CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 1 TÜRKMENISTAN BEÝIK ÝÜPEK ÝOLUNYŇ «HOWA DERWEZESINI» AÇDY TURKMENISTAN OPENED «AIR GATES» OF THE GREAT SILK ROAD ТУРКМЕНИСТАН ОТКРЫЛ «ВОЗДУШНЫЕ ВОРОТА» ВЕЛИКОГО ШЕЛКОВОГО ПУТИ AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО

-NJY ýylyň N September 17, 2016 сентября 2016 года при 17-nji sent­ with the participation of участии уважаемого 2016ýabrynda Othe Esteemed President 17Президента Гурбангулы hormat­ ly­ Prezi­ den­ ti­ miz­ Gurbanguly of Turkmenistan Gurbanguly Бердымухамедова и многочислен- Berdimuhamedowyň hem-de daşa­ ry­ Berdimuhamedov and numerous ных почетных гостей из-за рубежа ýurtlar­ dan­ gelen­ köp sanly­ hormat­ ­ honored foreign guests there were состоя­лись торжества по случаю ly myhman­ la­ ryň­ gatnaş­ ma­ gyn­ da­ celebrations on the occasion of открытия нового Международного ýurdu­ my­ zyň­ esasy­ «howa­ derwe­ ze­ ­ the opening of a new International аэропорта туркменской столицы – siniň»­ – türkmen­ paýtag­ ty­ nyň­ täze­ airport in the Turkmen capital - главных «воздушных ворот» страны. Halka­ ra­ howa­ menzi­ li­ niň­ açylma­ gy­ main «air gates» of the country. Это событие – еще один важный myna­ sy­ bet­ li­ uly daba­ ra­ boldy.­ This event is another important шаг на пути воплощения в жизнь Bu wa­ka Türk­me­nis­ta­ny yk­ly­myň step towards realization of a grand грандиозного замысла лидера нации iri ulag-lo­gis­tik mer­ke­zi­ne, Ýewro­ plan of the National Leader on the по превращению Туркменистана в pa­ny we Azi­ýa­ny bag­la­nyş­dyr­ýan transformation of Turkmenistan into крупнейший транспортно-логисти- mö­hüm hal­ka öwür­mek bo­ýun­ça mil­li the largest transport and logistics ческий центр континента, ключевое Li­de­ri­mi­ziň ägirt uly pi­ki­ri­ni dur­mu­ center of the continent, a key link, звено, связующее Европу и Азию. şa ge­çir­me­giň ýo­lun­da no­bat­da­ky connecting Europe and Asia. This, in Это, в свою очередь, создаст новые mö­hüm ädim bol­dy. Bu öz no­ba­tyn­da turn, will create new opportunities возможности для полноценной ýur­du­my­zyň baý te­bi­gy se­riş­de­le­ri, for full realization of an enormous реализации колоссального экономи- geog­ra­fik taý­dan amat­ly ýer­leş­me­ economic potential of the country ческого потенциала страны, обуслов- gi hem-de ne­ti­je­li içe­ri we da­şa­ry due to rich natural resources, ленного богатейшими природными sy­ýa­sa­ty bi­len şert­len­di­ri­len ägirt uly favorable geographical location and, ресурсами, выгодным географичес­ yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny ama­la aşyr­mak of course, effective internal and ким расположением и, конечно, üçin tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri dö­re­der. external policies. эффективной внутренней и внешней Döwlet­ Baştu­ ta­ ny­ myz­ täze­ ulag Having cordially congratulated политикой. toplu­ my­ nyň­ – Aşga­ bat­ Halka­ ra­ howa­ all with the commissioning of a new Сердечно поздравив всех с menzi­ li­ niň­ açylyp,­ ulanma­ ga­ beril­ ­ transport complex - the вводом в эксплуатацию нового транс- megi­ bilen­ hemme­ le­ ri­ tüýs ýürek­ den­ International Airport, the Head of портного комплекса – Ашхабадского gutlap,­ daba­ ra­ gatnaşan­ halka­ ra­ State appealed to the leaders of Международного аэропорта, глава awiasi­ ýa­ gura­ ma­ la­ ry­ nyň­ ýolbaş­ çy­ la­ ­ international aviation organizations, государства обратился к руководи- ryna,­ dünýä­ niň­ awiasi­ ýa­ ulga­ myn­ da­ representatives of major телям международных авиацион- işle­ ýän­ iri kompa­ ni­ ýa­ la­ ryň­ wekil­ ­ international companies operating ных организаций, представителям leri­ ne,­ hormat­ ly­ myhman­ la­ ry­ my­ za,­ in the field of aviation, guests, well- крупных мировых компаний, рабо- belli­ syýa­ sat­ çy­ la­ ra­ we jemgy­ ýet­ çi­ lik­ known politicians and public figures тающих в сфере авиации, гостям, işgär­ le­ ri­ ne­ «Ýurdu­ my­ za­ hoş geldi­ ­ participating in today’s ceremony, известным политикам и обществен- ňiz!» diýip­ ýüzlen­ di.­ saying, «Welcome to our country!». ным дея­телям, принимавшим участие TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 2 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 3

Biz şu daba­ ra­ my­ za­ halka­ ra­ The Esteemed President в церемонии, со словами: «Добро gura­ ma­ la­ ryň­ giň wekil­ çi­ lik­ li­ to­ Gurbanguly Berdimuhamedov has пожаловать в нашу страну!». parla­ ry­ nyň­ gatnaş­ ma­ gy­ na­ berka­ ­ noted that we consider a broad Мы расцениваем широкое пред- rar Wata­ ny­ my­ za­ goýul­ ýan­ belent­ representation of delegations of ставительство делегаций междуна- horma­ tyň­ nyşa­ ny­ hökmün­ de­ ga­ international organizations on this родных организаций на нынешнем raýa­ rys.­ Türkme­ nis­ ta­ nyň­ sebit­ we celebration as a sign of high respect торжестве как знак высокого ува- konti­ nent­ dere­ je­ sin­ de­ halka­ ra­ ulag for our sovereign Motherland, жения к нашей суверенной Отчизне, geçel­ ge­ le­ ri­ ni­ döret­ mek­ bara­ da­ Bir­ evidence of understanding and свидетельство понимания и под- leşen­ Millet­ ler­ Gura­ ma­ sy­ nyň­ be­ support of the initiatives proclaimed держки озвученных Туркменистаном lent münbe­ rin­ den­ öňe süren­ degiş­ li­ by Turkmenistan from the tribune с высокой трибуны Организации başlan­ gyç­ la­ ry­ na­ düşün­ ýän­ dik­ le­ ri­ niň­ of the United Nations on the Объединенных Наций инициатив о we olary­ golda­ ýan­ dyk­ la­ ry­ nyň­ subut­ ­ establishment of international создании международных транспорт- nama­ sy­ diýip­ hasap­ edýä­ ris­ diýip,­ transport corridors of regional and ных коридоров регионального и кон- hormat­ ly­ Prezi­ den­ ti­ miz­ Gurbanguly continental levels. тинентального уровня, подчеркнул Berdimuhamedow belle­ di.­ The favorable location of уважаемый Президент Гурбангулы Türkme­ nis­ ta­ nyň­ Ýewra­ zi­ ýa­ uly Turkmenistan at a key crossroad of Бердымухамедов. ýolla­ ry­ nyň­ çatry­ gyn­ da­ örän amatly­ the Eurasian continent ways holds Благоприятное расположение

ýerde ýerleş­ me­ gi­ ählu­ mu­ my­ ösüşi­ great promise for the effectiveness Туркменистана на ключевом пере- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО üpjün­ etmek­ de­ milli­ ulag mümkin­ ­ of its transport potential in global крестке путей Евразийского конти- çilik­ le­ ri­ ni­ neti­ je­ li­ peýda­ lan­ ma­ ga­ giň development. нента открывает большие перспекти- ýol açýar.­ The principle of historicism вы для эффективного задействования Ýurdu­ my­ zyň­ logis­ ti­ ka­ strate­ ­ is the main source of logistic его транспортного потенциала в giýa­ sy­ tary­ hy­ taýdan­ emele­ gelen­ strategy of Turkmenistan. Key trade обеспечении глобального развития. Döwlet­ Baştu­ ta­ ny­ my­ zyň­ bel­ into a transcontinental bridge, чтобы превратить нашу страну ýörel­ ge­ den­ ugur alýar.­ Bir wagtlar­ routes connecting the peoples and В самой логистической страте- leýşi­ ýaly,­ geljek­ de­ biziň­ ýurdu­ my­ zy­ providing economic partnership в трансконтинентальный мост, yklymlaryň halkla­ ry­ ny­ we ýurtla­ ry­ ­ countries of the continent, the Great гии Туркменистана заложен принцип Ýewro­ pa,­ Aziýa­ Ýuwaş­ Umma­ ny­ we of Europe, Asia Pacific and South обес­печивающий экономическое ny birleş­ di­ ren­ esasy­ söwda­ ýolla­ ry­ Silk Road, which played a huge role историзма. В далеком прошлом по Günor­ ta­ Aziýa­ ykdy­ sa­ dy­ hyzmat­ daş­ ­ Asia. For that reason, large-scale партнерство Европы, Азиатско- Türkme­ nis­ ta­ nyň­ çäkle­ rin­ den­ geçip­ ­ in the development of civilization, территории нашей страны пролегали lygy­ ny­ üpjün­ edýän­ transkon­ ti­ nen­ tal­ international projects are being Тихоокеанского региона и Южной dir. Gürrüň­ mede­ ni­ ösüşde,­ Gündo­ ­ the interaction of East and West, ran ключевые торговые трассы, соеди- köprä­ öwürmek­ üçin ähli­ mümkin­ çi­ ­ implemented. As an example, the Азии. С этой целью претворяются gar bilen­ Günba­ ta­ ryň­ arasyn­ da­ ky­ across the territory of our country in нявшие народы и страны континента, likler­ bar. Head of the State gave laying and в жизнь масштабные международ- hyzmat­ daş­ ly­ gy­ giňelt­ mek­ de­ örän the distant past. Великий Шелковый путь, сыгравший Şu maksat­ bilen,­ iri halka­ ra­ commissioning of «North-South» ные проекты. В качестве примера uly ähmi­ ýe­ ti­ bolan­ Beýik­ Ýüpek­ ýoly­ As the Turkmen Leader огромную роль в развитии цивили- tasla­ ma­ la­ ry­ amala­ aşyryl­ ýar.­ Milli­ -Turkmenistan-Iran глава государства привел прокладку bara­ da­ barýar.­ has noticed today, there are зации, взаимодействии Востока и Lide­ ri­ miz­ «Demir­ ga­ zyk­ – Günor­ ta»­ railway trunk line on. Another и ввод в эксплуатацию стальной opportunities to turn our country Запада. ugry­ boýun­ ça­ Gaza­ gys­ tan­ – Türk­ significant project in this direction магистрали Казахстан-Туркменис­ Как отметил лидер нации, menis­ tan­ – Eýran­ demir­ ýolu­ nyň­ is the construction of railway тан-Иран по линии «Север-Юг». Еще сегодня имеются все возмож­ности, gurlup,­ ulanma­ ga­ beril­ me­ gi­ ni­ muňa­ Turkmenistan-Afghanistan- одним значимым проектом в данном mysal­ hökmün­ de­ görkez­ di.­ Türk­ Tajikistan, which is very promising направлении является строительство AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО menis­ tan­ – Owga­ nys­ tan­ – Täji­ gis­ tan­ in the context of leading land states железной дороги Туркменистан-Аф- demir­ ýolu­ nyň­ gurlu­ şy­ gy­ bu ugurda­ of the region to major international ганистан-Таджикистан, что весьма ýene-de­ bir iri tasla­ ma­ dyr.­ Biz bu markets. перспективно в контексте вывода tasla­ ma­ nyň­ sebit­ dä­ ki­ gury­ ýer döw­ The head of the State has called сухопутных государств региона на letle­ rini­ dünýä­ niň­ iri bazar­ la­ ry­ na­ development of the national Navy, крупные международные рынки. çykar­ mak­ da­ örän neti­ je­ li­ boljak­ dy­ ­ gy­na ynan­ýa­rys. Döwlet­ Baştu­ ta­ ny­ myz­ ýurdu­ ­ myzyň­ deňiz­ flotu­ ny­ ösdür­ me­ giň­ ähmi­ ýe­ ti­ örän uly bolar­ diýip,­ Türk­ menba­ şy­ halka­ ra­ deňiz­ portu­ nyň­ gurlu­ şy­ gy­ ny­ iri ulag tasla­ ma­ la­ ry­ nyň­ biri­ hökmün­ de­ görkez­ di.­ Haza­ ryň­ kena­ ryn­ da­ gurul­ ýan­ port häzir­ ki­ za­ man deňiz­ gatna­ wy­ nyň­ möhüm­ böle­ ­ gi bolar.­ Ol Aziýa­ we Ýewro­ pa­ ýurt­ lary­ nyň­ arasyn­ da­ ky­ söwda-yk­ dy­ sa­ dy­ hyzmat­ daş­ ly­ gy­ hil taýdan­ täze­ dere­ jä­ çykar­ mak­ üçin örän amatly­ şertle­ ri­ döret­ mä­ ge­ mümkin­ çi­ lik­ berer.­ Häzir­ ki­ döwür­ de­ Türkme­ nis­ ­ tanyň­ ähli­ künjek­ le­ rin­ de­ özbo­ luş­ ly­ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 4 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 5

inže­ ner­ çi­ lik­ desga­ la­ ry­ – halka­ ra­ ulag and, in particular, the construction Ключевым направлением ulga­ my­ nyň­ «altyn­ halka­ sy­ na»­ öwrül­ ­ of the Turkmenbashi international глава государства назвал развитие jek demir­ ýol we awto­ mo­ bil­ köp­ seaport as a key focus, which will отечес­твенного морского флота, и в rüle­ ri­ hem giň gerim­ bilen­ gurlup,­ become a significant element of частности, строительство Туркменба- ulanma­ ga­ beril­ ýär.­ Amyder­ ýa­ nyň­ modern maritime traffic and create шинского международного морского üstün­ den­ geçýän­ häzir­ ki­ köprü­ ler­ ­ optimal conditions for leading of порта, который станет значимым зве- den başga-da,­ täze­ awto­ mo­ bil­ dir­ economic and trade partnership ном современного морского сообще- demir­ ýol köprü­ le­ ri­ niň­ we köp sanly­ between the countries of Europe ния, позволит создать оптимальные beýle­ ki­ desga­ la­ ryň­ gurlu­ şy­ gy­ alnyp­ and Asia to a qualitatively new условия для вывода на качественно baryl­ ýar.­ level. новый уровень торгово-экономичес­ Tutuş­ ýurdu­ my­ zyň­ çäkle­ rin­ den­ Today, the construction of кого партнерства между странами geçýän­ Aşga­ bat­ – Gara­ gum­ – Daş­ complex engineering objects - Европы и Азии. oguz, Türkmen­ ba­ şy­ – Aşga­ bat­ – railway and road bridges, designed Сегодня во всех регионах Турк­ Farap­ awto­ mo­ bil­ ýolla­ ry­ nyň­ esasy­ to be a «golden link» of the менистана развернуто строительство aýra­ tyn­ ly­ gy­ olaryň­ dünýä­ ölçeg­ le­ ri­ ne­ international network of transport сложных инженерных объектов – laýyk­ gelýän­ li­ gin­ den­ ybarat­ dyr.­ Bu communications, has started in all железнодорожных и автомобильных ýolla­ ryň­ ugrun­ da­ onlar­ ça­ inže­ ner­ çi­ ­ regions of Turkmenistan. In addition мостов, призванных стать «золотым

lik desga­ la­ ry­ – häzir­ ki­ zaman­ ulag to the existing buildings, new rail звеном» международной сети транс- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО çatryk­ la­ ry,­ köprü­ ler­ we esta­ ka­ da­ lar­ and road bridges, as well as many портных коммуникаций. Возводятся gurul­ ýar.­ other facilities, are being erected новые железнодорожные и автомо- Biz raýat­ awiasi­ ýa­ sy­ ny­ ösdür­ ­ across the Amu Darya. бильные мосты через Амударью и mäge­ aý­ratyn­ üns ber­ýäris.­ Se­bäbi­ ol Compliance with international множество других сооружений. döwle­ ti­ mi­ ziň­ ulag-logis­ ti­ ka­ ulga­ ­ standards will be a key feature of Соответствие международным mynyň­ möhüm­ böle­ gi­ bolup­ durýar,­ highways of Ashgabat-Karakum- стандартам станет основной характе- ýurdu­ my­ zyň­ sebitle­ ri­ ni­ bagla­ nyş­ dyr­ ­ Dashoguz, Turkmenbashi-Ashgabat- ристикой прокладываемых через всю ýar we halka­ ra­ giňiş­ li­ ge­ goşul­ ma­ ga­ Farab laid throughout the country. страну автомобильных дорог Ашха- ýardam­ berýär­ diýip,­ milli­ Lide­ ri­ miz­ Dozens of engineering objects бад-Каракумы-Дашогуз, Туркмен- sözü­ ni­ dowam­ etdi. - modern transport interchanges, баши-Ашхабад-Фараб. Вдоль этих AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 6 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 7

Paý­tag­ty­myz­da ulan­ma­ga be­ bridges and overpasses are being трасс строятся десятки инженерных rilýän­ täze­ howa­ menzil­ toplu­ my,­ built along these routes. объектов – современные транспорт- nesip­ bolsa,­ sebit­ de­ häzir­ ki­ zaman­ The Turkmen Leader has ные развязки, мосты и эстакады. ulag-üsta­ şyr­ üpjün­ çi­ lik­ ulga­ my­ ny­ continued that we pay special Мы уделяем особое внимание döret­ me­ giň­ örän möhüm­ böle­ gi­ ne­ attention to development of the развитию гражданской авиации как öwrü­ ler.­ Bu döwre­ bap­ toplum­ Aziýa­ civil aviation as an important важному компоненту отечественной bilen­ Ýewro­ pa­ ýurtla­ ry­ nyň­ arasyn­ ­ component of the national transport транспортно-логистической системы, da­ky yk­dy­sa­dy we söw­da hyz­mat­ and logistics system, as it connects ибо она связывает регионы страны, daşly­ gy­ ny­ hil taýdan­ täze­ dere­ jä­ regions of the country and способствует ее интеграции в между- çykar­ ma­ ga­ şert döre­ der.­ Sebi­ ta­ ra­ contributes to its integration into народное пространство, продолжил gatna­ şyk­ la­ ryň­ uzakmöh­ let­ le­ ýin­ the international space. лидер нации. ösüşi­ ne­ uly itergi­ berer.­ Ýewra­ zi­ ­ The modern international Современный международный ýa giňiş­ li­ gin­ de­ ulag gatnaw­ la­ ry­ ­ airport, put into operation in аэропорт, который введён в эксплуа- ny amatly­ ýagda­ ýa­ getir­ mä­ ge­ giň Ashgabat, will be an important тацию в столице, станет важнейшим mümkin­ çi­ lik­ le­ ri­ açar. link in the formation of modern звеном формирования транспортно- Şeýle­ hem milli­ Lide­ ri­ miz­ ajaýyp­ transport and transit infrastructure, транзитной инфраструктуры, создаст paýtag­ ty­ my­ zyň­ täze­ howa­ menzi­ li­ niň­ create conditions for leading of an условия для вывода на качественно

ulanma­ ga­ beril­ ýän­ sene­ si­ niň­ özbo­ ­ economic and trade cooperation новый уровень экономического и AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО luşly­ many­ sy­ nyň­ bardy­ gy­ ny­ hem bel­ between Asia and Europe to a торгового сотрудничества между ledi.­ Şu günki­ waka­ Ýapyk­ bina­ lar­ da­ qualitatively new level, and open up странами Азии и Европы, откроет we söweş­ sunga­ ty­ boýun­ ça­ V Aziýa­ tremendous opportunities for the огромные возможности для опти- oýunla­ ry­ nyň­ başlan­ ma­ gyn­ dan­ laýyk­ optimization of traffic flows in the мизации транспортных потоков на bir ýyl öň bolup­ geçýär.­ Nesip­ bolsa,­ Eurasian space. Евразийском пространстве. şu oýunla­ ra­ gatnaş­ mak­ ýa-da toma­ ­ The Turkmen Leader has Лидер нации отметил также şa etmek­ üçin ýurdu­ my­ za­ geljek­ köp also noted a special symbolism of особую символичность даты сдачи sanly­ myhman­ la­ ry­ hut milli­ raýat­ the date of putting a new Capital в эксплуатацию нового столичного

awiasi­ ýa­ ­gulluk­ la­ ry­ nyň­ işgär­ le­ ri­ il­ Airport into operation- exactly one аэропорта - ровно за год до начала V kinji­ ler­ bolup­ garşy­ alarlar.­ year before the beginning of the Азиатских игр в закрытых помещени- Ulag we kommu­ ni­ ka­ si­ ýa­ lar­ ýa­ V Asian Indoor Games and Martial ях и по боевым искусствам. И именно ly gelje­ gi­ uly bolan­ ugurlar­ da­ işjeň­ Arts. And it is the workers of the работники служб национальной halka­ ra­ hyzmat­ daş­ ly­ gy­ dünýä­ yk­ National Civil Aviation Services гражданской авиации будут первыми dysa­ dy­ ýe­ ti­ niň­ umumy­ laş­ ýan­ häzir­ ki­ that will be the first to meet встречать многочисленных гостей AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО şertle­ rin­ de­ goşu­ lyş­ ma­ gyň­ aýryl­ maz­ many visitors to our country - нашей страны – участников и зрите- bö­le­gi bo­lup dur­ýar di­ýip, döw­let participants and spectators of the лей Игр. Baştu­ ta­ ny­ myz­ belle­ di.­ Şu gün ulan­ Games. Активное международное сотруд­ maga­ beril­ ýän­ häzir­ ki­ zaman­ howa­ The Head of the State has ничество в такой перспективной menzi­ li­ hem munuň­ aýdyň­ mysa­ ly­ ­ emphasized that active international сфере, как транспорт и коммуникации, dyr di­ýip, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz cooperation in such promising areas выступает неотъемлемым фактором Gurbanguly Berdimuhamedow sözü­ ni­ as transport and communications, интеграционных процессов в совре- jem­le­di hem-de bu ýe­re ýyg­na­nan­la­ry serves as an essential factor менных условиях глобализации миро- şanly­ waka­ bilen­ ýene-de­ bir gezek­ in integration processes in the вой экономики, требующей создания tüýs ýürek­ den­ gutlap,­ olary Aşgabat contemporary globalizing world разветвленной и безопасной междуна- Halkara howa menziliniň açylyş economy, requiring the creation of родной транспортной инфраструктуры, dabarasyna gatnaşmaga çagyrdy. an extensive and safe international подчеркнул глава государства. Ввод Ýurdu­ my­ zyň­ esasy­ «howa­ transport infrastructure. The в эксплуатацию Международног­о derwe­ ze­ si»­ Türkme­ nis­ ta­ nyň­ ulag Esteemed President Gurbanguly аэропорта является наглядным ulga­ myn­ da­ ähli­ babat­ da­ görel­ de­ li­ Berdimuhamedov summed up once тому подтверждением, подытожил toplum­ dyr.­ Onuň ýükle­ riň­ daşal­ ma­ ­ again that the current startup of уважаемый Президент Гурбангулы gynyň­ hem-de ýolag­ çy­ la­ ryň­ gatna­ ­ the International airport is a clear Бердымухамедов,­ еще раз поздравив dylma­ gy­ nyň­ möçber­ le­ ri­ ni­ artdyr­ ma­ ­ proof of it and congratulated all всех со знаменательным событием. ga mümkin­ çi­ lik­ berýän­ önümçi­ lik­ with today’s remarkable event Главные «воздушные ворота» kuwwat­ lyk­ la­ ry­ örän uludyr.­ and invited to take part in the страны - образцовый во всех отноше- Munuň­ üçin ýurdu­ myz­ da­ ulag opening ceremony of the Ashgabat ниях комплекс в транспортном сег- gatnaw­ la­ ry­ nyň­ utgaş­ dy­ ry­ lan­ ulgamy­ International Airport. менте Туркменистана, который имеет 9 AKTUAL / ACTUAL / АКТУАЛЬНО агентство Туркменистана я гражданская авиация, я гражданская авиация, Государственное информационное дится новому Международному дится новому Международному автомобильные, железнодорожные и железнодорожные автомобильные, частью узлы. Важнейшей воздушные системы этой мультимодельной являетс­ определя- уровень развития которой национальных ет темпы интеграции сетей транспортно-логистических инфраструкту- страны в глобальную в этом плане ру, и особое значение отво­ аэропорту Ашхабада. СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА И АРХИТЕКТУРА СТРОИТЕЛЬСТВО CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN AND ARCHITECTURE CONSTRUCTION State News Agency of Turkmenistan them with access to the largest access to the largest them with sea, and regional international components. river, road, and air is the most The civil aviation this multimodal important part of which determines system, a level of of national the pace of integration networks in transport and logistics infrastructure, the country’s global airport in and a new international importance Ashgabat is of particular in this regard. li li ýar. ýar. lu­ da da nyň nyň zyň mil­ gy­ bat­ my­ ma­ lup dur­ nyň äh­ du­ ry­ ra howa men­ lyş­ la­ gi bo­ şu­ ýet berilýär. le­ ýär. Bu ba­ si ýur­ gam­ le­ je­ ne go­ re­ ze Halka­ git­ mi­ ka ul­ hüm bö­ ti­ zü­ hüm ähmi­ dyň tä­ ni kes­ gis­ ni­ ba­ gi­ my dü­ ne mö­ ga­ myň mö­ li­ agent­li­gi ha­bar­lar Döw­let Türk­me­nis­ta­nyň mu­ dep­ Aş­ zi­ Onuň ösüş de­ Onuň ösüş ulag-lo­ ga­ Для этого создается комбини- Для этого создается немалые резервы производственных резервы производственных немалые - позволяющие обеспе мощностей, перевозок чивать растущие объемы в том числе грузов и пассажиров, нашей следующих через территорию страны транзитом. транспортного со- рованная система воздушные общения, объединяющая основе оптималь- и наземные пути на пре- ного сочетания и использования из них, с выходом имуществ каждого на крупнейшие международные и региональные морские, речные, The main «air gates» of the «air gates» of the The main of A combined system country is a model in all respects a model in all respects country is sector of the complex transport which has of Turkmenistan, of production considerable reserves to provide capacities, allowing of freight and increasing volumes the following passengers, including country in transit. ones through the the transport communication, land routes connecting air and based on an optimum combination and use of the benefits of each of ri­ ýar. ýar. bil, bil, ryny ryny dyr­ gyň gyň la­ dal ul­ mo­ nyş­ ra we ra we ma­ to­ la­ na çyk­ mo­ ler açyl­ ka­ ti ýol­ ­ ryň her bi ti­ ry­ lan­ lik­ la­ da­ rüs­ çi­ ýa, aw­ ny bag­ kin­ ry­ da iri hal­ gam ola­ li peý­ la­ wa ýol­ sy şu mul­ je­ ti­ lyk­ ýa­ ňiz, der­ wa we ýe­ si­

maç­ ýär. Şun­ ­ ýär. Bu ul da ho­ ýin de­ tyk­ dir­

le­ dil­ syn­ gyň we ne­ leş­ ýat awia­ re­ mir ýol we ho­ bit­ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI WE GURLUŞYGY TÜRKMENISTANYŇ niň ar­ dö­ ma­ esa­ bir­ se­ de­ ­ mak üçin uly müm Ra­ AKTUAL / ACTUAL / АКТУАЛЬНО / ACTUAL / AKTUAL 8 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 10 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 11

