Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ======
I. PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA
1. Przedmiot opracowania
Wprowadzenie do zmiany Studium. Pierwsza edycja Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna opracowana została na przełomie lat 1997/1998 i przyj ęte przez Rad ę Miejsk ą w Byczynie uchwał ą Nr XXX/297/98 z dnia 23 lutego 1998 roku . W okresie obowi ązywania studium nie dokonano w nim żadnych zmian. Ze wzgl ędu na zmiany uwarunkowa ń, jakie nast ąpiły w okresie obowi ązywania pierwszej edycji studium, cz ęść jego ustale ń straciło na aktualno ści. Stosownie do wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( Dz. U nr 80 .poz.717 z pó źn. zm. ) dokonana została ocena aktualno ści Studium, która wykazała potrzeb ę aktualizacji tego dokumentu. Obowi ązuj ące studium nie uwzgl ędniało sporz ądzonych w mi ędzyczasie nowych dokumentów planistycznych, strategicznych i specjalistycznych, które obowi ązkowo uwzgl ędnia si ę w studium. Studium przestało te ż odpowiada ć nowym wymogom prawnym. Przede wszystkim nie spełniało w pełni wymogów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która zast ąpiła ustaw ę o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994r, oraz nowych przepisów ustawy o ochronie środowiska. Studium nie spełniało równie ż wymogów Rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (Dz. U. z 2004 r. Nr 118 póz. 1233). Obecna wersja studium jest zmian ą pierwszego dokumentu i obejmuje: = dostosowanie jego zakresu i formy do wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; = aktualizacj ę uwarunkowa ń rozwoju gminy; = korekt ę ustale ń okre ślaj ących kierunki zagospodarowania przestrzennego wynikaj ąca z nowych uwarunkowa ń, a tak że z pozytywnie rozpatrzonych wniosków zło żonych w procedurze zmiany studium. Poniewa ż zmiana studium w ww zakresie wymagała wprowadzenia licznych uzupełnie ń i korekt do dotychczas obowi ązuj ącego dokumentu, a tak że zmiany formy tego dokumentu, sporz ądzony został nowy tekst zawieraj ący dwie cz ęś ci : uwarunkowania rozwoju gminy i kierunki zagospodarowania przestrzennego – polityk ę przestrzenn ą gminy oraz nowy rysunek studium okre ślaj ący odpowiednio uwarunkowania rozwoju gminy oraz kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. W trakcie procedury zmiany studium przeprowadzona została strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, w ramach której sporz ądzono prognoz ę oddziaływania na środowisko. Poniewa ż była to pierwsza prognoza sporz ądzana do studium, obj ęto ni ą pełn ą problematyk ę ustale ń studium.
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ======
2. Cel i zakres opracowania
Zgodnie z art.9 ust.1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmina sporz ądza w celu okre ślenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. Ustawa okre śla wymagany zakres studium wart.10 ust.1 i ust.2 który składa si ę z dwóch cz ęś ci: • ust.1 o charakterze informacyjnym – okre ślaj ącej uwarunkowania, rozwoju gminy, stan zagospodarowania przestrzeni, jej zagro żenia i charakter prawny , • ust.2 o charakterze regulacyjnym – okre ślaj ącym kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy, dyspozycje w podejmowaniu realizacji polityki przestrzennej gminy.
Zakres uwarunkowa ń wymagany przy sporz ądzaniu Studium (art.10 ust.1 ustawy ): W analizie uwarunkowa ń uwzgl ędnia si ę w szczególno ści uwarunkowania wynikaj ące z: = dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, = stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony, = stanu środowiska przyrodniczego, = stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, = warunki i jako ść życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia, = zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia, = potrzeby i mo żliwo ści rozwoju gminy, = stanu prawny gruntów, = wyst ępowania obiektów i terenów chronionych, = wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych, = wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych, = wyst ępowania terenów górniczych, = stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno- ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami, = realizacji zada ń słu żą cych ponadlokalnym celom publicznym.
Przedmiot ustale ń regulacyjnych wymagany ustaw ą (art. 10 ust.2 ustawy ) obejmuje: = kierunki zmian w strukturze przestrzennej oraz w przeznaczeniu terenów, = kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wył ączone spod zabudowy, = obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów oraz ochrony przyrody, = obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury, = kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, = obszary na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym, oraz obszary na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów zada ń rz ądowych, = obszary dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych, obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 400m² oraz obszary przestrzeni publicznej, = obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne, = kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ======
= obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych; = obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji lub rekultywacji, = granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych, = inne obszary problemowe , w zale żno ści od uwarunkowa ń i potrzeb zagospodarowania wyst ępuj ących w gminie. Do takich obszarów problemowych w gminie jest wyznaczenie obszarów dla mo żliwo ści lokalizacji odnawialnych źródeł energii jakim s ą farmy wiatrowe. Do rozwoju odnawialnych źródeł energii Polska jest zobligowana przez przepisy unijne. Komisja Europejska przedstawiła pakiet działa ń w obszarze energii i zmian klimatu stanowi ący podstaw ę nowej polityki energetycznej dla Europy, której głównym strategicznym zało żeniem jest 20% redukcja gazów cieplarnianych, 20% udział energii odnawialnej w konsumpcji całej UE i 20% zmniejszenia zu życia energii do roku 2020.
3. Status prawny studium
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa miejscowego. Studium to dokument okre ślany jako akt kierownictwa wewn ętrznego lub akt gminnej polityki planowania przestrzennego. Oznacza to, ze postanowienia studium nie maja charakteru normatywnego, s ą bowiem kierowane do organów gminy i bezpo średnio nie kształtuj ą sytuacji prawnej podmiotów spoza systemu administracji publicznej. Ustalenia studium s ą jednak wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych, co jednoznacznie wynika z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z orzecznictwem ustalenia studium nale ży uwzgl ędni ć tak że przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. ( orzeczenie NSA w rozprawie kasacyjnej w dniu 6.08.2009r. –IIOSK 1250/08) Studium jest bardzo wa żnym dokumentem w systemie planowania rozwoju gminy, poniewa ż jest jedynym opracowaniem planistycznym obejmuj ącym cały obszar gminy, a tym samym jedynym dokumentem planistycznym odnosz ącym si ę do poszczególnych problemów i zagadnie ń przestrzennych z perspektywy całej gminy. Z tego te ż wynika jego rola koordynacyjna wszystkich działa ń maj ących odzwierciedlenie w przestrzeni. Reasumuj ąc - sporz ądzone i uchwalone przez Rad ę Miejsk ą w Byczynie studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy stanowi ć b ędzie podstaw ę do: = podejmowania uchwał o przyst ąpieniu do sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, = wewn ętrznej kontroli uchwał o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod k ątem ich zgodno ści z kierunkami zagospodarowania przestrzennego przyj ętymi we wcze śniej uchwalonym studium, = ofertowej działalno ści gminy, = posługiwania si ę przepisami ustaw szczególnych, które maj ąc swój aspekt przestrzenny i wi ążą organy gminy w post ępowaniu administracyjnym.
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ======
4. Zakres przestrzenny i czasowy studium
Zgodnie z art.9 ust.3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego sporz ądza si ę dla obszaru w granicach administracyjnych gminy. W świetle art.27 ustawy mo żliwa jest zmiana studium całkowita lub cz ęś ciowa w takim trybie, w jakim zostało uchwalone. Przepisy nie ograniczaj ą okresu wa żno ści studium, jest wi ęc ono bezterminowe. Merytorycznie oznacza to, ze przy okre ślaniu kierunków zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędni ć zarówno bliskie jak i dalekie horyzonty czasowe .Formalnie natomiast oznacza to, ze studium mo że zosta ć uchylone tylko poprzez uchwalenie nowego studium. Poniewa ż , ze wzgl ędu na zmieniaj ące si ę uwarunkowania planowanie przestrzenne jest procesem ci ągłym, Burmistrz jest zobowi ązany co najmniej raz w czasie trwania kadencji rady gminy sporz ądzi ć i przekaza ć Radzie Miejskiej ocen ę aktualno ści studium. Na podstawie dokonanej oceny Rada podejmuje uchwał e w sprawie aktualno ści studium. W przypadku uznania studium za nieaktualne, w cało ści lub w cz ęś ci, Burmistrz podejmuje działania uruchamiaj ące procedur ę zmiany studium.
5. Podstawy opracowania studium a/ podstawy prawne opracowania:
* ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( t.j. Dz. U. z dnia 12 czerwca 2012r, poz. 647); * uchwała Nr XIV/83/07 Rady Miejskiej w Byczynie z dnia 31 sierpnia 2007 roku w sprawie przyst ąpienia do zmiany Studium; b/ podstawy merytoryczne opracowania :
* Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna przyj ęte … * Opracowanie ekofizjograficzne dla gminy Byczyna Finanse & Środowisko biuro doradztwa i analiz Kosowce 7, 46 – 024 D ąbrówka Łubnia ńska autorzy mgr Agnieszka Trela, dr Krzysztof Spałek, mgr in ż. Maciej Michałowski , * Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla wyodr ębnionych obszarów i terenów poło żonych w obr ębie gminy Byczyna, * Plan zagospodarowania przestrzennego kraju, 2001., Obwieszczenie Prezesa Rady ministrów z dnia 26 lipca 2001r. o ogłoszeniu Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju ( MP Nr 26, poz.432), * Plan zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego przyj ęty uchwał a Nr XLVIII/505/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 28 wrze śnia 2010; * Strategia rozwoju województwa opolskiego na lata 2000 – 2015, Opole, 2011 ; * Strategia rozwoju gminy Byczyna do 2015r. * Program ochrony środowiska gminy Byczyna do 2015r., * Program gospodarki odpadami gminy Byczyna do 2014r. * Wykaz obiektów zabytkowych z rejestru wojewódzkiego konserwatora ochrony zabytków, Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ======
* Gminny Program opieki nad zabytkami przyj ęty uchwał ą Nr XXXVI?237/08 Rady Miejskiej w Byczynie z dnia 30.12.2008r. ( Dz. Urz. W. Op. nr 23 z 2009r.), * Rejestr obiektów chronionych Wojewódzkiego Konserwatora Ochrony Przyrody; * Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Kluczborskiego przyj ęty Uchwał a Nr XXVI/189/05 Rady Powiatu w Kluczborku z dnia 28 lutego 2005r. * Podstawy metodyczne sporz ądzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko dla potrzeb planowania przestrzennego, Instytut Rozwoju Miast, Kraków, 2002; * Monitoring środowiska za lata 2006, 2007, 2010 stan środowiska w powiecie kluczborskim. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu, publikacje WIO Ś; * Kondracki J. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa 1978; * Kondracki J. Geografia regionalna Polski PWN, Warszawa 2002; * Richling A. Ostaszewska K. Geografia fizyczna Polski PWN, Warszawa 2005; * Gumi ński R., 1948: Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce. Przegl ąd Meteorologiczny i Hydrograficzny; * Szponar A. Fizjografia urbanistyczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003; * Kistowski „Metody sporz ądzania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko przyrodnicze” – Problemy ocen środowiskowych Nr 2/2003 ; * „Akty prawa mi ędzynarodowego reguluj ące problematyk ę dost ępu do informacji i ocen oddziaływania na środowisko” Ministerstwo Środowiska, mgr in ż. Gra żyna Hadjiraftis; * Baza statystyczna GUS; * Informacje dost ępne na stronach internetowych, materiały literaturowe
6. Skład dokumentu studium
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna składa si ę: * uwarunkowa ń obejmuj ących cz ęść tekstow ą jako DZIAŁ II oraz cz ęść graficzn ą sporz ądzona na mapie sytuacyjno – wysoko ściowej w skali 1: 10 000 ,, Uwarunkowania rozwoju Gminy”
* kierunków zagospodarowania przestrzennego – polityki przestrzennej gminy obejmuj ących cz ęść tekstow ą jako DZIAŁ III oraz rysunek studium sporz ądzony na mapie sytuacyjno – wysoko ściowej w skali 1: 10 000 ,, Kierunki zagospodarowania przestrzennego”. Cz ęść tekstowa zawiera uzasadnienie przyj ętych rozwi ąza ń oraz syntez ę ustale ń studium.
Cz ęść tekstowa uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz uzasadnienie przyj ętych rozwi ązań i synteza ustale ń studium stanowi ą tekst studium. Uwarunkowania maj ą charakter informacyjny, natomiast kierunki zagospodarowania przestrzennego maj ą charakter regulacyjny. Rada Miejska, poprzez uchwalenie studium, wyra ża akceptacj ę dla okre ślonych w tym dokumencie celów i kierunków rozwoju przestrzennego gminy Byczyna.
Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
II. UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY
1.Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania terenu
1.1 Podstawowe informacje o gminie - poło żenie gminy, podział administracyjny i powi ązanie z innymi o środkami
Gmina Byczyna poło żona jest w północno-wschodniej cz ęś ci województwa opolskiego graniczy: = od północy z gmin ą Trzcinica, Ł ęką Opatowsk ą (woj. wielkopolskie), gmin ą Bolesławiec i Łubnice (woj. łódzkie), = od zachodu z gmin ą Wołczyn, = od południa z gmin ą Kluczbork, = od wschodu z gmin ą Gorzów Śląski.
Pod wzgl ędem administracyjnym gmina Byczyna nale ży do powiatu kluczborskiego. Od miasta wojewódzkiego Opola dzieli j ą odległo ść ok.62 km.
Obszar gminy zajmuje 183 km 2, co stanowi 21,5% powierzchni powiatu kluczborskiego i 2,14 % obszaru województwa opolskiego.
W skład gminy wchodzi miasto Byczyna i 23 wiejskie jednostki osadnicze : Kostów, Janówka, Miechowa, Ciecierzyn, Gołkowice, Pro ślice, Jakubowice, Polanowice, Kochłowice, Biskupice, Sarnów, Paruszowice, Dobiercice, Gosław, Roszkowice, Ja śkowice, Borek, Sierosławice, Nasale, Pszczonki, Pogorzałka, Wojsławice, Chudoba.
Siedzib ą władz samorz ądowych jest miasto Byczyna
Gmina Byczyna le ży na wa żnym szlaku komunikacyjnym, kolejowym i drogowym. Przez gmin ę przebiega : = dwutorowa zelektryfikowana magistrala kolejowa nr 272 z Katowic do Poznania = droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg - Bytom, o znaczeniu ponadregionalnym, ł ącz ąca Śląsk z Wielkopolsk ą i Pomorzem oraz = droga wojewódzka nr 487 relacji Byczyna - Olesno = 16 dróg powiatowych = 35 dróg gminnych
Najwa żniejsze cieki wodne w gminie to: - rzeka Prosna –stanowi jej północn ą granic ę, - rzeka Pratwa , lewostronny dopływ Prosny, druga co do wielko ści rzeka w gminie.
______1 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______1.2. Podstawowe dane statystyczne
Liczba ludno ści gminy na dzie ń 31 grudnia 2011 roku wg danych Urz ędu Gminy wynosiła: 9643 mieszka ńców zameldowanych na stałe, w tym: w m. Byczynie - 3905osób na obszarze wsi - 6043 osóby W ogólnej liczbie ludno ści było: - m ęż czyzn – 4748, co stanowi 49,2% ogółu ludno ści - kobiet – 4895, co stanowi 50,8% ogółu ludno ści co daje wska źnik 102 kobiety na 100 m ęż czyzn
Gęsto ść zaludnienia gminy wynosi średnio 54,3 osób/km².
Cechami wyró żniaj ącymi gmin ę s ą: = korzystne poło żenie historyczno – geograficzne, = dobra infrastruktura komunikacyjna, = dobre warunki dla rozwoju rolnictwa, = wysoka aktywno ść mieszka ńców gminy w działalno ści społecznej i gospodarczej.
1.3.Funkcje gminy
Podstawow ą funkcj ą gminy Byczyna jest rolnictwo , mieszkalnictwo i usługi, w tym turystyka i rekreacja. O charakterze rolniczym gminy zadecydowały korzystne uwarunkowania przyrodniczo – glebowe, wyst ępowania du żych obszarów czystej przestrzeni rolniczej o stosunkowo wysokich walorach pod wzgl ędem warunków glebowych , gruntowo – wodnych i klimatycznych, dobrze rozwini ęta rolnicza baza produkcyjna oraz wieloletnie tradycje. Lokalne przetwórstwo rolne oraz techniczna obsługa rolnictwa s ą w gminie słabo rozwini ęte. Funkcja rolnicza i mieszkaniowa wyst ępuje we wszystkich jednostkach osadniczych gminy.
Funkcja usługowa i mieszkaniowa to głównie miasto Byczyna. W mie ście Byczyna jako o środku gminnym o zasi ęgu obsługi lokalnej poło żonym w miar ę centralnie w stosunku do pozostałych wsi z dogodnym z nim poł ączeniem drogowym skupiaj ący wa żniejsze usługi publiczne: administracyjne i o światowe, a tak że wi ększo ść placówek usługowych o charakterze komercyjnym i podmiotów gospodarczych.
Wsie: Biskupice, Kostów, Polanowice, Roszkowice to o środki stopnia podstawowego wspomagaj ące o środek gminny w zakresie usług u żyteczno ści publicznych i podstawowych dla ludno ści.
Turystyka i rekreacja – stanowi obecnie jeszcze mały udział w gospodarce gminy ale sukcesywnie si ę rozwija. Turystyka jest zwi ązana głównie z zabytkowym charakterem miasta Byczyny. We wsiach Kochłowice i Biskupice rozwija si ę dodatkowo funkcja rekreacyjna zwi ązana z wykorzystaniem do celów rekreacyjno - wypoczynkowych przez mieszka ńców gminy poeksploatacyjnego zbiornika wodnego wraz z pobliskim Grodem Rycerskim w Biskupicach. Na terenach zwi ązanych z rzek ą Prosn ą i Pratw ą rozwija si ę gospodarka rybacka ( stawy hodowlane w Kostowie .
______2 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
2. Uwarunkowania wynikaj ące z uzbrojenia terenu Stan systemów komunikacji i infrastruktury technicznej
2.1. Systemy komunikacyjne 2.1.1. Komunikacja samochodowa
Gmina Byczyna posiada dogodne poł ączenia drogowe zarówno wewn ątrz gminy jak i na zewn ątrz. Przez obszar gminy przebiegaj ą: = z północy na południe droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg – Bytom o znaczeniu mi ędzyregionalnym = droga wojewódzka nr 487 relacji Byczyna – Olesno o znaczeniu regionalnym = drogi powiatowe 16 ci ągów = drogi gminne – 9 ci ągów na obszarach wiejskich i 26 ci ągów dróg - ulic w m.Byczyna
Wymienione drogi zapewniaj ą dogodne powi ązania komunikacyjne gminy, a przez to łatwy dost ęp do s ąsiednich rynków pracy oraz rynków zbytu. Dla gminy istotne znaczenie dla rozwoju gospodarczego oraz standardów obsługi ludności ma istniej ący system dróg powiatowych, ł ącz ący gmin ę z systemem dróg krajowych i wojewódzkich. Sie ć dróg powiatowych jest na terenie gminy dostatecznie g ęsta, nie potrzebuje rozbudowy o nowe odcinki i daje mo żliwo ść rozwoju prawidłowych powi ąza ń wewn ątrz gminy, jak i z terenami sąsiednimi. Jednak pod wzgl ędem technicznym drogi te nie s ą zadawalaj ące, nie spełniaj ą parametrów technicznych stawianym drogom klasy zbiorczej i lokalnej w zale żno ści od pełnionej funkcji w obsłudze ruchu drogowego. Drogi te posiadaj ą zaw ęż one pasy drogowe, zbyt małe promienie łuków, ciasne i niekiedy niebezpieczne przej ścia o ograniczonej widoczno ści przez tereny zabudowane, w przewa żaj ącej cz ęś ci dróg brak jest systemu odwodnienia. Najwa żniejsz ą rol ę dla rozwoju gospodarczego gminy oraz poprawy standardów obsługi ludno ści maj ą drogi powiatowe zapewniaj ące powi ązania z układem wy ższego rz ędu: - nr 13 36 O Wołczyn – Biskupice jako powi ązanie z drog ą krajow ą nr 11 i dalej z Opolem , Poznaniem - nr 1308 O Paruszowice – droga krajowa nr 11 Drogi te jednak nie zapewniaj ą dogodnego transportu masy towarowej jak i przewozów osobowych z uwagi na zbyt małe parametry pasów drogowych oraz promienie łuków.
Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Byczyna: nr 13 01 O Byczyna – Bruny – Dr.P 1337 O nr 13 02 O Byczyna - Kostów nr 13 03 O Ciecierzyn – Gołkowice – Dr.P 1311 O nr 13 04 O Kostów – granica województwa wielkopolskiego ( Ku źnica Trzci ńska ) nr 13 05 O Dr.P 1302 O - Miechowa - Janówka nr 13 06 O Byczyna – granica województwa łódzkiego ( Łubnice) nr 13 07 O Dr.P 1306 O - Borek – Sierosławice – Dr.W 487 nr 13 08 O Paruszowice – Dr. GK11 nr 13 09 O Byczyna - Gola nr 13 10 O Ligota Górna - Wojsławice nr 13 11 O Dr.GK11 – Kujakowice - Byczyna – granica woj. łódzkiego ( Gola) nr 13 21 O Kluczbork – Jakubowice
______3 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______nr 13 35 O Dr.P 1306 O – Roszkowice nr 13 36 O Wołczyn – Biskupice nr 13 38 O Komorzno – Pro ślice nr 13 45 O Biskupice – Polanowice – Dr.P 1302 O
Dobrze równie ż rozwini ęta jest sie ć dróg gminnych publicznych i wewn ętrznych ( gospodarczych), słu żą cych głównie obsłudze terenów zabudowanych i terenów rolnych. Na terenach otwartych ich g ęsto ść oraz parametry techniczne zapewniaj ą ruch sprz ętu rolniczego oraz dojazdy do pól w stopniu zadawalaj ącym. Jednocze śnie drogi te nie zapewniaj ą prawidłowej obsługi terenów zabudowanych, głównie ze wzgl ędu na niewystarczaj ące parametry techniczne oraz skomplikowany i słabo lub nieczytelny układ komunikacyjny.
Wykaz dróg gminnych : = 9 ci ągów na terenach wiejskich: nr 100502 O Paruszowice - Gosław nr 100503 O Jakubowice - Kochłowice nr 100504 O Miechowa - Polanowice nr 100505 O Nasale - Wojsławice nr 100506 O przysiółek Kolonia Długa - Biskupice nr 100507 O Ja śkowice - Byczyna nr 100508 O Dobiercice - Chudoba nr 100509 O Dobiercice - Pszczonki nr 100510 O Wojsławice - Sierosławice = 26 ci ągów dróg – ulic miejskich w m. Byczyna
Przewozy osobowe na terenie gminy realizowane s ą przez PKS. Standardy obsługi ludno ści w powi ązaniach z s ąsiednimi miastami Kluczborkiem , Wołczynem, K ępnem mo żna uzna ć za zadawalaj ące w porach rannych, natomiast obni żaj ą si ę w godzinach popołudniowych, wieczornych oraz w dni wolne od pracy i w dni świ ąteczne. Poziom zaspokojenia ma wpływ na postawy migracyjne ludno ści, zwłaszcza która nie jest w stanie naby ć samochód prywatny. Dla rozwoju gospodarczego gminy istotna jest: = realizacja na trasie DK nr 11 obwodnicy m. Byczyny i wsi Biskupice, Gołkowice, Kostów ; = modernizacja dróg dla polepszenia warunków przejazdu i funkcjonowania gminy : * drogi wojewódzkiej nr 487 Byczyna – Olesno oraz * dróg powiatowych poprzez zmian ę ich parametrów i zapewnienie wygodnych przej ść przez tereny zainwestowane, * modernizacja układu dróg gminnych , a tak że dróg – ulic w m. Byczyna.
2.1.2. Komunikacja kolejowa Przez obszar gminy przebiega pierwszorz ędna dwutorowa zelektryfikowana linia kolejowa nr 272 relacji Kluczbork – Kostów .
2.2 Systemy in żynieryjne infrastruktura techniczna Istniej ący stan wyposa żenia gminy Byczyna w infrastruktur ę techniczn ą i znacz ące opó źnienia rozwojowe systemów in żynieryjnych spowodowały : - silne zanieczyszczenia fizyko – chemiczne i bakteriologiczne wody w uj ęciach przydomowych, a tak że wód powierzchniowych i warstw wodono śnych wód wgł ębnych poprzez przesi ąkanie zanieczyszcze ń powierzchniowych, co wynika z niewielkiego stopnia skanalizowania gminy,
______4 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego spowodowane brakiem centralnych systemów ogrzewania oraz funkcjonowanie tradycyjnych systemów grzewczych opartych o paliwo stałe, mało wydajnych i niesprawnych. Do chwili obecnej na terenie gminy rozwi ązano jedynie system odbioru i składowania odpadów, a tak że system zaopatrzenia ludno ści w wod ę pitn ą z wodoci ągów a jedynie cz ęś ciowo system odprowadzania ścieków i system grzewczy w mie ście Byczynie .
2.2.1. System zaopatrzenie w wod ę Gmina posiada zorganizowany system zaopatrzenia w wod ę. Wszystkie jednostki osadnicze są wyposa żone w sie ć wodoci ągow ą opart ą o uj ęcia wody w Byczynie, Dobiercicach , Kostowie, Wojsławice – Kastel i Polanowicach bez powi ąza ń zewn ętrznych.
2.2.2.System odprowadzanie i oczyszczania ścieków Aktualnie gospodarka ściekowa na terenie gminy istnieje fragmentarycznie. Jedyny publiczny układ kanalizacyjny zako ńczony oczyszczalni ą ścieków posiada miasto Byczyna. Długo ść sieci kanalizacyjnej w mie ście wynosi ok. 10km, ilo ść przył ączy ok.500. Oprócz układu miejskiego na terenie gminy funkcjonuj ą 3 układy kanalizacji zakładowych zako ńczonych oczyszczalniami ścieków. - Polanowice – Zespół Szkół Rolniczych – kanalizacja zakładowa sanitarna zako ńczona oczyszczalni ą ścieków typu ,, Miniblok” o przepustowo ści 100m³/h; - Biskupice – kanalizacja zakładowa sanitarna z oczyszczalni ą ścieków typu ,,Bioblok” o przepustowo ści 100m³/h; - Roszkowice – Mleczarnia – kanalizacja zakładowa technologiczna zako ńczona oczyszczalni ą ścieków typu rów cyrkulacyjny o przepustowo ści 150m³/h. Na terenach nie skanalizowanych nieczysto ści płynne gromadzone s ą w zbiornikach nale żą cych do u żytkowników nieruchomo ści, a nast ępnie wywo żone na najbli ższy punkt zlewny przy oczyszczalni ścieków w Byczynie lub poza kontrol ą zanieczyszczaj ą wody powierzchniowe i gleb ę na terenie gminy.
2.2.3. System zasilania w energi ę elektryczn ą Na terenie gminy zlokalizowana jest jednotorowa napowietrzna linia wysokiego napi ęcia 110KV relacji: - Kluczbork – GPZ Kostów , typ: AFL -6 120mm² o długo ści ok.13,5km - GPZ Kostów – K ępno ( w eksploatacji ZE Cz ęstochowa) Sie ć elektroenergetyczna zaopatruj ąca w energi ę mieszka ńców gminy zasilana jest w energi ę elektryczn ą z krajowego systemu elektroenergetycznego za po średnictwem GPZ-tu 110/15KV ,, Kostów” w Kostowie oraz cz ęś ciowo dwoma liniami 15KV z poło żonego w gminie Kluczbork GPZ –tu Kluczbork. GPZ Kostów wyposa żony jest w dwa transformatory 10MVA, oraz posiada rozdzielni ę: 110KV i 15 kV. Dostaw ę energii elektrycznej do poszczególnych odbiorców odbywa si ę liniami średniego napi ęcia 15kV wykonanymi jako kablowe i napowietrzne. Ocena - obecne obci ąż enie istniej ącymi liniami 15kV wskazuje, że istnieje mo żliwo ść przesłania wi ększej ilo ści energii elektrycznej i pozwoli w najbli ższej przyszło ści na pokrycie ewentualnego wzrostu zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą.
2.2.4. System zaopatrzenie w gaz Przez teren gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia o przekroju Ø 100 CN6,3MPa relacji Komorzno – Tworóg od południowo – wschodniej cz ęś ci gminy do miasta Byczyna , będący odgał ęzieniem od gazoci ągu wysokiego ci śnienia relacji Odolanów – Szopienice DN100 CN-6,3MPa. Z sieci wysokiego ci śnienia gaz ziemny wysokometanowy jest
______5 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______rozprowadzany na terenie miasta poprzez stacj ę redukcyjno – pomiarow ą pierwszego stopnia ,, Byczyna”. Gaz w mie ście Byczyna dystrybuowany jest sieci ą gazow ą średniego ci śnienia o długo ści ponad 6km. Ocena - rezerwy sieci gazowej, jak i stacji redukcyjno – pomiarowej pozwol ą na swobodne podł ączenie nowych odbiorców.
2.2.5. Zaopatrzenie w ciepło W mie ście i gminie Byczyna nie ma zorganizowanego systemu ciepłowniczego. Zapotrzebowanie na ciepło pokrywane jest z kotłowni lokalnych. Jedynie zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna w mie ście Byczynie wyposa żona jest w ciepło z kotłowni miejskiej zasilanej gazem ziemnym. Potrzeby pozostałych mieszka ńców gminy zabezpieczane s ą ze źródeł indywidualnych opartych o paliwa stałe : w ęgiel, koks i miał. Gazyfikacja miasta Byczyna, która rozpocz ęła si ę na przełomie lat 1998 i 1999 pozwoliła na wprowadzenie paliwa gazowego, co skutkuje obni żeniem emisji zanieczyszcze ń, tj. pyłu, dwutlenku w ęgla, tlenku azotu, dwutlenku siarki wprowadzanych do powietrza. Jedynie w mie ście po wprowadzeniu gazyfikacji przewodowej nast ępuje cz ęś ciowe zast ąpienie paliw stałych gazem dla celów grzewczych. Na terenie miasta działa jedna kotłownia o mocy zainstalowanej powy żej 1MW , gazowa ECO S.A. zlokalizowana przy ul. Zamoyskiego . Zasila ona poprzez sie ć ciepln ą niskoparametrow ą głównie budynki komunalne oraz budynki mieszkalne Byczy ńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i Spółdzielni mieszkaniowych ,, Rolnik „ i,, Przyszło ść ”. Na terenie miasta i gminy zlokalizowanych jest obecnie 52 kotłownie o mocy poni żej 1MW, w tym 25 na terenie miasta nie nale żą cych do Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. Zasilaj ą one w ciepło główne obiekty u żyteczno ści publicznej, obiekty usługowe a tak że mieszkaniowe. Na terenie miasta i gminy Byczyna zainstalowanych zostało te ż kilka kotłowni olejowych.
2.2.6. Telekomunikacja Gmina jest wyposa żona w sie ć telekomunikacji przewodowej, która umo żliwia realizowanie poł ącze ń zewn ętrznych gminy w ruchu automatycznym opartym o cyfrowe centrale, znacznie poprawiaj ące awaryjno ść i jako ść usług telekomunikacyjnych w Byczynie, Kostowie i Nasalach. Istnieje równie ż mo żliwo ść dost ępu do szerokopasmowej usługi internetowej. Realizowana sie ć światłowodowa pozwali na wł ączenie gminy do sieci internetowej. Rozwój tej formy uzale żniony jest jednak od czynników ekonomicznych, zamo żno ści mieszka ńców oraz poziomu wykształcenia i tym samym zainteresowania mieszka ńców gminy. Obszar gminy jest pokryty sieci ą telefonii komórkowej poprzez stacje bazowe zlokalizowane na obszarze gminy.
2.2.7. Odnawialne źródła energii a) energia wiatrowa Obecnie na terenie gminy brak jest źródeł i nie funkcjonuj ą urz ądzenia wykorzystuj ące w procesie przetwarzania energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermaln ą, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak że biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szcz ątek ro ślinnych i zwierz ęcych. W trakcie realizacji jest budowa bioelektrowni rolniczych o mocy 0,95MWe, w Gospodarstwie Rolnym JAK – POL oraz przez Grup ę Producentów zbó ż ,, AREAŁ ” o mocy 500kWE w Pro ślicach . W warunkach gminy Byczyna mo że by ć brana pod uwag ę produkcja energii z wykorzystaniem energii wiatru, promieniowania słonecznego, biomasy i biogazu. W wymienionych źródeł energii tylko rozwój energii wiatrowej wymaga terenów o
______6 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______szczególnych warunkach z powodu trzech czynników : ludzkich - społeczno ść jest na ogół nieprzychylna lokalizacji farm wiatrowych ; historycznych układów wyst ępuj ących na obszarze gminy, których ewentualna lokalizacja turbin mogłaby pomniejszy ć ich wizerunek w krajobrazie oraz wyst ępowania dostatecznej siły wiatru. Podstawowymi elementami środowiskowymi, które powinny by ć brane pod uwag ę przy wyborze terenów pod farmy wiatrowe, maj ące wpływ na produktywno ść elektrowni, s ą wiatr i rodzaj terenu. Wiatr jako siła nap ędowa elektrowni wiatrowej ma bezpo średni i najwa żniejszy wpływ na jej wydajno ść . Dla oceny terenu pod wzgl ędem wietrzno ści konieczne jest przeprowadzenie pomiarów za pomoc ą specjalnie do tego przystosowanego masztu, które pozwalaj ą wst ępnie oceni ć, czy teren nadaje si ę pod tego rodzaju inwestycje. Inwestorzy elektrowni wiatrowych w poszukiwaniu terenów korzystnych dla lokalizacji farm wiatrowych prowadz ą wst ępnie takie badania. Dla celów badawczych został zlokalizowany maszt do pomiaru wiatru w Jakubowicach i wst ępna ocena wietrzno ści jest pozytywna dla cz ęś ci obszaru gminy. Teren przeznaczony pod farm ę wiatrow ą powinien by ć przede wszystkim nie zalesiony i wolny od zabudowań w szczególno ści mieszkalnych. Gmin ę Byczyna cechuje bardzo mał ą lesisto ść i pod tym wzgl ędem uwarunkowania gminy dla rozwoju farm wiatrowych s ą korzystne. Ze wzgl ędu na obowi ązuj ące przepisy dotycz ące dopuszczalnego nat ęż enia hałasu, farmy wiatrowe powinny znajdowa ć si ę w odległo ści od zabudowy mieszkaniowej zapewniaj ącej zachowanie wymaganych standardów akustycznych. Dla lokalizacji farm wiatrowych wa żne s ą równie ż warunki gruntowe, Nie nadaj ą si ę pod lokalizacj ę farm wiatrowych tereny o gruntach słabono śnych, które wyst ępuj ą na obszarze gminy. Na obszarze gminy Byczyna przesłankami wskazuj ącymi na mo żliwo ść lokalizacji farm s ą: ukształtowanie terenu, du ża powierzchnia gruntów rolnych bez zabudowy, niewielka ilo ść lasów, a tak że korzystne na ogół warunki gruntowo – wodne. Jedyn ą przesłank ą ograniczaj ącą ilo ść i miejsca lokalizacji farm wiatrowych s ą walory krajobrazowe i kulturowe, które na obszarze gminy zajmuj ą szczególne miejsce. Gmina posiada cenne warto ści zabytkowe. Zarówno miasto Byczyna jak i wsie posiadaj ą obiekty zabytkowe wpisane do rejestru wojewódzkiego. Uwarunkowania ekofizjograficzne równie ż wskazuj ą na wysokie walory krajobrazowe obszaru gminy. Wnioski - z lokalizacja farm wiatrowych winny by ć wył ączone: - obszar gminy na osi widokowej północ – południe na miasto Byczyn ę - jest to pas poło żony po obu stronach drogi krajowej nr 11; w szczególno ści ochrony wymaga panorama miasta od strony południowej gdzie z drogi krajowej nr 11 rozci ąga si ę widok na miasto , wie że ko ścioła i wie żę ratuszow ą. - obszary dolin rzeki Prosny i Pratwy, - rezerwat przyrody, - u żytki ekologiczne, - obszary w s ąsiedztwie drzew uznanych za pomniki przyrody, - stwierdzone lub zauwa żone siedliska ptaków w tym nietoperzy, - stwierdzone stanowiska wyst ępowania chronionych i rzadkich ro ślin . b) energia słoneczna Energia promieniowania słonecznego jest podstawow ą energi ą na Ziemi. Gmina ma predyspozycje do lokalizacji solarów słonecznych pozyskuj ących energie słoneczn ą powstał ą wewn ątrz Sło ńca i emitowanej w postaci promieniowania na powierzchni ę ziemi. Solary słoneczne - kolektory w postaci baterii słonecznych stanowi ących zestaw ogniw fotowoltaicznych
______7 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______połaczonych szeregowo, aby uzyska ć odpowiednie napi ęcie i równolegle aby uzyska ć niezb ędn ą moc – stanowi ą element instalacji po średnicz ącej w zamianie energii słonecznej na ciepln ą. W przeciwie ństwie do farm wiatrowych pozyskiwanie energii słonecznej nie wpływa na środowisko w tym w szczególno ści na krajobraz. Ich lokalizacja wi ąż e si ę głównie z zaj ęciem sporej powierzchni u żytków rolnych i odpowiednimi warunkami helioenergetycznymi ( o małym zachmurzeniu) i budowie niezb ędnej infrastruktury technicznej dla odprowadzenia pozyskiwanej energii cieplnej. Przy wyborze lokalizacji solarów słonecznych nale ży kierowa ć si ę warto ściami helioenergetycznymi ( insolacji ) jak: - długo ści ą średniorocznych sum promieniowania słonecznego w ci ągu roku, - rocznymi warto ściami nasłonecznienia ( insolacji) - ilo ści energii słonecznej padaj ącej na jednostk ę powierzchni poziomej . Gmina Byczyna posiada korzystne warunki helioenergetyczne dla pozyskiwania energii słonecznej zarówno pod wzgl ędem ilo ści godzin trwania promieniowania słonecznego w ciagu roku jak i ilo ści energii słonecznej padaj ącej na jej powierzchni ę. Wg danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej obszar gminy Byczyna mie ści si ę w przedziale 1650-1700 godzin trwania promieniowania słonecznego w ciagu roku oraz wielko ści ą 1048kWh/m² energii słonecznej padaj ącej na jej powierzchni ę. Solary słoneczne oprócz znacznego miejsca i odpowiednich warunków helioenergetycznych nie powoduj ą żadnych zanieczyszcze ń, cechuj ą si ę wszechstronno ści ą zastosowania i długotrwałym użytkowaniem instalacji. Ocenia si ę, że 60% zapotrzebowania energii cieplnej budynku mieszkalnego jednorodzinnego może by ć pokryty z kolektora słonecznego. Wada – wysoki koszt instalacji. Wnioski – gmina posiada korzystne warunki dla lokalizacji solarów słonecznych. c) biogazownie ( biomasa, biogaz) Charakter rolniczy gminy stwarza warunki dla pozyskiwania surowca dla produkcji biomasy i biogazu. Biomasa jest produkowana z odpadów z gospodarstw domowych , z substancji pochodzenia ro ślinnego i zwierz ęcego, z produkcji rolnej le śnej, odpadów przemysłowych i kanalizacyjnych. W przypadku gminy Byczyna najwi ększe mo żliwo ści produkcji biomasy ma produkcja rolna i uprawy rzepaku, słonecznika, lnu, a tak że kukurydzy zwyczajnej, zbó ż, ziemniaków, buraków. Paliwo uzyskiwane jest nieuci ąż liwe dla środowiska – ilo ść dwutlenku w ęgla emitowanego do atmosfery podczas jego spalania równowa żona jest ilo ści ą CO2 pochłanianego przez ro śliny, które odtwarzaj ą biomas ę w procesie fotosyntezy. Wykorzystanie biomasy pozwala na zagospodarowanie nieu żytków i spo żytkowa ć odpady. Przy oczyszczalniach ścieków i na składowiskach odpadów gdzie rozkładaj ą si ę odpady organiczne wyst ępuje biogaz b ędący mieszanin ą głównie metanu i dwutlenku w ęgla ( gaz błotny – powstały podczas beztlenowej fermentacji substancji organicznych). Wnioski – gmina posiada korzystne warunki dla lokalizacji biogazowi. Najkorzystniejszymi terenami do budowy biogazowi na terenie gminy s ą tereny byłych pegeerów i bazy rolniczych spółdzielni produkcyjnych, składowiska odpadów komunalnych i oczyszczalni ścieków. d) energia wodna Z uwagi na stosunkowo słabo rozwini ętą sie ć rzeczn ą i mał ą ilo ść zbiorników wodnych pozyskiwanie energii wodnej na obszarze gminy ma małe szanse rozwoju ale nie mo żna tego wykluczy ć. Du że znaczenie maj ą tutaj warunki atmosferyczne i coraz wi ększe osuszanie si ę klimatu.
______8 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Rzeki Pratwa i Prosna na których planowana jest budowa zbiorników małej retencji ,, Brzózk i”, ,, Posada – Gola „ i ,, Piaski – Gola „ ) mog ą by ć brane pod uwag ę dla budowy równie ż małych elektrowni wodnych. Elektrownie wodne maj ą zalety poprzez mo żliwo ść wykorzystania zbiorników wodnych dla celów rybołówstwa, rekreacji a tak że ochrony przeciwpo żarowej przeciwpowodziowej. Wada to głównie niekorzystny wpływ na populacj ę ryb, niszcz ące oddziaływanie na nadbrze ża zbiornika i uzale żnienie od dostaw wody ( zmniejszanie si ę ilo ści opadów). Przewidywane efekty zastosowania odnawialnych źródeł energii: - poprawa bezpiecze ństwa energetycznego kraju, - oparcie znacz ącej cz ęś ci dostaw gazu, energii elektrycznej i energii cieplnej oraz biogazu rolniczego jako paliwa transportowego na wielu lokalnych wytwórniach biogazu, co stworzy mo żliwo ść dostawy biogazu rolniczego o jako ści gazu ziemnego dla wielu mieszka ńców wsi, - zwi ększenie zatrudnienia w śród społeczno ści lokalnej oraz jednostek gospodarczych bran ży rolniczej i zwi ązanej z energetyk ą odnawialn ą, - poprawa infrastruktury energetycznej i wzrost konkurencyjno ści rolnictwa, - wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej z surowców nie konkuruj ących z rynkiem żywno ści, okre ślanych jako produkty uboczne rolnictwa, - pozyskanie znacznych ilo ści wysokiej jako ści przyjaznych dla środowiska nawozów organicznych w formie pozostało ści pofermentacyjnych substratu pochodzenia rolniczego oraz w formie granulatu, Wnioski - w warunkach gminy Byczyna mo że by ć brana pod uwag ę produkcja energii z wykorzystaniem energii wiatru, promieniowania słonecznego, biomasy i biogazu w mniejszym stopniu energia wodna. W wymienionych źródeł energii tylko rozwój energii wiatrowej wymaga terenów o szczególnych warunkach.
