AL JOLSON Ralph Wingens Harriet Matthey I.M
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
INHOUD Film AL JOLSON Ralph Wingens Harriet Matthey I.M. 1 ZESDE JAARGANG * #68 * AUGUSTUS 2019 INHOUD VAN DIT NUMMER AL JOLSON 3 | RALPH WINGENS 12 | HARRIET MATTHEY 19 Film Fun QUOTES RUTGER HAUER 23 | I.M. 25 (Peter Fonda 27) | DENNIS HOPPER 28 Klik op de plaatjes om de nummers te horen. Film Fun is een tijdschrift van Thys Ockersen dat maandelijksverschijnt en geleverd wordt aan een select gezelschap geïnteresseerden. Dit is nummer 68 6e jaargang augustus 2019 ©2019 Thys Ockersen Films/Film Fun Tekst en foto’s: Thys Ockersen/Stillphoto Gastredacteuren: Peter Cuijpers, Ruud den Drijver, Michael Helmerhorst, Wim Jansen, Thomas Leeflang, Hans van Pelt, Bram Reijnhoudt. Vormgeving: Hille Tymstra Thys Ockersen Films Wilhelminaweg 54 2042NR ZANDVOORT thysockersenfilms.com [email protected] De Film Fun-uitgaven kunnen hier worden gedownload. Klik op de plaatjes om de nummers te horen. FILM FUN 68 2 Augustus 2019 INHOUD door Thomas Leeflang ‘I’d walk a million miles for one of your smiles, my Mammy!’ Al Jolson schminkte zich zwart in krap tien minuten. Hij deed jarenlang routine op in het vaudevillle-circuit en in 1928 kon het bioscooppubliek het hem zien doen in The Jazz Singer. De film staat te boek als de eerste ‘sprekende’ hoofdfilm, ‘the pioneer talking picture’. Weliswaar kon de hoofd- rol in The Jazz Singer niet door een zwarte Amerikaan worden gespeeld—het ging ten- slotte om een blanke joodse entertainer in blackface—toch protesteerden de NAACP en het Negro Actors Guild tegen deze zo- veelste ‘schoensmeerneger’ in een Holly- wood-film. Maar ‘de gewone [Afro-Amerikaanse] man’ had geen moeite met Al Jolson. Hij zette immers op de planken noch op het witte doek een karika- turale zwarte neer. Het Harlemse publiek in het Lafayette Theater genoot van The Jazz Singer; FILM FUN 68 3 Augustus 2019 INHOUD de zwarte pers vond het niet alleen een onder- screen version does not have.’ houdende maar ook een heel interessante film: de Een blanke die zijn hoofd met houtskool bewerk- nooit eerder vertelde geschiedenis van het feno- te en op het filmdoek blikkerig klinkend ‘I’d walk meen ‘blackface’ zat er in, van minstrelshow tot a million miles for one of your smiles, my Mam- vaudeville, van ‘stomme’ film tot ‘the talkies’. The my!’ zong, het was—Al Jolson of niet—te ‘tasteless’ Amsterdam News van 2 mei 1928 noemde het ‘one voor woorden. Stuitend vermaak dat racistische of the greatest pictures ever produced’. En over vooroordelen in de hand werkte. Jolson: ‘Every colored performer is proud of him!’ Al Jolson is in de VS nog steeds geliefd, zijn films Trots op Al Jolson. worden op dvd uitgebracht, net als zijn songs op cd’s, zoals het digitaal geremasterde album The Blank Amerika was iets minder ingenomen met Best of Al Jolson. Honderden keren per dag bekij- Al Jolson en noemde hem ‘a poor screen actor’. ken Jolson-fans via YouTube fragmenten uit The In Billboard (‘The World’s Foremost Amusement Jazz Singer. De film ontbreekt in geen (Angelsak- Weekly’) van 15 oktober 1927 stond onomwon- sisch) betoog over ‘black cinema’, ook al komt er den: ‘Jolson is as flat on the screen as a glass of geen echte neger in voor. tepid beer.’ En: ‘The picture is a disappointment. Nadat Jack Warner, één van de vier joodse War- Hearing Al Jolson from the screen is not hearing ner-broers, in 1926 nog net in het tijdperk van him from the stage. There is a big difference, and de ‘silent cinema’ voor 50.000 dollar van Samson Programmaboekje van de Broadway-musical (1926) the metallic reproduction by Vitaphone, like a Raphaelson de filmrechten kocht van diens Broad- phonograph, is partly to blame.’ way-musical The Jazz Singer (‘a comedy-drama of al achtendertig weken aan één stuk op de planken. Volgens Billboard zou vooral het joodse publiek Jewish life in America’), werd daar in de vakpers Met in de titelrol George Jessel, een joodse acteur gecharmeerd zijn van The Jazz Singer. ‘Its appeal, nauwelijks aandacht aan besteed. Variety had voor die vooral naam maakte met een serie ‘Jewish’ no doubt, to the Jews will be strong, but for the de transactie maar een paar regels over. Wat moest films als Private Izzy Murphy, Sailor Izzy Murphy average picturegoer it is rather stale entertain- dat immers voor een film worden met in de hoofd- en Ginsberg the Great. ment.’ Verschaald bier, oudbakken vermaak, aldus rol een zanger die je in de bioscoop immers niet Het lag voor de hand dat ‘Georgie’ Jessel, net als ‘s werelds grootste showbusiness-blad over The kon horen?! op Broadway, ook in de bioscoop de jazz-zanger Jazz Singer: ‘The story of The Jazz Singer is banal De oorspronkelijke toneelversie van The Jazz zou gaan spelen. Jessel was niet alleen als acteur and depends largely on excellent acting, which the Singer stond toen het filmcontract werd getekend en zanger de lieveling van het publiek, ook zijn FILM FUN 68 4 Augustus 2019 INHOUD van Jessel. Tweede keus was de destijds joods-Rus- zijn knieën, gooide zijn hoofd achterover, kreun- sische entertainer Eddie Cantor (Edward Israel Is- de om ‘Mammy!’