STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SUSIEC (Województwo Lubelskie)

ZAŁ ĄCZNIK NR 1 DO UCHWAŁY NR XXIII/209/2018 RADY GMINY SUSIEC z dnia 22 marca 2018 roku

Opracowanie: Zespół Projektowy Główny projektant: mgr in ż. arch. Czesław KOSTYKIEWICZ mgr in ż. Joanna Zatorska mgr in ż. Monika Magdziak Zakres: Zmiana Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec

Tomaszów Lubelski, 2017r.

SPIS TRE ŚCI

CZ ĘŚĆ I – CEL, ZAKRES I PODSTAWY PRAWNE STUDIUM ...... 4 1. Charakter prawny Studium...... 5 2. Cel i zakres zmiany Studium...... 5 CZ ĘŚĆ II UWARUNKOWANIA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SUSIEC ...... 7 1. Uwarunkowania zewn ętrzne wynikaj ące z opracowa ń Krajowych i Wojewódzkich...... 8 2. Uwarunkowania i wytyczne wynikaj ące z dokumentów Gminnych...... 11 3. Ogólna charakterystyka Gminy Susiec...... 14 4. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony...... 15 5. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego...... 17 6. Uwarunkowania wynikaj ące z kształtowania mi ędzynarodowych przyrodniczo-krajobrazowych struktur przestrzennych- Projektowany Transgraniczny Rezerwat Biosfery „Roztocze”...... 38 7. Uwarunkowania wynikaj ące z ochrony dziedzictwa geologicznego- projektowany geopark „Kamienny Las na Roztoczu”, geostanowiska...... 38 8. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. .. 40 9. Uwarunkowania wynikaj ące z warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia...... 54 10. Uwarunkowania wynikaj ące z zagro żeń bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia...... 61 11. Uwarunkowania wynikaj ące z potrzeb i mo żliwo ści rozwoju Gminy...... 62 12. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu prawnego gruntów...... 75 13. Obiekty i tereny chronione na podstawie przepisów odr ębnych...... 76 14. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych...... 77 15. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, zasobów wód podziemnych oraz udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku w ęgla...... 77 16. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych...... 79 17. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami...... 79 18. Uwarunkowania wynikaj ące z zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych...... 88 19. Uwarunkowania wynikaj ące z wymaga ń dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej...... 88 CZ ĘŚĆ III KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SUSIEC ...... 90 1. Cele i zasady rozwoju przestrzennego Gminy Susiec...... 91 2. Przestrzenna polityka Gminy Susiec...... 91 3. Kierunki rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej...... 93 4. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów, w tym wynikaj ące z audytu krajobrazowego...... 98 5. Kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania oraz u żytkowania terenów, w tym tereny przeznaczone pod zabudow ę oraz tereny wył ączone spod zabudowy...... 99 6. Kierunki i zasady rozwoju przestrzennego...... 105 7. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego i uzdrowisk...... 105 8. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej...... 115 9. Kierunki i zasady rozwoju osadnictwa i infrastruktury społecznej...... 118 10. Kierunki i zasady rozwoju gospodarki: turystyki, przedsi ębiorczo ści pozarolniczej, gospodarki rybackiej. ... 120 11. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej...... 124 12. Kierunki rozwoju systemów komunikacyjnych i infrastruktury technicznej...... 126 13. Kierunki i zasady kształtowania obronno ści i bezpiecze ństwa publicznego...... 134 14. Obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą oraz obszary osuwania si ę mas ziemnych...... 136 15. Obszary na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym...... 136 16. Obszary na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów...... 136 17. Granice terenów zamkni ętych i ich strefy ochronne...... 137 18. Obszary funkcjonalne w zale żno ści od uwarunkowa ń i potrzeb zagospodarowania wyst ępuj ących w gminie.137 19. Obszary funkcjonalne wyznaczone w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa...... 140 20. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza si ę w zło żu filar ochronny...... 141 21. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowi ązuj ące na nich ograniczenia prowadzenia działalno ści gospodarczej...... 141 22. Obszary wymagaj ące Przekształce ń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji...... 142 23. Obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych, w tym obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak że obszary przestrzeni publicznej...... 143 24. Obszary, dla których Gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne...... 143 CZ ĘŚĆ IV UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZ Ę USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM ...... 145 1. Podstawa zmiany Studium oraz przyj ęte rozwi ązania...... 146 2. Synteza ustale ń projektu Studium...... 147

CZ ĘŚĆ I – CEL, ZAKRES I PODSTAWY PRAWNE STUDIUM

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 4

1. CHARAKTER PRAWNY STUDIUM.

Obowi ązek opracowania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wprowadziła ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym z 1999 r. (Dz. U. Nr 15, poz. 139). Kontynuuje go ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. 2003 Nr 80 poz. 717 t.j. Dz. U. 2017 poz. 1073) nakładaj ąc na wszystkie gminy w Polsce obligatoryjny obowi ązek wykonania Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zgodnie z ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym art. 9 ust.4 ustalenia studium s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. 2. CEL I ZAKRES ZMIANY STUDIUM.

Podstaw ę opracowania zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec ( dalej „Studium”) stanowi uchwała Rady Gminy Susiec nr IV/20/2015 r. z dnia 31 marca 2015 roku w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Susiec” uchwalonego uchwał ą Rady Gminy Susiec nr XXVI/164/10 z dnia 30 kwietnia 2010 r., zmienionego uchwał ą nr XXXI/242/14 z dnia 16 wrze śnia 2014 roku. Celem zmiany Studium jest dostosowanie dokumentu do wymogów prawa, weryfikacja uwarunkowa ń i kierunków rozwoju przestrzenno-gospodarczego z uwzgl ędnieniem aktualnych potrzeb i trendów gospodarczych oraz obowi ązku zapewnienia odpowiedniego poziomu życia mieszka ńcom Gminy Susiec. W trakcie prowadzonej procedury zmiany Studium uchwał ą Nr XI/162/2015 z dnia z dnia 30 pa ździernika 2015r. Sejmik Województwa Lubelskiego uchwalił Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (dalej PZPWL) (Dz. U. Woj. Lubel. z 2015r. Poz. 5441). Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest wi ążą cy dla lokalnych dokumentów planistycznych, tj.: w odniesieniu do studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (suikzp) – w zakresie zgodno ści z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Jako elementy obligatoryjne ustale ń PZPWL (zapewniaj ące realizacj ę celu wiod ącego i celów szczegółowych rozwoju przestrzennego województwa) wymagaj ące uwzgl ędnienia w suikzp, wskazuje si ę ( w wymiarze ogólnym ) zasady ogólne i szczegółowe okre ślaj ące nadrz ędno ść funkcji i warunki kształtowania elementów struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa kierunki działa ń, stanowi ące katalog skoordynowanych (usystematyzowanych) przedsi ęwzi ęć (działa ń) zapewniaj ących lub sprzyjaj ących realizacji celów rozwojowych sfer zagospodarowania i obszarów funkcjonalnych oraz ( w wymiarze szczegółowym) przestrzenne warunki realizacji regionalnej polityki rozwoju okre ślaj ące sposób realizacji oraz miejsce lub preferencje dla lokalizacji działania w przestrzeni oraz inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Ponadto, zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 z pó źn. zm.), została przeprowadzona analiza aktualno ści Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec, która została przyj ęta uchwał ą Nr XIII/133/2016 Rady Gminy Susiec z dnia 7 listopada 2016 roku. Wyniki analizy wykazały cz ęś ciow ą aktualno ść Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec. Analiza stanowi ąca zał ącznik do ww. uchwały wskazuje na potrzeb ę dostosowania dokumentu do aktualnego stanu prawnego, aktualizacji uwarunkowa ń i kierunków oraz na potrzeby w zakresie zmian funkcji terenów wyznaczonych w obowi ązuj ącym dokumencie oraz potrzeb ę wyznaczenia nowych terenów budowlanych. W zwi ązku z powy ższym w zakresie merytorycznym zmiany Studium uwzgl ędniono ustalenia wi ążą ce Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego i wyniki oceny aktualno ści Studium, zgodnie z ww. uchwał ą Rady Gminy Susiec i wskazaniami zawartymi w zał ączniku do uchwały oraz wnioski zgłoszone w toku prowadzonej procedury. Szeroki zakres merytoryczny zmian wymusił całkowit ą zmian ę redakcyjn ą dokumentu.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 5

Zmiana Studium obejmuje obszar administracyjny całej Gminy i obejmuje całkowit ą aktualizacj ę cz ęś ci tekstowej oraz kartograficznej w dostosowaniu do obowi ązuj ących uwarunkowa ń prawnych, programowych, środowiskowych i społeczno-gospodarczych oraz potrzeb lokalnej społeczno ści. Uwzgl ędniaj ąc cele zmiany Studium, a tak że wnioski społeczno ści lokalnej, podmiotów gospodarczych, instytucji i organów rz ądowych i samorz ądowych, wyznacza si ę nowe obszary pod zainwestowanie w obr ębach geodezyjnych: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Kunki, Łosiniec, Łuszczacz, Majdan Sopocki, Nowiny, Oseredek, Rybnica, Huta Szumy, Skwarki, Wólka Łosiniecka), oraz wprowadza inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym zgłoszone przez wnioskodawców oraz zapisane w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego i programach rz ądowych. Zmian ę Studium opracowano zgodnie z zakresem merytorycznym okre ślonym w art. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 Nr 80 poz. 717 tj. Dz. U. 2017 poz. 1073) i uchwał ą intencyjn ą. W metodologii prac projektowych nad zmian ą Studium, ze wzgl ędu na znaczny zakres rzeczowy uzupełnie ń i zmian oraz układ i zakres merytoryczny dokumentu tylko cz ęś ciowo zgodny z wymogami ustawy, odst ąpiono od wyszczególniania wprowadzanych zmian do obowi ązuj ącego dokumentu redaguj ąc cz ęść tekstow ą ponownie. Ze wzgl ędu na obszerno ść informacji środowiskowej oraz jej dost ępno ść w „Ekofizjografii podstawowej Gminy Susiec” ograniczono dane dot. elementów środowiska i funkcji ekologicznych do zakresu informacji maj ącego istotne znaczenie dla kształtowania struktury przestrzenno-gospodarczej Gminy Susiec. Tekst Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec podzielono na 4 cz ęś ci: I cz ęść – Cel, zakres i podstawy prawne Studium. II cz ęść Uwarunkowania rozwoju i zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec. III cz ęść Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec. IV cz ęść Synteza ustale ń i uzasadnienie rozwi ąza ń przyj ętych w Studium. Cz ęść graficzna do cz ęś ci II i III Studium zawiera: • zał ącznik graficzny w skali 1:10 000 – Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. • zał ącznik graficzny w skali 1:10 000 – Kierunki zagospodarowania przestrzennego z elementami polityki przestrzennej. Cz ęść tekstowa Studium oraz mapa uwarunkowa ń i mapa kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec zostały zaktualizowane.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 6

CZ ĘŚĆ II UWARUNKOWANIA ROZWOJU I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY

SUSIEC

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 7

1. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE WYNIKAJ ĄCE Z OPRACOWA Ń KRAJOWYCH I WOJEWÓDZKICH.

W my śl art. 9. ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporz ądza studium zawieraj ące cz ęść tekstow ą i graficzn ą, uwzgl ędniaj ąc zasady okre ślone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa, ramowego studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego zwi ązku metropolitalnego oraz strategii rozwoju gminy, o ile gmina dysponuje takim opracowaniem.” W zwi ązku z powy ższym przeanalizowano dokumenty poziomu krajowego, wojewódzkiego i gminnego celem identyfikacji podstawowych uwarunkowa ń zewn ętrznych i wewn ętrznych rozwoju przestrzenno- gospodarczego Gminy Susiec. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), przyj ęta przez rz ąd w grudniu 2011r., jest najwa żniejszym dokumentem strategicznym dotycz ącym zagospodarowania przestrzennego kraju. W dokumencie przedstawiono wizj ę zagospodarowania przestrzennego kraju do 2030 roku, okre ślono cele i kierunki polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, wskazano zasady, według których działalno ść człowieka powinna by ć realizowana w przestrzeni. Cele w horyzoncie do 2030 r. dla województwa lubelskiego istotne dla gminy Susiec: Poprawa spójno ści wewn ętrznej i terytorialne równowa żenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania si ę czynników rozwoju, wielofunkcy jny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewn ętrznego wszystkich terytoriów: • rozwijanie powi ąza ń funkcjonalnych, zwłaszcza pomi ędzy regionami Polski Wschodniej, • zwi ększanie produktywno ści działalno ści rolniczej i le śnictwa wspieraj ącej rozwój, wielofunkcyjno ści obszarów wiejskich, • restrukturyzacja i rozwój nowych funkcji na obszarach peryferyjnych, tj. o niskim poziomie rozwoju i słabej dost ępno ści do usług, a tak że restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów zdegradowanych. Poprawa dost ępno ści terytorialnej kraju w ró żnych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej: • modernizacja linii kolejowej nr 69, • budowa regionalnej sieci szerokopasmowej oraz regionalnej infrastruktury informacji przestrzennej, Kształtowanie struktur przestrzennych wspieraj ących osi ągni ęcie i utrzymanie wysokiej jako ści środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski: • integracja działa ń w zakresie funkcjonowania spójnej sieci ekologicznej kraju jako podstawy o chrony najcenniejszych zasobów przyrodniczych i krajobrazowych, • przeciwdziałanie fragmentacji przestrzeni przyrodniczej, • wprowadzenie gospodarowania krajobrazem zgodnie z Europejsk ą Konwencj ą Krajobrazow ą, • racjonalizacja gospodarowania ograniczonymi zasoba mi wód powierzchniowych i podziemnych, w tym zapobieganie wyst ępowaniu deficytu wody na potrzeby ludno ści i rozwoju gospodarczego, • osi ągni ęcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i zwi ązanych z nimi ekosystemów, • zmniejszenie obci ąż enia środowiska emisjami zanieczyszcze ń do wód, atmosfery i gleby, • zabezpieczenie cennych gospodarczo złó ż kopalin i zwi ększenie wykorzystania surowców wtórnych. Zwi ększenie odporno ści struktury przestrzennej na zagro żenia naturalne i utrat ę bezpiecze ństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolno ści obronne pa ństwa: • zwi ększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych, • rozbudowa sieci elektroenergetycznych NN i WN magistralnej sieci gazowej,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 8

• zapewnienie niekolizyjnego funkcjonowania or az mo żliwo ści rozwoju obiektów i infrastruktury istotnych dla obronno ści pa ństwa, • zwi ększenie odporno ści zagospodarowania przestrzennego na skutki ekstremalnych zjawisk naturalnych. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego: • nadrz ędno ść ponadlokalnych zada ń publicznych w kształtowaniu zagospodarowania przestrzennego, • monitorownie procesów przestrzennych w skali regionalnej.

Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014 -2020 (z perspektyw ą do roku 2030)

Cel strategiczny: restrukturyzacja rolnictwa. Cele operacyjne: • poprawa warunków dla wzrostu konkurencyjno ści i towarowo ści gospodarstw, • rozwój przetwórstwa rolno-spo żywczego, • wzmocnienie doradztwa rolniczego oraz promowanie i wspieranie inicjatyw współpracy rolników i mieszka ńców wsi, • wspieranie przedsi ębiorczo ści na wsi i tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich, • wyposa żenie obszarów wiejskich w infrastruktur ę transportow ą, komunaln ą i energetyczn ą, Cel strategiczny: selektywne zwi ększanie potencjału wiedzy, kwalifikacji, zaawansowania technologicznego, przedsi ębiorczo ści i innowacyjno ści regionu. Cele operacyjne: • stworzenie systemu wsparcia naukowego, eksperckiego i wdro żeniowego na rzecz rozwoju wybranych sektorów gospodarki, • wspieranie małych i średnich przedsi ębiorstw, • rozwój społecze ństwa informacyjnego, Cel strategiczny: funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu. Cele operacyjne: • poprawa wewn ętrznego skomunikowania regionu, • wspieranie wł ączenia społecznego, • wzmacnianie społecznej to żsamo ści regionalnej i rozwijanie wi ęzi współpracy wewn ątrz regionalnej, • przełamywanie niekorzystnych efektów przygranicznego poło żenia regionu, • racjonalne i efektywne wykorzystywanie zasobów przyrody dla potrzeb gospodarczych i rekreacyjnych, przy zachowaniu i ochronie walorów środowiska przyrodniczego,

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego W trakcie prac nad zmian ą Studium Uchwał ą Nr XI/162/2015 z dnia z dnia 30 pa ździernika 2015r., Sejmik Województwa Lubelskiego uchwalił nowy plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego (dalej PZPWL) (Dz. U. Woj. Lub. z 2015r. Poz. 5441). PZPWL z 2015r. jako instrument kreowania regionalnej polityki zagospodarowania przestrzennego kontynuuje ustalenia okre ślone w PZPWL 2002 niezb ędne dla zachowania ci ągło ści procesu planowania. Polityka przestrzennego zagospodarowania województwa lubelskiego

Cele i zasady zagospodarowania przestrzennego Cele główne wraz z towarzysz ącymi im celami szczegółowymi, a tak że zasady zagospodarowania przestrzennego odnosz ą si ę do rozwoju poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania przestrzennego: Osadnictwo i in frastruktura społeczna, Środowisko przyrodnicze, Środowisko kulturowe, Gospodarka, Infrastruktura techniczna: Transport, Energetyka, Teleinformatyka, Gospodarka wodno-ścieków, Gospodarka odpadami;

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 9

Obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne. Zasady ogólne i szczegółowe poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania przestrzennego j ako elementy obligatoryjne ustale ń PZPWL (zapewniaj ące realizacj ę celu wiod ącego i celów szczegółowych rozwoju przestrzennego województwa) wymagaj ą uwzgl ędnienia w tek ście Studium w rozdziale Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec. Kształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa lubelskiego W strukturze funkcjonalno-przestrzennej województwa lubelskiego, uwzgl ędniaj ąc stan zagospodarowania, naturaln y potencjał oraz potrzeb ę ukierunkowania działa ń dla rozwoju funkcji wiod ących wyodr ębnia si ę trzy rodzaje obszarów: • rozwoju i koncentracji funkcji społeczno-gospodarczych oraz wzmacniania powi ąza ń komunikacyjnych, • nadrz ędnej funkcji przyrodniczej, • rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Jako elementy o wiod ącej funkcji przyrodniczej wyodr ębnia si ę: • główne ostoje przyrody (stanowi ące obszary w ęzłowe regionalnej sieci ekologicznej) – miejsca o warunkach naturalnych, sprzyjaj ących egzystencji gatunków rzadkich lub zagro żonych wygini ęciem. Charakteryzuj ą si ę one trwałym nagromadzeniem gatunków zagro żonych oraz najcenniejszych walorów przyrodniczych o ró żnym formalnym statusie ochronnym: parki narodowe, rezerwaty przyrody, cz ęś ci parków krajobrazowych, obszary Natura 2000 oraz stanowi ące odr ębn ą kategori ę fragmenty kompleksów le śnych o charakterze lasów naturalnych, • kluczowe w skali krajowej i regionalnej ekosystemy le śne cechuj ące si ę du żym stopniem naturalno ści, • maj ące charakter pasmowy korytarze ekologiczne (dolinne, le śne i rzeczne) zapewniaj ące ł ączno ść pomi ędzy w ęzłami układu naturalnego. Zasady kształtowania struktury funkcjonalno - przestrzennej województwa lubelskiego wymagaj ą przetransponowania na poziom gminny i uwzgl ędnienia w tek ście Studium w rozdziale Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec Kierunki rozwoju przestrzennego (dot. Gm. Susiec) Integracja województwa z przestrzeni ą krajow ą i europejsk ą Dla integracji regionalnych sieci energetycznych z krajowymi zasadnicze znaczenie posiada ć b ędą: budowa linii elektroenergetycznych 400 kV Lublin – Chełm – Mokre –Jarosław, Poprawie dost ępno ści i spójno ści całego obszaru województwa sprzyja ć b ędzie tak że integrowanie mi ędzyregionalnych sieci teleinformatycznych oparte na realizacji powi ąza ń światłowodowych. Integracja regionu z przestrzeni ą krajow ą oraz europejsk ą w wymiarze przyrodniczym i krajobrazowym wymaga podj ęcia działa ń w ramach współpracy ponadregionalnej, a tak że mi ędzynarodowej. Integracja ta sprzyja ć b ędzie wykorzystaniu potencjału turystycznego, a działania realizowane w tym celu skupia ć si ę b ędą na zagadnieniach zwi ązanych z: • zagospodarowaniem turystycznym w obszarach TOCH „Roztocze” (projektowany Transgraniczny Rezerwat Biosfery „Roztocze”), • prowadzaniem i realizacj ą działa ń ochronnych w obszarach Natura 2000 oraz planów ochrony dla parków krajobrazowych poło żonych na pograni czu województwa lubelskiego z województwami: podlaskim, mazowieckim, świ ętokrzyskim i podkarpackim. Kierunki rozwoju przestrzennego dotycz ące integracji województwa z przestrzeni ą krajow ą i europejsk ą dotycz ące Gminy Susiec wymagaj ą uwzgl ędnienia w tek ście Studium w rozdziale Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec. Rozwój zagospodarowania przestrzennego województwa W cz ęś ci okre ślaj ącej kierunki zagospodarowania przestrzennego województwa wskazuje si ę: • kierunki działa ń, traktowane jako skoordynowane pakiety przedsi ęwzi ęć niezb ędnych do realizacji priorytetów i celów rozwojowych województwa (wiod ącego i sferowych), działania, traktowane jako przedsi ęwzi ęcia wynikaj ące z regionalnej polityki rozwoju uwzgl ędniaj ącej uwarunkowania wynikaj ące z

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 10

krajowej polityki rozwoju oraz wnioski i postulaty zgłoszone do PZPWL. Rozwój zagospodarowania przestrzennego dotyczy nast ępuj ących sfer i dziedzin: Osadnictwo i infrastruktura społeczna; Środowisko przyrodnicze; Środow isko kulturowe; Gospodarka; Infrastruktura techniczna: Transport, Energetyka, Teleinformatyka, Gospodarka wodno-ścieków, Gospodarka odpadami; Obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne. Przestrzenne warunki realizacji dla poszczególnych sfer i dziedzin zostały wyszczególnione jako uwarunkowania zewn ętrzne w rozdziale Uwarunkowania Rozwoju i Zagospodarowania Gminy Susiec . Ponadto kierunki, działania oraz przestrzenne warunki realizacji regionalnej polityki rozwoju poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania przestrzennego jako elementy obligatoryjne ustale ń PZPWL (zapewniaj ące realizacj ę celu wiod ącego i celów szczegółowych rozwoju przestrzennego województwa) dotycz ące Gminy Susiec zostały uwzgl ędnione w tek ście Studium w rozdziale Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec.

Obszary funkcjonalne PZPWL wyznacza obszary funkcjonalne (uwzgl ędniaj ąc zapisy Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego) jako tereny wskazane do integrowania działa ń przestrzennych zapewniaj ących ich wła ściwe funkcjonowanie oraz mo żliwo ści rozwoju w dłu ższej perspektywie. Gmina Susiec znajduje si ę w obszarze funkcjonalnym o znaczeniu ponadregionalnym w strefie zewn ętrznej oraz w obszarze funkcjonalnym o znaczeniu regionalnym: roztocza ńsko-puszcza ński obszar funkcjonalny. Obszary funkcjonalne wyznaczone w PZPWL w skład których wchodzi Gmina Susiec zostały uwzgl ędnione w tek ście Studium w rozdziale II Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec.

2. UWARUNKOWANIA I WYTYCZNE WYNIKAJ ĄCE Z DOKUMENTÓW GMINNYCH.

Strategia rozwoju gminy Susiec na lata 2008 – 2020 Cel generalny: osi ąganie zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz wykorzystanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych oraz kulturowych gminy PRIORYTET Rozbudowa infrastruktury podnosz ącej atrakcyjno ść i konkurencyjno ść gminy Poprawa stanu • budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów szkolnych, kulturalnych, pomocy infrastruktury społecznej społecznej i ochrony zdrowia; • budowa nowych, modernizacja i rozbudowa istniej ących obiektów oraz urz ądze ń sportowych i rekreacyjnych, w tym: boisk i sal sportowych, placów zabaw, skwerów itp.; • likwidacja barier architektonicznych utrudniaj ących dost ęp do obiektów, w których świadczone są usługi społeczne (szkoły, biblioteki, muzea itp.). Zwi ększanie dost ępno ści • budowa nowych i modernizacja istniej ących dróg i innych szlaków komunikacyjnej gminy komunikacyjnych na terenie gminy. oraz poprawa bezpiecze ństwa ruchu drogowego. Poprawa warunków życia • budowa, rozbudowa i modernizacja istniej ącej infrastruktury zaopatrzenia mieszka ńców. mieszka ńców w wod ę (uj ęcia wody, sie ć wodoci ągowa, stacje uzdatniania wody); • budowa lub rozbudowa innej infrastruktury, w tym sieci telefonicznej i sieci Internetu szerokopasmowego; • budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury zaopatruj ącej mieszka ńców w gaz;

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 11

PRIORYTET Ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych gminy Poprawa stanu • prowadzenie zintegrowanej i efektywnej gospodarki wodnej poprzez środowiska oraz optymalizacj ę wykorzystania zasobów wodnych, melioracj ę oraz rozwój racjonalne infrastruktury ochrony przeciwpowodziowej; gospodarowanie • poprawa jako ści wód poprzez prowadzenie efektywnej gospodarki odpadami, zasobami przyrodniczymi wspieranie powstawania przydomowych oczyszczalni ścieków, ochrona przed zanieczyszczeniami zbiorników i cieków wodnych; • ochrona powietrza poprzez wspieranie działa ń słu żą cych obni żaniu emisji zanieczyszcze ń do atmosfery przez gospodarstwa domowe oraz zmnie jszenie oddziaływania zanieczyszcze ń komunikacyjnych; • wspieranie zrównowa żonej gospodarki le śnej poprzez kształtowanie lasu ekologicznego, wielofunkcyjnego, zapewniaj ącego korzystne oddziaływanie lasu na środowisko oraz zalesianie; • przygotowanie i udost ępnianie terenów le śnych dla celów turystycznych i rekreacyjnych. Budowa, rozbudowa i • budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przył ączeniem do niej gospodarstw modernizacja domowych; infrastruktury ochrony • budowa, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków na terenie gminy; środowiska oraz edukacja • rozwój i unowocze śnienie zintegrowanej gospodarki ekologiczna • odpadami poprzez wsparcie systemów segregacji, recyklingu i utylizacji mieszka ńców. odpadów, zaostrzenie kontroli składowania i zagospodarowania o dpadów, likwidacj ę azbestu i zabezpieczenie odpadów niebezpiecznych; • Rekultywacja terenów zdegradowanych (np. po składowisku odpadów); Ochrona oraz promocja • ochrona dziedzictwa kulturowego gminy poprzez rewaloryzacj ę warto ściowych dziedzictwo kulturowego obiektów, układów urbanistycznych i przestrzeni publicznych, tworzenie i dorobku kulturalnego turystycznych szlaków kultury lokalnej i regionalnej, popraw ę bazy lokalowej i gminy. funkcjonowania placówek kultury PRIORYTET Aktywacja gospodarcza gminy przez wykorzystanie walorów przyrodniczych gminy Stwarzanie korzystnych • wykorzystanie walorów ekologicznych gminy poprzez wspieranie rozwoju warunków do rozwoju rolnictwa ekologicznego i specjalistycznego; przedsi ębiorczo ści i rolnictwa. Zwi ększenie • uporz ądkowanie zagospodarowania przestrzennego gminy; atrakcyjno ści • budowa, rozbudowa i modernizacja istniej ącej infrastruktury turystycznej (szlaki turystycznej gminy. rowerowe, trasy spacerowe, szlaki pami ęci, szlaki turystyczne itp.); • budowa infrastrukt ury umo żliwiaj ącej wykorzystanie walorów turystycznych gminy w okresie zimowym; • wspieranie rozwoju agroturystyki i wszelakich przedsi ęwzi ęć turystycznych na terenie gminy; • budowa nowych i zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych w celu przystosowania ich i udost ępnienia dla celów turystycznych i rekreacyjnych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 12

Gminny program opieki nad zabytkami Priorytety, kierunki działa ń i zadania realizacji Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami: • rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno-gospodarczego. • zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania • badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja słu żą ca budowaniu to żsamo ści lokalnej. • zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego • konsekwentne egzekwowanie zapisów dotycz ących działalno ści inwestycyjnej na obszarach obj ętych ochron ą okre ślonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, • rozszerzenie zasobu i ochrony dziedzictwa kulturowego gminy • ekspozycja turystyczna zabytków poło żonych na terenie gminy • ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego. • specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytk owych zwi ązane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym • szeroki dost ęp do informacji o dziedzictwie kulturowym gminy, • edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie kulturowym.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 13

3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY SUSIEC.

Gmina Susiec poło żona jest w południowo-wschodniej cz ęś ci województwa lubelskiego, w powiecie tomaszowskim. Od północy graniczy z Gmin ą Krasnobród, od wschodu z Gmin ą Tomaszów Lubelski, od zachodu i południowego zachodu z Gmin ą Józefów, Gmin ą Obsza i Gmin ą Łukowa, natomiast od południa z gmin ą Narol (woj. podkarpackie). O środek gminny oddalony jest od najbli ższych miast w regionie: od Lublina – 128km, od Zamo ścia - 48 km, od Tomaszowa Lubelskiego – 18km, od przej ścia granicznego w Hrebennem – 24km. Powierzchnia gminy wynosi 191 km 2 (dane Głównego Urz ędu Statystycznego za 2015r ..). Pod wzgl ędem zajmowanego obszaru gmina lokuje si ę na pierwszym miejscu w powiecie tomaszowskim. Należy równie ż do najwi ększych tego typu jednostek województwa lubelskiego. Gmina podzielona jest na 21 sołectw: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Grabowica, Huta Szumy, Kunki, Łasochy, Łosiniec (sołectwa: Łosiniec I i Łosiniec II), Łuszczacz, Majdan Sopocki Drugi, Majdan Sopocki Pierwszy, Maziły, Nowiny, Oseredek, Paary, Ró ża, Rybnica, Susiec (sołectwa: Susiec I i Susiec II), Wólka Łosiniecka i Zawadki. Tereny gminy Susiec znajdowały si ę na terytorium starostwa zamojskiego, które pod koniec XVI wieku przeszło w r ęce twórcy ordynacji zamojskiej, kanclerza i hetmana, Jana Zamojskiego. Do połowy XVII wieku okolica Su śca poro śni ęta była przez zwart ą puszcz ą i nie zasiedlona. Pierwsze dane dotycz ące osadnictwa na tym terenie pojawiaj ą si ę w zapisach inwentarzowych z 1582 roku. Wspominaj ą one o istnieniu na Potoku Łosinieckim młynów Sikliwców Świdów. Z kolei z 1643 roku pochodzi zapis o młynie na rzece Wielu ńce (dzisiejszej Jele ń). W tym samym roku Ordynat Jan Zamojski zwany „Sobiepanem” wyraził zgod ę, aby niejaki Zieli ński przeniósł ze wsi Szara Wola (obecnie Szarowola) huty wypalaj ące żelazo z rud darniowych na uroczysko zwane Susiec oraz na zało żenie stawu. Równolegle w pobli żu miejsca, gdzie znajduje si ę wie ś Susiec, zacz ął rozwija ć si ę nowy o środek Rybnica, który dał pocz ątek pó źniejszemu kluczowi rybnickiemu ordynacji zamojskiej, a pó źniej w wieku XVIII stał si ę jednym z głównych ośrodków ordynacji. W 1732 roku funkcjonowały tu: browar, ku źnia, budynki dworskie, młyn i huta szkła, która zlokalizowana była na terenie dzisiejszej miejscowości Susiec. Około roku 1800 powstaje w Su ścu drewniany ko ściół, który został wzniesiony z materiału po rozebranej prawdopodobnie w 1796 roku cerkwi unickiej. Natomiast w latach 1862-68 powstaje ko ściół murowany. W okresie rozbiorów Susiec znalazł si ę w Królestwie Polskim, blisko granicy z Galicj ą. Z uwagi na trudne warunki życia, ludno ść trudniła si ę głównie przemytem. Podczas kampanii wrze śniowej 1939 roku okolice Su śca i Łosi ńca stały si ę terenem zaci ętych walk toczonych przez oddziały armii „Lublin” i „Kraków”. Mogiły poległych żołnierzy znajduj ą si ę na cmentarzu wojennym w Łosi ńcu oraz cmentarzach parafialnych w tych dwóch miejscowo ściach. Przez cały okres okupacji działały na tym terenie oddziały AK, GL, BCH. W 1987 roku mieszka ńcy Su śca ufundowali pomnik uczczenia wszystkich poległych w walkach podczas wojny. Obecnie Gmina Susiec ma charakter le śno-polny. Wska źnik lesisto ści gminy wynosi 55,1% powierzchnia lasów ogółem w ha: 10518,14 (w tym lasy publiczne 7416,14ha oraz własno ść gminy 29,40ha) (dane Głównego Urz ędu Statystycznego za 2015r.). Du ża lesisto ść gminy jest powodem wyst ępowania specyficznego mikroklimatu wyra żaj ącego si ę przede wszystkim dłu ższym czasem zalegania pokrywy śnie żnej, pó źniejszym terminem ruszania wegetacji, ni ższymi temperaturami zim ą i wy ższymi latem. Gmin ę zamieszkuje 7622 osób. Gęsto ść zaludnienia wynosi 40 osoby na 1 km 2 powierzchni (powiat tomaszowski 58 osób/km 2). W wieku przedprodukcyjnym znajduje si ę 1309 osób, w wieku produkcyjnym: 4791 oraz wieku poprodukcyjnym 1522. Na terenie gminy od wielu lat wyst ępuje ujemny wska źnik przyrostu naturalnego (dane Głównego Urz ędu Statystycznego za 2015r ..). Gospodarka rolna oparta jest na indywidualnej własno ści. Dominuj ą gospodarstwa małe i średnie. Z pracy w gospodarstwie rolnym utrzymuje si ę znaczna cz ęść mieszka ńców gminy. Dominuj ą uprawy ziemniaków i zbó ż oraz hodowla bydła i trzody chlewnej. Wi ększo ść gospodarstw prowadzi produkcje na potrzeby własne. Zatrudnienie w usługach rynkowych i nierynkowych jest bardzo niskie a liczba podmiotów gospodarczych mała. Baz ę ekonomiczn ą gminy Susiec tworz ą podmioty gospodarcze, głównie sektora prywatnego. Infrastruktura techniczna i komunalna jest w obszarze gminy umiarkowanie rozwini ęta.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 14

Obszar gminy le ży w dorzeczu Tanwi oraz jej dopływów. W Majdanie Sopockim znajduje si ę zalew, w innych rejonach gminy wyst ępuj ą równie ż zbiorniki naturalne, stawy i źródła. Na terenie gminy wyst ępuj ą równie ż surowce naturalne. W obr ębie gminy znajduj ą si ę dwa parki krajobrazowe: Krasnobrodzki Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej. Ponadto praktycznie cały obszar gminy Susiec (poza niewielkim terenem w Su ścu, Oseredku i Maziłach) obejmuj ą obszary NATURA 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej. Na terenie Gminy znajduj ą si ę tak że trzy rezerwaty przyrody: „Czartowe Pole”, „Nad Tanwi ą” i „Nowiny”. Wyst ępuje tu wiele gatunków ro ślin i zwierz ąt chronionych. Zasoby naturalne środowiska, w tym zasoby przyrody i krajobrazu gminy Susiec charakteryzuj ą si ę wysok ą jako ści ą, maj ącą znaczenie wspólnotowe oraz krajowe. 4. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOTYCHCZASOWEGO PRZEZNACZENIA, ZAGOSPODAROWANIA I UZBROJENIA TERENU, STANU ŁADU PRZESTRZENNEGO I WYMOGÓW JEGO OCHRONY.

Zasady i kierunki kształtowania struktury przestrzennej w obszarze Gminy Susiec reguluje Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec uchwalone uchwał ą Rady Gminy Susiec nr XXVI/164/10 z dnia 30 kwietnia 2010r. wraz z jego zmian ą uchwalon ą uchwał ą Rady Gminy Susiec nr XXXI/242/14 z dnia 16 wrze śnia 2014r. oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmuj ący obszar całej gminy uchwalony uchwał ą Rady Gminy Susiec nr VII/44/2003 z dnia 30 pa ździernika 2003 r. z wprowadzonymi zmianami uchwał ą Nr X/58/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 2011r., uchwał ą nr X/59/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 2011r., uchwał ą nr XVIII/220/2014 z dnia 28 marca 2014 r. oraz uchwałą nr VIII/68/2015 z dnia 28 grudnia 2015r.. W my śl art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 z pó źn. zm.), została przeprowadzona analiza aktualno ści dokumentów planistycznych przyj ęta uchwał ą Nr XIII/133/2016 Rady Gminy Susiec z dnia 7 listopada 2016 roku. Zgodnie z ww. uchwał ą § 2 ust 2) uznano cz ęś ciow ą aktualno ść Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec uchwalonego uchwał ą Rady Gminy Susiec nr XXVI/164/10 z dnia 30 kwietnia 2010r. wraz z jego zmian ą uchwalon ą uchwał ą Rady Gminy Susiec nr XXXI/242/14 z dnia 16 wrze śnia 2014r. oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec przyj ętego uchwał ą Nr VII/44/2003 Rady Gminy Susiec z dnia 30 pa ździernika 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec, opublikowan ą w Dzienniku Urz ędowym Województwa Lubelskiego Nr 198, poz. 3774 z dnia 16 grudnia 2003 r., z pó źn. zm. Ponadto, w zwi ązku z uznaniem cz ęś ciowej aktualno ści Studium i planów miejscowych zobowi ązano Wójta Gminy Susiec do podj ęcia działa ń zmierzaj ących do zmiany tych opracowa ń. Studium i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego wyznaczaj ą zasi ęg przestrzenny terenów budowlanych i terenów otwartych, definiuj ą i wskazuj ą zakres ochrony prawnej oraz ustalaj ą zakres ochrony planistycznej elementów środowiska, w tym systemu przyrodniczego Gminy. Dominuj ącą funkcj ą budowlan ą jest zabudowa zagrodowa i mieszkaniowa jednorodzinna. Niewielki udział ma zabudowa usługowa oraz zabudowa produkcyjna. Na terenach atrakcyjnych pod wzgl ędem turystycznym wykształciła si ę zabudowa rekreacji indywidualnej, charakteryzuj ąca si ę lokalizowaniem na niewielkich działkach pojedynczych budynków mieszkalnych. Analiza obowi ązuj ących dokumentów planistycznych oraz aktualnej struktury przestrzenno- gospodarczej Gminy wskazuje na wzgl ędna harmonijno ść zagospodarowania z walorami środowiska, w tym krajobrazu. Na rozwój osadnictwa i sieci drogowej wpłyn ęła sie ć rzeczna i powstaj ące młyny wokół których kształtowały si ę o środki zabudowy. W obszarze Gminy Susiec historyczna sie ć osadnicza i dro żna jest słabo wykształcona. Podstawow ą przyczyn ą była znaczna lesisto ść terenu oraz słabe gleby. Na terenie Gminy nigdy nie utworzyło si ę miasto czy chocia ż małe miasteczko, a jedynie wsie i małe osady. Głównym typem wsi dla obszaru Gminy Susiec jest ła ńcuchówka, czyli zwarta zabudowa ci ągn ąca si ę po obu stronach drogi, cz ęsto wzdłu ż dolin rzecznych. Na terenie Gminy Susiec dominowała zabudowa drewniana, szczytowa, wzdłu ż głównych arterii komunikacyjnych. Aktualnie pojawia si ę tendencja do zabudowy rozproszonej. Obecna kubatura budynków znacznie ró żni si ę od

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 15

pierwotnej wielko ści ą (wi ęcej kondygnacji, bardziej przestronne budynki) czy budow ą dachów (dominowały niegdy ś dachy dwuspadowe w całych układach wsi, wypierane obecnie przez wielospadowe). W kontek ście aktualnych wymogów kształtowania struktur przestrzenno-gospodarczych terenów oraz ochrony zasobów naturalnych i funkcji ekologicznych obustronna zabudowa wzdłu ż dolin rzecznych i wkroczenie miejscami zabudowy w dna dolin rzecznych jest zjawiskiem negatywnym. Bł ędy planistyczne z przeszło ści nie powinny by ć powtarzane. Nowe tereny budowlane wyznaczane s ą jako powi ększenie istniej ących struktur osadniczych, w miar ę mo żliwo ści poza terenami o dominuj ącej funkcji ekologicznej. Ułatwia to zapewnienie jednostkom osadniczym dost ępu do infrastruktury technicznej i komunalnej. Problemem jest jednak znaczna koncentracja funkcji turystyczno-wypoczynkowych w rejonie Su śca i Rebizant. W celu przeciwdziałania pogł ębianiu si ę zjawisku zrealizowano zbiornik w Majdanie Sopockim oraz wyznaczono tereny dla potrzeb turystycznych, rekreacyjnych i usług na potrzeby obsługi turystyki. Podobnie, ze wzgl ędu na dekoncentracj ę wypoczynku i rekreacji wyznaczono zbiornik wodny, z terenami budowlanymi dla potrzeb jego obsługi, w Wólce Łosinieckiej i Łosi ńcu. Infrastruktura komunikacyjna, techniczna i komunalna jest w obszarze Gminy Susiec umiarkowanie rozwini ęta. Układ komunikacyjny stanowi ą: droga wojewódzka, drogi powiatowe oraz drogi gminne. Podstaw ę zaopatrzenia w wod ę pitn ą stanowi ą wody kredowe i kredowo-trzeciorz ędowe z uj ęć komunalnych. Z sieci wodoci ągowej na terenie Gminy korzysta 93,9% ludno ści (dane Głównego Urz ędu Statystycznego za 2015r.). Podstaw ę gospodarki ściekowej stanowi ą dwie oczyszczalnie ścieków w Su ścu oraz Majdanie Sopockim Drugim. Z sieci kanalizacji korzysta 30,8% ludno ści (dane Głównego Urz ędu Statystycznego za 2015r.). Źródłem energii cieplnej jest sie ć gazowa (z sieci gazowej korzysta: 25,3% ludno ść ) oraz paliwa konwencjonalne (w ęgiel kamienny, olej opałowy) i biomasa (drewno), energii ze źródeł odnawialnych (energia sło ńca itp.) wykorzystuje si ę w małej skali. Funkcjonuje równie ż sie ć telefoniczna liniowa. Gmina znajduje si ę równie ż w zasi ęgu wszystkich sieci telefonii komórkowej. W strukturze Gminy mo żna wyodr ębni ć trzy obszary funkcjonalne: OBSZAR PÓŁNOCNY A który charakteryzuje si ę wyst ępowaniem du żych terenów, o niskiej bonitacji gleb, poro śni ętych zwartymi kompleksami le śnymi. Zwarta zabudowa kształtuje si ę wzdłu ż istniej ących szlaków komunikacyjnych. Ponadto obszar cechuje si ę słabo rozwini ętą infrastruktur ą techniczn ą. OBSZAR CENTRALNY B w którym mo żna wyodr ębni ć dwa mniejsze obszary:

B1 charakteryzuje si ę wysok ą jako ści ą przestrzeni produkcyjnej oraz aktywno ści ą zawodow ą ludno ści charakteryzuj ącą si ę znacznym tempem przyrostu podmiotów gospodarczych i rozwojem niewielkich zakładów usługowo-rzemie ślniczych. Obszar jest dobrze wyposa żony w sie ć komunikacyjn ą oraz infrastruktur ę techniczn ą.

B2, charakteryzuj ący si ę du żym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych o niskiej wydajno ści produkcyjnej. Obszar jest słabo wyposa żony w infrastruktur ę komunikacyjn ą i techniczn ą. OBSZAR POŁUDNIOWY C charakteryzuje si ę wyst ępowaniem zwartych kompleksów le śnych i obszarów chronionych. Na terenie wyst ępuj ą gospodarstwa o niekorzystnej strukturze wielko ściowej i du żym rozdrobieniu. Obszar jest słabo wyposa żony w infrastruktur ę komunikacyjn ą i techniczn ą. Podstawowym uwarunkowaniem perspektywicznego rozwoju przestrzenno-gospodarczego Gminy Susiec jest zapewnienie wszystkim mieszka ńcom zwartych jednostek osadniczych dost ępu do infrastruktury komunikacyjnej, technicznej i komunalnej (zbiorowe systemy zaopatrzenia w wod ę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków). Zakres rozwi ąza ń indywidualnych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej powinien by ć ograniczony do zabudowy samotniczej lub kolonijnej rozproszonej i dostosowany do miejscowych warunków hydrogeologicznych w celu osi ągni ęcia stanu bezpiecze ństwa ekologicznego. Równorz ędnym uwarunkowaniem jest d ąż enie do uzyskania i utrzymania stanu ładu przestrzennego oraz w miar ę mo żliwo ści naprawa „bł ędów przeszło ści”. Zgodnie z art. 2. ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, za „ ład przestrzenny” uznaje si ę takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijn ą cało ść oraz uwzgl ędnia w uporz ądkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. Dla uzyskania i utrzymania ładu przestrzennego wskazane jest: • wyznaczanie nowych terenów budowlanych w obr ębie i w s ąsiedztwie istniej ących jednostek osadniczych z zachowaniem ich tradycyjnej struktury (ła ńcuchówka- zabudowa po obu stronach drogi),

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 16

• uwzgl ędnianie istniej ących elementów architektonicznych w celu utworzenia spójno ści w zagospodarowaniu przestrzennym, • pozostawienie otwartych przestrzeni pomi ędzy miejscowo ściami wzdłu ż szlaków komunikacyjnych w celu zachowywania walorów krajobrazowych i ekologicznych terenów wiejskich, • wykorzystywanie walorów środowiska przyrodniczego i dóbr kultury do rozwoju turystyki i wypoczynku przy zachowaniu pełnej integracji działalno ści turystycznej z ochron ą walorów przyrody i kulturowych, • kształtowanie zabudowy rekreacji indywidualnej w dostosowaniu do cech i stylu lokalnej architektury oraz krajobrazu w celu harmonijnego wpisania nowych elementów zagospodarowania w otoczenie. • unikanie zabudowy terenów w systemie przyrodniczym Gminy, w szczególno ści w bezpo średnim sąsiedztwie i w dnach dolin rzecznych w celu ochrony walorów przyrodniczych i funkcji ekologicznych (szlaki migracyjne gatunków, miejsca stałego bytowania i rozrodu).

5. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU ŚRODOWISKA, W TYM STANU ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ, WIELKO ŚCI I JAKO ŚCI ZASOBÓW WODNYCH ORAZ WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA, PRZYRODY I KRAJOBRAZU, W TYM KRAJOBRAZU KULTUROWEGO.

Niniejszy rozdział został opracowany w oparciu o opracowanie Ekofizjograficzne podstawowe Gminy Susiec. Szczegółowe informacje dotycz ące poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego Gminy Susiec znajduj ą si ę w wy żej wymienionym opracowaniu. 5.1. Poło żenie fizyczno-geograficzne, Rze źba, Geomorfologia. Według podziału fizjograficznego Lubelszczyzny (wg J. Kondrackiego) Gmina Susiec le ży w dwóch prowincjach fizyczno-geograficznych: w prowincji Wyżyn Polskich, Podprowincji Wy żyna Lubelsko-Lwowska , w makroregionie Roztocze, na pograniczu mezoregionu Roztocze Środkowe i mezoregionu Roztocze Wschodnie (granica pomi ędzy Roztoczem Środkowym a Roztoczem Wschodnim przebiega dolin ą Tanwi oraz obni żeniem Narol- Beł żec) oraz w prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, podprowincja Północne Podkarpacie, makroregion Kotlina Sandomierska, mezoregion Równina Biłgorajska. Granica pomi ędzy Roztoczem i Kotlin ą Sandomierska ma charakter strefy kraw ędziowej o kierunku NW – SE i jest wyra źnie widoczna w fizjografii terenu. Rz ędne terenu kształtuj ą si ę w przedziale od 220m n.p.m. przy południowo-zachodniej granicy Gminy do 370 m n.p.m. w cz ęś ci północno-wschodniej. Teren opada z kierunku NE w kierunku SW. Gmina Susiec obejmuje tereny poło żone w granicach Równiny Biłgorajskiej. Pomi ędzy Wy żyn ą Lubelsk ą i Roztoczem a Kotlin ą Sandomiersk ą istnieje pot ęż na dyslokacja tektoniczna Berdo-Narol o zrzucie rz ędu 1000m, która stanowi południowo-zachodni ą kraw ędź płyty wschodnioeuropejskiej. Z przebiegiem tej dyslokacji pokrywa si ę południowa kraw ędź Wy żyny Lubelskiej i Roztocza. Powstała ona w zwi ązku z ruchami górotwórczymi Karpat. Brzeg niecki lubelskiej uległ wówczas niewielkiemu, nie wi ęcej ni ż 100 m wynosz ącemu obni żeniu przez zapadni ęcie. Kraw ędź Roztocza jest wi ęc fragmentem granicy geologicznej pomi ędzy płytow ą Europ ą Wschodni ą i fałdow ą Europ ą Zachodni ą. Odcinek od Frampola do Płazowa o długo ści około 50 km jest jedynym na terenie Polski wyra źnie zaznaczaj ącym si ę w fizjografii terenu fragmentem tej granicy. Krawędź Roztocza przebiega przez teren Gminy Susiec i dzieli j ą na dwa ró żne geologicznie obszary. Ma ona charakter strefy, wyci ągni ętej w kierunku NW - SE. Zró żnicowanie geologiczne obszaru Gminy Susiec doprowadziło do wykształcenia si ę ró żnych typów rze źby. Rze źba obszaru obj ętego granicami Gminy Susiec jest ona monotonna na terenie Kotliny Sandomierskiej natomiast bardzo żywa -charakteryzuj ąca si ę ró żnorodno ści ą form- na terenie Roztocza. Sprawia to, że cz ęść roztocza ńska Gminy jest atrakcyjniejsza krajobrazowo. S ą to równie ż tereny atrakcyjne dla osadnictwa i rolnictwa, wra żliwe jednak na erozj ę. W rze źbie i w krajobrazie obszaru Gminy Susiec wyró żnia si ę: przełomowe odcinki rzek spływaj ących z Roztocza w kierunku południowo-wschodnim tj. Tanwi i jej dopływu-Sopotu (rezerwaty krajobrazowe „Nad

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 17

Tanwia” i „Czartowe Pole”); fragmenty zrówna ń wierzchowinowych średnich (310-320m n.p.m.) oraz wy ższych (340 -350 m n.p.m.) ścinaj ących utwory kredowe; wzgórza osta ńcowe wznosz ące si ę ponad poziomy wierzchowinowe, z czapami zachowanych utworów trzeciorz ędowych; suche doliny w ró żnych fazach rozwoju rozcinaj ące wierzchowiny (linie spływu wód opadowych i roztopowych, rynny spływu mas chłodnego powietrza z wierzchowin, ci ągi przemieszczania si ę biocenoz) oraz w ąwozy w pocz ątkowej fazie rozwoju; kraw ędzie dolin i stoki wierzchowinowe; mikroformy typu obrywisk i osuwisk lessowych, studzienek, kotłów sufozyjnych, leji, sto żków napływowych i inne formy zwi ązane ze współczesn ą erozj ą wodn ą; antropogeniczne formy urze źbienia min. w ąwozy drogowe, miedze typu kraw ędzi, nasypy drogowe, obwałowania przeciwpowodziowe, stawy, rowy melioracyjne, liczne wyrobiska stokowo-wgł ębne po eksploatacji surowców. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:

 potrzeb ę ochrony krajobrazowej strefy kraw ędzio wej Roztocza Środkowego (z pasmem wzgórz osta ńcowych z czapami utworów trzeciorz ędowych w cz ęś ci szczytowej oraz przełomami rzek) która jest unikalnym fragmentem granicy geologicznej pomiędzy płytow ą Europ ą wschodnia i fałdow ą Europ ą zachodni ą, widocznej w fizjografii terenu (obiekt unikalny w skali europejskiej),  potrzeb ę waloryzacji i ochrony prawnej lub planistycznej najcenniejszych form geomorfologicznych, w szczególno ści uj ętych w rejestrze geostanowisk prowadzonym przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny,  potrzeb ę ochrony przed zabudow ą stref koncentracji naturalnego spływu wód opadowych i roztopowych (dna suchych dolin), teras zalewowych dolin rzecznych oraz stref geodynamicznych kraw ędzi dolin rzecznych i stromych stoków wierzchowinowych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 18

5.2. Warunki klimatyczne. Pod wzgl ędem klimatycznym Roztocze wyodr ębnia si ę od przyległych obszarów tj. Kotliny Sandomierskiej i Wy żyny Lubelskiej. Roztocze jest obszarem uprzywilejowanym w tym wzgl ędzie- wyst ępuj ą tutaj najwy ższe w skali całego kraju warto ści usłonecznienia. Cech ą niekorzystn ą s ą znaczne pr ędko ści wiatrów na wierzchowinach, zwłaszcza w okresie zimowym oraz częste wyst ępowanie burz zwłaszcza w lipcu. Przez teren Gminy przebiega szlak gradowy - około 20 % wszystkich burz stanowi ą burze gradowe. Latem przewa żaj ą wiatry z kierunku zachodniego, zim ą z kierunku wschodniego. Warunki klimatyczne s ą modyfikowane lokalnymi warunkami fizjograficznymi; rze źbą terenu, gł ęboko ści ą zwierciadła wód gruntowych, obecno ści ą wód powierzchniowych, szat ą ro ślinn ą, rodzajem podło ża oraz zagospodarowaniem terenu. Du że deniwelacje terenu, du że kompleksy le śne, wody powierzchniowe powoduj ą kształtowanie si ę swoistych mikroklimatów. Niekorzystne warunki mikroklimatyczne wyst ępuj ą w dolinach rzecznych i zagł ębieniach terenu ze względu na cz ęste zjawisko inwersji termicznej (grawitacyjny spływ chłodnego powietrza ze stoków w kierunku dolin), częstsze przymrozki i mgły, słabe warunki przewietrzania. Du że kompleksy le śne i tereny je otaczaj ące maj ą bardzo korzystny mikroklimat ze wzgl ędu na łagodzenie ekstremalnych temperatur, osłabianie pr ędko ści wiatrów, utrzymywanie du żej wilgotno ści wzgl ędnej powietrza, zacienienie, łagodzenie spływów powierzchniowych wód opadowych itp. Najkorzystniejsze warunki mikroklimatyczne z punktu widzenia gospodarki i osadnictwa maj ą obszary wierzchowinowe oraz południowe i zachodnie stoki wyniesie ń. Dla osadnictwa, pod wzgl ędem topoklimatu i mikroklimatu najkorzystniejsze s ą obszary wierzchowinowe, zwłaszcza w s ąsiedztwie kompleksów le śnych (bioklimat le śny) oraz południowe zbocza. Niekorzystne dla osadnictwa topoklimatu wyst ępuj ą w dolinach rzek i innych obni żeniach terenu (inwersje termiczne, mgły, mrozowiska, słaba wentylacja, gromadzenie si ę zanieczyszcze ń, zalewanie den dolin w trakcie intensywnych roztopów lub ulew) oraz na północnych i północno- wschodnich zboczach dolin i w ąwozów (mniejsze nasłonecznienie, ni ższe temperatury). Warunki klimatyczne i mikroklimatyczne maj ą istotne znaczenia nie tylko dla komfortu bytowania człowieka, rozwoju okre ślonych biocenoz naturalnych, ale i na warunki eksploatacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Zmiany klimatyczne wywołane ocieplaniem si ę klimatu generuj ą zmiany zwi ązane ze wzrostem temperatury i nasłonecznienia, zwi ększeniem ilo ści opadów i wilgotno ści w miesiącach zimowych, a tak że cz ęstsze wyst ępowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych takich jak silne wiatry, huragany, intensywne opady. Cz ęstsze i silniejsze wiatry, w tym pojawiaj ące si ę huragany mog ą powodowa ć wzrost liczby katastrof budowlanych, w tym min. zrywanie dachów budynków i niszczenie innych elementów domów. Powodzie oraz miejscowe podtopienia w ekstremalnych przypadkach mog ą powodowa ć niszczenie całych budynków. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:

 wyznaczanie terenów zwi ązanych ze stałym lub czasowym pobytem ludzi w terenach o korzystnym mikroklimacie,  działania adaptacyjne do zmian klimatu: wył ączanie z zabudowy terenów na obszarach o zwi ększonym ryzyku katastrof naturalnych – powodzie i podtopienia powodowane podniesieniem si ę poziomu wody w dolinach, osuwiska w strefach kraw ędzi i stromych stoków, ter eny zagro żone erozj ą, oraz podnoszeniem si ę poziomu wód; okre ślenie standardów zabudowy z uwzgl ędnieniem odporno ści na warunki środowiska zwi ązane z niestabilno ści ą klimatu m.in. mo żliwo ści podtopie ń, odporno ść na ekstremalne warunki wietrzne, intensywne opady gradu itp.

5.3. Walory przyrody o żywionej, Flora, Fauna. Zró żnicowanie geobotaniczne i przyrodniczo-le śne w obszarze Gminy Susiec jest pochodn ą zró żnicowania litologicznego, hydrologicznego i klimatycznego. Gmina Susiec charakteryzuje si ę wysok ą bioró żnorodno ści ą na poziomie siedliskowym, ekosystemowym i gatunkowym oraz walorami przyrodniczymi rangi wspólnotowej. W oparciu o zidentyfikowane i udokumentowane ostoje ptasie IBA): PL111 Roztocze oraz PL110 Puszcza Solska (Ostoje ptaków IBA (Important Bird Areas) to miejsca wyró żniaj ące si ę z otoczenia tym, że wyst ępuj ą tam ptaki

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 19

szczególnie cenne, lub tym, że jest to obszar wyj ątkowo licznie zasiedlany przez ptaki. Ostoje ptaków wskazuj ą, gdzie znajduj ą si ę miejsca kluczowe dla ochrony ptaków ) dla ochrony gatunków ptaków o znaczeniu wspólnotowym wraz z ich siedliskami wyznaczono obszary Natura 2000: PLB060012 Roztocze i PLB060008 Puszcza Solska, natomiast dla ochrony gatunków innych ni ż ptaki oraz siedlisk wyznaczono obszar Natura 2000 PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej. Przedmioty ochrony w wymienionych obszarach Natura 2000 zostały scharakteryzowane w Podrozdziale: Ochrona środowiska, ochrona przyrody oraz w Ekofizjografii podstawowej Gminy Susiec. Zasoby przyrody żywej i funkcje ekologiczne s ą chronione równie ż w obszarze trzech rezerwatów przyrody („Czartowe Pole”, „Nad Tanwi ą” i „Nowiny”) oraz w dwóch parkach krajobrazowych ( Krasnobrodzki Park Krajobrazowy oraz Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej). Poza obszarami przyrodniczymi pozostaj ą zaledwie trzy małe enklawy w Oseredku, Su ścu i Maziłach. Ponadto, na terenie Gminy Susiec została wyznaczona ostoja głuszca gatunku wpisanego do Polskiej Czerwonej Ksi ęgi Zwierz ąt Zagro żonych Wygini ęciem. Ostoja znajduje si ę na terenie Nadle śnictwa Józefów i jest chroniona w ramach gospodarki le śnej (plan urz ądzenia lasów, program ochrony przyrody). Gmina Susiec le ży w strefie przyrodniczych obszarów funkcjonalnych zidentyfikowanych w ramach systemu ECONET PL oraz w jednym z głównych krajowych korytarzy ekologicznych ( J ędrzejewski z zespołem 2012r.). W Studium zidentyfikowano i opisano system przyrodniczy Gminy Susiec z uwzgl ędnieniem ragi ekologicznej terenów i form ochrony, obejmuj ący tereny b ędące miejscami stałego bytowania i rozrodu gatunków oraz trasy migracyjne. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  nadrz ędno ść funkcji przyrodniczych w stosunku do innych funkcji,  wpływ ustale ń dokumentów planistycznych na mo żliwo ść osi ągania celów środowiskowych okre ślonych dla obszarów, obiektów i gatunków chronionych,  planowany zakres wprowadzania ochrony prawnej obszarów i obiektów przy rodniczych (przyrody żywej) – weryfikacja walorów i zasadno ści obejmowania ochron ą przed zmian ą funkcji terenów,  ochron ę ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej oraz ochrona najcenniejszych fragmentów krajobrazu naturalnego,  ochron ę funkcji ekologicznych terenów tworz ących system przyrodniczy Gminy oraz terenów przeznaczanych pod funkcje budowlane.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 20

5.4. Walory przyrody nieo żywionej. Podstawowym walorem przyrody nieo żywionej wyró żniaj ącym teren Gminy jest unikatowy w skali kraju i prawdopodobnie Europy, fragment granicy geologicznej pomi ędzy fałdow ą Europ ą Zachodni ą i płytow ą Europ ą Wschodni ą, wyra źnie czytelnej w krajobrazie, jako krawędź południowo-zachodnia Roztocza, na 50 kilometrowym odcinku od Frampola do Płazowa. W Gminie Susiec kraw ędź ma charakter strefy, na któr ą składaj ą si ę: próg, którym opada wierzchowina Roztocza (kraw ędź wewn ętrzna, pas obni żeń o szeroko ści 1,5 - 3km) oraz ła ńcuch wzgórz zewn ętrznych, oddzielaj ących obni żenie od Równiny Biłgorajskiej (Wzgórza Nowi ńskie). Równie wyj ątkowymi s ą wzgórza osta ńcowe wzdłu ż kraw ędzi wewn ętrznej, przełomy rzek roztocza ńskich przez stref ę kraw ędziow ą Roztocza z odsłoni ętymi progami skalistym w dnie, chronione w rezerwatach krajobrazowych "Czartowe Pole" i "Nad Tanwi ą”, wodospad na rzece Jele ń dopływie Tanwi chroniony, jako pomnik przyrody oraz liczne obszary źródliskowe o znacz ących wypływach dla zasilania rzek i efektownych niszach źródliskowych. Niew ątpliwym walorem przyrody nieo żywionej jest du ża zasobno ść i dobra jako ść wód podziemnych oraz korzystny dla osadnictwa, rolnictwa i rekreacji klimat roztocza ńskiej cz ęś ci Gminy. Jednym z głównych obiektów geologicznych jest Kamieniołom w Nowinach zlokalizowany na pd.wsch. zboczu Krzy żowej Góry, 200 m od drogi Józefów - Susiec. Wyrobisko mioce ńskich wapieni organodetrytycznych i piaskowców kwarcowych otoczone jest lasem sosnowym. Kamieniołom ma ok. 200 m długo ści i kilkana ście m wysoko ści. W kamieniołomie przez szereg lat prowadzona była eksploatacja wapienia, a w okresie II Wojny Światowej kamie ń wydobywali wi ęź niowie pobliskiego obozu w Błudku. Obecnie wyrobisko jest miejscem odwiedzanym przez turystów oraz terenem gier paintballowych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 21

Du że walory przyrodniczo- krajobrazowe posiada wzgórze „Ko ściółek’’ poło żone przy uj ściu Jelenia do Tanwi, poro śni ęte starodrzewem jodłowo-sosnowym ponad 150-letnimi okazami jodeł i sosen oraz cennym, i zbiorowiskami olsowymi otaczaj ącymi wzgórze. Na wzgórzu znajduje si ę pomnik oraz krzy że drewniany i kamienny upami ętniaj ące walki partyzanckie w czasie II wojny światowej. Na szczególn ą uwag ę zasługuje równie ż śródle śne oczko wodne poro śni ęte ro ślinno ści ą wodn ą o pow. 7,95 ha obejmuj ące oddz. 280b le śnictwa Karczmiska, Obr ęb Józefów, Nadle śnictwo Józefów. Na terenie Gminy Susiec wyst ępuj ą liczne geostanowiska (rejestr PIG). Gmina Susiec z uwagi na liczne bogactwo geostanowisk wchodzi w skład projektowanego Geoparku „Kamienny Las na Roztoczy” oraz w skład projektu pn. „Szlak geoturystyczny Roztocza Środkowego" ( długo ść szlaku wynosi 68 km ). Przebieg szlaku wytyczono, przyjmuj ąc jako priorytet walory geologiczne wybranych miejsc, jednocze śnie d ążą c do optymalnego wyeksponowania walorów krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych Roztocza Środkowego. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  obj ęcie ochron ą prawn ą i planistyczn ą najcenniejszych walorów przyrody nieo żywionej,  weryfikacj ę w oparciu o przesłanki naukowe walorów geologicznych, hydrogeologicznych lub geomorfologicznych obiektów przyrody nieo żywionych (wyszczególnionych w podrozdziale Wielko ść i jako ść zasobów wodnych oraz w rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące z ochrony dziedzictwa geologicznego projektowany „Kamienny Las na Roztoczu”, Geostanowiska) przed zmian ą przeznaczenia terenów z tego typu obiektami lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie.

5.5. Ekologiczny system funkcjonalny, Korytarze ekologiczne, System przyrodniczy Gminy. Gmina Susiec poło żona jest w obszarze w ęzłowym o znaczeniu krajowym 21K - Południoworoztocza ńskim, który jest elementem Koncepcji Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET -PL, cz ęś ci składowej ECONET EUROPA . Według systemu korytarzy naturowych (wg W. J ędrzejewskiego z zespołem 2012) Gmina Susiec poło żona jest w krajowym Korytarzu Południowo-Centralnym (KPdC) w strefie GKPdC-1A Puszcza Solska oraz GKPdC-2Lasy Roztocza ńskie. Korytarze ekologiczne nie s ą form ą ochrony przyrody w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody. Zgodnie z definicj ą ustawow ą (Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004) korytarz ekologiczny (migracyjny) to „obszar umo żliwiaj ący migracj ę ro ślin, zwierz ąt lub grzybów”. Wyznaczenie i ochrona korytarzy ekologicznych zapewnia zachowanie funkcjonalnej ł ączno ści w warunkach powszechnej obecnie fragmentacji środowiska. Dla potrzeb kształtowania struktury przestrzennej Gminy Susiec zgodnie z konstytucyjn ą zasad ą zrównowa żonego rozwoju zdefiniowano ponownie system przyrodniczy Gminy Susiec z uwzgl ędnieniem w/w korytarzy ekologicznych oraz form ochrony prawnej jego poszczególnych elementów . System Przyrodniczy Gminy Susiec tworz ą: • kompleks lasów Puszczy Solskiej i strefy kraw ędziowej Roztocza Środkowego obj ęty ochron ą prawn ą jako Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej z rezerwatami przyrody "Nad Tanwi ą", "Czartowe Pole" i "Nowiny", w granicach obszarów Natura 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, pełni ący wraz z terenami przyległymi kompleksu puszcza ńskiego funkcje ekologicznego krajowego obszaru w ęzłowego 21K- Południoworoztocza ńskiego /ECONET PL/ oraz w Korytarzu Południowo-Centralnym (KPdC), w strefie GKPdC-1A Puszcza Solska oraz GKPdC-2Lasy Roztocza ńskie. • dolina Tanwi pełni ąca funkcje regionalnego korytarza ekologicznego (Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, obszary Natura 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, rezerwat „Nad Tanwi ą” oraz Korytarz Południowo-Centralny (KPdC), w strefie GKPdC-1A Puszcza Solska oraz GKPdC-2Lasy Roztocza ńskie). • doliny dopływów Tanwi: Potok Łosiniecki, Jele ń, Studzienica, Sopot pełni ące funkcje lokalnych rzecznych korytarzy ekologicznych, z lokalnymi w ęzłami wodno-błotnymi (Majdan Sopocki), w

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 22

obszarze NATURA 2000 PLB060012 Roztocze, oraz Korytarzu Południowo-Centralnym (KPdC), w strefie GKPdC-1A Puszcza Solska oraz GKPdC-2Lasy Roztocza ńskie. • śródpolne kompleksy le śne w roztocza ńskiej cz ęś ci Gminy pełni ące funkcje lokalnych le śnych w ęzłów ekologicznych lub mozaikowych polno-le śnych lub le śnych korytarzy ekologicznych (le śny korytarz ekologiczny pomi ędzy Su ścem i Majdanem Sopockim omijaj ący od zachodu wie ś Grabowic ę - migracja z pomini ęciem silnie zmienionych antropogenicznie dolin rzecznych w Majdanie Sopockim i okolicach Łosi ńca (w obszarze Natura 2000 PLB060012 Roztocze, we wspólnej otulinie dwóch parków krajobrazowych :Puszczy Solskiej oraz Krasnobrodzkiego). • mikrow ęzły ekologiczne: enklawy naturalnych siedlisk -remizy śródpolne, miedze, skarpy, wyrobiska, zadrzewienia przydro żne i pozostała ziele ń publiczna. Gmina Susiec poło żona jest na wa żnych trasach w ędrówek zwierz ąt zwi ązanych z siedliskami le śnymi, torfowiskowymi i wodnymi. W zwi ązku z powy ższym istotne jest zachowanie dro żno ści ekologicznej zwartych lasów, dolin rzecznych i śródpolnych pasm le śnych. Teren Gminy Susiec poprzez ci ągi siedliskowe i systemy wodne jest bardzo silnie powi ązany z obszarami o funkcjach ekologicznych znajduj ących si ę w otoczeniu, a mianowicie; z ostojami NATURA 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze, PLB060005 Lasy Janowskie, PLH060017 Roztocze Środkowe, PLH060050 Dolina Dolnej Tanwi; z projektowanym Transgranicznym Rezerwatem Biosfery „Roztocze” (cały obszar Gminy); z obszarem w ęzłowym o znaczeniu krajowym 21K-Południoworoztocza ński; z systemem korytarzy naturowych; z Parkiem Krajobrazowym Puszczy Solskiej oraz z Krasnobrodzkim Parkiem Krajobrazowym; ze zlewni ą Sanu; z GZWP Nr 407 Niecka Lubelska /Chełm -Zamo ść /, GZWP Nr 428 Kopalna Dolina Biłgoraj- Lubaczów (zasilanie wodami trzeciorz ędowo-kredowymi spływaj ącymi z Roztocza). W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  nadrz ędno ść funkcji przyrodniczych i ekologicznych w stosunku do innych ustalanych funkcji przestrzenno - gospodarczych wyznacz anych w strefach zidentyfikowanych i opisanych przyrodniczych obszarów funkcjonalnych,  ochron ę planistyczn ą systemu przyrodniczego Gminy,  kształtowanie zagospodarowania w strefach korytarzy ekologicznych w sposób pozwalaj ący na utrzymanie i wzmocnienie ich dro żno ści ekologicznej.

