Bertram 1 Bis.Indd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
B België - Belgique I P.B. 9000 Gent 1 1S 2004 BERTRAM BC 5688 Voorlopige verspreidingsatlas van lieveheersbeestjes in Vlaanderen Tim Adriaens en Dirk Maes Je adres verkeerd? Laat het weten op [email protected] Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming met medewerking van het Instituut voor Natuurbehoud Coccinula Tijdschrift van de Natuurstudiewerkgroep van de JNM Afgiftekantoor: 9000 Gent 1 Erkenningsnummer: P309298 Afzender: Brecht de Meulenaer V.U.: Gert Arijs Kortrijksepoortstraat 192, 9000 Gent Verschijnt driemaandelijks jaargang 2 nummer 1bis (speciale editie): voorlopige verspreidingsatlas lieveheersbeestjes 2004 C o l o f o n I n h o u d Bertram is het tijdschrift van de natuurstudiewerkgroep van de JNM, de werkgroep die alle jeugd in Vlaan- Voorwoord 4 deren groepeert die met natuurstudie bezig is. Dit is dan ook het tijdschrift voor de natuurstudiejeugd in Het lieveheersbeestjesproject van de jeugdbonden 5 De voorgeschiedenis 5 Vlaanderen. Bertram is een populair-wetenschappelijk tijdschrift, dat vier keer per jaar verschijnt. Coccinula goes Belgium 5 Natuurstudiewerkgroep van de JNM Werkwijze 5 Koepel van de natuurhistorische werkgroepen van de JNM: Inventarisatiegraad, de “zwarte gaten” 6 Verdeling van de soortenrijkdom over Vlaanderen 8 - ARWG, Amfibieën en Reptielenwerkgroep Verspreidingskaartjes 9 - KWG, Kustwerkgroep Kenmerken (BAUGNÉE ET AL. 2001) 9 - PWG, Plantenwerkgroep Biotoop 9 - VBWG, Viezebeestjeswerkgroep (inclusief Coccinula, de LieveheersbeestjesWG) Substraat 9 Overwintering (MAJERUS 1994) 9 - VWG, Vogelwerkgroep Verspreiding in Vlaanderen 9 - ZWG, Zoogdierwerkgroep Status 10 Tweestippelig lieveheersbeestje Adalia bipunctata 12 Zwartstreeplieveheersbeestje Adalia conglomerata 14 Redactie Bertram Tienstippelig lieveheersbeestje Adalia decempunctata 15 Alles mag doorgemaild worden naar [email protected]. Opsturen kan naar Bertram, Kortrijkse- Oogvleklieveheersbeestje Anatis ocellata 16 Negentienpuntlieveheersbeestje Anisosticta novemdecimpunctata 17 poortstraat 192, 9000 Gent. Bruin lieveheersbeestje Aphidecta obliterata 18 Tienvleklieveheersbeestje Calvia decemguttata 19 Roomvleklieveheersbeestje Calvia quatuordecimguttata 20 Abonneren op Bertram Vijftienvleklieveheersbeestje Calvia quindecimguttata 21 JNM-leden kunnen zich abonneren op Bertram door storting van 5 EURO op de rekening van de Heidelieveheersbeestje Chilocorus bipustulatus 21 Wilgenlieveheersbeestje Chilocorus renipustulatus 22 NWG: 001-3114372-69 met vermelding van je naam en/of stamnummer en “Bertram”. Activiteiten Hiërogliefenlieveheersbeestje Coccinella hieroglyphica 24 en vergaderingen zijn enkel voor leden van 12-25 jaar. Schitterend lieveheersbeestje Coccinella magnifica 25 Vijfstippelig lieveheersbeestje Coccinella quinquepunctata 26 Zevenstippelig lieveheersbeestje Coccinella septempunctata 27 JNM Elfstippelig lieveheersbeestje Coccinella undecimpunctata 28 Veertienvleklieveheersbeestje Coccinula quatuordecimpustulata 29 JNM is een jeugdvereniging voor en door jongeren van 8 t.e.m. 25 jaar die bezig zijn met de natuur Onbestippeld lieveheersbeestje Cynegetis impunctata 30 en het milieu in al haar