2021'E Başlarken Avrupa'da Ve Türkiye'de Futbol
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
2021’e Başlarken Avrupa’da ve Türkiye’de Futbol Ekonomisi 26 Ocak 2021, İstanbul 1 Önsöz Değerli Okurlar, Bu yıl 24’üncüsü yayınlanan Deloitte Futbol Para Ligi, sadece futbol alanında değil; tüm fikir CEM SEZGİN liderliği çalışmaları içerisinde dünyada en çok merak edilen, dijital ortamda en çok indirilen, en çok Şirket Ortağı ve Futbol paylaşılan ve referans gösterilen araştırmalardan biri olarak öne çıkıyor. Bu anlamda bir «klasik» olmakla birlikte, sürekli kendini yenileyen ve trendleri belirleyen kimliği ile son derece «dinamik» Endüstrisi Lideri bir çalışma. Biz de Deloitte Türkiye Spor Endüstrisi olarak bu çalışmanın bir parçası olmaktan hep Deloitte Türkiye gurur duyduk. 23 sene boyunca Avrupa’nın önde gelen kulüplerinin her sezon gelirlerini katlaya katlaya büyütmelerini, birbirleri arasındaki amansız yarışı, Türk kulüplerinin dönem dönem bu yarışta boy göstermesini heyecanla takip ettik. Bu gezegenin en popüler sporu olan futbolun romantik dokusu kadar ekonomik gerçekliğini de aktarmaya çalıştık. 24. senemizde, hiçbirimizin aklına bile gelmeyecek bir tabloyla karşı karşıyayız. Bir önceki sezon 9.3 milyar Euro’ya dayanan ilk 20 kulübün cirosu için pandemi öncesi tahminler takip eden sezonda tarihi 10 milyar Euro barajının aşılacağı yönünde idi. Ancak karşımızda gelirlerde %12 civarında bir daralma tablosu var. Hiç şüphe yok ki, 2019/20 sezonuna korona virüs salgını damgasını vurdu. Ancak bu etki çok daha büyük olabilirdi. Diğer birçok sektörlerün aksine, futbol endüstrisinin takvimi 1 Ocak – 31 Aralık değil, 1 Haziran – 31 Mayıs. Yani COVID-19 Avrupa kıtasında etkili olmaya başladığında, ulusal liglerdeki maçların önemli bir kısmı zaten oynanmıştı. Erteleme / seyircisiz oynama / olduğu haliyle tescil gibi kararların alındığı dönemde beş büyük ligde maçların tamamlanma oranı ortalama %70’in üzerindeydi. Avrupa Kupalarında da belirli bir noktaya gelinmişti. Bu nedenle daha ilginç olan sezon muhtemelen 2020/21 sezonu olacak. Elbette bu salgını da geride bırakacağız. Unutmayın, bu dünyada ateşi düşmeyen tek hastalık futbol tutkusudur. Huzur İçinde Uyu Diego Armando Maradona…. 2021’e Başlarken Avrupa’da ve Türkiye’de Futbol Ekonomisi 2 Deloitte Futbol Para Ligi 2021 3 Deloitte Futbol Para Ligi 2021 Öne Çıkan Ülkelerin Analizi Mini Dosya: Portekiz Ve Türkiye… Dört Büyükler Özel Koronavirüs ve Futbol Gelirleri 4 Deloitte Futbol Para Ligi Hakkında… Böyle bir raporu dünyada ilk hazırlayan firma Deloitte. Raporumuzun 2021 yılında 24’ücüsü yayınlandı. Araştırmamız, Futbol Kulüplerini her sene (bir önceki sezonu dikkate alarak) gelirlerine göre sıralıyor. 2021 Raporu, 2019/2020 sezonu dikkate alınarak hazırlandı. Listede Avrupa Kulüpleri (daha önceki yıllarda birkaç istisna olmuştu) yer alıyor. Ana liste ilk 20 kulüpten oluşuyor. 