2.2.8. System składowania odpadów Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych na obszarze miasta i gminy Byczyna są gospodarstwa domowe oraz obiekty u żyteczno ści publicznej. Wg prawa unijnego, składowanie odpadów, nawet przechowywanie ich w całkowitej izolacji od środowiska, nale ży traktowa ć jako zło konieczne, które stosowane by ć powinno po wyczerpaniu si ę wszystkich innych mo żliwo ści ich gospodarczego wykorzystania. Dotychczas odpady komunalne z obszaru miasta i gminy Byczyna składowane było na składowisku komunalnym w Gołkowicach. Składowisko komunalne w Gołkowicach w 2011 roku zostało zamkni ęte i jest w trakcie rekultywacji i zagospodarowania jako sortownia odpadów. Gmina Byczyna została zaliczona do Północnego Regionu Gospodarki Odpadami Komunalnymi z o środkiem centralnym Kluczbork. Aktualnie wszystkie zbierane z terenu miasta i gminy Byczyna odpady komunalne s ą składowane na składowisku komunalnym w Gotartowie k/Kluczborka. Spotyka si ę równie ż porzucone odpady na obrze żach dróg i lasów. Likwidacja dzikich składowisk śmieci nast ępuje na bie żą co . Po wprowadzeniu na terenie gminy tzw. selektywnej zbiórki odpadów polegaj ącej na zbiórce odpadów, a tak że utworzono punkty zbiórki odpadów wtórnych, na który składaj ą si ę pojemniki typu dzwon i typu siatkowego problem dzikich wysypisk znacznie si ę zmniejszył. Składowanie odpadów innych ni ż komunalne, którymi w wi ększo ści wytwórcami si ę podmioty gospodarcze odbywa si ę w oparciu o wydane decyzje administracyjne.
______9 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
3. Uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj ące ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony
Ład przestrzenny to:
zwarto ść przestrzenna gminy, segregacja i współzale żno ść rozmieszczenia funkcji przestrzennych, bezkolizyjna sie ć komunikacyjna z segregacj ą ruchu lokalnego i tranzytowego, ochrona warto ści kulturowych, ochrona warto ści kulturowych w korelacji z ochron ą środowiska przyrodniczego.
Zgodnie z art.2 pkt.1 ustawy z dnia 23 marca 2003r.o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przez ,, ład przestrzenny ” – nale ży rozumie ć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijn ą cało ść oraz uwzgl ędnia w uporz ądkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno – gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno – estetyczne. Gmina Byczyna w dotychczasowym rozwoju nie posiada znamion wskazuj ących na naruszenie ładu przestrzennego . Struktura funkcjonalno – przestrzenna kształtowała si ę zgodnie z jej uwarunkowaniami historycznymi i historycznymi. Z punktu widzenia funkcjonalnego zagospodarowanie przestrzenne gminy jest ogólnie prawidłowe, o czym przesadza stosunkowo równomierne rozmieszczenie jednostek osadniczych i ich dogodne poł ączenia z o środkiem gminnym. Rozwój zabudowy nast ępował głównie wzdłu ż szlaków komunikacyjnych, wokół ko ściołów , pałaców i dworów.
3.1. Struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy Układ osadniczy gminy tworzy: - jedno miasto zaliczane do grupy miast małych - 23 jednostki osadnicze wiejskie. Charakter sieci osadniczej jest czytelny – zarówno miasto jak i poszczególne wsie s ą wyra źnie wyodr ębnione w strukturze przestrzennej gminy.
Głównym o środkiem układu osadniczego jest miasto Byczyna położone centralne na obszarze gminy. Miasto pełni funkcj ę o środka o znaczeniu lokalnym, obsługuj ącego ludno ść gminy w zakresie: - administracji samorz ądowej - szkolnictwa podstawowego i ponadpodstawowego - opieki społecznej, - kultury , - sportu i rekreacji. Miasto Byczyna posiada historycznie wykształcony układ urbanistyczny o wysokich walorach , który został zachowany z niewielkimi zniekształceniami.
Wielko ść jednostek wiejskich wg liczby mieszka ńców wykazuje niewielkie zró żnicowanie. Liczba ludno ści wsi kształtuje si ę w przedziałach dla wsi małych do 200mieszka ńców i średnich od 200 do 700 mieszka ńców . Najmniejsze ludno ściowo wsie to Gosław ( 39) i Pogorzałka – ( 61) ; najwi ększe Roszkowice ( 578) i Biskupice ( 657). Jednostki wiejskie s ą równomiernie rozmieszczone na obszarze gminy . ______10 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Powi ązania wewn ętrzne miejscowo ści s ą średnio zadawalaj ące – wszystkie wsie maj ą poł ączenia drogowe z głównym o środkiem układu miastem Buczyn ą, jednak nie wszystkie bezpo średnie .Wa żniejsze obiekty infrastruktury społecznej i u żyteczno ści publicznej poło żone s ą w mie ście Byczynie, ale tak że we wsiach wspomagaj ących jak: Biskupice, Kostów, Polanowice, Paruszowice.
3.2. Układ i stan zabudowy wsi Skala zabudowy w gminie jest zgodna ze skal ą jej wielko ści i charakterem gminy. Gmina Byczyna nale ży do gmin o średnim tempie rozwoju. Korzystne walory środowiskowe dla rolnictwa powodowały, że rolnictwo było i jest jej wiod ącą funkcj ą. Z rolnictwem zwi ązana była zabudowa mieszkaniowa , która ukształtowała obecny obraz funkcjonalno – przestrzenny gminy . Dawne dwory posiadały zabudow ę zwi ązan ą z prowadzonym gospodarstwem rolnym. Wokół dworu lokalizowała si ę zabudowa zagrodowa chłopów. Zespoły tej zabudowy pozostały prawie w niezmienionej formie. Zmianie uległ natomiast jej stan techniczny. Zabudowa zagrodowa to budynki murowane z cegły na zaprawie cementowo – wapiennej, mieszkalne lub mieszkalno – inwentarskie usytuowane w wi ększo ści szczytem do drogi. Jest to zabudowa niska , wysoko ść zabudowy – 1 i ½ kondygnacji, dachy dwuspadowe symetryczne, kryte dachówk ą. Zabudowa jednorodzinna – wybudowana głównie w ci ągu ostatnich 25 lat, nie nawi ązuje do form regionalnych, reprezentuje ró żne style i formy architektoniczne. Jest to zabudowa równie ż niska jednokondygnacyjna, w nielicznych przypadkach dwukondygnacyjna , z dachami płaskimi lub dwuspadowymi wykorzystywanymi na cele gospodarcze. Dachy tej zabudowy to dwuspadowe symetryczne sytuowane kalenic ą budynku mieszkalnego prostopadle lub równolegle do drogi przy której była realizowana. W ostatnim okresie pojawiaj ą si ę dachy wielospadowe. Nast ępuje przemieszanie formy dachów w istniej ącej zabudowie, co wpływa negatywnie na ład przestrzenny.
Zabudowa dworów i zagrodowa chłopów przetrwała praktycznie do okresu powojennego w niezmienionej formie. W okresie lat 60 , 70 i na pocz ątku lat 80 - tych rozwoju rolnictwa spółdzielni produkcyjnych pa ństwowych gospodarstw rolnych nast ępował rozwój zabudowy, która nie przystawała do dotychczasowego charakteru zabudowy wiejskiej i mo żna j ą oceni ć jako naruszaj ącą ład przestrzenny istniej ącej zabudowy. Zabudowa wsi to w przewadze zabudowa zagrodowa pochodz ąca z przełomu XIX i XX wieku na któr ą w przewa żaj ącej cz ęś ci składaj ą się zagrody wchodz ące w skład małych i średnich gospodarstw rolnych. Zabudowa zagrodowa sukcesywnie ulega przekształceniu na zabudow ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą. Obecnie, w wi ększo ści wsi układ zabudowy jest mniej lub bardziej regularny, zlokalizowany wzdłu ż jednej b ądź kilku ulic. Generalnie z uwagi na mał ą wielko ść brak jest wykształconych centrów usługowych wsi integruj ących życie w poszczególnych wsiach. Wi ększo ść usług na wsiach wyst ępuje w formie rozproszonej. Zabudowa wsi charakteryzuje si ę te ż przemieszaniem ró żnych funkcji zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz ró żnego rodzaju działalno ści gospodarczej o charakterze usługowym i wytwórczym. Przemieszanie funkcji wynika z uwarunkowa ń ekonomicznych i post ępuj ącej restrukturyzacji wsi: rolnicy posiadaj ący małe gospodarstwa coraz cz ęś ciej ł ącz ą działalno ść rolnicz ą z inn ą działalno ści ą gospodarcz ą – gospodarstwa tzw. dwuzawodowe. Maleje te ż na wsiach ilo ść osób zajmuj ących si ę wył ącznie rolnictwem. Rozwój działalno ści poza rolniczej na terenach wiejskich jest jednym z podstawowych kierunków programu odnowy wsi. Wprowadzanie funkcji nierolniczych na obszary wiejskie
______11 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______powinno odbywa ć si ę w zgodno ści z środowiskiem przyrodniczym. W miar ę mo żliwo ści funkcje sprzeczne ze sob ą nale ży wydziela ć, nie dopuszcza ć działalno ści uci ąż liwej na obszarach o zdecydowanej funkcji mieszkaniowej. O ładzie przestrzennym terenów zabudowanych świadczy równie ż ich sposób zabudowy w ci ągach dróg i zagospodarowanie pasów drogowych. Wi ększo ść zabudowy posiada ró żną linie zabudowy od dróg, co w wielu przypadkach narusza harmonie układu przestrzennego. Istniej ące drogi wiejskie zwłaszcza publiczne na obszarach zwartej zabudowy nie posiadaj ą chodników a bardzo cz ęsto równie ż zły stan nawierzchni jezdni, co jest niekorzystne z wielu wzgl ędów estetycznych, u żytkowych i bezpiecze ństwa. W wielu przypadkach drogi na terenach zwartej wiejskiej zabudowy maj ą przekroje drogowe zamiast ulicznych wymaganych na terenach zwartej zabudowy.
Oprócz zabudowy realizowanej przez spółdzielnie produkcyjne i pa ństwowe gospodarstwa rolne w okresie powojennym zacz ęła rozwija ć si ę zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna . W przypadku gminy Byczyna ta forma zabudowy przybrała mał ą skal ę rozwoju na obszarze wsi oraz średni ą na obszarze miasta. W mie ście rozwin ęły si ę małe zespoły - osiedla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, a tak że nast ępuje sukcesywne wypełnianie luk w istniej ącej starej zabudowie. W przypadku wiejskich jednostkach osadniczych ten rodzaj zabudowy powstawał głównie w lukach istniej ącej zabudowy zagrodowej i nast ąpiło jej przemieszanie. Zabudowa nowa nawi ązuje jedynie do skali zabudowy istniej ącej – s ą to budynki jedno lub dwukondygnacyjne. Natomiast pod wzgl ędem formy architektonicznej cz ęsto nie nawi ązuje do charakteru zabudowy wiejskiej. Ze wzgl ędu na oszcz ędno ści materiałowe w latach 70 zabudowa ta realizowana była w wi ększo ści z dachami płaskimi . Obecnie istniej ą tendencje rozbudowy i przebudowy tej zabudowy poprzez zmian ę konstrukcji dachów jako spadzistych, a poddasze jest bardzo cz ęsto adaptowane na dodatkowe cele u żytkowe mieszkaniowe.
Z punktu widzenia środowiskowego ład przestrzenny w gminie ocenia si ę ogólnie pozytywnie. Zwarte tereny zabudowy wsi poło żone s ą generalnie zgodnie z warunkami fizjograficznymi. Generalnie nie nast ąpiło rozproszenie zabudowy, co nie jest bez znaczenia dla budowy systemów in żynieryjnych. Poprawy wymaga architektura budynków noworealizowanych. Sam opór urbanisty jest niewystarczaj ący. Wymagane jest wsparcie przepisami prawa. W kształtowaniu struktury przestrzennej zastrze żenia budz ą: - lokalizowanie zabudowy nie nawi ązuj ącej skal ą i wystrojem do zabudowy istniej ącej, - przecinanie dolin rzecznych drogami, - przekształcanie ł ąk w dolinach rzek na grunty orne, - niewielka powierzchnia lasów, które wpływaj ą korzystnie na ogólny stan środowiska, przede wszystkim na klimat lokalny, stosunki wodne, wra żliwo ść powierzchni ziemi na erozj ę i wra żliwo ści powietrza oraz wód na zanieczyszczenia. Brak chodników a tak że bardzo cz ęsto równie ż zły stan nawierzchni jezdni na terenach zabudowanych , wpływa niekorzystne na wzgl ędy estetyczne, u żytkowe i bezpiecze ństwa.
Dla zachowania ładu przestrzennego i nie wprowadzania form zabudowy naruszaj ącej jej dotychczasowy charakter w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nale ży okre śli ć bezwzgl ędnie nakazy w utrzymaniu dotychczasowego charakteru zabudowy istniej ącej , okre śleniu wymogów odno śnie jej przebudowy i rozbudowy zwłaszcza w bezpo średnim s ąsiedztwie lub otoczeniu obiektów zabytkowych. Dla zabudowy, która narusza ład przestrzenny nale ży w przypadku jej rozbudowy, przebudowy i dokonywania remontów wskaza ć na te elementy i detale architektoniczne, które by złagodziły dysproporcje mi ędzy zabudow ą ukształtowan ą historycznie, a zabudow ą
______12 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______zrealizowan ą w okresie powojennym i obecnie. Natomiast zabudow ę ukształtowan ą historycznie – dworsk ą , pałacow ą i zabudow ę zagrodow ą obj ąć szczególn ą ochron ą ustaleniami w sporz ądzanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub decyzjach o warunkach zabudowy .
3.3. Układ i stan zabudowy miasta Miasto Byczyna tworzy jeden wyra źnie wyodr ębniony zespół urbanistyczny, mi ędzy miastem a zabudow ą wsi jest wolna przestrze ń. W układzie przestrzennym obszaru miasta mo żna wyró żni ć : - stare miasto obejmuj ące tereny zabudowy poło żone w granicach istniej ących murów obronnych z bramami miejskimi zlokalizowanymi po wschodniej i zachodniej cz ęś ci. Jest to obszar historycznej to żsamo ści miasta – nagromadzenia wielu zabytków architektury i budownictwa oraz zabytkowego układu urbanistycznego, z ukształtowan ą funkcj ą usługowo – mieszkaniow ą i administracyjn ą, - bezpo średni obszar zewn ętrzny wokół murów – to obszar zabudowy mieszkaniowej poprzeplatanej z zabudow ą usługow ą , terenami zieleni, - obszar poło żony na południowy zachód od drogi krajowej nr 11 do linii kolejowej to tereny zabudowy zwi ązanej z działalno ści ą gospodarcz ą, składy, magazyny, - obszar poło żony na północny zachód od drogi krajowej nr 11 to w przewadze zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna z cmentarzem komunalnym na północy, - obrze ża miasta to w przewadze lu źna zabudowa zagrodowa, jednorodzinna przemieszana usługami ró żnego rodzaju, bazami transportowo – sprz ętowymi, rzemiosłem usługowym itp. Aktualnie najwi ększy problem w strukturze przestrzennej miasta zwi ązany jest z przebiegiem przez obszar miasta drogi krajowej nr 11 o znaczeniu ponadlokalnym. Jest to droga klasy głównej ruchu przyspieszonego ( GP) o du żym nat ęż eniu ruchu, w tym taboru ci ęż arowego. Na terenie miasta a tak że wsi Biskupice, Gołkowice, Kostów trasa drogi biegnie ulicami obudowanymi zwart ą zabudow ą stwarzaj ąc ogromna uci ąż liwo ść dla mieszka ńców. Wymagana minimalna odległo ść obiektów budowlanych od zewn ętrznej kraw ędzi jezdni dróg krajowych 10 m nie zawsze jest zachowana. Ponadto na całym terenie zabudowanym droga ta, poza zmodernizowan ą jezdni ą, nie spełnia i ze wzgl ędu na istniej ące zainwestowanie nie mo że spełnia ć żadnych warunków technicznych, w tym w zakresie szeroko ści pasa drogowego, odległo ści zabudowy od kraw ędzi jezdni, szeroko ści chodników, odległo ści chodników od jezdni, promieni skr ętów, odległo ści mi ędzy skrzy żowaniami, mo żliwo ści ograniczania ilo ści zjazdów, przez co nie zapewnia warunków ruchu wymaganych dla tej klasy drogi. Rozwi ązanie tego konfliktu przestrzennego stwarzanego przez drog ę krajow ą nr 11 le ży, w obecnym stanie prawnym , poza kompetencjami gminy. Jedynym zadaniem gminy, w tym zakresie jest rezerwowanie w planowaniu miejscowym terenów pod planowan ą obwodnic ę drogow ą w ci ągu drogi krajowejh zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego. Planowana przez GDDKiA jako zarz ądc ę tej drogi obwodnica jest wprawdzie w planach ale realizacja jej jest stosunkowo odległa w czasie. Poza komunikacj ą drogow ą problemem dla miasta, a zwłaszcza jego historycznego obszaru i terenów bezpo średnio przyległych jest wyst ępuj ąca zabudowa w złym stanie technicznym. Gmina posiada plan rewaloryzacji starej , zabytkowej cz ęś ci miasta Byczyny , ale zakres prac uzale żniony jest od uzyskanych funduszy na ten cel.
______13 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______3.4.Stan prawny gruntów Na terenie gminy w zdecydowanej wi ększo ści dominuje sektor prywatny do którego nale ży ponad 90% powierzchni gruntów. Gmina dysponuje niedu żą ilo ści ą gruntów, co daje niewielkie mo żliwo ści kreowania polityki przestrzennej.
3.5. Podsumowanie – wnioski do kierunków zagospodarowania przestrzennego
Warunki budowlane w gminie s ą zró żnicowane . Niekorzystne warunki dla celów budowlanych i posadowienia budowli wyst ępuj ą w dnach dolin rzek Prosny i Pratwy, a tak że w obni żeniach bezodpływowych. W podło żu na tych terenach przewa żaj ą czwartorz ędowe utwory piaszczyste. O nieprzydatno ści terenów dla zabudowy przes ądzaj ą warunki wodne. Wody gruntowe zalegaj ą płytko, na gł ęboko ści 0,5 – 1,5 m. p.p.t. i podlegaj ą znacznym wahaniom ( od +0,5m do 1,0m) z lokalnym podtopieniem łącznie. W okresach roztopów i obfitych deszczów narażone s ą na zalewy powodziowe wod ą wyst ępuj ącą z koryt rzek i rowów. Tereny te maj ą obni żon ą warto ść bioklimatyczn ą spowodowan ą niekorzystnymi warunkami termiczno – wilgotno ściowymi.
Najkorzystniejsze warunki dla zabudowy wyst ępuj ą na wysoczy źnie plejstoce ńskiej. Na wysoczy źnie w podło żu przewa żaj ą utwory piaszczyste, gliny zwałowe i utwory lessopodobne. Wody gruntowe zalegaj ą poniżej poziomu posadowienia budynków. S ą to te ż tereny o najkorzystniejszych warunkach bioklimatycznych – dobrze przewietrzane, z korzystnym układem warunków wilgotno ściowych i termicznych. Tereny te nadaj ą si ę do zabudowy generalnie bez zastrze żeń. Jednak z uwagi na du że przestrzenie czysto rolnych obszarów o stosunkowo dobrych glebach dla rolnictwa przeznaczenie ich nale ży ograniczy ć. Pod zabudow ę nale ży przeznacza ć tereny będące kontynuacj ą istniej ącej zabudowy w jej bezpo średnim s ąsiedztwie, co w przypadku gminy Byczyna z uwagi na jej mał ą skal ę rozwoju jest mo żliwe.
Analizuj ąc zainteresowanie lokalizacj ą nowej zabudowy w oparciu o wydane decyzje o warunkach zabudowy i zło żone wnioski do studium stwierdza si ę, że nowe obszary zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej nale ży wyznaczy ć we wszystkich wsiach, ale jako wypełnienie istniej ących luk w zabudowie i w bardzo niewielkim stopniu jako kontynuacje istniej ącej zabudowy. Prowadz ący działalno ść gospodarcz ą i potencjalni inwestorzy zainteresowani s ą lokalizacj ą inwestycji o dobrym poło żeniu komunikacyjnym, głównie przy dogodnym dost ępie do drogi krajowej i wojewódzkiej a tak że do dróg powiatowych i obejmuje to głównie wsie: Biskupice, Kostów, Roszkowice, Sarnów , Polanowice.
Ograniczenia dla zabudowy na obszarze gminy wyst ępuj ą: - na gruntach ustawowo chronionych ( I - IV klasy bonitacyjnej i gruntach le śnych), - na obszarze doliny rzeki Prosny , Pratwy i Wołczyńskiego Strumienia na ich obszarach zalewowych, - na obszarach ograniczonego u żytkowania je śli takie zostan ą ustanowione, - w strefach ochronnych cmentarzy.
Przy wyznaczeniu kierunków rozwoju gminy nale ży: = wyznaczy ć tras ę planowanej obwodnicy drogowej w ci ągu drogi krajowej nr 11 zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego; = przy wyznaczaniu nowych terenów pod zabudow ę, w szczególno ści mieszkaniowej ograniczy ć rozpraszanie zabudowy, d ąż yć do intensyfikowania istniej ącej zabudowy i okre śli ć jednoznacznie planowane granice terenów zabudowanych, tj. obszarów urbanizacji;
______14 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______= chroni ć historyczn ą to żsamo ść zarówno miasta jak i terenów wiejskich poprzez zachowanie historycznie ukształtowanych układów przestrzennych oraz utrzymanie cech budownictwa regionalnego, w szczególno ści w architekturze i wystroju budynków poło żonych w granicach historycznie ukształtowanych układów; = zachowa ć na obszarze miasta strefy o wyra źnie zró żnicowanej formie i funkcji zabudowy; = wskaza ć najwa żniejsze tereny w mie ście wymagaj ące rehabilitacji i przekształce ń; = umo żliwi ć przekształcanie zabudowy zagrodowej na zabudow ę mieszkaniow ą i działalno ść gospodarcz ą nierolnicz ą, z wykluczeniem działalno ści uci ąż liwej dla funkcji mieszkaniowej; = wskazywa ć i uwzgl ędnia ć potrzeb ę kształtowania na terenach zabudowy wsi centrów w formie atrakcyjnie zagospodarowanych przestrzeni publicznych sprzyjaj ących integracji społecznej i podniesienie tym samym atrakcyjno ści terenów wiejskich.
4. Uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj ące ze stanu sytuacji demograficznej
Analiza warunków demograficznych gminy stanowi wa żny element polityki dla przyszłego przestrzennego zagospodarowania. Analiza zmian w liczbie ludno ści gminy w przeszło ści, obecnie i w przyszło ści stanowi podstaw ę do okre ślenia uwarunkowa ń i kierunków polityki społeczno – gospodarczej i przestrzennej. Procesy demograficzne maj ą zasadniczy wpływ na wiele dziedzin życia gminy: - wpływaj ą na sytuacje w o świacie i wychowanie młodego pokolenia, - warunki mieszkaniowe, - rynek pracy, - opiek ę społeczn ą nad lud źmi w starszym wieku. Analiza rozwoju ludno ści gminy, zmian w strukturze wieku i płci ludno ści, procesów migracyjnych, dojazdów do pracy, źródeł utrzymania, stopnia aktywno ści zawodowej ludno ści, ocena bezrobocia – stanowi podstaw ę do budowy koncepcji zagospodarowania przestrzennego gminy. Analizuj ąc zmiany w liczbie ludno ści gminy na przestrzeni lat nale ży stwierdzi ć, że do 1994 roku nast ępował naprzemiennie spadek lub wzrost ludno ści. Po 1994 roku nast ępuje stopniowy spadek ludno ści na obszarach wiejskich, natomiast niewielki wzrost w mie ście. Na taką sytuacj ę zasadniczy wpływ miały: - przyrost naturalny , który na przestrzeni lat przyjmuje warto ści malej ące; - ruch w ędrówkowy, charakteryzuj ący si ę ujemnym saldem migracji stałej zwi ązanej głównie z wyjazdami zarówno za granice gminy, powiatu i kraju. Najwi ększe migracje miały miejsce w latach 1970 – 1981 , w latach 1982-1985 zmalały, a nast ępnie w latach 1986-1990 znów wzrosły , w latach 1990-2000 utrzymywały si ę na podobnym poziomie, po czy znów wzrosły po roku 2001 – co wi ąż e si ę z zaistniał ą w tych okresach sytuacj ą polityczn ą i ekonomiczn ą kraju. Ostatnie wyjazdy to głównie ze wzgl ędów ekonomicznych i obj ęły one głównie młode roczniki produkcyjne .
Liczba ludno ści w gminie w latach 199o – 2011 kształtowała si ę nast ępuj ąco: 1990 - 10 103 w tym: miasto 3475 wie ś 6628 1996 - 10 074, w tym: miasto 3807 wie ś 6267
______15 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
1997 - 10 063, w tym : miasto 3863 wie ś 6227 2009 - 9948, w tym: miasto 3905 wie ś 6043 2010 - 9704, w tym : miasto wie ś 2011 - 9643, w tym: miasto 3905 wie ś 6043
* liczba ludno ści lat w latach 1990 -1997 wg danych GUS * liczba ludno ści w 2009- 2011. wg danych Urz ędu Gminy
Z powy ższego zestawienia wynika, że liczba ludno ści gminy na przestrzeni lat 1990 – 2011 zmalała o 460 osób. Na wsi zmalała o 585 osób tj.o 8,8%, natomiast mie ście nast ąpił wzrost ludno ści o 430 osób , co jednak nie zbilansowało ujemnego salda ludno ści w gminie.
W poszczególnych wsiach liczba ludno ści wynosiła:
Rok 1990 1997 2011 ------Biskupice 681 717 657 Borek 138 119 96 Ciecierzyn 297 282 287 Dobiercice 339 319 328 Gołkowice 173 139 146 Gosław 48 51 39 Jakubowice 267 240 278 Janówka 272 240 242 Ja śkowice 248 234 245 Kochłowice 263 229 221 Kostów 419 431 422 Miechowa 312 279 252 Nasale 487 433 428 Paruszowice 339 307 302 Pogorzałka 62 65 61 Polanowice 478 470 494 Pro ślice 478 457 402 Pszczonki 143 147 137 Roszkowice 666 616 578 Sarnów 152 131 271 Sierosławice 81 61 85 Wojsławice 87 75 72 ------Ogółem 6628 6227 6043
Ww dane nale ży traktowa ć szacunkowo, poniewa ż nie s ą oparte o przeprowadzony spis statystyczny a jedynie przekazywanie danych , st ąd mog ą zaistnie ć niewielkie ró żnice.
______16 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Natomiast mo żna oceni ć, że przedstawiaj ą zachodz ącą tendencj ę spadku liczby ludno ści , na co wpływ ma zarówno przyrost naturalny jak i migracje ludno ści.
Analiza rozmieszczenia ludno ści w gminie ( 2011r.) wskazuje, że najwi ększe wsie to: Biskupice ( 657), Kostów ( 422), Nasale ( 428), Polanowice ( 494) Pro ślice ( 402), Roszkowice ( 578) W tych 6 wsiach zamieszkuje 2981 mieszka ńców, co stanowi ponad 49,3% ogółu ludno ści gminy .
Do wsi najmniejszych gdzie liczba ludno ści nie przekracza 200 M nale żą : Borek,( 96). Gołkowice (146), Pszczonki ( 137), Sierosławice ( 85), Wojsławice ( 72) - w których zamieszkiwało w 2011r. ł ącznie 535 mieszka ńców – 8,8% ogółu ludno ści wsi. W gminie Byczyna zamieszkuje ok. 0,9% ogółu mieszkańców województwa opolskiego. Struktura wieku ludno ści gminy wg danych Urz ędu Gminy na dzie ń 31 grudnia 2011 r. przedstawiała si ę nast ępuj ąco: 0 - 2 - 280 3 - 86 4-5 - 199 6 - 84 7 - 87 8 – 12 - 542 13-15 - 360 16 – 17 - 241 18 - 113 19 - 60 kobiety – 2952 19 - 65 m ęż czy źni – 2306 powy żej 60 lat kobiety – 967 powy żej 65 lat m ęż czy źni – 428
Struktura wieku ludno ści gminy wskazuje na wysoki udział ludno ści w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Z dost ępnych źródeł wynika, że : - grupa przedprodukcyjna 0-18 wynosi 1992 osoby, co stanowi 20,7% ogółu ludno ści - grupa produkcyjna 19-60K i 19-65M wynosi 6258 osób , co stanowi 64,8 % - grupa poprodukcyjna powy żej 60K i 65M wynosi 1393 osób , co stanowi 14,4% W grupie przedprodukcyjnej nast ąpił spadek liczby dzieci w wieku 3-6 lat i w wieku szkolnym 7-14 lat. Struktura ludno ści gminy wg płci wykazuje si ę stabilno ści ą w analizowanym okresie. Na terenie gminy zamieszkuje nieco wi ęcej kobiet ni ż m ęż czyzn. Wska źnik liczby kobiet na 100 męż czyzn kształtował si ę nast ępuj ąco: Gmina ogółem – 102 miasto Byczyna - 106 gmina Byczyna - 100
Struktura ludno ści gminy Byczyna na tle województwa opolskiego i Polski kształtuje si ę nast ępuj ąco : Ludno ść ogółem 100, w tym: = ludno ść w wieku przedprodukcyjnym - Byczyna 30.8 - województwo opolskie – 27.8 - Polska – 27.8
______17 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
= ludno ść w wieku produkcyjnym - Byczyna 56.5 - województwo opolskie 60.1 - Polska 58.6 = ludno ść w wieku poprodukcyjnym - Byczyna 12.7 - województwo opolskie 12.1 Polska 13.8 Z powy ższego zestawienia wynika, że: - w porównaniu z województwem opolskim , gmina Byczyna charakteryzuje si ę wi ększym odsetkiem ludno ści w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym oraz mniejszym odsetkiem ludno ści w wieku produkcyjnym; - w porównaniu z Polska, Byczyna charakteryzuje si ę równie ż wi ększym odsetkiem ludno ści w wieku przedprodukcyjnym oraz mniejszym odsetkiem ludno ści w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Tak wiec struktura ekonomiczna ludno ści gminy Byczyna jest relatywnie bardziej korzystna w porównaniu z województwem opolskim i Polsk ą. Wi ększy jest bowiem udział dzieci i młodzie ży, za ś liczba ludzi starych jest mniejsza w ogólnej liczbie ludno ści gminy. Wzrost ludno ści w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym wymaga ć b ędzie niew ątpliwie aktywnych działa ń na rzecz zwi ększenia miejsc pracy, aby nie pogł ębia ć rozmiarów bezrobocia oraz rozwoju instytucji opieku ńczych dla ludzi starych. Z kolei spadek liczby dzieci i młodzie ży wymaga ć b ędzie weryfikacji planów przez samorz ąd gminy dotycz ących utrzymywania żłobków, przedszkoli oraz szkół podstawowych i gimnazjalnych.
Urodzenia 1995 - 62 2010 - 95, w tym 56M i 39K 2011 87, w tym 43M i 44 K Zgony 1995 - 59 2010 - 97 2011 87
W świetle powy ższych danych gmin ę Byczyna można zaliczy ć do obszarów charakteryzuj ących si ę absolutnym spadkiem liczby ludno ści – obszar demograficzny depresyjny. Przy spadku liczby ludno ści jednocze śnie nast ępowały zmiany w rozmieszczeniu ludno ści wewn ątrz gminy, polegaj ące na znacznym i systematycznym wzro ście liczby ludno ści miasta Byczyna, która w omawianym okresie z 3475 osób do 3905 osób , czyli o 530 osób, co stanowi 10,4%.
Na terenach wiejskich zmiany w liczbie ludno ści były zró żnicowane w zale żno ści od miejscowo ści. Generalnie mo żna je podzieli ć na trzy typy wsi charakteryzuj ące si ę: typ pierwszy – przyrostem ludno ści typ drugi – w miar ę stabiln ą liczb ę ludno ści typ trzeci – spadkiem ludno ści. Podział miejscowo ści wg wyró żnionych typów obrazuje poni ższe zestawienie: miejscowo ści charakteryzuj ące si ę : - przyrostem ludno ści – Gosław, Biskupice, Pogorzałka, Kostów, Pszczonki - w miar ę stabiln ą liczb ą ludno ści – Osada Chudoba, Przysiółek Brzózki
______18 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- spadkiem ludno ści – Kolonia Długa, Sierosławice, Gołkowice, Borek, Sarnów, Kochłowice, Wojsławice, Nasale, Janówka, Miechowa, Jakubowice, Pro ślice, Dobiercice, Ciecierzyn, Polanowice. Reasumuj ąc - na obszarach wiejskich gminy wyst ępuje niekorzystna sytuacja demograficzna, zwłaszcza w jednostkach oddalonych od miasta i gorzej skomunikowanych. Tereny wiejskie generalnie wyludniaj ą si ę. Nieco lepsza sytuacja demograficzna wyst ępuje w mie ście Byczyna, które notuje powolny ale wzrost liczby ludno ści.
Pracuj ący i bezrobocie Wi ększo ść mieszka ńców gminy Byczyna zwi ązana jest z dominuj ącą funkcj ą, jaka wyst ępuje na jej terenie , czyli rolnictwem. Działalno ść produkcyjna, w tym zwłaszcza przemysł ma znacznie mniejsze znaczenie. Prawie 13% udział pracuj ących w szeroko rozumianych usługach, świadczy o tym, że gmina pełni funkcj ę usługow ą dla otaczaj ącego j ą obszaru. Radykalne zmiany systemowe oraz recesja gospodarcza w Polsce po 1989r. zmieniły radykalnie sytuacje na rynku pracy, który przekształcił si ę z rynku pracodawcy na rynek pracobiorcy. W wyniku tych procesów zapotrzebowanie na sił ę robocz ą znacznie spadło, notowano liczne zwolnienia pracowników, co doprowadziło do pojawienia si ę zjawiska rzeczywistego bezrobocia. Stopa bezrobocia (stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby ludno ści aktywnej zawodowo) wynosiła: w roku : - 1992 – 13,6 % - 1995 – 15,9 % - 1996 – gmina Byczyna 13,6; Polska 13,9 % - 2009 : gmina Byczyna -12,6 % woj. opolskie 11,2 % Polska 10,7% I półrocze 2012 gmina Byczyna – 12,1 % woj. opolskie – 13,2 % Polska -12,3 % Wg stanu na koniec I półrocza 2012r. liczba bezrobotnych w gminie wynosiła ok.550 osób, co stanowi 12,1 %, ustawiaj ąc gmin ę na poziomie średniej stopy bezrobocia w Polsce. Najwy ższa dynamika wzrostu liczby bezrobotnych miała miejsce w latach 1992 – 1995, co zwi ązane było z kryzysem gospodarki i przekształceniami systemowymi, a zwłaszcza wprowadzaniem rynkowych ,, reguł gry”. W konsekwencji pogł ębiło to kryzys w gospodarce gminy i spowodowało znaczny wzrost liczby bezrobotnych.
Od 1995r. nast ępuje spadek liczby bezrobotnych, co wi ązał si ę z zahamowaniem zjawisk kryzysowych w gospodarce i ze zwi ększaj ąca si ę dynamik ą jej rozwoju. Mimo tych pozytywnych tendencji stopa bezrobocia w gminie Byczyna jest nadal do ść wysoka, cho ć kształtuje si ę na nieco mniejszym poziomie ni ż średnia krajowa. Wśród bezrobotnych najwi ększy odsetek ok.40% stanowi ą osoby z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia a nast ępnie z wykształceniem średnim ogólnokształc ącym ok.20%. Wyra źnie wida ć, że bezrobocie dotyka w najwi ększym stopniu osoby z niskim poziomem wykształcenia oraz policealnym i średnim zawodowym, za ś w najmniejszym stopniu osób z wykształceniem wy ższym i średnim. Mo żna zatem stwierdzi ć, że im wy ższy poziom wykształcenia tym mniejsze rozmiary bezrobocia.
______19 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Analizuj ąc stan bezrobocia pod k ątem płci wynika, że ofert pracy dla kobiet jest mniej niż dla męż czyzn. Trudniej im jest znale źć prac ę, st ąd te ż prac ą prawo do zasiłku.
W gminie Byczyna bezrobocie dotyka w najwi ększym stopniu populacj ę ludno ści w wieku 18-24 lata, a wi ęc ludzi młodych wchodz ących w aktywne życie zawodowe. Równie ż bezrobocie znacznie cz ęś ciej dotyka ludzi młodych mieszkaj ących na terenach wiejskich, ni ż w mie ście.
5. Uwarunkowania wynikaj ące z: ze stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej
5.1 Rolnictwo
Rolnictwo to podstawowa funkcja gminy . Dobre warunki naturalne gminy, wysoki wska źnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz znacz ący udział gleb chronionych ( I-IV klasa bonitacyjna) i u żytków zielonych sprawia, że główn ą funkcj ą jest i pozostanie gospodarka rolna .Z rolnictwa utrzymuje si ę około 70% ogółu mieszka ńców gminy. Z ogólnej powierzchni gminy, wynosz ącej 18 289 ha, u żytki rolne stanowi ą 13 385 ha , czyli ca 74% powierzchni ogólnej gminy Byczyna. Niski, bo na poziomie 12% jest udział lasów i gruntów le śnych, przy średniej krajowej ca.27%, ale wynika to z dobrych naturalnych warunków dla rolnictwa jakie panuj ą na obszarze gminy. Pozostałe grunty do których zalicza si ę wody i tereny zurbanizowane , jak drogi, tereny kolejowe, zabudowane oraz ziele ń zorganizowana zajmuj ą 1630 ha, w tym w mie ście 141 ha. Gmina posiada korzystne warunki przyrodniczo – glebowe dla rozwoju rolnictwa. Ró żnorodno ść skał macierzystych z których wytworzyły si ę gleby i czynniki glebotwórcze zachodz ące na obszarze gminy przyczyniły si ę do znacznego zró żnicowania pokrywy glebowej. Obszar gminy cechuj ą wielkoobszarowe zwarte czyste przestrzennie obszary u żytków rolnych ( gruntów ornych), co umo żliwia stosowanie wysoko zmechanizowanego sprz ętu rolniczego. 25,2% gruntów rolnych na obszarze gminy posiada gleby klasy I- III 59,9 % gruntów rolnych klasy IV 13,4% gruntów rolnych na obszarze gminy posiada gleby klasy V. Równie ż na u żytkach zielonych przewa żaj ą grunty orne klasy II, III i IV, co stanowi przeszło 81% u żytków rolnych w gminie.
Na terenie gminy Byczyna zalegaj ą nast ępuj ące typy gleb: • pseudobielicowe, • brunatne, • hydromorficzne, • rdzawe, • bielicowe a tak że czarne ziemie, mady, r ędziny. Na ponad 12 tys. ha gruntów ornych przewa żaj ą gleby o du żej przydatno ści rolniczej, stanowi ące kompleksy: • pszenny dobry (40,4%), • żytni bardzo dobry (18,7%), • pszenny wadliwy (14.5%), • żytni dobry (21,3%).
______20 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Klasy bonitacyjne gleb w gminie Byczyna Klasy bonitacyjne III a III b IV a IV b V Powierzchnia gruntów ornych 604 2.487 3.998 3.316 1.638 [ha] udział w ogólnej 4,9 20,3 32,8 27,1 13,4 ilo ści gruntów ornych [%]
Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej w gminie przedstawia si ę nast ępuj ąco w punktach wg IUNG : - bonitacja gleb -50,7; w śród wsi max. Wojsłwice- 56,7; najmniej Sierosławice 41,4 - przydatno ść rolnicza 65,6; w śród wsi max Nasale 72,2; najmniej Janówka 43,3 - warunki agroklimatu śr.gmina 13,8 - rze źba terenu 4,2; najkorzystniejsze wie ś Kochłowice 4,5; najsłabsze Pogorzałka 3,3 - warunki wodne 7,2 , korzystne
Kompleksy rolniczej przydatno ści : = grunty orne ogółem grunty orne 12 878,6ha – 70,7%; - w tym : pszenny b.dobry – 15,1 ha -2% ; wie ś Paruszowice pszenny dobry - 5136,6 ha -39,9%; wies Pogorzałka 42,2 ha – 72,4%; Kostów95,5 – 17,7 żytni b.dobry- 2540,9-19,8%; Kostów 344,4ha – 63,7% ;Nasale 9,8 ha – 0,9% zbo żowo pastewny mocny - 259,2 ha – 2%; Sierosławice 24,8ha -12,6%; Paruszowice 1 ha - 0,1% = u żytki zielone ogółem u żytki rolne 14765,1ha – 81,0%; Polanowice 930,0ha – 92,4%; Wojsławice 356,0% - 25,8 - w tym: b.dobre i dobre 176,9ha -9,4% ; m.Byczyna 6,9ha – 58%; Borek 1,4ha – 0,7%
Gleby oceniane jako rolniczo nieprzydatne stanowi ą w gminie : ogółem 14,0 ha – 0,1% ogółu gleb nieprzydatnych, w tym: m.Byczyna 9,2ha – 1,6% Gołkowice 6,5ha – 0,9%
Ogólny wska źnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy wyra ża si ę liczb ą 79,7 , co stawia gmin ę Byczyna na wysokim 25 miejscu w śród gmin województwa opolskiego ( średnio dla województwa opolskiego 87,2, najwy ższy gmina Pawłowiczki – 102,3).
Wśród wsi najwy ższy wska źnik posiada wie ś Sarnów -85,9; najni ższy wieś Janówka – 60,2
Obecnie gospodarka rolna w gminie oparta jest : - sektor prywatny gospodarstwa rolników indywidualnych. Liczba gospodarstw w gminie wynosi 1090. Struktura gospodarstw rolnych jest średnio korzystna . Pod wzgl ędem wielko ści areału najwi ęcej gospodarstw znajduje si ę w grupie do 2,0 ha – 463, co stanowi 42,5% ogółu gospodarstw rolnych w gminie. Gospodarstw rolnych powy żej 10 ha w gminie jest 180, co stanowi 16,5% ogółu gospodarstw rolnych indywidualnych.