AŞGABAT HALKARA HOWA MENZILI INTERNATIONAL AIRPORT OF ASHGABAT МЕЖДУНАРОДНЫЙ АЭРОПОРТ АШХАБАДА

UW­WAT­LY ga­nat­la­ry­ny giň­ huge snow-white bird - fal- ГРОМНАЯ белоснежная птица den ýa­ýyp, uç­jak-uç­jak bo­lup con-lachin, spreading mighty – сокол-лачин, расправивший Kba­dal­ga alan ak gar ýa­ly al­gyr A wings to fly... Such a unique Oмогучие крылья для полета… В la­çyn... Deň­siz-taý­syz bi­na­gär­lik keş­bi architectural image as a main таком неповторимом архитектурном bi­len türk­men paý­tag­ty­nyň ýa­şaý­jy­ passenger terminal of the Interna- образе предстал перед жителями и la­ry­nyň we köp­san­ly myh­man­la­ry­nyň tional Airport – Ashgabad, a capital гостями столицы, а в сентябре буду­ buý­sanç­ly na­za­ry­ny do­kun­dyr­ýan bu of Turkmenistan, built by Turkish щего года – перед участниками и tä­sin bi­na Türk­me­nis­ta­nyň baş şä­he­ Company «» appeared be- гостями Азиады–2017 – главный пас- rin­de gur­lan Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­niň fore the residents and guests of the сажирский терминал Международно- baş ýo­lag­çy ter­mi­na­ly­dyr. «Po­li­meks» capital, and next year in September го аэропорта столицы Туркменистана, türk kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan gur­lan – before the participants and guests сооруженный турецкой компанией bu owa­dan bi­na in­di­ki ýy­lyň sent­ýabr of the Asian Games–2017. «Polimeks». aýyn­da Azia­da–2017 hal­ka­ra sport ýa­ Having become dominant of a Ставшее доминантной нового ry­şy­na gat­na­şy­jy­la­ry we myh­man­la­ry new airport complex of the capital аэропортового комплекса столицы ka­bul eder. - a five-story terminal building, – пятиэтажное здание терминала, Paý­tag­ty­my­zyň tä­ze ho­wa men­ assembled from steel structures, собранное из стальных конструк- zil top­lu­my­nyň baş bi­na­sy­na öw­rü­ glass, concrete and lined with white ций, стекла, бетона и облицованное len ter­mi­na­lyň bäş gat­ly ja­ýy po­lat stone, impresses with its unusua­l белым камнем, поражает своими gur­naw­lar­dan, aý­na­dan we be­ton­ appearance and size. It covers необычным видом и размерами. С dan gur­na­lyp, da­şy ak daş bi­len ör­ an area of 192 thousand square навесом над остекленным фасадом в tü­len­dir. Ol özü­niň ada­ty bol­ma­dyk meters, with its height of over 45 виде головы взлетающей птицы и в keş­bi we ulu­ly­gy bi­len gö­re­ni haý­ran meters and its length of over 680 «оперении» здания из тридцати теле- gal­dyr­ýar. Bi­na­nyň do­lu­ly­gy­na aý­na­ meters having a fence roof over a скопических мостов – гейтов, служа- la­nan fa­sad di­wa­ry­nyň öň ýa­ny uç­jak glass facade in the form of a head щих для прохода в салон самолета, bo­lup ga­nat ýa­ýan la­çy­nyň şe­ki­lin­de of the soaring bird and «feathering» он занимает площадь в 192 тысяч ýe­ri­ne ýe­ti­ri­lip­dir. Bu des­ga te­les­ko­ of the building of thirty telescopi­c квадратных метров, имеет высоту pik köp­rü­le­riň (geýt­le­riň) 30-syn­dan bridges – gates, serving for the свыше 45 метров и длину более 680 yba­rat bo­lan «ga­nat-per­ler» aý­ra­tyn passage of a plane cabin. метров. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 12 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 13

ýa­ra­şyk ber­ýär, olar ýo­lag­çy­la­ryň A unique architecture of the Уникальная архитектура здания, bi­na­dan uça­ryň sa­lo­ny­na geç­me­gi building, modern technologies современные технологии обслужи- üçin ni­ýet­le­nen­dir. Binanyň umumy used for passenger services, high вания пассажиров, высокая пропуск- tutýan meý­da­ny 192 müň ine­dör­dül carrying capacity of the airport ная способность аэровокзального met­re, beýikligi 45 met­re, uzynlygy complex make it a real «business комплекса делают его настоящей 680 met­re deň­dir. card» of the dynamically developing «визитной карточкой» динамично Men­zil bi­na­sy­nyň üýt­ge­şik bi­na­ capital. It is planned to receive and развивающейся столицы. Через эти gär­lik çöz­gü­di, ýo­lag­çy­la­ra hyz­mat send 14 million passengers annually «воздушные ворота» планируется et­me­giň döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, through these «air gates». More ежегодно принимать и отправлять 14 ae­ro­men­zil top­lu­my­nyň ýo­ka­ry ýo­lag­ than 1800 aviation professionals миллионов пассажиров. Обслуживать çy ge­çi­ri­ji­lik uky­by onuň ok­gun­ly ös­ will serve the passengers. пассажиров будет свыше 1800 авиа- ýän, dur­ky gün­sa­ýyn öz­ger­ýän paý­tagt Here, according to experts, ционных специалистов. şä­he­ri­mi­ziň «baş ny­şan­la­ry­nyň» bi­ri­ne will be comfortable, cozy and Здесь будет комфортно, уютно и öw­rül­me­gi­ni üp­jün ed­ýär. Bu iri möç­ convenient to everyone - who удобно всем – встречающим и прово- ber­li «ho­wa der­we­ze­sin­den» her ýyl­da meets and sees off passengers жающим, пассажирам и авиационно- 14 mil­lion ýo­lag­çy­ny ka­bul et­mek and aviation personnel. The му персоналу. По своему оснащению we ug­rat­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. passenger terminal due to its современным высокотехнологичным Ýo­lag­çy­la­ra bu ugur­da­ky taý­ýar­lyk­ modern high-tech equipment and оборудованием и функциональным ly hü­när­men­le­riň 1800-den gow­ra­gy functiona­lity, as well as the entire возможностям пассажирский терми- AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА hyz­mat eder. airfield complex of the capital, нал, как и весь аэродромный комп­

Bu ýer­de hem­me­ler üçin – ug­rad­ corresponds to the highest world лекс столицы, соответствует самым ýan­lar we gar­şy al­ýan­lar, ýo­lag­çy­lar standards. высоким мировым стандартам. we ho­wa men­zi­lin­de zäh­met çek­ýän For the comfort and safe- Для комфорта и безопасности hü­när­men­ler üçin ýo­ka­ry amat­lyk­ ty of passengers the terminal is пассажиров терминал оборудован ly şert­ler dö­re­di­len­dir. Tu­tuş ho­wa equipped with modern safety and всеми современными средствами men­zil top­lu­myn­da bol­şy ýa­ly, ýo­lag­çy security tools, the latest electronic охраны, безопасности, новейшими ter­mi­na­ly hem özü­niň ýo­ka­ry teh­no­ and electromechanical systems. электронными и электромеханиче-

AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА lo­gi­ýa­ly en­jam­laş­dy­ry­ly­şy hem-de Telescopic passenger bridges, скими системами. Здесь установле- ýo­lag­çy­la­ra ýo­ka­ry hil­li hyz­mat­la­ry online registration terminals, ele- ны пассажирские телескопические et­mek bo­ýun­ça dün­ýä ül­ňü­le­ri­ne do­ly vators and escalators are installed мосты, стойки электронной регистра- la­ýyk gel­ýär. here. HVAC - heating and cooling ции, лифты и эскалаторы. Действует Ýo­lag­çy­lar üçin aň­ry­baş amat­ systems, FIDS - system alerts on HVAC – системы охлаждения и ото- lyk­la­ry we howp­suz­ly­gy üp­jün et­ departures on the electronic score- пления, FIDS – системы оповещения mek mak­sa­dy bi­len ter­mi­nal bi­na­sy board, X-RAY - X-ray scanners, о вылетах на электронном табло, döw­re­bap go­rag se­riş­de­le­ri, howp­ CCTV - video surveillance system, X-RAY - рентгеновские сканеры, CCTV suz­lyk, iň tä­ze elekt­ron we elekt­ modern fire alarm system and - системы видеонаблюдения, совре- ro­me­ha­ni­ka ul­gam­la­ry bi­len do­ly alarm system are effective there. менная противопожарная система и üp­jün edi­len­dir. Bu ýer­de ýo­lag­çy­lar A departure hall impresses система сигнализации. üçin te­les­ko­pik köp­rü­ler, elekt­ with its volume and beautiful fin- Впечатляет своим объемом и ron usul­da ha­sa­ba alyş du­ral­ga­la­ry ishing, which you enter through the прекрасной отделкой Зал вылетов, gur­nal­dy, lift­ler we es­ka­la­tor­lar işe entrance to the terminal with the в который попадаешь через входы gi­ri­zil­di. Bi­na­nyň otag­la­ry­nyň içi­ni access ramp at the level of the sec- в терминал с подъездного пандуса ýy­lat­mak we sowat­ ­mak üçin niýet­ ­le­ ond floor. A luxurious lounge, de- на отметке второго этажа. Фешене- nen NVAC, uçuş­lar ba­ra­da elekt­ron signed with modern décor and with бельный холл, оформленный совре- tab­lo ar­ka­ly ha­bar­dar et­me­giň FIDS its area of over 8000 square meters менным декором, площадью более 8 ul­gam­la­ry, X-RAY rent­gen ska­ner­ and its height of over 30 meters, тысяч квадратных метров и высотой le­ri, şeý­le-de CCTV wi­deo­gö­zeg­çi­lik tops a domed ceiling with original свыше 30 метров венчает куполо- ul­ga­my, ýan­gy­na gar­şy we ha­bar­dar lighting, supported with fashioned образный потолок с оригинальной ediş (sig­na­li­za­si­ýa) ul­gam­la­ry or­ pillars. The most advanced building подсветкой, который поддерживают naş­dy­ry­lyp­dyr. materials - ornamental stone, mar- фигурные колонны. В отделке залов TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 14 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 15

of air travelers from holding rooms и других помещений терминала into aircraft interiors, including использованы самые современные bridges with two boarding bridges, строительные материалы и изде- designed to service larger aircrafts лия – поделоч­ный камень, мрамор, (type of Boeing-747 Boeing-767 гранит, алюминиевые композитные и Boeing-777, Airbus-330, оптико-волоконные панели. Airbus-340). В просторном светлом зале Upon completion of the терминала повсюду расположены registration procedure, passing of информационные стойки, кассы the security control and automatic по продаже авиабилетов, кабинки passport control, air travelers регистрации и саморегистрации get into the departure area. A пассажиров, места ожидания, не- wide corridor, lit by soft natural большие кафе и сувенирные киоски, light, equipped with two rows of интернет-кафе. Здесь предусмотрены moving walkways, accelerating комнаты матери и ребенка, специ- access to a passenger on the plane альные детские площадки, кабине- exits. From here, you can climb ты оказания первой медицинской the stairs, elevator or escalator помощи, киоски прессы и розничной upstairs, where there are cafes, торговли, конференц-зал, музей и AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА restaurants, as well as a departure т.д. Отсюда напрямую можно пройти area for business class passengers. в зону оформления, где размеще- Alternatively, you can pass on the ны 54 регистрационные стойки для moving walkways along the walls обслуживания пассажиров местных of aluminum and glass, overlooking и международных авиалиний. the aerodrome field, to the spacious Во всех зонах обслуживания lounges – holding rooms located - в залах ожидания, накопителях, next to the boarding gate for в пунктах общественного питания, international and domestic flights. холлах, аудиториях и других местах

Bi­na­nyň Uçuş­lar za­ly özü­niň giň ble, granite, aluminum composite göw­rü­mi we tä­sin be­zeg aý­ra­tyn­ly­gy panels, and fiber optic panels are bi­len ba­da-bat ün­sü­ňi özü­ne çek­ýär, used in the decoration of halls and oňa ikin­ji ga­tyň de­re­je­sin­dä­ki gi­riş other terminal facilities. pan­du­sy­nyň üs­tün­den geç­ýän gi­rel­ge Information desks, ticket sale ga­py­syn­dan ba­ryp bol­ýar. Döw­re­bap desks, booths for registration and AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА be­zeg­ler bi­len owa­dan ha­şam­la­nan self-registration of passengers, gi­riş eý­wa­ny umu­my­lyk­da ala­nyň­ waiting places, small cafes, da 8 müň ine­dör­dül meý­da­ny tut­ýar, souvenir shops and internet cafe onuň 30 metr be­lent­lik­dä­ki üçe­gi tä­sin are everywhere in a spacious yşyk­lan­dy­ry­lan güm­mez gör­nü­şin­ and light hall of the terminal. It de ýe­ri­ne ýe­ti­ri­lip­dir hem-de te­ge­ provides a mother and child room, lek şe­kil­li ne­pis sü­tün­le­re da­ýan­ýar. special playgrounds, first aid Ter­mi­na­lyň zal­la­ry­nyň we beý­le­ki rooms, media and retail shops, a otag­la­ry­nyň ha­şam­la­ny­ly­şyn­da be­zeg conference room, a museum, etc.. da­şy, mer­mer, gra­nit, şo­nuň ýa­ly-da From here, you can directly go to al­ýu­min kom­po­zit we op­ti­ki-sü­ýüm the registration area where 54 pa­nel­ler ýa­ly hä­zir­ki za­man gur­lu­şyk registration desks for passengers of ma­te­rial­la­ry giň­den peý­da­la­ny­lyp­dyr. domestic and international airlines Termi­ nal­ bina­ sy­ nyň­ giňden­ ýagty­ are available. za­lyn­da her ýer­de mag­lu­mat no­ Workers installed nearly four katla­ ry,­ awiape­ tek­ le­ ri­ satyl­ ýan­ kiçi­ thousand comfortable seats in nokat­ lar,­ ýolag­ çy­ lar­ üçin belli­ ge­ alyş all service areas-waiting rooms, we öz-özüňi­ belli­ ge­ almak­ kabi­ na­ ­ holding rooms, public catering lary,­ garaş­ mak­ üçin ýöri­ te­ leş­ di­ ri­ len­ places, halls, auditoriums and other meýdan­ ça­ lar,­ uly bolma­ dyk­ kafe­ ler,­ airport places. Fifteen fixed bridges sowgat­ lyk­ haryt­ lar­ satyl­ ýan­ dükan­ ­ - crossings and thirty movable lar, inter­ net-ka­ fe­ ýerleş­ di­ ri­ lip­ dir.­ ladders provide a direct entrance TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 16 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 17

аэровокзала строители установили Bu ýerde­ enäniň­ we çaga­ nyň­ otagy,­ Special conditions – deliv- около четырех тысяч удобных кресел. ýöri­ te­ leş­ di­ ri­ len­ çaga­ lar­ meýdan­ ça­ sy,­ ery on special buses of arriving Пятнадцать фиксированных мостов ilkin­ ji­ lukman­ çy­ lyk­ köme­ gi­ otagla­ ­ passengers from the platform to - переходов и 30 подвижных трапов ry, metbu­ gat­ neşir­ le­ ri­ niň­ dükan­ la­ ry,­ the terminal arrival area, «green обеспечат прямое попадание авиа- mas­la­hat­lar za­ly, mu­zeý we beý­le­ki­ corridor» with the rapid documents’ путешественников из накопителей в ler göz öňünde­ tutu­ lyp­ dyr.­ Ol ýer­ clearance and going through all the салоны воздушных судов, включая den göni­ ýolag­ çy­ la­ ryň­ resmi­ taýdan­ formalities with the assistance of мосты с двумя телетрапами, пред- belli­ ge­ alynýan­ zola­ gy­ na­ geçip­ bolýar.­ trained personnel and volunteers, назначенными для обслуживания Onda­ ýerli­ we halka­ ra­ howa­ ugurla­ ry­ continuous availability mode in the воздушных судов большой вмести- boýun­ ça­ gelýän­ we ugra­ ýan­ ýolag­ ­ catering area, «duty free» shops- мости (типа Вoeing-747, Вoeing-767, çyla­ ra­ hyzmat­ etmek­ üçin niýet­ le­ nen­ have been created for a big num- Вoeing-777, Airbus-330, Airbus-340). belli­ ge­ alyş dural­ ga­ la­ ry­ nyň­ 54-si ber of athletes and visitors during После завершения проце- gur­na­lyp­dyr. the Asian Games –2017 in a new дуры регистрации, прохождения Ho­wa men­zi­li­niň hyz­mat ediş terminal. контроля безопасности и автома- zo­lak­la­ry­nyň äh­li­sin­de – ga­raş­mak One of the important features тического паспортного контроля, üçin ni­ýet­le­nen zal­lar­da, ýo­lag­çy­la­ryň of the new passenger terminal is авиа­путешественники попадают в ýyg­nan­ýan ýer­le­rin­de, jem­gy­ýet­çi­lik that flows of departing and arriv- зону отлета. Широкий коридор, ос- iý­mi­ti no­kat­la­ryn­da, giň eý­wan­lar­da, iş ing passengers do not intersect вещенный мягким дневным светом, otag­la­ryn­da we beý­le­ki ýer­ler­de dynç anywhere. Passengers arriving at оснащен двумя рядами движущих- al­ma­ga amat­ly bo­lan ýum­şak otur­gyç­ the airport are in the arrival area ся дорожек, ускоряющих доступ la­ryň dört mü­ňe go­la­ýy goý­lup­dyr. Bir on the third floor through glassed пассажиру к выходам на самолет. ýe­re ber­ki­di­len ge­çel­ge köp­ri­le­riň 15- fixed bridges, where after passing Отсюда можно подняться по лест- si, şeý­le-de ug­ru­ny üýt­ge­dip bol­ýan the passport control, go down the ницам, на лифте или на эскалаторе ge­çel­ge trap­la­ry­nyň (şol san­da iki te­ escalator to the first floor, locat- этажом выше, где расположены let­rap­ly köp­ri­le­riň, olar BOEING-747, ed on the platform level. Having кафе, рестораны, а также зона вылета BOEING-767, BOEING-777, AIR­ received luggage and passed для пассажиров бизнес-класса. Или BUS-330, AIR­BUS-340 ky­sym­ly ýo­ka­ customs control, air travelers enter же пройти по движущимся дорожкам ry sy­gym­ly ho­wa gä­mi­le­ri­ne hyz­mat a meeting hall and further - to a вдоль стен из стекла и алюминия, et­mek üçin ni­ýet­le­nen­dir) 30-sy ho­wa station square, where there is a открывающих вид на аэродромное ýol sy­ýa­hat­çy­la­ry­na ýo­lag­çy­la­ryň taxi parking. поле, к просторным залам ожида- ýyg­nan­ýan za­lyn­dan uça­ryň gö­ni içi­ne There will be representation ния – накопителям, расположенным geç­me­gi üçin amat­ly ýag­daý dö­red­ offices of the airlines, a service по эскалаторам на первый этаж, рядом с выходами на посадку на ýär­ler. organization of passenger расположенный на уровне перрона. международные и внутренние рейсы. Ýo­lag­çy­la­ry bel­li­ge al­mak, howp­ transportation, security, Получив багаж и миновав таможен- Для огромного числа спорт­ suz­lyk gö­zeg­çi­li­gi, aw­to­ma­ti­ki usul­ luggage service, border service, ный контроль, авиапутешественники AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА сменов и гостей столицы во время da­ky pas­port gö­zeg­çi­li­gi çä­re­le­ri do­ly immigration and customs control, проходят в зал встречающих и далее проведения Азиады–2017 в новом ber­jaý edi­len­den soň, ýo­lag­çy­lar uçuş a variety of organizations and - на привокзальную площадь, где терминале созданы особые условия – zo­la­gy­na bar­ýar­lar. «Gün­diz­ki yşyk» companies that provide recreation, расположены стоянки такси. доставка прилетевших пассажиров с usu­lyn­da yşyk­lan­dy­ry­lan giň dä­liz he­ meals, passengers’ leisure, На первом этаже нового терми- перрона в зону прибытия терминала re­ket ed­ýän ýo­da­la­ryň iki­si bi­len üp­jün restaurants and cafes, trade point нала разместятся представительства спецавтобусами, организация «зеле- edi­len­dir, olar ýo­lag­çy­la­ra uça­ra ta­rap of periodicals and souvenirs, shops, авиакомпаний, служба организации ного коридора», с быстрым оформ- tiz we kyn­çy­lyk­syz bar­mak­da goş­ etc. on the ground floor of the new пассажирских перевозок, службы лением документов и прохождением ma­ça amat­lyk ber­ýär­ler. Bu ýer­den terminal. безопасности, багажная служба, всех формальностей с привлечением bas­gan­çak­dan, lift­de ýa-da es­ka­la­ A control tower rises next to службы пограничного, иммиграцион- подготовленного персонала и волон­ tor­da ýe­ne-de bir gat ýo­ka­ry gal­saň, the terminal impressed with its ного и таможенного контроля, раз- теров, режим постоянной доступ­ ka­fe­le­riň, res­to­ran­la­ryň we biz­nes- dimensions. It is the Air Traffic личные организации и предприятия, ности в зоны общественного питания, klas de­re­je­li ýo­lag­çy­la­ra ni­ýet­le­nen Control Center (ATC), equipped обеспечивающие отдых, питание, магазины «dutyfree». uçuş zo­la­gy­na düş­ýär­siň. He­re­ket with modern air navigation devices, досуг пассажиров, рестораны и кафе, Одной из важных особенностей ed­ýän ýo­da­lar­da ar­ka­ýyn du­rup, aý­na­ which will enable to complete точки торговли периодикой и сувени- нового пассажирского терминала в dan hem metallardan gur­lan giň uçuş control over air traffic in the рами, магазины и т.д. том, что потоки вылетающих и при- zo­la­gy­ny edil eliň aýa­syn­da­ky ýa­ly airport’s area of responsibility and Рядом с впечатляющим своим летающих пассажиров нигде не пере- gör­kez­ýän ýag­ty di­war­la­ryň de­ňin­ outside according to the standards размерами терминалом возвышается секаются. Пассажиры, прибывшие в den öt­seň, ga­raş­mak üçin ni­ýet­le­nen approved by the ICAO international диспетчерская башня. В ней нахо- аэропорт, через застекленные непод- zal­la­ra ba­ryp bol­ýar. Bu ýer­den içer­ki organization. дится центр управления воздушным вижные мосты, попадают в зону при- we hal­ka­ra ugur­ly gat­naw­la­ra ug­ra­ýan Builders used innovative движением (УВД), оснащенный бытия на третьем этаже, где пройдя ýo­lag­çy­lar uça­ra mü­nül­ýän çy­kal­ga­la­ technologies and advanced современным аэронавигационным паспортный контроль, спускаются ra ba­ryp bil­ýär­ler. materials to create a runway оборудованием, которое позволит TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 18 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 19 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 20 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 21