5.6. Stan rolniczej przestrzeni produkcyjnej, Gleby. Rolnicza przestrze ń produkcyjna nie jest znacz ącym zasobem Gminy i ma średni ą jako ść . Według waloryzacji przeprowadzonej przez IUNiG w Puławach obejmuj ącej ocen ę gleb, agroklimatu, warunków wodnych i rze źby terenu Gmina posiada niekorzystne warunki do produkcji rolniczej. Użytki rolne zajmuj ą 40,6% powierzchni gminy w tym: grunty orne 34,6%, sady 0,2%, ł ąki i pastwiska 3,9% oraz pozostałe grunty 1,9% (dane Głównego Urz ędu Statystycznego 2015r.). Przewa żaj ą gleby słabe i bardzo słabe. Gleby najwy ższych klas znajduj ą si ę w obszarach wierzchowinowych. Niska, jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej, mały udział użytków rolnych w powierzchni gminy, niskie klasy bonitacyjne gleb i niskiej, jako ści kompleksy rolniczej przydatno ści gleb nie stwarzaj ą mo żliwo ści intensyfikacji produkcji rolniczej. Rolnictwo powinno funkcjonowa ć w du żej mierze na potrzeby ruchu turystycznego, w tym agroturystyki, która powinna by ć funkcj ą uzupełniaj ącą podstawow ą funkcj ę produkcyjn ą znacznej liczby gospodarstw. Na terenie Gminy Susiec nie wyst ępuj ą gleby I i II klasy bonitacyjnej. Gleby III klasy zajmuj ą jedynie 4,7 % gruntów ornych oraz 1, 2 % u żytków zielonych. Zdecydowanie dominuj ą gleby IV klasy bonitacyjnej obejmuj ące 67,7 % gruntów ornych oraz 12, 8 % u żytków zielonych. Wi ększo ść obszaru pokrytego glebami bielicowymi niskich klas bonitacyjnych zajmuj ą lasy. Porastaj ą one ok 55 % powierzchni gminy. Grunty orne stanowi ą jedynie 37,1 % obszaru gminy i znajduj ą si ę w przewa żaj ącej wi ększo ści (65,7%) na glebach niskiej, jako ści tzn. IV, V, VI klasy bonitacyjnej w obr ębie wierzchowin roztoczańskich. Centrum wierzchowin zajmuj ą grunty IV klas. Otaczaj ą je grunty V klasy, a nast ępnie na granicy lasem znajduj ą si ę grunty VI klasy. Grunty III

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 23

klasy bonitacyjnej znajduj ą si ę jedynie na niewielkich powierzchniach w pasie wierzchowinowym Nowiny- Oseredek, na północ od Oseredka, na północ od zachodniej zabudowy Majdanu Sopockiego, na południe od Ciotuszy Starej oraz na południe od Su śca -Zagóra. Łąki, pastwiska i pozostałe grunty zajmuj ą zaledwie 0,9%. Łąki wyst ępuj ą głównie w dolinach rzek na gruntach IV i V klasy, jedynie mały fragment ł ąk w dolinie Sopotu znajduje si ę na gruntach III klasy. Pastwiska zlokalizowane s ą na gruntach VI klasy. Na znacznych obszarach Gminy, szczególnie w strefie kraw ędzi i stromych stoków wyst ępuje erozja gleb. Gmina Susiec znajduje si ę w obszarze centralnym (wy żynnym) – strategiczny obszar żywicielski obejmuj ący stref ę wy żynn ą województwa lubelskiego, wskazany do wysokotowarowej produkcji rolnej i wymagaj ący szczególnej ochrony gleb dla celów ro ślinnej produkcji rolnej. Gmina Susiec znajduje si ę w obszarze o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  powi ązanie rolnictwa z usługami, w szczególno ści obsług ą ruchu turystycznego, w tym agroturystyk ą, która powinna by ć funkcj ą uzupełniaj ącą, podstawow ą funkcj ę produkcyjn ą znacznej liczby gospodarstw,  ochron ę gruntów klasy III polegaj ącą na wykluczeniu przeznaczania ich na cele nierolnicze i niele śne, za wyj ątkiem inwestycji celu publicznego w przypadku braku rozwi ąza ń alternatywnych  ograniczenie przeznaczenia na cele nierolnicze, gruntów rolnych klasy IV które stanowi ą podstaw ę rolnictwa na terenie Gminy Susiec,  przeznaczenie pod zalesienia gruntów ornych o znaczeniu marginalnym dla rolnictwa tj. V i VI klasy bonitacyjnej lub zdegradowanych (poeksploatacyjne) oraz na stromych stokach obj ętych erozj ą, w strefach wododziałów wód powierzchniowych i kształtowania koniecznych powi ąza ń biocenotycznych pomi ędzy obszarami o dominuj ącej funkcji ekologicznej w Gminie i otoczeniu.

5.7. Stan le śnej przestrzeni produkcyjnej, Lasy, Lasy ochronne.

Lasy w obszarze Gminy Susiec zajmuj ą ponad połow ę obszaru gminy (55,1% dane Główny Urz ąd Statystyczny z 2015r.), stanowi ą własno ść Pa ństwa, prywatn ą, gminy oraz wspólnot. W strukturze rodzajowej drzewostanów dominuje sosna, nast ępnie jodła, świerk, buk, brzoza i inne gatunki. Cz ęść lasów ma status lasów ochronnych. Oprócz funkcji gospodarczych lasy pełnią funkcje hydrologiczne (min. zwi ększaj ą retencje, spowalniaj ą spływ powierzchniowy) i przyrodnicze, głównie jako miejsce rozrodu i regularnego przebywania gatunków typowo le śnych. Dominuj ąca cz ęść powierzchni le śnej wchodzi w skład obszarów chronionych. Do obszarów najcenniejszych pod wzgl ędem przyrodniczym zalicza si ę lasy strefy kraw ędziowej Roztocza i kompleks Puszczy Solskiej obj ęte ró żnymi formami ochrony prawnej na podstawie ustawy o ochronie przyrody (w tym ostoje ptasie: NATURA 2000 PLB060012 Roztocze i PLB060008 Puszcza Solska, ostoja siedliskowa PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, rezerwaty przyrody; ”Czartowe Pole”, „Nad Tanwi ą” „Nowiny”, Krasnobrodzki Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej) oraz ustawy o lasach (lasy ochronne). Znaczna cz ęść lasów (głównie w SW cz ęś ci gminy) stanowi ą lasy ochronne : glebochronne, wodochronne, nasienne i chroni ące środowisko przyrodnicze. Na terenie Gminy Susiec wyst ępuj ą zasoby le śne istotne dla zasilania systemu przyrodniczego województwa: lasy ekologicznie wa żne , obejmuj ą one obszary le śne o wysokich walorach przyrodniczych: nizinne lasy gr ądowe reprezentowane przez odmian ę woły ńsk ą gr ądu subkontynentalnego wyst ępuj ące na Roztoczu. Za le śne ekosystemy kluczowe w skali krajowej i regionalnej uznaje si ę: lasy iglaste Kotliny Sandomierskiej (Puszcza Solska), kompleksy le śno-bagienne- Puszcza Solska z torfowiskami wysokimi i przej ściowymi, lasy Roztocza Środkowego i Wschodniego. PZPWL (2015) zalicza Gmin ę Susiec do głównych o środków lokalizacji przemysłu drzewnego i papierniczego.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 24

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ochron ę lasów polegaj ącą na trwałym utrzymywaniu lasów i zapewnieniu ci ągło ści ich u żytkowania.  ochron ę planistyczn ą lasów uznanych za ochronne ( wodochronne, glebochronne, ostoje rodzimej przyrody, ostoje zwierz ąt),  gospodarcze i turystyczne wykorzystywanie lasów nie mo że utrudnia ć osi ągania celów przyrodniczych i ekologicznych wyznaczonych obszarów chronionych.

5.8. Stan powietrza.

Stan aerosanitarny powietrza w Gminie Susiec kształtowany jest głównie przez emisje nisk ą (tzw. kominow ą) oraz emisj ę z dróg publicznych. Wpływ mo że mie ć równie ż emisja z kilku du żych źródeł emisji, które zostały zaliczone do grupy 37 du żych źródeł emisji w województwie lubelskim (tj. emituj ących powy żej 100Mg zanieczyszcze ń ł ącznie w skali roku) zlokalizowanych w Zamo ściu tj. Veolia Wschód Spółka z o. o. Ciepłownia C-1 oraz C-2 (zwłaszcza w przypadku wiatrów z sektora północnego i północno-zachodniego), w Łaszczowie tj. Zakład Mleczarski Łaszczów (napływ zewn ętrzny- wiatry z sektora wschodniego). Z informacji zamieszczonych w „Raporcie o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2015r.” strefami na potrzeby ocen jako ści powietrza w woj. lubelskim od 2011r. s ą: aglomeracja lubelska i strefa lubelska (obszar województwa poza aglomeracj ą) dla kryterium ochrony zdrowia oraz strefa lubelska dla kryterium ochrony ro ślin. Gmina Susiec znajduje si ę w strefie lubelskiej. Wg danych zamieszczonych w „Raporcie o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2015r.” stan czysto ści powietrza wg kryterium ochrony zdrowia oraz kryterium ochrony ro ślin w Gminie Susiec nie odbiega od stanu w całej lubelskiej strefie monitoringu i oceny powietrza, a z cał ą pewno ści ą jest korzystniejszy ni ż w Zamo ściu, Biłgoraju lub Tomaszowie Lubelskim. Wg kryterium ochrony zdrowia w 2015r. w strefie lubelskiej do której nale ży Gmina Susiec dotrzymane były standardy jako ści powietrza za wyj ątkiem: pyłu zawieszonego PM10 klasa C, benzo/a/piranu –klasa C oraz pył PM2,5 –klasa C. Tabela 1: Klasy stref uzyskane w ocenie rocznej za 2015r. wg. kryteriów ochrony zdrowia Nazwa Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszcze ń dla obszaru całej strefy strefy SO 2 NO 2 PM10 Pb C6H6 CO O3 As Cd Nl BaP PM2,5 Strefa PL0602 A A C A A A A A A A C C lubelska Klasa A- klasa sfery dla zanieczyszczenia o st ęż eniach poni żej poziomu dopuszczalnego, b ądź docelowego, Klasa C- klasa strefy dla zanieczyszczenia o st ęż eniach powy żej poziomu dopuszczalnego powi ększonego o margines tolerancji, powy żej docelowego, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest okre ślony o st ęż eniach powy żej poziomu dopuszczalnego.

Źródło: WIO Ś W wyniku przeprowadzonej klasyfikacji za 2015r. ze wzgl ędu na kryteria ochrony ro ślin, dla wszystkich zanieczyszcze ń stref ę lubelsk ą zaliczono do klasy A, natomiast ze wzgl ędu na stwierdzone przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu - do klasy D 2. Tabela 2: Klasy stref uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. wg. kryteriów ochrony ro ślin Lp. Nazwa strefy Kod strefy Klasa strefy dla zanieczyszcze ń

SO 2 NO X O3 1 Strefa lubelska PL0602 A A A

Klasa A- klasa strefy dla zanieczyszczenia o st ęż eniach poni żej poziomu dopuszczalnego b ądź docelowego

źródło: WIO Ś

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 25

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  preferowanie gospodarki niskoemisyjnej; tworzenie warunków do szerszego wykorzystywania odnawialnych źródeł energii t.j kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, kotły na biomas ę lub pomp ciepła w zakresie zgodnym z wymogami ochrony przyrody (parki krajobrazowe, obszary Natura 2000); rozwijanie sieci infrastruktury gazowej; popraw ę nawierzchni dróg,  mo żliw ą do realizacji skal ę przedsi ęwzi ęć z zakresu energii wiatrowej i słonecznej (fotowoltaika) oraz ograniczenia rodzajowe lub obszarowe.

5.9. Wielko ść i jako ść zasobów wodnych. Wg kryteriów hydrograficznych wi ększo ść obszaru Gminy Susiec ( wg T.Wilgata) poło żona jest w regionie Wy żyna Lubelska i Roztocze –subregion Roztocze, a niewielki zachodni obszar w regionie Kotlina Sandomierska. Roztocze jest jednym z najzasobniejszych w wod ę cz ęść Wy żyny Lubelskiej, odznaczaj ąca si ę najwi ększymi opadami oraz najwi ększym odpływem całkowitym i podziemnym. Wody podziemne wyst ępuj ą w utworach kredowych oraz w utworach czwartorz ędowych. W obszarze Gminy Susiec dost ępny jest: kredowy poziom wodono śny Niecki Lubelskiej, trzeciorz ędowy poziom wodono śny Roztocza i jego strefy kraw ędziowej, trzeciorz ędowy poziom wodono śny Zapadliska Przedkarpackiego, czwartorz ędowy poziom wodono śny Niecki Lubelskiej oraz czwartorz ędowy poziom wodono śny Zapadliska Przedkarpackiego. Wody podziemne występuj ą w utworach kredowych , kredowo-trzeciorz ędowych oraz w utworach czwartorz ędowych. Zasadnicze znaczenie dla zaopatrzenia ludno ści w wod ę ma kredowy poziom wodono śny ujmowany w wi ększo ści studni na terenie Gminy. Na terenie Gminy Susiec znajduj ą si ę uj ęcia wód podziemnych kredowych i trzeciorz ędowych tj. 26 udokumentowanych studni gł ębinowych. Szczegółowy wykaz w Ekofizjografi podstawowej. Wody kredowe w obr ębie północno-wschodniej cz ęś ci Gminy Susiec s ą fragmentem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 407Niecka Lubelska (Chełm –Zamo ść ). Wody spełniaj ą wymagania dla wód pitnych. Warunki ochrony GZWP nr 407 Niecka Lubelska (Chełm-Zamo ść ), okre ślone s ą w dokumentach: „Dokumentacja okre ślaj ąca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia stref ochronnych GZWP nr 407 (Chełm-Zamo ść )”, zatwierdzona decyzj ą Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 24.07.1997 r. (KDH/1/013/6017/97) oraz „Dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej okre ślaj ącej warunki hydrogeologiczne w zwi ązku z ustanowieniem stref ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 407 Niecka Lubelska (Chełm-Zamo ść ) w zwi ązku z ustanowieniem obszarów ochronnych GZWP nr 407 Niecka Lubelska (Chełm- Zamo ść )” decyzja Ministra Środowiska z 1.09.2016 r., znak DGK-II.4731.128.2015. Naturalne warunki ochrony (brak nadkładu lub nieci ągło ść jego wyst ępowania i znaczna przepuszczalno ść ) kwalifikuj ą GZWP Nr 407 do obszarów o wysokim poziomie zagro żenia jako ści wód podziemnych. Czas migracji potencjalnych zanieczyszcze ń antropogenicznych do wód podziemnych na 89 % powierzchni zbiornika nie przekracza 25 lat, w tym na obszarze obejmuj ącym 57 % terenu zbiornika nie przekracza 5 lat. Dla zachowania GZWP Nr 407 jako źródła wody pitnej wysokiej jako ści cały obszar zbiornika podlega ochronie strefowej; obszary najwy ższej, wysokiej i zwykłej ochrony (ONO, OWO, OZO). Północno-zachodnia cz ęść Gminy Susiec znajduje si ę w obszarze wysokiej ochrony (OWO). Czas migracji potencjalnych zanieczyszcze ń z powierzchni ziemi do zwierciadła wód podziemnych ró żnicuje si ę jednak w zale żno ści od lokalnych warunków litologicznych: • Obszary wychodni kredowych na powierzchni ę topograficzn ą nale żą do obszarów bardzo silnego zagro żenia, w którym czas przes ączania potencjalnych zanieczyszcze ń jest krótszy ni ż 2 lata. • Obszary, na których mi ąż szo ść nadległych utworów porowych jest mniejsza ni ż 20 m lub słabo przepuszczalnych nie przekracza 2m s ą obszarami silnego zagro żenia, w których czas migracji zanieczyszcze ń do wód wynosi od 2 do 5 lat. • Obszary z mi ąż szo ści ą nadkładu porowego powy żej 20 m lub słabo przepuszczalnych od 2-10 m nale żą do średnio zagro żonych -czas przes ączalno ści od 5-25 lat, • Obszary z nadkładem utworów słabo przepuszczalnych 10-40 m do słabo zagro żonych z okresem przes ączalno ści powy żej 25 lat.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 26

Niewielka południowo-zachodnia cz ęść Gminy wymaga ochrony wód podziemnych w obr ębie projektowanej strefy ochronnej Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 428 na zasadach okre ślonych w „Dokumentacji hydrogeologicznej zbiornika wód podziemnych nr 428”.Warunki ochrony GZWP Nr 428 Kopalna Dolina Biłgoraj – Lubaczów okre ślone w dokumentach pn.: „Dokumentacja okre ślaj ąca warunki hydrogeologiczne zbiornika wód podziemnych Biłgoraj Lubaczów GZWP Nr 428 zatwierdzone Decyzj ą Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa KDH1/013/6018/97 z 19 lutego 1997 r. oraz dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej okre ślaj ącej warunki hydrogeologiczne w zwi ązku z ustanowieniem obszarów ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 428 Dolina kopalna Biłgoraj-Lubaczów zatwierdzony pismem Ministra Środowiska z 15.12.2011r. DgiKGhg-4731-40/6905/55536/11/MJ. Jako ść wód podziemnych w obszarze Gminy uwarunkowana jest kompleksowym rozwi ązaniem problemów gospodarki wodno-ściekowej. Na terenie Gminy Susiec, zwłaszcza w obr ębie jej cz ęś ci roztocza ńskiej maj ą miejsce liczne i obfite wypływy wód podziemnych na powierzchni ę, łącznie zarejestrowano 19 źródlisk, z tego 8 w zlewni Sopotu oraz 11 w zlewni Tanwi. Źródliska maja du że walory krajobrazowe, przyrodnicze i hydrologiczne. Niektóre z nich s ą użytkowane gospodarczo przez miejscową ludno ść . Źródła znajduj ą si ę w nast ępuj ących miejscowo ściach: Rebizanty-Tanew (4 źródła), Kunki Tanew (1 źródło), Zawadki Tanew (1 źródło), Łosiniec Tanew (1 źródło), Świdy Tanew (1 źródło), Łosiniec Smreczyna Tanew (1 źródło), Skwarki Tanew (1 źródło), Susiec Tanew (1 źródło), Ciotusza Nowa Sopot (1 źródło), Majdan Sopocki I Sopot (2 źródła), Majdan Sopocki II Sopot (3 źródła), Nowiny Sopot (2 źródła). Szczegółowy opis znajduje si ę w ekofizjografii podstawowej. Wody źródlane s ą wodami wodoro-węglanowo-wapniowymi i odpowiadaj ą normom stawianym wodom przeznaczonym do picia. Zgodnie z PZPWL Roztocze jest jednym z głównych rejonów źródliskowych o znaczeniu regionalnym na terenie woj. lubelskiego. W 2015 r. WIO Ś w Lublinie prowadził w ramach monitoringu regionalnego badania 5 źródeł zlokalizowanych na terenie gm. Susiec. Celem bada ń było okre ślenie zmian chemizmu i oceny stanu chemicznego wód podziemnych. Zakres bada ń obejmował nast ępuj ące wska źniki: odczyn, temperatur ę, przewodno ść elektryczn ą 20 C,̊ tlen rozpuszczony, ogólny w ęgiel organiczny, amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt, magnez, molibden, mangan, mied ź, nikiel, ołów, potas, rt ęć , selen, siarczany, sód, srebro, tytan, wap ń, wodorow ęglany, fenole, i żelazo. Analiza st ęż eń badanych wska źników fizykochemicznych wykazała, że wody te spełniały normatywy wysokich klas jako ści. Wyniki analiz wskazuj ą na naturalny skład wód. W składzie chemicznym wód źródlanych stwierdzono podwy ższone warto ści wapnia i wodorow ęglanów. St ęż enia tych wska źników okre ślone dla stanu dobrego nie przekraczały warto ści granicznej dla III klasy jako ści. Wyst ępowanie wodorow ęglanów i wapnia w badanych wodach zwi ązane jest z procesami geochemicznymi i nie świadcz ą o zanieczyszczeniu. Ich st ęż enia nie decydowały o klasie jako ści. Ocena przeprowadzona na podstawie bada ń zgodnie z rozporz ądzeniem wykazała, że wszystkie badane wody zaliczono do wysokich klas jako ści – 2 badane źródła z terenu Gminy Susiec osi ągn ęło I klas ę jako ści, natomiast 3 źródła z terenu Gminy Susiec znalazło si ę w II klasie. W poni ższej tabeli przedstawiono lokalizacj ę oraz ocen ę jako ści wód źródlanych badanych w 2015r. znajduj ących si ę na terenie Gminy Susiec.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 27

Tabela 3: Lokalizacja i ocena jako ści wód źródlanych badanych w 2015r. na terenie Gminy Susiec

L.p Dorzecze/zlewni Lokalizacja Użytkowanie Ocena fizykochemiczna wody Azotany [mg/l] a rzeki źródła terenu

miejscowo ść Klasa Wska źniki odpowiadaj ące II i III klasie jako ści

1 Sopot/Tanew Ciotusza Stara Las II Azotany- II klasa, Wap ń- II klasa, 10,72 Wodorow ęglany- II klasa 2 Sopot/Tanew Majdan Las II Azotany- II klasa, Wap ń- II klasa, 10, 9 Sopocki Wodorow ęglany- II klasa

3 Sopot/Tanew Zawadki Zabudowania, I Wap ń- II klasa, Wodorow ęglany- 9,12

lasy II klasa

4 Sopot/Tanew Łosiniec Obszary I Wap ń- II klasa, Wodorow ęglany- 8,29 zabudowane II klasa 5 Sopot/Tanew Swidy Las II Azotany- II klasa, Wap ń- II klasa, 10,48 Wodorow ęglany- II klasa

Źródło WIO Ś w Lublinie Sie ć wód powierzchniowych, któr ą na terenie Gminy tworz ą głównie rzeki, jest rzadka, pomimo g ęstej sieci dolinnej. Przyczyn ą jest silne sp ękanie skał podło ża kredowego, sprzyjaj ące infiltracji wody opadowej. Najwi ększ ą rzek ą jest Tanew (rzeka II rz ędu) uchodz ąca do Sanu w jego dolnym biegu. Tanew jest główn ą rzek ą Gminy. Strona prawa dzi ęki dopływom Łukawica, Krwawica oraz Potok Łosiniecki i Jele ń jest dwukrotnie wi ększa od lewej. W strefie kraw ędziowej Roztocza bior ą pocz ątek cieki uchodz ące do Wirowej, lewostronnego dopływu Tanwi. We wschodniej cz ęś ci Gminy ma ona kierunek północno-zachodni i znajduje si ę pomi ędzy kraw ędzi ą wewn ętrzn ą i zewn ętrzn ą Roztocza Środkowego. Zbocza s ą strome i wysokie. W pobli żu Rebizant Tanew przyjmuje dwa wi ększe dopływy prawostronne: Potok Łosiniecki i Jele ń. Maj ą one charakter górskich potoków, płyn ących podobnie jak Tanew w dolinach w ąskich i gł ęboko wci ętych. W pobli żu uj ścia Jelenia dolina Tanwi zmienia kierunek z północno-zachodniego na południowo-zachodni. Zmienia si ę równie ż jej charakter, w miar ę oddalania si ę od kraw ędzi Roztocza staje si ę szersza i płycej wci ęta. Drug ą, co do wielko ści rzek ą jest Sopot, (rzeka IV rz ędu) przepływaj ący przez północne obszary Gminy kierunku północno-wschodniego w kierunku południowo-zachodnim. Uchodzi do Tanwi. Od źródeł w Husinach dolina jest szeroka (200 m) a dno stanowi ą podmokłe ł ąki. W pobli żu Ciotuszy Starej dolina zw ęż a si ę i jest gł ębiej wci ęta. Rzeka silnie meandruje. Poni żej tej miejscowo ści dolina ponownie rozszerza si ę, a na blisko 50-metrowym odcinku Sopot zanika (brak tu wyra źnego odpływu powierzchniowego, a istnieje jedynie odpływ podziemny). Po poł ączeniu drugim mniejszym strumieniem rzeka płynie znowu w ąskim korytem w szerokiej dolinie. W pobli żu Majdanu Sopockiego rzeka została spi ętrzona, w efekcie spi ętrzenia powstał zbiornik wykorzystywany do celów retencyjnych, rekreacyjnych i wędkarskich. W pobli żu Nowin dolina zw ęż a si ę do około 100 m i coraz wyra źniej zaznacza si ę forma koryta. Rzeka przecina kraw ędź Roztocza i dalej płynie w kierunku południowo-zachodnim, po Równinie Biłgorajskiej szerok ą, płytk ą dolin ą. Doliny rzek, podobnie jak lasy s ą korytarzami ekologicznymi ł ącz ącymi obszary o wybitnych warto ściach przyrodniczych, obj ęte ró żnymi formami ochrony i umo żliwiaj ącymi przemieszczanie si ę flory i fauny. S ą ostojami flory i fauny wodno-błotnej i ł ąkowej. Równocze śnie cz ęsto s ą wykorzystywane dla potrzeb rekreacji, retencji wód oraz gospodarki rybackiej oraz w ędkarstwa. Gmina Susiec znajduje si ę w projektowanych zlewniach chronionych: zlewnie prawostronnych dopływów górnej Tanwi do uj ścia Szumu, zlewnia górnego Wieprza . PZPWL zakłada równie ż w celu zabezpieczenia jako ści wód płyn ących ochron ę naturalnej obudowy biologicznej (tj. ro ślinno ści przywodnej) wszystkich rzek w województwie i kształtowanie biologicznych buforów w postaci pasów ochronnych. Szczególn ą ochron ą w tym zakresie obejmuje si ę zbiorowiska ł ęgowe.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 28

Gmina Susiec le ży w Rejonie Wodnym Górnej i Środkowej Wisły. Poło żona jest w 3 jednolitych cz ęś ciach wód podziemnych (nowy podział na JCWPd obowi ązuj ący od 2016r.): JCWPd GW2000120 południowo-zachodnia cz ęść Gminy, JCWPd GW2000121 północno-wschodnia cz ęść Gminy, JCWPd GW200090 mały fragment Gminy, tereny na północny- wschód (NE) od m. Łuszczacz. Tabela 4: Charakterystyka JCWPd wyst ępuj ących na terenie Gminy Susiec L.p kod JCWP d Region wodny Czy JCWPd jest Status JCW Aktualny stan Ocena ryzyka monitorowana? lub potencjał nieosi ągni ęcia celów JCW środowiskowych 1 GW2000120 Górnej Wisły monitorowana dobry dobry niezagro żona 2 GW2000121 Środkowej Wisły monitorowana dobry dobry niezagro żona 3 GW200090 Środkowej Wisły monitorowana dobry dobry niezagro żona Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz. U z 2016r. poz. 1911). Gmina Susiec znajduje w obr ębie 7 jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych w regionie wodnym Górnej Wisły, w dorzeczu Wisły (RZGW Kraków, RZGW Warszawa): Sopot (PLRW200017228389), Paucza (PLRW 2000172282749), Tanew do Łosinieckiego Potoku od Muchy z Wirow ą do Łówczanki do uj ścia (PLRW 20001922835), Tanew do Łosinieckiego Potoku (PLRW2007228169), Studzienica (PLRW 200017228349), Sołokija od źródeł do granic (PLRW200726614591), Wieprz do Jacynki (PLRW20002324136). Tabela przedstawia charakterystyk ę JCWP znajduj ących si ę na terenie Gminy Susiec. Tabela 5: Charakterystyka JCWP wyst ępuj ących na terenie Gminy Susiec L.p kod JCWP / nazwa Czy JCWP jest Status JCW Aktualny Ocena ryzyka monitorowana? stan lub nieosi ągni ęcia potencjał celów JCW środowiskowych 1 PLRW200017228389 Sopot monitorowana naturalna zły zagro żona 2 PLRW2000172282749 Paucza niemonitorowana naturalna dobry niezagro żona 3 PLRW20001922835 Tanew do niemonitorowana naturalna zły niezagro żona Łosinieckiego Potoku od Muchy z Wirow ą do Łówczanki do uj ścia 4 PLRW20007228169 Tanew do monitorowana naturalna zły zagro żona Łosinieckiego Potoku 5 PLRW200017228349 Studzienica niemonitorowana naturalna dobry niezagro żona 6 PLRW2000726614591 Sołokija od monitorowana naturalna zły zagro żona źródeł do granic RP 7 PLRW20002324136 Wieprz do monitorowana naturalna zły zagro żona Jacynki Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz. U z 2016r. poz. 1911). Cele środowiskowe wg Planu gospodarowania wodami dorzecza Wisły dla JCWPd oraz JCWP przedstawiono w poni ższych tabelach.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 29

Tabela 6: Cele środowiskowe dla JCWPd na obszarze dorzecza Wisły w obr ębie Gminy Susiec L.p Nazwa Dorzecz Regionalny Zarz ąd Cel środowiskowy JCWPd e Gospodarki Wodnej stan chemiczny stan ilo ściowy 1 GW2000120 Wisła w Krakowie dobry stan chemiczny dobry stan ilo ściowy 2 GW2000121 Wisła w Warszewie dobry stan chemiczny dobry stan ilo ściowy 3 GW200090 Wisła w Warszawie dobry stan chemiczny dobry stan ilo ściowy Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U z 2016r. Poz. 1911). Tabela 7: Cele środowiskowe dla JCWP rzecznych na obszarze dorzecza Wisły w obr ębie gm. Susiec L.p Kod JCWP / nazwa Cel środowiskowy stan lub potencjał ekologiczny stan chemiczny 1 PLRW200017228389 Sopot dobry stan ekologiczny dobry 2 PLRW2000172282749 Paucza dobry stan ekologiczny dobry 3 PLRW20001922835 Tanew do dobry stan ekologiczny; mo żliwo ść migracji dobry Łosinieckiego Potoku od Muchy z organizmów wodnych na odcinku cieku Wirow ą do Łówczanki do uj ścia istotnego - Tanew od Łady do Wirowej 4 PLRW20007228169 Tanew do dobry stan ekologiczny dobry Łosinieckiego Potoku 5 PLRW200017228349 Studzienica dobry stan ekologiczny dobry 6 PLRW2000726614591 Sołokija od dobry stan ekologiczny dobry źródeł do granic RP 7 PLRW20002324136 Wieprz do Jacynki dobry stan ekologiczny dobry Źródło: Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U z 2016r. Poz. 1911). Wg informacji zawartych w „Raporcie o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2015 r.” nie przeprowadzono bada ń JCWP rzeki Tanew do Łosinieckiego Potoku (PLRW200072281169) i JCWP rzeki Sopot (PLRW20017228389). W 2013 r. potencjał ekologiczny JCWP rzeki Tanew do Łosinieckiego Potoku (PLRW200072281169) w punkcie kontrolno-pomiarowym w Hucie Szumy - Rebizantach, ze wzgl ędu na potencjał ekologiczny okre ślony został jako umiarkowany, ze wzgl ędu na stan chemiczny dobry. Potencjał ekologiczny JCWP rzeki Sopot (PLRW20017228389) w punkcie kontrolno-pomiarowym w Osuchach, okre ślony został jako umiarkowany, stan chemiczny dobry. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ochrona zasobów wód kredowych i czwartorz ędowych udokumentowanych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych nr 407 i nr 428 na zasadach okre ślonych w ww. dokumentacjach hydrogeologicznych oraz ochrona uj ęć wód z wymienionych zbiorników,  preferowanie zbiorowych systemów zaopatrzenia w wodę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków podstawowych jako najskuteczniejszego sposobu zabezpieczenie zasobów wód podziemnych udokumentowanych w GZWP przed degradacj ą ilo ściow ą i jako ściow ą,  ustalenie dopuszczalnego zakresu rozwi ąza ń indywidualnych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej,  odtwarzanie zasobów wodnych GZWP 407 poprzez min: retencjonowanie wód opadowych z połaci dachowych oraz wód opadowych i roztopowych po wcze śniejszym oczyszczeniu (w szczególno ści z powierzchni utwardzonych zabudowy usługowej i produkcyjnej) w z biornikach infiltracyjnych lub infiltracyjno-odparowuj ących,  ochrona prawna i planistyczna terenów źródliskowych z e wzgl ędu na du że znaczenie źródeł i wód

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 30

podziemnych w zasilaniu rzek oraz kształtowanie zagospodarowanie terenów w rejonie źródlisk w sposób pozwalaj ący na zachowanie ich walorów hydrologicznych, hydrogeologicznych i krajobrazowych; ochrona planistyczna i sposób zagospodarowania terenów źródliskowych na zasadach ustalonych w PZPWL z 2015r,  wpływ ustale ń dokumentów planistycznych na mo żliwo ść osi ągania celów środowiskowych JCWPd i JCWP ustalonych w Planie Gospodarowania Wodami Dorzecza Wisły z 2016r.,  wyznaczenie pasów ochronnych wzdłu ż cieków wodnych, niezb ędne dla: umo żliwienia dost ępu do wo dy w ramach powszechnego korzystania z wód; umo żliwia administratorowi cieku prowadzenia robót zwi ązanych z utrzymaniem wód i ochron ą przeciwpowodziow ą; zapewnienia przestrzeni dla swobodnego spływu wód powodziowych i lodów; utrzymania lub poprawy stanu e kosystemów wodnych i od wody zale żnych; ochrony otuliny biologicznej cieków wodnych; ochrona jako ści wód płyn ących,  ochron ę planistyczn ą projektowanych zlewni chronionych na zasadach ustalonych w PZPWL; zabezpieczenie jako ści wód płyn ących poprzez ochron ę naturalnej obudowy biologicznej (tj. ro ślinno ści przywodnej) wszystkich rzek i kształtowanie biologicznych buforów w postaci pasów ochronnych, szczególn ą ochron ą w tym zakresie obejmuje si ę zbiorowiska ł ęgowe,  obowi ązek ochrony funkcji hydrologicznych i ek ologicznych wód powierzchniowych (miejsce bytowania i rozrodu fauny i flory wodnej i wodno-błotnej, strefa migracji gatunków).

5.10. Ochrona środowiska, Ochrona przyrody. W my śl ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z pó źn. zm.) poprzez ochron ę środowiska rozumie si ę podj ęcie lub zaniechanie działa ń, umo żliwiaj ących zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Ochrona ta polega w szczególno ści na: (1) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa żonego rozwoju; (2) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom; (3) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu wła ściwego. Gmina Susiec wdra ża działania (inwestycyjne i inne) z zakresu ochrony środowiska w oparciu o opracowane programy, plany itp: Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest na terenie Gminy Susiec na lata 2011-2032 (aktualizacja). Celem programu jest: oczyszczenie terytorium Gminy Susiec z azbestu oraz usuni ęcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawieraj ących azbest, wyeliminowanie ewentualnych (poprzedzonych dokładniejszymi badaniami) negatywnych skutków zdrowotnych u mieszka ńców gminy spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowa ń, spowodowanie działa ń zmierzaj ących do sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i stworzenie warunków do spełnienia wymogów ochrony środowiska w okre ślonym horyzoncie czasowym , stworzenie mo żliwo ści do wdro żenia przepisów prawnych oraz norm post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej - głównymi celami prowadzenia gospodarki niskoemisyjnej s ą: poprawa jako ści powietrza poprzez redukcj ę emisji zanieczyszcze ń i gazów cieplarnianych, zwi ązanej ze spalaniem paliw, zwi ększenie udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych oraz redukcja poziomu zu żytej energii finalnej na terenie Gminy Susiec. Koncepcja Gospodarki Ściekowej 2016 - ma na celu uporz ądkowanie gospodarki ściekowej poprzez realizacje zbiorowych systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków we wszystkich miejscowo ściach Gminy Susiec, z wył ączeniem pojedynczych gospodarstw, których podł ączenie do systemu zbiorczego wi ązało by si ę ze zbyt du żymi kosztami. Strategia Rozwoju Gminy Susiec na lata 2008-2020 wyznacza min. priorytety, cele operacyjne: PRIORYTET Ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych Gminy: Poprawa stanu środowiska oraz racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi; Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska oraz edukacja ekologiczna mieszka ńców. Formami ochrony przyrody w rozumieniu ustawowym (ustawa o ochronie przyrody) s ą 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 31

2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) u żytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo- krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa ro ślin, zwierz ąt i grzybów. Zgodnie z ustaw ą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 z pó źn. zm.), ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównowa żonym u żytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: (1) dziko wyst ępuj ących ro ślin, zwierz ąt i grzybów; (2) ro ślin, zwierz ąt i grzybów obj ętych ochron ą gatunkow ą; (3) zwierz ąt prowadz ących w ędrowny tryb życia, (4) siedlisk przyrodniczych; (5) siedlisk zagro żonych wygini ęciem, rzadkich i chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów; (6) tworów przyrody żywej i nieo żywionej oraz kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt; (7) krajobrazu; (8) zieleni w miastach i wsiach. Na terenie Gminy Susiec znajduj ą si ę s ą dwa parki krajobrazowe: Krasnobrodzki i Puszczy Solskiej, 3 rezerwaty przyrody: "Nad Tanwi ą", "Czartowe Pole" i "Nowiny" oraz 3 obszary Natura 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, ostoja głuszca (ochrona gatunkowa) i 4 pomniki przyrody. 5.10.1. Obszary NATURA 2000. Praktycznie cały obszar Gminy Susiec (poza niewielkim terenem w Su ścu, Oseredku i Maziłach) obejmuj ą obszary NATURA 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej. Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie okre ślonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uwa ża si ę za cenne i zagro żone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona ró żnorodno ści biologicznej. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Puszcza Solska PLB060008 - przedmiotem ochrony obszaru s ą gatunki ptaków wymienione w Standardowym Formularzu Danych z ocen ą ogóln ą A, B lub C oraz ich siedliska wymienione w Zał ączniku I Dyrektywy Rady 2009/147/WE (79/409/EWG): bączek; bocian czarny; trzmielojad; bielik; gado żer; orlik krzykliwy; głuszec; kropiatka; zielonka; derkacz; puchacz; włochatka; lelek; dzi ęcioł czarny; lerka; jarz ębatka; g ąsiorek; cietrzew; żołna. Dla obszaru Natura 2000 Puszcza Solska PLB060008 plan zada ń ochronnych jest w trakcie opracowywania. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Roztocze PLB060012- przedmiotem obszaru ochrony są gatunki ptaków wymienione w Standardowym Formularzu Danych z ocen ą ogóln ą A, B lub C oraz ich siedliska wymienione w Zał ączniku I Dyrektywy Rady 2009/147/WE (79/409/EWG): bączek zwyczajny; bocian czarny; bocian biały; podgorzałka; trzmielojad; orlik krzykliwy; derkacz; rybitwa rzeczna; rybitwa białow ąsa; puchacz; puszczyk uralski; lelek zwyczajny; dzi ęcioł zielono siwy; dzi ęcioł czarny; dzi ęcioł białogłowy; jarz ębatka; muchołówka mała; muchołówka biało szyja; gąsiorek; dzi ęcioł białoszyi; goł ąb siniak; pliszka górska. Dla ww. obszaru nie sporz ądzono planu zada ń ochronnych. Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk Natura 2000 Uroczyska Puszczy Solskiej PLH060034 - przedmiotem ochrony obszaru s ą siedliska wymienione w Standardowym Formularzu Danych oznaczone kat. A. B lub C wymienione w Zał ączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG: wydmy śródl ądowe z murawami napiaskowymi , starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników , zmiennowilgotne ł ąki trz ęś licowe, ziołoro śla górskie i ziołoro śla nadrzeczne , ni żowe i górskie świe że ł ąki u żytkowane ekstensywnie , torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( żywe), torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji, torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska (przewa żnie z ro ślinno ści ą z Scheuchzerio-Caricetea), obni żenia na podło żu torfowym z ro ślinno ści ą ze zwi ązku Rhynchosporion , żyzne buczyny, gr ąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, bory i lasy bagienne, ł ęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, wy żynny jodłowy bór mieszany, sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa posta ć Peucedano-Pinetum) i gatunki wymienione w Zał ączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG ssaki: mopek ,nocek Bechsteina, nocek du ży, bóbr, wilk, wydra, ry ś; płazy i gady: traszka grzebieniasta, kumak nizinny , żółw błotny ; ryby: minóg strumieniowy, piskorz, koza, głowacz białopłetwy; bezkr ęgowce: trzepla zielona , zalotka wi ększa ,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 32

czerwo ńczyk nieparek , przeplatka aurinia. Dla ww. obszaru dotychczas nie opracowano planu zada ń ochronnych. W obszarze Gminy Susiec, w trakcie prac inwentaryzacyjnych dla potrzeb opracowania projektów Planów Zada ń Ochronnych stwierdzono wyst ępowanie gatunków ptaków lub siedlisk i gatunków innych ni ż ptaki, stanowi ących przedmioty ochrony: • w obszarze Natura 2000 Puszcza Solska PLB060008 oraz obszarze Natura 2000 Roztocze PLB060012: derkacz, świergotek polny, trzmielojad, bocian biały, błotniak stawowy, ortolan g ąsiorek, jarz ębatka, włochatka, lelek, żuraw, dzi ęcioł czarny, głuszec. • w obszarze Natura 2000 Uroczyska Puszczy Solskiej PLH060034 : 91D0-Bory i lasy bagienne –siedlisko priorytetowe; 91E0- Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe - siedlisko priorytetowe; 91P0- Wy żynny jodłowy bór mieszany; 3150- Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion; 7110- Torfowiska wysokie z ro ślinno ści ą torfotwórcz ą ( żywe) siedlisko priorytetowe; Minóg ukrai ński; Głowacz białopłetwy; Piskorz; Mopek; Wilk - gatunek priorytetowy; Bóbr europejski; Traszka grzebieniasta. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  obowi ązek ochrony siedlisk i gatunków innych ni ż ptaki będących przedmiotem ochrony w obszarze maj ącym znaczenie dla Wspólnoty Uroczyska Puszczy Solskiej PLH060034 oraz gatunków ptaków i ich siedlisk będących przedmiotem ochrony w obszarach tzw. ptasich PL B060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze,  sposób zagospodarowania w obr ębie powy ższych obszarów nie mo że pogorszy ć stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków ro ślin i zwierz ąt, a tak że nie mo że wpływa ć negatywnie znacz ąco na przedmioty ochrony dla których ochrony obszar został wyznaczony.

5.10.2. Parki Krajobrazowe. Krasnobrodzki Park Krajobrazowy- re żim ochronny reguluje rozporz ądzenie nr 10 Wojewody Lubelskiego z dnia 14 kwietnia 2005r. w sprawie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Lubel. 05.83.1685) . W my śl ww. rozporz ądzenia szczególnym celem ochrony Parku jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska. Na terenie Gminy Susiec Park obejmuje 1020ha. Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej - re żim ochronny ustala rozporz ądzenie nr 15 Wojewody Lubelskiego z dnia 17 maja 2005r. w sprawie Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej (Dz. Urz. Woj. Lubel.05.132.2416). W my śl ww. rozporz ądzenia szczególnym celem ochrony Parku jest zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska. Na terenie Gminy Susiec obejmuje obszar 7900,7 ha. Teren Gminy pomi ędzy Parkiem Krajobrazowym Puszczy Solskiej oraz Krasnobrodzkim Parkiem Krajobrazowym stanowi wspóln ą otulin ę w/w Parków (8.970 ha). Otuliny parków krajobrazowych nie s ą obszarami chronionymi w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody i na ich terenie nie wprowadzono specjalnych zakazów w korzystaniu przestrzeni i środowiska przyrodniczego. Zgodnie przepisami ustawy otulina jest stref ą ochronn ą wyznaczon ą indywidualnie dla okre ślonej formy ochrony przyrody zabezpieczaj ąca j ą przed zagro żeniami zewn ętrznymi. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  wpływ ustale ń dokumentów planistycznych dot. terenów w Parkach Krajobrazowych na cel środowiskowy tj. ochron ę walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska na terenie ww. Parków,  wpływ ustale ń dokumentów planistycznych dot. wspólnej otuliny Parków na zasoby przyrody i funkcje ekologiczne oraz powi ązania funkcjonalne terenów obu Parków,  ograniczenia w korzystaniu z przestrzeni w Parkach sformułowane w formie zakazów w aktualnych przepisach prawa miejscowego istotne dla kształtowania struktury przestrzenno-gospodarczej Gminy Susiec

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 33

5.10.3. Rezerwaty przyrody. Rezerwat „Nad Tanwi ą”- rezerwat krajobrazowy został utworzony zarz ądzeniem Nr 355 Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego dnia 18 lipca 1958 r. (M.P 1958 r. Nr 62, poz.355) potwierdzony Obwieszczeniem Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. Woj. Lub. z 2002 r. Nr 2, poz. 102). Celem środowiskowym jest zachowanie w stanie naturalnym malowniczego i charakterystycznego krajobrazu dolin potoków Tanwi i Jelenia licznymi wodospadami w skalistym korycie potoku oraz lasem mieszanym udziałem jodły na granicy jej naturalnego zasi ęgu. Rezerwat posiadał opracowany i zatwierdzony plan ochrony do roku 2009. Obecnie zadania ochronne ustalone s ą corocznie zarz ądzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie. Rezerwat „Czartowe Pole”- rezerwat krajobrazowy został utworzony zarz ądzeniem Nr 236 Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego dnia 21 lipca 1958 r. (M.P. 1958 r. Nr 63, poz.363, M.P 1964 r. Nr 65, poz.386) potwierdzony obwieszczeniem Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. z 2002 r. Nr 2, poz. 102). Celem środowiskowym jest zachowanie w stanie naturalnym krajobrazu malowniczo ukształtowanego odcinka doliny potoku Sopot w miejscu jego przełomu przez stref ę kraw ędziow ą Roztocza Środkowego pi ęknymi wodospadami na ławicach piaskowca trzeciorz ędowego. Obejmuje obszar o pow. 63,71 ha Nadle śnictwa Józefów, Obr ęb Józefów, Le śnictwa Karczmiska i Hamernia gm. Susiec, pow. tomaszowski i gm. Józefów pow. biłgorajski. Ochron ą ścisł ą obj ęte jest 26,66 ha, natomiast cz ęś ciow ą 37,05 ha. Rezerwat posiadał opracowany i zatwierdzony plan ochrony do roku 2009. Obecnie zadania ochronne ustalone s ą corocznie zarz ądzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie. Rezerwat „Nowiny”- rezerwat torfowiskowy został utworzony Zarz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Le śnych i Le śnictwa dnia 26 listopada, 1990 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 48 poz. 366) oraz potwierdzony Obwieszczeniem Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2002 r. w sprawie ogłoszenia wykazu rezerwatów przyrody utworzonych do dnia 31 grudnia 1998 r. (Dz. Urz. z 2002 r. Nr 2, poz. 102). Celem środowiskowym jest zachowanie ro ślinno ści wodnej i torfowiskowej śródle śnych bagienek udziałem gatunków chronionych. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ustalenia dokumentów planistycznych dot. obszarów rezerwatów oraz ich bezpo średniego s ąsiedztwa nie mog ą wpływa ć negatywnie na mo żliwo ść osi ągania ustalonych celów środowiskowych.

5.10.4. Pomniki przyrody. Na terenie Gminy istniej ą 4 pomniki przyrody, w tym 2 to pojedyncze drzewa rodzimych gatunków (jesion wyniosły oraz lipa drobnolistna). Pomnikiem przyrody jest równie ż wodospad o wys. progu 152 cm na 4 km rzeki Jele ń oraz źródlisko rzeki Jele ń w Su ścu o pow.0, 08 ha tzw."Morskie Oko" spi ętrzone tam ą mły ńsk ą. Pomnikami przyrody s ą: Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o obw.350 cm i wys. 30 m rosn ący w Wólce Łosinieckiej 69, działka geodezyjna nr 467/1. Obowi ązuj ąca podstawa prawna to: Rozporz ądzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dn. 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody (Dz .Urz. Woj. Lub. z 2009 r. Nr 103, poz. 2327, zm. z 2010 r. Nr 33, poz. 743) poprzedzone Orzeczenie Nr 1 Wojewody Zamojskiego z dnia 2 grudnia 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Zamoj. z 1988 r. Nr 16, poz. 152). Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obw. 350 cm i wys. 30 m rosn ąca w Wólce Łosinieckiej 68, działka geodezyjna 470. Obowi ązuj ąca podstawa prawna to: Rozporz ądzenie Nr 11 Wojewody Lubelskiego z dn. 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody (Dz .Urz. Woj. Lub. z 2009 r. Nr 103, poz. 2327, zm. z 2010 r. Nr 33, poz. 743) poprzedzone Orzeczeniem Nr 1 Wojewody Zamojskiego z dnia 2 grudnia 1988 r. (Dz. Urz. Woj. Zamoj. z 1988 r. Nr 16, poz. 152).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 34

Wodospad o wys.152 cm i długo ści kraw ędzi 920 cm na 4 km rzeki Jele ń na gruntach (wodach) Pa ństwa administrowanych przez Wojewódzki Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Lublinie, Rozporz ądzenie nr 21 Wojewody Zamojskiego dnia 20 lipca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Zamojskiego 1992 r. Nr 15 poz.75). Źródlisko rzeki Jele ń o pow. 0,06 ha tzw. "Morskie Oko" w Su ścu –Skwarki działki geodezyjne nr 489/1, 489/2, Rozporz ądzenie nr 21 Wojewody Zamojskiego dnia 20 lipca 1992 r. (Dz. Urz. Woj. Zamojskiego 1992 r. Nr 15 poz.75). W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ustalenia dokumentów planistycznych nie mog ą wpływa ć negatywnie na mo żliwo ść osi ągania ustalonych celów środowiskowych.

5.10.5. Ochrona gatunkowa (ostoje zwierz ąt). Ostoje zwierz ąt wyznaczane s ą w planach urz ądzania gospodarstwa le śnego Nadle śnictwa na podstawie przepisów ustawy o lasach. Obj ęte s ą ustawowym zakazem wst ępu i zaliczane tak jak rezerwaty do gospodarstwa specjalnego. W przypadku ostoi gatunku chronionego dodatkowo obowi ązuj ą przepisy ustawy o ochronie przyrody dotycz ące ochrony gatunkowej zwierz ąt, w szczególno ści dot. zasad gospodarowania w strefie rozrodu i regularnego przebywania gatunku. Na terenie Gminy Susiec została wyznaczona jedna duża ostoja głuszca, gatunku wpisanego do Polskiej Czerwonej Ksi ęgi Zwierz ąt Zagro żonych Wygini ęciem. Ostoja głuszca na terenie Gminy Susiec znajduje si ę (zgodnie z rysunkiem Studium) w obr ębie nast ępuj ących oddziałów: 7 (a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n) 8 (a, b, c, d, e, f, g), 9 (a, b, c, d, f, g), 10 (a, b, c, d, f, g), 31 (a, b, c, d, f, g, h, i, j, k) 32 (a, b, c), 33 (a, b, c, d, f, g, h, i), 34 (a, b, c, d, e, f, g, h, i), 45 (wydzielenia a, b, c, d, f, g, h, i), 46 (a, b, c, d, f, g, h, i), 47 (a, b, c, d, f, g, h, i), 48 (b, c, f), 212 (a), 213 (a, b, c), 214 (a,b), 230 (a), 231 A, cz ęś ciowo b), 232 (a), 249 (a,b cz ęś ciowo, c, d, f, g, h), 250 (a, b, c, d, f), 251 (a, b, c), 268 (a, b, c), 269 (a, b, c, d, f), 270 (a, b, c, d, f, g, h), 271 (a, b, c cz ęś ciowo). W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ustalenia planistyczne nie mog ą wpływa ć negatywnie na warunki bytowania zwierz ąt oraz stan ich siedlisk.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 35

5.11. Ochrona krajobrazu w tym krajobrazu kulturowego. Zgodnie z ustaw ą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami , ustawą o ochronie przyrody oraz ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym krajobraz kulturowy to postrzegana przez ludzi przestrze ń, zawieraj ąca elementy przyrodnicze i wytwory cywilizacji, historycznie ukształtowana w wyniku działania czynników naturalnych i działalno ści człowieka. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym definiuje równie ż poj ęcie krajobrazu priorytetowego („krajobraz priorytetowy” – nale ży przez to rozumie ć krajobraz szczególnie cenny dla społecze ństwa ze wzgl ędu na swoje warto ści przyrodnicze, kulturowe, historyczne, architektoniczne, urbanistyczne, ruralistyczne lub estetyczno - widokowe, i jako taki wymagaj ący zachowania lub okre ślenia zasad i warunków jego kształtowania ) . W literaturze naukowej przyjmuje si ę, że krajobraz to fizjonomia powierzchni ziemi lub jej cz ęś ci – synteza wszystkich elementów przyrody głównie rze źby terenu, wód, warunków klimatu, świata ro ślinnego i zwierz ęcego oraz działalno ści ludzkiej. Bardzo ró żne s ą równie ż klasyfikacje krajobrazów. O walorach krajobrazowych Gminy Susiec decyduje przede wszystkim zró żnicowanie geologiczne, geomorfologiczne, klimatyczne, hydrologiczne, florystyczne i faunistyczne obszaru skutkuj ące du żą mozaik ą bardzo ró żnorodnych siedlisk i ró żnorodno ści ą gatunkow ą oraz harmonia mi ędzy antropogenicznymi i naturalnymi elementami krajobrazu. Pod wzgl ędem geochemicznym w obszarze Gminy Susiec dominuj ą krajobrazy wy żynne w ęglanowe w obszarach wierzchowinowych oraz krajobrazy nizinne den dolin rzecznych. Krajobrazy naturalne (przyrodnicze), w niewielkim stopniu przekształcone przez człowieka, wyodr ębnia si ę w obszarze lasów oraz den dolin rzecznych. Wyst ępuj ą one na około 60% powierzchni Gminy. Na pozostałych obszarach mamy do czynienia

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 36

z krajobrazami kulturowymi w znacznym stopniu przeobra żonymi antropogenicznie, w tym z krajobrazami drobno przestrzennych pól uprawnych oraz z krajobrazami urbanistycznymi w terenach osadnictwa. W obszarach z dominacj ą rolnictwa indywidualnego charakterystyczna jest mozaika ekosystemów le śnych i wodno- łąkowych z agrocenozami i terenami zurbanizowanymi o niskim lub bardzo niskim stopniu zabudowy. Zwarta zabudowa koncentruje si ę z reguły po obu stronach rzek (np. Majdan Sopocki) lub po obu stronach dróg publicznych (np. Grabowica, Susiec, Oseredek). W obszarze Gminy nie ma obiektów budowlanych dysharmonijnych. Zabudowa wiejska o niskiej i średniej intensywno ści dobrze komponuje si ę w krajobrazie polno-le śnym. Najwy ższe walory przyrodniczo- krajobrazowe ma strefa kontaktu dwu makroregionów: Kotliny Sandomierskiej oraz Roztocza z przełomami rzek oraz przylegaj ącymi obszarami puszcza ńskimi. Ww strefa ma charakter osi krajobrazowej przebiegaj ącej NW na SE. Ni ższe walory krajobrazowe ma strefa obejmuj ąca północno-zachodnie i zachodnie obszary gminy z monotonnymi zrównaniami wierzchowinowymi, u żytkowanymi rolniczo. W obr ębie tej strefy znacznie wy ższe walory przyrodnicze i krajobrazowe maj ą doliny rzek, w wi ększo ści zalesione. Krajobraz przyrodniczy i przyrodniczo-kulturowy podlega ochronie na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody. W obszarze Gminy Susiec na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody krajobraz jest chroniony w granicach Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego oraz Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej. Walory przyrodniczo-krajobrazowe Roztocza i Puszczy Solskiej oraz walory kulturowe zadecydowały o wyznaczeniu i oznakowaniu licznych szlaków turystyki pieszej i rowerowej oraz ście żki dydaktycznej. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa lubelskiego (2015r.) wskazuje grup ę krajobrazów priorytetowych. W obszarze Gminy Susiec to krajobrazy: • zalewowych den dolin: równin zalewowych – łęgowe : doliny środkowej Tanwi, • teras nadzalewowych akumulacyjnych: równin terasowych – le śno-bagienne o charakterze puszcza ńskim: Równiny Biłgorajskiej (Puszcza Solska), • węglanowe: zwartych masywów ze skałkami – Roztocze Wschodnie, południowa cz ęść Roztocza Środkowego oraz przełomowych dolin rzecznych: przełomowe odcinki dolin południowej strefy kraw ędziowej Roztocza. Za elementy ekspozycji krajobrazowej wskazane do zachowania i ochrony planistycznej uznaje si ę: elementy ekspozycji czynnej: punkty widokowe, ci ągi widokowe, osie widokowe, powi ązania widokowe; elementy ekspozycji biernej: panoramy, panoramy miejscowo ści, strefy ekspozycji widokowej obiektów, zespołów i elementów rze źby terenu, ekspozycje wn ętrz krajobrazowych, dominanty naturalne i urbanistyczne, otwarcia widokowe. W zakresie kształtowania krajobrazu kulturowego uznaje si ę za niezb ędne: kontynuowanie tradycyjnych form osadnictwa, utrzymanie regionalno-historycznej skali i struktury jednostek osadniczych, skupianie zabudowy na zasadzie dog ęszczania istniej ącej struktury jednostek osadniczych, przy kontynuowaniu historycznego układu i charakteru, ograniczanie realizacji napowietrznych linii energetycznych w otoczeniu obiektów i zespołów zabytkowych na rzecz sieci podziemnych, stosowanie form zabudowy nawi ązuj ących do tradycyjnego budownictwa, utrzymanie obiektów małej architektury współtworz ących walory krajobrazu kulturowego, ochron ę ci ągów alejowych wzdłu ż dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  kształtowanie struktury przestrzenno-gospodarczej Gminy powinno u wzgl ędnia ć rang ę walorów oraz oddziaływanie na krajobraz. Szczególn ą ochron ą obejmuje si ę najcenniejsze walory krajobrazowe w postaci ww. tzw. krajobrazów priorytetowych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 37

6. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z KSZTAŁTOWANIA MI ĘDZYNARODOWYCH PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWYCH STRUKTUR PRZESTRZENNYCH- PROJEKTOWANY TRANSGRANICZNY REZERWAT BIOSFERY „ROZTOCZE”.

Cały obszar Gminy Susiec znajduje si ę w obr ębie projektowanego Transgranicznego Rezerwatu Biosfery "Roztocze" (projektowany obszar Polsko-Ukrai ński). Projektowany TRB "Roztocze" swoim zasi ęgiem obejmuje główne pasmo roztocza ńskie, z wyj ątkiem poligonu po stronie ukrai ńskiej. Wpisany jest w niego system krajowych form ochrony przyrody w Polsce i na Ukrainie funkcjonalnie powi ązany korytarzami ekologicznymi, które stanowi ą stref ę swobodnego przemieszczania si ę ro ślin i zwierz ąt. Wg Planu Zagospodarowania Województwa Lubelskiego z 2015r. w obszarze planowanego rezerwatu biosfery, wskazuje si ę ró żnicowanie rozwoju zagospodarowania w dostosowaniu do funkcji okre ślonych stref: strefa rdzenna (centralna) – (rezerwaty przyrody) – ochrona ścisła, z zakazem wszelkiej działalno ści gospodarczej, udost ępniana tylko do bada ń naukowych, dost ępna w ograniczonym stopniu dla zwiedzaj ących; strefa buforowa (parki krajobrazowe) – dopuszczalna działalno ść gospodarcza zharmonizowana z przyrod ą i krajobrazem (nadrz ędna funkcja przyrodnicza i krajobrazowa); strefa tranzytowa (przej ściowa ) – działalno ść gospodarcza na zasadach zrównowa żonego rozwoju. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  kształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej z poszanowaniem zasobów środowiska i funkcji ekologicznych terenu,  ró żnicowanie rozwoju zagospodarowania w obszarze planowanego rezerwatu biosfery, w d ostosowaniu do funkcji okre ślonych stref.

7. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z OCHRONY DZIEDZICTWA GEOLOGICZNEGO- PROJEKTOWANY GEOPARK „KAMIENNY LAS NA ROZTOCZU”, GEOSTANOWISKA.

Geopark „Kamienny Las na Roztoczu” (projektowany)- to projekt maj ący podkre śli ć bogat ą georó żnorodno ść regionu. Poło żony jest na terenie województwa lubelskiego w powiatach: zamojskim, tomaszowskim , biłgorajskim oraz podkarpackiego w powiecie: lubaczowskim. Obejmuje znaczny fragment zachodniej cz ęś ci Roztocza Wschodniego, południowy odcinek Roztocza Środkowego oraz niewielki fragment Roztocza Zachodniego. Zajmuje powierzchnie ok. 640km ². Obszar Gminy Susiec w du żej cz ęś ci znajduje si ę w obszarze projektowanego Geoparku „Kamienny Las na Roztoczu”. Typy geostanowisk w obr ębie Gminy Susiec wchodz ące w skład ww. projektu to odsłoni ęcia wapieni i piaskowców miocenu, odsłoni ęcia utworów piaszczystych miocenu, obiekty wodne ( źródła, wodospady, szypoty, szumy), obiekty kultury materialnej wykonane z miejscowego kamienia, torfowiska. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego wskazuje geopark jako obszar ochrony dziedzictwa geologicznego poprzez efektywne zabezpieczanie stanowisk, szerok ą promocj ę nauk geologicznych, propagowanie ich funkcji edukacyjnych i turystycznych oraz bezkonfliktowego wykorzystywania naturalnych walorów obszaru w lokalnej polityce zrównowa żonego rozwoju społecznego i ekonomicznego. Na terenie Gminy Susiec wyst ępuje du żo geostanowisk scharakteryzowanych w kartach dokumentacyjnych centralnego rejestru prowadzonego przez Panstwowy Instytut Geologiczny w Warszawie: Czartowe Pole, obiekt chroniony. ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 000734 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Kamieniołom w Nowinach - wapienie miocenu, znajduj ę si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Solskie. ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 001203 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Koryto meandrowe Sopotu w Nowinach . ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002256 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Koryto meandrowe Tanwi w Rebizantach- znajduje si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Solskiej, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002182 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Odsłoni ęcie

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 38

iłów krakowieckich w w ąwozie rzeki Sopot, o biekt znajduje si ę na terenie rezerwatu „Czartowe Pole”, (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002301 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Odsłoni ęcie piasków eolicznych w wale wydmowym w Hamerni (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002251 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Odsłoni ęcie piasków miocenu w Oseredku, obiekt znajduje si ę poza obszarem chronionym, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002320 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Progi skalne - wodospady (szumy) Tanwi w Rebizantach znajduj ą si ę na terenie rezerwatu przyrody. (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002166 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Progi skalne - wodospady Jelenia w Su ścu znajduj ą si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Solskiej, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002167 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Progi skalne - wodospady Sopotu w Hamerni znajduj ą si ę w rezerwacie przyrody,( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002254 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Progi skalne - wodospady Sopotu w Nowinach 1 (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002169 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Progi skalne - wodospady w korycie Potoku Łosinieckiego w Rybnicy znajduj ą si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Solskiej, (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002168 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Szumy na Tanwi, t eren chroniony. ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 00680 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski). Torfowisko Malcowe Bagno w Kunkach- znajduje si ę na terenie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002318 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski). Torfowisko Nowiny, obiekt chroniony, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 000682 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Torfowisko wysokie w Hamerni koło Józefowa, obiekt unikalny w skali krajowej i mi ędzynarodowej, rekomendowany do ochrony. ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002317 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Utwory wodnolodowcowe koło Paar , znajduj ą si ę w Parku Krajobrazowym Puszczy Solskiej, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002266 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Wodospad Jelenia, o biekt chroniony, (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 000735 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Wydma w Kunkach, znajduje si ę w obr ębie Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego, (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 010218 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Jelenia Morskie Oko w Su ścu, pomnik przyrody, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002137 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Jelenia w Su ścu – Skwarkach, nie jest obj ęte ochron ą prawn ą. ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002146 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Potoku Łosinieckiego w Kolonii Świdry (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002195 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Potoku Łosinieckiego w Zawadkach (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002159 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Potoku Łosinieckiego w Łosi ńcu - Kniaziach (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002158 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Sopotu Trupie Wody w Majdanie Sopockim (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002150 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródlisko Sopotu w Majdanie Sopockim (Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 002137 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski); Źródło Jelenia,o biekt chroniony, ( Szczegółowe informacje dotycz ące geostanowiska zawarte s ą w karcie 001924 w Centralnym Rejestrze Geostanowisk Polski). Dane uzyskane z Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski (Pa ństwowy Instytut Geologiczny) http://geostanowiska.pgi.gov.pl/gsapp_v2/SearchResult.aspx stan na 10.02.2017r. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ustalenia dokumentów planistycznych nie mog ą wpływa ć negatywnie na cenne obiekty przyrody nieo żywionej i walory projektowanego geoparku,  waloryzacja geostanowisk w celu ustalenia formy ochrony (planistyczna, prawna),

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 39

 przygotowanie obiektów geologicznych, hydrogeologicznych i geomorfologicznych do celów turystycznych ( ście żki dydaktyczne, punkty geologiczne – informuj ące o budowie geologicznej obszaru).

8. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ.

Rozdział został opracowany z uwzgl ędnieniem ustale ń dokumentu pn. „Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Susiec”. W odniesieniu do obiektów zabytkowych obowi ązuj ą zasady ich ochrony, w tym ograniczenia w zagospodarowaniu, wynikaj ące z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w powi ązaniu z celami i działaniami okre ślonymi w Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami. 8.1. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków. 8.1.1. Dawne przynale żno ści administracyjne. Obszar obecnej Gminy Susiec w okresie staropolskim I Rzeczpospolitej nale żał w wi ększo ści do Ziemi Przemyskiej, jedynie cz ęść wschodnia do Województwa Bełskiego. W 1772r., podczas I rozbioru Polski, przedmiotowy obszar Gminy wł ączono do Austrii do Guberni Galicji. W 1809 r. ziemie te zostały przył ączone do Ksi ęstwa Warszawskiego, natomiast po 1815r. (Kongres Wiede ński) przył ączone w Królestwie Polskim do zaboru Cesarstwa Rosyjskiego. W roku 1912 utworzono Guberni ę Chełmsk ą w skład której weszły ziemie obecnej Gminy Susiec. Okres międzywojenny to województwo lubelskie, powiat Tomaszów Lubelski, a po 1975r. województwo zamojskie, Gmina Susiec (wcze śniej w wi ększo ści obecnego obszaru stanowiła Gmin ę Majdan Sopocki i cz ęś ciowo Tomaszów). Po kolejnej reformie systemu administracji w 1999 r. przywrócono województwo lubelskie i Gmina Susiec znalazła si ę w powiecie Tomaszów Lubelski tego województwa. W ko ńcu XIV w. obszar Puszczy Solskiej, stanowi ącej wi ększo ść obecnej Gminy Susiec, otrzymał na własno ść Iwan Kustra z Krzeszowa. Po wyga śni ęciu rodu obszar wrócił w posiadanie królewskie i przeszedł pod rz ądy starostów. Nast ępnie dobra starostwa zamechskiego przeszły w r ęce Pileckich, a w roku 1568 podarowane zostały Stanisławowi Zamoyskiemu, za zasługi wojenne podczas wyprawy pod Radoszkowiczami. Po Stanisławie starostwo przej ął jego syn Jan Zamoyski, kanclerz i hetman. W 1589 r. ustanowiono Ordynacj ę Zamojsk ą i cały teren dzisiejszej Gminy wszedł w jej skład. Przedmiotowe tereny Gminy od 1589 do 1946 roku znajdowały si ę granicach ordynacji zamojskiej, we wschodniej cz ęś ci jako Wło ść Rogo źnia ńska, w zachodniej jako Starostwo Zamechskie. Według administracji ko ścielnej w 1772r. tereny obecnej Gminy wchodziły w skład dekanatu zamojskiego parafii Józefów, w cz ęś ci zachodniej i dekanatu potylickiego parafii Tomaszów, w cz ęś ci wschodniej. 8.1.2. Historyczne ukształtowanie sieci dro żnych i osadniczych. Ukształtowanie terenu wpłyn ęło na kształtowanie osadnictwa i dróg. W obszarze obecnej Gminy Susiec, historyczna sie ć dro żna jest słabo wykształcona. Podstawową przyczyn ą jest naturalny krajobraz w postaci g ęsto rosn ących lasów, z wyspowo pojawiaj ącymi si ę wsiami. Dodatkow ą przyczyn ą mog ą by ć słabe gleby, głównie piaszczyste. Spowodowało to, że na terenie Gminy nigdy nie utworzyło si ę miasto czy chocia ż małe miasteczko, a jedynie wsie i małe osady. Obcy wpływ na osadnictwo Gminy mieli Wołosi, pasterze przybyli z południowych Karpat. W XV w. lokowana została na prawie wołoskim wie ś Łosiniec w dolinie Potoku Łosinieckiego. Jest to najstarsza wzmianka o wsi i jednocze śnie pierwsza wzmianka o działalno ści gospodarczej na terenie Gminy. Mówi o młynie zbudowanym przez kniazia (wójta) wsi nad rzek ą Potok Łosiniecki, która toczyła obfite wody i spowodowała powstanie szeregu młynów a ż do Rybnicy wzdłu ż jej biegu. W ko ńcu XIV w. obszar Puszczy Solskiej, stanowi ącej wi ększo ść obecnej Gminy Susiec, otrzymał na własno ść Iwan Kustra z Krzeszowa. Po wyga śni ęciu rodu obszar wrócił w posiadanie królewskie i przeszedł pod rz ądy starostów. Nast ępnie dobra starostwa zamechskiego przeszły w r ęce Pileckich, a w roku 1568 podarowane zostały Stanisławowi Zamoyskiemu, za zasługi wojenne podczas wyprawy pod Radoszkowiczami. Po Stanisławie

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 40

starostwo przej ął jego syn Jan Zamoyski, kanclerz i hetman. W 1589 r. ustanowiono Ordynacj ę Zamojsk ą i cały teren dzisiejszej Gminy wszedł w jej skład. Według inwentarza Ordynacji Zamojskiej z 1591 r. na obszarze dzisiejszej Gminy Susiec oprócz du żej ilo ści młynów wodnych istniały folusze i tartaki wodne. Kolejne miejscowo ści na terenie Gminy, powstaj ą w czasie trwania Ordynacji Zamojskiej. W 1643 r. Jan „Sobiepan” Zamoyski przenosi huty z Szarej Woli „w lasy zamechskie na uroczysko Susiec zwane”. Wiek XVIII to okres rozkwitu dla Gminy a w szczególno ści Su śca, który staje si ę o środkiem przemysłu metalurgicznego i szklarskiego Ordynacji. Ruda darniowa i piaski szklarskie były surowcem dla produkcji żelaza i szkła a ż do wyczerpania w roku 1830 (cz ęść wsi Susiec nazywa si ę Skwarki od gor ąca – skwaru panuj ącego w hucie). W XVIII w. powstaj ą inne wsie zwi ązane z rzek ą, jak Nowiny nad szybko płyn ącą rzek ą Sopot z dwoma młynami i foluszem. W okresie trwania Ordynacji Zamojskiej na terenie Gminy, w 1876r. powstaje równie ż wie ś Łasochy, dzi ęki uruchomieniu w niej parowej fabryki gontów i posadzek z drzewa jodłowego. Jedynym typem kształtu wsi dla obszaru Gminy Susiec jest ła ńcuchówka , czyli zwarta zabudowa ci ągn ąca si ę po obu stronach drogi. Typ wsi w wi ększo ści zachował si ę czytelnie do chwili obecnej. To żsamo ść kulturow ą Gminy kształtowała równie ż spora ilo ść osiedlonej niegdy ś ludno ści obrz ądku wschodniego o czym świadcz ą pozostało ści architektury sakralnej. Wg Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego powiat tomaszowski znajduje si ę w pa śmie pogranicza kulturowego wyznaczonego przez obiekty sakralne 3 religii, tj.: chrze ścija ństwa (greckokatolickie, rzymsko-katolickie, prawosławne), judaizmu i islamu, rozci ągaj ące si ę od Haczowa (woj. podkarpackie) po Drohiczyn (woj. podlaskie). Ponadto Gmina Susiec znajduje si ę w roztocza ńsko-puszcza ńskim pa śmie osadnictwa le śnego dla którego typowe s ą wsie rozproszone, o nieregularnym układzie pól. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  wyznaczanie nowych terenów budowlanych w obr ębie i w s ąsiedztwie istniej ących jednostek osadniczych z zachowaniem ich tradycyjnej struktury (ła ńcuchówka- zabudowa po obu stronach drogi),  uwzgl ędnianie istniej ących elementów architektonicznych w celu utworzenia spójno ści w zagospodarowaniu przestrzennym,  kształtowanie i utrwalanie to żsamo ści regionalnej ora z turystycznego wykorzystania potencjału kulturowego w pa śmie pogranicza kulturowego oraz w roztocza ńsko-puszcza ńskie pasmo osadnictwa le śnego .

