Program Ochrony „Rodowiska Korzenna

Zał ącznik nr 1 do uchwały Rady Gminy Korzenna Nr XIX/116/2004 z dnia 02 grudnia 2004 roku

WÓJT GMINY KORZENNA

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA NA LATA 2004 - 2015

KORZENNA, 2004 rok

TYTUŁ OPRACOWANIA:

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

DLA GMINY KORZENNA

NA LATA 2004-2015

ZLECENIODAWCA:

WÓJT GMINY KORZENNA

WYKONAWCA:

„PROFIT" Sp. z o.o. w Skrudzinie siedziba: ul. Kili ńskiego 66 33-300 NOWY S ĄCZ

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Strona SPIS TRE ŚCI

WST ĘP 5 I. 1.1. Podstawa prawna opracowania 5 1.2. Przedmiot i zakres opracowania 5 1.3. Potrzeba i cel opracowania 5 1.4. Terminologia 7 1.4.1. Terminologia z zakresu rozwoju zrównowa żonego 7 1.4.2. Terminologia z zakresu ochrony środowiska 7 1.4.3. Terminologia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej 9 II. CHARAKTERYSTYKA GMINY 12 2.1. Poło żenie 12 2.2. Ukształtowanie terenu 13 2.3. Warunki klimatyczne 13 2.4. U żytkowanie terenu 14 2.5. Infrastruktura 16 2.5.1. Gospodarka wodno – ściekowa 16 2.5.2. Gospodarka odpadami 17 2.5.3. Drogi i koleje 17 2.5.3.1. Drogi 17 2.5.3.2. Koleje 18 2.5.4. Sie ć gazowa 18 2.5.5. Podmioty gospodarcze 18

III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA 19 PRZYRODNICZEGO 3.1. Informacje ogólne 19 3.1.1. Parki narodowe 20 3.1.2. Rezerwaty przyrody 20 3.1.3. Pozostałe formy ochrony 21 3.2. Charakterystyka elementów przyrody nieo żywionej 22 3.2.1.Warunki geologiczne i rze źba terenu 22 3.2.2. Zasoby naturalne 23 3.3. Wody powierzchniowe 23 3.4. Wody podziemne 24 3.5. Gleby i lasy 25 3.6. Charakterystyka elementów przyrody o żywionej 26 3.7. Walory kulturowe 26 3.8. Podsumowanie wielko ści zasobów i walorów przyrodniczych 28 IV. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA 29 4.1. Racjonalne u żytkowanie zasobów naturalnych 30 4.2. Ochrona powietrza 33 4.3. Ochrona przed hałasem 41 4.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym 44 4.5. Ochrona wód 45 4.6. Ochrona powierzchni ziemi 50 4.7. Gospodarka odpadami 53 4.8. Zasoby przyrodnicze 53 4.9. Awarie przemysłowe 57 4.10. Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych 58 4.11. Koszty finansowe planowanych przedsi ęwzi ęć 77

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Strona SPIS TRE ŚCI

V. ZAŁO ŻENIA SYSTEMU EDUKACYJNO-INFORMACYJNEGO 78 5.1. Potrzeba edukacji ekologicznej 78 5.2. Docelowe segmenty edukacji 79 5.3. Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społeczeństwa 83 5.4. Społeczna kampania informacyjna 84 5.5. Media w kampanii informacyjnej 88 5.6. Przyczyny zanieczyszcze ń i sposoby zapobiegania 88 VI. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 95 6.1. Współpraca w ramach wdro żenia Programu 95 6.2. Zało żenia systemu finansowania inwestycji 99 6.3. Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska 108 6.3.1. Instrumenty prawne 110 6.3.2. Instrumenty finansowe 110 6.3.3. Instrumenty społeczne 110 6.3.4. Instrumenty strukturalne 113 6.4. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska 113 6.4.1. Zasady monitoringu 113 6.4.2. Monitorowanie zało żonych efektów ekologicznych 114 6.5. Wska źniki monitorowania celów okre ślonych w Programie ochrony 119 Środowiska

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

I. WST ĘP

1.1. Podstawa prawna opracowania 1.2. Przedmiot i zakres opracowania 1.3. Potrzeba i cel opracowania 1.4. Terminologia 1.4.1. Terminologia z zakresu rozwoju zrównowa żonego 1.4.2. Terminologia z zakresu ochrony środowiska 1.4.3 Terminologia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej

1.1. Podstawa prawna opracowania

Obowi ązuj ące od 1 pa ździernika 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska, nakłada na Wójta Gminy obowi ązek opracowania Gminnego Programu Ochrony Środowiska. Obowi ązek ten jest formaln ą przesłank ą dla utworzenia niniejszego opracowania (art. 17, ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Dz. U. Nr 62, poz. 627).

Podstaw ą opracowania jest umowa z dnia 16 kwietnia 2004 roku zawarta pomi ędzy Gmin ą Korzenna a Firm ą: „PROFIT" Sp. z o.o. w Skrudzinie z siedzib ą w Nowym S ączu.

1.2. Przedmiot i zakres opracowania

Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna poło żonej w północno - wschodniej cz ęś ci powiatu nowos ądeckiego.

W niniejszym opracowaniu poruszona jest szeroko rozumiana problematyka ochrony środowiska na analizowanym terenie. Zagadnienia ochrony środowiska obejmuj ą ochron ę powietrza, wód, powierzchni ziemi, środowiska akustycznego oraz zasobów przyrodniczych. Omówienia dotycz ące gospodarki odpadami zostały zawarte w odr ębnym opracowaniu pod nazw ą Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Korzenna.

1.3. Potrzeba i cel opracowania

Jedn ą z głównych dróg prowadz ących do osi ągni ęcia zrównowa żonego rozwoju jest ochrona środowiska przyrodniczego. Du że znaczenie dla osi ągni ęcia w pełni zrównowa żonego rozwoju maj ą cztery łady: ekologiczny, społeczny, ekonomiczny (gospodarczego), przestrzenny.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Podstawowym narz ędziem do osi ągni ęcia ładu ekologicznego jest ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. Ład społeczny mo żna osi ągn ąć np. poprzez akceptacj ę mieszka ńców dla proponowanych i podejmowanych działa ń. Poprzez kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki, a tak że ograniczenie bezrobocia mo żna osi ągn ąć ład gospodarczy. Ład przestrzenny wi ąż e si ę natomiast np. z odpowiedni ą lokalizacj ą terenów przemysłowych, mieszkaniowych, komunikacyjnych i innych.

W niniejszym opracowaniu uwzgl ędniono zaprezentowane powy żej zasady zrównowa żonego rozwoju i ochrony środowiska, ze wskazaniem kierunków i hierarchii działa ń zmierzaj ących do ich wprowadzenia na terenie gminy. Do najistotniejszych wytyczonych dla gminy Korzenna celów i kierunków działa ń w zakresie rozwoju społeczno – gospodarczego i ochrony środowiska nale żą :

racjonalne u żytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszenie zu życia energii, surowców i materiałów, wzrost udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych, ochrona zasobów kopalin);

ochrona powietrza, ochrona przed hałasem (zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, redukcja emisji gazów i pyłów, zminimalizowanie uciąż liwego hałasu);

ochrona wód (zapewnienie odpowiedniej jako ści u żytkowej wód, racjonalizacja zu życia wody, ochrona przed powodzi ą, wła ściwa gospodarka wodno-ściekowa);

ochrona gleb;

ochrona zasobów przyrodniczych (zachowanie zasobów przyrodniczych z uwzgl ędnieniem ich ró żnorodno ści oraz rozwój zasobów le śnych, racjonalna eksploatacja lasów).

prowadzenie skutecznej akcji edukacyjno-informacyjnej gwarantuj ącej powodzenie realizacji wy żej wymienionych działa ń,

Realizacja zdefiniowanych ekologicznych celów strategicznych w powi ązaniu z programem edukacji ekologicznej społecze ństwa powinna zapewni ć rozwój zgodny z zasadami zrównowa żonego rozwoju.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

1.4. Terminologia

Program ochrony środowiska wymusza na wszystkich uczestnikach procesów decyzyjnych i inwestycyjnych zastosowanie jednakowej terminologii dotycz ącej całokształtu ochrony środowiska. Poni żej podane zostały znaczenia zwrotów u żytych w opracowaniu.

1.4.1. Terminologia z zakresu rozwoju zrównowa żonego

Ochrona środowiska - rozumie si ę przez to podj ęcie lub zaniechanie działa ń, umo żliwiaj ących zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególno ści na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego; Równowaga przyrodnicza - jest to taki stan, w którym na okre ślonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieo żywionej; Środowisko – rozumie si ę przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym tak że przekształconych w wyniku działalno ści człowieka, a w szczególno ści powierzchni ę ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierz ęta i ro śliny, krajobraz oraz klimat; Zrównowa żony rozwój - rozumie si ę przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym nast ępuje proces integrowania działa ń politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwało ści podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania mo żliwo ści zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczno ści lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokole ń.

1.4.2. Terminologia z zakresu ochrony środowiska

Emisja – rozumie si ę przez to wprowadzane bezpośrednio lub po średnio, w wyniku działalno ści człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancje, energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne;

Hałas - rozumie si ę przez to d źwi ęki o cz ęstotliwo ściach od 16 Hz do 16 000 Hz; Obszar chronionego krajobrazu - jest terenem chronionym ze wzgl ędu na wyró żniaj ące si ę krajobrazowo tereny o zró żnicowanych ekosystemach, warto ściowe w szczególno ści ze wzgl ędu na mo żliwo ści zaspokajania potrzeb zwi ązanych z masow ą turystyk ą i wypoczynkiem lub istniej ące albo odtwarzane korytarze ekologiczne.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Celem tworzenia obszarów chronionego krajobrazu mo że by ć w szczególno ści zapewnienie powi ązania terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych; Oddziaływanie na środowisko - rozumie si ę przez to równie ż oddziaływanie na zdrowie ludzi; Organ ochrony środowiska – rozumie si ę przez to organy administracji powołane do wykonywania zada ń publicznych z zakresu ochrony środowiska, stosownie do ich wła ściwo ści okre ślonej w tytule VII w dziale I Prawa Ochrony Środowiska; Organizacja ekologiczna – rozumie si ę przez to organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona środowiska; Pomnikami przyrody – to pojedyncze twory przyrody żywej i nieo żywionej lub ich skupienia o szczególnej warto ści naukowej, kulturowej, historyczno-pami ątkowej i krajobrazowej odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymi je w śród innych tworów, w szczególno ści s ędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie; Powa żna awaria – rozumie si ę przez to zdarzenie, w szczególno ści emisj ę, po żar lub eksplozj ę, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których wyst ępuje jedna lub wi ęcej niebezpiecznych substancji, prowadz ące do natychmiastowego powstania zagro żenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagro żenia z opó źnieniem; Powierzchnia ziemi - rozumie si ę przez to naturalne ukształtowanie terenu, gleb ę oraz znajduj ącą si ę pod ni ą ziemi ę do gł ęboko ści oddziaływania człowieka, z tym że poj ęcie „gleba” oznacza górn ą warstw ę litosfery, zło żon ą z cz ęś ci mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmuj ącą wierzchni ą warstw ę gleby i podglebie; Powietrze - rozumie si ę przez to powietrze znajduj ące si ę w troposferze, z wył ączeniem wn ętrz budynków i miejsc pracy; Poziom hałasu – rozumie si ę przez to równowa żny poziom d źwi ęku A wyra żony w decybelach (dB); Poziom substancji w powietrzu - rozumie si ę przez to st ęż enie substancji w powietrzu w odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni; Pozwolenie - bez podania jego rodzaju – rozumie si ę przez to pozwolenie na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, o którym mowa w art. 181 ust. 1 Prawa ochrony środowiska; Standardy emisyjne – rozumie si ę przez to dopuszczalne wielko ści emisji;

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Substancja niebezpieczna – rozumie si ę przez to jedn ą lub wi ęcej substancji albo mieszaniny substancji, które ze wzgl ędu na swoje wła ściwo ści chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze mog ą, w razie nieprawidłowego obchodzenia si ę z nimi, spowodowa ć zagro żenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancj ą niebezpieczn ą mo że by ć surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a tak że substancja powstała w wyniku awarii; Użytki ekologiczne – rozumie si ę przez to zasługuj ące na ochron ę „pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i ich zasobów genowych”. Nale żą do nich: torfowiska, bagna, nieu żytkowane ł ąki i sady, drobne zbiorniki śródpolne i śródle śne, k ępy drzew i krzewów, skarpy, jary i w ąwozy, trzcinowiska itp. Wielko ść emisji - rozumie si ę przez to rodzaj i ilo ść wprowadzanych substancji lub energii w okre ślonym czasie oraz st ęż enia lub poziomy substancji lub energii, w szczególno ści w gazach odlotowych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach; Zakład – rozumie si ę przez to jedn ą lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadz ący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajduj ącymi si ę na nim urz ądzeniami; Zanieczyszczenie – rozumie si ę przez to emisj ę, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkod ę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska.

1.4.3. Terminologia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej

Ścieki – rozumie si ę przez to wprowadzane do wód lub do ziemi: wody zu żyte na cele bytowe lub gospodarcze, ciekłe odchody zwierz ęce, z wyj ątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach okre ślonych w przepisach o nawozach i nawo żeniu, wody opadowe lub roztopowe, uj ęte w systemy kanalizacyjne, pochodz ące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej nawierzchni, wody odciekowe ze składowisk odpadów, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne, wody pochodz ące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyj ątkiem wód wprowadzanych do górotworu, je żeli rodzaje i ilo ść substancji zawartych w

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

wodzie wprowadzanej do górotworu s ą to żsame z rodzajami i ilo ści ą zawartymi w pobranej wodzie, wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów gospodarki rybackiej, je żeli wyst ępuj ą w nich nowe substancje lub zwi ększone zostan ą ilo ści substancji w stosunku do zawartych w pobranej wodzie; Ścieki bytowe – rozumie si ę przez to ścieki z budynków przeznaczonych na pobyt ludzi, z osiedli mieszkaniowych oraz z terenów usługowych, powstaj ące w szczególno ści w wyniku ludzkiego metabolizmu oraz funkcjonowania gospodarstw domowych; Ścieki komunalne – rozumie si ę przez to ścieki bytowe lub mieszanin ę ścieków bytowych ze ściekami przemysłowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi; Ścieki przemysłowe – rozumie si ę przez to ścieki odprowadzane z terenów, na których prowadzi si ę działalno ść handlow ą lub przemysłow ą albo składow ą, nieb ędące ściekami bytowymi lub wodami opadowymi; Instalacje – przez to rozumie si ę: stacjonarne urz ądzenie techniczne, zespół stacjonarnych urz ądze ń technicznych powi ązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i poło żonych na terenie jednego zakładu, obiekty budowlane nieb ędące urz ądzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja mo że spowodowa ć emisj ę; Przedsi ębiorstwo wodoci ągowo-kanalizacyjne – przedsi ębiorc ą w rozumieniu przepisów o działalno ści gospodarczej, który prowadzi działalno ść gospodarcz ą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wod ę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadaj ące osobowo ści prawnej, prowadz ące tego rodzaju działalno ść ; Urz ądzenia wodne - rozumie si ę przez to urz ądzenia słu żą ce kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególno ści:

budowle: pi ętrz ące, upustowe, przeciwpowodziowe i regulacyjne, a tak że kanały i rowy, obiekty zbiorników i stopni wodnych, stawy, obiekty słu żą ce do ujmowania wód powierzchniowych oraz podziemnych, obiekty energetyki wodnej, wyloty urz ądze ń kanalizacyjnych słu żą ce do wprowadzania ścieków do wód, stałe urz ądzenia słu żą ce do połowu ryb lub do pozyskiwania innych organizmów wodnych, mury oporowe, bulwary, nabrze ża, pomosty, przystanie, k ąpieliska, stałe urz ądzenia słu żą ce do dokonywania przewozów mi ędzybrzegowych;

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Eutrofizacja – rozumie si ę przez to wzbogacanie wody biogenami, w szczególno ści zwi ązkami azotu lub fosforu, powoduj ącymi przyspieszony wzrost glonów oraz wy ższych form życia ro ślinnego, w wyniku którego nast ępuj ą niepo żą dane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jako ści tych wód; Sie ć – przewody wodoci ągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urz ądzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane s ą ścieki, b ędące w posiadaniu przedsi ębiorstwa wodoci ągowo-kanalizacyjnego; Urz ądzenia kanalizacyjne – sieci kanalizacyjne, wyloty urz ądze ń kanalizacyjnych słu żą cych do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz urz ądzenia podczyszczaj ące i oczyszczaj ące ścieki oraz przepompownie ścieków; Urz ądzenia wodoci ągowe – uj ęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie publiczne, urz ądzenia słu żą ce do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodoci ągowe, urz ądzenia reguluj ące ci śnienie wody; Przył ącze kanalizacyjne – odcinek przewodu ł ącz ącego wewn ętrzn ą instalacj ę kanalizacyjn ą w nieruchomo ści odbiorcy usług z sieci ą kanalizacyjn ą, za pierwsz ą studzienk ą, licz ąc od strony budynku, a w przypadku jej braku - od granicy nieruchomo ści; Urz ądzenie pomiarowe – przyrz ąd pomiarowy mierz ący ilo ść odprowadzanych ścieków, znajduj ący si ę na przył ączu kanalizacyjnym; Przył ącze wodoci ągowe – odcinek przewodu ł ącz ącego sie ć wodoci ągow ą z wewn ętrzn ą instalacj ą wodoci ągow ą w nieruchomo ści odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

II. CHARAKTERYSTYKA GMINY 2.1. Poło żenie 2.2. Ukształtowanie terenu 2.3. Warunki klimatyczne 2.4. U żytkowanie terenu 2.6. Infrastruktura 2.6.1.Gospodarka wodno – ściekowa 2.6.2.Gospodarka odpadami 2.6.3. Drogi i koleje 2.6.3.1. Drogi 2.6.3.2. Koleje 2.6.4. Sie ć gazowa 2.6.5. Podmioty gospodarcze

2.1. Poło żenie

Gmina Korzenna poło żona jest w południowej cz ęś ci województwa małopolskiego na terenie powiatu nowos ądeckiego, a dokładniej w jego północno - wschodniej cz ęś ci.

Struktur ę administracyjn ą gminy tworzy 16 sołectw: Bukowiec, Janczowa, Jasienna, Korzenna, Koniuszowa, Lipnica Wielka, Ł ęka, Łyczana, Miłkowa, Mogilno, Niecew, Posadowa Mogilska, Siedlce, Słowikowa, Trzycierz, Wojnarowa.

Mapa 2.1. Struktura administracyjna gminy

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Gmina zajmuje powierzchni ę 107 km 2, tj. 6,9 % obszaru powiatu nowos ądeckiego i 0,7 % całego województwa małopolskiego. Pod wzgl ędem g ęsto ści zaludnienia gmina zajmuje ósme miejsce w śród gmin powiatu osi ągaj ąc wska źnik 123 osób na km 2, z liczb ą mieszka ńców równ ą 13 146.

Pod wzgl ędem powierzchni najwi ększym sołectwem gminy jest Lipnica Wielka (17,4 % całkowitej powierzchni), najmniejszym za ś – Niecew (1,9 %). Miejscowo ści takie jak: Korzenna, Wojnarowa, Lipnica Wielka, Koniuszowa i Jasienna s ą zamieszkałe przez najwi ększ ą liczb ę ludno ści. W miejscowo ściach tych mieszka ł ącznie około 55 % ludno ści gminy. Najmniejsza pod wzgl ędem liczby mieszka ńców jest wie ś Niecew (2,2 %).

Gmina Korzenna graniczy: - od północy z gmin ą Zakliczyn w powiecie tarnowskim, - od północnego – zachodu z gmin ą Gródek nad Dunajcem, - od wschodu z gmin ą Bobowa w powiecie gorlickim, - od południowego – wschodu z gmin ą Grybów, - od południowego – zachodu z gmin ą Chełmiec.

2.2. Ukształtowanie terenu

Pod wzgl ędem regionalizacji przyrodniczo – le śnej gmina Korzenna le ży w VIII Krainie Karpackiej. Teren gminy mie ści si ę w przedziale wysoko ściowym od 280 do 716 m n.p.m. z urozmaicon ą rze źbą i znaczn ą deniwelacj ą terenu. Ogólnie gmina posiada charakter górzysty. W obszarach zamieszkiwanych ró żnice wysoko ści w ukształtowaniu terenu si ęgaj ą nawet 250 m, np. Miłkowa i Jasienna poło żone s ą na wysoko ści około 530 – 550 m n.p.m., a Wojnarowa – około 300 m n.p.m. Teren gminy spada w kilku kierunkach – głównie rzek: Pale śnianki, Jelnianki, Młynówki, Kru żlowianki, Wojnarówki, Ł ękówki oraz Łyczanki. W ten sposób wykształcaj ą si ę naturalne wododziały. Teren miejscowo ści Bukowiec spada w kierunku wschodnim ku rzece Młynówka oraz zachodnim – ku rzece Pale śniance.

2.3. Warunki klimatyczne

Obszar gminy Korzenna zaliczany jest do karpackiego regionu klimatycznego Polski. Pod wzgl ędem bioklimatycznym teren ten mo żna zaliczy ć do VII regionu – regionu podgórskiego o du żym zró żnicowaniu warunków bioklimatycznych.

Du ży wpływ na kształtowanie si ę stosunków klimatycznych wywiera przede

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

wszystkim ukształtowanie terenu, obejmuj ące zarówno rze źbę, jak i wysoko ść jego poło żenia nad poziomem morza. Wraz ze wzrostem wysoko ści zmniejsza si ę ci śnienie powietrza i zwi ększa prze źroczysto ść atmosfery i promieniowanie słoneczne. Zmniejszeniu ulegaj ą tak że dobowe i roczne amplitudy powietrza.

Na terenie gminy wyst ępuje przewaga wiatrów zachodnich i południowych (około 25 – 30 %). Wiatry zachodnie cechuje najwi ększy udział we wszystkich porach roku. W półroczu letnim wiatry te notowane s ą zazwyczaj z wi ększ ą cz ęsto ści ą ni ż w półroczu zimowym. Wiatry południowe pojawiaj ą si ę rzadziej latem, ani żeli w zimie. Dominuj ą wiatry o pr ędko ści 10 m/s. Dni z wiatrem bardzo silnym (powy żej 15 m/s) stanowi ą około 4 – 6 % w ci ągu roku.

Średnie roczne temperatury powietrza wahaj ą si ę w granicach 7 – 8 oC. Średnio 240 – 250 dni w ci ągu roku stanowi ą dni ciepłe, a wi ęc z temperatur ą minimaln ą powietrza powy żej 0 oC. Pierwsze jesienne przymrozki pojawiaj ą si ę mi ędzy 30 wrze śnia, a 5 pa ździernika, najpó źniejsze natomiast – około 5 listopada. Ostatnie wiosenne przymrozki notowane są około 15 maja, cho ć zdarzały si ę one nawet około 10 czerwca. Długo ść okresu wegetacyjnego szacowana jest na około 220 dni.

Średnie roczne sumy opadów notowane s ą w wysoko ści do 800 mm, przy czym liczba dni z opadem to średnio 170 dni w ci ągu roku. Wraz ze wzrostem wysoko ści nad poziom morza notuje si ę równie ż wzrost wielko ści opadów atmosferycznych (zarówno w postaci deszczu, jak i śniegu). Średnio pokrywa śnie żna utrzymuje si ę ponad 90 dni w roku.

2.4. Użytkowanie terenu

Gmina Korzenna jest gmin ą o charakterze typowo rolniczym. Działalno ść gospodarcza podejmowana przez mieszka ńców stanowi tylko cz ęś ciowe uzupełnienie dochodów z gospodarstwa rolnego. Użytki rolne wynosz ą w gminie 7159 ha i stanowi ą 67 % całego jej obszaru. Przewa żaj ą grunty orne, które stanowi ą około 64 % powierzchni gruntów rolnych. Struktur ę u żytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych, na podstawie danych zawartych w opracowaniu „Podstawowe informacje ze spisów powszechnych” przedstawiono w tabeli 2.1.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Tabela 2.1. Struktura u żytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych

Powierzchnia Udział w ogólnej Wyszczególnienie [ha] powierzchni [%]

Powierzchnia ogólna 8 818 100 Użytki rolne: 7 159 81,2 grunty orne 4 572 51,8 w tym: Odłogi 283 3,2 Ugory 68 0,77 Sady 111 1,26 Ł ąki 1 682 19,1 Pastwiska 794 9,0 Lasy i grunty le śne 1 259 14,3 Pozostałe grunty 399 4,5

Sposób u żytkowania u żytków rolnych przedstawia graficznie wykres 2.1.

Wykres 2.1. U żytki rolne według sposobu zagospodarowania w gminie Korzenna

8 000

7 000

6 000

5 000

ha 4 000

3 000

2 000

1 000

0 ki ą Ł ne Sady w w tym: ś grunty le ytki rolne: Pozostałe Odłogi Ugory Ugory ż Pastwiska U grunty orne Lasy i grunty

Gospodarstwa prowadzone s ą przez u żytkowników prywatnych. Około 70 % ogólnej liczby gospodarstw u żytkowanych rolniczo stanowi ą niewielkie gospodarstwa o powierzchni nie przekraczaj ącej 5 ha.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

W strukturze upraw dominuj ą zbo ża, które uprawiane s ą na około 64 % powierzchni. Stosunkowo cz ęsto uprawie poddawane s ą ziemniaki – 18,5 % oraz ro śliny pastewne – 15,7 %.

2.5. Infrastruktura

2.5.1. Gospodarka wodno – ściekowa

Obecnie gmina nie posiada sprawnie działaj ącego i kompleksowo rozwini ętego systemu sanitarnego ( w zakresie oczyszczania i odprowadzania ścieków). Na terenie tym nie istnieje tak że żadna oczyszczalnia ścieków. Gmina jest jednak w trakcie opracowywania takiego systemu. Jak wynika ze „Studium kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków dla obszaru gminy Korzenna” gmina zostanie obj ęta kanalizacja zbiorcz ą, w której przewiduje si ę tak że wybudowanie kanalizacji indywidualnych („przydomowych” oczyszczalni ścieków lub szczelnych szamb). Znaczne ró żnice wysoko ści ukształtowania terenu gminy stanowi ą du że utrudnienia w prowadzeniu sieci ze wzgl ędu na lokalne przewy ższenia i konieczno ść ci śnieniowego sposobu odprowadzania ścieków. Dlatego te ż przewiduje si ę obj ęcie kanalizacja zbiorcz ą około 69 % mieszka ńców, natomiast około 31 % - kanalizacj ą indywidualn ą. Projekt zakłada równie ż podział gminy na dwie zlewnie oczyszczalni zlokalizowanych w miejscowo ściach Wojnarowa i Ł ęka.

Obecnie przewa żaj ąca cz ęść mieszka ńców gminy posiada, zazwyczaj nieszczelne zbiorniki bezodpływowe – „szamba” – opró żniane w okre ślonych odst ępach czasu.

Procent zwodoci ągowania w gminie Korzenna szacowany jest na około 24,6 %. Uj ęcie wody dla mieszka ńców stanowi zespół siedmiu studni gł ębinowych. Ogólna długo ść magistralnej sieci wodoci ągowej wynosi 42,9 km. Wodoci ągowa sie ć rozdzielcza osi ągn ęła długo ść 106 km, przy czym do budynków prowadzi 516 przył ączy. W roku 2002 zu życie wody z sieci wodoci ągowej wyniosło 21,9 dam 3. Ponadto gmina wyposa żona jest w dwie stacje uzdatniania wody, w których prowadzona jest dezynfekcja i redukcja amoniaku.

W tabeli 2.2. przedstawiono szczegółowe zestawienie dotycz ące systemu kanalizacyjnego i wodoci ągowego w gminie Korzenna.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Tabela 2.2. Urz ądzenia wodoci ągowe i kanalizacyjne na tle powierzchni i ludno ści powiatu

Poł ączenia prowadz ące Sie ć w km do budynków mieszkalnych Zu życie wody

wodoci ągów Zdroje Ogółem Powierzchnia nik nik gowa gowa nik nik gowej GMINA 2 gowe uliczne 3 ź ź ą ą ludno ść w km ą w dam ci enia siecienia enia siecienia - ąż ąż wska wska rozdzielcza wodoci Kanalizacyjne Kanalizacyjne Kanalizacyjna Kanalizacyjna kanalizacyjnej Wodoci wodo obci obci

Korzenna 13 146 107 42,9 - 25,5 - 516 - - 21,9 Powiat 194 594 1 550 502,7 249,5 20,1 36,3 9 679 5 358 1 1 678,1 nowos ądecki

Wska źnik obci ąż enia sieci wodoci ągowej został obliczony jako iloraz liczby ludno ści w gminie i ilo ści podł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych.

2.5.2. Gospodarka odpadami

Szczegółowe omówienie zagadnie ń dotycz ących gospodarki odpadami na terenie gminy Korzenna, wraz z propozycj ą rozwi ąza ń, zostało zamieszczone w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Korzenna, b ędącym integraln ą cz ęś ci ą niniejszego opracowania.

2.5.3. Drogi i koleje

2.5.3.1. Drogi

Pod wzgl ędem transportowym gmina Korzenna obsługiwana jest przez 10 dróg powiatowych i 402 drogi gminne. Drogi lokalne i gminne stanowi ą ł ącznie około 307 km. S ą to drogi o nawierzchni twardej, przy czym dróg o nawierzchni ulepszonej jest około 36 km. Na 100 km 2 w gminie przypada 83,12 km dróg lokalnych i gminnych. Sprawia to, że pod wzgl ędem g ęsto ści dróg gmina zajmuje 7 pozycj ę w śród gmin wiejskich powiatu nowos ądeckiego. Gmina posiada poł ączenie: z drogą krajow ą nr 98 Wadowice – Przemy śl przez drog ę powiatow ą nr 25315 z drog ą wojewódzk ą nr 975 Zakliczyn - D ąbrowa przez drogi powiatowe nr 25307, 25308, 25311; z drog ą wojewódzk ą nr 977 Gromnik - Krzy żówka przez drog ę powiatow ą nr 25313.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Ze wzgl ędu na niepełne dane dotycz ące panuj ącego nat ęż enia ruchu na drogach powiatowych, na potrzeby niniejszego opracowania posługiwa ć si ę b ędziemy wielko ściami szacunkowymi.

2.5.3.2. Koleje

Przez teren gminy Korzenna nie przebiega żadna linia kolejowa. Najbli ższa trasa biegnie w pobli żu wsi Wojnarowa. Jest to trasa Nowy S ącz – Tarnów (Stacja kolejowa Wilczyska).

2.5.4. Sie ć gazowa

Gmina Korzenna jest zgazyfikowana w 95 %. Kompleksow ą gazyfikacj ę zako ńczono w 1995 roku. Sie ć gazowa doprowadzona jest do wszystkich miejscowo ści z wyj ątkiem wsi Bukowiec.