2017-nji ýyl­da ge­çi­ril­me­gi me­ýil­ la­gy­ny, şo­nuň ýa­ly-da dur­ky tä­ze­le­ provided by German company ёллары», а консалтинговые услуги leş­di­ri­len V Azi­ýa oýun­la­ry döw­rün­de nen «De­mir­ga­zyk» zo­la­gy­ny (ola­ryň «Airport Consulting Partners ILF по контролю над соответствием всех ýur­du­my­za gel­jek köp san­ly sport­çy­ her­si­niň uzyn­ly­gy 3800 met­re deň­dir) Consulting Engineers». Classes объектов аэродромного комплекса lar we myh­man­lar üçin ho­wa men­zil dö­re­den­le­rin­de-de in­no­wa­sion teh­ have begun in new training rooms стандартам, утвержденным междуна- ter­mi­na­lyn­da aý­ra­tyn amat­ly şert­ler no­lo­gi­ýa­la­ra we iň tä­ze ma­te­rial­la­ra of Training Center for summer родной организацией ИКАО, предос­ dö­re­di­len­dir. Uçar­dan dü­şen ba­dy­na bil bag­lap­dyr­lar. Bu zo­lak­lar iň bir flight personnel. тавляла немецкая компания «Airport ýo­lag­çy­la­ry ýö­ri­te aw­to­bus­lar bi­len oňaý­syz ho­wa şert­le­rin­de-de Aş­ga­bat A new international airport in Consulting Partners ILF Consulting ter­mi­na­lyň ka­bul ediş zal­la­ry­na elt­me­ şä­he­ri­niň Hal­ka­ra ho­wa men­zi­lin­de is­ Ashgabat will undoubtedly become Engineers». Идут занятия в новых gi, ola­ry eg­le­män (şu mak­sat bi­len bu len­dik ky­sym­da­ky hä­zir­ki za­man ho­wa a symbol of dynamic development аудито­риях Школы подготовки лет- işe ýö­ri­te taý­ýar­lyk ge­çen iş­gär­ler we gä­mi­le­ri­niň gon­ma­gy­ny üp­jün eder­ler. of the country, its civil aviation, ного персонала. meý­le­tin­çi­ler giň­den çe­ki­ler) bel­li­ge Bi­na­nyň per­ron meý­dan­ça­sy we a symbol of fruitful cultural ties, Новый международный аэропорт al­ma­gy, jem­gy­ýet­çi­lik iý­mi­ti no­kat­ ru­lež ýo­da­la­ry ho­wa men­zi­li­ni etek­läp tourism, sport and full integration Ашхабада, несомненно, станет сим- la­ry­nyň, «du­ty free» dü­kan­la­ry­nyň otu­ran du­ral­ga­lar­da ho­wa gä­mi­le­ of our country into the world волом динамичного развития страны, is­len­dik wagt­da el­ýe­ter­li bol­ma­gy göz ri­niň bir wagt­da 80-den gow­ra­gy­ny economic system in the Prosperous ее гражданской авиации, символом öňün­de tu­tu­lan­dyr. ýer­leş­dir­ma­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. Epoch of the Powerful State. плодотворных гуманитарных контак- Täze­ ýolag­ çy­ termi­ na­ ly­ nyň­ ýe­ Azia­da–2017 hal­ka­ra sport ýa­ry­şy­nyň тов туризма, спорта, всесторонней ne-de bir möhüm­ aýra­ tyn­ ly­ gy­ ol hem, ge­çi­ril­jek gün­le­rin­de döw­re­bap ho­wa Vladimir KOMAROV, интег­рации нашей страны в систему uçardan­ düşýän­ we oňa münýän­ gä­mi­le­ri­niň hut şeý­le de­re­je­de köp journalist мирохозяйственных связей в эпоху ýolag­ çy­ la­ ryň­ akymynyň­ asla­ kesiş­ ­ bol­ma­gy­na ga­ra­şyl­ýar. Şol gün­ler­de могущества и счастья. meýänligidir.­ Howa­ menzi­ li­ ne­ gelen­ «South» with its width of осуществлять полный контроль над dün­ýä­niň 62 döw­le­ti bu iri möç­ber­li ýolagçylar­ daşy­ aýna­ la­ nan­ here­ ket­ siz­ 75 meters, as well as the воздушным движением в зоне ответ- yk­lym sport baý­ram­çy­ly­gy­na gat­naş­ Владимир КОМАРОВ, duran­ köpri­ ler­ arka­ ly­ bina­ nyň­ üçünji­ reconstructed strip «North» (both ственности аэропорта и за его преде- mak üçin öz ýy­gyn­dy to­par­la­ry­ny, tür­ журналист gatyn­ da­ ky­ geliş­ zola­ gy­ na­ düşýär­ ler,­ with the length of 3800 meters), лами по стандартам, утвержденным gen­le­ri­ni hem-de tej­ri­be­li tä­lim­çi­le­ri­ni ol ýerde­ pasport­ gözeg­ çi­ li­ gi­ ni­ ge­ which will ensure smooth landing международной организацией ИКАО. ýol­lar­lar. Bu dö­wür­de sport ýa­ryş­la­ çenden­ soň bolsa,­ eska­ la­ tor­ da­ birin­ ji­ of any types of modern ships Инновационные технологии и ry­na to­ma­şa et­mek üçin jan­kö­ýer­le­riň gata­ düşýär­ ler.­ Bu ýerde­ ýolag­ çy­ lar­ under the most difficult weather новейшие материалы использовали hem on­lar­ça mü­ňü­si­niň gel­me­gi­ne goşla­ ry­ ny­ alýar­ lar,­ gümrük­ gözeg­ çi­ ­ conditions at the International строители и при создании взлетно- ga­ra­şyl­ýar. ligin­ den­ geçip,­ garşy­ alyş zaly­ na­ bar­ Airport of Ashgabat. посадочной полосы «Южная» шири- Gur­lu­şyk döw­rün­de ýe­ri­ne ýe­ti­ ýarlar.­ Zalyň­ çykal­ ga­ la­ ry­ giň meýdan­ ­ The platform and steering ной 75 метров, а также реконструи­ ril­ýän iş­le­riň hil gö­zeg­çi­li­gi «Türk­men­ ça çykýar,­ bu ýerde­ taksi­ dural­ ga­ la­ ry­ stripes allow you to place more рованной полосы «Северная» (обе ho­wa­ýol­la­ry» Döw­let mil­li gul­lu­gy­nyň gur­na­lyp­dyr. than 80 aircrafts at the same time протяженностью 3800 метров), ко- ho­wa men­zil­le­ri­ni ula­nyş we düýp­li Tä­ze ter­mi­nal bi­na­sy­nyň bi­rin­ in the parking around the airport. торые обеспечат беспрепятственную gur­lu­şyk bö­lü­mi­niň ýa­nyn­da ýö­ri­te ji ga­tyn­da ho­wa kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň By the way, such a quantity of посадку в Международном аэропорту dö­re­di­len teh­ni­ki gö­zeg­çi­lik to­pa­ we­kil­ha­na­la­ry, ýo­lag­çy gat­naw­la­ry­ny aviation equipment is expected at Ашхабада любых типов современных ry ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­dy, ho­wa gu­ra­mak gul­lu­gy, howp­suz­lyk gul­lu­gy, the airport in the days of the Asian лайнеров при самых сложных погод- men­zil top­lu­my­nyň äh­li bi­na­la­ry­nyň AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА ýük­le­ri da­şa­mak gul­lu­gy, ser­het, ­mig­ Games in 2017, when 62 countries, ных условиях. we des­ga­la­ry­nyň IKAO gu­ra­ma­sy ta­ ra­si­ýa we güm­rük gul­luk­la­ry, ýo­lag­çy­ participating in the global sports Планировка перрона позволяе­т ra­pyn­dan tas­syk­la­nan ül­ňü­le­re do­ly la­ryň dynç al­ma­gy­ny, na­har­lan­ma­gy­ forum, send representatives of размещать на стоянках вокруг аэро- la­ýyk gel­me­gi­ne gö­zeg­çi­lik et­mek ny, boş wag­ty­ny peý­da­ly ge­çir­me­gi­ni their teams, athletes and coaches вокзала одновременно свыше 80 bo­ýun­ça kon­sal­ting hyz­mat­la­ry­ny bol­ gu­ra­ma­ga ni­ýet­le­nen kär­ha­na­lar we to Ashgabat, when ten thousands of воздушных судов. Кстати, присут- sa, «Air­port Con­sul­ting Part­ners ILF gu­ra­ma­lar, res­to­ran­lar we ka­fe­ler, fans from different countries of the ствие такого количество авиацион- En­gi­neers» ne­mes kom­pa­ni­ýa­sy üp­jün met­bu­gat ne­şir­le­ri we sow­gat­lyk world may wish to visit a capital of ной техники в аэропорту ожидается в et­di. Uçuş­la­ry gu­ra­mak bo­ýun­ça hü­ ha­ryt­la­ry dü­kan­la­ry we ş.m. ýer­leş­di­ the Asian Games. дни проведения А­зиады–2017, когда när­men­le­ri taý­ýar­la­ýan Mek­de­biň tä­ze ri­len­dir. The control over the quality 62 страны, участвующие в миро- okuw otag­la­ryn­da okuw sa­pak­la­ry Ägirt uly ter­mi­nal bi­na­sy­nyň of construction of numerous вом спортивном форуме, направят в al­nyp ba­ryl­ýar. ga­bat gap­da­lyn­da no­bat­çy­lyk di­ňi facilities during the construction Ашхабад свои команды, спортсменов Aş­ga­bat şä­he­ri­niň tä­ze ho­ gur­lup­dyr. Bu ýer­de ho­wa he­re­ke­ti­ni was carried out by a specially и тренеров, когда столицу азиатских wa men­zi­li ýur­du­my­zyň, mil­li ra­ýat do­lan­dy­ryş (HHD) mer­ke­zi ýer­leş­ýär. created group of technical игр пожелают посетить десятки тысяч awia­si­ýa­sy­nyň ok­gun­ly ösüş­le­ri­niň, Ol ho­wa men­zi­li­niň jo­gap­kär­çi­ supervision department of болельщиков из разных стран мира. yn­san­per­wer­lik, sy­ýa­hat­çy­lyk, sport lik çä­gin­de we onuň da­şyn­da ho­wa airport operations and capital В период строительства много- ul­ga­myn­da­ky ne­ti­je­li ara­gat­na­şyk­ he­re­ke­ti­ne IKAO hal­ka­ra gu­ra­ma­ construction of the State National численных объектов контроль la­ryň, Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ sy ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nan ül­ňü­le­re Service «Turkmenhovayollary» качества выполняемых работ осу- ýar­lyk döw­rün­de ata Wa­ta­ny­my­zyň la­ýyk­lyk­da do­ly gö­zeg­çi­lik et­mä­ge and consulting services to ществляла специально созданная bü­tin­dün­ýä ho­ja­lyk ara­bag­la­ny­şy­gy­na müm­kin­çi­lik ber­ýän ho­wa-na­wi­ga­si­ýa monitor the compliance of all группа технадзора отдела эксплу- bar­ha çuň, ynam­ly we ne­ti­je­li ara­laş­ en­jam­la­ry bi­len üp­jün edi­len­dir. objects of airfield complex атации аэропортов и капитального ýan­ly­gy­nyň buý­sanç­ly ny­şa­ny bo­lar. Gur­lu­şyk­çy­lar giň­li­gi 75 met­re standards approved by ICAO строительства Государственной deň bo­lan «Gü­nor­ta» uçuş-go­nuş zo­ international organization were национальной службы «Туркменхова­ Wla­di­mir KOMAROW, žur­na­list TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 22 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 23 ÄLEM BILEN RUHLANAN Aşgabadyň täze binagärlik ýörelgeleri INSPIRED BY СOSMOS New architectural forms of Ashgabat ВДОХНОВЛЕННЫЕ КОСМОСОМ Новые архитектурные формы Ашхабада NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ

ER dö­wür düýpli­ bi­na­gär­lik ul­ ACH era inevitably brings АЖДАЯ эпоха неизбежно ga­my­na özü­niň tä­ze ýö­rel­ge­si­ni something different to the вносит что-то свое в осмысле- Hgoş­ýar. Mu­nuň özi des­ga­la­ryň Eunderstanding of fundamental Kние фундаментальных проблем gör­nüş we çe­per­çi­lik aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ problems of architecture. They архитектуры. Это проблемы вырази- nyň, bi­na­gär­lik gi­ňiş­li­gin­dä­ki yzy­gi­der­li relate to the expressiveness and тельного языка и художественного göz­leg­le­riň ne­ti­je­si­dir. Ber­ka­rar döw­le­ artistic style of buildings and стиля сооружений, постоянный поиск ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de Türk­me­ constant search for the «grammar» «грамматики» архитектурного прос­ nis­tan­da öz­bo­luş­ly des­ga­la­ryň bir­nä­çe­si of the architectural space. The транства. Эпоха могущества и счастья eme­le gel­di. Olar üçün­ji müň­ýyl­ly­gyň prosperous Epoch of the Powerful в Туркменистане также отмечена dün­ýä bi­na­gär­lik me­ýil­le­ri­niň umu­my State in Turkmenistan is similarly появ­лением целого ряда уникальных aka­ba­sy­na go­şul­dy. noted for the emergence of a во многих отношениях объектов, Ýüz ýyl mun­dan ozal ita­li­ýa­ly number of facilities that are unique которые при всем их своеобразии şa­hyr Filip­po Ma­ri­net­ti tu­tuş dün­ýä­ in many respects. Given all their вполне вписываются в общее русло de giň meş­hur­ly­ga eýe bo­lan he­re­ originality, these facilities fit quite глобальных тенденций мировой ke­ti esas­lan­dyr­dy. Ol futu­ ­rizm diý­lip well into the mainstream of global архи­тектуры третьего тысячелетия. at­lan­dy­ryl­dy. Mu­nuň özi la­tyn sö­zün­den trends of the global architecture of Когда-то очень давно, в самом ter­ji­me edi­len­de «gel­jek» di­ýen ma­ny­ny the third millennium. начале прошлого века, итальянский aň­lad­ýar. 1914-nji ýyl­da Mi­lan­da «Tä­ze Once upon a time, in the early поэт Филиппо Маринетти основал joş­gun­lar» to­pa­ry­nyň bi­na­gär­lik ser­gi­si last century, there lived an Italian движение, очень быстро завоевав- gu­ral­dy. On­da baş me­ýil­na­ma­sy, gel­ poet Filippo Marinetti who founded шее поистине всемирную популяр- jek­ki ösüş ugur­la­ry bi­len tä­ze şä­he­riň a movement that quickly gained a ность – это футуризм, производное от öz­bo­luş­ly tas­la­ma­sy gör­ke­zil­di. Ol bir­ truly global recognition. It is called латинского слова «futurum» – «буду- nä­çe çyz­gy­lar­dan we su­rat­lar­dan yba­rat Futurism, which is derived from щее». В 1914 году в Милане состоя- bol­dy. Dö­wür­deş­le­ri­niň aňy­na ägirt uly Latin word Futurum (future). In лась архитектурная выставка группы tä­sir eden bu tas­la­ma­nyň aw­to­ry bi­na­ 1914, Milan hosted an architectural «Новые стремления», где люди gär An­to­nio Sent – Elia bol­dy. exhibition that was organized by the увидели грандиозный проект города Tu­tuş ýig­ri­min­ji asy­ryň do­wa­myn­ group named «New Aspirations». будущего с генеральным планом и da fu­tu­rist-bi­na­gär­ler örän batyr­ ­gaý This exhibition exposed people перспективами развития, с много- baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­di­ler. Şeý­le tas­ to the grandiose project of the численными чертежами и рисунками. la­ma­lar he­mi­şe tä­sin çöz­güt­le­re eýe city of future with its master plan Автором этого проекта, оказавшего bol­dy. Ola­ryň hem­me­si tä­ze gur­lu­şyk and prospects of development, огромное влияние на умы современ­ se­riş­de­le­ri­niň we döw­re­bap teh­no­lo­ drawings and many pictures. The ников, был архитектор Антонио gi­ýa­la­ryň ula­nyl­ma­gy­na gö­nük­di­ril­di. author of this project, which had a Сент-Элиа. Fu­tu­rizm bi­na­gär­li­gi dö­re­di­ji­lik taý­dan tremendous impact on the minds of На протяжении всего ХХ века ар- gaý­duw­syz­lyk­dyr, hyýa­ ­ly­ýe­tiň çür­ba­şy­ his contemporaries, was architect хитекторы-футуристы выдвигали­ сме- dyr, şol bir wag­tyň özün­de bol­sa ol örän Antonio St. Elia. лые идеи, их проекты всегда были ýö­ne­keý­dir. Fu­tu­rist­le­riň özi bu he­re­ke­ti Architects futurists promoted дерзки, неожиданны, не каноничны, ýö­rel­ge di­ýip at­lan­dyr­man, bi­na­gär­li­ge daring ideas throughout the ориентированы на использование TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 24 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 25

новейших строительных материалов bo­lan er­kin gat­na­şyk hök­mün­de gör­ twentieth century. Their projects и современных технологий. Архи- kezdi­ ler.­ were always bold, unexpected, тектура футуризма – это архитектура Bra­zi­li­ýa­nyň meş­hur bi­na­gä­ri non-canonical, focused on the творческой отваги, полета фантазии Os­kar Ni­me­ýer köp san­ly gur­lu­şyk­la­ry use of new building materials and и одновременно простоты. Сами fu­tu­riz­miň kä­mil nus­ga­la­ry hök­mün­ modern technologies. The futurist футуристы называли это движение не de gör­kez­di. Ola­ryň ha­ta­ryn­da bi­na­gär architecture is noted for creative стилем, а свободным, раскованным Pa­riž­dä­ki Luwr pi­ra­mi­da­sy­ny, Flo­ri­da courage, imagination and simplicity отношением к архитектуре. şta­tyn­yň Eps­ton se­ýil­gä­hin­däki Dis­neý- at the same time. Futurists Яркими образцами футуризма uorld pa­wi­lon­la­ry, Şan­haý­da­ky «Gün­ themselves treated this movement можно называть многочисленные по- do­ga­ryň mer­je­ni» te­le­di­ňi­ni, şeý­le hem not as a style but a free, relaxed стройки великого бразильского архи- tu­tuş dün­ýä­de bar bo­lan bir­nä­çe meş­ attitude to architecture. тектора Оскара Нимейера, пирамиду hur bi­na­la­ry gör­kez­di. Ola­ryň ha­ta­ryn­ The many buildings by the Лувра в Париже, павильоны в парке da be­ýik­li­gi, özü­ne çeki­ji­li­gi, öz­bo­luş­ly great Brazilian architect, Oscar Эпстон (Дисней-уорлд) во Флориде, bezeg­ aýra­ tyn­ lyk­ la­ ry­ bolan­ Dubaý­ da­ ky­ Niemeyer, the pyramid of the телебашню «Восточная жемчужина» iň be­ýik diň hem bar. Hä­zir­ki dö­wür­de Louvre in Paris, the pavilions in в Шанхае, еще целый ряд знамени- Za­ha Ha­dit bi­na­sy fu­tu­rizm bi­na­gär­li­gi­ Epston park (Disney World) in тых зданий по всему миру и, конечно­, niň gür­rüň­siz öň­baş­çy­sy­dyr. Florida, the TV tower «Oriental бьющие все рекорды по высоте, Hä­zir­ki komp­ýu­ter asy­ryn­da bi­ Gem» in Shanghai and a number of экстравагантности и дороговизне na­gär­le­riň müm­kin­çi­lik­le­ri has ýo­ famous buildings around the world сооружения последних лет в Дубае. kar­lan­dy. In­di ägirt uly şe­kil­le­ri el­de and constructions built recently Бесспорным лидером футуристичес­ taý­ýar­la­ma­gyň ze­rur­ly­gy ýok. 3D mak­ in Dubai, beating all the records кой архитектуры является ныне Заха sat­na­ma­syn­da is­len­dik bi­na­nyň şe­ki­li­ni for their height, extravagance and Хадид. dö­re­dip, ony mo­ni­tor­da dür­li ugur­lar expensiveness, they all provide a Конечно, возможности архи­ bo­ýun­ça göz­den ge­çir­mek bol­ýar. Tas­ vivid example of futurism. текторов компьютерного века la­ma­gyň tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­la­ry gur­lu­şyk Clearly, architects have a lot of неизмеримо возросли – теперь нет meý­dan­ça­la­ryn­da­ky tä­ze teh­no­lo­gi­ýa­ opportunities in the computer age. необходимости делать из подруч- lar­dan yza gal­ma­ýar. Hut şo­nüň üçin There is no need to make bulky ного материала громоздкие макеты, öň­ki dö­wür­de ka­gyz ýü­zün­de ýa-da models from the available material. достаточно создать модель здания в aw­to­ryň hy­ýa­lyn­da gal­ýan fan­tas­tik It is enough to create a model of the программе 3D и вертеть ее на экране ide­ýa­la­ry, tas­la­ma­la­ry hä­zir­ki dö­wür­de building in 3D program and view it монитора, рассматривая в любом dur­mu­şa ge­çir­mek müm­kin bol­dy. on the screen from any angle. New ракурсе. Новые технологии проекти- Eger-de, şeý­le des­ga­la­ryň öz­bo­ design technologies keep pace with рования не отстают и от новых тех- luş­ly­ly­gy­na üns ber­seň, on­da olar­da bir new construction technologies. It нологий на стройплощадке, поэтому umu­my­ly­gyň bar­dy­gy­na göz ýe­tir­ýär­ is now possible to turn the most сегодня стало возможно воплотить siň. Olar kos­mos uçuş­la­ry, eý­ýa­myň fantastic ideas into reality, which в реальности самые фантастические ru­hu­ny, ýe­riň dar­tyş güý­jü­ne bo­lan until recently could be remained идеи, которые еще недавно могли gat­na­şy­gy, as­ma­na ta­rap has ýo­ka­ry only on paper or in the imagination оставаться только на бумаге или в gal­ma­ga, ýer­de ýyl­dyz­la­ryň ara­syn­da­ of the author. воображении автора. ky be­ket­le­ri goý­ma­ga bo­lan ym­ty­lyşy If we look at the symbolism of

NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ Если же обратиться к символи- şöh­le­len­di­r­ýär. Mu­nuň özi adam aňy­nyň such facilities, they all have one ческой стороне подобных объектов, yrylmaz­ sena­ sy­ bolmak­ bilen­ asyrlar­ thing in common - they express the то всех их роднит одно общее качес­ aşyp do­wam edip gel­ýän ýö­rel­ge­le­riň spirit of the age of space flights, тво: они выражают дух эпохи косми- iş ýü­zün­de dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän­di­gi­ni the defiance to the force of gravity, ческих полетов, вызов силе земного ala­mat­lan­dyr­ýar we ol hä­zir­ki dün­ the desire to climb higher in the притяжения, стремление подняться ýä ösü­şi­niň şe­ki­li­ni eme­le ge­tir­ýär. sky and put the metaphors of выше в небо, поставить на земле Şeýlelikde ol tu­tuş dün­ýä­niň äh­li halk­lar interstellar stations on the ground. метафоры межзвездных станций. we me­de­ni­ýet­ler üçin bir umu­my öý­dü­ All this is nothing but a hymn to Все это не что иное, как гимн чело- gi ha­kyn­da­ky dü­şün­jä­ni jan­lan­dyr­ýar. the human mind that overcame веческому разуму, преодолевшему Hä­zir­ki dö­wür­de älem gi­ňiş­li­gi hal­ka­ra the centuries-old traditions and вековые традиции и предрассудки. gat­na­şyk­la­ry­nyň mö­hüm bö­le­gi­ne öw­ prejudices. It is an expression Это выражение пафоса современной rül­di. Ony öz­leş­dir­mek bi­len bag­la­ny­ of pathos of the modern world мировой цивилизации, осознавшей şyk­ly ar­zuw­lar bi­na­gär­lik ul­ga­myn­da­ky civilization that perceives the свою планету как общий дом для ada­ty bol­ma­dyk baş­lan­gyç­la­ryň ke­ma­la planet as a common home for all всех народов и культур. Космос стал gel­me­gi­ne ge­tir­ýär. peoples and cultures. Space has теперь важной частью интернацио- 90-njy ýyl­la­ryň ahy­ryn­dan baş­ now become an important part of нального дискурса, а романтика его lap, Türkmenistanyň Garaşsyzlygyny the international discourse, and the освоения выразилась в рождении almagy bilen bu ugur­da­ky baş­lan­gyç­lar romance of mastering space has TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 26 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 27