______21 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- sektor spółdzielczy obejmuj ący Rolnicz ą Spółdzielnie w Ja śkowicach i Borkach, gospodaruj ących na 1310ha, - sektor spółek prawa handlowego , który obejmuje 4 przedsi ębiorstwa: Rolnicze Przedsi ębiorstwo Przemysłowo – Handlowe ARAD SA. w Roszkowicach Rolnicze Przedsi ębiorstwo Przemysłowo – Handlowe ,, FERMA - POL ” w Zalesiu . Zakłady rolne w Biskupicach i Dobiercicach Przedsi ębiorstwo Rolne ,, KOST-ROL ” Sp. z o.o. w Kostowie Przedsi ębiorstwo Rolne ,, AGRO-PAR ” Sp. z o.o. w Paruszowicach - zajmuj ą ł ącznie 5158 ha. Główna produkcja – ro ślinna zbo ża ( pszenica, rzepak, kukurydza, buraki cukrowe) . Hodowla to: trzoda chlewna i bydło.
W wielu przypadkach wobec małej rentowno ści prowadzonego gospodarstwa rolnego cz ęść rolników poszukiwała innych źródeł zarobku głównie w sferze pozarolniczej a tak że za granic ą.
Struktura gospodarstw rolnych w gminie : Ogółem 1090 , w tym: 1 - 2 ha – 463 – 42,5% 2 - 5 ha - 219 – 20,0% 5 - 7 ha – 102 - 9,4% 7 - 10 ha – 126 – 11,6% 10 – 15 ha – 69 - 6,3% powy żej 15 ha – 111 -10,2%
Rolnictwo specjalizuje się w produkcji zbó ż i ro ślin przemysłowych, a tak że w mniejszym stopniu w hodowli bydła i trzody chlewnej. Struktura zasiewów w ha w gminie kształtuje si ę średnio rocznie nast ępuj ąco: zbo ża ogółem - 73,8% rzepak ozimy - 8,4% buraki cukrowe - 3,7% ziemniaki - 6,1% pastewne - 2,5%
W strukturze hodowli zwierz ąt dominuje trzoda chlewna w mniejszych rozmiarach bydło.
Dla utrzymania rolniczego charakteru gminy, konieczne jest podejmowanie działa ń dla poprawy warunków produkcji rolnej i dochodowo ści gospodarstw rolnych, takich jak: - poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych – zwi ększanie powierzchni - komasacja gruntów rolnych, - rozwój gospodarstw specjalistycznych, - melioracje wodne i zabiegi agrotechniczne podnosz ące jako ść produkcyjn ą gleb, - rozwój działalno ści wspomagaj ącej rolnictwo jak obsługi maszyn rolniczych, usług weterynaryjnych, agroturystyki, rzemiosła ludowego itp. Tereny wiejskie gminy s ą bardzo ubogie pod wzgl ędem sieci szeroko rozumianych usług. Istniej ące placówki gastronomiczne oraz miejsca noclegowe charakteryzuj ą si ę niskim standardem świadczonych usług i s ą w wi ększo ści nastawione na obsług ę zorganizowanego ruchu turystycznego. Jest to sytuacja niekorzystna z punktu widzenia przyci ągni ęcia na teren gminy turystów w wy ższych wymaganiach, co do standardu obsługi.
______22 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Agroturystyka Agroturystyka na terenie gminy jest słabo rozwini ęta. Powinna jednak by ć brana pod uwag ę jako jeden z kierunków rozwoju obszarów wiejskich poniewa ż stanowi dodatkowe źródło dochodów gospodarstw rolnych oraz sprzyja rozwojowi pokrewnych gał ęzi z tym zwi ązanych, takich jak handel, gastronomia, przetwórstwo, r ękodzieło ludowe. Według szacunków, jedno gospodarstwo agroturystyczne uruchamia na obszarze wiejskim około 10 nowych miejsc pracy. Na obszarze gminy zarejestrowane s ą 7 gospodarstw agroturystycznych: - przy pałacu w Gołkowicach-6 miejsc noclegowych, jadalnia bar, jazda konna, pływanie kajakiem, hipnoterapia, przeja żdżki bryczk ą, tenis stołowy, - w Pro ślicach – Przedsi ębiorstwo Agroturystyczne,, Hetman Roma Byczyna” Europejskie Centrum Kształcenia Rycerstwa, 20 miejsc noclegowych, 2,5 ha park, nauka jazdy konnej, organizacja imprez opartych na tradycjach i zwyczajach rycerskich, - w Pro ślicach – Gospodarstwo ekologiczne ,, Blisko natury” 1,2 km od zalewu ,, Biskupice – Brzózki” - w Kostowie –Gospodarstwo agroturystyczne ,, Groble”, bar ,, Złota Rybka” - w Biskupicach - zespół dworsko pałacowy – 12 noclegów w zabytkowych pokojach z kuchni ą i łazienk ą, grill, wypo życzalnia rowerów, przeja żdżki bryczk ą, w ędkowanie, - w Miechowej – O środek konferencyjny ,, Marciszówka „ 20 miejsc noclegowych, wy żywienie,
Przesłanki rozwoju agroturystyki to: - atrakcyjno ść terenu, - infrastruktura lokalna ( społeczna , drogowa , techniczna ), - baza noclegowa, - fachowa obsługa klientów, - polityka pa ństwa wyra żaj ąca si ę w regulacjach prawnych.
Oceniaj ąc gmin ę tymi przesłankami, nale ży stwierdzi ć , że s ą one mało i średnio korzystne. Dobra jest atrakcyjno ść terenu, natomiast zbyt mała jeszcze baza noclegowa i infrastruktura lokalna.
Czynnikami warunkuj ącymi rozwój rolnictwa w gminie b ędą: • optymalne wykorzystanie mo żliwo ści produkcyjnych gleb, • ograniczenie w przeznaczeniu na cele nierolnicze gleb o wysokiej klasie bonitacyjnej oraz w du żych kompleksach umo żliwiaj ących stosowanie maszyn rolniczych
5.2 Le śnictwo Obszar gminy Byczyna jest słabo zalesiony. Lasy i grunty le śne zajmuj ą 2193ha , co stanowi 12% jej powierzchni. Wska źnik lesisto ści gminy jest niski ponad 2,5- krotnie ni ższy od przeci ętnej lesisto ści województwa ( 25,5%) i kraju ( 27,5%).Taki stan jest spowodowany wyst ępowaniem na terenie gminy dobrych gleb i wykorzystaniem ich pod u żytkowanie rolnicze. Powierzchnia le śna nie jest jednolita, wyst ępuje w postaci rozdrobnionej i rozproszonej na terenie całej gminy – nie tworz ą wyra źnych jednorodnych i du żych zwartych układów. Wi ększe kompleksy le śne wyst ępuj ą w cz ęś ci południowo – wschodniej, północno – zachodniej gminy oraz wzdłu ż rzeki Prosny. Grunty Lasów Pa ństwowych zajmuj ą 915,50 ha. Nale żą do Nadle śnictwa Kluczbork. Zbiorowiska le śne to najcz ęś ciej bory sosnowe, bory mieszane oraz lasy li ściaste, głównie lasy, ł ęgowe, olsowe i gr ądowe. Zbiorowiska lasów li ściastych nale żą tu do dosy ć
______23 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______dobrze wykształconych pod wzgl ędem fitosocjologicznym. Wyró żniono tu dwa zespoły: gr ąd subkontynentalny Tilio cordatae-Carpinetum betuli stwierdzony w okolicach Józefówki i Gołkowic, ł ęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum ( Circaeo-Alnetum ), którego du że kompleksy wyst ępuj ą w dolinie Prosny, m.in. w okolicach Sierosławic oraz ols porzeczkowy Ribeso nigri-Alnetum , który nale ży do rzadkich zbiorowisk le śnych wykształcaj ących si ę w miejscach zabagnionych, ze stagnacj ą wody, charakteryzuj ących si ę dominacj ą olszy czarnej Alnus glutinosa w drzewostanie i k ępkow ą struktur ą runa. Wyst ępuje w dolinie Prosny na obszarze wsi Borek i Sierosławice. Do zbiorowisk zaro ślowych na omawianym terenie nale żą zaro śla ligustru i tarniny Pruno-Crataegetum , w których dominuje śliwa tarnina Prunus spinosa , wyst ępuj ące bardzo rzadko obrze żach dróg polnych. W dolinie Prosny i Pratwy na podmokłych nieu żytkach, na niewielkich powierzchniach wykształciły si ę łozowiska z przewag ą wierzby szarej Salix cinerea i wierzby pi ęciopr ęcikowej Salix pentandra – Salicetum pentadro-cinereae . Lasy o charakterze borów sosnowych i borów mieszanych zajmuj ą na terenie gminy Byczyna stosunkowo du żą powierzchni ę w strukturze lasów . S ą to jednak zbiorowiska wtórne, ze sztucznie nasadzon ą sosn ą na siedliskach buczyn, które maj ą niewielk ą warto ść przyrodnicz ą. W bardzo ubogim pod wzgl ędem florystycznym runie tych lasów dominuj ą ró żne gatunki je żyn Rubus sp. oraz trzcinnik piaskowy Calamagrostis epigejos , szczególnie bujnie rozwijaj ące si ę w partiach nadmiernie prze świetlonych. Gmina posiada opracowany projekt granicy polno le śnej wyznaczaj ący tereny u żytków rolnych, które mog ą by ć zalesione. Realizacja tego planu przyczyni si ę do zwi ększenia lesisto ści na obszarze gminy.
6. Uwarunkowania rozwoju gminy wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego
6.1.Ukształtowanie terenu Teren gminy Byczyna buduj ą dwie zasadnicze jednostki morfologiczne: = obszar wysoczyzny plejstoce ńskiej oraz = dolina rzeki Prosny i Pratwy
Rze źba terenu na obszarze opracowania wykazuje znaczne zró żnicowanie, zarówno pod wzgl ędem struktury przestrzennej i bogactwa form morfologicznych, jak i deniwelacji terenu. Rze źba ma charakter polodowcowy, ukształtowany głównie w okresie zlodowacenia Warty i cz ęś ciowo przemodelowany przez pó źniejsz ą działalno ść rzek oraz działalno ść człowieka w ostatnich wiekach. Jedynym elementem starszej rze źby jest wyniesienie podło ża triasowego wznosz ące si ę do 200 m n.p.m. w Gołkowicach, które stromo opada do doliny pra-Prosny. Dno doliny jest wci ęte do poziomu poni żej 130 m n.p.m. Jest ono nadal wyra źne we współczesnej morfologii, pomimo mi ąż szych (ok.40 m) osadów rzecznych wypełniaj ących dolin ę Prosny, przez co deniwelacje terenu zmniejszyły się o połow ę.
Na wi ększo ści obszaru gminy (wysoczyzna plejstoce ńska) rze źba terenu jest urozmaicona, na co składaj ą si ę głównie liczne wypukłe formy rze źby lodowcowej. Ci ąg wzgórz moren czołowych wyst ępuj ący na południe od Ciecierzyna i w okolicy Miechowej, cechuj ą znaczne deniwelacje (10-30 m) oraz strome stoki (5-10 o). Moreny czołowe wznosz ą si ę tu do wysoko ści około 215 m n.p.m. i góruj ą ponad dolinami Prosny i Pratwy, które z kolei opadaj ą ku północy do poziomu poni żej 165 m n.p.m. Do ść liczne pagóry kemowe o
______24 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______wysoko ściach wzgl ędnych 10-15 m otaczaj ące miasto Byczyn ę, ci ągn ące si ę od Paruszowic do Borek i na wschód do wsi Wojsławice, a tak że wał ozów w okolicy wsi Jakubowice, urozmaica równiny wodnolodowcowe , łagodnie opadaj ące do doliny Pratwy i Prosny. Tarasy nadzalewowe w dolinach wznosz ą si ę na wysoko ściach 170 – 175 m n.p.m. Na takiej terasie w dolinie Prosny, przy Piaskach, znajduje si ę niewielka wydma (5-10 m) poro śni ęta lasem. Od linii Gołkowice – Biskupice na wschód rozci ąga si ę Płaskowy ż Helenowski będący cz ęś ci ą Wy żyny Śląskiej. Jego centraln ą cz ęść tworz ą wychodnie utworów dolnojurajskich, których wysoko ści przekraczaj ą znacznie 200 m n.p.m. Wi ększo ść podło ża jurajskiego przykryta jest mi ąż szami osadów czwartorz ędowych. W okolicy Byczyny osady te tworz ą rozległy pagór kemowy. Doliny rzek Prosny i Pratwy to szerokie, w wi ększo ści płaskie obni żenia wypełnione osadami rzecznymi. Formy rze źby zwi ązane z dolinami to: - płaskie holoce ńskie terasy zalewowe – zlokalizowane w dennej i najcz ęś ciej przykorytowej cz ęś ci dolin wymienionych rzek, - płaskie terasy plejstoce ńskie nadzalewowe – zlokalizowane na skrzydłach dolin, - kraw ędzie poszczególnych teras – w ró żnym stopniu zachowane, - pola piasków eolicznych z niewielkimi wzniesieniami wydm na terasach plejstoce ńskich – zlokalizowane na terasach w okolicach Piasków, - kraw ędzie denudacyjne dolin rzek, - starorzecza – cz ęś ciowo zachowane w dolinie Prosny, w okolicy Kostowa i Piasków.
Generalnie rze źba terenu jest w wi ększo ści falista, przechodz ąca miejscami w pagórkowat ą. Spadki terenu kształtuj ą si ę w przedziale 0 - 5%, miejscami jednak w strefach kraw ędziowych dolin i pagórków morenowych mog ą by ć wi ększe. Ogólnie zauwa ża si ę obni żanie terenu w kierunku zachodnim i północnym, gdzie przebiega granica mi ędzy wierzchowin ą plejstoce ńsk ą, a tarasem rzeki Prosny, która stanowi północn ą granic ę gminy. Najwy żej wyniesione tereny w gminie zlokalizowane s ą w okolicach wsi Pszczonki (250,8 m n.p.m.), a najni ższe w okolicy wsi Kostów (162,9 m n.p.m.). Zró żnicowanie wysoko ści na terenie gminy wynosi ok. 88 m, co jest wielko ści ą średni ą, świadcz ącą o znacznym zró żnicowaniu hipsometrycznym. 6.2.Krajobraz gminy Gmina Byczyna poło żona jest na styku dwóch form krajobrazowych : = równin i dolin rzecznych w północnej i wschodniej cz ęś ci obszaru gminy oraz = wysoczyzny morenowej na południu i zachodzie. Obszar gminy stanowi przykład krajobrazu kulturowego. Elementy przyrody naturalnie wykształcone przenikaj ą si ę tutaj ze składnikami sztucznymi, ukształtowanymi przez człowieka. Charakterystyczna w krajobrazie gminy jest du ża ilo ść śródpolnych i śródł ąkowych zadrzewie ń i zakrzewie ń oraz naturalne i sztuczne cieki wodne odwadniaj ące tereny podmokłe. Ukształtowanie terenu oraz krajobraz wpływa korzystnie na wizerunek gminy i jej atrakcj ę dla celów turystycznych i rekreacyjnych.
______25 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______6.3.Wody 6.3.1.Wody podziemne Gmina Byczyna nale ży, w podziale hydrogeologicznym Polski, do Regionu Kluczborsko-Lublinieckiego (wi ększo ść gminy) oraz do Regionu Wielu ńsko-Krakowskiego (fragment we wschodniej cz ęś ci gminy). Na obszarze miasta Byczyny oraz w jego otoczeniu wody podziemne o wi ększym znaczeniu wyst ępuj ą w utworach czwartorz ędowych i trzeciorz ędowych oraz triasowych i jurajskich (Płaskowy ż Helenowski). W uj ęciu stratygraficznym (pionowym) utwory wodono śne reprezentuj ą poszczególne pi ętra i poziomy wodono śne, natomiast w uj ęciu przestrzennym tworz ą szereg zbiorników wód podziemnych.
Region Kluczborsko-Lubliniecki charakteryzuje si ę tym, że główny poziom wodono śny znajduje si ę w utworach czwartorz ędu, na gł ęboko ści od kilku do 20 m, a w cz ęś ci północnej gminy (dolina kopalna) do 40 m. Wydajno ść wynosi od kilku do 80 m 3/h, przewa żnie 10-30 m 3/h. W podło żu wody szczelinowe zwi ązane z cienkimi warstwami węglanowymi o mi ąż szo ści 1-2 m w obr ębie ilasto-mułowcowej serii triasu górnego (retyk). Poziom czwartorz ędowy zasilany jest infiltracyjnie wodami opadowymi. Zwierciadło wody ma charakter swobodny lub lekko napi ęty, je żeli warstwa wodono śna przykryta jest glinami o znacznej mi ąż szo ści. W Regionie Wielu ńsko-Krakowskim (wschodnia cz ęść gminy) główny poziom użytkowy wyst ępuje w osadach jury. Wody wyst ępuj ą tu w piaszczysto-piaskowcowych i żwirowych jury dolnej. Woda wyst ępuje na ró żnych gł ęboko ściach, a studnie s ą mało wydajne. Wody w utworach trzeciorz ędowych na terenie gminy Byczyna nale żą do rejonu północnego, który od cz ęś ci południowej oddziela bezwodny pas osadów trzeciorz ędowych doliny Odry. W rejonie północnym pi ętro trzeciorz ędowe nie odgrywa tak znacz ącej roli, jak w rejonie południowym. Wyst ępuje tu głównie III poziom wodono śny (z pi ęciu) reprezentowany przez jedn ą lub dwie warstwy wodono śne. Poziom III wyst ępuje głównie na rz ędnych od 100 do 125 m n.p.m. Przez północn ą cz ęść terenu gminy przebiega regionalna, czwartorz ędowa struktura wodono śna dolina kopalna rzeki Prosny, o sumarycznej mi ąż szo ści piasków buduj ących ten zbiornik nie przekraczaj ącej 40 m. Struktura ta stanowi perspektywiczne źródło zaopatrzenia w wod ę pitn ą obszaru gminy. Zasilanie zbiornika pochodzi głównie z opadów atmosferycznych. Zbiornik na terenie gminy przebiega w pasie miejscowo ści: Sierosławice, Gołkowice i Kostów. Wi ększ ą cz ęść doliny kopalnej wyznaczono do ochrony, według klasyfikacji Kleczkowskiego [Mapa…, 1990], jako jeden z głównych zbiorników wód podziemnych województwa opolskiego:
- GZWP 311 (Zbiornik rzeki Prosna) – jest to zbiornik czwartorz ędowy o powierzchni 535 km 2, posiada zasoby dyspozycyjne w wysoko ści 123 tys. m 3/d przy module zasobowym 2,66 l/skm 2. Teren wyst ępowania zbiornika w obr ębie gminy Byczyna zakwalifikowano do obszaru wysokiej ochrony (OWO). W południowo-zachodniej cz ęś ci gminy znajduje si ę tak że fragment doliny kopalnej Stobrawy-Widawy z odgał ęzieniem rynnowym Wołczyna.
6.3.2.Wody gruntowe Analiza dost ępnych materiałów wskazuje na wyst ępowanie wód gruntowych poziomu wodono śnego plejstoce ńsko-holoce ńskiego związanego z utworami wodnolodowcowymi i rzecznymi.
______26 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Wi ększa cz ęść gminy (ok. 70%), głównie na wysoczy źnie plejstoce ńskiej charakteryzuje si ę korzystnymi dla zabudowy warunkami wodnymi. Wody gruntowe wyst ępuj ą tu w obr ębie utworów piaszczysto-żwirowych oraz przewarstwieniach piaszczystych w obrębie glin zwałowych, w wi ększo ści na gł ęboko ści, powy żej 2-3 m ppt. W obr ębie glin wody mog ą wyst ępowa ć tak że w stanie zawieszonym w postaci s ącze ń. Na obszarze wysoczyzny obserwuje si ę zró żnicowanie gł ęboko ści wyst ępowania wód gruntowych. W pasie terenu przylegaj ącym do dolin rzecznych wody wgł ębne wyst ępuj ą na gł ęboko ści ok. 2,0 m. W miar ę oddalania si ę zwierciadło ich obni ża si ę. Wody maj ą charakter swobodny lub lekko napi ęty, a zasilanie poziomu ma charakter infiltracyjny z opadów atmosferycznych. Przepuszczalno ść gruntu jest zró żnicowana od dobrej w obr ębie piasków do słabej w obr ębie glin, iłów i mułków. Generalnie przepuszczalno ść gruntów, a co za tym idzie podatno ść wód podziemnych na zanieczyszczenia jest znaczna. Średnio korzystne warunki wodne (poziom wody 1-2 m p.p.t) wyst ępuj ą głównie w otoczeniu dolin rzecznych Prosny i Pratwy oraz ich dopływów. Niekorzystne warunki wodne dla potrzeb budownictwa wyst ępuj ą na stosunkowo niewielkim terenie (do 20% pow.), głównie w obr ębie dna i teras zalewowych rzeki Prosny i Pratwy oraz innych pomniejszych cieków i w obni żeniach terenu.
Podsumowuj ąc, warunki wodne na terenie opracowania s ą zró żnicowane. Woda gruntowa w wi ększo ści zalega na znacznej gł ęboko ści (powy żej 2-3 m p.p.t), poziom wód zwi ązany z dolinami rzecznymi podlega znacznym wahaniom wraz z opadami atmosferycznymi i stanowi utrudnienie dla lokalizacji budowli, w szczególno ści wymagaj ącej gł ębokiego posadowienia. Obszarami, gdzie wyst ępuje gł ębszy poziom wód s ą generalnie obszary wysoczyznowe. Generalnie, warunki wodne - w szczególno ści na obszarach o gł ęboko ści zalegania lustra wody płycej ni ż 1,5 m - wyst ępuj ące na obszarze opracowania uzna ć nale ży jako trudne i stanowi ące znacz ące ograniczenie dla lokalizacji zabudowy. W zwi ązku z płytkim zaleganiem wód, wymagane b ędzie ponoszenie dodatkowych kosztów udost ępnienia terenu, celem odwodnienia i zabezpieczenia wykopów fundamentowych oraz stosowania zabezpiecze ń przeciw wilgotno ściowych lub realizacja zabudowy nie wymagaj ącej podpiwniczenia (partery powinny by ć wyniesione ponad powierzchnie terenu).
6.3.3.Wody powierzchniowe Obszar gminy poło żony jest w dorzeczu rzeki Odry. Przez obszar gminy Byczyna przebiega wododział mi ędzy zlewni ą rzeki Prosny, a rzek ą Stobrawa.
Obszar gminy Byczyna prawie w cało ści le ży w zlewni rzeki Prosny. Jest to rzeka III- rz ędu, stanowi ąca lewy dopływ Warty. Źródła Prosny znajduj ą si ę w okolicy Wol ęcina (gmina Radłów). Rzeka uchodzi do Warty w dolinie Pyzdrskiej (Ruda Komorska poza terenem opracowania). Całkowita długo ść rzeki wynosi 216,8 km, w obr ębie gminy 13,4 km, gdzie stanowi północn ą granic ę gminy. Za wyj ątkiem odcinka źródliskowego (do Pomykowa) rzeka jest uregulowana. Regulacj ę rzeki zako ńczono w 1974r.
Poza terenami źródliskowymi, szeroko ść doliny Prosny wynosi maksymalnie 1 km, przeci ętnie jednak szeroko ść kształtuje si ę w okolicy 300 – 400 m. Sama rzeka ma szeroko ść ok. 5-7 m, przy gł ęboko ści ok. 0,3-1,2 m i średnim przepływie ok. 0,25-1,5 m 3/s. Średni spadek rzeki w obr ębie obszaru opracowania wynosi ok.1,5%, ale na odcinku źródliskowym jest bardzo du ży i wynosi ok. 10%. Jest to rzeka o gruntowo-deszczowo-śnie żnym ustroju zasilania, co klasyfikuje j ą do rzek o zmiennym przepływie, z ni żówkami letnio-jesiennymi
______27 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______oraz wezbraniami w okresie roztopów wiosennych (przepływ ok. 9,06 m 3/s). Zagro żenie powodzi ą jest jednak niewielkie i dotyczy głównie ł ąk poło żonych w dolinie.
Pratwa to lewy dopływ Prosny o długo ści 28,1 km. Dopływy Pratwy rozkładaj ą si ę nierównomiernie, dopływy o długo ści 38,2 km (prawobrze żne) i 61,8 km (lewobrze żne). Źródła Pratwy znajduj ą si ę w dolince Nasale – Pogorzałka, na wysoko ści 250 m n.p.m, tu ż przy wschodniej granicy gminy Byczyna. Powierzchnia zlewni IV-rz ędu na terenie gminy wynosi 118,8 km 2. Szeroko ść koryta Pratwy wynosi od 0,4 do 1,1 m w odcinku uj ściowym do Prosny. Pratwa płynie szerok ą płaskodenn ą dolin ą, w obr ębie której w 1996r. w okolicy Pro ślic, wybudowano zbiornik retencyjny Biskupice-Brzózki o powierzchni ok. 42 ha. Jest on cz ęś ciowo zagospodarowany, a w jego s ąsiedztwie zbudowano wzorowany na średniowiecznym, drewniany Gród Rycerski. Środkowa cz ęść gminy pozbawiona jest znacz ących cieków wodnych.
Wołczy ńska Struga (Wołczy ński Strumie ń) - o kodzie PLRW600017132629 prawy dopływ Stobrawy, stanowi cze ść scalonej cz ęś ci wód Stobrawy od Kluczborskiej Strugi wł ącznie do Odry ( SO0302). Rzeka nizinna. Na obszarze gminy Byczyna przepływa dolin ą w jej południowo – zachodniej cz ęś ci. Z uwagi na walory krajobrazowe i unikalne środowisko planowana jest do obj ęcia ochron ą jako obszar chronionego krajobrazu Wołczy ński Strumie ń. W pobli żu zalega pokład torfu – Teklusia Natura 2000.06 maja 2011r. Zarz ąd koła wędkarskiego w Wołczynie poinformował, że został zarybiony narybkiem szczupaka. Oprócz Prosny i Pratwy i Wołczy ńskiej Strugi, na sie ć hydrologiczn ą składaj ą si ę tak że liczne mniejsze rzeki, zgrupowanie du żych w skali regionu stawów, wyrobiska poeksploatacyjne, torfowiska, starorzecza, niewielkie oczka wodne, niecki bezodpływowe, tereny zalewowe oraz rozbudowana sie ć kanałów i rowów melioracyjnych. Wyst ępuj ą tu licznie stawy wykorzystywane głównie do hodowli ryb oraz zbiorniki wodne poeksploatacyjne. Przewa żnie zbiorniki wodne maj ą niewielk ą powierzchni ę (od 0,01 ha do 0,15). Najwi ększe zgrupowanie stawów o najwi ększej powierzchni na terenie gminy znajduje si ę w okolicy Kostowa. Ze wzgl ędu na warto ść przyrodnicz ą wyró żniaj ą si ę tak że zbiorniki poeksploatacyjne w Jakubowicach i Ciecierzynie oraz stawy w Wojsławicach, Biskupicach, Miechowej, Polanowicach, Dobiercicach, Paruszowicach i Roszkowicach.
Najcenniejszymi przyrodniczo zbiornikami wodnymi s ą starorzecza, które znajduj ą si ę w ró żnych stadiach ewolucji geomorfologicznej oraz na różnym etapie sukcesji ekologicznej. Są one jednym z najbardziej warto ściowych ekosystemów w gminie. Najwi ększe znajduj ą si ę koło Kostowa i kolonii Piasków. Wi ększo ść zbiorników wodnych gminy Byczyna posiada bardzo wysokie walory faunistyczne (zwłaszcza ornitofaunistyczne), a tak że florystyczne.
System licznych zbiorników wodnych uzupełniaj ą torfowiska, które podobnie jak stawy posiadaj ą bardzo wysok ą warto ść retencyjn ą i przyrodnicz ą. Znajduj ą si ę one jednak pod siln ą presj ą odwadniaj ących melioracji, które prowadz ą do ich degradacji. Najwi ększe obszary wyst ępowania torfowisk zlokalizowane s ą w dolinach rzecznych Pratwy i Prosny. Jedno z torfowisk w dolinie Prosny (w okolicy Borka) było eksploatowane. Na du żej cz ęś ci dolin rzecznych, ze wzgl ędu na wysoki poziom wód gruntowych, znajduje si ę tak że sie ć rowów melioracyjnych. Obszar gminy w obr ębie dolin rzecznych Prosny i Pratwy znajduje si ę w zasi ęgu zalewów powodziowych . Przewa żnie z uwagi na brak zabudowy zalaniu ulegaj ą jedynie u żytki rolne.
______28 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
6.3.4. Uj ęcia wody Na terenie gminy w eksploatacji pozostaj ą nast ępuj ące uj ęcia wód podziemnych : Polanowice ( dz. nr 21/1 i 21/2 k.m.2) – pobór wód podziemnych z utworów czwartorz ędowych nast ępuje za pomoc ą studni wierconych: Nr 1 o gł ęboko ści 40m, Nr2 o gł ęboko ści 42m ( awaryjna ) Nr3 o gł ęboko ści 40m w ilo ści: Q maxh – 78,7m³/h, Q śrd - 1259,0m³/d o zasobach eksploatacyjnych zatwierdzonych pismem Urz ędu Marszałkowskiego Województwa opolskiego nr ROŚ.ww.6223-26/10 z dnia 20grudnia 2010r. wynosz ących Qe - 164m³/h, przy depresji Se = 3,0m, Pobór wody: Q maxh – 78,7m³/h; Q śrd - 1259m³/d. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych – do 31 grudnia 2030r.
Byczyna przy ul. Błonie ( dz. nr 189 i 192/2) , za pomoc ą studni wierconych nr 1 i 2a- awaryjny pobór wody, w ilo ści: Q maxh – 44,7m³/h Q śrd – 1072,0m³/d Przy zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych w kategorii ,,B” wynosz ących Qe – 44,7m³/h, przy Se- 3,4m decyzj ą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu Nr OG-731/13/69 z dnia 22 lutego 1969r. WW uj ęcia uzyskały pozwolenie wodnoprawne Starosty kluczborskiego zawarte w pi śmie nr RO Ś.WW.6223-26/10 z 20 grudnia 2010r. na czas okre ślony – 20 lat, tj.od dnia 01 stycznia 2011r. do dnia 31 grudnia 2030r. Uj ęcia to zaopatruj ą w wod ę : miasto Byczyn ę, Polanowice, Pro ślice, Jakubowice, Kochłowice, Biskupice, Brzózk ę, Gołkowice i Ja śkowie.
Dobiercice stacja ( działki nr 9/2 ( SUW) nr 9/3 i 9/4 - studnie k.m.5) - uzdatniania ( mangan i żelazo) , pobór wody nast ępuje z utworów triasu górnego ( retyk) ze studni: - nr 3 o gł ęboko ści 19m , o zasobach eksploatacyjnych Q = 19,4m³/h przy depresji s=6,4m; - nr 4 o gł ęboko ści 23m o zasobach eksploatacyjnych Q = 23,5m³/h przy depresji s=5,6m przyj ętej na podstawie dokumentacji ,, Dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej – aktualizacja zasobów wód podziemnych z utworów triasu górnego w Dobiercicach ” w zawiadomieniu nr RO Ś.WW. 6223-3/10 z dnia 19 .04.2010r. Wydajno ść : Q maxh – 21,7m³/h; Q śrd - 130m³/d; Q roczne - 47450m³/d. Wodoci ąg zaopatruje wsie: Dobiercice, Proszowice, Chudoba, Sarnów, Pszczonki, Gosław. Odprowadzanie ścieków, popłuczyn z kontenerowej stacji SUW istniejącym wylotem betonowym zabezpieczonym krat ą o Ø= 225mm o rz ędnej dna 191,50m.n.p.m, do odbiornika – rowu melioracyjnego oznaczonego symbolem Rz3 w km0+600 na działce nr 75 k.m.3 obr ęb Paruszowice w ilo ści: Q śr/d – 9,0m³/d, Q roczne = 3285,0m³/r , o składzie żelazo og.=10mg/l, zawiesina og.=35mg/l ,pH=6,5 – 9,0. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych – do 19 kwietnia 2030r. Pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie popłuczyn ze stacji uzdatniania wody – do 19 kwietnia 2020r.
______29 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Kostów – ( dz.nr 41/4 k.m.2) pobór wody z utworów czwartorz ędowych nast ępuje za pomoc ą studni wierconej : nr 1 ( awaryjnej) o gł ęboko ści 21m, o zasobach eksploatacyjnych Q = 66,0m³/h, przy depresji s=6,3m, zatwierdzonych decyzj ą Urz ędu Wojewódzkiego w Opolu z dnia 28.12.2009r. Nr RO Ś.KM.752-13/09 wg stanu na 01 wrze śnia 1977r. nr 3 ( podstawowej) o gł ęboko ści 22m, o zasobach eksploatacyjnych Q = 49,4m³/h, przy depresji s=4,46m; przyj ętych z dokumentacji ,, dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej – aktualizacja zasobów wód podziemnych z utworów czwartorz ędowych jecie wody podziemnej w Kostowie” w zawiadomieniu nr RO Ś.KU -752-13/09 z dnia 28 grudnia 2009r. Pobór wód w ilo ści: Q maxh – 38,4m³/h; Q śrd - 192m³/d; Q roczne – 70 080,0 m³/r. Wodoci ąg zaopatruje w wod ę wsie: Kostów, Ciecierzyn, Janówk ę, Miechow ą. Pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych – do 10 marca 2020r.
Wojsławice – Kastel – Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z.o.o., ul. Stawowa 21 w Byczynie uzyskał decyzj ą nr RO Ś.6341.26.2012.MG Starosty Kluczborskiego z dnia 20 listopada 2012r. pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie wód w zakresie: 1) poboru wód podziemnych z uj ęcia w Nasalach , gm. Byczyna z utworów jurajskich za pomoc ą istniej ącej studni wierconej nr 2 ( lokalizacja : dz. nr 46/2 k.m.1 obr ęb Nasale, gm. Byczyna o zasobach eksploatacyjnych otworu zatwierdzonych decyzj ą Marszałka Województwa Opolskiego nr DO Ś.II.7431.4.2012.KM z dnia 30.05.2012r. wynosz ących: Qe= 60,0m³/h i depresji zwierciadła wody Se=5,33 m ppt w okresie całego roku, w ilo ści: Qmaxh = 24,2m³/h Qśrd = 322m,6m³/d; Q maxd = 372m,6m³/d Qmaxrok = 84898 m³/rok Dla potrzeb wodoci ągu komunalnego Wojsławice – Kastel. W ostatnich latach wybudowana została sie ć wodoci ągowa prowadz ąca od SUW do wsi Wojsławice, Sierosławice, Roszkowice , Borek, Gosław, Nasale, Pogorzałka, Paruszowice. Pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie wód zostało udzielone na okres 10 lat – do 2022r.
6.4. Gleby W gminie Byczyna przewa żaj ą dobre i średnie gleby do produkcji rolnej, czego skutkiem jest znaczne przekształcenie i odlesienie obszaru. Na terenie gminy Byczyna zalegaj ą nast ępuj ące typy gleb: • pseudobielicowe, • brunatne, • hydromorficzne, • rdzawe, • bielicowe.
Na ponad 12 tys. ha gruntów ornych przewa żaj ą gleby o du żej przydatno ści rolniczej, w tym kompleksy: • pszenny dobry (40,4%), • żytni bardzo dobry (18,7%), • pszenny wadliwy (14.5%), • żytni dobry (21,3%).
______30 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Grunty III klasy stanowi ą przeszło 25%, a klasy IV prawie 60%. Równie ż na u żytkach zielonych przewa żaj ą grunty klasy III i IV, co stanowi przeszło 81% u żytków w gminie. Jako ść gleb, agroklimat, gospodarka wodna, trudno ść gleb do uprawy - to czynniki daj ące podstaw ę oceny agroekologicznej gleb. W skali 100 punktowej ł ączne warunki agroekologiczne gminy ocenia na 80-90 pkt.
6.5. Warunki klimatyczne Warunki klimatyczne gminy Byczyna, z powodu poło żenia na skraju Wy żyny Śląskiej są odrobin ę ostrzejsze ni ż panuj ące na Nizinie Śląskiej. Średnia temperatura stycznia wynosi 0 0 –2,6 C, natomiast lipca nie przekracza 18 C. Liczba dni mro źnych wynosi 37, a dni z przymrozkami 70. Dni gor ących jest przeci ętnie 35. Stosunkowo niewiele jest dni pochmurnych (118). Średni czas zalegania pokrywy śnie żnej to około 57 dni. Pokrywa śnie żna najcz ęś ciej pojawia si ę 28 listopada i zanika pod koniec marca. Średnia opadów rocznych nie przekracza 520 mm. Przewa żaj ą wiatry słabe (153 dni) i bardzo słabe (118 dni), wiej ące głównie z sektora zachodniego, z kierunku W i SW. Okres wegetacyjny trwa z reguły 220 dni, rozpoczyna si ę 31 marca, a ko ńczy 5 listopada.
Powietrze polarno-morskie, a nast ępnie polarno-kontynentalne dominuje na tym obszarze, utrzymuj ąc si ę tu ponad 90% dni w roku. Wi ąż e si ę z tym wyst ępowanie wiatrów z sektora zachodniego. W porze letniej dominuj ą ciepłe i wilgotne wiatry z zachodu. Przewa żaj ą tu wiatry słabe o pr ędko ści do 3 m/s. Szczególn ą charakterystyczn ą cech ą tutejszego klimatu s ą łagodne i długie okresy jesieni oraz wczesne i pogodne wiosny. Najwy ższe warto ści nasłonecznienia odnotowuje si ę w czerwcu i lipcu, co wi ąż e si ę z dłu ższym dniem i mniejszym zachmurzeniem. Najmniejsze zachmurzenie zanotowano na przełomie lata i jesieni.
6.5.1. Klimat lokalny Na terenie gminy elementami o najwi ększym znaczeniu kształtuj ącymi klimat lokalny są przede wszystkim: rze źba terenu, g ęsto ść i wielko ść cieków wodnych, pokrycie terenu (zabudowa, grunty orne, ł ąki, lasy), rodzaj gruntów i gł ęboko ść zalegania wód gruntowych. Dominuj ący wpływ na klimat lokalny ma poło żenie gminy przy dwóch stosunkowo du żych dolinach rzecznych (Prosna i Pratwa), tworz ących rozległe obni żenia dolinne. Na terenie opracowania mo żna wyró żni ć cztery typy klimatów lokalnych: − obszar wysoczyzny plejstoce ńskiej, generalnie obszar ten cechuje si ę dobrymi warunkami przewietrzania, dobrymi warunkami nasłonecznienia, s ą to tereny korzystne do stałego przebywania ludzi o korzystnych warunkach bioklimatycznych dla człowieka;
− obszar dna dolin rzecznych i terasów zalewowych rzeki Prosny i Pratwy oraz ich najbli ższego otoczenia, a tak że obni żenia terenu o wysokim poziomie wód gruntowych, cechuj ące si ę gorszymi warunkami wilgotno ściowymi, wyst ępowaniem zastoisk chłodnego i wilgotnego powietrza, generalnie tereny te s ą niekorzystne do realizacji zabudowy o wyra źnie pogorszonych warunkach bioklimatycznych;
− obszar terasy nadzalewowej, cechuj ący si ę warunkami po średnimi mi ędzy mikroklimatem wysoczyznowym i den dolinnych, o mniejszej cz ęstotliwo ści przymrozków, mniejszej wilgotno ści; obszar sprzyjaj ący uprawom zbo żowym oraz przebywaniu człowieka;
______31 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
− tereny kompleksów le śnych , cechuj ące si ę moderuj ącym wpływem na warunki mikroklimatyczne – obni żenie temperatury, zwi ększeniem wilgotno ści, zmniejszeniem pr ędko ści wiatru; na terenach z podwy ższonym poziomem wód gruntowych charakterystyczne jest dla niego wyst ępowanie wilgotnych siedlisk le śnych i ł ęgowych, niekorzystnych bioklimatycznie dla człowieka.
Pogorszone warunki bioklimatyczne wyst ępuj ą w s ąsiedztwie drogi krajowej nr 11, która znacz ąco oddziałuje na stan czysto ści powietrza atmosferycznego i emisj ę hałasu w swoim s ąsiedztwie oraz w obr ębie jednostek osadniczych, gdzie wyst ępuj ą problemy z nisk ą emisj ą, szczególnie w sezonie grzewczym.