. Hij knokte met het publiek, het kowitz) , die zijn collega Jessel hoog had zitten en moést van hem houden, hij huilde zich naar de top. niet onder diens duiven wilde schieten. Hij sloeg Tot op de dag van vandaag blijken songs, gebracht het aanbod van de Warners af en bood aan tussen in die specifieke ‘electrifying’ Jolson-stijl, overeind Jessel en Sam Warner te zullen bemiddelen zodat te blijven. Het zijn graag gehoorde tijdloze klas- Georgie misschien toch aan de klus zou willen be- siekers, digitaal opgepoetst op cd of gratis van in- ginnen. ternet te plukken: Swanee, My Mammy, Rockabye Remplaçant op het lijstje van Sam Warner, daar Your Baby with a Dixie Melody, Toot Toot Tootsie, opgezet door de jonge assistent-producer Darryl There’s a Rainbow ‘round My Shoulder, I’m Sittin’ Francis Zanuck, was Al Jolson. Net als Eddie Can- on Top of the World. tor en George Jessel lid van het English-Jewish Theater Guild en net als zij een ‘blackface come- Oorspronkelijk verscheen The Jazz Singer in 1924 dian’, een artiest die de traditie van het vaudeville in de VS als ‘magazine story’. De Newyorkse jour- en de minstrelshow met een als neger geschminkt nalist Samson Raphaelson schreef het feuilleton gezicht met succes voortzette. onder de titel Day of Atonement (Grote Verzoen- Een man met lef en een tomeloze energie, zijn dag). Voor de toneelbewerking veranderde hij de koolzwarte ‘banjo eyes’ keken altijd aanstekelijk titel in The Jazz Singer. Raphaelson was ‘a big fan’ olijk schuin omhoog. Al Jolson schroomde niet van Jolson, reisde hem achterna en bezocht zo Al Jolson (rechts) met Eddie Cantor zichzelf aan te prijzen als ‘the World’s Greatest En- vaak hij kon nachtclubs en theaters waar zijn idool conférences waren populair (‘Hello, mom? This is tertainer’ en in zekere zin was dat nog waar ook. optrad. your son Georgie. You know, from the checks!’). Al Jolson liep nooit rustig het toneel op, hij kwam Jolson omarmde elke fan, zeker deze jonge talent- Toen Jessel hoorde dat de film een Vitaphone-ver- aanhollen, armen omhoog, zijn in witte hand- rijke zoon van het Oude Volk, die later als ‘screen- sie zou worden en hij door zo’n raar ‘nieuwigheid- schoenen gestoken handen met gespreide vingers writer’ nog ‘stylish comedies’ aan de filmindustrie je’ zijn loopbaan wel eens zou kunnen schaden, naar voren, alsof hij het licht uit de schijnwerpers zou leveren en samenwerkte met beroemdheden eiste hij tienduizend dollar extra aan honorarium. wilde grijpen. als Ernst Lubitsch en Alfred Hitchcock. In deze Jack Warner stemde toe, Harry Warner deed dat Al Jolson deed aan ‘big singing’. Hij stond niet Samson Raphaelson vond Al Jolson een geduldig niet en broer Sam (‘in charge of production’) zag af bewegingloos op de planken, hij kronkelde, viel op oor. Hij stak geestdriftig eindeloze monologen af FILM FUN 68 5 Augustus 2019 INHOUD Schrijver Samson Raphaelson De ouders van Al Jolson De broers Hirsch en Asa (later Al) Jolson in hun act ‘The Hebrew and the Cadet’ Affiche uit ca. 1909 over zijn carrière en niet-alledaagse levensloop. Yoelson emigreerde in 1894 met de kinderen Rose, en James Frances Dooley noemde Asa zich in 1908 Die waarschijnlijk niet eens aangedikte verhalen Etta, Hirsch en Asa naar Amerika, vier jaar eerder Al Jolson en sloot hij zich als jeugdig blackface-ar- van de dol op ‘free publicity’ zijnde Jolson bewerk- vertrok vader al naar New York. tiest aan bij het vaudevillegezelschap ‘The Dock- te Raphaelson voor The Jazz Singer. Bovendien In de Nieuwe Wereld zongen Hirsch en Asa stader’s Minstrels’. legde Raphaelson met zijn artikelen de basis voor Yoelson graag (en goed) in de synagoge van Moses Al ‘Asa’ Jolson zette zich, net als Jackie Rabino- legio stukken die over Jolson nog zouden verschij- Reuben Yoelson in Washington. Na een paar jaar witz in The Jazz Singer, af tegen z’n ‘roots’. Wilde nen. Iedereen die schreef en schrijft over Al Jolson, als krantenjongens wat geld te hebben verdiend, Al Jolson niet als Asa Yoelson door het leven gaan, is schatplichtig aan Samson Raphaelson. ontvluchtten Hirsch en de vier jaar jongere Asa Jackie Rabinowitz zet in The Jazz Singer alles op het streng-joodse milieu om in New York als The alles om als artiest Jack Robin naam te maken in Op 26 mei 1886 werd Al Jolson in Srednik aan de Joelson Brothers en later als The Jolson Brothers de showbusiness. Samson Raphaelson, auteur van Pools-Russische grens geboren als Asa, jongste als duo op te treden in vaudeville-theaters en in dit alles, bleef naar eigen zeggen dicht bij het wer- zoon van de orthodoxe rabbi/voorzanger Moses burlesque-shows.