2.5.5. Podmioty gospodarcze

Na terenie gminy – podaj ąc za rocznikiem statystycznym „Wybrane dane o powiatach i gminach województwa małopolskiego” w roku 2002 zarejestrowanych było w systemie REGON 380 podmiotów gospodarczych, z czego 20 w sektorze publicznym, a 360 w sektorze prywatnym. Najwi ęcej podmiotów skupionych jest w handlu i naprawach oraz w budownictwie. W Tabeli 2.3 dokonano zestawienia podmiotów gospodarczych w poszczególnych jednostkach samorz ądu terytorialnego w gminie, zarejestrowanych w systemie REGON.

Tabela 2.3. Podmioty gospodarki narodowej (stan na 31. XII. 2002 r.) rolnictwo, Hotele i Handel i Gmina Ogółem łowiectwo, przetwórstwo budownictwo pozostałe restauracje naprawy le śnictwo Korzenna 380 6 72 25 38 139 100 Powiat 9 198 511 2 364 457 875 1 818 3 173 nowos ądecki

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

3.1. Informacje ogólne 3.1.1. Parki narodowe 3.1.2. Rezerwaty przyrody 3.1.3. Pozostałe formy ochrony 3.2. Charakterystyka elementów przyrody nieo żywionej 3.2.1. Warunki geologiczne i rze źba terenu 3.2.2. Zasoby naturalne 3.3. Wody powierzchniowe 3.4. Wody podziemne 3.5. Gleby i lasy 3.6. Charakterystyka elementów przyrody o żywionej 3.7. Walory kulturowe 3.8. Szlaki turystyczne 3.9. Podsumowanie wielko ści zasobów i walorów przyrodniczych

3.1. Informacje ogólne

Gmina Korzenna zajmuje ł ączn ą powierzchni ę 107 km 2. Formy u żytkowania terenu na obszarze gminy przedstawia tabela 3.1. oraz wykres 3.1.

Tabela 3.1. Formy u żytkowania terenu

Odsetek powierzchni Formy u żytkowania terenu Powierzchnia [ha] [%] Powierzchnia ogółem 10 700 100 Użytki rolne 7 159 67 Lasy i grunty le śne 1 259 12 Pozostałe grunty i nieu żytki 2282 21

Gmina Korzenna charakteryzuje si ę urozmaiconym stopniem zró żnicowania środowiska przyrodniczego. Ogółem 100% powierzchni gminy obj ęte jest form ą ochrony w postaci obszaru chronionego krajobrazu. Oprócz tego około 0,5 % ogólnej powierzchni gminy stanowi ą rezerwaty przyrody.

Wykres 3.1. Formy u żytkowania terenu wyró żnione z powierzchni ogólnej gminy

21%

12% 67%

Tereny rolnicze Lasy i grunty le śne Pozostałe grunty i nieu żytki

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Jak wynika z powy ższej tabeli około 12 % całkowitej powierzchni gminy zajmuj ą lasy i tereny le śne. Najwi ększy procent powierzchni klasyfikowany jest jako tereny rolnicze.

3.1.1. Parki narodowe

Teren gminy miejskiej Korzenna nie jest obj ęty form ą ochrony przyrody, jak ą są parki narodowe. Nie wchodzi on te ż w skład otuliny takiego parku.

3.1.2. Rezerwaty przyrody

Na obszarze gminy znajduj ą si ę dwa rezerwaty przyrody.

Jednym z nich jest Rezerwat Przyrody Nieo żywionej „Diable Skały”. Zlokalizowany on jest we wsi Bukowiec, w północnej cz ęś ci gminy. Rezerwat zajmuje powierzchni ę 16,07 ha. Utworzony zgodnie z Zarz ądzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Nr 259/53 – „Płaszczowina magurska w Beskidzie Niskim“ - został wpisany do rejestru województwa nowos ądeckiego pod nr 2. Rezerwat stanowi ą działki prywatne i działki nale żą ce do Parafii Rzymsko – Katolickiej w Bukowcu. Ochrona obejmuje ciekawe skały i ściany skalne o charakterystycznych kształtach, wraz z jaskini ą zwan ą „Diabl ą Dziur ą”, której długo ść korytarzy szacowana jest na około 320 m.. Jaskini ę zamieszkuje gin ący gatunek nietoperza Podkowca małego.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Drugim obiektem – wpisanym do Rejestru Tworów Przyrody poddanych pod ochron ę – jest le śno – florystyczny rezerwat przyrody pod nazw ą „Cisy w Mogilnie” (Zarz ądzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Nr 107/63). Na powierzchni około 35,67 ha rosn ą unikatowe naturalne skupiska cisa w drzewostanie jodłowym. Liczb ę rosn ących tutaj cisów szacuje si ę na około 800 okazów, których wysoko ści dochodz ą nawet do 9 metrów.

3.1.3. Pozostałe formy ochrony

Gmina Korzenna nale ży w cało ści do obszaru chronionego krajobrazu utworzonego zarz ądzeniem Wojewody Nowos ądeckiego – Dz. Urz. Woj. Now. Nr 43/97, poz. 147. Od strony północnej gmina le ży w s ąsiedztwie Ci ęż kowicko – Ro żnowskiego Parku Krajobrazowego (utworzonego rozporz ądzeniem Nr 13/95 Wojewody Tarnowskiego z dnia 16 listopada 1995 roku – Dz. Urz. Woj. Tarn. Nr. 13/96, poz. 137), dla którego stanowi otulin ę (tereny Bukowca, północna cz ęść Jasiennej i Lipnicy Wielkiej.)

Cz ęść gruntów gminy – głównie we wsiach: Janczowa, Jasienna, Łyczana, Siedlce, Trzycierz, Korzenna, Wojnarowa i Posadowa Mogilska zaliczane s ą do gruntów o najwy ższych klasach bonitacji, które zgodnie z ustaw ą z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i le śnych podlegaj ą ochronie (Dz. U. Nr 16, poz. 78). Na terenie gminy znajduj ą si ę równie ż pomniki przyrody. Zaliczane s ą do nich: - pojedyncze drzewo cis – o obwodzie pnia 470 cm, znajduj ące si ę w zagrodzie p. Jana Jarosza we wsi Mogilno (Dec. Rol. XIV – 3/63/63 z dnia 25 pa ździernika 1963 r.), - grupy drzew: dwa d ęby i pi ęć lip, znajduj ące si ę w otoczeniu drewnianego ko ścioła z XVII w. w Parafii Rzymsko – Katolickiej w Mogilnie (Dec. Nr. Rl – op – 8311/41/66 z dnia 20 kwietnia 1996 r.).

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

3.2. Charakterystyka elementów przyrody nieo żywionej

3.2.1. Warunki geologiczne i rze źba terenu

Zgodnie z podziałem na jednostki fizyczno – geograficzne wg J. Kondrackiego obszar gminy Korzenna zaliczany jest do: prowincji Karpaty i Podkarpacie. podprowincji Zewn ętrzne Karpaty Zachodnie , makroregionu Pogórze Środkowobeskidzkie, mezoregionów: 513.61 Pogórze Ro żnowskie 513.62 – Pogórze Ci ęż kowickie

Zewn ętrzne Karpaty Zachodnie składaj ą si ę pod wzgl ędem geologicznym z kilku nasuni ętych z południa płaszczowin, zło żonych z naprzemianległych warstw tzw. fliszu zbudowanego z piaskowców, zlepie ńców i łupków wypi ętrzonych w okresie kredy i trzeciorz ędu. Charakterystyczne cechy utworów skalnych stanowi ą tu płaszczowiny, łuski, skiby, powierzchniowe ruchy masowe, osta ńce erozyjne (samotne skałki).

Pogórze Ro żnowskie – znajduje si ę na północny – wschód od Kotliny S ądeckiej. W strukturze geologicznej Zewn ętrznych Karpat Zachodnich pojawiaj ą si ę nowe jednostki tektoniczne, natomiast skraj płaszczowiny magurskiej odsuwa si ę sko śnie na południowy – wschód stanowi ąc w przybli żeniu granic ę gór i pogórza. Urze źbienie Pogórza Ro żnowskiego jest urozmaicone. Wierzchowiny na działach wodnych przekraczaj ą 500 m n.p.m., miejscami przybieraj ąc posta ć gór niskich. Wierzchowiny pokryte przez gliny lub utwory pylaste stanowi ą podło że dla gleb brunatnych o do ść wysokiej produktywno ści.

Pogórze Ci ęż kowickie - zwarty blok wysokich i średnich pogórzy o wysoko ści 450 — 550 m n.p.m. zbudowany z monoklinalnie uło żonych kompleksów jednostki śląskiej i cz ęś ciowo magurskiej, odpornych i średnio odpornych - st ąd zwarto ść Pogórza, pomimo rozci ęcia go gł ębokimi i w ąskimi dolinami, które doprowadziło do wypreparowania garbów, zwykle zbudowanych z najtrwalszych serii. W budowie geologicznej terenu gminy wyst ępuj ą zatem płaszczowiny: magurska i śląska. Terytorium gminy mie ści si ę w przedziale wysoko ściowym od 280 do 716 m n.p.m. z urozmaicon ą rze źbą i znaczna deniwelacj ą terenu. Obszarem najwy żej poło żonym w gminie jest wie ś Mogilno (Jodłowa Góra) – około 700 m n.p.m., a najni żej – Wojnarowa (Równie) – 282 m n.p.m.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Typowe ukształtowanie gminy Korzenna

3.2.2. Zasoby naturalne

Do istniej ących zasobów naturalnych istniej ących na terenie gminy zalicza si ę zasoby surowców mineralnych. S ą to zło ża surowców ilastych ceramiki budowlanej. Na zło żach tych funkcjonuj ą dwie kopalnie – cegielnie: - „Widomia” w Lipnicy Wielkiej - „Wojnarowa” w miejscowo ści Wojnarowa.

3.3. Wody powierzchniowe

Przez gmin ę przepływa kilka mniejszych i wi ększych rzek. Zalicza si ę do nich: Pale śniank ę, Jelniank ę, Młynówk ę, Kru żlowiank ę, Wojnarówk ę, Ł ękówk ę oraz Łyczank ę. Zasadnicz ą cz ęść obszaru gminy mo żna zaliczy ć do zlewni rzeki Białej, cho ć lokalnie wyst ępuj ą inne zlewnie. Obszar Miłkowej znajduje si ę cz ęś ciowo w zlewni potoku Przydonickiego, a cz ęś ciowo w zlewni potoku Spólnik płyn ącego w kierunku rzeczki Łyczanki, a pó źniej Wojnarówki. Wie ś Janczowa i Łyczana znajduj ą si ę w zlewni Łyczanki wpadaj ącej do Wojnarówki. Równie ż w zlewni tej rzeki le żą miejscowo ści: Korzenna, Niecew, Jasienna, cz ęść Lipnicy Wielkiej i Wojnarowa. Miejscowo ści takie jak: Mogilno, Łęka, Koniuszowa, Siedlce poło żone s ą w zlewni rzeki Ł ękówki. W zlewni rzeki Jelnianki, płyn ącej do s ąsiedniej gminy Gródek nad Dunajcem, le ży miejscowo ść Słowikowa. Miejscowo ść Posadowa Mogilska le ży natomiast w zlewni rzeki Kru żlowianki.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Jako ść wód powierzchniowych

Stan jako ści wód powierzchniowych oraz obecno ść organizmów żyj ących w wodach są wynikiem oddziaływania ró żnorodnych czynników, zarówno ekologicznych, jak i antropogenicznych.

Chemizm wód determinuj ą: budowa geologiczna zlewni, klimat, typ gleb a także urbanizacja, uprzemysłowienie i rolnictwo.

Znacz ący wpływ na zanieczyszczenie wód ma ilo ść pobieranej wody i odprowadzanie ścieków bytowo – gospodarczych i przemysłowych.

Ocena jako ści wód polega na porównaniu pomierzonych wielko ści parametrów (wska źników zanieczyszczenia) i obliczonych st ęż eń ze st ęż eniami dopuszczalnymi dla poszczególnych klas czysto ści, okre ślonymi w zał ączniku nr 1 do rozporz ądzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 5 listopada 1991 roku Dz. U. 116, poz. 503 ).

Bardzo ostre wymogi klasyfikacyjne prawa polskiego powoduj ą, że przekroczenie tylko jednego wska źnika decyduje o zaliczeniu danego odcinka rzeki do ni ższej klasy jako ści wody.

3.4. Wody podziemne

Wielko ść zasobów wodnych zale ży od wielu czynników, do których nale żą mi ędzy innymi takie czynniki jak: - hydrometeorologiczne i geologiczne (wielko ść opadów atmosferycznych, zdolno ści retencyjne zlewni, warunki infiltracji, środowisko sedymentacyjne), - antropogeniczne – (melioracja terenów, regulacja cieków wodnych, zmiany struktury wykorzystywania gruntów, a głównie wyr ąb lasów i zadrzewie ń, urbanizacja i zwi ązany z ni ą przyrost powierzchni trudno przepuszczalnych, wielko ść poboru wody, ilo ść wprowadzanych do wód i do ziemi zanieczyszcze ń, przerzuty wody). Na potrzeby wodoci ągowe w gminie Korzenna źródłem wody s ą studnie eksploatuj ące wod ę z piaskowców magurskich w południowej cz ęś ci wsi Mogilno, z Korzennej i poło żonego w gminie Chełmiec - Paszyna.

Jako ść wód podziemnych

Zagro żenie stanu czysto ści wód wgł ębnych zwi ązane jest z: a) przedostawaniem si ę do warstwy wodono śnej ścieków bytowo-gospodarczych, b) infiltracj ą ska żonych wód powierzchniowych, c) niewła ściwym stosowaniem i składowaniem nawozów mineralnych, nawozów sztucznych i środków ochrony ro ślin.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Niekorzystnym elementem sprzyjaj ącym zanieczyszczeniu wód podziemnych jest koncentracja zainwestowania na terenach o wi ększej przenikalno ści pionowej, co stanowi szczególne zagro żenie dla wód podziemnych, odpływu wód (ze wzgl ędu na spadki terenu),a tym samym powoduje wzmo żone procesy wymywania i spłukiwania zanieczyszcze ń powierzchniowych z terenu do koryt i cieków wodnych. Zanieczyszczenia wód podziemnych ściekami o charakterze bytowym (ska żenia bakteriologiczne, zwi ązki azotu i fosforu, BZT 5) nale ży spodziewa ć si ę w terenie zainwestowanym, o du żej wra żliwo ści terenu (tereny o przenikalno ści pionowej poni żej 2 lat) zwłaszcza na obszarach nie obj ętych zbiorczymi systemami kanalizacyjnymi.

3.5. Gleby i lasy

Środowisko glebowe na terenie gminy jest do ść zró żnicowane, co w du żej mierze zwi ązane jest z ró żnorodno ści ą topograficzn ą, a głównie z nachyleniami i wysoko ści ą powierzchni terenu oraz zmienno ści ą czynników antropogenicznych.

Na obszarze gminy mo żna zaobserwowa ć gleby klas II – VI oraz VIz, a wi ęc gleby zarówno dobrej, średniej jak i słabej warto ści rolniczej. Dominuj ą gleby klasy R – IVa i R – IVb (około 63 %). Gleb klas bonitacyjnych II – IIIb tj. gleb najcenniejszych jest niewiele, gdy ż zajmuj ą tylko 15,1 % u żytków rolnych. Gleby zaliczane do klasy I nie wyst ępuj ą na terenie gminy.

Najwi ększe areały gleb klasy V i VI wyst ępuj ą we wsiach: Bukowiec, Koniuszowa, Lipnica Wielka i Mogilno. Gleby kwa śne i bardzo kwa śne zajmuj ą około 85 % gruntów rolnych gminy. Zawarto ść potasu i fosforu jest natomiast niska.

Według danych z powszechnego spisu rolnego z roku 2002 powierzchni ę lasów i gruntów le śnych w gminie szacuje si ę na około 1259 ha, co w stosunku do całej powierzchni gminy daje wska źnik zalesienia na poziomie 12 %. Około 66 % to lasy prywatne nale żą ce do osób fizycznych. Na jednego mieszka ńca gminy przypada zaledwie 0,1 ha powierzchni le śnej.

W lasach porastaj ących tereny gminy dominuj ą: jodła, sosna, brzoza, grab, jesion, olcha, d ąb i buk.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Lasy koło wsi Bukowiec

3.6. Charakterystyka elementów przyrody o żywionej

Bardzo cennym i rzadkim gatunkiem wyst ępuj ącym na terenie gminy, a dokładnie w Rezerwacie Przyrody Nieo żywionej „Diable Skały” w Bukowcu, jest nietoperz „podkowiec mały”. Zamieszkuje on jaskini ę zwan ą „Diabl ą Dziur ą”. Z cennych okazów świata flory mo żna zaliczy ć cisy w Mogilnie obj ęte ochron ą rezerwatow ą.

3.7. Walory kulturowe

Gmina Korzenna zasobna jest w elementy dziedzictwa kulturowego zobowi ązuj ące do ich ochrony w kontek ście racjonalnego i harmonijnego zagospodarowania przestrzeni. Do elementów tych nale żą : a) obiekty wpisane do rejestru zabytków: zabytkowy ko ściół parafialny w Mogilnie z 1756 r wraz z o śmioboczn ą kaplic ą cmentarn ą powstał ą w 1558 r, która jest przykładem charakterystycznego dla renesansu typu architektonicznego,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

dworek z XIX w wraz z parkiem w Korzennej, zabytkowy dwór z 1910 r (obecna siedziba o środka zdrowia) wraz z parkiem o powierzchni 1,5 ha w Lipnicy Wielkiej, zespół Ko ścioła parafialnego pod wezwaniem Nawiedzenia Naj świ ętszej Panny Maryi w Lipnicy Wielkiej, który został wybudowany z fundacji króla Kazimierza Wielkiego w 1359 r,

b) obiekty zarejestrowane w ewidencji konserwatorskiej: pozostało ści zabytkowego zespołu dworsko – parkowego w Łyczanej, Cerkiew w Bukowcu prezentuj ąca budownictwo zachodnio – łemkowskie, pochodz ąca z 1805 r, przeniesiona do Bukowca z Kamiennej, a nast ępnie odbudowana jako ko ściół, Ko ściół pod wezwaniem św. Tekli i Andrzeja oraz zespół dworski w Siedlcach, zespół podworski w Lipnicy Wielkiej przy drodze do Bukowca, ko ściół oraz cmentarz parafialny w Jasiennej wraz z kapliczkami z XIX w, pawilon drewniany z baszt ą z XVIII w oraz resztkami parku w Niecwi, c) elementy krajobrazu w formie małej architektury kapliczek i krzy ży przydro żnych (nale ży do nich 12 kaplic i kapliczek, 28 kapliczek murowanych w kształcie słupów, 32 kapliczki szafkowe na drzewach i słupach, 9 figur, 39 krzy ży drewnianych, 2 kapliczki na postumentach i 2 krzy że żeliwne.)

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

3.8. Podsumowanie wielko ści zasobów i walorów przyrodniczych

Rozpatruj ąc istnienie zasobów i walorów przyrodniczych na terenie gminy nale ży robi ć to w kilku płaszczyznach. Wyst ępowanie tych samych zasobów uzna ć mo żna jednocze śnie jako czynnik prorozwojowy jak i ograniczaj ący rozwój. W tabeli 3.2. przedstawiono zestawienie wa żniejszych czynników przyrodniczych oddziałuj ących na rozwój gminy. Tabela 3.2. Prorozwojowe i ograniczaj ące rozwój zasoby i walory przyrodnicze Czynniki pogarszaj ące mo żliwo ści Element przyrodniczy Czynniki prorozwojowe rozwojowe Poło żenie – w Poza obszarem ekologicznego Wzrost nat ęż enia ruchu – wzrost aktywnym turystycznie zagro żenia zanieczyszczenia powietrza rejonie kraju Rozwój ruchu turystycznego Gleby – średnia jako ść Zast ępowanie areału rolnego Uprawa gatunków ro ślin o bonitacyjna nasadzeniami le śnymi lub niewielkich wymaganiach naturalnymi u żytkami (ł ąki) glebowych Niskie plony Wody Urozmaicenie estetyki Zwi ększenie zagro żenia powierzchniowe - krajobrazu powodziowego; gęsta sie ć cieków wodnych Powietrze – Dobry stan zieleni i lasów ci ągi komunikacyjne, wzdłu ż zanieczyszczone w Pozytywny wpływ na zdrowie i których nast ępuje kumulacja średnim stopniu jako ść życia mieszka ńców zanieczyszcze ń (drogi oddechowe) zanieczyszczenia powietrza w wyniku niskiej emisji Hałas – w niewielkim rozwój turystyki z dala od pogorszenie warunków zakresie wzdłu ż głównych ci ągów mieszkania wzdłu ż głównych głównych ci ągów komunikacyjnych ci ągów komunikacyjnych komunikacyjnych Walory przyrodnicze - rozwój turystyki Ograniczenia w ró żnorodno ść wyst ępowanie obszaru zagospodarowaniu terenu krajobrazowa i chronionego krajobrazu przyrodnicza mo żliwo ść rozwoju bazy agro – turystycznej Walory kulturowe – Rozwój turystyki Ograniczenia w liczne zabytki Popularyzacja regionu zagospodarowaniu terenu

Reasumuj ąc - najwa żniejsze problemy środowiskowe, które s ą baz ą dla długoterminowej polityki i strategii wdro żeniowej zmierzaj ącej do osi ągni ęcia zało żonych celów, to: 1. Ochrona zasobów wodnych poprzez: popraw ę jako ści wód powierzchniowych eliminacj ę zagro żenia wód podziemnych powodowanego sposobem zagospodarowania przestrzennego i stanem środowiska; 2. Zmniejszenie poziomu zanieczyszcze ń powietrza, pochodz ących ze źródeł mobilnych (dwutlenek azotu, tlenek w ęgla, benzo-a-piren) w gminie, w szczególno ści przy głównych ci ągach komunikacyjnych, stanowi ący zagro żenie dla środowiska i zdrowia mieszka ńców. 3. Ochrona powierzchni ziemi, poprzez: eliminowanie zagro żenia utraty ró żnorodno ści funkcji powierzchni zwi ązanej z niewła ściwym gospodarowaniem przestrzeni ą, powoduj ącą utrat ę walorów przyrodniczych, krajobrazowych i turystycznych.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

IV. POLITYKA OCHRONY ŚRODOWISKA

4.1. Racjonalne u żytkowanie zasobów naturalnych 4.1.1. Racjonalizacja u żytkowania wody 4.1.2. Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji 4.1.3. Zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych 4.2. Ochrona powietrza 4.2.1. Ograniczenie emisji do powietrza w jednostkach gospodarczych, instytucjach i obiektach infrastruktury 4.2.2. Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa 4.2.3. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych 4.3. Ochrona przed hałasem 4.3.1. Ochrona przed hałasem komunikacyjnym 4.3.2. Ochrona przed hałasem generowanym z zakładach działalno ści gospodarczej 4.4.Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym 4.4.1. Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego 4.4.2. Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego 4.5. Ochrona wód 4.5.1.Zarz ądzanie zasobami wodnymi 4.5.2.Ochrona wód 4.5.3.Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna 4.6. Ochrona powierzchni ziemi 4.6.1. Gleby u żytkowane rolniczo 4.6.2. Surowce mineralne 4.6.3. Osuwiska 4.7. Gospodarka odpadami 4.8. Zasoby przyrodnicze 4.8.1.Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych 4.8.2.Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym 4.8.3.Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt 4.8.4. Ochrona lasów 4.8.5. Edukacja ekologiczna społecze ństwa w zakresie ochrony przyrody 4.9. Awarie przemysłowe 4.10. Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych 4.11. Koszty finansowe planowanych przedsi ęwzi ęć

We wcze śniejszych rozdziałach przeprowadzono analiz ę stanu środowiska oraz uwarunkowa ń społeczno – gospodarczych na terenie gminy Korzenna oraz omówiono poszczególne elementy środowiska.

W celu realizacji przyj ętych zało żeń konieczne jest ustalenie głównych zasad polityki ekologicznej w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Wymaga to wyznaczenia:

• celów ekologicznych – cel po osi ągni ęciu, którego ma nast ąpi ć poprawa danego elementu środowiska stanowi ący ostateczny efekt podejmowanych działa ń;

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

• kierunków działa ń – kierunki słu żą ce do osi ągni ęcia wyznaczonych celów ekologicznych;

• zada ń ekologicznych – konkretne przedsi ęwzi ęcia prowadz ące do realizacji wyznaczonych kierunków a tym samym celów ekologicznych. Działania te maj ą charakter długookresowy i winny by ć realizowane a ż do osi ągni ęcia zało żonego celu. Z uwagi na długi okres „dochodzenia” do wyznaczonego celu, zaproponowanych zada ń nale ży okre śli ć zadania priorytetowe (priorytety ekologiczne) do realizacji jako najpilniejsze. Polityka ekologiczna dla gminy Korzenna oparta została na: Programie Ochrony Środowiska dla powiatu nowos ądeckiego, Programie Zrównowa żonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2001 – 2015 – „Nasza Zielona Małopolska” istniej ących uwarunkowaniach prawnych z uwzgl ędnieniem dostosowania polskiego prawa do prawa wspólnotowego Unii Europejskiej.

Poni żej przedstawiono cele, kierunki i zadania ekologiczne dla gminy Korzenna w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska. Ich realizacja zło ży si ę na wypełnianie zada ń okre ślonych w Programie Zrównowa żonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego oraz Programie Ochrony Środowiska dla powiatu nowos ądeckiego, co w konsekwencji powinno prowadzi ć do zrównowa żonego rozwoju gminy.

4.1. Racjonalne u żytkowanie zasobów naturalnych

Jednym z podstawowych warunków zrównowa żonego rozwoju jest racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi. Zało żenie to posłu żyło do sformułowania poni ższego celu ekologicznego:

Racjonalizacja zu życia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych

W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: Racjonalizacja u żytkowania wody Zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystywania wód podziemnych na cele przemysłowe Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.1.1. Racjonalizacja u żytkowania wody

Wszystkie działy gospodarki korzystaj ące z zasobów wodnych powinny prowadzi ć racjonalne jej u żytkowanie objawiaj ące si ę ograniczeniem w najbli ższej przyszło ści zu życia wody (głównie w przemy śle i rolnictwie) oraz minimalizacj ą strat zwi ązanych z jej rozprowadzaniem. Krajowy limit w zakresie zmniejszenia wodochłonno ści produkcji został ustalony na 50 % w stosunku do 1990 r.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działa ń to:

1. Wprowadzenie normatywów zu życia wody w wodochłonnych dziedzinach produkcji w oparciu o zasad ę stosowania najlepszych dostępnych technik – BAT, (przedsi ębiorstwa na terenie gminy).

2. Ustalenie normatywnych wska źników zu życia wody w gospodarce komunalnej stymuluj ących jej oszcz ędzanie.

3. Ograniczenie wykorzystywania wód podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spo żywczym i niektórymi specjalnymi działami produkcji).

4. Realizacja przez zakłady planów racjonalnego gospodarowania wod ą (np. wprowadzaj ących zamkni ęte obiegi wody).

4.1.2. Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji

Zmniejszenie materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji jest jednym z najwa żniejszych zada ń w polityce ekologicznej pa ństwa. Prowadzi ono do likwidacji zanieczyszcze ń, uci ąż liwo ści i zagro żeń „u źródła”.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działa ń to: 1. Wprowadzenie powiatowych wska źników materiałochłonno ści i odpadowo ści produkcji, w celu mobilizacji przedsi ębiorstw do stosowania technologii

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

odpowiadaj ących wyznaczonym lokalnym normom i bardziej przyjaznych środowisku (zmniejszenie strumienia wytwarzanych odpadów, zwi ększenie ponownego wykorzystania surowców odpadowych, rozdzielenie strumienia odpadów).

2. Wprowadzenie nowych małoodpadowych technologii.

3. Wprowadzenie bod źców ekonomicznych dla przedsi ęwzi ęć proekologicznych (ulgi podatkowe, mo żliwo ść współfinansowania, itp.).

4.1.3. Zmniejszenie energochłonno ści gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

Polityka energetyczna pa ństwa przewiduje do roku 2010 zmniejszenie zu życia energii na jednostk ę krajowego produktu o 25% w stosunku do 2000 roku. Zakłada si ę ponadto w roku 2010 osi ągni ęcie poziomu 7,5% udziału energii odnawialnej w całkowitym zu życiu energii pierwotnej. Poziom ten ma by ć osi ągni ęty poprzez odpowiednie wykorzystanie zasobów biomasy, energii wody, wiatru i sło ńca oraz biogazu z odpadów. Na szczególn ą uwag ę zasługuje tu inicjatywa zało żenia plantacji wierzby energetycznej (Salix vinimalis). W miejscowo ści Wojnarowa na 2 ha zało żono w roku 2003 pierwsz ą plantacj ę wierzby energetycznej, zwanej popularnie du ńsk ą, która mo że zast ąpi ć węgiel, lub inne no śniki energii. Ro ślina ta najlepiej przyrasta w glebie gromadz ącej du żo wilgoci. Tereny podmokłe, głównie nieu żytki, poło żone są wzdłu ż potoków i znakomicie nadaj ą si ę do tej uprawy.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Opracowanie i wdro żenie (zgodnie z Prawem Energetycznym) planów zaopatrzenia w energi ę. Dokument ten powinien okre śla ć rozwi ązania w tym przedmiocie na obszarze gminy z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska.

2. Wprowadzenie energooszcz ędnych technologii i urz ądze ń oraz podniesienie ich sprawno ści.

3. Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w systemach przesyłowych, przede wszystkim poprzez uszczelnienie ruroci ągów oraz ich wła ściw ą eksploatacj ę.

4. Poprawa parametrów energetycznych budynków - termorenowacja (dobór otworów drzwiowych i okiennych o niskim współczynniku przenikalno ści cieplnej, wła ściwa izolacja termiczna ścian - ocieplenie budynków, lokalizacja nowych obiektów zgodnie z naturaln ą (cieplejsz ą), kierunkow ą orientacj ą stron świata).

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

5. Stosowanie indywidualnych liczników ciepła.

6. Zwi ększenie udziału energii otrzymywanej z surowców odnawialnych w całkowitym zu życiu energii.

4.2. Ochrona powietrza

Głównymi źródłami emisji zanieczyszcze ń do powietrza w gminie Korzenna s ą: paleniska indywidualne oraz w niewielkim rozmiarze - transport.

Przepisy ustawy Prawo Ochrony Środowiska nakazuj ą dokonywania oceny poziomu substancji w powietrzu co roku w wyznaczonych strefach. Stref ę tak ą stanowi m.in. obszar powiatu nowos ądeckiego.

Według danych zawartych w „Ocenie jako ści powietrza w województwie małopolskim w roku 2003” opracowanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie – na terenie powiatu nowos ądeckiego w roku 2002 nie wyst ąpiły przekroczenia warto ści dopuszczalnych st ęż eń dla podstawowych zanieczyszcze ń powietrza, dlatego strefa ta została zakwalifikowana do klasy A. Podsumowuj ąc: cały obszar powiatu nowos ądeckiego, a wi ęc i gmina Korzenna, charakteryzuj ą si ę dobrym stanem jako ści powietrza.