8.1.3. Urbanistyka i architektura rezydencjonalna oraz ziele ń i wody urz ądzone. Na terenie Gminy Susiec brak jakichkolwiek przykładów zabytków urbanistyki jak i architektury rezydencjonalnej. Spowodowało to naturalne ukształtowanie terenu i znaczna lesisto ść , niesprzyjaj ące rozwojowi dla wi ększych miejscowo ści jak i lokalizowaniu zespołów pałacowych czy dworskich. W zwi ązku z powy ższym brak równie ż przykładów zieleni czy wody urz ądzonej, które najcz ęś ciej towarzyszyły w postaci parków obiektom architektury rezydencjonalnej. Znikome ślady parków, praktycznie ju ż nieistniej ące, mo żna znale źć w Ciotuszy Starej i Su ścu. • Ciotusza Stara – pozostało ść po parku przyfolwarcznym, gdzie na powierzchni całkowitej 2 ha znajduje si ę około 60 drzew oraz krzewy; • Susiec – pozostało ść parku, gdzie na powierzchni całkowitej 1,5 ha znajduje si ę kilkadziesi ąt drzew; • Susiec – tereny zieleni wypoczynkowej o powierzchni 0,83 ha. Ziele ń urz ądzona znajduje si ę przy niektórych obiektach u żyteczno ści publicznej, tj. przy Urz ędzie Gminy w Su ścu (Skwarki), O środku Zdrowia w Su ścu, itp. 8.1.4. Architektura sakralna. Na terenie Gminy znajduj ą si ę trzy ko ścioły o statusie parafii, które s ą jednocze śnie wpisane do rejestru zabytków.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 41

W Łosi ńcu znajduje si ę zespół dawnej cerkwi greko – katolickiej, obecnie ko ścioła rzymsko – katolickiego (rejestr zabytków nr A/1488), zlokalizowany nad rozległymi ł ąkami i lasem od strony południowej, który składa si ę z cerkwi, obecnie ko ścioła drewnianego z 1797 r, dzwonnicy drewnianej z pierwszej połowy XIXw. oraz pozostało ści cmentarza ko ścielnego wraz z drzewostanem, figur ą i kapliczk ą. Jest to jeden z cenniejszych zabytków sakralnej architektury drewnianej na terenie województwa. Pierwsza wzmianka o cerkwi unickiej w Łosi ńcu pochodzi z roku 1797 ale najprawdopodobniej istniała ju ż sto lat wcze śniej, była to drewniana świ ątynia pod wezwaniem św. Michała Archanioła. W roku 1875 zamieniono j ą na greko – katolick ą, a po odzyskaniu niepodległo ści przemieniono j ą na ko ściół rzymsko – katolicki pod wezwaniem Opieki św. Józefa i Michała Archanioła. Jest to jedna z czterech cerkwi bezkopułowych na terenie dawnego województwa zamojskiego. Obok cerkwi znajduje si ę dzwonnica drewniana typu wie żowego z arkadami w cz ęś ci górnej, przykryta dachem gontowym brodowym. W Majdanie Sopockim znajduje si ę zespół dawnej cerkwi greko – katolickiej, obecnie ko ścioła rzymsko – katolickiego (rejestr zabytków nr A/1474), składaj ący si ę z murowanej cerkwi, obecnie ko ścioła z 1835 r. p. w. św. Tomasza Apostoła fundacji Zamoyskich, cmentarza przyko ścielnego oraz kaplic i dzwonnic. Pierwsza wzmianka o cerkwi unickiej pochodzi z 1774r., która w czasie rusyfikacji została zmieniona na greko – katolick ą. Od roku 1919 murowany ko ściół jednonawowy słu ży parafii katolickiej. Obok zlokalizowana jest murowana z kamienia dzwonnica. W Su ścu znajduje si ę zespół ko ścioła rzymsko – katolickiego (rejestr zabytków nr A/1473), który składa si ę z murowanego ko ścioła z lat 1862 – 68 pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, dzwonnicy drewnianej z lat 20 – tych XX w., pi ęciu kaplic drewnianych, domkowych oraz cmentarza kościelnego z drzewostanem i figurą. Jedynym ko ściołem poza wymienionymi jest murowany, współczesny ko ściół w Paarach. Architektur ę sakraln ą reprezentuj ą równie ż kapliczki i krzy że przydro żne. Do interesuj ących, nale ży drewniana kapliczka w Banachach, drewniana kapliczka domkowa św. Stanisława z pocz. XX w. w Nowej Ciotuszy, kamienna figura Chrystusa Frasobliwego w Su ścu oraz kapliczka murowana w Świdach. Współczesne kaplice murowane znajduj ą si ę w Grabowicy, Oseredku i Ciotuszy, Su ścu, Łasochach i drewniane w Łosi ńcu i Ciotuszy oraz murowana figura przydro żna w Oseredku. W Su ścu znajduje si ę krzy ż kamienny w Su ścu drewniane krzy że zlokalizowane s ą w Łosi ńcu i Rybnicy. Architektura sakralna na terenie Gminy jest w bardzo dobrym stanie zachowania i nie wymaga powa żnej konserwacji. Gin ą natomiast stare krzy że i nagrobki cmentarne. Zaniedbana jest równie ż cz ęść starych fragmentów cmentarzy, wymagaj ących szczególnej uwagi i weryfikacji zabytkowej ze wzgl ędu na powstaj ące nowe nagrobki. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ochrona obiektów wpisanych do rejestru zabytków,  obiekty tj. kapliczki i krzy że murowane i drewniane nale ży zachowa ć jako wa żne akcenty krajobrazu kulturowego Roztocza, prezentuj ą bogactwo form, upami ętniaj ące wydarzenia zwi ązane z miejscow ą ludno ści ą oraz o szerszym zasi ęgu.

8.1.5. Architektura przemysłowa, u żyteczno ści publicznej i inna. Gmina Susiec, nie posiadaj ąca przykładów architektury rezydencjonalnej, ze wzgl ędu na walory krajobrazowe i zasoby naturalne, jest bogata w przykłady architektury przemysłowej, u żyteczno ści publicznej i inne. Ciekawym obiektem, wpisanym do rejestru zabytków, ze wzgl ędu na wykorzystanie obiektu wojskowego jako budynek u żyteczno ści publicznej jest, zbudowany na zlecenie władz carskich , drewniany budynek stra żnicy granicznej w Paarach z 1876r. (rejestr zabytków nr A/1565), u żytkowany pó źniej jako szkoła, natomiast obecnie budynek jest przeznaczony pod usługi turystyczno-wypoczynkowo-szkoleniowe. Czynny, drewniany młyn wodny w Rybnicy z 1938r ., wpisany do rejestru zabytków pod nr A/1582, jest jednym z wielu przykładów architektury przemysłowej, wa żnej dla rozwoju Gminy i świadcz ącej o warto ściach kulturowych oraz tradycjach Gminy. Młyn w Rybnicy jest w dobrym stanie zachowania, posiadaj ący równie ż dobrze zachowane, historyczne i użytkowane wyposa żenie.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 42

Innym bardzo ciekawym przykładem tradycji młynarstwa na terenie Gminy jest młyn Świdy z 1934r. wpisany do rejestru zabytków pod nr A/516. Obiekt z zewn ątrz wymaga gruntownego remontu, natomiast wn ętrze, pomimo 20 – to letniego nieu żytkowana, zachowane w bardzo dobrym stanie, wraz z pełnym wyposa żeniem w niezb ędne urz ądzenia z pocz ątku XX w., głównie sprowadzone z Wilna. Niestety ostatnie dziesi ęciolecie przyniosło znaczne spustoszenie w śród zachowanej historycznej to żsamo ści kulturowej Gminy w postaci młynów i zwi ązanych z nimi urz ądze ń gospodarki wodnej ( śluzy, stawy). „Znikły” młyny w Łosi ńcu, Nowej Ciotuszy, Nowinach i Majdanie Sopockim . Istniej ące jeszcze wodne młyny drewniane z pocz ątku wieku XX znajduj ą si ę w Nowej Ciotuszy i Su ścu. Na terenie obecnej Gminy Susiec poza przemysłem związanym z wod ą rozwijał si ę równie ż przemysł drzewny. Przykładami mog ą by ć tartak zinwentaryzowany w roku 1895 w Rybnicy oraz tartaki zinwentaryzowane w roku 1929 w Su ścu i Majdanie Sopockim. Inne obiekty przemysłu drzewnego, b ędącego głównym produktem Gminy z racji ogromnego zalesienia, to smolarnia i maziarnia – rok przekazu 1895 – w Maziłach oraz dziegciarnia – rok przekazu 1925 – w Oseredku. W oparciu o surowiec drzewny rozwijał si ę równie ż przemysł papierniczy. Na terenie Gminy Susiec znajduj ą si ę w apienne mury - ruiny papierni w Hamerni (Współrz ędne GPS: Φ: 50° 26' 28,700" Δ: 23° 06' 25,800"). Papierni ę wybudowano m. in. z miejscowych odmian wapieni w 1729 r. Surowiec łamano w pobliskim (aktualnie nieczynnym) kamieniołomie w Hamerni. Ruiny papierni s ą jedynym zachowanym tego typu obiektem na Roztoczu, wybudowanym z miejscowych skał wapienno-krzemionkowych. S ą to ruiny jednej z licznych budowli przemysłowych, jakie pracowały w granicach dóbr Ordynacji Zamoyskich, wykonanej z miejscowych odmian wapieni mioce ńskich. Przemysł tekstylny rozwijaj ący si ę na terenie obecnej Gminy to przede wszystkim sukiennictwo i folusze w Rybnicy i Nowinach oraz tkactwo w Grabowicy. Natomiast przemysł spo żywczy reprezentuj ą zachowane do dnia dzisiejszego gorzelnie w Ciotuszy Starej oraz pasieki w Ciotuszy, Su ścu i Paarach. Z licznie wyst ępuj ącym zalesieniem Gminy wi ąż e si ę powstanie ciekawej i licznie reprezentowanej architektury le śniczówek. W Rybnicy zlokalizowane s ą dwie drewniane le śniczówki z pocz ątku XX w. oraz jedna w Hamerni z 1910 r., zbudowana dla potrzeb Ordynacji Zamojskiej. Innym przykładem zachowanego, budownictwa u żyteczno ści publicznej jest drewniany Magistrat w Rebizantach, przeniesiony z Tomaszowa Lubelskiego z pierwszej połowy XIX w., obecnie Dom Stra żaka. Na terenie Gminy Susiec znajduje si ę dosy ć du ża liczba cmentarzy. Na południowym kra ńcu wsi Łosiniec – Kniazie znajduje si ę nieczynny cmentarz prawosławny, dawniej greko – katolicki, s ąsiaduj ący z cmentarzem rzymsko – katolickim w lesie sosnowym. Cmentarz powstał dla parafii greko - katolickiej w pocz ątkach XIX w., od roku 1875 korzystaj ą z niego równie ż prawosławni. Najstarszy zachowany nagrobek z czyteln ą inskrypcj ą pochodzi z roku 1859. Na s ąsiaduj ącym, czynnym cmentarzu rzymskokatolickim z 1919 r., wyró żniaj ą si ę mogiły żołnierzy Wojska Polskiego poległych w dniach 15 – 20 IX 1939 r. Na zachodnim kra ńcu wsi znajduje si ę ponadto nieczynny cmentarz wojskowy z 1939r. z pochowanymi żołnierzami Wojska Polskiego Armii „Kraków” Grupy Fortecznej „Katowice, poległymi we wrze śniu 1929 r. W Majdanie Sopockim znajduje si ę czynny cmentarz rzymskokatolicki, dawniej prawosławny i greko – katolicki, powstały w pierwszej połowie XIX w. Najstarszy zachowany nagrobek, z czyteln ą inskrypcj ą pochodzi z roku 1856. Na uwag ę zasługuj ą wapienne płyty i krzy że nagrobne na cmentarzu w Majdanie Sopockim (Współrz ędne GPS: Φ: 50° 27' 24,215" Δ: 23° 09' 17,138"). Obiekt reprezentuje regionaln ą sztuk ę kamieniarsk ą; dokumentuje kilka ró żnych okresów działalno ści o środka kamieniarskiego w Bru śnie oraz w Józefowie. Aktualnie cmentarz pełni funkcj ę grzebaln ą; w do ść dobrym stanie zachowały si ę okazałe nagrobki z wapienia detrytycznego bru śnie ńskiego lub józefowskiego z 4 ćwierci XIX w.. Charakterystyczne dla tej nekropolii s ą nagrobki wysokie, składaj ące si ę z kilku cz ęś ci (nadstaw), bogato zdobione profilowanymi gzymsami uskokowymi, wolutami i trójk ątnymi frontonami. Cmentarz jest poło żony około 100 m na W od szlaku Ł ącznikowego (5608). Cmentarz greckokatolicki został zało żony w pierwszej połowie XIX wieku, w kształcie nieregularnego sze ścioboku. Najpierw funkcjonował w granicach parafii unickiej w Majdanie Sopockim. Od roku 1870 jest miejscem grzebalnym dla grekokatolików jak i rzymskich katolików. Cmentarz składa si ę z dwu cz ęś ci: zachodniej –

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 43

najstarszej i wschodniej – aktualnie u żytkowanej. W obu cz ęś ciach znajduje si ę ł ącznie około 50 nagrobków wykonanych z mioce ńskiego wapienia organodetrytycznego. Na terenie wsi Nowiny Błudek, w lesie, na terenie Puszczy Solskiej, zlokalizowany jest nieczynny cmentarz obozowy zwi ązany z obozem zagłady żołnierzy Armii Krajowej, zało żony przez NKWD i UB 1 X 1944r. Na symbolicznych mogiłach ziemnych stoi 7 krzy ży brzozowych oraz wysoki, d ębowy krzy ż z inskrypcj ą „1 X 1944 – 26 III 1945”. We wsi Paary znajduje si ę nieczynny cmentarz z okresu II wojny światowej. W miejscowo ści Susiec poło żony jest czynny cmentarz rzymskokatolicki w Su ścu, zało żony w 1910 r. dla utworzonej rok wcze śniej parafii. Został w ostatnich latach powi ększony. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  wszystkie cmentarze Gminy s ą zachowane w stani e dobrym, cmentarze zamkni ęte wymagaj ą ochrony planistycznej.

8.1.6. Miejsca upami ętniaj ące wydarzenia historyczne. W miejscowo ść Ró ża w lutym 1943 w okolicach wsi hitlerowcy rozbili wycofuj ący si ę po bitwie pod Zaborecznem oddział Batalionów Chłopskich "Azji". Fakt ten upami ętnia pomnik wykonany z piaskowca przez Adama Grochowicza. Cmentarz wojenny w Błudku – poło żony jest ok. 100m na południowy zachód od drogi Oseredek – Hamernia. Od pa ździernika 1944r. do marca 1945r. wi ęzieni byli na tym terenie żołnierze AK przez NKWD i UB. Obóz był ści śle chroniony. Wi ęź niowie ci ęż ko pracowali w niedalekich kamieniołomach k/Nowin (obóz zagłady żołnierzy Armii Krajowej w Nowinach). Obóz został zlikwidowany 26 marca 1945r. przez oddziały AK Rejonu V Susiec i Rejonu V Józefów Inspektoratu Zamo ść . Inicjatorem akcji był plut. Bronisław Malec ps. „Żegota”. Dokładna liczba pochowanych nie jest znana. Podaje si ę liczb ę od 28 do ok. 270. W latach 1951-1953 ciała zamordowanych zostały ekshumowane przez żołnierzy KBW i przeniesione prawdopodobnie na zamojsk ą rotund ę. Obecny cmentarz ma wymiar jedynie symboliczny. Na trzech mogiłach stoi 7 brzozowych krzy ży. Mi ędzy grobami ustawiono jeszcze jeden wysoki d ębowy krzy ż z dat ą funkcjonowania obozu. Obok cmentarza na postumencie z kamieni stoi kamienna Stella zwie ńczona krzy żem, ufundowana w 47 rocznic ę zagłady obozu przez Żołnierzy Światowego Zwi ązku AK Koło Rejonowe Susiec.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ochron ę przed zabudow ą i eksponowanie miejsc pami ęci narodowej, w tym miejsc wydarze ń i walk historycznych: obóz zagłady żołnierzy Armii Krajowej w Nowinach c mentarz wojenny w Błudku oraz miejsca wa żniejszych bitew historycznych w m. Ró ża.

8.1.7. Ruralistyka i budownictwo wiejskie. Historyczny układ przestrzenny wsi w obszarze Gminy Susiec jest na ogół dobrze zachowany, chocia ż du ża cz ęść zabudowy pochodzi z okresu po 1944 roku. Dominuj ącym układem wsi wyst ępuj ących na terenie Gminy Susiec jest ła ńcuchówka . Wioski w wi ększo ści zakładane były zazwyczaj na karczunkach le śnych z wyznaczeniem dla osadnika jednego długiego pasa gruntu o wielko ści jednego łana, mo żna zatem ła ńcuchówk ę nazwa ć wsi ą łanow ą. Najbardziej reprezentacyjne przykłady tego układu to – Grabowica, Susiec, Paary. Inne formy stanowi zabudowa rozlu źniona, wpisana niekiedy w łagodne stoki dolin rzecznych lub naturalnie ukształtowane wzgórza i lasy. Spowodowane jest to dość liczn ą na terenie Gminy sieci ą rzeczn ą wykorzystan ą dla przemysłu – m. in. młyny wodne – np. Ciotusza, oraz bardzo du żym zalesieniem, st ąd le śniczówki oddalone od głównych wsi, wpisane w las – np. Rybnica. Niemal na całym obszarze Gminy dominuje typ siedlisk bezokólnikowych, to jest z zabudow ą wolnostoj ącą wokół podwórza zakre ślonego z reguły w prostok ąt, zwrócony szczytem do dogi przez wie ś, niezale żnie czy

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 44

ustawienie domu mieszkalnego jest kalenicowe czy szczytowe . Oba rozwi ązania wyst ępuj ą w Gminie, z przewag ą ustawienia kalenicowego i z przysuni ęciem domu mieszkalnego do drogi. Nale ży zauwa żyć jednocze śnie, że w miejscowo ściach wi ększych (Susiec), działki s ą stosunkowo w ąskie. Domy mieszkalne maj ą ró żne gabaryty, w wyj ątkowych wypadkach ł ączone z zabudow ą inwentarsk ą, na któr ą składa si ę kilka oddzielnych budynków gospodarczych ustawionych w czworobok wokół podwórza, najcz ęś ciej ze stodoł ą na tylnym krótszym boku działki. Sporadycznie pojawia si ę równie ż szeregowa zabudowa gospodarcza, ustawiona jeden budynek za drugim na w ąskiej działce. Charakterystyczne dla typowej zagrodowej architektury wiejskiej jest wznoszenie przy skromnych domach mieszkalnych, okazałych, nowszych, murowanych stodół, usytuowanych na tyłach siedlisk. Coraz cz ęś ciej, w zwi ązku z ekspansj ą ruchu turystyczno - wypoczynkowego na terenie Gminy, wyst ępuj ą typy siedlisk tzw. letniskowych , charakteryzuj ących si ę lokowaniem przewa żnie na niewielkich działkach samotnego domu mieszkalnego. Teren najcz ęstszego wyst ępowania tego typu siedliska to bezpo średnie s ąsiedztwo rzek i strumieni. Cz ęsto powoduje to wygradzanie rzek dla ka żdej z szeregowo usytuowanych działek, bardzo niekorzystnie wpływaj ąc na zachowanie środowiska naturalnego i kulturowego. Siedliska otaczane s ą zazwyczaj płotami sztachetowymi, jeszcze z rzadka zast ępowanymi przez metalowe. Na terenie Gminy brak charakterystycznego budownictwa wiejskiego. Charakterystyczne przykłady zabudowy wyst ępowały bardzo sporadycznie, w pojedynczych egzemplarzach. Pomimo ogólnej ekspansji budownictwa murowanego, cz ęsto bezstylowego, wypieraj ącego drewnian ą architektur ę ludow ą, na terenie Gminy zachowała si ę jeszcze stosunkowo spora ilo ść skromnej, ludowej zabudowy drewnianej, charakteryzuj ącej si ę zr ębowymi naro żnikami ścian (niestety coraz cz ęś ciej okrytych z zewn ątrz substandardowymi okleinami) ale pokryte głównie eternitem i pap ą w miejsce strzech i gontów. Zabytkowe, drewniane budownictwo wiejskie nie reprezentuje jednego typu ustawienia, w takich samych proporcjach wyst ępuje ustawienie kalenicowe i szczytowe do ulicy. Natomiast jeden jest budulec, którym jest drewno. Zachowane obiekty nie stanowi ą jednorodnej grupy pod wzgl ędem powstania, poniewa ż rozpi ęto ść czasu powstania kształtuje si ę od przełomu XIX i XX w. do ko ńca lat 30 – tych XX w. Pierwotnie chaty prawdopodobnie były kryte czterospadowymi strzechami, zast ępowanymi w XIX w. naczółkowymi dachami, cz ęś ciowo zachowanymi na terenie Gminy, które z kolei w XX w. wyparły najprostsze dachy dwuspadowe, z pionowym szalunkiem szczytów. Najliczniej zachowane s ą budynki kalenicowe, na ścianach dłu ższych maj ące po trzy osie. Układy wn ętrza s ą półtoratraktowe lub dwutraktowe. Wej ście główne sporadycznie opatrzone jest skromnym ganeczkiem. Niekiedy na domach pojawia si ę detal, najcz ęś ciej ograniczony do zaci ęcia pi ętek krokwi, płycinowych okiennic jak na przykładzie domu nauczyciela w Majdanie Sopockim, ozdobnie wycinane deski oszalowania pionowego budynku. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  wyznaczanie nowych terenów budowlanych w obr ębie i w s ąsiedztwie istniej ących jednostek osadniczych z zachowaniem ich tradycyjnej struktury (ła ńcuchówka- zabudowa po obu stronach drogi),  uwzgl ędnianie istniej ących elementów architektonicznych w celu utworzenia spójno ści w zagospodarowaniu przestrzennym,  uwzgl ędnianie istniej ących układów zabudowy, dróg i placów oraz relacji przestrzennych pomi ędzy zespołami zabudowy; utrzymywanie historycznej parcelacji; przeznaczanie pod zabudow ę nowych terenów w kontynuacji historycznych siedlisk; ochrona warto ściowej tradycyjnej zabudowy.

8.1.8. Archeologia. Obszar Gminy Susiec jest słabo rozpoznany pod wzgl ędem archeologicznym. Przeprowadzane badania AZP wykazuj ą istnienie 66 stanowisk archeologicznych, znajduj ących si ę w ewidencji zabytków archeologicznych Gminy. Najstarsze znalezione ślady osadnictwa ludzkiego z terenu Gminy Susiec pochodz ą z neolitu – młodszej epoki kamienia z pocz ątków IV tys. p.n.e., kiedy na te tereny dotarł wpływ strefy naddunajskiej, w wyniku której

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 45

dochodzi do wytworzenia si ę kultury lubelsko – woły ńskiej ceramiki malowanej – pojedyncze stanowisko archeologiczne w Łosi ńcu (znaleziona miniaturowa siekierka krzemienna). Ludno ść zamieszkuj ąca ten teren prowadziła osiadły tryb życia buduj ąc wielkie domy, uprawiaj ąc ziemi ę i hoduj ąc zwierz ęta. Okres ten charakteryzuje si ę liczn ą ceramik ą, malowan ą i zdobion ą barwnikami. Pochówki zmarłych odbywały si ę wedle obrz ądku szkieletowego, polegaj ącego na chowaniu zmarłych w pozycji skurczonej na prawym lub lewym boku. Kolejnym etapem rozwoju osadnictwa, odkrytego podczas bada ń AZP, jest kra ńcowy okres neolitu – kultura ceramiki sznurowej, pojawiaj ący si ę wraz z ludno ści ą przybył ą ze wschodu w okresie 2600 – 2500r. p.n.e. – jedno stanowisko w Su ścu. Kultura ta charakteryzowała si ę zdobieniem baniastych amfor i pucharów liniami odci śni ętych sznurów. Typowym narz ędziem i broni ą tej ludno ści były łódkowate kamienne toporki oraz łuki. Główna gał ąź gospodarki rozwijaj ąca si ę w tym okresie to hodowla bydła i koni, co wi ązało si ę z cz ęstym przemieszczaniem. Koczownicy – pasterze kultury ceramiki sznurowej chowali zmarłych pod kurhanami. Jeszcze jeden przykład osadnictwa rozwijaj ącego si ę na terenie Gminy w okresie neolitu, bez okre ślenia kulturowego, zlokalizowano w Su ścu/Rebizantach/. Epoka kamienia na terenie Gminy to równie ż nieokre ślone kulturowo stanowiska w Rybnicy i Wólce Łosinieckiej. Bardzo mały materiał pradziejowy odkryto w zwi ązku w wyst ępowaniem na tych ziemiach kultury łu życkiej - epoki br ązu, z okresu ok. r. 1200 - 400 p.n.e.– jedno stanowisko w Majdanie Sopockim. Poza nim epok ę br ązu na terenie Gminy Susiec reprezentuj ą odkryte stanowiska bez okre ślenia kulturowego w Nowinach, Łosi ńcu, Paarach i Hucie Szumy i dwa w Rebizantach. W epoce br ązu upowszechniło si ę wraz z ekspansj ą ludno ści basenu Śródziemnomorskiego palenie zmarłych. Rozpowszechnia si ę równie ż wytop metali. Podstaw ą utrzymania mieszka ńców było rolnictwo, hodowla, zbieractwo i my ślistwo. Wiele stanowisk pradziejowych odkrytych na obszarze obecnej Gminy Susiec nie posiada, ze wzgl ędu na zbyt mały materiał dowodowy, zaklasyfikowania kulturowego, dowodem s ą stanowiska archeologiczne w: Zawadkach (2), Kunkach (2), Nowinach (1), Wólce Łosinieckiej (2), Łosi ńcu (3), Oseredku (2), Su ścu (2), Ciotuszy Starej (1), Majdanie Sopockim (1), Su ścu/Rebizantach/ (4). Wraz z zanikiem osadnictwa epoki br ązu od wczesnej epoki żelaza brak znalezionych jakichkolwiek śladów osadnictwa ludzkiego na tych terenach. Pojawia si ę ono dopiero we wczesnym średniowieczu. Pocz ąwszy od wieku VII n.e. omawiane tereny zostaj ą zasiedlone przez ludno ść słowia ńsk ą. Rozpoczyna si ę okres stabilizacji osadniczej trwaj ącej do XIII w. znajduje to potwierdzenie w odnalezionych stanowiskach – Wólce Łosinieckiej oraz Łosi ńcu. Dogodne warunki naturalne, sprzyjały rozwojowi osadnictwa. W osadach wyst ępowały zapewne budynki mieszkalne, naziemne o konstrukcji zr ębowej lub słupowo – plecionkowej, ziemianki lub półziemianki. Budynkom mieszkalnym towarzyszyły budynki gospodarcze i jamy zasobowe. Bogaty rozwój osadnictwa na omawianym obszarze w epoce wczesnego średniowiecza obrazuje zespół kopców ziemnych tworz ących cmentarzysko kurhanowe, poło żone na terenie le śnym w Łosi ńcu, wpisane do rejestru zabytków pod nr C/144, licz ące około 30 kopców, b ędących mogiłami pochodz ącymi z okresu wczesnego średniowiecza. Stanowisko to jest dobrze zachowanym obiektem dokumentuj ącym dziedzictwo kulturowe Gminy. Wedle „Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowia ńskich” przedmiotowe kopce wzmiankowane s ą jako cmentarzysko kurhanowe oraz domniemane grodzisko znane jako „Okopy Szwedzkie” na terenie dóbr Ordynacji Zamojskiej w Wólce Łosinieckiej. Drugim bardzo bogatym i ciekawym przykładem dziedzictwa kulturowego jest grodzisko, równie ż wpisane do rejestru zabytków pod nr C/81, zwane „Ko ściółek” lub „Zamczyska” i poło żone w Su ścu na cz ęś ci du żego wzniesienia o stromych zboczach a znajduj ącego si ę na dnie doliny rzeki Tanew. Zachowała si ę naturalna fosa i dobrze widoczne wały ziemne tworz ące owalny majdan. Datowanie przedmiotowego stanowiska okre śla si ę na wczesne średniowiecze i średniowiecze. Badania sonda żowe potwierdziły istnienie tu w XII – XIII w. obronnego naturalnie grodu, który zbudowany został na terenie osady datowanej na VIII / IX w. (obecno ść jam gospodarczych). Przypuszcza si ę, że gród był schronieniem dla ludno ści w czasie najazdów nieprzyjaciół. Według legendy został zniszczony przez Tatarów. Opowiadano równie ż legend ę, że gród zbudował rycerz Gołdap, który po śmierci córki Tanerwy spalił gród. Sam gród nie jest znany ze źródeł pisanych, natomiast zamek czy te ż jego ruiny na tajemniczym wzgórzu, według relacji z XIX w., istniały tu jeszcze współcze śnie z drewnianym

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 46

ko ściółkiem za czasów Konfederacji Tyszowieckiej z 1656. Stwierdzono równie ż zasiedlenie wzgórza w XVII i XVIII w., związane z istnieniem tu klasztoru Bazylianów oraz cmentarza przyko ścielnego. Na pocz ątku XVIII w. osiedlili si ę tu Bazylianie, zakonnicy obrz ądku greko – katolickiego, przybyli z Zamo ścia. Ze wzgl ędu na zaniedbanie budynków, które popadły ruin ę w 1796r. na polecenie biskupa zostały rozebrane, a zakonnicy przenie śli si ę do Monastyru pod Werechrat ą. W czasie powstania styczniowego oraz II wojny światowej ukrywali si ę tu powsta ńcy i partyzanci, upami ętnia to pomnik i krzy ż. Stan zachowania stanowiska dobry, bez gro źby zagro żenia, cz ęś ciowo dzi ęki lokalizacji na terenie zalesionym i obj ętym ochron ą przyrodnicz ą jako park krajobrazowy. Zlokalizowane na terenie Gminy stanowiska archeologiczne obfituj ą równie ż w znaleziska z okresu nowo żytnego, reprezentuj ą je miejscowo ści – Zawadki (2), Kunki (4), Susiec, Susiec/Rebizanty/ (3), Susiec/Rybnica, Maziły (2), Ciotusza Stara (2), Majdan Sopocki (2), Nowiny, Wólka Łosiniecka (7), Łosiniec (7). W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  obowi ązek ochrony udokumen towanych stanowisk archeologicznych na zasadach okre ślonych przepisami dotycz ącymi ochrony zabytków,  obowi ązek ochrony przypadkowo dokonanych znalezisk obiektów i zabytków archeologicznych, poprzez zabezpieczenie znalezisk i miejsca odkrycia oraz zgłoszeni a znaleziska do wła ściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz Urz ędu Gminy.

8.1.9. Powi ązania funkcjonalno–przestrzenne i widokowe oraz dominanty. Zwi ązek funkcjonalno – przestrzenny na terenie Gminy najczytelniej prezentuje si ę w Łosi ńcu. Wida ć czytelne usytuowanie zespołu sakralnego, wkomponowanego w naturalny krajobraz oraz bardzo dobrze zachowany typ wsi ła ńcuchowej. Ko ściół jak i wie ża – dzwonnica stanowi ą równie ż doskonał ą dominant ę we wsi. Sylweta wsi, wkomponowana w otaczaj ący krajobraz jest bardzo widoczna, dzi ęki wła ściwemu rozplanowaniu i zachowaniu wła ściwych proporcji kompozycyjnych. Ukształtowanie przestrzenne innych wsi jak na przykładzie Su śca zatraca nie tylko cechy regionalne ale i kompozycyjne, widokowe z brakiem dominant. Ko ściół w Su ścu, zagubiony wśród zieleni i w środku wsi zatracił swoj ą rol ę w kompozycji układu przestrzennego i w walorach widokowych wsi. Dominanty krajobrazowe tworz ą młyny w Świdach i Ciotuszy, dla powi ązania kompozycyjnego z sieci ą rzeczn ą. Reasumuj ąc skromno ść istniej ących dominant nale ży podkre śli ć niesprzyjaj ące ku temu warunki terenowe oraz wyj ątkowo du że zalesienie obszaru Gminy. 8.1.10. Wykaz zabytków zewidencjonowanych i prawnie chronionych. Ochrona dziedzictwa kulturowego, zabytków oraz dóbr kultury współczesnej stanowi jeden z obszarów działania dla jednostek samorz ądu lokalnego. Jest istotnym elementem budowania to żsamo ści Gminy i korzystnego wizerunku Gminy oraz integracji mieszkańców. Działania w zakresie ochrony zabytków na obszarze Gminy reguluje ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Ochron ą obj ęte s ą obiekty wpisane do rejestru zabytków, który prowadzi Wojewódzki Konserwator Zabytków oraz obiekty umieszczone w gminnej ewidencji zabytków, któr ą prowadzi Wójt Gminy. Na mocy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ochrona zabytków polega m. in. na zapobieganiu zagro żeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków i uwzgl ędnieniu zada ń ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 4 pkt 2 i 6 ww. ustawy), a opieka nad zabytkami polega m. in. na zabezpieczeniu i utrzymaniu zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, a tak że korzystaniu z zabytku w sposób zapewniaj ący trwałe zachowanie jego warto ści (art. 5 pkt 3i 4 ww. ustawy). Obiekty wpisane do rejestru zabytków- (zgodnie z informacjami zawartymi w Obwieszczeniu Nr 1/2017 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dnia 9 stycznia 2017 r. w sprawie wykazu zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubelskiego i rejestru zabytków archeologicznych województwa lubelskiego):

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 47

• Łosiniec (Nr 14)- ko ściół paraf.rzymskokat. pw. Opieki św. Józefa NMP i św. Michała Arch. (d. cerkiew unicka) z wyposa żeniem wn ętrza, dzwonnica, cmentarz przyko ścielny z drzewostanem w gran. ogrodzenia cmentarnego A/1488 • Majdan Sopocki (Nr 1) - ko ściół paraf.rzymskokat. pw. św. Tomasza Ap (d. cerkiew), dzwonnica, dwie kaplice, cmentarz ko ścielny z drzewostanem w gran. ogrodzenia A/1474, • Paary - stra żnica graniczna, ob. A/1565 • Rybnica - młyn wodny, na działce wskazanej w dec., w gran. wg zał. planu A/1582 . • Susiec - ko ściół paraf.rzymskokat. pw. św. Jana Nepomucena, dzwonnica, cmentarz ko ścielny z drzewostanem, w gran. ogrodzenia A/1473 • Wólka Łosiniecka - młyn wodny zw. „ Świdy” , wraz z najbli ższym otoczeniem (tj. działk ą wskazan ą w decyzji) oraz urz ądzenia ci ągu technologicznego stanowi ące wyposa żenie młyna (zgodnie z opisem w decyzji), w gran. wg zał. wyrysu A/516 • Łosiniec - zespół kopców ziemnych tworz ących cmentarzysko kurhanowe (stanowisko nr 7), na działkach wskazanych w decyzji, w granicach wg opisu i zał ączników graf. C/144 Oseredek (w decyzji: Susiec) - grodzisko otoczone wałami, tzw. „Ko ściółek" wg opisu w decyzji C/81. Obiekty w ewidencji zabytków- Hamernia- le śniczówka, Susiec- młyn wodny. Obiekty- zabytki nieruchome w gminnej ewidencji zabytków ( wpisane do rejestru zabytków, oraz zawieraj ące obiekty z wojewodzkiej ewidencji zabytków) : Błudek-Nowiny: cmentarz żołnierzy AK (działka nr 1442); Hamernia: le śniczówka (działka nr 626/2), budynek gospodarczy (działka nr 626/2); Łosiniec: cmentarz parafialny (działka nr 445), cmentarz prawosławny (działka nr 448), cmentarz z II Wojny Światowej (działka nr 401), Cerkiew greko-kat., obecnie ko ściół parafialny rzym-kat p.w. św. Józefa (działka nr 499) Rejestr: A/1488,dzwonnica (działka nr 499) Rejestr: A/1488, cmentarz przyko ścielny (działka nr 499) Rejestr: A/1488, krzy ż przydro żny (działka nr 1241), krzy ż przydro żny (działka nr 599/4), krzy ż przydro żny (działa nr 551), Majdan Sopocki: cmentarz parafialny (działa nr 1442/2;13) Rejestr: A/1474, ko ściół parafialny rzym.-kat. p.w. św. Tomasza Apostoła (działa nr 1465) Rejestr: A/1474, dzwonnica (działa nr 1465) Rejestr: A/1474, krzyż (działa nr 1465),dwie kaplice (działa nr 1465) Rejestr: A/1474; Paary: cmentarz z II Wojny Światowej (działa nr 642), stra żnica graniczna (działa nr 1276/1) Rejestr: A/1565; Rybnica: młyn wodny (działka nr 220) Rejestr: A/1582; Susiec: ko ściół parafialny p.w. Jana Nepomucena (działka nr 359) Rejestr: A/1473, cmentarz parafialny (360 Rejestr: A/1473), dzwonnica (działka nr 359) Rejestr: A/1473, krzy ż (działka nr 359), młyn wodny (działka nr 605/2); Wólka Łosiniecka: młyn wodny „ Świdy” (działka nr 758/1) Rejestr: A/516. Stanowiska archeologiczne uj ęte w gminnej ewidencji zabytków- Ciotusza Stara- stanowiska archeologiczne (3), Huta Szumy- stanowiska archeologiczne (3), Korkosze- stanowiska archeologiczne (3), Kunki- stanowiska archeologiczne (4), Łosiniec- stanowiska archeologiczne (12), Majdan Sopocki- stanowiska archeologiczne (4), Maziły- stanowiska archeologiczne (2), Nowiny- stanowiska archeologiczne (4), Oseredek- stanowiska archeologiczne (2), Rabinówka- stanowiska archeologiczne (1), Paary-stanowiska archeologiczne (3), Susiec- stanowiska archeologiczne (5), Susiec Rybnica- stanowiska archeologiczne (3), Susiec Rebizanty- stanowiska archeologiczne (4), Wólka Łosiniecka- stanowiska archeologiczne (7), Zawadki- stanowiska archeologiczne (2).

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  zachowanie zabytków z wyeksponowaniem ich warto ści wraz z ich najbli ższym otoczeniem w celu zachowania to żsamo ści kulturowej miejsca,  zagwarantowanie ochrony krajobrazowej, historycznych sylwet przestrzennych i osi widokowych, a tak że ekspozycji oraz obserwacji archeologicznej,  odpowiednie zagospodarowanie terenów otaczaj ących zabytek w celu wyeksponowania go w krajobrazie,  obejmowanie ochron ą kapliczek, figur, krzy ży przydr ożnych wraz z towarzysz ącym drzewostanem i mał ą architektur ą.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 48

8.1.11. Strefy ochrony warto ści kulturowych i krajobrazowych. W studium i planie ustala si ę, w zale żno ści od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmuj ące obszary, na których obowi ązuj ą okre ślone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, maj ące na celu ochron ę znajduj ących si ę na tym obszarze zabytków: strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej- na obszarze Gminy ścisła ochrona konserwatorska w obszarze okre ślonym decyzj ą o wpisie do rejestru znajduje si ę w: • zespole ko ścioła parafialnego z budynkiem ko ścioła, dzwonnic ą oraz cmentarzem przyko ścielnym wraz z drzewostanem w Łosi ńcu, • zespole ko ścioła parafialnego z budynkiem ko ścioła, dzwonnic ą, dwoma kaplicami oraz cmentarzem przyko ścielnym wraz z drzewostanem w Majdanie Sopockim II, • zespole ko ścioła parafialnego z budynkiem ko ścioła, dzwonnic ą oraz cmentarzem przyko ścielnym wraz z drzewostanem w Su ścu, • stra żnicy graniczna w Paarach, • młynie wodnym w Rybnicy, • młynie wodnym zw. „ Świdy” wraz z najbli ższym otoczeniem, • grodzisku na wzgórzu „Ko ściółek” w Su ścu, • cmentarzysku kurhanowym w Łosi ńcu, strefa ochrony archeologicznej- strefa ochrony stanowisk archeologicznych Gminy Susiec, wpisanych do rejestru zabytków jak i znajduj ących si ę w ewidencji wojewódzkiego konserwatora zabytków i ewidencji gminnej. strefa ochrony ekspozycji- dotyczy zarówno pojedynczych obiektów jak i zespołów obj ętych wpisem do rejestru zabytków, ewidencji wojewódzkiego konserwatora zabytków i ewidencji gminnej. Stref ą t ą nale ży równie ż obj ąć miejsca niedawnej lokalizacji młynów w Łosi ńcu i Nowinach, w celu zachowania terenu na zagospodarowanie odtwarzaj ące lub nawi ązuj ące do historii młynarstwa, z mo żliwo ści ą doł ączenia funkcji rekreacyjnej, turystycznej, gastronomicznej, lub kulturalnej. Wyznacza si ę j ą celem zapewnienia obiektom zabytkowym Gminy mo żliwie jak najlepszych warunków ekspozycji. strefa ochrony krajobrazowej- utworzona została dla krajobrazu zwi ązanego z zabytkami, b ądź obszarów o istotnych walorach krajobrazowych. W strefie tej obowi ązuje zasada zachowania układu przestrzennego, panoram i osi widokowych. Stref ą t ą nale ży obj ąć miejsca jeszcze niedawnej lokalizacji młynów w Łosi ńcu czy Nowinach, w celu zachowania terenu na zagospodarowanie odtwarzaj ące lub nawi ązuj ące do historii młynarstwa, z mo żliwo ści ą doł ączenia funkcji rekreacyjnej, turystycznej, gastronomicznej lub kulturalnej. Ogólne zasady ochrony w poszczególnych strefach konserwatorskich okre śla ustawa o zabytkach i opiece nad zabytkami.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  strefowanie konserwatorskie i ogólne zasady ochrony w strefach wskazane w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

8.1.12. Katalog warto ści kulturowych w poszczególnych miejscowo ściach. Zachowane warto ści kulturowe charakterystyczne dla krajobrazu kulturowego poszczególnych miejscowo ści: Ciotusza Stara – dawniej wyst ępowała jako Ciotusza. Wie ś osadzona w 1591 r. nad strumieniem Sopot przez Ole śnickich z Ole śnik. W tym że roku Jan Zamoyski oskar żył Marcina Ole śnickiego pods ędka ziemskiego bełskiego, i ż wdarł si ę w gł ąb dóbr ordynackich, granicz ących z posiadło ściami Lipskich, tam wykarczował wiele lasu i osadził now ą wie ś Ciotusz ę. W roku 1603 Jan Zamoyski, za zgod ą hetmana Stanisława Żółkiewskiego, wyrugował dziedziców Ole śnickich, zajmuj ąc ich wło ści. Dopiero w roku 1627 Ole śniccy odzyskuj ą dobra ziemskie. W wieku XIX wie ś nale żała do hrabiów Szeptyckich. Otoczona zewsz ąd lasami bukowymi i jodłowymi, stanowiła oaz ę mi ędzy maj ętno ściami ordynackimi

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 49

Zamoyskich. W 1863r. miała tu miejsce walka zwyci ęska wojsk rosyjskich nad oddziałem powsta ńczym Karola Świdzi ńskiego. Według spisu z roku 1827 Ciotusza Stara i Nowa licz ą razem 71 domów i 402 mieszka ńców. Spis z roku 1921 mówi o 54 domach i 341 mieszka ńcach w Ciotuszy Nowej i 48 domach i 294 mieszka ńcach w Ciotuszy Starej, w tym 13 Żydów i 14 Ukrai ńców. Wrzesie ń 1939 to przemarsz armii „Kraków” i „Lublin”. W lutym 1943r. wsie spacyfikowane, w lipcu wysiedlone z ludno ści polskiej z nasiedleniem Ukrai ńcami. Na przełomie XIX i XX w. istniała tu drewniana cerkiew. W Ciotuszy Nowej znajduje si ę jeszcze pozostały, jeden młyn wodny z XIX stulecia. Łasochy- wie ś powstała w XVII w. w dobrach Ordynacji Zamojskiej, do której nale żała przez wiek XVIII i XIX. Relacja o wsi z ko ńca XIX w. mówiła: „wło ścianie trudni ą si ę oprócz uprawy roli, której posiadaj ą 238 morg, jako zarobkiem wywózk ą kamieni do szosy i drzewa.”. W pobli żu wsi funkcjonowała podówczas ordynacka parowa fabryka gontów i posadzek z drzewa jodłowego, powstała w 1876 r., zaprzestaj ąc produkcji w ko ńcu XIX stuleci. Według spisów z 1880r. wie ś liczyła 12 domów i 89 mieszka ńców. Spis z roku 1921 wykazywał 20 domów oraz 128 mieszka ńców, w tym 25 Ukrai ńców. Podczas bitwy o Tomaszów od wrze śnia 1939 r. przedzierały si ę t ędy oddziały Grupy Operacyjnej „Boruta” gen. Boruty – Spiechowicza. Łosiniec- Wie ś poło żona w staropolskim powiecie bełskim. Lokowana w XV w. na prawie wołoskim w dolinie Potoku Łosinieckiego. Zamieszkali tu przybyli z południowych Karpat pasterze wołoscy. Powstał dzi ęki nim wła śnie tutaj pierwszy młyn wodny na terenie obecnej Gminy Susiec. W 1564r. nale żała do rodu Marcinowskich/Martynowskich, którzy j ą na nowo lokowali w roku 1578 i od których w roku 1579 kupił j ą Jan Zamoyski, 10 lat pó źniej wł ączając j ą do Ordynacji Zamojskiej. Wzdłu ż obfitych wód Potoku Łosinieckiego pracowało du żo młynów a ż do Rybnicy. Ciekawostk ą s ą nazwiska wła ścicieli tych młynów: Bałakuta, Waniutczyna, Le ńko Kossak, Sikliwie. Według inwentarza z 1591r. oprócz młynów istniał tu folusz i tartak wodny, a w roku 1837 gwo ździarz Dymitr Guty zało żył ku źni ę. W latach 1605 – 09 drugi ordynat Tomasz Zamoyski w ramach zagospodarowania wło ści Rogozi ńskiej zało żył Wólk ę Łosinieck ą.W roku 1880 wie ś liczyła 69 domów i 577 mieszka ńców, w tym 83 katolików. Spis z roku 1921 wykazywał tu 121 domów oraz 636 mieszka ńców, w tym 6 Żydów i 310 Ukrai ńców. 18 – 19 wrze śnia 1939 r. miała tu miejsce walka Grupy Fortecznej płk Klaczy ńskiego z Niemcami, zako ńczona kl ęsk ą Polaków. Głównym zabytkiem jest drewniana cerkiew pounicka z 1797 r., fundacji ordynackiej, wzniesiona w miejsce poprzedniej, drewnianej sprzed 1692 r. Drewniana świ ątynia pod wezwaniem św. Michała Archanioła po 1875 r. została zamieniona na prawosławn ą, a od roku 1919 pełni funkcj ę ko ścioła rzymskokatolickiego pod wezwaniem Opieki św. Józefa i Michała Archanioła. Poza zespołem ko ścioła rzymskokatolickiego, w skład którego wchodzi równie ż dzwonnica, cmentarz i drzewostan, do ciekawszych zabytków nale ży cmentarzysko kurhanowe. Majdan Sopocki – nazwa „Majdan” pochodzi od dawnych obozowisk drwali le śnych, nad rzek ą Sopot. Wie ś powstała w XVII lub w pocz ątkach XVIII w. w dobrach Ordynacji Zamojskiej, do których nale żała do II połowy XIX w. Spis powszechny z roku 1921 mówi o 166 domach i 931 mieszka ńcach, w tym 18 Żydach i 202 Ukrai ńcach. W okresie mi ędzywojennym Majdan pełnił rol ę Gminy w powiecie biłgorajskim, a nast ępnie tomaszowskim .13 pa ździernika 1942 r. hitlerowcy dokonali pacyfikacji wsi w ramach represji za udzielanie pomocy partyzantom, rozstrzelali wówczas 8 osób. Natomiast w lipcu 1943r. wysiedlili polsk ą cz ęść ludno ści, nasiedlaj ąc ludno ść ukrai ńsk ą. Z zabytków zachowała si ę klasycystyczna murowana cerkiew pounicka z 1835r. fundacji Ordynatów Zamoyskich, na miejscu poprzedniej drewnianej z 1783r. Od roku 1839 cerkiew prawosławna, przej ęta na ko ściół rzymsko – katolicki w roku 1919, pw. Tomasza Apostoła (podczas II wojny światowej powtórnie prawosławna). Przez wiele lat istniał w Majdanie Sopockim I Urz ąd Gminy, po wschodniej stronie zalewu. Przed budynkiem stoi jeszcze pomnik niepodległo ści – orzeł na kamiennym cokole. Nowiny- poło żona w dolinie rzeki Sopot wie ś, zało żona została w XVIII wieku. Historia mówi o dwóch młynach i foluszu przy rzece we wsi oraz o kamieniołomach, obecnie nieczynnych. W lutym 1943 roku wie ś została całkowicie spacyfikowana przez hitlerowców, którzy spalili zabudowania a mieszka ńców

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 50

wywie źli do obozu przej ściowego w Zamo ściu. Odbudowana wie ś ze zniszcze ń wojennych ponownie płon ęła w 1954r. Paary – dawniej Par, Paar, Huta Pary. Dziwna nazwa wsi powstała według opowiada ń ludowych w nast ępuj ący sposób: pewnego razu w tej nadgranicznej wiosce zjawił si ę geodeta ordynacki rysuj ący map ę i zapytał spotkanego wie śniaka o nazw ę wsi, który odpowiedział, że s ą to Paary, poniewa ż miał wad ę wymowy. Tak powstała nowa nazwa Par – pochodz ącej od gor ąca panuj ącego w hucie.Wie ś została osadzona ok. roku 1700 w dobrach Ordynacji Zamojskiej, nale żą c do niej do XIX w. Podczas zaborów znajdowała si ę tutaj stra żnica przy granicy rosyjsko – austriackiej. Wedle spisu z 1921r. wie ś liczyła 150 domów oraz 952 mieszka ńców, w tym 13 Żydów i 51 Ukrai ńców.Podczas Kampanii Wrze śniowej w okolicy toczyły si ę walki polskiego Frontu Środkowego z siłami niemieckimi. M. in. 13 IX opanowan ą przez hitlerowców wie ś zdobył 12 pułk piechoty z 6 DP. 12 grudnia 1942 r. okupanci hitlerowscy dokonali odwetu, za akcj ę AK pod Su ścem, pacyfikuj ąc wie ś. Kolejna pacyfikacja nast ąpiła 24 VI 1943r.. Z zabytków zachowały si ę resztki fundamentów ordynackiej huty szkła z 1791r., pracuj ącej do roku 1861 oraz gwo ździarni z 1842r. W pobliskim lesie parskim znajduj ą si ę równie ż ślady grodziska średniowiecznego. Rybnica-wie ś zało żona w XVII w. w dobrach Ordynacji Zamojskiej, nad potokiem bez nazwy. Sama nazwa miejscowo ści wywodzi si ę od rozległego stawu rybnego. Na przełomie XVII i XVIII stulecia powstał tu przemysł metalurgiczny ordynacji. W latach 1732 – 1791 r. istniała tu huta szkła, przeniesiona pó źniej do wsi Paary. „Gleba w ogóle piaszczysta, ludno ść uboga z powodu odległości miast i braku zarobku. Ludno ść oprócz rolnictwa trudni si ę przemycaniem okowity”. Według spisu z 1827 r. liczy 18 domów i 132 mieszka ńców, za ś według spisu z roku 1921 ju ż 43 domy oraz 222 mieszka ńców, w tym 102 Ukrai ńców. Głównym obiektem zabytkowym w Rybnicy jest drewniany młyn wodny . W pobli żu Rybnicy w Świdach jest drugi młyn, z bardzo dobrze zachowanym wyposa żeniem. W pobli żu Rybnicy znajduje si ę wie ś Rebizanty, gdzie rzeka Tanew utworzyła wysp ę, na której jest o środek wypoczynkowy stra ży po żarnej – nazwany "Kierepówk ą” – od nazwiska komendanta stra ży z Tomaszowa – inicjatora budowy. Jest to rekonstrukcja XIX w. dworku drewnianego przeniesionego z Tomaszowa Lubelskiego. Susiec- osada gminna, poło żona przy kraw ędzi Roztocza Środkowego. Od północy otoczona malowniczymi wzgórzami Roztocza od południa za ś wydmami Równiny Puszcza ńskiej. Do wieku XVII tereny uroczyska Susiec, nale żą cego od 1589 r. do Ordynacji Zamojskiej, wraz ze starostwem zamechskim, były g ęsto poro śni ęte lasami i niezasiedlone. Dopiero w roku 1582 r. pojawia si ę wzmianka o tartakach Sikliwców i Świdów na Potoku Łosinieckim. Natomiast pod rokiem 1643 r. jest zapis o młynie na rzece Wieluni i o przeniesieniu spod Szarowoli huty żelaza (z rud darniowych). Wówczas zaczyna tu narasta ć osadnictwo. XVIII w. to dla Su śca rozkwit przemysłu metalurgicznego i szklarskiego Ordynacji Zamojskiej. Cz ęść Su śca nazywa si ę Skwarki, od żaru, gor ąca panuj ącego w hucie. W 1880r. spis ludno ści wykazywał tu 74 domy i 559 mieszka ńców, w tym 49 greko – katolików. Spis z roku 1921 mówił ju ż o 127 domach oraz 940 mieszka ńcach, w tym 15 Żydach i 28 Ukrai ńcach.Jak mówi XIX w. notatka, była to „.okolica wsi lesista (przewa żnie lasy sosnowe), grunt po cz ęś ci piaszczysty, po cz ęś ci kamienisty. Wło ścianie, pomimo nieurodzajnej gleby, hoduj ą wiele bydła i owiec, dzier żawi ąc od ordynacji le śne pustki i ł ąki. Przy tym trudni ą si ę hodowl ą pszczół i posiadaj ą bogate pasieki.”.Podczas Kampanii Wrze śniowej 1939r. i okupacji hitlerowskiej okolice wsi były terenem cz ęstych walk. W 1939r. walczyła tu m. in. 6 DP gen. Monda, której 12 i 16 pułki piechoty zakopały swe sztandary koło le śniczówki Susiec. Z ko ńcem 1939 r. zawi ązała si ę we wsi konspiracyjna organizacja „KLON”, która została rozbita przez Niemców w roku 1942 r. W lipcu 1943 r. wie ś została wysiedlona i nasiedlona Ukrai ńcami. W styczniu 1943 r. oddział AK „Wira” zniszczył tu stacj ę kolejow ą, potem walczył tu oddział BCh „Burzy” i kolejno AK „Podkowy” niszcz ąc na stacji 14 cystern z rop ą. W grudniu 1943 oddziały BCh „burzy” i „Błyskawicy” zniszczyły tartak, broniony przez niemieck ą załog ę, za ś w nocy z 15 na 16 lutego 1944r. oddziały 1 Ukrai ńskiej Dywizji Partyz. Oraz oddział AK „Wara” zniszczyły cał ą stacj ę w Su ścu. Wyzwolenie Su śca nast ąpiło 22 lipca 1944 r..Jednym z dwóch najwa żniejszych zabytków jest

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 51

klasycystyczny ko ściół murowany , pod wezwaniem św. Jana Nepomucena, zbudowany w 1862/68 roku na miejsce poprzedniego drewnianego wzniesionego w roku 1796/1818 z rozebranej cerkwi.Drugi zabytek to wały ziemne grodziska sprzed XIII w. ( ślady osadnictwa nawet z VII w.) na wzgórzu zwanym „Zamczysko” lub „Ko ściółek”. Według legendy miał tu istnie ć zameczek spalony przez Tatarów. Odbudowany, miał sta ć jeszcze w 1656 r. W pocz ątkach XVII w. Zamoyscy wznie śli tu cerkiew unick ą z klasztorem bazylia ńskim, któr ą wkrótce zamieniono na ko ściół katolicki, rozebrany w 1796 r. lub 1818 r. Ró ża - w lutym 1943 w okolicach wsi hitlerowcy rozbili wycofuj ący si ę po bitwie pod Zaborecznem oddział Batalionów Chłopskich "Azji". Fakt ten upami ętnia pomnik wykonany z piaskowca przez Adama Grochowicza.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  w oparciu o istniej ące walory kulturowe budowa ć to żsamo ść terenów Gminy Susiec z pełnym poszanowaniem tradycji historycznych, kulturowych, architektonicznych i krajobrazowych.

8.1.13. Waloryzacja. Ocena waloryzacyjna krajobrazu kulturowego Gminy Gmina Susiec nie nale ży do zasobnych w warto ści kulturowe. Spo śród ró żnych grup warto ści kulturowych wyró żni ć mo żna dobrze zachowan ą architektur ę sakraln ą. Najciekawszym jej reprezentantem jest zespół dawnej cerkwi greko – katolickiej, obecnie ko ścioła rzymsko – katolickiego w Łosi ńcu, zlokalizowany nad rozległymi łąkami i lasem od strony południowej, który składa się z cerkwi, obecnie ko ścioła drewnianego z 1797r., dzwonnicy drewnianej z pierwszej połowy XIXw. oraz pozostało ści cmentarza ko ścielnego wraz z drzewostanem, figur ą i kapliczk ą. Ko ściół to jeden z cenniejszych zabytków sakralnej architektury drewnianej na terenie województwa, ze wzgl ędu na charakter cerkwi bezkopułowej. Bardzo charakterystycznym oraz interesuj ącym elementem krajobrazu kulturowego Gminy s ą drewniane młyny wodne, wymagaj ące szczególnej ochrony, poniewa ż „znikaj ą” w bardzo szybkim tempie z krajobrazu. Omawiane tereny maj ą bogat ą to żsamo ść kulturow ą w postaci tradycji młynarstwa, wymagaj ącą prac badawczych i dokumentacyjnych oraz rewaloryzacji. Wi ększo ść młynów zupełnie znikła z krajobrazu lub popada w stan destrukcji. Najciekawszym istniej ącym przykładem młyna, jest młyn w Świdach z bardzo dobrze zachowanym zabytkowym wyposa żeniem wn ętrza. Warto ści ruralistyczne na obszarze Gminy reprezentowane są przez bardzo dobrze zachowane układy przestrzenne wsi – ła ńcuchówka oraz zró żnicowane formy drewnianej zabudowy wiejskiej, pomimo faktu, że du ża cz ęść zabudowy pochodzi z okresu po roku 1944. Do ść licznie prezentuje si ę równie ż zabudowa zwi ązana z lasami Puszczy Solskiej w postaci le śniczówek o dworkowym charakterze. Ciekawym obiektem, jedynym takiego rodzaju na terenie dawnego województwa zamojskiego, ze wzgl ędu na wykorzystanie obiektu wojskowego jako budynek u żyteczno ści publicznej jest, zbudowany na zlecenie władz carskich, drewniany budynek stra żnicy granicznej w Paarach z 1876r., u żytkowany pó źniej jako szkoła. Obecnie budynek jest przeznaczony pod usługi turystyczno-wypoczynkowo-szkoleniowe. Wśród zabytków archeologicznych wymieni ć należy cmentarzysko kurhanowe w Łosi ńcu oraz grodzisko „Ko ściółek” w Su ścu. Waloryzacja stanowisk archeologicznych Zdecydowana wi ększo ść stanowisk pradziejowych, odkrytych na terenie Gminy Susiec to niewielkie stanowiska punktowe. Zarejestrowano na nich śladowe ilo ści zabytków i maj ą one prawdopodobnie mał ą warto ść konserwatorsk ą. Dwa z nich maj ą du żą warto ść regionaln ą: cmentarzysko kurhanowe w Łosi ńcu oraz grodzisko „Ko ściółek” – „Zamczysko” w Su ścu. Celowe wydaje si ę obj ęcie ochron ą konserwatorsk ą oprócz znanych stanowisk pradziejowych i wczesno średniowiecznych równie ż średniowieczne i nowo żytne, których rola jest cz ęsto niedoceniana, pomimo bada ń nowo żytnych stanowisk z bardzo ciekawymi, z punktu naukowego, wynikami.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 52

Pod wzgl ędem archeologicznym Gmina nie nale ży do bogatych, jak wspomniano powy żej wpływ na to ma naturalny krajobraz. Celowe jest podj ęcie kroków aby w przypadkach koniecznych inwestycji poł ączonych z niszczeniem zabytków, doło żyć stara ń w celu dokładnego zbadania ich przez słu żby archeologiczne. 8.1.14. Diagnoza. Kolizje Do kolizji przestrzennych na terenie Gminy nale ży zaliczy ć dopuszczenie w licznych miejscowo ściach zabudowy, której charakter i gabaryty zdecydowanie odbiegaj ą od lokalnych typów. Głównie ma to miejsce w Su ścu – m.in. budynki hotelowo – restauracyjne, pawilony handlowe. Ogromn ą kolizj ą, zagro żeniem dla warto ści kulturowych wsi jest ekspansja ruchu turystyczno – wypoczynkowego. Charakteryzuje si ę to lokowaniem przewa żnie na niewielkich działkach samotnych domów mieszkalnych, cz ęsto z zatraceniem cech regionalnych. Teren najcz ęstszego wyst ępowania tego typu siedliska to bezpo średnie s ąsiedztwo rzek i strumieni, powoduj ąc wygradzanie rzek dla ka żdej z szeregowo usytuowanych działek. Niestety ostatnie dziesi ęciolecie przyniosło znaczne spustoszenie równie ż w śród zachowanej historycznej to żsamo ści kulturowej Gminy w postaci młynów i zwi ązanych z nimi urz ądze ń gospodarki wodnej ( śluzy, stawy).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 53

8.2. Stan dóbr kultury współczesnej. Zgodnie z ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dobrem kultury współczesnej okre śla si ę „nieb ędące zabytkami dobra kultury, takie jak pomniki, miejsca pami ęci, budynki, ich wn ętrza i detale, zespoły budynków, zało żenia urbanistyczne i krajobrazowe, b ędące uznanym dorobkiem współcze śnie żyj ących pokole ń, je żeli cechuje je wysoka warto ść artystyczna lub historyczna” . Na terenie Gminy Susiec nie wyst ępuj ą dobra kultury współczesnej. 8.3. Rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym lub okre ślenia przez audyt krajobrazowy granic krajobrazów priorytetowych. Ustalenia zmiany Studium nie zawieraj ą rekomendacji i wniosków maj ących wynika ć z audytu krajobrazowego, w tym tak że granic krajobrazów priorytetowych z uwagi na brak audytu krajobrazowego dla woj. lubelskiego. Uwzgl ędniono krajobrazy priorytetowe wskazane w Planie Zagospodarowania woj. Lubelskiego z 2015r. w Rozdziale: Stan środowiska (…), podrozdział: Ochrona krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego.

9. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WARUNKÓW I JAKO ŚCI ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW, W TYM OCHRONY ICH ZDROWIA.

9.1. Rynek pracy. Szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego wynosi 11,3%, bezrobocie rejestrowane bywa definiowane w ró żny sposób, najcz ęś ciej definiuje si ę stop ę bezrobocia rejestrowanego jako stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby ludno ści aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej danej populacji). Dane o bezrobociu na poziomie gmin s ą szacowane w oparciu o stop ę bezrobocia rejestrowanego dla powiatu oraz porównanie stosunku liczby bezrobotnych do ogółu ludno ści w wieku produkcyjnym w powiecie i gminie. W Gminie Susiec na 1000 mieszka ńców pracuje 38 osób (bez pracuj ących w jednostkach bud żetowych działaj ących w zakresie obrony narodowej i bezpiecze ństwa publicznego, osób pracuj ących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, duchownych oraz pracuj ących w organizacjach, fundacjach i zwi ązkach; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracuj ących do 9 osób, wg faktycznego miejsca pracy i rodzaju działalno ści). 48,4% wszystkich pracuj ących ogółem stanowi ą kobiety, a 51,6% m ęż czy źni. Bezrobocie rejestrowane w Gminie Susiec wynosiło w 2015 roku 11,3% (12,8% w śród kobiet i 10,1% w śród męż czyzn). Przeci ętne miesi ęczne wynagrodzenie brutto w Gminie Susiec wynosi 3 144,81 PLN, co odpowiada 75-80% przeci ętnego miesi ęcznego wynagrodzenia brutto w Polsce. Wśród aktywnych zawodowo mieszka ńców Gminy Susiec 377 osób wyje żdża do pracy do innych gmin, a 53 pracuj ących przyje żdża do pracy spoza gminy - tak wi ęc saldo przyjazdów i wyjazdów do pracy wynosi -324. 63,0% aktywnych zawodowo mieszka ńców Gminy Susiec pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo i rybactwo), 12,7% w przemy śle i budownictwie, a 6,9% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 6,9% pracuje w sektorze finansowym (działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomo ści).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 54

Rysunek 1: Stopa bezrobocia w Gminie Susiec w latach 2006 - 2014 r.

Źródło: Dane Głównego Urz ędu Statystycznego 2014r.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  tworzenie warunków do rozwoju drobnej przedsi ębiorczo ści, w tym przetwórstwa rolno -spo żywczego głównie na potrzeby rozwijaj ącej si ę turystyki oraz w oparciu o surowiec drzewny.

9.2. Mieszkalnictwo. Zasoby mieszkaniowe (dane GUS z 2015r.): liczba mieszka ń (na podstawie bilansów zasobów mieszkaniowych) wynosiła: w 2014r. - 2442 natomiast w roku 2015r. 2440. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa (na podstawie bilansów zasobów mieszkaniowych) 1 mieszkania w m 2 wynosi ła: w 2014r. - 84,6 natomiast w 2015r.- 84,7. Mieszkania oddane do u żytkowania (ogółem w tym indywidualne): w roku 2014r. - 9, w roku 2015r.-3.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  skal ę zapotrzebowanie na tereny pod zabudow ę mieszkaniow ą jednorodzinna, wielorodzinn ą, zagrodow ą z uwzgl ędnieniem stwierdzonych trendów demograficznych (zmniejszenie liczby ludno ści Gminy Susiec w latach 2015-2035 o 10%) oraz potrzeb zwi ązanych z popraw ą warunków mieszkaniowych w istniej ącej zabudowie.