2009/10 sezonunu dikkate alan 2010 yılından bu yana takip eden 10 kulüple birlikte 30 kulüpten oluşan bir uzun liste yayınlanıyor. Deloitte Futbol Para Ligi’ni ele alırken, futbol kulüplerinin esas faaliyetlerine konu olan gelirlere odaklanılmaktadır. Gelirler 3 ana başlık altında sınıflanıyor: 1) Maç Günü, 2) Naklen Yayın ve 3) Ticari. Bu nedenle kulüplere kimi zaman önemli ölçüde gelir getiren bazı kalemler ve ayrıca vergi unsurları dikkate alınmamalıdır. Bunlara örnek vermek gerekirse: • Transfer (Bonservis) Gelirleri • Futbolcu Kiralama Gelirleri • Gayrimenkul ve Varlık Satışları • Kira Gelirleri • Üye Aidatları • Farklı Alanlara Yapılan Yatırım Gelirleri • Yardım Kampanyaları, Bağışlar, Hibeler • Finansal Gelirler • Kazanılan Davalar vb. • KDV veya Satışla İlgili Diğer Vergiler Olağandışı Bir Sezon… Alışıldık koşullarda, kulüplerin mali yıl kapanış dönemleri kendi liglerinin sezonluk takvimleri ile uyumludur. (Avrupa liglerinin çoğu için Mayıs veya Haziran ayları) 2019/20 sezonunda yaşanan özel durum ve aksaklıklar, farklı liglerin, yayıncı kuruluşların, sponsorların ve ticari işbirliği içinde bulunulan kuruluşların benimsemiş oldukları farklı yaklaşımlar; kulüplerin 2019/20 sezonunda elde ettikleri gelirlerin 2020 ve 2021’de biten iki farklı mali yıla yayılmasına sebep oldu. Deloitte’un bu seneki Futbol Para Ligi’nde yer alan analizleri büyük ölçüde 2020 yılında sona eren mali yıla odaklı bir şekilde gerçekleştirildi. 2021’e Başlarken Avrupa’da ve Türkiye’de Futbol Ekonomisi 5 Deloitte Futbol Para Ligi 2021 – İlk 30 (1/3) • İlk 20 kulübün toplam geliri 8,2 milyar Euro (önceki sezon: 9,3 milyar). İlk 30’un Maç Naklen Ticari Toplam Sıra 2021 Günü (Bin €) Yayın (Bin €) (Bin €) (Bin €) toplam geliri ise 9,8 milyar Euro. 1 FC Barcelona 126,400 248,500 340,200 715,100 2 Real Madrid 108,200 224,000 382,700 714,900 • 700 milyon Euro geliri aşan iki, 500 milyonu aşan yedi, 300 milyonu aşan ise 13 3 Bayern Munich 70,300 203,300 360,500 634,100 4 M. United 98,800 159,900 321,700 580,400 kulüp mevcut. İlk 20’deki en düşük gelir 174 milyon Euro, ilk 30’daki en düşük 5 Liverpool 82,700 232,500 243,400 558,600 ciroya sahip kulüp ise 148,5 milyon Euro ciroya sahip. 6 M. City 47,600 217,000 284,600 549,200 7 PSG 92,400 149,600 298,600 540,600 8 Chelsea 62,100 208,200 199,400 469,700 • FC Barcelona 715,1 milyon Euro’luk geliri ile geçen sene olduğu gibi bu sene de 9 Tottenham H. 107,700 155,000 183,000 445,700 10 Juventus 42,300 166,700 188,900 397,900 Para Ligi’nde en üst sırada yer aldı. Onu 714,9 milyon Euro’luk gelir yaratan 11 Arsenal 89,700 136,000 162,300 388,000 Real Madrid takip etti. İkili arasındaki 200 bin Euro’luk fark, Para Ligi tarihi 12 B. Dortmund 46,300 169,800 149,600 365,700 boyunca ilk iki sırada yer alan kulüpler arasında oluşmuş en küçük fark. 13 Atletico Madrid 50,400 198,500 82,900 331,800 14 Internazionale 56,900 136,000 98,600 291,500 15 FC Zenit St.Pet. 14,800 46,700 175,000 236,500 • Daha bir önceki sene 840 milyon Euro rekor gelir ile 800 milyon eşiğini ilk 16 Schalke 04 35,700 94,900 92,200 222,800 17 Everton 13,600 111,700 86,700 212,000 geçen kulüp olarak rekor kıran Barcelona, bu sefer tüm Para Ligi kulüpleri 18 O. Lyonnais 35,500 110,500 47,600 193,600 içerisinde mutlak değer olarak en büyük gelir düşüşünü yaşayan kulüp oldu. 19 Napoli 13,200 127,400 35,700 176,300 20 E. Frankfurt 38,600 91,000 44,400 174,000 21 Valencia 17,800 129,200 25,100 172,100 • Real Madrid’in gelirlerde yaşadığı azalma daha düşük