System oceny wynika ze „Wskazówek do pierwszej rocznej oceny jako ści powietrza” opracowanych przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. Zaprezentowana ocena oparta jest o warto ści kryterialne zawartej w poni ższych tabelach. Tabela 4.1. Warto ści kryterialne do klasyfikacji stref dla terenu kraju – ochrona zdrowia

Dopuszczalny Dopuszczana poziom cz ęsto ść Dopuszczalny Warto ść substancji w przekroczenia Okres poziom marginesu powietrzu dopuszczalnego uśredniania Substancja substancji w tolerancji powi ększony o poziomu w roku wyników powietrzu w roku margines kalendarzowym pomiaru [ug/m 3] 2003 tolerancji za rok 2003 [ug/m 3] Benzen rok 5 5 10 - kalendarzowy jedna godzina 200 70 270 18 razy Dwutlenek azotu rok 40 14 54 - kalendarzowy

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Tabela 4.1. – ci ąg dalszy Okres Dopuszczalny Warto ść Dopuszczalny Dopuszczana uśredniania poziom marginesu poziom cz ęsto ść wyników substancji w tolerancji substancji w przekroczenia pomiaru powietrzu w roku powietrzu dopuszczalnego Substancja [ug/m3] 2003 powi ększony o poziomu w roku margines kalendarzowym tolerancji za rok 2003 [ug/m3]

Dwutlenek jedna godzina 350 60 410 24 razy siarki 24 godziny 150 0 150 3 razy Ołów rok 0,5 0,2 0,7 - kalendarzowy Ozon 8 godzin 120 0 120 60 dni * Pył 24 godziny 50 10 60 35 razy zawieszony PM10 rok 40 3,2 43,2 - kalendarzowy Tlenek w ęgla 8 godzin 10000 4000 14000 - *) - Liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym, u średniona w ci ągu ostatnich 3 lat. Je żeli brak jest wyników pomiarów z 3 lat, podstaw ę klasyfikacji mog ą stanowi ć wyniki z dwóch lub jednego roku . Dopuszczana cz ęsto ść przekrocze ń poziomu dopuszczalnego odnosi si ę równie ż do przekraczania warto ści poziomu dopuszczalnego powi ększonej o margines tolerancji.

Tabela 4.2. Warto ści kryterialne do klasyfikacji stref dla terenu kraju – ochrona ro ślin

Okres u średniania wyników Dopuszczalny poziom substancji w Substancja pomiarów powietrzu Tlenki azotu * rok kalendarzowy 30 ug/m 3 Dwutlenek rok kalendarzowy 20 ug/m 3 siarki Ozon (AOT40) okres wegetacyjny (1V-31VII) 24000 ug/m 3

*) suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu

W tabelach poni żej przedstawiono w skrócie zasady zaliczenia strefy do okre ślonej klasy ( A, B, C ), które zale żą od st ęż eń zanieczyszcze ń wyst ępuj ących na ich obszarze i wi ążą si ę z okre ślonymi wymaganiami, co do działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza.

Podstaw ę zaliczenia strefy do okre ślonej klasy stanowi ą wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwy ższych poziomach st ęż eń danego zanieczyszczenia w strefie.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Tabela 4.3. Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń zanieczyszczenia, uzyskanych w pierwszej rocznej ocenie jako ści powietrza, dla przypadków gdy jest okre ślony margines tolerancji

Poziom st ęż eń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczaj ący warto ści brak * A dopuszczalnej powy żej warto ści dopuszczalnej * lecz okre ślenie obszarów przekrocze ń warto ści nie przekraczaj ący warto ści dopuszczalnych B dopuszczalnej powi ększonej o margines tolerancji okre ślenie obszarów przekrocze ń warto ści powy żej warto ści dopuszczalnej dopuszczalnych oraz warto ści dopuszczalnych C powi ększonej o margines tolerancji * powi ększonych o margines tolerancji opracowanie programu ochrony powietrza POP okre ślenie obszarów przekrocze ń warto ści dopuszczalnych oraz potencjalnych obszarów mo żliwo ść przekroczenia warto ści przekrocze ń warto ści dopuszczalnych dopuszczalnej powi ększonej o powi ększonych o margines tolerancji margines tolerancji * na niektórych (uzyskanych w oparciu o dost ępne obszarach, ocena dla tych obszarów B/C „niewystarczaj ąco pewne”, lecz wst ępnie oparta na podstawach uznanych za zaakceptowane, dane i metody) niewystarczaj ące do zaliczenia strefy przeprowadzenie dodatkowych bada ń w celu do klasy C (do opracowania POP) potwierdzenia potrzeby (lub braku potrzeby) działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (opracowania POP)

*) - z uwzgl ędnieniem dozwolonych cz ęsto ści przekrocze ń okre ślonych w RM Ś w sprawie dopuszczalnych poziomów

Tabela 4.4 - Klasy stref i wymagane działania w zale żno ści od poziomów st ęż eń zanieczyszczenia, uzyskanych w pierwszej rocznej ocenie jako ści powietrza, dla przypadków gdy margines tolerancji nie jest okre ślony

Poziom st ęż eń Klasa strefy Wymagane działania nie przekraczaj ący warto ści brak A dopuszczalnej * okre ślenie obszarów przekrocze ń warto ści * dopuszczalnych powy żej warto ści dopuszczalnej C działania na rzecz poprawy jako ści powietrza opracowanie programu ochrony powietrza POP okre ślenie potencjalnych obszarów przekrocze ń wartości dopuszczalnych mo żliwo ść przekroczenia warto ści * (uzyskanych w oparciu o dost ępne dopuszczalnej na niektórych „niewystarczaj ąco pewne”, lecz wst ępnie obszarach, ocena dla tych obszarów A/C zaakceptowane, dane i metody) oparta na podstawach uznanych za przeprowadzenie dodatkowych bada ń w celu niewystarczaj ące do zaliczenia strefy potwierdzenia potrzeby (lub braku potrzeby) do klasy C (do opracowania POP) działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza (opracowania POP)

*) - z uwzgl ędnieniem dozwolonych cz ęsto ści przekrocze ń okre ślonych w RM Ś w sprawie dopuszczalnych poziomów

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Ocena jako ści powietrza w 2003 roku wykonana została na podstawie: pomiarów prowadzonych w wojewódzkiej sieci monitoringu, w skład której wchodz ą stacje automatyczne WIO Ś oraz stacje manualne WIO Ś i WSSE, przez analogi ę do innej podobnej strefy, która posiada prawidłowo udokumentowany system pomiarowy. Na podstawie wy żej przedstawionych kryteriów w Tabelach poni żej przedstawiono wyniki czysto ści powietrza w strefie nowosądeckiej, obejmuj ącej równie ż teren gminy Korzenna. Tabela 4.5. Klasyfikacja strefy nowosądeckiej pod k ątem ochrony zdrowia Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmuj ącego obszarów ochrony uzdrowiskowej dla poszczególnych Symbol klasy Rodzaj zanieczyszczenia czasów u średnienia wynikowej w strefie 24 godz. *) rok wynikowa Dwutlenek siarki (SO 2) A A A Dwutlenek azotu (NO 2) - A A A Pył zawieszony PM 10 A A A A Ołów (Pb) A A Benzen C 6H6 A A Tlenek w ęgla CO A A Ozon O 3 A A Ogólny wynik A A

Zalecenia wynikaj ące z oceny: Utrzymanie jako ści powietrza w strefie na tym samym lub lepszym poziomie.

Tabela 4.6. Klasyfikacja strefy nowosądeckiej pod k ątem ochrony ro ślin

Symbol klasy dla obszaru strefy nie Symbol Rodzaj zanieczyszczenia obejmuj ącego obszarów parków klasy narodowych wynikowej w strefie Dwutlenek siarki (SO 2) A A Tlenów azotu ( NO 2) A A Ozon O 3 A Ogólny wynik A

Zalecenia wynikaj ące z oceny: Utrzymanie jako ści powietrza w strefie na tym samym lub lepszym poziomie.

Zgodnie z przepisami polskiego prawa ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszcze ń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzonych do powietrza substancji zanieczyszczaj ących w celu zmniejszenia st ęż eń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielko ści.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Uwzgl ędniaj ąc zało żenia ochrony powietrza okre ślono cel ekologiczny:

Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, redukcja emisji pyłów i gazów cieplarnianych i niszcz ących warstw ę ozonow ą w celu utrzymania jako ści powietrza co najmniej na poziomie roku 2003

W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Ograniczenie emisji do powietrza w energetyce i przemy śle • Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa • Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.2.1. Ograniczenie emisji do powietrza w jednostkach gospodarczych, instytucjach i obiektach infrastruktury

W emisji zanieczyszcze ń do powietrza dominuj ącą rol ę na terenie gminy odgrywaj ą małe i średnie podmioty gospodarcze, jak równie ż instytucje I obiekty infrastruktury, spalaj ące w ęgiel w celach grzewczych i technologicznych. Skupienie si ę na ograniczeniu emisji z wymienionych sektorów przyniesie pewne efekty ekologiczne na omawianym terenie.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Stopniowa likwidacja kotłowni wyposa żonych w stare, wyeksploatowane kotły opalane w ęglem oraz szeroka modernizacja technologii w przemyśle i energetyce zawodowej w zwi ązku z wdra żaniem najlepszych dost ępnych technik (BAT).

2. Modernizacja istniej ących oraz instalacja nowych urz ądze ń ochronnych i ograniczaj ących emisj ę (w takich przypadkach istnieje mo żliwo ść wspólnego ubiegania si ę Urz ędów wraz z zakładami o środki finansowe np. z eko – konwersji naszego zadłu żenia).

3. Prowadzenie działa ń maj ących na celu efektywne wykorzystanie energii cieplnej (modernizacja istniej ących systemów cieplnych, przył ączenie do sieci nowych odbiorców w przypadku posiadania rezerw mocy).

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4. Obj ęcie przez wła ściwe organy pozwoleniami emisyjnymi (w ramach gospodarczego korzystania ze środowiska) wszystkich zakładów przemysłowych (zarówno du żych jak i małych) nie zwolnionych obowi ązku uzyskania takiego zezwolenia na mocy postanowie ń art. 220 ust. 2 – ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.

5. Wprowadzenie, przez wła ściwe organy, systemu monitoringu i kontroli emisji zanieczyszcze ń na terenie przedsi ębiorstw (w razie przekrocze ń dopuszczalnych st ęż eń nale ży spowodowa ć, za pomoc ą wszystkich dost ępnych środków administracyjnych, zaprzestania emisji).

6. Zach ęcanie zakładów do samokontroli poprzez wprowadzanie systemów zarz ądzania środowiskiem (ISO 14 000) w obr ębie przedsi ębiorstwa.

7. Stosowanie stref (pasów) zieleni izolacyjnej wokół du żych emitorów zanieczyszcze ń (strefy te powinny by ć tworzone z gatunków ro ślinno ści o du żej odporno ści na zanieczyszczenia oraz wła ściwie piel ęgnowane, a ubytki uzupełniane).

4.2.2. Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa

Istotny wpływ na jako ść powietrza ma tak zwana „niska emisja” zanieczyszcze ń pochodz ąca z lokalnych kotłowni pracuj ących dla potrzeb ogrzewania budynków użyteczno ści publicznej oraz przede wszystkim z indywidualnych gospodarstw domowych. Źródłem powstawania zanieczyszcze ń jest przede wszystkim wykorzystywane w przestarzałych urz ądzeniach grzewczych paliwo w postaci niskiej jako ści w ęgla, a tak że ró żnego typu materiały odpadowe.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Instalowanie kotłów wykorzystuj ących ekologiczne no śniki ciepła (drewno, gaz oraz no śniki niekonwencjonalne, pochodz ące z odnawialnych źródeł jak np. energia słoneczna , wiatrowa, wierzba energetyczna) dzi ęki czemu b ędzie nast ępowa ć eliminacja w ęgla jako paliwa.

2. Wymiana starych wyeksploatowanych kotłów w ęglowych na nowoczesne, wysoko sprawne, posiadaj ące atest przyjaznych dla środowiska.

3. Rozbudowa sieci gazowej na obszarze gminy i zwi ększenie liczby odbiorców

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4. Wspieranie finansowe inicjatyw mieszka ńców zmieniaj ących ogrzewanie w ęglowe na bardziej ekologiczne.

5. Edukacja ekologiczna społecze ństwa na temat wykorzystania proekologicznych no śników energii i szkodliwo ści spalania materiałów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych).

4.2.3. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych

Ruch drogowy jest istotnym zagro żeniem dla środowiska i zdrowia człowieka. Zwi ększaj ące si ę nat ęż enie ruchu, stan dróg oraz stan techniczny pojazdów stanowi ą źródło zagro żeń, w tym przyczyniaj ą si ę do wzrostu emisji zanieczyszcze ń do powietrza.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Budowa nowych dróg i obiektów mostowych oraz kontynuacja modernizacji i przebudowy dróg oraz odbudowy sieci drogowej i zlokalizowanych w jej ci ągu mostów.

2. Wsparcie budowy infrastruktury rowerowej: budowa nowych tras rowerowych i modernizacja istniej ących, w tym wył ączenie tras rowerowych poza pasy dróg samochodowych, budowa parkingów dla rowerów, itp.

3. Egzekwowanie re żimów emisji spalin przez pojazdy oraz eliminacja pojazdów o podwy ższonej emisji i nie posiadaj ących katalizatorów.

4. Stosowanie stref (pasów) zieleni izolacyjnej wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych (strefy te powinny by ć komponowane z gatunków o du żej odporno ści na zanieczyszczenia oraz wła ściwie piel ęgnowane, a ubytki uzupełniane).

Uwarunkowania prawne

Członkostwo w Unii Europejskiej zobowi ązuje Polsk ę do dostosowania aktualnie obowi ązuj ących przepisów do przepisów unijnych.

Kompleksow ą regulacj ę w dziedzinie ochrony powietrza stanowi w Unii Europejskiej tzw. dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarz ądzania jako ści ą powietrza w otoczeniu – 96/62/EC oraz dyrektywy pochodne.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Instrumenty prawne wykorzystywane do ograniczenia emisji zanieczyszcze ń w Polsce, uwzgl ędniaj ące wymagania dyrektyw UE, to przede wszystkim Prawo Ochrony Środowiska oraz wydane do niego przepisy wykonawcze do najwa żniejszych nale żą : Rozporz ądzenie Rady Ministrów, w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska (Dz. U. 2001 Nr 130 poz. 1453); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, zakres i sposób przekazywania informacji dotycz ących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. 2002 Nr 204, poz. 1727); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 Nr 87, poz. 796); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie sposobów, metod i zakresu dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu, górnych i dolnych progów oszacowania dla substancji o ustalonych poziomach dopuszczalnych oraz metodyk referencyjnych modelowania jako ści powietrza (Dz. U. 2002 Nr 87, poz. 798); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie szczegółowych wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć programy ochrony powietrza (Dz. U. 2002 Nr 115, poz. 1003); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie warto ści odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2003 Nr 1, poz. 12).

Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska art. 87, ocen ę jako ści powietrza dokonuje si ę w strefach, które stanowi ą miasta i aglomeracje o liczbie ludno ści wi ększej ni ż 250 tys. oraz obszary powiatów nie wchodz ących w skład aglomeracji. Na podstawie art. 89 wojewoda, co roku dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w danej strefie, a nast ępnie dokonuje klasyfikacji stref. Na podstawie art. 91 PO Ś, wojewoda, po zasi ęgni ęciu opinii starostów, okre śla w drodze rozporz ądzenia programy ochrony powietrza w strefach. W województwie małopolskim wydzielono 22 strefy (Kraków, Tarnów i Nowy S ącz oraz 19 powiatów ziemskich). Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr. 7 poz. 78), wojewoda w terminie do dnia 30 wrze śnia 2003 r, powinien wyda ć rozporz ądzenie okre ślaj ące programy ochrony powietrza dla wyznaczonych stref.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4.3. Ochrona przed hałasem

U źródeł uci ąż liwo ści zwi ązanych z hałasem le żą przede wszystkim komunikacja i działalno ść gospodarcza. Obecnie dominuj ącym źródłem hałasu jest komunikacja z uwagi na dynamiczny rozwój przemysłu motoryzacyjnego, a jednocze śnie wzrost mobilno ści społecze ństwa, w du żej mierze zwi ązanej z rozwojem turystyki. Ostatnie badania wskazuj ą na poszerzanie obszarów o niekorzystnym klimacie akustycznym co w konsekwencji prowadzi do obj ęcia szkodliwym wpływem hałasu coraz wi ększej liczby ludzi.

Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska (Dział V, art. 112), „ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, mi ędzy innymi poprzez utrzymanie hałasu poni żej poziomu dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz przez zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, w przypadku, gdy nie jest on dotrzymany”.

Uwzgl ędniaj ąc zało żenia ochrony przed hałasem okre ślono cel ekologiczny:

Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego i hałasu pochodz ącego z obiektów działalno ści gospodarczej

W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Ochrona przed hałasem komunikacyjnym • Ochrona przed hałasem generowanym w zakładach działalno ści gospodarczej

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.3.1. Ochrona przed hałasem komunikacyjnym

Do szlaków komunikacyjnych, które mog ą mie ć wpływ na pogorszenie klimatu akustycznego na obszarze gminy Korzenna s ą drogi powiatowe: Nr 25307 – Sienna Siedlce Nr 25308 - Bartkowa – Ł ęka Nr 25311 – Niecew – Podole - Górowa Nr 25313 – Nowy S ącz - Wilczyska Nr 25315 - Paszyn – Kru żlowa – Mogilno.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Wprowadzanie rozwi ąza ń bezpo średnio zmniejszaj ących uci ąż liwo ści hałasu dla mieszka ńców (np. tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej, stosowanie dźwi ękoszczelnych okien w budynkach).

2. Modernizacja i budowa dróg (optymalizacja przebiegu tras komunikacyjnych oraz optymalizacja płynno ści ruchu).

3. Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z problemami zagro żenia hałasem.

4.3.2. Ochrona przed hałasem generowanym z zakładach działalno ści gospodarczej

Hałas generowany przez obiekty działalno ści gospodarczej ma charakter lokalny. Zwi ązany jest mi ędzy innymi z lokalizacj ą niewielkich zakładów produkcyjnych oraz obiektów usługowych w pobli żu terenów o charakterze zabudowy jednorodzinnej.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Systematyczna kontrola zakładów produkcyjnych, zwłaszcza tych zlokalizowanych w pobli żu jednostek osadniczych lub na ich terenie.

2. Egzekwowanie w zakładach produkcyjnych zmian technologicznych w przypadku przekrocze ń emisji hałasu (stosowania obudów d źwi ękochłonnych, ekranów oraz tłumików akustycznych).

3. Wyznaczenie stref ochronnych wokół zakładów produkcyjnych, w obr ębie których nie nale ży lokalizowa ć budynków mieszkalnych.

4. Tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej wokół zakładów produkcyjnych.

Uwarunkowania prawne

Zagadnienia prawne z zakresu ochrony przed hałasem, reguluje przede wszystkim Prawo Ochrony Środowiska wraz z wydanymi do niego przepisami wykonawczymi. Do najwa żniejszych z nich nale żą :

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie warto ści progowych poziomów hałasu (Dz. U. 2002 Nr 8 poz. 81);

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Rozporz ądzenie Rady Ministrów, w sprawie wysoko ści jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu (Dz. U. 2001 Nr 120.1285);

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie szczegółowych wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć programy ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. 2002 Nr 179. 1498).

Zgodnie z art. 117 Prawa Ochrony Środowiska dokonuje si ę oceny stanu akustycznego środowiska. Obowi ązkowo dla aglomeracji o liczbie mieszka ńców wi ększej ni ż 100 tys., oraz dla terenów poza aglomeracjami okre ślonych art. 179 ust. 1. PO Ś. Dodatkowo tereny, dla których dokonywana b ędzie ocena stanu akustycznego środowiska, mog ą zosta ć równie ż okre ślone w powiatowym programie ochrony środowiska.

Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska tworzone s ą mapy akustyczne.

Na podstawie art. 118 ust. 1 PO Ś, starosta sporz ądza, co 5 lat mapy akustyczne, dla aglomeracji powy żej 100 tys. mieszka ńców oraz dla terenów okre ślonych w powiatowym programie ochrony środowiska.

Na podstawie art. 119 ust. 1 dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy si ę programy działa ń, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Dla aglomeracji powy żej 100 tys. mieszka ńców oraz dla terenów okre ślonych w powiatowym programie ochrony środowiska, programy działa ń (programy ochrony środowiska przed hałasem) uchwala rada powiatu, a dla terenów, o których mowa w art. 179 ust.1, programy okre śla w drodze rozporz ądzenia wojewoda.

Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7 poz. 78), starostowie w terminie do dnia 30 czerwca 2012 r, powinni sporz ądzi ć mapy akustyczne dla terenów okre ślonych w art. 118 ust. 1 PO Ś. Rady powiatów w terminie do dnia 30 czerwca 2013 r. powinny uchwali ć programy działa ń okre ślone w art. 119 ust. 1 PO Ś. Wojewodowie do dnia 30 czerwca 2007 r. powinni okre śli ć programy działa ń dla terenów, o których mowa w art. 179 ust.1 PO Ś.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące wyst ępuje w zakresie cz ęstotliwo ści 1Hz do 10 16 Hz. Źródła tego promieniowania oddziałuj ące na środowisko mog ą mie ć charakter liniowy lub punktowy.

Źródłem tego promieniowania s ą stacje radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej, medyczne urz ądzenia diagnostyczne i terapeutyczne, urz ądzenia przemysłowe i gospodarstwa domowego (kuchenki mikrofalowe) oraz systemy przesyłowe energii elektrycznej. Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie maj ą źródła liniowe - linie elektroenergetyczne o napi ęciu znamionowym wynosz ącym 110 kV lub wy ższym oraz źródła punktowe - urz ądzenia emituj ące elektromagnetyczne promieniowanie niejonizuj ące w zakresie cz ęstotliwo ści 0,1-300,000 MHz.

Uwzgl ędniaj ąc zało żenia ochrony przed promieniowaniem okre ślono cel ekologiczny:

Ochrona mieszka ńców przed promieniowaniem elektromagnetycznym

W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.4.1. Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego

W celu okre ślenia wielko ści problemu zanieczyszczenia środowiska elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuj ącym oraz jego wzrostu, konieczne jest przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł tego promieniowania oraz kontrola wprowadzania do środowiska nowych urz ądze ń emituj ących promieniowanie elektromagnetyczne.

4.4.2. Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego

Dla ograniczenia potencjalnego wpływu promieniowania na mieszka ńców nale ży w ramach ochrony podj ąć nast ępuj ące działania:

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

1. Przestrzeganie granic stref ochronnych zgodnie z ocenami oddziaływania na środowisko dla urz ądze ń nadawczych.

2. Współpraca z zakładami energetycznymi w dziedzinie ochrony mieszka ńców przed skutkami promieniowania pola elektromagnetycznego.

3. Uwzgl ędnienie w studiach uwarunkowa ń i planach zagospodarowania przestrzennego zagadnie ń pola elektromagnetycznego.

Uwarunkowania prawne

Za najistotniejsze przepisy prawne w dziedzinie ochrony przed promieniowaniem nale ży uzna ć zapisy ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó źn. zm.), Dział VI – Ochrona przed polami elektromagnetycznymi. Według zapisów art. 124 Prawa Ochrony Środowiska - wojewoda prowadzi rejestr zawieraj ący informacj ę o terenach, na których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Rejestr ten jest corocznie aktualizowany. Obecnie brak jest stosownych przepisów wykonawczych – rozporz ądze ń, reguluj ących szczegółowo zasady ochrony przed promieniowaniem. Ponadto, zagadnienia ochrony ludzi i środowiska przed niejonizujacym promieniowaniem elektromagnetycznym s ą uregulowane równie ż przepisami bezpiecze ństwa i higieny pracy, prawa budowlanego, zagospodarowania przestrzennego oraz przepisami sanitarnymi.

4.5. Ochrona wód

Gospodarowanie wodami zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju, a w szczególno ści kształtowanie i ochron ę zasobów wodnych oraz korzystanie z wód reguluje ustawa Prawo Wodne. Zakłada ona gospodarowanie wodami uwzgl ędniaj ące zasad ę wspólnych interesów i powinna by ć realizowana przez współprac ę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczno ści. Uwzgl ędniaj ąc zało żenia ochrony zasobów wodnych okre ślono cel ekologiczny:

Zapewnienie mieszka ńcom odpowiedniej jako ści i ilo ści wody do picia, d ąż enie do zapewnienia odpowiedniej jako ści u żytkowej wód, racjonalizacja zu życia wody oraz ochrona przed powodzi ą

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zgodnie z zapisami Prawa Wodnego, mówi ąc o jako ści u żytkowej wód nale ży rozumie ć wody: powierzchniowe i podziemne, które s ą lub mog ą by ć wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo życia powierzchniowe wykorzystywane do celów rekreacyjnych, a w szczególno ści do kąpieli powierzchniowe przeznaczone do bytowania ryb, skorupiaków i mi ęczaków lub innych organizmów w warunkach naturalnych oraz umo żliwiaj ących migracje ryb

W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Zarz ądzanie zasobami wodnymi • Ochrona wód • Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.5.1. Zarz ądzanie zasobami wodnymi

Zarz ądzanie zasobami wodnymi jest jednym z podstawowych zagadnie ń maj ących wpływ na rozwój regionu i jako ść życia na jego obszarze.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Opracowanie koncepcji gospodarki wodno – ściekowej stanowi ącej podstaw ę do dalszych przedsi ęwzi ęć w tym zakresie;

2. Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarz ądzania zasobami wodnymi, obejmuj ącego wody podziemne i powierzchniowe,

4.5.2. Ochrona wód

Jednym z celów polityki ekologicznej pa ństwa jest zapewnienie mieszka ńcom wody pitnej dobrej jako ści. Wa żne z tego wzgl ędu jest utrzymywanie jako ści wód podziemnych i powierzchniowych, co najmniej na poziomie wymaganym przepisami.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Opracowanie projektu sanitacji zlewni rzeki Białej Tarnowskiej.

2. Budowa nowych sieci wodoci ągowych oraz sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodoci ągowej.

3. Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej (przewody magistralne i lokalne).

4. Budowa i modernizacja uj ęć wody oraz stacji uzdatniania wody w celu dostosowania jako ści wody do picia do wymaga ń prawnych.

5. Ustanowienie stref ochrony wokół uj ęć .

6. Wprowadzenie ogranicze ń w zagospodarowywaniu terenów ochronnych wód podziemnych oraz uj ęć wody.

7. Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propaguj ącej optymalizacj ę zu życia wody przez indywidualnych użytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do podlewania zieleni).

8. Zmniejszenie przenikania zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi do warstw wodono śnych oraz ochrona przed nadmiern ą eksploatacja wód podziemnych.

9. Pilna realizacja kanalizacyjnej sanitarnej.

10. Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, b ądź bardzo trudna do realizacji ze wzgl ędów technicznych (ukształtowanie terenu), wsparcie finansowe dla rolników realizuj ących oczyszczalnie przyzagrodowe.

11. Zaewidencjonowanie wszystkich zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró żniania. 12. Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszcze ń obszarowych (pozostało ści chemicznych środków ochrony ro ślin oraz nawozów) i punktowych (składowiska obornika) pochodz ących z działalno ści rolniczej .

13. Preferowanie u żytkowania ł ąkowego oraz kształtowanie pasów ro ślinno ści wzdłuż cieków wodnych.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Istotnym zagadnieniem dla prawidłowego funkcjonowania mieszka ńców gminy w ramach zrównowa żonego rozwoju jest kompleksowe uregulowanie zaopatrzenia w wod ę i gospodarki ściekowej. Jak wcze śniej wspomniano, gmina nie posiada sprawnie działającego i kompleksowo rozwini ętego systemu sanitarnego (w zakresie oczyszczania i odprowadzania ścieków). Na terenie tym nie istnieje tak że żadna oczyszczalnia ścieków. Zakłada si ę, że rozwi ązanie tego problemu na terenie gminy nast ąpi w drodze wspólnego, kompleksowego rozwi ązania problemu oczyszczania ścieków i dostarczenia zdatnej wody do picia na potrzeby ludno ści w ramach przedsi ęwzi ęcia „Uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej zlewni rzeki Biała”. Projekt, którego inicjatorem jest powiat tarnowski, obejmuje miejscowo ści le żą ce w zlewni rzeki Biała Tarnowska, nale żą ce do powiatów: gorlickiego, nowos ądeckiego i tarnowskiego. Z powiatu nowos ądeckiego w projekt wł ączone s ą prócz gminy Korzenna: Miasto Grybów, Gmina wiejska Grybów i Gmina Krynica Zdrój. W gminie Korzenna zakłada si ę w latach 2004-2008: budow ę sieci wodoci ągowej; budow ę sieci kanalizacyjnej w miejscowo ściach: Wojnarowa, Ł ęka; budow ę oczyszczalni ścieków w miejscowo ściach: Wojnarowa, Ł ęka; budow ę oczyszczalni przydomowych dla gospodarstw lub grup gospodarstw, których dost ęp do kolektora kanalizacyjnego jest utrudniony z uwagi na rozproszon ą zabudow ę oraz ukształtowanie terenu.

4.5.3. Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna

Liczne cieki wodne przepływaj ące przez teren gminy Korzenna w okresie długotrwałych i intensywnych opadów deszczu stwarzaj ą zagro żenie powodziowe w gminie.

W ochronie przeciwpowodziowej bardzo wa żne jest wprowadzenie kompleksowego systemu ochrony przed powodzi ą oraz systemu zbiorników retencji wodnej. Ze wzgl ędu na potencjalne znaczne zagro żenie powodziowe na tym terenie istotne jest podj ęcie jak najszybszych działa ń zmierzaj ących do zwi ększenia ochrony przeciwpowodziowej.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Wyznaczenie i uj ęcie w studiach i kierunkach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych.

2. Doskonalenie systemu monitorowania i ostrzegania o zagro żeniu powodzi ą.

3. Budowa umocnie ń brzegów rzek i potoków górskich,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4. Regulacja rzek i potoków na terenie gminy, ze szczególnym uwzgl ędnieniem: Jasienianki w Jasiennej i Niecewi, Korzenianki w Korzennej i Trzycierzu, Lipniczanki w Lipnicy Wielkiej

5. Nale żyte utrzymanie wód (udra żnianie przepływu, utrzymanie urz ądze ń wodnych).

6. Zwi ększenie naturalnej retencji zlewni - prowadzenie zalesie ń i ograniczenie wyr ębów lasów.

Wszystkie te działania stanowi ć b ędą zagro żenie dla naturalnych biocenoz w dolinach rzek. Projekty inwestycji przeciwpowodziowych winny by ć przeanalizowane pod kątem poszanowania wymogów ochrony środowiska i ochrony krajobrazu. W przypadku wyst ąpienia konfliktów preferowane winny by ć warianty rozwi ąza ń minimalizuj ących negatywny wpływ inwestycji na środowisko.