6.6. Budowa geologiczna
Utwory powierzchniowe Budowa geologiczna podło ża rozpatrywanego obszaru jest stosunkowo prosta. Bierze w niej udział do ść jednolita seria osadów czwartorz ędowych: piaszczystych, piaszczysto-żwirowych i gliniastych. Poszczególne warstwy maj ą ró żny skład granulometryczny i wyst ępuj ą w ró żnym stanie plastyczno ści i spoisto ści. Mi ąż szo ść osadów czwartorz ędowych wynosi od kilku do kilkudziesi ęciu metrów. Jedynie miejscami wyst ępuj ą wychodnie osadów jurajskich i triasowych. Najmłodsze utwory (holoce ńskie) pokrywaj ące od powierzchni teren opracowania to gliniasto - piaszczyste gleby zaliczone w wi ększo ści do mad, pseudobielic i gleb brunatnych oraz czarnych ziem, które wyst ępuj ą jedynie w miejscach o słabym odpływie wód i przy ciekach. Utwory te stanowi ą pokryw ę o mi ąż szo ści średnio 0,3 – 0,5m, za wyj ątkiem mad, których mi ąż szo ść mo że by ć wi ększa. Jednak że głównym elementem budowy geologicznej obszaru są osady dolin rzecznych oraz wysoczyzny plejstoce ńskiej: lodowcowe i wodnolodowcowe powstałe w okresie stadiału maksymalnego zlodowacenia środkowopolskiego, a tak że deluwialne. Wychodnie osadów triasowych i jurajskich lokalnie odsłaniaj ą si ę w okolicach wsi Gołkowiec oraz Dobiercice, Gosław, Nasale i Pszczonki. Wysoczyzna plejstoce ńska - buduj ą j ą: - utwory żwirowo-piaszczyste - utwory gliniaste morenowe i deluwialne - iły, piaski i mułki
Utwory żwirowo-piaszczyste wyst ępuj ą na du żej cz ęści obszaru opracowania (ok. 30% powierzchni) S ą to ró żnego pochodzenia (wodno-lodowcowe, lodowcowe, deluwialne i jeziorne przedkenozoiczne) pod wzgl ędem technicznym to żwiry piaszczyste i gliniaste, pospółki oraz ró żno frakcyjne piaski i piaski gliniaste, głównie średnioziarniste, przykryte cienk ą warstw ą glin (ok. 1 m) lub lokalnie przewarstwione przez gliny. S ą to grunty rodzime, nie skaliste, nie spoiste lub mało spoiste, no śne, mało ści śliwe, stanowi ące korzystne podło że budowlane do przenoszenia obci ążeń jednostkowych powy żej 2,0 kG/cm 2 i nie stwarzaj ące żadnych ogranicze ń do posadowienia budowli. Utwory gliniaste morenowe i deluwialne zalegaj ą w wi ększo ści bezpo średnio pod warstw ą glebow ą, wykształcone w postaci glin piaszczystych, glin pylastych i glin zwartych, twardoplastycznych i półzwartych mog ących lokalnie ulega ć uplastycznieniu pod wpływem wody, s ą to grunty rodzime, nie skaliste, średnio i zwi ęzło spoiste, stanowi ą przeci ętne, ale no śne podło że gruntowe zdolne do przenoszenia obci ąż eń jednostkowych 1 – 1,5 kG/cm 2. No śno ść gruntów gliniastych uzale żniona jest od stopnia uplastycznienia gruntu i gł ęboko ści zwierciadła wody. Z uwagi na skłonno ść do uplastyczniania pod wypływem wody i wilgoci
______32 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______przy gł ębokim posadowieniu wymagane jest odwodnienie i zabezpieczenie przeciw wilgotno ściowe. Iły, piaski i mułki zalegaj ą na du żych powierzchniach, w wi ększo ści bezpo średnio pod warstw ą glebow ą w okolicy wsi Dobiercice, Gosław, Nasale i Pszczonki. W wi ększo ści s ą to drobnoziarniste, cz ęsto pyłowate piaski barwy szarobiałej, jasno żółtej lub ró żowej oraz mułki o tej samej barwie zawieraj ące kaolin. Iły s ą przewa żnie szarobr ązowe, czasem z odcieniem czerwonym. Doliny rzeczne Osady i namuły rzeczne den dolinnych i tarasów zalewowych rzeki Prosny i Pratwy, wykształcone jako piaski średnioziarniste z domieszk ą żwirków i licznymi przewarstwieniami piasków drobnoziarnistych i pylastych, cz ęsto z domieszk ą substancji organicznych, ze wzgl ędu na zmienne warunki akumulacji materiał nie jest wysegregowany i jest uło żony z reguły nieregularnie. Warstwy nie s ą ci ągłe, lecz maj ą kształt soczewek lub kieszeni o niewielkich rozmiarach i s ą przewa żnie nachylone w ró żnych kierunkach. Poszczególne warstwy maj ą ró żny skład granulometryczny i wyst ępuj ą w stanie lu źnym lub średniozagęszczonym. S ą to grunty rodzime, nie skaliste, średnio i drobnoziarniste, mało lub nie spoiste, cz ęsto nawodnione, co powoduje ich uplastycznienie i pogorszenie wła ściwo ści mechanicznych, dodatkowo miejscami wyst ępuj ą torfy, które s ą gruntami słabono śnymi, grunty nie wskazane do bezpo średniego posadowienia budynków; Najmłodsze utwory pokrywaj ące od powierzchni dno dolinne i teras ę zalewow ą to namuły organiczne, gliniasto – pylasta oraz najcz ęś ciej piaszczysta mada rzeczna, równie ż z domieszk ą cz ęś ci próchniczych. Utwory te stanowi ą pokryw ę o przeci ętnych mi ąż szo ściach od 0,3 do 1 m. Pod wzgl ędem technicznym s ą to gliny pylaste, gliny piaszczyste, pyły oraz namuły organiczne i piaski gliniaste, pozostaj ące w stanie plastycznym lub mi ękkoplastycznym, miejscami s ą średnio lub twardoplastyczne. Mady s ą utworami bardzo ści śliwymi, wra żliwymi na zawilgocenie. S ą to grunty słabono śne, uplastyczniaj ące si ę pod wpływem kontaktu z wod ą, która znacz ąco pogarsza ich wła ściwo ści mechaniczne. Grunty te nie s ą wskazane do bezpo średniego posadowienia budowli. Osady rzeczne tarasów nadzalewowych doliny Prosny i Pratwy, grunty rodzime, nie skaliste, ró żnoziarniste, nie spoiste i mało spoiste, wykształcone głównie w postaci piasków drobno i średnioziarnistych oraz żwirów drobnookruchowych z przewarstwieniami gruntów zwi ęzło spoistych wykształconych w postaci mułków i glin, grunty no śne, mało ści śliwe, zdolne do przenoszenia obci ąż eń jednostkowych 1,5 - 2,0 kG/cm 2. W śród utworów piaszczystych wyst ępuj ą równie ż piaski wydmowe o genezie eolicznej, których płaty znajduj ą si ę na terasie nad zalewowej w dolinie Prosny. Generalnie warunki dla celów posadowienia budowli ocenia si ę jako: przeci ętne w obr ębie glin zwałowych oraz iłów i mułków, dobre w obr ębie piasków i żwirów oraz słabe w obr ębie namułów w dolinach rzecznych oraz piasków wydmowych. No śno ść gruntów gliniastych, iłów, mułków i pyłów uzale żniona jest od stopnia uplastycznienia gruntu i gł ęboko ści zwierciadła wody. Z uwagi na skłonno ść do uplastyczniania pod wypływem wody i wilgoci przy gł ębokim posadowieniu wymagane jest odwodnienie i zabezpieczenie przeciw wilgotno ściowe lub wymiana gruntów. Na wi ększo ści obszaru gminy (ok. 70%) wyst ępuje no śne podło że budowlane, korzystne dla lokalizacji zabudowy i zainwestowania. 6.6.1. Surowce mineralne Budowa geologiczna w obr ębie gminy Byczyna sprzyja wyst ępowaniu surowców pospolitych, głównie piasków i żwirów oraz iłów. Wyst ępowanie kruszyw naturalnych o
______33 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______znaczeniu przemysłowym zwi ązane jest tu z działalno ści ą lodowca oraz morskimi i jeziornymi osadami przed czwartorz ędowymi. Wyst ępuj ące na terenie gminy Byczyna zło ża to: - kruszywo naturalne (3 zło ża), - surowce ilaste ceramiki budowlanej (3 zło ża), w tym jedno z najzasobniejszych w województwie – zło że „ Nasale ’, - torfy (1 zło że). Wykaz udokumentowanych złó ż kopalin na terenie gminy Byczyna L.p. Zło że Eksploatacja Zasoby [tys. ton] geologiczne bilansowe - kruszywo naturalne 1. Jakubowice eksploatowane 592 2. Roszkowice zaniechana 525 3. Byczyna eksploatowane 271 Razem 1 388 - surowce ilaste ceramiki budowlanej 1. Gołkowice zaniechana 1 336 2. Nasale nieeksploatowane 8 927 3. Pszczonki nieeksploatowane 270 - torfy 1. Borek zaniechana 21 Razem 10 283 Ogółem 11 692 Źródło: dane wojewódzkiego geologa, 2009 Jakubowice - zło że kruszywa naturalnego czwartorz ędowego: żwirów, piasków i pospółek, zajmuje powierzchni ę 22,65 ha. Zasoby zło ża obejmuj ą: zasoby bilansowe żwirów w kat. C 2 – 5 048 329 Mg zasoby bilansowe – piasku w kat. C 2 – 1 597 520 Mg zasoby bilansowe – ogółem w kat. C 2 – 6 645 849 Mg mi ąż szo ść zło ża 9 – 19,7 m, średnio 14,35 m. Zło że jest eksploatowane przez Żwirowni ę ,,Byczyna „ Sp.z o.o. w Jakubowicach ”, posiada ustanowiony obszar górniczy o nazwie ,, Jakubowice 1” i teren górniczy o nazwie ,, Jakubowice 1” oraz koncesj ę udzielon ą przez Urz ąd Marszałkowski Województwa Opolskiego z dnia 16.03.2011r. znak DO Ś –II.7422.2.1.2011.JJ. Wa żno ść koncesji ustalono do dnia 31marca 2041r. Roszkowice – zło że kruszywa naturalnego: piasek: eksploatacja zaniechana, zło że przydatne w budownictwie i drogownictwie o powierzchni 4,3 ha. Zasoby bilansowe zło ża zarejestrowane decyzj ą nr O Ś-V-8513/4/89 z dnia 05.05.1989r. wynosiły: poza filarami ochronnymi - 551 tys. ton obecnie - 524,6 tys. ton mi ąż szo ść zło ża - 7,7m.
Byczyna – ul. Polanowicka, zło że kruszywa naturalnego czwartorz ędowego: piasku budowlanego i żwiru przydatne w budownictwie i drogownictwie, powierzchnia 1,527 ha. Zasoby zło ża obejmuj ą: zasoby bilansowe w kat. C 1 – 271 458 Mg mi ąż szo ść zło ża 2 - 15,4m, średnio 9 m. Zło że jest eksploatowane przez ,, Byczyna „ Przedsi ębiorstwo Usługowo – Handlowe ,, Serwitrans”- Zbigniew Zygiel w Dzielnej, gm.Ciasna, posiada ustanowiony teren i obszar
______34 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______górniczy, ustanowiony dla eksploatacji zło ża kruszywa naturalnego ,, Byczyna” na podstawie Decyzji Starosty Kluczborskiego z dnia 07.09.2006r. Znak: RO Ś.751-7/06. Okres wa żno ści koncesji ustalono do dnia 31 grudnia 2021r.
Gołkowice – zło że surowców ilastych ceramiki budowlanej : iłu, gliny oraz kopaliny towarzysz ącej: piasków schudzaj ących, wiek: trias górny (kajper), zajmuje powierzchni ę 9,33ha, zastosowanie: do produkcji ceramiki czerwonej. Zasoby zło ża obejmuj ą: zasoby bilansowe w kat. B bez filarów ochronnych – 930 tys. m 3 3 zasoby bilansowe w kat. C 2 bez filarów ochronnych – 473 tys. m 3 zasoby bilansowe razem – 1 403 tys. m mi ąż szo ść zło ża glin i iłów - 15 m. mi ąż szo ść zło ża piasków schudzaj ących - 3 m.
Nasale - surowce ilaste ceramiki budowlanej: zło że nie eksploatowane, buduj ą go iły jurajskie - liasowe warstw helenowskich dolnych. S ą to iły ciemnopopielate, limniczne, bezwapienne, plastyczne, zwarte, miejscami przechodz ące w iłołupki. Zło że zajmuje powierzchni ę 64,80 ha, zastosowanie: do produkcji ceramiki czerwonej, cegła pełna, s ączki. Zasoby zło ża obejmuj ą: zasoby bilansowe w kat. B bez filarów ochronnych – 418 tys. m 3 3 zasoby bilansowe w kat. C 1 bez filarów ochronnych – 4 957 tys. m 3 zasoby bilansowe w kat. C 2 bez filarów ochronnych – 3 552 tys. m 3 zasoby pozabilansowe w kat. C 2 – 421 tys. m miąż szo ść zło ża 8 – 21,7 m .
Pszczonki , zło że piasków schudzaj ących, zajmuje powierzchni ę 5,32 ha, zastosowanie: do produkcji ceramiki czerwonej. Zasoby zło ża obejmuj ą: 3 zasoby bilansowe w kat. C 1 bez filarów ochronnych – 270 tys. m mi ąż szo ść zło ża 3,1 – 7,2 m, średnio 4,9 m.
Borek , zło że torfu, eksploatacja zaniechana, zastosowane było: do produkcji preparatu torfowego Tołpy, zło że zajmuje powierzchni ę 13 752 m 2. Zasoby zło ża obejmuj ą : zasoby bilansowe w kat. C 1 – 20 783 ton mi ąż szo ść zło ża 0,8 – 2,8 m, średnio 1,6 m.
7.Uwarunkowania wynikaj ące z: wymogów ochrony środowiska przyrodniczego
7.1. Przyroda o żywiona
7.1.1. Szata ro ślinna
Ro ślinno ść potencjalna Ro ślinno ść potencjaln ą obszaru gminy Byczyna, w zale żno ści od warunków glebowych, stanowią ró żnego rodzaju zbiorowiska le śne (Matuszkiewicz red. 1991). W dolinie Prosny i jej wi ększych dopływów potencjaln ą ro ślinno ść stanowi ą ł ęgi jesionowo- olszowe Fraxino-Alnetum ( Circaeo-Alnetum ). Na pozostałym obszarze powinny dominowa ć żyzne buczyny ni żowe Galio odorati-Fagetum oraz miejscami gr ądy subkontynentalne Tilio cordatae -Carpinetum betuli w odmianie małopolskiej, formie wy żynnej, serii ubogiej, gr ądy środkowoeuropejskie Galio sylvatici-Carpinetum betuli w odmianie śląsko-wielkopolskiej,
______35 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______formie ni żowej, serii ubogiej oraz ni żowe d ąbrowy acidofilne typu środkowoeuropejskiego Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae .
Ro ślinno ść rzeczywista Ro ślinno ść rzeczywista gminy Byczyna oraz jej zró żnicowanie jest odzwierciedleniem dosy ć du żej ilo ści siedlisk, jakie wykształciły si ę tu w wyniku ró żnej żyzno ści gleb, warunków wodnych i mikroklimatycznych. Znacz ące zró żnicowanie warunków edaficznych umo żliwiło rozwój wielu zbiorowiskom ro ślinnym zarówno naturalnym (m.in. le śne, wodne, szuwarowe), jak i półnaturalnym i antropogenicznym (m.in. ł ąkowe, polne-segetalne, ruderalne). Dominuj ącymi zbiorowiskami na terenie gminy s ą zbiorowiska segetalne zwi ązane z uprawami. Wczesne osiedlenie si ę człowieka na tym terenie zmniejszyło, bowiem znacznie areał wyst ępowania lasów wskutek wyr ębu drzew i wzi ęcia ziemi pod upraw ę roln ą.
• zbiorowiska le śne i zaro ślowe Zbiorowiska le śne wyst ępuj ą tu przede wszystkim w północnej i wschodniej cz ęś ci gminy. S ą to najcz ęś ciej bory sosnowe, bory mieszane oraz lasy li ściaste, głównie lasy, łęgowe, olsowe i gr ądowe. Zbiorowiska lasów li ściastych nale żą tu do dosy ć dobrze wykształconych pod wzgl ędem fitosocjologicznym. Wyró żniono tu dwa zespoły: gr ąd subkontynentalny Tilio cordatae-Carpinetum betuli stwierdzony w okolicach Józefówki i Gołkowic, ł ęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum ( Circaeo-Alnetum ), którego du że kompleksy wyst ępuj ą w dolinie Prosny, m.in. w okolicach Sierosławic oraz ols porzeczkowy Ribeso nigri-Alnetum , który nale ży do rzadkich zbiorowisk le śnych wykształcaj ących si ę w miejscach zabagnionych, ze stagnacj ą wody, charakteryzuj ących si ę dominacj ą olszy czarnej Alnus glutinosa w drzewostanie i k ępkow ą struktur ą runa. Wyst ępuje w dolinie Prosny w okolicach Borka, Sierosławic. Do zbiorowisk zaro ślowych na omawianym terenie nale żą zaro śla ligustru i tarniny Pruno-Crataegetum , w których dominuje śliwa tarnina Prunus spinosa , wyst ępuj ące bardzo rzadko obrze żach dróg polnych. W dolinie Prosny i Pratwy na podmokłych nieu żytkach, na niewielkich powierzchniach wykształciły si ę łozowiska z przewag ą wierzby szarej Salix cinerea i wierzby pi ęciopr ęcikowej Salix pentandra – Salicetum pentadro-cinereae . Lasy o charakterze borów sosnowych i borów mieszanych zajmuj ą na terenie gminy Byczyna stosunkowo du żą powierzchni ę. S ą to jednak zbiorowiska wtórne, ze sztucznie nasadzon ą sosn ą na siedliskach buczyn, które maj ą niewielk ą warto ść przyrodnicz ą. W bardzo ubogim pod wzgl ędem florystycznym runie tych lasów dominuj ą ró żne gatunki je żyn Rubus sp. oraz trzcinnik piaskowy Calamagrostis epigejos , szczególnie bujnie rozwijaj ące si ę w partiach nadmiernie prze świetlonych.
• zbiorowiska niele śne Prosna ze starorzeczami, Pratwa, stawy hodowlane oraz drobne zbiorniki wodne stanowi ą dogodne siedliska dla rozwoju zbiorowisk wodnych, reprezentowanych na terenie gminy Byczyna przez fitocenozy z klas Lemnetea i Potametea . Zbiorowiska wodne w zale żno ści od warunków siedliskowych przedstawiaj ą ró żne postacie organizacji - od dobrze wykształconych fitocenoz, skupiaj ących wi ększo ść gatunków charakterystycznych, do agregacji jednogatunkowych, trudnych do identyfikacji. Zbiorowiska wodne maj ą bardzo du żą warto ść przyrodnicz ą tego obszaru, gdy ż wyst ępuj ą w nich równie ż gatunki chronione i rzadkie. Do najbardziej interesuj ących, ze wzgl ędu na rzadko ść wyst ępowania w skali kraju i regionu, zespołów wodnych na tym terenie nale żą : zespół z dominacj ą osoki aloesowatej Striatiotetum aloidis , zespół rdestnicy st ępionej Potametum obtusifolii , zespół z dominacj ą włosienicznika sk ąpopr ęcikowego Ranunculetum fluitantis , zespół włosienicznika
______36 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______tarczowatego Ranunculetum peltati , zespół z dominacj ą rz ęś li hakowatej Ranunculo- Callitrichetum hamulatae oraz zespół „lilii wodnych” Nupharo-Nymphaeetum . W śród pospolitych zbiorowisk stwierdzono tu wyst ępowanie zespołu rz ęsy drobnej i spirodeli wielokorzeniowej Spirodeletum polyrhizae , w którym dominuje jeden gatunek charakterystyczny rz ęsa drobna Lemna minor oraz znacznie rzadziej spirodela wielokorzeniowa Spirodela polyrhiza . Wyst ępuje tu równie ż zespół moczarki kanadyjskiej Elodeetum canadensis , zespół rdestnicy pływaj ącej Potametum natantis oraz zespół wywłócznika kłosowego Myriophyletum spicati . Zbiorowiska te spotykane s ą przede wszystkim w Pro śnie i jej starorzeczach.
Zbiorowiska szuwarowe i wielkoturzycowe na terenie gminy zajmuj ą stosunkowo niewielkie powierzchnie i wyst ępuj ą w miejscach podmokłych, m.in. w dolinie Prosny i Pratwy oraz w podmokłych miejscach w s ąsiedztwie rowów i strumieni. Ich warto ść przyrodnicza jest du ża, cho ć zwykle s ą one ubogie w gatunki ro ślin. Do najcz ęś ciej spotykanych nale żą płaty zespołów ze zwi ązku Phragmition . Do najbardziej rozpowszechnionych nale ży zespół trzciny pospolitej Phragmitetum australis i manny mielec Glycerietum maximae . Nieco rzadziej spotykany jest zespół pałki szerokolistnej Typhetum latifoliae , szuwar tatarakowy Acoretum calami . Cz ęstym zespołem, porastaj ącym nieu żytki jest zespół trzciny pospolitej w formie l ądowej Phragmitetum australis fo. terrestris . W starorzeczach Prosny oraz w stawach hodowlanych koło Kostowa stwierdzono bardzo rzadki zespół czermieni błotnej Calletum palustris .
Wzdłu ż cieków wodnych lub w lokalnych obni żeniach terenu rozwijaj ą si ę zespoły wysokich turzyc ze zwi ązku Magnocaricion . Zbiorowiska te na badanym terenie nie zajmuj ą wi ększych powierzchni, co jest skutkiem stałej presji gospodarki człowieka na żyznych terenach dolin rzecznych. W śród wykształcaj ących si ę tam zbiorowisk najcz ęś ciej spotyka si ę szuwary turzyc: zaostrzonej Carex gracilis , błotnej C. acutiformis , dzióbkowatej C. rostrata , dwustronnej C. disticha oraz szuwar mozgi trzcinowatej Phalaris arundinacea . Wyst ępuje tu równie ż słabo poznany w Polsce szuwar z trzcinnikiem lancetowatym Calamagrostis canescens . Miejscami zabagnione partie ł ąk i brzegi strumieni zajmuje zespół kosa ćca żółtego Iridetum pseudacori , któremu towarzysz ą liczne gatunki ł ąkowe i szuwarowe. Cech ą charakterystyczn ą tych zbiorowisk ro ślinnych jest stałe uwilgotnienie, a nawet okresowe utrzymywanie si ę wody na powierzchni gruntu. Zbiorowiska te pełni ą wa żną rol ę w małej retencji, s ą te ż siedliskiem i żerowiskiem wielu zwierz ąt. Tworz ą mozaik ę po śród terenów zabagnionych, cz ęsto bez wyra źnych granic przechodz ąc w zbiorowiska ł ąk lub przenikaj ą si ę wzajemnie. Nale żą do najtrudniejszych w zagospodarowaniu typów ł ąk, przede wszystkim z powodu stale wysokiego poziomu wód gruntowych i trudnych warunków zbioru siana. Turzycowiska koszone były z reguły w celu pozyskania ściółki, najcz ęś ciej r ęcznie lub przy u życiu lekkiego sprz ętu u schyłku lata. W programach rolno środowiskowych na utrzymanie tych biotopów przewiduje si ę najwy ższ ą pomoc finansow ą.
Seminaturalne i antropogeniczne zbiorowiska żyznych ł ąk ko śnych z klasy Molinio- Arrhenatheretea wyst ępuj ą na terenie gminy Byczyna dosy ć rzadko. Najciekawsze zbiorowiska ł ąkowe stwierdzono w dolinie Prosny, m.in. w okolicach Sierosławic.
Najbogatszymi gatunkowo, a zarazem najszybciej znikaj ącymi z krajobrazu regionu typami ł ąk s ą ł ąki wilgotne. Wyró żniamy tu kilka typów zbiorowisk, w śród których na uwag ę zasługuje wyst ępuj ące dosy ć cz ęsto w dolinie Prosny zbiorowiska ziołoro ślowe z dominacj ą wi ązówki błotnej Filipendulo-Geranietum i Lysimachio vulgaris-Fipenduletum . W dolinie
______37 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Prosny spotykane s ą ł ąki ostro żeniowe Angelico-Cirsietum oleracei , w których dominuje ostrorze ń warzywny Cirsium oleraceum . W lokalnych zagł ębieniach kompleksów ł ąkowych, na zabagnionych glebach glejowych wyst ępuje dosy ć pospolicie zespół sitowia le śnego Scirpetum silvatici . Płaty tego zbiorowiska rozwijaj ą si ę najcz ęś ciej na niewielkich powierzchniach po śród kompleksów łąkowych, przede wszystkim tych wył ączonych z uprawy. Wyra źnie koncentruj ą si ę na obszarach źródliskowych (wysi ęki wody), pełni ąc rol ę naturalnego filtra dla s ącz ącej si ę wody. Jest to zbiorowisko do ść ubogie florystycznie i pokrojowo upodabnia si ę do turzycowisk. Na wy ższych terasach zanotowano tak że płaty łąk wyczy ńcowych Alopecuretum pratensis i łąk owsicowych Lolio-Cynosuretum słu żą cych najcz ęś ciej jako jednoko śne ł ąki lub pastwiska. Ł ąki świe że z rz ędu Arrhenatheretalia wyst ępuj ą bardzo rzadko na wy ższych terasach doliny Prosny i u żytkowane s ą jako ł ąki ko śne lub ko śno - pastwiskowe. S ą to zbiorowiska kadłubowe, bardzo ubogie florystycznie. Dosy ć rzadko spotykane w dolinie Pratwy s ą łąki z udziałem śmiałka darniowego oraz situ rozpierzchłego. Ł ąki te wykształcaj ą si ę na skutek wadliwej gospodarki, polegaj ącej głównie na zbyt intensywnym wypasie na siedliskach zabagnionych. Nale żą do grupy zbiorowisk o niskiej warto ści paszowej i przyrodniczej. Wykształcaj ą si ę na siedliskach ł ąk bagiennych, b ądź z powodu intensyfikacji koszenia, a nast ępnie porzucenia ł ąki, b ądź z powodu wypasu. Przywrócenie u żytkowania, przynajmniej na niektórych powierzchniach tych ł ąk, spowoduje niew ątpliwie zwi ększenie ich bogactwa gatunkowego oraz przebudow ę składu w kierunku bogatych florystycznie zbiorowisk, o wi ększej warto ści przyrodniczej. Intensyfikacja rolnictwa spowodowała zmiany w składzie i strukturze zespołów ł ąkowych, dlatego te ż s ą najcz ęś ciej dosy ć ubogie w gatunki i zajmuj ą zazwyczaj niewielkie powierzchnie.
Wi ększo ść zbiorowisk ł ąkowych, zwłaszcza wra żliwych na zmiany wilgotno ściowe, nale ży na tym terenie do potencjalnie zagro żonych. Zaprzestanie wykaszania lub zmiana sposobu ich u żytkowania jest przyczyn ą zarastania wielu ł ąk łanami trzcinnika piaskowego Calamagrostis epigejos oraz gatunkami nawłoci Solidago sp . Pospolite na tym obszarze s ą natomiast tzw. zespoły dywanowe porastaj ące miejsca intensywnie wydeptywane, w tym nawet szczeliny chodników. Buduj ą je pospolite ro śliny odporne na uszkodzenia mechaniczne, takie jak babka zwyczajna Plantago major , wiechlina roczna Poa annua czy rdest ptasi Polygonum aviculare . Na zasobnych w azot wilgotnych glebach w dolinie Prosny i nieckach zbiorników wodnych, w miejscach okresowo zalewanych rozwijaj ą si ę murawy zalewowe z charakterystycznym pi ęciornikiem g ęsim Potentilla anserina i rozłogowym Potentilla repens , sitem ście śnionym Juncus compressus i toje ści ą rozesłan ą Lysimachia nummularia . Bogato natomiast reprezentowana jest grupa zbiorowisk chwastów pól uprawnych, okrajków, terenów wydeptywanych i ruderalnych. Grupa zespołów segetalnych, czyli chwastów towarzysz ących uprawom rolnym, zarówno zbo żowym, jak i okopowym z klasy Stellarietea mediae , spotykana jest bardzo cz ęsto na obszarze całej gminy. Grupa zbiorowisk ro ślinnych o charakterze antropogenicznym z klas Artemisietea vulgaris jest równie na tym terenie bogato reprezentowana. Zbiorowiska te zwi ązane s ą z terenami zmienionymi przez człowieka, przede wszystkim terenami zabudowanymi, zakładami przemysłowymi oraz śmietniskami, okrajkami i miejscami wydeptywanymi. Są to jednak zbiorowiska o małych walorach przyrodniczych.
7.1.2. Siedliska przyrodnicze podlegaj ące ochronie Na terenie gminy Byczyna wyst ępuj ą siedliska przyrodnicze podlegaj ące w Polsce ochronie prawnej na mocy prawa polskiego lub europejskiego. W nawiasach obok nazwy zbiorowiska podano kody Natura 2000 oznaczaj ące oznaczenia kodowe w Interpretation Manual of
______38 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Europaean Union Habitats (2003) oraz kody Physis oznaczaj ące symbol u żywany w bazie danych Physis – hierarchicznego systemu kodowania typów siedlisk Palearktyki utworzony na u żytek programu CORINE (Herbich red. 2004). Siedliska priorytetowe oznaczono gwiazdk ą. S ą to: Klasa Bidentetea tripartiti – zalewane muliste brzegi rzek Polygono-Bidentetum – miejscami nad brzegami Prosny, jej starorzeczy oraz w stawach w Kostowie. Klasa Isoëto-Nanojuncetea – zbiorowiska namułkowe Eleocharetum ovatae (Kod Natura 2000: 3130.2; Kod Physis: 22.32) – na niewielkich powierzchniach nad brzegami stawów i stawach spuszczonych w Kostowie. Klasa Potametea – starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne Zwiazek Potamion , Nymhaeion (Kod Natura 2000: 3150.1, 3150.2; Kod Physis: 22.13 X (22.41, 22.42, 22.43)) – starorzecza Prosny koło Piasków i Kostowa. Potametum pectinati Ranunculetum circinati Elodeetum canadensis Ceratophylletum demersii Myriophylletum spicati Potametum lucentis Hydrocharitetum morsus-ranae Potametum natantis Myriophylletum verticillati Nupharo-Nymphaeetum albae Polygonetum natantis Zwi ązek Ranunculion fluitantis - nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników (Kod Natura: 3260; Kod Physis: 24.4) – Prosna, szczególnie na odcinku mi ędzy Borkiem a Kostowem oraz Pratw ą koło Kostowa. Ranunculetum fluitantis Ranunculo-Callitrichetum hamulatae Ranunculo-Sietum erecto-submersi Klasa Phragmitetea – szuwary wielkoturzycowe Cicuto-Caricetum pseudocyperi – na niewielkich powierzchniach na stawach hodowlanych w Kostowie. Caricetum vulpinae – na niewielkich powierzchniach na stawach hodowlanych w Kostowie.
Klasa Molinio-Arrhenatheretea – mokre ł ąki u żytkowane ekstensywnie Angelico-Cirsietum oleracei – w dolinie Prosny, miejscami tworzy wi ększe powierzchnie, m.in. w okolicach Sierosławic. Klasa Salicetea purpurae – ł ęgi wierzbowe Salicetum albo-fragilis (Kod Natura 2000: *91E0.1; Kod Physis: 44.13) – na niewielkich powierzchniach w dolinie Prosny. Klasa Alnetea glutinosae – olsy i łozowiska Salicetum pentandro-cinereae – w dolinie Prosny na niewielkich powierzchniach. Ribeso nigri-Alnetum (Kod Natura 2000: *91E0.4; Kod Physis: 44.31 i cz ęściowo 44.911) – w dolinie Prosny w okolicach Borka i Sierosławic. Klasa Querco-Fagetea – ł ęgi, nadrzeczne i nadpotokowe olszyny górskie, gr ądy, kwa śne buczyny
______39 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Fraxino-Alnetum (Kod Natura *91E0; Kod Physis: 44.321, 44.334) – pospolity w dolinie Prosny, jej dopływach i nad brzegami zbiorników wodnych, m.in. koło Sierosławic, koło stawów w Kostowie. Tilio cordatae-Carpinetum betuli (Kod Natura 2000: 9170.2; Kod Physis: 41.262, cz ęś ciowo 41.263) – w okolicach Józefówki i Gołkowic. 7.1.3. Ro śliny chronione i rzadkie Na obszarze gminy Byczyna stwierdzono wyst ępowanie chronionych i rzadkich gatunków ro ślin. Cz ęść z nich znalazła si ę na „Czerwonej li ście ro ślin naczyniowych zagro żonych w Polsce” (Zarzycki, Szel ąg 2006) – (skrót PL), oraz wojewódzkiej „Czerwonej liście ro ślin zagro żonych w województwie opolskim” (Nowak i in. 2008) – (skrót O). Na li ście krajowej ro śliny podzielono w zale żno ści od stopnia zagro żenia na 5 kategorii: Ex - wymarłe i prawdopodobnie wymarłe, RE – wymarły w regionie, E - wymieraj ące, V - nara żone na wymarcie, R - rzadkie oraz I - o nieokre ślonym zagro żeniu. Natomiast na li ście wojewódzkiej stopnie zagro żenia gatunków podano w postaci nowych symboli literowych, wyró żniaj ąc w ten sposób 7 kategorii zagro żenia (Głowaci ński 1997): EX - wymarły, EW - wymarły w wolnej przyrodzie, CR - krytycznie zagro żony, EN -zagro żony, VU - nara żony, LC - ni ższego ryzyka, NT – bliski zagro żeniu. Na terenie gminy Byczyna stwierdzono wyst ępowanie 17 gatunków ro ślin prawnie chronionych. Są to: Chronione ści śle 1. Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine 2. Kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis 3. Listera jajowata Listera ovata 4. Pływacz zwyczajny Utricularia vulgaris 5. Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum 6. Włosienicznik rzeczny Batrachium fluitans 7. Włosienicznik tarczowaty Batrachium peltatum Chronione cz ęś ciowo 8. Bluszcz pospolity Hedera helix 9. Bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata 10. Gr ąż el żółty Nuphar lutea 11. Grzybienie białe Nymphaea alba 12. Kalina koralowa Viburnum opulus 13. Konwalia majowa Convallaria majalis 14. Kopytnik pospolity Asarum europaeum 15. Kruszyna zwyczajna Frangula alnus 16. Porzeczka czarna Ribes nigrum 17. Przytulia wonna Galium odoratum
W gminie Byczyna wyst ępuj ą równie ż gatunki rzadkie i gin ące zarówno w skali województwa, jak i kraju. Najciekawsze z nich to: 1. Łącze ń baldaszkowy Butomus umbellatus (O-VU) 2. Okr ęż nica bagienna Hottonia palustris (O-LC) 3. Osoka aloesowata Stratiotes aloides (O-VU) 4. Ponikło jajowate Eleocharis ovata (PL-V, O-VU) 5. Rz ęś l hakowata Callitriche hamulata (O-VU) 6. Toje ść bukietowa Lysimachia thyrsiflora (O-LC) 7. Włosienicznik rzeczny Batrachium fluitans 8. Włosienicznik tarczowaty Batrachium peltatum 9. Gr ąż el żółty Nahpar lutea
______40 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
7.2. Świat zwierz ąt Pod wzgl ędem ró żnorodno ści biologicznej fauny gmina Byczyna nale ży do gmin stosunkowo bogatych w gatunki. Małe zró żnicowanie warunków siedliskowych sprawia, że wyst ępuje tu jednak dosy ć mało taksonów o ró żnorodnych wymaganiach wzgl ędem środowiska przyrodniczego. Poni żej zaprezentowano przegl ąd wybranych gatunków zwierz ąt, stwierdzonych na terenie gminy. Uj ęto tu szczególnie gatunki chronione, rzadkie i zagro żone, stanowi ące o walorach faunistycznych analizowanego obszaru. Wyznaczaj ąc nagromadzenia stanowisk takich gatunków mo żna okre śli ć tereny o szczególnym znaczeniu dla zachowania warto ści przyrodniczych rozpatrywanego obszaru. W opisie ciekawszych gatunków uwzgl ędniono ich status na regionalnej (O), krajowej (PL) (Głowaci ński red. 2002) i światowej (S) (IUCN 2002) czerwonej li ście gatunków zagro żonych wygini ęciem. Stosowane skróty kategorii zagro żenia według tych list oznaczaj ą: EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagro żone, VU – gatunki wysokiego ryzyka, nara żone na wygini ęcie, NT – gatunki ni ższego ryzyka, ale bliskie zagro żenia, LC – gatunki najmniejszej troski, DD – gatunki o danych niepełnych. Gatunki zawarte w tej kategorii maj ą status nie rozpoznany, ale zagro żenie stwierdzone, bli żej nieokre ślone. Po opisie zagro żenia, podano w nawiasie charakter wyst ępowania danego gatunku w Dyrektywie Ptasiej (DP) (uwzgl ędniono tylko zał ącznik 1) b ądź Siedliskowej (DS) (zał ącznik 2 i 4) Unii Europejskiej.
• Bezkr ęgowce Tygrzyk paskowany Argiope bruennichi - na terenie gminy wyst ępuje dosy ć rzadko w dolinie Prosny i Pratwy. Ślimak winniczek Helix pomatia - spotykany na całym obszarze gminy w miejscach cienistych i wilgotnych.
• Kr ęgowce
Płazy Z uwagi na słabe warunki hydrologiczne i mał ą ilo ść drobniejszych zbiorników wodnych, za wyj ątkiem stawów hodowlanych w Kostowie, teren gminy nie stanowi atrakcyjne miejsce do rozrodu płazów. Rzeki sprzyjaj ą naturalnemu przemieszczaniu si ę gatunków, dla których miejsca rozrodu stanowi ą nieliczne drobne zbiorniki zlokalizowane w ich dolinach. W tych zbiornikach wodnych oraz starorzeczach Prosny obserwuje si ę miejsca rozrodu żab z grupy zielonych, żab trawnych i ropuch szarych. Zdecydowanie rzadziej spotyka si ę ropuchy zielone, wyst ępuj ące głównie w pobli żu zabudowa ń, na ziemiach lekkich. Najrzadziej obserwuje si ę rzekotk ę drzewn ą, której wyst ępowanie na tym terenie ograniczone jest do kilku stanowisk. Generalnie stwierdzi ć nale ży, że po śród zdominowanego przez rolniczy krajobraz terenu opracowania, zbiorniki wód stanowi ą wa żne w skali lokalnej miejsca rozrodu dla tej grupy zwierz ąt. Na terenie gminy stwierdzono wyst ępowanie 7 gatunków płazów: • traszka zwyczajna Triturus vulgaris • ropucha szara Bufo bufo • ropucha zielona B. viridis • rzekotka drzewna Hyla arborea • żaba wodna Rana esculenta • żaba jeziorkowa R. lessonae • żaba trawna R. temporaria
______41 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Gady Na terenie gminy Byczyna stwierdzono wyst ępowanie obecnie 5 gatunków gadów: • jaszczurka zwinka Lacerta agilis, • jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara, • padalec Anguis fragilis, • zaskroniec Natrix natrix, • żmija zygzakowata Vipera berus
Ptaki Przegl ąd wybranych gatunków l ęgowych Bąk Botaurus stellaris Kategoria zagro żenia : O – LC, PL – LC
Prawne podstawy ochrony : DP1 Odzywaj ącego si ę głosem godowym samca słyszano kilkakrotnie na stawach hodowlanych w Kostowie.
Bocian biały Ciconia ciconia Kategoria zagro żenia : O – LC Prawne podstawy ochrony : DP1 Gnie ździ si ę w wielu miejscowo ściach na obszarze gminy.
Derkacz Crex crex Kategoria zagro żenia : O – LC, PL – DD, S – NT Prawne podstawy ochrony : DP1 Odzywaj ące si ę samce wykryto na wilgotnych ł ąkach koło Sierosławic.
Dzi ęcioł zielonosiwy Picus canus Kategoria zagro żenia : brak Prawne podstawy ochrony : DP1 Stwierdzony w lesie koło Sierosławic.
Gąsiorek Lanius collurio Kategoria zagro żenia : brak Prawne podstawy ochrony : DP1 Gatunek ten wyst ępuje prawdopodobnie na wszystkich dogodnych siedliskach na terenie całej gminy.
Słonka Scolopax rusticola Kategoria zagro żenia : PL – DD Tokuj ące ptaki obserwowano w lesie koło Sierosławic.
Ssaki Borowiec wielki Nyctalus noctula Kategoria zagro żenia : O – LC Prawne podstawy ochrony : DS4 Poluj ące o zmierzchu osobniki zaobserwowano przy stawach w Kostowie.
Bóbr europejski Castor fiber Kategoria zagro żenia : S – NT
______42 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Prawne podstawy ochrony : DS2, DS4 Nieliczne ślady obecno ści ( ści ęte drzewa i gał ęzie) znaleziono na brzegach Prosny mi ędzy Piaskami a Kostowem.
Nocek du ży Myotis myotis Kategoria zagro żenia : O – VU, S – NT Prawne podstawy ochrony : KB2, DS2, DS4 Poluj ące o zmierzchu osobniki stwierdzono na skrajach lasów w okolicach Sierosławic.
Wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris Kategoria zagro żenia : S – NT Stwierdzona w dolinie Prosny, m.in. koło Gołkowic, Kostowa, Sierosławic.
Wydra Lutra lutra Kategoria zagro żenia : S – NT Prawne podstawy ochrony : DS2, DS4 Wydry wykryto na nast ępuj ących stanowiskach: 1. Prosna pomi ędzy Wygiełdowem a Kostowem – liczne ślady bytno ści wydr; powa żnym zagro żeniem dla stanowiska byłoby zwi ększenie zanieczyszczenia wód tego odcinka rzeki lub jego regulacja; 2. Pratwa w okolicach Kostowa – znaleziono odchody i tropy; 3. Stawy w Kostowie – obserwowano 1 osobnika.
7.3.Ostoje fauny
Za ostoje fauny na terenie gminy Byczyna nale ży uzna ć doliny rzeczne o zachowanym, w ograniczonym stopniu, charakteru półnaturalnego: • dolin ę Prosny, • dolin ę Pratwy • dolin ę Wołczy ńskiej Strugi.
7.4.Struktura i waloryzacja przyrodnicza terenu z uwzgl ędnieniem bioróżnorodno ści 7.4.1. Pionowa struktura przestrzenna krajobrazu Analiza pionowej struktury przestrzennej krajobrazu gminy Byczyna wskazuje na du że jej zró żnicowanie. Du ża cz ęść powierzchni ekosystemów to ekosystemy mieszane: autonomiczno-tranzytowe, cz ęś ciowo równie ż tranzytowo-akumulacyjne. Przestrzenne zró żnicowanie wyst ępowania ekosystemów poszczególnych typów jest du że. Wyró żnia si ę jednak wyra źne strefy krajobrazowe charakteryzuj ące si ę szczególnie wysokim nagromadzeniem ekosystemów jednego typu (monoekosystemów).
Lasy, wi ększe zadrzewienia lub zwarte kompleksy ł ąk spowalniaj ą szybko ść odpływu składników mineralnych, zapewniaj ą stałe wykorzystanie energii, która na długo zostaje magazynowana i powoli oddawana, akumuluj ą przypływ wód opadowych, niweluj ąc odpływ substancji do ekosystemów tranzytowych i akumulacyjnych. Magazynuj ąc energi ę i materi ę tworz ą szereg zró żnicowanych nisz ekologicznych, które warunkuj ą wyst ępowanie du żej bioró żnorodno ści florystycznej i faunistycznej.
Typowe ekosystemy akumulacyjne gminy Byczyna w wi ększych obszarach wyst ępowania zlokalizowane s ą w obr ębie den dolinnych Prosny oraz w mniejszym stopniu Pratwy. Odznaczaj ą si ę one du żą trofi ą i potencjałem produkcji pierwotnej. Zwi ązana jest z nimi
______43 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______znacz ąca liczba i ró żnorodno ść nisz ekologicznych. S ą to zatem obszary o szczególnie wysokiej potencjalnej bioró żnorodno ści.
Ci ągi ekosystemów akumulacyjnych dolin rzek stanowi ą typow ą struktur ę korytarza ekologicznego i powinny podlega ć ochronie przed degraduj ącymi działaniami gospodarczymi. W warunkach gminy ekosystemy akumulacyjne dolin rzecznych nale żą w wi ększo ści do silnie zdegradowanych w swojej strukturze i funkcjonowaniu. Głównym powodem degradacji jest ich zamiana na grunty orne lub zurbanizowane oraz sukcesywne niszczenie zieleni wysokiej.