gerçekleşti. Kulüp, 22 Leicester City 14,900 122,700 33,400 171,000 23 Benfica 39,300 87,400 43,600 170,300 önemli iş ortaklıklarının süresini uzatarak ve bazı gelir yaratıcı aktiviteleri kendi 24 B. M.gladbach 18,700 86,700 62,500 167,900 bünyesine taşıyarak ticari gelirlerinde 28,1 milyon Euro tutarında bir artış 25 Crystal Palace 13,500 121,500 26,300 161,300 sağladı, bu da eflatun beyazlıların diğer iki gelir kalemindeki düşüşü bir nebze 26 West Ham U. 25,500 94,100 38,400 158,000 27 Ajax 42,100 55,700 57,700 155,500 olsun hafifletti. 28 Sheffield United 8,300 126,500 17,200 152,000 29 Wolves 18,800 109,200 23,200 151,200 30 AC Milan 23,400 63,400 61,700 148,500 • Toplam Gelirlerde Birinci Sıra: Barcelona Toplam (İlk 20) 1,233,200 3,187,200 3,778,000 8,198,400 • Maç Günü Gelirlerinde Birinci Sıra: Barcelona Dağılım (İlk 20) 15% 39% 46% 100% Toplam (İlk 30) 1,455,500 4,183,600 4,167,100 9,806,200 • Naklen Yayın Gelirlerinde Birinci Sıra: Barcelona Dağılım (İlk 30) 15% 43% 42% 100% • Ticari Gelirlerde Birinci Sıra: Real Madrid 2021’e Başlarken Avrupa’da ve Türkiye’de Futbol Ekonomisi 6 Deloitte Futbol Para Ligi 2021 – İlk 30 (2/3) • Bayern Münih bu sene üçüncü sıraya yükseldi (634.1 milyon Euro). İlk 10 kulüp Maç Naklen Ticari Toplam Sıra 2021 Günü (Bin €) Yayın (Bin €) (Bin €) (Bin €) arasındaki en düşük gelir kaybını (%4) yaşayan Alman devi, 2020 yılına ait tüm 1 FC Barcelona 126,400 248,500 340,200 715,100 ulusal naklen yayın gelirlerinin Bundesliga’nın daha erken tamamlanması 2 Real Madrid 108,200 224,000 382,700 714,900 sonucu mali tablolarına dahil olmasından faydalandı. Bayern, Şampiyonlar 3 Bayern Munich 70,300 203,300 360,500 634,100 4 M. United 98,800 159,900 321,700 580,400 Ligi’ni, Bundesliga’da Şampiyonluğu, Almanya Kupası’nı (DFB Pokal) ve son 5 Liverpool 82,700 232,500 243,400 558,600 olarak da UEFA Süper Kupasını kazanarak unutulmaz bir sezon yaşadı. 6 M. City 47,600 217,000 284,600 549,200 7 PSG 92,400 149,600 298,600 540,600 8 Chelsea 62,100 208,200 199,400 469,700 • 580,4 milyon Euro gelirle sezonu tamamlayan Manchester United’ın 9 Tottenham H. 107,700 155,000 183,000 445,700 10 Juventus 42,300 166,700 188,900 397,900 gelirlerindeki 131,1 milyon Euro’luk düşüş (%19), dördüncü sıraya düşmesine 11 Arsenal 89,700 136,000 162,300 388,000 sebep oldu. Bu seneki Para Ligi’ndeki en büyük düşüşü yaşayan kulüp olan 12 B. Dortmund 46,300 169,800 149,600 365,700 Kırmızı Şeytanlar, hem 2019/20 Şampiyonlar Ligi’ne katılmamış olmanın, hem 13 Atletico Madrid 50,400 198,500 82,900 331,800 14 Internazionale 56,900 136,000 98,600 291,500 de maç günü gelirlerinden mahrum kalmanın ve naklen yayın gelirlerindeki 15 FC Zenit St.Pet. 14,800 46,700 175,000 236,500 indirim ve ertelemelerin faturasını ödediler. 16 Schalke 04 35,700 94,900 92,200 222,800 17 Everton 13,600 111,700 86,700 212,000 18 O. Lyonnais 35,500 110,500 47,600 193,600 • Liverpool 2001/02’den beri ilk kez sıralamada ilk beşe girdi. Kırmızı beyazlıların 19 Napoli 13,200 127,400 35,700 176,300 20 E. Frankfurt 38,600 91,000 44,400 174,000 son birkaç yıldır istikrarlı bir şekilde devam eden sportif başarıları finansal 21 Valencia 17,800 129,200 25,100 172,100 başarısına da yansıdı.