Uwarunkowania prawne

Główn ą regulacj ą prawn ą odnosz ącą si ę do zagadnie ń gospodarki wodnej jest ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 (Dz. U. z 2001 r, Nr 115 poz. 1229). Podstawowymi aktami wspomagaj ącymi s ą Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó źn. zm.) oraz ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod ę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (Dz. U. z 2001 Nr 72 poz. 747). Dodatkowe regulacje w zakresie ochrony wód znajduj ą si ę w przepisach wykonawczych do wymienionych ustaw. Najwa żniejsze z nich to: Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury, w sprawie okre ślenia przeci ętnych norm zu życia wody (Dz. U. 2002 Nr 8 poz. 79); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie warunków, jakie nale ży spełnia ć przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2002 Nr 212 poz. 1799); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludno ści w wod ę przeznaczon ą do spo życia oraz cz ęstotliwo ści pobierania próbek wody, metodyk referencyjnych analiz i sposobu oceny, czy wody odpowiadaj ą wymaganym warunkom (Dz. U. 2002 Nr.204 poz. 1727); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie kryteriów wyznaczania wód wra żliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu ze źródeł rolniczych oraz szczegółowych wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć programy działa ń maj ących na celu ograniczenie

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. 2002 Nr 241 poz. 2093, Dz. U. 2003 Nr 4 poz. 44); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie wysoko ści jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi (Dz. U. 2001 Nr 146 poz. 1640); Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia, w sprawie warunków, jakim powinna odpowiada ć woda do picia i na potrzeby gospodarcze, woda w k ąpieliskach, oraz zasad sprawowania kontroli jako ści wody przez organy Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. 2000 Nr 82 poz. 937);

4.6. Ochrona powierzchni ziemi

Ochrona powierzchni ziemi zgodnie z zapisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska, polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jako ści.

Uwzgl ędniaj ąc zało żenia ochrony powierzchni ziemi okre ślono cel ekologiczny:

Ochrona powierzchni ziemi i wła ściwe wykorzystanie gleb

W celu osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Gleby u żytkowane rolniczo • Zasoby kopalin • Osuwiska

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.6.1. Gleby u żytkowane rolniczo

Nale ży d ąż yć do racjonalnego wykorzystania tych gleb oraz zapewnienia im wła ściwej ochrony.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Racjonalne zu życie nawozów oraz środków ochrony ro ślin.

2. Prowadzenie wła ściwej struktury zagospodarowania przestrzennego (zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych o wy ższych klasach bonitacyjnych wył ączonych z produkcji

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

rolnej i przeznaczonych na inne cele oraz zagospodarowywanie gruntów o niskiej przydatno ści rolniczej). 3. Dostosowanie formy zagospodarowania oraz kierunków i intensywno ści produkcji do naturalnego potencjału gleb.

4. Podnoszenie jako ści i struktury gleb poprzez wykorzystanie kompostu.

5. Stosowanie zadrzewie ń i zakrzacze ń śródpolnych w celu ochrony przed erozj ą wodn ą i wietrzn ą oraz stałe utrzymywanie gleb szczególnie nara żonych pod pokryw ą ro ślinn ą.

6. Kształtowanie struktury upraw przeciwdziałaj ącej erozji i pogarszaniu si ę jako ści gleb oraz przeciwdziałanie zakwaszaniu.

7. Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej.

4.6.2. Surowce mineralne W zakresie zagadnie ń zasobów kopalin, wa żna jest ochrona obszarów perspektywicznych i ochrona złó ż udokumentowanych. Ochrona złó ż kopalin powinna by ć realizowana w celu prowadzenia racjonalnej gospodarki i najpełniejszego wykorzystania eksploatowanych złó ż. Do udokumentowanych złó ż surowców mineralnych na terenie gminy zaliczy ć nale ży zło ża surowców ilastych ceramiki budowlanej. Na zło żach tych funkcjonuj ą dwie kopalnie – cegielnie: - „Widomia” w Lipnicy Wielkiej - „Wojnarowa” w miejscowo ści Wojnarowa.

Główne kierunki działa ń w zakresie ochrony zasobów złó ż surowców mineralnych:

1. Uwzgl ędnienie w studiach uwarunkowa ń i kierunkach zagospodarowania przestrzennego wszystkich złó ż w granicach ich udokumentowania wraz z zapisami o ochronie ich obszarów przed trwałym zainwestowaniem.

2. Racjonalne wykorzystanie zasobów złó ż.

3. Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4.6.3. Osuwiska

Bardzo trudne jest okre ślenie warunków geologicznych stoków osuwiskowych dla potrzeb pó źniejszych prac in żynieryjnych zwi ązanych z zagospodarowaniem terenu. Stoki te bardzo cz ęsto podlegaj ą bowiem ruchom wtórnym i odmładzaniu, przez co deformuj ą okresowo rze źbę terenu i wpływaj ą na dalsze warunki rozwoju morfologii. Na terenie gminy oprócz naturalnych przyczyn powstawania osuwisk, istotne s ą skutki złej polityki zagospodarowania przestrzennego wynikaj ące np. z niewła ściwego przebiegu dróg wzgl ędem stoków. Najistotniejszym zadaniem b ędzie zapobieganie powstawaniu kolejnych osuwisk, poprzez wła ściwe zabezpieczanie terenów ze skłonno ści ą do ich powstawania. Działaniem niezb ędnym b ędzie okre ślenie w studiach i kierunkach zagospodarowania przestrzennego - terenów osuwiskowych i podatnych na rozwój ruchów masowych, niedopuszczonych i dopuszczonych pod pewnymi warunkami do inwestowania oraz konsekwentne przestrzeganie tych zapisów. Wymaga to wcze śniejszych dodatkowych prac i bada ń specjalistycznych geologiczno-in żynierskich.

Likwidacja i zabezpieczenie dalszych ruchów osuwiskowych bardzo cz ęsto mo że zaw ęż ać si ę do stabilizacji skarp poprzez odwodnienia gruntu oraz wybudowania odpowiednio zakotwiczonego muru oporowego. Wymaga to wcze śniejszego okre ślenia warunków geologiczno-in żynierskich na podstawie specjalistycznych prac i bada ń. Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Okre ślenie w studiach uwarunkowa ń i kierunkach zagospodarowania przestrzennego obszarów niedopuszczonych (wykluczenie obszarów osuwiskowych z inwestowania) i dopuszczonych pod pewnymi warunkami do inwestowania. 2. Likwidacja istniej ących osuwisk oraz zabezpieczanie osuwisk przed ich rozszerzaniem si ę. 3. Wła ściwe zagospodarowywanie terenów osuwiskowych (zalesianie, wła ściwa orka, odwodnienia). 4. Wypracowanie modelowego rozwi ązania w zakresie zabezpieczenia przed powstawaniem osuwisk oraz ich usuwania. 5. Inwentaryzacja zjawisk geodynamicznych i doprowadzenie do mo żliwie pełnej i systematycznej rejestracji tych zjawisk na szczeblu starostwa przy współpracy z urz ędem gminy. Uwarunkowania prawne

Zagadnienia prawne z zakresy ochrony powierzchni ziemi, reguluj ą przede wszystkim Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó źn. zm.), Prawo

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

geologiczne i górnicze (Dz. U. z 1994 r. Nr 27, poz. 96 z pó źn. zm. – ustawa z dnia 27 lipca o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze Dz. U. 2001 Nr 110, poz. 1190), ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1994 r. Nr 89, poz. 415 z pó źn. zm.) oraz ustawa o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 16, poz. 78 z pó źn. zm.). Do najwa żniejszych przepisów wykonawczych nale żą : Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie okre ślenia standardów jako ści gleby (Dz. U. 2002 Nr 165 poz. 1359); Rozporz ądzenie Rady Ministrów, w sprawie okre ślenia organów wła ściwych w zakresie administracji geologicznej i nadzoru górniczego ( Dz. U. 1998 Nr 162 poz. 1144).

4.7. Gospodarka odpadami

Ochrona środowiska przed odpadami powinna by ć traktowana priorytetowo ponieważ odpady stanowi ą źródło zanieczyszczenia wszystkich elementów środowiska. Tak te ż została potraktowana w niniejszym Programie. Gminny Plan Gospodarki Odpadami na lata 2004 – 2011 wraz z prognoz ą do roku 2015 stanowi integraln ą cz ęść Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna. Uporz ądkowanie gospodarki odpadami ukierunkowane jest na wprowadzenie: • minimalizacj ę wytwarzania odpadów • zwi ększenie stopnia powtórnego wykorzystania i bezpieczne składowanie odpadów.

4.8. Zasoby przyrodnicze

Ochrona zasobów przyrody ma prowadzi ć do zachowania istniej ącego jej stanu (ró żnorodno ści gatunkowej) oraz stwarzania warunków do jak najlepszego rozwoju.

Uwzgl ędniaj ąc konieczno ść ochrony zasobów przyrody okre ślono cel ekologiczny:

Ochrona i utrzymanie ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej oraz doskonalenie systemu obszarów chronionych

Dla osi ągni ęcia w/w celu okre ślono kierunki działa ń ekologicznych: • Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych • Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym • Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt • Ochrona lasów • Edukacja ekologiczna społecze ństwa w zakresie ochrony przyrody

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Realizacja okre ślonych celów i kierunków ekologicznych powinna by ć realizowana przez konkretne zadania ekologiczne.

4.8.1. Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych

Rozwój gospodarczy poci ąga za sob ą niebezpiecze ństwo degradacji obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, z tego wzgl ędu wa żne jest poł ączenie systemu rozwoju obszarów cennych przyrodniczo z rozwojem społeczno gospodarczym.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Opracowania ekofizjograficzne jako podstawa rozwoju systemu obszarów chronionych (wszechstronna dokumentacja charakteryzuj ąca poszczególne elementy przyrodnicze na terenie gminy). 2. Stworzenie warunków do funkcjonowania obszarów i obiektów obj ętych ochron ą oraz stwarzanie warunków do obj ęcia nowych terenów.

3. Zapewnienie ochrony obszarów cennych przyrodniczo, dotychczas nie obj ętych ochrona (i nie uj ętych w systemie NATURA 2000), ale wa żnych z punktu widzenia zapewnienia spójno ści ekologicznej (m.in. doliny rzeczne stanowi ące korytarze ekologiczne przemieszczania si ę flory i fauny).

4. obejmowanie ochron ą w drodze uznawania za pomniki przyrody, u żytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo – krajobrazowe.

5. Przygotowanie planu zabiegów konserwacyjnych i piel ęgnacyjnych pomników przyrody.

6. Powi ązanie przestrzenne prawnych form i działa ń ochrony przyrody z s ąsiaduj ącymi gminami.

4.8.2. Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym

Ze wzgl ędu na g ęstnienie sieci infrastruktury w krajobrazie oraz potencjalny rozwój gospodarczy, nale ży zadba ć o uwzgl ędnienie w planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania wniosków wynikaj ących z istniej ącej lub planowanej lokalizacji terenów chronionych wraz z ich otulinami (rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu).

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

1. Uwzgl ędnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dost ępu do terenów wyj ątkowo cennych przyrodniczo.

2. Przestrzeganie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroni ących tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem.

3. Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach chronionych.

4.8.3. Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt

Celem ochrony gatunkowej jest zabezpieczenie dziko wyst ępuj ących gatunków zwierz ąt szczególnie rzadkich i zagro żonych wygini ęciem oraz zachowanie ró żnorodno ści gatunkowej i genetycznej.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Ochrona ekosystemów ł ąkowych i polnych (m.in. zakaz wypalania traw i ściernisk)

2. Stworzenie odpowiednich warunków bytowania i migracji organizmów wodnych

3. Zachowanie i uzupełnienie istniej ącego systemu zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych i przydro żnych

4. Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej, celem wskazania cennych przyrodniczo siedlisk, które nale ży wył ączy ć np. z zalesiania.

4.8.4. Ochrona lasów

Istniej ące obszary le śne wymuszaj ą podj ęcie zdecydowanych działa ń ochronnych istniej ących zasobów w celu zachowania ich funkcji (przyrodniczej, społecznej i gospodarczej).

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Prowadzenie stałego monitoringu środowiska le śnego w celu przeciwdziałania stanom niepo żą danym (choroby, szkodniki).

2. Prowadzenie zalesiania równolegle z działaniami prowadz ącymi do zró żnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

3. Zalesianie le żą cych odłogiem oraz słabych bonitacyjnie u żytków rolnych.

4. Stworzenie systemu zach ęcaj ącego rolników do zalesiania nieu żytków b ędących ich własno ści ą.

5. Szkolenie prywatnych wła ścicieli lasów na temat prawidłowych zasad gospodarki le śnej.

6. Rozwój roli ochronnej i buforowej lasów.

4.8.5. Edukacja ekologiczna społecze ństwa w zakresie ochrony przyrody

Gmina Korzenna posiada sprzyjaj ące warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki. Mo że to stanowi ć potencjalne zagro żenie dla terenów przyrodniczych. Wa żnym zadaniem będzie zatem wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w zakresie ochrony przyrody zgodnie z zasadami zrównowa żonego rozwoju.

Zadania ekologiczne prowadz ące do realizacji tego kierunku działania to:

1. Promowanie zachowa ń zwi ązanych z codziennym bytowaniem mieszka ńców zgodnych z zasadami ochrony krajobrazu i przyrody.

2. Podejmowanie działalno ści edukacyjnej w zakresie szkodliwo ści wypalania traw, ściernisk i nieu żytków. 3. Rozwój szlaków turystycznych i przyrodniczych ście żek dydaktycznych.

Uwarunkowania prawne

Podstawowe regulacje prawne z zakresu zasobów przyrodniczych zawarte s ą w takich aktach jak, ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 z pó źn. zm.), ustawa o lasach (Dz. U. z 1991 r. Nr 101, poz. 444 z pó źn. zm.), Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z pó źn. zm.), Prawo łowieckie (Dz. U. z 1995 r. Nr 147, poz. 713 z pó źn. zm. – ustawa z dnia 26 lipca 2001 r. o zmianie ustawy prawo łowieckie Dz. U. 2001 Nr 125 poz. 1366), ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z 2001 r, Nr 73, poz. 764) oraz ustawa o ochronie gatunków rolnych i le śnych (Dz. U. z 1995 Nr 16, poz. 78). Najwa żniejsze przepisy wykonawcze do wymienionych ustawa to: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie rodzajów i zakresu opracowa ń ekofizjograficznych (Dz. U. 2002 Nr 155 poz. 1298); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie okre ślenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegaj ących ochronie (Dz. U. 2001 Nr 92 poz. 1029); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie zasad współdziałania Lasów Pa ństwowych ze starostami w zakresie sporz ądzania planów zalesiania i uproszczonych planów urz ądzenia lasu, szkole ń, nadzoru nad wykonywaniem prac zalesieniowych oraz dostarczania sadzonek (Dz. U. 2002 Nr 12 poz. 121);

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyr ąb drzewostanu (Dz. U. 2002 Nr 99 poz. 905); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych (Dz. U. 2002 Nr 194 poz. 1640); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych zasad przekazywania w zarz ąd obwodów łowieckich wył ączonych z wydzier żawiania (Dz. U. 2002 Nr 219 poz. 1842); Rozporz ądzenie Ministra Środowiska, w sprawie ustalenia listy gatunków zwierz ąt łownych oraz okre ślenia okresów polowa ń na te zwierz ęta (Dz. U. 2001 Nr 43 poz. 488).

4.9. Awarie przemysłowe

Aktualnie na terenie gminy brak jest zakładów o dużym i zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii przemysłowych.

Nale ży jednak wymieni ć Firm ę "Mo-BRUK” w Korzennej nr 214 ( ze wzgl ędu na prowadzon ą działalno ść w zakresie usuwania, w tym transportu, unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych) , gdzie ze wzgl ędu na czasowe magazynowanie tych odpadów, mo że wyst ąpi ć zagro żenie dla środowiska. Potencjalnym zagro żeniem środowiska i zdrowia człowieka jest równie ż transport odpadów niebezpiecznych przez teren gminy.

Uwzgl ędniaj ąc zagro żenia jakie mog ą powsta ć na terenie gminy, okre ślono cel ekologiczny:

Zmniejszanie zagro żenia dla mieszka ńców i środowiska z powodu gromadzenia, przechowywania i transportu materiałów niebezpiecznych

Ustawa "Prawo ochrony środowiska" z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Tytuł IV "Powa żne awarie ") okre śla podstawowe zasady zapobiegania i przeciwdziałania powa żnym awariom przemysłowym. Obowi ązki zwi ązane z awariami przemysłowymi spoczywaj ą głównie na prowadz ącym zakład o du żym lub zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii oraz na organach Pa ństwowej Stra ży Po żarnej, a tak że Wojewodzie. Szczegółowy opis obowi ązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska realizuje zadania z zakresu zapobiegania wyst ępowania awarii przemysłowych poprzez: - kontrol ę podmiotów gospodarczych o du żym i zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii - badanie przyczyn wyst ąpienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii - prowadzenie szkole ń i instrukta żu.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Kierunki działa ń: Wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacji wyst ąpienia zagro żeń środowiska z tytułu awarii podczas magazynowania i transportu materiałów niebezpiecznych.

4.10. Harmonogram realizacji zada ń ekologicznych

Wyznaczone cele ekologiczne i kierunki działa ń, jakie nale ży podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Korzenna, stanowi ą podstaw ę dla realizacji konkretnych zada ń na przestrzeni kilkunastu lat. Są to mi ędzy innymi: Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działa ń proekologicznych i zasady zrównowa żonego rozwoju; Wspomaganie realizacji zada ń pa ństwowego monitoringu środowiska; Wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz bada ń stanu środowiska, a tak że systemów pomiarowych zu życia wody i ciepła; Realizowanie zada ń modernizacyjnych i inwestycyjnych, słu żą cych ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urz ądze ń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej; Urz ądzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewie ń, zakrzewie ń oraz parków; Realizacja przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z gospodark ą odpadami; Wspieranie działa ń przeciwdziałaj ących zanieczyszczeniom; Wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska no śników energii; Wspieranie ekologicznych form transportu;

Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na terenie gminy, przewidywanych kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie planowanych inwestycji (dziedzina ochrony środowiska).

Zestawienie planowanych inwestycji, które nale ży realizowa ć w pierwszej kolejno ści stanowi krótkoterminowy harmonogram - plan operacyjno - realizacyjny Programu Ochrony Środowiska na lata 2004-2007 (Tabela 4.7.).

Cz ęść pozostałych zada ń ekologicznych b ędzie realizowane w okresie długoterminowym w ramach długoterminowego harmonogramu – planu operacyjnego Programu Ochrony Środowiska na lata 2008-2011 z perspektyw ą na lata 2012-2015. (Tabela 4.8.).

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

W obu harmonogramach - poszczególnym celom strategicznym i ich kierunkom działa ń przyporz ądkowano konkretne zadania priorytetowe z okre śleniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizowa ć lub współrealizowa ć. Z uwagi na specyfik ę niektórych zada ń np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne b ędą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko i długoterminowego.

Pozostałe zadania ekologiczne nie uj ęte w żadnym z harmonogramów, a zamieszczone w cz ęś ci opisowej dotycz ącej polityki ekologicznej, stanowi ą dodatkow ą baz ę mo żliwo ści realizacyjnych w ramach opracowanego Programu Ochrony Środowiska. Ich ewentualne wprowadzenie do harmonogramu mo że nast ąpi ć na etapie przewidzianym Prawem Ochrony Środowiska (art. 14 ust. 2), po czteroletniej weryfikacji polityki ekologicznej pa ństwa. W takim samym cyklu zało żono przyjmowanie kolejnych etapów realizacji Programu Ochrony Środowiska.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7 Cel strategiczny: Racjonalizacja zu życia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Racjonalizacja 1. Realizacja planów racjonalnego Urz ąd Gminy; Środki własne użytkowania gospodarowania wod ą (np. Zakłady produkcyjne, jednostek wody uszczelnienie sieci, wprowadzanie Zadanie wytwórcze i usługowe realizuj ących,

zamkni ętych obiegów wody); ci ągłe oraz instytucje , kredyty, dotacje jednostki i obiekty infrastruktury Zmniejszenie 2. Wprowadzanie bod źców Urz ąd Gminy, Środki materiałochłonno ekonomicznych dla przedsi ęwzi ęć Starostwo Powiatowe jednostek Zadanie ści i odpadowo ści proekologicznych : realizuj ących, ci ągłe produkcji ulgi podatkowe, dotacje współfinansowanie 3. Termomodernizacja, b ądź remont i Urz ąd Gminy Środki własne, docieplenie: dotacje, kredyty 2004-2007 gimnazjum szkoły podstawowe Wzrost 4. Podj ęcie działa ń promocyjnych i Urz ąd Gminy, Środki własne wykorzystania doradztwa zwi ązanego z wdra żaniem Zadanie Starostwo Powiatowe jednostek 2,0 3,5 3,5 3,5 energii ze źródeł pozyskiwania energii ze źródeł ci ągłe realizuj ących odnawialnych odnawialnych 5. Wspieranie inicjatywy produkcji Urz ąd Gminy Środki własne, biomasy z wierzby energetycznej, dotacje 2004-2007 20,0 10,0 10,0 10,0 mi ędzy innymi poprzez dofinansowanie zakupu sadzonek

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

T a b e l a 4.7.- Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 ci ąg dalszy Cel strategiczny: Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, (redukcja emisji pyłów i gazów cieplarnianych i niszcz ących warstw ę ozonow ą)

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Ograniczenie 1. Spalanie w ęgla lepszej jako ści lub Wła ściciele mieszka ń, Środki własne Zadanie emisji do zamiana no śnika na bardziej Zarz ądcy budynków jednostek ci ągłe powietrza w ekologiczny realizuj ących jednostkach 2. Stopniowa likwidacja kotłowni Wła ściciele obiektów Środki własne gospodarczych, wyposa żonych w stare, jednostki instytucjach i realizuj ącej, wyeksploatowane kotły opalane w ęglem Zadanie obiektach kredyty, oraz szeroka modernizacja technologii ci ągłe infrastruktury w zwi ązku z wdra żaniem najlepszych dotacje, oraz w sektorze dost ępnych technik (BAT). fundusze mieszkalnictwa ekologiczne 3. Doko ńczenie gazyfikacji gminy (wie ś Urz ąd Gminy Bud żet Gminy, Bukowiec) kredyty, 2007 - - - 200,0 fundusze ekologiczne, środki UE 4. Modernizacja kotłowni z Urz ąd Gminy Środki własne wykorzystaniem ekologicznych Wła ściciele obiektów jednostki no śników energii realizuj ącej, kredyty, 2004-2007 150,0 200, 0 200,0 150,0 dotacje, fundusze ekologiczne, EkoFundusz 5. Wsparcie finansowe dla mieszka ńców Urz ąd Gminy, Środki własne Wła ściciele obiektów jednostek zmieniaj ących ogrzewanie w ęglowe na Zadanie realizuj ących bardziej ekologiczne ci ągłe oraz dotacje i ulgi

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, (redukcja emisji pyłów i gazów cieplarnianych i niszcz ących warstw ę ozonow ą)- c. dalszy

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 6. Prowadzenie systematycznych akcji Starostwo Powiatowe Środki własne edukacji ekologicznej na temat Urz ąd Gminy, jednostek oszcz ędno ści energii cieplnej i Szkoły, realizuj ących, Zadanie elektrycznej oraz stosowania - 1,5 1,5 1,5 Pozarz ądowe dotacje ci ągłe proekologicznych no śników energii, organizacje szkodliwo ści spalania materiałów ekologiczne odpadowych w kotłowniach domowych Ograniczenie 7. Usprawnienie systemu Zadanie PZD, Środki własne emisji komunikacyjnego (poprawa ci ągłe Starostwo Powiatowe, jednostek zanieczyszcze ń nawierzchni i warunków Urz ąd Gminy realizuj ących, komunikacyjnych bezpiecze ństwa ruchu, modernizacja i Bud żet Gminy, rozbudowa dróg) FOGR, środki 8. Remonty i modernizacja dróg lokalnych 2004-2007 1 500,0 1 500,0 1 500,0 1 500,0 UE na terenie gminy 9. Wspieranie rozwoju ruchu rowerowego Urz ąd Gminy, Środki własne poprzez likwidacj ę barier technicznych Pozarz ądowe jednostek Zadanie organizacje realizuj ących, oraz tworzenie ście żek rowerowych - 10,0 10,0 10,0 ci ągłe ekologiczne dotacje, fundusze ekologiczne Cel strategiczny: Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego i hałasu pochodz ącego z obiektów działalno ści gospodarczej Ochrona przed 1. Prowadzenie monitoringu poziomu Wła ściciele i zarz ądcy Środki własne hałasem hałasu wzdłu ż głównych szlaków obiektów: jednostek komunikacyjnym Zadanie Powiatowy Zarz ąd realizuj ących komunikacyjnych przechodz ących przez teren gminy ci ągłe Dróg) oraz WIO Ś, Starostwo Powiatowe, Urz ąd Gminy,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu komunikacyjnego i hałasu pochodz ącego z obiektów działalno ści gospodarczej – ci ąg dalszy

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 2. Wprowadzenie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 2004 Urz ąd Gminy zapisów sprzyjaj ących ograniczeniu zagro żenia środowiska hałasem Wła ściciele i zarz ądcy Środki własne 3. Wprowadzanie rozwi ąza ń bezpo średnio ograniczaj ących wpływ hałasu na obiektów jednostek mieszka ńców, mianowicie: tworzenia Zadanie realizuj ących

pasów zwartej zieleni ochronnej, a ci ągłe tak że izolacji budynków (np. wymiana okien) Ochrona przed 4. Systematyczna kontrola zakładów WIO Ś Środki własne hałasem produkcyjnych (zwłaszcza jednostek pochodz ącym z Zadanie realizuj ących zlokalizowanych w pobli żu zabudowy obiektów mieszkalnej) ci ągłe działalno ści gospodarczej Cel strategiczny: Ochrona mieszka ńców przed promieniowaniem elektromagnetycznym Inwentaryzacja 1. Inwentaryzacja źródeł promieniowania Starostwo Powiatowe źródeł Urz ąd Gminy elektromagnetycznego oraz kontrola Zadanie promieniowania wprowadzania do środowiska nowych ci ągłe elektromagnetycz urz ądze ń emituj ących promieniowanie nego Preferowanie 2. Współpraca z zakładami energetycznymi, Zakłady Energetyczne, niskokonflikto- jednostkami telefonii komórkowej, jednostki telefonii wych lokalizacji stacjami przeka źnikowymi RTV w Zadanie komórkowej, stacje

źródeł promienio- dziedzinie ochrony mieszka ńców przed ci ągłe przeka źnikowe TRV, wania elektro- oddziaływaniem promieniowania Starostwo Powiatowe magnetycznego elektromagnetycznego Urz ąd Gminy

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Zapewnienie odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia, d ąż enie do zapewnienia odpowiedniej jako ści u żytkowej wody, racjonalizacja zu życia wody oraz ochrona przed powodzi ą

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Zarz ądzanie 1. Wdro żenie zintegrowanego systemu Jednostki zajmuj ące Środki własne zasobami zarz ądzania zasobami wodnymi Zadanie si ę ochron ą wód i jednostek wodnymi i obejmuj ącego wody podziemne i ci ągłe gospodark ą wodn ą realizuj ących ochrona wód powierzchniowe 2. Wprowadzanie zapisów do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego chroni ących obszary szczególnie wra żliwe (doliny rzeczne, Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne obszary płytkiego zalegania wód ci ągłe podziemnych) przed zainwestowaniem i rygorystyczne przestrzeganie tych zapisów 3. Edukacja ekologiczna mieszka ńców gminy w zakresie wła ściwej lokalizacji i Zadanie ODR Nawojowa 2,0 3,0 3,0 3,0 Środki własne przechowywania obornika, gnojowicy, ci ągłe Urz ąd Gminy itp. 4. Zało żenie ewidencji zbiorników 2004-2005 bezodpływowych Urz ąd Gminy Środki własne

5. Prowadzenie bie żą cych kontroli stanu technicznego zbiorników Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne bezodpływowych oraz cz ęstotliwo ści ich ci ągłe opró żniania 6. Ograniczenie ilo ści lokalnych uj ęć wód powierzchniowych na stokach le śnych, Urz ąd Gminy Zadanie w celu zmniejszenia wysuszania gleb i Nadle śnictwo Stary Środki własne ci ągłe ochrony przed erozj ą oraz ochrony Sącz lasów

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Zapewnienie odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia, d ąż enie do zapewnienia odpowiedniej jako ści u żytkowej wody, racjonalizacja zu życia wody oraz ochrona przed powodzi ą – ci ąg dalszy

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Budowa i 7. Budowa magistrali wodoci ągowej Nowy modernizacja Sącz - Koniuszowa uj ęć wody oraz Środki własne budowa i 2005 - 400,0 - - Urz ąd Gminy ARiMR modernizacja sieci wodoci ągowych Intensyfikacja 8. Realizacja projektu „Uporz ądkowanie Starostwo Powiatowe współpracy gospodarki wodno-ściekowej zlewni w Nowym S ączu, Środki własne ponadlokalnej rzeki Biała w ramach Programu Czysty Starostwo Powiatowe jednostek dot. rozwi ązania Dunajec” w Tarnowie, urz ędy realizuj ących problemu 2004-2010 miast, miast-gmin i NFO ŚiGW gospodarki gmin wł ączone w WFO ŚiGW ściekowej realizacj ę Programu; Fundusz Urz ąd Gminy Spójno ści Korzenna Budowa nowych 9. Budowa oczyszczalni ścieków w: Środki własne oczyszczalni miejscowo ści Wojnarowa 2005 - 7 260,0 - - mieszka ńców; ścieków Urz ąd Gminy Bud żet Gminy, miejscowo ści Ł ęka 2005 - 2 220,0 - - NFO ŚiGW WFO ŚiGW Środki UE 10. Budowa indywidualnych Urz ąd Gminy (przydomowych) oczyszczalni ścieków od 2006 - - 3 335,0 10 000,0 Jak w pkt 9 Budowa sieci 11. Budowa kanalizacji sanitarnej na kanalizacyjnej terenie gminy – długo ść 94 km oraz sukcesywna 2005-2006 - 10 000,0 13 000,0 - Urz ąd Gminy Jak w pkt 9 modernizacja istniej ącej sieci

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Zapewnienie odpowiedniej ilo ści i jako ści wody do picia, d ąż enie do zapewnienia odpowiedniej jako ści u żytkowej wody, racjonalizacja zu życia wody oraz ochrona przed powodzi ą – ci ąg dalszy