Prawidłowo zachowan ą ekologiczn ą struktur ę funkcjonalno-przestrzenn ą w śród ekosystemów akumulacyjnych dolin rzecznych badanego obszaru posiadaj ą: - ekosystemy lasów w dolinie Prosny, - wielkoprzestrzenne ekosystemy ekstensywnie u żytkowanych lub nieu żytkowanych, podmokłych ł ąk we wszystkich dolinach rzecznych, - ekosystemy starorzeczy i innych oczek wodnych oddzielonych od obszarów zagospodarowanych strefami buforowymi le śnymi lub ł ąkowymi. Wśród ekosystemów akumulacyjnych s ą one najcenniejsze z przyrodniczego punktu widzenia i powinny by ć w procesach zagospodarowania chronione.
7.4.2. Pozioma struktura przestrzenna krajobrazu Podstawowym elementem struktury s ą zwarte tereny zurbanizowane oraz grunty rolne, w zdecydowanej wi ększo ści (poza dolinami rzek) u żytkowane rolniczo jako grunty orne. S ą one głównymi elementami kształtuj ącym ogół biotycznych warunków środowiska przyrodniczego gminy. Agroekosystemy wyst ępuj ą w zwartych zasi ęgach w dolinach rzek. S ą to obszary, na których wykształciły si ę gleby o dużej warto ści dla produkcji rolnej. W dolinach rzek agroekosystemy gruntów ornych ust ępuj ą na znacznych obszarach ekosystemom ł ąk tworz ąc strefy polno-łąkowe. Charakterystyczn ą cech ą rolnych stref krajobrazowych gminy jest współwyst ępowanie z terenami jednostek zurbanizowanych. Obszary rolne tworz ą strefy o zazwyczaj wzmożonej intensywno ści działa ń gospodarczych stoj ących w rzeczywistym lub potencjalnym konflikcie przestrzennym z obszarami przyrodniczo cennymi. Strefy te tworz ą krajobraz rolniczy o silnie przekształconej strukturze i funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego. Odznaczaj ą si ę równie ż niewielk ą warto ści ą turystyczno-rekreacyjn ą.
Przyrodnicze jednostki przestrzenne ekosystemów le śnych tworz ą na terenie gminy 2 typy systemów przestrzennych: • wielkopowierzchniowy, zwarty - obejmuj ący zwarty kompleks le śny w północnej cz ęś ci gminy, • mozaikowaty - obejmuj ący małe rozproszone lasy i wi ększe zadrzewienia poło żone na pozostałym obszarze gminy - jest to system o charakterze mozaikowatym, silnie izolowanym, z mieszanymi cechami funkcjonalnymi środowiska przyrodniczego, silnie zagrożony zmianami degradacyjnymi wynikaj ącymi z efektu brzegowego (najcz ęś ciej silne rozwini ęcie granic, niewielkie powierzchnie o cechach „wn ętrza le śnego” lub ich brak) i o niewielkim potencjale zasilaj ącym zdegradowane tereny sąsiednie. Obszary zaj ęte przez trwałe u żytki zielone s ą głównie wynikiem uwarunkowa ń hydrologicznych. Ł ąki i pastwiska, zajmuj ą bowiem cz ęść dolin rzecznych, gdzie bywaj ą jednymi z podstawowych elementów krajobrazotwórczych. Wyst ępuj ą czasem w zwartych obszarach, co w znacznym stopniu podnosi ich walory przyrodnicze. W dolinach rzecznych
______44 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______kształtuj ą w najsilniejszym stopniu uwarunkowania funkcjonowania o żywionych elementów przyrody. Zauwa żaln ą tendencj ą w organizacji struktury przestrzennej krajobrazu terenu bada ń jest zajmowanie przez trwałe u żytki zielone terenów bli żej koryt rzecznych i stopniowe przechodzenie w grunty orne wraz ze wzrostem odległo ści od koryta. Prawidłowo ść ta zwi ązana jest głównie z poziomem wód gruntowych i wyst ępowaniem zalewów.
Pozioma struktura przestrzenna przyrodniczych jednostek przestrzennych ł ąkowych gminy Byczyna wskazuje na dwa ró żne typy układów przestrzennych: • dolinny - charakteryzuj ący si ę wydłu żonym kształtem jednostek, relatywnie wi ększymi ich powierzchniami, cz ęst ą dominacj ą powierzchniow ą na licznych odcinkach dolin, mniejsz ą intensywno ści ą zagospodarowania przestrzennego, • poza dolinny - charakteryzuj ący si ę nieregularnymi i skróconymi kształtami jednostek, relatywnie mniejszymi ich powierzchniami, brakiem dominacji przestrzennej, któr ą ł ąki utraciły na rzecz gruntów ornych, brakiem dominacji jakiegokolwiek kierunku rozmieszczenia, zazwyczaj zwi ększon ą intensywno ści ą zagospodarowania przestrzennego i siln ą izolacj ą poszczególnych kompleksów.
W pierwszym układzie dominuj ą ł ąki podmokłe, w drugim świe że lub suche. Najwarto ściowszymi w poziomej strukturze przestrzennej krajobrazu terenu gminy Byczyna są jednostki wielkoprzestrzenne - o poło żeniu dolinnym lub te ż nieliczne jednostki ł ąkowe poło żone poza dolinami rzek na zboczach wzniesie ń i teras rzecznych. Powinny one podlega ć wzmocnionej ochronie polegaj ącej na unikaniu fragmentaryzacji, zakłócania stosunków wodnych i nadmiernego nawo żenia.
Bardzo du że znaczenie dla poziomej struktury przestrzennej krajobrazu gminy maj ą ekosystemy wodne. Analizowany obszar poza rzekami nie posiada wi ększych naturalnych ekosystemów wód. W grupie wód stoj ących odznaczaj ą si ę, w śród form naturalnych starorzecza. Ekosystemy te tworz ą jednostki izolowane. Badania florystyczne, faunistyczne i krajobrazowe wskazuj ą jednak jednoznacznie na bardzo du ży potencjał przyrodniczy terenów wodnych predestynuj ący je niejednokrotnie do ochrony. Konieczne, zatem jest wypracowanie zasad współistnienia na nich funkcji gospodarczych i biocenotyczno-ochronnych. Przyrodnicze jednostki przestrzenne wodne w przeciwie ństwie do agrocenoz i jednostek le śnych nie tworz ą własnych wielkopowierzchniowych stref wyst ępowania.
Z uwagi na funkcj ę środowiskotwórcz ą i warto ść biocenotyczn ą na obszarze gminy Byczyna wydzieli ć mo żna struktury:
• najcenniejsze przyrodniczo tereny, naturalne i seminaturalne struktury, zachowuj ące naturaln ą lub półnaturaln ą struktur ę funkcjonalno - przestrzenn ą, wzmacniaj ące procesy biocenotyczne, zasilaj ące tereny s ąsiednie intensywniej u żytkowane lub zdegradowane: - tereny wszystkich starorzeczy stanowi ące obszary zasilania, stanowi ą ostoj ę dla rzadkich i zagro żonych gatunków ro ślin i zwierz ąt, starorzecza kwalifikuj ą si ę jako siedliska przyrodnicze do priorytetowej ochrony; - tereny kompleksów le śnych o charakterze ł ęgu lub gr ądu, w tym tak że parki, które pomimo pewnych przekształce ń (zaburzona struktura gatunkowa), pełnia rol ę ostoi chronionych i zagro żonych gatunków ro ślin i zwierz ąt,
• tereny cenne przyrodniczo o du żej warto ści, naturalne i seminaturalne struktury, zachowuj ące naturaln ą lub półnaturaln ą struktur ę funkcjonalno – przestrzenn ą, pomimo pewnego stopnia przekształcenia stanowi ą istotny element zasilaj ący tereny s ąsiednie - bogate gatunkowo ł ąki i pastwiska z turzycowiskami i zadrzewieniami w dolinie Prosny,
______45 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- torfowiska, - pozostałe wody stoj ące o ró żnej genezie, zbiorniki poeksploatacyjne, stawy itd.,
• o średniej warto ści przyrodniczej– naturalne i seminaturalne struktury o zaburzonej strukturze funkcjonalno - przestrzennej, pomimo znacz ących przekształce ń i zubo żenia struktury gatunkowej stanowi ą istotny element zasilaj ący s ąsiednie tereny intensywnie użytkowane rolniczo; - lasy o uproszczonej strukturze gatunkowej i wiekowej, wi ększe i mniejsze zadrzewienia, - łąki świe że i wilgotne o zaburzonych stosunkach wodnych i ubogie gatunkowo,
• o małej warto ści przyrodniczej - struktury seminaturalne i antropogeniczne, obejmuj ące tereny gospodarczo przekształcone, o znacz ąco zubo żonej strukturze: - pola uprawne,
• tereny nie posiadaj ące warto ści lub negatywnie oddziałuj ące na środowisko przyrodnicze - tereny zainwestowane (zabudowa mieszkalno-usługowa, tereny przemysłowe, tereny komunikacyjne itp.).
7.5. Gmina Byczyna w krajowej i regionalnej sieci ekologicznej :
7.5.1. Korytarze ekologiczne - charakterystyka powiąza ń przyrodniczych a) powi ązania wewn ętrzne Zgodnie z wiedz ą o strukturze i funkcjonowaniu ekosystemu oraz krajobrazu wszystkie scharakteryzowane powy żej elementy przyrodnicze wyst ępuj ą we wzajemnym powi ązaniu. Wyst ępuj ące elementy biotyczne (flora, fauna) s ą uwarunkowane elementami abiotycznymi i same je jednocze śnie modyfikuj ą. Przekształcenie jednego elementu powoduje zmiany w obr ębie innych. Wprowadzenie czynnika degraduj ącego do jednego podsystemu przestrzeni przyrodniczej (np. gleb) spowoduje degradacj ę innych podsystemów (np. wód podziemnych). Przekształcenie którejkolwiek z form rze źby terenu nierozerwalnie zwi ązane jest z dewastacj ą powierzchniowych utworów geologicznych buduj ących t ę form ę. Zró żnicowanie rze źby ma równie ż du że znaczenie dla kształtowania si ę warunków mikroklimatycznych. W lokalnych obni żeniach terenu warunki bioklimatyczne s ą mniej korzystne. Z uwagi na małe zró żnicowanie rze źby terenu, relief nie jest głównym czynnikiem zmienno ści warunków mikroklimatycznych na terenie gminy. Wi ększe znaczenie maj ą warunki wodne i zagospodarowanie terenu, w tym ro ślinno ść . Sie ć rzeczna jest podstawowym donorem oddziaływa ń na hydrogeologi ę, rze źbę terenu oraz warunki mikroklimatyczne. Powi ązania elementów abiotycznych z flor ą i faun ą s ą mniej istotne ze wzgl ędu na fakt uzale żnienia wyst ępuj ących warunków biocenotycznych głównie od form zagospodarowania przestrzennego. Niemniej na niektórych terenach korzystne warunki florystyczne spowodowały wykształcenie si ę relatywnie wysokich walorów faunistycznych. Analiza zmienno ści oddziaływa ń oraz ich siły wskazuje, że wiod ącymi elementami środowiska przyrodniczego, które w okresie zagospodarowania b ędą wpływa ć na pozostałe elementy s ą: rze źba terenu, budowa geologiczna utworów powierzchniowych oraz sie ć hydrograficzna.
______46 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Powi ązania pomi ędzy poszczególnymi elementami systemu przyrodniczego : b) powi ązania zewn ętrzne Oprócz powi ąza ń wewn ętrznych, na obszarze opracowania funkcjonuj ą równie ż powi ązania zewn ętrzne. Obszar gminy Byczyna le ży w obr ębie regionalnego, przestrzennego systemu przyrodniczego. Dolina Prosny została wyró żniona jako korytarz ekologiczny o randze krajowej powi ązany z systemem regionalnym i mi ędzynarodowym (koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET-PL) [Liro (red), 1995]. Korytarz ekologiczny doliny Prosny ł ącz ąc si ę z korytarzem doliny Warty o randze krajowej, umo żliwia rozprzestrzenianie si ę gatunków i zapewnia ł ączno ść pomi ędzy stosunkowo dobrze zachowanymi ostojami przyrody (tzw. obszarami w ęzłowymi).
Korytarz ekologiczny doliny Prosny ł ączy lokalne obszary w ęzłowe z ostojami o randze regionalnej i krajowej, przede wszystkim z „ Borami Stobrawskimi ” i „ Wy żyn ą Wielu ńsk ą”, której cz ęść wyró żniono do ochrony w ramach ostoi Natura 2000 jako „ Zał ęcza ński Łuk Warty ”.
Podstawowe ekologiczne powi ązania zewn ętrzne obszaru gminy Byczyna tworz ą: • dolina Prosny, • dolina Pratwy, • dolina Wołczy ńskiej Strugi, • kompleksy le śne.
Śródpolne i śródł ąkowe zadrzewienia i zakrzewienia
Zadrzewienia i zakrzewienia to pojedyncze drzewa lub krzewy b ądź te ż ich skupiska nie stanowi ące zwartych powierzchni le śnych. Wyst ępuj ą one w formach: = zadrzewie ń i zakrzewie ń w kształcie pasów, k ęp, klinów biegn ących wzdłu ż szlaków komunikacyjnych lub cieków wodnych. Te formacje ro ślinne maj ą bardzo pozytywne znaczenie w ochronie ekosystemów rolniczych poprzez tłumienie hałasu, ograniczenie erozji wietrznej i wodnej gleby. Pełni ą one funkcje ochronne, klimatyczne, krajobrazowe, estetyczne, a ponadto mog ą dostarcza ć innych u żytków ubocznych.
7.6. .Obszary i obiekty środowiska przyrodniczego obj ęte ochron ą Aktualnie na system obszarów prawnie chronionych gminy składaj ą si ę: a) użytki ekologiczne b) pomniki przyrody Użytki ekologiczne – ta form ą w gminie obj ęty jest obszar okre ślony jako ,, Starorzecze Prosny 2 ” , obejmuj ący swym obr ębem grunty le śne, torfowisko i bagna [ Sierosławice, Borek] o ł ącznej powierzchni ok.32 ha ( działki nr 31/14, 32, 30/13, 38/10 - Próg Wo źnicki, obni żenie Liswarty – Prosny). Obszar le śny zarz ądzany przez Nadle śnictwo w Kluczborku ( oddziały : 28 iprstw, 28aadgkno). Rozporz ądzenie Wojewody Opolskiego z dnia 8 grudnia 2003r w sprawie uznania za u żytki ekologiczne [ Dz .U. Woj. Opol. Nr 109, poz.2304].
______47 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Pomniki przyrody Na obszarze gminy znajduje si ę 5 rejestrowych pomników przyrody. S ą to aleje drzew i pojedyncze drzewa, wiekowe, pot ęż nych rozmiarów, o pi ęknym przekroju. Najwi ększy obwód ma lipa drobnolistna 755cm , wys.16m rosn ąca w Pro ślicach . 1. Lipa szerokolistna [ obwód 3,43cm, wysoko ść 16m] – lokalizacja m. Byczyna Rynek przy Ratuszu – nr rejestru 389 , 2. Aleja d ębów szypułkowych -24szt. i buka pospolitego -1szt. – lokalizacja mi ędzy ,, lasem Kostów” i lasem Miechowa ( Uroczysko) – nr rejestru 248, 3. Aleja d ębów szypułkowych składaj ąca si ę z 4 sztuk drzew i buka pospolitego 25 szt. – lokalizacja na brzegu lasu od strony wschodniej i południowej, od lasu wzdłu ż drogi polnej w stron ę szosy Kostów – Miechowa – Nadl. Namysłów. Obr ęb Wołczyn, oddz.10d, 13a- nr rejestru 254, 4. Lipa drobnolistna ( obwód 7,55m, wysoko ść 16m) – lokalizacja po lewej stronie szosy prowadz ącej z Pro ślic do Byczyny, nr rejestrowy 247 5. Lipa drobnolistna – lokalizacja przy szosie prowadz ącej do Byczyny, po prawej stronie przy krzy żu m. Jakubowice – nr rejestrowy 246 ,
8. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska przyrodniczego - stan środowiska i jego zagro żenia
8.1. Zagospodarowanie i u żytkowanie terenu Generalnie na obszarze gminy Byczyna dominuj ą pola uprawne. Tereny zainwestowane to przede wszystkim zabudowa mieszkaniowa i usługowa, w mniejszym stopniu zabudowa produkcyjna, składowania i magazynowania. Znacz ącą rol ę w zainwestowaniu gminy odgrywaj ą równie ż tereny komunikacyjne, a w szczególno ści droga krajowa nr 11, dwutorowa magistrala kolejowa nr 272 relacji Kluczbork - Kostów, droga wojewódzka nr 487 relacji Byczyna - Olesno, drogi powiatowe i gminne. W gminie Byczyna wszystkie miejscowo ści s ą zaopatrzone w wod ę z sieci wodoci ągowej ze studni gł ębinowych, zlokalizowanych w Byczynie, Polanowicach, Dobiercicach, Kostowie i Wojsławicach - Kastel. Sie ć kanalizacyjna funkcjonuje jedynie w mie ście Byczyna, gdzie znajduje si ę oczyszczalnia ścieków. Na obszarze gminy do 2011 funkcjonowało równie ż składowisko odpadów komunalnych w Gołkowicach, obecnie składowane s ą na składowisku komunalnym w Gotartowie k/Kluczborka .Odpady niebezpieczne zbierane s ą przez firm ę, która posiada zezwolenie na utylizacj ę tych odpadów. Problemem w gminie s ą nadal tzw „dzikie” wysypiska. Przez obszar gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ciśnienia, dzi ęki czemu zostało zgazyfikowane miasto. Pozostałe miejscowo ści nie s ą zgazyfikowane. Aktualny stan środowiska na obszarze gminy kształtowany jest przez zespół oddziaływa ń wewn ętrznych i zewn ętrznych, zwi ązanych z bli ższym i dalszym otoczeniem. Na ogólny stan środowiska na obszarze opracowania składaj ą si ę głównie: - stan zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego, - stan czysto ści wód podziemnych i powierzchniowych oraz - klimat akustyczny.
______48 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______8.2. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Gmina Byczyna ma charakter typowo rolniczy. Brak jest wi ększych zakładów przemysłowych, dominuj ą przedsi ębiorstwa zaspakajaj ące bie żą ce potrzeby mieszka ńców gminy. Istniej ące zakłady i firmy zwi ązane s ą z bran żą przetwórstwa rolno-spo żywczego, składowaniem, magazynowaniem a tak że z usługami w zakresie handlu gastronomii i rzemiosła usługowego. Środowisko gminy jest wolne od du żych zagro żeń i obci ąż eń, ale wyst ępuj ą mniejsze maj ące wpływ na stan środowiska. Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego związany jest bezpo średnio z emisj ą zanieczyszcze ń. Podstawowym źródłem emisji jest spalanie energetyczne, głównie paliw stałych, w ęgla, koksu, stanowi ących podstawowe paliwo dla wi ększo ści zakładów przemysłowych, warsztatów rzemie ślniczych, jak równie ż lokalnych kotłowni grzewczych. Na terenach wiejskich głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza atmosferycznego s ą lokalne źródła grzewcze oparte na paliwie stałym w ęglu i koksie. Stan ten ulega sukcesywnej poprawie poprzez remonty i modernizacj ę zabudowy i wprowadzanie ekologicznych źródeł energii. Istniej ące na terenie gminy małe zakłady usługowe i produkcyjne s ą źródłem zanieczyszczenia powietrza ale nie w stopniu przekraczaj ącym dopuszczalne normy. Wa żną rol ę w redukcji zanieczyszcze ń atmosferycznych ma zmodernizowany system ciepłowniczy na obszarze miasta Byczyna. Lokalnym źródłem zanieczyszcze ń liniowych s ą tak że przebiegaj ące przez teren opracowania drogi, w szczególno ści droga krajowa nr 11. Pozostałe drogi z powodu niewielkiego nat ęż enia ruchu nie wpływaj ą istotnie na stan zanieczyszczenia powietrza na terenie miasta i gminy. Mog ą tu wyst ępowa ć podwy ższone, ale poni żej norm dopuszczalnych, poziomy imisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych (NO x, CO, SO 2, ołów, pył zawieszony, w ęglowodory), a zasi ęg przestrzenny ich oddziaływania nie przekracza kilkunastu metrów od pasa drogowego. Emisja ta niestety wraz z post ępuj ącym zwi ększaniem si ę ilo ści pojazdów na drodze wykazuje tendencj ę wzrostow ą.
8.3. Zanieczyszczenie wód podziemnych Potencjalnym źródłem zanieczyszcze ń wód podziemnych na terenie opracowania jest przede wszystkim u żytkowanie rolnicze (nawo żenie, środki ochrony ro ślin) oraz „dzikie” wysypiska śmieci i brak kanalizacji sanitarnej. Zagro żenia te s ą znacz ące z powodu stosukowo dobrej przepuszczalno ści gruntów (piaski i żwiry na du żych powierzchniach) i słaba izolacja stref wodono śnych od powierzchni terenu.
8.4. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych : Do czynników wpływaj ących na jako ść wód powierzchniowych nale żą uwarunkowania naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, zdolno ść samooczyszczania oraz zanieczyszczenia antropogeniczne.
Znaczn ą cz ęść zanieczyszcze ń trafiaj ących do wód powierzchniowych stanowi ą zanieczyszczenia , których źródłem s ą przede wszystkim: • rolnictwo, co wynika głównie z faktu stosowania nawozów sztucznych i naturalnych, a tak że środków ochrony ro ślin (obecnie w ilo ściach malej ących), • zanieczyszczone odcieki drenarskie, • hodowla zwierz ąt poprzez niewła ściwe składowanie obornika i gnojowicy oraz ich niewła ściwe, zbyt du że lub zbyt cz ęste stosowanie na polach,
______49 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
• niedostateczna infrastruktura odprowadzaj ąca ścieki bytowo - gospodarcze, zwłaszcza w miejscowo ściach korzystaj ących z wodoci ągów . a tak że: • bezpo średnie „dzikie" zrzuty surowych ścieków bytowo - gospodarczych do cieków wodnych (na nie skanalizowanych obszarach); • zrzuty niedostatecznie oczyszczonych ścieków (nie odpowiadaj ących warunkom pozwolenia wodnoprawnego);
Na obszarze gminy Byczyna wody powierzchniowe nie są obj ęte monitoringiem podstawowym bada ń jako ści wód powierzchniowych województwa opolskiego. W ramach monitoringu regionalnego badaniami na terenie gminy obj ęte s ą wody Pratwy, w punktach pomiarowo-kontrolnych – Paruszowice, Pro ślice i Kostów oraz Prosna, w punkcie Praszka. Jako ść wód rzeki Pratwa stwierdzona w ramach bada ń monitoringu regionalnego w 2003 roku została sklasyfikowana do III klasy czysto ści wód, jednak że wyniki na podstawie st ęż eń ekstremalnych a ż 9 elementów (BZT 5, substancje rozpuszczone, zawiesina, azot amonowy i azotynowy, fosforany, fosfor ogólny, żelazo ogólne i Miano Coli) klasyfikuj ą rzek ę do jako ści pozaklasowej. [Stan..., 2003]. Mo że to świadczy ć o du żym obci ąż eniu wód substancjami spływaj ącymi z intensywnie u żytkowanych pól (nawozy, środki ochrony ro ślin, gnojówka i gnojowica) oraz zawarto ści ą szamb.
8.5. Klimat akustyczny • Na obszarze opracowania główne źródła uci ąż liwo ści akustycznej stanowi ą tereny komunikacyjne (drogowe i kolej), a przede wszystkim: - droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg – Bytom, - droga wojewódzka nr 487 Byczyna – Gorzów Śl. – Olesno, - dwutorowa magistrala linii kolejowej ł ącz ąca Katowice z Poznaniem stanowi ąca jeden z głównych szlaków kolejowych, a tak że w mniejszym stopniu drogi powiatowe i gminne. Ograniczenie hałasu do warto ści wyznaczonych poziomami dopuszczalnymi jest jednym z istotniejszych zada ń. Zadanie to, ze wzgl ędu na powszechno ść wyst ępowania zagro żeń hałasem jest zadaniem długofalowym.
8.6. Ocena dotychczasowych zmian w środowisku Obszar opracowania od wielu wieków podlega gospodarczemu wykorzystaniu, przede wszystkim przez intensywn ą gospodark ę roln ą. Aktualny stan i struktura przyrodnicza obszaru opracowania jest efektem przekształce ń środowiska przez gospodark ę człowieka. Wczesny rozwój osadnictwa w s ąsiedztwie obszaru oraz rolnictwa na jego terenie ograniczył prawie całkowicie areał wyst ępowania lasów. Wskutek rozwoju rolnictwa i osadnictwa przy sprzyjaj ących warunkach glebowych, rejon opracowania uległ znacznym przemianom antropogenicznym (wylesienie). W wyniku powy ższych działa ń przekształceniu uległy najcenniejsze struktury przyrodnicze terenu opracowania zwi ązane z ci ągami ekologicznymi wzdłu ż cieków, które pełni ą funkcje środowiskotwórcze i posiadaj ą najwy ższ ą bioró żnorodno ść . W zwi ązku, z czym w rejonie opracowania naturalne i seminaturalne zbiorowiska ro ślinne zajmuj ą niewielkie powierzchnie, przewa żnie s ą wykształcone fragmentarycznie i w znacznym stopniu s ą zniekształcone lub zdegradowane. Naturalne lasy li ściaste (gr ądy i ł ęgi) zostały zast ąpione w wi ększo ści przez użytki rolne. Jedynymi miejscami, gdzie zachowały si ę wi ększe kompleksy le śne s ą: południowo-
______50 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______wschodnia cz ęść gminy i doliny rzek Prosny i Pratwy. Stanowi ą one najcenniejsze struktury przyrodnicze w gminie – ostoje flory i fauny. Dodatkowym czynnikiem zmieniaj ącym w znacznym stopniu naturalne warunki środowiska było uregulowanie rzek: Prosny i Pratwy, a co za tym idzie ograniczenie zalewów, przekształcenie koryt, zasypanie wielu starorzeczy i obni żenie zwierciadła wód gruntowych. W wyniku czego, w rejonie opracowania naturalne i seminaturalne zbiorowiska ro ślinne zajmuj ą stosunkowo niewielkie powierzchnie, przewa żnie s ą wykształcone fragmentarycznie i w znacznym stopniu s ą zniekształcone lub zdegradowane. Naturalne lasy li ściaste (ł ęgi i gr ądy) zostały zast ąpione głównie przez u żytki rolne i tereny zabudowane. Pomimo tego obni żenie dolinne Prosny stanowi w dalszym ci ągu korytarz ekologiczny o randze krajowej, a Pratwy regionalne oraz pełni równie ż funkcje przewietrzaj ące. Jednak że tylko fragmenty ci ągu dolinnego pełni ą prawidłowo, w pełni funkcje przyrodnicze. Cz ęść terenu opracowania pomimo znacz ących przekształce ń przedstawia w dalszym ci ągu du żą warto ść przyrodnicz ą. Ze wzgl ędu na wyst ępowanie starorzeczy, mozaik ę ł ąk, lasów, zadrzewie ń i zakrzacze ń, zbiorniki wodne poeksploatacyjne, stawy, ochron ą obj ęto liczne obiekty i obszary w gminie. Na podstawie dost ępnych danych literaturowych dotycz ących flory i fauny mo żna wnioskowa ć o historycznych warto ściach przyrodniczych terenu opracowania. Po porównaniu ich z dzisiaj notowanymi, rzeczywistymi walorami świata ro ślin i zwierz ąt mo żna wysnuwa ć wnioski, co do kierunków przemian przyrodniczych obszaru. Z terenu opracowania pochodzi szereg informacji historycznych dotycz ących szaty ro ślinnej. Na podstawie analizy zmian populacji a tak że ilo ści stanowisk tzw. gatunków indykacyjnych, tj. charakterystycznych dla ekosystemów powszechnie uznawanych za cenne przyrodniczo mo żna oceni ć kierunki przemian w środowisku przyrodniczym. Analizuj ąc dane historyczne pochodz ące z obszaru opracowania zwracaj ą uwag ę doniesienia o stanowiskach gatunków ro ślin obecnie zagro żonych i rzadkich. Znamienne jest, że znaczna cz ęść z tej grupy taksonów, to organizmy higro- i hydrofilne, zwi ązane z biocenozami wilgotnych ł ąk oraz wód. Obecna sytuacja przyrodnicza obszaru opracowania nie jest stabilna, tzn. w dalszym ci ągu obserwuje si ę ubo żenie naturalnych, antropogenicznych i synantropijnych fitocenoz w najrzadsze, a co za tym idzie najcenniejsze elementy florystyczne. Nie s ą widoczne strukturalne zjawiska świadcz ące o poprawie sytuacji wa żnych ekosystemów. Istotne jest zatem zintensyfikowanie działa ń z zakresu ekologizacji rolnictwa, w celu przyspieszenia odbudowy wła ściwych z punktu widzenia przyrodniczego struktur ł ąkowych i polnych biocenoz.
______51 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
9. Uwarunkowania wynikaj ące ze: stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz ochrony dóbr kultury współczesnej
9.1.Wymagania w zakresie ochrony zabytków wynikaj ące z przepisów prawnych. Zgodnie z art.7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ( Dz. U. Nr 162, poz.1568 z pó źn. zm.), formami ochrony zabytków s ą: 1) wpis do rejestru zabytków; 2) uznanie za pomniki historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Ochronie i opiece – wg ustawy- podlegaj ą, bez wzgl ędu na stan zachowania m.in. zabytki nieruchome b ędące, w szczególno ści : - układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, - krajobrazami kulturowymi, - dziełami architektury i budownictwa, - dziełami budownictwa obronnego, - obiektami techniki, - cmentarzami, - parkami, - miejscami upami ętniaj ącymi wydarzenia historyczne b ądź działalno ść wybitnych osób lub instytucji.
Zgodnie z art.19 ww ustawy, w dokumentach planistycznych ( tj. w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ) uwzgl ędnia si ę ochron ę zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz innych zabytków nieruchomych, znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków, a tak że , w przypadku gdy gmin posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia tego programu. Ponadto w dokumentach planistycznych ustala si ę, w zale żno ści od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmuj ące obszary, na których obowi ązuj ą okre ślone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, maj ące na celu ochron ę znajduj ących si ę na tym obszarze zabytków.
9.2 Stan dziedzictwa kulturowego Gmin ę Byczyna zaliczy ć mo żna do terenów bardzo bogatych w zasoby dziedzictwa kulturowego. Świadcz ą o tym zarówno stanowiska archeologiczne z ró żnych epok oraz zachowane zabytkowe obiekty i układy przestrzenne. Miasto Byczyna zostało lokowane w 1228r. zało żone na rzucie owalnym z prostok ątnym rynkiem po środku. Układ szachownicowy z ulicami wylotowymi zbiegaj ącymi si ę wrzecionowato przy dwóch bramach,, Polskiej” od wschodu i ,, Niemieckiej” od zachodu. Po środku rynku ratusz, na pn.- wsch. ko ściół ewangelicki, ko ściół katolicki w zach. Cz ęś ci miasta. Na zachód od miasta poza przedmie ściem cmentarz z kaplica św. Jadwigi. Cech ą charakterystyczn ą dla Śląska Opolskiego jak i gminy Byczyna jest du ża zawarto ść i ruralizacja wsi , które nie rozpadły si ę w ostatnim stuleciu w chaotyczn ą zabudow ę. Wsie gminy Byczyna posiadaj ą w wielu wypadkach zachowane do dzi ś dawne układy si ęgaj ące nieraz lokacji średniowiecznych. Nale żą do nich: Biskupice ( 1393r.), Ciecierzyn ( 1405r.) Dobiercice ( 1393r.), Gosław ( 1406r.) , Jakubowice ( 1300r.), Ja śkowie ( 1393r.), Kochłowice( 1404r.), Kostów( 1310r.), Nasale( 1393r.), Paruszowice ( 1376r.), Polanowice(
______52 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______1405r.), Pro ślice( 1330r.), Roszkowice( 1396r.), Sierosławice ( 1384r.) Wojsławice( 1405r.), czyli a ż 15 jednostek osadniczych wiejskich. Najstarszym zało żeniem jest wie ś owalnicowa o wrzecionowatym układzie ulic okalaj ącym plac na którym cz ęsto sytuowany był ko ściół. Typowymi przykładami tego zało żenia sa centralne układy urbanistyczne wsi: Roszkowice, Ja śkowie, Polanowice. W trakcie lokacji wsi na prawie niemieckim w XIII-XVw. Zmieniono układ wsi na ulicowy lub rz ędowy. Likwidacji uległ plac, a wie ś rozwijała si ę wzdłu ż drogi lub cieku wodnego, po obu ich stronach. Przykładem wsi o pierwotnym układzie ulicowym s ą: Biskupice, Ciecierzyn, Gosław, Jakubowice, Kochłowice, Kostów, Nasale, Paruszowice, Pro ślice, Sierosławice, Wojsławice. Osadnictwo fryderycja ńskie przypadaj ące na okres XVI-XVIIw. opierało si ę o regularne, urz ędowe plany nowo tworzonych osiedli, przy czym si ęgano do wzorów historycznych: ulicówki lub rz ędówki, wyj ątkowo układ widlicy. Przykładem wsi o układzie pierwotnym rz ędowym z tego okresu s ą: Sarnów ( 1783r.), Miechowa ( 1783r.). Układ liniowy posiada wie ś Gołkowice ( 1583r.). W I-szej połowie XIX nast ąpił dalszy rozwój przestrzenny wsi. Z układów owalnicowych i ulicowych lub widlicy przekształciły si ę w układy Wielodro żne, wynikaj ące z ilo ściowego zwi ększania si ę zabudowy wsi i zageszczenia sieci dróg, zachowuj ąc jednocze śnie pierwotne zało żenia. Do tych wsi nale żą Pro ślice o pierwotnym układzie ulicówki przekształconej w wielodro żnic ę. Natomiast wie ś Sarnów o pierwotnym zało żeniu rz ędówki przekształcona została w wielodro żnic ę. Do wsi XIX-wiecznych o zachowanych oryginalnym układzie wielodro żnym nale żą wsie: Borek( 1845r.) oraz Pogorzałka ( 1845r.).
Ślady osadnictwa prehistorycznego na obszarze gminy zostały udokumentowane na 371 stanowiskach archeologicznych, z których cz ęść nie ma ści śle okre ślonej lokalizacji. Do rejestru zabytków województwa opolskiego zostało wpisanych 31 stanowisk archeologicznych. Najliczniej reprezentowane s ą stanowiska i osady z okresu średniowiecznego, a tak że wyst ępuj ą stanowiska z okresu kamienia i kultury łu życkiej. Ponadto znane s ą ślady pradziejowego osadnictwa, ale bli żej nie zlokalizowanego b ądź nie potwierdzonego w terenie. Dlatego wymagane jest uzgadnianie wszelkich prac ziemnych na obszarze gminy, szczególnie przy realizacji inwestycji liniowych, a tak że inwestycji kubaturowych na terenach zabudowanych lub w ich s ąsiedztwie. Na obszarze gminy Byczyna zostały bogato udokumentowane zabytki nieruchome architektury, budownictwa oraz układów zieleni – parki, cmentarze.
Na obszarze gminy istnieje 535 zabytków nieruchomych z których: - 93 wpisanych jest do rejestru wojewódzkiego zabytków – tabela 1z, - 442 uj ętych w gminnej ewidencji zabytków – tabela 2z.
Są to bardzo ró żne obiekty, m.in.: - układy urbanistyczne - zało żenia pałacowo – dworskie - obiekty sakralne – ko ścioły , kaplice - zało żenia parkowe i zabytkowe cmentarze - aleje drzew - budynki mieszkalne i gospodarcze
______53 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Zagro żenia środowiska kulturowego Ochrona zabytków poło żonych w szczególno ści we wsiach i zało żeń ruralistycznych oraz towarzysz ącej im zieleni zabytkowej – parków, cmentarzy i obsadze ń dróg jest jedna z trudniejszych dziedzin konserwatorskich. Podstawowym zagro żeniem jest niedostosowanie istniej ących zabudowa ń do dzisiejszych wzorców kulturowych i technicznych. Brak jest ekonomicznego i funkcjonalnego uzasadnienia do eksploatacji wielu obiektów gospodarczych i produkcyjnych, nowoczesnych materiałów i detalu budowlanego, którego u życie dewaloryzuje skromne i jednorodne kompozycje zabudowy oraz mo że prowadzi ć do pogorszenia stanu technicznego obiektów. Stan techniczny zabytków jest zró żnicowany, wiele obiektów architektonicznych i budowlanych, zwłaszcza uj ętych w ewidencji, jest w stanie bardzo złym. W znacznym stopniu zagro żone s ą zespoły zabytkowej zieleni. Wi ększo ść zachowanych na obszarze gminy parków podworskich jest zaniedbana i pozostawiona własnemu losowi, co spowodowało, że zatraciły pierwotny charakter maj ący tworzy ć w naturalnym krajobrazie tło kolorystyczne i oparcie przestrzenne dla terenów zabudowy.
Zagro żeniem dla elementów lokalnego krajobrazu s ą przede wszystkim : = wtórne podziały dawnych terenów rolnych, = ograniczanie stref ochrony ekspozycji zabytkowych zało żeń przestrzennych przez rozwijanie terenów zabudowy w otoczeniu zabytkowych układów przestrzennych = powstawanie zabudowy jednorodzinnej na podstawie bardzo zró żnicowanych projektów na małych działkach budowlanych bez stosowania komponowanej zieleni, mog ącej ogranicza ć negatywne eksponowanie nowych form architektonicznych, = powstanie osiedli bez projektów urbanistycznych, pozbawionych kompozycji i odpowiednich przestrzeni publicznych w otoczeniu zabytkowych układów przestrzennych.
Zabytki wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków podlegaj ą ochronie prawnej z mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zgodnie z ustaw ą prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, a tak że wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.
W przypadku zabytków uj ętych w gminnej ewidencji ochronie prawnej podlegaj ą tylko te zabytki, które zostały obj ęte ochron ą ustaleniami w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizacje inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizacje inwestycji w zakresie obiektu u żytku publicznego.
W gminie Byczyna wi ększo ść wsi nie ma uchwalonych planów miejscowych i zabytki tych wsi powinny by ć chronione odpowiednio w ww decyzjach administracyjnych. Dla skutecznej ochrony walorów kulturowych wskazane jest opracowanie w pierwszej kolejno ści planów miejscowych dla wsi: Biskupice – Kochłowice, Kostów, Polanowice, Paruszowice, Roszkowice.
Ochrona zabytków w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego polega na ich wykazie oraz wskazaniu na rysunku planu – odpowiednio do przedmiotu ochrony – obiektów zabytkowych, granic terenów zabytkowych i granic stref ochrony konserwatorskiej. W przypadku obiektów zabytkowych uj ętych w ewidencji, ze wzgl ędu na ich zró żnicowan ą warto ść kulturow ą wynikaj ącą przede wszystkim z do ść licznych samowoli przebudów, na
______54 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______etapie opracowania planów miejscowych , a tak że przygotowania decyzji, konieczna jest ocena stanu obiektów pod k ątem prawnych kryteriów zabytku, tj. faktycznych warto ści historycznych, artystycznych lub naukowych i ewentualna weryfikacja gminnej ewidencji zabytków.
Strefy ochrony konserwatorskiej Analiza zasobów kulturowych gminy Byczyna wskazuje na uzasadnione wyznaczenie stref ochrony konserwatorskiej: - układów urbanistycznych, - otoczenia, ekspozycji obiektów zabytkowych.
Strefy ochrony układów urbanistycznych • strefa ochrony konserwatorskiej układu urbanistycznego Starego Miasta wpisanego do rejestru zabytków województwa opolskiego. Strefa obejmuje obszar miasta lokacyjnego wraz z terenem dawnych obwarowa ń.
Ocena stanu zachowania zespołów i obiektów zabytkowych m. Byczyna Byczyna to miasto zabytek na pograniczu Śląska i Wielkopolski znane od XIII w., uznawane dzi ś za jedno z najciekawszych na Opolszczy źnie. Zachowany został charakterystyczny średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta z centralnie ulokowanym prostok ątnym rynkiem i ratuszem po środku niego.. Posiada urok dawnego, niewiele zmienionego przez wieki średniowiecznego miasteczka, gdzie na jego niedu żej, eliptycznej przestrzeni, otoczonej zachowanymi prawie w cało ści murami obronnymi z XV i XVI wieku, otoczone fragmentem fosy znajduj ą si ę: - dwie wie że bramne (Polska i Niemiecka), baszta Piaskowa (XVI w.) - ratusz – został wzniesiony na średniowiecznym zr ębie, a elementy gotyckie wyst ępuj ą w przyziemiu i wie ży, usytuowany na środku placu rynkowego. Murowany z cegły, w przyziemiu o gotyckim układzie, tynkowany. Dwukondygnacyjny z wie żą . Podpiwniczony, główny budynek na rzucie prostokąta z kwadratow ą wie żą od zachodu, obudowany od południa i cz ęś ciowo zachodu kamieniczkami. - wie ża ko ścioła gotyckiego – dwukondygnacyjna z elementami gotyckimi XVI wiecznymi - ko ściół ewangelicki - ko ściół katolicki - mury obronne -XV, XVI w.
Zabudowa w rynku reprezentuje typ prostok ątnego placu z zabudowana cz ęś ci ą centralna, ograniczonego czterema przecinaj ącymi si ę pod katem prostym ulicami. Pocz ątkowo był miejscem handlu, potem równie ż wymierzania sprawiedliwo ści. Pierwsza zabudowa rynku była drewniana, z czasem zacz ęto ł ączy ć działki buduj ąc na nich szersze kalenicowe domy. W obr ębie murów spotyka si ę małe zaułki i w ąskie uliczki z niskimi domami, nad którymi góruj ą wie że ko ściołów co nadaje miastu niepowtarzalny urok. Miasto pod wzgl ędem urbanistycznym rozwijało si ę bardzo powoli i w zasadzie do połowy XIX w. nie wyszło poza granice pierwotnego układu. W obecnie zachowanej zabudowie przewa żaj ą budynki z XIX i XX w. Nie wszystkie powstały na nowo, wi ększo ść z nich zaadaptowano i przebudowano wzbogacaj ąc elewacje o klasycystyczny czy eklektyczny detal architektoniczny.