Aş­ga­bat­da has-da işjeň­ hä­si­ýe­te eýe необычной абстрактной эстетики в şe­kil­dä­ki öz­bo­luş­ly des­ga­lar hem älem resulted in the birth of an unusual зованным хаосом. А идеальная bol­dy. Paý­tag­ty­myz­da fu­tu­rizm ýö­rel­ архитектуре. ru­hu­ny ber­mä­ge ukyp­ly­dyr. Bir­nä­çe abstract aesthetics in architecture. форма сферы всегда ассоциируется ge­si­ne la­ýyk gel­ýän bi­na­lar yz­ly-yzy­na С конца 90-х годов, с обретени- ga­dy­my me­de­ni­ýet­ler­de älem te­ge­lek After gains’ Independence с красотой и порядком, как и любая dö­räp baş­la­dy. Il­ki bi­len beýikligi 118 ем Независимости Туркменистана в şar hök­mün­de şe­kil­len­di­ril­ýär. Şeý­le of Turkmenistan, Ashgabat has симметрия вообще. Но для людей, metre barabar bolan Ga­raş­syz­lyk bi­na­ этом контексте все чаще стал звучать hem olar äle­mi ýu­murt­ga­nyň şe­ki­lin­de, been increasingly cited in this родившихся на заре космической sy eme­le gel­di. 2011-nji ýylda­ beýikligi Ашхабад. Одно за другим в туркмен- aý­law­ly, süýn­mek, we çarh şe­ki­lin­de context since the late 90s. One эры, шар – это еще и конкретная 95 metr bolan Bi­ta­rap­lyk bi­na­sy gu­rul­ ской столице стали появляться со- ala­mat­lan­dy­ryp­dyr­lar. Onuň kä­mil şe­ki­li after another, structures of truly форма первого в мире искусственно- dy. Konsti­ ­tu­si­ýa bina­ ­sy­nyň beýik­ ­li­gi bol­ оружения поистине футуристической bol­sa, he­mi­şe gö­zel­lik bi­len ut­gaş­ýar. sa 185 met­re ýet­di. Be­lent dag ger­şin­de силы. Сначала взметнулась ввысь, на Ýö­ne, kos­mos eý­ýa­myn­da dün­ýä inen ýer­le­şen te­le­wi­zion mi­na­ra­nyň be­ýik­li­gi 118 метр, остроконечная вертикаль adam­lar üçin şar 1957-nji ýyl­da ýe­riň 211 metr bol­dy. Монумента независимости. В 2011 hem­ra­sy­na uçu­ry­lan il­kin­ji eme­li hem­ Be­ýik des­ga­lar ýur­duň kuw­wa­ году на 95 метров вознесся Монумент ra­nyň, şeý­le hem kos­mos gä­mi­le­ri­niň ty­ny hem-de müm­kin­çi­lik­le­rini­ äş­gär нейтралитета, на 185 метров – Мону- anyk şeki­ ­li bo­lup dur­ýar. ed­ýär we dür­li tas­la­ma­la­ryň dur­mu­ мент Конституции и на 211 метров – Glo­bus tu­tuş ýe­riň hem-de adam­ şa ge­çi­ril­me­gi­ne giň ýol aç­ýar. Çün­ki телевизионная башня. za­dyň hy­ýa­ly şe­ki­li­ni ala­mat­lan­dyr­ýar. hä­zir­ki dö­wür­de dün­ýä­niň bi­na­gär­le­ri Известно, что высотные соору- Hut şu nuk­daý na­zar­dan biz glo­bu­sy biri-bi­ rin­ den­ belent­ bina­ ny­ gurma­ ga­ жения – это всегда демонстрация hal­ka­nyň mer­ke­zin­dä­ki gel­şik­li sü­tü­ ça­lyş­ýar­lar. Ýe­ri ge­len­de aýt­sak, bi­na­ уверенности в себе, в своих силах и ni bo­lan şe­kil hök­mün­de göz öňü­ne NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ la­ry gur­mak üçin şu aşak­da­ky üç şer­tiň возможностях, которые имеют стра- ge­tir­ýä­ris. «Bagt köş­gün­de», şeý­le hem ber­jaý edil­me­gi ze­rur­dyr. Ol döw­le­tiň ны, осуществляющие такие значи- ýur­du­my­zyň Da­şa­ry iş­ler mi­nistr­li­gi­niň ykdy­ sa­ dy­ kuwwa­ tyn­ dan,­ ylmy-teh­ ni­ ki­ тельные проекты. Это соединение их eda­ra bi­na­syn­da öz­bo­luş­ly güm­mez ösü­şiň dep­gi­nin­den we buý­ru­jy­nyň sy­ амбиций и ресурсов, ведь не случай- şe­kil­dä­ki te­ge­le­gi gör­ýä­ris. ýasy­ erkin­ den­ ybarat­ dyr.­ но в современном мире идет посто- Mun­dan baş­ga-da Aş­ga­bat­da­ Ýöne­ bir zady­ belle­ me­ li,­ ol hem янное соревнование: кто построит ky tä­ze gur­lan bi­na­la­ryň kö­pü­sin­de beýik­ bina­ lar­ bilen­ bir hatar­ da,­ tege­ lek­ выше. Едва ли что-то подобное äle­mi ala­mat­lan­dyr­ýan nyşan­ ­lar bar. могло возникнуть на нашей планете «Oguz­kent» myh­man­ha­na­sy­nyň baş раньше, для этого необходимы как gi­rel­ge­sin­de do­gup gel­ýän gü­nüň şe­ минимум три условия: экономическое ki­lin­dä­ki hal­ka öz­gert­me­ler pel­se­pe­ благополучие государств, стреми- si­niň öz­bo­luş­ly ny­şa­ny­dyr. Mu­nuň özi тельный научно-технический про- Türk­me­nis­ta­nyň jem­gy­ýet­çi­lik-sy­ýa­sy гресс и политическая воля заказчика. we dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi­niň bir­nä­çe Но, разумеется, не только верти- ugurla­ ry­ ny­ we döre­ di­ ji­ lik­ ýörel­ ge­ le­ ri­ ni­ кали передают космический дух. Не özün­de jem­le­ýär. менее выразительной формой такого Şä­her gi­ňiş­li­gi­ni tä­ze baş­lan­gyç­lar рода является сфера, а иначе говоря, we döw­re­bap äheň­ler bi­len baý­laş­dy­ran глобус. Во многих древних культу- bu des­ga­la­ryň äh­mi­ýe­ti ola­ryň ka­şaň­ly­ рах космос представлялся именно gyn­da, düýpli­ ­li­gin­de we özbo­ ­luş­ly äheňe­ как шар (или его проекция – круг), а eýe bol­ma­gyn­da äş­gär du­ýul­ýar. Olar­da также такие его варианты как яйцо, tebi­ gy­ aýra­ tyn­ lyk­ esas edilip­ alnyp­ ­ овал, диск, окруженные неоргани­ dyr. Köp­lenç ha­lat­lar­da şeý­le des­ga­lar kö­pu­gur­ly hal­ka­la­ýyn ulag ýol­la­ry­nyň mer­ke­zin­de gur­lup, olar­da he­re­ke­tiň dep­gi­ni, şä­he­riň gün­de­lik dur­mu­şy­nyň saz­la­şy­gy gö­rün­ýär. Şu­nuň ýa­ly çyl­şy­rym­ly çöz­gü­di we öz­bo­luş­ly­ly­gy bo­lan tä­ze des­ga­lar Aş­ ga­ba­dyň bi­na­gär­lik top­lu­my­nyň üs­tü­ni ýe­tir­di. Olar Ar­ça­bil we Çan­dy­bil şa­ýol­ la­ry­nyň ara­syn­da gur­lan we türk­men top­ra­gyn­da pa­ra­hat­çy­ly­gyň ber­ka­rar bo­lan­dy­gy­ny ala­mat­lan­dy­ran «Aba­dan­ çy­lyk» bi­na­sy­dyr. 47 metr be­lent­li­gi bo­ lan bu bi­na­nyň ýo­kar­ky bö­le­gin­de gana­ ­ ty­ny açan ak kep­de­ri­ler bi­len gur­şa­lan glo­bus şe­kil­len­di­ri­lip­dir. Onuň aşa­gyn­da bol­sa zeý­tun şa­ha­jyk­la­ry bar. Kö­pet­da­ gyň ete­gin­dä­ki gö­zel kün­jek­de as­ma­na NAZARYÝETAKTUAL / ACTUAL / THEORY / АКТУАЛЬНО / ТЕОРИЯ 29 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА И АРХИТЕКТУРА СТРОИТЕЛЬСТВО CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN AND ARCHITECTURE CONSTRUCTION A globe in the monumental A globe in the monumental The space symbolism can be The majestic, succinct disorganized chaos. A perfect shape shape chaos. A perfect disorganized has always been of the sphere and order, associated with beauty At the like any other symmetry. who were born same time, people space age also at the dawn of the a particular form perceive a ball as artificial satellite of the world’s first orbit in 1957, as launched into the of the manned well as the lander space crafts. art is also a symbolic image of our planet and all mankind. It is in this sense that we see a globe crowning, a slender column in the center. We see it as a nucleus of the entire composition of the Wedding Palace, as well as a massive crown on top a high-rise building of the Ministry of Foreign Affairs. also found in a few more buildings in Ashgabat. A disk, looking like a rising sun on the main facade of «Oguzkent» hotel, expresses the philosophy of change in a language of symbols, the pathos of creativity and a whole range of aspects of the socio-political and socio-economic development of Turkmenistan. and concise language of these structures that enriched the urban space with new semantic accents is permeated with sublime, iconic ideas. They are not simply «pasted» in the landscape design as its dominant. Their very location in da gi lan na na­ li­ now ne ma­ ty­ ler­ ny dyr. na­ ýan şyk nuň ryň şen zyň ly, bu ly­ ne ýar. niň na­ gi­ nuň sem by­ de­ la­ le­ li­ gi bo­ nyň ri­ lent­ na­ wa­ daý gi­ ýyn ýo­ gy bi­ gi 36 niň dyr­ şyp­ li­ dyr. Ol my­ luş­ li­ dyr­ le­ li­ ry­ riş­ na­ ri­ ly­ la­ ha­ şi ýa­ len Gün ňiş­ ty­ me uç­ gat­ na­ la­ bo­ lan­ li­ da ol kos­ le­ çe­ lyp­ gi 36 metr ňiş­ dy. Mu­ ba An­ ly bu bi­ lan­ ýik­ ka­ lent­ li­ ten­ ni­ da ýer­ dik be­ ry­ li se­ tag­ dyr. Mu­ lan uky­ baş we Bek­ man, eý­ ma­ ry bi­ tün­ dyl­ le­ lan bug­ ly or­ mat­ ly­ ýik­ dy­ mat­ la­ zyň sa­ la­ ky öz­ len­ gyn­ ýy­ gün­ lik uzyn­ sa­ di. Be­ len Ba­ luş­ da an­ ky hal­ ýar. Äle­ han kö­ ýän ýa­ ra­ seň, on­ da­ lan­ men ara­ ry­ my­ ge bo­ ril­ li ala­ sa paý­ da­ da älem gi­ bo­ ryş sü­ li ala­ ýul­ daş bol­ di­ my be­ ny­ sy otur­ ki­ bat­ ly bi­ zyň is­ ýar. Ýan­ li my­ ki­ niň älem gi­ mä­ daş. Bel­ tyn ça­ dy­ li jan­ ta­ ti­ na­ ýal ed­ gyn­ kyn­ ki­ ýo­ gi olar­ leş­ li hem­ le­ ji türk­ gi uly tas­ my­ lym­ ki­ dyr­ niň çat­ le­ sy bol­ da öz­ lan­ de 36 metr be­ ry­ lym­ ze­ je­ ri­ sy no­ ňe syn et­ ky­ niň 2 metr­ müş öwüş­ kin­ ýän şe­ na­ lan­ le­ dir. Al­ ýan şe­ zin­ ri­ syn­ ge hy­ na­ bil şa­ da äh­ lyk we Oguz­ di eýe­ ga, Wa­ na ça­ ýär. da ýer­ nan şe­ le­ daý» bi­ çe­ lik­ ly be­ ­ ly älem du ke­ ne ça­ nyň şe­ ça­ gi­ na si­ ra­ lan il­ ňe bir ýa­ sy­ la­ mä­ kar­ niň çat­ ýar­ ga al­ ýal ed­ ni jan­ ziň hal­ gen gel­ ge­ gyn­ Ar­ luş­ luş­ si­ ry­ gär­ ril­ nyň yşyk­ ra­ mül­ my­ men döw­ li­ dyz» bi­ ty­ syk­ ry­ dyr. Onuň umu­ nü­ nü­ te­ çe­ lup, on­ dal­ bo­ bo­ gär ed­ ki­ dy­ ka­ we kö­ na­ ga­ tyn we kü­ na di­ kö­ luň mer­ «Ak bug­ özi top­ yk­ba­ly­ny bag­lan ­la­ra adam di­kel­di­len ýa­ süm­ tas­ özi bi­ we sep­ äş­ hem­ türk­ gö­ nyň ýo­ Eger bi­ mod­rom top­lu­myn­dan as ­ma­na ­rap ta ba­ Bi­ şe­ Bag­ çat­ çy­ öz­ re­ öz­ ga hy­ «Ýyl­ metr ­lan bo ak bi ­na ­dyz­la­ra ýyl ta­rap gö­ bi­ «Ylym» bi­ gö­ lyk­ ul­ bo­ al­

However, not only vertical However, not only vertical futuristic power began to appear in in power began to appear futuristic there capital. First, the Turkmen high sharp- was built 118-meter Monument. In pointed Independence erected 95-meter 2011, there were high , 185-meter high Constitution high Monument and 211-meter the high- TV tower. As is known, demonstrate rise buildings always in their the countries’ confidence when abilities and capacities they implement such large-scale projects. This is a compound of their ambitions and resources. It is no coincidence that there is a constant competition in the modern world as to who will build higher. It is unlikely that something similar could have occurred on our planet before, since it requires at least three conditions - economic well-being, rapid scientific and technological progress and political will of the customer. constructions convey the space spirit. A sphere, that is to say, a globe has no less expressive forms of such kind. In many ancient cultures, space was presented as a ball (or its projection - a circle), as well as its variants, such as an egg, an oval, a disc, surrounded by TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI WE GURLUŞYGY TÜRKMENISTANYŇ 28 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 30 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 31

го спутника, запущенного на орбиту земли в 1957 году, а также спускае- мого аппарата пилотируемых косми- ческих кораблей. Глобус же в монументальном ис- кусстве – это символическое изобра- жение нашей планеты и всего чело- вечества. Именно в этом значении мы видим глобус, венчающий стройную колонну в центре кольцевой транс- портной развязки в качестве ядра всей композиции Дворца бракосо- четаний, а также в виде массивной короны над высотным зданием Министерства иностранных дел. Еще для нескольких ашхабад- ских новостроек характерно нали- чие космической символики. Диск, NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ подобный восходящему солнцу на главном фасаде отеля «Огузкент» языком символов выражают фило- софию преобразований, патетику со- зидания и целый спектр направлений общественно-политического и со- циального-экономического развития Туркменистана. Возвышенными, знаковыми иде- ями продиктован величавый, емкий и лаконичный язык этих сооружений, обогативших городское простран- den taý­ýar­la­nyp­dyr. Des­ga­nyň öw­şün the center of car roundabouts often ство новыми смысловыми акцентами. at­ýan gur­na­ma­sy he­re­ket ed­ýän mysa­ ­ly makes them a part of the rhythm Они не просто «вставлены» в ланд- bo­lup, ol uzak­dan se­re­de­niňde­ ato­myň and energy of motion and daily шафтный дизайн как его доминанты. dü­zü­mi­ni ýatlad­ýar. Bi­na­nyň aşak­dan dynamics of the big city life. Зачас­тую само их расположение в ýo­kar­ly­gy­na 8 sü­tün bo­lup gal­ýan al­tyn­ Four more facilities, small but центре автомобильных кольцевых

NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ sow hal­ka­la­ry, des­ga­nyň älem gi­ňiş­li­gi very eye-catching, have recently развязок делает их включенными в bi­len bag­la­ny­şyk­ly ýö­rel­ge­le­rini­ äş­gär joined the group of plastic-complex, ритмику и энергию движения, еже- ed­ýär. emotionally and symbolically дневную динамику жизни большого Bu des­ga­la­ryň hem­me­sin­de mil­li loaded forms of the modern города. A 36-meter high snow-white фоне живописных склонов Копет- bi­na­gär­li­giň ýö­rel­ge­le­ri aý­dyň du­ýul­ýar. Ashgabat architecture. One of Группу таких пластически «space craft» seems to be ready to дага. Обтекаемая «ракетная» форма Olar­da se­kiz­burç­ly ýyl­dyz mil­li be­zeg them is «Abadanchylyk» (Welfare) сложных, эмоционально и символи- head for the stars. As the official характерна для монумента «Йыл- ýö­rel­ge­le­ri, şeý­le hem ýur­du­my­zyň bäş monument built between Archabil чески нагруженных форм новейшей commentary goes, «this is not дыз» («Звезда»), установленного wela­ ýa­ ty­ ny­ alamat­ lan­ dyr­ ýan­ haly­ göl­ and Chandybil avenues, symbolizing ашхабадской архитектуры недавно only an immediate association на пересечении улиц Багтыярлык и le­ri bi­len özara ut­gaş­ýar. Olar­da ta­ry­hy a lasting peace in the Turkmen пополнили еще четыре небольших, with Turkmenistan’s first Огузхана. 36-метровый белоснежный ýö­rel­ge­ler bi­len hä­zir­ki za­man bi­na­gär­ land. The upper part of a 47-meter но очень запоминающихся объекта. communications satellite that was «корабль» будто готов стартовать к li­giň fu­tu­rizm şe­ki­li aýdyň sazlaşýar. high construction depicts a tracery Это монумент «Абаданчылык» («Бла- recently launched into the orbit, but звездам. Как отмечалось в офици- Ahyrky­ neti­ je­ de­ bolsa,­ bu bezeg­ aýra­ ­ globe surrounded by white doves гополучие»), возведенный между also a projection into the future, альном комментарии, «это не только tyn­lyk­la­r türk­men aw­tor­la­ry­nyň eser­ with outstretched wings and the проспектами Арчабил и Чандыбил, towards the space achievements прямая ассоциация с запущенным le­ri­ni beý­le­ki ýurt­la­ryň hy­ýa­ly fu­tu­rizm olive branch beneath them. Despite символизирующий прочный мир на of the Turkmen state, a figurative недавно на околоземную орбиту пер- tejri­ be­ sin­ den­ tapa­ wut­ lan­ dyr­ ýan­ aýra­ ­ its size, the lightness of its design туркменской земле. Верхняя часть statement that our people can reach вым туркменским спутником связи, tyn­lyk­dyr. Hä­zir­ki dö­wür­de şu­nuň ýa­ly makes this monument look as if it is 47-метрового сооружения изобра- for any heights and make new но и проекция в будущее, к косми- öz­boluş­ ­ly des­ga­la­ryň ke­ma­la gel­me­gi floating against the background of жает ажурный глобус, окруженный gains». ческим свершениям Туркменского bi­na­gär­li­giň gel­jek­ki ösü­şi­ne na­zar the picturesque slopes of Kopetdag. белыми голубями с распростертыми A 36-meter high monument, государства, образное утверждение, aý­la­ma­ga we onuň nä­hi­li bol­jak­dy­gy­na A streamline rocket-shaped крыльями, а под ними - оливковые «Ak Bugday» (White Wheat),stands что нашему народу по плечу любые göz ýe­tir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. monument, «Yildiz» (Star), was ветви. «Воздушность» его конструк- in the center of the roundabout высоты и рубежи». Rus­lan MY­RA­DOW, erected at the intersection of ций делают этот монумент, несмотря at the intersection of Archabil В центре круговой развязки ar­hi­tek­tor Bagtyyarlyk and Oguzkhan streets. на габариты, как бы парящим на Avenue and Baba Annanova Street. на пересечении проспекта Арчабил TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 32 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 33

It is a symbol of the first grain и улицы Баба Аннанова поднялся growers of the human civilization 36-метровый монумент «Ак бугдай» and birthplace of cereals. The («Белая пшeница») как памятник monument is crowned with a первым в человеческой цивилизации two-meter gilded spire looking земледельцам и родине злаков. Вен- like wheatears that rose above a чает его двухметровый золоченый similarly gilded sphere. However, шпиль в виде пшеничных колосьев if we look at this composition as a над такой же горящей золотом whole, it reminds us the poles of сферой. Но если смотреть на компо- the space launching complex. This зицию в целом, то она скорее напо- effect is multiplied by the lampposts минает устремленные в небо мачты with openwork disks resembling стартового комплекса космодрома. the antennas. Этот эффект усиливают фонарные Another monument, «Ylym» столбы вокруг с ажурными дисками, (Science),stands at the intersection похожими на антенны. Следующий of Yanbash and Bikrova highways. монумент «Ылым» («Наука») стоит на Its total height is 36 meters. It пересечении Янбашского и Бикро-

represents a conditional model of винского шоссе. Его общая высота AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО the solar system with its planets, – 36 метров. На мощном постаменте made of gold and silver metal, вознесена вверх условная модель rising up from the solid pedestal. It Солнечной системы с ее планета- looks like this shining construction ми, выполненная из золотистого и is moving, and, if one looks from серебристого металла. Сверкающая a distance, it reminds us of the конструкция словно движется, а из- atom structure. Equally dynamic дали напоминает структуру атома. Не are eight steel spheres with golden менее динамичны окружающие снизу disc protuberances, surrounding the постамент восемь стальных сфер, bottom of the pedestal. Here, the охваченных золотистыми дисками- theme of space is perhaps the most протуберанцами. Здесь тема космоса visible and illustrated in relief. проиллюстрирована, пожалуй, наи- A stylized national decor более зримо и рельефно. is an important element of all Важный элемент всех назван- these facilities. First of all, it is ных сооружений – наличие в них an eight-pointed star, marking стилизованного национального everything that is now connected декора. Преж­де всего, это восьми- with the Turkmen ethno-design, лучевая звезда, маркирующая все, as well as five carpet patterns что связано отныне с туркменским (gels) - symbols of five regions of этнодизайном, а также пять ковро- Turkmenistan. One may wonder вых розеток-гёлей – символов пяти how these historical accessories are регионов Туркменис­тана. Казалось combined with the futuristic shapes бы, как сочетаются эти историчес­ of modern architecture? Ashgabat кие аксессуары с футурис­тическими gives a clear and convincing формами современной архитектуры? answer. They can be combined В Ашхабаде дан ясный и убедитель­ quite harmoniously and artistically ный ответ – сочетаются вполне convincing. гармонично и в художест­венном Ultimately, it is this decor that отношении убедительно. В конечном makes it possible to unmistakably счете, именно этот декор позволяет distinguish works of Turkmen безошибочно отличить произведения authors of abstract futurism in туркменских авторов от абстрактного other countries. It is clear now that футуризма в других странах. И уже the emergence of such structures сегодня понятно: появление таких provides a glimpse into the future сооружений позволяет заглянуть of architecture and presents a в будущее архитектуры и увидеть, picture of the world tomorrow. каким же будет мир завтра.

Ruslan MURADOV, Руслан МУРАДОВ, architect архитектор TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 34 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 35

antennasynyň boýuny hasaba range, bordering the southern almak bilen, 211 metre barabardyr. outskirts of the Turkmen capital, AŞGABAT GINNESIŇ REKORDLAR Toplumyň jemi 31 gatdan ybarat was inserted in the world Guinness bolan esasy binasynyň 29-njy Book of Records on October 17, gatynda aýlanýan restoran ýerleşýär, 2011. The height of the TV and KITABYNDA ol bu ýere seýil-seýrana gelýänlere Radio Center, based on the spire oturan ýerlerinden dag tebigatynyň crowning its powerful antenna, is we paýtagtymyzyň taýsyz 211 meters. The main unit of the ASHGABAT IN THE GUINNESS BOOK OF RECORDS gözelliklerini synlap lezzet almaga Complex consists of 31 floors. On mümkinçilik berýär. the 29-th floor there is a revolving Arçabil şaýolynyň ugrundaky restaurant where a visitor opens АШХАБАД В КНИГЕ РЕКОРДОВ ГИННЕССА «Älem» medeni-dynç alyş merkezi a vast panorama of the white- aşgabatlylaryň we paýtagtyň marble Turkmen capital and its myhmanlarynyň höwes bilen dynç environment. ŞGABADYŇ Ginnesiň HE inclusion of a number of КЛЮЧЕНИЕ ряда объектов alyp, göwün açýan künjekleriniň Cultural and Entertainment rekordlar kitabyna girizilen facilities of Ashgabat in the Ашхабада в Книгу рекордов biridir. Daşy Oguz hanyň altyn Center «Alem» on desgalary ýaş nesliň kalbynda Guinness Book of Records Гиннесса играет значимую A T B ýyldyzy we bäş sany göl bilen is one of the favorite parts of the watançylyk, zähmeti söýmek, plays an important role in educating роль, как в воспитании подрастаю-

gurşalan türkmen zergärçilik holiday and leisure facilities for AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО gözelligi duýmak ýaly endikleri the younger generation in the spirit щего поколения в духе патриотизма, sungatynyň gadymy nusgalarynyň locals and guests of Ashgabat. The terbiýelemek bilen bir hatarda, of patriotism, hard work, love of трудолюбия, любви к прекрасному, biri bolan gülýakanyň görnüşi appearance of the Ferris wheel – a terbiýäniň beýleki ugurlary babatda- beauty, and in achieving positive так и в достижении позитивных ре- uzaklardan ünsüňi özüne çekýär. star of Oguzkhan, inscribed in a da oňyn netijeleri gazanmaga results in other areas. зультатов в других направлениях. Beýikligi 95 metre ýetýän bu äpet circle and flanked with five gyols, ýardam edýär. The National Flag of 29 июня 2008 года в Книгу рекор- bina basgançakly piramida çalymdaş symbolizes the national gulyaka 2008-nji ýylyň 29-njy iýunynda Turkmenistan, installed on the дов Гиннесса был включен флагшток bolup, onuň üstündäki syn ediş decoration, which is one of the paýtagtymyzyň Arçabil şaýolunyň square in front of the State Museum с Государственным флагом Туркме- çarhynyň diametri 57 metrden standards of the ancient art of the ugrunda, Döwlet muzeýiniň öňündäki on Archabil Avenue was included in нистана, установленный на площади ybaratdyr. Alty orunlyk öýjagazlaryň Turkmen zergyarovs. This gigantic meýdançada Türkmenistanyň Döwlet the world Guinness Book of Records перед Государ­ственным музеем по 24-sini özünde jemleýän äpet structure with 95 meters in height Baýdagy Ginnesiň rekordlar kitabyna on June 29, 2008. A green banner проспекту Арчабиль. Зелёный стяг synlaýyş aýlawy bu merkeziň esasy resembles a stepped pyramid on girizildi. Agramy 420 kg., möçberi of the country weighing 420 kg, with страны весом 420 килограмм, и разме- binagärlik süňňüni emele getirýär. top of which is a Ferris wheel with 52,5 we 35 metre barabar ýaşyl its size of 52.5 by 35 meters was рами 52,5 на 35 метров был поднят на Täsin görnüşli bu bina dünýäde iň uly an external diameter of about 57 Baýdagymyz 133 metrlik flagştokda raised on the flagpole with its height флагшток высотою 133 метра. Зеленый aýlanýan synlaýyş aýlawy hökmünde meters. The basis of the center is belentlige göterildi. Belent ýaşyl of 133 meters. The green banner of стяг Отчизны играет важную роль в hasaba alnyp, 2012-nji ýylyň 18-nji the Ferris wheel, designed for 24 Tugumyz ýaşlarda ýurduň baş the Motherland plays an important деле воспитания молодых туркмени- maýynda Ginnesiň rekordlar kitabyna six-seat cabins. The construction nyşanlaryny hormatlamak duýgusyny role in educating young citizens of станцев в духе уважения и почитания к girizilmegi barha gözel keşbe girýän was considered the largest Ferris terbiýelemäge ýardam edýär. Turkmenistan in the spirit of respect главным символам государственности. paýtagtymyzyň gurluşyk-binagärlik wheel of the closed type on May 2010-njy ýylyň 29-njy and reverence to the main symbols 29 июня 2010 года в Книгу ре- işleriniň dünýä nusgalyk häsiýete 18, 2012 in the Guinness Book iýunynda paýtagtymyzdaky Halkara of statehood. кордов Гиннесса был внесен фонтан- eýedigini görkezdi. of Records, and it has once again howa menziline barýan Bitarap The fountain complex «Oguzhan ный комплекс «Огузхан и сыновья», Şol ýyl, ýagny 2012-nji ýylyň demonstrated that the construction Türkmenistan şaýolunyň çatrygynda and Sons», located in the center of a расположенный в центре крупной 28-nji sentýabrynda gözel paýtagtymyz and architectural activities carried nesilbaşymyz we onuň ogullaryna major automotive interchange at the автомобильной развязки на въезде в Aşgabatda ýene-de bir ajaýyp out in the day-to-day prettier ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ bagyşlanyp gurlan «Oguzhan» suw entrance to the international airport Международный аэропорт Ашхабада. desga – «Bagt köşgi» ady agzalan capital, meet international çüwdürimler toplumy Ginnesiň of Ashgabat was introduced to the Общая площадь комплекса состав- kitabyň sahypalaryny bezedi. Dört standards. rekordlar kitabynda orun aldy. Suw world Guinness Book of Records ляет 14, 82 гектара и включает в себя tarapyndan Oguz hanyň sekizburçly The same year, in particular, çüwdürimleriniň 26-syny öz içine June 29, 2010. 26 композиций. Монументальная ýyldyzyny ýatladýan gurluşlar bilen on September 28, 2012 another alýan bu ýadygärlik toplumynyň The total area is 14, 82 acres скульптурная композиция придает ве- aýlanýan Ýer görnüşindäki togalagyň object of our beautiful capital city of umumy meýdany 14,82 gektara deň and includes 26 compositions. The личественность комплексу фонтанов diametri 32 metr bolup, onuň daşky Ashgabat – «Bagt Koshgi» adorned bolup, paýtagtymyzyň gözelligi bilen monumental sculptural composition и дополняет прекрасный архитектур- örtgüsi üçin iň ýokary derejede the pages of the aforementioned aýdyň utgaşýar. ный облик туркменской столицы. strikes with its magnificence ýagtyny serpikdirýän ýörite ýylmanak 2011-nji ýylyň 17-nji 17 октября 2011 года в Книгу not only in daylight, but also at metal plastinalar ulanyldy. 8 sany oktýabrynda Ginnesiň rekordlar рекордов Гиннесса включен Центр night by various decorative lamps esasy girelgeden, ýerzemini bilen kitabyna «Türkmenistan» телерадиовещания «Туркменистан», lighting here. All this gives a 10 gatdan ybarat bolan binada 500 teleradioýaýlymlar merkezi построенный на естественном гребне majestic complex of fountains, orunlyk iki sany toý zaly we 1000 girizildi, ol paýtagtymyz Aşgabadyň Копетдагского хребта, окаймляющего which complements the beautiful orunlyk uly toý zaly, dürli maksatlar günortasyny etekläp oturan южную окраину туркменской столицы. architectural look of the Turkmen üçin niýetlenen dükanlar we işgärler Köpetdagyň belent tebigy gerişleriniň Высота телерадиокоммуникационного capital. üçin otaglar bar. üstünde bina edildi. Döwrebap центра, с учетом шпиля венчающей Broadcasting Center 2013-nji ýylyň 25-nji maýynda telearagatnaşyk merkeziniň его мощной антенны, составляет 211 «Turkmenistan», built on a natural paýtagtymyz Aşgabat dünýäde umumy belentligi, onuň kuwwatly ridge of the Kopetdag mountain’s метров. Основной блок здания состоит TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 36 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 37