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Ochrona 12. Wyznaczenie i uj ęcie w studiach i Urz ąd Gminy Środki własne Zadanie przeciwpowodzio kierunkach zagospodarowania ci ągłe wa i mała przestrzennego terenów zalewowych retencja 13. Budowa umocnie ń brzegów potoków RZGW Kraków Bud żet górskich oraz budowli pa ństwa; hydrotechnicznych 2004-2005 1 000,0 1 000,0 fundusze UE, NFO ŚiGW; WFO ŚiGW 14. Regulacja potoków Jasienianka w MZMiUW Fundusze UE Jasiennej i Niecewi, Korzenianka w Bud żet 2004-2007 4 000,0 4 500,0 4 500,0 4 000,0 Korzennej i Trzycierzu, Lipniczanka w pa ństwa Lipnicy Wielkiej 15. Utrzymanie i konserwacja urz ądze ń Zadanie MZMiUW Bud żet 500,0 500,0 600,0 600,0 melioracji podstawowej ci ągłe pa ństwa Cel strategiczny: Ochrona powierzchni ziemi i wła ściwe wykorzystanie gleb Ochrona gleb 1. Ocena jako ści gleby i ziemi oraz WIO Ś Środki własne Zadanie użytkowanych obserwacja zmian w ramach jednostek rolniczo pa ństwowego monitoringu środowiska ci ągłe realizuj ących 2. Kształtowanie struktury upraw ODR Nawojowa, Środki własne Zadanie przeciwdziałaj ącej erozji i pogarszaniu Urz ąd Gminy, jednostek si ę jako ści gleb oraz zakwaszeniu ci ągłe Wła ściciele gruntów realizuj ących 3. Ochrona gruntów rolnych w Urz ąd Gminy Bud żet Gminy Zadanie miejscowych planach ci ągłe zagospodarowania przestrzennego

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Ochrona powierzchni ziemi i wła ściwe wykorzystanie gleb – ci ąg dalszy

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji 2004 2005 2006 2007 realizuj ące finansowania Racjonalne 4. Wapnowanie gleb zgodnie z wynikami Rolnicy Środki własne zu życie środków bada ń gleb wykorzystanych rolniczo Zadanie jednostek 40,0 40,0 50,0 50,0 ochrony ro ślin i ci ągłe realizuj ących nawozów Wdra żanie i 5. Upowszechnienie Kodeksu Dobrych ODR Nawojowa Środki własne upowszechnianie Praktyk Rolniczych Zadanie Urz ąd Gminy jednostek 1,0 1,0 1,0 1,0 zasad dobrej ci ągłe realizuj ących praktyki rolniczej Prowadzenie 6. Opracowanie i wdra żanie zasad ODR Nawojowa Środki własne Zadanie gospodarki rolnej racjonalnej gospodarki rolnej na - 5,0 1,5 1,5 Urz ąd Gminy jednostek pod k ątem terenach zagrożonych erozj ą ci ągłe realizuj ących skutecznego 7. Wprowadzanie zadrzewie ń i zakrzewie ń Nadle śnictwo Stary Środki własne zabezpieczenia śródpolnych Zadanie Sącz i Gromnik jednostek 30,0 30,0 30,0 30,0 przed erozj ą 8. Zalesienie nieu żytków i słabych ci ągłe Urz ąd Gminy realizuj ących użytków rolnych 9. Uwzgl ędnienie w studiach Urz ąd Gminy Bud żet Gminy uwarunkowa ń oraz planach zagospodarowania przestrzennego Zadanie wszystkich złó ż w granicach ich ci ągłe udokumentowania wraz z zapisami o Ochrona ochronie obszarów przed zasobów kopalin zainwestowaniem 10. Bie żą ca rekultywacja terenów Wła ściciele obiektów Środki własne poeksploatacyjnych złó ż surowców (cegielni) jednostek Zadanie ilastych ceramiki budowlanej w realizuj ących miejscowo ściach: Lipnica Wielka i ci ągłe Wojnarowa 11. Opracowanie wykazu terenów Urz ąd Gminy Środki własne predysponowanych do osuwania si ę Starostwo Powiatowe jednostek 2005 10,0 Zapobieganie ziemi realizuj ących powstawaniu osuwisk na 12. Bie żą ca rejestracja nowych osuwisk Urz ąd Gminy terenie gminy Zadanie oraz aktualizacja opracowanego 1,0 1,0 wykazu terenów osuwiskowych ci ągłe

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy

Cel strategiczny: Ochrona powierzchni ziemi i wła ściwe wykorzystanie gleb – ci ąg dalszy

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 13. Rozpoznanie geologiczno-in żynierskie Urz ąd Gminy Środki Powiatu, terenów osuwiskowych i Bud żet Gminy predysponowanych do osuwania si ę 2004 5,0 5,0 5,0 oraz zamieszczenie wyników tego rozpoznania w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego 14. Opracowanie szczegółowego planu Starostwo Powiatowe Środki własne likwidacji osuwisk oraz zabezpieczenie 2005-2006 4,0 4,0 Urz ąd Gminy jednostek przed ich rozszerzaniem si ę realizuj ących 15. Likwidacja istniej ących osuwisk oraz Starostwo Powiatowe, Środki własne

zabezpieczenie terenów osuwiskowych Urz ąd Gminy, jednostek

przed rozszerzaniem si ę osuwisk, tym: PZD realizuj ących,

opracowanie projektów i bud żet pa ństwa

dokumentacji likwidacji i 2004-2007 zabezpiecze ń osuwisk

fizyczna likwidacja osuwisk oraz

wykonanie zabezpiecze ń przed ich 2005-2007 rozszerzaniem 16. Rozpoznanie i wytypowanie na terenie Starostwo Powiatowe, Środki własne gminy terenów osuwiskowych Urz ąd Gminy, jednostek przeznaczonych do zalesienia i Nadle śnictwo Stary realizuj ących, zakrzewienia oraz opracowanie 2005-2006 - 2,5 1,5 - Sącz i Gromnik Fundusz programu zabezpieczenia tych osuwisk Ochrony przez zalesienie i zakrzewinie Gruntów Rolnych 17. Wykonanie prac zalesienia i Starostwo Powiatowe, Środki własne zakrzewienia terenów osuwiskowych Urz ąd Gminy, jednostek Nadle śnictwo Stary realizuj ących, 2005-2007 - 20,0 20,0 25,0 Sącz i Gromnik Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Ochrona i utrzymanie ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej oraz doskonalenie systemu obszarów chronionych

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Ochrona i rozwój 1. Prowadzenie prac piel ęgnacyjnych i Urz ąd Gminy Środki własne Zadanie systemu konserwacyjnych parków i pomników 1,0 1,0 1,0 1,0 jednostek ci ągłe obszarów przyrody realizuj ących, chronionych 2. Rozpoznanie przyrodnicze wskazanych Urz ąd Gminy Środki własne Zadanie do obj ęcia ochron ą obszarów i obiektów NFO ŚiGW ci ągłe pomnikowych WFO ŚiGW Integracja 3. Przestrzeganie procedur Urz ąd Gminy Środki własne aspektów lokalizacyjnych chroni ących tereny Zadanie ekologicznych z cenne przyrodniczo przed ci ągłe planowaniem przeinwestowaniem przestrzennym Ochrona 4. Uwzgl ędnianie w planach miejscowych Urz ąd Gminy Środki własne elementów zagospodarowania przestrzennego Zadanie środowiska zapisów dot. zachowania tradycyjnych ci ągłe przyrodniczo- układów miejscowo ści oraz kulturowego specyficznych form zabudowy, itp. 5. Zachowanie elementów małej Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne 5,0 5,0 5,0 5,0 architektury (np. kapliczki przydro żne) ci ągłe Ochrona 6. Ochrona otoczenia obiektów Wła ściciele obiektów; Środki własne kompozycji zabytkowych Zadanie Urz ąd Gminy jednostek 10,0 10,0 10,0 10,0 układów zieleni ci ągłe realizuj ących

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Krótkoterminowy harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2004 – 2007 T a b e l a 4.7.- ci ąg dalszy Cel strategiczny: Ochrona i utrzymanie ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej oraz doskonalenie systemu obszarów chronionych

Kierunek Okres Koszty w poszczególnych latach realizacji (w ty ś. zł) Jednostki Źródła Zadanie priorytetowe działania realizacji realizuj ące finansowania 2004 2005 2006 2007 Ochrona lasów 7. Stały monitoring środowiska le śnego w Nadle śnictwo Stary Środki własne celu przeciwdziałania stanom Zadanie Sącz i Gromnik jednostek 20,0 20,0 20,0 20,0 niepo żą danym (choroby szkodniki) ci ągłe realizuj ących

8. Nadzorowanie procesu zalesiania Nadle śnictwo Stary Środki własne równolegle z działaniami prowadz ącymi Sącz i Gromnik jednostek Zadanie do zró żnicowania struktury gatunkowej Urz ąd Gminy realizuj ących, ci ągłe lasów i poprawy struktury wiekowej dotacje drzewostanów 9. Zach ęcanie rolników do racjonalnego Urz ąd Gminy Środki własne Zadanie zalesiania śródleśnych nieu żytków ci ągłe będących ich własno ści ą Edukacja 10. Rozwój szlaków turystycznych i Nadle śnictwa: Stary Środki własne ekologiczna przyrodniczych ście żek dydaktycznych Sącz i Gromnik jednostek społecze ństwa w Urz ąd Gminy, realizuj ących, 2004-2007 20,0 40,0 40,0 40,0 zakresie ochrony Pozarz ądowe dotacje przyrody organizacje ekologiczne 11. Wł ączenie w akcj ę edukacji Starostwo Powiatowe, Środki własne ekologicznej proekologicznych Urz ąd Gminy jednostek Zadanie organizacji pozarz ądowych ODR Nawojowa, realizuj ących, ci ągłe Nadle śnictwa: Stary dotacje Sącz i Gromnik 12. Promowanie zachowa ń zwi ązanych z Starostwo Powiatowe, Środki własne codziennym bytowaniem mieszka ńców Zadanie Urz ąd Gminy, jednostek 10,0 10,0 10,0 10,0 zgodnych z zasadami ochrony ci ągłe Szkoły realizuj ących, przyrody i krajobrazu dotacje

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Długoterminowy harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2008 – 2011 z perspektyw ą na lata 2012 – 2015. T a b e l a 4.8. Jednostka Cel strategiczny Kierunek działania Zadanie priorytetowe Lata realizacji Źródła finansowania realizuj ąca Racjonalizacja Racjonalizacja 1. Zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystywania wód Zadanie Zakłady Środki własne zu życia energii, użytkowania wody podziemnych na cele przemysłowe Ci ągłe produkcyjne, jednostek surowców i WIO Ś realizuj ących, dotacje materiałów oraz Zmniejszenie 2. Stosowanie bod źców ekonomicznych dla przedsi ęwzi ęć Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne wzrost udziału materiałochłonno ści i proekologicznych (ulgi podatkowe, mo żliwo ści ci ągłe jednostek zasobów odpadowo ści produkcji współfinansowania); realizuj ących (ulgi odnawialnych podatkowe) Zmniejszenie 3. Poprawa parametrów energetycznych budynków – termo Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne energochłonno ści renowacja (dobór otworów drzwiowych i okiennych o niskim ci ągłe Wła ściciele i jednostek gospodarki i wzrost współczynniku przenikalno ści cieplnej, wła ściwa izolacja zarz ądcy realizuj ących, dotacje, wykorzystania energii termiczna ścian – ocieplenie budynków, lokalizacja nowych budynków kredyty ze źródeł obiektów zgodnie z naturaln ą (cieplejsz ą), kierunkow ą odnawialnych orientacj ą stron świata); 4. Stosowanie indywidualnych liczników ciepła Zadanie Wła ściciele i Środki własne ci ągłe zarz ądcy jednostek budynków realizuj ących, dotacje, kredyty 5. Stopniowe zwi ększanie udziału energii otrzymanej z Zadanie Urz ąd Gminy, Środki własne surowców odnawialnych w całkowitym zu życiu energii; ci ągłe Zakłady jednostek produkcyjne, realizuj ących, dotacje, wła ściciele i kredyty zarz ądcy budynków Zapewnienie Ograniczenie emisji do 1. Wprowadzenie systemu monitoringu i kontroli emisji 2010 Starostwo Środki własne wysokiej jako ści powietrza w zanieczyszcze ń na terenie przedsi ębiorstw (w razie Powiatowe, jednostek powietrza, (redukcja jednostkach przekrocze ń dopuszczalnych st ęż eń nale ży spowodowa ć, za WIO Ś realizuj ących, dotacje, emisji pyłów i gazów gospodarczych, pomoc ą dost ępnych środków administracyjnych zaprzestania Urz ąd Gminy, cieplarnianych i instytucjach i emisji); niszcz ących obiektach 2. Stosowanie stref (pasów) zieleni izolacyjnej wokół du żych Zadanie Wła ściciele Środki własne warstw ę ozonow ą) infrastruktury emitorów zanieczyszcze ń (strefy te powinny by ć tworzone z ci ągłe emitorów – zakłady jednostek gatunków ro ślinno ści o du żej odporno ści na zanieczyszczenia produkcyjne realizuj ących, oraz wła ściwie piel ęgnowane, a ubytki uzupełniane);

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Długoterminowy harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2008 – 2011 T a b e l a 4.8.- ci ąg z perspektyw ą na lata 2012 – 2015. dalszy Jednostka Cel strategiczny Kierunek działania Zadanie priorytetowe Lata realizacji Źródła finansowania realizuj ąca Zapewnienie Ograniczenie emisji w 3. Sukcesywna zamiana w ęgla na alternatywne no śniki ciepła Zadanie Urz ąd Gminy, Środki własne wysokiej jako ści sektorze (gaz, brykiet drzewny, brykiety drzewne, biomasa); ci ągłe Mieszka ńcy jednostek powietrza, (redukcja mieszkalnictwa realizuj ących, dotacje emisji pyłów i gazów cieplarnianych i 4. Wsparcie finansowe dla mieszka ńców zmieniaj ących Zadanie Starostwo Środki własne niszcz ących ogrzewanie w ęglowe na bardziej ekologiczne; ci ągłe Powiatowe, jednostek warstw ę ozonow ą)- Urz ąd Gminy realizuj ących ci ąg dalszy (dotacje, ulgi, zwolnienia podatkowe) 5. Edukacja ekologiczna społecze ństwa na temat wykorzystania Zadanie Starostwo Środki własne proekologicznych no śników energii i szkodliwo ści spalania ci ągłe Powiatowe, Urz ąd jednostek materiałów odpadowych Gminy, Szkoły, realizuj ących, dotacje pozarz ądowe organizacje ekologiczne Ograniczenie emisji 6. Budowa nowych dróg i obiektów mostowych oraz kontynuacja Zadanie Urz ąd Gminy, Środki własne zanieczyszcze ń modernizacji przebudowy dróg oraz odbudowy sieci drogowej ci ągłe PZD jednostek komunikacyjnych i zlokalizowanych w jej ci ągu mostów realizuj ących, dotacje, kredyty 3. Wspieranie budowy infrastruktury rowerowej poprzez budow ę Zadanie Urz ąd gminy, Środki własne nowych tras rowerowych i modernizacje istniej ących ci ągłe Pozarz ądowe jednostek organizacje realizuj ących, dotacje, ekologiczne 4. Stosowanie stref (pasów) zieleni izolacyjnej wzdłu ż ci ągów Zadanie Urz ąd gminy, Środki własne komunikacyjnych (strefy te powinny by ć komponowane z ci ągłe PZD, jednostek gatunków o du żej odporno ści na zanieczyszczenia oraz realizuj ących, wła ściwie piel ęgnowane, a ubytki uzupełniane). Zminimalizowanie Ochrona przed 1. Wspieranie inwestycji ograniczaj ących wpływ hałasu, Zadanie Urz ąd gminy, Środki własne uci ąż liwego hałasu hałasem mianowicie: budowy ekranów akustycznych i tworzenia ci ągłe PZD, jednostek w środowisku komunikacyjnym pasów zwartej zieleni ochronnej, a tak że izolacji budynków realizuj ących, dotacje, (np. wymiana okien); kredyty 2. Integrowanie planów zagospodarowania przestrzennego z Zadanie Urz ąd Gminy problemami zagro żenia hałasem; ci ągłe -*

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Długoterminowy harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2008 – 2011 T a b e l a 4.8.- ci ąg z perspektyw ą na lata 2012 – 2015. dalszy Jednostka Cel strategiczny Kierunek działania Zadanie priorytetowe Lata realizacji Źródła finansowania realizuj ąca Zminimalizowanie Ochrona przed 3. Systematyczna kontrola zakładów produkcyjnych (zwłaszcza Zadanie WIO Ś uci ąż liwego hałasu w hałasem zlokalizowanych w pobli żu zabudowy mieszkalnej) i ci ągłe -* środowisku – ci ąg generowanym w egzekwowanie warunków decyzji o dopuszczalnym poziomie dalszy zakładach działalno ści hałasu; gospodarczej 4. Egzekwowanie na zakładach zmian technologicznych w Zadanie Zakłady Środki własne przypadku przekrocze ń emisji hałasu (stosowania obudów, ci ągłe produkcyjne, jednostek dźwi ękochłonnych, ekranów oraz tłumików akustycznych); Starostwo realizuj ących, Powiatowe, WIO Ś 5. Tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej wokół zakładów Zadanie Zakłady Środki własne ci ągłe produkcyjne jednostek realizuj ących, Ochrona Inwentaryzacja źródeł 1. Inwentaryzacja źródeł promieniowania Zadanie Starostwo mieszka ńców przed promieniowania elektromagnetycznego oraz kontrola wprowadzania do ci ągłe Powiatowe * - promieniowaniem elektromagnetycznego środowiska nowych urz ądze ń emituj ących promieniowanie Urz ąd Gminy elektromagnetycznym Preferowanie 2. Współpraca z zakładami energetycznymi w dziedzinie Zadanie Zakład niskokonfliktowych ochrony mieszka ńców przed oddziaływaniem ci ągłe Energetyczny lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego; Starostwo -* promieniowania Powiatowe, Urz ąd Elektromagnetycznego Gminy Zapewnienie Zarz ądzanie zasobami 1. Budowa nowych sieci wodoci ągowych oraz sukcesywna Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne mieszka ńcom wodnymi i wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci ci ągłe jednostek odpowiedniej jako ści ochrona wód wodoci ągowej; realizuj ących, dotacje, ilo ści wody do picia, kredyty dąż enie do 2. Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodoci ągowej Zadanie Urz ąd Gminy, Środki własne zapewnienia (przewody magistralne i lokalne); ci ągłe wła ściciele sieci jednostek odpowiedniej jako ści realizuj ących, użytkowe wód, 3. Budowa i modernizacja uj ęć wody oraz stacji uzdatniania w Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne racjonalizacja celu dostosowania jako ści wody do picia do wymaga ń ci ągłe jednostek zu życia wody oraz prawnych; realizuj ących, dotacje, ochrona przed kredyty powodzi ą 4. Uruchomienie procedur formalno –prawnych w celu Zadanie Wła ściciele uj ęć Środki własne ustanowienia stref ochrony wokół uj ęć ; ci ągłe jednostek realizuj ących,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Długoterminowy harmonogram realizacyjny Programu Ochrony Środowiska dla gminy Korzenna na lata 2008 – 2011 T a b e l a 4.8.- ci ąg z perspektyw ą na lata 2012 – 2015. dalszy Jednostka Cel strategiczny Kierunek działania Zadanie priorytetowe Lata realizacji Źródła finansowania realizuj ąca Zapewnienie Zarz ądzanie zasobami 5. Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej Zadanie Starostwo Środki własne mieszka ńcom wodnymi i propaguj ącej optymalizacj ę zu życia wody przez ci ągłe Powiatowe, Urz ąd jednostek odpowiedniej jako ści ochrona wód – ci ąg indywidualnych u żytkowników (np. gromadzenie wody Gminy, Szkoły, realizuj ących, dotacje, ilo ści wody do picia, dalszy deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do pozarz ądowe dąż enie do podlewania zieleni) organizacje zapewnienia ekologiczne odpowiedniej jako ści użytkowe wód, 6. Sukcesywna modernizacja istniej ącej sieci kanalizacji Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne racjonalizacja ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej) i ci ągłe jednostek zu życia wody oraz realizacja nowych sieci realizuj ących, dotacje, ochrona przed 6. Optymalizacja wykorzystania (doci ąż enie) oraz budowa, Urz ąd Gminy Środki własne powodzi ą – ci ąg rozbudowa i modernizacja istniej ących oczyszczalni ścieków jednostek dalszy (w kierunku spełnienia wymaga ń obowi ązuj ącego prawa oraz 2008-2015 realizuj ących, dotacje, dyrektyw UE); 10. Zewidencjonowanie wszystkich zbiorników bezodpływowych i 2008 Urz ąd Gminy zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz cz ęstotliwo ści opró żniania; -* 11. Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko Zadanie Urz ąd Gminy , Środki własne zanieczyszcze ń obszarowych (pozostało ści chemicznych ci ągłe ODR Nawojowa jednostek środków ochrony ro ślin oraz nawozów) i punktowych realizuj ących, dotacje, (składowiska obornika) pochodz ących z działalno ści rolniczej; 12. Preferowanie u żytkowania ł ąkowego oraz kształtowanie Zadanie Urz ąd Gminy Środki własne pasów ro ślinno ści wzdłu ż cieków wodnych; ci ągłe jednostek realizuj ących, dotacje, Ochrona 13. Budowa umocnie ń brzegów rzek i potoków Zadanie Wła ściciele cieków Środki własne przeciwpowodziowa i ci ągłe i uj ęć wody, jednostek mała retencja ODGW, Urz ąd realizuj ących, dotacje, Gminy 14. Uporz ądkowanie oraz ograniczenie systemów melioracyjnych Zadanie Wła ściciele cieków, Środki własne ci ągłe ODGW, Spółki jednostek wodne realizuj ących, dotacje,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

6. Bie żą ca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; Zadanie Eksploatatorzy Środki własne ci ągłe zasobów jednostek realizuj ących, Ochrona i Ochrona i rozwój 1. Zapewnienie ochrony obszarów cennych przyrodniczo, Zadanie Urz ąd Gminy, Środki własne utrzymanie systemu obszarów dotychczas nie obj ętych ochron ą ci ągłe Pozarz ądowe jednostek ró żnorodno ści chronionych organizacje realizuj ących, biologicznej i ekologiczne krajobrazowej oraz Integracja aspektów 2. Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i Urz ąd Gminy Środki własne, środki doskonalenie ekologicznych z rekreacyjnego na terenach chronionych ( środki 2008-2012 UE, dotacje systemu obszarów planowaniem administracyjno – prawne); chronionych przestrzennym Ochrona gatunkowa 3. Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej, celem Zadanie Urząd Gminy ro ślin i zwierz ąt wskazania cennych przyrodniczo siedlisk, które należy ci ągłe -* wył ączy ć np. z zalesiania;

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4.11. Koszty finansowe planowanych przedsi ęwzi ęć

Okre ślone w Rozdziale 4.9 - cele ekologiczne i kierunki działa ń, jakie nale ży podj ąć w zakresie ochrony środowiska na terenie gminy Korzenna wymagaj ą okre ślonych środków finansowych, jakie nale ży ponie ść na przestrzeni najbli ższych lat. W ni żej przedstawionych zestawieniu nakładów finansowych przewidzianych do poniesienia w latach 2004-2007 ustalono orientacyjne wielko ści niezb ędne dla osi ągni ęcia zakładanych celów ekologicznych okre ślonych w Programie. Wielko ści te winny by ć urealniane w takcie konkretyzowania zada ń słu żą cych poprawie stanu środowiska w gminie.

Zestawienie kosztów realizacji „Planu operacyjnego” Programu Ochrony Środowiska w latach 2004- 2007 w gminie Korzenna.

Koszty w ty ś zł. Zadanie 2004-2007 2004 2005 2006 2007 Racjonalizacja zu życia energii 62,5 20,0 10,0 10,0 10,0 Jako ść wód i stosunki wodne 67415,0 5500,0 25880,0 21435,0 14600,0 zaopatrzenie w wod ę 400,0 0,0 400,0 0,0 0,0 gospodarka ściekowa 45815,0 0,0 19480,0 16335,0 10000,0 ochrona przed powodzi ą 21200,0 5500,0 6000,0 5100,0 4600,0 Ochrona powietrza atmosferycznego 6930,0 1650,0 1710,0 1710,0 1860,0 redukcja emisji niskiej 900,0 150,0 200,0 200,0 350,0 ograniczenie emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych 6030,0 1500,0 1510,0 1510,0 1510,0 Ochrona przyrody i krajobrazu 64,0 16,0 16,0 16,0 16,0 Ochrona lasów 80,0 20,0 20,0 20,0 20,0 Ochrona gleb 312,0 71,0 76,0 82,5 82,5 Zapobieganie powstawaniu osuwisk na terenie gminy 104,0 0,0 41,5 31,5 31,0

Edukacja ekologiczna 195,5 32,0 54,5 54,5 54,5

RAZEM 75163,0 7309,0 27808,0 23359,5 16674,0

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

V. ZAŁO ŻENIA SYSTEMU EDUKACYJNO-INFORMACYJNEGO

5.1. Potrzeba edukacji ekologicznej 5.2. Docelowe segmenty edukacji 5.2.1. Edukacja ekologiczna formalna 5.2.2. Edukacja ekologiczna nieformalna 5.3. Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społeczeństwa 5.4. Społeczna kampania informacyjna 5.4.1. Pracownicy i działacze samorz ądowi 5.4.2. Edukacja dorosłych 5.4.3. Nauczyciele i dziennikarze 5.4.4. Współpraca gminy ze szkołami 5.4.5. Udział pozarz ądowych organizacji ekologicznych w edukacji dzieci i młodzie ży 5.5. Media w kampanii informacyjnej 5.6. Przyczyny zanieczyszcze ń i sposoby zapobiegania 5.6.1. Zanieczyszczenie atmosfery 5.6.2. Zanieczyszczenia wód 5.6.3. Zanieczyszczenia gleb 5.6.4. Hałas 5.6.5. Pole elektromagnetyczne 5.6.6. Ochrona kopalin 5.6.7. Ochrona przyrody

5.1. Potrzeba edukacji ekologicznej Edukacja ekologiczna to koncepcja kształcenia i wychowywania społecze ństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „my śle ć globalnie, działa ć lokalnie". Powinna ona obj ąć wszystkie grupy społecze ństwa – od dzieci, młodzie ży, dorosłych do decydentów. Działalno ść edukacyjna jest elementem wła ściwego podej ścia do problemów ochrony środowiska. Oznacza to, że: inwestycji dotycz ących środowiska nie mo żna wdra żać i ocenia ć bez uwzgl ędniania korzystaj ących ze środowiska, jakimi s ą mieszka ńcy. Okre ślenie zakresu najistotniejszej wiedzy jaka jest im niezbędna do przekazania oraz sposób jej prezentacji przy współudziale z nowymi technologiami to konieczny element oceny efektywno ści ka żdej inwestycji w tej sferze. działania edukacyjne powinny by ć uzale żnione od prowadzonej przez dan ą jednostk ę (powiat, miasto, gmin ę, ) polityki ochrony środowiska. W przeciwnym razie nale ży si ę liczy ć z ograniczonymi efektami praktycznymi. Do świadczenia wielu zachodnich pa ństw wskazuj ą, że tylko przy współudziale mieszka ńców mo żna uzyska ć zakładane efekty. Dlatego tak wa żne jest zaanga żowanie ka żdego mieszka ńca, turysty odwiedzaj ącego gmin ę w t ą problematyk ę. Poprzedzone to musi by ć odpowiednim, „teoretycznym”, przygotowaniem społecze ństwa do planowanych działa ń gdy ż w przeciwnym razie sko ńczy si ę to niepowodzeniem.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

5.2. Docelowe segmenty edukacji

Edukacja ekologiczna jest dialogiem jaki musi zostać przeprowadzony z mieszka ńcami gminy Korzenna w celu integracji działa ń na rzecz ochrony środowiska. Musi ona dotrze ć do wszystkich grup społecznych, zarówno dzieci jak i dorosłych. Wa żne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywa ć wiedz ę ekologiczn ą. W kampanii edukacji ekologicznej społecze ństwa uwzgl ędni ć nale ży nast ępuj ące grupy: pracowników urz ędu gminy; nauczycieli i dziennikarzy; dorosłych mieszka ńców; dzieci i młodzie ż.

Równocze śnie koniecznym jest okre ślenie celów i efektów, jakie ma przynie ść prowadzona akcja edukacyjno - informacyjna. Są nimi przede wszystkim: 1. Powstanie trwałych grup mieszka ńców, współpracuj ących z samorz ądem lokalnym, podejmuj ących nowe wyzwania w zakresie edukacji ekologicznej. 2. Bardziej sprzyjaj ące nastawienie społeczno ści lokalnej do ochrony środowiska.