______55 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Powi ększono te ż otwory okienne i pozmieniano dachy. Nowsze budynki w zasadzie powstały w granicach starych działek budowlanych, z reguły zharmonizowane gabarytowo z zabudow ą starsz ą. W obr ębie murów miejskich Byczyny nie zachowała si ę w cało ści zabudowa przy ulicach: Chopina, Krótkiej, Placu Wolno ści i Długiej. Ponadto północna pierzeja Rynku w czasie wojny została zniszczona oraz kilka stodół przy ul. Paruszowickiej. Byczyna na przestrzeni dziejów w zasadzie nie wyszła poza pierwotna koncepcje lokacyjna, a świetnie przetrwał stary układ miejski w obr ębie zachowanych obwarowa ń. Miasto rozbudowano w niewielkim stopniu, głównie wzdłu ż dróg wylotowych, oprócz tego powstało tylko jedno zaplanowane osiedle XX – wieczne, według zało żeń planu niemieckiego z 1929r. w północno – wschodniej cz ęś ci miasta. Zabudowa mieszkaniowa wewn ątrz murów miejskich jedno dwu lub trzy kondygnacyjna to w przewa żaj ącej cz ęś ci XIX wieczna uj ęta w rejestrze zabytków lub w ewidencji. Po wojnie została uzupełniona now ą zabudow ą pierzeja przy rynku od strony wschodniej. Jest to zabudowa 3 kondygnacyjna , trójsegmentowa z usługami handlu i małej gastronomii w parterze. Pod wzgl ędem architektonicznym nie nawi ązuje do zabudowy istniej ącej zabytkowej , nie wykazuje cech stylowo ści , a elewacje pozbawione s ą detalu. Zabudowa ta powoduje dysonans w stosunku do historycznego wizerunku - i winna w przyszło ści ulec przebudowie jej fasada od strony rynku. Osiedle mieszkaniowe powstałe w latach 80-tych o zabudowie 3-4 kondygnacje i do ść dobrze zharmonizowanej architekturze z zabytkowa zabudowa. Wielokrotnie niszczona Byczyna straciła du żo zabudowy zabytkowej, jednak nowopowstaj ące domy z reguły wznoszono w granicach starych działek budowlanych. Negatywnie ocenia si ę zabudow ę wschodniej pierzei Rynku oraz róg ul. Koscielnej i Rynku, powstała w latach 60-tych. W elewacjach nie zastosowano podziałów pionowych odzwierciedlaj ących podziały działek siedliskowych. Natomiast, obiektem dysharmonizuj ącym z historycznym otoczeniem jest pawilon handlowy typu ,, Anatol” wybudowany w latach 70-tych w naro żu ul. W ąskiej i Rynku. Obiekt ten w złym stanie technicznym powinien ulec likwidacji a w tym miejscu winna zosta ć odbudowana pierzeja ulicy 3 Maja. Obiektem nowym współczesnym jest budynek banku, którego architektura wpisała si ę w układ średniowiecznego miasta. Generalnie zabudowa zabytkowa miasta Byczyny znajduje si ę w średnim stanie technicznym i wymaga bie żą cych remontów. Poniewa ż teren obj ęty stref ą wpisany jest do wojewódzkiego rejestru zabytków, podlega on w cało ści ochronie prawnej z mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w konsekwencji której prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych w strefie wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Mury zabytkowe miasta otoczone s ą terenami zieleni ; po stronie północnej murów miejskich ziele ń przybrała form ę parku miejskiego który ze wzgl ędu na stan zachowania parku został wpisany do rejestru zabytków wraz terenami zieleni otaczaj ącej mury miejskie. Park miejski – le ży na północ od murów obronnych, które wraz ze starym miastem stanowi ą cenny kompleks zabytkowy. Sam park nie nosi żadnych cech stylowych i jest zespołem młodym. Jego powstanie można datowa ć na pierwsze lata 20 –stulecia. Struktura drzewostanu jest jednowiekowa, jedynie nieliczne egzemplarze lip w cz ęś ci półn.- wsch. s ą starsze. Główna osi ą jest aleja biegn ąca równolegle do murów obronnych na całej długo ści parku. Najprawdopodobniej aleja stanowiła poł ączenie dawnego skweru wokół murów z lasem. W cz ęś ci wschodniej obsadzona jest lip ą drobnolistn ą z
______56 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______pojedynczymi egzemplarzami klonu pospolitego w wieku 120 -130 lat, a w cz ęś ci zachodniej z pi ęknie utrzymanymi brzozami 90-100 lat. Park jest zagospodarowany zgodnie z jego funkcj ą. Drogi i ście żki parkowe maj ą nawierzchni ę ulepszon ą kostk ą brukow ą, żwirem lub żużlem oraz asfaltem. Walory parku podnosi przebiegaj ąca w płn.- wsch. cz ęś ci wzdłu ż murów miejskich fosa.
Strefa poza murami jest cz ęś ciowo zainwestowana zabudow ą mieszkaniow ą jednorodzinn ą i wielorodzinn ą, usługami dla ludno ści obiektami infrastruktury technicznej , w cz ęś ci stanowi u żytki rolne. Istniej ąca zabudowa zagrodowa została przekształcona i nie pełni dawnej roli. Została przekształcona na zabudow ę jednorodzinn ą . Poza murami miejskimi zlokalizowana jest: - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna pomi ędzy ulicami ul. Wałow ą i ul. Słoneczn ą, - usługi o światy- gimnazjum, przedszkole, - usługi handlu, gastronomii, - cmentarz zabytkowy – nieczynny, - urz ądzenia gospodarki wodnej- przepompownia wody. Pod wzgl ędem ładu przestrzennego obszar ten nie najlepiej wpisuje si ę w krajobraz miasta, w starej zabudowie pojawiła si ę nowa nie uwzgl ędniaj ąca charakteru zabytkowego otoczenia i wizerunkowi obszar sprawia wra żenie du żego chaosu urbanistycznego.
Obszar ochrony konserwatorskiej obj ęty jest miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego uchwalonym w 2010r.
Strefy ochrony konserwatorskiej ekspozycji oraz otoczenia zabytku Strefa ochrony ekspozycji układu zabytkowego obejmuje obszar stanowi ący zabezpieczenie wła ściwego eksponowania zespołów lub obiektów zabytkowych o szczególnych warto ściach krajobrazowych. Wyst ępuj ące w tej strefie obiekty zabytkowe podlegaj ą rygorom ustawy o o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. W tej strefie dopuszcza si ę sporadycznie lokalizacj ę zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej o wysoko ści na jedn ą do dwóch kondygnacji zwie ńczonych stromym dachem.
9.3. Zasoby i walory kulturowo-krajobrazowe Obszar gminy Byczyna praktycznie w cało ści stanowi przykład krajobrazu kulturowego, ukształtowanego przez człowieka, z wyra źną dominacj ą ro ślinno ści pól uprawnych i ł ąk. Poło żony jest w dolinach rzecznych oraz na wysoczy źnie falistej i pagórkowatej z dominacj ą pól. Takie ukształtowanie i poło żenie powoduje, że teren ten posiada stosunkowo du że walory krajobrazowe, cz ęś ciowo eksponowane i stanowi ące przede wszystkim tło dla sylwet poszczególnych wsi. Gmin ę Byczyna nale ży do terenów bogatych w zasoby dziedzictwa kulturowego. Świadcz ą o tym liczne stanowiska archeologiczne z ró żnych epok oraz zachowane zabytkowe obiekty. Układy urbanistyczne wiejskich jednostek osadniczych s ą zachowane ze wzgl ędu na niewielki ruch inwestycyjny i budowlany. Cennymi zabytkami kultury materialnej s ą drewniane ko ściółki (wi ększo ść z XVII w.) wyst ępuj ące na du żej cz ęś ci obszaru gminy: wsie: Gołkowice, Biskupice, Jakubowice, Kostów, Miechowa, Nasale, Pro ślice. Ko ścioły drewniane – zachowane bardzo dobrze. Wi ększo ść ko ściołów po wykonanych remontach znajduje si ę w dobrym stanie technicznym.
______57 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Ko ściół filialny pw. św. Jacka w Miechowej drewniany na szlaku ko ściołów drewnianych mo że spełnia ć wymogi uznania go za pomnik historii. Dwory i pałace – wi ększo ść dworów i pałaców znajduje si ę w złym stanie technicznym, wymagaj ą natychmiastowych remontów. W dobrym stanie technicznym znajduj ą si ę dwory w: Roszkowicach, Paruszowicach, Kostowie i Gołkowicach. Zabudowa zagrodowa wsi – generalnie znajduje si ę w średnim i złym stanie technicznym.
Cmentarze Na terenie gminy pod opiek ą konserwatorsk ą Woj. Konserwatora Zabytków znajduj ą si ę cmentarze: m.Byczyna - cmentarz rzym.kat. – ul. Kluczborska - mogiła ks.Hermana Koeliinga, nr rej.236/90 - cmentarz parafialny – ul. Marchlewskiego – mogiła Franciszka Lazara – nr rej.237/90 - cmentarz ewangelicko – augsburski, ul. Kluczborska - cmentarz żydowski ( w polu) Biskupice - cmentarz żydowski, II poł.XIXw., nr rej 231/89 ( 3km od Byczyny na wzgórzu)
Cmentarze w ewidencji zabytków Ciecierzyn - cmentarz rzymsko – kat., 1938r. Kostów - cmentarz rzymsko – kat.,pocz.XXw. mogiła zbiorowa powsta ńców śląskich, nr rej.262/90 Nasale - cmentarz ewang.- augsburski, 1900r. cmentarz rzymsko – kat. Pocz.XXw. Polanowice - cmentarz rzym.- kat., 1912r. Proslice - cmentarz rzymsko - kat., pocz.XXw. Roszkowice - cmentarz rzymsko- kat.pocz.XXw.
Parki zabytkowe Znacz ącym walorem gminy Byczyna s ą parki podworskie. Znaczenie parków krajobrazie wsi jest bezsporne i wielorakie. Wiele publikacji im poświ ęconych podkre śla ich szczególn ą rol ę ekologiczn ą i kulturow ą. Stanowi ą one o atrakcyjno ści tego terenu oraz o bardzo du żych potencjalnych mo żliwo ściach wykorzystania dla celów turystycznych. S ą one w ró żnym stanie i w ró żny sposób zagospodarowane, kilka z nich (Pro ślice, Biskupice, Gołkowice) ju ż przeznaczono na cele turystyczne, jako baz ę noclegow ą i agroturystyczn ą. Szczególn ą uwag ę nale ży zwróci ć na pałac w Pro ślicach, gdzie swoj ą siedzib ę ma Europejskie Centrum Rzemiosła Rycerskiego .
Ekologiczne znaczenie parków podworskich wi ąż e si ę z oddziaływaniem ro ślin drzewiastych na klimat i obieg wody na terenach przyległych, a poprzez to z kształtowaniem dogodniejszych warunków dla rolnictwa i popraw ę warunków higieniczno – zdrowotnych. Parki s ą te ż miejscem gnie żdżenia si ę pożytecznego ptactwa i innych zwierz ąt, schronieniem dla licznych gatunków flory le śnej. W śród populacji wielu gatunków drzew rodzimych, dobrze zachowanych na terenie parków, znacz ące miejsce maj ą drzewa – pomniki przyrody.
______58 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Obok nich rosn ą równie ż liczne gatunki drzew i krzewów obcego pochodzenia, wskazuj ące na mo żliwo ść ich aklimatyzacji w okre ślonych warunkach siedliskowych. Zró żnicowane zespoły ro ślinne kształtuj ące si ę na terenach parków pod wzgl ędem zmiennej presji człowieka, okre ślaj ą tempo i kierunek przemian szaty ro ślinnej parków. Za zachowaniem parków podworskich w krajobrazie wsi przemawia równie ż ich znaczenie kulturowe. B ędąc od najdawniejszych czasów wa żnym elementem krajobrazu polskiej wsi, obecnie s ą świadectwem mo żliwo ści kompozycyjnych zieleni. Pokazuj ą sposoby uporz ądkowania przestrzeni wyra żaj ą gusty społecze ństwa minionych epok historycznych. Nie prowadzone przez lata prace konserwatorskie i zabiegi piel ęgnacyjne sprawiły, że te niegdy ś piekne ogrody zatraciły swój dawny charakter. Zatarł si ę układ kompozycyjny, pozarastały alejki, nast ępuje degradacja przyrodniczych warto ści. W wielu parkach zachował si ę starodrzew i wiele cennych okazów drzew obcego pochodzenia jak: bo żodrzew chi ński, korkowiec amurski, daglezja zielona oraz rzadko wyst ępuj ący d ąb błotny. Tak np. w parku w Kostowie koło pałacu ro śnie jeden z najwi ększych na Opolszczy źnie miłorz ąb dwuklapowy.
Park w Biskupicach Za atrakcj ę parku nale ży uzna ć pomnikowe okazy lipy szerokolistnej Tilia platyphyllos i dębu szypułkowskiego Quercus rober . Interesujaca jest równie ż aleja grabowa stanowi ąca główn ą o ś kompozycyjn ą parku. Z innych gatunków drzew zarejestrowano brzozy brodawkowate Betula pendula , świerki pospolite Picea abies i kasztanowce zwyczajne Aesculus hippocastanium . Ogólny stan drzew parku jest zadawalaj ący, chocia ż niektóre wymagaj ą przeprowadzenia zabiegów konserwatorskich polegaj ących m.in. na usuni ęciu uschni ętych konarów oraz gał ęzi. Obiekt na znacznej powierzchni jest zadbany, we wschodniej cz ęś ci parku znajduje si ę dwór klasycystyczny, w stosunkowo dobrym stanie.
Park w Ciecierzynie W parku rosn ą pomnikowe okazy olszy czarnej Alnus glutinosa i wi ązu szypułkowego Ulmus laevis . Drzewostan buduje olsza czarna i jesion wyniosły Fraxinus excelsior z domieszk ą lipy drobnolistnej Tilia cordata , topoli białej Populus alba , buka zwyczajnego Fagus sylvatica i klonu zwyczajnego Acer platanoides . W granicach parku znajduj ą si ę dwa stawy całkowicie zaro śni ęte rz ęśą drobn ą Lemna minor , co świadczy o ich silnej eutrofizacji. W runie parku najcz ęś ciej wyst ępuje pokrzywa zwyczajna Urtica divica , niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora i wichlina roczna Poa anna . Park jest zaniedbany, zatarciu uległ jego pierwotny układ kompozycyjny, brak alejek. W południowo – zachodniej cz ęś ci znajduj ą si ę ruiny dworu.
Park w Dobiercicach Drzewostan parku buduje grab zwyczajny Carpinus betulus , robienia akacjowa Robienia pseudacacia oraz lipa drobnolistna Tilia cordata . W domieszce wyst ępuje równie ż d ąb szypułkowy Quercus rober , jesion wyniosły Fraximus excelsior , olcha czarna Alnus glutinosa i brzoza brodawkowata Betula pendula . Bardzo dobrze rozwini ętą warstw ę krzewów buduje czeremcha zwyczajna Prunus padu , leszczyna Corylus avellana i dziki bez czarny Sambucus nigro.
Park w Gołkowicach Drzewostan parku jest dobrze zachowany. W du żej cz ęsci składa si ę z cennego starodrzewu. Wyst ępuje tu wiele drzew o charakterze pomnikowym. Głównie s ą to lipy szypułkowe Quercus rober i lipy drobnolistne Tilia cordata . Ponadto licznie tu wyst ępuj ą graby
______59 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______zwyczajne Carpinus betulus , brzozy brodawkowate Betula pendula , klony zwyczajne Acer platanoides i świerki Picea abis . Z drzew obcego pochodzenia zarejestrowano tu kasztanowce zwyczajne Aesculus hipocastanium , daglezje zielone Pseudatsuga menziessi . W bezpo średnim s ąsiedztwie dobrze zachowanego pałacu i na rozległej polanie, rosnie malownicza grupa sosen czarnych Pinus nigra . W cz ęś ci zachodniek rosnie d ąb szypułkowy – sto żkowata z pogi ętymi gał ęziami Quercus rober ,, Fastigiata tortuosa.’ W runie wyst ępuje chronione pnacze – bluszcz pospolity Hetera helix. Wyst ępuje równie ż konwalia majowa Convallaria majalis , kokoryczka wielokwiatowa Polygonatum multiflorum, dzwonek pokrzywolistny Kampanula trachelium , konwalijka dwulistna Majanthemum bifolium , prasownica rozpierzchła Miliom effusum . Park jest dobrze utrzymany. Równie ż otoczenie parku jest skupiskiem zieleni malowniczo poło żonej co znacznie podnosi rang ę tego miejsca jako miejsca wypoczynku i rekreacji.
Park podworski w Jakubowicach Do atrakcji parkunale żą pomnikowe okazy platana klonolistnego Platanu acerifolia , d ębu szypułkowego Quercus rober i jesionu wyniosłego Fraxinus excelsior . Na uwage zasługuj ą tak że: korkowiec amurski Phellodendron amurense , świerk kłujacy w odmianie sinej Picea punggens Glanca. Na terenie parku oraz w jego najbli ższym s ąsiedztwie znajduj ą si ę dwa stawy. Niestety s ą zanieczyszczone i nie mog ą by ć wykorzystywane do celów rekreacyjnych.
Park w Kochłowicach W parku wyst ępuj ą pomnikowe okazy lipy drobnolistnej Tilia cordata i jesionu wyniosłego Fraxinus excelsior a tak że brzoza brodawkowata Betula Pendula i graby zwyczajne Carpinus betulus . Z wyst ępuj ących na terenie parku drzew obcego pochodzenia wymieni ć nale ży żywotnika zachodniego Thuja accidentalis . Na terenie parku znajduje si ę boisko sportowe oraz zbiornik wodny. Park jest zaniedbany. Park w Kochłowicach le ży w pobli żu parku w Biskupicach , st ąd te ż mo żna wyznaczy ć mi ędzy nimi ( po przeprowadzeniu prac porz ądkowych ) ście żkę przyrodniczo – dydaktyczn ą, dla uczniów okolicznych szkół.
Park w Kolonii Długiej Przez park przebiega alejka wzdłu ż której rosnie żywopłt z ligustru pospolitego Ligustrum vulgare i tawuły Spirala. Od drogi wiejskiej odgrodzony jest rz ędem leszczyn Corylus avellana i liliaków pospolitych Siringa vulgaris . Drzewostan parku stanowia głównie lipy drobnolistne Tilia cordata , d ęby szypułkowe Quercus rober , brzozy brodawkowate Betula pendula , robinie akacjowe Robienia pseudacacia , jesiony wyniosłe Fraxinus excelsior oraz kasztanowce zwyczajne Aesculus hippocastanum . Z krzewów na terenie parku mo żna spotka ć tylko okazy głogu jeddnoszyjkowego Crataegus monogyna . Stan drzew i krzewów dobry, a sam obiekt zadbany – nie jest ogólnie dost ępny, gdy ż stanowi własno ść prywatn ą.
Park w Kostowie Za atrakcj ę parku uzna ć nale ży pomnikowe okazy d ębu szypułkowego Quercus rober , klonu zwyczajnego Acer platanoides i jeden z najgrubszych w Polsce okaz miłorz ębu klapowego Gingo bilobe . Z innych drzew obcego pochodzenia, które zarejestrowano na terenie parku nale żą : Korkowiec amurski Phellodendron amurense , iglicznica trójcieniowa Gleditisia tracanthos rosn ąca na obrze żu parku. Główna osi ą kompozycyjn ą parku jest aleja grabowa. W centrum znajduje si ę ogródek jordanowski zaniedbany. Inne obiekty w parku to pó źnobarokowy pałac, z półkolistym podjazdem z rosn ącymi rz ędowo okazałymi d ębami
______60 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______szypułkowymi Quercus rober i pó źniej nasadzonymi jodłami jednobarwnymi Abris concolor i cyprysiki gruszkowe Chamaecyparis pisifera. Park średnio zadbany, warty przystosowania do odwiedzin.
Park w Miechowie Park zaniedbany. Drzewostan tworz ą lipy drobnolistne Tilia cordata , klony zwyczajne Acer platanoides i buki zwyczajne Fagus sylwatica . Do atrakcji parku nale żą ; dwa pomnikowe deby szypułkowe Quercus rober, oraz licznie tu wyst ępuj ące egzoty: bozodrzew chi ński Ailanthus glandulosa , d ąb błotny Quercus pakustris, korkowiec amurski Phellodendron amurense oraz daglezja zielona Pseudotsuga menziessi .W zachodniej cz ęś ci znajduje si ę zniszczony dwór klasycystyczny. Park wymaga pilnych działa ń interwencyjnych przeciw dalszemu niszczeniu.
Park w Nasalach W drzewostanie parku dominuje klon zwyczajny Acer platoanoides , lipa drobnolistna Tilia cordata , brzoza brodawkowata Betula pendula . W domieszce wyst ępuje grab zwyczajny Carpinus betulus , świerk pospolity Picea abies i topola biała Populus alba .Wystepuje tak że platan klonolistny Platanus acerifolia i robinia akacjowa Robienia pseudacacia . Runo tworz ą zaro śla je żyn Rubr ., a tak że konwalia majowa Convallaria majalis i dzwonka pokrzywolistnego Campanula trachelium .W cz ęś ci północnej parku znajduje si ę dworek w stosunkowo dobtym stanie ale ogólnie park jest zaniedbany.
Park w Paruszowicach W parku zachowało si ę wiele drzew pomnikowych: d ąb szypułkowy Quercus rober, klon polny Acer campertre , sosna czarna Pinus nigra i modrzew europejski Larix decidua . Wyst ępuja tak że lipy drobnolistne Tilia cordata , jesiony wyniosłe Fraxinus excelsior i kasztanowce zwyczajne Aesculus hippocastanum . Przed dworkiem rosnie cyprysik Lawsona Chamaecyparis lawssoniana . Park cz ęś ciowo zadbany.
Park w Pro ślicach Drzewostan buduje jesion wyniosły Fraxinus excelsior , klon pospolity Acer platanoides , d ąb szypułkowy Quercus rober, modrzew europejski Larix decidua i wierzby Salix licznie wyst ępuj ące nad stawem. Na uwag ę zasługuje równie ż okaz lipy drobnolistnej Tilia cordata w centralnej cz ęś ci parku . Z egzortów wyst ępuje jodła jednobarwna Bies concolor z interesuj ącym widlastym pokrojem korony, obok której znajduje si ę stary okaz derenia świdry Cornus sanguirea. Stan parku jest dobry.
Park w Pszczonkach Drzewostan buduje lipa drobnolistna Tilia cordata , buk zwyczajny Fagus sylvatica , klon zwyczajny Acer platanoides i d ąb szypułkowy Quercus rober .W cz ęś ci północno – zachodniej wyst ępuj ą modrzewie europejskie Larix decidua , sosny wejmutki Pinus strobus , sosny zwyczajne Pinus sylwestris i świerki pospolite Piceaa bies . Od północy parku do dworu prowadzi aleja bukowa, obecnie silnie zaro śni ęta. Park zaniedbany.
Park w Roszkowicach Drzewostan okazały to d ąb szypułkowy Quercus rober i lipy drobnolistne Tilia cordata a tak że grab pospolity Carpinus betulus , olsza czarna Alnus glutinosa , buk zwyczajny Fagu s sylvatica , jesion wyniosły Fraxinus excelsior , świerk pospolity Picea abies i robinia akacjowa Robinia pseudacacia .W podszyciu wyst ępuje dziki bez czarny Sambucus nigra , dziki bez
______61 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______kolorowy Sambucus racemosa i trunielina zwyczajna Euonymus europaeus . Runo tworz ą bluszcz Hetera helix , tr ędownik bulwiasty Scrophularia nodosa , kulik pospolity Geum urbanum , narecznica samcza Dryopteris filix – mas oraz fiołka le śnego Vida reichenbachiana . We wschodniej cz ęś ci znajduje si ę zaro śni ęty stawek, a na południu parku zbiornik ze sztucznie utworzona wysp ą. W cz ęś ci zachodniej stoi dobrze utrzymany pałacyk, do którego prowadzi zadbany podjazd. Stan parku jest średni, wymaga piel ęgnacji i konserwacji drzewostanu.
Zało żenia parkowe i cmentarne wpisane do rejestru zabytków uj ęte s ą w tabeli 2z
W niedalekiej okolicy od miasta Byczyny, przy zalewie Biskupice-Brzózki powstała rekonstrukcja drewnianego grodu rycerskiego , gdzie odbywaj ą si ę ró żnorakie festyny zwi ązane ze średniowieczn ą histori ą tego regionu i z działalno ści ą Bractwa Rycerskiego
Gmina Byczyna charakteryzuje si ę znaczn ą harmoni ą krajobrazu pomimo ogromnych przekształce ń antropogenicznych. Wra żenie to sprawiaj ą zadrzewienia i aleje przydro żne poprawiaj ące wizerunek gminy oraz stosunkowo dobrze zachowane doliny rzeki Prosny i Pratwy. Obszary najbardziej przekształcone, ubogie w elementy wzbogacaj ące krajobraz wyst ępuj ą w zachodniej i południowej cz ęś ci gminy. Mała ilo ść naturalnych elementów wzbogacaj ących i wzmacniaj ących ekosystemy polne wpływa negatywnie na harmoni ę krajobrazu i wzmaga procesy degraduj ące (erozj ę, przesuszenie terenu, zubo żenie gatunków ptaków owado żernych, pogorszenie retencyjno ści).
Wyró żniaj ące si ę walory krajobrazowe zasługuj ące na uwag ę i ochron ę (urozmaicona rze źba terenu, mozaika zadrzewie ń, zakrzacze ń i ł ąk oraz niewielkich kompleksów le śnych) wyst ępuj ą w dolinach rzeki Pratwy i Prosny oraz przede wszystkim we wschodniej cz ęś ci gminy. Elementem podnosz ącym znacz ąco walory krajobrazu s ą wi ększe kompleksy le śne, w szczególno ści lasy w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy. Bardzo pozytywn ą rol ę na kształtowanie naturalnego krajobrazu maj ą zachowane wzdłu ż niektórych ci ągów komunikacyjnych, cenne fragmenty zieleni przydro żnej – aleje lip, brzóz, d ębów, jesionów i klonów.
9.4. Obiekty zabytkowe nieruchome wpisane do rejestru zabytków województwa opolskiego – stan na dzie ń 31 pa ździernika 2011 r. Tabela 1z
LP GMINA MIEJSCOWO ŚĆ OBIEKT I ADRES ADRES DAWNY DATA NR DECYZJI OBECNY (Z DECYZJI O POWSTANIA O WPISIE WPISIE DO DO REJESTRU) REJESTRU 1. Byczyna Byczyna stare miasto, 1228 176/49 z zespół 10.06.1949 urbanistyczny 800/64 z miasta 14.04.1964 2. Byczyna Byczyna ko ściół parafialny 1767 7/51 z pw. św. Trójcy 15.10.1951 3. Byczyna Byczyna ko ściół ko ściół k. XIV, 801/64 z ewangelicki pw. ewangelicki XIX 14.04.1964 św. Mikołaja 4. Byczyna Byczyna kaplica cmentarna kaplica XIV, XVI- 807/64 z
______62 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
pw. św. Jadwigi cmentarna XVII 16.04.1964 5. Byczyna Byczyna mogiła ks. 1902 236/90 z Hermana 11.01.1990 Koellinga na cmentarzu komunalnym 6. Byczyna Byczyna mogiła Franciszka ul. 1969 237/90 z Lazara na Marchlewskiego 29.01.1990 cmentarzu parafialnym 7. Byczyna Byczyna park miejski poł. XIX 4/76 z 08.07.1976 8. Byczyna Byczyna mury miejskie z mury miejskie, XV-XVI 5/51 z cz ęś ciowo gotyckie 17.11.1951 zachowan ą fos ą 9. Byczyna Byczyna mury miejskie: mury miejskie, XV-XVI 5/51 z wie ża bramna gotyckie 17.11.1951 zachodnia 10. Byczyna Byczyna mury miejskie: mury miejskie, XV-XVI 5/51 z baszta Piaskowa gotyckie 17.11.1951 11. Byczyna Byczyna ratusz wraz z ratusz wraz z 6/51 z przybudowanymi przybudowanymi 15.10.1951 domami domami 12. Byczyna Byczyna dom, ul. 3-go dom ul. Bieruta 1407/66 z Maja 21 21 11.05.1966 2/79 z 21.3.1979 13. Byczyna Byczyna dom mieszkalny, dom mieszkalny, 2339/94 z ul. Długa 9 ul. Długa 5 3.11.1994 14. Byczyna Byczyna dom mieszkalny, dom, ul. Długa 6 XIX 1410/66 z ul. Długa 6 11.05.1966 15. Byczyna Byczyna dom mieszkalny, dom, ul. Długa 1411/66 z ul. Długa 12 12 11.05.1966 16. Byczyna Byczyna dom mieszkalny, dom, ul. Długa 1412/66 z ul. Długa 14 14 11.05.1966 17. Byczyna Byczyna dawny spichlerz, 2 poł. XIX 2048/80 z ob. magazyn, ul. 25.04.1980 Długa 30 18. Byczyna Byczyna dom, ul. Stawowa chałupa, ul. XIX 1608/66 z 16 Dzier żyńskiego 07.03.1967 16 19. Byczyna Byczyna dom, ul. 1413/66 z Floria ńska 16 11.05.1966 20. Byczyna Byczyna dom, ul. 1414/66 z Floria ńska 17 11.05.1966 21. Byczyna Byczyna dom, ul. 1416/66 z Floria ńska 20 11.05.1966 22. Byczyna Byczyna dom, ul. 1417/66 z Floria ńska 22 11.05.1966 23. Byczyna Byczyna dom, ul. dom, ul. 1418/66 z Ko ścielna 12 Ko ścielna 16 12.05.1966 24. Byczyna Byczyna dom, ul. dom, ul. 1419/66 z Ko ścielna 14 Ko ścielna 18 12.05.1966 25. Byczyna Byczyna dom, ul. dom, ul. 1420/66 z
______63 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Ko ścielna 16 Ko ścielna 20 12.05.1966 26. Byczyna Byczyna dom, ul. Krótka 2 1421/66 z 12.05.1966 27. Byczyna Byczyna dom, ul. Krótka 4 1422/66 z 12.05.1966 28. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1423/66 z 1 12.05.1966 29. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1424/66 z 3 13.05.1966 30. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na 1425/66 z 7 13.05.1966 31. Byczyna Byczyna ku źnia/dom, ul. dom, ul. Okr ęż na 1427/66 z Okr ęż na 19 17 13.05.1966 2242/90 z 26.11.1990 32. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1428/66 z 21 01.08.1966 33. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1429/66 z 23 01.08.1966 34. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1430/66 z 25 02.08.1966 35. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1431/66 z 31 02.08.1966 36. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1432/66 z 33 02.08.1966 37. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1433/66 z 35 02.08.1966 38. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1605/67 z 37 06.03.1967 39. Byczyna Byczyna dom, ul. Okr ęż na XIX 1607/67 z 41 06.03.1967 40. Byczyna Byczyna zespół mły ński, zespół mły ński, pocz. XX 2277/91 z ul. Polanowicka ul. Polanowicka 23.08.1991 5, 7, 9 (budynek 5 produkcyjny z urz ądzeniami, magazyn, silos, budynek mieszkalny) 41. Byczyna Byczyna dom, Rynek 3 dom, Rynek 18 XIX 1399/66 z 10.05.1966 42. Byczyna Byczyna dom, Rynek 4 dom, Rynek 17 XIX 1398/66 z 10.05.1966 43. Byczyna Byczyna dom, Rynek 6 dom, Rynek 15 XIX 1397/66 z 10.05.1966 44. Byczyna Byczyna dom, Rynek 12 dom, Rynek 35 XVIII/XIX 808/64 z 16.04.1964 45. Byczyna Byczyna budynek, Rynek budynek, Rynek 2 poł. XIX 2338/94 z 12a 12a 03.11.1994 46. Byczyna Byczyna dom, Rynek 13 dom, Rynek 33 i XIX 1405/66 z dom, Rynek 34 11.05.1966 1406/66 z 11.05.1966 47. Byczyna Byczyna budynek, Rynek budynek, Rynek XIX 1404/66 z
______64 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
14 32 10.05.1966 48. Byczyna Byczyna budynek, Rynek budynek, Rynek XIX 1403/66 z 15 31 10.05.1966 49. Byczyna Byczyna budynek, Rynek budynek, Rynek XIX 1402/66 z 16 30 10.05.1966 50. Byczyna Byczyna budynek, Rynek budynek, Rynek XIX 1401/66 z 18 28 10.05.1966 51. Byczyna Byczyna budynek, Rynek budynek, Rynek XIX 1400/66 z 20 24 10.05.1966 52. Byczyna Byczyna spichlerz, ul. XIX 2032/77 z Wąska 4 24.05.1977 53. Byczyna Byczyna dom mieszkalny, dom mieszkalny, 1606/67 z pl. Wolno ści 4 pl. Wolno ści 2 06.03.1967 54. Byczyna Biskupice Ko ściół Data powstania: 392/58 z rzymsko.kat. 1626, 1777, 01.07.1958 parafialny 1799, lata 30-te pw.Jana XX, ok.1985 Chrzciciela 55. Byczyna Biskupice Cmentarz Połowa XIXw 231/89 z żydowski 20.12.1989 Byczyna Biskupice dwór 1800r. 998/65 z 05.05.1965 Byczyna Biskupice park 11/76 z 25.08.1976r. 56. Byczyna Ciecierzyn park XIX 31/78 z przypałacowy z 05.03.1978 alej ą wjazdow ą 57. Byczyna Dobiercice ko ściół filialny 50/2007 z pw. św. Jana z 13.02.2007 Dukli 58. Byczyna Dobiercice park 37/79 z 27.12.1979 59. Byczyna Gołkowice ko ściół filialny ko ściół filialny XVIII 809/64 z pw. św. Jana 16.04.1964 Chrzciciela 60. Byczyna Gołkowice pałac XVIII 1002/65 z 06.05.1965 61. Byczyna Gołkowice oficyna XIX 1002/65 z 06.05.1965 62. Byczyna Gołkowice park pałacowy 10/76 z 25.08.1976 i rozszerzenie decyzji z 4.10.1993 63. Byczyna Gołkowice dom nr 6 XIX 1668/67 z 08.03.1967 64. Byczyna Gosław dwór 1800 324/58 z 65. Byczyna Jakubowice ko ściół rzymsko – ko ściół XVI 61/53 z katolicki pw. drewniany 28.11.1953 NMP Królowej poewangelicki Polski 66. Byczyna Jakubowice park II poł. XIX 23/78 z 21.02.1978 67. Byczyna Jakubowice dom nr 37 czworak dworski XIX 1597/66 z
______65 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
20.09.1966 68. Byczyna Kochłowice park ok. 1920 28/78 z przypałacowy z 5.03.1978 alej ą dojazdow ą 69. Byczyna Kostów mogiła zbiorowa 262/90 z powsta ńców 17.07.1990 śląskich na cmentarzu katolickim 70. Byczyna Kostów pałac XVIII, XIX 1003/65 z 6.05.1965 71. Byczyna Kostów park 9/76 z krajobrazowy 25.08.1976 72. Byczyna Miechowa ko ściół filialny ko ściół filialny XVI 134/54 z pw. św. Jacka poewangelicki 26.11.1954 73. Byczyna Miechowa dwór, park XIX 817/64 z 16.04.1964 74. Byczyna Miechowa park 8/76 z krajobrazowy 26.08.1976 75. Byczyna Nasale ko ściół d. ko ściół 65/53 z rzymsko - ewangelicki 8.12.1953 katolicki, ob. ewangelicki 76. Byczyna Nasale dwór I poł. XIX 1004/65 z 6.05.1965 77. Byczyna Nasale park 27/78 z 05.03.1978 78. Byczyna Paruszowice kaplica XV, XIX 819/64 z ewangelicka wraz 18.04.1964 z murem 79. Byczyna Paruszowice park 16/76 z 20.01.1977 80. Byczyna Polanowice ko ściół parafialny 1912 - 1913 96/2009 z pw. Nawiedzenia 20.07.2009 NMP wraz z kamiennym murem i terenem w obr ębie ogrodzenia 81. Byczyna Pro ślice ko ściół filialny ko ściół filialny 1580, 1773 70/53 z pw. 10.12.1953 Naj świ ętszego Serca Jezusowego 82. Byczyna Pro ślice spichlerz 1819 2114/85 z drewniany 15.08.1985 83. Byczyna Pro ślice dom nr 61/40, d. 1 poł. XIX 2085/82 z czworak dworski 19.07.1982 84. Byczyna Pro ślice park 2 poł. XIX 24/78 z 6.03.1978 85. Byczyna Pszczonki park z alej ą 29/78 z dojazdow ą 05.03.1978 86. Byczyna Roszkowice ko ściół filialny 1848-49 1061/66 z pw. św. Marcina 17.01.1966 87. Byczyna Roszkowice zespół pałacowy: k. XIX 2025/77 z
______66 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
pałac 10.03.1977 88. Byczyna Roszkowice zespół pałacowy: k. XIX 2025/77 z spichlerz 10.03.1977 89. Byczyna Roszkowice zespół pałacowy: k. XIX 2025/77 z obora 10.03.1977 90. Byczyna Roszkowice zespół pałacowy: k. XIX 2025/77 z dawna rz ądcówka 10.03.1977 91. Byczyna Roszkowice park 2/76 z 8.07.1976
9.5. Obiekty zabytkowe nieruchome uj ęte w ewidencji zabytków zlokalizowane na terenie gminy Tabela 2z
Lp Miejscowo ść Obiekt Adres Uwagi 1. Biskupice ko ściół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela 2. Biskupice kaplica pogrzebowa przy ko ściele parafialnym 3. Biskupice pałac 49a
4. Biskupice park z alej ą dojazdow ą zespół pałacowo - 5. Biskupice spichlerz w zespole folwarcznym parkowy
6. Biskupice stodoła w zespole folwarcznym
7. Biskupice dom robotników folwarcznych 44
8. Biskupice dom robotników folwarcznych 43
9. Biskupice dom z obor ą 11
10. Biskupice dom z obor ą i stodoła w 12 zagrodzie 11. Biskupice dom 27
12. Biskupice dom 28
13. Biskupice budynek stacji PKP 23
14. Biskupice dom mieszkalny przy stacji PKP
15. Biskupice cmentarz żydowski 3 km od Byczyny przy 16. Borek obora w zespole folwarcznym drodze
17. Borek szkoła z budynkiem 15 gospodarczym 18. Borek obora 47
______67 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
19. Byczyna ko ściół parafialny pw. św. Trójcy ul. Ko ścielna 3
20. Byczyna ko ściół ewangelicki pw. św. ul. Wolno ści 1 Mikołaja 21. Byczyna kaplica cmentarna pw. św. cmentarz Jadwigi komunalny 22. Byczyna cmentarz katolicko - ewangelicki ul. wraz z neogotyckim ogrodzeniem Kluczborska 23. Byczyna mury obronne wokół miasta
24. Byczyna baszta południowa tzw. Piaskowa
25. Byczyna baszta wschodnia tzw. Polska
26. Byczyna baszta zachodnia tzw. Niemiecka
27. Byczyna pozostało ści fos miejskich
28. Byczyna park miejski
29. Byczyna ratusz z przylegaj ącymi Rynek 1 kamienicami 30. Byczyna dom ul. Basztowa 2
31. Byczyna dom ul. Basztowa 3-5 32. Byczyna dom ul. Basztowa 7
33. Byczyna domy ul. Basztowa 6-8 34. Byczyna dom ul. Basztowa 13 35. Byczyna dom z zabudowaniami ul. Basztowa gospodarczymi 15 36. Byczyna dom ul. Chopina 8
37. Byczyna dom ul. Chopina 18
38. Byczyna dom ul. Cz ęstochowska 39. Byczyna magazyn 18 ul. Długa 3
40. Byczyna dom ul. Długa 5
41. Byczyna dom ul. Długa 6
42. Byczyna magazyn ul. Długa 8
43. Byczyna dom ul. Długa 10
44. Byczyna dom ul. Długa 12
______68 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
45. Byczyna dom ul. Długa 14
46. Byczyna dom ul. Długa 16
47. Byczyna dom ul. Długa 18
48. Byczyna dom ul. Długa 20
49. Byczyna dom ul. Długa 22
50. Byczyna spichlerz ul. Długa 30
51. Byczyna spichlerz ul. Floria ńska 2 52. Byczyna dom ul. Floria ńska 8 53. Byczyna dom ul. Floria ńska 18 54. Byczyna dom ul. Floria ńska 20 55. Byczyna dom ul. Floria ńska 22 56. Byczyna dom ul. Floria ńska 24 57. Byczyna dom ul. Floria ńska 28 58. Byczyna dom ul. Ko ścielna 1
59. Byczyna plebania ul. Ko ścielna 5
60. Byczyna dom ul. Ko ścielna 12 61. Byczyna dom ul. Ko ścielna 14 62. Byczyna dom ul. Ko ścielna 16 63. Byczyna dom ul. Krótka 4
64. Byczyna dom ul. Krótka 6-8
65. Byczyna dom ul. Krótka 10
66. Byczyna dom ul. Okr ęż na 1
67. Byczyna dom ul. Okr ęż na 3
68. Byczyna dom ul. Okr ęż na 5
69. Byczyna dom ul. Okr ęż na 7
70. Byczyna dom ul. Okr ęż na 9
______69 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
71. Byczyna dom ul. Okr ęż na 17
72. Byczyna dom ul. Okr ęż na 19
73. Byczyna ku źnia ul. Okr ęż na 19
74. Byczyna dom ul. Okr ęż na 21
75. Byczyna dom ul. Okr ęż na 23
76. Byczyna dom ul. Okr ęż na 25
77. Byczyna dom ul. Okr ęż na 27 (I) 78. Byczyna magazyn ul. Okr ęż na 27 (II) 79. Byczyna dom ul. Okr ęż na 29
80. Byczyna dom ul. Okr ęż na 31
81. Byczyna dom ul. Okr ęż na 33
82. Byczyna dom ul. Okr ęż na 35
83. Byczyna dom ul. Okr ęż na 37
84. Byczyna dom ul. Okr ęż na 39
85. Byczyna dom ul. Okr ęż na 41
86. Byczyna dom ul. Poprzeczna 3 87. Byczyna dom ul. Poprzeczna 5 88. Byczyna dom Rynek 3
89. Byczyna dom Rynek 4
90. Byczyna dom z oficyn ą Rynek 5
91. Byczyna dom Rynek 6
92. Byczyna dom Rynek 7
93. Byczyna dom Rynek 8
94. Byczyna dom Rynek 12
95. Byczyna dom Rynek 12a
96. Byczyna dom Rynek 13 (I)
______70 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
97. Byczyna dom Rynek 13 (II)
98. Byczyna dom Rynek 14
99. Byczyna dom Rynek 15
100. Byczyna dom Rynek 16
101. Byczyna dom Rynek 17
102. Byczyna dom Rynek 18
103. Byczyna dom Rynek 20
104. Byczyna dom Rynek 21
105. Byczyna dom Rynek 23
106. Byczyna dom ul. Długa 9
107. Byczyna dom ul. 3 Maja 3
108. Byczyna dom ul. 3 Maja 5
109. Byczyna dom ul. 3 Maja 8
110. Byczyna dom ul. 3 Maja 17
111. Byczyna dom ul. 3 Maja 19
112. Byczyna dom ul. 3 Maja 21
113. Byczyna dom z ogrodzeniem ul. Wałowa 3
114. Byczyna dom ul. Wałowa 6
115. Byczyna dom ul. Wałowa 12
116. Byczyna dom ul. Wałowa 14
117. Byczyna dom ul. Wałowa 16
118. Byczyna dom ul. Wałowa 18
119. Byczyna dom ul. Wałowa 22
120. Byczyna dom ul. Wałowa 24
121. Byczyna dom ul. Wałowa 26
122. Byczyna dom z magazynem ul. Wałowa 28
______71 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
123. Byczyna dom ul. W ąska 1
124. Byczyna dom ul. W ąska 2
125. Byczyna spichlerz ul. W ąska 4
126. Byczyna dom Plac Wolno ści 4 127. Byczyna dom Plac Wolno ści 6 128. Byczyna stodoła ul. Kluczborska 1 129. Byczyna dom ul. Kluczborska 3- 130. Byczyna sąd i wi ęzienie ul.5-7 Moniuszki-9 4 131. Byczyna zespół młyna (młyn, magazyn, ul. silos) Polanowicka 132. Byczyna dom młynarza w zespole ul.5/7 mły ńskim Polanowicka 9 133. Byczyna dom ul. Pozna ńska 3 134. Byczyna dom ul. Pozna ńska 5-7 135. Byczyna osiedle ul. Sadowa 7- 37 136. Byczyna budynek ul. Słoneczna 7
137. Byczyna dom ul. Słowackiego 2 138. Byczyna dom ul. Stawowa 1
139. Byczyna dom ul. Stawowa 16
140. Byczyna dom ul. Stawowa 19
141. Byczyna dom ul. Stawowa 24
142. Byczyna zagroda (dom, budynek ul. Stawowa 54 inwentarski, stodoła drewniana) 143. Byczyna zagroda (dom, budynek ul. Stawowa 56 inwentarski, stodoła, brama) 144. Byczyna zespół domów ul. Stawowa 26/36 145. Byczyna zespół domów ul. Stawowa 42/48 146. Byczyna dom ul. Zamojskiego 3 147. Byczyna budynek ul. Zamojskiego 4 148. Byczyna dom ul. Zamojskiego 5
______72 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
149. Byczyna cmentarz katolicki z ogrodzeniem ul. Pozna ńska
150. Ciecierzyn ko ściół pw. św. Stanisława Kostki 151. Ciecierzyn park pałacowy z alej ą dojazdow ą
152. Ciecierzyn obora - spichlerz w zespole folwarcznym 153. Ciecierzyn owczarnia w zespole folwarcznym 154. Ciecierzyn dom rz ądcy w zespole 66 folwarcznym 155. Ciecierzyn dom robotników folwarcznych 59 a, b
156. Ciecierzyn dom robotników folwarcznych 60 a, b
157. Ciecierzyn dom z obor ą 40
158. Ciecierzyn gospoda 29
159. Ciecierzyn sala gospody 29
160. Ciecierzyn stodoła przy domu nr 29 29
161. Ciecierzyn budynek inwentarski 30
162. Ciecierzyn dom z obor ą 12
163. Ciecierzyn cmentarz ewangelicki i katolicki
164. Dobiercice ko ściół filialny pw. św. Jana z Dukli 165. Dobiercice park
166. Dobiercice dwór ul. Sienkiewicza 167. Dobiercice dom mieszkalno - biurowy w 12ul. zespole folwarcznym Sienkiewicza 6 168. Dobiercice budynek ul. Jana z Dukli 5 169. Dobiercice dom ul. Jana z Dukli 8 170. Dobiercice dom z budynkiem gospodarczym ul. Jana z Dukli 14 171. Dobiercice dom ul. Jana z Dukli 15 172. Dobiercice dom ul. Jana z Dukli 22 173. Dobiercice budynek gospodarczy ul. Jana z Dukli 22 174. Dobiercice dom i stodoła ul. Jana z Dukli 23
______73 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
175. Dobiercice dom ul. Jana z Dukli 36 176. Dobiercice budynek gospodarczy ul. Jana z Dukli 36 177. Dobiercice budynek inwentarski ul. Jana z Dukli 39 178. Dobiercice dom (plebania?) ul. Sienkiewicza 3 179. Gołkowice ko ściół filialny pw. św. Jana Chrzciciela 180. Gołkowice pałac 4
181. Gołkowice park
182. Gołkowice dom mieszkalny słu żby i 2 urz ędników folwarku 183. Gołkowice gorzelnia w zespole folwarcznym
184. Gołkowice obora w zespole folwarcznym
185. Gołkowice stajnia w zespole folwarcznym
186. Gołkowice kolonia robotników folwarcznych 8, 11
187. Gołkowice dom 14
188. Gołkowice dom z obor ą 15
189. Gosław nowy dwór
190. Gosław park
191. Gosław gorzelnia
192. Gosław dom 3
193. Gosław dom wielorodzinny 18
194. Gosław dom 19
195. Gosław dom 15
196. Jakubowice ko ściół filialny pw. NMP Królowej Polski 197. Jakubowice park dworski
198. Jakubowice oficyna dworska
199. Jakubowice dom wielorodzinny 18
200. Jakubowice dom w zagrodzie 1
______74 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
201. Jakubowice obora w zagrodzie 1
202. Jakubowice stodoła w zagrodzie 1
203. Jakubowice dom 21
204. Jakubowice dom 37
205. Jakubowice spichlerz 22
206. Jakubowice budynek mieszkalno - 35 inwentarski 207. Janówka szkoła 19
208. Janówka budynek gospodarczy przy szkole 19
209. Janówka dom 20
210. Janówka dom z obor ą 43
211. Janówka dom 47
212. Janówka dom 33
213. Janówka dom 34
214. Ja śkowice układ ruralistyczny wsi
215. Ja śkowice klasztor 56
216. Ja śkowice dom i budynek inwentarski 39
217. Ja śkowice dom i budynek inwentarski 37
218. Ja śkowice zagroda (dom, budynek 35 inwentarski, stodoła) 219. Ja śkowice dom i budynek inwentarski 31
220. Ja śkowice budynek inwentarski 28
221. Ja śkowice zagroda 26
222. Ja śkowice dom 9
223. Ja śkowice budynek inwentarski 9
224. Ja śkowice budynek inwentarski 1b
225. Ja śkowice dom
226. Józefówka kapliczka
______75 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
227. Józefówka dom 13
228. Kochłowice pałac 6
229. Kochłowice park pałacowy
230. Kochłowice spichlerz w zespole folwarcznym
231. Kochłowice stajnia i dom stangreta w zespole 3b folwarcznym 232. Kochłowice gorzelnia z cz ęś ci ą mieszkaln ą w 4a zespole folwarcznym 233. Kochłowice dom robotników folwarcznych - 7 dziewi ęciorak 234. Kochłowice dom 8
235. Kochłowice dom i stodoła w zagrodzie 13
236. Kochłowice dom 16-18
237. Kochłowice budynek inwentarski 25
238. Kochłowice dom 21
239. Kochłowice dom ze stodoł ą 35
240. Kochłowice dom 39
241. Kochłowice dom i budynek inwentarski 12
242. Kostów ko ściół parafialny pw. św. Augustyna 243. Kostów kaplica cmentarna
244. Kostów cmentarz rzymskokatolicki
245. Kostów plebania
246. Kostów pałac 9
247. Kostów park pałacowy
248. Kostów dom rz ądcy w zespole 8 folwarcznym 249. Kostów dom kierowcy - ku źnia - gara ż 10
250. Kostów gorzelnia w zespole folwarcznym
251. Kostów obora w zespole folwarcznym
252. Kostów stajnia - owczarnia w zespole folwarcznym
______76 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
253. Kostów spichlerz w zespole folwarcznym
254. Kostów dom 4
255. Kostów dom 5
256. Kostów dom 6
257. Kostów dom i budynek gospodarczy 7b
258. Kostów budynek stacji PKP
259. Kostów szkoła
260. Kostów stodoła 11
261. Kostów ku źnia przy domu nr 13 262. Kostów dom i budynek inwentarski w 15 zagrodzie 263. Kostów dom wielorodzinny z sal ą 16 gospody 264. Kostów dom 18
265. Kostów dom 19
266. Kostów dom i stodoła w zagrodzie 33
267. Kostów dom 25
268. Kostów stodoła 38
269. Kostów stodoła 46
270. Kostów chałupa 48
271. Kostów dom wielorodzinny 52
272. Kostów dom mieszkalno - inwentarski 54
273. Kostów dom mieszkalno - inwentarski 55
274. Miechowa ko ściół filialny pw. św. Jacka
275. Miechowa dwór 25 d
276. Miechowa park dworski
277. Miechowa spichlerz w zespole folwarcznym
278. Miechowa stodoła i ku źnia w zespole folwarcznym
______77 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
279. Miechowa stodoła w zespole folwarcznym
280. Miechowa domy robotników folwarcznych 25 g,e,f
281. Miechowa dom robotników folwarcznych 25 h
282. Miechowa dom z obor ą 6
283. Miechowa dom 17
284. Miechowa dom i budynek inwentarski 25
285. Miechowa dom z obor ą 27
286. Miechowa budynek inwentarski 29
287. Miechowa dom 32
288. Miechowa dom i budynek inwentarski 39
289. Miechowa dom 41
290. Miechowa dom 52
291. Miechowa ku źnia
292. Nasale ko ściół ewangelicki
293. Nasale ko ściół rzymskokatolicki pw. św. Wawrzy ńca 294. Nasale cmentarz katolicki
295. Nasale dwór 8
296. Nasale park dworski
297. Nasale dom rz ądcy w zespole 8a folwarcznym 298. Nasale stodoła i gara ż w zespole folwarcznym 299. Nasale obora w zespole folwarcznym
300. Nasale stajnia koni roboczych i magazyn siana w zespole folwarcznym 301. Nasale dom 7-9
302. Nasale dom 12 ab
303. Nasale dom 13 ab
304. Nasale dom i stodoła 29
______78 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
305. Nasale dom z obor ą 31
306. Nasale dom 55
307. Nasale szkoła
308. Nasale dom 57
309. Nasale budynek inwentarski w zagrodzie 66
310. Nasale dom 73
311. Nasale dom z obor ą 79
312. Nasale dom 86
313. Nasale cmentarz ewangelicki
314. Paruszowice układ ruralistyczny wsi
315. Paruszowice kaplica ewangelicka
316. Paruszowice dwór
317. Paruszowice park dworski
318. Paruszowice gorzelnia
319. Paruszowice stajnia i wolarnia w zespole folwarcznym 320. Paruszowice magazyn zbo żowy w zespole folwarcznym 321. Paruszowice obory z mieszkaniem robotnika folwarcznego w zespole 322. Paruszowice strófolwarcznymżówka w zespole folwarcznym 323. Paruszowice ku źnia i stolarnia w zespole folwarcznym 324. Paruszowice magazyn zbo żowy ze śrutownikiem w zespole 325. Paruszowice domfolwarcznym z obor ą 8