aspecten. De doelstellingen zijn het kennismaken met alles wat leeft en Heggeranklieveheersbeestje Epilachna argus 31 Zwart lieveheersbeestje Exochomus nigromaculatus 32 bloeit, alsook het werken aan een natuur- en mensvriendelijke omgeving. Dit gebeurt d.m.v. talrijke Viervleklieveheersbeestje Exochomus quadripustulatus 33 afdelingen, werkgroepen, excursies, kampen, voordrachten, studies, acties, tijdschriften, infocen- Meeldauwlieveheersbeestje Halyzia sedecimguttata 34 trum... Veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje Harmonia axyridis 35 Harlekijnlieveheersbeestje Harmonia quadripunctata 37 Meer info en ‘hoe lid worden’ op www.jnm.be Zevenvleklieveheersbeestje Hippodamia septemmaculata 38 Dertienstippelig lieveheersbeestje Hippodamia tredecimpunctata 39 Zwervend lieveheersbeestje Hippodamia undecimnotata 40 Bonsdssecretariaat Ruigtelieveheersbeestje Hippodamia variegata 40 Het nationaal secretariaat is gevestigd in de Kortrijksepoortstraat 192, 9000 Gent, tel: 09.223.47.81, Achttienstippelig lieveheersbeestje Myrrha octodecimguttata 42 Gestreept lieveheersbeestje Myzia oblongoguttata 43 fax: 09.223.28.05 of e-mail: [email protected]. Het is elke werkdag open van 9.00u tot 17u. Hier helpen Vloeivleklieveheersbeestje Oenopia conglobata 44 ze je graag verder met alle info, ook voor tijdschriften en voor het kopen van natuurstudiewerken is Ongevlekt lieveheersbeestje Oenopia impustulata 45 Behaard lieveheersbeestje Platynaspis luteorubra 46 dit de plaats waar u moet zijn. Veertienstippelig lieveheersbeestje Propylaea quatuordecimpunctata 46 Tweeëntwintigstippelig lieveheersbeestje Psyllobora vigintiduopunctata 48 Twintigvleklieveheersbeestje Sospita vigintiguttata 49 Wijze van citeren Vierentwintigstippelig lieveheersbeestje Subcoccinella vigintiquatuorpunctata 49 Adriaens, T. & Maes, D. (2004). Voorlopige verspreidingsatlas van lieveheersbeestjes in Zestienpuntlieveheersbeestje Tytthaspis sedecimpunctata 51 Twaalfvleklieveheersbeestje Vibidia duodecimguttata 52 Vlaanderen, resultaten van het lieveheersbeestjesproject van de jeugdbonden. Bertram 2 (1bis), Enkele andere soorten lieveheersbeestjes waarvoor gegevens beschikbaar zijn 53 72p. Een voorlopige atlas, en wat nu? 58 Naar een “definitieve”, Belgische atlas 58 Oproep tot medewerking 58 Werkten mee aan dit nummer Medewerkers aan het lieveheersbeestjesproject 59 Alle waarnemers en medewerkers aan het lieveheersbeestjesproject, Tim Adriaens, Dirk Maes, Gert Alfabetische lijst van de Vlaamse lieveheersbeestjes 62 Systematische lijst van de Vlaamse lieveheersbeestjes 64 Arijs, Jeroen Vanden Borre, Jeroen Mentens, Johan Bogaert, Free Claerbout, Tine Van Landegem, Lijst van de Vlaamse lieveheersbeestjes gerangschikt naar zeldzaamheid 66 Wouter Vanlerberghe, An Leyssen, Brecht De Meulenaer, de vbwg, het Coccinula-bestuur. Waarnemingsformulier 68 Literatuurlijst 70 Adressen van de fotografen 71 Foto voorpagina: Ruigtelieveheersbeestje Hippodamia variegata (foto: © Free Claerbout) Structuur van de NWG 72 BERTRAM 1 BIS 2004 BERTRAM 1 BIS 2004 2 VOORLOPIGE VERSPREIDINGSATLAS VAN LIEVEHEERSBEESTJES IN VLAANDEREN VOORLOPIGE VERSPREIDINGSATLAS VAN LIEVEHEERSBEESTJES IN VLAANDEREN 3 Vo o r w o o r d Het lieveheersbeestjesproject