groot deel van het collectieve WKO-systeem op het Europapark gerealiseerd. Dit netwerk omvat bronnen voor de WKO en het leidingnetwerk om de verschillende partijen zoals het stadion van FC Groningen, winkels, scholen, het casino en de bioscoop aan te sluiten op het systeem. “Met de unieke samenwerkingen wil Energy Valley Topclub het grote publiek informeren, betrekken en mobiliseren bij energie(transitie)” Gerealiseerde projecten

EnergieSpelen

De EnergieSpelen is een duurzame sportdag die wordt gehouden op basisscholen met medewerking van de topsportclus. Sport is een perfect middel om beleving over te brengen. Kinderen leren op deze dag hoe je energie kunt opwekken. Ze worden uitgedaagd om zoveel mogelijk energie op te wekken door middel van spellen. De leerlingen leren zo niet alleen dat processen energie kosten, maar ook hoeveel energie deze processen kosten. Daarnaast wordt er bewustwording gecreërd over duurzame energie en het verschil met niet-duurzame energie. Tot nu toe hebben een kleine 1000 basisschoolleerlingen tijdens een sportdag kennis gemaakt met duurzame energie. In 10 spelonderdelen kregen de leerlingen allerlei activiteiten voorgeschoteld die te maken hebben met energie, zoals een begrippenspel waarbij de leerlingen begrippen en betekenissen bij elkaar moeten zoeken. Op warme dagen is er enthousiast gespeeld met het waterradspel.

Energy Challenges Voor het middelbaar onderwijs worden tussen scholen/ schoolgebouwen in Noord-Nederland Challenges voor energiebesparing georganiseerd. Per Challenge strijden twee scholen tegen elkaar met als inzet het verlagen van het energieverbruik. Een ChallengeTeam plaatst apparatuur voor monitoring, waarmee een nulmeting wordt uitgevoerd. Op basis van deze gegevens maken de leerlingen een plan om het energieverbruik te verlagen. Na twee maanden worden de resultaten gemeten en stelt het ChallengeTeam een business case op van mogelijke technische aanpassingen die aanvulende besparingen kunnen opleveren. De opbrengsten van de energiebesparing kunnen deels naar de school, deels naar de gebouwbeheerder en deels naar een revolverend fonds terugvloeien. Middels de Energy Challenges krijgen de thema’s energie en energietransitie een passende plek in het onderwijs. Daarbij worden de energielasten van scholen verminderd. Het uiteindelijke doel van de Energy Challenges is om de thema’s energie en energie(transitie) een plek te geven in het onderwijs, zodat er een grotere interesse, maatschappelijke acceptatie van energie(transitie) en bewustzijn en besparing optreedt. “Een passend arbeidspotentieel is cruciaal voor de grote vraag naar energiepersoneel in het Noorden” Gerealiseerde projecten

EnTranCe

Als gevolg van het klimaat- en milieuvraagstuk ontstaat er wereldwijd een sterke behoefte naar innovatie op het gebied van energieproductie, -distributie en -transport. Uit dit idee is EnTranCe opgericht. EnTranCe, het Energy Transition Centre, is dé hotspot voor toegepaste ondernemers en innovaties op het gebied van energie en duurzaamheid. Mensen en bedrijven met goede ideeën over de toekomst van onze energie vinden hier de ruimte, de mogelijkheden, de technieken en het best mogelijke netwerk om hun plannen te vertalen naar producten en diensten waar de markt behoefte aan heeft. Het Energy Transition Centre wordt ook wel gezien als de ‘proeftuin’ voor toegepast onderzoek.