326. Paruszowice dom w zagrodzie 18
327. Polanowice ko ściół parafialny pw. NMP
328. Polanowice dom przedpogrzebowy
329. Polanowice ogrodzenie i brama cmentarna
330. Polanowice pałac
______79 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
331. Polanowice park pałacowy
332. Polanowice cmentarz
333. Polanowice szkoła
334. Polanowice dom w zagrodzie 2
335. Polanowice zagroda 3
336. Polanowice stodoła 5 (?)
337. Polanowice dom w zagrodzie 4
338. Polanowice dom w zagrodzie 5
339. Polanowice stodoła drewniana 23
340. Polanowice stodoła murowana 23
341. Polanowice dom 24
342. Polanowice dom w zagrodzie 29
343. Polanowice dom 31
344. Polanowice dom 35
345. Polanowice dom 39
346. Polanowice dom 41
347. Polanowice budynek inwentarski 41
348. Polanowice dom 42
349. Polanowice dom 43
350. Polanowice dom z obor ą 50
351. Polanowice dom 71
352. Polanowice dom w zagrodzie 55
353. Pogorzałka szkoła 11
354. Pogorzałka le śniczówka z budynkiem 17 gospodarczym 355. Pro ślice ko ściół filialny pw. Naj świ ętszego Serca Jezusowego 356. Pro ślice pałac 58
______80 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
357. Pro ślice park pałacowy
358. Pro ślice czworak w zespole folwarcznym
359. Pro ślice spichlerz w zespole folwarcznym
360. Pro ślice rz ądcówka w zespole folwarcznym 361. Pro ślice spichlerz i dom mieszkalny w zespole folwarcznym 362. Pro ślice stajnia cugowa i wozownia w zespole folwarcznym 363. Pro ślice komin gorzelni w zespole folwarcznym 364. Pro ślice stajnia w zespole folwarcznym
365. Pro ślice obora w zespole folwarcznym
366. Pro ślice dom robotników folwarcznych 61/8
367. Pro ślice dom robotników folwarcznych 61/2
368. Pro ślice dom 30
369. Pro ślice plebania 29
370. Pro ślice budynek inwentarski przy 29 plebanii 371. Pro ślice dom i budynek gospodarczy 1
372. Pro ślice obora 2
373. Pro ślice budynek mieszkalno - 3 inwentarski 374. Pro ślice dom 9
375. Pro ślice dom 25
376. Pro ślice dom i budynek inwentarski 26
377. Pro ślice dom 27
378. Pro ślice cmentarz
379. Pszczonki dwór 20
380. Pszczonki park dworski
381. Pszczonki wiata z magazynem na plewy w zespole folwarcznym 382. Pszczonki dom robotników folwarcznych i 18 a,b chlewik przydomowy
______81 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
383. Pszczonki dom robotników folwarcznych 21
384. Roszkowice ko ściół parafialny pw. św. Antoniego Padewskiego 385. Roszkowice pałac
386. Roszkowice park pałacowy
387. Roszkowice rz ądcówka z wozowni ą 81
388. Roszkowice dom mieszkalny tzw. stary pałac 79
389. Roszkowice spichlerz
390. Roszkowice stajnia koni wyjazdowych i roboczych 391. Roszkowice budynek wielofunkcyjny 59 (mieszkania, ciel ętnik, chlewnia) 392. Roszkowice budynek wagi wozowej w zespole folwarcznym 393. Roszkowice owczarnia w zespole folwarcznym 394. Roszkowice dom w zespole folwarcznym 67
395. Roszkowice dom le śniczego w zespole 61 folwarcznym 396. Roszkowice dom stangreta w zespole 65 folwarcznym 397. Roszkowice dom robotników folwarcznych 73
398. Roszkowice dom robotników folwarcznych 108
399. Roszkowice domy robotników folwarcznych 104, 106
400. Roszkowice dom robotników folwarcznych 110
401. Roszkowice dom robotników folwarcznych 75
402. Roszkowice stodoła w zespole folwarcznym
403. Roszkowice mleczarnia 53
404. Roszkowice dom wielorodzinny 2-4-6
405. Roszkowice dom 15
406. Roszkowice dom 26
407. Roszkowice dom 40
408. Roszkowice dom 48
______82 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
409. Roszkowice budynek inwentarski 31
410. Roszkowice budynek mieszkalno - 84 inwentarski 411. Roszkowice budynek gospodarczy 84
412. Roszkowice dom 90
413. Roszkowice szkoła z ogrodzeniem
414. Roszkowice budynek trafostacji
415. Roszkowice cmentarz
416. Sarnów ko ściół cmentarny
417. Sarnów dom 6
418. Sarnów dom w zespole folwarcznym 7
419. Sarnów dom i budynek gospodarczy 9
420. Sarnów budynek inwentarski i stodoła w 14 zespole folwarcznym 421. Sarnów dom w zespole folwarcznym tzw. 15 dwojak 422. Sarnów dwór 16-17
423. Sarnów park podworski
424. Sarnów dom 26
425. Sarnów zagroda 27
426. Sarnów dom i budynek gospodarczy 31
427. Sarnów dom 32
428. Sarnów dom 33
429. Sarnów dom i chlewik 34-35
430. Sarnów szkoła 36
431. Sarnów budynek trafostacji
432. Sierosławice ku źnia i mieszkanie w zespole 1 folwarcznym 433. Sierosławice brama dworska - fragmenty
434. Sierosławice dom robotników folwarcznych 7
______83 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
435. Sierosławice dom robotników folwarcznych 8
436. Sierosławice szkoła
437. Wojsławice ko ściół filialny pw. św. Józefa
438. Wojsławice obora w zespole folwarcznym
439. Wojsławice dom robotników folwarcznych 19 tzw. dziesi ęciorak 440. Wojsławice dom rz ądcy (?) w zespole 18 folwarcznym 441. Wojsławice dom 8
442. Wojsławice szkoła 6
Zało żenia parkowe i cmentarne wpisane do rejestru zabytków Tabela 2z
Obiekt i adres obecny Adres dawny Data Nr decyzji o Miejscowo ść ( z decyzji o powstania wpisie do wpisie do rejestru rejestru)
Byczyna park miejski poł. XIX 4/76 z 08.07.1976 Ciecierzyn park przypałacowy z alej ą XIX 31/78 z wjazdow ą 05.03.1978 Dobiercice park 37/79 z 27.12.1979 Gołkowice park pałacowy 10/76 z 25.08.1976 i rozszerzenie decyzji z 4.10.1993 Jakubowice park II poł. XIX 23/78 z 21.02.1978 Kochłowice park przypałacowy z alej ą ok. 1920 28/78 z dojazdow ą 5.03.1978 Kostów park krajobrazowy 9/76 z 25.08.1976 Miechowa dwór, park XIX 817/64 z 16.04.1964 Miechowa park krajobrazowy 8/76 z 26.08.1976 Nasale park 27/78 z 05.03.1978 Paruszowice park 16/76 z 20.01.1977 Pro ślice park 2 poł. XIX 24/78 z 6.03.1978
______84 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Pszczonki park z alej ą dojazdow ą 29/78 z 05.03.1978 Roszkowice zespół pałacowy: pałac k. XIX 2025/77 z 10.03.1977 Roszkowice zespół pałacowy: spichlerz k. XIX 2025/77 z 10.03.1977 Roszkowice zespół pałacowy: obora k. XIX 2025/77 z 10.03.1977 Roszkowice zespół pałacowy: dawna k. XIX 2025/77 z rz ądcówka 10.03.1977 Roszkowice park 2/76 z 8.07.1976
9.6. Miejsca pami ęci i upami ętnienia wydarze ń historycznych
Na terenie miasta i gminy Byczyny znajduj ą si ę nast ępuj ące groby i nagrobki oraz miejsca upami ętnienia wa żnych wydarze ń historycznych:
1. miasto Byczyna = Izba Tradycji Narodowej , Ratusz; = obelisk granitowy upami ętniaj ący bitw ę pod Buczyn ą, miejsce chwały szesnastowiecznego or ęż a polskiego , zwyci ęstwo Hetmana Jana Zamoyskiego nad wojskami arcyksi ęcia Maksymiliana Habsburga 24 stycznia 1588r. – ul. Cz ęstochowska ( park miejski); = tablica z mosi ądzu upami ętniaj ąca poległych za wolno ść ojczyzny wmurowana w mury zabytkowe obronne ul. Zamoyskiego; = nagrobek Ignacego Kwiasowskiego, działacza polskiego, brał udział w posiedzeniu Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu, wi ęzie ń Buchenwaldu; = nagrobek Tomasza Tomalaka , działacza polskiego, brał udział w posiedzeniu Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu; = płyta nagrobkowa ku czci ks. Hermana Koellinga – historyka regionu na cmentarzu komunalnym ul. Kluczborska; = nagrobek ksi ędza Michała Lewandowskiego ( 1909 – 1983) , kanonika honorowego Kapituły Lwowskiej i ostatni kapelan 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich na cmentarzu komunalnym ul. Dworcowa; = nagrobek na mogile dwóch polskich je ńców wojennych, żołnierzy wrze śnia 1939r. ( nieznani) na cmentarzu komunalnym ul. Dworcowa; = nagrobek na mogile Franciszka Lazara uczestnika I Powstania Śląskiego, uczestnika ruchu oporu w czasie II wojny światowej, współorganizatora ZWZ-AK na Śląsku, pierwszy Burmistrz Byczyny, na cmentarzu parafialnym rzymsko – katolickim ul. Pozna ńska; = pomnik – nagrobek artylerzysty Karola Nowi ńskiego na cmentarzu komunalnym ul. Kluczborska; = obelisk po świ ęcony żołnierzom Armii Radzieckiej poległym podczas II Wojny Światowej 19 .01.1945, ul. Stawowa; szcz ątki 38 żołnierzy radzieckich przeniesiono w 1953 r. na cmentarz zbiorowy w Kluczborku a w miejscu pochówku postawiono pomnik; = pomnik byczy ńskich kolejarzy, których rozstrzelano 14 stycznia 1945r. podczas pełnienia słu żby: Franciszka Dr ąg, Mariana Kruszy ńska, Ernest Płonka i bezimienni teren dworca ul. Dworcowa.
______85 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
2. Kostów = pomnik upami ętniaj ący śmier ć 7 Powsta ńców Śląskich 23 maja 1921r. na cmentarzu parafialnym rzymsko – katolickim; = tablica pami ątkowa w 50 rocznic ę III Powstania Śląskiego ku czci poległych powsta ńcom śląskim, wmurowana na ścianie budynku szkoły podstawowej . 3. Pro ślice = pomnik , nagrobek ( zbiorowy grób) czterech rosyjskich je ńców wojennych z I wojny światowej: Josef Switynya, Jego Owstshinnikow, Aleksander Barbanow, Des Iwanow na cmentarzu parafialnym . 4. Nasale = popiersie gen.Zygmunta Berlinga , szkoła podstawowa. 5. Miechowa = pomnik – nagrobek rosyjskiego je ńca z I wojny światowej: Drosdow Larian na cmentarzu parafialnym.
9.7. Stanowiska archeologiczne Liczne znaleziska prehistoryczne świadcz ą o tym, że rejon gminy, szczególnie okolice wsi Biskupice , Ciecierzyca, Gołkowic, Jakubowic, Kostowa, Miechowej, Polanowic, Pro ślic, Sarnowa a tak że m.Byczyny, były zasiedlone od najdawniejszych czasów. W średniowieczu przebiegały przez te tereny szlaki handlowe wiod ące z południa Czech ( Ołomuniec, Opawa ) w kierunku morza na północ przez Kalisz, Toru ń, Gda ńsk, oraz drugi trakt handlowy z zachodu na wschód ( z Wrocławia do Lublina). Na obszarze gminy zlokalizowanych jest 371 stanowisk archeologicznych, w tym 31 stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków ( tabela 3z) reprezentuj ące wiele faz osadnictwa pradziejowego i średniowiecznego. Najliczniej wyst ępuj ą osady ludno ści kultury łu życkiej datowane na epok ę br ązu i okres halsztacki (sprzed około 3000 – 2500 lat) oraz osady ludno ści kultury przeworskiej datowane na okres przedrzymski i rzymski (sprzed około 2100 – 1600 lat). Znane s ą tak że ślady osadnictwa z epoki kamienia. Liczne s ą te ż osady datowane na okres wczesno średniowieczny oraz i średniowieczny.
Według informacji Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Opolu nale ży przyj ąć , że dane dotycz ące zabytkowej i kulturowej zawarto ści stanowisk, a tak że ich zasi ęg oraz ich ilo ść mo że ulec zmianie po przeprowadzeniu bada ń weryfikacyjnych na terenach badanych, b ądź po obj ęciu nimi terenów dot ąd nie przebadanych .
Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków oraz uj ętych w ewidencji zabytków na terenie gminy Tabela 3z
Nr Nr rejestru Lp. Miejscowo ść stanowiska Typ stanowiska Chronologia zabytków 1. Biskupice 9 osada, ślad osadnictwa kultura łu życka, epoka A - 961/93 kamienia 2. Borek 9 punkt osadniczy, ślad epoka kamienia, kultura A - 3/2001 osadnictwa łu życka (epoka br ązu), kultura pomorska (okres halsztacki / okres przedrzymski), okres wpływów rzymskich, wczesne średniowiecze (XII w.), pó źne średniowiecze 3. Byczyna 1 miasto średniowiecze A - 4/65 4. Chudoba 1 osada średniowiecze A – 518/79 5. Ciecierzyn 1 cmentarzysko i osada ? kultura łuzycka (IV - V A - 18/65 okres epoki br ązu), kultura
______86 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
przeworska 6. Ciecierzyn 21 cmentarzysko okres late ński (II - I w. p. n. A - 51/66 ciałopalne e.) 7. Ciecierzyn 4 cmentarzysko okres wpływów rzymskich A - 17/65 ciałopalne i osada 8. Gołkowice 1 cmentarzysko kultura łu życka (IV - V A - 19/65 ciałopalne okres epoki br ązu) 9. Gołkowice 2 grodzisko średniowiecze A - 314/70 10. Gołkowice 24 osada, ślad osadnictwa epoka kamienia, kultura A - 4/2001 łu życka, wczesne średniowiecze, pó źne średniowiecze 11. Gołkowice 6 Punkt osadniczy Kultura łuzycka, A-5/2001 Przeworska, okres rzymski 12. Gołkowice 28 osada, ślad osadnictwa epoka kamienia, kultura A - 6/2001 łu życka, wczesne średniowiecze (X - XIII w.) 13. Gołkowice - Piaski 8 osada kultura łu życka (halsztat ?) A - 15/65 14. Jakubowice 2 nieokre ślone okres wpływów rzymskich, A - 498/78 średniowiecze 15. Jakubowice 4 osada wczesne średniowiecze, A - 497/78 średniowiecze 16. Ja śkowice 28 osada wczesne średniowiecze (X - A - 1/2001 XIII w.), pó źne średniowiecze 17. Kostów 1 grodzisko średniowiecze (XIV - XV A - 311/70 w.) 18. Miechowa 4 grodzisko średniowiecze (XII - XIII A - 331/72 w.) 19. Polanowice 13 osada kultura łu życka, A - 966/93 średniowiecze 20. Polanowice 14 osada, ślad osadnictwa kultura łu życka, okres A - 963/93 wpływów rzymskich, wczesne średniowiecze, średniowiecze 21. Pro ślice 11 osada wczesne średniowiecze, A - 496/78 średniowiecze 22. Pro ślice 14 punkt osadniczy neolit, kultura łu życka, A - 959/93 kultura przeworska, wczesne średniowiecze (X - XIII w.), średniowiecze (XV w.) 23. Pro ślice 23 osada kultura łu życka, A - 962/93 średniowiecze 24. Pro ślice 25 osada, ślad osadnictwa kultura łu życka epoka A - 964/93 kamienia 25. Pro ślice 29 osada, ślad osadnictwa kultura łu życka epoka A - 965/93 kamienia 26. Pro ślice 6 grodzisko wczesne średniowiecze ? A - 315/70 27. Pro ślice 7 osada kultura łu życka, A - 958/93 średniowiecze 28. Roszkowice 25 osada, punkt osadniczy epoka kamienia, kultura A - 2/2001 łu życka, wczesne średniowiecze (X - XIII w.) 29. Sarnów 2 osada średniowiecze A - 537/80 30. Sarnów 4 osada kultura łu życka, A - 751/87 średniowiecze 31. Sarnów 5 osada kultura łu życka (halsztat), A - 746/87 kultura przeworska (okres wpływów rzymskich), wczesne średniowiecze (X - XIII w.), średniowiecze Źródło: WORZ Opole
Ponadto 340 stanowisk archeologicznych uj ętych jest w gminnej ewidencji zabytków .
Zabytki ruchome Wg danych w czasie sporz ądzania studium w rejestrze zabytków ruchomych na terenie gminy zostało uj ętych 11 zespołów obiektów ruchomych, w tym wyposa żenia ko ściołów i kaplic.Dla
______87 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______gminy sporz ądzonych zostało 171 kart dla zabytków ruchomych oraz 70 kart ewidencyjnych zabytków architektury i budownictwa tzw. karty białe. Karty białe posiadaj ą: 1. Biskupice - ko ściół poewangelicki, obecnie katolicki - zało żenie rezydencjonalne – folwarczne - pałac - spichlerz 2. Borki - obora, ob.chlewnia 3. Byczyna - koscił parafialny pw.sw.trójcy - ko ściół ewangelicki p.w.zbawiciela - ko ściół rzymsko – katolicki pw.sw.mikołaja, ob.ewangelicki pw. św.Piotra - ratusz - dom, ul. Długa 5 - ku źnia , ul.okr ęż na19 - zespół młyna zbozowego – zespół , ul. Polanowicka 7 - młyn zbozowy, ul. Polanowicka 7 - młyn zbozowy, ul. Polanowicka 5/7/9 - zabudowa parceli przyrynkowych, ul.Rynek 12, 12a, ul. Długa5 - dom, ul. Rynek 12 - dom ul. Rynek 12a - wodoci ągowa wie ża ci śnie ń 4. Ciecierzyn - zało żenie parkowo – folwarczne - owczarnia - - obora – spichlerz 5. Chudoba - zało żenie folwarczne 6. Dobiercice - zespół dworsko – folwarczny 7. Gołkowice - ko ściół poewangelicki, ob.filialny pw. św. Jana Chrzciciela - zało żenie pałacowo – parkowo – folwarczne - pałac 8. Gosław - pałac 8. Jakubowice - ko ściół poewangelicki, ob.filialny pw. NMP Królowej Polski - zespół dworsko – folwarczny 9. Kochłowice - pałac 10. Kostów - zało żenie pałacowo – parkowo – folwarczne - pałac, wyk.1997 - pałac, wyk.2001 - obora - gorzelnia - dom rz ądcy
______88 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
11. Miechowa - ko ściół ewangelicki, ob.katolicki filialny pw.św. Jacka - zało żenie dworsko – parkowo – folwarczne - dwór 12. Nasale - ko ściół ewangelicki filialny pw. Św. Wawrzy ńca - zespół dworsko – folwarczny - dwór 1, wyk.1997r. - dwór, ob.dom, wyk.1999r. 13. Paruszowice - zespół dworsko – folwarczny - gorzelnia dwór 1 14. Pszczonki - zespół dworsko – folwarczny - dwór 1 - wiata z magazynem ,,6” 15. Pro ślice - ko ściół ewangelicki, ob.rzymsko – katolicki pw.N.S.P.Jezusowego - zespół pałacowo – parkowo – folwarczny - pałac - dom robotników folwarcznych - rzadówka - spichlerz i dom ,,8” - spichlerz , ob.magazyn,, 13” 16. Roszkowice - zespół pałacowo – parkowo – folwarczny - pałac - stajnia koni - spichlerz - dom robotników folwarcznych,, Pi ęciorak” - dom stangreta - dom tzw. stary pałac - dom robotników folwarcznych - rzadówka z wazownia 1.7 Sarnów - zało żenie folwarczne - dwór 18. Sierosławice - zespół folwarczny 19. Wojsławice - zało żenie folwarczne
Ponadto istnieje 22 kart cmentarzy : - w Biskupicach ( 2), Byczynie ( 2), Ciecierzynie, Dobiercicach, Gołkowicach, Jakubowicach, Kostowie (2), Miechowej, Nasalach ( 3), Paruszowicach, Polanowicach Pro ślicach ( 2), Roszkowicach , Sarnowie, Wojsławicach, Nasalach - Pogorzałce
______89 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Wnioski do polityki przestrzennej: = wydzieli ć w strukturze przestrzennej jednostek osadniczych warto ściowe fragmenty układów historycznych i ustanowi ć zasady ich ochrony, = ustali ć katalog regionalnych form zabudowy, = w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego: - zdefiniowa ć w sposób czytelny granice rozwoju jednostek osadniczych, - ustanowi ć zasady kształtowania zabudowy uwzgl ędniaj ące warto ści estetyczne – krajobrazu, wn ętrz urbanistycznych ( ulic, placów ) i formy zabudowy, = uwzgl ędni ć ochron ę zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz innych zabytków nieruchomych, znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków, w tym stanowisk archeologicznych, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, = realizowa ć gminny program opieki nad zabytkami przyj ęty uchwał ą nr XXXVI/237/08 Rady Miejskiej w Byczynie z dnia 30 grudnia 2008r. (publ. Dz.Urz.Woj.Opolskiego z 2008r., Nr 23, poz.385).
10. Uwarunkowania wynikaj ące z: warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia
10.1. Zasoby produkcyjne gminy Na terenie gminy nie ma du żych zakładów przemysłowych. Działalno ść produkcyjna gminy pozarolnicza w niewielkim zakresie prowadzona jest przez małe zakłady zatrudniaj ące poni żej 100 pracowników. Gmina ma korzystne warunki głównie dla rozwoju usług zarówno dla obsługi produkcji rolniczej jak i produkcji pozarolniczej.
Czynniki korzystne dla rozwoju produkcji pozarolniczej: - korzystne poło żenie w układzie transportowym regionu, ( droga krajowa, droga wojewódzka, drogi powiatowe, linia kolejowa ), - produkcja rolna – baza dla przemysłu rolno – spożywczego, - s ąsiedztwo o środków miejskich ( Kluczborka, Wołczyna, Olesna a tak że K ępna) , - potencjalne rynki zbytu, - potencjał ludzki ( bezrobotni, rezerwy zasobów pracy w sektorze rolniczym ), - baza lokalowa w postaci nie u żytkowanych budynków, mo żliwo ść rozwoju drobnej wytwórczo ści i rzemiosła produkcyjnego nastawionego na obsługę gminy i jej najbli ższego zaplecza.
Czynniki niekorzystne , ograniczaj ące rozwój gminy w tym zakresie to: - brak potencjału produkcyjnego, - nie pełne doinwestowanie w zakresie infrastruktury technicznej, - wysokie klasy gruntów rolnych, - brak wykształconego potencjału ludzkiego – gmin ę cechuje mała ilo ść osób z wyuczeniem konkretnego zawodu i z wy ższym wykształceniem.
10.2. Warunki życia mieszka ńców Ogólnie warunki życia mieszka ńców gminy Byczyny nale ży oceni ć jako średnio dobre.Rynek usług na terenie gminy jest wprawdzie niewielki, ale zaspokaja bie żą ce potrzeby mieszka ńców gminy w tym zakresie. Blisko ść miasta Byczyny, a tak że Kluczborka i Wołczyna powoduje , że znaczna cz ęść mieszka ńców gminy korzysta z usług w tych miastach. W gminie przewa ża sektor usług małego handlu i rzemiosła usługowego.
______90 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Czynniki ograniczaj ące rozwój usług na terenie gminy to: - nie pełne doinwestowanie w zakresie infrastruktury technicznej, - niekorzystne warunki kredytowe.
10.2.1. Rynek pracy Głównymi miejscami pracy na terenie gminy s ą indywidualne gospodarstwa rolne i zakłady rolne, co zwi ązane jest z typowo rolnicz ą funkcj ą gminy. Bliskie miasto Byczyna jest równie ż ośrodkiem pracy dla mieszka ńców gminy. W śród zatrudnionych na terenie gminy oprócz zatrudnionych w sferze rolniczej najwi ększ ą liczb ę stanowi ą zatrudnieni w usługach. Gmina Byczyna nie posiada wystarczaj ącej ilo ści miejsc pracy poza rolnictwem i posiada jeden z najwy ższych w województwie opolskim poziom bezrobocia. Od kilku ju ż lat bezrobocie w gminie si ęga poziomu 12% ludno ści zawodowo – czynnych. Bezrobotnymi s ą głównie osoby bez odpowiedniego wykształcenia i niskich kwalifikacji. Gmina posiada tak że jeden z najni ższych wska źników pod wzgl ędem wykształcenia mieszka ńców. Odsetek ludno ści zarówno z wy ższym i średnim wykształceniem jest niewielki i jest równie ż niewysoki na tle innych gmin w województwie.
10.2.2. Mieszkalnictwo Na terenie gminy dominuj ącą zabudow ą mieszkaniow ą jest : - na obszarach wiejskich zabudowa mieszkaniowa w ramach zabudowy zagrodowej i zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna ; w mniejszym zakresie zabudowa wielorodzinna zrealizowana na potrzeby funkcjonuj ących dawniej pegeerów i rolniczych spółdzielni produkcyjnych, - na obszarze miasta zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i w mniejszym zakresie zabudowa wielorodzinna spółdzielni mieszkaniowych.
Zabudowa zagrodowa to zabudowa zwi ązana z prowadzonym gospodarstwem rolnym. Standard tej zabudowy jest na ogół średni i dobry co jest wynikiem przeprowadzenia przez wła ścicieli remontów i modernizacji starych zasobów i dostosowanie ich do wymogów współczesnego życia. Znaczna cz ęść zabudowy została przekształcona funkcjonalnie bez zmiany charakteru zainwestowania.
Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna to zabudowa, która została zrealizowana w okresie powojennym, wypełniaj ąc luki w zabudowie. W m. Byczynie zrealizowane zostały nowe zespoły zabudowy typowo jednorodzinnej . Na obszarach wiejskich jest to przewa żnie zabudowa zrealizowana w lukach istniej ącej zabudowy lub jako wymiana zabudowy zagrodowej.
Zabudowa wielorodzinna obejmuje budynki wielorodzinne o niskiej intensywno ści zabudowy do IV kondygnacji. Na terenach wiejskich zrealizowana została dla potrzeb pracowników pa ństwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni produkcyjnych w sołectwach: Pro ślice, Polanowice, Dobiercice, Paruszowice, Sierosławice w okresie ich działalno ści. Zabudowa ta jest zadbana ( nowe elewacje, okna ) cho ć ogólnie cechuje j ą niski poziom architektoniczny. W m. Byczyna zabudowa wielorodzinna zrealizowana została głównie przez spółdzielni ę mieszkaniow ą.
Zasoby mieszkaniowe Na terenie gminy Byczyna funkcjonuje kilku zarz ądców zasobów mieszkaniowych, a mianowicie:
______91 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej - Byczy ńska Spółdzielnia Mieszkaniowa - Spółdzielnia Mieszkaniowa ,, Rolnik” - Spółdzielnia Mieszkaniowa ,, Przyszło ść ” - Zespół Szkół Rolniczych Polanowice
Na terenie gminy znajduje si ę 314 budynków mieszkalnych z 1575 mieszkaniami. Powierzchnia mieszka ń – 89,7 tys.m². Najwi ększymi zarz ądcami zasobów mieszkaniowych s ą: - Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej który zarz ądza 115 budynkami z 529 mieszkaniami - Spółdzielnia Mieszkaniowa ,, Rolnik” administruje 30 budynkami z 298 mieszkaniami, - Byczy ńska Spółdzielnia Mieszkaniowa posiada 6 budynków z 130 mieszkaniami
Ruch budowlany mieszkaniowy w gminie w stosunku do innych gmin jest mały. W 2011 roku oddano w gminie do u żytkowania – 5 mieszka ń : - 25izb - 300 m² powierzchni u żytkowej
Wydawane pozwolenia na budow ę obejmuj ą budow ę nowych budynków mieszkalnych głównie w formie budynków jednorodzinnych , a tak że modernizacje , remonty, rozbudow ę i przebudow ę istniej ących zasobów mieszkaniowych dla polepszenia standardów zamieszkiwania. Na stan zasobów mieszkaniowych główny wpływ maj ą takie czynniki jak: - przyrost ludno ści w wieku tworzenia gospodarstw domowych, - stan zasobów finansowych mieszka ńców gminy, - infrastruktura techniczna, - miejsca do zatrudnienia. - dost ępno ść do terenów pod zabudow ę. Potrzeby mieszkaniowe s ą mierzalne, uzale żnione przede wszystkim od czynników takich jak: - przyrostu ludno ści w wieku tworzenia gospodarstw domowych, - stopnia zag ęszczenia mieszka ń, - jako ści zasobów mieszkaniowych. Wg danych statystycznych w 2008 roku zasoby mieszkaniowe w gminie wynosiły: - liczba mieszka ń - 1575 - ilo ść izb - ok.50 400 Powierzchnia u żytkowa mieszka ń w m² - 89 700 Wyposa żenie mieszka ń: - w wodoci ąg - ponad 92% ogółu mieszka ń - ust ęp spłukiwany - ok. 85% - łazienka - ok.55% ogółu mieszka ń - CO – 33,8% ogółu mieszka ń - CW – 10,85 % ogółu mieszka ń Wska źniki: - izb na 1 mieszkanie – 3,2 - powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania - 56,9 m² - na 1 izb ę przypada 17,7 m² - w przeliczeniu na 1 osob ę stanowi 9,06 m² pow. u ż². w 2008 roku. Wska źniki te plasuj ą gmin ę poni żej średniego poziomu na tle gmin województwa opolskiego.
______92 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Stopie ń wyposa żenia mieszka ń w instalacje wod.- kan . i c.o. jest niski. Wszystkie wsie w gminie s ą obj ęte wodoci ągiem grupowym, co zapewnia praktycznie dost ęp ka żdego mieszkania do sieci ( ponad 92% ogółu mieszka ń). Wzrasta te ż udział wyposa żania mieszka ń w c.o. Mniejszy jest udział mieszka ń podł ączonych do sieci kanalizacji wiejskiej. Czynione w tym wzgl ędzie starania przez władze gminy daj ą nadziej ę szybkiego polepszenia sytuacji równie ż w tym zakresie. Na terenie jednostek wiejskich gminy nie ma gazu sieciowego, niemniej istniej ą mo żliwo ści podł ączenia gminy w przyszło ści do przebiegaj ącego przez obszar gminy gazoci ągu i stacji redukcyjnej w Byczynie.
Wpływ na jako ść zasobów mieszkaniowych – oprócz wyposa żenia w instalacje – ma równie ż wiek zasobów . Struktura pod tym wzgl ędem nie przedstawia si ę korzystnie. W ogólnej liczbie zasobów mieszkaniowych w gminie dominuj ą zasoby powy żej 52 lat – prawie 53%. Zaledwie 27 % to zasoby poni żej 15 lat. Na ten stan ma wpływ zarówno zabytkowy charakter miasta, jak również usytuowanie mieszka ń na terenie wiejskim w zabytkowych obiektach architektury. Szereg lokali mieszkalnych znajduje si ę w budynkach zabytkowych, wymagaj ących odtworzenia lub przeprowadzenia kapitałochłonnych remontów generalnych w celu podniesienia standardu zamieszkiwania. Zasoby finansowe mieszka ńców tej zabudowy cz ęsto nie pozwalaj ą na pokrycie wysokich kosztów remontów i modernizacji.