9.3. Infrastruktura społeczna. W celu zaspokojenia podstawowych potrzeb, jak te ż indywidualnych upodoba ń i stylu życia, mieszka ńcy Gminy Susiec korzystaj ą z urz ądze ń infrastruktury społecznej. Infrastruktur ę społeczn ą tworzy zespół usług

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 55

zaspokajaj ących szeroki wachlarz potrzeb społecznych pocz ąwszy od miejsca urodzenia – szpitala, poprzez edukacj ę, kultur ę, ochron ę zdrowia, zakupy codzienne, a ż po urz ądzenia słu żą ce poprawie kondycji fizycznej. 9.4. Administracja i edukacja. Budynek Urz ędu Gminy wybudowany w latach 1972-73, nast ępnie rozbudowany w latach 1977-78. Znajduj ą si ę w nim pomieszczenia biurowe Rady Gminy, Zarz ądu Gminy, Urz ędu Gminy, Gminnego O środka Pomocy Społecznej, Urz ędu Stanu Cywilnego, Zarz ądu Gminnego Zwi ązku Ochotniczych Stra ży Po żarnych, Rewiru Policji wraz mieszkaniem służbowym dla Policji. Stan placówek edukacyjnych w Gminie Susiec przedstawia poni ższa tabela. Tabela 8: Edukacja w Gminie Susiec w 2015-2016 roku. Wyszczególnienie Wychowanie przedszkolne Szkoły podstawowe Gimnazja Biblioteki Placówki 6 5 2 2 Dzieci/Uczniowie 146 466 177 - Źródło: Dane Głównego Urz ędu Statystycznego Szkoły Podstawowe, Gimnazja Publiczne: Zespół Szkół Publicznych w Su ścu – szkoła podstawowa i gimnazjum, Zespół Szkół w Majdanie Sopocki – szkoła podstawowa i gimnazjum, Szkoła Podstawowa w Łosi ńcu, Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Grabowicy, Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Łuszczaczu. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo o światowe (Dz. U. 2017 poz. 59) wprowadza reform ę edukacji. Głównym zało żeniem reformy jest likwidacja gimnazjów i przywrócenie o śmioletniej szkoły podstawowej i czteroletniego liceum. Pierwszym etapem zmian b ędzie stopniowe wygaszanie gimnazjów poprzez wstrzymanie rekrutacji do tego typu szkół i przyjmowanie uczniów. Opieka i edukacja przedszkolna jest realizowana przez : Zespół Szkół Publicznych w Su ścu – oddział przedszkolny, Zespół Szkół w Majdanie Sopocki – oddział przedszkolny, Niepubliczne przedszkole w Su ścu – Pozaszkolne Formy Edukacji . Z dniem 21.08.2017r. zostanie utworzone Przedszkole Samorz ądowe w Su ścu oraz wł ączone do Zespołu Szkół Publicznych w Su ścu (siedziba przedszkola m. Susiec ul. Tomaszowska 53). 9.5. Ochrona zdrowia i opieka społeczna. Dost ęp mieszka ńców gminy do usług medycznych nale ży oceni ć jako dobry. Wynika to przede wszystkim z bliskiego s ąsiedztwa miasta Tomaszów Lubelski, w którym zlokalizowane s ą liczne zarówno publiczne, jak i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, zapewniaj ące opiek ę podstawow ą, specjalistyczn ą i szpitaln ą. Na terenie Gminy Susiec znajduj ą si ę nast ępuj ące placówki medyczne : Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Susiec - Długosz Władysława Zakres usług - lekarz rodzinny (podstawowa opieka zdrowotna), Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Susiec i Majdan Sopocki Pierwszy – Mirosława Kapu ści ńska Zakres usług - lekarz rodzinny (podstawowa opieka zdrowotna). Ponadto w Tomaszowie Lubelskim znajduje si ę min.: Szpital Powiatowy w Tomaszowie Lubelskim. Gmina Susiec z uwagi na korzystny mikroklimat, du że walory przyrodnicze oraz s ąsiedztwo terenów uzdrowiskowych tj. Sanatorium w Krasnobrodzie i Hory ńcu dysponuje du żym potencjałem na powi ązanie wypoczynku z lecznictwem uzdrowiskowym. Prognoza demograficzna do roku 2035 przewiduje pogł ębianie si ę procesu starzenia społecze ństwa, spowodowanego ujemnym przyrostem naturalnym. Proces starzenia si ę ludno ści stwarza potrzeb ę zapewnienie specjalistycznej opieki nad seniorami. Apteki: Apteka Maria Zderkiewicz - Susiec, Apteka Iwona Ferenc – Susiec, Apteka Joanna Steczkiewicz, Waldemar Wawrzy ński - Majdan Sopocki Pierwszy Warsztaty Terapii Zaj ęciowej w Grabowicy – powołane 1 listopada 2008 roku przez Rad ę Gminy Susiec. Warsztaty realizuj ą zadania w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej niepełnosprawnych, zmierzaj ącej do ogólnego rozwoju i poprawy sprawno ści ka żdego uczestnika. Plan działalno ści WTZ okre śla cztery płaszczyzny oddziaływa ń rehabilitacyjnych: rehabilitacja fizyczna, rehabilitacja psychologiczna, rehabilitacja społeczna i rehabilitacja zawodowa.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 56

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  zapotrzebowanie na tereny i obiekty opieki nad seniorami (starzej ące si ę społecze ństwo) oraz na te reny usług turystycznych powi ązanych z usługami zdrowia.

9.6. Kultura, obiekty sportu i rekreacji. Kulturalnym centrum Gminy jest Susiec. Funkcjonuje w niej Gminny O środek Kultury (wybudowany w latach 1990-99). W obiekcie mie ści si ę biblioteka, pomieszczenia biurowe dla GOK, kawiarnia z zapleczem kuchennym, sala widowiskowa (taneczna) z zapleczem kuchennym. Biblioteka posiada fili ę w Majdanie Sopockim II. Poza działalno ści ą zwi ązan ą z gromadzeniem ksi ęgozbiorów i obsług ą czytelników, biblioteki realizuj ą programy maj ące na celu stworzenie nowoczesnych centrów informacyjnych, edukacyjnych i społecznych. Przy bibliotece od 2006 r. działa koło r ękodzieła, którego celem jest podtrzymanie tradycji w twórczo ści ludowej i kulinarnej oraz od 2009 r. klub seniora, który zajmuje si ę działalno ści ą maj ącą na celu integracj ę osób starszych.W Su ścu działaj ą arty ści zajmuj ący si ę twórczo ści ą plastyczn ą oraz r ękodziełem (m.in. Koło Rękodzieła utworzone przy GBP). Działaj ą tak że tutaj zespoły: Zespół „Grabowiczanki”, Zespół „Zagórzanki", Zespół "Jutrzenka ", Zespół Ludowy "Sopocka Nuta", Zespół Ludowy "Parzanki". W remizie Ochotniczej Stra ży Po żarnej w Oseredku znajduje si ę Muzeum Po żarnictwa gromadz ące historyczne eksponaty zwi ązane zarówno z zawodem stra żaka jak i przeszło ści ą samej OSP. Jednym z jego najcenniejszych eksponatów jest sikawka wodna z 1891 roku. Zasób muzeum jest szacowany na ok. 300 obiektów. W ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, działa klub ‘Prima’, prowadz ący działalno ść informacyjn ą i edukacyjn ą dla dzieci i młodzie ży. Ponadto biblioteki aktywnie uczestnicz ą w realizacji imprez kulturalnych na terenie Gminy. Na terenie Gminy znajduj ą si ę równie ż świetlice wiejskie, wybudowane w latach 1975 –2000, w nast ępuj ących miejscowo ściach: Łuszczacz, Kunki, Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Majdan Sopocki, Nowiny, Oseredek, Rybnica, Łosiniec, Maziły, Paary. W miejscowo ści Susiec działa zespół ludowy „Szumy”, w Łuszczaczu „Zagórzanki”, w Ciotuszy Nowej „Jutrzenka”, w Grabowicy „Grabowiczanki”, w Majdanie Sopockim „Sopocka Nuta”, w Paarach „Parzanki”. Zespoły reprezentuj ą Gmin ę na przegl ądach i konkursach zespołów ludowych zdobywaj ąc nagrody i wyró żnienia . W Oseredku znajduje si ę muzeum sprz ętu stra żackiego, w którym zgromadzono liczne eksponaty dotycz ące działalno ści OSP. W 2014 r. nast ąpiło uroczyste otwarcie muzeum. W muzeum zgromadzono pond 300 eksponatów sprz ętu stra żackiego oraz kolekcj ę literatury stra żackiej . Gminny O środek Sportu w Su ścu, wybudowany został w latach 1982-84. Teren o środka zajmuje 4 ha powierzchni, na której utworzono boiska sportowe, sanitariaty zewn ętrzne, budynek socjalny szatni ą i sal ą widowiskow ą. Przy o środku działa klub sportowy ”Szumy”. Budynek o środka wymaga modernizacji zaplecza sanitarnego, naprawy bie żni oraz budowy kortów tenisowych oraz trybuny. Ponadto w Gminie funkcjonuje kilka ogólnodostępnych boisk sportowych: w Su ścu, Kunkach i Łosi ńcu. Przy wi ększo ści szkół podstawowych znajduj ą si ę boiska szkolne, słu żą ce młodzie ży szkolnej. W Gminie funkcjonuj ą równie ż o środki wypoczynkowe: 2 sezonowe o środki wypoczynkowe, b ędące własno ści ą Zwi ązku Harcerstwa Polskiego, poło żone we wsi Majdan Sop. II. (Stanica Harcerska „NAD SOPOTEM” i Stanica Harcerska „WODNA)., w Su ścu: „Sosnowe Zacisze”, „Roztoczanka”, „Roztocze”, „Dom wczasowy Lech”, „Kamping Zbigniew Długosz”, „Damvic” Szkolne Schronisko Młodzieżowe przy Zespole Szkół Publicznych w Su ścu, w Paarach: ” Stra żnica Carska”. Ponadto w Gminie Susiec funkcjonuj ą liczne gospodarstwa agroturystyczne, oferuj ące kwatery prywatne. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  potrzeby pod tereny usług: kultury, sportu, rekreacji i turystyki, w tym rekreacji indywidualnej.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 57

9.7. Obiekty ł ączno ści. Na terenie Gminy znajduj ą si ę 3 placówki Poczty Polskiej: w Su ścu, w Majdanie Sopockim oraz w Paarach. Placówki te zajmuj ą pomieszczenia w budynkach przeznaczonych dla innych celów, s ą to przewa żnie budynki prywatne. 9.8. Cmentarze. Na terenie Gminy znajduj ą si ę trzy cmentarze czynne w: Su ścu (cmentarz katolicki o powierzchni 1,5 ha, został w ostatnich latach powi ększony o nowe tereny i nie zachodzi konieczno ść powi ększania czynnych cmentarzy lub wyznaczania nowych terenów pod cmentarze grzebalne), Łosi ńcu (cmentarz katolicki i prawosławny o powierzchni 2,5 ha), Majdanie Sopockim (cmentarz katolicki o powierzchni 1,0 ha) oraz w Łosi ńcu cmentarz wojskowy 1939 roku zamkni ęty. Cmentarze obj ęte s ą ochron ą, zarówno istniej ące nagrobki jak i drzewostan. Sprawy ochrony obiektów zabytkowych reguluje Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2016 r. poz. 1330 ze pó żn. zm.). W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ograniczenia w zagospodarowaniu przestrzennym w strefach 50 i 150 m od cmentarza grzebalnego (art. 3 ust. 1 rozporz ądzenia ministra gospodarki komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie okre ślania, jakie tereny pod wzgl ędem sanitarnym s ą odpowiednie na cmentarze (Dz. U. z 1959 Nr 52, poz. 315,  wskazane jest rozwa żenie dopuszczenia realizacji kolumbarium ze wzgl ędu na post ępuj ące zmiany tradycji pochówków.

9.9. Tereny zieleni urz ądzonej i rekreacyjnej. Dla terenu Gminy nie sporz ądzono bilansu zieleni ogólnodost ępnej. Fragmentaryczna ziele ń urz ądzona znajduje si ę przy niektórych obiektach u żyteczno ści publicznej, tj. przy Urz ędzie Gminy w Su ścu (Skwarki), Ośrodku Zdrowia w Su ścu, itp. .Tereny zieleni wypoczynkowej w Su ścu wyst ępuj ą na powierzchni ok. 0,83 ha. Po dawnych parkach dworskich pozostały jedynie ślady. W Ciotuszy Starej – pozostało ść po parku przyfolwarcznym, gdzie na powierzchni całkowitej 2 ha znajduje si ę około 60 drzew oraz krzewy; w Su ścu – pozostało ść parku, gdzie na powierzchni całkowitej 1,5 ha znajduje si ę kilkadziesi ąt drzew. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  tworzenie w jednostkach osadniczych zieleni ogólnodost ępnej jako terenów rekreacyjnych powi ązanych funkcjonal nie z zabudow ą mieszkaniow ą, zagrodow ą, usługow ą oraz w celu kształtowania krajobrazu i mikroklimatu.

9.10. Struktura gospodarcza Gminy. Rolnictwo- na terenie Gminy rozwija si ę w oparciu o indywidualne gospodarstwa rolne. Uprawiane s ą tu głównie zbo ża, ziemniaki i tyto ń. Rolnicza przestrze ń produkcyjna stanowi podstawowy zasób Gminy. Niska, jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej i niewielki udział gruntów rolnych w powierzchni gminy powierzchni gminy nie stwarzaj ą warunków do intensywnego rozwoju rolniczego gminy. Gospodarstwa o wielko ści do 5 ha stanowi ą 66% gospodarstw gminy, natomiast powy żej 15 ha jest zaledwie 2 % gospodarstw. Poni ższy rysunek przedstawia struktur ę gospodarstw rolnych w Gminie Susiec.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 58

Rysunek 2: Struktura gospodarstw rolnych w Gminie Susiec.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  tworzenie warunków do rozwoju funkcji uzupełniaj ących min. usługi turystyczne, agroturystyka itp.,  tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa ekologicznego min. na potrze by wspierania turystyki.

Przedsi ębiorczo ść pozarolnicza- na terenie Gminy nie ma wi ększych obiektów przemysłowych, wyst ępuj ą jedynie drobne zakłady o charakterze usługowym. Szczególnie w ostatnich latach nast ąpił dynamiczny rozwój drobnych form przedsi ębiorczo ści, głównie niewielkich zakładów usługowych, usługow o-rzemie ślniczych, cz ęsto rodzinnych. W 2011 roku w Gminie Susiec były zarejestrowane 441 podmioty gospodarcze, w 2013r. wzrosła do 447 natomiast w roku 2015r. wg GUS 454 (w sektorze rolniczym 34, przemysłowym 49, budowlanym 90). Rysunek 3: Struktura rodzajowa podmiotów gospodarczych w latach 2011 – 2013

Na terenie Gminy Susiec wyst ępuj ą głównie drobne zakłady o charakterze usługowym, usługowo - rzemie ślniczym. Cz ęsto s ą to firmy rodzinne, zatrudniaj ące niewiele osób. Wi ększe zakłady pracy zlokalizowane na terenie Gminy Su siec to: Zakład Usługowo – Produkcyjny „DREWMET”, Piekarnia Chmiel St. i S-ka, Przedsi ębiorstwo Handlowo – Usługowe „ROLMOS”, Kopalnia Piasku Zawadki, Masarnia Wiktor Hałasa – Kunki, Urz ąd Gminy i jednostki podległe (szkoły, GOK, GZUK),

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 59

Bank Spółdzielczy Tomaszów Lubelski, O/Susiec, Firma Handlowo Usługowa o Wytwórcza „EUROCAMP” S.J. Susiec, Kolejowe Przedsi ębiorstwo Turystyczno Wypoczynkowe NATURA – TOUR Sp. o.o., O środek Wypoczynkowy „ROZTOCZE” w Su ścu. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  tworzenie warunków do rozwoju w obr ębie wsi działalno ści pozarolniczej jako funkcji uzupełniaj ących w terenach zabudowy zagrodowej lub mieszkaniowej oraz jako funkcji samodzielnych.

Le śnictwo- stan le śnej przestrzeni produkcyjnej scharakteryzowany w Rozdziale: Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej (…), Podrozdział: Stan le śnej przestrzeni produkcyjnej. Lasy obok przestrzeni rolniczej stanowi ą podstawowy zasób Gminy Susiec, daj ący podstawy surowcowe (drewno, zwierz ęta łowne) rozwoju funkcji produkcyjnych i usługowych oraz pozwalaj ący Turystyka Susiec jako wie ś letniskowa był popularny ju ż w okresie mi ędzywojennym. Obecnie zainteresowanie turystów Su ścem i okolicami stale ro śnie. Rysuje si ę tendencja lokalizowania przez mieszka ńców du żych miast domów letniskowych. Walory turystyczne Gminy Susiec s ą sum ą walorów przyrody żywej i nieo żywionej, atrakcyjno ści krajobrazowo-kulturowej (Roztocze jest regionem i rangi turystycznej w skali kraju) oraz zagospodarowania turystycznego. O atrakcyjno ści turystycznej Gminy decyduj ą rozległe lasy, w tym o charakterze puszcza ńskim, wysoka bioró żnorodno ść , korzystny mikroklimat, atrakcyjno ść geologiczna, tektoniczna, krajobrazowa i przyrodnicza strefy kraw ędziowej Roztocza Środkowego, przełomy Tanwi i Spotu prze stref ę kraw ędziow ą, górski charakter rzek spływaj ących Roztocza, liczne źródliska o wybitnych walorach hydrologicznych i krajobrazowych, zabytki kultury, tradycje i obrz ędy ludowe, bogata baza turystyczna w postaci o środków wczasowych, kolonijnych, gospodarstw agroturystycznych, zbiornik rekreacyjny, liczne szlaki turystyki pieszej i rowerowej itp. Atrakcyjno ść przyrodniczo-krajobrazow ą Gminy pot ęguje s ąsiedztwo rozległych terenów Roztocza Środkowego i Południowego oraz Równiny Biłgorajskiej poro śni ętej lasami puszcza ńskimi, o walorach rangi europejskiej. Centralne poło żenie Gminy daje jej uprzywilejowana pozycj ę w zakresie mo żliwo ści organizowania rekreacyjnego i krajoznawczego korzystania walorów przyrodniczo-krajobrazowych. Funkcja turystyczna powinna by ć równorz ędn ą funkcj ą rolnicz ą. Rodzaj i ranga walorów uzasadnia rozwój ró żnych form turystyki kwalifikowanej, krajoznawczej, agroturystyki i organizacji wypoczynku weekendowego. Ilo ść i jako ść niektórych zasobów przyrodniczych mo że stwarza ć szans ę ukierunkowanego rozwoju społeczno- gospodarczego lub ogranicza ć mo żliwo ści rozwojowe. Mo żliwo ści rozwoju ró żnorodnych form turystyki i rekreacji stwarza wysoka jako ść walorów turystycznych b ędących pochodn ą bogactwa ilo ściowego i jako ściowe zasobów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, rozbudowanej bazy turystycznej oraz centralne poło żenie Gminy w obszarach wysokiej rangi turystycznej (Roztocze, Puszcza Solska). Na terenie Gminy Susiec funkcjonuje 9 obiektów noclegowych świadcz ących usługi turystyczne (dane dotycz ące obiektów posiadaj ące 10 i wi ęcej miejsc noclegowych dane GUS z 2015r.). Istniej ą równie ż liczne gospodarstwa agroturystyczne. Pojawia si ę te ż zapotrzebowanie na indywidualn ą zabudow ę rekreacyjn ą. Rozwojowi turystyki sprzyjaj ą tez liczne szlaki turystyczne piesze i rowerowe (długo ść ście żek rowerowych na terenie Gm. Susiec w 2015r. wg danych Głównego Urz ędu Statystycznego wynosi: 20,3km.) Przez obszar Gminy Susiec prowadz ą nast ępuj ące szlaki turystyki pieszej i rowerowej: Szlak Ziemi Józefowskiej o dł. 42,5km, Szlak Walk Partyzanckich o dł. 61 km, Szlak Kraw ędziowy o dł. 52, 5 km, Szlak im. W. Podobi ńskiej o dł.56 km, Szlak Szumów o dł.17 km (tzw. „p ętelka”), Szlak Południowy o dł.17 km, Centralny szlak roztocza - podstawowa długo ść szlaku 180 km, Do Rudy Ró żanieckiej i Narola - Długo ść ok. 40 km, Do Borowych Młynów - Długo ść ok. 30 km, Dookoła Gminy Susiec - długo ść ok.40 km, Przez Hut ę Szumy do Narola; Trasa rowerowa Green Velo długo ści ponad 200 km przebiega przez pi ęć województw wschodniej Polski. W Gminie Susiec trasa przebiega przez miejscowo ści Maziły, Łosiniec, Wólka Łosiniecka, Rybnica, Susiec, Oseredek, do granicy Gminy; „Szlak geoturystyczny Roztocza Środkowego". Długo ść szlaku wynosi 68 km; Szlak „Walk Partyzanckich”.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 60

W miejscach koncentracji wypoczynku pobytowego wczasowego i weekendowego coraz wi ększe zapotrzebowanie jest na krótkie ście żki przyrodniczo-krajoznawcze, dostosowane do zró żnicowanych mo żliwo ści wędrowania ró żnych grup wiekowych turystów i ró żnorodne tematycznie. W 1998 r. została wyznaczona, opisana i urz ądzona ście żka przyrodniczo-dydaktyczna "Nad Tanwi ą". Istnieje równie ż ście żka w rez."Czartowe Pole". W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  zagospodarowanie rekreacyjno-wypoczynkowe najatrakcyjniejszych turystycznie obszarów Gminy przez dostosowanie istniej ącej zabudowy do obsługi turystyki oraz wydzielenie terenów pod tereny rekreacji indywidualnej (ML),  kształtowanie funkcji turystycznej z uwzgl ędnieniem nadrz ędno ści funkcji przyrodniczej,  rozwój usług zwi ązanych z turystyk ą.

10. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z ZAGRO ŻEŃ BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA.

Na terenie Gminy mog ą zaistnie ć nast ępuj ące zagro żenia: po żarowe, powodziowe, budowlane, komunikacyjne, chemiczno-ekologiczne, infrastruktury krytycznej (komunalnej) oraz nietypowe sytuacje kryzysowe. Ponadto na terenie wyst ępuje ryzyko zaistnienia nadzwyczajnych zagro żeń środowiska, które mog ą by ć przede wszystkim wynikiem katastrof wywołanych przez awarie infrastruktury technicznej, jak równie ż przez siły natury: • antropogeniczne ska żenia wód podziemnych GZWP Nr 408 Niecka Lubelska (Chełm-Zamo ść ) oraz GZWP nr 428 Dolina Kopalna Biłgoraj – Lubaczów, lub wód powierzchniowych środkami chemicznymi, zwłaszcza ropopochodnymi zagra żaj ące zdrowiu ludzi i niszcz ące życie biologiczne w rzekach, • zagro żenie powodzi ą w dolinie Tanwi (na terenach zagro żonych powodzi ą) lub lokalne podtopienia w wyniku deszczy nawalnych, • zagro żenie spowodowane zmian ą klimatu: kl ęskami żywiołowymi lub anomaliami pogodowymi, czego przykładem był huragan, który w czerwcu 1997 roku spowodował ogromne straty w gminach byłego województwa zamojskiego oraz katastrofalna powód ź w południowo-zachodniej cz ęś ci kraju 1999 roku, • radykalne zmiany stosunków wodnych powoduj ące w wyniku przesuszenia lub podtopienia albo zalania terenów szkody gospodarcze i zmiany biocenotyczne, • działania uruchamiaj ące zjawiska erozji wodnej (degradacja gleb i powierzchni ziemi), • w przypadku kumulacji niekorzystnych warunków atmosferycznych mog ą w strefach geodynamicznych kraw ędzi i stoków o nachyleniach powy żej 15% wyst ąpi ć ruchy osuwiskowe mas ziemnych. • awarie infrastruktury technicznej i komunalnej (np. rozszczelnienie lub wybuch gazoci ągu, rozszczelnienie kolektora sanitarnego, awaria instalacji oczyszczalni ścieków), katastrofy drogowe lub kolejowe z udziałem substancji niebezpiecznych, • zagro żenie po żarem w terenach budowlanych lub le śnych (Gmina odznacza si ę du żą lesisto ści ą), po żary niszcz ące maj ątek i życie biologiczne, Zagro żenia mog ą mie ć charakter lokalny lub ponadlokalny oraz charakter wewn ętrzny lub zewn ętrzny. Przykładowo zanieczyszczenia emitowane przez elektrociepłowni ę Połaniec nanoszone s ą z południowo- zachodnimi wiatrami na teren Lubelszczyzny, natomiast w przypadku wprowadzenia zanieczyszcze ń do wód Tanwi i jej dopływów m.in. w obszarze Gminy Susiec, przemieszcz ą si ę z wodami do Sanu. Zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia bardzo cz ęsto zwi ązane s ą z nieodpowiedni ą lokalizacj ą zakładów, dróg i innych obiektów lub niewła ściwa eksploatacj ą, a co za tym idzie wzrastaj ącą liczb ą awarii, katastrof zwi ązanych rozwojem cywilizacyjnym. Działania o charakterze planistycznym maj ą na celu zapewnienie bezkolizyjnego funkcjonowania struktur przestrzennych oraz minimalizowanie negatywnych skutków zagro żeń naturalnych i cywilizacyjnych. Wi ększo ść potencjalnych zagro żeń bezpiecze ństwa mo że by ć eliminowana na poziomie Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego metod ą separacji przestrzennej

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 61

funkcji o ró żnym stopniu uci ąż liwo ści. Na poziomie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego formułowane s ą natomiast środowiskowe uwarunkowania ustalonych funkcji terenu. Istnieje równie ż mo żliwo ść , poprzez wprowadzenie odpowiednich zakazów, eliminacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (i zdrowie ludzi). Na terenie Gminy Susiec realizowana jest: ochrona przeciwpo żarowa- funkcjonuje 15 posterunków Ochotniczej Stra ży Po żarnej w: Ciotuszy Nowej, Ciotuszy Starej, Grabowicy, Kunkach, Łosi ńcu I, Łosi ńcu II, Łuszczaczu, Majdanie Sopockim Pierwszym, Nowinach, Oseredku, Paarach, Ró ży, Rybnicy, Su ścu i Wólce Łosinieckiej. Komenda Rejonowa Pa ństwowej Stra ży Po żarnej zlokalizowana jest na terenie miasta Tomaszowa Lubelskiego, oddalonego od Su śca o 15 km. Posiada ona szeroki zakres kompetencji, jest słu żbą wiod ącą nie tylko w przypadku po żaru, ale równie ż bierze udział w ratownictwie chemicznym, komunikacyjnym, budowlanym, w przypadku miejscowych zagro żeń radiacyjnych w ratownictwie osób i zwierz ąt. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  kształtowanie warunków przestrzennych dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej poprzez rozwój małej retencji na dopływach rzeki głównej, utrzymanie i zwi ększanie naturalnej retencji (mokradła, zalesienia), renaturalizacj ę rzek, utrzymanie i modernizacj ę urz ądze ń melioracyjnych, wykluczenie rozwoju zabudowy na obszarach szczególnego zagro żenia powodzi ą,  w wyznaczaniu terenów rozwoju zabudowy- zagro żeń naturalnych i antropogenicznych dla zabudowy oraz generowanych przez zabudow ę, w tym zagro żenia powodzi ą, ruc hami osuwiskowymi, zjawiskami erozyjnymi,  strefy koncentracji naturalnego spływu wód opadowych i roztopowych (dna suchych dolin) ze wskazaniem do wykluczenia z rozwoju zabudowy. 11. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POTRZEB I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU GMINY.

11.1. Analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne. Analiza walorów przyrodniczych, kulturowych, sytuacji gospodarczej i społecznej Gminy pozwoliła na okre ślenie zarówno szans, jak i barier rozwojowych obszaru. Szanse rozwoju Przebieg wa żnych szlaków transportowych : przebieg linii kolejowej 69 oraz przebieg drogi wojewódzkiej 835. Poło żenie geograficzne Gminy w regionie : nieodległe s ąsiedztwo (15 km) z miastem Tomaszowem Lubelskim, obecnie miastem powiatowym, co stwarza mo żliwo ść korzystania z infrastruktury społecznej i technicznej miasta; przynale żno ść do obszaru transgranicznego Euroregion „Bug”, co daje mo żliwo ści rozwoju społeczno- gospodarczego, jak i współpracy naukowo-kulturalnej w ramach istniej ących porozumie ń; przynale żno ść do obszaru funkcjonalnego Roztocza ńsko-Puszcza ńskiego ze wskazaniem do rozwoju funkcji produkcyjnych i usługowych na bazie zasobów drewna . Cechy środowiska przyrodniczego : poło żenie w ró żnorodnych jednostkach fizjograficznych (Roztocze Środkowe, Roztocze Południowe, Równina Biłgorajska) – umożliwiaj ące wykształcenie si ę ró żnych funkcji rozwojowych; wysokie warto ści środowiska przyrodniczego: Obszary Natura 2000, Krasnobrodzki Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, rezerwaty przyrody: „Czartowe Pole”, „Nad Tanwi ą”, „Nowiny”) co wpływa na wysokie walory turystyczne Gminy Susiec- Roztocze jest regionem turystycznym wysokiej rangi w skali kraju; zasoby surowców mineralnych dla celów budowlanych (znaczenie lokalne); wyst ępowanie du żych zasobów wód podziemnych o bardzo dobrej jako ści; czyste środowisko przyrodnicze (powietrza, gleb i lasów), co sprzyja rozwojowi ekoturystyki i agroturystyki; zbiornik wodny w Majdanie Sopockim wpływa na rozwój funkcji turystycznej; zasoby surowców naturalnych; korzystne warunki bioklimatyczne, szczególnie bardzo dobre warunki solarne oraz bardzo korzystny wpływ rozległych lasów na modyfikacj ę klimatów lokalnych, wybitne walory przyrodnicze i krajobrazowe czyni ą teren Gminy bardzo atrakcyjnym dla ró żnorodnych form rekreacji; kompleks lasów puszcza ńskich w zachodniej cz ęś ci Gminy i mo żliwo ść zwi ększenia lesisto ści w cz ęś ci wschodniej poprzez zalesianie gruntów nieprzydatnych rolniczo sprawia, że obszary te s ą bardzo atrakcyjne dla turystyki, rekreacji, łowiectwa, itp.; zasobne łowiska czyni ą teren bardzo atrakcyjnym dla łowiectwa, du ża zasobno ść oraz wysoka, jako ść wód kredowych, wysoka, jako ść wód źródlanych; atrakcyjno ść wód powierzchniowych dla rekreacji,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 62

szczególnie zbiornika w Majdanie Sopockim, mo żliwo ść wzrostu atrakcyjno ści poprzez realizacj ę projektowanego zbiornika retencyjnego w Rybnicy i Łosi ńcu. Cechy środowiska kulturowego : poło żenie na byłych terenach Ordynacji Zamojskiej; poło żenie w pa śmie pogranicza kulturowego wyznaczone przez obiekty sakralne 3 religii, tj.: chrze ścija ństwa (greckokatolickie, rzymsko-katolickie, prawosławne), judaizmu i islamu, rozci ągaj ące si ę od Haczowa (woj. podkarpackie) po Drohiczyn (woj. podlaskie). Pasmo pogranicza kulturowego obejmuje powiat: tomaszowski; poło żenie w roztocza ńsko-puszcza ńskim pa śmie osadnictwa le śnego dla którego typowe s ą wsie rozproszone, o nieregularnym układzie pól. Uwarunkowania społeczne : nadwy żki zasobów pracy. Uwarunkowania wynikaj ące z zagospodarowania Gminy : wykształcone przestrzennie funkcje Gminy; wzrost usług zwi ązanych z obsług ą ruchu turystycznego (hotelarstwo, gastronomia, obsługa komunikacji, itp.),mo żliwo ść łączenia wypoczynku z lecznictwem (Sanatorium Krasnobród, Sanatorium Horyniec). Uwarunkowania polityczno-prawne: mo żliwo ść pozyskania funduszy europejskich; polityka otwarcia gospodarczego na wschód – Białoru ś, Ukraina; mo żliwo ść skorzystania z kredytów przeznaczonych dla rozwoju terenów przygranicznych ściany wschodniej (fundusze przyznane przez Uni ę Europejską); Program Operacyjny dla Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020, który ma na celu podnoszenie konkurencyjno ści województwa lubelskiego. Główne osie priorytetowe, wspierane w Programie: badania i innowacje; cyfrowe Lubelskie; konkurencyjno ść przedsiębiorstw; energia przyjazna środowisku; efektywno ść energetyczna i gospodarka niskoemisyjna; ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów; ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego; mobilno ść regionalna i ekologiczny transport; rynek pracy; adaptacyjno ść przedsi ębiorstw i pracowników do zmian; wł ączenie społeczne; edukacja, kwalifikacje i kompetencje; infrastruktura społeczna Podstawowe problemy i bariery rozwoju- analiza stanu i uwarunkowa ń rozwoju Gminy umo żliwia zidentyfikowanie problemów wymagaj ących rozwi ązania. W opracowaniu uporz ądkowano je w grupy: problemy przyrodniczo-ekologiczne, problemy środowiska kulturowego, problemy demograficzno-społeczne, problemy strukturalne, problemy infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Problemy przyrodniczo-ekologiczne: Ograniczenia wynikaj ące z zakresu ochrony prawnej i planistycznej oraz celów środowiskowych : ograniczenia wynikaj ące z faktu poło żenia praktycznie całego obszaru Gminy (poza niewielkim terenem w Su ścu, Oseredku i Maziłach) w obszarach Natura 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLB060012 Roztocze oraz PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, znacznej cz ęś ci obszaru w parkach krajobrazowych: Puszczy Solskiej oraz Krasnobrodzki oraz w rezerwatach przyrody „Czartowi Pole” ,”Nad Tanwi ą”, „Nowiny”; ograniczenia wynikaj ące z realizacji celów środowiskowych wód powierzchniowych i podziemnych,; ograniczenia wynikaj ące z potrzeby ochrony krajobrazowej strefy kraw ędziowej Roztocza Środkowego, która jest unikalnym fragmentem granicy geologicznej pomi ędzy płytow ą Europ ą wschodnia i fałdow ą Europ ą zachodni ą, widocznej w fizjografii terenu; ograniczenia wynikaj ące z potrzeby ochrony krajowych korytarzy ekologicznych, krajowych przyrodniczych obszarów funkcjonalnych oraz systemu przyrodniczego Gminy (korytarze ekologiczne, obszary węzłowe, w ęzły ekologiczne); ograniczenia wynikaj ące z ochrony dziedzictwa geologicznego, tworzenie stanowisk dokumentacyjnych lub pomników przyrody, znaczna liczba geostanowisk wyst ępuj ąca na ternie Gminy, du ża cz ęść Gminy znajduje si ę w projektowanym Geoparku Kamienny Las na Roztoczu; ograniczenia wynikaj ące z obowi ązku ochrony Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 407 oraz GZWP 428; ograniczenia wynikaj ące z ochrony projektowanych obszarów ochronnych zlewni rzek (tzw. zlewni chronionych), zlewnia prawostronnych dopływów górnej Tanwi do uj ścia Szumu, oraz zlewnia górnego Wieprza; ograniczenia wynikaj ące z potrzeb ochrony terenów źródliskowych; ograniczenia wynikaj ące z kształtowania biologicznych buforów w postaci pasów ochronnych (cieki wodne oraz zbiorniki wodne); ograniczenia wynikaj ące z ochrony integralno ści głównych kompleksów le śnych: Roztocza Środkowego, Puszcza Solska; ograniczenia wynikaj ące z zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ekosystemów le śnych poprzez wyznaczanie stref ochrony warunków siedliskowych lasu (otulin); ograniczenia wynikaj ące z ochrony najcenniejszych walorów krajobrazowych w postaci tzw. krajobrazów priorytetowych; ograniczenia w przeznaczeniu gruntów rolnych klasy III i IV oraz gruntów le śnych na cele nierolne i niele śne.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 63

Ograniczenia wynikaj ące z istniej ącego zagospodarowania terenu: niepełne wyposa żenie jednostek osadniczych w zbiorowe systemy odprowadzania ścieków, brak systemów kanalizacji deszczowej i podczyszczania wód opadowych i roztopowych przed odprowadzeniem do dolin lub bezpo średnio do wód; bardzo du ża presja turystyki i funkcji komplementarnych na doliny rzeczne i zbiorniki wodne, (obustronna zabudowa dolin rzecznych oraz zabudowa wi ększo ści obrze ży zbiorników wodnych); eksploatacja kopalin w obr ębie siedlisk przyrodniczych wa żnych dla populacji dziko żyj ących ptaków w tym gatunków priorytetowych dla Wspólnoty; napływ do dolin rzecznych zanieczyszcze ń z powierzchni rolniczej i terenów komunikacyjnych (brak systemów kanalizacji deszczowej i podczyszczania wód opadowych i roztopowych przed odprowadzeniem do dolin lub bezpo średnio do wód); wprowadzanie zabudowy w dna dolin rzecznych ze zło żonymi warunkami gruntowo-wodnymi, niekorzystnym mikroklimatem, funkcjami ekologicznymi oraz w siedliska le śne (miejsca rozrodu i regularnego przebywania gatunków, trasy migracyjne), Problemy środowiska kulturowego : znaczna dekapitalizacja warto ści materialnych dziedzictwa kulturowego (parki podworskie, drewniana architektura lokalna, itp.); niekorzystne przekształcanie obiektów zabytkowych i nieprawidłowa ich rewaloryzacja. Problemy społeczne : migracja ludno ści (głównie ludzi młodych i wykształconych), „starzej ące si ę” społecze ństwo; przemieszczanie ludno ści wiejskiej na tereny podmiejskie, a co za tym idzie ci ągłe wysiedlanie wsi; wysokie bezrobocie zarejestrowane i utajone (głównie w rolnictwie). Bardzo du ży odsetek bezrobotnych stanowi ą kobiety. Sytuacja taka jest skutkiem niskich kwalifikacji zawodowych mieszka ńców Gminy; zbyt du że zatrudnienie w bezpo średniej produkcji rolnej, przy niewielkim w działach poza rolniczych; niska świadomo ść i aktywno ść społecznej mieszka ńców Gminy Susiec. Problemy strukturalne : przewaga w gospodarce, wadliwego strukturalnie, rolnictwa o charakterze surowcowym; niski udział rodzimego kapitału, generowanego w działach poza rolniczych oraz znikomy napływ kapitału zagranicznego (czynniki wpływaj ące na o żywienie gospodarcze); mała atrakcyjno ść inwestycyjna spowodowana peryferyjnym poło żeniem w kraju i "zapó źnieniem" cywilizacyjnym materialnym i społecznym; nierównomierne, przestrzenne rozmieszczenie infrastruktury społecznej (szkół, usług medycznych) i komunalnej, co powoduje zró żnicowanie standardów życiowych ludno ści, Problemy infrastruktury technicznej i komunikacyjnej : niskie parametry techniczne oraz słaba nawierzchnia wszystkich rodzajów dróg (wojewódzkich, powiatowych i gminnych); niepełne wyposa żenie Gminy w sie ć wodoci ągow ą; słabo rozwini ęta sie ć kanalizacyjna; brak zbiorczych systemów grzewczych; niedostatecznie rozwini ęta sie ć i nie zadawalaj ący stan infrastruktury technicznej; niedoinwestowanie obszarów wiejskich w zakresie infrastruktury technicznej obni ża jako ść życia mieszka ńców i atrakcyjno ść inwestycyjn ą oraz stanowi du że zagro żenie dla jako ści wód podziemnych i powierzchniowych. Konieczne jest jak najszybsze wdra żanie programów sanitacji wsi i zlikwidowanie ra żą cej dysproporcji pomi ędzy stopniem zaopatrzenia w wod ę z wodoci ągów zbiorowych, a stopniem skanalizowania obszarów wiejskich; niski poziom rozwoju infrastruktury komunalnej (brak sieci gazoci ągów w niektórych sołectwach, zbiorczych urz ądze ń wodno-kanalizacyjnych i utylizacji nieczysto ści stałych) stanowi powa żne zagro żenie dla środowiska naturalnego (obszar Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny, Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej, GZWP, zbiorników wodnych), oraz zagro żenie dla osi ągni ęcia celów środowiskowych JCWP i JCWPd. Szczegółowa analiza szans i barier rozwojowych Gminy umo żliwia okre ślenie celów strategicznych rozwoju obszaru. Nale ży stopniowo przekształca ć struktur ę gospodarcz ą Gminy, zgodnie z uwarunkowaniami społecznymi, ekonomicznymi i przestrzennymi. Mo żliwo ści Gminy oraz jej status nie pozwalaj ą na rozwi ązanie wszystkich istniej ących problemów we własnym zakresie. Dlatego konieczny jest interwencjonizm pa ństwa w zakresie przełamywania barier strukturalnych (przebudowa rolnictwa, kierowanie kapitału dla zwi ększenia atrakcyjno ści inwestycyjnej, rozwi ązanie problemu bezrobocia, itp.) oraz realizacji zada ń krajowych i regionalnych (modernizacja i rozbudowa krajowych systemów komunikacji i transportu, energetyki, telekomunikacji, rozwoju wymiany mi ędzynarodowej, ochrony środowiska, ochrony obszarów i obiektów prawnie chronionych, itp.) Problemy lokalne, ale o szerszym zasi ęgu ni ż obszar Gminy powinny by ć rozwi ązywane przez wspólne działania z gminami s ąsiednimi.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 64

Są to problemy: • gospodarcze (zbyt i przetwórstwo produktów rolnych, współpraca w zakresie rozwoju turystyki i wypoczynku, tworzenie nowych miejsc pracy, itp.) oraz zwi ązanej z ni ą sfery obsługi (wspólne promocje, agencje rozwoju gospodarczego, itp.); • infrastruktury technicznej i komunikacji lokalnej z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, utylizacji nieczysto ści, gazyfikacji, telefonizacji, drogownictwa, itp. Zadania dotycz ące rozwoju lokalnej przedsi ębiorczo ści, przywrócenia i utrzymania ładu przestrzennego, utrzymanie i modernizacja gminnej infrastruktury społecznej i komunalnej Gmina musi rozwi ąza ć we własnym zakresie i z własnych środków. W Gminie Susiec gospodarka oparta jest głównie o rolnictwo, turystyk ę, cz ęś ciowo gospodark ę le śną. Dlatego nale ży przeprowadzi ć modernizacj ę rolnictwa poprzez zmian ę struktury wielko ści i wprowadzenie specjalizacji gospodarstw, przej ście z produkcji surowcowej na przetwórcz ą (rozwój przetwórstwa rolno-spo żywczego) oraz stworzenie nowoczesnej sfery obsługi rolnictwa. Mo że si ę to odby ć dzi ęki przekształceniu modelu wsi monofunkcyjnej na wielofunkcyjn ą, z rozwini ętym przemysłem rolno-spo żywczym (działalno ść produkcyjna usługowa) i zbytem wytworzonych produktów. Aby osi ągn ąć ten cel trzeba przeprowadzi ć kompleksow ą rozbudow ę i modernizacj ę całej infrastruktury technicznej i społecznej wsi. W zale żno ści od istniej ących warunków przyrodniczych i gospodarczo-społecznych obszaru powstawa ć powinny ró żne modele wsi wielofunkcyjnej. Maj ą one stymulowa ć popraw ę jako ści życia mieszka ńców wsi, łagodzi ć dysproporcje mi ędzy warunkami bytu na wsi i w mie ście, przeciwdziała ć depopulacji obszarów rolniczych. 11.2. Prognoza demograficzna. Zagadnienia ludno ściowe dla Gminy Susiec opracowane zostały na podstawie danych Urz ędu Gminy w Su ścu oraz Głównego Urz ędu Statystycznego. Powierzchnia Gminy Susiec wynosi 191 km 2 i obejmuje 21 jednostek osadniczych. Na terenie Gminy zamieszkuje ogółem 7622 osób, w tym 3786 kobiet tj. 49,67% (dane GUS z 2015r.). W latach 2000-2015 liczba mieszka ńców zmalała o 7,09%. Średni wiek mieszka ńców wynosi 40,8 lat i jest porównywalny do średniego wieku mieszka ńców województwa lubelskiego oraz porównywalny do średniego wieku mieszka ńców całej Polski. Gmina Susiec wg danych z 2015r. ma ujemny przyrost naturalny wynosz ący -50 (urodzenia żywe 44, zgony 94). Wg danych z 2015r. ludno ść w wieku produkcyjnym – 4791 tj. 62,9% mieszka ńców Gminy Susiec, w wieku przedprodukcyjnym 1309 mieszka ńców tj.17,2% oraz w wieku poprodukcyjnym 1522 mieszka ńców tj. 20,0% mieszka ńców. Tabela 9: Tendencje demograficzne ludno ści Gminy Susiec w latach 2006-2015 Rok Ogółem Gęsto ść Ludno ść w wieku Ludno ść w wieku Ludno ść w wieku Kobiety na zaludnienia os przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 100 na km 2 % % % męż czyzn

2006 7761 40,63 21,7 59,0 19,2 98 2008 7729 40,46 20,7 60,1 19,2 99

2009 7698 40,30 19,7 60,8 19,3 98

2010 7833 41,01 19,6 61,3 19,1 98

2011 7794 40,81 19,2 61,6 19,2 98

2013 7741 40,53 18,2 62,3 19,5 99

2014 7702 40,32 17,9 62,5 19,6 99

2015 7622 39,90 17,2 62,8 20 99 Źródło: Dane Głównego Urz ędu Statystycznego

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 65

Liczba ludno ści w Gminie Susiec w latach 2000-2015 zmniejszyła si ę o 7,09 % oraz g ęsto ść zaludnienia w osobach na km 2 o 7,2 %. Konsekwencj ą ujemnego przyrostu naturalnego (przewaga zgonów nad urodzeniami jest zmniejszanie si ę udziału ludno ści w wieku przedprodukcyjnym ( z 21,7 % w 2006 r. do 17,9 % w 2014r.) . Ruch naturalny i migracyjny Czynnikiem oddziałuj ącym najsilniej na przemiany demograficzne, liczb ę ludno ści i struktur ę stanowi ą ruchy naturalne (biologiczne) i migracyjne. Przyrost naturalny w Gminie Susiec ma saldo ujemne, które zwi ększa si ę (z - 35 w 2005r. do -50 w 2015 r.). Saldo migracji kształtowało si ę na poziomie - 32 w 2014 r., -31 w 2015r. Proces wyludniania si ę Gminy zwi ększa ruch migracyjny. Przyczyn ą nadmiernych procesów odpływowych jest głównie brak miejsc pracy. Tabela 10: Ruch naturalny i migracyjny Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny Saldo migracji 2005 72 107 -35 -33 2015 44 94 -50 -31 Źródło: Dane 2005 Strategia Rozwoju Gminy Susiec, dane 2015 GUS Zgodnie z Planem Zagospodarowania Województwa Lubelskiego prognoza demograficzna dla województwa zakłada spadek liczby ludno ści w 2035r. o 13%, w stosunku do roku 2009r. Prognozowana liczba ludno ści b ędzie si ę systematycznie zmniejszała, przy czym prognozowany spadek liczby ludno ści w miastach do 2035 r. b ędzie wi ększy i wyniesie około 16 %, w stosunku do 2009 r., natomiast na wsi b ędzie mniejszy i wyniesie około 10 %. Główny wpływ na sytuacj ę demograficzn ą b ędzie miał ujemny przyrost naturalny oraz ujemne saldo migracji. Ujemny przyrost naturalny na terenie województwa notowany jest od dłu ższego czasu. Zgodnie z prognoz ą demograficzn ą w kolejnych latach b ędzie si ę on w dalszym ci ągu obni żał i w 2035 r. osi ągnie średni ą warto ść -5,9 ‰. W miastach przyrost naturalny b ędzie si ę kształtował na poziomie -6,4 ‰, natomiast na terenach wiejskich będzie ni ższy i osi ągnie warto ść -5,1 ‰. Prognoza demograficzna do roku 2035 przewiduje pogłębianie si ę procesu starzenia społecze ństwa, spowodowanego ujemnym przyrostem naturalnym. W 2035 r. przewiduje si ę spadek o 4% w stosunku do 2009 r. liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, o 6,6% w wieku produkcyjnym. Zwi ększeniu ulegnie liczba ludno ści w wieku poprodukcyjnym o 10,6%. Zgodnie z prognoz ą demograficzn ą bardziej niekorzystne zjawiska będą zachodziły w miastach. Spadek liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym w miastach wyniesie 3%, natomiast na wsi 5%, w wieku produkcyjnym w miastach 10,5%, na wsi 3%. Liczba ludno ści w wieku poprodukcyjnym wzro śnie o 14% w miastach, a na terenach wiejskich o 8%. Ruch migracyjny ludno ści, ze wzgl ędu na trudny do przewidzenia charakter, przedstawiony został tylko do roku 2020. Prognoza przewiduje wzrost średniego salda migracji o 760 osób w stosunku do poziomu z 2009 r. Na terenach miejskich prognozowany jest spadek salda z 4153 w 2009 r. do 3000 w 2020 r., natomiast na terenach wiejskich wzrost z 668 w 2009 r. do 1655 w 2020 r. Kierunkami migracji ludno ści w województwa lubelskiego będą dalszym ci ągu województwa mazowieckie, małopolskie, śląskie. Wewn ątrz województwa lubelskiego przewidywany jest zwi ększony ruch ludno ści wiejskiej do miast. Do roku 2035 przewidywany jest spadek migracji zagranicznych, spowodowany popraw ą poziomu życia w Polsce oraz wyczerpaniem si ę potencjału emigracyjnego. Zgodnie z prognoz ą demograficzn ą dla województwa lubelskiego przewidywany jest spadek liczby ludno ści. W 2035 r. prognozuje si ę spadek liczby ludno ści wiejskiej o 10 % wzgl ędem roku 2009. Z analizy tempa spadku ludno ści w ostatni ich 15 latach w Gminie Susiec wynika, że ogólna liczba ludno ści zmniejsza si ę średnio o około 0,5 % rocznie. Z przyj ętych zało żeń prognostycznych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (2015) wynika, że spadek ludno ści w okresie 26 lat b ędzie równie ż nast ępował średnio o 0,5 % rocznie, o 13% w 2035 r. W obszarach wiejskich zakłada si ę mniejszy ok. 10 % spadek liczby ludno ści w tym okresie. ( tj. 0,38% średniorocznie ). Przy zało żeniu utrzymania si ę tempa dotychczasowego spadku liczby ludno ści w Gminie Susiec (0,5 % średniorocznie) mo żna przyj ąć , że liczba mieszka ńców z 7622 w 2015r. zmniejszy si ę w nast ępnym 20-leciu o ok. 10% tj. do 6 860 osób w 2035 r. Wpływ na spadek liczby ludno ści maj ą przyrost naturalny i migracje ludno ści. W ci ągu kolejnych lat przyrost

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 66

naturalny b ędzie ujemny, a jego warto ść b ędzie si ę obni żała. W prognozie zakłada si ę dalszy wzrost migracji. Ludno ść wiejska w dalszym ci ągu b ędzie migrowała ze wsi do miast. Ponadto ludno ść z województwa lubelskiego nadal b ędzie migrowa ć do bogatszych województw. W najbli ższych latach spodziewany jest natomiast spadek migracji zagranicznych. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  instrumenty planistyczne generuj ące nowe miejsca pracy i wzrost poziomu życi a mieszka ńców oraz zabezpieczenie infrastruktury poprawiaj ącej warunki bytowe w celu ograniczenia migracji poza teren Gminy Susiec, w tym do innych krajów oraz zwi ększenia przyrostu naturalnego.

11.3. Mo żliwo ści finansowania przez Gmin ę wykonania sieci komunikacyjnej i infrastruktury technicznej, a tak że infrastruktury społecznej, słu żą cych realizacji zada ń własnych Gminy. Do inwestycji słu żą cych realizacji zada ń własnych Gminy zwi ązanych z lokalizacj ą nowej zabudowy nale żą : modernizacja, rozbudowa i budowa układu komunikacyjnego (drogi publiczne), wyposa żenie terenów w sie ć wodoci ągow ą, oraz w sie ć kanalizacyjn ą. Nowe tereny zabudowy zostały wyznaczone w obr ębie istniej ących jednostek osadniczych jako kontynuacja lub uzupełnienie istniej ącej zabudowy i charakteryzuj ą si ę ró żnym stopniem ukształtowania układu komunikacyjnego oraz wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą. Wi ększo ść z nich jest lokalizowana wzdłu ż istniej ących dróg, z których cz ęść stanowi ą drogi o nawierzchni gruntowej wzmocnionej niesortem lub żużlem oraz o nawierzchni gruntu rodzimego. Drogi te w miar ę rozwoju zabudowy b ędą wymagały przebudowy i modernizacji w celu dostosowania do wymaga ń technicznych dla odpowiednich klas. Ł ączna długo ść dróg publicznych na terenach nowej zabudowy wyniesie około 17 km. Długo ść ta mo że ulec zmianie po opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla powy ższych terenów. W Gminie Susiec podł ączone do sieci wodoci ągowej s ą nast ępuj ące miejscowo ści: • Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Kunki - wodoci ąg „Ciotusza Nowa”, • Grabowica, Majdan Sopocki I, Majdan Sopocki II, Nowiny - wodoci ąg „Grabowica”, • Łuszczacz, Ró ża - wodoci ąg „Łuszczacz”, • Łosiniec, Maziły, Wólka Łosiniecka, Zawadki - wodoci ąg „Łosiniec”, • Susiec, Oseredek, Rybnica - wodoci ąg „Susiec”, • Paary. - wodoci ąg „Paary”, Pozostałe miejscowo ści korzystaj ą z indywidualnych uj ęć wody. Wyznaczenie nowych terenów zabudowy wi ąż e si ę z konieczno ści ą rozbudowy istniej ących sieci wodoci ągowych. B ędą one rozbudowywane sukcesywnie w miar ę post ępu zabudowy. Szacowana długo ść sieci wodoci ągowych na trenach nowej zabudowy wyniesie około 19 km. Zgodnie z koncepcj ą gospodarki ściekowej na terenie Gminy Susiec zbiorczym systemem gospodarki ściekowej planuje si ę obj ęcie wszystkich miejscowo ści Gminy, z wył ączeniem pojedynczych gospodarstw, których podł ączenie do systemu zbiorczego wi ązało by si ę ze zbyt du żymi kosztami. Kanalizacja ma funkcjonowa ć w ramach trzech niezale żnych układów, działaj ących w oparciu o trzy oczyszczalnie ścieków, nowoprojektowane w Majdanie Sopockim Pierwszym i Wólce Łosinieckiej, oraz istniej ącą w Su ścu. Trzy układy mog ą by ć realizowane jako kolejne etapy inwestycji. W latach 2013 – 2015 Gmina Susiec przeznaczyła 4 257 769,12 zł na inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej. 130 609,81 zł przeznaczono na budow ę i modernizacj ę sieci wodoci ągowej i kanalizacji sanitarnej. Pozostała kwota przeznaczona została na inwestycje z zakresu dróg publicznych, min. budow ę i przebudow ę dróg gminnych, chodników przy drogach powiatowych, realizacj ę oświetlenia drogowego. Zgodnie z wieloletni ą prognoz ą finansow ą Gminy Susiec do roku 2020 r. dochody Gminy s ą szacowane w 2016 r. na poziomie 31 520 816,45 zł, w 2017 r. - 27 056 971,00 zł, 2018 r. - 32 934 560,00 zł, 2019 r. - 27 084 448,00 zł., 2020 r. - 26 537 770,00 zł. Planowane wydatki inwestycyjne stanowi ące kontynuacj ę rozpocz ętych inwestycji w kolejnych latach wynosz ą: w 2016 r. – 140 000, 00 zł, w 2017 r. – 2 975 000,00 zł, w 2018 r. –

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 67

64 000,00 zł. Natomiast planowane wydatki na nowe inwestycje : w 2016 r. 6 847 079,00 zł, w 2017 r. 1 720 000,00 zł, w 2018 r. - 3 350 000,00 zł, w 2019 r. – 4 160 000, 00 zł, a w 2020 r. 3 300 000, 00 zł. Z analizy bud żetu i prognoz finansowych Gminy Susiec wynika że lokalizacja nowej zabudowy nie b ędzie przekraczała jej mo żliwo ści finansowych . Corocznie Gmina Susiec realizuje zadania z zakresu infrastruktury technicznej. W wieloletniej prognozie finansowej w latach 2016 – 2020 przewidziane s ą fundusze na cele inwestycyjne, z których Gmina realizowa ć b ędzie powy ższe zadania. Nowa zabudowa została wyznaczona w obr ębie istniej ących jednostek osadniczych i układów komunikacyjnych, co obni ża znacznie koszty wyposa żenia terenów w infrastruktur ę techniczn ą poprzez rozbudow ę ju ż istniej ących sieci i ewentualnie przebudow ę istniej ących dróg publicznych. Ponadto przewiduje si ę, że b ędzie ona realizowana sukcesywnie w kolejnych latach, st ąd Gmina koszty wyposa żenia terenów w infrastruktur ę techniczn ą b ędzie mogła rozło żyć w czasie, i nie będą one stanowiły nadmiernego obciąż enia dla jej bud żetu. 11.4. Bilans terenów przeznaczonych pod zabudow ę. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 7 w studium okre śla si ę potrzeby i mo żliwo ści rozwojowe Gminy. W tym celu wykonuje si ę mi ędzy innymi bilans terenów przeznaczonych pod zabudow ę, w którym: 1. okre śla si ę na podstawie analiz ekonomicznych, środowiskowych, społecznych, prognoz demograficznych oraz mo żliwo ści finansowych gminy, maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na now ą zabudow ę, wyra żone w ilo ści powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy; 2. szacuje si ę chłonno ść , poło żonych na terenie gminy, obszarów o pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w granicach jednostki osadniczej, rozumian ą jako mo żliwo ść lokalizowania na tych obszarach nowej zabudowy, wyra żon ą w powierzchni u żytkowej zabudowy w powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy; 3. szacuje si ę chłonno ść poło żonych na terenie gminy, obszarów przeznaczonych w planach miejscowych pod zabudow ę, innych ni ż wymienione w pkt. 2, rozumian ą jako mo żliwo ść lokalizowania na tych obszarach nowej zabudowy, wyra żon ą w powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy; 4. porównuje si ę maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na now ą zabudow ę, o którym mowa w pkt. 1, oraz sum ę powierzchni u żytkowej zabudowy, o której mowa w pkt. 2 i 3, gdy maksymalne zapotrzebowanie na now ą zabudow ę, o którym mowa w pkt.1: a) nie przekracza sumy powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy - nie przewiduje si ę lokalizacji nowej poza obszarami o których mowa w pkt. 2 i 3, b) przekracza sum ę powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy - bilans terenów pod zabudow ę uzupełnia si ę o ró żnic ę tych wielko ści wyra żon ą w powierzchni u żytkowej zabudowy, w podziale na funkcje zabudowy poza obszarami, o których mowa w pkt. 2 i 3, maksymalnie w ilo ści wynikaj ącej z uzupełnionego bilansu; 5. okre śla si ę: a) mo żliwo ści finansowania przez gmin ę wykonania sieci komunikacyjnych i infrastruktury technicznej oraz społecznej, słu żą cych realizacji zada ń własnych gminy, b) potrzeby inwestycyjne gminy wynikaj ące z konieczno ści realizacji zada ń własnych, zwi ązane z lokalizacj ą nowej zabudowy na obszarach, o których mowa w pkt. 2 i 3 oraz przypadku o którym mowa w pkt. 4 lit a, poza tymi obszarami. Chłonno ść , poło żonych na terenie Gminy obszarów w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej. Na terenie Gminy Susiec tereny zabudowy zlokalizowane s ą w obr ębie jednostek osadniczych Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Grabowica, Huta Szumy, Kunki, Łasochy, Łosiniec, Łuszczacz, Majdan Sopocki, Maziły, Nowiny, Oseredek, Paary, Huta Szumy, Ró ża, Rybnica, Skwarki, Susiec, Wólka Łosiniecka, Zawadki. Na całym obszarze Gminy dominuje zabudowa zagrodowa (zabudowa mieszkaniowa oraz produkcyjna i składowa na potrzeby gospodarstwa rolnego) i mieszkalna jednorodzinna wolnostoj ąca, uzupełniona przez

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 68

zabudow ę gospodarcz ą. Gmina Susiec posiada 2442 mieszkania, o średniej powierzchni u żytkowej mieszkania wynosz ącej 85 m². Na terenach atrakcyjnych pod wzgl ędem turystycznym wykształciła si ę zabudowa rekreacji indywidualnej, charakteryzuj ąca si ę lokalizowaniem na niewielkich działkach pojedynczych budynków mieszkalnych. Zabudowa letniskowa dobrze wykształciła si ę w miejscowo ściach Ciotusza Stara, Huta Szumy, Majdan Sopocki, Maziły, Nowiny, Huta Szumy, Rybnica, Susiec, Wólka Łosiniecka i obejmuje 122 budynki o średniej powierzchni 53 m². Wi ększe obszary zabudowy usługowej, w tym usługi turystyczne zlokalizowana s ą w najwi ększych miejscowo ściach Gminy w Majdanie Sopockim i Su ścu. Zabudowa usługowa obejmuje 81 budynków o średniej powierzchni 1615 m². Struktur ę przestrzenn ą oraz wielko ść terenów budowlanych przedstawia zamieszczone ni żej zestawienie. Ogólna powierzchnia Gminy Susiec wynosi 19075 ha.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 69

Tabela 11: Istniej ące tereny zabudowy Obr ęb Obszary zabudowy z podziałem na funkcje (ha)

MN UTL MN, UH MN, RM MN RM, UI MN, RM, UTL RM, UTL MN, UTL, UH UT, UK UI UK, MN UK,UI, UO UH UI,UK, RPU UI,UH, UH UI UH, UI UH,UG, UG UH, ZP UH, A, UT UH, UI UH,UT, UR UT UZ RPU RLU S KS

Ciotusza Nowa - - - - 39,9 2,3 - - - 0,2 - - - 0,1 ------1,2 - - -

Ciotusza Stara 2,5 1,4 - - 9,5 - - - - - 1,0 - 0,1 - - 0,2 ------0,2 - - -

Grabowica - - - - 33,8 - - - - 0,1 - - 0,7 ------

Huta Szumy - - - - 14,8 - 1,9 1,1 ------0,3 ------0,3 - - - Kunki 2,0 - - - 26,3 ------1,0 0,5 ------0,4 - - 0,6 - - - Łasochy - - - 10,8 ------Łosiniec 2,0 - - - 33,3 - - - - 2,0 - - 1,5 - 0,6 ------0,2 ------Łuszczacz - - - 0,2 32,9 ------0,5 - - 0,2 ------Majdan 16,5 - - - 42,1 - - 4,8 0,2 - - 0,1 2,0 - - 2,5 - - 0,1 - - - - 9,4 0,7 - - - - Sopocki Maziły 1,0 - - - 17,8 - - 1,9 ------0,5 - - - - - Nowiny - 0,5 - - 15,5 - - 0,7 - - - - 0,4 - - - 0,2 ------Oseredek - - - - 42,0 - - - - 0,1 0,4 - 1,3 ------Paary - - - - 14,7 - - - - 0,5 - - 1,2 ------0,4 - - - Ró ża - - - - 10,1 ------0,2 ------Rybnica 2,8 - - - 13,4 - - 2,7 ------0,7 0,6 - - 1,7 - - Skwarki ------0,2 ------2,4 - - 1,4 - -

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str.70

Susiec 24,9 12,8 0,8 13,8 19,8 - - - - 3,2 - - 1,6 - - - 0,3 0,6 - 0,5 - 0,2 4,8 3,4 0,9 0,8 3,1 0,4 Wólka 0,8 - - - 27,2 - - 1,8 - 0,3 ------Łosiniecka Zawadki - - - 6,3 2,2 ------razem 52,5 14,7 0,8 31,1 395,3 2,3 1,9 13,0 0,2 6,4 1,4 0,1 10,3 0,6 0,6 3,2 0,7 0,6 0,1 0,5 0,2 0,2 6,1 16,3 1,6 3,5 3,1 3,1 0,4

% powierzchni

Gminy 0,018 0,016 0,016 0,002 0,012 0,01 0,068 0,001 0,034 0,007 0,001 0,054 0,003 0,003 0,017 0,004 0,003 0,001 0,003 0,001 0,001 0,032 0,085 0,008 0,275 0,077 0,004 0,163 2,072 Opracowanie własne 2016r.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str.71

Uchwał ą NR XXVI/164/10 z dnia 30 kwietnia 2010 r. Rada Gminy Susiec uchwaliła zmian ę obowi ązuj ącego Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, stanowi ącego podstaw ę do opracowania obowi ązuj ącego planu zagospodarowania przestrzennego (Uchwała Nr VII/44/2003Rady Gminy Susiec z dnia 30 pa ździernika 2003 r.). Zmiana dotyczyła aktualizacji obowi ązuj ącego Studium na terenie całej Gminy. Uchwał ą NR XXXI/242/2014 Rady Gminy Susiec z dnia 16 wrze śnia 2014 r. wprowadzono kolejne zmiany do obowi ązuj ącego studium, w obr ębie geodezyjnym: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Grabowica, Kunki, Nowiny, Paary, Wólka Łosiniecka. Obie zmiany Studium umo żliwiaj ą wprowadzenie nowych terenów zabudowy na terenie Gminy. Zmiany obowi ązuj ącego planu zagospodarowania przestrzennego. Uchwała Nr X/58/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 20 11 r., Uchwała Nr X/59/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 20 11 r., Uchwała NR XXVIII/220/2014 Rady Gminy Susiec z dnia 28 marca 2014 r., Uchwała Nr VIII/68/2015 Rady Gminy Susiec z dnia 28 grudnia 2015 r. obj ęły tylko cz ęść terenów wprowadzonych przez ww. zmiany Studium. Cz ęść terenów wyznaczonych w Studium nie została uj ęta w zmianach planu miejscowego. Powierzchnia rezerw terenów przewidzianych pod zabudow ę w Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec wynosi 126,6 ha. Tabela 12: Tereny przeznaczone pod zabudow ę w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy nie obj ęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Obr ęb Obszary zabudowy z podziałem na funkcje (ha)

MN MN, RM RM, RM, UTL UH, U, MN, MN, MR, ML UT U U MN MN, (ML) UT UTL (ML)

Ciotusza Nowa - - - 3,3 ------

Ciotusza Stara - - - - 1,7 - - - - -

Grabowica - - - 2,8 ------

Huta Szumy - - - 7,2 1,4 7,2 - - 7,5 - Kunki - - - 2,8 ------Łasochy - - 5,2 ------Łosiniec - - - 3,8 - 1,4 - - - - Łuszczacz - - - 3,8 ------Majdan Sopocki - 2,8 - 23 4,4 5,4 - - - - Nowiny ------4,9 3,3 Paary - - - 6,9 - 2 - - - - Rybnica - - - 1,2 ------Skwarki 0,8 - - - - - 1,6 - - - Susiec - 7,3 - 2,0 ------Wólka - - - 0,6 - 8,6 - 0,4 - - Łosiniecka Opracowanie własne 2016r. Chłonno ść , poło żonych na terenie Gminy obszarów przeznaczonych w zmianie studium zagospodarowania pod zabudow ę. Zmiana Studium opracowana na podstawie Uchwały nr IV/20/2015 r. z dnia 31 marca 2015 roku w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 72

Gminy Susiec” wyznacza nowe tereny zabudowy w obr ębach geodezyjnych: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Huta Szumy, Kunki, Łasochy, Łosiniec, Łuszczacz, Majdan Sopocki, Nowiny, Oseredek, Paary, Rybnica, Susiec, Skwarki, Wólka Łosiniecka. Zmian ą przeznaczenia na cele budowlane obj ętych jest 36,3 ha terenów le śnych, rolnych, ł ąk i pastwisk, oraz terenów przeznaczonych pod zalesienie. Wzbogaca si ę funkcj ę na terenach przeznaczonych pod zabudow ę. Tereny zabudowy jednorodzinnej oraz tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej uzupełnia si ę o zabudow ę rekreacji indywidualnej oraz usługi. Tereny usług wprowadza si ę dodatkowo zabudow ę jednorodzinn ą i rekreacji indywidualnej. Na tereny zabudowy letniskowej wprowadza si ę dodatkowo zabudow ę jednorodzinn ą i usługow ą. Ł ączna powierzchnia tych terenów wynosi 32,6 ha. Ponadto wprowadza si ę zmiany funkcji obszarów . Zmiana funkcji obejmuje 4,3 ha terenów przeznaczonych pod zabudow ę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Tereny zabudowy usługowej przeznacza si ę pod zabudow ę jednorodzinn ą, zagrodow ą oraz rekreacji indywidualnej, natomiast tereny zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej pod usługi. Likwiduje si ę równie ż tereny usług turystycznych o powierzchni 7,5 ha w miejscowo ści Huta Szumy, 13 ha terenów zabudowy letniskowej w Majdanie Sopockim oraz 0,3 ha terenów usługowych w Nowinach. Zapotrzebowanie na now ą zabudow ę. W celu okre ślenia zapotrzebowania na now ą zabudow ę przeprowadzono analizy ekonomiczne, środowiskowe, społeczne, uwzgl ędniono prognozy demograficzne oraz mo żliwo ści finansowych Gminy. Ponadto uwzgl ędniono istniej ące potrzeby mieszkaniowe wynikaj ące ze zło żonych wniosków w sprawie zmiany przeznaczenia gruntów na cele budowlane. Istotne znaczenie maj ą wysokie walory turystyczne Gminy i zwi ązane z tym zapotrzebowanie na budownictwo rekreacji indywidualnej , przeznaczone do okresowego wypoczynku, nie tylko mieszka ńców Gminy ale równie ż ludno ści z poza jej terenu. Dane demograficzne z lat 2006-2013 wykazuj ą utrzymuj ącą si ę stale niewielk ą tendencj ę spadkow ą liczby ludno ści w Gminie Susiec. Zjawisko to wyst ępuje w całym województwie i zgodnie z analiz ą demograficzn ą dla województwa lubelskiego do roku 2035 prognozuje si ę spadek liczby ludno ści wiejskiej o 10 % wzgl ędem roku 2009. Zakładaj ąc podobny poziom spadku liczby ludno ści dla Gminy Susiec, w 2035 r. prognozowana liczba ludno ści wyniosła by do 6860 osób. Zgodnie z danymi GUS za 2014 r. Gmina Susiec posiada 2442 mieszkania natomiast w roku 2015r. liczba mieszka ń wynosiła 2440. Średnia liczba osób przypadaj ących na jedno mieszkanie wynosi 3,16. Prognoza gospodarstw domowych na lata 2008 - 2035 dla województwa wykonana przez GUS wskazuje na systematyczny wzrost liczby gospodarstw domowych. Zmianie ulegnie struktura gospodarstw pod wzgl ędem wielko ści. Do roku 2035 przewidywany jest wzrost liczby gospodarstw jednoosobowych której udział w ogólnej liczbie gospodarstw wyniesie 32,5%, oraz gospodarstw 2 osobowych, udział w ogólnej liczbie gospodarstw 2035 r. wyniesie 28,7%. Mniejszy spadek obserwowany b ędzie w gospodarstwach 3 osobowych, udział w 2035 r. wyniesie 17,1%, w gospodarstwach 4 osobowych, udział około 13 %, oraz 5 osobowych i wi ększych, udział w ogólnej liczbie gospodarstw w 2035 r. wyniesie 8,7%. Na wsi przewa żać b ędą gospodarstwa 2 osobowe, które stanowi ć b ędą 25% ogólnej liczby gospodarstw. W województwie lubelskim gospodarstwa jednoosobowe stanowi ć b ędą około 33% całkowitej liczby gospodarstw. Wzro śnie liczba gospodarstw bez dzieci, które b ędą stanowi ć 71,9 % gospodarstw 2 osobowych. Do 2035 r. zmaleje przeci ętna liczba osób w gospodarstwie domowym we wszystkich województwach. Warto ść ta dla województwa lubelskiego w 2035 r. wyniesie 2,45. Zarówno obowi ązuj ące; miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jak i studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego wprowadzaj ą rezerwy pod now ą zabudow ę. S ą to tereny zabudowy jednorodzinnej (MN), jednorodzinnej i usługowej (MN, U), jednorodzinnej i letniskowej (MN, UTL), jednorodzinnej i usług handlu (MN, UH), zagrodowej (RM), zagrodowej i jednorodzinnej (RM, MN), zagrodowej, jednorodzinnej i usługowej (RM, MN, U), zagrodowej i letniskowej (RM, UTL), zagrodowej, jednorodzinnej, letniskowej (RM, MN, UTL), letniskowej, jednorodzinnej, usług turystycznych, usług handlu (UTL, MN, UT, UH), zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej, rekreacji indywidualnej (MN, MR, ML), usług handlu, usług nieuci ąż liwych, zabudowy jednorodzinnej, usług turystycznych (UH, U, MN, UT), tereny zabudowy letniskowej (UTL), oraz usług (UK, US, UG, UI, UR, UT).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 73

Na obszarach, na których przewiduje si ę mo żliwo ść lokalizacji zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i zagrodowej obejmuj ącej % udział w powierzchni wyznaczonego terenu w przypadku funkcji towarzysz ących; 70% na terenach zabudowy mieszkaniowej i usług, 50% na terenach zabudowy mieszkaniowej i letniskowej. Na obszarach wyznaczonych pod zabudow ę jednorodzinn ą i zagrodow ą przewiduje si ę 30% udział zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Rezerwy terenów przeznaczonych pod zabudow ę w obowi ązuj ących planie zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego wynosz ą: pod zabudow ę jednorodzinn ą 93,7 ha, zabudow ę zagrodow ą 118,6 ha, zabudow ę letniskow ą 76,5 ha, usługi 24,0 ha. W ramach tych obszarów powierzchnia terenów nie przeznaczonych pod zabudow ę tj. terenów komunikacji, infrastruktury itp. wynosi ć b ędzie około 15 %. Zmiana studium wprowadza nowe tereny zabudowy jednorodzinnej (MN), o powierzchni 19,1 ha, zagrodowej (RM) o powierzchni 18,2 ha, rekreacji indywidualnej (ML) o powierzchni 10,5 ha oraz usług (U, UT, UZ, US, P) o powierzchni 7,3 ha . Ponadto wprowadza si ę zmian ę funkcji terenów zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej (RM, MN) - zmiana na tereny usług (U, US), terenów usług (UR, U) - zmiana na tereny zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej (RM, MN, ML). Wprowadza si ę równie ż dodatkowe funkcje na istniej ących terenach zabudowy, tereny zabudowy jednorodzinnej (MN) oraz tereny zabudowy zagrodowej (RM), uzupełnia si ę dodatkowo zabudowę rekreacji indywidualnej oraz usługi (ML, U). Na terenach zabudowy letniskowej UTL wprowadza si ę zabudow ę jednorodzinn ą oraz usługi (MN, U). Tereny usług wzbogaca si ę o zabudow ę jednorodzinn ą, zagrodow ą oraz rekreacji indywidualnej (MN, RM, ML). Ponadto likwiduje si ę tereny usług w Hucie Szumy – Rebizantach i Nowinach oraz tereny zabudowy letniskowej w Majdanie Sopockim. Powy ższe zmiany powoduj ą zmniejszenie istniej ących terenów zabudowy jednorodzinnej (MN) o 6,1 ha, zagrodowej (RM) o 2,8 ha, rekreacji indywidualnej (ML) o 17,2 ha, terenów usług (UR, UT) o 15,8 ha. Ze wzgl ędu na zmniejszenie powierzchni rezerw obszarów usługowych oraz obszarów zabudowy rekreacji indywidualnej nie przeprowadzono dla powyższych terenów analizy zapotrzebowania na now ą zabudow ę. Analiza została przeprowadzona dla terenów zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej, których powierzchnia ulegnie zwi ększeniu w wyniku wprowadzenia zmiany studium. Przyjmuj ąc średni ą wielko ść działki pod budownictwo jednorodzinne 15a, pod budownictwo zagrodowe 25a, oraz zakładaj ąc lokalizacj ę jednego mieszkania na wydzielonej działce, rezerwy terenów w planie zagospodarowania przestrzennego i studium pozwalaj ą na lokalizacj ę 531 mieszka ń w zabudowie jednorodzinnej i 403 mieszka ń w zabudowie zagrodowej. Zmiana studium pozwala na lokalizacj ę dodatkowych 74 mieszka ń w zabudowie jednorodzinnej i 52 mieszka ń w zabudowie zagrodowej. Gmina Susiec obecnie posiada 2 442 mieszkania. Ł ączna ilo ść mieszka ń po wprowadzeniu zabudowy na rezerwy terenowe i projektowane tereny zabudowy w zmianie studium wyniesie 3 502 mieszkania o ł ącznej powierzchni u żytkowej 297 670 m ². W Gminie Susiec wg prognoz demograficznych w 2035 r. wyniesie do 6860 osób przy uwzgl ędnieniu prognozowanej przeci ętnej liczby osób przypadaj ącej na jedno mieszkanie wynosz ącej 2,45 dla województwa lubelskiego zapotrzebowanie na now ą zabudow ę wyniesie 2 827 mieszka ń. Przy uwzgl ędnieniu niepewno ści procesów rozwojowych i zwi ększeniu zapotrzebowania w stosunku do analiz o 30%, zapotrzebowanie na now ą zabudowę wyniesie 3 675 mieszka ń ł ącznej powierzchni u żytkowej 312 375 m ². Istniej ące tereny pod budownictwo rekreacji indywidualnej ML wynosz ą 21,4 ha. Rezerwy terenów zagwarantowane w studium oraz planie miejscowym wynosz ą 76,5 ha. Planowana zmiana studium powoduje pomniejszenie tych terenów o 17,2 ha. Ł ączna liczba rezerw terenów pod zabudow ę letniskow ą wynosi 59,3 ha i stanowi 27,9 % rezerw terenów pod zabudow ę mieszkaln ą jednorodzinn ą i zagrodow ą. Przyjmuj ąc średni ą wielko ść działki pod budownictwo letniskowe 0,25 ha, rezerwy terenów na terenie Gminy Susiec pozwalaj ą na lokalizacj ę 237 nowych budynków o powierzchni u żytkowej około 114 469 m². Istniej ące tereny pod budownictwo usługowe wynosz ą 64,7 ha. Rezerwy terenów pod budownictwo usługowe zagwarantowane w studium oraz w planie miejscowym wynosz ą 23,9 ha. Zmiana studium powoduje zmniejszenie terenów usług o 15,8 ha. Ł ączna powierzchnia rezerw terenów przeznaczonych pod budownictwo usługowe wyniesie 8,1 ha. Przyjmuj ąc średni ą wielko ść działki pod budownictwo usługowe 0,3 ha, rezerwy pozwalaj ą na lokalizacj ę 27 budynków usługowych o powierzchni około 43 605 m².