De focus van EnTranCe is gericht op de transitie naar betrouwbare, duurzame en betaalbare energie in de toekomst. EnTranCe is gevestigd op het Zernike-terrein van de Rijksuniversiteit Groningen en de Hanzehogeschool. Het is dé plek waar innovatie, productontwikkeling, opleiding en ondernemerschap op het gebied van energie samenkomen. EnTranCe is een initiatief van BAM, GasTerra, Gasunie en Hanzehogeschool Groningen. De proeftuin bouwt voort op onderzoek dat plaatsvindt binnen RenQi waarin KEMA, TNO en de RUG samenwerken. EnergyBarn De EnergyBarn is in opdracht van EnTranCe gebouwd en staat op het Zernike-terrein in Groningen. Deze locatie fungeert als plek waar burgers en kleine bedrijven kennis kunnen maken met energietransitie. Het is een publiekspunt waar ontwikkelingen uit laboratoria getoond worden om energietransitie zichtbaar te maken. Het biedt ruimte voor bedrijven, overheden en scholen om mensen te ontvangen en voor het organiseren van evenementen. Er is onder andere ruimte voor studenten om onderzoek te doen naar energietransitie, er worden kookworkshops gegeven, sport- en spelmiddagen georganiseerd en er kunnen artiesten optreden. De Barn is gebouwd in de vorm van een Binnen de EnergyBarn moet zichtbaar worden landbouwschuur. Bij de bouw van deze schuur is dat energietransitie een belangrijk speerpunt is. gebruik gemaakt van lokale producten zoals stro. Dit heeft verschillende voordelen, zoals hoge energiewaarden, een lage carbon foodprint en het is cradle to cradle te bouwen. “De samenwerking met de topsportclubs gaat verder dan alleen een financiële bijdrage” Topsportclubs

Energy Valley Topclub heeft een FC Groningen samenwerkingsverband met zes topsportclubs In 2006 maakte FC Groningen de overstap naar in Groningen, namelijk Nic/Alfa, Lycurgus, FC een nieuw onderkomen, dat twee jaar later werd uitgebreid tot een stadion met een capaciteit Groningen, Donar, GHHC en GIJS. Met deze van 22.579 zitplaatsen. Na 35 jaar beleefde de FC vanaf 2006 in Euroborg haar tweede jeugd. samenwerking wil Energy Valley Topclub de Met de overgang van het roemruchte Stadion Oosterpark naar het fonkelnieuwe hypermoderne topsport in Groningen naar een hoger niveau Euroborg (nu NoordLease stadion) werd een nieuw hoofdstuk geschreven in de Groninger te tillen. De topsportclubs geven daarbij een profvoetbalperiode die in 1954 begon. goede bijdrage om het energieprofiel in Noord-

Nederland te versterken en de samenleving te Nic./Alfa betrekken bij de ontwikkeling van duurzame Nic./Alfa is opgericht in 1920 en is daarbij een van de oudste korfbalverenigingen van Groningen energie. De clubs ondersteunen dit door de en Nederland. Nic. kwam jarenlang uit op het hoogste niveau van Nederland en werd in ‘94 en handen ineen te slaan met dit unieke concept. ‘98 kampioen veldkorfbal. Momenteel speelt Nic. in de hoofdklasse, zowel op het veld als in de zaal. Naast topkorfbal biedt Nic. ook korfbal net onder het hoogste niveau voor talenten en studenten. GHHC

GHHC ”Groningen” is met meer dan 1.000 leden de grootste hockeyclub van het noorden, Abiant Lycurgus speelt zowel met Heren1 als Dames1 in de overgangsklasse van de KNHB en spelen de Abiant Lycurgus is een volleybalteam dat uitkomt tweede teams in de reserve hoofdklasse. Bij de in de , het hoogste niveau waarop in jeugd spelen zowel jongens en meisjes A/B in de Nederland volleybal wordt gespeeld. In oktober 2015 Shell landelijke topklasse. De club is opgericht op werd met de Supercup de eerste prijs in de historie 1 oktober 1926 als GHC Groningen en fuseerde binnengehaald, waarna in het seizoen 2015-2016 het in 1936 met studentenhockeyclub DBS (De landskampioenschap volgde. Lycurgus kwalificeerde Blauwe Scheen). In 1978 werd de naam van de zich daarnaast in de afgelopen acht seizoenen voor club veranderd in Groninger - Harense Hockey deelname aan Europees Volleybal. Abiant Lycurgus Combinatie Groningen. speelt zijn thuiswedstrijden in het Alfa-college Sportcentrum in Groningen. GIJS Donar GIJS Groningen (Groninger IJshockey Stichting) is een Nederlandse ijshockeyclub uit de stad Donar is sinds 1951 actief in de Nederlandse Groningen, die in 1969 werd opgericht. De club basketbalwereld. Wat begon als onderdeel van kwam in het verleden ook onder de namen studentenvereniging Vindicat eindigde in de Pecoma Grizzlies, Groninger Grizzlies en GIJS professionele basketbalclub zoals Donar dat nu is. Bears Groningen uit. Inmiddels is de club na een Donar werd vijfmaal landskampioen en veroverde kampioenschap in de weer actief in driemaal de NBB-beker. de Eredivisie, het hoogste niveau in Nederland. “Het gezamenlijke belang is om het brede publiek te informeren, involveren en mobiliseren bij energietransitie, alsmede de jeugd te interesseren in (energie)techniek en duurzaamheid” Groenpartners