Wytyczne do kierunków rozwoju gminy : W polityce przestrzennej gminy nale ży uwzgl ędni ć przygotowanie nowych terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą odpowiednio do potrzeb mieszkaniowych społeczno ści lokalnej ( nie jest to ustawowy obowi ązek gminy ). Analizuj ąc gmin ę w zakresie potrzeb mieszkaniowych stwierdza si ę, że nie s ą one du że w stosunku do innych gmin w województwie, bowiem gminę cechuj ą niskie wska źniki zag ęszczenia i jako ści zasobów mieszkaniowych oraz ubytek ludno ści na terenach wiejskich. Przewiduj ąc, że budownictwo mieszkaniowe b ędzie realizowane głównie w formie zabudowy jednorodzinnej. Nowe zapotrzebowanie na tereny mieszkaniowe w mie ście Byczynie wi ąza ć si ę b ędzie głównie z zainteresowanymi budow ą przez ludno ść z zewn ątrz. Ilo ść zainteresowanych, ilo ść mieszka ń odpowiada ć b ędzie ilo ści działek budowlanych, jak ą nale ży przygotowa ć. O ile na terenach wiejskich istniej ące luki w zabudowie pozwalaj ą na dostateczne zabezpieczenie , to w przypadku miasta wyznaczenie dodatkowych terenów jest niezb ędne min. z tytułu prywatnej własno ści terenów . Obrót prywatny działek budowlanych w znacznym stopniu utrudnia realizacj ę nowej zabudowy mieszkaniowej.
10.2.3. Infrastruktura społeczna Na infrastruktur ę społeczn ą składaj ą si ę obiekty i urz ądzenia bezpo średnio słu żą ce obsłudze ludno ści . Ilo ść obiektów usługowych, ich jako ść i rozmieszczenie decyduj ą w zasadniczym stopniu o jako ści życia mieszka ńców. Usługi dla ludno ści obejmuj ą : - usługi publiczne pozostaj ące w kompetencji władz samorz ądowych i władz rz ądowych ( finansowane z bud żetów samorz ądów lokalnych lub bud żetu pa ństwa ), - usługi niepubliczne ( komercyjne ) świadczone przez inne jednostki organizacyjne i osoby fizyczne.
1. O świata i wychowanie Obecnie w gminie znajduj ą si ę nast ępuj ące placówki o światowo – wychowawcze: Zespół Szkół Gimnazjalnych, Licealnych i Zawodowych – w Byczynie
______93 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- gimnazjum w Byczynie – 13 oddziałów – 297 uczniów - szkoła ponadgimnazjalna w Polanowicach – 4 oddziały – 85 uczniów - gimnazjum dla dorosłych w Polanowicach – 3 oddziały – 57 uczniów
Publiczna Szkoła Podstawowa im.J. Zamojskiego w Byczynie ul. Pozna ńska - liczba oddziałów – 16 - liczba uczniów - 338 Publiczna Szkoła Podstawowa w Roszkowicach - liczba oddziałów – 6+1 ( oddział przedszkolny) - liczba uczniów – szkoła 81, oddział przedszkolny 15
Publiczna Szkoła Podstawowa w Biskupicach - liczba oddziałów – 6+1 ( oddział przedszkolny) - liczba uczniów – szkoła 94, oddział przedszkolny 21
Publiczna Szkoła Podstawowa i. Powsta ńców Śląskich w Kostowie ( szkoła prowadzona przez stowarzyszenie ) - liczba oddziałów – 6+1 ( oddział przedszkolny) - liczba uczniów – szkoła 49, oddział przedszkolny 23 Publiczne Przedszkole w Byczynie ul. Stawowa 10 - liczba oddziałów – 7+3 ( oddziały zamiejscowe) - liczba uczniów – 229, w tym m. Byczyna 175 oddział zamiejscowy Jakubowicach – 16 oddział zamiejscowy Nasale 22 oddział zamiejscowy Dobiercice 16 ul.Sienkiewicza 3A Ponadto: - w Polanowicach znajduje si ę Zespół Szkół Licealno – Zawodowych im. J.Zamoyskiego o znaczeniu ponadgminnym.
2.Placówki u żyteczno ści publicznej Gminna Biblioteka Publiczna w Byczynie Filia w Dobiercicach Gminny O środek Kultury w Byczynie ul. Borkowska 1 Kawiarenka internetowa w Biskupicach Centrum O światowo – kulturalne w Paruszowicach Centrum Integracji Społecznej w Polanowicach 22 świetlice wiejskie: Borek, Chudoba, Ciecierzyn , Dobiercice, Gołkowice ( nieczynna), Gosław, Janówka, Jakubowice,Ja śkowie, Kochłowice ( nieczynna) , Kostów ( nieczynna) , Miechowa, Nasale, Paruszowice, Pogorzałka, Polanowice, Pro ślice, Pszczonki, Roszkowice, Sarnów ( w remoncie), Sierosławice, Wojsławice,
3. Zdrowie i opieka społeczna W zakresie zdrowia i opieki społecznej funkcjonuj ą nast ępuj ące placówki: Gminny O środek Pomocy Społecznej w Byczynie - 3 O środki Zdrowia - Gabinet rehabilitacyjny w Byczynie - 3 apteki - w zakresie specjalistycznych usług zdrowotnych : - gmina obsługiwana jest przez obiekty i urz ądzenia zlokalizowane w Kluczborku a w zakresie usług i porad specjalistycznych w Opolu .
______94 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Ponadto na terenie gminy działaj ą: - Niepubliczny Z-d Opieki Zdrowotnej ,, REMEDIUM ” s.c. z Przychodni ą lekarsk ą i podstawow ą ambulatoryjna opiek ą zdrowotn ą – ul. Moniuszki 4 - NZOZ Poradnia Profilaktyki Medycznej – W.Zaklika ul.Dworcowa 4 - Przychodnia ,, Rodzina ” A.Gulewicz ul. Moniuszki 4/6 - Indywidualna Praktyka Poło żnej ul. Paruszowicka 3 - Punkt lekarski – Biskupice, budynek szkoły podstawowej Obsług ę mieszka ńców gminy w zakresie zdrowia i opieki społecznej ocenia si ę jako średni. Brak jest placówki opieku ńczej nad lud źmi starszymi maj ąc na uwadze starzenie si ę społecze ństwa gminy zwłaszcza na terenach wiejskich.
4. Obiekty sakralne - ko ścioły parafialne : - m. Byczyna p.w. św. Trójcy - Biskupice pw. św. Jana Chrzciciela - Ciecierzyn pw. św.Augustyna - Dobiercice obecnie filia ko ścioła pw.Nawiedzenia NMP w Polanowicach - Gołkowice pw. św. Jana Chrzciciela - Kostów pw. św.Augustyna - Roszkowice pw. św.Antoniego - Sarnów pw. Św.Matki Boskiej Czestochowskiej 5. Obiekty sportu i rekreacji - Baza rekreacyjno – sportowa w gminie to: - Boisko sportowe,, Orlik” w Byczynie - boiska sportowe w Kostowie, Pro ślicach, Polanowicach, Dobiercice ( z widowni ą ), Wojsławice 6. Usługi inne Jednostki Ochotniczej Stra ży Po żarnej istniej ą : - w m.Byczynie oraz - w Roszkowicach, Jakubowicach, Nasalach, Paruszowicach, Pro ślicach,Wojsławicach ,
Funkcjonowanie usług niepublicznych ( komercyjnych ) zale ży od aktywno ści organizacji społecznych, kulturalnych, wyznaniowych i podmiotów gospodarczych. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza oraz potencjał demograficzny gminy wskazuje, że istniej ąca sie ć usług publicznych i komercyjnych i potrzeby gminy w tym zakresie s ą zaspokojone w stopniu dostatecznym. Ilo ść usług reguluje zapotrzebowanie rynku i jest zmienne.
7. Cmentarze Na terenie gminy istnieje 21 cmentarzy, z których 12 jest czynnych; miasto Byczyna - cmentarz wyznaniowy , katolicki parafii rzymskokatolickiej p.w. św. Trójcy w Byczynie - cmentarz komunalny ,, stary” - zakład gospodarki komunalnej - cmentarz wyznaniowy , parafia ewangelicko – augsburska w Wołczynie Biskupice - cmentarz wyznaniowy, katolicki parafii p. w. św. Jana Chrzciciela - cmentarz żydowski ,, stary” , nieczynny zabytkowy nr rej.231/89 Ciecierzyn - cmentarz wyznaniowy , katolicki, parafii rzymsko – katolickiej św. Augustyna w Kostowie Dobiercice - cmentarz wyznaniowy , katolicki, parafii rzymsko – katolickiej pw Nawiedzenia NMP w Łowkowicach
______95 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Gołkowice - cmentarz wyznaniowy ewangelicki parafii ewangelicko – augsburska w Wołczynie Jakubowice - cmentarz wyznaniowy, katolicki parafii rzymskokatolickiej p.w.Nawiedzenia NMP w Polanowicach Kostów - cmentarz wyznaniowy , katolicki, parafii rzymskokatolickiej p.w. św.Augustyna w Kostowie - cmentarz wyznaniowy, ewangelicki Miechowa - cmentarz wyznaniowy katolicki parafii rzymskokatolickiej p.w. św. Augustyna w Kostowie - cmentarz wyznaniowy katolicki parafii rzymskokatolickiej p.w. św. Augustyna w Kostowie Nasale - cmentarz wyznaniowy, katolicki parafii rzymskokatolickiej p.w. św. Antoniego w Roszkowicach - cmentarz wyznaniowy, ewangelicki parafii ewangelicko – augsburskiej w Kluczborku Paruszowice - cmentarz wyznaniowy ewangelicki parafii ewangelicko augsburskiej w Wołczynie Polanowice - cmentarz wyznaniowy, rzymskokatolicki parafii rzymskokatolickiej p.w. Nawiedzenia NMP w Polanowicach Pro ślice - cmentarz wyznaniowy, rzymskokatolicki, parafii rzymskokatolickiej p.w. Nawiedzenia NMP w Polanowicach Roszkowice - cmentarz wyznaniowy, rzymskokatolicki, parafii rzymskokatolickiej w Roszkowicach Sarnów - cmentarz wyznaniowy, rzymskokatolicki parafii p.w. św. Matki Boskiej Cz ęstochowskiej w Krzywi źnie Wojsławice - cmentarz wyznaniowy , ewangelicki
Ocena w zakresie wyposa żenia gminy w usługi: W zakresie handlu i gastronomii prawie w ka żdej wi ększej miejscowo ści s ą zlokalizowane placówki handlowe zaopatruj ące mieszka ńców w artykuły spo żywcze i podstawowe artykuły gospodarstwa domowego. Na terenach wiejskich zdecydowanie dominuj ą sklepy spo żywczo – przemysłowe - tradycyjny i dominuj ący typ sklepów na wsi polskiej. W zakresie gastronomii - ilo ść punktów gastronomicznych jest zmienna. W mie ście funkcjonuj ą 2 restauracje, 2 kawiarnie; - na terenach wiejskich głównie bary, ale nie w ka żdej wsi. Baza noclegowa jest skromna i wyra źnie koncentruje si ę w mie ście. Oddany do u żytku w 2011 roku hotel z restauracj ą w m. Byczyna ( w odrestaurowanej pierzei Rynku) podnosi poziom usług w tym zakresie. Wcze śniej jedynie hotel – restauracja ,,Grodzka” świadczyła usługi na dobrym poziomie. Tereny wiejskie gminy s ą bardzo ubogie pod wzgl ędem sieci szeroko rozumianych usług. Istniej ące placówki gastronomiczne oraz miejsca noclegowe charakteryzuj ą si ę niskim standardem świadczonych usług i s ą w wi ększo ści nastawione na obsług ę zorganizowanego ruchu turystycznego ( wycieczek szkolnych, kolonii, obozów) . Na wyró żnienie zasługuje pałac w Gołkowicach oferuj ący 5 pokoi noclegowych oraz pole namiotowe klasy turystycznej oraz Gród Rycerski w Biskupicach oferuj ący pokoje go ścinne dla turystów.
______96 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Sie ć sklepów uzupełniona jest sklepami specjalistycznymi – zlokalizowanymi na terenie miasta min. tekstylia, AGD, wyroby cukiernicze, meble, ryby, art. ogrodnicze, chemiczne. Placówki usługowe świadcz ą i zaspokajaj ą podstawowe usługi bytowe, takie jak: naprawa sprz ętu AGD, fryzjerstwo, szewstwo, usługi szklarskie. Ponadto na terenie gminy funkcjonuj ą gabinety stomatologiczne, zakłady mechaniki pojazdowej, przychodnia weterynaryjna, ksi ęgarnia. Ilo ść tych placówek jest zmienna w zale żno ści od zapotrzebowania rynku.
Bezpiecze ństwo publiczne Zgodnie z obowi ązuj ącym systemem prawnym za bezpiecze ństwo publiczne odpowiadaj ą publiczne organy policji oraz stra ży po żarnej. Gmina Byczyna w tym zakresie obsługiwana jest przez : = w Kluczborku – siedzibie powiatu- znajduje si ę Komenda Powiatowa Policji oraz Komenda Powiatowej Pa ństwowej Stra ży Po żarnej obsługuj ące równie ż gmin ę Byczyna. Przy Komendzie funkcjonuje jedna jednostka Ratowniczo – Ga śnicza. Działalno ść ratownicz ą jednostek pa ństwowej stra ży po żarnej uzupełniaj ą jednostki Ochotniczej Stra ży Po żarnej. W gminie Byczyna jednostki OSP funkcjonuj ą we wsiach: Roszkowice, Jakubowice, Nasale, Paruszowice, Pro ślice,Wojsławice. W dalszej polityce rozwoju usług w gminie nale ży: - w planach rozwoju zabudowy mieszkaniowej i infrastruktury społecznej nale ży uwzgl ędnia ć prognozy demograficzne, - umo żliwia ć inwestowanie na terenie gminy przez przygotowanie terenów pod zabudow ę usługow ą, - tworzy ć placówki opieki nad lud źmi starszymi, - tworzy ć warunki dla zatrzymania w gminie ludzi młodych , zwłaszcza dobrze wykształconych poprzez umo żliwienie im rozwoju własnej przedsi ębiorczo ści .
10.2.4. Działalno ść gospodarcza w gminie Gmina Byczyna nale ży do grupy gmin słabo uprzemysłowionych. 45% ludno ści w gminie pracuje w rolnictwie. Cz ęść rolników ł ączy działalno ść rolnicz ą z prac ą poza rolnictwem , najcz ęś ciej we własnym zakładzie usługowym. Działalno ść inwestycyjna obejmuje małe i średnie zakłady o charakterze produkcyjno – usługowym nastawione na obsług ę produkcji rolnej i najbli ższego zaplecza jakim jest gmina , ale tak że na zewn ątrz. Dobre poł ączenie transportowe powoduje lokalizowanie si ę zakładów przy najwa żniejszych drogach przebiegaj ących przez obszar gminy. Na terenie gminy notuje si ę stały wzrost zarejestrowanych podmiotów gospodarczych: Zlokalizowany na terenie gminy przemysł oparty jest głównie na drobnych zakładach rzemie ślniczych oraz usługowych. Z wa żniejszych zakładów pozostaj ących długo na rynku wymieni ć nale ży: - Przedsi ębiorstwo Produkcyjno - Handlowe ,, KOST POL „ Sp.z o.o. w Zalesiu z Zakładami Rolnymi w Biskupicach - Przedsi ębiorstwo Rolne ,, KOST – ROL ” Sp.z o.o.w Kortowie - Przedsi ębiorstwo Rolne ,, AGRO – PAR ” Sp. z.o. w Paruszowicach - PPH,, ARAD ” w Roszkowicach - JAK – POL Proslice – Jerzy Marciniszyn w Pro ślicach - Eko Top w Sierosławicach - Zakład Produkcyjny RSO Borki - Zakład Przeróbki Drewna - ALBA Ekoplus Sp.z o.p. Zakład Przeróbki Szkła w Kochłowicach - Żwirownia w Jakubowicach
______97 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- Producent Tkanin Puszystych w Jakubowicach - Cegielnia w Paruszowicach - Gorzelnia w Paruszowicach - Gospodarstwo Rybne w Kostowie - oraz szereg zakładów usługowych w zakresie usług budowlanych i remontowo budowlanych . Uzupełnieniem zakładów s ą przedsi ębiorstwa gospodarstw agroturystycznych ( Gołkowice, Pro ślice, Kostów, Biskupice). Ilo ść tych zakładów jest zmienna w czasie i powy ższy wykaz słu ży jedynie do oceny rodzaju i charakteru prowadzonej działalno ści.
Wnioski do polityki przestrzennej : = uwarunkowania gospodarcze, w świetle obowi ązuj ących przepisów prawa, wymuszaj ą zastosowanie nowego podej ścia do problemów rozwojowych gminy, = uwzgl ędni ć wyniki prognozy demograficznej w planach rozwoju zabudowy mieszkaniowej i infrastruktury społecznej i technicznej, = umo żliwi ć lokalizacj ę obiektów handlowych wył ącznie o powierzchni sprzeda ży do 400m², = wskaza ć obszary dla lokalizacji obiektów słu żą cych pozyskiwaniu ekologicznych źródeł energii – elektrowni wiatrowych, a tak że biogazowni opartych o lokalny surowiec, = w celu poprawy sytuacji na rynku pracy: - umo żliwi ć inwestowanie na terenie gminy przez przygotowanie terenów pod nowe inwestycje ( opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, tworzenie zasobów gruntów komunalnych, uzbrojenie), - umo żliwi ć w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego mo żliwo ści działalno ści gospodarczej pozarolniczej ( usługowej i produkcyjnej ) na terenach istniej ącej zabudowy zagrodowej, - przygotowa ć tereny pod zabudow ę mieszkaniow ą odpowiednio do potrzeb mieszkaniowych społeczno ści lokalnej ( przez opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, podział geodezyjny terenu na działki budowlane i zbrojenie w podstawow ą infrastruktur ę techniczn ą), = w celu poprawy sytuacji ludno ściowej w gminie nale ży tworzy ć warunki dla osadnictwa ludno ści spoza terenu gminy przez przygotowanie terenów budowlanych z uwzgl ędnieniem sytuacji na rynku nieruchomo ściami, = w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego uwzgl ędni ć tereny pod rozwój przyszkolnych urz ądze ń sportowych i rozbudow ę bazy sportowej przy istniej ących boiskach, budow ę nowych kompleksów rekreacyjno – sportowych, = zabezpieczy ć tereny pod rozwój cmentarzy = prowadzi ć działania dla poprawy sytuacji ludzi starszych i pozbawionych rodziny.
11. Uwarunkowania wynikaj ące z: bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia
Na terenie gminy Byczyna wyst ępuj ą bezpo średnie uwarunkowania b ędące zagro żeniem dla bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia.
Do tych uwarunkowa ń nale żą : a) zagro żenie powodziowe – w 1997 roku na obszarze gminy Byczyna i gmin s ąsiednich miało miejsce stosunkowo du że zagro żenie powodziowe w zwi ązku z wystapieniem bardzo du żych opadów atmosferycznych skoncentrowanych głównie w zlewni rzeki Prosny i
______98 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______Pratwy w mniejszym zakresie Wołczy ńskiego Strumienia. Straty powodziowe na obszarze gminy Byczyna obejmowały jedynie u żytki rolne. Zabudowania s ą zlokalizowane w pewnym oddaleniu od koryt rzecznych i przepływ wód powodziowych nie naruszył w tym przypadku zagród wiejskich. Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu wyznaczył obszar bezpo średniego zagro żonia powodzi ą w strefie przepływu wód powodziowych o p=1%.dla rzeki Prosny. Celem takiej informacji o zagro żeniu powodziowym ma na celu ochron ę przed powodzi ą i nie wprowadzania zabudowy mieszkaniowej jak i nowych inwestycji, a w szczególno ści inwestycji zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. Zachodz ące anomalie klimatyczne winny wskazywa ć na ograniczaniu zabudowy dolin rzecznych, mimo czasami ich du żej atrakcyjno ści. Wnioski - w sporz ądzanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nale ży: - uwzgl ędni ć obszary bezpo średniego zagro żenia powodzi ą/ zalewowe na których obowi ązuj ą rygory wynikaj ące z przepisów Prawa wodnego i wprowadzi ć je do ustale ń planu; - oraz obszary nara żone na wyst ępowanie lokalnych zalewów powodziowych i podtopie ń; - istniej ącą zabudow ę położon ą nisko w dolinach ograniczy ć do niezb ędnej rozbudowy i remontów; - wyklucza ć na obszarach bezpo średniego zagro żenia powodziowego i na obszarach nara żonych na zalewy powodziowe i podtopienia lokalizację nowej zabudowy, pozostawiaj ąc je jako naturalne, wył ączone spod zabudowy ci ągi ekologiczne. b) zagro żenie elektroenergetycznym promieniowaniem niejonizujacym powodowane jest przebiegaj ącą przez obszar gminy lini ą elektroenergetyczn ą wysokiego napi ęcia = 110 KV relacji Kluczbork – GPZ Kostów i GPZ Kostów - K ępno Zagro żenie promieniowaniem elektromagnetycznym dotyczy głownie sytuacji awaryjnych. Przebieg linii elektroenergetycznych z dala od siedlisk ludzkich wskazuje na niski i nie bezpo średni stopie ń zagro żenia w tym zakresie.
12. Uwarunkowania wynikaj ące z: potrzeby i mo żliwo ści rozwoju gminy
Wysoki wska źnik bezrobocia gminy w województwie wskazuje, że istniej ą potrzeby gminy w zakresie wyznaczenia i udost ępnienia terenów pod rozwój działalno ści gospodarczej oraz rozwój rolnictwa pozwalaj ących na uruchomienie nowych miejsc pracy i polepszenia warunków zamieszkiwania w gminie. Gmina posiada du że mo żliwo ści dla rozwoju rolnictwa zwłaszcza ekologicznego w istniej ących gospodarstwach rolnych, a tak że agroturystyki. Wymaga to du żych nakładów finansowych na polepszenie bazy lokalowej i promocji gminy w tym zakresie. Mo żliwo ści rozwoju gminy podyktowane s ą: = istniej ącą infrastruktur ą techniczn ą gminy - sie ć dróg, pełne wyposa żenie w sie ć wodoci ągow ą , pełna telefonizacja gminy, dobrze rozbudowana sie ć elektroenergetyczna, = dogodnym usytuowaniem gminy w regionie - przez teren gminy przebiegaj ą wa żne dla gminy drogi: krajowa, wojewódzka i powiatowe. Wi ększo ść zło żonych wniosków dotyczy przeznaczenia terenu pod budownictwo mieszkaniowe i działalno ść gospodarcz ą i dotyczy praktycznie w wi ększym lub mniejszym stopniu ka żdej wsi. W tej sytuacji w pierwszej kolejno ści nale ży sporz ądzi ć plany miejscowe dla wsi : Biskupice - Kochłowice, Roszkowice, Polanowice, Paruszowice.
______99 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
13. Uwarunkowania i mo żliwo ści wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych gminy dla rozwoju turystyki
Obszar dorzecza rzeki Górnej Prosny w tym obszar gminy Byczyna posiada w du żej cz ęś ci walory przyrodnicze i krajobrazowe predystynuj ące do rozwoju turystyki i rekreacji. S ą to przede wszystkim: = ró żnorodno ść budowy geologicznej i zwi ązana z ni ą urozmaicona rze źba terenu o charakterze falisto – pagórkowym, w szczególno ści w południowej i wschodniej cz ęś ci obszaru, gdzie wyst ępuj ą wzgórza i kraw ędzie, w ąwozy i jary, liczne źródła, lokalne specyficzne materiały budowlane, = du ża dolina rzeki Prosny o potencjalnie wybitnych walorach przyrodniczych, = harmonijny krajobraz rolniczy – malownicze mozaiki rozproszonych ekosystemów ł ąkowych, le śnych i zadrzewie ń, stawów, w tym krajobraz kulturowy ze znacz ącymi obiektami zabytkowymi( drewniane ko ściółki o niespotykanym zageszczeniu, zespoły parkowo – dworskie, młyny), = zbiorniki wodne- w tym Biskupice – Brzózki – 42ha = sprzyjaj ący łagodny klimat
Mo żliwo ści wykorzystania dziedzictwa kulturowego, potencjału przyrodniczego oraz historycznego dla rozwoju turystyki oraz wskazanie przeciwdziała ń marginalizacji obszarów wiejskich zostały uwzgl ędnione w Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Lokalnej Grupy Działania Górna Prosna sporz ądzonej przez Fundacj ę Górna Prosna. Zgodnie z celami wyznaczonymi w Strategii sporz ądzono Koncepcj ę poprowadzenia szlaków turystycznych – tras rowerowych na obszarze Górnej Prosny uwzgl ędniaj ącej gmin ę Byczyna. Dobrze przygotowana sie ć tras rowerowych w poł ączeniu z baza noclegowa, gastronomiczna i usługowa mo że stanowi ć du żą atrakcje turystyczna zach ęcaj ącą do odwiedzenia regionu Górnej Prosny, co przeło ży si ę na rozwój gospodarczy regionu w tym gminy Byczyna. Mo że tak że przyczyni ć si ę do spadku bezrobocia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy dla obsługi turystów.
Obecnie obszar Górnej Prosny pełni przede wszystkim funkcje rolnicze, a tylko w niewielkim zakresie funkcje przemysłow ą skupiona głównie na terenie miast Gorzowa Śląskiego, Praszki a tak że Byczyny. Na terenie pogranicza polsko – niemieckiego miało miejsce wiele wa żnych bitew. Do najbardziej krwawych i znacz ących dla historii Polski była Bitwa pod Buczyn ą, w której Jan Zamoyski pokonał arcyksi ęcia Maksymiliana Habsburga i dzi ęki temu zrealizował swój plan i osadził na tronie polskim Zygmunta Waz ę. Pomimo małej intensywno ści zagospodarowania turystycznego obszar Górnej Prosny i tym samym gmina Byczyna posiada predyspozycje do rozwoju turystyki krajoznawczej i kwalifikowanej ( turystyka rowerowa, je ździectwo, w ędkarstwo, my ślistwo, turystyka przyrodnicza) – jednodniowej i weekendowej oraz do turystyki wiejskiej. W szczególno ści terenami o najwi ększych walorach przyrodniczo – krajobrazowych maj ących znaczenie dla rozwoju turystyki krajoznawczej i przyrodniczej, a tak że agroturystyki s ą: = dolina Prosny i Pratwy, = okolice zbiorników wodnych Biskupice – Brzózki, = tereny o harmonijnym krajobrazie rolniczym, = historyczne miasto Byczyna.
______100 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
W ramach koncepcji wyznaczone zostały szlaki rowerowe, w tym: - Szlak ko ściółków drewnianych obejmuj ący nast ępuj ące miejscowo ści w tym gminy Byczyna Trasa: Maciejów – Nasale – Gołkowice – Miechowa – Komorzno – Krzywiczny – Świniary Wielkie – Wierzbina Dolna – Wierzbina Górna – Brzezinki – Jakubowice – Proslice – Biskupice – Ro żnów – Gierałcice – B ąków Nasale – ko ściół drewniany ewangelicki pw. św. Wawrzy ńca, zbudowany został w XVI w. w Zdziechowicach , pow.Olesno.W 1730r. został tam przebudowany a w okresie mi ędzywojennym został przeniesiony do Nasal. Od 1945 roku u żytkuj ą go ewangelicy. Gołkowice – Drewniany ko ściół filialny p.w. św. Jana Chrzciciela. Ko ściół usytuowany jest ok. 400 m na płn. od dworu, przy bocznej, nieutwardzonej drodze biegn ącej równolegle do głównej szosy. Na terenie przyko ścielnym miejsce po dawnym cmentarzu, po którym – przy prezbiterium – zachował si ę jeden kamienny nagrobek Niewielk ą świ ątyni ę wzniesiono w latach 1766-1767 z fundacji Ernesta hrabiego von Götz, w miejscu poprzedniego ko ścioła. Ko ściół w konstrukcji zr ębowej, na ceglanym podmurowaniu, jest odeskowany z olistwowaniem spoin, składa si ę z zamkni ętego trójbocznie prezbiterium, z przylegaj ącą od płn. kwadratow ą zakrysti ą, szerszej, zbli żonej do kwadratu nawy i kwadratowej wie ży w konstrukcji słupowej, dostawionej od strony zachodniej. Oprócz ko ścioła na trasie spotykamy pałac poło żony w otoczeniu du żego parku dzi ś pełni role gospodarstwa agroturystycznego. Mo żna tu rozbi ć namiot, b ądź zatrzyma ć si ę w samym pałacu. Dla miło śników hippiki – konne przeja żdżki. Okolica zach ęca tak że do w ędkowania, grzybobrania i polowania. Z Gołkowic prasa prowadzi do Miechowej – ko ściół drewniany jest ko ściołem filialnym parafii Kostów. Jego patronem jest św. Jacek Odrow ąż . Ko ściół usytuowany jest na wzniesieniu poza wsi ą, w otoczeniu pi ęknych starych lip.
Jakubowice – drewniany ko ściół filialny p.w. Naj świ ętszej Marii Panny Królowej Polski Ko ściół usytuowany jest na terenie dawnego zespołu dworsko - folwarcznego, w jego płn.- wsch. cz ęś ci, w obr ębie parku podworskiego.
Pro ślice - drewniany ko ściół filialny p.w. Naj świ ętszego Serca Jezusowego Pro ślicki ko ściół jest cennym zabytkiem le żą cym na tzw. Szlaku Ko ściółków Drewnianych. Usytuowany jest na obrze żach wsi, w kierunku wschodnim od drogi wiejskiej. Ko ściół jest orientowany. Oprócz ko ścioła rozległy zespół pałacowo - parkowy usytuowany jest po północno - wschodniej stronie rzeki Pratwy, w południowym kra ńcu wsi. W centralnej cz ęś ci zespołu usytuowany jest pałac, który fasad ą zwrócony jest na zachód, w kierunku rozległego dziedzi ńca z szerokim półkolistym podjazdem. Dominuj ą drzewa li ściaste – przede wszystkim lipy tworz ące alej ę. Na uwag ę zasługuj ą przepi ękne buki szkarłatne. Jest tu równie ż kilkumetrowy krzew dere ń biały, kwitn ący na przełomie kwietnia i maja (z jego owoców robi si ę nalewki). Ewenementem jest daglezja-drzewo iglaste, którego główny pie ń uległ zniszczeniu, a jego rol ę przej ęło jednocze śnie pi ęć konarów bocznych, tworz ąc koron ę o k ątach prostych. W pro ślickim parku znajduje si ę najwi ększe w Europie skupisko l ęgowe słowika, dlatego miejsce to jest cz ęsto nazywane ,,Dolin ą słowików". Na ko ńcu wsi stoi pomnik przyrody – 300-letnia lipa, która uległa cz ęś ciowemu zniszczeniu po burzy w 1999 r.
Biskupice - drewniany ko ściół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela w Biskupicach usytuowany jest w zachodnim ko ńcu wsi, po północnej stronie drogi. Oprócz ko ścioła Klasycystyczny pałac wzniesiony ok. 1800 r. z inicjatywy Jerzego von Paczensky, wła ściciela maj ątku w Biskupicach. Pałac ustawiony jest na osi kompozycyjnej alei grabowej i ł ączy dwie cz ęś ci podwórza folwarcznego. Pod koniec XVIII w. przy pałacu zało żono niewielki park krajobrazowy, którego najwi ększ ą atrakcj ą jest zabytkowa aleja grabowa znajduj ąca si ę na osi pałacu. Obecnie w parku o powierzchni ok. 2 ha przewa ża drzewostan li ściasty z nielicznymi świerkami.
- Szlak rowerowy o znaczeniu krajowym i mi ędzynarodowym – wyznaczony jako nr 17 w ramach projektu ,, Rowerem po Śląsku” obejmuje równie ż gmin ę Byczyna
______101 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
Trasa : Gliwice – Czechowice – Pyskowice – Lubliniec – Olesno – Laskowice Małe – Kluczbork – Byczyna – kierunek Pozna ń
- Szlaki turystyczne – piesze – przez obszar Górnej Prosny na terenie gminy Byczyna przebiegaj ą dwa piesze szlaki turystyczne oznakowane na żółto ( OP-6502) i niebiesko ( OP- 6501) Ście żki edukacyjno – przyrodnicze * ście żka przyrodniczo – dydaktyczna Nasale – Pogorzałka o długo ści 4,5km, czas przej ścia 1,5-2,0 godz. * ście żka przyrodniczo – dydaktyczna Gołkowice – Kostów o długo ści 8km, czas przej ścia 3 godz. * szlak dla aktywnych Byczyna – Borek – Sierosławice – Wojsławice – Uszyce – Nasale – Gosław – Paruszowice – Sarnów – Kochłowice – Jakubowice – Proslice – Polanowice – Byczyna * szlak rodzinny Gród Rycerski – Jakubowice – Pro ślice – Brzózki – Gród Rycerski ( Biskupice)
Niezb ędnymi działaniami dla rozwoju turystyki na terenie gminy s ą: - utworzenie punktu informacji turystycznej - ustawienie tablic informacyjnych z map ą szlaków rowerowych i pieszych, - oznakowanie tras rowerowych i wyznaczenie miejsc dla odpoczynku lub biwakowania na trasie szlaku, - oznakowanie tras rowerowych - przystosowanie dróg w miejscowo ściach dla ruchu rowerowego a tak że pieszego, - stworzenie warunków dla rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej obsługuj ącej turystów - promowanie gminy w tym zakresie.
14. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu prawnego gruntów
Na obszarze gminy przewa ża prywatna forma własno ści gruntów. Struktura własno ściowa gruntów rolnych w gminie przedstawia si ę nast ępuj ąco: W ogólnej powierzchni gminy : - gospodarstwa indywidualne – stanowi ą 55,1% - grunty AWRSP grunty w dzier żawie- 25,1% - grunty spółek rolniczych, grunty własne – - 7,3% - grunty RSP –3,45% - grunty kółek rolniczych – 0,2% - grunty pozostałe – 8,9%
Przewaga własno ści gruntów prywatnych jest du żym ograniczeniem działalno ści dla inwestorów z zewn ątrz. Wi ąż e si ę to bowiem zarówno ze zgod ą na odsprzeda ż gruntu , ale tak że z cen ą gruntu. W gminie wyst ępuj ą stosunkowo wysokiej klasy grunty , co ma decyduj ący wpływ na ich zakup. Wi ększość terenów, które w wyniku analiz zostały uznane jako potencjalne dla rozwoju zabudowy mieszkaniowej, przewa żnie poło żone w lukach lub przylegaj ące bezpo średnio do istniej ącej zabudowy stanowi ą tereny prywatne. Stosunkowo du ża ilo ść obiektów nie użytkowanych po dawnych pegeerach i rolniczych spółdzielniach stanowi i ż one powinny by ć przejmowane do prowadzenia nowej działalno ści.
______102 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
15. Uwarunkowania wynikaj ące z : wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych
15.1. Prawne formy ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego Na terenie gminy zostały obj ęte ochron ą prawn ą, w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody nast ępuj ące obszary i obiekty: = u żytek ekologiczny = pomniki przyrody ( 5)
Obszary i obiekty chronione gminy Byczyna Gminy Obszary przyrodnicze Obszary chronionego Użytki Drzewa prawnie chronione ogółem krajobrazu ekologiczne pomnikowe [ha] [ha] [ha] [szt.] Byczyna 31,82 - 31,82 5
Na terenie gminy znajduje si ę jeden u żytek ekologiczny, który zajmuje 31,82 ha powierzchni. Obecnie obowi ązuj ącym aktem prawnym, na mocy którego obszar ten uznano za u żytek ekologiczny jest Rozporz ądzenie nr 0151/P/9/2003 Wojewody Opolskiego z dnia 8 grudnia 2003r.
Charakterystyka u żytku ekologicznego na obszarze gminy L.p Użytek ekologiczny Powierzchnia Lokalizacja Gmina [ha] 1. Starorzecze Prosny (2) 31,82 Nadle śnictwo Kluczbork, Obr ęb Byczyna (bsgno, torfowisko w dolinie Gorzów Śl. Le śnictwo rzeki Prosny) Sierosławice, oddz.28iprstw, 28Aadgkno Źródło : Rozporz ądzenie Wojewody Opolskiego 0151/P/9/2003 z dnia 8 grudnia 2003r. w sprawie uznania za u żytki ekologiczne [Dz.Urz.Woj.Op. nr 109, poz.2304].
Pomniki przyrody na obszarze gminy L.p. Nr rejestru Pomnik przyrody Lokalizacja Gmina wojewódzkiego/ 1. 246 Lipa drobnolistna Jakubowice Byczyna (Tilia cordata) 2. 247 Lipa drobnolistna Pro ślice Byczyna (Tilia cordata) 3. 248 Aleja d ębów szypułkowych- Kostów Byczyna (Quercus rober- 24 szt.i buka pospolitego ( Fagus sylvatica) – 25 szt. 4. 254 Aleja d ębów szypułkowych - Kostów Byczyna (Quercus robur – 4 szt. I buka Nadl. Namysłów pospolitego , Fagus sylvatica) – Obr ęb Wołczyn, oddz.10d, 13a 25 szt. 5. 389 Lipa szerokolistna Byczyna Byczyna (Tilia platyphyllos) Źródło : 1-12 Zał ącznik do Rozporz ądzenia Wojewody Opolskiego nr 0151/P/38/2005 z dnia 26.10.2005r. [Dz.Urz.Woj.Op.z 5.11.2005r. nr 72, poz.2231]
Na odcinku Gola – Posada znajduja si ę 2 siedliska chronione,, Naturowe” - Klasa Potametea – starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodneZwiazek Potamion, Nymhaeion ( Kod.Natura 2000: 3150.1,3150.2);
______103 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- Zwi ązek Ranunculion fluitantis – nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników ( Kod.Natura: 3260). Zasoby „u żytkowe” środowiska przyrodniczego na terenie opracowania podlegaj ące ochronie prawnej reprezentowane s ą przez gleby wy ższych klas bonitacyjnych (II i III) oraz udokumentowane zło ża kruszyw naturalnych, a tak że lasy. Na obszarze gminy wyst ępuje szereg obiektów wpisanych do wojewódzkiego rejestru oraz gminnej ewidencji zabytków obj ętych ochron ą prawn ą. Koncentracja budynków zabytkowych wyst ępuje w mie ście Byczyna. Du ża cz ęść miejscowo ści posiada dobrze zachowane układy urbanistyczne. W gminie licznie wyst ępuj ą tak że parki uznane za zabytki kultury, stanowi ące równocze śnie cenne obiekty przyrodnicze. Obiekty zabytkowe zostały omówione w rozdz. 9.
16. Uwarunkowania wynikaj ące z: wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych
Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą obszary naturalnych zagro żeń geologicznych. Obszary na których odbywa si ę eksploatacja złó ż kruszyw posiadaj ą ustanowione obszary
17. Uwarunkowania wynikaj ące z: wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych a) udokumentowane zło ża kopalin
Wykaz udokumentowanych złó ż kopalin na terenie gminy Byczyna L.p. Zło że Eksploatacja Zasoby [tys.ton] geologiczne bilansowe - kruszywo naturalne 1. Jakubowice eksploatowane 592 2. Roszkowice zaniechana 525 3. Byczyna eksploatowane 271 Razem 1 388 - surowce ilaste ceramiki budowlanej 1. Gołkowice zaniechana 1 336 2. Nasale nieeksploatowane 8 927 3. Pszczonki nieeksploatowane 270 - torfy 1. Borek zaniechana 21 Razem 10 283 Ogółem 11 692 b) zasoby wód podziemnych
Przez północn ą cz ęść obszaru gminy przebiega regionalna, czwartorz ędowa struktura wodono śna dolina kopalna rzeki Prosny, o mi ąż szo ści piasków buduj ących ten zbiornik nie przekraczaj ącej 40 m. Struktura ta stanowi perspektywiczne źródło zaopatrzenia w wod ę pitn ą obszaru gminy. Zasilanie zbiornika pochodzi głównie z opadów atmosferycznych. Zbiornik na terenie gminy przebiega w pasie miejscowo ści: Sierosławice, Gołkowice i Kostów. Wi ększ ą cz ęść doliny kopalnej wyznaczono do ochrony, wg klasyfikacji Kleczkowskiego [Mapa…, 1990], jako jeden z głównych zbiorników wód podziemnych województwa opolskiego:
______104 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______- GZWP 311 (Zbiornik rzeki Prosna) – jest to zbiornik czwartorz ędowy o powierzchni 535 km 2. Teren wyst ępowania zbiornika w obr ębie gminy Byczyna zakwalifikowano do obszaru wysokiej ochrony (OWO). W południowo-zachodniej cz ęś ci gminy znajduje si ę tak że fragment doliny kopalnej Stobrawy-Widawy z odgał ęzieniem rynnowym Wołczyna.
18. Uwarunkowania wynikaj ące z : wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych
Na obszarze gminy prowadzona jest eksploatacja udokumentowanego zło ża kruszywa naturalnego na obszarze wsi Jakubowice, dla którego został wyznaczony teren górniczy na podstawie przepisów odr ębnych .
19. Uwarunkowania wynikaj ące z : zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Przez obszar gminy przebiegaj ą nast ępuj ące obiekty pełni ące zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych: - droga krajowa, nr 11 relacji Kołobrzeg - Bytom - droga wojewódzka , nr 487 relacji Byczyna - Olesno - drogi powiatowe – 16 ci ągów - linia kolejowa : nr 272 relacji Kluczbork - Kostów - linie elektroenergetyczne 110 KV Kluczbork – GPZ Kostów 110 KV GPZ Kostów - K ępno - gazoci ągi - odgał ęzienie od gazoci ągu wysokiego ci śnienia relacji Odolanów – Tworóg DN100CN- 6MPa, od południowo – wschodniej cz ęś ci gminy do stacji redukcyjnej w m.Byczyna.
20. Uwarunkowania wynikaj ące z : formalno – prawnych warunków udost ępniania, u żytkowania i zagospodarowania terenów
Analizowane ograniczenia wynikaj ą przede wszystkim z obowi ązuj ących przepisów szczególnych prawa, które okre ślaj ą mo żliwo ści u żytkowania i zagospodarowania terenu. Nale żą do nich: Ograniczenia wynikaj ące z ochrony środowiska i niektórych jego elementów: = Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r . Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2008 r.Nr 25, poz. 150 z pó źn. zm.), = Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody , okre ślaj ąca szczególne formy ochrony przyrody (Dz. U.z 2009, Nr 151, poz. 1220 z pó źn. zm.),
______105 URB – PLAN OPOLE Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna ______
= Ustawa z dnia 18 lipca 2001r . Prawo wodne – o zasadach gospodarowania zasobami wód (t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 145.), = Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U.z 2007r. Nr 39, poz. 251z pó źn. zm.), = Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja mo że powodowa ć negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporz ądzenie map akustycznych, oraz sposobów okre ślania granic terenów obj ętych tymi mapami (Dz. U. z 2007r. Nr 1, poz. 8).