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 74

11.5. Potrzeby rozwojowe, Mo żliwo ści rozwojowe. Najsłabsze strony Gminy zwi ązane s ą z niskim poziomem dochodów, bezrobociem, migracjami, starzej ącym się społecze ństwem oraz brakami w infrastrukturze (drogowej, wodoci ągowej, kanalizacyjnej). Wśród priorytetowych potrzeb mieszka ńców nale ży wskaza ć m.in.: popraw ę stanu technicznego dróg, rozbudow ę kanalizacji ściekowej itp. Potrzeby dla rozwoju zostały ujęte w Strategii gminy, która wyznacza min. priorytety, cele operacyjne. PRIORYTET Rozbudowa infrastruktury podnosz ącej atrakcyjno ść i konkurencyjno ść gminy: Poprawa stanu infrastruktury społecznej, Zwi ększanie dost ępno ści komunikacyjnej gminy oraz poprawa bezpiecze ństwa ruchu drogowego, Poprawa warunków życia mieszka ńców. PRIORYTET Aktywacja gospodarcza Gminy przez wykorzystanie walorów przyrodniczych Gminy: Stwarzanie korzystnych warunków do rozwoju przedsi ębiorczo ści i rolnictwa; Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej Gminy. Potencjał „turystyczny” Gminy mo że by ć wykorzystany do zwi ększenia dochodów mieszka ńców Gminy. Gmina posiada walory, które predysponuj ą j ą do rozwoju turystyki w tym do rozwoju agroturystyki. Wykorzystanie walorów turystycznych Gminy b ędzie wymagało nie tylko zwi ększenia bazy noclegowej, ale równie ż rozwoju gastronomii i handlu, tworzenia nowych „atrakcji” dla przyjezdnych poprzez min. aktywizacj ę działalno ści kulturalnej. W celu zachowania i wykorzystywania walorów Gminy nale ży inwestowa ć w odnawialne źródła energii, w szczególno ści energi ę sło ńca (z wył ączeniem energii wiatru) które pozwol ą na popraw ę stanu środowiska naturalnego, zwłaszcza powietrza, zanieczyszczanego przez tzw. nisk ą emisj ę. Rozwój Gminy Susiec powinien mie ć charakter proekologiczny z uwagi na wyst ępowanie na terenie Gminy wysokich walorów przyrodniczych. W Strategii Gminy wskazano cel generalny Osi ąganie zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz wykorzystanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych oraz kulturowych Gminy . Wskazano równie ż kierunki rozwoju Gminy wynikaj ące z jej realnych mo żliwo ści oraz preferencji mieszka ńców. Ustalono główne kierunki rozwoju w poszczególnych sferach funkcjonowania Gminy tj. sferze społecznej, infrastrukturze technicznej, sferze gospodarczej, ekologii i ochronie środowiska, ochronie zasobów kulturowych. We wszystkich sferach powinna zosta ć uwzgl ędniona nast ępuj ące zasada zrównowa żonego rozwoju, polegaj ąca na uwzgl ędnieniu w planach rozwojowych zarówno aspektów społecznych jak i finansowych, z jednoczesnym uwzgl ędnieniem wymogów ekologii, a tak że wielofunkcyjny rozwój Gminy, polegaj ący na równomiernym rozwijaniu nowoczesnego rolnictwa oraz preferowanych przez mieszka ńców gał ęzi przemysłu (drzewnego), rzemiosła, handlu i usług. Podj ęcie działa ń, które zostały przedstawione w „Strategii Rozwoju Gminy”, zapewni Gminie wzrost poziomu życia mieszka ńców, ułatwi dost ęp do infrastruktury komunalnej. Oczekuje si ę, że: nast ąpi aktywacja gospodarcza Gminy poprzez min rozwój drobnej przedsi ębiorczo ści, zostan ą przygotowane nowe tereny pod inwestycje i budownictwo mieszkaniowe, zagrodowe i rekreacyjne, poprawi si ę informacja o zasobach Gminy i promocja, poprawi si ę obsługa inwestorów wewn ętrznych i zewn ętrznych, nast ąpi rozbudowa infrastruktury technicznej, ulegnie poprawie stan dróg gminnych oraz stan infrastruktury komunikacyjnej, nast ąpi rozwój agroturystyki i usług turystyczno-rekreacyjnych, nast ąpi poprawa w strukturze gospodarstw rolnych, zwi ększy si ę liczba wyspecjalizowanych gospodarstw rolnych, rozwinie si ę miejscowe przetwórstwo płodów rolnych i efektów hodowli, wspieraj ące usługi turystyczne, rozpoczn ą działalno ść grupy producenckie, jako sposób na obni żenie kosztów produkcji i zapewnienie zysku oraz jako metoda na konkurencyjn ą produkcj ę, poprawi si ę stan opieki zdrowotnej, ulegnie poprawie stan bazy lokalowej o światy, kulturalnych, pomocy społecznej i ochrony zdrowia; zmniejszy si ę ilo ść nieu żytków rolnych, a zwi ększy si ę obszar zalesiony Gminy, powstan ą nowe zbiorniki retencyjne a wokół nich rozwinie się infrastruktura turystyczno - rekreacyjna. 12. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU PRAWNEGO GRUNTÓW.

Ogólna powierzchnia Gminy Susiec wynosi 19075ha. Grunty le śne stanowi ą 10518,14 ha, (lasy publiczne 7416,14ha własno ść gminy 29,40ha) co stanowi 55,1% powierzchni gminy (dane GUS z 2015r). U żytki rolne stanowi ą 7753 ha - 40,6% powierzchni gminy. Powierzchnia pozostałych gruntów wynosi 524,26 ha-, 2,8 % powierzchni gminy.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 75

Grunty komunalne stanowi ą 358,8 ha- 1,9 % powierzchni gminy, z czego 345,3 ha tworzy gminny zasób nieruchomo ści - 1,8 % powierzchni gminy. Zmiana funkcji obejmuje tereny o powierzchni ponad 69 ha, z czego ponad 50 % stanowi ą grunty prywatne, około 6,5 % grunty b ędące własno ści ą gminy, ponad 23% grunty wspólnot gruntowych, 14 % grunty Skarbu Pa ństwa, około 3 % pozostałe grunty stanowi ące własno ść Województwa Lubelskiego, w zarz ądzie Dróg Wojewódzkich, ZHP, Parafii rzymskokatolicka p.w. św. Tomasza Apostoła w Majdanie Sopockim. Struktur ę własno ściow ą gruntów warunkuje du ży udział lasów stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa. Zmian ą funkcji obj ęte s ą głównie grunty stanowi ące własno ść prywatn ą oraz własno ść wspólnot gruntowych. Własno ść Gminy stanowi ą głównie tereny przeznaczane pod komunikacj ę. 13. OBIEKTY I TERENY CHRONIONE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH.

W granicach administracyjnych Gminy Susiec wyst ępuj ą nast ępuj ące obiekty i obszary chronione na podstawie przepisów odr ębnych: Obiekty i tereny chronione na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody: Obszary Natura 2000: PLB060012, PLB060008, PLH060034, Parki Krajobrazowe: Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej i Krasnobrodzki Park Krajobrazowy, Rezerwaty przyrody: Nad Tanwi ą, Czartowe Pole, Nowiny, Pomniki Przyrody: Jesion wyniosły rosn ący w Wólce Łosinieckiej, Lipa drobnolistna rosn ąca w Wólce Łosinieckiej, Wodospad na 4 km rzeki Jele ń, Źródlisko rzeki Jele ń o pow. 0,06 ha tzw. "Morskie Oko" w Su ścu – Skwarki, Ochrona gatunkowa - ostoja głuszca (ustawa o lasach). Obiekty i tereny chronione na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994r. Prawo górnicze i geologiczne: Udokumentowane zło ża kopalin: zło że piasków kwarcowych „Długi K ąt II” (zło że rezerwowe), zło że kruszyw naturalnych (piasek) Hamernia -Nowiny (nie eksloatowane), zło że piasków drobnoziarnistych "Zawadki I" (eksploatowane), Tereny i obszary górnicze: Na terenie Gminy Susiec wyznaczono obszar i teren górniczy „Zawadki I”. Obszary udokumentowanych wód podziemnych: wi ększo ść obszaru Gminy Susiec poło żona jest w obszarze udokumentowanego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 407 Niecka Lubelska / Chełm Zamo ść /. Obszary i tereny na podstawie ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i le śnych: grunty le śne stanowi ące ok. 55,1 % powierzchni gminy, grunty rolne klasy III stanowi ące ok. 6% powierzchni gminy. Obszary i tereny na podstawie ustawy z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach: Lasy ochronne: znaczna cz ęść lasów (głównie w SW cz ęś ci Gminy) stanowi ą lasy ochronne: glebochronne, wodochronne, nasienne i chroni ące środowisko przyrodnicze. Obiekty i tereny chronione na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne: Obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą wyznaczone zostały na podstawie sporz ądzonego przez Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Krakowie opracowania „Wyznaczenie obszarów bezpo średniego zagro żenia powodzi ą zlewni Sanu, jako integralnego elementu studium ochrony przeciwpowodziowej", stanowi ący I etap „Studium ochrony przeciwpowodziowej”. Obszary te obejmuj ą zasi ęgiem strefy zalewowe wzdłu ż rzeki Tanwi. Wyniki ww opracowania wykazały, że terenami bezpo średnio zagro żonymi powodzi ą w Gminie Susiec s ą tarasy zalewowe Tanwi. Obszary i tereny chronione na podstawie ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: Obiekty i obszary zabytkowe wpisane do rejestru zabytków zostały wyszczególnione w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego (…), podrozdział: Wykaz zabytków zewidencjonowanych i prawnie chronionych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 76

Obiekty i tereny chronione na podstawie przepisów odr ębnych wyst ępuj ące na terenie Gminy Susiec zostały opisane w poszczególnych rozdziałach cz ęś ci tekstowej Studium oraz zaznaczone na rysunku Studium (Uwarunkowania oraz Kierunki).

14. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WYST ĘPOWANIA OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH.

W ramach projektu System Ochrony Przeciwosuwiskowej (SOPO) realizowanego przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny zostały opracowane dla poszczególnych województw mapy terenów predysponowanych do wyst ępowania ruchów masowych, oraz dotychczas udokumentowane osuwiska. Zgodnie z opracowaniem na terenie Gminy Susiec nie wyst ępuj ą udokumentowane osuwiska mas ziemnych, zostały jedynie zidentyfikowane obszary na których mo żliwe jest wyst ępowanie ruchów masowych. Są to tereny kraw ędziowych stref przełomowych dolin rzek Sopot i Tanew oraz tereny w ąwozów w strefie kraw ędziowej Roztocza. Opracowanie mapy osuwisk terenów zagro żonych ruchami masowymi na obszarze Polski dla powiatu tomaszowskiego planowane jest po 2022 r.. Po wykonaniu mapy nale ży zweryfikowa ć obszary wst ępnie wyznaczonych osuwisk i terenów predysponowanych do wyst ąpienia ruchów masowych. Na terenie Gminy Susiec wyst ępuj ą wysokie kraw ędzie dolin rzecznych (cz ęsto przekraczaj ące 5m) Tanwi, Łosinieckiego Potoku, Sopotu stwarzaj ą mo żliwo ść zagro żenia ruchami osuwiskowymi. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  tereny nara żone na aktywizacj ę ruchów masowych ziemi - strefy geodynamiczne kraw ędzi,  ochron ę i wprowadzanie zadrzewie ń, zakrzewie ń i zadarnie ń słu żą cych biologicznemu stabilizowaniu terenów nara żonych na osuwiska, ochron ę przed zabudow ą stref kraw ędziowych i nadkraw ędziowych.

15. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WYST ĘPOWANIA UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN, ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ORAZ UDOKUMENTOWANYCH KOMPLEKSÓW PODZIEMNEGO SKŁADOWANIA DWUTLENKU W ĘGLA.

15.1. Udokumentowane zło ża kopalin. Zgodnie z informacjami zawartymi w Centralnej Bazie Danych Geologicznych Pa ństwowego Instytutu Geologicznego (www.pgi.gov.pl ) na dzie ń 02.02.2017r., na terenie Gminy Susiec wyst ępuj ą udokumentowane zło ża kopalin: Udokumentowane zło że piasków kwarcowych „Długi K ąt II” (zło że rezerwowe) usytuowane 0,7 m na południe od wsi Długi K ąt. Obszar zło żowy zwi ązany z podłu żną form ą wydmow ą i poziomem akumulacyjnym piasków rzecznych. Bilansowa mi ąż szo ść serii surowcowej zalegaj ącej powy żej poziomu wód gruntowych 6,3 m. Kod zło ża (w systemie MIDAS): PB 5414. Kopalina główna: piaski kwarcowe d/p betonów komórkowych. Brak aktualnych obszarów górniczych. Powierzchnia udokumentowanego zło ża: 99 999.990 ha. Udokumentowane i eksploatowane (obszar górniczy i teren górniczy) zło że kruszyw naturalnych (piasków) "Zawadki" (KN5691 w systemie MIDAS) usytuowane we wschodniej cz ęś ci Gminy na gruntach ornych i le śnych wsi Zawadki, na południe od zachodniej zabudowy wsi, po południowej stronie drogi Zawadki- Kunki. Morfogenetycznie obszar zło żowy zwi ązany jest z akumulacja rzeczn ą, doliny Olszanki, tworz ąc gł ębokie zasypanie lokalnego obni żenia wyerodowanego w podło żu margli i opok kredowych. Zło że jest eksploatowane przez Lubelskie Kopalnie Surowców mineralnych Sp. z o.o. na podstawie koncesji nr 3/91 wydanej przez Marszałka Województwa Lubelskiego wa żnej do 2030-12-31. Obszar górniczy i teren górniczy został ustanowiony decyzj ą Niz.7422.2.2012.EHK (w granicach zło ża). Powierzchnia zło ża wynosi 33,940 ha- obszar le śny. Zatwierdzone zasoby geologiczne wg stanu na 2010-03-06 nr decyzji/zawiadomienia FZ.EHK.7514/12/10 oraz zatwierdzone zasoby przemysłowe wg stanu na 2011-12-31 nr decyzji/zawiadomienia FZ.7422.2.2012.EHK

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 77

oraz stan zasobów kopaliny na: 2015-12-31 -814,96 tys. ton. Zło że: ”Zawadki” zostało wyeksploatowane i zrekultywowane (las). Eksploatacja prowadzona jest od 1994 r. Udokumentowane zło że kruszyw naturalnych (piasek) Hamernia -Nowiny (KN4162 w systemie MIDAS ). Udokumentowane (nie eksploatowane) usytuowane jest w północno-zachodnich granicach Gminy na terenie lasu. Powierzchnia zło ża wynosi 13,33ha (pole zło ża A: powierzchnia 332992m 2, B: powierzchnia 56216 m2, C: powierzchnia 56873 m 2, D: powierzchnia 42848 m 2), mi ąż szo ść u żytkowa serii surowcowej od 1.10m do 6,20m, grubo ść nadkładu od 0,20m do 0,30m. Obszar le śny – kierunek rekultywacji le śny. Zatwierdzone zasoby geologiczne w kat.C1 wg decyzji OS-8511/11/85 oraz wg stanu na 2015-12-31 wynosz ą 1 320,60tys.t.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  mo żliwo ść przeznaczenie na inne cele terenu udokumentowanego zło ża surowców naturalnych mo że nast ąpi ć po wyeksploatowaniu surowca w ramach rekultywacji,  wskazana rekultywacja terenów poeksploatacyjnych w kierunku zbli żonym do pierwotnego stanu zagospodarowania.

15.2. Perspektywiczne zło ża kopalin. Zgodnie z informacj ą zawart ą w dokumentacji pn. „Inwentaryzacja bazy surowcowej z uwzgl ędnieniem elementów ochrony środowiska Gminy Susiec” na obszarze Gminy Susiec wyst ępuj ą dwa obszary perspektywiczne (wg stanu na dzie ń 31.10.2011 r.): • Ciotusza Stara- piaski eoliczne i wydmy rozwin ęły si ę na osadach zlodowace ń północnopolskich m.in. w rejonie Majdanu Sopockiego i Starej Ciotuszy. Wydmy o wysoko ści kilku metrów wskazuj ą na mo żliwo ść pozyskiwania zło żowej ilo ści kruszywa (Sawicka i in., 2007b). • Wólka Łosiniecka- perspektywiczne dla kruszywa drobnego uznano tak że obszar wyst ępowania wydm o wysoko ści 5-8 m zlokalizowany po zachodniej stronie w dolinie Potoku Łosienieckiego koło Wólki Łosinieckiej. Brak wierce ń i bada ń jako ści kopaliny w tych obszarach nie daje podstaw do wyznaczania tam obszarów prognostycznych. Podj ęcie eksploatacji wymaga udokumentowania zło ża i uzyskania koncesji na eksploatacj ę. Zło ża udokumentowane posiadaj ą ustalone i zarejestrowane zasoby, cz ęsto w obr ębie obszaru perspektywicznego. S ą lub mog ą by ć eksploatowane pod warunkiem uzyskania koncesji na eksploatacj ę. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  ochron ę planistyczn ą obszarów perspektywicznych poprzez wył ączenie z zabudowy do czasu udokumentowania lub zniesienia przez słu żby geologiczne statusu zło ża perspektywicznego.

15.3. Zasoby wód podziemnych. Północno – wschodnia cze ść Gminy poło żona jest na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 407. Wody podziemne w obr ębie GZWP nr 407 podlegaj ą ochronie na zasadach okre ślonych w „Dokumentacji okre ślaj ącej warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia stref ochronnych GZWP nr 407 (Chełm-Zamo ść ). Niewielka południowo-zachodnia cz ęść Gminy wymaga ochrony wód podziemnych w obr ębie projektowanej strefy ochronnej Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 428 na zasadach okre ślonych w „Dokumentacji hydrogeologicznej zbiornika wód podziemnych nr 428”. WW. obszary zostały opisane w rozdziale Stan środowiska, w tym stan rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ść i jako ść zasobów wodnych (…), Podrozdział: Wielko ść i jako ść zasobów wodnych. 15.4. Udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku w ęgla. Na terenie Gminy Susiec nie wyst ępuj ą udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 78

16. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z WYST ĘPOWANIA TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH.

Na terenie Gminy Susiec wyznaczony został teren i obszar górniczy „Zawadki I”. Informacje dotycz ące terenu i obszaru górniczego umieszczono w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin (…) Podrozdział Udokumentowane zło ża kopalin. 17. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE ZE STANU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM STOPNIA UPORZ ĄDKOWANIA GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ, ENERGETYCZNEJ ORAZ GOSPODARKI ODPADAMI.

17.1. Powi ązania infrastrukturalne gminy z regionem. Przez Gmin ę Susiec przebiega droga wojewódzka nr 853 (DW853). Ł ączy Biłgoraj z Tomaszowem Lubelskim. Długo ść drogi wynosi 53 km. Przebieg Majdan Nowy- Tomaszów Lubelski. Ponadto, przez Gmin ę Susiec przebiega linia kolejowa normalnotorowa 69 Rejowiec- Hrebenne (o pr ędko ści 100-120 km/h) przecinaj ąca gmin ę na kierunku NW - SE. Przeznaczenie linii: czynna dla ruchu pasa żerskiego i towarowego. Jest to linia kolejowa o znaczeniu krajowym zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego 2015r. (przewidziana do modernizacji – cel publiczny). 17.2. Komunikacja. Dost ępno ść komunikacyjna Gminy Susiec jest dobra. Drogi krajowe nie wyst ępuj ą na terenie Gminy. Przez teren Gminy przebiega jeden odcinek drogi wojewódzkiej 853. Droga umo żliwia poł ączenia w kierunku północ- południe, s ąsiaduj ącymi gminami, jak i innymi regionami. Nawierzchnia bitumiczna jest w stanie złym. Długo ść całkowita dróg powiatowych wynosi 91 670 mb, w tym o nawierzchni twardej bitumicznej 73 340 mb. Stan nawierzchni przedstawia si ę nast ępuj ąco: 30 % - stan dobry, 20 % - dostateczny a 50 % zły. Zdecydowana wi ększo ść dróg wymaga natychmiastowego remontu w zakresie wzmocnie ń nawierzchni i wznowienia rowów przydro żnych przepustami.

Tabela 13: Wykaz dróg powiatowych w Gminie Susiec Lp. Nr drogi Klasa drogi Lokalizacja

1. 2953 L L od miejscowo ści Susiec-Skwarki do gr. Gminy w kierunku na Borowiec

2. 3550 L Z wojewódzkiej 853 w miejscowo ści Ciotusza Stara-Majdan Sopocki 3. 2952 L Z od miejscowo ści Skwarki-Susiec-Oseredek do gr. gminy w miejscowości Hamernia 4. 3549L Z Wierzchowina-Nowiny-Grabowica-Kunki do gr. Gminy 5. 3551 L L wojewódzkiej 853 w miejscowo ści Ciotusza Nowa-Grabowica do miejscowo ści Skwarki 6. 3261L Z wojewódzkiej 853 w miejscowo ści Łasochy –Zagóra-Łuszczac do gr. gminy 7. 3548 L Z od miejscowo ści Łosiniec-Smereczyna do drogi w miejscowo ści Maziły 8. 3546 L G Huta Ró żaniecka Susiec-Skwarki-Sikliwce-Łosiniec do gr. gminy w kierunku Tomaszowa 9. 3552L Z od Skwarki-Rybnica-Paary do gr. gminy w miejscowo ści Kocudza w kierunku Narola 10. 3545L L Paary - Maziły do granicy gminy w kierunku na Rabinówk ę 11. 3547 L L wojewódzkiej 853 do gr. gminy w kierunku Pasiek Źródło: Rejon Dróg Powiatowych w Tomaszowie Lubelskim.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 79

Drogi gminne na terenie Gminy Susiec maj ą długo ść całkowit ą 44300 mb w tym: 11800 mb – o nawierzchni bitumicznej, 800 mb – o nawierzchni betonowej, 14900 mb – o nawierzchni gruntowej wzmocnionej niesortem lub żużlem, 16 900 mb – o nawierzchni gruntu rodzimego, Most drewniany na rzece Tanew w złym stanie technicznym w ci ągu drogi gminnej nr 111714 L Paary – Huta Szumy w 2014r. został przebudowany ze zamian ą na konstrukcj ę żelbetow ą. Stan nawierzchni bitumicznych i betonowych jest średni, natomiast drogi o pozostałych nawierzchniach wymagaj ą budowy od podstaw poprzez wykonanie podbudowy i poło żenie nawierzchni bitumicznej. Tabela 14: Wykaz dróg gminnych Lp. Nr drogi Przebieg drogi

1. 110863 L dr. pow. 3285 L w Zielonym – dr. pow.3261 L w Łuszczaczu przez wie ś Zielone i Przejma 2. 111709 L dr.pow.3551 L Ciotusza Nowa – dr. pow. 3549 Kunki 3. 111710 L dr. woj. 853 Łasochy – dr. pow. 3549 L Kunki 4. 111711 L skrzy żowanie dr. pow. 3546 L i dr. pow. 2952 L – dr. gm. 111728 L 5. 111712 L dr. pow. 3549 L Majdan Sopocki – dr. pow. 2952 L Oseredek 6. 111713 L dr. pow. 3551 L Susiec – dr. gm. 111728 L 7. 111714 L dr. pow. 3552 L Paary – dr. gm. 111732 L Huta Szumy 8. 111715 L dr. gm. 111718 L – gr. Gminy Krasnobród (Husiny) 9. 111716 L dr. gm. 111734 L Nowiny – gr. Gminy Józefów (Hamernia) 10. 111717 L dr. woj. 853 Ciotusza Nowa – dr. pow. 3551 L 11. 111718 L dr. pow. 3261 L Łuszczacz – Wioska – dr. woj.853 Ciotusza Stara 12. 111719 L dr. pow. 3261 L Zagóra – do ko ńca zabudowy 13. 111720 L dr. pow.3549 L Kunki – do ko ńca zabudowy 14. 111721 L dr. pow. 3549 L Kunki – do ko ńca zabudowy 15. 111722 L dr. pow. 3545 L Maziły – do ko ńca zabudowy 16. 111723 L dr. pow. 3545 L Maziły – do ko ńca zabudowy 17. 111724 L dr. pow. 3545 L Świdy – do ko ńca wsi Kol. Łosiniec 18. 111725 L dr. gm. 111726 L – Koszele 19. 111726 L dr. pow. 3546 Sikliwce – dr. pow. 3546 L Koszele 20. 111727 L dr. pow. 3546 L Rybnica – do ko ńca zabudowy 21. 111728 L dr. pow. 2952 L Susiec – dojazd do stacji kolejowej 22. 111729 L dr. gm. 111713 L Susiec – dojazd do stacji kolejowej 23. 111730 L dr. pow. 3548 L Kniazie – dr. pow. 3546 L Wólka Łosiniecka 24. 111731 L dr. pow. 3546 L Łosiniec – dr. pow. 3548 L Dmitroce 25. 111732 L dr. pow. 3546 L Rebizanty – Korkosze – Huta Szumy – Banachy –gr. Gminy Narol 26. 111733 L dr. pow. 2952 L Susiec Zagórze – dr. pow. 2953 L Susiec 27. 111734 L dr. pow. 3549 L Nowiny – dr. pow. 3550 L Majdan Sopocki 28. 111735 L dr. pow. 2550 L Majdan Sopocki dr. gm.011717 L Ciotusza Nowa

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 80

29. 111736 L dr. woj. 853 Ciotusza Stara – Podrusów – dr. pow. 3550 L Majdan Sopocki- Podrusów 30. 111737 L dr. pow. 3551 L – dojazd do wysypiska śmieci 31. 111738 L dr. pow. 3550 L Majdan Sopocki – dr. gm. 111734 L 32. 111739 L dr. woj. 853 Ciotusza Stara – gr. Gminy Józefów (Husiny) 33. 111740 L dr. pow. 2952 L Susiec (ul. Tomaszowska) – dr. gm. 111713 L Susiec (ul.Długa) 34. 111741 L dr. pow. 2952 L Susiec – dojazd do o środka zdrowia (ul. Partyzantów) 35. 111742 L dr. pow. 2952 L Susiec – dojazd do stawu „Morskie Oko” 36. 111743 L dr. woj. 853 Ciotusza Nowa – dr. gm. 111718 L Ró ża Wioska 37. 111744 L dr. pow. 3549 L Grabowica – dr. gm. 111735L Kol. Ciotusza Nowa 38. 111745 L dr. pow. 3548 L Zawadki – do ko ńca zabudowy w kierunku m. Pasieki 39. 111746 L dr. gm. 111710 L Łasochy – do ko ńca zabudowy 40. 111747 L dr. pow. 3548 L Łosiniec – gr. Gminy Tomaszów Lubelski (Pasieki) Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Susiec 2007-2013 Do inwestycji zrealizowanych 2015 r. w zakresie poprawy stanu technicznego dróg gminnych nale żą : remont ulic Partyzantów, Piwnej, Kolejowej oraz Le śnej w Su ścu, remont dróg w Hucie Szumy - Rebizantach, m. Wólka Łosiniecka, m. Maziły w Łuszczaczu w Ciotuszy Starej, remont drogi relacji Kunki-Zawadki, budowa drogi w m. Rybnica. Baza komunikacyjna Gminy jest do ść dobrze rozwini ęta. Komunikacja pasa żerska na trasach lokalnych i poza gminnych prowadzona jest przez przewo źników prywatnych. Susiec ma poł ączenia autobusowe z Tomaszowem Lubelskim, Biłgorajem, Zamo ściem, Lublinem. Na terenie Gminy znajduj ą si ę jedynie przystanki autobusowe (27 wiat przystankowych – zadaszonych) – Gmina nie posiada dworca. Ponadto przez Gmin ę przebiegaj ą linie kolejowe: normalna i jednotorowa. Stacja kolejowa znajduje si ę w Su ścu (Skwarki), natomiast przystanki kolejowe w Nowinach i Maziłach. Linia kolejowa ł ączy Susiec Lublinem, Warszaw ą, Zamo ściem, Rzeszowem, Krakowem, Wrocławiem i Raw ą Rusk ą na Ukrainie. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  budowa i modernizacja dróg z uwzgl ędnieniem wymogów przyrodniczych (funkcja nadrz ędna). W miejscach krzy żowania si ę ze szlakami migracyjnymi fauny nale ży projektowa ć przepusty i przej ścia dla zwierz ąt. Budowa lub przebudowa nie mo że narusza ć stosunków wodnych w siedliskach hydrogenicznych je żeli droga takie przecina. Nowe szlaki dróg publicznych wyznacza ć w miar ę mo żliwo ści poza siedliskami przyrodniczymi.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 81

17.3. System zaopatrzenia w wod ę. Na terenie Gminy Susiec z instalacji wodoci ągowej korzysta 93,9 % ludno ści gminy (dane GUS z 2015r.). Wodoci ągi posiadaj ą nast ępuj ące miejscowo ści: Wodoci ąg „Ciotusza Nowa” ( sie ć wodoci ągowa obejmuje wsie: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Kunki, uj ęcie składa si ę z dwóch studni gł ębinowych podstawowej i awaryjnej), Wodoci ąg „Grabowica” (sie ć wodoci ągowa obejmuje wsie: Grabowica, Majdan Sopocki I, Majdan Sopocki II, Nowiny, uj ęcie składa si ę z dwóch studni gł ębinowych podstawowej i awaryjnej), Wodoci ąg „Łuszczacz” ( sie ć wodoci ągowa, obejmuje wsie: Łuszczacz, Ró ża, uj ęcie składa si ę z dwóch studni gł ębinowych), Wodoci ąg „Łosiniec” (sie ć wodoci ągowa, obejmuje wsie: Łosiniec I, Łosiniec II, Maziły, Wólka Łosiniecka, Zawadki), Wodoci ąg „Susiec” ( sie ć wodoci ągowa, obejmuje wsie Susiec, Oseredek, Rybnica, uj ęcie składa si ę z dwóch studni gł ębinowych), Wodoci ąg „Paary” ( sie ć wodoci ągowa, obejmuje wsie: 2/3 wsi Paary, uj ęcie składa si ę z dwóch studni gł ębinowych). Hydrofornie i uzdatnianie wody w: Ciotuszy Nowej, Grabowicy, Łuszczaczu, Łosi ńcu, Su ścu. We wszystkich hydroforniach zainstalowane s ą hydrofory. Innego uzdatniania wody nie prowadzi się. W zakresie inwestycji wodoci ągowych planowana jest budowa wodoci ągu w Hucie Szumy, Nowinach i Łasochach, modernizacja stacji wodoci ągowych w Grabowicy i Łuszczarzu oraz rozbudowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Majdan Sopocki Pierwszy.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 82

Wodoci ągi obsługuje Gminny Zakład Usług Komunalnych w Su ścu. Pozostała ludno ść korzysta z uj ęć lokalnych, najcz ęś ciej studni kopanych. Budynki u żyteczno ści publicznej oraz cz ęść budownictwa indywidualnego posiada lokalne instalacje wodoci ągowe. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  rozbudowa i budowa sieci wodoci ągowej w zwartej zabudowie, rozwi ązania indywidualne w zabudowie rozproszonej i samotniczej.

17.4. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków. Odprowadzanie ścieków- na terenie Gminy Susiec z instalacji kanalizacyjnej korzysta 30,8 % ludno ści gminy (dane GUS z 2015r.). Kanalizacja na terenie Gminy Susiec (stan na 2016r.) znajduje si ę w nast ępuj ących miejscowo ściach: Majdan Sopocki II (przepompownia 1 szt., przył ącza- 167 szt.), Susiec, Oseredek, Rybnica. Gromadzenie i wywóz nieczysto ści ciekłych w 2015r.: Instalacje i urz ądzenia: liczba zbiorników bezodpływowych 1088 szt. (dane GUS z 2015r.). Odprowadzanie wód opadowych: Gmina Susiec nie posiada kanalizacji deszczowej. Istnieje potrzeba realizacji w terenach skoncentrowanej zabudowy sieci kanalizacji deszczowej (o przepustowo ściach dostosowanych do opadów nawalnych) oraz retencjonowania wód deszczowych . Oczyszczanie ścieków- na terenie Gminy Susiec z oczyszczalni ścieków korzysta 2091 ludno ści gminy (dane GUS z 2015r.). Na terenie Gminy Susiec oczyszczalnie ścieków posiadaj ą: Majdan Sopocki II – Oczyszczalnia ścieków mechaniczno - biologiczna typu BIOKON, o przepustowo ści 100 m3/d – zmodernizowana w 2003 roku. Oczyszczalnia posiada pozwolenie na u żytkowanie nr NB.7352/5/13/03 z dnia 03.02.2004 roku oraz pozwolenie wodno prawne nr RLO-6223/211/03 z 28.07.2003 roku. Oczyszczone ścieki odprowadzane s ą do rzeki Sopot. Przył ącza kanalizacyjne miejscowo ści: Majdan Sopocki II i Stanicy Harcerskiej, ponadto dowo żone s ą ścieki transportem asenizacyjnym z miejscowo ści Majdan Sopocki, Grabowica, Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Nowiny, Susiec. Średnio oczyszczalnia oczyszcza ok. 20 m3 ścieków na dob ę. Zgodnie z koncepcj ą gospodarki ściekowej na terenie Gminy Susiec ze wzgl ędu na zbyt mał ą pojemno ść i jej poło żenie planowana jest budowa nowej oczyszczalni ścieków na obrze żach miejscowo ści Majdan Sopocki Pierwszy. Susiec – Oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna oparta na systemie osadu czynnego i systemie napowietrzania SBR o przepustowo ści 305 m 3/d – wybudowana w 2003 roku. Oczyszczalnia posiada pozwolenie na u żytkowanie nr NB.7352/5/42/03 dnia 20.10.2003 roku oraz pozwolenie wodno prawne nr RLO-6223/25/2003 dnia 02.09.2003 roku. Przystosowana jest do przyj ęcia ścieków miejscowo ści Susiec, Rybnica i Oseredek oraz 50 m 3/d dowo żonych innych miejscowo ści. Oczyszczone ścieki odprowadzane s ą do rzeki Jele ń. Oczyszczalnia ta jest integralnym elementem wyznaczonej Rozporz ądzeniem Nr 16 Wojewody Lubelskiego z dnia 15 maja 2007 r. aglomeracji ściekowej „Susiec” obejmuj ącej miejscowo ści Susiec, Oseredek, Rybnica. Oczyszczalnia w Su ścu jest obiektem nowym, natomiast w Majdanie Sopockim obiekt jest całkowicie zmodernizowany. Skuteczno ść oczyszczania ścieków jest wysoka. Oczyszczalnie obsługuje Gminny Zakład Usług Komunalnych w Su ścu. Zgodnie z koncepcj ą gospodarki ściekowej na terenie Gminy Susiec do oczyszczalni planowane jest odprowadzenie ścieków z miejscowo ści Paary i Huta Szumy. Planowane oczyszczalnie według koncepcji gospodarki ściekowej w Gminie: Wólka Łosiniecka (przył ącza docelowe miejscowo ści: Łosiniec, Wólka Łosiniecka, Łosiniec, Maziły, Zawadki, Kunki, Łasochy); Majdan Sopocki II (oczyszczalnia ścieków dla miejscowo ści: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Ró ża, Łuszczacz, Nowiny, Grabowica). Koncepcja gospodarki ściekowej na terenie Gminy Susiec- zgodnie z koncepcj ą gospodarki ściekowej (dokumentacja: Koncepcja gospodarki ściekowej Wykonawca: Biuro projektów systemów wodno-ściekowych EKOSAN, opracował: mgr in ż. Renata Maksymiuk Lublin, marzec 2016r.), na terenie Gminy Susiec zbiorczym systemem gospodarki ściekowej planuje si ę obj ęcie wszystkich miejscowo ści Gminy, z wył ączeniem pojedynczych gospodarstw, których podł ączenie do systemu zbiorczego wi ązało by si ę ze zbyt du żymi kosztami.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 83

Koncepcja zakłada budow ę systemu kanalizacji grawitacyjnej z pompowniami ściekowymi. Kolektory grawitacyjne układane b ędą ze spadkiem wzdłu ż dróg, w liniach rozgraniczaj ących. Pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami ścieki b ędą transportowane ci śnieniowo. Przepompownie ścieków powinny by ć lokalizowane na wydzielonych ogrodzonych działkach, z zapewnionym dojazdem oraz podł ączon ą energi ą elektryczn ą. Wokół przepompowni nale ży zasadzi ć ziele ń izolacyjn ą. Koncepcja kanalizacji funkcjonowa ć w ramach trzech niezale żnych układów, działaj ących w oparciu o trzy oczyszczalnie ścieków, nowoprojektowane w Majdanie Sopockim Pierwszym i Wólce Łosinieckiej, oraz istniej ącą w Su ścu. Trzy niezale żne od siebie układy mog ą by ć realizowane jako kolejne. Układ I obejmuje północn ą cz ęść Gminy, miejscowości Majdan Sopocki Pierwszy, Majdan Sopocki Drugi, Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Ró ża, Łuszczacz, Nowiny, Grabowica. Ze wzgl ędu na zbyt mał ą pojemno ść istniej ącej oczyszczalni w Majdanie Sopockim Drugim, oraz jej poło żenie, dla układu projektuje si ę likwidacj ę istniej ącej oczyszczalni oraz now ą oczyszczalni ę na obrze żach miejscowo ści Majdan Sopocki Pierwszy. Wariant A układu zakłada doprowadzenie ścieków do oczyszczalni przez miejscowo ść Majdan Sopocki Pierwszy. Do nowej oczyszczalni przesyłane b ędą bezpośrednio ścieki z miejscowo ści Nowiny i Majdanu Sopockiego Drugiego. Wariant B zakłada odprowadzenie ścieków przez miejscowo ść Majdan Sopocki Drugi. Do nowej oczyszczalni przesyłane b ędą bezpo średnio ścieki z miejscowo ści Nowiny i Majdanu Sopockiego Pierwszego. Układ II obejmuje południow ą cz ęść Gminy, miejscowo ści ju ż skanalizowane Oseredek, Susiec, Rybnica oraz nieskanalizowane miejscowo ści Paary oraz Huta Szumy. Wszystkie ścieki odprowadzane b ędą do istniej ącej oczyszczalni w miejscowo ści Susiec. Wariant A przewiduje odprowadzenie ścieków z miejscowo ści Huta Szumy do miejscowo ści Paary, a nast ępnie do miejscowo ści Rybnica. W wariancie B ścieki z miejscowo ści Paary odprowadzane b ędą do miejscowo ści Huta Szumy, a nast ępnie do Rybnicy. Układ III obejmuje wschodni ą cz ęść Gminy, miejscowo ści Kunki, Łasochy, Zawadki, Łosiniec, Maziły, Wólka Łosiniecka. Ścieki z miejscowo ści Łasochy transportowane b ędą do miejscowo ści Kunki, Zawadki i Wólka Łosiniecka, w której planuje si ę realizacj ę nowej oczyszczalni ścieków. Do projektowanej oczyszczalni b ędą transportowane równie ż ścieki z miejscowo ści Maziły i Łosiniec. Na obszarach na których realizacja zbiorczego systemu oczyszczania ścieków wymagała by zbyt du żych nakładów finansowych konieczne jest wprowadzenie indywidualnych rozwi ąza ń gospodarki ściekowej; szczelne zbiorniki lub przydomowe oczyszczalnie.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  rozbudowa i budowa kanalizacji sanitarnej w zwartej zabudowie oraz indywidualnych rozwi ąza ń bezpiecznych dla środowiska w zabudowie rozproszonej (rozwi ązania indywidualne dostosowane do warunków hydrogeologicznych) zgodnie z koncepcj ą gospodarki ściekowej (dokumentacja: Koncepcja gospodarki ściekowej Wykonawca: Biuro projektów systemów wodno-ściekowych eKOSAN, op racował: mgr in ż. Renata Maksymiuk Lublin, marzec 2016r.),  istnienie bezpiecznych warunków hydrogeologicznych w przypadku dopuszczania rozwi ąza ń indywidualnych w zakresie gospodarki ściekami (np. przydomowe oczyszczalnie),  budowa kanalizacji deszczowej z e lementami retencjonowania wód opadowych (odbudowy zasobów GZWP nr 407) w terenach skoncentrowanej zabudowy,  zagospodarowywania wód opadowych w obr ębie nieruchomo ści, szczególnie terenów usługowych z du żymi powierzchniami wybrukowanymi (np. zbiornik infiltracyjno-odparowuj ący) w celu ochrony procesu odtwarzania wód podziemnych kredowych GZWP nr 407 oraz ochrony przed zalewaniem terenów w trakcie intensywnych opadów lub roztopów.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 84

17.5. Energetyka.

Elektroenergetyka Linie energetyczne - podstaw ą zasilania obszaru Gminy w energi ę elektryczn ą jest napowietrzny system sieci niskiego i średniego napi ęcia oraz trafostacji 15/04 kV. Gruntowa modernizację linii niskiego napi ęcia przeprowadzono w miejscowo ści Grabowica i Ciotusza Stara. Nale ży równie ż przeprowadzi ć modernizacj ę sieci elektroenergetycznej w Su ścu, Rybnicy. Istnieje równie ż konieczno ść uzbrojenia nowopowstałych terenów budownictwa jednorodzinnego, letniskowego i usług w sieci SN i nN oraz budowy stacji transformatorowych SN/nN. W pasach drogowych nale ży przewidzie ć miejsce pod infrastruktur ę techniczn ą w tym sieci elektroenergetyczne do zasilania odbiorców oraz planowanych stacji. Aktualnie nie przewiduje si ę nowych inwestycji na terenie Gminy Susiec w zakresie linii WN. W ramach istniej ącej sieci energetycznej przewiduje si ę mo żliwo ść remontu modernizacji i rozbudowy. Oświetlenie placów i ulic- w chwili obecnej o świetlenie funkcjonuje w 21 sołectwach na terenie Gminy. Wskazana jest wymiana opraw rt ęciowych b ędących własno ści ą Zamojskiej Korporacji Energetycznej w miejscow ści Susiec I, Oseredek i Majdan Sopocki, zwi ększenie ilo ści czynnych opraw w miejscoowo ści: Paary, Łuszczacz, Majdan Sopocki i Zawadki oraz wykonanie o świetlenia w przysiółkach miejscowo ści: Ró ża, Rybnica- Le śniczówka, Rybnica-Sikliwce, Ciotuszy Nowa- od drogi wojewódzkiej do mostu, Huta Szumy – Banachy, Wólka Łosiniecka- Kolonia Świdy, Huta Szumy - Rebizanty – zachodnia cze ść i cz ęś ci wsi Ciotusza Stara. W 2015 r. zrealizowano inwestycje obejmuj ące budow ę o świetlenia w m. Oseredek oraz w Kolonii Łosiniec. Projektowana linia energetyczna 400kV- przez teren Gminy Susiec przebiega ć ma trasa dwutorowej linii energetycznej najwy ższych napi ęć 400 kV. o przebiegu Lublin – Zamo ść – Jarosław-Rzeszów. Linia ta przebiega w pobli żu wschodnich granic Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego oraz Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej oraz przez ostoj ę ptasi ą Natura 2000 PLB060012 „Roztocze”.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  w terenach zwartej zabudowy w miar ę mo żliwo ści realizowa ć linie kablowe doziemne.

17.6. Zaopatrzenie w gaz. Gmina Susiec jest wyj ątkowo dobrze zaopatrzona w gaz (25,3% ludno ści korzysta z instalacji gazowej dane Głównego Urz ędu Statystycznego z 2015r.). Na terenie Gminy znajduje si ę 12 km sieci wysokiego ci śnienia, 2 stacje redukcyjne oraz 63,263 km sieci średniego ci śnienia. Z gazu do celów grzewczych i bytowych korzysta 1136 odbiorców. Zgazyfikowanych jest 12 miejscowo ści Gminy Susiec: Susiec, Grabowica, Majdan Sopocki I i II, Oseredek, Rybnica, Łosiniec, Wólka Łosiniecka, Maziły, Paary, Kunki, Łasochy. Gazoci ągi rozdzielcze w ramach danej miejscowo ści wykonywane były sukcesywnie w ramach odr ębnych procesów inwestycyjnych (w szczególno ści przył ącza gazowe): W obr ębie geodezyjnym Skwarki (m. Susiec) przebiega sie ć gazowa średniego ci śnienia (wykonana głównie w 1991r.) W obr ębie geodezyjnym Wólka Łosiniecka przebiega sie ć gazowa średniego ci śnienia (wykonana główne iw w 1992r.) oraz gazoci ąg wysokiego ci śnienia (wykonany w 1992r.), W obr ębie geodezyjnym Oseredek przebiega sie ć gazowa średniego ci śnienia (wykonana główne iw w 1993r.), W obr ębie geodezyjnym Paary przebiega sie ć gazowa średniego ci śnienia (wykonana głównie w 1992r.), W obr ębie geodezyjnym Kunki przebiega sie ć gazowa średniego ci śnienia (wykonana główne iw w 1993r.), Ponadto przez teren Gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia DN200 Lubaczów-Zamo ść zrealizowany 1978r. oraz gazoci ąg wysokiego ci śnienia odgał ęzienie DN100 do m. Grabowica zrealizowany w 1992r.

W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  rozbudowa sieci gazowej (dost ęp dla miejscowo ści; Ciotusza Stara, Ciotusza Nowa, Ró ża, Nowiny, Huta Szumy).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 85

17.7. Ciepłownictwo. Budynki u żyteczno ści publicznej i budynki indywidualne zaopatruj ą si ę w energi ę ciepln ą indywidualnie, wykorzystuj ąc w tym celu głównie piece w ęglowe, piece gazowe, piece centralnego ogrzewania opalane koksem lub gazem, jak te ż u żywaj ąc do ogrzewania energii elektrycznej. W Gminie nie ma wi ększej kotłowni lokalnej. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędni ć:  preferowania gospodarki niskoemisyjnej,  rozwa żenie realizacji w zwartej zabudowie ciepłowni komunalnej dla potrzeb obiektów u żyteczno ści publicznej i zwartej zabudowy mieszkaniowo-usługowej i usługowej głównie turystycznej.

17.8. Alternatywne źródła energii. Odnawialne źródła energii wykorzystuj ą energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermiczn ą, spadku wód, oraz biomas ę. Gmina Susiec jest jednym z obszarów posiadaj ących korzystne warunki wyst ępowania wód geotermalnych w utworach jurajskich i kredowych dla gł ęboko ści 500-100 m ppt. W utworach tych wyst ępuj ą wody o temperaturach 30-58 ºC. Zasoby kredowe maj ą 62 mlm tph. Wody te maj ą 38ºC i głęboko ść 1270 m. Utwory jurajskie o temperaturze 49 ºC maj ą 41,1 mln pth i 1620 m. Przy wykorzystaniu geotermiki nale ży bra ć pod uwag ę płytk ą geotermi ę wspomagan ą przez pompy ciepła. Najlepsze zasoby wodno-energetyczne w Gminie ma rzeka Tanew (127,90 GWh) i stanowi potencjalny obszar rozwoju energetyki wodnej. Gmina Susiec nale ży do obszarów o dobrych potencjalnych warunkach wykorzystania energii solarnej (nasłonecznienie) powy żej 950 kW/m². Energi ę słoneczn ą wykorzystuje si ę głównie do podgrzewania wody w miejscowo ściach Łuszczacz i Susiec. Nale ży poszerzy ć wykorzystanie energii słonecznej konwersji fotowoltaicznej oraz wytwarzania ciepła najwi ększ ą skal ę za pomoc ą kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych. W Gminie Susiec wyst ępuje ponad 50 % gleb marginalnych co daje mo żliwo ść ich wykorzystania do produkcji upraw bioenergetycznych i zastosowania jako źródła ciepła kotłów na biomas ę. Ograniczenia rozwoju energetyki odnawialnej w Gminie Susiec wynikaj ą z obowi ązku ochrony obszarów cenionych przyrodniczo. Wyklucza si ę tego rodzaju inwestycje na terenie rezerwatów przyrody. Ograniczenia inwestycji wyst ępuj ą w parkach krajobrazowych i obszarach chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000. Wojewódzki program rozwoju odnawialnych źródeł energii dla województwa lubelskiego zakłada potencjaln ą lokalizacj ę elektrowni wodnej w Rybnicy. Zgodnie ze „Strategi ą przewidywania i zarz ądzania zmian ą gospodarcz ą w aspekcie rozwoju potencjalnych źródeł energii na lata 2012-2019 dla powiatu tomaszowskiego” na potrzeby małych elektrowni wodnych mo żna wykorzysta ć jaz zbiornika w Majdanie Sopockim, którego teoretyczne zasoby wynosz ą 1 482 MWh/rok. Szacowana produkcja roczna szacuje si ę na poziomie 440 Mwh/rok. Wy żej wymienione działanie wskazuje na kolizyjno ść z ochron ą ryb dwu środowiskowych. Zachodzi konieczno ść stosowania rozwi ąza ń chroni ących. PZPWL wskazuje Gmin ę Susiec jako obszary o najlepszych warunkach usłonecznienia (o potencjalnej energii użytecznej powy żej 950 kWh/rok wskazuje równie ż obszary do produkcji biomasy obszary wskazane do lokalizacji wieloletnich plantacji ro ślin energetycznych. W zagospodarowaniu przestrzennym należy uwzgl ędni ć:  nale ży rozwa żyć preferencje i ograniczenia dla energetyki odnawialnej oraz okre śli ć dopuszczaln ą skal ę ( instalacje indywidualne, przemysłowe, moc, powierzchnia itp.,) przedsi ęwzi ęć z zakresu energetyki wykorzystuj ącej energi ę wiatru i sło ńca,  nale ży poszerzy ć wykorzystanie energii słonecznej konwersji fotowoltaicznej oraz wytwarzania ciepła najwi ększ ą skal ę za pomoc ą kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska,  w przypadku realizacji małych elektrowni wodnych (min. jaz zbiornika w Majdanie Sopockim), zachodzi

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 86

konieczno ść zapewnienie rozwi ąza ń chroni ących np. stosowanie przepławek lub innych rozwi ąza ń zapewniaj ących zachowanie wymaganej dro żno ści dla gatunków ryb, dla których wyznaczono koryt arz rzeczny, w tym w szczególno ści dla ryb dwu środowiskowych.

17.9. Telekomunikacja. W Gminie Susiec stelefonizowane s ą nast ępuj ące miejscowo ści: Susiec, Oseredek, Rybnica, Łosiniec, Wólka Łosiniecka., Maziły, Paary, Huta Szumy, Grabowica, Majdan Sop. I, Majdan Sop. II., Nowiny. Na terenie Gminy znajduj ą si ę cztery automatyczne centrale cyfrowe w Su ścu, Łosi ńcu, Grabowicy, Majdanie Sopockim i Paarach. Jedynie w centrali w Su ścu mo żliwy jest dost ęp do Internetu za po średnictwem ł ącza stałego w technologii ADSL. Linia światłowodowa biegnie Tomaszowa Lub, do Su śca i Grabowicy. W ramach projektu: Budowa sieci dost ępowej na etapie „ostatniej mili” w Polsce Wschodniej, Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013 pod tytułem: „Internet NGA” do końca 2015 r. planowana była budowa infrastruktury światłowodowej na terenie miejscowości Kunki, Łasochy, wraz z przył ączami światłowodowymi do gospodarstw domowych. Gmina znajduje si ę w zasi ęgu wszystkich sieci telefonii komórkowej. 17.10. Gospodarka odpadami. Zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego 2017r.” gospodarka odpadami w województwie oparta b ędzie na regionalnych instalacjach przetwarzania odpadów RIPOK w: Regionie Biała Podlaska, Regionie Centralno – Wschodnim, Regionie Centralnym, Regionie Chełm, Regionie Południowo – Zachodnim, Regionie Południowym, Regionie Północno – Zachodnim, Regionie Puławy, Regionie Zamo ść . Gmina Susiec nale ży do obszaru południowego. W skład RIPOK obszaru południowego wchodz ą: od 2013r. Zakład Zagospodarowania Odpadów w m. Łasków, od 2014 r. Zakład Zagospodarowania Odpadów w m. Rogó źno, po rozbudowie instalacji dla odpadów zmieszanych MBP Przedsi ębiorstwo Gospodarki komunalnej w Biłgoraj. Do czasu realizacji RIPOK funkcjonowa ć b ędą instalacje zast ępcze. Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy Susiec (Uchwała Nr XIV/144/2016 Rady Gminy Susiec z dnia 29 grudnia 2016 r.) wprowadza obowi ązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych. Na terenie Gminy Susiec obowi ązuje selektywna zbiórka nast ępuj ących frakcji odpadów komunalnych: papieru i tektury, metalu, tworzyw sztucznych i wielomateriałowych, szkła opakowaniowego bezbarwnego i kolorowego, przeterminowanych leków i chemikaliów, mebli i odpadów wielkogabarytowych, zu żytych baterii i akumulatorów, zu żytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego, zu żytych opon, odpadów budowlanych i rozbiórkowych, odpadów ulegaj ących biodegradacji. Gospodark ą odpadami zajmuje si ę Gminny Zakład Usług Komunalnych w Su ścu. Na terenie Gminy, w miejscowo ści Susiec wyst ępuje składowisko odpadów komunalnych o pojemno ści docelowej 15670 mł, powierzchni 0,30 ha, nagromadzeniu 4 186,1 Mg i 75% wypełnienia. Składowisko zlokalizowane jest w otulinie parków krajobrazowych, w granicach OWO GZWP Nr 407 Niecka Lubelska /Chełm-Zamo ść /, w obr ębie wychodni wodono śca kredowego na powierzchnie topograficzn ą – okres przes ączalno ści zanieczyszcze ń antropogenicznych z wodami opadowymi jest krótszy ni ż 2 lata. Składowisko posiada uszczelnione dno i jest monitorowane /piezometry/. W zwi ązku z wyczerpaniem pojemno ści składowiska zostało zamkni ęte zgodnie z ustaleniami „Planu Gospodarki odpadami dla województwa Lubelskiego 2017” decyzj ą Marszałka Województwa Lubelskiego z dnia 16 lipca 2015r. nr R Ś.V.7241.39.2015.MLB wyra żaj ącą zgod ę na zamkni ęcie składowiska odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne zlokalizowanego w m. Skwarki, termin zako ńczenia rekultywacji przewidziany był do 30 pa ździernika 2016r. Ponadto, obiekt b ędzie monitorowany przez kolejne 30 lat. Z prowadzonych bada ń wynika, że obiekt nie wpływa negatywnie znacz ąco na wody podziemne. Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych na terenie Gminy Susiec prowadzone przez Gmin ę Susiec funkcjonuj ą w nast ępuj ących miejscowo ściach: na terenie oczyszczalni ścieków w Su ścu oraz na terenie oczyszczalni ścieków w Majdanie Sopockim.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 87

18. UWARUNKOWANIA WYNIKAJ ĄCE Z ZADA Ń SŁU ŻĄ CYCH REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH.

Zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego 2015r.: szerokopasmowa sie ć Polski wschodniej, modernizacja linii kolejowej nr 69 Rejowiec – Hrebenne, budowa linii 400 kV Chełm - Mokre – Jarosław, budowa trasy rowerowej w Polsce Wschodniej oraz tworzenie i rozwój sieci współpracy centrów obsługi inwestora. 19. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z WYMAGAŃ DOTYCZ ĄCYCH OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ.

Jako podstawowy dokument identyfikuj ący obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą wskazuje si ę mapy zagro żenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego. W odniesieniu do dolin rzecznych nieuwzgl ędnionych w tych dokumentach za podstaw ę identyfikacji terenów zagro żonych powodzi ą uznaje si ę studia dla obszarów nieobwałowanych nara żonych na niebezpiecze ństwo powodzi oraz studia ochrony przeciwpowodziowej. Dla obszaru Gminy Susiec nie opracowano map zagro żenia powodziowego i map ryzyka powodziowego. Obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą wyznaczone zostały na podstawie sporz ądzonego przez Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Krakowie opracowania „Wyznaczenie obszarów bezpo średniego zagro żenia powodzi ą zlewni Sanu, jako integralnego elementu studium ochrony przeciwpowodziowej", stanowi ący I etap „Studium ochrony przeciwpowodziowej”. Obszary te obejmuj ą zasi ęgiem strefy zalewowe wzdłu ż rzeki Tanwi. Wyniki ww opracowania wykazały, że terenami bezpo średnio zagro żonymi powodzi ą w Gminie Susiec s ą tarasy zalewowe Tanwi: • Paary M-34-59-D-c-1: na km: 107+113, 107+281, 107+784. Obszar znajduje si ę w obr ębie kompleksu le śnego w pobli żu m. Paary.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 88

• Puszcza Solska Wschód M-34-59-C-d-1: na km 94+143,94+663, 95+15, 95+637, 96+150, 96+653, 97+156, 97+663, 98+188, 98+679, 99+167, 99+642. Obszar znajduje si ę na ternie kompleksu le śnego na terenie Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej. • Huta Ró żaniecka M-34-59-C-d-2: na km: 100+122, 100+620, 100+766, 101+293, 101+807, 102+213, 102+703, 103+169, 103+657, 104+099, 104+602, 105+093, 105+638, 106+130, 106+639, - obszar obejmuje teren gm Susiec m. Rebizanty. • Młynki M-34-59-D-c-3; na km- cz ęść terenu zlokalizowana na terenie gm. Susiec na km: 108+336, oraz 108+899 (pozostały obszar nale ży do gm. Narol). Obszar znajduje si ę w obr ębie kompleksu le śnego na ternie Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej. Ponadto w dolinach rzecznych mog ą wyst ępowa ć lokalne podtopienia w okresie roztopów oraz w czasie deszczy nawalnych. W zagospodarowaniu przestrzennym nale ży uwzgl ędnić:  ochrona ludzi i mienia przed powodzi ą zgodnie z ustaw ą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne  na obszarach szczególnego zagro żenia powodzi ą obowi ązuj ą zakazy, nakazy, ograniczenia i dopuszczenia wynikaj ące z przepisów odr ębnych dotycz ących ochrony przed powodzi ą,  ograniczenia dotycz ące kształtowania funkcji przestrzenno-gospodarczych terenów zagro żonych powodzi ą lub wysokimi stanami wód gruntowych (okresowe podtopienia),  realizacj ę zada ń zwi ązanych z utrzymaniem śródl ądowych wód powierzchniowych lub urz ądze ń wodnych oraz wykonanie robót regulacyjnych słu żą cych poprawie warunków korzystania z wód i ochronie przeciwpowodziowej.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 89

CZ ĘŚĆ III KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY SUSIEC

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 90

1. CELE I ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY SUSIEC.

Cele, zasady i kierunki rozwoju Gminy Susiec s ą pochodn ą ustale ń Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 (z perspektyw ą do 2030 r.), Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (2015r.), Strategii Rozwoju Gminy Susiec na lata 2008 - 2020, wewn ętrznych uwarunkowa ń środowiskowych i społeczno-gospodarczych oraz aktualnych potrzeb lokalnej społeczno ści. Wyzwaniem dla Gminy Susiec jest potrzeba dynamizacji rozwoju społeczno-gospodarczego, w szczególno ści rozwój sektorów uzupełniaj ących działalno ść rolnicz ą (turystyka, przetwórstwo drewna i przetwórstwo rolno- spo żywcze) z wykorzystaniem kapitału ludzkiego oraz środowiskowego oraz potrzeba osi ągni ęcia wysokich standardów jako ści życia mieszka ńców i wypoczynku turystów. W Studium przyj ęto model rozwoju kierunkowego Gminy obejmuj ący: cel generalny, cele szczegółowe, zasady ogólne, zasady szczegółowe, kierunki i działania oraz przestrzenne warunki realizacji okre ślaj ące d ąż enia Gminy Susiec do osi ągni ęcia wy ższego poziomu rozwoju społecznego- gospodarczego i poprawy warunków życia lokalnej społeczno ści w warunkach bezpiecze ństwa ekologicznego, według wyró żnionych sfer. Za cel generalny za „Strategi ą Rozwoju Gminy Susiec na lata 2008 - 2020” uznano: „Osi ąganie zrównowa żonego rozwoju społeczno – gospodarczego poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz wykorzystanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych oraz kulturowych gminy”. W Strategii zakłada si ę, że realizacja przyj ętego celu doprowadzi do rozwoju Gminy jako obszaru: Zamieszkanego przez nowoczesne i aktywne społecze ństwo, które bez trudu odpowiada na wyzwania współczesno ści oraz realizuje własne plany i zamierzenia samodzielnie lub w ramach silnie rozwini ętego sektora pozarz ądowego; • Atrakcyjnego dla turystów i inwestorów, oferuj ącego szereg ulg i preferencji dla miejscowych i zewn ętrznych przedsi ębiorców; • Atrakcyjnego do pracy i zamieszkania ze wzgl ędu na wysokie walory kulturowe i środowiskowe, które jednocze śnie s ą stymulatorami rozwoju gospodarczego i społecznego; • Aktywnego gospodarczo i oferuj ącego wysokiej jako ści usługi turystyczne, które realizowane s ą zarówno przez rozwini ętą przedsi ębiorczo ść , jak i wyspecjalizowane gospodarstwa rolne. Uwzgl ędniaj ąc powy ższe zało żenia strategiczne w Studium dodatkowo zakłada si ę, że realizacja celu generalnego doprowadzi do : • Uporz ądkowania struktury przestrzenno - gospodarczej gminy i zharmonizowania zagospodarowania z walorami środowiska w tym przyrodniczymi i krajobrazowymi ( nadrz ędno ść funkcji przyrodniczej, krajobrazy priorytetowe). • Wykształcenia wielofunkcyjnych wsi z zachowaniem tradycyjnej struktury istniej ących jednostek osadniczych i krajobrazu, • Wyrównania dost ępno ści do infrastruktury technicznej, komunalnej i komunikacyjnej. • Zachowania dla przyszłych pokole ń walorów przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych i kulturowych przestrzeni (trwało ść zasobów i funkcji ekologicznych ). • Zachowania bezpiecze ństwa ekologicznego (ochrona przed powodzi ą, ruchami masowymi ziemi, osuwiskami, skutkami gwałtownych zjawisk atmosferycznych, skutkami zanieczyszcze ń wód powierzchniowych i podziemnych, skutkami pogorszenia warunków aerosanitarnych i akustycznych itp.). Cel generalny b ędzie osi ągany poprzez realizacje zdefiniowanych dla poszczególnych sektorów zasad ogólnych i szczegółowych oraz kierunków, działa ń i przestrzennych warunków ich realizacji.