из 31 этажа. На 29-м этаже располага- iň ýokary derejede ak mermere Book. Special light reflective plain ется вращающийся ресторан, откуда örtülen binalaryň jemlenen şäheri plates were used to illuminate an для посетителей открывается неповто- hökmünde Ginnesiň Rekordlar outer facade of the three-stage римая панорама достопримечатель- kitabynda bellige alyndy. Munuň structures, each side of which has ностей и природных ландшафтов турк­ özi Aşgabadyň dünýäniň owadan the form of an eight-pointed star менской столицы и ее окрестностей. şäherleriniň hatarynda öz ornuny and consists of a cube, absorbing Культурно-развлекательный pugtalandyrýandygynyň aýdyň the ball with a diameter of 32 центр «Алем» по проспекту Арчабиль subutnamasydyr. meters - a symbolic planet of – один из самых любимых уголков от- 2016-njy ýylyň 17-nji the Earth. The Palace has eight дыха и проведения досуга ашхабад- sentýabrynda ýurdumyzyň taryhynda entrances and including zero цев и гостей столицы. Внешний вид ýene-de bir möhüm waka – consists of 10 floors. The building колеса обозрения - звезда Огузхана, paýtagtymyzda Halkara howa has two wedding halls with 500 вписанная в круг и обрамленная пятью menzili açyldy. 1200 gektara golaý seats and a large hall with 1000 гёлями, символизирует националь- meýdanda 100-den gowrak desgany seats, as well as of various shops ное украшение гульяка, являющейся öz içine alýan bu toplum täsin and facilities for workers. одним из эталонов древнего искусства binagärlik keşbine eýedir. Ýolagçy On May 25, 2013, our capital - туркменских зергяров. Это гигантское terminalynyň esasy binasynyň Ashgabat was entered the Guinness сооружение высотою 95 метров на- ýokarsyna 705 inedördül metr haly Book of Records as the city with поминает ступенчатую пирамиду, на gölüniň şekillendirilmegi netijesinde the world’s highest concentration вершине которого находится колесо Aşgabadyň Halkara howa menzili обозрения с внешним диаметром Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. около 57 метров. Основу данного Ajaýyp türkmen paýtagtynyň центра составляет колесо обозрения, şu günki gaýtalanmajak binagärlik- рассчитанное на 24 шестиместные ка- gurluşyk keşbine nur çaýýan бины. Сооружение, признанное 18 мая şunuň ýaly buýsandyryjy binalar 2012 года Книгой рекордов Гиннесса hormatly Prezidentimiz Gurbanguly самым крупным колесом обозрения Berdimuhamedowyň başda закрытого типа, еще раз продемон- durmagynda durmuşa geçirilýän стрировало, что строительно-архи- şähergurluşyk syýasatynyň тектурные работы, осуществляемые в belentden dabaralanýandygyna хорошеющей изо дня в день столице, şaýatlyk edýär hem-de ýaş отвечают мировым стандартам. nesillerimizi hakyky watançylyk В тот же год, в частности, 28 сен- ruhunda terbiýelemekde, olaryň тября 2012 года – еще один из объект aňynda milletimiziň mizemes ruhy- нашей прекрасной столицы Ашхаба- ahlak gymmatlyklaryny kemala

NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ да – «Багт кошги» украсил страницы getirmekde bahasyna ýetip bolmajak вышеназванной Книги. Для подсветки belent nusga bolup hyzmat edýär. с четырёх сторон конструкции в виде куба, изображённого в форме восми- Gulgeldi GULGELDIÝEW, конечной звезды Огузхана и враща- Aşgabat gurluşyk orta hünär okuw ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ ющегося шара диаметром 32 метра, mekdebiniň direktory, символизирующего планету Земля, Türkmenistanyň at gazanan bilim işgäri использованы специальные светоо- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 38 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 39

of white marble buildings. This тражающие гладкие металлические important role in the education туркменской столицы, целенаправлен- indicator is striking evidence that пластины. Дворец имеет 8 входов и of young generation in the spirit но формируемый и совершенствуемый Ashgabat is strengthening its вместе с цокольным этажом состоит of respect for the work, have an под руководством уважаемого Прези- position among the most beautiful из 10 этажей. В здании расположе- impact on the formation of spiritual дента Гурбангулы Бердымухамедова, cities in the world. ны 2 свадебных зала на 500 мест и and moral values in the young. служит важным ориентиром в деле On September 17, 2016 the большой зал на 1000 мест, а также воспитания молодежи новой форма- history of our country was marked различные магазины и помещения Gulgeldi GULGELDIYEV, ции – подлинных патриотов Отечества, with another important event – для работников. Director of the Construction Secondary формирования в сознании поколений the opening of the international 25 мая 2013 года наша столица Vocational School, Honored Worker целостной системы незыблемых airport in the capital. This Complex, – Ашхабад была занесена в Книгу of Education of Turkmenistan духовно-нравственных ценностей. magnificent for its architectural рекордов Гиннесса как город с самой embodiment, covers an area of высокой в мире концентрацией бело- Гулгелди ГУЛГЕЛДИЕВ, nearly 1,200 acres and includes мраморных зданий. Этот показатель директор Ашхабадской строительной more than 100 buildings. The яркого свидетельства, что Ашхабад средней профессиональной школы, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ Ashgabat International Airport was укрепляет свои позиции в числе Заслуженный работник образования included in the Guinness Book of самых красивых городов мира. Туркменистана Records due to its very large image- 17 сентября 2016 года история gyol patterns on the surface of the нашей страны была ознаменована main passenger terminal, which is еще одним важным событием – в сто- of 705 square meters. лице открылся Международный аэро- Such objects are a vivid порт. Этот великолепный по своему example of the effectiveness and архитектурному воплощению ком- success of urban development плекс занимает площадь почти в 1200 policies of President Gurbanguly гектаров и включает в себя более 100 Berdimuhamedov, who plays an сооружений. В Книгу рекордов Гин- несса Ашхабадский Международный аэропорт был внесен благодаря само- му большому изображению орнамен- тов-гёлей на поверхности главного пассажирского терминала, который составляет 705 квадратных метров. Неповторимый архитектурно-гра- достроительный облик современной TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 40 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 41

Ter­ti­bi­niň» ka­bul edil­me­gi bu ugur­da Monuments, Objects of the Natural архитектурных и монументальных bel­le­nen top­lum­la­ýyn çä­re­le­ri dur­ Landscape», which was approved художественных памятников, TÄZE GURLUŞYKLAR mu­şa ge­çir­me­giň yg­ty­bar­ly bin­ýa­dy­ny by the head of state, developed объектов природного ландшафта», tut­dy. Ady ag­za­lan mö­hüm hu­kuk we in accordance with the Law of разработанный в соответствии с ka­da­laş­dy­ry­jy res­mi­na­ma­lar aý­ra­tyn Turkmenistan «On Culture» and Законом Туркменистана «О куль- go­rag­ly ýer-çäk­le­ri dö­ret­me­giň ka­ which establishes the rules and туре» и устанавливающий правила WE GORAG ARHEOLOGIÝASY da­la­ry­ny, şeý­le-de ola­ry sak­la­ma­gyň mode of creation of protected создания и режим содержания ter­ti­bi­ni düz­gün­leş­dir­ýär. Hor­mat­ly areas are striking illustration of особо охраняемых территорий. Prezidentimiz «Türk­me­nis­ta­nyň goz­gal­ it. The next important step was Следующим важным шагом стало ma­ýan ta­ry­hy-me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri­niň the Resolution «On the Issues подписанное 19 февраля 2016 года go­ral­ma­gy­ny üp­jün et­me­giň me­se­le­le­ri of Ensuring the Protection of уважаемым Президентом Постанов- ha­kyn­da» gol çe­ken Ka­ra­ry bol­sa, bu Immovable Historical and Cultural ление «О вопросах обеспечения NEW BUILDINGS AND RESCUE ARCHEOLOGY ugur­da edi­len no­bat­da­ky mö­hüm ädim Monuments of Turkmenistan», охраны недвижимых историко- bol­dy. 2016-njy ýy­lyň 19-njy fewra­ ­lyn­da which President signed on культурных памятников Туркме- ka­bul edi­len bu Ka­rar bi­len «Türk­me­ February 19, 2016. нистана», которым утвержден НОВОСТРОЙКИ И ОХРАННАЯ АРХЕОЛОГИЯ nis­ta­nyň çä­gin­de ýer-­gur­lu­şyk, ýer, Archeology dealing with new «Порядок согласования­ проектов ýol-gur­lu­şyk, gur­lu­şyk, me­lio­ra­tiw, ho­ buildings, contracts, commerce, проведения землеустроительных, ja­lyk iş­le­ri­ni we beýle­ ­ki iş­le­ri ge­çir­me­ economic contracts, security, земляных, дорожно-строительных, MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ giň tas­la­ma­la­ry­ny ylalaş­ ­ma­gyň Ter­ti­bi» safe and fire-rescue issues - all строительных, мелиоративных, tassyk­ la­ nyl­ dy.­ these definitions characterize the хозяйственных и других работ на Tä­ze gur­lu­şyk, şert­na­ma, tä­jir­çi­ kind of archaeological activities территории Туркменистана». lik, ho­ja­lyk yla­la­şy­gy, go­rag, ha­las ediş, to rescue and preserve objects of Новостроечная, контрактная, go­rag-ha­las ediş ar­heo­lo­gi­ýa­sy – bu historical and cultural heritage коммерческая, хоздоговорная, kes­git­le­me­le­riň äh­li­si-de adam­la­ryň which are at risk of partial or охранная, спасательная, охранно- alyp bar­ýan ho­ja­lyk iş­le­ri ne­ti­je­sin­de complete destruction as a result спасательная археология – все эти üs­tün­den bö­lek­le­ýin weý­ran bol­mak of human activities. The main определения характеризуют вид ýa-da dolu­ ly­ gy­ na­ ýok edilmek­ howpy­ objective of rescue archeology is археологической деятельности по abanýan­ tary­ hy-me­ de­ ni­ miras­ desga­ la­ ­ to preserve the monu­ments of the спасению и сохранению объектов ryny­ halas­ etmek­ we gorap­ sakla­ mak­ past, which have not discovered yet историко-культурного наследия, bo­ýun­ça ar­heo­lo­gik işiň bir gör­nü­şi­ni and the formation of the historical которым грозит частичное раз- hä­si­ýet­len­dir­ýär. Go­rag ar­heo­lo­gi­ýa­sy­ consciousness of the population рушение или полное уничтоже- nyň baş mak­sa­dy geç­mi­şi­mi­ziň he­niz and their respect for national ние в результате хозяйственной mä­lim bol­ma­dyk ýa­dy­gär­lik­le­ri­ni go­rap history. деятельности человека. Основной sak­la­mak­dan, şeý­le-de ilat ara­syn­da ta­ry­hy aň-dü­şün­jä­ni we mil­li ta­ry­hy­ MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ ORMATLY Prezi­ den­ ti­ miz­ S is known, on the initiative АК известно, по инициати- myza­ bolan­ hormat-sar­ pa­ ny­ kema­ la­ Gurbanguly Berdimuhamedowyň of President Gurbanguly ве уважаемого Президента getir­ mek­ den­ ybarat­ dyr.­ baş­lan­gy­jy bi­len Mira­ ­sa sar­pa Berdimuhamedov 2016 is Гурбангулы Бердымухамедов­а Yl­myň bu ug­run­da ama­la aşy­ H A K ryl­ýan düýp­li göz­leg-bar­lag iş­le­ri­niň goýmak,­ Wata­ ny­ özgert­ mek­ ýylyn­ da­ held in Turkmenistan under the 2016 год проходит в Туркменис­ türk­men hal­ky­nyň baý me­de­ni mi­ra­ motto «The Year of Honoring тане под девизом «Год почитания göw­rü­mi, esa­san, iki şer­te: ýurt­da al­ sy­ny gora­ ­mak we tä­ze ma­ny-maz­mun Heritage, the Transformation of наследия, преобразования Отчиз- nyp ba­ryl­ýan gur­lu­şyk iş­le­ri­niň iş­jeň­lik bi­len baý­laş­dyr­mak, şeýle-de­ bu ul­ga­ the Fatherland». It was another ны». Это стало еще одним ярким dep­gi­ni­ne, şeý­le-de döw­let do­lan­dy­ryş myň hünär­ ­men­le­riniň­ öňün­de bel­le­nen vivid example of the efforts проявлением усилий нашего наци- eda­ra­la­ry­nyň mil­le­tiň me­de­ni mi­ra­ mö­hüm we­zi­pe­le­ri üs­tün­lik­li dur­mu­şa of our national Leader in the онального лидера в сохранении и sy­ny go­rap sak­la­mak me­se­le­le­ri­ne ge­çir­mek üçin zerur­ bo­lan döw­re­bap preservation and enhancement of приумножении культурного достоя- ber­ýän üns-ala­da­sy­nyň de­re­je­si­ne we ygty­ bar­ ly­ hukuk­ binýa­ dy­ ny­ kema­ la­ cultural heritage, as well as in the ния, а также в создании правовой bag­ly bol­ýar. Ber­ka­rar döw­le­tiň bag­ ge­tir­mek ýo­la go­ýul­dy. 2012-nji ýyl­da creation of a legal framework for базы для успешного решения за- ty­ýar­lyk döw­rün­de gel­je­ge ynam­ly «Milli­ ta­ry­hy-me­de­ni mi­ra­syň ob­ýekt­ the successful solution of tasks дач, стоящих перед специалиста- ga­dam ur­ýan Türk­me­nis­tan döw­le­ti­ le­ri­ni gora­ ­mak hakyn­ ­da» Türk­me­nis­ assigned to the specialists in this ми этой отрасли. Свидетельством miz hä­zir­ki dö­wür­de ägirt uly gur­lu­şyk ta­nyň Ka­nu­ny­nyň, şeý­le-de «Mede­ ­ni­ýet field. The Law of Turkmenistan тому являются принятый в 2012 meý­dan­ça­sy­ny ýa­da sal­ýar. Ýur­du­ ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny «On the Protection of Objects of году Закон Туркменистана «Об my­zyň we­la­ýat­la­ryn­da, şä­her­le­rin­de esa­syn­da iş­le­nip taý­ýar­la­nan we ýurt National Historical and Cultural охране объектов национального we oba­la­ryn­da ýer­li hem da­şa­ry ýurt Baş­tu­ta­ny­myz ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nan Heritage», adopted in 2012, историко-культурного наследия», kom­pa­ni­ýa­la­ry ta­ra­pyn­dan inf­rast­ruk­ «Ta­ry­hy, ar­heo­log­ýa, şä­her­gur­lu­şyk, as well as «The Organizational а также утвержденный главой го- tu­ra ul­ga­my­ny yzy­gi­der­li ös­dür­mek­ bi­na­gär­çi­lik we mo­nu­men­tal çe­per Procedure on Security Zones of сударства «Порядок организации den baş­lap, iri des­ga­la­ry we bi­na­la­ry ýa­dy­gär­lik­le­riň, te­bi­gy-land­şaft des­ga­ Historical, Archaeological, Urban охранных зон исторических, архе- gur­mak bo­ýun­ça mö­hüm tas­la­ma­lar la­ry­nyň gorag­ zo­lak­la­ry­ny bel­le­me­giň Planning, Architecture and Art ологических, градостроительных, üs­tün­lik­li al­nyp ba­ryl­ýar. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 42 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 43

The increase in research in задачей охранной археологии le­rin­de ýer­leş­ýän ar­heo­lo­gik des­ga­la­ry Today, research and ния территорий страны – одно из this field of science depends on является сохранение еще не вы- ylmy­ esasda­ öwren­ mek­ we gorap­ conservation of archaeological важнейших направлений деятель- two main factors: the level of явленных памятников прошлого и sak­la­mak Türk­me­nis­ta­nyň Ta­ry­hy we sites in the areas of national ности Национального управления construction activity in the country, формирование у населения исто- me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri go­ra­mak, öw­ren­ economic development is one Туркменистана­ по охране, изуче- and the degree of attention of state рического сознания и уважитель- mek hem-de re­je­le­mek bara­ ­da­ky Mil­li of the most important activities нию и реставрации памятников structures in the preservation ного отношения к национальной mü­dir­li­gi­niň alyp bar­ýan iş­le­ri­niň esa­sy of the National Department of истории и культуры. Утвержденный of cultural heritage. In the истории. ugur­la­ry­nyň bi­ri bo­lup dur­ýar. Döw­let Turkmenistan for Protection, Study Постановлением главы государства Prosperous Epoch of the Powerful Рост объемов исследований Baş­tu­ta­ny­my­zyň ýö­ri­te Ka­ra­ry bi­len and Restoration of Historical and «Порядок согласования проектов State our country has become a в этой области науки зависит от tas­syk­la­nan «Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­de Cultural Monuments. This year проведения землеустроительных, place of large-scale construction двух главных факторов: уровня ýer-­gur­lu­şyk, ýer, ýol-gur­lu­şyk, gur­ «The Procedure for Harmonization земляных, дорожно-строительных, projects. Local and foreign строительной активности в стра- lu­şyk, me­lio­ra­tiw, ho­ja­lyk iş­le­ri­ni we of Land Management Projects, строительных, мелиоративных, companies have been carrying не и степени внимания государ- beý­le­ki iş­le­ri ge­çir­me­giň tas­la­ma­la­ry­ny Earthwork, Road-building, хозяйственных и других работ out a huge amount of construction ственных структур к вопросам yla­laş­ma­gyň Ter­ti­bi» ady ag­za­lan ugur­ Construction, Land Reclamation, на территории Туркменистана» works in all velayats, cities and сохранения культурного наследия. da al­nyp ba­ryl­ýan işle­ ­riň äh­li­si­ni Türk­ Economic and Other Activities on устанавливает регламент согласо- villages, in the desert and oases Наша страна в эпоху могущества и me­nis­ta­nyň Me­de­ni­ýet mi­nistr­li­gi bi­len the Territory of Turkmenistan» вания с Министерством культуры - from the development of the счастья стала местом крупномас- yla­laş­ma­gyň düz­gün-ter­ti­bi­ni bel­le­ýär. has been approved. It sets the всех проектов указанного про- network infrastructure to the штабных строек. Во всех велаятах, Mun­dan beý­läk eýe­çi­li­gi­niň gör­ rules of coordination with the филя. Отныне юридические лица erection of buildings for industrial в городах и сёлах, отечественные nü­şi­ne ga­ra­maz­dan, Türk­me­nis­ta­nyň Ministry of Culture on the specified независимо от форм собственности MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ and civil use. In addition, the и иностранные компании осущест- çä­gin­de şu­nuň ýa­ly iş­le­ri alyp bar­ýan profile projects. From now on, и физические лица, осуществля- state does everything to ensure вляют огромный объем строи- ýu­ri­dik hem şah­sy ta­rap­lar ýo­kar­da ady legal entities, irrespective of their ющие на территории Туркменис­ that monuments of the past of our тельных работ – от развития сети agza­ lan­ Tertip­ de­ beýan­ edilen­ kada­ la­ ry­ forms of property and individuals, тана такого рода работы, обязаны country, located in the area of new инфраструктурных объектов до pug­ta ber­jaý et­mä­ge borç­ly bo­lup dur­ engaged in such kind of work on выполнять правила, предусмот­ buildings have to be studied most возведения зданий промышленно- ýar­lar. Bu ka­da di­ňe bir ra­ýat­la­ra oba the territory of Turkmenistan, are ренные в данном документе «По- fully and comprehensively. го и гражданского назначения. И ýer­le­rin­de şah­sy kö­mek­çi ho­ja­ly­gy­ny required to comply with the rules рядок согласования проектов...». Archeology of new buildings государство делает все для того, gu­ra­mak ýa-da ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny gur­ set forth in this Order. It does not Он не относится лишь к землям, has existed all over the world. чтобы памятники прошлого нашей mak üçin bö­lü­nip ber­len ýer­le­re de­giş­li apply only to the lands granted to выданным­ гражданам для личного In general, everything is very Родины, расположенные в зоне däl­dir. citizens for private farming in rural подсобного хозяйства в сельской Ta­ry­hy-me­de­ni gat­lak­ly kün­jek­le­ simple - it is necessary to новостроек, были изучены наи­ Şä­her­le­riň we et­rap­la­ryň Baş me­ areas and for individual housing местности и индивидуального жи- riň üs­tün­den geç­ýän tä­ze ulag ýol­la­ conduct the archaeological более полно и всесторонне. ýil­na­ma­la­ry iş­le­nip taý­ýar­la­ny­lan­da, oňa construction in cities and towns. Of лищного строительства в городах ry­ny, tur­ba­ge­çi­ri­ji­le­ri ýa-da su­wa­ryş exploration while designing new При проектировании нового çäk­dä­ki ta­ry­hy-me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­riň course, it is impossible to foresee и поселках. des­ga­la­ry­ny gurmak­ bo­ýun­ça tas­la­ma­ construction or laying highways, строительства или при прокладке ýer­le­şi­şi ba­ra­da­ky she­ma-kar­ta­la­ry, random discoveries and finds, При разработке проектов lar iş­le­nip taý­ýar­la­nan­da, hök­ma­ny ýag­ pipelines or irrigation facilities транспортных магистралей, тру- ta­ry­hy-bi­na­gär­lik me­ýil­na­ma­la­ry go­şul­ therefore, in case of detection генеральных планов городов и daý­da düýp­li ar­heo­lo­gi­ýa bar­lag iş­le­ri that include a cultural layer. A бопроводов или ирригационных maly­ dyr.­ Bu shema-kar­ ta­ lar­ we tary­ hy-­ of the objects with historical, этрапов, должны быть включены ge­çi­ril­me­li­dir. Türk­me­nis­tan­da ge­çen customer for excavation work сооружений там, где есть куль- bi­na­gär­lik me­ýil­na­ma­la­ry Mil­li mü­dir­lik scientific, artistic or other составленные по согласованию с dö­wür­de şeý­le iş­le­ri alyp bar­ma­gyň serves the organization which турный слой, необходимо провес­ ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nyl­ýar. Mun­dan cultural property characteristics Министерством карты-схемы рас- oňyn tej­ri­be­si­niň bo­lan­dy­gy­ny bel­le­mek is going to design construction. ти археологическую разведку. В baş­ga-da, Mil­li mü­dir­lik ta­ra­pyn­dan during construction, it should положения историко-культурных ge­rek. Mu­ňa aý­dyň my­sal hök­mün­de Turkmenistan has already had a Туркменистане в прошлом уже был jem­leý­ji ne­ti­je­na­ma­lar be­ril­ýär, ola­ryň be immediately reported to the памятников на территории горо- ýa­rym asyr mundan­ ozal Türk­me­nis­ positive experience of such work. позитивный опыт такой работы. esa­syn­da Me­de­ni­ýet mi­nistr­li­gi özü­niň National Administration or its local дов и этрапов, а также историко- ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň Taryh­ Suffice it to recall that specialists Достаточно вспомнить, как полве- ga­ra­ma­gy­na ber­len tä­ze gur­lu­şyk­la­ryň offices (historical and cultural архитектурные планы городов и ins­ti­tu­ty­nyň alym­la­ry­nyň Sankt-Pe­ of the Institute of History of ка назад специалисты Института me­ýil­na­ma­la­ry­ny yla­laş­ýar. Türk­me­nis­ reserves). этрапов. Эти карты-схемы и истори- ter­burg­ly kär­deş­le­ri bilen­ bi­le­lik­de the Academy of Sciences of истории Академии наук Туркме- ta­nyň goz­gal­ma­ýan ta­ry­hy-me­de­ni ýa­ Nowadays schematic location ко-архитектурные планы утвержда- Ga­ra­gum der­ýa­sy­nyň üçün­ji no­ba­ty­nyň Turkmenistan and their colleagues нистана и их Санкт-Петербургские dy­gär­lik­le­ri­ni howp as­ty­na sal­ýan tas­ maps of historical and cultural ются Национальным управлением çä­gin­dä­ki su­wa­rym­ly meý­dan­lar­da from Leningrad headed by коллеги начали комплексное la­ma­lar diňe olary ygtybarly goramak monuments on the territory of Туркменистана по охране, изучению ýer­leş­ýän ar­heo­lo­gik ýa­dy­gär­lik­le­ri top­ Academician V.M.Masson have изучение археологических памят- boýunça çäreleriň doly möçberde berjaý cities and etraps, as well as и реставрации памятников истории lum­la­ýyn esasda­ öwren­ ­mek işle­ ­rine­ ba­ begun a comprehensive study of ников в зоне орошаемых земель edilen ýagdaýynda durmuşa geçirilip historical and architectural plans и культуры. Оно же выдает за- dalga­ beren­ di­ gi­ ni­ ýatla­ mak­ ýeter­ lik­ dir.­ archaeological sites in the area of третьей очереди Каракум-реки. bilner. şeýle çäreler taslamalaryň of cities and etraps drawn up by ключения, на основании которых Bu göz­leg-bar­lag iş­le­ri 10 ýyl­dan hem irrigated lands of the third stage Эти исследования проводились taslama-smetalaýyn resminamalarynda agreement with the Ministry should Министерство культуры согласует köp döw­re çe­kip­dir hem-de şol döwür­ ­ of the Karakum River for a half- более десяти лет при активном со- göz öňünde tutulmalydyr. be included while developing представленные планы новостро- de he­re­ket eden «Ga­ra­gum­gur­lu­şyk» century. These studies had been действии существовавшего тогда Ýüze çykarylan howp haý­sy­dyr bir projects on general plans of cities ек. Проекты, создающие угрозу mü­dir­li­gi­niň ýa­kyn­dan gol­da­ma­gy bi­len carried out for more than ten управления «Каракумстрой», а их ýa­dy­gär­li­giň go­rag­ly­ly­gy­ny üp­jün et­mek and etraps and projects for the недвижимым историко-культурным ge­çi­ri­lip­dir. Düýp­li yl­my göz­leg­le­riň ne­ years with the active assistance результаты опубликованы в вось- we­zi­pe­si­ne düý­bün­den ga­bat gel­me­ improvement and development памятникам Туркменистана, могут ti­je­le­ri «Ga­ra­gum ga­dy­my­lyk­la­ry» at­ly of the management of former ми выпусках научного сборника ýän­li­gi anyk­la­nan ýag­da­ýyn­da, Me­de­ni­ of cities and districts. These быть реализованы в случае про- yl­my ýy­gyn­dy­nyň sekiz sa­nyn­da yzy­gi­ «Karakumstroy», and their results «Каракумские древности», изда- ýet ministr­ li­ gi­ tarapyndan aýra­ tyn­ lyk­ da­ schematic maps and historical and ведения мероприятий, нацеленных der­li çap edil­di, bu ne­şir 1968-1979-njy were published in eight editions of вавшегося в 1968-1979 гг. al­nan tas­la­ma­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­ architectural plans are approved на обеспечение их сохранности. Эти ýyl­lar ara­ly­gyn­da çap­dan çyk­dy. the scientific publication «Ancient Сегодня исследование и gi­ni ýa­tyr­mak ba­ra­da­ky çöz­güt çy­ka­ryp by the National Department. It мероприятия должны быть пред- Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­my­zyň ho­ja­ Karakum», being published in консервация объектов археологии bi­lner. Bu çöz­güt de­giş­li ýu­ri­dik ýa-da also issues decisions due to which усмотрены в проектно-сметной lyk taý­dan iş­jeň öz­leş­di­ril­ýän kün­jek­ 1968-1979. в зонах хозяйственного освое- şah­sy ta­rap­la­ra, şeý­le-de tas­la­ma­ buildings plans are endorsed by the документации проектов. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 44 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 45