Cel ekologiczny zakładaj ący wykształcenie w śród mieszka ńców nawyków kultury ekologicznej jest zgodny z zało żeniami Polityki Ekologicznej Pa ństwa (PEP), która kładzie nacisk na wł ączanie i rozszerzanie współpracy, szczególnie instytucji publicznych z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi, jak równie ż wł ączenie organizacji pozarz ądowych, a tym samym społecze ństwa w procedury konsultowania wa żnych dla środowiska przedsi ęwzi ęć i decyzji. Dlatego strategi ę realizacji celu zogniskowano wokół zagadnie ń: edukacja ekologiczna formalna (edukacja dzieci i młodzie ży w systemie szkolnictwa) edukacja ekologiczna nieformalna (pozaszkolna)

5.2.1. Edukacja ekologiczna formalna

Kształtowanie świadomo ści ekologicznej dzieci i młodzie ży jest wa żnym zadaniem realizowanym w formalnym systemie kształcenia obejmuj ącym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne. Rozporz ądzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15.02. 1999 r. dotycz ące podstawy programowej kształcenia ogólnego okre śla podstawowe zadania szkoły w zakresie

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

nauczania, umiej ętno ści i pracy wychowawczej uwzgl ędniaj ąc w nich działania maj ące na celu wzrost świadomo ści ekologicznej uczniów. Rozporz ądzenie to wprowadza równie ż obok przedmiotów i bloków przedmiotowych realizacj ę ście żki mi ędzyprzedmiotowej. Wymóg ten obejmuje szkoły podstawowe i gimnazja. Jedn ą ze ście żek interdyscyplinarnych jest edukacja ekologiczna. Tematyka ekologiczna stanowi element wielu przedmiotów a jej wła ściwa realizacja zale ży przede wszystkim od zaanga żowania nauczycieli, od ich znajomo ści najwa żniejszych problemów z zakresu ochrony środowiska swojego regionu. Wa żnym zadaniem jest wprowadzanie do programów szkolnych zagadnie ń zwi ązanych z edukacj ą ekologiczn ą szczególnie dotykaj ącą tych problemów, które w danej gminie s ą najistotniejsze, np. stosowanie ekologicznych źródeł energii, selektywna zbiórka odpadów, wła ściwa gospodarka wodno-ściekowa itp. Stosowanie przez nauczycieli metod aktywizuj ących i poszukuj ących tj. burza mózgów, karty pracy, projekty; zaj ęcia terenowe oparte na bezpo średnim kontakcie ucznia z przedstawian ą problematyk ą wykształci w uczniu umiej ętno ść obserwacji, logicznego my ślenia, kojarzenia, wyci ągania wniosków. Zadaniem nauczyciela w szeroko poj ętej edukacji ekologicznej jest: kształtowanie u ucznia postawy odpowiedzialno ści za stan środowiska, zach ęcanie ucznia do prowadzenia własnych obserwacji, bada ń i analizy środowiska, kształtowanie umiej ętno ści rozwi ązywania problemów zgodnie z posiadan ą wiedz ą, umo żliwienie dzieciom i młodzie ży podejmowania praktycznych działa ń na rzecz ochrony środowiska w ich otoczeniu. We wszystkich tych podejmowanych działaniach niezb ędne jest wsparcie Gminy, zarówno programowe jak i finansowe. Stosunkowo nieskomplikowanymi przykładami wspierania działa ń ekologicznych szkoły s ą współfinansowanie , wspólna organizacja i pomoc merytoryczna w takich przedsi ęwzi ęciach jak: konkursy zwi ązane z tematyk ą środowiskow ą / lokaln ą/, organizacja Dnia Ziemi czy Światowego Dnia Ochrony Środowiska, prowadzenie programów autorskich czy innowacji pedagogicznych w szkołach, udział w zaj ęciach terenowych klas b ądź kół przyrodniczych w charakterze specjalistów, w zakresie okre ślonym tematem zaj ęć terenowych, prenumerata czasopism przyrodniczych i ekologicznych, wzbogacanie bibliotek szkolnych w materiały dydaktyczne przydatne w realizacji zagadnie ń zwi ązanych z ekologi ą i ochron ą środowiska, Oczywi ście zamieszczone tu przykłady nie wyczerpuj ą wszystkich mo żliwo ści jakie niesie ze sob ą praktyka i zapewne zostan ą one zweryfikowane w działaniu.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

5.2.2. Edukacja ekologiczna nieformalna

Jednym z podstawowych warunków zrównowa żonego rozwoju jest wł ączenie do udziału w nim całego społecze ństwa. Dlatego konieczna jest jak najbardziej wszechstronna edukacja ekologiczna skierowana do: osób dorosłych, ró żnych grup zawodowych (rolników, organizatorów turystyki, przedsi ębiorców). Edukacja osób dorosłych wymaga znalezienia wła ściwego sposobu kształtowania świadomo ści ekologicznej. Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia świadomo ści ekologicznej osób dorosłych jest zaanga żowanie mieszka ńców gminy w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania społecze ństwa o stanie środowiska, działaniach na rzecz jego ochrony, a tak że o mo żliwo ściach prawnych uczestniczenia mieszka ńców w podejmowaniu decyzji maj ących wpływ na stan środowiska. W śród wielu wa żnych tematów edukacji ekologicznej znacz ące miejsce nale ży przypisa ć edukacji w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki ściekowej, ochrony powietrza atmosferycznego, oszczędno ści energii itp. Ze wzgl ędu na mo żliwo ści rozwoju turystyki, agroturystyki i rekreacji w gminie, konieczne jest obj ęcie edukacj ą ekologiczn ą organizatorów turystyki i wypoczynku jak i osób korzystaj ących z oferowanych usług . Edukacja ekologiczna dorosłych powinna by ć poł ączona równie ż z rozrywk ą mieszka ńców gminy , jak i turystów przebywaj ących w regionie. Interesuj ącymi przykładami s ą organizowane z powodzeniem przeró żne imprezy ekologiczne np.: festyny, wystawy, konkursy, wycieczki itp. Imprezy tego typu zazwyczaj przeznaczane s ą dla całych rodzin. Stanowi to sposobno ść do wł ączenia dzieci w prezentacje ekologiczne i przekazywanie wiedzy rodzicom zaanga żowanym w wyst ępy dzieci. Nowym i wa żnym wezwaniem dla edukacji jest zmieniaj ąca si ę pozycja polskiego rolnictwa i wsi . Przemianom w tej sferze gospodarki musi towarzyszy ć zwi ększenie świadomo ści ekologicznej rolników i zachowanie tradycji przyjaznego dla środowiska rolnictwa (np. poprzez wdra żanie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych). Zdecydowanie najwi ększy wpływ na poziom świadomo ści ekologicznej społecze ństwa maj ą media co potwierdzaj ą wyniki bada ń. Podkre śli ć nale ży, ze istnieje ścisła zale żno ść mi ędzy wiedz ą społecze ństwa z zakresu stanu środowiska i nastawieniem do działa ń na rzecz jego ochrony, a sposobem ukazywania problemów ekologicznych w mediach. Media przekazuj ą wiedz ę na temat funkcjonowania, znaczenia i zagro żeń przyrody, ale równie ż informuj ą na bie żą co o problemach i działaniach na rzecz ochrony środowiska. Coraz wi ększego znaczenia nabieraj ą: tematyczne programy publicystyczne, filmy popularnonaukowe o tematyce środowiskowej

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

reklama społeczna promuj ąca działania przyjazne środowisku. Współpraca w zakresie propagowania edukacji ekologicznej poprzez media powinna by ć realizowana we współpracy z innymi gminami powiatu i zaowocowa ć cyklicznym ukazywaniem si ę artykułów w prasie lokalnej oraz programów telewizji lokalnej, audycji radiowych, w których przybli żałoby si ę mieszka ńcom bie żą ce problemy i działania.

Wa żną inicjatyw ą słu żą cą komunikacji społecznej i informowaniu mieszka ńców o podejmowanych przez władze gminy działaniach jest wykorzystanie mo żliwo ści jakie daje Internet T ą drog ą istnieje du ża szansa dotarcia do młodzie ży w śród której Internet jest najbardziej popularnym środkiem komunikacji. Równie ż ze wzgl ędu na rozwój i coraz szerszy dost ęp dorosłych mieszka ńców gminy do Internetu coraz wi ększe znaczenie b ędą miały informacje i tre ści edukacyjnej na stronach www oraz mo żliwo ść kontaktu i dyskusji droga internetow ą. strona www. Stworzenie strony Internetowej na której znalazłyby si ę wszystkie informacje dotycz ące problemów ochrony środowiska w gminie; poczta elektroniczna . Mo żemy wysyła ć listy elektroniczne zawieraj ące informacje o stanie środowiska, zagro żeniach ekologicznych. Dodatkowo poczta elektroniczna daje mo żliwo ść zgłaszania przez internautów – mieszka ńców postulatów zwi ązanych z ochron ą środowiska do władz gminnych. Elektroniczna baza danych . Znalazłyby si ę tutaj np.: katalog biblioteki Centrum Informacji Ekologicznej, informacje dotycz ące prowadzonych w gminie akcjach ekologicznych, itp.

Du że znaczenie w edukacji ekologicznej dorosłych maj ą działania pozaszkolne podejmowane przez uczniów i pedagogów placówek o światowych. Umo żliwiaj ą one wł ączenie do programu edukacji ekologicznej cał ą społeczno ść lokaln ą, bez poparcia której żadne działania na rzecz ochrony środowiska nie przyniosłyby oczekiwanych efektów. Równocze śnie wspólne działania dzieci i rodziców stwarzaj ą szans ę na zmian ę mentalno ści i zachowania lokalnej społeczno ści oraz kształtowania świadomo ści proekologicznej. St ąd koniecznym jest zapewnienie mieszka ńcom gminy niezb ędnych informacji dotycz ących stanu środowiska oraz działa ń na rzecz jego ochrony , współdziałanie władz lokalnych z zakładami pracy i pozarz ądowymi organizacji w celu efektywnego wykorzystania ró żnych form edukacji ekologicznej ,współdziałanie władz gminy z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działa ń podejmowanych na rzecz jego ochrony.

Aby to mogło by ć realizowane musi nast ąpi ć upowszechnienie informacji o środowisku.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zgodnie z ustaw ą - Prawo ochrony środowiska ( art. 19 ) organy administracji tak rz ądowej jak i samorz ądowej s ą zobowi ązane do udost ępnienia informacji o środowisku i jego ochronie, znajduj ące si ę w ich posiadaniu. Zakres informacji i zasady ich udost ępniania okre śla Dział IV Informacje o środowisku. Do tego celu powinna słu żyć współpraca mediami. Ma ona na celu uzyskanie aktywnego poparcia mieszkańców dla realizowanych przez samorz ąd działa ń. Chodzi o tak ą profesjonaln ą działalno ść z zakresu public relations, której celem jest nie tylko przeforsowanie trudnych decyzji Kierownictwa Gminy lecz przede wszystkim promowanie postaw pro społecznych .Dzi ęki pomocy mediów w trakcie realizacji programu mo żliwe b ędzie równie ż przeprowadzenie rozmaitych akcji i kampanii edukacyjnych.

5.3. Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społeczeństwa

Dla prawidłowego funkcjonowania kampanii edukacji społecze ństwa zwi ązanej z cał ą problematyk ą ochrony środowiska na terenie gminy Korzenna niezb ędna jest sprawna koordynacja wszystkich działa ń edukacyjnych. Zadanie to nale ży powierzy ć urz ędowi gminy.

Proponuje si ę zatem powoła ć przy siedzibie gminy Centrum Edukacji Ekologicznej, które byłoby odpowiedzialne za prowadzenie edukacji ekologicznej. Centrum podejmowałoby i prowadziło ró żne działania zwi ązane z edukacj ą ekologiczn ą, których celem w dłu ższym okresie czasu byłoby promowanie zasad i idei zrównowa żonego rozwoju. Działania edukacyjne prowadzone w Centrum Edukacji Ekologicznej przedstawia poni ższa tabela . Działania edukacyjne prowadzone na terenie Gminy Korzenna Tabela 5.1. przez Centrum Edukacji Ekologicznej Akcje Edukacja ekologiczna Szkolenia Polityka medialna Ekologiczne • Przedszkola; • Pracownicy • Prasa • Sprz ątanie • Szkoły podstawowe; Gminy, Radni • Radio Świata • Gimnazja; • Nauczyciele • Internet • Wystawy • Dziennikarze • Konkursy • Słu żby • Zielony telefon komunalne • Festyny

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

5.4. Społeczna kampania informacyjna

5.4.1. Pracownicy i działacze samorz ądowi

Pod powy ższym poj ęciem rozumie ć nale ży kierownictwo urz ędu gminy, radnych gminy i radnych powiatowych reprezentuj ących gmin ę oraz sołtysów poszczególnych wsi wchodz ących w skład Gminy. Akcj ą powinny zosta ć obj ęte w szczególno ści osoby odpowiedzialne za ochron ę środowiska i zagospodarowanie odpadów oraz pracownicy firm zajmuj ących si ę obsług ą gospodarki odpadami.

Podstawowe funkcje jednostek samorz ądowych w dziedzinie ochrony środowiska to: funkcja planowania, programowania i rozwoju. Jej zadaniem jest podejmowanie działa ń inwestycyjnych i organizacyjnych, zwi ązanych ze zrównowa żonym rozwojem i ochron ą środowiska na terenie danej gminy; funkcja sprowadzaj ąca si ę do zapewnienia świadczenia usług zwi ązanych działaniami na rzecz ochrony środowiska przez organizacj ę własnych form działalno ści gospodarczej lub zlecania wykonywania tych usług; funkcja zarz ądzania i kontroli. Decydenci powinni posiada ć odpowiednie przygotowanie zawodowe. Konieczne jest równie ż ci ągłe dokształcanie si ę poprzez udział w ró żnorodnych formach szkolenia, konferencjach, wizytacjach ró żnych rozwi ąza ń technicznych, targach ekologicznych oraz samokształcenie poprzez czytanie fachowej literatury i prasy.

PROPOZYCJE: 1. Zakup specjalistycznych publikacji. 2. Prenumerata specjalistycznych pism i czasopism. 3. Szkolenia pracowników – warsztaty ekologiczne.

5.4.2. Edukacja dorosłych

Edukacja osób dorosłych wymaga znalezienia wła ściwego sposobu kształtowania świadomo ści ekologicznej. Specjalnie organizowane spotkania, wykłady, czy kluby dyskusyjne nie zawsze przynosz ą, zamierzone rezultaty. Kr ąg odbiorców tego typu form edukacyjnych bywa bardzo zaw ęż ony (pojawiaj ą si ę tylko zainteresowani). Z bada ń wynika, że na kształtowanie świadomo ści ekologicznej du ży wpływ wywieraj ą media. Przekazuj ą one wiedz ę na temat funkcjonowania, znaczenia i zagro żeń przyrody, ale równie ż informuj ą na bie żą co o problemach i działaniach na rzecz ochrony środowiska. Dlatego te ż współpraca z mediami (prasa lokalna, telewizja, lokalna telewizja ,rozgło śnie radiowe) nie tylko poszerza

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

znacznie kr ąg edukowanych, ale tak że przekazuje tre ści ekologiczne wraz z informacjami o konkretnych działaniach. Dobrze przeprowadzona edukacja w prasie lokalnej ma na celu rozbudzenie świadomo ści mieszka ńców przejawiaj ącej si ę w konkretnych działaniach, z trosk ą o najbli ższe środowisko. Wa żny jest równie ż wybór odpowiednich tre ści, poło żenie szczególnego nacisku na u świadomienie, że pojedyncze zachowania ka żdego z nas maj ą wielkie znaczenie w zachowaniu czysto ści i estetyki całego powiatu. Dlatego niezb ędna jest tematyka zwi ązana z odpadami, recyklingiem, oraz ze znaczeniem przyrody w życiu codziennym ka żdego człowieka. Ta forma edukacji ekologicznej jest stosunkowo prosta do przeprowadzenia. Edukacja ekologiczna dorosłych powinna by ć poł ączona równie ż z rozrywk ą mieszka ńców gminy, jak i turystów przebywaj ących w regionie. Interesuj ącymi przykładami są organizowane z powodzeniem przeró żne imprezy ekologiczne np.: festyny, wystawy, konkursy, wycieczki, koncerty itp. Imprezy tego typu zazwyczaj przeznaczone s ą dla całych rodzin. Stanowi to sposobno ść do wł ączania dzieci w prezentacje ekologiczne i przekazywanie wiedzy rodzicom zaanga żowanym w wyst ępy dzieci. Elementy edukacji ekologicznej mo żna wł ącza ć do wszystkich imprez kulturalnych odbywaj ących si ę na terenie powiatu. Taki sposób edukowania dorosłych (rodziców) stanowi bardzo skuteczn ą form ę przekazywania i rozpowszechniania tre ści ekologicznych. Nie nale ży równie ż zapomnie ć o tzw. „akcjach ekologicznych”, najcz ęś ciej sezonowych. Stawiaj ą sobie one za cel ochron ę przyrody, ostrzegaj ą przed zagro żeniami, uświadamiaj ą szkodliwo ść niektórych zachowa ń człowieka. Na omawianym terenie proponowane formy przekazu treści ekologicznych powinny mie ć charakter cykliczny. Mo żna do ich organizacji wykorzysta ć Gminny O środek Kultury, szkoły, remizy stra żackie (wystawy), a tak że boiska czy sceny widowiskowe (festyny).

5.4.3. Nauczyciele i dziennikarze

Dla pomy ślnego promowania zagadnie ń ekologicznych niezb ędne jest wł ączenie nauczycieli oraz środków masowego przekazu. Spełniaj ą oni wa żne miejsce w kształtowaniu świadomo ści proekologicznej. Posiadaj ąc spore mo żliwo ści oddziaływania, winny traktowa ć edukacj ę ekologiczn ą jako stały element działalno ści. Powinny w sposób rzetelny przedstawia ć stan środowiska przyrodniczego okolic i w równie rzetelny sposób informowa ć o zagro żeniach, jakie na danym terenie wyst ępuj ą. Wa żne jest nawi ązanie bliskiej współpracy mediów z instytucjami i organizacjami zajmuj ącymi si ę ochron ą środowiska, dla pełniejszego rozeznania w sprawach ekologii. Dziennikarze powinni tworzy ć i udost ępnia ć szeroki wachlarz materiałów ukazuj ących pi ękno przyrody, jako niebagatelnego bod źca

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

ochrony środowiska, Powinni uczestniczy ć w kampaniach na rzecz środowiska, czy wspiera ć lokalne inicjatywy w tym zakresie.

PROPOZYCJE: 1. Szkolenia wybranej grupy na miejscu. 2. Wyjazd danej grupy na specjalistyczn ą konferencj ę. 3. Prenumerata i zakup specjalistycznych pism i publikacji, 4. Zakup innych materiałów edukacyjnych np. filmy wideo, kasety. 5. Zamówienie specjalistycznych artykułów dla prasy (w wydawnictwach i czasopismach ekologicznych).

Działalno ść nauczycieli w ramach edukacji ekologicznej rozpoczyna si ę ju ż w przedszkolu, a ko ńczy w szkołach. Edukacja ekologiczna w zasadzie może by ć przeprowadzana na wszystkich przedmiotach w ramach realizacji tzw. ście żki ekologicznej. St ąd wszyscy nauczyciele powinni posiada ć wiedz ę z zakresu ochrony środowiska.

PROPOZYCJE: 1. Szkolenia nauczycieli na miejscu. 2. Prowadzenie w szkołach odr ębnych zaj ęć w ramach ście żki ekologicznej, 3. Zakup ksi ąż ek, publikacji ekologicznych 4. Wyjazd wybranej grupy na targi ekologiczne.

5.4.4. Współpraca gminy ze szkołami

Edukacja ekologiczna uczniów musi mie ć szerszy aspekt. Nauczyciele i uczniowie, otrzymuj ąc wsparcie gminy w tym zakresie (np. poprzez kontakt z Gminnym Centrum Edukacji Ekologicznej), mog ą i podejmuj ą w praktyce szereg działa ń na rzecz środowiska lokalnego. Wsparcie ze strony gminy jak i powiatu jest jednak niezb ędne. Dotyczy to zarówno wsparcia programowego jak i finansowego, przygotowywanych przez poszczególnych nauczycieli czy placówki o światowe działa ń.

Nie ulega jednak w ątpliwo ści, że nauczyciele i uczniowie, otrzymuj ąc wsparcie gminy w tym zakresie, mog ą i podejmuj ą w praktyce szereg działa ń na rzecz środowiska lokalnego Wsparcie ze strony gminy jest jednak niezb ędne. Dotyczy to zarówno wsparcia programowego jak te ż finansowego, przygotowywanych przez poszczególnych nauczycieli czy całe placówki szkolne działa ń.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Niestety cz ęsto obydwie strony s ą za mało zorientowane we wzajemnych potrzebach i mo żliwo ściach. Dlatego bardzo przydatne, ze strony gminy, byłoby przygotowanie ka żdego roku informacji dla szkół o mo żliwo ściach korzystania z pomocy gmin w okre ślonym zakresie zwi ązanym z edukacj ą ekologiczn ą w szkołach. Stosunkowo nieskomplikowanymi dla gminy przykładami wspierania ekologicznych działa ń szkoły s ą współfinansowanie, wspólna organizacja i pomoc merytoryczna w takich przedsi ęwzi ęciach jak: konkursy zwi ązane z tematyk ą środowiskow ą (przede wszystkim lokaln ą), organizacja Dnia Ziemi czy Światowego Dnia Ochrony Środowiska, prowadzenie programów autorskich czy innowacji pedagogicznych w szkołach, programy edukacyjne np. zwi ązane z gospodarowaniem odpadami w gminie lub innym realizowanym przez gmin ę przedsi ęwzi ęciem na rzecz środowiska, udział w zaj ęciach terenowych klas b ądź kół przyrodniczych, w charakterze specjalistów, w zakresie okre ślonym tematem zaj ęć terenowych, udost ępnianie i popularyzacja informacji, w tym tak że materiałów drukowanych, na temat zagro żeń i pro środowiskowych działa ń gminy, celem wspólnej edukacji mieszka ńców danego terenu, prenumerata czasopism przyrodniczych i ekologicznych, wzbogacanie bibliotek szkolnych w materiały dydaktyczne przydatne w realizacji zagadnie ń zwi ązanych z ekologi ą i ochron ą środowiska, wspieranie programów i ekologicznych przedsi ęwzi ęć szkół w niezb ędne pomoce naukowe wykorzystywane podczas realizacji tych działa ń, Oczywi ście zamieszczone tu przykłady nie wyczerpuj ą wszystkich mo żliwo ści jakie niesie ze sob ą praktyka i zapewne zostan ą one zweryfikowane w działaniu.

5.4.5. Udział pozarz ądowych organizacji ekologicznych w edukacji dzieci i młodzie ży

Lokalne organizacje pozarz ądowe zajmuj ące si ę ekologi ą stanowi ą często podstawowy czynnik w anga żowaniu młodzie ży w akcje edukacji ekologicznej. Lista społecznych organizacji ekologicznych jest bardzo długa. Do najwa żniejszych pozarz ądowych organizacji zajmuj ących si ę ekologi ą nale żą m.in.: • Liga Ochrony Przyrody, • Polski Klub Ekologiczny • Zwi ązek Harcerstwa Polskiego • Federacja Zielonych

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Urz ąd Gminy powinien współpracowa ć z organizacjami ekologicznymi przy podejmowanych na swoich terenach działaniach na rzecz ochrony środowiska naturalnego i zrównowa żonego rozwoju. Powinien zach ęca ć mieszka ńców do zakładania organizacji społecznych oraz wspiera ć ich działalno ść .

5.5. Media w kampanii informacyjnej

Współpraca z mediami ma na celu uzyskanie aktywnego poparcia przez mieszka ńców realizowanych przez samorz ąd działa ń. Chodzi o tak ą profesjonaln ą działalno ść z zakresu public relations, której celem jest nie tylko przeforsowanie trudnych decyzji zarz ądu lecz przede wszystkim promowanie postaw prospołecznych. Promocja za po średnictwem mediów zachowa ń proekologicznych, a szczególnie selektywnej zbiórki odpadów odgrywa bardzo wa żną rol ę i jest jednym z podstawowych źródeł informacji. Dzi ęki pomocy mediów w trakcie realizacji programu mo żliwe b ędzie równie ż przeprowadzenie rozmaitych akcji i kampanii edukacyjnych. Wa żną inicjatyw ą słu żą cą komunikacji społecznej i informowaniu mieszka ńców o podejmowanych przez władze samorz ądowe działa ń jest wykorzystanie mo żliwo ści jakie daje Internet. T ą drog ą istnieje du ża szansa dotarcia do młodzie ży, w śród której Internet jest najbardziej popularnym środkiem komunikacji.

5.6. Przyczyny zanieczyszcze ń i sposoby zapobiegania

Wa żnym elementem kampanii edukacyjnej jest u świadomienie społecze ństwu negatywnego wpływu na środowisko poszczególnych zachowa ń ludzi. Z tego te ż wzgl ędu poni żej zaprezentowano kilka przyczyn zanieczyszcze ń środowiska i sposobów zapobiegania powstawania tych zanieczyszcze ń.

5.6.1. Zanieczyszczenie atmosfery

Przenikanie do atmosfery rozmaitych substancji oraz ró żnych postaci energii nazywamy emisj ą. Substancje te mogą wyst ępowa ć we wszystkich trzech stanach skupienia (stałym, ciekłym i gazowym), a ich źródłem s ą naturalne procesy (chemiczne, biologiczne, fizyczne i fotochemiczne) zachodz ące w przyrodzie oraz działalno ść antropogeniczna.

Główne źródła zanieczyszcze ń:

Zanieczyszczenia naturalne: wybuchy wulkanów (zanieczyszczenia pyłowe i gazowe)

przebieg procesów biologicznych (powstawanie w ęglowodorów – C xHy, siarczku wodoru –

H2S, tlenków azotu – NO x, amoniaku – NH 3) przebieg procesów fizycznych (wyładowania elektryczne – źródło istotnych ilo ści tlenków

azotu NO x)

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zanieczyszczenia antropogeniczne: małe rozproszone stacjonarne źródła punktowe uwalniaj ące głównie produkty spalania paliw kopalnych tj. paleniska domowe kotłownie lokalne zakłady rzemie ślnicze du że źródła punktowe emituj ące produkty spalania paliw i zanieczyszczenia wynikaj ące z profilu produkcji tj. elektrownie elektrociepłownie rafinerie du że zakłady przemysłowe środki transportu wprowadzaj ące do atmosfery zanieczyszczenia gazowe

dwutlenek w ęgla (CO 2) tlenek w ęgla zwany czadem (CO)

tlenki azotu (NO x)

węglowodory (C xHy) pyłowe – emitowane wraz z gazami odlotowymi oraz powstaj ące wskutek ścierania opon, nawierzchni dróg i okładzin hamulcowych. wypalanie trwałych u żytków zielonych, lasów palenie tytoniu

Konkretne działania proekologiczne

Nie spalajmy śmieci - je żeli spalamy śmieci, odpady plastikowe i gumowe, to w naszych piecach powstaj ą dziesi ątki bardzo szkodliwych, dra żni ących a nawet powoduj ących choroby nowotworowe zwi ązków chemicznych. Najbardziej rakotwórcze to Dioksyny i Furany. Kominy naszych domów nie s ą wysokie. Wszystkie pyły i szkodliwe substancje nie ulatuj ą nad chmury, lecz snuj ą si ę przy ziemi, trafiaj ąc prosto do naszych płuc! Pami ętaj! Z kominów unosz ą si ę truj ące, rakotwórcze, mutagenne substancje szczególnie szkodliwe dla małych dzieci a nawet tych, jeszcze nie narodzonych!!!

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Jak i czym ogrzewa ć domy by nie tru ć si ę wzajemnie? 1. nale ży uszczelni ć okna i ociepli ć ściany 2. wykorzystywa ć pr ąd elektryczny, gaz, olej opalowy 3. spala ć czyste nie malowane i nie impregnowane drewno 4. wykorzystywa ć energi ę słoneczn ą poprzez instalacj ę kolektorów słonecznych 5. stosowa ć bezołowiowe i bezsiarkowe paliwa. 6. stosowa ć biologiczne osłony, np. pasy zieleni, otuliny, zadrzewie ń. 7. nie pali ć resztek ro ślinnych – kompostuj je;

5.6.2. Zanieczyszczenia wód

Główne źródła zanieczyszcze ń: Zanieczyszczenia fizyczne a) substancje radioaktywne (działalno ść elektrowni w ęglowych i j ądrowych, zakłady przeróbki materiałów radioaktywnych); b) osady denne (sedymentacja cz ąstek stałych); Zanieczyszczenie termiczne (zrzut do wód powierzchniowych podgrzanych wód pochodz ących z układów chłodniczych); Zanieczyszczenia mineralne a) substancje toksyczne gł. jony metali ci ęż kich (rt ęci Hg, ołowiu Pb, kadmu Cd, niklu Ni, arsenu As i glinu Al); b) zasolenie wód (wprowadzenie do wód powierzchniowych zasolonych wód - 2 dołowych, zawieraj ących znaczne ilo ści jonów chloru Cl i siarczanu SO 4 ) - Zanieczyszczenia organiczne rozpuszczone detergenty, ropa naftowa i substancje naftopochodne, wypłukiwane z gleby zwi ązki z nawozów sztucznych, fenol, wielopier ścieniowe w ęglowodory aromatyczne (WWA), polichlorowane bifenyle (PCB) - Zanieczyszczenia antropogeniczne ścieki bytowo-gospodarcze (wody zu żyte w gospodarstwach domowych); ścieki przemysłowe (wody zu żyte w procesach technologicznych, wody chłodnicze, kopalniane wody dołowe); wody deszczowe (wody opadowe spłukuj ące zanieczyszczenia z powierzchni terenu);

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

ścieki z rolnictwa (intensywna hodowla bydła i trzody chlewnej) eutrofizacja – proces polegaj ący na wzbogacaniu si ę środowiska w substancje pokarmowe wskutek wzmo żonego ich dopływu głównie azotu i fosforu.

Konkretne działania proekologiczne 1. Nie u żywaj środków do prania zawieraj ących fosforany; 2. Sprawd ź, czy u żywane środki czysto ści ulegaj ą biodegradacji; 3. Korzystaj z myjni samochodowych; 4. Niezwłocznie zreperuj ciekn ący kran; 5. Korzystaj z prysznica – jest zdrowszy i oszcz ędniejszy 6. Zbieraj deszczówk ę.

5.6.3. Zanieczyszczenia gleb

Główne źródła zanieczyszcze ń: Przenikanie do gleb zanieczyszcze ń pochodz ących z: a) atmosfery (pyły, gazy, kwa śny opad atmosferyczny) b) wód ( ścieki, nawadnianie)

c) odpadów przemysłowych (hałdy) d) komunalnych (wysypisk śmieci) e) komunikacji (du że nat ęż enie ruchu pojazdów) Przemysł (najwi ększe zanieczyszczenie w s ąsiedztwie zakładów ) Post ępuj ąca chemizacja rolnictwa oraz przemysłowa hodowla bydła i trzody chlewnej Erozja (wodna, wietrzna, powierzchniowa) – wymywanie lub wywiewanie powierzchniowej warstwy gleby.

Konkretne działania proekologiczne 1. Zabiegi chroni ące gleby przed erozj ą: a) tarasowanie stromych stoków; b) prowadzenie dróg małymi spadkami; c) unikanie monokultur i stosowanie płodozmianu; d) zaprzestanie nadmiernego i nieuzasadnionego wyrębu drzew; e) ograniczenie odwadniania i zasalania poprzez zwiększanie zalesie ń i zadrzewie ń;

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

2. Ograniczenie emisji pyłowo-gazowych (gł. SO 2 i metali ci ęż kich). 3. Rozs ądne dostosowanie chemicznych środków ochrony ro ślin i nawozów do rodzajów upraw. 4. Wła ściwe składowanie odpadów przemysłowych i komunalnych w postaci hałd i wysypisk śmieci. 5. Wykorzystywanie gleb najsłabszych na cele budownictwa, przemysłu, komunikacji.

5.6.4. Hałas

Główne źródła hałasu: • instalacje; • zakłady przemysłowe; • urz ądzenia; • drogi, linie kolejowe;

Konkretne działania proekologiczne

wydawanie aktów prawa miejscowego maj ącego wpływ na stan akustyczny środowiska; sporz ądzanie map akustycznych przez wła ściwe organy (Starostów); monitoring środowiska; okre ślenie miejscowego dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku przez wła ściwe organy;

5.6.5. Pole elektromagnetyczne

Główne źródła pól elektromagnetycznych: 1. linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciu znamionowym 110 kilowoltów lub wy ższym, 2. radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, których równowa żna moc promieniowana izotropowo jest równa 15 watów lub wyższa, emituj ących pola elektromagnetyczne o cz ęstotliwo ściach od 0,03 megaherca do 300000 megaherców.

Konkretne działania proekologiczne 1. zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych do dopuszczalnych, gdy nie s ą one dotrzymane, 2. utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni żej dopuszczalnych lub na tych poziomach, 3. poprzez ustalenie okre ślonych zakresów cz ęstotliwo ści pól elektromagnetycznych, dla których okre śla si ę czynniki fizyczne charakteryzuj ące oddziaływanie pól

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

elektromagnetycznych na środowisko oraz okre ślenie dopuszczalnych warto ści czynników fizycznych dla poszczególnych zakresów częstotliwo ści.