van de jeugdbonden Dag lieve mensen! De voorgeschiedenis Wat u nu in uw handen hebt, is een historisch object! Voor de eerste keer in zijn De lieveheersbeestjeswerkgroep werd anno 2000 opgestart door een kleine groep enthou- nog prille geschiedenis brengt de Bertram, het NWG-tijdschrift, een themanummer, siastelingen binnen de Waalse natuur- en jongerenvereniging Jeunes & Nature (J&N). In volledig gewijd aan lieveheersbeestjes (of LHB’tjes voor de liefhebbers van jargon). samenwerking met de landbouwfaculteit van de universiteit van Gembloux (Faculté Uni- versitaire des Sciences Agronomiques de Gembloux, Unité de Zoologie générale et ap- Dit nummer brengt jullie de “Voorlopige verspreidingsatlas van de pliquee, FUSAGx) en met financiële hulp van het Waalse Gewest (Direction générale des lieveheersbeestjes in Vlaanderen”. Het moet dus eigenlijk altijd in de Ressources naturelles et de l’Environnement, DGRNE) werd een determinatietabel voor excursietas, vlakbij de determinatietabel zitten. Wat meer is, deze atlas bevat ook de lieveheersbeestjes uitgegeven (BAUGNÉE EN BRANQUART 2000). Het terreinwerk kon begin- belangrijkste kenmerken en foto’s van (bijna) elke soort. Als je al wat ervaring hebt nen. Twee jaar nadat de werkgroep boven de doopvont gehouden werd kon de groep al met het herkennen van de soorten, kan je dus met gemak determineren aan de hand rekenen op zo’n 450 actieve medewerkers. Dit resulteerde in de publicatie van een voorlo- van deze atlas. pige lieveheersbeestjesatlas voor Wallonië. De resultaten hiervan werden onder de vorm van soortenfiches verspreid via de webserver “biodiversiteit” van het Waalse Gewest (Système Nu, als dit de “Voorlopige Verspreidingsatlas” is, wil dat dan zeggen dat er ooit d’Information sur la Biodiversité en Wallonie, SIBW) www.mrw.wallonie.be/dgrne/sibw een “Definitieve Verspreidingsatlas” komt? Uiteraard is dat de bedoeling! Maar daarvoor is nog veel werk aan de winkel. Coccinula goes Belgium Binnen de JNM is er al jaren een traditie om, dynamisch als we zijn, altijd In 2001 sprong de Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming (JNM) mee op de maar weer nieuwe taxonomische groepen onder de loep te nemen. Zo groeit de kar. De tweetalige lieveheersbeestjeswerkgroep Coccinula was geboren. Met medewerking wetenschappelijke studie, maar zo groeien wij zelf ook, met meer kennis, meer van het Instituut voor Natuurbehoud werd de velddeterminatietabel (BAUGNÉE ET AL. 2001) interesse en leuke vrijetijdsbesteding. Lieveheersbeestjes zijn natuurlijk erg aaibaar, in het Nederlands vertaald. Met de organisatie van een tweetalig lieveheersbeestjes-zomer- dat verklaart misschien het algehele succes van het project zowel in Vlaanderen kamp te Genk (augustus 2001) werd het startschot gegeven van een gebiedsdekkende in- als in Wallonië; maar deze groep vertoont ook een interessante ecologie. Het is te ventarisatie van het Vlaamse grondgebied. Op het ogenblik van schrijven klokt de Vlaamse hopen dat de zwarte gaten die er nog (veel) zijn, opgevuld worden, medewerkerslijst af op meer dan 300 waarnemers. en dat deze atlas een stimulans mag zijn om daaraan te beginnen! Rest mij enkel nog een dankwoordje uit te spreken. Tim Adriaens, voor de hulp, de