ny ma­li­ýe­leş­dir­ýän bank eda­ra­sy­na Ministry of Culture. Projects that Если будет установлено, что ge­len myh­man­la­ry bu ga­dy­my top­ra­gyň Berdimuhamedov has noted that ну посетит большое количество ýol­la­nyl­ýar. Şeý­le ýag­daý­da pot­rat­çy threaten real historical and cultural выявленная угроза несовместима deň­siz-taý­syz ta­ry­hy-bi­na­gär­lik hem-de next year a large number of foreign иностранных­ гостей и надо соз- bir sagat­ dan­ uzak bolma­ dyk­ wagtda­ monuments of Turkmenistan can с сохранностью того или иного ar­heo­lo­gik mi­ra­sy bi­len ta­nyş­dyr­mak visitors will visit our country at the дать все условия для их знаком- tas­la­ma­ny dur­mu­şa ge­çir­mek iş­le­rini­ be implemented in the case of памятника, Министерство культуры üçin ze­rur bo­lan şert­le­riň dö­re­dil­me­ V Asian Games and it is necessary ства с уникальным архитектурным do­ly ýa­tyr­ma­ga, bank bolsa­ ma­li­ýe­leş­ measures aimed at ensuring their может принять решение о прекра- li­di­gi­ne ünsi­ çek­di. Ýurt Baş­tu­ta­ny­myz to create all conditions for и археологическим наследием dir­mek çä­re­le­rini­ bir gü­nüň do­wa­myn­ safety. These activities should be щении реализации конкретного me­de­ni aň-düşün­ ­je sy­ýa­hat­çy­ly­gy­ny introducing the guests with unique далеких эпох туркменской земли. da tog­tat­ma­ga borç­lu­dyr. Ka­bul edi­len provided in design estimates of the проекта. Это решение направля- gu­ra­mak­da aň­ry­baş aýaw­ly usul­la­ry architectural and archaeological Он подчеркнул, что в целях куль- çöz­güt­de ýü­ze çy­ka­ry­lan desga­ ­ny go­rap projects. ется соответствующему юриди- we çe­me­leş­me­le­ri iş­läp taý­ýar­la­ma­gyň heritage of distant epochs of the турно-познавательного туризма sakla­ mak­ hem-de abanýan­ howpy­ ara­ If it is determined that the ческому или физическому лицу, а hem-de peý­da­lan­ma­gyň ze­rur­ly­gy­ny Turkmen land. He has stressed важен самый бережный подход к dan aýyr­mak bo­ýun­ça haý­sy çä­re­le­riň identified threat is incompatible также банковскому учреждению, bel­läp geç­di, çün­ki sy­ýa­hat­çy­ly­gyň bu that for the purpose of cultural and сохранению этого достояния. И это gö­rül­me­li­di­gi ta­kyk bel­le­nil­ýär. Eger-de with the preservation of a финансирующему проект. В таком gör­nü­şi özü­niň asyl ma­ny-mazmu­ ­ny educational a careful approach is касается, прежде всего, местной ýü­ze çy­ka­ry­lan des­ga me­de­ni gym­mat­ monument, the Ministry of случае подрядчик обязан не позд- bo­ýun­ça mä­käm go­ral­ma­ga de­giş­li­ essential in the preservation of исполнительной власти, а также lyk hök­mün­de ykrar­ edilme­ ­se ýa-da Culture may decide to terminate нее чем в течение часа прекратить dir. Bu ugur­da öňe sür­len we­zi­pe­le­riň this heritage. It refers primarily тех, кто осуществляет новое стро- ha­ky­kat ýü­zün­de gym­mat­ly bo­lup dur­ the implementation of a specific реализацию проекта, а банк в üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi­ni üp­jün et­mek il­ki to those, who carry out new ительство и кто по долгу службы ýan ýa­dy­gär­li­giň üs­tü­ne aban­ýan howp project. This decision is sent to the течение дня должен заморозить bi­len, ýer­li ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­ki­mi­ýet eda­ construction and who, in the отвечает за безопасность недви- dolu­ ly­ gy­ na­ aradan­ aýry­ lan­ ýagda­ ýyn­ da,­ relevant legal entity or individual, финансирование. В решении ука- ra­la­ry­nyň, şo­nuň ýa­ly-da tä­ze gur­lu­şyk­ performance of their official duties, жимых объектов истории мате- Medeniýet mi­nistr­ligi ta­ra­pyn­dan gur­ as well as to the banking зываются и меры, которые должны la­ry alyp bar­ýan hem-de özü­niň gul­luk are responsible for the security риальной культуры туркменского lu­şyk tas­la­ma­sy­ny dur­mu­şa geçir­ ­mek institutions that fund the project. In быть предприняты для обеспече- borç­la­ry­na la­ýyk­lyk­da türk­men hal­ky­ of immovable historical objects of народа. iş­le­ri­niň do­wam et­di­ril­me­gi ba­ra­da­ky this case, the contractor shall stop ния сохранности обнаруженного nyň ta­ry­hy­nyň we mad­dy me­de­ni­ýe­ti­niň material culture of the Turkmen çöz­güt çy­ka­ryl­ýar. the project within one hour, and the объекта и устранения угрозы. goz­gal­ma­ýan des­ga­la­ry­nyň howp­suz­ly­ people. Мухаммед МАМЕДОВ, Ar­heo­lo­gik ga­zuw-ag­ta­ryş iş­le­ri­ bank should freeze funding within a Если же будет установлено, что gy­nyň üp­jün edil­me­gi üçin jo­gap­kär­çi­lik кандидат исторических наук, niň ta­ry­hy-me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­re «ikinji­ day. The decision shall also include выявленный объект не является çek­ýän şahs­la­ryň pa­ýy­na düş­ýär. Muhammed MAMEDOV, начальник Национального управления Туркменистана по охране, изучению и ömür» ber­ýän­li­gi­ni ýat­dan çy­kar­mak культурной ценностью, или угроза Candidate of Historical Sciences, the measures that must be taken to реставрации памятников bol­maz, ola­ryň bar­şyn­da ýü­ze çy­ka­ry­lan ensure the safety of the detected сохранности­ ценного памятни- Mu­ham­met MÄM­ME­DOW, Head of the National Department of Turkmenistan on Protection, истории и культуры gymmat­ ly­ tapyn­ dy­ lar­ bolsa­ ýurdu­ my­ ­ ка действительно устранена, то Türk­me­nis­ta­nyň Ta­ry­hy we object and eliminate the threat. If Study and Restoration of Historical zyň mu­zeý­le­riniň­ baý gor­la­ry­nyň üstü­ ­ni it is determined that the detected Министерство культуры принимает me­de­ni ýa­dy­gär­lik­le­ri go­ra­mak, öw­ren­mek hem-de re­je­le­mek ba­ra­da­ky and Cultural Monuments ýe­tir­ýär hem-de Türk­me­nis­ta­nyň we решение разрешить продолжение object is not a cultural value, or a Mil­li mü­dir­li­gi­niň baş­ly­gy, tu­tuş dün­ýä­niň me­de­ni mi­ras ha­zy­na­sy­ threat to safety of a really valuable строительства. ta­ryh ylym­la­ryň kan­di­da­ty na go­şul­ýar. Ýö­ne de­gişli­ kon­ser­wa­si­ýa monument is removed, the Ministry Нельзя забывать, что археоло- çä­re­le­ri­ni ge­çir­me­siz ama­la aşy­ryl­ýan will issue a decision to allow гические раскопки дают памят- ga­zuw-agta­ ­ryş iş­le­ri­niň ta­ry­hy ýa­dy­gär­ continuation of the construction. нику «вторую жизнь», а находки, likle­ re­ öwezi­ ni­ dolup­ bolma­ jak­ ýag­ We must not forget that найденные во время раскопок, daý­da ze­per ýe­ti­rip bil­ýän­li­gi­ni aý­ra­tyn the archaeological excavations пополняют фонды музеев страны, nygta­ ma­ ly­ dy­ rys.­ Bu aýdy­ lan­ lar,­ aýra­ tyn­ give the monument a «second становясь бесценным культур- hem, ga­zuw-ag­ta­ryş iş­le­ri­niň bar­şyn­da life» and finds, detected in ным достоянием Туркменистана и

MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ ýü­ze çy­ka­ry­lan des­ga­la­ryň sap laýdan excavations, replenish museum всего мира. Однако раскопки без gal­dy­ry­lan di­war­la­ry baba­ ­tyn­da möhüm­ funds in the country, becoming соответствующих консервацион- äh­mi­ýe­te eýe­dir. Soň­ky ýyl­lar­da bu an invaluable cultural heritage in ных мероприятий могут нанести ugur­da köp işle­ ­riň ge­çi­ri­len­di­gi­ni hem- Turkmenistan and in the world. невосполнимый урон памятнику. de oňyn ne­ti­je­le­riň ga­za­ny­lan­dy­gy­ny However, the excavation without Особенно это касается пахсовых aýt­mak bo­lar. Hu­su­san-da, çig ker­piç­ proper conservation measures или сырцовых стен древних со- den bina­ edilen­ gurluş­ ­la­ry kon­ser­wir­le­ may cause irreparable damage to оружений, выявленных в ходе me­giň dür­li usul­la­ry­nyň ama­ly sy­nag­ the monument. This is especially раскопок. За последние годы в la­ry ge­çi­ril­di, olar öň­de­ba­ry­jy hal­ka­ra true about adobe walls of ancient этом направлении сделано уже tej­ri­be­si­ni we hü­när­men­le­riň şah­sy structures detected during the немало и есть весьма обнадежи- pi­kir-ga­ra­ýyş­la­ry­ny ha­saba­ al­mak bi­len excavations. There has already вающие результаты. В частности, iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­dy. been done a lot in recent years, and апробированы три различных Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Kabi­ there are very encouraging results варианта консервации сырцовых ne­ti­niň ýa­kynda­ ge­çi­ren mej­li­sin­de in this direction. In particular, we конструкций, выдвинутых с учетом eden çy­ky­şyn­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ have tested three different variants международного опыта и личных timiz­ Gurbanguly Berdi­ mu­ ha­ me­ dow­ of preservation of raw designs наблюдений специалистов. gel­jek ýyl­da ýur­du­my­zyň paý­tag­tyn­da brought forward, taking into Выступая на одном из недав­ ge­çi­ril­jek V Azi­ýa oýun­la­ry döw­rün­ account international experience них заседаний Кабинета Минис­ de ýur­du­my­za köp ­san­ly da­şa­ry ýurt and personal observations of the тров, уважаемый Президент myh­man­la­ry­nyň gel­me­gi­ne ga­ra­şyl­ýan­ experts. Гурбангулы­ Бердымухамедов dy­gy­ny aý­ra­tyn nyg­ta­dy. Şu­nuň bi­len Speaking at a recent Cabinet отметил, что в следующем году bagly­ lyk­ da,­ milli­ Lide­ ri­ miz­ ýurdu­ my­ za­ of Ministers, President Gurbanguly на V Азиатские игры нашу стра- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 46 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 47

bina­ la­ ry­ gurmak­ kabul­ ederlik­ li­ hasap­ ­ is 45.25 m2. And the diameter of ной планировки помещений. Так, la­nyl­ýar. Sü­tün bol­ýan dik gur­na­ma­lar the described circle with 12m is площадь одной ячейки при диаметре BELENT GATLY ÝAŞAÝYŞ öý­jük şe­kil­li gur­luş­la­ryň daş­ky su­du­ry respectively 93.53m2 and 101.8m2. описанной окружности 8 м состав- bo­ýun­ça ýer­leş­di­ril­mek bi­len, des­ga­la­ The building layout plan is ляет для 6-угольника 41.57 м2, для ryň içer­ki me­ýil­na­ma­laş­dy­ryl­ma­syn­da composed of honeycomb cells and 8-угольника 45.25 м2. При диаметре giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär. Şeý­le­lik can have different configurations. описанной окружности 12 м соответ- JAÝLARYNYŇ ÝOKARY DEREJEDÄKI bi­len, dia­met­ri 8 met­re deň bo­lan aý­law Figure 1 shows models of ственно 93.53 м2 и 101.8 м2. giň­li­gi­niň için­de ýer­leş­di­ri­len bir öý­jü­giň residential high-rise buildings with План здания компонуется из meý­da­ny: 6 burç­luk üçin 41,57 ine­dör­ different layout plans. сотовых ячеек и может иметь раз- NETIJELI KONSTRUKTIW SHEMALARY dül metr, 8 burç­luk üçin bol­sa, de­giş­ With uniformity, regularity личную конфигурацию. На рисунке li­lik­de 45,25 ine­dör­dül metr­dir. Aý­law and symmetry of vertical and 1 показаны модели жилых домов giň­li­gi­niň 12 metr­lik dia­met­ri ba­ba­tyn­da horizontal load-bearing structures, повышенной этажности с различной EFFICIENT CONSTRUCTION SCHEMES bu gör­ke­zi­ji­ler de­giş­li­lik­de, 93,53 we these design schemes have a компоновкой планов. 101,8 ine­dör­dül met­re deň­dir. limited number of elements’ Обладая однотипностью, Bi­na­nyň tas­la­ma me­ýil­na­ma­sy dimensional types and help to регулярностью и симметричностью OF HIGH-RISE RESIDENTIAL HOUSES öý­jük şe­kil­li bö­lüm­ler­de dü­zül­ýär we ol reduce the tension concentrations несущих вертикальных и горизон­ özü­niň gur­lu­şy bo­ýun­ça dür­li şe­kil ut­ at nodal joints and under horizontal тальных конструкций, данные gaş­ma­la­ryn­da bo­lup bi­ler. 1-nji su­rat­da seismic effects there are almost no конструктивные схемы имеют огра- ЭФФЕКТИВНЫЕ КОНСТРУКТИВНЫЕ СХЕМЫ be­lent gat­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň dür­li efforts inside, caused by torsional ниченное количеств­о типоразмеров TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ me­ýil­na­ma­laş­dy­ryş usul­la­ryn­da iş­le­nip vibration modes. элементов, способствуют снижению ЖИЛЫХ ДОМОВ ПОВЫШЕННОЙ ЭТАЖНОСТИ taý­ýar­la­ny­lan nus­ga­lar görke­­zil­ýär. Bu To demonstrate the концентрации напряжений в узловых konst­ruk­tiw she­ma­la­ra ola­ryň dü­zü­ advantages of the above design соединениях, а при горизонтальных min­de ula­ny­lan sü­tün­le­ýin dik we ke­se schemes of a cellular structure сейсмических воздействиях в них ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ paý­tag­ty Aş­ VERY year the volume of каждым годом в Ашхабаде gurna­ ma­ la­ ryň­ birmeň­ zeş­ li­ gi,­ birsy­ dyr­ ­ calculations of a 16-storey практически не возникает усилий, ga­bat­da we beý­le­ki iri şä­her­ler­de housing, social and cultural и других крупных городах gyn­ly­ly­gy hem sim­met­ri­ki taý­dan en­di­ residential building have been вызванных крутильными формами ýa­şa­ýyş jaý gur­lu­şy­gy­nyň göw­ development is increased Туркменистана увеличиваются ganlyk­ mahsus­ dyr.­ Şol bir wagtyň­ özün­ carried out on the basis of a колебания. T E C de, görke­ zil­ ýän­ konstruk­ tiw­ çyzgy­ lar­ da­ 6-angled cell with angled walls rümi,­ bi­na edil­ýän dur­muş we me­de­ni in Ashgabat and other cities объемы жилищного, обществен- mak­sat­ly des­ga­la­ryň sa­ny ýyl­sa­ýyn of Turkmenistan. Shaping the ного и культурного строительства. peýda­ la­ nyl­ ýan­ düzüm­ bölek­ le­ ri­ niň­ ölçeg­ (pylons) with the diameter of 12m art­ýar. Us­sat bi­na­gär­ler şäher­ ­le­rimi­ ­ziň appearance of cities, architects seek Формируя облик городов, архи- we şe­kil ara­ta­pa­wut­la­ry düýp­li çäk­ gaý­ta­lan­ma­jak keş­bi­ni ke­ma­la ge­tir­ to create such forms of buildings текторы стремятся создать такие len­di­ri­len­dir, mu­nuň özi bol­sa, bo­gun mek­de bi­te­wi şäher­ ­gur­lu­şyk-bi­na­gär­lik that emphasize the expressiveness формы строений, которые подчер- bir­leş­me­le­rin­de ýü­ze çyk­ýan güý­je­me kon­sep­si­ýa­sy­na eýer­mek bi­len, hä­zir­ki and dynamism of a modern city. кивают динамизм развития совре- ha­dy­sa­la­ry­ny pe­se dü­şür­mä­ge ýar­dam ok­gun­ly ösü­şi özün­de jem­le­ýän tä­ze These forms of architectural менного города. К таким формам ber­ýär, ke­se seýs­mi­ki tä­sir­ler ýü­ze gur­lu­şyk usul­la­ry­ny dur­mu­şa or­naş­dyr­ expression primarily include high- архитектурной выразительности, çy­kan ýag­da­ýyn­da-da olar­da tow­lan­ma şe­kil­li yr­gyl­dy­nyň ýü­ze çy­kar­ýan güý­je­

TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ma­ga ça­lyş­ýar­lar. Bi­na­gär­lik sun­ga­ty­ rise buildings that characterize прежде всего, относятся здания nyň şeý­le usul­la­ry­na, il­kinji­ no­bat­da, knowledge-based technological повышенной этажности, характери- me­le­ri düý­bün­den bel­li­ge alyn­ma­ýar. be­lent gat­ly ýa­şaýyş­ jaý gur­lu­şy­gy de­ progress and construction industry. зующие собой технический прог­ Öý­jük­li dü­züm­li gur­na­ma çyz­gy­sy­ giş­lidir. Olar ok­gun­ly ösüş­le­re bes­le­nen The offered efficient design ресс и наукоемкость строительного nyň ýo­kar­da gör­ke­zi­len ar­tyk­maç­lyk­la­ döw­rümi­ ­ziň öňde­ ­ba­ry­jy teh­ni­ki ösü­şi­ni schemes of residential high-rise производства. ry­ny äş­gär et­mek mak­sa­dy bi­len, tö­we­ we gur­lu­şyk önüm­çi­li­gi­niň yl­my bin­ýa­ buildings are based on a grid of Предлагаемые эффективные rek­le­ýin aý­la­wy­nyň dia­met­ri 12 metre­ dy­nyň gün­saýyn­ pug­ta­lan­ýan­dy­gy­ny äh­li vertical load-bearing structures конструктивные схемы жилых домов hem-de her ga­ty­nyň be­ýik­li­gi 4,5 met­re aý­dyňly­ ­gy bi­len ýü­ze çy­kar­ýar. (pylons and walls) that make up повышенной этажности основаны deň bo­lan burç di­war­ly 6 burç­luk öý­jü­ Be­lent gat­ly ýa­şaýyş­ jaý­la­ryň tek­lip the 6- or 8- angle honeycomb на сетке вертикальных несущих giň bin­ýa­dyn­da gur­lan 16 gat­ly ýa­şa­ýyş edil­ýän ne­ti­je­li konst­ruk­tiw çyz­gy­la­ry structures. The advantage of such конструкций (пилоны и стены), сос­ ja­ýy­nyň ha­sap­la­ma­la­ry ýe­ri­ne ýe­ti­ril­di. özü­niň binýa­ ­dyn­da dik dü­züm­li bin­ structural schemes are based on тавляющих 6-ти или 8-ми угольную (1-nji su­ra­tyň 1-nji gör­nü­şi). Şeý­le­lik­ ýat­lyk gur­na­ma­la­ryň (sü­tün­le­riň we the fact that they really represent сотовую структуру. Преимущество di­war­la­ryň) bi­te­wi to­ru­na da­ýan­ýar, a monolithic frameless wall таких конструктивных схем основано olar 6 ýa-da 8 burç­luk şe­kil­li gur­lu­şy structure, with its allowable height на том, что они по сути, представля- eme­le ge­tir­ýär­ler. Şu­nuň ýa­ly konst­ and number of floors for 9-point ют собой монолитную бескаркасную ruktiw­ çyz­gy­la­ryň özboluşly tara­ ­py hök­ platforms to 75 meters (16 floors) стеновую конструкцию, высоту и mün­de, seýs­mi­ki de­re­je­si 9 bal bo­lan inclusively. Vertical load-bearing этажность которых для 9-балльных ýer­ler­de gu­rul­ýan belent­ gat­ly ýa­şa­ýyş structures, lying on the perimeter of площадок нормами допускается jaý­la­ry­nyň di­war gur­na­ma­sy­nyň bi­te­wi, the cell, create more space for free принимать до 75 метров (16 этажей) arager­ mew­ siz­ usulda­ guýul­ ýan­ dygyny­ planning of buildings. For example, включительно. Вертикальные несу­ gör­kez­mek bo­lar. Şun­luk­da, ady ag­ one area of the cell with a diameter щие конструкции, располагаясь по za­lan zo­lak­lar­da be­lent­li­gi 75 met­re of 8m of the described circle for периметру сотовой ячейки, создают (16 ga­ta) çen­li ýa-da oňa deň bo­lan 6- angle is 41.57 m2, for 8-angle большое пространство для свобод- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 48 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 49

Ýaşaýyş jaýlaryň nusgalary / Models of buildings / Модели домов bas­gan­çak meý­dan­ça­la­ry dü­züm gur­ for cell perimeter stairs (landings стенки 25 см, стены лифтовой шахты luş­la­ry B25 ky­sym­ly be­ton­dan we AŞ and flights) with their thickness толщиной 25 см, перемычки 75х25см, kysym­ ly­ arma­ tu­ ra­ dan­ tasla­ nan­ dyr.­ of 20cm. Constructions were плиты перекрытия толщиной 20 см с Bina­ nyň­ agram­ we seýsmi­ ki­ taýdan­ designed with concrete class B25 опорой по периметру сотовой ячейки, dur­nuk­ly­ly­gy­nyň ha­sap­la­ma­la­ry «Li­ra and AS armature. лестницы (площадки и марши) тол- 9,6» mak­sat­na­ma esa­syn­da ama­la aşy­ Calculations of the building щиной 20 см. Конструкции запро- ryl­dy. Ha­sap­la­ma­la­ryň she­ma­sy çe­ýe on the weight and seismic loads ектированы из бетона класса В25 и bin­ýa­da da­ýan­ýan gi­ňiş­lik ul­ga­my­dyr. are made under the «Lira 9.6» арматуры АШ. Ör­t­gä wagt ara­çä­gin­de düş­ýän ha­sap­la­ program. A design scheme is Расчеты здания на весовые и ma ag­ra­my, onuň öz ag­ra­my­ny ha­sa­ba a spatial system on the elastic сейсмические нагрузки выполнены al­maz­dan, her ine­dör­dül met­re 800 kg foundation. Temporary design по программе «Лира 9.6». Расчетная möç­ber­de al­nan, mu­nuň özi ýa­şa­ýyş jaý load on the slab, without taking схема – пространственная система gur­lu­şy­gyn­da ula­nyl­ýan 1,141 ky­sym­ly into account its own weight, is на упругом основании. Временная ör­tgi pli­ta­la­ry üçin ag­ra­myň PK8 de­re­ taken to be 800 kg / m2, which расчетная нагрузка на перекрытия, je­si­ne la­ýyk gel­ýär. Şeý­le-de bu ýer­de corresponds to load class of PK8 без учета собственного веса, принята top­ra­gyň, daş­dan gur­lan di­war­la­ryň we for bed plates of 1.141 series, used равной 800 кг/м2, что соответствует 1 2 3 4 5 daş­ky mer­mer ör­tük­le­riň ag­ra­my ha­sa­ in the construction of residential классу нагрузки ПК8 для плит пере-