5.6.6. Ochrona kopalin

Zło żem kopaliny jest takie naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie mo że przynie ść korzy ść gospodarcz ą (Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r.): 1. Zło ża kopalin podlegaj ą ochronie polegaj ącej na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym równie ż kopalin towarzysz ących. 2. Obszary wyst ępowania złó ż kopalin oraz obecne i przyszłe potrzeby eksploatacji tych złó ż uwzgl ędnia si ę w powiatowym i gminnych planach zagospodarowania przestrzennego, w planie zagospodarowania przestrzennego województwa oraz w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego. 3. Eksploatacj ę zło ża kopaliny prowadzi si ę w sposób gospodarczo uzasadniony oraz przy zastosowaniu środków ograniczaj ących szkody w środowisku i przy zapewnieniu racjonalnego wydobycia i zagospodarowania kopalin. 4. Podejmuj ący eksploatacj ę złó ż kopaliny lub prowadz ący t ę eksploatacj ę jest obowi ązany przedsi ębra ć środki niezb ędne do ochrony zasobów zło ża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzi ć rekultywacj ę terenów poeksploatacyjnych oraz przywraca ć do wła ściwego stanu inne elementy przyrodnicze. 5. Zasady gospodarowania zło żem kopaliny i zwi ązanej z eksploatacj ą zło ża ochrony środowiska okre ślaj ą przepisy prawa geologicznego i górniczego.

5.6.7. Ochrona przyrody

Ochrona przyrody – to zachowanie, restytuowanie i wła ściwe u żytkowanie zasobów przyrody i jej tworów o żywionych i nieo żywionych, których utrzymanie le ży w interesie społecze ństwa ze wzgl ędów naukowych, gospodarczych, historyczno-pami ątkowych, estetycznych, rekreacyjnych i krajoznawczych. Ka żdy z mieszka ńców ma mo żliwo ść , w swoim własnym zakresie, przyczynia ć si ę do poszanowania przyrody.

Konkretne działania proekologiczne 1. Nie zrywaj i nie niszcz ro ślin prawnie chronionych. 2. Dokarmiaj zwierz ęta zim ą (karmniki, pasieki); np. zorganizowa ć w szkołach akcje dokarmiania zwierz ąt. 3. Bierz udział w akcjach sadzenia drzew.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

4. Zadbaj o przydomowy krajobraz (np. konkurs o najpi ękniej utrzymany ogród w gminie, powiecie).

Ochrona zwierz ąt i ro ślin polega na: 1. zachowaniu cennych ekosystemów, bioró żnorodno ści i utrzymaniu równowagi przyrodniczej, 2. tworzeniu warunków prawidłowego rozwoju i optymalnego spełniania przez zwierz ęta i ro ślinno ść funkcji biologicznej na rzecz środowiska, 3. zapobieganiu lub ograniczaniu szkodliwych oddziaływa ń na środowisko, które mogłyby niekorzystnie wpływa ć na zasoby oraz stan zwierz ąt i ro ślin, 4. zapobieganiu zagro żeniom dla naturalnych kompleksów i tworów przyrody. Ochrona, o której mowa jest realizowana w szczególno ści przez: 1. obejmowanie ochron ą obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, 2. ustanawianie ochrony gatunków zwierz ąt i ro ślin zagro żonych wygini ęciem, 3. ograniczanie mo żliwo ści pozyskiwania dziko wyst ępuj ących zwierz ąt i ro ślin, 4. odtwarzanie populacji i stanowiska oraz zapewnianie reprodukcji dziko wyst ępuj ących zwierz ąt i ro ślin, 5. zabezpieczenie lasów i zadrzewie ń przed zanieczyszczeniem i po żarami, 6. ograniczanie mo żliwo ści wycinania drzew i krzewów oraz likwidacji terenów zieleni, 7. zalesianie, zadrzewianie lub tworzenie skupisk ro ślinno ści zwłaszcza gdy przemawiaj ą za tym potrzeby ochrony gleby, zwierz ąt, kształtowania klimatu oraz inne potrzeby zwi ązane z zapewnieniem bioró żnorodno ści, równowagi przyrodniczej i zaspokajania potrzeb rekreacyjno - wypoczynkowych ludzi, 8. nadzorowanie wprowadzania do środowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów.

Szczegółowe zasady w zakresie: ochrony obszarów i obiektów o warto ściach przyrodniczych, krajobrazu, zwierz ąt i ro ślin zagro żonych wygini ęciem oraz drzew, krzewów i zieleni - okre ślaj ą przepisy o ochronie przyrody, ochrony lasów - okre ślaj ą przepisy o lasach, ochrony dziko wyst ępuj ących zwierz ąt - okre ślaj ą przepisy o łowiectwie, o rybactwie śródl ądowym i rybołówstwie morskim, ochrony zwierz ąt gospodarskich i domowych - okre ślaj ą przepisy o ochronie zwierz ąt.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

VI. REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA 6.1. Współpraca w ramach wdro żenia Programu 6.1.1. Wprowadzenie 6.1.2. Współpraca z jednostkami szczebla wojewódzkiego i powiatowego 6.1.3. Inspekcja Ochrony Środowiska - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska 6.1.4. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 6.1.5. Współpraca z samorz ądami gminnymi 6.1.6. Współpraca z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi 6.1.7. Inne instytucje i organizacje 6.2. Zało żenia systemu finansowania inwestycji 6.2.1. Emisja obligacji komunalnych 6.2.2. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 6.2.3. EkoFundusz 6.2.4. Fundusz Spójno ści 6.2.6. Bank Ochrony Środowiska 6.3. Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska 6.3.1. Instrumenty prawne 6.3.2. Instrumenty finansowe 6.3.3. Instrumenty społeczne 6.3.4. Instrumenty strukturalne 6.4. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska 6.4.1. Zasady monitoringu 6.4.2. Monitorowanie zało żonych efektów ekologicznych 6.5. Wska źniki monitorowania celów okre ślonych w Programie ochrony Środowiska 6.5.1. Gospodarka wodna i ściekowa oraz stosunki wodne 6.5.2. Ochrona powietrza atmosferycznego 6.5.3. Ochrona przed hałasem 6.5.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym 6.5.5. Ochrona przyrody 6.5.6. Ochrona lasów 6.5.7. Ochrona gleb

6.1. Współpraca w ramach wdro żenia Programu

6.1.1. Wprowadzenie

Niezale żnie od istniej ących kompetencji na poszczególnych szczeblach zarz ądzania i zakresu odpowiedzialno ści uwarunkowanej ustawodawstwem, bardzo wa żnym czynnikiem sukcesu Programu jest dobra i szeroko poj ęta współpraca mi ędzy ró żnymi partnerami, uczestnikami Programu. Współpraca powinna uwzgl ędnia ć nast ępuj ące zasady: swobody działania - poszczególne podmioty maj ą swobod ę działania według posiadanych przez nie kompetencji. Realizuj ą one własne cele zapisane w statutach; maj ą własne struktury, procedury, techniki działania zapisane w dokumentach organizacyjnych i regulaminach, dobrowolno ści i równo ści, efektywnego u życia środków (zasobów) - na wszystkich podmiotach ci ąż y obowi ązek efektywnego i racjonalnego u życia środków,

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

wykorzystania prostych rezerw - priorytetem w polityce krótko- i średniookresowej powinny by ć działania przynosz ące du że efekty ekologiczne przy stosunkowo niskich nakładach. Do tych działa ń nale żą wszelkie działania prewencyjne, poprawa organizacji zarz ądzania, wprowadzanie zasad czystszej produkcji, poszanowanie energii i surowców oraz edukacja ekologiczna i działania na rzecz podniesienia świadomo ści ekologicznej, pomocniczo ści i solidarno ści - wszyscy uczestnicy Programu s ą zobowi ązani do współpracy w realizacji Programu, do solidarnego ponoszenia kosztów jego realizacji oraz wspierania słabszych partnerów.

Post ępowanie wszystkich uczestników programu zgodnie z tymi zasadami gwarantuje: uspołecznienie decyzji, współdziałanie, równo ść podmiotów uczestnicz ących w zarz ądzaniu, swobod ę przepływu informacji.

Wśród najwa żniejszych partnerów wł ączonych zarówno w proces opracowania Programu, jak i jego wdra żania nale ży wymieni ć: - jednostki szczebla wojewódzkiego i powiatowego; - Inspekcj ę Ochrony Środowiska (WIO Ś), - Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFO ŚiGW w Warszawie, WFO ŚiGW w Krakowie), - sąsiednie gminy, - podmioty gospodarcze, - organizacje pozarz ądowe.

6.1.2. Współpraca z jednostkami szczebla wojewódzkiego i powiatowego

Zagro żenia dla środowiska mog ą mie ć pochodzenie lokalne, ale tak że mog ą wynika ć z zanieczyszcze ń pochodz ących spoza obszaru gminy. St ąd potrzeba koordynacji działa ń o charakterze ponadlokalnym, podejmowanych na szczeblu powiatu lub województwa. Na realizacj ę programu środki finansowe pochodzi ć b ędą tak że z bud żetu Wojewody i z bud żetu samorz ądowego województwa małopolskiego. Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Art. 17, ust. 2) - projekt programu musi by ć opiniowany przez Zarz ąd Powiatu . Działania maj ące na celu popraw ę jako ści wód powierzchniowych musz ą obejmowa ć swym zasi ęgiem cał ą zlewni ę. Przykładem tego mo że by ć realizacja zada ń zwi ązanych z

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

uporz ądkowaniem gospodarki wodno-ściekowej zlewni rzeki Biała w ramach Programu „Czysty Dunajec”, podejmowanych na szczeblu powiatów: tarnowskiego , nowos ądeckiego i gorlickiego.

6.1.3. Inspekcja Ochrony Środowiska - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska kontroluje respektowanie prawa przez podmioty gospodarcze w zakresie korzystania ze środowiska oraz koordynuje lokalne sieci monitoringu środowiska. W okresie wdra żania programu zostanie zintensyfikowana współpraca, zwłaszcza w zakresie wymiany informacji i wiedzy. Informacje zdobyte przez WIO Ś w trakcie kontroli zakładów produkcyjnych mog ą by ć podstaw ą weryfikacji pozwole ń wydawanych przez Starost ę, zwłaszcza dla tych zakładów, które b ędą wdra żały normy zarz ądzania środowiskowego.

6.1.4. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Posiadanie odpowiednich środków finansowych jest bardzo wa żnym warunkiem wdro żenia programu ochrony środowiska. W rozdziale 6.1.2. omówione zostały potencjalne źródła finansowania przedsi ęwzi ęć zdefiniowanych w Programie. Wiele działa ń b ędzie realizowane poprzez środki pochodz ące z przedmiotowych funduszy. S ą to: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFO ŚiGW) oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie (WFO ŚiGW). Dokonanie wyboru priorytetów musi opiera ć si ę o dobr ą współprac ę mi ędzy władzami gminy, a Narodowym i Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, tak aby realizowane inwestycje przyniosły jak największe efekty dla środowiska i zdrowia człowieka. Nale ży zaznaczy ć, że w perspektywie długoterminowej udział środków pochodz ących z funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (narodowego, wojewódzkiego, powiatowego i gminnych) w inwestycjach na rzecz ochrony środowiska b ędzie malał, co wynika z prognozowanych coraz mniejszych wpływów.

6.1.5. Współpraca z samorz ądami gminnymi

Realizacja przedsi ęwzi ęć na rzecz ochrony środowiska w znacznym stopniu zale ży od efektywnej współpracy mi ędzy gminami, która jest konieczna na ka żdym etapie polityki ochrony środowiska. Wiele działa ń musi by ć wdra żanych na poziomie lokalnym, b ądź co najmniej wymaga udziału gmin.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Do nich nale żą przede wszystkim zadania z zakresu: gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami komunalnymi, zbiórki odpadów niebezpiecznych. Bardzo wa żnym tematem b ędzie edukacja ekologiczna, gdzie udział gmin b ędzie ści śle sprecyzowany poprzez zdefiniowanie form współpracy zarówno z władzami powiatu, województwa, jak i pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi. Współpraca z s ąsiednimi gminami, oprócz pozytywnych efektów dla środowiska, mo że przynie ść tak że wymierne korzy ści ekonomiczne. Współpraca ta powinna dotyczy ć przede wszystkim: poprawy stanu czysto ści wód, systemu powi ąza ń komunikacyjnych: budowa i modernizacja głównych korytarzy transportowych, wdra żania systemu Natura 2000, rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa: restrukturyzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej, modernizacji infrastruktury i urz ądze ń melioracyjnych, modernizacji i utrzymania systemu ochrony przeciwpowodziowej, poprawy gospodarowania odpadami komunalnymi.

6.1.6. Współpraca z pozarz ądowymi organizacjami ekologicznymi

Organizacje pozarz ądowe coraz cz ęś ciej bior ą udział w pracach nad programami ochrony środowiska, a przede wszystkim w działaniach zwi ązanych z edukacj ą i informacj ą ekologiczn ą. Z punktu widzenia władz gminnych, pozarz ądowe organizacje ekologiczne mog ą spełnia ć nast ępuj ące zadania: wyja śnia ć znaczenie działa ń, maj ących na celu ochron ę przyrody i środowiska, reprezentowa ć opinie społecze ństwa szczególnie w przypadku, gdy ciesz ą si ę szerokim poparciem społecznym, bra ć udział w komunikacji środowiskowej, edukacji ekologicznej i promowaniu zrównowa żonego rozwoju, zabiega ć o coraz to wi ększe poparcie opinii publicznej dla polityki władz lokalnych w zakresie ochrony środowiska, stanowi ć przeciwwag ę dla interesów, które brane s ą pod uwag ę w procesie podejmowania decyzji dotycz ących środowiska naturalnego, bra ć udział w opracowywaniu i wdra żaniu programu ochrony środowiska, wnosi ć wiedz ę oraz dostarcza ć alternatywne ekspertyzy przydatne w procesie opracowywania polityki ochrony środowiska i podejmowania decyzji.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Oczekuje si ę, że organizacje ekologiczne, w oparciu o własne siły, wyka żą inicjatyw ę ukierunkowan ą na mieszka ńców i placówki edukacyjne, takie jak szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne, aby rozszerzy ć edukacj ę ekologiczn ą nastawion ą na podniesienie świadomo ści ekologicznej oraz wdro żyć projekty pilota żowe i specjalne programy realizowane w ścisłej współpracy z samorz ądem wojewódzkim i samorz ądami gminnymi. W układzie sił - pozarz ądowe organizacje ekologiczne maj ą okre ślon ą pozycj ę (tworz ą oddzieln ą sił ę). Przecenianie swojego wpływu na polityk ę ochrony środowiska i mo żliwo ści zmian np. decyzji dot. inwestycji wa żnych w skali regionu, stanowi zagro żenie dla efektywnego działania organizacji.

6.1.7. Inne instytucje i organizacje

Do instytucji z którymi władze gminy b ędą współpracowa ć nale ży tak że zaliczy ć: Powiatow ą Stacj ę Sanitarno-Epidemiologiczn ą Nadle śnictwo w Starym S ączu oraz Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych w Krakowie Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Krakowie Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Krakowie Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Nawojowej Wszystkie te jednostki zajmuj ą wa żne miejsce na polu ochrony środowiska i ich do świadczenia b ędą wykorzystane przy realizacji Programu Ochrony Środowiska.

6.2. Zało żenia systemu finansowania inwestycji

Realizacja zada ń wytyczonych w Programie Ochrony Środowiska i Planie Gospodarki Odpadami wi ąż e si ę z wysokimi nakładami inwestycyjnymi. Wi ększo ść instytucji, które udzielaj ą dotacji lub korzystnie oprocentowanych kredytów na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska (gospodarki odpadami) wymaga, żeby inwestycja osi ągn ęła odpowiednio du ży efekt ekologiczny i obj ęła swym zasi ęgiem mo żliwie najwi ększ ą liczb ę mieszka ńców gminy. Dlatego w przypadku gminy Korzenna nale ży d ąż yć aby podejmowane działania obejmowały swym zasi ęgiem kilka gmin (np. mi ędzygminne działania na rzecz ochrony środowiska). Wspólne działanie kilku gmin nie tylko ma wpływ na finansowanie inwestycji (obni ży koszty, które b ędzie musiała ponie ść pojedyncza gmina), ale równie ż obni ży koszty eksploatacyjne. Oznacza to, że przedsi ęwzi ęcia winny by ć wspólnie realizowane.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

W zale żno ści od przyj ętego w danym przypadku rozwi ązania wariantu organizacyjnego gmina samodzielnie lub wspólnie z innymi gminami b ędzie finansowa ć realizacj ę konkretnych zada ń. Środki na finansowanie zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska i gospodark ą odpadami pochodzi ć mog ą z nast ępuj ących źródeł: • środków własnych, • dofinansowania gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i narodowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, • emisji obligacji komunalnych, • funduszy pomocowych i zwi ązanych z eko-konwersj ą (Ekofundusz), • funduszu spójno ści • kredytów bankowych na preferencyjnych warunkach (np. Bank Ochrony Środowiska), • pozyskanych inwestorów strategicznych, w tym tak że inwestorów zagranicznych. W przypadku gospodarki odpadami obok wymienionych powy żej źródeł finansowania środki na cz ęś ciowe pokrycie kosztów jego realizacji mo żna uzyska ć od organizacji odzysku a tak że ze sprzeda ży opakowa ń i surowców wtórnych. Nale ży zaznaczy ć, że wszystkie instytucje udzielaj ące pomocy finansowej w dziedzinie ochrony środowiska wymagaj ą od inwestora nie tylko wypełnienia odpowiedniego formularza, ale równie ż przedstawienia szeregu opracowa ń i dokumentacji planuj ących czy opisuj ących dane przedsi ęwzi ęcie. S ą to mi ędzy innymi.: • plan zagospodarowania przestrzennego i strategia rozwoju gminy, • Program Ochrony Środowiska, Plan Gospodarki Odpadami, Koncepcja Gospodarki Wodno-Ściekowej, Plan Zalesiania itp. • projekt budowlany i wykonawczy wraz ze źródłow ą dokumentacj ą ekonomiczn ą, finansow ą i przetargow ą, • studium wykonalno ści (lub biznes plan w przypadku przedsi ęwzi ęć komercyjnych), • wymagane przez prawo zezwolenia na realizacj ę projektu.

6.2.1. Emisja obligacji komunalnych

Jako nowy sposób gromadzenia środków finansowych wprowadzono emisj ę obligacji. Dzi ęki obligacjom emitent pozyskuje środki na rozwój, a kupuj ący obligacje - korzystne ulokowanie środków pieni ęż nych na okre ślony czas. Istnieje mo żliwo ść emisji obligacji na inwestycje słu żą ce ochronie środowiska. W przypadku podmiotów szczególnie uci ąż liwych dla otoczenia obligacje mog ą by ć odpowiednio uatrakcyjnione zobowi ązaniem do radykalnego ograniczenia tej uci ąż liwo ści.

100

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Podmiotowe obligacje mog ą by ć nabywane przez bud żet terenowy, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz kupowane przez inne podmioty, odczuwaj ące ekologiczn ą uci ąż liwo ść emitenta. Obligacja jest wyrazem zobowi ąza ń przedmiotu emituj ącego i jednocze śnie praw nabywców obligacji do otrzymywania ich spłaty wraz z odsetkami i innych świadcze ń o charakterze rzeczowym. Jest zatem zbli żona do transakcji kredytowej w banku. Przez emisj ę obligacji realizuje si ę przepływ kapitału. Kredyt uzyskany w drodze emisji obligacji nie jest łatwy ani tani, gdy ż zysk zamierzonego przedsi ęwzi ęcia musi by ć na tyle wysoki, aby pokrywał zwi ązane z obligacj ą zobowi ązania. Mo żna przewidywa ć, że zainteresowanie obligacjami – dot ąd znikome – b ędzie wzrasta ć w miar ę wykształcenia si ę my ślenia kategoriami maj ątkowymi (kapitałowymi).

6.2.2. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Polskie miasta i gminy najcz ęś ciej korzystaj ą z pomocy finansowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFO Ś i GW). Jednym z priorytetów tego funduszu jest ochrona powierzchni ziemi. Fundusz przewiduje dofinansowanie (poprzez po życzki) wdra żania projektów zwi ązanych z realizacj ą programów ochrony poszczególnych elementów środowiska, w tym tak że gospodarki odpadami. Wniosek do NFO ŚiGW składa si ę wg wzoru stosowanego w Funduszu. Maksymalnym udziałem pomocy funduszu w finansowaniu przedsi ęwzi ęcia jest po życzka w wysoko ści 50% cało ści nakładów inwestycyjnych. Oprocentowanie tej po życzki wynosi dla samorz ądów terytorialnych 0,3% stopy redyskontowej.

W NFO ŚiGW istnieje mo żliwo ść umarzania po życzek je śli: - zadanie zostało zrealizowane terminowo, - osi ągni ęto zało żony efekt rzeczowy i ekologiczny, - spłacono terminowo co najmniej 50% udzielonej po życzki wraz z oprocentowaniem.

Fundusz preferuje wnioski podmiotów, które zadeklaruj ą przeznaczenie umorzonych kwot na inwestycje proekologiczne. Okres spłaty po życzki wynosi maksymalnie 5 lat.

6.2.3. EkoFundusz

Środki EkoFunduszu pochodz ą z bezzwrotnej pomocy zagranicznej i z tzw. ekokonwersji (zamian ę kwot polskiego długu zagranicznego na środki inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska). Zadaniem EkoFunduszu jest dofinansowywanie przedsi ęwzi ęć w dziedzinie ochrony środowiska, które maj ą przynie ść efekt w skali nie tylko regionu czy kraju, ale także

101

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

wpływaj ą na osi ągni ęcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej a nawet światowej. W Statucie EkoFunduszu pi ęć sektorów ochrony środowiska uznanych zostało za dziedziny priorytetowe. S ą nimi: ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu; ograniczenie dopływu zanieczyszcze ń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej; ograniczenie emisji gazów powoduj ących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu); ochrona ró żnorodno ści biologicznej; gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych.

EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych po życzek lub/i bezzwrotnych dotacji. Pomoc finansow ą uzyska ć mog ą jedynie projekty dotycz ące inwestycji bezpo średnio zwi ązanych z ochron ą środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie ochrony przyrody równie ż projekty nieinwestycyjne. Maksymalna kwota, jak ą mo że otrzyma ć jednostka samorz ądowa wynosi 30% nakładów na projekt. W przypadku jednostek gospodarczych kwota ta wynosi 20%. Specyfika EkoFunduszu polega równie ż na tym, i ż inwestor mo że liczy ć na zwolnienie dokonanych za granic ą zakupów od ceł i opłat granicznych. W wyj ątkowych uzasadnionych przypadkach maksymalnym udziałem pomocy funduszu w finansowaniu przedsi ęwzi ęcia jest po życzka w wysoko ści 50% cało ści nakładów inwestycyjnych. Oprocentowanie tej po życzki wynosi dla samorz ądów terytorialnych 0,3% stopy redyskontowej. Wszystkie wnioski o dofinansowanie oceniane s ą w EkoFunduszu z punktu widzenia ekologicznego, technologicznego, ekonomicznego i organizacyjnego. Aby otrzyma ć po życzk ę lub/i dotacj ę wszystkie te oceny musz ą by ć pozytywne, a inwestor musi wykaza ć si ę wiarygodno ści ą finansow ą i posiadaniem zabezpiecze ń, a tak że zapewnieniem pełnego finansowania projektu w cz ęś ci nie obj ętej dofinansowaniem EkoFunduszu. EkoFundusz nie dofinansowuje bada ń naukowych, akcji pomiarowych i edukacyjnych, konferencji i sympozjów, tworzenia i prowadzenia systemów monitoringu środowiska, wszelkiego rodzaju studiów i opracowa ń oraz tworzenia dokumentacji projektowej. Ze środków EkoFunduszu nie mog ą tak że korzysta ć te przedsi ęwzi ęcia, które kwalifikuj ą si ę do udzielenia znacz ącej pomocy ze strony przedakcesyjnych programów pomocowych Unii Europejskiej - ISPA i PHARE, Wszystkie projekty rozpatrywane przez EkoFundusz można podzieli ć na projekty techniczne (inwestycyjne) oraz projekty przyrodnicze. W śród projektów technicznych wyró żni ć mo żna projekty komercyjne, czyli takie które generuj ą znaczne zyski po ich zako ńczeniu oraz niekomercyjne, których głównym celem jest poprawa stanu środowiska

102

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

oraz wzgl ędy społeczne, a przyszłe opłaty u żytkowników jedynie pokrywaj ą koszty, bez generowania zysków, b ądź generuj ą zyski w niewielkiej wysoko ści. W obydwu grupach projektów mo żna wyró żni ć projekty typowe oraz projekty innowacyjne. Przez przedsi ęwzi ęcia innowacyjne EkoFundusz rozumie takie, które wprowadzaj ą na polski rynek nowe, lepsze ni ż dot ąd rozwi ązania techniczne słu żą ce ochronie środowiska, oferowane zarówno przez firmy polskie, jak i firmy z krajów – donatorów. Zadaniem EkoFunduszu jest upowszechnianie takich sprawdzonych, a nie stosowanych dot ąd w kraju lub w danym regionie rozwi ąza ń. Pewnym ograniczeniem stawianym przez EkoFundusz jest konieczno ść wprowadzania technologii pochodz ącej z jednego z krajów donatorów, które przeznaczyły cz ęść polskiego długu na ochron ę środowiska (USA, Francja, Szwajcaria, Szwecja, Norwegia, Włochy).

6.2.4. Fundusz Spójno ści

Fundusz Spójno ści, inaczej nazwany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, jest to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których produkt krajowy brutto nie przekracza 90 % średniej dla wszystkich krajów członkowskich (Grecja, Portugalia, Hiszpania i Irlandia a od 1 maja 2004 równie ż Polska). Fundusz ten nie nale ży do grupy Funduszy Strukturalnych, ze wzgl ędu na okre ślony czas w którym działa. Ze wzgl ędu na charakter i cel Fundusz Spójno ści jest instrumentem polityki strukturalnej. Realizacj ę Funduszu Spójno ści zaplanowano na lata 1993-99. Na szczycie UE w Berlinie postanowiono przedłu żyć jego działanie do 2006 r. Z chwil ą wej ścia Polski do UE b ędzie on dost ępny tak że dla naszego kraju. Fundusz Kohezji (Spójno ści) redystrybuowany jest przez Komisj ę Europejsk ą na podstawie składanych wniosków w odpowiednich terminach. Tak wi ęc to nie instytucje krajowe, ale stosowne organy Unii Europejskiej rozpatruj ą konkretne projekty, akceptuj ąc je, a nast ępnie finansuj ąc. Pomoc, któr ą te kraje otrzymuj ą w ramach Funduszu obejmuje finansowanie projektów dotycz ących inwestycji w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej (w tym wspieranie rozwoju sieci korytarzy transeuropejskich). Bud żet Funduszu Spójno ści na lata 2000 - 2006 wynosi 18 mld Euro (w latach 1994 - 1999 wynosił 15,5 mld Euro).

Fundusz mo że przyczynia ć si ę do finansowania: projektów, lub etapów projektu, które s ą technicznie lub finansowo niezale żne, lub grupy projektów powi ązanych ze sob ą widoczn ą strategi ą tworz ącą spójn ą cało ść .

103

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Fundusz mo że zapewni ć pomoc dla: projektów dotycz ących środowiska, przyczyniaj ących si ę do osi ągni ęcia celów art. 130 R Traktatu, ł ącznie z projektami wynikaj ącymi z przyj ętych zgodnie z art. 130 S działa ń, a w szczególno ści projekty zgodne z priorytetami nało żonymi na wspólnotow ą polityk ę w zakresie ochrony środowiska przez Pi ąty Program Polityki i Działania odnosz ący si ę do Środowiska i Stałego Rozwoju, projektów pozostaj ących we wspólnym interesie, dotycz ących infrastruktury transportu, finansowanych przez pa ństwa członkowskie, które s ą obj ęte wytycznymi wymienionymi w art. 129 C Traktatu; jednak że inne projekty dotycz ące infrastruktury transportu, przyczyniaj ące si ę do osi ągni ęcia celów zawartych w art. 129 B Traktatu, mog ą by ć finansowane a ż do przyj ęcia odpowiedniej orientacji przez Rad ę. Fundusz mo że równie ż udziela ć pomocy: na wst ępne badania odnosz ące si ę do kwalifikuj ących si ę projektów, ł ącznie z tymi, które są konieczne dla ich wprowadzenia, na środki wsparcia technicznego, a w szczególno ści: a) na środki poziome takie jak badania porównawcze maj ące na celu ocen ę wpływu pomocy wspólnotowej; b) na środki i badania, które przyczyniaj ą si ę do oceny, monitorowania lub oszacowania projektów, oraz wzmocnieniu i zagwarantowaniu koordynowania projektów i ich spójno ści, a w szczególno ści spójno ści z politykami wspólnotowymi; c) na działania i badania pomagaj ące w sporz ądzeniu koniecznych dostosowa ń we wprowadzanych projektach.