De Energy Valley Topclub is een samenwerkingsverband tussen verschillende grote bedrijven actief op het gebied van energie of duurzaamheid. Om in samenwerking invulling te geven aan de ambities van Energy Valley Topclub is het convenant ‘Samen Duurzaam aan de Top!’ gesloten. De groenpartners en maatschappelijke partners hebben het convenant ondertekend en daarmee is Energy Valley Topclub ontstaan als een brede samenwerking van kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Onze groenpartners:

Koningklijke BAM Groep Essent biedt als energie- Gasunie is een Euro- Kuijpers Installaties is een succesvolle Eu- maatschappij ook ener- pees gasinfrastruc- gaat als bedrijf zijnde ropese bouwgroep, die giegerelateerde oplossin- tuurbedrijf. Wij verzor- steeds verder met werkmaatschappijen gen aan om duurzamer gen het transport van duurzaamheid en de verenigt in twee busines en comfortabeler te leven. aardgas en groen gas introductie van het lines Bouw en vastgoed We leveren onze klanten in Nederland en Noord- begrip ‘toekomstbe- en Infra, en op het ge- concrete oplossingen om Duitsland. stendige’ installaties. bied van publiekprivate slimmer met energie om Een toekomst waarin samenwerking. BAM is te gaan. Thuis of op de ook generaties na ons genoteerd aan Euronext zaak. plezierig kunnen leven. Amsterdam

BAM GROEP Essent Nederlandse Gas- Kuijpers Runnenburg 9 Willemsplein 4 unie Panovenweg 18 3981 AZ Bunnink 5211 AK Den Concourslaan 17 5708 HR Helmond Bosch 9727 KC Groningen T: 030 6598988 T: 0492 578600 E: E: [email protected] T: 0900 1550 T: 050 5219111 [email protected] www.bam.nl www.essent.nl E: communicatie@ www.kuijpers.com gas unie.nl www.gasunie.nl

Groningen Seaports bestaat om op verant- Groningen Seaports woorde en duurzame wijze de economische Handelskade Oost 1 activiteiten - en dus de werkgelegenheid - in 9934 AR Delfzijl de direct onder haar beheer dan wel regie vallende havens, bedrijventerreinen en an- T: 0596 640400 dere logistieke knooppunten stimuleren. E: [email protected] www.groningen-seaports.com “Gezamenlijk brengen de partijen kennis, kunde en mankracht in om duurzame energie- en kennisprojecten te realiseren” Groenleden en supporters

Naast de groenpartners werkt Energy Valley Topclub samen met groenleden en groensupporters. Groenleden

Hanzehogeschool Stork Kuurman Noord B.V. Groningen Van Deventerlaan 121 Industrieweg 26 Zernikeplein 11 3528 AG Utrecht 9601 LJ Hoogezand 9747 AS Groningen T: +31 88 08 91 000 T: 0598 380 174 T: 050 595 5555 www.stork.com www.kuurman.nl www.hanze.nl

Enexis B.V. Noorderpoort Sunoil Winschoterdiep 50 Groningen Eerste Bokslootweg 17 9723 AB Groningen 7821 AT Emmen T: 0800 66 77 88 5 T: 0900 780 8700 www.noorderpoort.nl T: 0591 637 637 www.enexis.nl www.sunoil-biodiesel. com

Groensupporters “Het is voor het eerst in de historie dat één sponsor een contract met meerdere sportclubs tegelijk sluit” Colofon

Contact Energy Valley Topclub Boumaboulevard 41 9723 ZS Groningen Nederland 050 789 0010 www.evtc.nl Copyright Spel- en drukfouten voorbehouden

@EV_Topclub

@EVTopclub “Bij elkaar komen is een begin, bij elkaar blijven is een vooruitgang, maar met elkaar samenwerken is succes”

- Henry Ford Energy Valley Topclub Groninger Topsport Groenleden BAM Donar Enexis Essent Nic./Alfa-College Hanzehogeschool Groningen Gasunie FC Groningen Kuurman Groep Groningen Seaports Abiant/Lycurgus Noorderpoort Kuijpers GHHC Stork GIJS Sunoil Groensupporters Energy Valley Gemeente Groningen Natuur- en milieufederatie Groningen Provincie Groningen