Tablisa №1 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ

Gurnamanyň ady Gurnamanyň AS I+AS2 kysymly AS3+AS4 kysymly galyňlygy (sm) armatura armatura Meýdany Göterim (%) Meýdany Göterim (%) (см2/p.m.) (см2/p.m) 1. Binýadynda burç diwarlary (pilonlary) bolan 6 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 16 gatly ýaşaýyş jaýy 16 storey building on the basis of a 6 angle cell with angled walls (pylons) Binýatlyk plita 150 72.64 0.48 57.60 0.38 16-этажный дом на основе 6-угольной ячейки с угловыми стенами (пилонами) Diwarlar 25 77.61 3.10 92.98 3.72 2. Binýadynda burç diwarlary (pilonlary) bolan 6 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 12 gatly ýaşaýyş jaýy Birikdirijiler 25 113.24 4,53 62.35 2.49 12 storey building on the basis of a 6 angle cell with angled walls (pylons) 12-этажный дом на основе 6-угольной ячейки с угловыми стенами (пилонами) Üstki örtük plitalary 20 62.44 3.12 68.43 3.42 Basgançak 20 61.56 3.08 38.19 1.91 3. Binýadynda burç diwarlary (pilonlary) bolan 8 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 12 gatly ýaşaýyş jaýy 12 storey building on the basis of a 8 angle cell with angled walls (pylons) 12-этажный дом на основе 8-угольной ячейки с угловыми стенами (пилонами) Fig 1 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ 4. Binýadynda burç we çyzgyt diwarlary bolan 8 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 12 gatly ýaşaýyş jaýy Construction name Construction Armature AS1+AS2 Armature AS3+AS4 12 storey building on the basis of a 8 angle cell with angled and linear walls 12-этажный дом на основе 8-угольной ячейки с угловыми и линейными стенами thickness (cm) Area Percent Area Percent (cm2/r.m) (%) (cm2/r.m) (%) 5. Binýadynda çyzgyt diwarlary bolan 8 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 16 gatly ýaşaýyş jaýy Bed plate 150 72.64 0.48 57.60 0.38 12 storey building on the basis of a 8 angle cell with linear walls 12-этажный дом на основе 8-угольной ячейки с линейными стенами Walls 25 77.61 3.10 92.98 3.72 Straight arches 25 113.24 4.53 62.35 2.49 Slabs 20 62.44 3.12 68.43 3.42 Stairs 20 61.56 3.08 38.19 1.91 de, bir öý­jü­giň meý­da­ny 93,53 ine­ of the described circumference Для демонстрации указанных dör­dül met­re, ga­tyň meý­da­ny 506,62 and with a standard floor height выше преимуществ конструктивных ine­dör­dül met­re ba­ra­bar­dyr. Bi­na­nyň of 4.5m (the first model in Figure схем сотовой структуры были выпол- Таблица 1 konst­ruk­tiw dü­züm bö­lek­le­ri we ola­ryň 1). The area of one cell is 93.53 нены расчеты 16-этажного жилого öl­çeg gör­ke­zi­ji­le­ri: bin­ýat­lyk ga­pa­gy­nyň m2, and the floor area- 506.62 дома на основе 6-угольной ячейки Наименование Толщина Арматура AS1+AS2 Арматура AS3+AS4 ga­lyň­ly­gy 150 sm, di­wa­ryň ga­lyň­ly­gy m2. The structural elements of с угловыми стенами (пилонами) с 25 sm, V hem-de Y şekil­ ­li gat­la­gy­nyň the building are a bed plate with диаметром описанной окружности конструкции конструкции Площадь Процент Площадь Процент 2 2 ga­lyň­ly­gy 25 sm deň bo­lan pi­lon­lar, lift its thickness of 150cm, pylons 12 м и высотой типового этажа 4.5 м (см) (см /п.м) (%) (см /п.м) (%) şah­ta­sy­nyň galyň­ ­ly­gy 25 sm deň bo­lan of V and Y shaped of the section (первая модель на рис.1). Площадь Фундаментная плита 150 72.64 0.48 57.60 0.38 di­war­la­ry, 75х25 sm ölçeg­ ­dä­ki bi­rik­ with wall thickness of 25cm, одной ячейки составляет 93.53 м2, Стены 25 77.61 3.10 92.98 3.72 2 di­ri­ji­ler, öý­jük şe­kil­li bö­lü­miň daş­ky walls of the elevator shaft with its площадь этажа 506.62 м . Конструк- Перемычки 25 113.24 4.53 62.35 2.49 sudu­ ry­ ­na da­ýan­ýan 20 sm ga­lyň­lyk­da­ky thickness of 25 cm, straight arches тивные элементы здания: фундамент- Плиты перекрытия 20 62.44 3.12 68.43 3.42 üstki­ ör­tük ga­pagy, şeýle-de­ ga­lyň­ly­ of 75X25cm, floor slabs with their ная плита толщиной 150 см, пилоны gy 20 sm deň bo­lan bas­gan­çak­lar hem thickness of 20 cm with a support V и Y образ­ного сечения с толщиной Лестница 20 61.56 3.08 38.19 1.91 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 50 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 51 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ba alyn­dy. Seýs­mi­ki ag­ram gör­ke­zi­ji­le­ri houses. The load of soil weight, крытия серии 1.141, используемых hasap­ la­ nan­ seýsmi­ ki­ ýagda­ ýy­ 9 bala­ deň stone walls and marble façade при строительстве жилых домов. Уч- bolan­ hem-de seýsmi­ ki­ alamat­ la­ ry­ bo­ was also taken into consideration. тены также нагрузки от веса грунта, ýunça­ III gör­nüşe­ de­gişli­ edilen­ top­raklar­ Seismic loads are calculated by the каменных стен и облицовки фасадов ba­ba­tyn­da ka­bul edi­len spektr­la­ýyn usul spectral method for the estimated мрамором. Сейсмические нагрузки esasyn­ da­ hasap­ la­ nyl­ dy.­ Goşma­ ça­ seýs­ seismicity of 9 points and soil of рассчитаны по спектральной мето- mi­ki ag­ram ýü­ki Türk­me­nis­tan bo­ýun­ça category III on seismic properties. дике для расчетной сейсмичности ka­da­lar­da ka­bul edi­len «NS» ak­se­log­ In addition, seismic loads are 9 баллов и грунтов III категории по ramma­ sy­ esasyn­ da­ hasap­ la­ nyl­ dy.­ calculated by accelerograms сейсмическим свойствам. Допол- Ha­sap­la­ma­la­ryň ne­ti­je­le­rine­ «NS», adopted in regulations of нительно, сейсмические нагрузки esas­lan­mak bi­len, sü­tün­le­ýin gur­na­ Turkmenistan. рассчитаны по акселерограмме «NS», ma­la­ryň de­mir­be­ton dü­züm bö­lek­le­ri Armature in concrete elements принятой в нормах Туркменистана. üçin ze­rur bo­lan ar­ma­tu­ra­nyň möçbe­ ­ri of load-bearing structures were По результатам расчета опре- kes­git­le­nil­di. Ar­mir­le­mä­niň ne­ti­je­le­ri­ defined according to the calculation делена арматура в железобетонных ne de­ňeş­dir­me sel­jer­me­si­ni ge­çir­mek results. For a comparative analysis элементах несущих конструкций. Для maksa­ dy­ bilen­ 1-nji tabli­ sa­ da­ bina­ of reinforcement results Table 1 сравнительного анализа результатов

TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ gur­na­ma­la­ry­nyň üs­tü­ne has uly agram­ shows the calculated percentages армирования в таблице 1 приведены düş­ýän dü­züm bö­lek­le­ri­ni ar­mir­le­me­giň of reinforcement in the tensest расчетные проценты армирования ha­sap­la­ma gö­te­rim­le­ri ge­ti­ril­ýär. Ola­ sections of structural elements of в наиболее напряженных сечениях ryň je­mi muk­da­ry bi­na­nyň ha­sap­la­ma the building, which total amount of элементов конструкций здания, сум- she­ma­sy­nyň äh­li dü­züm bö­lek­le­ri­niň 10 not more than 10% of all elements марное количество которых состав- gö­te­ri­min­den köp däl­dir. of the building design scheme. ляет не более 10% от всех элементов Tab­li­sa­dan gör­nü­şi ýa­ly, bi­na It is clear from the table расчетной схемы здания. gurna­ ­ma­la­ry­nyň iň köp agram­ düş­ýän that even in the tensest Из приведенной таблицы видно, gat­lak­la­ryn­da-da ar­mir­le­mä­niň gö­te­rim sections of the elements of the что даже в самых напряженных сече- dere­ je­ si­ 5 göte­ rim­ den­ ýoka­ ry­ geçme­ ýär,­ building construction section ниях элементов конструкций здания mu­nuň özi be­ton bi­len ar­ma­tu­ra­ny ga­ the reinforcement percentage процент армирования сечения не ryp işle­ mek­ üçin kabul­ ederlik­ li­ kada­ dyr.­ is less than 5%, which is valid превышает 5%, что является допусти- Şeý­le­lik­de, tu­tuş bi­na üçin mate­ ­rial for collaboration of concrete and мым для совместной работы бетона и ha­ra­jat­la­ry­nyň tak­my­nan möç­be­ri: be­ armature. арматуры. to­nyň 4830 kub metri­ ne;­ ar­ma­tu­ra­nyň Estimated costs for all building Ориентировочный расход мате­ 460 tonna­ ­sy­na deňdir.­ materials are as follows: concrete риалов на все здание составляет: 4830 m3; armature 460 tons. бетона 4830 м3; арматуры 460 тонн. Wadim LOPAŞEW Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik Vadim LOPASHEV, Вадим ЛОПАШЕВ, ministr­li­gi­niň Seýs­mi­ki ýag­da­ýa dur­nuk­ly A chief specialist of the Research Institute главный специалист лаборатории gur­lu­şyk yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň «Jaý­la­ryň of Antiseismic Construction of the Ministry «Сейсмостойкость зданий и сооружений» we des­ga­la­ryň seýs­mi­ka çydamlylygy» of Construction and Architecture of Научно-исследовательского института bar­lag­ha­na­sy­nyň baş hü­när­me­ni Turkmenistan сейсмостойкого строительства TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 52 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 53

ýar­dam ed­ýär. Mu­nuň özi Mi­ra­sa sar­pa historical monuments created by ких памятников, созданных нашим goý­mak, Wa­ta­ny öz­gert­mek ýy­lyn­da our people for many centuries, народом в течение долгих столетий, OGUZNAMAÇYLYK DÄBI ESASYNDA mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­dir. being especially important in что особенно актуально в нынешний Mä­lim bol­şy ýa­ly, eli hü­när­li pe­ the current year of honoring the Год почитания наследия, преобразо- der­le­ri­miz asyr­la­ryň do­wa­myn­da öz heritage, transformation of the вания Отчизны. DÖREDILEN ESERLERDE OGUZ ömür ör­kü­ne, ýa­şa­ýyş-dur­mu­şy­na la­ Fatherland. Как известно, наши талантливые ýyk­lyk­da, ak öý­le­riň dür­li nus­ga­la­ry­ny As known, our talented предки на протяжении многих веков gu­rup­dyr­lar. Oguz dur­mu­şy ha­kyn­ ancestors created different создавали различные образцы белых TÜRKMENLERINIŇ AK ÖÝLERI da söh­bet aç­ýan «Oguz­na­ma­lar» we patterns of white yurts adapted юрт, адаптированных к их жизненному oguz­na­ma­çy­lyk dä­bi esa­syn­da dö­re­ to their way of life and customs укладу и быту. Упоминание о белых di­len eser­ler­de be­ýan edil­ýän ak öý­ler for centuries. The reference юртах в эпосе «Огузнама», повест­ türk­men­le­riň öý gur­mak des­su­ry­nyň of white yurts in «Oguznama» вующем о жизни огузов, а также в ne­sil­ba­şy­myz Oguz han Türk­me­niň Epic narrated about the story of произведениях, написанных на основе döw­rün­den göz­baş alyp gaýd­ýan­dy­gy the Oguz life and also in works его сюжетных линий, позволяет сде- ha­kyn­da pi­ki­re gel­mä­ge esas dö­red­ based on its storylines, leads to лать вывод о том, что национальные IMAGE OF WHITE YURTS OF TURKMEN-OGUZES ýär. Çün­ki dür­li ta­ry­hy çeş­me­ler bu the conclusion that the national традиции постройки жилища уходят ugurda gym­mat­ly mag­lu­mat­la­ry özün­ traditions in building houses go корнями в глубокую древность – к IN THE WORKS CREATED de jem­le­ýär. back to ancient times - to the эпохе прародителя туркмен Огузхана.

«Oguz­na­ma» eser­le­ri türk­men era of Oguzkhan, an ancestor of Обратимся к некоторым примерам. TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ WITH «OGUZNAMA» TRADITIONS hal­ky­nyň ta­ry­hy­dyr. Hut oguz­na­ma­çy­lyk Turkmens. Let’s consider some Эпос «Огузнама» - это уникаль- dä­bi ar­ka­ly türk­men hal­ky müň­ýyl­lyk­ examples. ная летопись нашего народа, в кото- la­ryň do­wa­myn­da öz şöh­rat­ly ta­ry­ «Oguznama» Epic is a рый турк­мены запечатлели события hy­ny ýa­zyp­dyr. Ta­ryh­da mä­lim bo­lan unique chronicle of our people. своей славной многотысячелетней ИЗОБРАЖЕНИЕ БЕЛЫХ ЮРТ ТУРКМЕН-ОГУЗОВ «Oguz­na­ma» eser­le­ri­niň iň gymmat­ ­ly Turkmens captured the events of истории. Один из самых ценных сре- nus­ga­la­ry­nyň bi­ri Oguz han we onuň their glorious millennia of history ди известных на сегодняшний день В ПРОИЗВЕДЕНИЯХ, СОЗДАННЫХ ne­sil da­rag­ty ha­kyn­da XV asyr ta­ryh­çy­ exactly in this tradition. One of образцов в стиле «Огузнама» - это sy Ýa­zy­jy og­ly Aly­nyň dö­re­den «Sel­juk the most valuable examples in «История сельджукских туркмен», на- В ТРАДИЦИЯХ «ОГУЗНАМА» türk­men­le­ri­niň ta­ry­hy» at­ly ese­ri­dir. «Oguznama» style among the писанная в XV в. Языджи-оглы Али. Ýazy­ jy­ ogly­ Aly bu eseri­ ni­ döre­ den­ de,­ currently known is «The History Его труд отражает события, охваты- oguz ga­dy­my­ýe­ti bi­len bag­la­ny­şyk­ly her of Seljuk Turkmens», written by вающие период от времен Огузхана bir me­se­lä­ni içgin öw­re­nip­dir. Yazyjy-oglu Ali in the XV century. до эпохи его потомков сельджукских Oguz han Türk­me­niň ak öý gur­du­ His work reflects the events султанов. В ходе работы над ману- ry­şy, on­da toý-da­ba­ra edi­şi eser­de aý­ covering the period from the time скриптом историк кропотливо изучил dyň be­ýan edil­ýär: «Oguz Eý­ran, Tu­ran, of Oguz Khan to the era of the все сведения, касающиеся древних

TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ Mü­sür we gaý­ry we­la­ýat­la­ry eýe­le­di. Seljuk sultans, his descendants. огузов. ORMATLY Prezidentimiz ORKS of «Oguznama» РОИЗВЕДЕНИЯ «Огузна- Gurbanguly Berdimuhamedowyň: are an invaluable source ма» являются бесценным H«Uzak geç­mi­şiň do­wa­myn­da Whelping to reveal the Писточником, помогающим ga­dy­my si­wi­li­za­si­ýa­la­ryň me­ka­ny unknown pages of the history раскрыть неведомые страницы bo­lan Türk­me­nis­ta­nyň hem-de ga­ of the ancient world and истории древнего мира и Туркме- dy­my dün­ýä ta­ry­hy­nyň bi­ze nä­mä­ Turkmenistan in the past - a нистана в далеком прошлом,­ места lim bo­lan sa­hy­pa­la­ry­ny aç­mak­da, place of origin and flourishing of зарождения и расцвета древних hal­ky­my­zyň ge­lip çy­ky­şy­ny, et­ni­ki ancient civilizations, they help us цивилизаций, они помогают нам в we ta­ry­hy bi­te­wi­li­gi­ni, däp-des­sur­ in the study of the genesis of our изучении генезиса нашего народа, la­ry­ny, me­de­ni öz­bo­luş­ly­ly­gy­ny öw­ people, their ethnic and historical его этнической и исторической ren­mek­de, türk­men ede­bi­ýa­ty­nyň integrity, traditions and customs, целостности, традиций и обыча- we di­li­niň wa­jyp me­se­le­le­ri bo­ýun­ its identity culture, moreover, they ев, самобытности его культуры, ça düýp­li yl­my açyş­la­ry et­mek­de, help us to do serious scientific а кроме того, делать серьезные giň we çuň ma­ny-maz­mun­ly yl­my, discoveries on major issues of научные открытия по важнейшим okuw we usu­ly ne­şir­le­riň top­lu­ Turkmen literature and language, вопросам туркменской литера- my­ny dö­ret­mek­de «Oguz­na­ma­lar» to publish scientific papers, туры и языка, издавать научные gym­mat­ly çeş­me bo­lup dur­ýar» [1: textbooks and teaching aids [1: труды, учебники и методические 418] di­ýen pa­ra­sat­ly söz­le­ri bi­ze asyr­ 418]. пособия [1: 418] – этими мудрыми la­ryň do­wa­myn­da dö­re­di­len gym­ma­dy We are guided by these wise словами Президента Туркменистана eg­sil­me­jek ede­bi we ta­ry­hy eser­ler­de words of the Esteemed President Гурбангулы Бердымухамедова­ мы oguz türk­men­le­ri­niň ak öý­le­ri ha­kyn­ Gurbanguly Berdimuhamedov in руководствуемся при исследовании da yl­my ag­ta­ryş­la­ry alyp bar­ma­ga the study of precious literary and бесценных литературных и историчес­ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 54 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 55 TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 56 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 57

While working on the В книге описывается, как по Ba­ha­dur han bu ese­ri­ni 1661-nji ýyl­da narrates about Turkmen white Эркилходжа. Об этом факте так повест­ manuscript the historian carefully указанию Огузхана построили белую döre­ dip­ dir.­ yurts. вуется в книге: «После этого велел studied all the information юрту и устроили в ней пиршество: Abulga­ zy­ Bahadur han bu eseri­ ni­ After the death of Oguzkhan, установить золотую юрту, которую изго- concerning the ancient Oguzes. «Огуз занял Иран, Туран, Египет и ýazmak­ üçin türkmen­ le­ riň­ arasyn­ da­ ýör­ Gunhan came to the throne and товили по приказу Огузхана. По правую The book describes how a другие страны. Затем возвратился на günli­ halk rowa­ ýat­ la­ ry­ ny,­ dilden­ aýdy­ lyp­ appointed Erkilhodja as his adviser, сторону от нее соорудили шесть белых white yurt was built on the order родину - к горам Ор и Кур. На родной gelnen­ tary­ hy­ ny,­ taýpa­ la­ ryň­ nesil­ beýan­ ­ who took the same appointment шатров, по левую – тоже шесть» [3: 28]. of Oguzkhan and how a feast was земле он собрал большой совет и la­ry­ny, Or­ta Azi­ýa­da ta­ryh­çy­la­ryň türk­ within his father’s ruling. A wise Значительный вклад в совер- organized there: «Oguz occupied приказал построить юрту с золотым menler­ hakyn­ da­ berýän­ maglu­ mat­ la­ ry­ ny­ vizier advised Gunhan to give the шенствование традиции «Огузнама» Iran, Turan, Egypt and other areas. куполом, с золотыми жердями свода, top­lap­dyr. 37 bö­lüm­den yba­rat bo­lan same power and property to all the внес в XVII в. великий мастер слова Then he returned to his homeland где устроил великое празднество» ese­riň «Oguz ha­nyň og­ly Gün ha­nyň pa­ sons of Oguzkhan - later founders Гурбанали Магрупи, автор дестана – to the mountains of Or and Kur. [5: 25]. Как видно из этого примера, tyşa­ ly­ gy­ nyň­ be­ýany»­ bö­lümin­ de­ türk­men of Oguz tribes. Gunhan followed «Юсуп и Ахмет». В его произведении On his home land, he gathered a белая юрта была неотъемлемым ak öý­le­ri ha­kyn­da gür­rüň be­ril­ýär. the advice of Erkilhodja. This fact приводятся сведения об обступаю­ council and ordered the construction атрибутом жизни огузов. Eserde­ Oguz han aradan­ çykan­ ­ is well narrated in the book: «After щих кольцом добротных белых of the yurt with a golden dome, Характерные для быта огузов dan soň onuň ornu­ na­ saýla­ nan­ Gün han this, he ordered to have a golden юртах: «Итак, после этого пошли они golden arch poles where he would белые юрты упоминаются и в поэме özüne­ masla­ hat­ çy­ hökmün­ de­ atasy­ nyň­ yurt which was built by Oguzkhan’s во главе с Ахметбеком, заставили arrange the great festival» [5: 25]. «Огузнама», написанной Дана-ата masla­ hat­ çy­ sy­ Erkil­ hoja­ ny­ belle­ ýär.­ Pä­ order. On the right side of it there верблюдицу опуститься на колени, As can be seen from this example, Абылхани, жившим во второй по- him-para­ sat­ ly­ goja­ oňa ähli­ emlä­ gi­ oguz were six white yurts and also six на руках опустили на землю золотой a white yurt was an inherent part of ловине XVI - начале XVII вв. в окрест- nesil­ le­ ri­ ne­ deň-dere­ je­ de­ bölüp­ berme­ gi­ ones on the left» [3: 28] свадебный паланкин. Стояла белая

the Oguz life. ностях нынешних Балканских гор. masla­ hat­ berýär.­ Gün han Erkil­ hoja­ nyň­ Gurbanali Magrupov, a great юрта с куполом из шестидесяти TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ White yurts typical for the В этом произведении, вошедшем в diýşi­ ýaly­ edip, miras­ galan­ emläkleri master in words, an author of четырёх панелей, с шестью боковыми life of the Oguzes are mentioned историю в качестве первой поэмы, ne­sil ul­gam­la­ry­na paý­la­ýar. Bu ýag­ «Yusup and Akhmet» Destan решетками стен. Все жерди покрыты in «Oguznama» Poem written созданной в традициях «Огузнама», daý eserde­ şeýle­ beýan­ edilýär:­ «Ondan­ made a significant contribution to серебром, решетки стен скреплены by Dana-ata Abylhani, who lived белая юрта изображена как комфорт- soň Oguz hanyň­ ýasa­ dan­ altyn­ öýüni­ the improvement of the tradition прутьями, золотой порог, серебря- in the second half of XVI - early ный дом, завещанный Огузханом dikdir­ di.­ Sag ýanda­ alty­ ak çadyr­ we çep of «Oguznama» introduced in the ная задвижка, каркас и нижний пояс XVII centuries in the vicinity of своим сыновьям: «Построил удобную ýanda­ alty­ çadyr­ dikdir­ di­ [2: 28]. XVII century. His work provides юрты из арчи. Внутри белой юрты the current Balkan Mountains. In белую юрту, // Уступил свое место со- XVII asyrda­ oguzna­ ma­ çy­ lyk­ däbi­ ­ information about white yurts прислужницы взяли на руки Гуль- this work, going down in history рока сыновьям, // Исполнил длинную niň kämil­ leş­ me­ gin­ de­ beýik­ söz ussa­ dy­ surrounded with a ring of good- хатыджу и плавно посадили ее на as the first poem, created in песнь, // Ушел наш хан, указав жиз- Gurbana­ ly­ Magru­ py­ «Ýusup-Ah­ met»­ quality, «So then they went девятислойное ложе» [4: 19]. On­dan soň­ra öz asyl ýur­dy bo­lan the tradition of «Oguznama» a ненные ориентиры» [2: 20]. dessa­ ny­ ny­ döre­ dip,­ uly hyzmat­ la­ ry­ bi­ headed by Akhmetbek, made a Как видно из вышеприведенных Or da­gy­na we Kür da­gy­na do­lan­ýar. white yurt was depicted as a Ещё одно бесценное творение, tirip­ dir.­ Eserde­ degre­ si­ daýa­ ly­ ak öýler­ camel kneel down, and dropped a примеров, огузские племена, являю- Ge­lip uly mej­lis we üýş­me­leň edip, al­tyn comfortable house bequeathed повествующее о жизни огузов, - это hakyn­ da­ gymmat­ ly­ maglu­ mat­ lar­ beýa­ ­ wedding golden palanquin to the щиеся далекими предками туркмен, baş­ly, al­tyn uk­ly bir öý gur­du­ryp, bir uly by Oguzhan to his sons, «Built «Родословная туркмен» («Шедже- nyny­ tapýar:­ «Elkys­ sa,­ ondan­ soň Ahmet­ ground. It was a white yurt with жили и справляли празднества в toý tut­ýar» [5: 25]. a comfortable white yurt, // Let рейи-теракиме»). Уникальная руко- beg baş bolup,­ baryp­ ak maýa­ ny­ çöke­ rip,­ a dome of sixty-four panels, with выстроенных в ряд белых юртах, My­sal­dan gör­nü­şi ýa­ly, ak öý oguz his forty sons have his seat // пись, созданная в 1661 г., принадле- onuň üstün­ den­ altyn­ keje­ bä­ ni­ göte­ rip­ six bars of the walls. All poles получивших название «облаченный ýa­şa­ýyş-dur­mu­şy­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi. Performed a long song, // Gone жит перу хивинского хана и историка düşür­ di­ ler.­ Altmyş­ dört başly,­ alty­ ganat­ were covered with silver, lattice в белый войлок город туркмен». Oguz dur­mu­şy­na mah­sus bo­lan our Khan, pointing out the vital Абулгази Бахадур хана. ak öý gurdu­ ryp­ dyr,­ ukla­ ry­ nyň­ bary­ sy­ ­ walls are fastened with bars, and А сегодня лучшие образцы белых ak öý­ler ha­kyn­da­ky mag­lu­mat­lar XVI landmarks»[2: 20]. Абулгази Бахадур хан долго na nukra­ gapla­ nan,­ tärim­ le­ ri­ sim bilen­ gold threshold silver bolt, frame юрт служат украшением празднич- asy­ryň ikinji­ ýa­ry­myn­da, XVII asy­ryň Another invaluable creation, и усердно собирал материалы для bentle­ nen,­ altyn­ dan­ bosa­ ga,­ kümüş­ den­ and lower belt of the yurt were ных торжеств, которые проводит baş­la­ryn­da hä­zir­ki Bal­kan da­gy­nyň tö­ narrating the story of the Oguzes будущей работы, фиксировал распро- kiltli,­ süňňi,­ erge­ ne­ gi­ arça­ dan,­ zynjyr­ from juniper. Inside the white yurt на цветущих лугах счастливый и we­re­gin­de ýa­şan Da­na Ata Abyl­ha­ny­nyň is «Genealogy of Turkmens» страненные среди народа сказания bendi­ kümüş­ den­ bolan­ bu ak öýüň içinde­ maidens took Gulhatydjy on their сплоченный туркменский народ, пре- «Oguz­na­ma» poe­ma­syn­da hem be­ýan («Shedzhereyi-terakime»). A и легенды, исторические сведения, düşe­ len­ dokuz­ gat çymyl­ ga­ nyň­ üstü­ ne­ hands and gently put her on the исполненный самых светлых чувств и edil­ýär. Oguz­na­ma­çy­lyk däbi­ esa­syn­da unique manuscript, created in передававшиеся из уст в уста, родос- keni­ zek­ ler­ berdar-ber­ dar­ bilen­ Gülha­ ty­ ­ nine-layered bed»[4: 19]. помыслов. dö­re­di­len il­kin­ji poe­ma hök­mün­de ta­ 1661, was written by the Khan ловные племен, записи среднеазиат- ja­ny gö­te­rip goý­du­lar» [4: 19]. As can be seen from the above ry­ha gi­ren bu eser­de ak öý Oguz ha­nyň of Khiva and historian Abulgazi ских историков о туркменах. Книга Mysal­ lar­ dan­ görnü­ şi­ ýaly,­ biziň­ examples, Oguz tribes, which are Атамурад ШАКУЛЫЕВ, ogulla­ ry­ na­ orun beren­ sapa­ ly­ öýi hök­ Bahadyr khan. состоит из 37 глав, в одной из кото- ata-ba­ba­la­ry­myz bo­lan oguz ne­sil­le­ri the ancestors of Turkmens lived журнал «Строительство mün­de be­ýan edi­lip­dir: Abulgazi Bahadyr khan long рых – «Описание правления Гунхана «Türkmen­ le­ riň­ ak üzükli­ şähe­ ri»­ diýlip­ and celebrated festivals in white и архитектура Туркменистана» - сына Огузхана» - рассказывается о at­lan­dy­ry­lan ha­tar-ha­tar ak öý­ler­de and diligently collected materials yurts ranked in rows known as Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература Sa­pa­ly ak öýün gur­dy, for future work - recorded the белых юртах туркмен. ömür sürüp,­ toý tutup­ dyr­ lar.­ Bu günki­ «a Turkmen city dressed in white Kyrk og­luna orun ber­di, popular legends and stories among После смерти Огузхана на трон gün bolsa,­ altmyş­ başly­ ak öýle­ riň­ iň kä­ felt.» And today the best examples 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. Uzyn na­ma on­dan er­di, the people, historical information, взошел Гунхан, который назначает mil nusga­ la­ ry­ bagty­ ýar­ ly­ gyň­ guja­ gyn­ da­ of white yurts are decoration of Ösüşiň täze belentliklerine tarap. Saýlanan Ýol go­ýup öt­di ha­ny­myz [3: 20]. transmitted from mouth to mouth, своим советником Эркилходжа, зани­ ýa­şa­ýan türk­men hal­ky­nyň toý­la­ry­nyň celebrations, which are held in the eserler, 2-nji tom. – A., 2011. genealogical tribes, records of мавшего эту должность и при его be­ze­gi, ak säh­ra­lar­da ag­zy­bir­lik­de ge­ flowering meadows by happy and 2. Abulgazy B. Türkmenleriň nesil Oguz dur­mu­şyn­dan söh­bet aç­ýan Central Asian historians about отце. Мудрый визирь советует Гун- çir­ýän da­ba­ra­la­rynyň gel­şi­gi hök­mün­de united Turkmen people, filled with daragty. – A., 1991. ýe­ne bir gymmat­ ­ly eser XVII asy­ryň Turkmens. The book consists хану наделить одинаковой властью и kalp­lar­da tä­miz duý­gu­la­ry oýar­ýar. the brightest feelings and thoughts. 3. Bekmyradow A. Andalyp hem oguz- namaçylyk däbi. – A., 1987. nus­ga­sy bo­lan «Türk­men­le­riň ne­sil of 37 chapters, one of which имуществом всех сыновей Огузхана 4. Magrupy G. Ýusup-Ahmet. – A., 1995. da­rag­ty» («Şe­je­rei-te­ra­ki­me») ese­ri­ – впоследствии основателей огузских Ata­my­rat ŞA­GU­LY­ÝEW, Atamyrat SHAKULIYEV, «Description of the Gunhan’s 5. Ýazyjy ogly Aly. Seljuk türkmenleri- dir. Hy­wa ha­ny we ta­ryh­çy­sy Abul­ga­zy Ruling -a son of Oguzkhan» племен. Гунхан последовал совету «Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şy­gy we bi­na­gär­li­gi» «Construction and Architecture of žur­na­ly Turkmenistan» magazine niň taryhy. – A., 2004. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 58 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 59