2. PRZESTRZENNA POLITYKA GMINY SUSIEC.

Cel generalny sformułowany w Strategii oraz przyj ęty w Studium wskazuje, że polityka zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec oparta jest o konstytucyjn ą zasad ę zrównowa żonego rozwoju, rozumianego jako rozwój społeczno-gospodarczy, w którym nast ępuje proces integrowania działa ń politycznych, gospodarczych i

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 91

społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwało ści podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania mo żliwo ści zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczno ści oraz obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokole ń. Zasada ta oraz wynikaj ące z niej wiod ące zasady rozwoju i planowania przestrzennego okre ślone w dokumentach nadrz ędnych i przepisach prawa obowi ązuj ą wszystkich u żytkowników przestrzeni i s ą podstaw ą kształtowania ładu przestrzennego zapewniaj ącego utrzymanie wła ściwych relacji estetycznych i funkcjonalnych zarówno pomi ędzy ró żnymi sposobami zagospodarowania terenów zurbanizowanych, jak i w relacjach pomi ędzy układem przyrodniczym i antropogenicznym. Wymaga to konsekwentnego harmonizowania zagospodarowania na terenie całej Gminy. W gospodarce przestrzennej w ramach zasady zrównoważonego rozwoju wyodr ębnia si ę tzw. zasady wiod ące rozwoju i planowania przestrzennego: zasada racjonalno ści – oznacza uwzgl ędnienie korzy ści społecznych, gospodarczych i przestrzennych w długim okresie czasu, zasada oszcz ędnego gospodarowania terenami – preferencji regeneracji (odnowy) obszarów zabudowy nad nowymi terenami inwestycyjnymi – oznacza intensyfikacj ę procesów urbanizacyjnych na obszarach ju ż zagospodarowanych, tak aby minimalizowa ć ekspansj ę zabudowy na nowe tereny, zasada przezorno ści ekologicznej – oznacza stosowanie wszelkich mo żliwych środków zapobiegawczych w sytuacjach, gdy nie jest w pełni rozpoznany negatywny wpływ sposobu zagospodarowania na środowisko, zasada kompensacji ekologicznej – polega na takim zarz ądzaniu przestrzeni ą, aby zachowa ć równowag ę przyrodnicz ą i wyrównywa ć szkody w środowisku wynikaj ące z rozwoju przestrzennego, wzrostu poziomu urbanizacji i inwestycji niezb ędnych ze wzgl ędów społeczno-gospodarczych, a pozbawionych alternatywy neutralnej przyrodniczo, zasada minimalizowania kolizji i konfliktów przestrzennych – polega na wyborze rozwi ąza ń neutralnych przyrodniczo, a w przypadku ich braku rozwi ąza ń najmniej kolizyjnych, zasada partycypacji społecznej – polega na wykorzystaniu aktywno ści środowisk posiadaj ących zró żnicowane cele rozwoju dla okre ślenia racjonalnych kierunków rozwoju przestrzennego. zasada wieloszczeblowego zarz ądzania i integracji działa ń – polega na podejmowaniu skoordynowanych działa ń i inwestycji prorozwojowych realizowanych przez ró żne podmioty w celu zapewnienia ich komplementarno ści. Polityka przestrzenna w obszarze Gminy Susiec uwzględnia zró żnicowanie obszarowe (trzy strefy o ró żnym stopniu zagospodarowania) i sektorowe (osadnictwo i infrastruktura, środowisko przyrodnicze, środowisko przyrodnicze, gospodarka, infrastruktura techniczna, obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne). W strukturze gminy wyodr ębniaj ą si ę trzy obszary funkcjonalne wymagaj ące odr ębnej polityki przestrzennej: OBSZAR PÓŁNOCNY A (niski poziom rozwoju przestrzenno-gospodarczego)- charakteryzuje si ę wyst ępowaniem du żych terenów o niskiej bonitacji gleb, poro śni ętych zwartymi kompleksami le śnymi. Zwarta zabudowa kształtuje si ę wzdłu ż istniej ących szlaków komunikacyjnych. Obszar cechuje si ę słabo rozwini ętą infrastruktur ą techniczn ą. Jest to strefa typowo le śno-polna, słabo zaludniona. Główn ą jednostk ą osadnicz ą jest wie ś Ró ża o walorach kulturowo-historycznym, docelowo z mo żliwo ści ą rozwoju funkcji turystycznej (agroturystyka, zabudowa letniskowa). OBSZAR CENTRALNY B (umiarkowany poziom rozwoju społeczno-gospodarczego) w którym mo żna wyodr ębni ć dwa podobszary: B1 (wysoki poziom rozwoju przestrzenno - gospodarczego)- charakteryzuje si ę wysok ą jako ści ą przyrodniczo - krajobrazow ą przestrzeni wysokimi walorami turystycznymi oraz aktywno ści ą zawodow ą ludno ści charakteryzuj ącą si ę znacznym tempem przyrostu podmiotów gospodarczych i rozwojem niewielkich zakładów usługowo-rzemie ślniczych. Zwarta zabudowa kształtuje si ę wzdłu ż istniej ących szlaków komunikacyjnych. Obszar jest dobrze wyposa żony w sie ć komunikacyjn ą oraz infrastruktur ę techniczn ą. Jest to strefa koncentracji osadnictwa (Nowiny, Oseredek, Susiec, Skwarki, Wółka Łosiniecka, Łosiniec, Maziły, cz. Rybnicy) oraz ośrodków wypoczynkowych, zabudowy letniskowej i agroturystyki. Istnieje mo żliwo ść rozwoju sektora usług para turystycznych oraz rolnictwa ekologicznego. B2, (umiarkowany poziom rozwoju przestrzenno – gospodarczego)- charakteryzuj ący si ę du żym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych o niskiej wydajno ści produkcyjnej. Obszar jest słabo wyposa żony w infrastruktur ę komunikacyjn ą i techniczn ą. Osadnictwo koncentruje si ę w M. Sapockim, Ciotuszy Starej, Ciotuszy Nowej,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 92

Łuszczaczu, Łasochach, Kunkach, Zawadkach i Grabowicy. Obok funkcji rolniczej rozwija si ę funkcja turystyczna na bazie zbiornika wodnego w Majdanie Sopockim oraz Wółce Łosinieckiej. Wyst ępuj ą udokumentowane zło ża surowców naturalnych ( kruszywa) – prowadzana jest eksploatacja w obr ębie zło ża „Zawadki”. OBSZAR POŁUDNIOWY C (niski poziom rozwoju przestrzenno-gospodarczego) –strefa le śna z niewielkimi enklawami rolnymi i osadniczymi. Charakteryzuje si ę wysok ą jako ści ą przyrodniczo - krajobrazow ą przestrzeni i wysokimi walorami turystycznymi. Osadnictwo koncentruje si ę w m. Paary, Huta Szumy, Rebizanty i cz. Rybnicy. Na terenie wyst ępuj ą gospodarstwa o niekorzystnej strukturze wielko ściowej i du żym rozdrobieniu. Obszar jest słabo wyposa żony w infrastruktur ę komunikacyjn ą i techniczn ą. Posiada natomiast wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz mo żliwo ści rozwoju turystyki ( agroturystyki, turystyki wypoczynkowej, krajoznawczej itp.). Wszystkie obszary wymagaj ą doinwestowania w zakresie infrastruktury technicznej, komunalnej i komunikacyjnej oraz dostosowania intensywno ści zagospodarowania do wymogów środowiska ( nadrz ędno ść funkcji przyrodniczej). Główn ą funkcj ą we wszystkich obszarach jest rolnictwo. Funkcj ą uzupełniaj ącą jest turystyka , która ze wzgl ędu na korzystny mikroklimat i blisko ść dwóch o środków sanatoryjnych (Krasnobród, Horyniec) mo że by ć powi ązana z usługami leczniczymi. Istnieje równie ż mo żliwo ść rozwoju funkcji produkcyjnych w oparciu o miejscowy surowiec (rolniczy, drewno, kruszywa). Polityka przestrzenna w uj ęciu sektorowym obejmuje: Osadnictwo i infrastruktura społeczna - dąż enie do zwarto ści i wielofunkcyjno ści zabudowy terenów zabudowy (skupianie zabudowy i zapewnianie bliskiej dost ępno ści podstawowych funkcji); Środowisko Przyrodnicze- dostosowanie zagospodarowania przestrzennego do cech naturalnych, predyspozycji, walorów i odporno ści środowiska na antropopresj ę oraz zapewnienie spójno ści i ci ągło ści przestrzeni przyrodniczej; Środowisko kulturowe- integrowanie walorów kulturowych z przestrzeni ą społeczno-gospodarcz ą regionu; Gospodarka- równowa żenie rozwoju gospodarczego poszczególnych cz ęś ci obszaru Gminy Susiec oraz wzbogacanie funkcjonalne obszarów wiejskich; Infrastruktura techniczna: Transport- optymalizacja sieci transportowej, Energetyka- tworzenie układów przestrzennych sieci dystrybucyjnych sprzyjaj ących rozwojowi społeczno-gospodarczemu, Teleinformatyka- optymalizacja rozmieszczenia infrastruktury telekomunikacyjnej, Gospodarka wodno-ściekowa- zintegrowanie zarz ądzania poborem wody i odprowadzaniem ścieków, Gospodarka odpadami- kompleksowe i systemowe prowadzenie gospodarki odpadami; Obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne- zapobieganie w zagospodarowaniu przestrzennym kolizjom funkcjonalnym tworz ącym zagro żenia dla bezpiecze ństwa publicznego. Polityka przestrzenna w gminie Susiec powinna opiera ć si ę o zasad ę zrównowa żonego rozwoju, wymienione wy żej zasady wiod ące rozwoju przestrzennego oraz uwzgl ędnia ć zró żnicowane potrzeby obszarowe i sektorowe. 3. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ.

Kierunki rozwoju struktury funkcjonalno-przestrzennej Gminy Susiec podporz ądkowuje si ę zasadzie zrównowa żonego rozwoju oraz wyodr ębnionych w jej ramach zasadom wiod ącym w zagospodarowaniu przestrzennym oraz harmonizuje si ę z kierunkami polityki regionalnej wskazywanymi w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (2015) i kierunkami przyj ętymi w Strategii Rozwoju Gminy Susiec na lata 2008-2020, z uwzgl ędnieniem zró żnicowania obszarowego i sektorowego uwarunkowa ń i potrzeb rozwojowych. Uwzgl ędnia si ę, zgodnie ze wskazaniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (2015) poło żenie Gminy Susiec w obszarze o nadrz ędnej funkcji przyrodniczej (ostoje przyrody, kluczowe ekosystemy le śne, powi ązania przyrodnicze w tym korytarze ekologiczne), w strefie rolniczej przestrzeni produkcyjnej wy żynnej i w obszarze o niekorzystnych warunkach gospodarowania /ONW/ oraz wskazanie miejscowo ści Susiec jako podstawowego elementu sieci osadniczej z koncentracj ą funkcji społeczno - gospodarczych, p osiadaj ącej powi ązania regionalne (linia kolejowa, droga wojewódzka).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 93

Uwzgl ędnia si ę równie ż poło żenie Gminy Susiec znajduje si ę w obszarach funkcjonalnych wyznaczonych w PZPWL: obszar funkcjonalny o znaczeniu ponadregionalnym w strefie zewn ętrznej oraz w obszarze funkcjonalnym o znaczeniu regionalnym: roztocza ńsko-puszcza ński obszar funkcjonalny. Kierunki rozwoju gminy zostały opracowane w oparciu o analiz ę wyst ępuj ących uwarunkowa ń ( potencjałów i ogranicze ń) oraz zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami i dokumentami planistycznymi opracowanymi na wy ższych szczeblach administracyjnych i na poziomie gminy oraz potrzebami lokalnej społeczno ści. Zakłada si ę tworzenie warunków planistycznych umo żliwiaj ących: • rozwój funkcji usługowej i produkcyjnej (przedsi ębiorczo ści) w celu kształtowania wsi wielofunkcyjnych i tworzenia nowych miejsc pracy, wykorzystania miejscowej bazy surowcowej ( żywno ść , drewno) oraz walorów turystycznych , • rozwój funkcji mieszkaniowej, w zwi ązku z potrzeb ą poprawy warunków bytowych lokalnej społeczno ści oraz mo żliwo ści świadczenia usług turystycznych , • rozwój funkcji zabudowy zagrodowej w zwi ązku z potrzeb ą poprawy warunków bytowych lokalnej społeczno ści oraz mo żliwo ści świadczenia usług turystycznych w gospodarstwach rolnych ( agroturystyka) • rozwój funkcji rekreacji indywidualnej w zabudowie letniskowej, • rozwój infrastruktury sportowo rekreacyjnej, turystycznej i paraturystycznej w celu tworzenia kompleksowych warunków do obsługi turystów. • rozwój funkcji rolniczej, w szczególno ści rolnictwa ekologicznego z uwzgl ędnieniem zapotrzebowania turystów na zdrow ą żywno ść oraz przetwórstwa rolno-spo żywczego , • rozwój funkcji le śnej poprzez zalesienia gruntów marginalnych, zagrożonych erozj ą, w ramach rekultywacji poeksploatacyjnej oraz kształtowania le śnych powi ąza ń przyrodniczych, • podniesienie standardu i rozwój i infrastruktury technicznej, komunalnej (zbiorowe systemy zaopatrzenia w wod ę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków) i komunikacyjnej . • dywersyfikacj ę źródeł energii cieplnej na potrzeby własne mieszka ńców lub podmiotów gospodarczych, w kierunku zwi ększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych, w szczególno ści energii sło ńca. • ochron ę i odtwarzanie zasobów wód podziemnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Nr 407 Niecka Lubelska Chełm-Zamo ść poprzez dostosowywanie rozwi ąza ń do warunków hydrogeologicznych oraz zatrzymywanie wód opadowych w obr ębie nieruchomo ści celem zwi ększenia infiltracji wgł ębnej, • zapewnienie trwało ści zasobów przyrody i funkcji ekologicznych oraz utrzymanie walorów krajobrazowych i kulturowych. 3.1. Kierunki zagospodarowania przestrzennego w jednostkach planistycznych. Dla potrzeb planistycznych Gmina Susiec została podzielona na 20 jednostek planistycznych oznaczonych du żymi literami alfabetu: A –Susiec, B –Skwarki, C –Oseredek, D –Nowiny, E –Majdan Sopocki I i II, F-Ciotusza Stara, G -Ciotusza Nowa, H –Ró ża, I –Łuszczacz, J –Grabowica, K –Łasochy, L –Kunki, Ł –Zawadki, M –Wólka Łosiniecka, N –Łosiniec, O –Maziły, P –Paary, R –Rybnica, S –Huta Szumy, T- Rebizanty. W powyższych jednostkach wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania: RM- tereny zabudowy zagrodowej; MN – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; ML – tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; U- tereny zabudowy usługowej ; US- tereny sportu i rekreacji; RU- tereny obsługi rolnictwa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz le śnych i rybackich; P- tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów; PE – udokumentowane zło ża kopalin; PE (P)- perspektywiczne zło ża kopalin; PG- teren górniczy "Zawadki I"; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska;

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 94

ZL – lasy; RZL – tereny do zalesienia; WS – tereny wód powierzchniowych śródl ądowych (stawy, rzeki, zbiorniki wodne); ZCc - cmentarze czynne; ZCz – cmentarze zamkni ęte; ZP- tereny zieleni urz ądzonej; ZZ- tereny zagro żone powodzi ą; K- tereny urz ądze ń do odprowadzania i oczyszczania ścieków; G – tereny urz ądze ń gazownictwa; E – tereny urz ądze ń elektroenergetyki; W – tereny urz ądze ń uzdatniania wody; K– tereny urz ądze ń do odprowadzania i oczyszczania ścieków; T – telekomunikacja; O – gospodarka odpadami; KS - tereny parkingów; KD- drogi (droga wojewódzka; drogi powiatowe; drogi gminne; drogi gminne nieurz ądzone); KK- linia kolejowa; Wyznaczone tereny funkcyjne oznaczone s ą w rysunku Studium symbolami literowo-cyfrowymi wskazuj ącymi obszar planistyczny (A- północny, B- centralny (B1,B2),C- południowy ), jednostk ę planistyczn ą ( A-T), numer obszaru (1,2,3….) oraz funkcje terenu (RM,MN,U….). Przykładowe oznaczenie terenu zabudowy mieszkaniowej w Su ścu (obszar centralny B1, jednostka planistyczna A, numer obszaru –np.3, rodzaj funkcji MN) –B1/A/3MN. W przypadku terenu wielofunkcyjnego (mieszkaniowo-usługowy) dodaje si ę dodatkowe oznaczenie funkcji po przecinku: B1/A/3MN,U. N ie dotyczy to dróg i linii kolejowej oznakowanie składa si ę z oznaczenia literowego i numeru drogi lub linii kolejowej. Kierunki zagospodarowania przestrzennego w jednostkach planistycznych A –SUSIEC, B- Skwarki W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B (B1, B2), C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; US- Tereny sportu i rekreacji; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,ML- Tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; U, MN- Tereny zabudowy usługowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN, ML,U-Tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej, tereny zabudowy usługowej; WS- tereny wód śródl ądowych; ZCc - cmentarze czynne; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia, R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska; ZP, U- tereny zieleni urz ądzonej, tereny zabudowy usługowej. K,U- Tereny urz ądze ń do odprowadzania i oczyszczania ścieków, tereny zabudowy usługowej. C –OSEREDEK W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B (B1, B2), C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RU- Tereny obsługi rolnictwa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz le śnych i rybackich; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; WS- Tereny wód powierzchniowych śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska; ZCz – cmentarze zamkni ęte. D –NOWINY W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B (B1, B2), C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; U,P- Tereny zabudowy usługowej, tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,ML,U- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej, tereny zabudowy usługowej; ML- Tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; PE-

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 95

udokumentowane zło ża kopalin; WS- tereny wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. E –MAJDAN SOPOCKI I i II W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B (B1, B2) w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; UR,U-Tereny obsługi rolnictwa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz le śnych i rybackich, tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN-Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,U- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, terenu zabudowy zagrodowej; MN,ML,U-Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej , tereny zabudowy usługowej; MN,ML- Tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; ML- Tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; ML,U- Tereny zabudowy rekreacji indywidualnej , tereny zabudowy usługowej; Zcc- cmentarz czynny, WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. F– CIOTUSZA STARA W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze A oraz B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM,MN,ML- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; RM,MN,U- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. G- Ciotusza Nowa W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM, MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,RM- Tereny z abudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy zagrodowej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. H -RÓ ŻA W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze A i B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM,MN-Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; ML- Tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ – łąki i pastwiska. I- ŁUSZCZACZ W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania z podziałem na obszar A oraz B2 w szczególno ści: U - Tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. J- GRABOWICA

W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 96

K- ŁASOCHY W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM- Tereny zabudowy zagrodowej; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. L- KUNKI

W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. Ł- ZAWADKI W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; RM-Tereny zabudowy zagrodowej; MN,RM- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy zagrodowej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska; PE – udokumentowane zło ża kopalin; PG- teren górniczy "Zawadki I". M- WÓLKA ŁOSINIECKA W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B1 oraz B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RM,MN,ML- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; RM,MN,U- Tereny zabu dowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy usługowej; MN,RM,ML- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; ML- tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska; PE (P) – perspektywiczne zło ża kopalin. N- ŁOSINIEC W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B1 oraz B2 w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; MN,RM- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy zagrodowej; RM,MN-Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkan iowej jednorodzinnej; ML- tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; MN,ML-Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; Zcc- cmentarz czynny; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ – łąki i pastwiska. O- MAZIŁY W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B1, B2, C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; U,MN- Tereny zabudowy usługowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,RM- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy zagrodowe; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 97

P –PAARY W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; US,U- Tereny sportu i rekreacji, tereny zabudowy usługowej; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; ML- tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZZ- Tereny zagro żone powodzi ą; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. R –RYBNICA W powy ższej jednostce wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze B1 oraz C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; RU- Tereny obsługi rolnictwa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz le śnych i rybackich; RM,MN- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; RM,MN,ML,U- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej, tereny zabudowy usługowej; RM,MN,ML- Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. S –HUTA SZUMY T- T- REBIZANTY W powy ższych jednostkach wydziela si ę tereny o zró żnicowanych sposobach zagospodarowania w obszarze C w szczególno ści: U- Tereny zabudowy usługowej; ML- tereny zabudowy rekreacji indywidualnej ML,RM,MN- tereny zabudowy rekreacji indywidualnej , tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,RM- tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; RM,MN,ML-Tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej , tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej; MN,RM,ML- Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy zagrodowej, tereny zabudowy rekreacji indywidualnej; ZZ- Tereny zagro żone powodzi ą; KS- parkingi; WS- teren wód śródl ądowych; ZL- lasy, RZL- Tereny do zalesienia; ZL- lasy, RZL- tereny do zalesienia; R- tereny rolnicze –grunty orne, RZ –łąki i pastwiska. Obszar całej Gminy: • zachowuje si ę istniej ącą zabudow ę nie wskazan ą na rysunku Studium (Rys. 2 Kierunki zagospodarowania przestrzennego) z mo żliwo ści ą jej rozbudowy, przebudowy na warunkach okre ślonych w przepisach odr ębnych.

4. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY ORAZ W PRZEZNACZENIU TERENÓW, W TYM WYNIKAJ ĄCE Z AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO.

Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczaniu terenów dokonywane s ą z uwzgl ędnieniem szczegółowo rozpoznanych uwarunkowa ń przyrodniczych, kulturowych, społeczno- demograficznych uwarunkowa ń rozwoju, infrastruktury technicznej, bilansu terenów przeznaczonych pod zabudow ę oraz uwarunkowa ń wynikaj ących z dokumentów krajowych, wojewódzkich oraz gminnych i obejmuj ą : • powi ększenie terenów: tereny zabudowy zagrodowej (RM) min. w celu wspierania turystyki w tym agroturystyki oraz jednorodzinnej (MN), • w celu wspierania wypoczynku sobotnio-niedzielnego wydzielenie terenów pod tereny rekreacji indywidualnej (ML) oraz dostosowanie istniej ącej zabudowy zagrodowej do obsługi agroturystyki (zagospodarowanie rekreacyjno-wypoczynkowe najatrakcyjniejszych turystycznie obszarów gminy), • wzbogacenie funkcjonalne obszarów wiejskich oraz aktywacja gospodarcza gminy poprzez rozwój w obszarach wiejskich terenów zabudowy usługowej w szczególno ści w dziedzinach: usług nieuci ąż liwych, usług handlu, usług turystycznych, usług kultury, usług zdrowia i opieki społecznej

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 98

wynikaj ącej z rosn ącej liczby seniorów; terenów produkcyjnych, składów i magazyny (P); rozwój terenów przeznaczonych pod tereny sportu i rekreacji (US), • rozwój obszarów aktywno ści gospodarczej gminy w rejonie głównych ci ągów komunikacyjnych w szczególno ści drogi wojewódzkiej nr 835 oraz linii kolejowej 69 ( tereny produkcyjne, składy i magazyny), • przywracanie funkcji terenom które przestały pełni ć dotychczasow ą funkcje ( zb ędne dla szkolnictwa tereny usług o światy), • wzmocnienie systemu przyrodniczego gminy oraz korytarzy ekologicznych przez zalesienia, oraz przywrócenie funkcji le śnej w terenach nie wykorzystanych pod cele budowlane, • budowa zbiorników retencyjnych min. w miejscowo ściach Rybnica, Wółka Łosiniecka, • zachowanie wysokiej jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla rozwoju rolnictwa (grunty III i IV kl. bonitacyjnej), • rozwój infrastruktury technicznej: rozwój i modernizacja terenów komunikacji: drogi (KD), parkingi (KS) w tym budowa parkingów dla obsługi terenów usług turystycznych, rozwój infrastruktury ochrony środowiska- tereny urz ądze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków (K)- lokalizacja alternatywna w Majdanie Sopockim, rozwój, modernizacja sieci wodoci ągów i kanalizacji sanitarnej, rozwój sieci gazowniczych, • rozwój odnawialnych źródeł energii w szczególno ści energii sło ńca (z wykluczeniem energii wiatru zarówno w skali indywidualnej jak i przemysłowej). Zgodnie z art. 38b ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003 Nr 80 poz. 717 tj. Dz. U. 2017 poz. 1073) audyt krajobrazowy sporz ądza zarz ąd województwa. Zarz ąd Województwa Lubelskiego jest w trakcie opracowywania ww. dokumentu. 5. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ U ŻYTKOWANIA TERENÓW, W TYM TERENY PRZEZNACZONE POD ZABUDOW Ę ORAZ TERENY WYŁ ĄCZONE SPOD ZABUDOWY.

TERENY O FUNKCJI BUDOWLANEJ Tereny o funkcji mieszkaniowej

Tereny zabudowy mieszkalnictwa jednorodzinnego MN 2 • wielko ść działki dla budownictwa jednorodzinnego: wolnostojącego - min. 800 m , bli źniaczego - min. 2 600 m , • maksymalna wysoko ść budynków mieszkalnych do 12 m, • powierzchnia zabudowy działki do 30%, • minimalna powierzchnia biologicznie czynna 40%, Tereny zabudowy rekreacji indywidualnej ML • wielko ść działki dla budownictwa letniskowego - min. 700 m 2. Dopuszcza si ę odst ępstwa w przypadku istniej ących działek o powierzchni mniejszej ni ż 700m 2, atrakcyjnych pod wzgl ędem rekreacyjnym i turystycznym. W ww. przypadkach dopuszcza si ę mniejsz ą wielko ść działki dla budownictwa letniskowego- nie mniej ni ż 400 m 2. • maksymalna wysoko ść budynków mieszkalnych do 10 m, • minimalna powierzchnia biologicznie czynna 50%, • powierzchnia zabudowy działki do 35%. Tereny zabudowy zagrodowej

Tereny zabudowy zagrodowej RM • wielko ść działki dla zabudowy zagrodowej – min. 1200 m 2, • maksymalna wysoko ść budynków mieszkalnych do 12 m, • maksymalna wysoko ść budynków gospodarczych do 10m. Nie dotyczy budynków przeznaczonych do

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 99

gara żowania specjalistycznego sprz ętu rolniczego oraz budowli rolniczych np. silosów, • powierzchnia zabudowy działki do 50%, • minimalna powierzchnia biologicznie czynna 30%. Pozostałe ustalenia oraz ograniczenia dla MN, ML, RM • zachowanie istniej ących terenów zabudowy, jednorodzinnej, zabudowy zagrodowej wraz z uzupełniaj ącymi usługami w obiektach wolno stoj ących oraz wbudowanych w budynki mieszkalne lub gospodarcze, • zachowanie istniej ących terenów rekreacji indywidualnej, • modernizacj ę budynków, remonty, przebudow ę i rozbudow ę, ewentualnie lokalizacj ę nowych obiektów uzupełniaj ących zgodnych z funkcj ą terenu, • dbało ść o architektur ę obiektów, • dopuszczenie mo żliwo ści wzbogacenia funkcji podstawowej - o funkcje uzupełniaj ące (usługi, obsług ę wypoczynku i turystyki itp.) w zakresie nie kolidującym z funkcj ą podstawow ą, • dostosowanie zabudowy do krajobrazu kulturowego (skali, charakteru i wizerunku miejscowo ści), • uzupełnieni e wyposa żenia w niezb ędne urz ądzenia z zakresu komunikacji i infrastruktury technicznej oraz komunalne,. • dla nowo projektowanych terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, rekreacji indywidualnej i usługowej - rozwi ązania indywidualne w zak resie zaopatrzenia w wod ę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków dopuszcza si ę w zabudowie samotniczej, kolonijnej i rozproszonej oraz jako rozwi ązania czasowe w miejscowo ściach nie maj ących sieci zbiorowych do czasu ich realizacji. Tereny o funkcji usługowej oraz funkcji produkcyjnej składy, magazyny U- tereny zabudowy usługowej, RU- tereny obsługi rolnictwa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz le śnych i rybackich • maksymalna powierzchnia zabudowy do 70%, • minimalna powierzchnia biologicznie czynna 20% powierzchni działki, • maksymalna wysoko ść budynków usługowych do 15m. P- tereny produkcyjne składy, magazyny, • maksymalna powierzchnia zabudowy do 70%, • minimalna powierzchnia biologicznie czynna 15% powierzchni działki, • maksymalna wysoko ść budynków do 15 m. US- tereny sportu i rekreacji, • wielko ść działki – min. 1000 m 2, • maksymalna powierzchnia zabudowy do 40%, • minimalna powierzchnia biologicznie czynna 50% powierzchni działki, • maksymalna wysoko ść budynków do 15 m. • tereny sportu i rekreacji o charakterze otwartym nale ży zagospodarowa ć jako tereny przewidziane na potrzeby sportu i rekreacji na wolnym powietrzu, w formie niekubaturowych budowli, z du żym udziałem powierzchni biologicznie czynnej . Zabudow ę nale ży ogranic zy ć do towarzysz ących budynków. Pozostałe ustalenia oraz ograniczenia dla terenów o funkcji usługowej oraz funkcji produkcyjnej składy, magazyny • zachowuje si ę istniej ące obiekty usług wolno stoj ące na działkach wydzielonych i nie wydzielonych oraz usługi wbudowane, • wielko ść działek powinna by ś ka żdorazowo dostosowana do planowanego zamierzenia, • przewiduje si ę zgodnie z potrzebami modernizacj ę obiektów: remonty, przebudow ę i rozbudow ę, • lokalizowanie usług publicznych, komercyjnych w śród najwi ększych skupisk istniej ącej zabudowy, • lokalizacja usług turystyki w pobli żu terenów najbardziej atrakcyjnych turystycznie i przyrodniczo. • obiekty form ą architektoniczn ą, skal ą, rodzajem u żytych materiałów, oraz zagospodarowaniem otoczenia powinny harmonijnie wpisywa ć si ę w otaczaj ący krajobraz, • dopuszcza si ę zmian ę funkcji obiektu, a tak że wzbogacania podstawowej funkcji o funkcje uzupełniaj ące,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 100

• dla terenów i obiektów obj ętych ochrona konserwatorsk ą wyznacza si ę strefy ochrony konserwatorskiej, • w odniesieniu do obiek tów architektury i budownictwa o lokalnych walorach zabytkowych tworz ących charakterystyczny krajobraz regionu, uj ętych w gminnej ewidencji zabytków oraz pozostałych reprezentuj ących typ budownictwa regionalnego nakazuje si ę: utrzymanie historycznej formy architektonicznej (gabaryty, forma dachu, wystrój elewacji, forma stolarki okiennej i drzwiowej), zagospodarowanie na nowe funkcje przy utrzymaniu walorów zabytkowych, • dopuszcza si ę przeznaczenie cz ęś ci terenu na obiekty i urz ądzenia obsługi komunikacyjnej – parkingi, gara że, • dopuszcza si ę wydzielenie dróg wewn ętrznych oraz prowadzenie sieci infrastruktury technicznej, • uzupełnienie wyposa żenia w niezb ędne urz ądzenia z zakresu komunikacji i infrastruktury technicznej, • dla zabudowy usługowej i produkcyjnej z parkingami i utwardzonym układem komunikacyjnym ustala si ę obowi ązek ka żdorazowej analizy potrzeby ustalania obowi ązku podczyszczania wód opadowych i roztopowych (np. w separatorach ropopochodnych) z powierzchni komunikacyjnych terenów usługowych i produkcyjnych oraz wód z kanalizacji deszczowych przed odprowadzeniem do wód powierzchniowych lub do ziemi lub relacjonowani a podczyszczonych wód deszczowych i roztopowych w zbiornikach infiltracyjnych lub infiltracyjno-odparowuj ących. Tereny wielofunkcyjne - na terenie Gminy Susiec wyznacza si ę tereny wielofunkcyjne nie koliduj ących wzajemnie. Obowi ązuj ą parametry i wska źniki dla funkcji w ramach której konkretna działka jest zagospodarowywana. Tereny wył ączone spod zabudowy- odst ępuje si ę od wyznaczenia terenów wył ączonych spod zabudowy, wskazuje si ę ograniczenia w lokalizowaniu zabudowy kubaturowej. Do terenów wskazanych do ogranicze ń w lokalizowaniu zabudowy zakwalifikowano: • pasy ochronne wzdłu ż cieków wodnych na całym obszarze gminy (na terenach parków krajobrazowych obowi ązuj ą przepisy odr ębne, które okre ślaj ą równie ż wykluczenia stosowania zakazów oraz mo żliwe odst ęps twa od zakazów), obustronnie w pasie o szeroko ści min. 15 metrów licz ąc od górnej kraw ędzi skarpy brzegowej koryta. • strefy ochrony warunków siedliskowych lasu (ochrona bioró żnorodno ści ekotonu) oraz strefy ochrony ppo ż. na zasadach okre ślonych w przepisach odr ębnych.. • obszary bezpo średniego zagro żenia powodzi ą (je żeli nie utrudni to ochrony przed powodzi ą, Dyrektor Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej mo że zwolni ć od zakazu). • w obr ębie złó ż udokumentowanych i obszarów perspektywicznych (mo żliwe wprowadzenie funkcji budowlanej w ramach rekultywacji poeksploatacyjnej), • strefy geodynamiczne nara żone na ruchy osuwiskowe min. kraw ędzie i stoki z czynnymi ruchami geodynamicznymi. Ze wzgl ędu na istnienie w obszarze Gminy Susiec skarp brzegowych dolin rz ecznych i innych wskazane jest wykluczenie z zabudowy nowymi obiektami kubaturowymi stref ochrony geodynamicznej kraw ędzi (co najmniej 3-krotna wysoko ść skarpy) oraz zboczy o nachyleniu powy żej 20%. • strefy koncentracji naturalnego spływu wód opadowych i roztopowych (dna suchych dolin), • obszary źródliskowe, w szczególno ści obszary źródliskowe rzek w obr ębie niszy oraz strefy o szeroko ści co najmniej 15 m od kraw ędzi niszy. Tereny istniej ącej zabudowy znajduj ące si ę w ww. obszarach mog ą by ć u żytkowane w dotyc hczasowy sposób. Modernizacja, rozbudowa oraz budowa nowych obiektów budowlanych w obr ębie dotychczasowych terenów zainwestowanych (siedlisk) z uwzgl ędnieniem przepisów odr ębnych oraz w/w wył ącze ń. Granice zasi ęgu ww. terenów nale ży u ści śli ć na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego . TERENY OTWARTE R – tereny upraw polowych • utrzymanie dotychczasowego u żytkowania rolniczego, • ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej – kompleksów otwartych, o wysokich klasach: III oraz zwartych kompleksów IV z ograniczeniem przeznaczania na cele budowlane, • dopuszcza si ę w uzasadnionych przypadkach, w przypadku braku rozwi ąza ń alternatywnych z mian ę przeznaczenia gruntów rolnych III klasy bonitacyjnej na cele nierolnicze • przeznaczenie gleb o niskiej warto ści produkcyjnej (V i VI kl) pod trwałe u żytki zielone, spełniaj ące w rejonie wód powierzchniowych funkcje ich obudowy biologicznej,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 101

• wzbogac enie terenów rolnych w zadrzewienia wiatrochronne w s ąsiedztwie wi ększych rozłogów pól, (przeciwdziałanie erozji wietrznej, wzmacnianie funkcji ekologicznych), • dopuszczenie zalesie ń gruntów rolnych nieprzydatnych do produkcji rolnej i nieu żytkowanych rolniczo, nieu żytków oraz gruntów, które uległy samozalesieniu, • dopuszczenie realizacji obiektów dla obsługi terenów rolniczych oraz zabudowy zagrodowej o specjalis tycznym charakterze produkcji ro ślinnej lub zwierz ęcej na terenie obsługiwanego areału oraz koniecznej infrastruktury komunikacyjnej, technicznej i komunalnej. RZ –łąki i pastwiska • użytkowanie nie zagra żaj ące równowadze ekologicznej, zachowanie zakrzewie ń, zadrzewie ń, • dopuszcza si ę mo żliwo ść realizacji zbiorników wodnych o pow. nie wi ększej ni ż 0,5ha dla potrzeb gospodarki rybackiej. • dopuszcza si ę realizacj ę inwestycji celu publicznego z zakresu niezb ędnej infrastruktury komunikacyjnej, technicznej i komunalnej w przypadku braku rozwi ąza ń alternatywnych. ZL – lasy, RZL – tereny do zalesienia • realizacja wszelkiej działalno ści na obszarach lasów z zachowaniem przepisów odr ębnych dla lasów, w tym lasów ochronnych oraz zgodnie z planami urz ądzeniowymi lasów, • powi ększanie powierzchni le śnej poprzez zalesienia (wskazane w rysunku Studium), • powszechna i ci ągła ochrona lasów (przeznaczenie lasów na cele niele śne dokonywa ć w uzasadnionych przypadkach z zachowaniem przepisów o ochronie gruntów rolnych i le śnych), • eliminowanie kolizji lasów z innymi funkcjami terenów, w tym z mieszkalnictwem poprzez wyznaczanie stref ochrony warunków siedliskowych lasu, w zale żno ści od ich skali przestrzennej, warto ści przyrodniczej i bioró żnorodno ści ekotonu oraz zapewn ienia lasom bezpiecze ństwa po żarowego, • racjonalne udost ępnienie lasów dla celów rekreacji i turystyki m.in. poprzez wyposa żenie w mał ą infrastruktur ę turystyczn ą jak ście żki rowerowe i piesze wzdłu ż dróg le śnych, miejsca obsługi szlaków. • granice zasi ęgu terenów le śnych i zalesie ń, wyznaczonych na rysunku Studium nale ży u ści śli ć na etapie projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego maj ąc na uwadze warunki w szczególno ści przepisów z zakresu ochrony środowiska, przyrody, gruntów rolnych i le śnych oraz ustawy o lasach. • ogranicza si ę wyznaczanie terenów budowlanych w obszarze lasów z wyj ątkiem koniecznej infrastruktury komunikacyjnej, technicznej i komunalnej oraz w przypadku braku rozwi ąza ń alternatywnych. WS – tereny wód powierzchniowych śródl ądowych (stawy, rzeki, zbiorniki wodne) • dla zbiorników wodnych oraz dla wszystkich cieków wodnych (rzek) nale ży uwzgl ędni ć wyznaczanie pasów ochronnych rzek i zbiorników wodnych, z uwzględnieniem ich skali i warto ści przy rodniczej w zakresie umo żliwiaj ącym zachowanie cennych siedlisk i gatunków oraz funkcji ekologicznych, nie mniejszych ni ż 15m, w parkach krajobrazowych wg aktualnych przepisów odr ębnych, • w przypadku zbiorników wodnych retencyjnych dopuszcza si ę mo żliwo ść w prowadzenia funkcji sportowo-rekreacyjnej oraz rybackiej w zakresie nie koliduj ącym z wymogami ochrony przyrody, • ogranicza si ę realizacj ę obiektów budowlanych w strefie ochrony wód, do koniecznej infrastruktury technicznej, komunalnej i komunikacyjnej po prowadzonej po jak najkrótszej trasie oraz obiektów zwi ązanych z gospodark ą ryback ą (w parkach krajobrazowych wg przepisów odr ębnych). • realizacja obiektów budowlanych w s ąsiedztwie urz ądze ń melioracji wodnych podstawowych rzek i zbiorników wodnych, z uwzgl ędnieniem powy ższych urz ądze ń melioracyjnych. • nakazuje si ę ochron ę obszarów źródliskowych (nisza wraz z otoczeniem w strefie co najmniej15m przed zabudow ą . ZCc - cmentarze czynne, ZCz – cmentarze zamkni ęte, • utrzymanie dotychczasowego u żytkowania cmentarzy wraz z zieleni ą towarzysz ąca, • uwzgl ędnianie ogranicze ń w strefach ochronnych (sanitarnych): 150 m odległo ść cmentarza od zabudowa ń mieszkalnych, od zakładów produkuj ących artykuły żywno ści, zakładów żywienia zbiorowego b ądź zakładów przechowuj ący ch artykuły żywno ści oraz studzien, źródeł, strumieni, słu żą cych do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych. Odległo ść ta mo że by ć zmniejszona do 50 m pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 m odległo ści od cmentarza posiada sie ć wodoci ągow ą i wszystkie budynki korzystaj ące z wody s ą do tej sieci podł ączone.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 102

• uzupełnienie wyposa żenia w niezb ędne urz ądzenia z zakresu komunikacji i infrastruktury technicznej. ZP- tereny zieleni urz ądzonej , ZPn –tereny zieleni nieurz ądzonej • utrzymanie i wzbogacanie terenów zielonych w celu wzmocnienia ich funkcji klimatotwórczej, krajobrazowej i przyrodniczej, • dopuszcza si ę lokalizacje obiektów malej architektury i ci ągów pie szych dla potrzeb rekreacji i wypoczynku, • dopuszcza si ę lokalizacj ę zbiorników wodnych dla potrzeb krajobrazowych i rekreacji o pow. nie wi ększej ni ż 0,5ha Tereny – tereny złó ż mineralnych PE- udokumentowane zło ża kopalin, PE(P) – perspektywiczne zło ża kopalin , PG- teren i obszar górniczy • racjonalne gospodarowanie zasobami zło ża z uwzgl ędnieniem ochrony środowiska, • wykluczenie lokowania w obr ębie zło ża funkcji uniemo żliwiaj ących wyeksploatowanie surowca, • przeznaczenie na inne cele mo że nast ąpi ć po wyeksploatowaniu surowca, w ramach rekultywacji terenu, • wskazana rekultywacja terenów poeksploatacyjnych w kierunku zbli żonym do pierwotnego stanu zagospodarowania, • w obszarach działalno ści górni czej dopuszcza si ę urz ądzenia infrastruktury technicznej i komunikacji. Tereny oczyszczalni ścieków • oczyszczalnie komunalne i zakładowe z własnymi sieciami kanalizacyjnymi stanowi ą podstaw ę systemu gospodarki ściekowej w gminie, • bezodpływowe zbiorniki na ścieki oraz oczyszczalnie przydomowe stanowi ą element uzupełniaj ący i mog ą by ć stosowane jako rozwi ązanie czasowe w terenach przewidzianych do realizacji sieci zbiorczych oraz jako rozwi ązania podstawowe w zabudowie kolonijnej, samotniczej i rozproszonej, • odprowadzanie oczyszczonych ścieków do ziemi lub do wód wymaga udokumentowania istnienia bezpiecznych warunków hydrogeologicznych lub hydrologicznych. Tereny komunikacji - drogi publiczne, parkingi, linia kolejowa 69 • zapewnienie funkcjonowania drogi zgodnie z jej klasą. • zapewnienie dla drogi wojewódzkiej nr 853 parametrów technicznych jak dla drogi klasy G (główna), w tym szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących min. 25 m, zgodnie z rozporz ądz eniem w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie, • zapewnienie dla pozostałych dróg wymaganych parametrów oraz sukcesywna przebudowa dróg gminnych, które nie s ą drogami twardymi w rozumieniu ustawowym, • przebudowa dróg publicznych powinna uwzgl ędnia ć krzy żowanie si ę z trasami migracyjnymi fauny lub kolizyjno ść z siedliskami hydrogenicznymi w dolinach (przepusty ekologiczne). • odprowadzanie wód opadowych z terenów utwardzonych dróg wg wymaga ń aktualnych prz episów odr ębnych z dostosowaniem do warunków hydrogeologicznych, • usytuowanie obiektów budowlanych, w pobli żu dróg wg wymaga ń aktualnych przepisów odr ębnych, • zakaz odprowadzania wód opadowych na obszar kolejowy i korzystania z kolejowych urz ądze ń odwadniaj ących, oraz wprowadzania nieoczyszczonych i oczyszczonych ścieków bytowych,. • planowane inwestycje w s ąsiedztwie linii kolejowych powinny spełnia ć wymogi przepisów odr ębnych, • usytuowanie budowli, budynków, drzew i krzewów oraz wykonywanie robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej 69 zgodnie z ustaw ą z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym.

Infrastruktura techniczna : napowietrzne linie energetyczne oraz tereny urz ądze ń energetyki (stacje transformatorowe), projektowana linia energetyczna 400kV, kanalizacja, gazoci ąg oraz tereny gazownictwa (rozdzielnia gazu), wodoci ągi oraz tereny urz ądze ń uzdatniania wody, linie telefoniczne, Zachowanie istniej ącej infrastruktury technicznej zgodnie z zał ącznikiem graficznym Studium. Mo żliwo ść

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 103

remontu, moderniz acji oraz rozbudowy infrastruktury technicznej w zale żno ści od potrzeb. Dopuszcza si ę budow ę stacji transformatorowej 15/04 kV bez wskazania na rys. Studium wraz z liniami średniego i niskiego napi ęcia w ilo ści wynikaj ących z aktualnych potrzeb. Strefy bezpiecze ństwa oraz strefy techniczne wg obowi ązuj ących przepisów odr ębnych. Strefy wolne od zabudowy dla obiektów liniii elektroenergetycznych zgodnie z warunkami okre ślonymi w normach: PN/E-05100-1, PN-EN-50423 oraz PN-76/E-05125 wynosz ą: • dla linii napowietrznej SN 15 kV -pas 12m (po 6,0m od osi linii), • dla linii napowietrznej 0,4kV- pas 5 m (po 2,5 od osi linii), • dla linii kablowych SN 15 kV i nn 0,4 kV – pas 2,0m (po 1,0 m od osi linii), • dla linii kablowych nN 0,4kV- pas 1,0 m (po 0,5m od osi linii), • dla linii WN - 400 kV w pasie 31 metrów od osi linii • strefa wolna od zalesie ń i sadzenia drzew wysokich: dla linii 15kv- pas 13m (po 6,5m od osi linii). W strefie wolnej od zalesie ń dopuszcza si ę nasadzenie drzew i krzewów pod warunkiem utrzymania pod lini ą drzew nieprzekraczaj ących 2,0 m wysoko ści oraz pozostawienie wokół ka żdego słupa powierzchni niezalesionej w odległo ści co najmniej 4,0 m od słupa. Strefy wolne od zabudowy linii kolejowej: • zakaz sytuowania budynków i budowli w odległo ści mniejszej ni ż 1 0 m od granicy obszaru kolejowego, przy czym odległo ść ta nie mo że by ć mniejsza ni ż 20 m od osi skrajnego toru, z wyj ątkiem budynków i budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego i utrzymania linii kolejowej, oraz do obsługi przewozu osób i rzeczy, • budynki mieszkalne, szpitale, domy opieki społecznej, obiekty rekreacyjno- sportowe, budynki zw. z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzie ży powinny by ć usytuowane w odległo ści zapewniaj ącej zachowanie, w zale żno ści od przeznaczenia budynku, dopuszczal nego poziomu hałasu, okre ślonego w przepisach w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, • zakaz sytuowania drzew i krzewów w odległo ści do 15 m od osi skrajnego toru kolejowego, • zakaz wykonywania robót ziemnych w odległo ści do 4 m od granicy ob szaru kolejowego, z wyj ątkiem robót ziemnych zw. z budow ą, utrzymaniem, remontem i modernizacj ą linii kolejowej, a prace ziemne w pasie od 4 do 20 m od granicy obszaru kolejowego, nale ży ka żdorazowo uzgadnia ć z wła ściwym zarz ądc ą kolei. Ze wzgl ędu na uci ąż liwo ść akustyczn ą linii kolejowej obowi ązuje: • linia zabudowy 60 m od osi torów kolejowych - dla szpitali, domów opieki społecznej, sieroci ńców oraz szkół i przedszkoli, oraz innych obiektów zwi ązanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzie ży, • linia zabu dowy 10 m od granicy obszaru kolejowego z zachowaniem odległo ści min. 20 m od osi skrajnego toru dla obiektów nie wymienionych w pp. 4)a) w tym m.in.: zabudowy mieszkaniowej, usługowej, produkcyjnej, rekreacyjnej pod warunkiem wprowadzenia zabezpiecze ń akustycznych. Wszelkie odst ępstwa nale ży uzgodni ć z wła ściwym zarz ądc ą kolei – zmniejszenie odległo ści lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej i innej, mo że nast ąpi ć za zgod ą przy spełnieniu warunków okre ślonych przez wła ściwego zarz ądc ę. Wszelka działalno ść inwestycyjna w obr ębie istniej ącej zabudowy oraz realizacja nowych obiektów na działkach siedliskowych i innych cz ęś ciowo zabudowanych oraz projektowane trwałe zagospodarowanie działek rolnych poło żonych w s ąsiedztwie linii kolejowej, nale ży ka żdorazowo uzgadnia ć z wła ściwym zakładem linii kolejowych. Szeroko ść stref kontrolowanych dla gazoci ągów : Wybudowanych przed dniem wej ścia w życie Rozporzadzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiada ć siec gazowe i ich usytuowanie, lub dla których przed tym dniem wydano pozwolenie na budow ę, zgodnie z zał ącznikami ww. rozporz ądzenia. Wybudowanych po dniu 4 wrze śnia 2013 r. o maksymalnym ci śnieniu roboczym (MOP): • do 0,5 MPa wł ącznie - 1,0 m; • powy żej 0,5 MPa do 1,6 MPa wł ącznie - 2,0 m; • powy żej 1,6 MPa oraz o średnicy: • do DN 150 wł ącznie -4,0m, • powy żej DN 150 do DN 300 wł ącznie - 6,0 m, • powy żej DN 300 do DN 500 wł ącznie - 8,0 m, • powy żej DN 500 - 12,0 m. Linie wolne od zabudowy od dróg publicznych: Obiekty budowlane przy drogach oraz nieb ędące obiektami budowlanymi reklamy umieszczone przy

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 104

drogach poza obszarami zabudowanymi, powinny by ć usytuowane w odległo ści od zewn ętrznej kraw ędzi jezdni co najmniej 8m w terenie zabudowy i 20m poza terenem zabudowy w przypadku drogi wojewódzkiej i powiatowej oraz 6m w terenie zabudowy i 15 m poza terenem zabudowy w przypadku dróg gminnych. W szczególnie uzasadnionych przypadkach usytuowanie obiektu budowlanego przy drodze w odległo ści mniejszej ni ż okre ślona mo że nast ąpi ć wył ącznie za zgod ą zarz ądcy drogi, wydan ą przed uzyskaniem przez inwestora obiektu pozwolenia na budow ę lub zgłoszeniem budowy albo wykonywania robót budowlanych. Ograniczenia zwi ązane z lotnictwem: Wszelkie planowane obiekty, o wysoko ści równej lub wi ększej od 50 m ponad poziom terenu podlegaj ą, przed wydaniem decyzji o pozwolenie na budow ę zgłaszania poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy w Lublinie do Szefostwa Słu żby Ruchu Lotniczego SZ RP.

6. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO.

Polityka przestrzenna w Gminie Susiec opiera si ę o zasad ę zrównowa żonego rozwoju oraz wyodr ębnione w ramach tej zasady wiod ące rozwoju przestrzennego. Uwzgl ędnia uwarunkowania zewn ętrzne i wewn ętrzne rozwoju społeczno-gospodarczego i kształtowania struktury przestrzennej, zró żnicowane potrzeby obszarowe

(obszary planistyczne A, B (B 1,B 2) C) i sektorowe ( Osadnictwo i infrastruktura społeczna; Środowisko Przyrodnicze; Środowisko kulturowe; Gospodarka; Infrastruktura techniczna; Obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne) oraz uzasadnione potrzeby lokalnej społeczno ści. W cz ęś ci okre ślaj ącej kierunki rozwoju przestrzennego gminy Susiec wskazuje si ę: • w wymiarze ogólnym: zasady ogólne i szczegółowe okre ślaj ące nadrz ędno ść funkcji i warunki kształtowania elementów struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy; kierunki i działania, stanowi ące katalog skoordynowanych działa ń zapewniaj ących lub sprzyjaj ących realizacji celów rozwojowych sfer zagospodarowania i obszarów funkcjonalnych, • w wymiarze szczegółowym: przestrzenne warunki realizacji gminnej polityki rozwoju okre ślaj ące sposób realizacji oraz miejsce lub preferencje dla lokalizacji działania w przestrzeni. 7. OBSZARY ORAZ ZASADY OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW, OCHRONY PRZYRODY, KRAJOBRAZU, W TYM KRAJOBRAZU KULTUROWEGO I UZDROWISK.

Ochrona warto ści i zasobów środowiska przyrodniczego, ochrony przyrody, krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego w Gminie Susiec b ędą opierały si ę na wdra żaniu okre ślonych zasad ogólnych, zasad szczegółowych i kierunków. Dla przyj ętych kierunków okre śla si ę działania oraz przestrzenne warunki ich realizacji. Ochrona krajobrazu kulturowego na zasadach okre ślonych w Rozdziale Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego (…). Gmina Susiec nie posiada stwierdzonych walorów uzdrowiskowych. Środowisko przyrodnicze podzielona na nast ępuj ące cz ęś ci: gospodarowanie zasobami naturalnymi ( ochrona zasobów środowiska); ochrona przyrody i kształtowanie środowiska; odporno ść środowiska; poprawa jako ści środowiska. Gospodarowanie zasobami naturalnymi - zasoby środowiska naturalnego stanowi ą dobro narodowe. W zwi ązku z tym wymagane jest oszcz ędne wykorzystywanie tych zasobów w celu zapewniania ich przyszłym pokoleniom w my śl zasady zrównowa żonego rozwoju oraz w interesie dobra wspólnego. Racjonalne korzystanie z zasobów środowiska mo że zapewni ć stały i zrównowa żony rozwój gospodarczy i zwi ększy ć poziom życia ludno ści. Ochrona przyrody i kształtowanie środowiska - jednym z podstawowych elementów struktury funkcjonalno- przestrzennej Gminy jest przestrze ń o nadrz ędnej funkcji przyrodniczej, na któr ą składaj ą si ę struktury w ęzłowe, pasmowe i obszarowe. Wła ściwe funkcjonowanie tych struktur decyduj ących o jako ści środowiska życia człowieka wymaga, z jednej strony integracji systemów obszarów chronionych słu żą cej zapewnieniu ci ągło ści i spójno ści przestrzeni przyrodniczej, z drugiej za ś harmonizacji rozwoju społeczno-gospodarczego i infrastruktury z przestrzeni ą przyrodnicz ą. Harmonizacja zada ń inwestycyjnych z sieci ą ekologiczn ą powinna polega ć, w głównej mierze, na stosowaniu rozwi ąza ń technicznych zapewniaj ących utrzymanie dro żno ści korytarzy

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 105

ekologicznych lub rekompensowaniu utraty fragmentów korytarzy ekologicznych poprzez odtwarzanie ich w innym miejscu w nawi ązaniu do sieci ekologicznej w przypadku gdy unikni ęcie kolizji jest niemo żliwe. Odporno ść środowiska- przewidywany wzrost cz ęsto ści wyst ępowania oraz nat ęż enia ekstremalnych zjawisk naturalnych wymaga podj ęcia działa ń zaradczych. Identyfikacja skali potencjalnych zagro żeń umo żliwia zawczasu wprowadzenie odpowiednich rozwi ąza ń minimalizuj ących straty. Jako ść środowiska- w celu uzyskania dobrego stanu środowiska, co odpowiada osi ągni ęciu odpowiednich wska źników jego jako ści, wskazuje si ę działania i zadania ukierunkowane na popraw ę stanu czysto ści powietrza i wód, zmniejszenie uci ąż liwo ści hałasu (głównie komunikacyjnego), a tak że przywrócenie wła ściwego stanu środowiska na terenach zdegradowanych. Działania skupiaj ą si ę równie ż na ograniczaniu negatywnego wpływu gospodarki rolnej na stan środowiska na terenach wra żliwych i nara żonych na oddziaływanie ze źródeł rolniczych (spływy obszarowe). Zasady ogólne: • Dostosowanie zagospodarowania przestrzennego do cech naturalnych, predyspozycji, walorów i odporno ści środowiska na antropopresj ę oraz zapewnienie spójno ści i ci ągło ści przestrzeni przyrodniczej. Zasady szczegółowe • Przeznaczanie wód podziemnych na c ele komunalne (pitne) i dla gał ęzi przemysłu wymagaj ących wód szczególnie dobrej jako ści (spo żywczego), a wód powierzchniowych na cele technologiczne w pozostałych gał ęziach przemysłu, a tak że do nawodnie ń i na cele energetyczne. • Trwałe utrzymywanie terenó w zalesionych w strefach wododziałowych i mokradeł sprzyjaj ących retencjonowaniu wody w glebie. • Ochrona złó ż surowców mineralnych przed zagospodarowaniem utrudniaj ącym w przyszło ści podj ęcie eksploatacji. • Ochrona przed fragmentacj ą zwartych kompleksów gleb o najwy ższej przydatno ści w produkcji rolniczej. • Przeciwdziałanie fragmentacji środowiska prowadz ącej do izolacji poszczególnych populacji. • Zachowywanie ci ągło ści morfologicznej rzek dla osi ągni ęcia ich dobrego stanu i potencjału dla potrzeb ichtiofauny. • Ochrona ró żnorodno ści biologicznej w u żytkowanym rolniczo środowisku przyrodniczym. • Oszcz ędne wykorzystywanie otwartej przestrzeni na cele inwestycyjne. • Dbało ść o integralno ść obszarów cennych przyrodniczo i ich ł ączno ść z innymi obszarami. • Zwi ększanie przenikalno ści barier utrudniaj ących migracj ę zwierz ąt. • Minimalizowanie kolizji inwestycji transportowych ze środowiskiem przyrodniczym, w tym w szczególno ści z sieci ą ekologiczn ą. • Przywracanie dro żno ści dolinnym korytarzom ekologicznym. • Kompleksowa ochrona ekosystemów rzecznych przed degradacj ą obejmuj ąca koryta rzek oraz obszary przyrzeczne z podziemnymi zasobami wód aluwialnych. • Komplementarne stosowanie działa ń ekologicznych i technicznych w podnoszeniu odporności środowiska na zagro żenia. • Preferowanie gospodarki niskoemisyjnej. • Zwi ększanie zasobów wodnych i le śnych w sposób zapewniaj ący ochron ę siedlisk cennych przyrodniczo i walorów krajobrazowych. • Wzbogacanie przestrzeni zabudowanych i ci ągów komunikacyjnych zieleni ą towarzysz ącą, słu żą cą zaspokajaniu i nstynktownych potrzeb ludzi żyj ących w środowisku przekształconym antropomorficznie (zurbanizowanym).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 106

Gospodarowanie zasobami naturalnymi I. Kierunki II. Działania 1. Racjonalne gospodarowanie • Zabezpieczenie zasobów wód podziemnych ograniczonymi zasobami wód udokumentowanych w GZWP przed degradacj ą ilo ściow ą i śródl ądowych (powierzchniowych jako ściow ą. i podziemnych). • Ochrona zasobów wód podziemnych w obszarach alimentacyjnych uj ęć wód. • Ochrona planistyczna projektowanych obszarów ochronnych zlewni rzek (tzw. zlewni chronionych). 2. Gospodarowanie zło żami kopalin. • Ochrona obszarów wyst ępowania udokumentowanych złó ż surowców przed zainwestowaniem uniemo żliwiaj ącym podj ęcie eksploatacji. • Ochrona obszarów wyst ępowania wst ępnie rozpoznanych złó ż surowców cennych gospodarczo jako potencjalnych obszarów koncesyjnych. 3. Gospodarowanie zasobami • Ograniczanie przeznaczania na cele nierolnicze obszarów glebowymi i le śnymi. użytkowanych rolniczo o wysokich walorach przyrodniczych. • Zachowanie integralno ści głównych kompleksów le śnych. • Ochrona walorów przyrodniczych lasów wszelkiej własno ści. • Zalesienia gruntów marginalnych z uwzgl ędnieniem ich walorów przyrodniczych. • Zakładanie plantacji drzew szybko rosn ących. • Opracowywanie uproszczonych planów urz ądzenia lasów. 4. Gospodarowanie w przestrzeni • Ochrona otwartych i niezainwestowanych terenów o walorach krajobrazowej. turystycznych i wypoczynkowych. • Ochrona to żsamo ści krajobrazów unikalnych w skali kraju (tzw. krajobrazów priorytetowych. c. d. tab. Gospodarowanie zasobami naturalnymi III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Wskazuje si ę do ochrony planistycznej projektowane obszary ochronne GZWP, których granice i sposoby zagospodarowania okre ślone zostały w dokumentacjach hydrogeologicznych zbiorników nr: w tym 407 ( „Dokumentacja okre ślaj ąca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia stref ochronnych GZWP nr 407 (Chełm-Zamo ść )”, zatwierdzona decy zj ą Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 24.07.1997 r. (KDH/1/013/6017/97) oraz „Dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej okre ślaj ącej warunki hydrogeologiczne w zwi ązku z ustanowieniem stref ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 407 Niecka Lubelska (Chełm-Zamo ść ) w zwi ązku z ustanowieniem obszarów ochronnych GZWP nr 407 Niecka Lubelska (Chełm-Zamo ść )” decyzja Ministra Środowiska z 1.09.2016 r., znak DGK-II.4731.128.2015) oraz 428 ( „Dokumentacja okre ślaj ąca warunk i hydrogeologiczne zbiornika wód podziemnych Biłgoraj Lubaczów GZWP Nr 428 zatwierdzone Decyzj ą Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa KDH1/013/6018/97 z 19 lutego 1997 r. oraz dodatek do dokumentacji hydrogeologicznej okre ślaj ącej war unki hydrogeologiczne w zwi ązku z ustanowieniem obszarów ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 428 Dolina kopalna Biłgoraj-Lubaczów zatwierdzony pismem Ministra Środowiska z 15.12.2011r. DgiKGhg-4731-40/6905/55536/11/MJ).

Ze wzgl ędu na zró żnic owanie warunków hydrogeologicznych w obszarze Gminy Susiec nale ży uwzgl ędnia ć stopnie ń zagro żenia wód kredowych w obr ębie GZWP Nr 407 w konkretnej lokalizacji przestrzennej wg klasyfikacji w dokumentacji hydrogeologicznej GZWP nr 407 Niecka Lubelska Chełm- Zamo ść :

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 107

• Obszary wychodni kredowych na powierzchni ę topograficzn ą nale żą do obszarów bardzo silnego zagro żenia , w którym czas przes ączania potencjalnych zanieczyszcze ń jest krótszy ni ż 2 lata. • Obszary, na których mi ąż szo ść nadległych utworów porowych jest m niejsza ni ż 20 m lub słabo przepuszczalnych nie przekracza 2m s ą obszarami silnego zagro żenia , w których czas migracji zanieczyszcze ń do wód wynosi od 2 do 5 lat. • Obszary z mi ąż szo ści ą nadkładu porowego powy żej 20 m lub słabo przepuszczalnych od 2-10 m nal eżą do średnio zagro żonych -czas przes ączalno ści od 5-25 lat, • Obszary z nadkładem utworów słabo przepuszczalnych 10-40 m do słabo zagro żonych z okresem przes ączalno ści powy żej 25 lat.

W celu ochrony warunków i tempa odtwarzania zasobów wód podziemnych poprzez infiltracje wód deszczowych i roztopowych do gruntu nale ży rozwa żyć wprowadzenie obowi ązku zagospodarowywania wód opadowych i roztopowych w obr ębie własnych nieruchomo ści, w szczególno ści w terenach zabudowy usługowej i produkcyjnej z parkingami i utwardzonym układem komunikacyjny (doły chłonne, zbiorniki infiltracyjne, lub infiltracyjno-odparowuj ących itp.). Do istniej ących lub projektowanych kanalizacji deszczowych powinny by ć odprowadzane tylko nadwy żki wód opadowych przekraczaj ące mo żliwo ści zagospodarowania w obr ębie własnych nieruchomo ści.

W celu ochrony jako ści wód podziemnych ustala si ę obowi ązek ka żdorazowej analizy warunków hydrogeologicznych w konkretnej lokalizacji oraz potrzeby lub konieczno ści ustalania obowi ązku podczyszczania wód o padowych i roztopowych (np. w separatorach ropopochodnych) z powierzchni komunikacyjnych terenów usługowych i produkcyjnych oraz wód z kanalizacji deszczowych przed odprowadzeniem do wód powierzchniowych lub do ziemi.

Wskazuje si ę do ochrony planistycznej projektowane obszary ochronne zlewni wód powierzchniowych : zlewnia prawostronnych dopływów górnej Tanwi do uj ścia Szumu, zlewnia górnego Wieprza w celu zachowania walorów hydrograficznych zlewni (ochrony ilo ściowej i jako ściowej zasobów wodnych) Gospodaro wanie na terenie zlewni chronionych powinno uwzgl ędnia ć: ochron ę mokradeł, w tym dolin rzecznych oraz pozadolinnych podmokło ści, bagien i torfowisk przed odwodnieniem; ochron ę meandruj ących odcinków rzek przed regulacj ą; konieczno ść uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej; eliminacj ę ognisk zanieczyszcze ń wód powierzchniowych i podziemnych; wykluczenie lokalizacji przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko i przedsi ęwzi ęć mog ących potencjalnie znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, któr e mog ą spowodowa ć nieosi ągni ęcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza; racjonalne stosowanie nawozów sztucznych i chemicznych środków ochrony ro ślin.

Ze wzgl ędu na du że znaczenie źródeł i wód podziemnych w zasilaniu rzek ustanawia si ę ochron ę planistyczn ą i sposób zagospodarowania terenów źródliskowych (20 obszarów źródliskowych wyszczególnionych w Rozdziale Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska (... ), podrozdział Wielko ść i jako ść zasobów wodnych) obejmuj ące: bezwzgl ędne zachowanie istniej ącej szaty ro ślinnej; wprowadzanie zalesie ń i zakrzewie ń na gruntach ornych w bezpo średnim otoczeniu źródlisk pozbawionych osłony biologicznej; zachowanie naturalnego ukształtowania nisz źródliskowych; ograniczanie poboru wód podziemnych w celu przeciwdziałania obni żenia zwierciadła wód podziemnych w s ąsiedztwie źródła; dbało ść o stan sanitarny otoczenia źródła; ustanawianie ochrony indywidualnej (u żytki ekologiczne, pomniki przyrody) najcenniejszych krenologicznie i krajobrazowo źródeł. W przypadku ujmowania wód źródlanych dla celów pitnych wskazuje si ę obowi ązek wyznaczenia stref ochronnych źródeł i ustanowienia wymaga ń w zagospodarowaniu, w tym w szczególno ści zakazów: wprowadzania ścieków do wód lub do gruntu; pr owadzenia upraw wymagaj ących intensywnego stosowania środków ochrony ro ślin; lokalizowania zakładów przemysłowych oraz ferm chowu lub hodowli zwierz ąt; lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji niebezpiecznych; lokalizowania c mentarzy oraz grzebowisk zwierz ąt. Wyklucza si ę pi ętrzenie wód bezpo średnio na niszach źródliskowych.

W celu zabezpieczenia jako ści wód płyn ących wprowadza si ę ochron ę naturalnej obudowy biologicznej (tj. ro ślinno ści przywodnej) wszystkich rzek na terenie Gminy Susiec i kształtowanie biologicznych buforów w postaci pasów ochronnych. Szczególn ą ochron ą w tym zakresie obejmuje si ę zbiorowiska łęgowe. Ustala si ę obowi ązek wyznaczania pasów ochronnych rzek i zbiorników wodnych, umo żliwiaj ących

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 108

zachowanie cennych siedlisk i gatunków oraz funkcji ekologicznych, nie mniejszych ni ż 15m od koryta rzeki, na terenie parkach krajobrazowych wg aktualnych przepisów odr ębnych.

Stosowanie rozwi ąza ń infrastrukturalnych i przestrzennych zapewniaj ących mo żliwo ści realizacj i celów środowiskowych jednolitych cz ęś ci wód podziemnych JCWPd i jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych JCWP ustalonych w aktualnym Planie Gospodarowania Wodami Dorzecza Wisły. Szczegółowy opis JCWPd i JCWP w tym cele środowiskowe zostały wyszczególnione w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska (…) Podrozdział Wielko ść i jako ść zasobów wodnych. 2. Ochrona złó ż surowców naturalnych udokumentowanych (zło że piasków kwarcowych „Długi K ąt II”, Zło że piasków drobnoziarnistych "Zawadki", Zło że kruszyw naturalnych (piasek) Hamernia-Nowiny) realizowana poprzez prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami udokumentowanych złó ż surowców mineralnych, w szczególn ości przy etapowym udost ępnianiu zło ża, z uwzgl ędnieniem wymogów ochrony siedlisk i gatunków oraz funkcji ekologicznych, prowadzenie eksploatacji udokumentowanych złó ż kopalin z poszanowaniem wymogów ochrony przyrody i warunków bytowania ludzi w najbli ższej zabudowie mieszkaniowej lub zagrodowej.

Przeznaczenie na inne cele ni ż eksploatacja surowców mo żliwe po wyeksploatowaniu zło ża w ramach procesu rekultywacji (rekultywacja rolna, le śna, wodna, budowlana). R ekultywacja terenów poeksploatacyjnych powinna by ć prowadzona w kierunkach uwzgl ędniaj ących wymogi środowiska przyrodniczego z preferencj ą dla kierunku pierwotnego (le śnego lub wodnego).

Ochrona złó ż surowców perspektywicznych (w obr ębie miejscowo ści: Ciotusza Stara, Wólka Łosiniecka) wyszczególnionych w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin (…), podrozdział Perspektywiczne zło ża kopalin realizowana poprzez utrzy manie dost ępno ści zasobów perspektywicznych (ochrona przed zagospodarowaniem uniemo żliwiaj ącym dokumentowanie i eksploatacj ę złó ż, w szczególno ści przed zabudow ą). 3. W celu zapewnienia trwało ści zasobów le śnych istotnych dla zasilania systemu przyrodniczego województwa wyró żnia si ę i obejmuje ochrona planistyczn ą lasy ekologicznie wa żne . Za le śne ekosystemy kluczowe w skali krajowej i regionalnej uznaje si ę: lasy iglaste Kotliny Sandomierskiej- Puszcza Solska, Puszcza Solska, lasy Roztocza Środkowego i Wschodniego. Za główne kompleksy le śne wymagaj ące szczególnej ochrony integralno ści ws kazuje si ę Lasy: Roztocza Środkowego oraz Puszcza Solska.

Ustala si ę obowi ązek wyznaczania stref ochrony warunków siedliskowych lasu tzw. otulin w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ekosystemów le śnych i wykluczanie zagospodarowania mog ącego mie ć negatywny wpływ na gatunki wn ętrza lasu oraz ekoton . Szeroko ść otuliny nale ży ustala ć indywidualnie w zale żno ści od skali przestrzennej kompleksu, warto ści przyrodniczej i bioró żnorodno ści ekotonu.

Zalesienia nieu żytków, słabych gleb i gruntów margi nalnych nie mog ą narusza ć wymogów ochrony przyrody i krajobrazu (spod zalesie ń wył ącza si ę: lądowe niele śne siedliska przyrodnicze, siedliska ze stwierdzonymi stanowiskami ro ślin chronionych, drugorz ędne formy rze źby o du żym znaczeniu krajobrazowym (kraw ędzie, osta ńce , krajobraz rolniczy o wybitnych walorach kulturowych, tj. z historycznie ukształtowanymi rozłogami pól) . Zalesienia powinny by ć realizowane w ramach działa ć przeciwerozyjnych (stoki o znacznych nachyleniach wył ączone z u żytkowania rolni czego) i wodochronnych (strefy wododziałowe) oraz w celu wzmocnienia powi ąza ń przyrodniczych (kształtowanie korytarzy migracyjnych fauny).