6.2.6. Bank Ochrony Środowiska

Bank Ochrony Środowiska udziela kredytów ze środków własnych oraz środków NFO ŚiGW i WFO ŚiGW z przeznaczeniem na inwestycje słu żą ce likwidacji degradacji i ochron ę środowiska. Na bazie wieloletniego do świadczenia Bank realizuje zadania zwi ązane z jego proekologiczn ą misj ą, współpracuje z organizacjami zajmuj ącymi si ę finansowaniem ochrony środowiska tj. Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej oraz innymi funduszami pomocowymi. Bank udziela na cele proekologiczne nast ępuj ących instrumentów: Kredyty na inwestycje słu żą ce ochronie środowiska udzielane we współpracy z WFO ŚiGW – kredyty udzielane s ą ze środków WFO ŚiGW (w tym w formie linii

104

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

kredytowych) lub ze środków Banku z dopłatami WFO ŚiGW do oprocentowania z przeznaczeniem na inwestycje słu żą ce ochronie środowiska przynosz ące wymierny efekt ekologiczny. Przedmiotem kredytowania s ą inwestycje z zakresu ochrony środowiska polegaj ące na realizacji/modernizacji obiektów słu żą cych: a) ochronie wód i gospodarce wodnej (np. oczyszczalnie ścieków wraz z systemem kanalizacji, modernizacje technologii słu żą ce oszcz ędno ści wody), b) ochronie atmosfery (np. budowa i modernizacja instalacji ograniczaj ących emisj ę zanieczyszcze ń do atmosfery, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii), c) ochronie powierzchni ziemi (np. redukcja odpadów u źródeł wytwarzania, składowiska odpadów, zakłady utylizacji odpadów) Kredyty na zakup lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska - kredyt dla Sprzedawców lub/i Wykonawców na zakup lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska, np.: przydomowych oczyszczalni ścieków, materiałów do ocieple ń budynków, pomp ciepła, okien termoizolacyjnych, itd. Przedmiotem kredytowania jest zakup, zakup i monta ż lub monta ż urz ądze ń i wyrobów słu żą cych ochronie środowiska, np.: przydomowych oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych, pomp ciepła, grzejników konwekcyjnych, kotłów gazowych, olejowych lub zasilanych energi ą elektryczn ą, zaworów termostatycznych, materiałów do ocieplania budynków, okien termoizolacyjnych, rolet zewn ętrznych i okiennic, drzwi zewn ętrznych charakteryzuj ących si ę niskim współczynnikiem przenikania ciepła. Kredytowane urz ądzenia i wyroby winny posiada ć wymagane prawem dokumenty potwierdzaj ące jako ść (aprobaty, certyfikaty, deklaracje producenta, itp.) - zgodne z Ustaw ą o badaniach i certyfikacji oraz rozporz ądzeniami wykonawczymi do tej Ustawy. Monta ż wyrobów mo że by ć kredytowany w przypadku gdy: a) Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocze śnie Wykonawc ą, b) Wykonawca jest jednostk ą autoryzowan ą przez Sprzedawc ę, z którym Bank podpisał porozumienie, c) Bank podpisał z Wykonawc ą porozumienie dotycz ące monta żu urz ądzeń i wyrobów zakupionych wył ącznie na zasadach obowi ązuj ących dla niniejszego produktu. Kwota kredytu – do 100% kosztów inwestycji - czyli ceny zakupu i monta żu urz ądzenia lub wyrobu. Okres kredytowania: do 5 lat. Oprocentowanie: według zmiennej stopy procentowej lub indywidualnie dla ka żdego wyrobu i urz ądzenia. Kredyty na energooszcz ędne przedsi ęwzi ęcia z zakresu modernizacji o świetlenia – kredyt na energooszcz ędne przedsi ęwzi ęcia z zakresu modernizacji o świetlenia ulic, placów itp. polegaj ące na zmianie dotychczasowych urz ądze ń na energooszcz ędne, udzielany jest ze środków Banku Ochrony Środowiska S.A. Przedmiotem kredytowania jest pełny lub cz ęś ciowy zakres prac zwi ązanych z modernizacj ą o świetlenia (zakup i

105

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

instalacja żarówek, opraw, urz ądze ń steruj ących, słupów i wysi ęgników). Kwota kredytu do 100% warto ści przedsi ęwzi ęcia. Okres kredytowania do 5 lat, zale żny od uzyskiwanych oszcz ędno ści energii (nie wi ęcej ni ż suma okresu realizacji inwestycji, ewentualnej karencji w spłacie kapitału oraz okresu spłaty całego kredytu). Kredyty na realizacj ę przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych – kredyt na realizacj ę przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, m.in. na ulepszenia, w wyniku których nast ępuje: a) zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energi ę zu żywan ą na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody u żytkowej lub zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej, b) wykonanie przył ączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, c) całkowita lub cz ęś ciowa zamian ę źródeł energii z konwencjonalnych na niekonwencjonalne (w tym odnawialne). Przeznaczenie kredytu dla jednostek samorz ądu terytorialnego realizuj ących przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne w budynku stanowi ącym ich własno ść i wykorzystywanym do wykonywania zada ń publicznych. Przedmiotem kredytowania s ą: a) ulepszenia, w wyniku których nast ępuje zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energi ę zu żywan ą na potrzeby ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody: - w budynkach, w których modernizuje si ę jedynie system grzewczy – co najmniej o 10%, - w budynkach, w których w latach 1985-2001 przeprowadzono modernizacj ę systemu grzewczego – co najmniej o 15%, - w pozostałych budynkach – co najmniej o 25%, b) ulepszenia, w wyniku których nast ępuje zmniejszenie rocznych strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i w lokalnej sieci ciepłowniczej – co najmniej o 25%, c) wykonanie przył ączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła, w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, w celu zmniejszenia kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynków – co najmniej o 20% w stosunku rocznym.

Kwota kredytu: do 80% kosztów inwestycji. Okres kredytowania do 10 lat. Oprocentowanie wg zmiennej stopy procentowej

106

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Kredyty na przedsi ęwzi ęcia inwestycyjne z zakresu agroturystyki ze środków Fundacji "Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Counterpart Fund" - kredyt na inwestycje zwi ązane z uruchomieniem nowych lub rozwojem istniej ących przedsi ęwzi ęć gospodarczych w zakresie agroturystyki na wsi lub w miastach do 10 tys. mieszka ńców obejmuj ące tworzenie i rozwój bazy noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjno-sportowej i kulturowej. Przeznaczony dla rolników i członków ich rodzin oraz innych osób fizycznych wykonuj ących działalno ść gospodarcz ą, spółek handlowych, organizacji pozarz ądowych (fundacji i stowarzysze ń) posiadaj ących osobowo ść prawn ą, zarz ądów gmin (o kredyt nie mog ą ubiega ć si ę jednostki pa ństwowe ani spółdzielcze). Przedmiot kredytowania: a) zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja budynków mieszkalnych, towarzysz ących i gospodarskich (stodoły, stajnie, itp.) na agroturystyczn ą baz ę noclegow ą dla turystów (pokoje go ścinne, domki rekreacyjne, pensjonaty, kwatery grupowe, itp.), w tym budowa/modernizacja instalacji kanalizacyjnej, wodnej, systemu grzewczego, instalacji gazowej i elektrycznej w budynkach przewidzianych do u żytkowania jako agroturystyczna baza noclegowa, b) zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja, adaptacja obiektów/punktów przeznaczonych do świadczenia usług gastronomicznych dla turystów, w tym: zało żenie/instalacja urz ądze ń kuchennych, budowa/modernizacja instalacji kanalizacyjnej, wodnej, systemu grzewczego, instalacji gazowej i elektrycznej w pomieszczeniach kuchennych, jadalniach oraz w zapleczu magazynowym artykułów spo żywczych, c) zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów stanowi ących lokaln ą atrakcj ę turystyczn ą, zwi ązanych z bezpo średnim świadczeniem usług rekreacyjno-sportowych i kulturowych dla turystów obejmuj ące zakładanie pól biwakowych i kempingów, budow ę i modernizacj ę lokalnych obiektów i urz ądze ń sportowo-rekreacyjnych (wypo życzalnie sprz ętu turystycznego, k ąpieliska, pla że, przystanie kajakowe i żeglarskie, ście żki rowerowe, ście żki zdrowia, stałe parki rekreacyjno-rozrywkowe i szlaki turystyczne, wyci ągi narciarskie), zakup koni oraz budowa i modernizacja stajni i padoków słu żą cych usługom je ździeckim, sportowym i leczniczym, zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów/punktów lokalnej kultury ludowej (warsztaty tkackie, kowalsko-artystyczne, garncarskie, wikliniarskie,

107

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

galerie oraz punkty sprzeda ży wyrobów lokalnego r ękodzieła i rzemiosła artystycznego), d) zakup niezb ędnego, pierwszego wyposa żenia inwestycyjnego budowanych obiektów agroturystycznych obejmuj ącego zarówno środki trwałe, jak i inne rzeczowe składniki maj ątku obrotowego wielokrotnego użytku (np. naczy ń, sztu ćców, po ścieli) ści śle i jednoznacznie zwi ązanego z wyposa żeniem i funkcjonowaniem wymienionych wy żej obiektów. Kwota kredytu: a) do 150 tys. zł, nie wi ęcej ni ż 70% warto ści kosztorysowej zadania inwestycyjnego, b) do 100 tys. zł, nie wi ęcej ni ż 75% warto ści kosztorysowej zadania inwestycyjnego, c) do 50 tys. zł, nie wi ęcej ni ż 80% warto ści kosztorysowej zadania inwestycyjnego. Okres kredytowania do 5 lat (wliczaj ąc okres karencji w spłacie kredytu nie przekraczaj ący 1 roku). Oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej a) dla kredytów do 50 tys. zł - 0,5 stopy redyskonta weksli NBP, b) dla kredytów do 100 tys. zł - 0,6 stopy redyskonta weksli NBP, c) dla kredytów do 150 tys. zł - 0,7 stopy redyskonta weksli NBP.

6.3. Zarz ądzanie Programem Ochrony Środowiska Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarz ądzania tym programem. Zarz ądzanie Programem odbywa si ę z uwzgl ędnieniem zasad zrównowa żonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarz ądzania zgodne z kompetencjami i obowi ązkami podmiotów zarz ądzaj ących.

Ustawowe zadania poszczególnych samorz ądowych jednostek organizacyjnych Tabela 6.1. Jednostka Zakres obowi ązków administracyjna Województwo opracowanie strategii rozwoju opracowanie planów wieloletnich opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego realizacja polityki rozwoju edukacja publiczna promocja i ochrona zdrowia pomoc społeczna ochrona środowiska gospodarka wodna obronno ść bezpiecze ństwo publiczne

108

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Ustawowe zadania poszczególnych samorz ądowych jednostek organizacyjnych Tabela 6.1. Jednostka Zakres obowi ązków administracyjna Powiat zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego; gospodarki wodnej; ochrony środowiska i przyrody; ochrony przeciwpowodziowej; zapobiegania nadzwyczajnym zagro żeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska; promocji i ochrony zdrowia; administracji geologicznej Gmina gospodarka odpadami komunalnymi; zaopatrzenie w wod ę dla celów komunalnych; oczyszczanie ścieków komunalnych; tworzenie prawa miejscowego w zakresie gospodarki przestrzennej; tworzenie niektórych obszarów chronionych; ochrona i tworzenie terenów zieleni miejskiej i parkowej; wydawanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; prowadzenie kampanii i programów edukacyjnych.

Na troch ę innych zasadach odbywa si ę zarz ądzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystaj ących ze środowiska. Kieruj ą si ę one głownie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, cho ć od jakiego ś czasu uwzgl ędniaj ą one tak że głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarz ądzane środowiskiem odbywa si ę przez: dotrzymywanie wymaga ń stawianych przez przepisy prawa, porz ądkowanie technologii i re żimów obsługi urz ądze ń modernizacje stosowanych technologii, eliminowanie technologii uci ąż liwych dla środowiska, instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska, stał ą kontrole zanieczyszcze ń. Instytucje działaj ące w ramach administracji a odpowiedzialne za wykonanie i egzekwowanie prawa maja głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska poprzez: racjonalne planowanie przestrzenne, kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, porz ądkowanie działalno ści zwi ązanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, instalowanie urz ądze ń ochrony środowiska.

109

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Instrumenty słu żą ce do zarz ądzania programem ochrony środowiska wynikaj ą z obowi ązuj ących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach itp.) i mo żna je podzieli ć na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne.

6.3.1. Instrumenty prawne

Do instrumentów prawnych zaliczamy: pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, decyzje zatwierdzaj ące plany gospodarki odpadami, koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych, oceny oddziaływania na środowisko planowanych czy istniej ących inwestycji, decyzje zatwierdzaj ące plany zagospodarowania przestrzennego.

Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring czyli pomiar stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jako ści środowiska jak te ż w odniesieniu do ilo ści zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni ą je instrumentem o znaczeniu prawym.

6.3.2. Instrumenty finansowe

Do instrumentów finansowych zaliczamy: opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszcze ń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchnie, z której odprowadzane s ą ścieki, administracyjne kary pieni ęż ne, odpowiedzialno ść cywilna, karna i administracyjna, kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska.

6.3.3. Instrumenty społeczne

Wśród instrumentów społecznych jako najwa żniejszy nale ży wymieni ć współdziałanie. Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne s ą wa żnym elementem skutecznego zarz ądzania opartego o zasady zrównowa żonego rozwoju. Mo żna je podzieli ć na :

110

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

narz ędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie si ę poprzez działanie”. Mo żna w nich dwie kategorie dotycz ące: a) działa ń samorz ądów (dokształcanie profesjonalne i system szkole ń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), b) powi ąza ń miedzy władzami samorz ądowymi a społecze ństwem (udział społecze ństwa w zarz ądzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomo ści – kampanie edukacyjne) narz ędzia dla formułowania, integrowania i wdro żenia polityk środowiskowych: a) środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, b) strategie i plany działa ń, c) systemy zarz ądzania środowiskiem, d) ocena wpływu na środowisko, e) ocena strategii środowiskowych. narz ędzia wł ączaj ące mechanizmy rynkowe w realizacje zrównowa żonego rozwoju: a) opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), b) regulacje cenowe, c) regulacje u żytkowania, oceny inwestycji, d) środowiskowe zalecenia dla bud żetowania, e) kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych.

narz ędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównowa żonego rozwoju: a) wska źniki równowagi środowiskowej, b) ustalenie wyra źnych celów operacyjnych, c) monitorowanie skuteczno ści procesów zarz ądzania

Kolejnym bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym poj ęciem nale ży rozumie ć ró żnorodne działania, które zmierzaj ą do kształtowania świadomo ści ekologicznej społecze ństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstaw ą jest tu rzetelne i ci ągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie si ę władz samorz ądów lokalnych ze społecze ństwem na drodze podejmowanych działa ń inwestycyjnych.

Wa żna dla ochrony środowiska jest równie ż współpraca pomi ędzy słu żbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Powinny to by ć relacje partnerskie prowadz ące do wspólnej realizacji

111

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

poszczególnych przedsi ęwzi ęć . I tak pozarz ądowe organizacje ekologiczne mog ą zajmowa ć si ę zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywa ć plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, opracowywa ć operaty ochrony przyrody dla nadle śnictw), prowadzi ć konstruktywne (i jak najbardziej fachowe) programy ochrony ró żnych gatunków czy typów siedlisk, realizowa ć pro środowiskowe inwestycje (np. zwi ązane z alternatywnymi źródłami energii) itp. Tradycyjn ą rol ą organizacji jest te ż prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu.

Niezb ędne jest aby prowadzona komunikacja społeczna obj ęła swym zasi ęgiem wszystkie grupy społecze ństwa. Bardzo wa żną spraw ą jest wła ściwe, rzetelne i odpowiednio wcze śniejsze informowanie tych mieszka ńców, których planowane inwestycje b ędą dotyczyły w sposób bezpo średni (np. mieszka ńców przez posesje których b ędzie przebiega ć wodoci ąg). Nie mo że mie ć miejsca sytuacja, że o planowanych zamierzeniach dowiaduj ą si ę oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajm ą oni postaw ę negatywn ą (czasami nawet wrog ą) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy do świadczenie (tak że w przypadku powiatu nowotarskiego) wydłu ża to lub nawet czasami uniemo żliwia realizacje planowanych celów.

Nale ży jednak pami ęta ć, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw (nawyków) społecze ństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównowa żonego rozwoju. Z uwagi na specyfik ę tego zagadnienia trzeba mie ć świadomo ść , że b ędzie to proces wieloletni co nie oznacza , że nie nale ży go prowadzi ć. Działania edukacyjne powinny by ć realizowane w ró żnych dziedzinach, ró żnych formach oraz na ró żnych poziomach, pocz ąwszy od szkół wszystkich stopni a sko ńczywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. W szczególno ści szkolenia ekologiczne powinny by ć organizowane dla: • pracowników administracji; • samorz ądów mieszkańców; • nauczycieli szkół wszystkich szczebli; • dziennikarzy; • dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych. Edukacja i informacja z komunikacj ą s ą ze sob ą ści śle powi ązane, bowiem dobra i wła ściwa informacja pot ęguje proces edukacji.

112

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

6.3.4. Instrumenty strukturalne

Do instrumentów strukturalnych nale żą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi a tak że program ochrony środowiska i to one wytyczaj ą główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrz ędnym dokumentem powinna by ć strategia rozwoju jako dokument wytyczaj ący główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Dokument ten jest baz ą dla opracowania programów sektorowych np. dotycz ących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska itp.

W programach tych powinny by ć uwzgl ędnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczone pewne ramy tego rozwoju, warunkowane trosk ą o stan środowiska.

Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie gminy wymaga podejmowania pewnych działa ń w okre ślonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego życia jego mieszka ńców.

6.4. Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska

6.4.1. Zasady monitoringu

W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Z tego wzgl ędu wa żne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego b ędzie mo żliwe dokonanie oceny procesu wdra żania, jak i równie ż b ędą mogły by ć dokonane ewentualne modyfikacje Programu.

Monitoring powinien by ć sprawowany w nast ępuj ących zakresach: • monitoring środowiska; • monitoring programu; • monitoring odczu ć społecznych.

Monitoring środowiska – system kontroli środowiska, jest narz ędziem wspomagaj ącym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarz ądzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działa ń na rzecz ochrony środowiska i mo że by ć traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najwa żniejszych kryteriów, na podstawie których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych

113

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

są w znacznym stopniu dost ępne jako wielko ści mierzone w ramach istniej ących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i imisji, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, s ą wykonywane w ramach działalno ści np. WIO Ś, RZGW, IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, ł ąk, terenów parkowych, użytków ekologicznych) znany jest instytucj ą takim jak np. Urz ędy Gmin, RDLP, Dyrekcje Parków Narodowych i Krajobrazowych.

Monitoring programu – najwa żniejszym wska źnikiem jest monitorowanie realizacji poszczególnych zada ń, które powinno si ę odbywa ć np. co roku, na podstawie zestawienia planu działa ń przewidzianych do realizacji z post ępem ich wdro żenia. W przypadku nie osi ągni ęcia zaplanowanych zamierze ń nale ży dokona ć analizy sytuacji i pozna ć jej przyczyny. Powodem mog ą by ć np. brak czasu, pieni ędzy, zasobów ludzkich lub te ż zmiana kolejno ści przewidzianych w programie zada ń priorytetowych.

Monitoring odczu ć społecznych – jest on sprawowany na podstawie bada ń opinii społecznej i specjalistycznych opracowa ń słu żą cych jako ściowej ocenie udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a tak że ocenie odbioru przez społecze ństwo efektów Programu, mi ędzy innymi przez ilo ść i jako ść interwencji zgłaszanych do powiatowych władz środowiskowych.

6.4.2. Monitorowanie zało żonych efektów ekologicznych

W ocenie post ępu wdra żania Programu Ochrony Środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych efektów ekologicznych, jakie powinna przynie ść realizacja wyznaczonych celów. W efekcie realizacji wyznaczonych celów ekologicznych powinno uzyska ć si ę zamieszczone efekty ekologiczne (tabela).

114

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zakładane efekty działa ń proponowanych w Programie Ochrony Środowiska Tabela 6.1. Zakładany efekt Proponowane działania Bezpo średnie Po średnie Ochrona powietrza

Kontrola emitowanych • przestrzeganie limitów zanieczyszcze ń przez emisyjnych podmioty gospodarcze Zmiana systemu grzewczego • ograniczenie emisji • Wzrost zapotrzebowania na i energetycznego niskiej do powietrza „ekologiczne” surowce energetyczne • zmniejszenie (gaz, wierzba energetyczna) zanieczyszczenia • Mo żliwo ść zagospodarowania powietrza zwi ązkami niewykorzystanego dotychczas siarki i pyłami areału lub fragmentów pól uprawnych o słabszej klasie bonitacyjnej do produkcji surowców energetycznych – wierzby energetycznej • Tworzenie nowych miejsc pracy

Poprawa (usprawnienie) • Zmniejszenie • Zmniejszenie efektu cieplarnianego systemów przesyłania energii zapotrzebowania na • Ograniczenie ilo ści odpadów ze cieplnej oraz poprawa no śniki energii spalania parametrów cieplno- • Ograniczenie zu życia energetycznych budynków surowców energetycznych • Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza

Reorganizacja transportu • Ograniczenie emisji • Zapotrzebowanie na ekologiczne zbiorowego spalin środki nap ędowe (gaz, biopaliwa)

Przebudowa układu • Ograniczenie emisji • Zwi ększenie zatrudnienia komunikacyjnego spalin • Ograniczenie poziomu hałasu Nowe nasadzenia – • Zwi ększenie potencjału • Zwi ększenie produkcyjnego zalesianie „produkcji tlenu” charakteru lasu – mo żliwo ści pozyskiwania drewna • Nowe miejsca rekreacji i wypoczynku

115

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zakładane efekty działań proponowanych w Programie Ochrony Środowiska Tabela 6.1. Zakładany efekt Proponowane działania Bezpo średnie Po średnie

Ochrona wód

Budowa wodoci ągów • Zmniejszenie • Zmniejszenie zagro żenie zdrowia i skanalizowanie terenu zanieczyszczenia wód ludzi gminy powierzchniowych i • Zwi ększenie atrakcyjno ści podziemnych turystycznej • Dostarczanie ludno ści wody pitnej o dobrych parametrach jako ściowych • Lepsze warunki rozwoju fauny i flory zwłaszcza wodnej Budowa nowych uj ęć wody • Zwi ększenie • Dostarczanie mieszka ńcom wody o dyspozycyjnych dobrej jako ści zasobów wodnych • Wzrost mo żliwo ści osadniczych

Podł ączenie maksymalnej • Ograniczenie • Zmniejszenie zagro żeń dla zdrowia ilo ści mieszka ńców do zanieczyszczenia wód mieszka ńców istniej ących lub nowo powierzchniowych • Zwi ększenie atrakcyjno ści projektowanych oczyszczalni i podziemnych turystycznej ścieków zbiorczych • Lepsze warunki do rozwoju fauny i i przydomowych flory Wyznaczenie norm zu życia • Zachowanie zasobów • Mo żliwo ści rozwojowe powiatu – wody przy poszczególnych wodnych osadnictwo, działalno ść gospodarcza rodzajach działalno ści • Ograniczenie ilo ści • Zmniejszenie nakładów na produkcyjnej ścieków inwestycje zwi ązane z zaopatrzeniem w wod ę i oczyszczaniem ścieków wód Kontrola oraz konserwacja • Zmniejszenie • Zmniejszenie strat materialnych w brzegów rzek i potoków zagro żenia przypadku wyst ąpienia powodzi powodziowego Odbudowa oraz prawidłowa • Poprawa stosunków • Zmniejszenie zagro żenia eksploatacja systemów wodnych na terenie powodziowego melioracji gminy • Poprawa warunków upraw • Wzrost zatrudnienia

116

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zakładane efekty działa ń proponowanych w Programie Ochrony Środowiska Tabela 6.1. Zakładany efekt Proponowane działania Bezpo średnie Po średnie Ochrona powierzchni ziemi

Prowadzenie racjonalnej • Zachowanie walorów • Utrzymanie plonów na gospodarki uprawowej użytkowych terenów dotychczasowym poziome lub ich upranych zwi ększenie • Zmniejszenie zagro żenia zanieczyszcze ń wód podziemnych w skutek przenawo żenia Prowadzenie edukacji • Wykorzystanie • Wzrost zatrudnienia dotycz ącej racjonalnej potencjału rolnego • Wzrost przedsi ębiorczo ści zwi ązanej gospodarki rolnej, z gospodark ą roln ą wprowadzania nowych • Nowe mo żliwo ści przychodów dla metod, nowych upraw mieszka ńców • Wzrost wydajno ści • Podniesienie wydajno ści upraw Wykorzystanie kompostu do uprawianych gleb • Ograniczenie degradacji gleb nawo żenia gleb • Podniesienie jako ści (żyzno ści) ziemi

Ochrona przed hałasem

Tworzenie naturalnych i • Obni żenie poziomu • Zwi ększenie komfortu egzystencji sztucznych stref ochronnych hałasu mieszka ńców wokół najwi ększych emitorów • Polepszenie warunków rozwoju hałasu oraz najbardziej fauny uci ąż liwych ci ągów • Wzrost liczby zadrzewie ń – komunikacyjnych zwi ększenie produkcji tlenu • Zwi ększenie estetyki

Odpady Zmiana profilu produkcji • Zmniejszenie ilo ści • Zmniejszenie zapotrzebowania na - zmniejszenie wytwarzanych odpadów instalacje do przerobu wykorzystania materiałochłonno ści • Zmniejszenie i unieszkodliwiania odpadów i odpadochłonnosci zapotrzebowania na • Zmniejszenie zapotrzebowania no śniki energii miejsca pod instalacje do unieszkodliwiania odpadów (składowiska) • Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń

117

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

Zakładane efekty działa ń proponowanych w Programie Ochrony Środowiska Tabela 6.1. Zakładany efekt Proponowane działania Bezpo średnie Po średnie

Odpady – ci ąg dalszy

Likwidacja „dzikich wysypisk • Poprawa estetyki • Zmniejszenie zagro żenia dla zdrowia śmieci” ludzi • Zmniejszenie zagro żenia dla rozwoju fauny i flory • Zmniejszenie potencjalnych zanieczyszcze ń wód podziemnych i powierzchniowych Wprowadzenie selektywnej • Zmniejszenie ilo ści • Zmniejszenie zagro żenia dla zdrowia zbiórki odpadów odpadów trafiaj ących na ludzi składowiska • Ochrona terenu – zmniejszenie • Pozyskiwanie czystych zapotrzebowania na teren pod surowców do przeróbki składowiska • Zmniejszenie liczby • Poprawa estetyki „dzikich wysypisk” • Zwi ększenie zatrudnienia śmieci Ograniczenie sprowadzania • Zmniejszenie • Zmniejszenie zagro żenia dla zdrowia na teren gminy odpadów z zagro żenia dla ludzi zewn ątrz, w tym odpadów środowiska naturalnego • Zmniejszenie zagro żenia dla rozwoju niebezpiecznych • Zmniejszenie fauny i flory potencjalnych • Zwi ększenie atrakcyjno ści zanieczyszcze ń wód turystycznej gminy podziemnych i powierzchniowych Prowadzenie akcji • Unikanie powstawania • Ochrona środowiska edukacyjnej odpadów • Wzrost świadomo ści ekologicznej • Wła ściwe post ępowanie z odpadami Ochrona dóbr kultury

Prowadzenie renowacji • Zachowanie zabytków • Zwi ększenie atrakcyjno ści powiatu istniej ących zabytków dla przyszłych pokole ń • Wzrost świadomo ści narodowej Inwentaryzacja istniej ących • Stworzenie bazy • Mo żliwo ść planowania zabiegów dóbr kultury danych dóbr kultury na konserwatorskich terenie Wprowadzenie wła ściwego • Zwi ększenie • Promocja gminy oznakowania i opisu dóbr atrakcyjno ści gminy kultury

118

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

6.5. Wska źniki monitorowania celów okre ślonych w Programie ochrony Środowiska

Podstaw ą wła ściwego systemu oceny realizacji zada ń okre ślonych w Programie Ochrony Środowiska jest system sprawozdawczo ści, oparty na wska źnikach (miernikach) stanu środowiska i zmiany presji na środowisko w tym zakresie. Poni żej przedstawiono grup ę wska źników przyjmuj ąc że lista ta nie jest wyczerpuj ąca i b ędzie sukcesywnie modyfikowana.

6.5.1. Gospodarka wodna i ściekowa oraz stosunki wodne

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Zapewnienie mieszka ńcom gminy 1. Zwodoci ągowanie gminy (%) 24,6 odpowiedniej jako ści i ilo ści wody do 2. Zu życie w gospodarstwach 21,9 picia domowych wody wodoci ągowej (dam 3) 3. Długo ść sieci wodoci ągowej (km) 42,9 4. Liczba przył ączy (szt.) 516 Dąż enie do zapewnienia 5. Skanalizowanie gminy (%) - odpowiedniej jako ści u żytkowej wód 6. Długo ść sieci kanalizacyjnej (km) - 7. Liczba przył ączy (szt.) - 8. Ludno ść obsługiwana przez - oczyszczalnie ścieków w % ludno ści ogółem 9. Ścieki przemysłowe i komunalne - wymagaj ące oczyszczania w dam 3 na 1 km 2 Ochrona przed powodzi ą 10. Długo ść konserwowanych rowów b.d. melioracyjnych w ci ągu roku

6.5.2. Ochrona powietrza atmosferycznego

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Utrzymanie jako ści powietrza na poziomie 1. Klasa strefy powiat z 2003 roku nowos ądecki: pod k ątem ochrony A zdrowia pod k ątem ochrony ro ślin A 2. Emisja pyłów i gazów - (w tys. Mg/ rok) - Systematyczna redukcja niskiej emisji w 3. Liczba zmodernizowanych b.d. jednostkach osadniczych o znacz ącej kotłowni lokalnych funkcji w gminie 4. Sie ć gazowa rozdzielcza - (km) 5. Odbiorcy gazu z sieci (tys.) - 6. Zu życie gazu z sieci na 1 - odbiorc ę w m 3 Systematyczna redukcja emisji 7. Drogi lokalne i gminne o 36 : 307 zanieczyszcze ń komunikacyjnych do ulepszonej powierzchni powietrza (km) do ogólnej długo ści dróg lokalnych i gminnych

119

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

6.5.3. Ochrona przed hałasem

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu 1. Miejsca, gdzie poziom b.d. komunikacyjnego i hałasu pochodz ącego z hałasu przekracza warto ść obiektów działalno ści gospodarczej progow ą 2. Udział podmiotów b.d. gospodarczych nie spełniaj ących wymaga ń w zakresie emisji w ogólnej liczbie kontrolowanych

6.5.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Rozeznanie skali zagro żenia polami Liczba miejsc, na których b.d. elektromagnetycznymi stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku z wyszczególnieniem: a) terenów przeznaczonych pod zabudow ę mieszkaniow ą b) miejsc dost ępnych dla ludzi

6.5.5. Ochrona przyrody

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Ochrona i utrzymanie ró żnorodno ści 1. Procentowy udział 100% biologicznej i krajobrazowej oraz obszaru chronionego doskonalenie systemu obszarów krajobrazu chronionych 2. Udział parków b.d. krajobrazowych (otulin) w powierzchni gminy 3. Liczba parków brak krajobrazowych 4. Liczba rezerwatów 2 przyrody 5. Procentowy udział 0.48% powierzchni rezerwatów w powierzchni powiatu 6. Liczba pomników przyrody 2 7. Liczba pomników przyrody b.d. (poj. drzewa) poddanych zabiegom piel ęgnacyjnym 8. Liczba u żytków - ekologicznych 9. Liczba akcji pomagaj ących b.d. w pokonywaniu tras komunikacyjnych zwierzynie drobnej 10. Liczba gospodarstw b.d. agroturystycznych

120

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KORZENNA

6.5.6. Ochrona lasów

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Ochrona terenów le śnych oraz 1. Wska źnik lesisto ści gminy 11% powi ększanie ich zasobów. Zrównowa żona 2. Powierzchnia lasów 1 259 ha pod wzgl ędem ekonomicznym, społecznym ogółem: i ekologicznym gospodarka le śna. w tym: • lasy publiczne • lasy prywatne 3. Powierzchnia w ha b.d zalesiona w ci ągu roku

6.5.7. Ochrona gleb

CELE WSKA ŹNIK STAN WYJ ŚCIOWY (2003 R.) Ochrona i wła ściwe wykorzystanie gleb 1. Liczba metrów bie żą cych b.d gminy nasadze ń śródpolnych 2. Powierzchnia gruntów b.d. zdegradowanych 3. Udział gruntów b.d. wymagaj ących rekultywacji (%) 4. Liczba przeprowadzonych b.d. w ci ągu roku bada ń zanieczyszczenia gleb 5. Liczba wybudowanych w b.d. ci ągu roku płyt obornikowych, zbiorników na gnojowic ę

121