Ograniczenie przeznaczania lasów na cele budowlane do przypadków koniecznych, w przypadku braku rozwi ąza ń alternatywnych, z zachowaniem cz ęś ci drzewostanów pole śnych w ramach wska źnika terenów biologicznie czynnych. 4. Przy realizacji wszelkiego rodzaju inwestycji nale ży uwzgl ędnia ć ich wizualne oddziaływanie na krajobraz. Szczególn ą ochron ą planistyczn ą obejmuje si ę najcenniejsze walory krajobrazowe w postaci tzw. krajobrazów priorytetowych. Nale żą do nich krajobrazy: teras nadzalewowych akumulacyjnych: równin terasowych – le śno-bagienne o charakterze puszcza ńskim: Równiny Biłgorajskiej (Puszcza Solska),

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 109

Węglanowe: płaskowy ży falistych –południowa cz ęść Roztocza Środkowego, przełomowych dolin rzecznych: przełomowe odcinki dolin południowej strefy kraw ędziowej Roztocza w (w szczególno ści przełomy Sopotu i Tanwi).

Za elementy wskazane do ekspozycji krajobrazowej zachowania i ochrony planistycznej uznaje si ę: elementy ekspozycji czynnej : punkty widokowe, ci ągi widokowe, osie widokowe, powi ązania widokowe; elementy ekspozycji biernej : panoramy, panoramy miejscowo ści, strefy ekspozycji widokowej obiektów, zespołów i elementów rze źby terenu, ekspozycje wn ętrz krajobrazowych, dominanty naturalne i urbanistyczne, otwarcia widokowe.

Ochrona przyrody i kształtowanie środowiska I. Kierunki II. Działania 1. Ochrona i kształtowanie • Kształtowanie zagospodarowania terenów w obszarach Krajowego Systemu Obszarów chronionych w dostosowaniu do przedmiotu ochrony warto ści Chronionych. przyrodniczych i krajobrazowych. • Dostosowanie granic istniej ących obszarów chronionych do rzeczywistych walorów przyrodniczo-krajobrazowych. • Ochrona walorów przyrodniczo-krajobrazowych i zapewnienie ci ągło ści przestrzennej systemu obszarów chronionych. 2. Zapewnienie spójno ści i ci ągło ści • Zachowywanie integralno ści ekologicznych obszarów przestrzeni przyrodniczej. węzłowych i zapewnianie dro żno ści korytarzy ekologicznych w ramach regionalnej sieci ekologicznej. • Kształtowanie Systemu Przyrodniczego Gminy w sposób zapewniaj ący ich spójno ść z regionaln ą sieci ą ekologiczn ą. • Zwi ększanie lesisto ści na kierunkach le śnych powi ąza ń ekologicznych. • Kształtowanie transgranicznych obszarów chronionych. 3. Ochrona walorów przyrody • Ochrona ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ożywionej. ró żnorodno ści biologicznej. • Ochrona najcenniejszych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego. 4. Ochrona przyrody nieo żywionej. • Utworzenie geoparków. Projektowany „Geopark Kamienny Las na Roztoczu”. • Obj ęcie ochron ą prawn ą najcenniejszych walorów przyrody nieo żywionej. c. d. tab. Ochrona przyrody i kształtowanie środowiska III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Elementami krajowego systemu obszarów chronionych s ą rezerwaty przyrody: Nad Tanwi ą, Czartowe Pole, Nowiny oraz parki krajobrazowe: Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej i Krasnobrodzki Park Krajobrazowy oraz obsza ry Natura 2000 (Roztocze PLB060012, Puszcza Solska PLB060008, Uroczyska Puszczy Solskiej PLH060034).

Ze wzgl ędu na lokalizacj ę Gminy Susiec w obszarach chronionych za nadrz ędn ą uznaje si ę funkcje przyrodnicz ą (poza obszarami chronionymi znajduj ą si ę je dynie 3 małe enklawy w rejonie Oseredka, Su śca i Maził). Ustalane funkcje społeczno-gospodarcze musz ą uwzgl ędnia ć wymogi ochrony przyrody, w szczególno ści wymogi ochrony ptaków i ich siedlisk oraz siedlisk i gatunków innych ni ż ptaki w obszarach Natura 200 0.Przedmioty ochrony wskazane s ą w aktualnych Standardowych Formularzach Danych dla

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 110

poszczególnych obszarów.

Ustala si ę obowi ązek utrzymania lub kształtowania powi ąza ń przyrodniczych dolinnych i le śnych pomi ędzy parkami krajobrazowymi w obszarze wspólnej otuliny (obszar planistyczny B (B 1,B 2). 2. Gmina Susiec poło żona jest w obszarze korytarza krajowego Południowo-Centralnego (GKPdC), w strefie GKPdC-1A Puszcza Solska oraz GKPdC-2 Lasy Roztocza ńskie oraz w obszarze w ęzłowym krajowym 24k –Południoworoztocza ńskim (ECONET PL) . Jednocze śnie w/w funkcjonalne struktury ekologiczne tworz ą regionaln ą sie ć ekologiczn ą. O bszary w ęzłowe to główne ostoje przyrody (tereny charakteryzuj ące si ę trwałym nagromadzeniem gatunków zagro żonych, istotne dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej), których funkcjonowanie wymaga zachowania ł ączno ści. K orytarze ekologiczne (rzeczne, dolinne, le śne, kserotermiczne) to strefy powi ąza ń pomi ędzy obszarami w ęzłowymi wymagaj ące zachowania i kształtowania dro żno ści ekologiczno-przestrzennej. W kształtowaniu zagospodarowania na terenach korytarzy ekologicznych uznaje si ę za niezb ędne : zapewnienie odpowiedniej infrastruktury umo żliwiaj ącej migracj ę zwierz ąt (np. mosty ekologiczne, przepusty, itp.) w przypadku konieczno ści sytuowania nasypów ziemnych poprzecznie do osi korytarza; kształtowanie naturalnych alternatywnych sposobów łączno ści ekologicznej (obej ść ekologicznych) w przypadku niemo żliwo ści utrzymania naturalnych powi ąza ń b ądź realizacji odpowiednich rozwi ąza ń technicznych; utrzymywanie przestrzeni wolnej od zabudowy; stosowanie przepławek lub innych rozwi ąza ń zapewniaj ących zachowanie wymaganej dro żno ści dla gatunków ryb, dla których wyznaczono korytarz rzeczny, w tym w szczególno ści dla ryb dwu środowiskowych; k ształtowanie pasmowych struktur przyrodniczych (ł ąk, zadrzewie ń i zakrzewie ń śródpolnych); zwi ększanie ci ągło ści le śnych korytarzy ekologicznych poprzez zalesienia; restytucj ę u żytków zielonych kosztem gruntów ornych w korytarzach dolinnych, odbudow ę stosunków hydrologicznych. W kształtowaniu zagospodarowania w obszarze w ęzłowym obejmuj ącym cały obszar Gminy Susiec za nadrz ędne wskazuje si ę funkcje przyrodnicze. Ustalenia dokumentów planistycznych nie mog ą obni żać bioró żnorodno ści i pogarsza ć warunków bytow ania gatunków oraz utrudnia ć lub uniemo żliwia ć osi ąganie celów środowiskowych ustalonych dla obszarów i gatunków chronionych .

Ustala si ę ochron ę planistyczn ą systemu przyrodniczego Gminy Susiec zdefiniowanego w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska (…) Podrozdział: Ekologiczny System Funkcjonalny. W obszarze systemu przyrodniczego Gminy za nadrz ędn ą uznaje si ę funkcj ę przyrodnicz ą. Ustalenia funkcjonalno-przestrzenne dokumentów planistycznych nie mog ą, w szczególno ści ogranicza ć przestrz ennie terenów b ędących miejscem regularnego bytowania i rozrodu gatunków oraz ci ągów migracyjnych, pogarsza ć warunków bytowania gatunków i stanu siedlisk przyrodniczych, tworzy ć barier antropogenicznych uniemo żliwiaj ących lub utrudniaj ących migracje fauny. W miejscach ograniczenia lub przerwania ł ączno ści ekologicznej nale ży kształtowa ć poprzez zalesienia i strefy wolne od zabudowy nowe fragmenty korytarzy (tzw. obwodnice ekologiczne) umo żliwiaj ące migracje gatunków.

W ramach kształtowania mi ędzynarodowy ch struktur przestrzennych słu żą cych harmonizowaniu działalno ści społeczno-gospodarczej człowieka z walorami przyrody i krajobrazu wskazuje si ę do ochrony planistycznej projektowany Transgraniczny Rezerwat Biosfery „Roztocze” obejmuje cały obszar Gminy Sus iec. W obszarze planowanego rezerwatu biosfery, wskazuje si ę ró żnicowanie rozwoju zagospodarowania w dostosowaniu do funkcji okre ślonych stref: strefa rdzenna (centralna) obejmuj ąca rezerwaty przyrody – ochrona ścisła, z zakazem wszelkiej działalno ści gosp odarczej, udost ępniana tylko do bada ń naukowych, dost ępna w ograniczonym stopniu dla zwiedzaj ących, strefa buforowa obejmuj ąca parki krajobrazowe – dopuszczalna działalno ść gospodarcza zharmonizowana z przyrod ą i krajobrazem (nadrz ędna funkcja przyrodnicza i krajobrazowa), strefa tranzytowa (przej ściowa) – działalno ść gospodarcza na zasadach zrównowa żonego rozwoju. 3. Ze wzgl ędu na ochron ę zasobów przyrody żywej i bioró żnorodno ści spod zalesie ń wył ącza si ę lądowe niele śne siedliska przyrodnicze, siedliska ze stwierdzonymi stanowiskami ro ślin chronionych, drugorz ędne formy rze źby o du żym znaczeniu krajobrazowym (kraw ędzie, osta ńce, krajobraz rolniczy o wybitnych

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 111

walorach kulturowych, tj. z historycznie ukszta łtowanymi rozłogami pól). Ponadto ustala si ę strefy ochrony wód powierzchniowych i lasów i wprowadza si ę ograniczenia w przeznaczeniu lasów na cele budowlane. 4. W zwi ązki z poło żeniem Gminy Susiec w strefie projektowanego geoparku „Kamienny Las na Roztoczu”, (ochrony dziedzictwa geologicznego poprzez efektywne zabezpieczanie stanowisk, szerok ą promocj ę nauk geologicznych oraz propagowanie ich funkcji edukacyjnych i turystycznych, bezkonfliktowego wykorzystywania naturalnych walorów obszaru w lokalnej polityce zrównowa żonego rozwoju społecznego i ekonomicznego) ustala si ę obowi ązek ochrony planistycznej i prawnej najcenniejszych walorów przyrody nieo żywionej geostanowisk wskazanych w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska (…), podrozdział Walory przyrody nieo żywionej, obszarów źródliskowych wyszczególnionych w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska (...), podrozdział Wielko ść i jako ść zasobów wodnych) oraz ochrony planistycznej unikatowego charakteru strefy kraw ędziowej Roztocza ( kraw ędź wewn ętrzna , obni żenie mi ędzy kraw ędziowe i kraw ędź zewn ętrzna) ze wzgórzami osta ńcowymi i przełomami rzek. Dopuszcza si ę zagospodarowanie niektóryc h obiektów dla potrzeb turystycznych i naukowych obiektami malej architektury. 5. Szczególn ą ochron ą planistyczn ą obejmuje si ę najcenniejsze walory krajobrazowe w postaci tzw. krajobrazów priorytetowych. W granicach Gminy Susiec nale żą do nich krajobrazy: teras nadzalewowych akumulacyjnych: równin terasowych – le śno-bagienne o charakterze puszcza ńskim: Równiny Biłgorajskiej (Puszcza Solska), W ęglanowe: płaskowy ży falistych –południowa cz ęść Roztocza Środkowego, przełomowych dolin rzecznych: przełomowe odci nki dolin południowej strefy kraw ędziowej Roztocza w (w szczególno ści przełomy Sopotu i Tanwi) .

Ustala si ę ochron ę planistyczn ą unikatowego charakteru strefy kraw ędziowej Roztocza (kraw ędź wewn ętrzna, obni żenie mi ędzy kraw ędziowe i kraw ędź zewn ętrzna) ze wzgórzami osta ńcowymi i przełomami rzek. Dopuszcza si ę zagospodarowanie niektórych wzgórz osta ńcowych dla potrzeb turystycznych i naukowych obiektami malej architektury i wie żami widokowym . Obejmuje si ę ochron ą planistyczn ą punkty widokowe, w szczególno ści na wzgórzach osta ńcowych (Góra Żydowka, Góra Spalona, Góra Krzy żowa –kamieniołom, geostanowisk o) oraz obejmuje si ę ochrona planistyczn ą krajobraz w zasi ęgu panoramy widocznej z punktów.

Odporno ść środowiska I. Kierunki II. Działania 1. Zwi ększanie odporno ści • Zwi ększanie stopnia retencyjno ści zlewni w celu środowiska na zagro żenia przeciwdziałania zagro żeniu powodziowemu. naturalne (ekstremalne). • Przeciwdziałanie aktywizacji ruchów masowych ziemi. • Zwi ększenie stopnia retencyjno ści środowiska w celu przeciwdziałania suszy. • Przeciwdziałanie erozji wodnej i wietrznej. • Podnoszenie odporno ści środo wiska na obszarach o zachwianej równowadze przyrodniczej poprzez renaturalizacj ę. c. d. tab. Odporno ść środowiska III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Za podstawowe przedsi ęwzi ęcia słu żą ce poprawie stopnia retencyjno ści zlewni (przeciwdziałanie okresowym nadwy żkom lub niedoborom wody) uznaje si ę: zalesianie stref wododziałowych w celu zwi ększania stopnia odpływu podziemnego; budow ę zbiorników małej retencji (Rybnica, Wólka Łosiniecka); ochron ę i rewitalizacj ę struktur przestrzennych odpowiadaj ących za mikroretencj ę obszarow ą; ochron ę i restytucj ę obszarów mokradłowych. W kształtowaniu zagospodarowania terenów nara żonych na aktywizacj ę ruchów masowych ziemi nale ży uwzgl ędni ć: ochron ę i wprowadzanie zadrzewie ń, zakrzewie ń i zadarnie ń słu żą cych bio logicznemu stabilizowaniu terenów osuwiskowych, ochron ę przed zabudow ą stref kraw ędziowych i nadkraw ędziowych

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 112

(ograniczenia w lokalizowaniu zabudowy kubaturowej stref geodynamicznych -co najmniej 3-krotno ść wysoko ści kraw ędzi oraz stoków o nachyleniu powy żej 20 %.) Uwzgl ędnienie działa ń adaptacyjnych do zmian klimatu: ustalanie rozwi ąza ń chroni ących lub w skrajnych przypadkach wył ączanie z zabudowy terenów na obszarach o zwi ększonym ryzyku katastrof naturalnych – powodzie i podtopienia powodowane podniesien iem si ę poziomu wody w dolinach, osuwiska w strefach kraw ędzi i stromych stoków. W celu ochrony terenów zabudowanych wskazane kształtowanie zadrzewie ń na dominuj ących kierunkach wiatrów i w bezpiecznej odległo ści od budynków w celu osłabienia ich siły i ochrony budynków przed szkodami.

Przeciwdziałanie erozji wodnej i wietrznej (erozja gleb na północno-wschodnich terenach Gminy) polegaj ące głównie na wprowadzaniu zalesie ń i zadrzewie ń oraz trwałych u żytków zielonych. Zakładanie ochronnych pasów zieleni (zadrzewienia wiatrochronne).

Jako ść środowiska I. Kierunki II. Działania 1. Poprawa warunków • Rozwój systemów ciepłowniczych opartych o niskoemisyjne aerosanitarnych. źródła energii. 2. Poprawa warunków • Realizacja systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków. hydrosanitarnych. • Stosowanie rozwi ąza ń technicznych ograniczaj ących zanieczyszczenia pochodz ące z nieczynnych składowisk (nieczynne składowisko w m. Susiec). • Zakładanie buforów biologicznych ograniczaj ących spływy zanieczyszcze ń pochod zenia rolniczego (poprzeczno stokowe pasy zadrzewie ń lub zakrzewie ń). • Ograniczanie odpływu zwi ązków azotu ze źródeł rolniczych do wód gruntowych. 3. Poprawa klimatu akustycznego i • Stosowanie rozwi ąza ń biologicznych i technicznych ograniczanie oddziaływania pól ograniczaj ących uci ąż liwo ść hałasu. elektromagnetycznych. • Stosowanie rozwi ąza ń zapobiegaj ących oddziaływaniu pól elektromagnetycznych. 4. Rewaloryzacja obszarów o • Rewaloryzacja zdegradowanych elementów systemów zdegradowanym w środowisku przyrodniczych. przyrodniczym. • Rekultywacja obszarów zdegradowanych. c. d. tab. Jako ść środowiska III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Nie wyznacza si ę w obszarze Gminy Susiec terenów pod realizacje obiektów energetyki odnawialnej o mocy powy żej 100kW. Energetyk ę odnawialn ą ogranicza si ę do obiektów indywidualnych na potrzeby pojedynczych obiektów lub ich zespołów. Wyklucza się skale przemysłow ą.

Wyklucza si ę obszarze Gminy Susiec wykorzystywanie energii wiatru ze wzgl ędu na poło żenie obszaru Gminy Sus iec (poza trzema małymi enklawami Oseredek, Susiec i Maziły) w obszarach Natura 2000 Roztocze PLB060012 i Puszcza Solska PLB060008 .

Preferuje si ę wykorzystywanie energii sło ńca, ciepła ziemi i biomasy.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 113

2. Ustala si ę zbiorowe systemy odprowadzania i oczyszczania ścieków jako podstawowe rozwi ązania w obszarze Gminy Susiec.

Dopuszcza si ę indywidualne systemy gromadzenia ścieków i wywóz do oczyszczalni ścieków lub gromadzenia i oczyszczania ścieków w zabudowie samotniczej, rozproszonej i kolonijnej. Ust ala si ę obowi ązek dostosowywania rozwi ąza ń w zakresie gospodarki ściekowej do warunków hydrogeologicznych w danej lokalizacji.

Wyklucza si ę przydomowe oczyszczalnie ścieków z rozs ączaniem do ziemi w obr ębie wychodni wodono śca kredowego na powierzchni ę topograficzn ą.

W zabudowie zagrodowej nale ży stosowa ć rozwi ązania w zakresie gospodarki nawozami naturalnymi eliminuj ącymi dopływ azotu do środowiska (płyty obornikowej, bezodpływowe zbiorniki na gnojowic ę i gnojówk ę).

W terenach rolniczych na granicy z d olinami rzecznymi wskazane jest zakładanie pasów zadrzewie ń lub zalesianie celem ograniczenia dopływu azotu oraz zanieczyszcze ń chemicznych do dolin rzecznych. 3. Segregacja przestrzenna funkcji pod k ątem wzajemnej uci ąż liwo ści akustycznej, aerosanitarnej i promieniowania elektromagnetycznego.

Ograniczenie wyznaczania terenów wielofunkcyjnych ze wzgl ędu na ró żną uci ąż liwo ść i ró żne cele, w szczególno ści nie ł ączy ć zabudowy rekreacji indywidualnej z innymi funkcjami w jednym terenie lub w ramach funkcji uzupełniaj ącej. Celem środowiskowym s ą warunki do rekreacji indywidualnej.

Kształtowanie zieleni ochronnej na granicy terenów o znacznej uci ąż liwo ści lub rozdzielaj ącym funkcje kolizyjne.

Ziele ń powinna mie ć walory osłonowe, krajobrazowe i przyrodnicze. Wskazane stosowanie pasów zadrzewie ń i zakrzewie ń wielogatunkowych i wielopi ętrowych. 4. Rekultywacje terenów zdegradowanych po nielegalnej eksploatacji w przeszło ści prowadzi ć w kierunku zbli żonym do pierwotnego z preferencj ą dla zalesie ń. Rekultywacj ę terenów poeksploatacyjnych prowadzi ć w kierunku zbli żonym do pierwotnego, sukcesywnie w miar ę post ępu eksploatacji. Wskazany kierunek le śny lub le śno-wodny, albo wodny w przypadku eksploatacji poni żej poziomu wód gruntowych.

W obszarach systemu przyrodniczego, w przypadku przerwania ł ączno ści ekologicznej w wyniku wcze śniejszych ustale ń planistycznych (np. Majdan Sopocki) nale ży kształtowa ć zast ępcze poł ączenia ekologiczne w strefie korytarzy poprzez zalesienia i wył ączenia stref z zabudowy.

W p rzypadku pi ętrzenia i ujmowania wód dla potrzeb zbiorników należy przewidywa ć przepławki dla ryb dwu środowiskowych je żeli takie gatunki w danym cieku stwierdzono.

Zapobieganie zanieczyszczeniom gleb spowodowanych emisj ą spalin oraz rozprzestrzenianiu si ę hałasu komunikacyjnego przez pasy zadrzewie ń i zakrzewie ń przydro żnych oraz pasy zadrzewie ń pomi ędzy linia kolejow ą i terenami mieszkalnictwa lub zabudowy zagrodowej albo innej zwi ązanej ze stałym lub czasowym pobytem ludzi ( np. o środki wypoczynkowe w Skwarkach).

Zapobieganie degradacji mikroklimatu w terenach budowlanych poprzez ustalanie wska źników terenów biologicznie czynnych na poziomie daj ącym szans ę utrzymania mikroklimatu oraz ustalanie zasad kształtowania terenów biologicznie czynnych (ustalani e obowi ązku stosowania zadrzewie ń niskich i średnich je żeli wielko ść działek budowlanych na to pozwala).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 114

8. OBSZARY I ZASADY OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ.

Działania w zakresie środowiska kulturowego okre ślaj ą kierunki utrwalania to żsamo ści regionalnej, kreowania wizerunku Gminy, a tak że słu żą lepszemu wykorzystaniu dziedzictwa materialnego i niematerialnego w rozwoju społeczno-gospodarczym, w tym przede wszystkim turystyki. Wykorzystywanie obiektów dziedzictwa kulturowego w działalno ści społeczno-kulturalnej sprzyja zachowaniu ich nale żytego stanu technicznego. Obok zada ń konserwatorskich, zwi ązanych z ochron ą i opiek ą nad zabytkami szczególn ą uwag ę zwraca si ę na identyfikowanie struktur przestrzennych wyró żniaj ących walory Gminy w zakresie wielokulturowo ści, indywidualno ści architektury, historycznych układów urbanistycznych, unikatowego krajobrazu wiejskiego, śladów wydarze ń historycznych. Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków w Gminie Susiec b ędą opierały si ę na wdra żaniu okre ślonych zasad ogólnych, zasad szczegółowych i kierunków. Dla przyj ętych kierunków okre śla si ę działania oraz przestrzenne warunki ich realizacji. Zasada ogólna: • Integrowanie walorów kulturowych z przestrzeni ą społeczno-gospodarcz ą Gminy. Zasady szczegółowe: • Koordynacja ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego z polityk ą ochrony środowiska przyrodniczego i rozwoju turystyki. • Zintegrowane podej ście do ochrony oraz wykorzystywania zasobów kulturowych w planowaniu przestrzennym. • Zachowywanie i uczytelnianie istniej ących warto ści estetyczno-widokowych zwi ązanych z rze źbą terenu oraz jego naturalnym i kulturowym pokryciem. • Dąż enie do redukowania kolizji krajobrazowych i estetycznych we wszelkich zmianach zagospodarowania. • Dbało ść o estetyk ę i integralno ść wizualn ą zespołów zabudowy. • Promowanie wzorów architektury rodzimej w obszarach o wysokich walorach krajobrazowych.

Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków I. Kierunki II. Działania 1. Ochrona obiektów dziedzictwa • Wykorzystywanie obiektów i kształtowanie zagospodarowania kulturowego o znaczeniu przestrzeni kulturowych odpowiednio do ich statusu (krajowego). krajowym. • Wł ączenie obiektów o wysokich warto ściach kulturowych w system ochrony krajowego dziedzictwa. 2. Ochrona i opieka nad zabytkami • Rewaloryzacja oraz rewitalizacja układów urbanistycznych, nieruchomymi. ruralistycznych i przestrzennych. • Rewaloryzacja obiektów i zespołów zabytkowych. • Ochrona przed zabudow ą i eksponowanie miejsc pami ęci narodowej, w tym miejsc wydarze ń i walk historycznych. • Uczytelnianie reliktów zabytków archeologicznych. 3. Ochrona zabytkowego • Zachowanie i konserwacja zieleni komponowanej. krajobrazu kulturowego. • Ochrona panoram w celu zachowania historycznych sylwet obiektów i zespołów urbanistycznych. • Ochrona zagro żonych zanikiem to żsamo ści historycznie ukształtowanych krajobrazów rolniczych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 115

• Ochrona i odtwarzanie historycznych przestrzeni publicznych o potencjale kulturowym. • Tworzenie szlaków kulturowych. c. d. tab. Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków podlegaj ą ochronie prawnej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Obowi ązuje równie ż ochrona innych zabytków nieruchomych znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkó w i gminnej ewidencji zabytków znajduje si ę w rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków (…). D la obiektów i zespołów zabytkowych ustala si ę zachowanie zabytków z wyeksponowaniem ich warto ści wraz z ich najbli ższym otocz eniem w celu zachowania to żsamo ści kulturowej miejsca; zagwarantowanie ochrony krajobrazowej, historycznych sylwet przestrzennych i osi widokowych, a tak że ekspozycji oraz obserwacji archeologicznej.

W odniesieniu do zabytków i stanowisk archeologicznych obowi ązuje: zapewnienie nadzorów archeologicznych w czasie prowadzenia prac ziemnych w obszarze stanowiska archeologicznych i przeprowadzenie archeologicznych bada ń ratowniczych w przypadku natrafienia na obiekty i zabytki archeologiczne na terenie obj ętym realizacj ą prac ziemnych, a w uzasadnionych przypadkach wykonanie archeologicznych bada ń przed inwestycyjnych na zasadach okre ślonych przepisami dotycz ącymi ochrony zabytków archeologicznych, poprzez zabezpieczenie znalezisk i miejsca odkrycia oraz zgłoszenia znaleziska do wła ściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków lub Urz ędu Gminy.

W odniesieniu do obiektów architektury i budownictwa o lokalnych walorach zabytkowych, tworz ących charakterystyczny krajobraz regionu, uj ętych w gminnej ewidencji zabytków oraz pozostałych, reprezentuj ących typ budownictwa regionalnego obowi ązuje utrzymanie historycznych form architektonicznych obiektów (gabaryty, forma dachu, wystrój elewacji, forma stolarki okiennej i drzwiowej), zagospodarowanie na nowe funkcje przy utrzymaniu walorów zabytkowych, opracowanie dokumentacji konserwatorskiej w przypadku rozbiórki obiektu

Obowi ązuje specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych zwi ązane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym.

Adaptacja na cele powi ązane z turystyk ą i wypoczynkiem budownictwa drewnianego o cechach specyficznych dla regionu. Obiekty wymagaj ące zachowania jako wa żne elementy krajobrazu ku lturowego roztocza kapliczki i krzy że murowane i drewniane we wsiach, przy drogach, lasach prezentuj ące bogactwo form, upami ętniaj ące wydarzenia zwi ązane z miejscow ą ludno ści ą oraz szerszym zasi ęgu. 2. Ochrona dziedzictwa kulturowego Gminy powinna by ć realizowana poprzez zachowanie i rewaloryzacj ę warto ściowych obiektów, układów urbanistycznych i przestrzeni publicznych, tworzenie turystycznych szlaków kultury lokalnej i regionalnej, popraw ę bazy lokalo wej i funkcjonowania placówek kultury oraz poprzez ochron ę postulowanych do obj ęcia ochron ą obiektów , z eksponowaniem ich w krajobrazie i odpowiednim zagospodarowaniem terenów otaczaj ących, kapliczek i krzy ży, (drewniana kapliczka w Banachach, drewniana ka pliczka domkowa św. Stanisława w Ciotuszy Nowej, kapliczka murowana w Świdach, kapliczki w Paarach, kamienna figura Chrystusa frasobliwego w Su ścu, krzy że w Su ścu Łosi ńcu i Rybnicy), starych nagrobków, krzy ży w obr ębie cmentarzy.

Ochrona przypadkowych znalezisk archeologicznych poprzez zabezpieczenie znalezisk i miejsca odkrycia

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 116

oraz zgłoszenie znaleziska do wła ściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków lub Urz ędu Gminy oraz ochrona stanowisk archeologicznych przed zabudow ą, prowadzenie nadzoru archeol ogicznego (w przypadku robót ziemnych), przeprowadzenie archeologicznych bada ń ratowniczych w przypadku natrafienia na obiekty i zabytki archeologiczne na terenie obj ętym realizacj ą prac ziemnych, a w uzasadnionych przypadkach wykonanie archeologicznych bada ń przed inwestycyjnych.

Strefowa ochrona konserwatorska ( strefy ochrony konserwatorskiej oznaczone na rysunku): • ścisłej ochronie konserwatorskiej podlegaj ą zespoły i obiekty wpisane do rejestru zabytków; dla obiektów tych obowi ązuje: trwałe zachowanie historycznej formy architektonicznej i substancji budowlanej; utrzymanie lub rewaloryzacja otoczenia obiektu zgodnie z historycznym zagospodarowaniem; prowadzenie działa ń inwestycyjnych na podstawie zalece ń konserwatorskich i zgodnie z przepisami szczególnymi dotycz ącymi ochrony zabytków, • strefa ochrony ekspozycji- dotyczy zarówno pojedynczych obiektów jak i zespołów obj ętych wpisem do rejestru i ewidencj ą konserwatorsk ą i gminn ą. W strefie ochrony ekspozycji obowi ązuje w strefach ekspozycji i lub otoczenia zabytku: utrzymanie widoku na zabytek, umo żliwiaj ącego jego ekspozycj ę; zakaz wprowadzania zabudowy zakłócaj ącej ekspozycj ę zabytku; planowanie zagospodarowania otoczenia obiektami kubaturowymi, nale ży poprzedzi ć studiami krajobrazowymi; • strefa ochrony krajobrazowej utworzona została dla krajobrazu zwi ązanego z zabytkami, b ądź obszarów o istotnych walorach krajobrazowych. W strefie tej obowi ązuje zasada zachowania układu przestrzennego, panoram i osi widokowych. Stref ą t ą nale ży obj ąć miejsca jeszcze nied awnej lokalizacji młynów w Łosi ńcu czy Nowinach, w celu zachowania terenu na zagospodarowanie odtwarzaj ące lub nawi ązuj ące do historii młynarstwa, z mo żliwo ści ą doł ączenia funkcji rekreacyjnej, turystycznej, gastronomicznej lub kulturalnej. • strefa ochrony archeologicznej, w której zamierzenia inwestycyjne m.in. zwi ązane z budow ą budynków oraz inwestycje liniowe – sie ć i infrastruktura techniczna, którym towarzysz ą prace ziemne i przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu musz ą by ć poprzedzone uzyskan iem pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków: w czasie prowadzenia robót budowlanych, osoba kieruj ąca nimi jest obowi ązana w razie znalezienia przedmiotu, który posiada cechy zabytku, powiadomi ć władze konserwatorskie i gminne oraz wstrzyma ć prace do wydania odpowiednich zarz ądze ń. Wśród działa ń ukierunkowanych na zachowanie warto ści obiektów dziedzictwa kulturowego jako priorytetowe uznaje si ę: ochrona przed zabudow ą i eksponowanie miejsc pami ęci narodowej, w tym miejsc wydarze ń i walk historycznych: obóz zagłady żołnierzy Armii Krajowej w Nowinach c mentarz wojenny w Błudku oraz miejsca wa żniejszych bitew historycznych (w m. Ró ża). 3. W ramach kształtowania i utrwalania to żsamo ści regionalnej oraz turystycznego wykorzystania potencjału kulturowego wskazuje si ę pasma kulturowe , traktowane jako wielkoprzestrzenne struktury wyznaczone na obszarach koncentracji potencjału kulturowego pozwalaj ącego na ukierunkowanie rozwoju turystyki i zintegrowany rozwój infrastruktury turystyczne : pasmo pogranicza kult urowego obejmuje mi ędzy innymi powiat tomaszowski, wyznaczone przez obiekty sakralne 3 religii, tj.: chrze ścija ństwa (greckokatolickie, rzymsko-katolickie, prawosławne), judaizmu i islamu, rozci ągaj ące si ę od Haczowa (woj. podkarpackie) po Drohiczyn (woj. podlaskie); oraz roztocza ńsko-puszcza ńskie pasmo osadnictwa le śnego dla którego typowe s ą wsie rozproszone, o nieregularnym układzie pól.

W zakresie kształtowania krajobrazu kulturowego uznaje si ę za niezb ędne: kontynuowanie tradycyjnych form osadnictwa; utrzymanie regionalno-historycznej skali i struktury jednostek osadniczych; skupianie zabudowy na zasadzie dog ęszczania istniej ącej struktury jednostek osadniczych, przy kontynuowaniu historycznego układu i charakteru; ograniczanie realizacji napowietrzny ch linii energetycznych w otoczeniu obiektów i zespołów zabytkowych na rzecz sieci podziemnych; stosowanie form zabudowy nawi ązuj ących do tradycyjnego budownictwa; utrzymanie obiektów małej architektury współtworz ących walory krajobrazu kulturowego; ochron ę ci ągów alejowych wzdłu ż dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 117

W odniesieniu do zabytkowych ukształtowanych układów ruralistycznych przyjmuje si ę: ochron ę układów zabudowy, dróg i placów oraz relacji przestrzennych pomi ędzy zespołami zabudowy; utrzy mywanie historycznej parcelacji; przeznaczanie pod zabudow ę nowych terenów w kontynuacji historycznych siedlisk; ochrona warto ściowej tradycyjnej zabudowy.

Za elementy ekspozycji krajobrazów kulturowych wskazane do zachowania uznaje si ę: elementy ekspozyc ji czynnej: punkty widokowe, ci ągi widokowe, osie widokowe, powi ązania widokowe; elementy ekspozycji biernej: panoramy, strefy ekspozycji widokowej zabytkowych obiektów i zespołów urbanistycznych (otuliny krajobrazowe); ekspozycje wn ętrz krajobrazowych, do minanty architektoniczne, otwarcia widokowe.

Uznaje si ę za celowe wykorzystanie zasobów kulturowych dla potrzeb turystyki: wł ączenie do programów rozwoju turystyki: zespołów sakralnych, zabytków techniki m. in. młynów, budynków użyteczno ści publicznej; zagospodarowanie w formie szlaków turystycznych lub tras rowerowych historycznych szlaków handlowych; wykorzystywanie ocalałych obiektów dziedzictwa kulturowego jako wzorników w kształtowaniu lokalnej przestrzeni, a tak że bazy dla tworzenia instytucji kultury.

W celu podkre ślenia bogactwa kultury lokalnej wskazane jest jej eksponowanie poprzez: wspieranie rozwoju sieci muzeów i skansenów; wspieranie twórczo ści ludowej, a tak że o środków rzemiosła ludowego poprzez tworzenie izb regionalnych; obj ęcie ochron ą wszelkich przejawów działalno ści kulturowej i kulturotwórczej, przetrwałych; tradycji, obrz ędów, stroju ludowego oraz wspieranie współczesnych form kontynuacji tradycji lokalnych.

9. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU OSADNICTWA I INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ.

System osadniczy stanowi baz ę rozwoju infrastruktury społecznej oraz kształtowania przestrzeni gospodarczej. Determinantami rozwoju sieci osadniczej Gminy s ą istniej ące układy zabudowy oraz cechy środowiska przyrodniczego. O rozmieszczeniu zabudowy decyduj ą równie ż warunki dost ępno ści komunikacyjnej terenu i mo żliwo ść ekonomicznego wyposa żenia ich w infrastruktur ę techniczn ą. Ponadto rozwój osadnictwa na obszarze Gminy musi by ć podporz ądkowany uwarunkowaniom przyrodniczym (warunki wodno-glebowe, klimatyczno- bytowe, prawne formy ochrony przyrody).

Zasada ogólna: • Dąż enie do zwarto ści i wielofunkcyjno ści zabudowy terenów zabudowy (skupianie zabudowy i zapewnianie bliskiej dost ępno ści podstawowych funkcji). Zasady szczegółowe • Efektywne wykorzystywanie terenów przeznaczonych pod zabudow ę minimalizuj ące jej ekspansj ę na tereny otwarte. • Harmonizowanie układów osadniczych z sieci ą ekologiczn ą. • Projektowanie wielofunkcyjnych jednostek urbanistycznych z zapewnieniem pełnej obsługi w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą. • Segregacja i strefowanie funkcji wykluczaj ące prawdopodobie ństwo wyst ąpienia kolizji. • Restytucja powierzchni biologicznie czynnych i wł ączanie ich w systemy zieleni w projektach rewitalizacji terenów zdegradowanych. • Lokalizowanie usług zdrowia i opieki społecznej na terenach o korzystnych warunkach sozologicznych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 118

Osadnictwo i infrastruktura społeczna I. Kierunki II. Działania 1. Kształtowanie wiejskiej sieci • Modernizacja, rozbudowa i rozwój infrastruktury oraz usług osadniczej. słu żą cych krystalizacji silnych o środków lokalnych obsługuj ących tereny wiejskie. • Odnowa wsi poprzez realizacj ę atrakcyjnych przestrzeni publicznych z wykorzystaniem lokalnych usług. • Wspieranie rozwoju specjalistycznych funkcji o środków wiejskich w oparciu o lokalne zasoby. 2. Kształtowanie przyjaznej • Zwi ększanie mobilno ści mieszka ńców Gminy. przestrzeni życia. • Rozwój zespołów rekreacyjno-sportowych i terenów zieleni urz ądzonej. • Rozbudowa bazy i infrastruktury placówek edukacyjnych. • Rozbudowa bazy usług medycznych oraz stacjonarnych ośrodków opieki społecznej. • Rozwój o środków kultury o znaczeniu ponadregionalnym. • Rozwój instytucji kulturotwórczych poprzez uzupełnienie i rozbudow ę sieci placówek kultury na poziomie lokalnym. • Dostosowanie istniej ących zasobów mieszkan iowych do współczesnych standardów jako ści i energochłonno ści. c. d. tab. Osadnictwo i infrastruktura społeczna

III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Wiejsk ą struktur ę osadnicz ą tworz ą: miejscowo ść gminna Susiec -lokalny o środek obsługi oraz miejscowo ści sołeckie jako elementarne o środki obsługi. Praktycznie wszystkie jednostki osadnicze s ą miejscowo ściami turystycznymi , pomimo zró żnicowania zakresu z ainteresowania turystów oraz ró żnego zakresu udost ępnienia.

W miejscowo ściach turystycznych nale ży zapewni ć odpowiedni ą jako ść i ilo ść terenów zieleni urz ądzonej zagospodarowanych i udost ępnionych dla potrzeb sportu, rekreacji i codziennego wypoczynku lokalnej społeczno ści oraz turystów.

Przestrzenie publiczne traktuje si ę jako organiczn ą cz ęść o środków osadniczych, stanowi ącą podstawowy element integruj ący układy urbanistyczne lub ruralistyczne. W kształtowaniu przestrzeni publicznych, nale ży zapewni ć im wysok ą jako ść funkcjonaln ą i estetyczn ą z jednoczesn ą ochron ą historycznych walorów miejsca. Przy planowaniu terenów mieszkaniowych, usługowych i innych nale ży zapewni ć ochron ę ogólnodost ępnych miejsc i mo żliwo ści tworzenia nowych przestrzeni publiczny ch (ziele ńców, parków, placów zabaw, terenów sportowo-rekreacyjnych itp.).

Krystalizowanie struktury osadnictwa wiejskiego i wydobycie niewykorzystanych potencjałów terenów wiejskich wymaga: • porz ądkowania struktur przestrzennych (ruralistycznych i urbanistycznych), mo żliwie z zachowaniem skali i form zabudowy charakterystycznych dla terenów wiejskich; • zapewnienia dost ępno ści do o środków obsługi skupiaj ących funkcje usługowe (o środek gminny); • przywrócenia i usprawnienia powi ąza ń komunikacyjnych miej scowo ści wiejskich z o środkami lokalnymi i ponadlokalnymi (w tym transportu zbiorowego);

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 119

• zachowania dziedzictwa kulturowego z jego wykorzystaniem w rozwoju turystyki; • zwi ększenia udziału funkcji pozarolniczych (rozwój wielofunkcyjny) w kształtowaniu osadnictwa wiejskiego; • rozbudowy infrastruktury technicznej, zwłaszcza sanitarnej i utylizacji odpadów; • poprawy stanu technicznego infrastruktury elektroenergetycznej i stabilno ści zaopatrzenia w energi ę, z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych z wykluczeniem energii wiatru. 2. Kształtowanie warunków przestrzennych zmierzaj ących do poprawy jako ści życia mieszka ńców wymaga poprawy warunków zamieszkania i wypoczynku oraz dost ępu do infrastruktury technicznej (gazoci ąg, wodoci ąg, kanalizacja sanitar na, kanalizacja deszczowa itp.) i komunikacyjnej odpowiedniego standardu oraz do usług, szczególnie: edukacji, kultury i zdrowia.

Ochrona i kształtowanie korzystnego dla ludzi mikroklimatu w jednostkach osadniczych poprzez odpowiednie utrzymanie i kszta łtowanie zieleni publicznej i indywidualnej (wska źniki terenów biologicznie czynnych), kształtowanie zieleni izolacyjno- krajobrazowej na granicy funkcji uci ąż liwych dla funkcji mieszkalnictwa i innych zwi ązanych ze stałym lub czasowym pobytem ludzi.

Wyz naczanie nowych terenów zwi ązanych ze stałym lub czasowym pobytem ludzi w terenach o korzystnym mikroklimacie, poza strefami kraw ędzi oraz stoków o nachyleniu powy żej 20% zagro żonych ruchami osuwiskowymi oraz poza terasami zalewowymi dolin rzecznych.

Likw idacja barier architektonicznych utrudniaj ących dost ęp do obiektów, w których świadczone s ą usługi społeczne (szkoły, biblioteki, muzea itp.).

10. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU GOSPODARKI: TURYSTYKI, PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI POZAROLNICZEJ, GOSPODARKI RYBACKIEJ.

Rozwój gospodarki w kształtowanej strukturze funkcjonalno-przestrzennej Gminy wymaga uwzgl ędnienia relacji pomi ędzy wszystkimi elementami zagospodarowania przestrzennego. Pozwala to na minimalizacj ę kosztów zwi ązanych z dost ępem do poszczególnych dóbr i usług rynkowych, racjonalizacj ę kosztów ich wytwarzania oraz lepsze wykorzystanie potencjałów endogenicznych, w tym zasobów naturalnych. Polityka osi ągania celów ekonomicznych polega ć b ędzie na wielostronnym rozwoju gospodarczym Gminy, zapewniaj ącym obni żenie bezrobocia, wzrost dobrobytu mieszka ńców oraz zwi ększenie atrakcyjno ści lokalizacyjnej Gminy. O rozwoju gospodarczym Gminy i jej konkurencyjno ści decyduje przede wszystkim poziom rozwoju przedsiębiorczo ści pozarolniczej.

Zasady ogólne: • Równowa żenie rozwoju gospodarczego poszczególnych cz ęś ci obszaru Gminy Susiec. • Wzbogacanie funkcjonalne poszczególnych obszarów. Zasady szczegółowe: • Uwzgl ędnianie wielofunkcyjno ści terenów zwi ązanych z gospodark ą ryback ą (w ędkarstwo, rekreacja, retencja). • Trwało ść funkcji gospodarki stawowej w zagospodarowaniu przestrzennym. • Podnoszenie standardu zagospodarowania w obszarach rekreacyjnych w zakresie infrastruktury sozotechnicznej i wypoczynkowej. • Dostosowanie form zagospodarowania i intensywno ści u żytkowania turystycznego do chł onno ści środowiska przyrodniczego. • Zapewnianie ogólnej dost ępno ści stref przybrze żnych u żytkowanych rekreacyjnie naturalnych zbiorników wodnych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 120

• Lokalizowanie obszarów aktywno ści gospodarczej w sposób minimalizuj ący naruszanie zasobów gruntów rolnych wysokiej klasy.

Turystyka I. Kierunki II. Działania 1. Wzbogacanie atrakcyjno ści • Rewaloryzacja oraz zapewnienie ekspozycyjno ści zabytkowych obszarów turystycznych. obiektów architektonicznych, techniki, archeologicznych oraz zespołów urbanistycznych. • Budowa i rozbudowa zbiorników wodnych o funkcji rekreacyjnej. • Ochrona istniej ących i kształtowanie nowych terenów zieleni. • Rozwój regionalnej bazy obsługi ruchu turystycznego. • Rozbudowa i modernizacja infrastruktury turystycznej. 2. Udost ępnianie obszarów o • Rozbudowa infrastruktury szlaków turystycznych w walorach turystycznych. dostosowaniu do rangi szlaku, potrzeb u żytkowników i rodzaju ruchu turystycznego (piesze, rowerowe, samochodowe, kajakowe, kolejowe, konne, narciarskie itp.). • Rozwój obiekt ów zaplecza technicznego (parkingi, miejsca postojowe). • Tworzenie turystycznych szlaków tematycznych wykorzystuj ących przyrodnicze, kulturowe i historyczne walory Gminy. • Urz ądzanie punktów widokowych. • Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej Gminy. c. d. tab. Turystyka III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i dóbr kultury do rozwoju turystyki i wypoczynku mo że nast ępowa ć przy zachowaniu pełnej integracji działalno ści turystycznej z ochron ą walorów przyrody,

Przeznaczanie lasów oraz dolin rzecznych, zbiorników wodnych na cele turystyczno- rekreacyjne podporz ądkowuje si ę nadrz ędno ści funkcji przyrodniczej. Zakres i sposób udost ępnienia nie mo że eliminowa ć lub znacz ąco ogranicza ć funkcji ekologicznych ( miejsca rozrodu i regularnego przebywania gatunków, trasy migracyjne).

Realizacja obiektów małej architektury oraz urz ądzenie tras turystycznych dla potrzeb udost ępnienia turystycznego i rekreacyjnego lasów mo że mie ć miejsce w zakresie uzgodnionym z Nadle śnictwami.

Rozwój bazy turystycznej dostosowanej do typu, intensywno ści ruchu turystycznego oraz wra żliwo ści środowiska, w tym b udowa infrastruktury umo żliwiaj ącej wykorzystanie walorów turystycznych Gminy w okresie zimowym (wyci ąg narciarski, trasy narciarskie) oraz w ydzielenie terenów pod budownictwo letniskowe ( zabudowa letniskowa kształtowana powinna by ć w dostosowaniu do cech i stylu lokalnej architektury oraz krajobrazu, dla harmonijnego wpisania nowych elementów zagospodarowania w otoczenie).

Realizacja zbiorników wodnych w Rybnicy i w Wólce Łosinieckiej wraz z zagospodarowaniem dla rekreacji i wypoczynku sobotnio-niedzielnego przy zachowaniu co najmniej 40% nabrzeży wolnych od zagospodarowania i antropopresji.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 121

Lokalizowanie obiektów dla potrzeb obsługi turystów zmotoryzowanych (parkingi, motele, gastronomia, stacje paliw z zapleczem technicznym) powinno nast ępowa ć w szczególno ści wzdłu ż drogi wojewódzkiej Nr 853 oraz wa żniejszych dróg powiatowych lub gminnych.

Preferowanie turystyki przyrodniczo-poznawczej, kwalifikowanej (piesza, rowerowa – obszar C, biegow ą, rowerow ą, narciarsk ą – mo żliwo ść realizacji wyci ągu narciarskiego w Rybnicy), pobytowej w formie agro- i ekoturystyki (obszar A, C) oraz wypoczynku sobotnio-niedzielnego na bazie istniej ącego i projektowanych zbiorników wodnych (obszar B1 ( Majdan Sopocki) ,B2 ( Wólka Łosiniecka) oraz C (Rybnica).

Wskazanie do udost ępnienia turystycznego i odpowiedniego zagospodarowania najatrakcyjniejszych geostanowisk oraz punktów widokowych, w szczególno ści kamieniołomu na Krzy żowej Górze (ostaniec w strefie kraw ędzi Roztocza). 2. Ze wzgl ędu na wra żliwo ść , walory turystyczne środowiska i rang ę ochrony ustala si ę kierunki turystycznego wykorzystania obszarów obj ętych ochron ą prawn ą lub wskazanych do obj ęcia tak ą ochron ą: • obszary rozwoju ekoturystyki: rezerwaty przyrody; • obszary zrównowa żonego rozwoju turystyki krajoznawczej i wypoczynkowej obejmuj ące: parki krajobrazowe z uwzgl ędnieniem ograniczania działa ń wpływaj ący ch negatywnie na przedmiot ochrony oraz ostoje ptasie sieci Natura 2000 z zakazem realizacji inwestycji lub działa ń mog ących negatywnie oddziaływa ć na walory przyrodnicze; • obszary rozwoju turystyki krajoznawczej z wykluczeniem turystyki wypoczynkowej obejmuj ące: rezerwaty przyrody podlegaj ące ochronie cz ęś ciowej udost ępniane na zasadach okre ślonych w planach ochrony poszczególnych form ochrony przyrody oraz ostoje siedliskowe sieci Natura 2000 zgodnie z planami działa ń ochronnych w przypadku opracowania.

Ze wzgl ędu na kierunki napływu turystów, nat ęż enie i rodzaj ruchu turystycznego wskazuje si ę rozwój infrastruktury turystycznej i słu żą cej ochronie walorów turystycznych w o środkach i strefach turystycznych: • w zakresie turystyki wypoczynkowej: strefy o walorach wypoczynkowych znacz ących w skali kraju: Roztocze Środkowe, o środki rekreacyjno-wypoczynkowe: Susiec, Majdan Sopocki; • w zakresie turystyki kwalifikowanej: wodnej - szlaki kajakowe - rzeka Tanew, narciarskiej - szlaki narciarskie: trasy: „Szlak Kraw ędziowy” ze Zwierzy ńca do Su śca, konnej - szlaki konne po Roztoczu, rowerowej - szlaki rowerowe: rangi krajowej-Trasa Rowerowa Polski Wschodniej, Obszary predestynowane do rozwoju turystyki rowerowej: Dolina Tanwi, Puszcza Solska.

W ramach wykorzystania turystycznego walorów kulturowych regionu wskazuje si ę rozwój infrastruktury turystycznej w o środkach poło żonych na kierunkach szlaków kulturowych o zasi ęgu regionalnym: Szlak Ordynacji Zamojskiej.

Wytyczanie i organizowanie nowych szlaków turystycznych powinno si ę odbywa ć w nawi ązaniu do kierunków przebiegu szlaków mi ędzynarodowych i ponadregionalnych, w sposób umo żliwiaj ący stworzenie spójnego systemu ró żnego rodzaju szlaków turystycznych (drogowych, pieszych, rowerowych, konnych) zapewniaj ącego integracj ę obszarów turystycznych województwa. W kształtowaniu zagospodarowania obszarów turystycznych nale ży: • uzale żni ć rozwój nowych terenów budownictwa letniskowego od pełnego ich wyposa żenia w infrastruktur ę sozotechniczn ą, • zapewni ć dost ępno ść s trefy brzegowej zbiorników wodnych wykorzystywanych turystycznie poprzez traktowanie jej jako przestrzeni publicznej; • wykluczy ć z zabudowy rekreacyjnej (letniskowej) tereny ł ąkowo-torfowiskowe; • podnosi ć estetyk ę zabudowy oraz zachowywa ć naturalne elementy krajobrazu (ukształtowanie terenu, zadrzewienia, oczka wodne itp.).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 122

Przedsi ębiorczo ść pozarolnicza I. Kierunki II. Działania 1. Kształtowanie struktur • Efektywne wykorzystanie terenów cz ęś ciowo zainwestowanych przestrzennych słu żą cych oraz typu brownfield. rozwojowi przedsi ębiorczo ści • Rozwój przestrzenny i efektywne zagospodarowanie terenów pozarolniczej. inwestycyjnych predestynowanych do lokalizacji usług oraz składów i magazynów. 2. Rozwój o środków i centrów • Rozwój usług wyspecjalizowanych w oparciu o lokalne zasoby usługowych. i potencjały rozwojowe. c. d. tab. Przedsi ębiorczo ść pozarolnicza III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Wyznaczanie terenów pod ró żnego rodzaju działalno ści gospodarczej i usługowej: tworzenie nowych obszarów aktywnej działalno ści gospodarczej, rozbudowa i budowa infrastruktury technicznej.

Lokalizowanie terenów produkcyjnych baz i składów przy linii kolejowej i drodze wojewódzkiej w miejscach o najmniejszej uci ąż liwo ści dla lokalnej społeczno ści, turystów oraz o najmniejszej ingerencji w krajobraz i struktury przyrodniczo-ekologiczne terenów.

Tworzenie warunków do ponownego zagospodarowania obiektów zb ędnych dla o światy (zmiana funkcji terenów).

Tworzenie warunków do tw orzenia i rozwoju stałych lub sezonowych profilowanych placówek opieki nad seniorami (poł ączenie z usługami typu turystycznego lub usługami zdrowia – np. rehabilitacj ą lub usługami zbli żonymi do sanatoryjnych ),

Tworzenie warunków do rozwoju agroturystyki na bazie gospodarstw rolnych.

Tworzenie warunków do rozwoju funkcji produkcyjnych i usługowych w oparciu o miejscowe zasoby drewna oraz surowce rolne (przetwórstwo rolno-spo żywcze. 2. W obr ębie zwartych jednostek osadniczych d ąż yć do wykształcenia cent ów usługowych lub centrów usługowo-rozrywkowych, w tym z uwzgl ędnieniem potrzeb turystów oraz potrzeb w zakresie kształtowania przestrzeni publicznych, mikroklimatu i krajobrazu. Parki rozrywki lokalizowa ć poza dolinami rzecznymi w miejscach nie koliduj ących z wymogami ochrony przyrody.

Rozwój funkcji usługowo-produkcyjnych powinien opiera ć si ę na wykorzystywaniu nowoczesnych technologii oraz dost ępnych środków technicznych i technologicznych, chroni ących środowisko przyrodnicze przed degradacj ą.

Gospodarka rybacka I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój terenów i urz ądze ń • Utrzymanie funkcji produkcyjnej w istniej ących obiektach gospodarki rybackiej. stawowych. • Budowa, modernizacja i odbudowa stawów. • Budowa obiektów małej retencji z funkcj ą hodowli ryb.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 123

c. d. tab. Gospodarka rybacka III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Kształtowanie gospodarki rybackiej nale ży dostosowywa ć do wymogów ochrony przyrody. Stawy o powierzchni do 0,5 ha mog ą by ć realizowane w obr ębie u żytków rolnych, natomiast wi ększe wymagaj ą wyznaczenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W strefie do 15 m od linii brzegowej nie powinny by ć lokalizowane obiekty inne ni ż dla potrzeb gospodarki rybackiej i turystyki wodnej.

Wskazanie ł ączenie gospodarki rybacki ej z przetwórstwem ryb i usługami gastronomicznymi (w ędzarnie, sma żalnie).

Uwzgl ędnianie wielofunkcyjno ści terenów zwi ązanych z gospodark ą ryback ą (w ędkarstwo, rekreacja, retencja).

11. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ.

Zasady szczegółowe • Przeznaczanie gruntów najni ższej jako ści (kl. V, VI) pod zalesienia i do produkcji biomasy na cele energetyczne. • Użytkowanie gruntów rolnych w dostosowaniu do chłonności, odporno ści i sposobu funkcjonowania środowiska. • Sto sowanie w kształtowaniu i u żytkowaniu rolniczej przestrzeni produkcyjnej rozwi ąza ń zawartych w Kodeksie dobrej praktyki rolniczej. • Prowadzenie trwałej i zrównowa żonej gospodarki le śnej.

Rolnicza przestrze ń produkcyjna

I. Kierunki II. Działania 1. Poprawa jako ści rolniczej • Prowadzenie działa ń przeciwerozyjnych. przestrzeni produkcyjnej. • Poprawa struktury obszarowej gospodarstw poprzez prowadzenie prac scaleniowo–wymiennych. • Melioracje u żytków rolnych na obszarach wymagaj ących regulacji stosunków wodnych. • Budowa małych zbiorników wodnych dla potrzeb gospodarki rolnej. • Fitomelioracje terenów u żytkowanych rolniczo (monokultur rolniczych). 2. Rozwój rolnictwa na obszarach • Dostosowanie u żytkowania gruntów do przyrodniczych o szczególnych warunkach warunków produkcji rolnej na obszarach ONW. gospodarowania • Wspieranie rolnictwa o intensywno ści zharmonizowanej z warto ściami przyrodniczymi i wra żliwo ści ą środowiska. • Wspieranie rozwoju gospodarstw ekologicznych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 124

3. Wzmacnianie zaplecza rozwoju • Rozwój bazy magazynowo przechowalniczej i przetwórczej nowoczesnego rolnictwa. słu żą cej wzmacnianiu specjalizacji rolniczych w regionie oraz zapewniaj ącej zagospodarowanie lokalnych płodów rolnych. • Budowa bazy dla hurtowych rynków rolnych. 4. Ró żnicowanie działalno ści • Zapewnienie przestrzennych mo żliwo ści funkcjonowania gospodarczej na obszarach i rozwoju zakładów usługowo – produkcyjnych wiejskich. w działalno ściach pozarolniczych. • Rozwój gospodarstw agroturystycznych. 5. Rozwój rolnictwa • Rozwój gospodarstw specjalizuj ących si ę w produkcji biomasy ukierunkowanego na produkcj ę na cele energetyczne. biomasy dla celów • Wykorzystanie gruntów rolnych pod upraw ę wieloletnich energetycznych. celowych ro ślin energetycznych. c. d. tab. Rolnicza przestrze ń produkcyjna III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Ochrona gruntów najwy ższych klas bonitacyjnych, stanowi ących podstaw ę rolnictwa w Gminie Susiec tj. gleb klasy bonitacyjnej III oraz wi ększych kompleksów gruntów klasy IV, przed zmian ą użytkowania na cele nierolne. Dopuszcza si ę w uzasadnionych przypadkach zmian ę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze np.(grunty w strefie drogi publicznej i kształtuj ącego si ę pasma urbanistycznego lub niewielkie fragmenty w mozaice z glebami ni ższych klas.

Przeznaczenie gleb o niskiej warto ści produkcyjnej (V i VI kl) pod trwałe u żytki zielone, spełniaj ące w rejonie wód powierzchniowych funkcje ich obudowy biologicznej,

Dopuszczenie zalesie ń gruntów rolnych nieprzydatnych do produkcji rolnej i nieu żytkowanych rolniczo, nieu żytków oraz gruntów, które uległy samo zalesieniu. (spod zalesie ń wył ącza si ę: lądowe niele śne siedliska przyrodnicze, siedliska ze stwierdzonymi stanowiskami ro ślin chronionych, drugorz ędne formy rze źby o dużym znaczeniu krajobrazowym (kraw ędzie, osta ńce , krajobraz rolniczy o wybitnych walorach kulturowych, tj. z historycznie ukształtowanymi rozłogami pól) . Zalesienia powinny by ć realizowane w ramach działa ć przeciwerozyjnych (stoki o znacznych nachyleniach wył ączone z u żytkowania rolniczego) i wodochronnych ( strefy wododziałowe) oraz w celu wzmocnienia powiąza ń przyrodniczych ( kształtowanie korytarzy migracyjnych fauny).

Ochrona gruntów rolnych przed erozj ą poprzez ochron ę istniej ącej fitomelioracji (z adrzewienia i zakrzewienia) oraz przez zalesianie, zadrzewienie lub zakrzewienie gleb niskich klas bonitacyjnych (V-VI) i gruntów poło żonych na stokach o nachyleniu powy żej 12%,

Podniesienia, jako ści u żytków zielonych poprzez konserwacj ę istniej ących urz ądze ń melioracyjnych, poprawne zabiegi melioracyjne wymagaj ących tego ł ąk i pastwisk, stosowanie nowoczesnych metod ich użytkowania,

Dopuszcza si ę renowacj ę i konserwacj ę istniej ących urz ądze ń melioracyjnych oraz zmeliorowanie gruntów ornych i użytków zielonych, które tego wymagaj ą, z uwzgl ędnieniem ochrony warto ści przyrodniczych. 2. Podniesienie rentowno ści gospodarstw indywidualnych, poprzez stopniow ą zmian ę ich struktury obszarowej do osi ągni ęcia średniej wielko ści od 10 do 20 ha,

Podniesienie, jako ści i ilo ści produkcji rolnej poprzez rozwijanie istniej ących kierunków produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej, wprowadzanie nowych, propagowanie rozwoju rolnictwa integrowanego i ekologicznego w zwi ązku z rozwojem funkcji turystycznej,

Kierunki rozwoju produkcji rolnej dostosowuje si ę do potencjału klimatyczno-glebowego Gminy. Gmina Susiec znajduje si ę w centralnym (wy żynny) – strategiczny obszar żywicielski, wskazany do

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 125

wysokotowarowej produkcji rolnej i wymagaj ący szczególnej ochrony gleb d la celów ro ślinnej produkcji rolnej. Gmina Susiec zalicza si ę do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Preferuje si ę rozwój gospodarstw ekologicznych. Wyklucza si ę przeznaczanie u żytków zielonych w dolinach pod plantacje borówki lub innych ro ślin. 3. Rozwój lokalnego przetwórstwa rolno-spo żywczego w gospodarstwach, w szczególno ści na potrzeby turystów, poł ączone z propagowaniem tradycyjnych technologii. 4. Rozwój gospodarstw agroturystycznych we wszystkich jednostkach osadniczych Gminy Susiec oraz ogólnodost ępnej infrastruktury usługowo-rekreacyjnej dla potrzeb turystów (rewitalizacja centrów wsi). 5. Wykorzystywanie gruntów najni ższych klas bonitacyjnych pod produkcj ę biomasy na potrzeby lokalne indywidualnych odbiorców. W Gminie Susiec nie wyznacza si ę terenu pod biogazownie o mocy wy ższej ni ż 100kW.

Le śna przestrze ń produkcyjna I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój przetwórstwa opartego o • Utrzymanie i modernizacja zakładów przemysłu drzewnego. zasoby le śne. • Rozwój bazy infrastrukturalnej słu żą cej ubocznej produkcji le śnej. c. d. tab. Le śna przestrze ń produkcyjna III. Przestrzenne warunki realizacji: 1. Tworzenie warunków do rozwoju małych zakładów przetwórstwa drzewnego i papierniczego, przetwórstwa dziczyzny w oparciu o lokalne zasoby zwierzyny łownej oraz przetwórstwa innych po żytków le śnych (grzyby, jagody). Tworzenie warunków do promocji lokalnej produkcji.

12. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACYJNYCH I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ.

12.1. Transport drogowy, transport kolejowy, infrastruktura rowerowa.

Zasada ogólna • Optymalizacja sieci transportowej. Zasady szczegółowe • Kształtowanie zagospodarowania sprzyjaj ącego integrowaniu publicznego transportu miejskiego i pozamiejskiego. • Uwzgl ędnianie potrzeb ruchu rowerowego i pieszego w planowaniu i projektowaniu układów komunikacyjnych. • Lokalizowanie elementów infrastruktury komunikacyjnej umo żliwiaj ące optymaln ą organizacj ę usług transportowych. • Zapewnianie warunków przestrzennych niezb ędnych dla budowy bezkolizyjnych skrzy żowa ń z lini ą kolejow ą przy lokalizacji ci ągów komunikacyjnych lub przebudowy istniej ących skrzy żowa ń jednopoziomowych

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 126

Transport drogowy I. Kierunki II. Działania 1. Kształtowanie zewn ętrznych • Budowa i modernizacja regionalnych poł ącze ń drogowych drogowych powi ąza ń współuczestnicz ących w realizacji poł ącze ń zewn ętrznych. transportowych. 2. Kształtowanie wewn ętrz • Modernizacja odcinków drogi wojewódzkiej w celu regionalnego systemu dostosowania ich do parametrów technicznych do danych k las transportowego. funkcjonalnych oraz potrzeb ruchu. • Budowa i modernizacja wewn ątrz regionalnych poł ącze ń drogowych. 3. Poprawa sprawno ści i • Rozbudowa i przebudowa układów ulicznych słu żą cych bezpiecze ństwa ruchu w poprawie sprawno ści ruchu. obszarach zurbanizowanych. c. d. tab. Transport drogowy III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Uwzgl ędniaj ąc istniej ące i projektowane elementy infrastruktury drogowej ustala si ę docelowy układ funkcjonalny podstawowych powi ąza ń drogowych na obszarze Gminy Susiec: w układzie regionalnym droga wojewódzka: nr 853 Nowy Majdan – Tomaszów Lubelski; w układzie ponadlokalnym – drogi powiatowe (w tym przede wszystkim klasy G): nr 2952L Długi K ąt – Hamernia – Oseredek – Susiec, nr 3546L Tomaszów Lubelski (ul. H. Sienkiewicza) – Łosiniec – Susiec – gr. woj. (Huta Ró żaniecka), 2. Zapewnienie dla drogi wojewódzkiej nr 853 Nowy Majdan – Tomaszów Lubelski parametrów technicznych jak dla drogi klasy G (główna) w tym szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących min. 25 m zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dna 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U.1999.43.430 z pó źn. zm.).

Zapewnienie dla dróg powiatowych parametrów technicznych na zasadac h okre ślonych w przepisach odr ębnych.

Zapewnienie dla dróg gminnych parametrów technicznych na zasadach okre ślonych w przepisach odr ębnych .

Przebudowa dróg gminnych powinna uwzgl ędnia ć krzy żowanie si ę z trasami migracyjnymi fauny lub kolizyjno ść z siedliskami hydrogenicznymi w dolinach (przepusty ekologiczne), realizacj ę ci ągów pieszych i ście żek rowerowych oraz bezkolizyjno ść skrzy żowa ń.

Odprowadzanie wód opadowych i roztopowych z terenów utwardzonych dróg oraz parkingów wg wymaga ń aktualnych przepisów odr ębnych z dostosowaniem do warunków hydrogeologicznych, 3. Uporz ądkowanie układu komunikacyjnego w terenach przy zbiornikowych w Majdanie Sopockim

Poprawa jako ści dróg dojazdowych do przysiółków i areałów rolnych,

Realizacja nowych oraz modernizacja istniej ących ulic w osiedlach budownictwa skoncentrowanego, głównie w m. Susiec oraz w Majdanie Sopockim.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 127

Infrastruktura rowerowa I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój infrastruktury • Budowa i rozbudowa ście żek rowerowych. transportu rowerowego. c. d. tab. Infrastruktura rowerowa III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Dokumenty strategiczne i planistyczne szczebla lokalnego wskazuje si ę jako podstaw ę lokalizacji i realizacji infrastruktury rowerowej w uzgodnieniu z wła ściwym zarz ądc ą drogi.

Budowa trasy rowerowej w Polsce Wschodniej (Zadania inwestycyjne umieszczone w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029 Budowa trasy rowerowej w Polsce Wschodniej).

Budowa ście żek rowerowych w pasach dróg publicznych oraz przez tereny le śne w uzgodnieniu z Nadle śnictwami.

Publiczny transport zbiorowy I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój sieci transportu • Budowa parkingów w ramach kształtowania w ęzłów zbiorowego. przesiadkowych, np.: typu Park and Ride (P+R) oraz Bike and Ride (B+R). • Integracja lokalnego transportu zbiorowego: mi ędzygminnego, powiatowego, mi ędzypowiatowego. c. d. tab. Publiczny transport zbiorowy III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Budowa parkingów w zwi ązku z rozwojem funkcji turystycznej i usłu gowej m.in. w Majdanie Sopockim, Nowinach, Hucie Szumy/Rebizantach.

Transport kolejowy I. Kierunki II. Działania 1. Podwy ższanie parametrów • Modernizacja i rewitalizacja linii kolejowej wa żnej dla użytkowych sieci kolejowej. przewozów mi ędzyregionalnych i regionalnych. 2. Rozwój infrastruktury obsługi • Modernizacja infrastruktury kolejowej w celu poprawy ruchu kolejowego. bezpiecze ństwa i likwidacji zagro żeń eksploatacyjnych. c. d. tab. Transport kolejowy III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Modernizacja linii kolejowej nr 69 Rejowiec – Hrebenne o znaczeniu krajowym (Zadania inwestycyjne umieszczone w Kontrakcie Terytorialnym dla Województwa Lubelskiego, podmiot odpowiedzialny PKP PLK S.A.). 2. Modernizacja linii kolejowej nr 69 Rejowiec – Hrebenne powinna obejmowa ć popraw ę bezpiecze ństwa

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 128

skrzy żowa ń z drogami publicznymi, podnosi ć standard przystanku i warunki obsługi podró żnych.

12.2. Energetyka.

Zasada ogólna • Tworzenie układów przestrzennych sieci dystrybucyjnych sprzyjaj ących rozwojowi społeczno- gospodarczemu. Zasady szczegółowe: • Uwzgl ędnianie warunków środowiskowych w lokalizowaniu urz ądze ń produkuj ących energi ę ze źródeł odnawialnych. • Wprowadzanie rozwi ąza ń zmniejszaj ących zu życie energii pierwotnej (surowce energetyczne) i finalnej (elektrycznej i cieplnej), a tak że strat w przesyle. • Wykorzystywanie istniej ących korytarzy technicznych przy realizacji nowych linii. • Zmniejszenie uci ąż liwo ści energetyki dla środowiska

Elektroenergetyka I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój krajowego systemu • Budowa nowych źródeł energii. elektroenergetycznego. • Rozbudowa istniej ących źródeł energii. • Rozbudowa sieci przesyłowej. • Rozbudowa sieci dystrybucyjnej. 2. Wyrównanie poziomu • Rozbudowa linii i stacji średniego i niskiego napi ęcia w ramach zaopatrzenia w media reelektryfikacji obszarów wiejskich. energetyczne na obszarze Gminy. c. d. tab. Elektroenergetyka III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Budowa linii przesyłowej 400 kV przez południowo-wschodni obszar Gminy Susiec ( Maziły), budowa, (Zadania inwestycyjne umieszczone w KPZK 2030 Budowa linii 400 kV Chełm – Mokre – Jarosław). Pas technologiczny – 70 m (po 35 m od osi linii). 2. Modernizacja linii i stacji średniego i niskiego napi ęcia oraz rozbudowa na nowe tereny budowlane. W terenach zwi ązanych z pobytem ludzi d ąż yć do przebudowy linii napowietrznych na kablowe.

Odnawialne źródła energii I. Kierunki II. Działania 1. Wykorzystanie zasobów biomasy • Budowa instalacji wytwarzaj ących biogaz rolniczy na w produkcji energii. obszarach wiejskich. • Budowa źródeł energii cieplnej oraz energii elektrycznej wykorzystuj ących biomas ę w procesie spalania i współspalania z tradycyjnymi no śnikami energii. • Pozyskiwanie biogazu pochodz ącego z oczyszczalni ścieków.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 129

2. Wykorzystanie energii sło ńca w • Budowa indywidualnych instalacji wykorzystuj ących energi ę produkcji energii. sło ńca. • Budowa elektrowni fotowoltaicznych. 3. Zrównowa żone wykorzystanie • Budowa małych elektrowni wodnych. po zostałych zasobów OZE (wody i • Budowa instalacji wykorzystuj ących wody termalne w wód termalnych) do produkcji ciepłownictwie, rekreacji. energii. c. d. tab. Odnawialne źródła energii III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Nie wyznacza si ę terenów pod biogazownie o mocy pow.100kW. Ogranicza si ę wykorzystywanie energii biomasy do instalacji indywidualnych na potrzeby własnych obiektów mieszkalnych, gospodarczych lub produkcyjnych. 2. Nie wyznacza si ę terenów pod elektrownie fotowoltaiczne o mocy pow.100kW. Ogranicza si ę wykorzystywanie energii sło ńca do instalacji indywidualnych a potrzeby własnych obiektów mieszkalnych, gospodarczych lub produkcyjnych. 3. Wyklucza si ę wykorzystanie energii wiatru w skali indywidualnej i przemysłowej z uwagi na wysokie walory przyrodnicze Gminy i poło żenie w dwóch obszarach Natura 2000 chroni ących ptaki (Roztocze PLB060012 oraz Puszcza solska PLB060008.

Ogranicza si ę mo żliwo ść realizacji elektrowni wodnych do przedsi ęwzi ęć nie koliduj ących z wymogami ochrony przyrody, w szczególno ści ochrona ryb dwu środowiskowych.

Wskazuje si ę na mo żliwo ść wykorzystania dla potrzeb energetyki pi ętrze ń istniej ącego zbiornika w Majdanie Sopockim oraz projektowanych pi ętrze ń dla zbiorników wodnych w Rybnicy i Wólce Łosinieckiej .

Gospodarka paliwowa I. Kierunki II. Działania 1. Rozbudowa sieci gazoci ągów • Budowa i modernizacja gazoci ągów wysokiego ci śnienia. przesyłowych i dystrybucyjnych. • Budowa i modernizacja gazoci ągów średniego ci śnienia. • Budowa i modernizacja gazoci ągów niskiego ci śnienia. • Budowa i modernizacja stacji gazowych. c. d. tab. Gospodarka paliwowa III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Rozwój infrastruktury gazowej sieci przesyłowej obejmuje: adaptacj ę i rozbudow ę obiektów: gazoci ągów głównych - DN 200 Zamo ść – Lubaczów, stacji gazowych (redukcyjno-pomiarowych, rozdzielczo- pomiarowych, tłoczni).

Rozbudowa sieci gazu średniego ci śnienia we wsi Nowiny, Łuszczacz, Huta Szumy, Ciotusza Stara, Ciotusza Nowa.

Trasowanie gazoci ągów powinno uwzgl ędnia ć wymogi ochrony przyrody.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 130

12.3. Teleinformatyka.

Zasada ogólna: • Optymalizacja rozmieszczenia infrastruktury telekomunikacyjnej. Zasada szczegółowa: • Dbało ść o walory krajobrazowe i unikanie kolizji z terenami zabudowy mieszkaniowej przy lokalizowaniu masztów telefonii komórkowej.

Teleinformatyka I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój infrastruktury sieci • Rozbudowa sieci stacji bazowych telefonii komórkowych. telekomunikacyjnej. • Rozwój regionalnej sieci szerokopasmowej. • Budowa lokalnych sieci dystrybucyjnych współdziałających ze szkieletow ą sieci ą regionaln ą i sieciami krajowymi. • Rozbudowa telekomunikacyjnej sieci dystrybucyjnej na poziomie lokalnego okablowania oraz infrastruktury pasywnej. c. d. tab. Teleinformatyka III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Jako główne elementy struktury regionalnej sieci szerokopasmowej wskazuje si ę: w ęzły dystrybucyjne (zgodnie z projektem Sieci Szerokopasmowej Polski Wschodniej), sie ć dystrybucyjn ą (zgodnie z projektem Sieci Szerokopasmowej Polski Wschodniej) (Zadania inwestycyjne umieszczone w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029 Sie ć szerokopasmowa Polski Wschodniej Departament Gospodarki i Innowacji UMWL obszar województwa.

12.4. Gospodarka wodno-ściekowa.

Zasada ogólna • Zintegrowanie zarz ądzania poborem wody i odprowadzaniem ścieków. Zasady szczegółowe • Równoległa realizacja sieci wodoci ągowej i sieci kanalizacyjnej na terenach zwartej zabudowy. • Stosowanie wodooszcz ędnych technologii.

Gospodarka wodno-ściekowa I. Kierunki II. Działania 1. Rozwój infrastruktury • Unowocze śnianie infrastruktury zbiorowego zaopatrzenia w wodoci ągowej wod ę. • Budowa i modernizacja uj ęć wód powierzchniowych. • Budowa zbiorników wodnych z uj ęciami. • Rozbudowa sieci wodoci ągowych. 2. Porz ądkowanie gospodarki • Budowa i modernizacja zbiorowych systemów oczyszczania ściekowej ścieków. • Realizacja indywidualnych systemów oczyszczania ścieków

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 131

komunalnych na obszarach nie obj ętych systemem zbiorczego odprowadzania ścieków komunalnych. • Realizacja kanalizacji deszczowej i urz ądze ń podczyszczaj ących wody opadowe na obszarach zurbanizowanych. c. d. tab. Gospodarka wodno-ściekowa III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Budowa uj ęć wód powierzchniowych oraz zbiorników wodnych retencyjnych z mo żliwo ści ą wykorzystania rekreacyjnego w Rybnicy i w Wólce Łosinieckiej na rzece Łosiniecki Potok ( wg RZGW Kraków)

Budowa sieci wodoci ągowej w miejscowo ści Huta Szumy, Łasochy oraz modernizacja istniej ącej sieci wodoci ągowej, stacji wodoci ągowych i przepompowni w miejscowo ściach Grabowica, Majdan Sopocki I, Majdan Sopocki II, Nowiny, Ciotusza Nowa. 2. Za obszary porz ądkowania gospodarki ściekowej uznaje si ę: ekologiczne obszary funkcjonalne - tereny zabudowy skupionej i rozproszonej wyst ępuj ącej poza granicami wyznaczonych aglomeracji ściekowych. (Gmina Susiec jest poza aglomeracjami ściekowymi) oraz zlewnie chroni one ( zlewnia górnego Wieprza oraz zlewnia środkowej Tanwi.

Za podstawowe rozwi ązania gospodarki wodno-ściekowej w zawartej zabudowie uznaje si ę zbiorowe systemy zaopatrzenia w wod ę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków. W nowo zagospodarowywanych te renach nale ży równolegle realizowa ć instalacje wodne i kanalizacyjne. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków komunalnych powinno by ć realizowane zgodnie z „ Koncepcj ą gospodarki ściekowej na terenie gminy Susiec, mgr in ż. Renata Maksymiuk upr. bud. nr 367/Lb/ 2001,Lublin, marzec 2016r.Biuro Projektów Systemów Wodno-Ściekowych EKOSAN ul. Dul ęby 2A 20-326 LUBLIN.”

Rozwi ązania indywidualne w zakresie zaopatrzenia w wod ę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków dopuszcza si ę w zabudowie samotniczej, kolonijnej i rozproszonej oraz jako rozwi ązania czasowe we wsiach nie maj ących sieci zbiorowych do czasu ich realizacji pod warunkiem udokumentowania istnienia bezpiecznych warunków hydrogeologicznych.

Wyklucza si ę realizacj ę przydomowych oczyszczalni ścieków z rozs ączaniem do ziemi w obr ębie wychodni wodono śca kredowego na powierzchni ę topograficzn ą.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 132

12.5. Zaopatrzenie w ciepło.

Zaopatrzenie w ciepło I. Kierunki II. Działania 1. Eliminowanie i ograniczanie • Unowocze śnienie systemów zaopatrzenia w ciepło. negatywnego wpływu gospodarki • Budowa zbiorowych systemów zaopatrzenia w ciepło cieplnej na środowisko. w zwartej zabudowie. • Preferowanie gospodarki niskoemisyjnej. c. d. tab. Zaopatrzenie w ciepło III. Przestrzenne warunki realizacji

1. Dąż enie do przechodzenia na systemy grzewcze oparte o nieuci ąż liwe no śniki energii (gaz, olej opałowy, biomasa, energia sło ńca, ciepło ziemi, elektryczno ść ) na terenie całej Gminy, a w szczególno ści na obszarach ochrony ekologicznej oraz na terenach do nic h przyległych Parku (Krajobrazowego Puszczy Solskiej, Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i ich otuliny),

Modernizowanie istniej ących kotłowni lokalnych poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii grzewczych i urz ądze ń zabezpieczaj ących,

Preferowanie gospodarki niskoemisyjnej, w tym oze z wykluczeniem energii wiatru.

Rozwa żenie realizacji w zwartej zabudowie ciepłowni komunalnej dla potrzeb obiektów u żyteczno ści publicznej i zwartej zabudowy mieszkaniowo-usługowej i usługowej (głównie turystycznej).

Ograniczanie strat ciepła przez termomodernizacj ę obiektów kubaturowych,

Tworzenie warunków do realizacji prosumenckich instalacji OZE.

12.6. Gospodarka odpadami.

Zasada ogólna: • Kompleksowe i systemowe prowadzenie gospodarki odpadami. Zasady szczegółowe • Lokalizowanie urz ądze ń i obiektów infrastruktury gospodarki odpadami w sposób bezpieczny dla środowiska człowieka i mo żliwie najmniej ingeruj ący w krajobraz. • Wykorzystywanie biomasy z odpadów do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej.

Gospodarka odpadami I. Kierunki II. Działania 1. Ograniczanie ilo ści odpadów • Rozwój infrastruktury odzysku i recyklingu odpadów podlegaj ących składowaniu. komunalnych. • Realizacja instalacji zwi ększaj ących stopie ń przetworzenia osadów ściekowych. • Rozwój instalacji biologicznego unieszkodliwiania odpadów.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 133

2. Eliminowanie negatywnego • Rekultywacja zamkni ętego komunalnego składowiska wpływu składowisk odpadów na odpadów. środowisko. • Likwidacja nielegalnych składowisk odpadów. c. d. tab. Gospodarka odpadami III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Nie przewiduje si ę realizacji na terenie Gminy Susiec nowych obiektów i instalacji komunalnych z zakresu gospodarki odpadami. 2. Gmina Susiec nale ży do Regionu Południowego: instalacje w ramach RIPOK – Korczów (gm. Biłgoraj), Rogó źno (gm. Tomaszów Lubelski), Łasków (gm. Mircze); instalacje przewidziane do zast ępczej obsługi: przetwarzania – brak, składowiska – Susiec - zamknięte i r ekultywowane. Obowi ązuje monitorowanie skutków środowiskowych zamkni ętego w 2015 r. i rekultywowanego (2016, 2017) składowiska odpadów komunalnych w Su ścu.

Powadzenie gospodarki odpadami zgodnie z „Planem gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017, oraz w oparciu o regulamin utrzymania porz ądku i czysto ści w gminie (segregacja odpadów w miejscu powstawania oraz w PSOK w Majdanie Sopockim i w Su ścu). Dodatkowo umieszczenie w kilku miejscach na terenie Gminy pojemników odpowiednio oznakowanych do gromadzenia posegregowanych odpadów,

Rozwój i unowocze śnienie zintegrowanej gospodarki odpadami poprzez wsparcie systemów segregacji, recyklingu i utylizacji odpadów, zaostrzenie kontroli składowania i zagospodarowania odpadów, likwidacj ę azbestu i zabezpieczenie odpadów niebezpiecznych;

Wspieranie kompostowania przez mieszka ńców odpadów biodegradowalnych we własnych gospodarstwach domowych.

13. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA OBRONNO ŚCI I BEZPIECZE ŃSTWA PUBLICZNEGO.

Zasady ogólne: • Zapobieganie w zagospodarowaniu przestrzennym kolizjom funkcjonalnym tworz ącym zagro żenia dla bezpiecze ństwa publicznego. Zasady szczegółowe: • Zapewnianie bezpiecznego i bezkolizyjnego funkcjonowania terenów zamkni ętych. • Uwzgl ędnianie wymogów obronno ści w rozwoju elementów infrastruktury cywilnej, mo żliwej do wykorzystania w przypadku zagro żenia granic. • Wprowadzanie ogranicze ń w sposobie zagospodarowania i u żytkowania terenu na obszarach zagro żonych powodzi ą. • Preferowanie mo żliwie najmniej inwazyjnych w środowisko rozwi ązań przestrzennych słu żą cych ochronie przed powodzi ą. • Zachowanie dro żno ści fluwialnej dolin dla zapewnienia naturalnego spływu wód wezbraniowych. • Kształtowanie układów infrastruktury zapewniaj ących bezpieczny i sprawny przebieg działa ń ratowniczych. • Zapewni anie alternatywnych kierunków zaopatrzenia ludno ści i obiektów o znaczeniu strategicznym w no śniki energii i wod ę. • Uwzgl ędnianie w sposobie zagospodarowania mo żliwo ści wyst ąpienia zagro żeń na terenach wokół zakładów o zwi ększonym ryzyku oraz zakładów o du żym ryzyku wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowej.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 134

Obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne I. Kierunki II. Działania 1. Zapewnienie warunków • Zapewnienie przestrzennych warunków rozwoju oraz ochrona przestrzennych do terenów i obiektów słu żą cych zapewnieniu bezpiecze ństwa funkcjonowania systemu pa ństwa. obronno ści pa ństwa. • Utrzymywanie elementów infrastruktury komunikacyjnej (dróg, kolei) oraz poprawa ich stanu technicznego pozwalająca na wykorzystanie do celów wojskowych. • Zapewnienie przestrzennych warunków funkcjonowania instytucji i przedsi ębiorstw o szczególnym znaczeniu gospodarczo obronnym. 2. Przeciwdziałanie zagro żeniom • Renaturalizacja rzek w celu zwi ększenia ich mo żliwo ści naturalnym i ich skutkom. retencyjnych. • Udra żnianie i odbudowa systemów melioracyjnych. • Budowa zbiorników retencyjnych. • Realizacja sieci kanalizacji deszczowej o przepustowo ściach dostosowanych do opadów nawalnych oraz retencjonowanie wód deszczowych na obszarach zurbanizowanych. • Umacnianie brzegów erodowanych odcinków koryt rzecznych. • Realizacja zabezpiecze ń osuwisk poprzez zabiegi techniczne i biologiczne. 3. Poprawa bezpiecze ństwa • Budowa obej ść miejscowo ści zmniejszaj ących konflikty w publicznego. strukturach przestrzennych wywołane ruchem drogowym. c. d. tab. Obronno ść i bezpiecze ństwo publiczne III. Przestrzenne warunki realizacji 1. Dla wła ściwego funkcjonowania systemu bezpiecze ństwa publicznego wskazuje si ę zapewnienie przestrzennych warunków rozwoju placówek stra ży po żarnej. 2. Kształtowanie warunków przestrzennych dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej obejmuje: utrzymanie i rozwój infrastruktury przeciwpowodziowej; rozwój małej retencji na dopływach rzeki głównej (realizacja zbiorników na Łosinieckim Potoku dopływie prawostronnym Tanwi) ; utrzymanie i zwi ększanie naturalnej retencji (mokradła, zalesienia); renaturalizacj ę rzek; utrzymanie i modernizacj ę urz ądze ń melioracyjnych; wykluczenie rozwoju zabudowy na obszarach szczególnego zagro żenia powodzi ą. Obszary zagro żone powodzi ą zostały wyszczególnione na podstawie sporz ądzonego przez Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Krakowie opracowania „Wyznaczenie obszarów bezpo średniego zagro żenia powodzi ą zlewni Sanu, jako integralnego elementu studium ochrony przeciwpowodziowej", stanowi ący I etap „Studium ochrony przeciwpowodziowej”. Szczegółowy opis znajduje si ę w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące z wymaga ń ochrony przeciwpowodziowej.

Ze wzgl ędu na bezpiecze ństwo ludzi i mienia strefy koncentracji naturalnego spływu wód opadowych i roztopowych (dna suchych dolin) oraz strefy geodynamiczne kraw ędzi i stoki zagro żone osuwiskami wskazuje si ę do wykluczenia z rozwoju zabudowy .

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 135

Ze wzgl ędu na bezpiecze ństwo ekologiczne, w tym ludzi wyklucza si ę lokalizowania zakładów stwarzaj ących zagro żenie dla życia lub zdrowia ludzi, a w szczególno ści zagro żenia wyst ąpienia powa żnej awarii przemysłowych w obr ębie zwartej zabudowy wsi oraz lokal izowanie przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze lub potencjalnie znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na środowisko je żeli nie wykluczono negatywnego znacz ącego oddziaływania w procedurach środowiskowych. 3. Nie przewiduje si ę budowy obwodnic drogowych terenów zurbanizowanych.

14. OBSZARY SZCZEGÓLNEGO ZAGRO ŻENIA POWODZI Ą ORAZ OBSZARY OSUWANIA SI Ę MAS ZIEMNYCH.

Obszary zagro żone powodzi ą zostały wyszczególnione na podstawie sporz ądzonego przez Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Krakowie opracowania „Wyznaczenie obszarów bezpo średniego zagro żenia powodzi ą zlewni Sanu, jako integralnego elementu studium ochrony przeciwpowodziowej", stanowi ący I etap „Studium ochrony przeciwpowodziowej”. Tereny te zostały zaznaczone na rysunku Studium stanowi ącym zał ącznik nr 2 (Uwarunkowania) oraz zał ącznik nr 3 (Kierunki). Dla tych terenów obowi ązuj ą przepisy odr ębne. Szczegółowy opis ww. obszarów znajduje si ę w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące z wymaga ń dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej. Na terenie Gminy Susiec nie wyst ępuj ą udokumentowane osuwiska mas ziemnych, zostały jedynie zidentyfikowane obszary na których mo żliwe jest wyst ępowanie ruchów masowych. Tereny te zostały zaznaczone na rysunku Studium stanowi ącym zał ącznik nr 2 (Uwarunkowania) oraz zał ącznik nr 3 (Kierunki). Szczegółowy opis ww. terenów znajduje si ę w Rozdziale Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych. 15. OBSZARY NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM.

Do inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym nale żą : rozbudowa i budowa układu komunikacyjnego (drogi publiczne), wyposa żenie terenów w sie ć wodoci ągow ą, wyposa żenie terenów w sie ć kanalizacyjn ą. Inwestycje te lokalizowane b ędą na terenach nowej zabudowy oraz terenach wskazanych na rysunku studium. 16. OBSZARY NA KTÓRYCH ROZMIESZCZONE B ĘDĄ INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM, ZGODNIE Z USTALENIAMI PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA I USTALENIAMI PROGRAMÓW.

Zadania słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego (2015): • szerokopasmowa sie ć Polski wschodniej - obszar całej Gminy, (Podmiot odpowiedzialny: Departament Gospodarki i Innowacji UMWL Zadanie inwestycyjne umieszczone w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029), • modernizacja linii kolejowej nr 69 Rejowiec - Hrebenne - lina kolejowa w granicach jej działek ewidencyjnych. • budowa linii 400 kV Chełm - Mokre - Jarosław - przebieg trasy we wschodniej cz ęś ci Gminy, wg rysunku studium (ww. inwestycja celu publicznego jest ju ż obj ęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego). • budowa trasy rowerowej w Polsce Wschodniej (Podmiot odpowiedzialny: Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Lublinie, Zadanie inwestycyjne umieszczone w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 136

• tworzenie i rozwój sieci współpracy centrów obsługi inwestora (podmiot odpowiedzialny: Departament Gospodarki i Innowacji- obszar województwa, Zadania inwestycyjne umieszczone w Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029). 17. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREFY OCHRONNE.

Na podstawie Decyzji Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegaj ą linie kolejowe, jako terenów zamkniętych linie kolejowe stanowi ące zał ącznik do decyzji uznaje si ę za tereny zamkni ęte, zastrze żone ze wzgl ędu na obronno ść i bezpiecze ństwo pa ństwa. Zgodnie z zał ącznikiem linia kolejowa w granicach jej działek ewidencyjnych stanowi teren zamkni ęty. Dla terenu okre śla si ę stref ę ochronn ą w której usytuowanie budowli, budynków, drzew i krzewów oraz wykonywanie robót ziemnych w s ąsiedztwie linii kolejowych, bocznic kolejowych i przejazdów kolejowych mo że mie ć miejsce w odległo ści niezakłócaj ącej ich eksploatacji, działania urz ądze ń zwi ązanych z prowadzeniem ruchu kolejowego, a tak że niepowoduj ącej zagro żenia bezpiecze ństwa ruchu kolejowego. Budowle i budynki mog ą by ć usytuowane w odległo ści nie mniejszej ni ż 10 m od granicy obszaru kolejowego, z tym że odległo ść ta od osi skrajnego toru nie mo że by ć mniejsza ni ż 20 m, z wyj ątkiem budynków i budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego i utrzymania linii kolejowej oraz do obsługi przewozu osób i rzeczy. Odległo ści, dla budynków mieszkalnych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów rekreacyjno-sportowych, budynków zwi ązanych z wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzie ży powinny by ć zwi ększone, w zale żno ści od przeznaczenia budynku, w celu zachowania norm dopuszczalnego hałasu w środowisku, okre ślonych w odr ębnych przepisach. Tereny zamkni ęte, na których usytuowane s ą linie kolejowe (Decyzja Nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 r. w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegaj ą linie kolejowe, jako terenów zamkni ętych) Gmina Susiec: Obr ęb 5 Łosiniec Nr działki 1478, Obr ęb 7 Majdan Sopocki Nr działki 1455, 1464, Obr ęb 9 Maziły Nr działki 522, Obr ęb 11 Nowiny Nr działki 390, Obr ęb 12 Oseredek Nr działki 211, Obr ęb 15 Rybnica Nr działki 173, 648/4, Obr ęb 16 Skwarki Nr działki 601/5, 757/6, 757/7, Obr ęb 18 Susiec Nr działki 599, Obr ęb 19 Wólka Łosiniecka 1395. 18. OBSZARY FUNKCJONALNE W ZALE ŻNO ŚCI OD UWARUNKOWA Ń I POTRZEB ZAGOSPODAROWANIA WYSTĘPUJ ĄCYCH W GMINIE.

W strukturze Gminy mo żna wyodr ębni ć trzy obszary funkcjonalne A, B (B1, B2), C: OBSZAR PÓŁNOCNY A który charakteryzuje si ę wyst ępowaniem du żych terenów, o niskiej bonitacji gleb, poro śni ętych zwartymi kompleksami le śnymi. Zwarta zabudowa kształtuje si ę wzdłu ż istniej ących szlaków komunikacyjnych. Ponadto obszar cechuje si ę słabo rozwini ętą infrastruktur ą techniczn ą. OBSZAR CENTRALNY B w którym mo żna wyodr ębni ć dwa mniejsze obszary:

B1 charakteryzuje si ę wysok ą jako ści ą przestrzeni produkcyjnej oraz aktywno ści ą zawodow ą ludno ści charakteryzuj ącą si ę znacznym tempem przyrostu podmiotów gospodarczych i rozwojem niewielkich zakładów usługowo-rzemie ślniczych. Obszar jest dobrze wyposa żony w sie ć komunikacyjn ą oraz infrastruktur ę techniczn ą.

B2, charakteryzuj ący si ę du żym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych o niskiej wydajno ści produkcyjnej. Obszar jest słabo wyposa żony w infrastruktur ę komunikacyjn ą i techniczn ą. OBSZAR POŁUDNIOWY C charakteryzuje si ę wyst ępowaniem zwartych kompleksów le śnych i obszarów chronionych. Na terenie wyst ępuj ą gospodarstwa o niekorzystnej strukturze wielko ściowej i du żym rozdrobieniu. Obszar jest słabo wyposa żony w infrastruktur ę komunikacyjn ą i techniczn ą. OBSZAR PÓŁNOCNY A aktywizacji gospodarczej opartej o walory przyrodnicze (strefa ekologizacji rolnictwa) wsie Ró ża, Łuszczacz, poło żony w granicach: Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny oraz w obszarze Natura 2000 PLB060012 Roztocze; OBSZAR CENTRALNY B (B 1, B2) wydzielono dwa obszary B 1 oraz B 2 obszar aktywizacji gospodarczej w oparciu o walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej, poło żony w granicach: obszaru Natura 2000: PLB060012 Roztocze, PLB060008 Puszcza Solska, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej oraz jego otulinie, Rezerwat Nowiny, (Ciotusza Stara, Ciotusza Nowa, Łuszczacz, Kunki, Maziły, Grabowica, Nowiny), walory turystyczne /zbiornik wodny/: Majdan Sopocki, Susiec; OBSZAR POŁUDNIOWY C

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 137

poło żony w granicach: Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej oraz obszarach Natura 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, Rezerwacie nad Tanwi ą oraz Rezerwacie Czartowe Pole (sołectwa Paary, Huta Szumy, Rybnica, Skwarki, Susiec, Nowiny). Obszary nale żą ce do ró żnych stref wymagaj ą odpowiedniego, zró żnicowanego sposobu zagospodarowania i użytkowania terenów, w celu ich optymalnego wykorzystania b ądź złagodzenia ogranicze ń wynikaj ących ze specyfiki danego obszaru. W zale żno ści od istniej ących warunków przyrodniczych i gospodarczo-społecznych obszaru powstawa ć powinny ró żne modele wsi wielofunkcyjnej. Maj ące na celu popraw ę jako ści życia mieszka ńców Gminy, łagodzi ć dysproporcje mi ędzy warunkami bytu na wsi i w mie ście, przeciwdziała ć depopulacji obszarów rolniczych. OBSZAR PÓŁNOCNY A aktywizacji gospodarczej opartej o walory przyrodnicze (strefa ekologizacji rolnictwa) wsie Ró ża, Łuszczacz, poło żony w granicach: Krasnobrodzkiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny oraz w obszarze Natura 2000 PLB060012 Roztocze Cechuje • wyst ępowanie obszarów chronionych: Krasnobrodzki Park Krajobrazowy i jego otulina oraz obszar Natura 2000 PLB060012 Roztocze. • poło żenie w obr ębie GZWP 407, • cz ęść terenu znajduje si ę w projektowanym obszarze ochronnym zlewni wód powierzchniowych: zlewnia górnego Wieprza. • wyst ępowanie du żych kompleksów le śnych z niewielk ą zabudow ą, • ni ższ ą ni ż na pozostałym terenie Gminy bonitacj ą gleb, • zwartymi kompleksami le śnymi, • słabo rozwini ętą i przestarzał ą infrastruktur ą społeczn ą, • wyst ępowaniem modelu monofunkcyjnego wsi, • du żym utajonym bezrobociem oraz bardzo niskimi dochodami, • zabudow ą zwart ą rozwini ętą wzdłu ż istniej ących szlaków komunikacyjnych z przewag ą zabudowy drewnianej, • słabo rozwini ętą infrastruktur ą techniczn ą – brak sieci kanalizacyjnej, gazyfikacji, telefonizacji, Rozwój tego obszaru powinien polega ć na: • stopniowym przekształcaniu funkcji wsi, polegaj ące na rozszerzaniu działalno ści gospodarczej (rozwój małego i średniego biznesu), • promowaniu rolnictwa integrowanego, • wprowadzaniu agro- i ekoturystyki oraz wypoczynku sezonowego, • modernizacji i rozbudowie istniej ącej infrastruktury technicznej (poprawa stan u dróg, budowa zbiorczych sieci wodoci ągowych i kanalizacyjnych, wprowadzaniu nowoczesnych metod utylizacji nieczysto ści stałych) i społecznej, • ochrona krajobrazu, ładu przestrzennego, gleb oraz wód powierzchniowych, gruntowych i podziemnych. • podporz ądkowanie funkcji budowlanych funkcjom przyrodniczym. • oraz inne wskazane w powy ższych rozdziałach.

OBSZAR CENTRALNY B (B 1, B2)

wydzielono dwa obszary B 1 oraz B 2 walory środowiska przyrodniczego jako podstawa rozwoju obaszaru, obszar aktywizacji gospodarczej w oparciu o walory rolniczej przestrzeni produkcyjnej, poło żony w granicach: obszaru Natura 2000: PLB060012 Roztocze, PLB060008 Puszcza Solska, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej oraz jego otulinie, Rezerwat Nowiny, (Ciotusza Stara, Ciotusza Nowa, Łuszczacz, Kunki, Maziły, Grabowica, Nowiny), walory turystyczne /zbiornik

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 138

wodny/: Majdan Sopocki, Susiec Obszar B cechuje:

B1, który cechuj ą: • wyst ępowanie obszarów chronionych: obszar Natura 2000 PLB060012 Roztocze, PLB060008 Puszcza Solska, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej i jego otulina, Rezerwat Nowiny, • poło żenie w obr ębie GZWP 407, • cz ęść terenu znajduje si ę w projektowanym obszarze ochronnym zlewni wód powierzchniowych: zlewnia prawostronnych dopływów górnej Tanwi do uj ścia Szumu (Łosiniecki Potok, Jele ń), • przebieg linii kolejowej 69, • znaczna, w porównaniu do pozostałych obszarów, aktywno ść zawodowa ludno ści i przedsi ębiorczo ść – znaczne tempo przyrostu podmiotów gospodarczych, • wysoka, jako ść rolniczej przestrzeni produkcyjnej (wysoka bonitacja gleb), • potencjalne mo żliwo ści rozwoju przetwórstwa surowców rolnych, • dobre wyposa żenie w sie ć wodoci ągow ą i telefoniczn ą, gazow ą • dobre wyposa żenie w sie ć komunikacyjn ą • lokalizacja małego i średniego biznesu ró żnych gał ęzi gospodarki. Rozwój niewielkich zakładów usługowych i usługowo-rzemie ślniczych.

B2, charakteryzuj ący si ę: • wyst ępowaniem obszarów chronionych: obszar Natura 2000 PLB060012 Roztocze, otulinie Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej, • poło żenie w obr ębie GZWP 407, • cz ęść terenu znajduje si ę w projektowanym obszarze ochronnym zlewni wód powierzchniowych: zlewnia prawostronnych dopływów górnej Tanwi do uj ścia Szumu (Jele ń), • przebieg drogi wojewódzkiej 853 klasa G, • du żym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych o niskiej wydajno ści produkcyjnej, • słabo rozwini ętą sieci ą telefoniczn ą i kanalizacyjn ą • nierozwini ętą infrastruktur ą komunikacyjn ą i społeczn ą, • potencjalne mo żliwo ści rozwoju przetwórstwa surowców rolnych. Rozwój tego obszaru powinien opiera ć si ę na: • stopniowym, systematycznym powi ększaniu średniej powierzchni gospodarstw do wielko ści docelowej 15-20 ha powierzchni ogólnej oraz komasacj ę gruntów w celu zminimalizowania liczby działek nale żą cych do jednego gospodarstwa, • promowaniu gospodarki rodzinnej, opartej na prywatnej własno ści, • działaniach maj ących na celu wzmocnienie wykształconych ju ż kierunków produkcji rolnej i zwierz ęcej (uprawa zbó ż i ziemniaków, hodowla trzody chlewnej i bydła) oraz wprowadzaniu nowych kierunków w zale żno ści od popytu (warzywnictwo, sadownictwo, hodowla ryb, drobiu, itp.), • stworzeniu szeroko rozumianej sfery obsługi rolnictwa poc zynaj ąc od skupu surowców rolnych przez ich przetwórstwo po organizacj ę sieci zbytu, mo żliwo ść wykorzystania istniej ącego potencjału obiektów i obszarów oraz realizacja nowych dla powstania małych i średnich przedsi ębiorstw przetwórczych opartych na nowoczesnych technologiach przemysłowych (młyny, kaszarnie, przetwórstwo owocowo- warzywne, mleczarnie, masarnie, ubojnie, itp.), • ochronie gleb poprzez utrzymanie koncentracji osadnictwa i utrzymanie ładu przestrzennego, • rozwoju usług zwi ązanych z obsług ą ruchu t urystycznego (hotele, pensjonaty, gastronomia, kwater agroturystyczne, kwatery letniskowe) • modernizacji i rozbudowie infrastruktury społecznej (szkół, sklepów, usług kulturalnych i innych) • ochronie wód powierzchniowych (rzeka Sopot, Potok Łosiniecki), gruntowych i podziemnych, (zbiornik

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 139

retencyjny we wsi Łosiniec) • mo żliwo ści rozwoju usług zwi ązanych z turystyk ą i wypoczynkiem w okolicach zbiorników retencyjnych. • monitoring zamkni ętego gminnego wysypiska odpadów komunalnych w Su ścu,

• rozwoju i modernizacji istniej ącej infrastruktury w obszarze B1 oraz budowa sieci gazowej,

• budowie infrastruktury technicznej w obszarze B2, • rozwoju i modernizacji infrastruktury społecznej. • oraz inne wskazane w powy ższych rozdziałach.

OBSZAR POŁUDNIOWY C rozwój w oparciu o walory środowiska przyrodniczo-le śnego poło żony w granicach: Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej oraz obszarach Natura 2000: PLB060008 Puszcza Solska, PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej, Rezerwacie nad Tanwi ą oraz Rezerwacie Czartowe Pole (sołectwa Paary, Huta Szumy, Rybnica, Skwarki, Susiec, Nowiny). Cechuje go: • wyst ępowanie zwartych kompleksów le śnych • wyst ępowanie obszarów chronionych (Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, rezerwatów przyrody Nad Tanwi ą, Czartowe Pole), • cz ęść obszaru znajduje si ę w GZWP 407, niewielki skrawek terenu znajduje si ę w projektowanych obszarach ochronnych GZWP 407, 428. • cz ęść terenu znajduje si ę w projektowanym obszarze ochronnym zlewni wód powierzchniowych: zlewnia prawostronnych dopływów górnej Tanwi do uj ścia Szumu, • niekorzystna struktura wielko ści gospodarstw – du że rozdrobnienie, • słabo rozwini ęta siec wodoci ągowa i kanalizacyjna • nierozwini ęta infrastruktura komunikacyjna i społeczna. Rozwój tego obszaru polega ć powinien na: • prowadzeniu działa ń maj ących na celu tworzenie wielofunkcyjnego modelu wsi i promowanie rozwoju średniego i małego biznesu • wprowadzaniu agro- i ekoturystyki oraz wypoczynku sezonowego • poprawie struktury wielko ści gospodarstw do docelowej średniej powierzchni ogólnej około 15 ha, • na obszarach chronionych promowanie rolnictwa biodynamicznego • poprawie infrastruktury społecznej w zale żno ści od potrzeb społeczno ści lokalnej, • modernizacji infrastruktury komunikacyjnej, • budowie zbiorczych sieci wodoci ągowych, • budowie zbiorczych sieci kanalizacyjnych. • oraz inne wskazane w powy ższych rozdziałach.

19. OBSZARY FUNKCJONALNE WYZNACZONE W PLANIE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA.

Obszary funkcjonalne traktuje si ę jako zwarte układy przestrzenne składaj ące si ę z funkcjonalnie powi ązanych terenów, charakteryzuj ących si ę wspólnymi uwarunkowaniami i przewidywanymi, jednolitymi celami rozwoju. Zadaniem planu zagospodarowania przestrzennego województwa jest identyfikacja obszarów o ró żnych priorytetach rozwojowych i ukierunkowanie działa ń słu żą cych optymalnemu wykorzystaniu ich potencjałów, a tak że przeciwdziałanie zjawiskom problemowym.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 140

PZPWL wyznacza obszary funkcjonalne (uwzgl ędniaj ąc zapisy Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego), jako tereny wskazane do integrowania działa ń przestrzennych zapewniaj ących ich wła ściwe funkcjonowanie oraz mo żliwo ści rozwoju w dłu ższej perspektywie. Gmina Susiec znajduje si ę w obszarze funkcjonalnym o znaczeniu ponadregionalnym w strefie zewn ętrznej oraz w obszarze funkcjonalnym o znaczeniu regionalnym: roztocza ńsko-puszcza ński obszar funkcjonalny. Obszar funkcjonalny o znaczeniu ponadregionalnym Przygraniczny obszar funkcjonalny obejmuje gminy z 5 powiatów przygranicznych: bialskiego, włodawskiego, chełmskiego, hrubieszowskiego i tomaszowskiego. W jego strukturze wewn ętrznej wyró żnia si ę: stref ę nadgraniczn ą oraz stref ę zewn ętrzn ą w której znajduje si ę Gmina Susiec Cele rozwoju zagospodarowania przestrzennego: zwi ększenie dost ępno ści w relacjach krajowych i regionalnych (poprawa dost ępu do usług, sieci transportowych i telekomunikacyjnych) oraz rozbudowa infrastruktury logistycznej. Zasady zagospodarowania przestrzennego: uwzgl ędnianie w zagospodarowaniu potrzeb zwi ązanych z obronno ści ą i bezpiecze ństwem publicznym, integrowanie systemów transportowych, usprawnienie powi ąza ń transportowych. Obszar funkcjonalny o znaczeniu lokalnym Roztocza ńsko-puszcza ński obszar funkcjonalny- obejmuje obszary zwartych kompleksów le śnych o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych Roztocza, Puszczy Solskiej i Lasów Janowskich oraz fragment Równiny Biłgorajskiej i Płaskowy ż Tarnogrodzki. Roztocze jest to obszar o uznanym wysokim potencjale turystycznym, sprzyjaj ących warunkach klimatycznych dla rozwoju turystyki leczniczej i zimowej, oraz dla sprzyjaj ące warunki klimatyczne dla uprawiania sportów zimowych. Unikalny krajobraz naturalno-kulturowy umo żliwia rozwój aktywnych form wypoczynku takich jak turystyka krajoznawcza, przyrodnicza, w ędrówki piesze i rowerowe, oraz edukacji ekologicznej. Puszcza Solska jest obszarem o zło żonej wielofunkcyjnej strukturze przyrodniczej i szczególnym znaczeniu w kształtowaniu powi ąza ń ekologicznych. Na obszarze zlokalizowana jest du ża ilo ść gospodarstw agroturystycznych oraz ekologicznych. Podstawowe funkcje rozwoju obszaru: funkcja gospodarcza zwi ązana z przetwórstwem drewna oraz funkcja turystyczna; do funkcji towarzysz ących nale ży zaliczy ć funkcje rolnicz ą ukierunkowan ą na rolnictwo ekologiczne i produkcj ę ro ślin przemysłowych. Priorytetem rozwojowym na terenie Roztocza ńsko-puszcza ńskiego obszaru funkcjonalnego jest aktywacja gospodarcza poprzez wykorzystanie potencjału le śnego i turystycznego. Wiod ące kierunki zagospodarowania: rozwój infrastruktury turystycznej (szlaki turystyczne, o środki edukacji ekologicznej) i usługi obsługi turystyki; rozwój gospodarstw agroturystycznych, ekologicznych i agrole śnych; rozwój bazy przetwórstwa drewna; gospodarcze wykorzystanie zasobów energetycznych; rozwój bazy rynku hurtowego i przetwórstwa rolno-spo żywczego. Zasady i warunki zagospodarowania: zachowanie dro żno ści i walorów przyrodniczych paneuropejskiego korytarza ekologicznego; przeciwdziałanie rozpraszaniu zabudowy na terenach otwartych; regulacja stosunków wodnych terenów u żytków rolnych; wzbogacenie funkcjonalne obszarów wiejskich. 20. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU FILAR OCHRONNY.

Filary ochronne /przestrze ń/ ustanawiane s ą w zło żu dla zabezpieczenia obiektów na powierzchni terenu przed nadmiernymi skutkami wybierania zło ża. Na terenie Gminy Susiec wyst ępuj ą udokumentowane i eksploatowane zło ża surowców naturalnych. Wyznaczanie filarów ochronnych na zasadach okre ślonych w przepisach ochronnych. 21. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ.

Na terenie Gminy nie wyst ępuj ą pomniki zagłady.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 141

22. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI, REKULTYWACJI LUB REMEDIACJI.

Rekultywacja i rehabilitacja to działania maj ące na celu przywrócenie warto ści u żytkowych i przyrodniczych terenom zdewastowanym i zdegradowanym poprzez działalno ść człowieka. W przypadku zdegradowanych zabytków architektury i zespołów urbanistycznych zabiegi przywracaj ące im warto ść u żytkow ą to rewaloryzacja i rewitalizacja, która dosłownie znaczy: przywrócenie do życia, o żywienie. Celem rewitalizacji jest przede wszystkim znalezienie nowego zastosowania i doprowadzenie do zmiany funkcji obiektów. Rewaloryzacja i rewitalizacja winna zmierza ć do rekompozycji zabytkowych układów przestrzennych i naturalnych, poprzez harmonijne kształtowanie panoramy, unikaj ąc wysoko ściowych elementów dysharmonizuj ących i wprowadzaj ąc nowe elementy krajobrazowe podnosz ące estetycznie warto ści kompozycyjne oraz chroni ąc naturalne elementy krajobrazowe. Obszary wymagaj ące rekultywacji to wyrobiska powstałe na skutek powierzchniowej eksploatacji surowców naturalnych. Rekultywacj ę nale ży prowadzi ć przez podejmowanie działa ń technicznych i biologicznych zgodnie z ustalonymi wcze śniej kierunkami rekultywacji. W przypadku braku takich ustale ń zaleca si ę prowadzenie rekultywacji poprzez ich zalesianie, a w przypadku wyrobisk wypełnionych wod ą nale ży zmierza ć w kierunku rekreacyjnego i gospodarczego wykorzystania powstałych w ten sposób zbiorników wodnych. Tereny wymagaj ące rekultywacji to równie ż teren nieczynnego składowiska odpadów w m. Skwarki, przewidywany termin zako ńczenia rekultywacji to 2017r. 22.1. Obszary zdegradowane. Obszary zdegradowane oraz wymagaj ące rewitalizacji zostały zidentyfikowane w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Susiec na lata 2017-2023 (w chwili obecnej program rewitalizacji jest na etapie zgłaszania uwag i opinii) . Zidentyfikowano obszary problemowe analizowanych sfer w nast ępuj ących sołectwach uznaj ąc je za obszar zdegradowany: Grabowica, Majdan Sopocki Drugi, Majdan Sopocki Pierwszy, Ciotusza Stara, Łuszczacz, Kunki, Łosiniec II, Nowiny, Oseredek. Wy żej wymienione obszary generuj ą zidentyfikowane problemy zarówno społeczne, które wyst ępuj ą przewa żnie na obszarach zamieszkałych przez miejscow ą ludno ść , jak równie ż problemy bezpo średnio zwi ązane z czynnikami gospodarczymi, środowiskowymi, przestrzenno-funkcjonalnymi. Obszar rewitalizacji wyznaczony w Lokalnym Programie Rewitalizacji: powierzchnia: 34,19 km 2 –co stanowi 17,94 % powierzchni całej Gminy Susiec, liczba mieszka ńców: 1923 osoby –co stanowi 24,45 % wszystkich mieszka ńców Gminy Susiec. Obszar rewitalizacji składa si ę z sołectw: Grabowica, Majdan Sopocki Drugi, Majdan Sopocki Pierwszy, Ciotusza Stara. Lokalny Program Rewitalizacji przedstawia wizje stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji oraz cele i kierunki działa ń rewitalizacji. Proces rewitalizacji ma na celu przeprowadzenie działa ń, które spowoduj ą wyprowadzenie obszaru zdegradowanego z sytuacji kryzysowej. Odpowiednio dobrane działania rewitalizacyjne pozwol ą uruchomi ć potencjał i zasoby lokalne oraz przyczyni ą si ę do rozwoju całej Gminy. W ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Susiec na lata 2017-2023 wskazano szereg działa ń wpisuj ących si ę w cele strategiczne i operacyjne. Przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne: przebudowa szkoły w Ciotuszy Starej na mieszkania chronione, Projekt realizowany na obszarze rewitalizacji - sołectwo Ciotusza Stara; Przebudowa szkoły w Grabowicy na mieszkania treningowe i warsztaty terapii zaj ęciowej; Projekt realizowany na obszarze rewitalizacji -sołectwo Grabowica; Razem pełnosprawni Projekt realizowany na obszarze rewitalizacji -sołectwo Grabowica; Seniorzy na start, Projekt realizowany na obszarze rewitalizacji -sołectwa Ciotusza Stara, Majdan Sopocki Pierwszy, Majdan Sopocki Drugi; Akcja integracja Projekt realizowany na obszarze rewitalizacji –Majdan Sopocki Pierwszy, Majdan Sopocki Drugi.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 142

23. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWIĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI, A TAK ŻE OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt. 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest obowi ązkowe na podstawie przepisów odr ębnych w tym obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak że obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m oraz obszary przestrzeni publicznej. Obowi ązek sporz ądzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w przypadku, gdy wynika to z przepisów odr ębnych i jest obligatoryjne, powstaje po upływie 3 miesi ęcy od momentu ustalenia tego obowi ązku, chyba że przepisy szczególne stanowi ą inaczej i ustalaj ą inny termin. • Obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści: nie wyznacza si ę obszarów wymagaj ących przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści. • Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m: nie wyznacza si ę obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000m. • Obszary przestrzeni publicznej zgodnie z definicj ą uj ętą w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym „obszarze przestrzeni publicznej” nale ży przez to rozumie ć obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, poprawy jako ści ich życia i sprzyjaj ący nawi ązywaniu kontaktów społecznych ze wzgl ędu na jego poło żenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, okre ślony w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy. Wi ększo ści tych obszarów obj ęta jest ustaleniami obowi ązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz w jego zmianach. Zmiana Studium wyznacza nowe tereny komunikacji które nale żą równie ż do inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym (zgodnie z ustaw ą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. 2016 poz. 2147) art. 6 ust. 1 wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urz ądze ń transportu publicznego, a tak że ł ączno ści publicznej i sygnalizacji), Sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego mo że wynika ć m. in.: • z ustawy z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – art. 16 ust. 6 tej ustawy stanowi, i ż miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporz ądza si ę dla obszarów, na których utworzono park kulturowy. Na terenie Gminy Susiec nie przewiduje si ę utworzenia parku kulturowego. • z ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku – prawo geologiczne i górnicze art. 104. ust 2 „2. Je żeli w wyniku zamierzonej działalno ści okre ślonej w koncesji przewiduje si ę istotne skutki dla środowiska, dla terenu górniczego b ądź jego fragmentu mo żna sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, na podstawie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym” . Na terenie Gminy Susiec w obr ębie zło ża kruszyw naturalnych (piasków) "Zawadki I" wyodr ębnia si ę teren i obszar górniczy Zawadki I. Obszar górniczy i teren górniczy (w granicach zło ża) został ustanowiony decyzj ą Niz.7422.2.2012.EHK. 24. OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWY PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE.

Cały obszar Gminy obj ęty jest miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec zatwierdzony uchwał ą Rady Gminy Susiec nr VII/44/2003 z dnia 30.10.2003 r. z wprowadzonymi zmianami: Uchwała Nr X/58/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 2011 r., Uchwała Nr X/59/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 2011 r., Uchwała Nr XXVIII/220/2014 z dnia 28 marca 2014 r. , Uchwała Nr VIII/68/2015 z dnia 28 grudnia 2015 r.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 143

Podj ęte Uchwały w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego: • Uchwała Nr V/34/2015 Rady Gminy Susiec z dnia 25 czerwca 2015 roku. Zgodnie z ww. uchwał ą § 2 Projekt zmian w planie obejmuje obszar w obr ębie geodezyjnym: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Łosiniec, Łuszczacz, Kunki, Oseredek, Paary, Rybnica -Skwarki, Wólka Łosiniecka. • w zwi ązku z przeprowadzon ą analiz ą aktualno ści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podj ęto uchwał ę w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego: Uchwała Nr XIII/134/2016 Rady Gminy Susiec z dnia 7 listopada 2016 roku w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany „Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec”. Zgodnie z ww. uchwał ą § 2 Projekt zmian obejmuje-§ 5 ust. 8 pkt 8, § 7 ust.3, § 8 ust.1 pkt 2 ppkt a, § 8 ust. 2 pkt 4 ppkt a, c, § 8 ust. 2 pkt 5 ppkt a, § 11 ust.1 pkt 1ppkt c, g, § 12 ust. 1 pkt 1, 3, § 13, § 14 ust.1 pkt 1,2,5, § 18 ust. 4 pkt 2 ppkt d, § 18 ust. 4 pkt 3 ppkt d,§ 20 ust. 1,§36 ust.1 uchwały oraz § 3 Projekt zmian w planie obejmuje równie ż obszar w obr ębie geodezyjnym: Majdan Sopocki, Łosiniec, Kunki, Wólka Łosiniecka. Obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne (obszary zmiany Studium wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne); Ciotusza Nowa: zmiana funkcji terenu upraw rolnych, lasów, terenów do zalesienia RZL, na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN. Kunki: zmiana funkcji terenu upraw rolnych i lasów ZL, na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN, Kunki, Łasochy: zmiana funkcji terenu upraw rolnych i lasów, usług rolnictwa R, ZL, na tereny zabudowy zagrodowej RM. Majdan Sopocki: • zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny zabudowy jednorodzinnej MN, • zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny urz ądze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków K (lokalizacja alternatywna), Nowiny: zmiana funkcji terenów lasów ZL na tereny komunikacji – parking. Oseredek; zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN. Skwarki/Rybnica: zmiana funkcji terenu lasów ZL usług turystycznych i usług innych UT,U na tereny usług turystycznych, zdrowia i opieki społecznej i usług nieuci ąż liwych UT, UZ,U, Skwarki: zmiana funkcji terenu lasów ZL i terenów zabudowy jednorodzinnej MN na tereny komunikacji – drogi, Wólka Łosiniecka: • zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM, MN, • zmiana funkcji terenu lasów ZL i u żytków zielonych RZ na tereny zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej RM,MN,ML, • zmiana funkcji terenów lasów ZL na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 144

CZ ĘŚĆ IV UZASADNIENIE ZAWIERAJ ĄCE OBJA ŚNIENIA PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń ORAZ SYNTEZ Ę USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 145

1. PODSTAWA ZMIANY STUDIUM ORAZ PRZYJ ĘTE ROZWI ĄZANIA.

Obowi ązek sporz ądzenia syntezy ustale ń Studium oraz uzasadnienia obja śniaj ącego przyj ęte w projekcie rozwi ązania wynika z §4 ust. 1 pkt 4 rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy (Dz. U. Nr 118, poz. 1233). Synteza obejmuje ustalenia w zakresie struktury funkcjonalno-przestrzennej i głównych rozstrzygni ęć polityki przestrzennej, uszczegółowionych w tek ście Studium. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec uchwalone uchwał ą XXVI/164/10 z dnia 30 kwietnia 2010 r., wraz ze zmian ą Uchwała XXXI/242/2014 z dnia 16 wrze śnia 2014 r., stanowiło podstaw ę do opracowywania zmian obecnie obowi ązuj ącego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec uchwalonego uchwał ą Nr VII/44/2003 Rady Gminy Susiec z dnia 30 pa ździernika 2003 r, wraz z wprowadzonymi zmianami: Uchwała Nr X/58/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 20 11 r., Uchwała Nr X/59/11 Rady Gminy Susiec z dnia 23 listopada 2011 r., Uchwała Nr XXVIII/220/2014 z dnia 28 marca 2014 r. , Uchwała Nr VIII/68/2015 z dnia 28 grudnia 2015 r., który jest ogólnie obowi ązuj ącym przepisem prawa miejscowego. Podstaw ę opracowania zmiany Studium stanowi uchwała nr IV/20/2015 r. z dnia 31 marca 2015 roku w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzenia zmiany „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec” w powi ązaniu z Uchwał ą NR XIII/133/2016 Rady Gminy Susiec z dnia 7 listopada 2016 roku w sprawie aktualno ści studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec (aktualizacja uwarunkowa ń i kierunków). Zmian ą obj ęto cały obszar Gminy Susiec w jej granicach administracyjnych. Zmiana „Studium” obejmuje aktualizacj ę obowi ązuj ącego Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec uchwalonego uchwał ą nr XXVI/164/10 z dnia 30 kwietnia 2010 r. wraz z jego zmian ą uchwalon ą uchwał ą nr XXXI/242/14 z dnia 16 wrze śnia 2014 roku. Zmiana „Studium” Gminy Susiec wynika m.in. z potrzeby: • wprowadzenia korekty ustale ń oraz dostosowania jego tre ści i zapisów do wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, • aktualizacji danych i analiz dotycz ących diagnozy stanu istniej ącego i uwarunkowa ń, • rozpatrzenia szeregu zło żonych wniosków przez mieszka ńców i inwestorów, akceptowanych do pozytywnego załatwienia przez władze Gminy, dotycz ących spraw zasadniczych tj. poszerzenia terenów inwestycyjnych b ądź budowlanych mieszkaniowych, turystycznych (rekreacji indywidualnej). Nowe tereny zabudowy zostały wyznaczone w obr ębach geodezyjnych: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Kunki, Łosiniec, Łuszczacz, Majdan Sopocki, Nowiny, Oseredek, Rybnica, Huta Szumy, Skwarki, Wólka Łosiniecka. Równocze śnie, przy weryfikacji kierunków rozwoju Gminy, uwzgl ędniono: • ustalenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, • ustalenia dokumentów gminnych tj. Strategii Rozwoju Gminy Susiec, Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami, Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, Koncepcji Gospodarki Ściekowej, Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Susiec na lata 2017-2023 (projekt). • uwarunkowania lokalne (wewn ętrzne), • ustalenia przyj ęte we wcze śniejszym opracowaniu Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Susiec, • wi ększo ść postulatów zgłaszanych przez instytucje oraz mieszka ńców Gminy. (Szczegółowo zinterpretowanych w Rozdziale Uwarunkowania Rozwoju i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy) . Rozwi ązania przyj ęte w Studium okre ślono na podstawie ustale ń m.in.: • diagnozy stanu i dotychczasowego rozwoju Gminy oraz rozpoznania głównych uwarunkowa ń jej przyszłego rozwoju, • Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego z 2015r.,

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 146

• dokumentów gminnych tj. min. Strategii Rozwoju Gminy Susiec, Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami, • analizy wniosków zgłoszonych przez mieszka ńców oraz zainteresowane osoby prywatne i prawne, • propozycji zawartych w wytycznych instytucji. 2. SYNTEZA USTALE Ń PROJEKTU STUDIUM.

Studium ustala kierunki przeznaczenia terenów w taki sposób, aby uczytelni ć struktur ę przestrzenn ą Gminy (rozmieszczenie obszarów o ró żnych funkcjach dominuj ących), a zarazem ustala szczegółowe wytyczne do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego okre ślaj ące podstawowe i dopuszczalne sposoby użytkowania terenu oraz kryteria stwierdzania zgodno ści projektów planów miejscowych z okre ślon ą w studium polityk ą przestrzenn ą. W studium wyznacza si ę nowe obszary dla rozwoju aktywno ści gospodarczych, w ten sposób realizuje si ę ustawowy wymóg uwzgl ędniania potrzeb i mo żliwo ści rozwoju Gminy. Studium zawiera kompleksow ą identyfikacj ę uwarunkowa ń, zgodn ą z aktualnym stanem prawnym i stanem rozpoznania tych uwarunkowa ń, a w szczególno ści obszary wymagaj ące szczególnej ochrony - w nawi ązaniu do krajowej i wojewódzkiej polityki ekologicznej, obszary wra żliwe pod wzgl ędem przyrodniczo-ekologicznym wymagaj ące ogranicze ń w sposobie użytkowania, obszary zagro żeń naturalnych i spowodowanych działalno ści ą człowieka. Studium zostało sporz ądzone w formie wymaganej przez Rozporz ądzenie w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy, z zachowaniem procedury okre ślonej w ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym oraz przepisów odr ębnych. Informacj ę o wykorzystanych materiałach i źródłach informacji, analizy planistyczne sporz ądzone w trakcie opracowania studium oraz dokumenty zwi ązane z poszczególnymi fazami procedury sporz ądzania studium zawiera dokumentacja planistyczna. Zasad ę zrównowa żonego rozwoju uznaje si ę za zasad ę słu żą cą rozwojowi przestrzennemu Gminy Susiec. Kierunki rozwoju przestrzennego wynikaj ą w szczególno ści z: uwarunkowa ń zewn ętrznych min. ustale ń Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, ustale ń dokumentów gminnych tj. Strategii Rozwoju Gminy Susiec, Gminnego Program Opieki nad Zabytkami, Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, Koncepcji Gospodarki Ściekowej oraz uwarunkowa ń wewn ętrznych (lokalnych) (szczegółowo zinterpretowanych w Rozdziale Uwarunkowania Rozwoju i Zagospodarowania Przestrzennego Gminy) . Ponadto zmiana Studium kontynuuje ustalenia przyj ęte we wcze śniejszym opracowaniu, uwzgl ędnia równie ż wi ększo ść postulatów zgłaszanych przez instytucje i mieszka ńców Gminy. W cz ęś ci okre ślaj ącej kierunki rozwoju przestrzennego Gminy Susiec wskazuje si ę: • w wymiarze ogólnym: zasady ogólne i szczegółowe okre ślaj ące nadrz ędno ść funkcji i warunki kształtowania elementów struktury funkcjonalno-przestrzennej Gminy; kierunki i działania, stanowi ące katalog skoordynowanych działa ń zapewniaj ących lub sprzyjaj ących realizacji celów rozwojowych sfer zagospodarowania i obszarów funkcjonalnych, • w wymiarze szczegółowym: przestrzenne warunki realizacji regionalnej polityki rozwoju okre ślaj ące sposób realizacji oraz miejsce lub preferencje dla lokalizacji działania w przestrzeni uj ęte w PZPWL (uwarunkowania zewn ętrzne), oraz rekomendacje jako elementy fakultatywne PZPWL; przestrzenne warunki realizacji wynikaj ące z dokumentów gminnych, uwarunkowa ń wewn ętrznych lokalnych w tym równie ż wnioski i postulaty zgłoszone do zmiany studium. • Zasady ogólne i szczegółowe oraz kierunki i działania zaimplementowane zostały z PZPWL z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń wynikaj ących dla Gminy Susiec. Realizacja zało żonych zasad rozwoju doprowadzi do mierzalnej poprawy standardów: • ekologicznych – zwi ązanych z popraw ą środowiska przyrodniczego Gminy, wzmocnieniem kondycji i walorów u żytkowych oraz zapewnieniem jego stabilnej równowagi; • ładu społecznego – polegaj ącego na powszechnej poprawie warunków życia, w tym m. in. dost ępno ści do miejsc pracy, usług oraz wypoczynku;

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 147

• ładu ekonomicznego – zwi ązanego z ekonomizacj ą kosztów utrzymania Gminy, tworzeniem udogodnie ń dla rozwoju i działalno ści gospodarczej, przy minimalizacji obci ąż eń dla środowiska i infrastruktury; • ładu estetyczno-funkcjonalnego – zwi ązanego z popraw ą strony estetycznej i technicznej terenów zabudowanych zabudow ą mieszkaniow ą, zagrodow ą oraz usługow ą. W zwi ązku z potrzebami rozwojowymi Gminy Susiec, projekt zmiany Studium wyznacza nowe tereny budowlane w obr ębach geodezyjnych: Ciotusza Nowa, Ciotusza Stara, Kunki, Łosiniec, Łuszczacz, Majdan Sopocki, Nowiny, Oseredek, Rybnica, Rebizanty, Skwarki, Wólka Łosiniecka. Zmiana podyktowana głównie zapotrzebowaniem na nowe tereny inwestycyjne, w szczególno ści tereny: zabudowy rekreacji indywidualnej ML, mieszkalnictwa jednorodzinnego MN, zabudowy zagrodowej RM, zabudowy usługowej U, parkingów KS, dróg gminnych (głównie klasy dojazdowej), tereny urz ądze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków K -lokalizacja alternatywna. Przestrzenne rozmieszczenie projektowanych zmian zagospodarowania jest pochodn ą atrakcyjno ści terenu dla proponowanych funkcji oraz potrzeb ą zagospodarowania terenów i obiektów po funkcjach, przywracanie funkcji terenom które przestały pełni ć dotychczasow ą funkcje (dywersyfikacja funkcji) oraz aktualnych potrzeb mieszka ńców Gminy (zło żone wnioski w sprawie zmiany studium). Nale ży równie ż zwróci ć uwag ę na projektowany rozwój przestrzenny wymienianych miejscowo ści. Planowana zabudowa jest kontynuacj ą lub/i uzupełnieniem istniej ącego zagospodarowania i istniej ących struktur jednostek osadnictwa, przede wszystkim w zakresie mieszkalnictwa, zabudowy zagrodowej i usług. Nowe tereny budowlane wyznaczono min. w strefach obecnie u żytkowanych rolniczo i zagospodarowanych le śnie (co b ędzie wymagało uzyskania zgody na zmian ę przeznaczenia terenów le śnych na budowlane na etapie planu miejscowego). Zmiana Studium wprowadza zmian ę funkcji terenów lasów na funkcje budowlane: Ciotusza Nowa: zmiana funkcji terenu upraw rolnych, lasów, terenów do zalesienia RZL, na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN, Kunki: zmiana funkcji terenu upraw rolnych i lasów ZL, na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN, Kunki, Łasochy zmiana funkcji terenu upraw rolnych i lasów, usług rolnictwa R, ZL, na tereny zabudowy zagrodowej RM, Majdan Sopocki; zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny zabudowy jednorodzinnej MN, zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny urz ądze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków K (lokalizacja alternatywna), Nowiny zmiana funkcji terenów lasów ZL na tereny komunikacji – parking, Oseredek; zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN, Skwarki/Rybnica: zmiana funkcji terenu lasów ZL usług turystycznych i usług innych UT,U na tereny usług turystycznych, zdrowia i opieki społecznej i usług nieuci ąż liwych UT, UZ,U, Skwarki: zmiana funkcji terenu lasów ZL i terenów zabudowy jednorodzinnej MN na tereny komunikacji – drogi, Wólka Łosiniecka: zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM, MN, zmiana funkcji terenu lasów ZL i u żytków zielonych RZ na tereny zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej RM,MN,ML, zmiana funkcji terenów lasów ZL na tereny zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej RM,MN. Gmina Susiec odznacza si ę du ża lesisto ści ą ok. 55,1 % (dane GUS z 2015r.), stanowi to ponad połow ę powierzchni Gminy, stwarza to ograniczenia w kształtowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej i wymusza w uzasadnionych przypadkach zmian ę funkcji terenów lasów na cele niele śne. Zmiana funkcji terenów lasów na cele niele śne w wy żej wymienionych przypadkach jest uzasadniona. Przyczyni si ę do aktywacji gospodarczej Gminy. Stworzenie odpowiednich warunków dla zabudowy zagrodowej oraz mieszkalnictwa jednorodzinnego umo żliwi popraw ę obsługi turystyki letniskowej i agroturystyki. Konsekwencj ą wyznaczenia terenów zabudowy rekreacji indywidualnej b ędzie rozwój wypoczynku sobotnio- niedzielnego i zapotrzebowania na usługi turystyczne i paraturystyczne. Zmiana funkcji terenu lasów ZL na tereny urz ądze ń odprowadzania i oczyszczania ścieków (K- lokalizacja alternatywna w m. Majdan Sopocki) pozwoli na popraw ę jako ści środowiska, podniesie poziom bezpiecze ństwa ekologicznego miejscowo ści zwi ązanych z dolina Sopotu oraz poziom życia mieszka ńców tych miejscowo ści i turystów. Podobnie, mo żliwo ść realizacji parkingów przyczyni si ę do lepszej obsługi terenów turystycznych i uporz ądkowania obsługi komunikacyjnej z zachowaniem warunków bezpiecze ństwa ekologicznego z poszanowaniem wymogów ochrony środowiska w przyrodniczych obszarach chronionych (obszary Natura 2000, parki krajobrazowe). Ponadto w celu zminimalizowania skutków wyznaczenia na terenach lasów terenów budowlanych ustalono obowi ązek pozostawienia cz ęś ci drzewostanu le śnego oraz wkomponowania w zagospodarowanie działek w ramach wska źnika terenów biologicznie czynnych oraz wyznaczono stref ę woln ą od zabudowy od linii lasu w celu min. ochrony bioró żnorodno ści ekotonu lasu).

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 148

W zwi ązku ze zmian ą koncepcji udost ępnienia turystycznego obszaru Gminy Susiec niniejsza zmiana Studium przywraca funkcj ę le śną: Huta Szumy/ Rebizanty: Obszar nr 1 zmiana funkcji terenu usług turystycznych UT na tereny komunikacji parking i lasy ZL, Obszar nr 2 zmiana funkcji terenu usług turystycznych UT na lasy ZL , Majdan Sopocki: Obszar nr 7 zmiana funkcji terenów zabudowy letniskowej UTL, i zabudowy jednorodzinnej i usług innych MN, U na teren ZL lasy , Nowiny: Obszar nr 2 zmiana funkcji terenu zbiornik wodny (projektowany) WS na tereny ZL lasy , Obszar nr 4 zmiana funkcji terenów usług rolnictwa UR na ZL lasy . Przywrócenie funkcji le śnej przyczyni si ę min. do wzmacniania dro żno ści korytarzy ekologicznych oraz systemu przyrodniczego Gminy. Zmiana Studium obejmuje równie ż aktualizacj ę istniej ących terenów le śnych LZ wg ewidencji geodezyjnej. Zmiana studium obejmuje równie ż aktualizacj ę terenów do zalesienia wg uproszczonych planów urz ądzenia lasów, wniosków mieszka ńców; uwzgl ędniono równie ż tereny rolne niskich klas bonitacyjnych na których zaprzestano produkcji rolnej i nast ąpiła sukcesja naturalna oraz grunty przynajmniej w cz ęś ci przylegaj ą do lasu lub obszaru zalesionego tworz ące enklawy pól uprawnych. Zalesienia wpłyn ą korzystnie na zwi ększanie ci ągło ści le śnych korytarzy ekologicznych. Nowe tereny przeznaczone pod projektowan ą zabudow ę poło żone s ą w s ąsiedztwie istniej ącego układu komunikacyjnego dróg publicznych. Wyznaczenie nowych terenów budowlanych zapewni mo żliwo ści rozwojowe Gminy: tereny zabudowy zagrodowej (RM) - rozwój turystyki, w tym agroturystyki, tereny rekreacji indywidualnej (ML) – rozwój wypoczynku sobotnio-niedzielnego, tereny zabudowy usługowej (U)- aktywacji gospodarczej Gminy poprzez rozwój w obszarach wiejskich usług, w tym z zakresu obsługi turystyki w powi ązaniu z gospodark ą le śną, wodn ą i ryback ą. Rezerwy terenów usługowych stwarzaj ą równie ż mo żliwo ść realizacji usług zwi ązanych z zapotrzebowanie min. na tereny i obiekty opieki nad seniorami (starzej ące si ę społecze ństwo) oraz realizacj ę usług turystycznych powi ązanych z usługami zdrowia. Projektowane zmiany w strukturze przestrzenno-gospodarczej Gminy i wyznaczenie nowych terenów budowlanych zgodnie z zapotrzebowaniem mieszka ńców, głównie pod potrzeby poprawy warunków życia oraz mo żliwo ści podejmowania ró żnorodnej działalno ści gospodarczej, w tym z zakresu obsługi turystyki i rozwoju agroturystyki oraz potrzebami Gminy (np. starzej ące si ę społecze ństwo itp.) b ędą stymulowa ć rozwój gospodarczy Gminy (powstawanie nowych miejsc pracy, nowych podmiotów gospodarczych), a w konsekwencji mo że wpłyn ąć na zmniejszenia migracji zarobkowych ludno ści poza obszar Gminy (migracje krajowe i zagraniczne) oraz rozwój gospodarczy Gminy (wzbogacenie si ę Gminy – dochody z podatków itp.) oraz zwi ększanie si ę dochodów indywidualnych mieszka ńców oraz dochodów podmiotów gospodarczych. Rozwój gospodarki w kształtowanej strukturze funkcjonalno-przestrzennej Gminy z uwzględnieniem relacji pomi ędzy wszystkimi elementami zagospodarowania przestrzennego. Wpłynie to na minimalizacj ę kosztów zwi ązanych z dost ępem do poszczególnych dóbr i usług rynkowych, racjonalizacj ę kosztów ich wytwarzania oraz lepsze wykorzystanie potencjałów endogenicznych, w tym zasobów naturalnych.

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 149

SPIS TABEL Tabela 1: Klasy stref uzyskane w ocenie rocznej za 2015r. wg. kryteriów ochrony zdrowia ...... 25 Tabela 2: Klasy stref uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. wg. kryteriów ochrony ro ślin ...... 25 Tabela 3: Lokalizacja i ocena jako ści wód źródlanych badanych w 2015r. na terenie Gminy Susiec ...... 28 Tabela 4: CharakterystykaTabela 1: Klasy stref uzyskane w ocenie rocznej za 2015r. wg. kryteriów ochrony zdrowia JCWPd wyst ępuj ących na terenie Gminy Susiec ...... 29 Tabela 5: Charakterystyka JCWP wyst ępuj ących na terenie Gminy Susiec ...... 29 Tabela 6: Cele środowiskowe dla JCWPd na obszarze dorzecza Wisły w obr ębie Gminy Susiec ...... 30 Tabela 7: Cele środowiskowe dla JCWP rzecznych na obszarze dorzecza Wisły w obr ębie gm. Susiec ...... 30 Tabela 8: Edukacja w Gminie Susiec w 2015-2016 roku...... 56 Tabela 9: Tendencje demograficzne ludno ści Gminy Susiec w latach 2006-2015 ...... 65 Tabela 10: Ruch naturalny i migracyjny...... 66 Tabela 11: Istniej ące tereny zabudowy ...... 70 Tabela 12: Tereny przeznaczone pod zabudow ę w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy nie obj ęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego ...... 72 Tabela 13: Wykaz dróg powiatowych w Gminie Susiec ...... 79 Tabela 14: Wykaz dróg gminnych ...... 80

Spis map tematycznych: Podział Fizjograficzny……..……………………………………………………………………………str. 18 Podział Geobotaniczny …………………………………………………………………………………str. 21 Przyrodnicze Uwarunkowania Rozwoju………………………………………………………………..str. 36 Warto ści Kulturowe……………………………………………………………………………………..str. 53 Komunikacja…………………………………………………………………………………………… str. 82 Infrastruktura……………………………………………………………………………………………str. 88

Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Susiec str. 150