golaý­ ly­ gy­ ny­ hasa­ ba­ almak­ bilen,­ bina­ ­ At present, the Explosive существующих сейсмических оценках la­ryň seýs­mi­ki dur­nuk­ly­ly­gy­ny üp­jün task - to achieve a quality of не учитывается. PES TIZLIKLI SERIŞDELERI PEÝDALANMAK etmek­ babat­ da-da,­ golaý-gol­ tum­ da­ crushing of the rock mass, the В настоящее время перед ýa­şa­ýan ila­tyň imi­sa­la ýa­şa­ma­gy üçin elaboration of the sole with an взрывниками поставлена задача – hem uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. acceptable seismic effect that a достигнуть качественного дробления ARKALY KÖPÇÜLIKLEÝIN PARTLAMALARYŇ Uk­rai­na­nyň känle­ ­rin­de çäk­len­di­ri­ larger scale of mass explosion горной массы, проработку подошвы len agram­ da­ ky­ zarýadly­ partla­ ma­ lar­ ge­ and the approach works to при допустимом сейсмическом эф- çiri­ len­ maha­ ly,­ olaryň­ ýetir­ ýän­ seýsmi­ ki­ protected objects is becoming фекте, что с укрупнением масштабов SEÝSMIKI TÄSIRINI DOLANDYRMAK täsi­ ri­ niň­ köpçü­ lik­ le­ ýin­ partla­ ma­ lary­ nyň­ ­ increasingly important to ensure, массового взрыва и приближением ka ga­ra­nyň­da has pes de­re­je­de bol­ýan­ as the earthquake resistance of работ к охраняемым объектам при- lygy­ anykla­ nyl­ dy.­ Şunuň­ bilen­ bagly­ lyk­ da­ buildings, as well as a normal обретает всё большее значение для CONTROL OF THE SEISMIC EFFECT OF MASS bu ýag­daý,­ bir ta­rap­dan, köp­çü­lik­le­ýin psychological atmosphere living обеспечения как сейсмостойкости part­la­ma­nyň möç­be­ri­ni ulalt­ma­ga, beý­ next to people. зданий, так и нормальной психоло- EXPLOSIONS USING LOW-SPEED MEANS OF INITIATION le­ki bir ta­rap­dan bol­sa, de­giş­li zar­ýad­ In industrial mass explosions, гической обстановки проживающего la­ryň elekt­rik däl usu­ly­ny kä­mil­leş­dir­ limited mass charge in quarries рядом населения. mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär [3,4]. Ukraine using bottom has been При промышленных массовых УПРАВЛЕНИЕ СЕЙСМИЧЕСКИМ ЭФФЕКТОМ МАССОВЫХ Köpçü­ ­lik­le­ýin part­la­ma­nyň gi­ňiş­ found that their seismic impact взрывах с ограниченной массой заря- lik­de ýaý­ra­ýan wag­ty­ny ha­sap­la­lyň. lower than the mass explosions да на карьерах Украины с использова- ВЗРЫВОВ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ НИЗКОСКОРОСТНЫХ Part­la­ma işin­de elekt­rik däl zar­ performed by the same circuitry нием СНИЗ обнаружено, что сейсми- ýadla­ nan­ ulgam­ la­ r­ ulany­ lan­ da,­ aýry-aý­ ­ ческое воздействие их ниже, чем при and reduced mass explosives but YLYM / SCIENCE НАУКА СРЕДСТВ ИНИЦИИРОВАНИЯ ry to­par­la­ryň ara­syn­da ha­ýal­la­ma­lar using trunk and detonation cord массовых взрывах, выполненных по ýü­ze çyk­ýar we san­la­ryň yzy­gi­der­li­gi­ni and retarders. In this regard, on тем же схемам и приведённой массе URDU­ MYZ­ DA­ dag magdan­ la­ ry­ ny­ ECENTLY in Ukraine non- последние годы при производ- eme­le ge­tir­ýär. San yzygi­ ­der­li­gi­niň the one hand an opportunity to ВВ, но с использованием магистраль- we ýeras­ ty­ gatlak­ la­ ry­ opurmak­ electric initiation systems стве взрывных работ широко kesgit­ le­ me­ si­ ne­ laýyk­ lyk­ da,­ her bir n scale mass explosion, the other ных детонирующих шнуров (ДШ) и üçin partla­ ma­ işle­ ri­ geçi­ ri­ len­ de­ of explosive charges of используются неэлектрические natu­ ral­ sana­ haýsy­ dyr­ bir an san la­ýyk enhancement techniques in the замедлителей КЗДШ. В связи с этим, Ý R B edil­ýär. Şun­da: production seismic assessment с одной стороны, появляется возмож- «Nonel»­ görnüş­ li­ partlaý­ jy­ (PM) seriş­ ­ type «Nonel» have been widely системы инициирования зарядов dele­ riň­ elektrik­ däl zarýad­ la­ nan­ ulgam­ ­ used [1,2]. The last one, due to взрывчатого вещества (ВВ) типа an = f(n), n =1,2,-niň je­bis­li­gi san­la­ blasting using non-electric ность увеличения масштабов массо- lary­ giňden­ ulanyl­ ýar­ [1,2]. Bu ulgam­ lar­ the broad technical capabilities «Нонель» [1,2]. Последние благодар­я ryň yzy­gi­der­li­gi­ni aň­lad­ýar. Bu ýer­de: an initiation systems explosive вого взрыва, с другой – возможность özün­de bar bo­lan giň teh­ni­ki we howp­ and security, allows fully realize широким техническим возмож- = yzy­gi­der­li­giň dü­züm bir­li­gi (ýa-da ag­ charges [3,4]. совершенствования методики сейс- suz­lyk müm­kin­çi­lik­le­rine­ la­ýyk­lyk­da, the effect of the interaction of ностям и безопасности в полной za­sy); f(n) – la­ýyk­lyk ka­nu­ny; n – dü­züm Draw timing spread all mass мической оценки при производстве PM-yň zar­ýad­la­ry­nyň öza­ra tä­sir­leş­ explosive charges, and hence мере позволяют реализовать эффект bir­li­gi­niň (ele­men­tiň) ter­tip sa­ny­dyr. explosions. взрывных работ с применением СНИЗ me­gi­ni üp­jün ed­ýär. Şeý­le­lik­de, dag seize considerably the quality of взаимодействия зарядов ВВ и, сле- Her bir no­bat­da­ky sa­n öň ýa­nyn­da­ Slow between groups – неэлектричес­ких систем иницииро- jisim­ le­ ri­ niň­ owra­ dy­ ly­ şy­ nyň­ hili­ ni­ düýpli­ crushing of rocks and elaborate довательно, значительно улучшить ky sa­nyň üs­tü­ne haý­sy­dyr bir d he­mi­ that explode, is a sequence of вания зарядов ВВ [3,4]. YLYM / SCIENCE НАУКА ýokar­ lan­ dyr­ ma­ ga­ we dag etegi­ ni­ işe ne­ soles ledge. However, existing in качество дроб­ления горной массы и şe­lik sa­ny­nyň go­şul­ma­gy ne­ti­je­sin­de numbers, since the distance Рассчитаем время распростране- tije­ li­ taýýar­ la­ ma­ ga­ oňyn ýagdaý­ döre­ ýär.­ Uniform safety rules. The rules проработку подошвы уступа. Однако eme­le gel­ýän: between boreholes remains ния всего массового взрыва. . Dag-magdan­ la­ ry­ ny­ we ýerasty for calculating seismic safety существующие в Единых правилах a1, a1+d,a1+2d,…....,а1+d n-1), unchanged. It is necessary to Замедления между отдельными gatlak­ la­ ry­ opurmak­ da­ seýsmiki taýdan­ distances (separately explode безопасности нормы расчета сейсмо- san yzy­gi­der­li­gi arif­me­ti­ki prog­ recall the definition of a numerical группами взрываемых зарядов сос­ aralyk­ ­la­ryň öl­çe­gi­niň naza­ra alyn­ma­gy considered groups that are безопасных расстояний (отдельно­ res­si­ýa bo­lup dur­ýar, on­da: a1 – prog­ sequence: Let the virtue of a тавляют последовательность чисел, hök­man­dyr. Bu ýag­daýda ara­çäk 17 ms separated by intervals of delay взрываемыми считаются группы, раз- res­si­ýa­nyň il­kin­ji sa­ny­dyr; d – arif­me­ti­ki fully qualified law every natural так как расстояние между буровыми çäk­len­ýär, çün­ki bu blok­lar­da­ky guýyla­ of at least 20 ms) restrict the деленные интервалами замедления prog­res­si­ýa­nyň ara­ta­pa­wu­dy­dyr. number n there corresponds a скважинами остается неизменным. ryň çäkýa­ ­ka­la­ry­ny 100-150 mm-lik use of intervals deceleration 17 не менее 20 мс) ограничивают приме- Şun­luk­da, arif­me­ti­ki prog­res­si­ýa­ real number an, then the complex: Согласно определению числовой zarýad­ la­ ry­ peýda­ lan­ mak­ arka­ ly­ owrat­ ­ ms, which are effective from the нения интервалов замедления 17мс, nyň n-njy ag­za­sy: an= f(n), n = 1,2,… последовательности каждому нату- . makda we ola­ryň howp­suz­ly­gy­ny üp­jün point of crushing and safety lining которые являются эффективными с an= a1+ d (n-1), deň bo­lar. Şu ýag­ Itcalled a numeric sequence (or ральному числу n поставлено в соот- et­mek­de oňat ne­ti­jä­ni ber­ýär. Mun­dan wells on the blocks to the use of позиций дробления и безопасности daý­da n – prog­res­si­ýa­da­ky san­la­ryň sequence). Here, an–an element (or ветствие некоторое действительное baş­ga-da, part­laý­jy mad­da­la­ryň (PM) borehole charges a diameter of подбоя скважин на блоках с приме- mukda­ ry­ dyr.­ a member of the sequence); f (n) - число an. Тогда совокупность: elekt­rik däl zar­ýad­la­nan ul­gam­la­ry goş­ 100 to 150 mm. Furthermore, нением скважинных зарядов диа- Bu­raw gu­ýu­la­ry­nyň ara­syn­da­ky the correspondence law; n - number an= f(n), n = 1,2,… ma­ça ara­çäk­le­re-de bag­ly bo­lup, olar while using non-electric initiation метром 100-150 мм. Кроме того, при ara­çäk­ler üýt­gew­siz sak­la­nyp gal­ of elements. называется числовой последо- üstki­ tor­la­ryň ha­saby­ ­na üp­jün edil­ýär, systems explosive charges, while применении неэлектричес­ких сис­тем ýan­ly­gy se­bäp­li, ugur­daş gu­ýu­la­ryň A sequence of numbers вательностью (или просто последова- . mu­nuň özi here­ ­ket ed­ýän seýs­mi­ki ba­ development of the explosion инициирования зарядов взрывча- ara­syn­da­ky L/D ha­ýal­la­ma öl­çeg­le­ri a1, a1+d,a1+2d,…....,а1+d n-1), тельностью). Здесь an – элемент (или halan­ dyr­ ma­ lar­ da­ hasa­ ba­ alynma­ ýar.­ not only depends intervals того вещества (ВВ) время развития to­par­lar ba­ba­tyn­da bir­meň­zeş­li­gi­ne each of them is equal to the член последовательности); Hä­zir­ki dö­wür­de part­la­ma iş­le­ri­ni deceleration devices of various всего взрыва зависит не только от gal­ýar. Bu ýer­de: L – tol­kun ug­ru­nyň previous, plus a constant number d, f (n) – закон соответствия; ge­çir­ýän­le­riň öňün­de aý­ra­tyn bir we­zi­pe systems of non-electric initiation интервалов замедления устройств uzyn­ly­gy, ol iki ugur­daş gu­ýy zar­ýa­dy­ is called an arithmetic progression. n – номер элемента. – dag ji­si­mi­niň ýo­ka­ry hil­li ow­ra­dyl­ charges (bottom), and the actual различных систем неэлектрического ny öza­ra bir­leş­dir­ýär: D = 2000-2100 Here a1is the first member of Последовательность чисел . ma­gy­ny ga­zan­mak, da­ge­te­gi­niň düýp­li additional slots decelerations by инициирования зарядов (СНИЗ), но m/s – zar­ba tol­ku­ny­nyň tiz­li­gi­dir. Bu progression, d – the difference a1, a1+d,a1+2d,…....,а1+d n-1), iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­ma­gy­ny üp­jün et­mek surface networks (waveguide) и от фактических дополнительных ýag­daý­da ha­ýal­la­ma­la­ryň yzy­gi­der­li­ arithmetic progression. каждое из которых равняется we­zi­pe­si goý­lan­dyr. Mu­nuň özi, iş­le­riň that existing seismic assessments интервалов замедлений за счет по- gi şu aşak­da gör­ke­zil­ýän ala­mat­la­ra The n-th member of the предыдущему плюс некоторое посто- ge­çi­ril­ýän ýe­riniň­ go­ral­ýan des­ga­la­ra are not taken into account. верхностных сетей (волновода), что в la­ýyk gel­ýär, ýag­ny: arithmetic progression is equal to: янное число d, является арифмети- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 60 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 61

. – yzy­gi­der­li­giň her bir sa­ny onuň an= a1+ d (n-1), ческой прогрессией, где a1 – первый Q-2100 kg, patrlaýjy maddasynyň all the connecting initiating одинаковые отрезки ДШ по 8м, iki gap­da­lyn­da­ky san­la­ryň or­ta arif­ Wherein n is the number of член прогрессии, d – разница ариф- agramy. detonation cordsis 105 m, поэтому следует учитывать только me­ti­ki ba­ha­sy­na, baş­ga­ça aý­dy­lan­da, members of the progression. метической прогрессии. Şol bir ara­bag­la­ny­şyk she­ma­syn­da initiated by the same segments общее замедление, которое создает yzy­gi­der­li­giň çäk­le­rin­den deň ara­lyk­da Since the distances between Тогда n-й член арифметической hemme­ zynjyr­ lar­ da­ DÝ-ni peýda­ lan­ mak­ detonation cords 8 meters, ДШ. Так как скорость детонации ДШ dur­ýan ag­za­la­ry­nyň je­mine deňdir.­ boreholes are equal (they depend прогрессии равен: ar­ka­ly ge­çi­ril­ýän part­la­ma­nyň seýs­mi­ki so you should only consider D=6000м/с, то t=L/D=105/6000=17,5 мс. . on the scheme of initiation, an= a1+ d (n-1), görke­ zi­ ji­ si­ ni­ ýokar­ da­ beýan­ edilen­ usul­ a general slowdown, which Расстояние между скважинами

where it joins the borehole где n – число членов прогрессии. da ha­sap­lap gö­re­liň. Şu ýag­daý­da bir­ creates a detonation cords. Lі = 3м, время замедления между Ýokar­ da­ aýdy­ la­ ny­ hasa­ ba­ almak­ at a diagonal, or otherwise), Поскольку расстояния между бу- leş­di­riji DÝ-niň uzyn­ly­gy 132 m deň­dir. Since the speed of detonation скважинами, за счет

bi­len, haýal­ ­la­ma­nyň yzy­gi­der­li­li­gi­ the deceleration rate L/D ровыми скважинами равны (они зависят Topar­la­ryň ara­syn­da­ky ha­ýal­la­ma­nyň cords D=6000m/s, then t=L/ ДШ tі=Lі/D= 3/6000 = 0,5 мс. ni arif­me­ti­ki prog­res­si­ýa hökmün­ ­de between neighboring boreholes от схемы инициирования, где заряды ulu­ly­gy­ny stan­dar­ta la­ýyk­lyk­da, 20 ms D=105/6000=17,5ms. The Время действия взрыва составляет: kes­git­le­mek bo­lar. Şeýlelikde, n-nji also remains the same for all соединяются по диагонали или другим de­re­je­de ala­lyň. distance between the wells Т = 7.15 + t = 105+17,5=122,5 мс,

ha­ýal­la­ma­nyň ululy­ ­gy aşak­da­ky ter­ti­be groups, where L – length of the способом), то величина замедления L/D tn = t1+(∆t +L/D) (n-1) = Lі=3m, the time delay between где 7 – количество групп замед- bag­ly bolar:­ waveguide, which connects two между смежными скважинами остается 20+(20+132/6000) (7-1) = 272 ms. the wells due to detonation ления, использованных при массовом . . tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1), adjacent boreholes, также одинаковой для всех групп, где L – Part­la­ma­nyň seýs­mi­ki güý­ji: cordstі =Lі/D=3/6000=0,5 ms. взрыве мощностью 2100 кг ВВ на за-

Bu ýer­de: n – haýal­ ­la­ma de­re­je­le­ D=2000-2100 m/sec - the speed of длина волновода, который соединяет два Kseýsm=Q/T=2100/272=7,72 kg/ms. Duration of the explosion will падном борту Кубачевского карьера с ri­niň sa­ny; ∆t – ugur­daş gu­ýy zar­ýad­ the shock wave in the waveguide. смежных скважинных заряда, D = 2000- deň bo­lar. be equal to: временем замедления 15 мс. la­ry­nyň ahyr­ky jü­bü­ti­niň ara­syn­da­ky In this case, the sequence of 2100 м/с – скорость ударной волны в Soň­ra çyz­gy­da «No­nel» gör­nüş­ Т=7.15+t=105+17,5=122,5 ms, Показатель сейсмичности haýal­ la­ ma­ lar.­ slowdowns answers properties: волноводе. В этом случае последователь- dä­ki de­giş­li ul­ga­my peý­da­lan­ýa­rys we wherein 7 - is the number of взрыва, определяемый количеством Bu for­mu­la­da ha­ýal­la­ma­nyň ulu­ – any member of the sequence, ность замедлений отвечает свойствам: se­kunt­da 17 metr önüm­çi­lik gör­ke­zi­ groups deceleration used in the заряда ВВ, приходящимся на 1мс lyk gör­ke­zi­ji­si tu­tuş blok­da bir­meň­zeş – любой член последователь- ji­le­ri­ni ulan­mak ar­ka­ly pes ýy­gy­ly­gyň времени замедления: starting with the second, equal explosion at the limestone quarry YLYM / SCIENCE НАУКА

sakla­ nyp­ galýan­ shema­ bagly­ lyk­ da­ öz to the average of its neighboring ности, начиная со второго, равняется de­re­je­sin­dä­ki ugur­daş ha­sap­la­ma­la­ry Kubachevsky branch «Kamianets- Kсейсм=Q/T = 2100/122,5=17,14 кг/мс. güý­jü­ni sak­la­ýar. Ha­ýal­la­ma­nyň de­re­ Member States: среднему арифметическому его со- ge­çir­ýä­ris. Şu ýagdaýda suw tol­ku­ny­nyň Podilskyi» on the western side with где Q=2100 кг, масса взрывчато- jele­ ri­ özara­ tapawut­ la­ nan­ ýagda­ ýyn­ da,­ седних членов, то есть ul­ga­my 132 m deň bol­ýar: the 15 ms time delay. го вещества.

for­mu­la şu görnü­ ­şe eýe bol­ýar: tn = t1+(∆t +L/D) (n-1) = The seismic effects of the Просчитаем показатель сейсмичнос­ . . tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1)+δ, – the sum of the sequence, 17+(17+132/2000) (7-1) = 515 ms; explosion: ти взрыва при такой же схеме комму-

Bu ýer­de: δ –anyk­lan­ýan ele­ment equidistant from its ends equal to – суммы членов последователь- Part­la­ma­nyň seýs­mi­ki­ güý­ji: Kseism =Q/T=2100/122,5=17,14, тации, но с использованием ДШ во всех

ba­ba­tyn­da­ky ha­ýal­la­ma­la­ryň je­mi­dir, one another. ности, равноотстоящих от ее концов, Kseýsm=Q/T=2100/515=4,077 kg/ms. wherein Q=2100 kg, is weight цепях, с использованием вышеприве- she­ma­da­ky ha­ýal­la­ma­la­ryň de­re­je­si şol Given the above, it is possible равны между собой. deň bo­lar. of explosives. денной методики расчета. Длина всего je­miň ulu­ly­gy­na gö­ra öza­ra ta­pa­wut­ to determine the sequence of delay Учитывая вышесказанное, мож- Şeý­le­lik­de, de­to­nir­le­ýän tol­kun ug­ Define seismic blast effect соединительного инициирующего ДШ lanýar.­ as an arithmetic progression, for но определить последовательность ru­ny peý­da­lan­mak bi­len ge­çi­ri­len part­ at the same switching pattern составляет 132м. Применим стандартное Po­dolsk DED-nyň «Каmenes»­ which the value of n-th deceleration замедления как арифметическую la­ma­nyň seýs­mi­ki­lik gör­ke­zi­ji­si gys­ga but using detonation cords in all замедление между группами 20мс.

şa­ham­ça­sy­nyň hek kar­ýe­rin­de ula­ny­lan is equal to: прогрессию, для которой величина ha­ýal­la­ma­ly part­la­dy­şyň ada­ty se­riş­de­ chains, using the above method of tn = t1+(∆t + L/D)(n-1) = . . ha­sap­la­ma­ny my­sal ge­ti­re­liň. tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1), n-го замедления будет равна le­ri­niň­kä ga­ra­nyň­da 1,9 es­se pe­sel­ýär. calculation. The length of all the 20+(20+132/6000)(7-1)=272 мс, . . YLYM / SCIENCE НАУКА Bu­raw gu­ýy­la­ry­nyň de­giş­li ýy­gy­ wherein n -is number of tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1), Ha­sap­la­ma­la­ryň gör­ke­zi­şi ýa­ly, connecting initiating detonation Сейсмическое действие взрыва:

lyk­la­ry­nyň gary­ ­şyk çyz­gy­sy üçin bag­la­ degrees of delay, Δt - is delay где n – количество степеней «No­nel» gör­nüş­li part­laýjy (PM) se­riş­ cords is 132 m. Using the standard Kсейсм=Q/T = 2100/272=7,72кг/мс nyş­dy­ry­jy de­to­nir­leý­ji ul­ga­myň umu­my between the last pair of adjacent замедления, ∆t – замедления между de­le­riň elekt­rik däl zar­ýad­la­nan ul­ga­my deceleration between groups of 20 Далее в схеме используем систему uzyn­ly­gy 105 met­re deň­dir. De­to­nir­ wells, which are undermined. последней парой смежных скважин- köp­çü­lik­le­ýin part­la­ýyş ma­ha­lyn­da msec. инициирования типа «Нонель» и прове-

leý­ji ul­ga­myň 8 metr­den yba­rat bo­lan This formula is valid for the ных зарядов. de­giş­li gu­ýy zar­ýad­la­ry­nyň iň howp­suz tn= t1+(∆t + L/D)(n-1) = дем аналогичные расчеты при степени bir­meň­zeş bö­lek­le­ri ula­ny­lan­da, DÝ-i circuits with the same degree of Эта формула действительна для gör­nü­şi bo­lup dur­ýar. Hat­da onuň beý­ 20+(20+132/6000)(7-1)=272 msec, замедления в соответствии с производ- eme­le ge­tir­ýän umu­my ha­ýal­la­ma­ny deceleration in the whole block. схем с одинаковой степенью замед- le­ki ar­tyk­maç­lyk­la­ry­ny, şol san­da gu­ýy The seismic effects of the ственным ассортиментом в 17 мс. Длина ha­sa­ba al­ma­ly­dyr. DÝ-niň de­to­nir­leý­ji If the degree of deceleration is ления на всём блоке. Если степени zar­ýad­la­ry­nyň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni ulan­ explosion: волновода также сос­тавит 132 м.

güý­ji D=6000 m/s deň bo­lan­ly­gy üçin, different, you will get this kind of замедления отличаются, формула mak ýaly­ tehno­ lo­ gik­ ýagda­ ýy­ nazara­ Kseism=Q/T=2100/272=7,72 msec tn=t1+(∆t + L/D)(n-1) = t=L/D=105/6000=17,5 ms deň. formula: приобретет вид: al­ma­nyň­da hem peý­da­ly­dyr. Use in the scheme of the 17+(17+132/2000)(7-1)=515 мс, . . . . Gu­ýy­la­ryň ara­syn­da­ky uzak­lyk tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1)+δ, tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1)+δ, Ha­ky­kat ýü­zün­de zar­ýad to­par­la­ry­nyň system of initiating of the «Nonel» Показатель сейсмичности взрыва:

Li = 3m deň­dir, ola­ryň ara­syn­da­ky ha­ wherein δ - the amount of где δ –сумма замедлений к опре- ara­sy­ny 15 ms dere­ ­je­de haýal­ ­lan­dyr­ma­ and carry out similar calculations. Kсейсм=Q/T = 2100/515=4,077 кг/мс.

ýalla­ ma­ döwri­ DÝ tі=Lі/D=3/6000 =0,5 decelerations to the element, which деляемому элементу, на величину gyň elekt­rik se­riş­de­le­ri bo­lan ut­gaş­dy­ry­lan The degree of deceleration in Таким образом, показатель ms. Partlamanyň hereket edýän wagty: is determined by the amount that которых отличаются степени замед- she­ma­nyň peý­da­lan­ma­gy Howp­suz­lyk accordance with the production сейсмичности взрыва с применением

ti=7·15+t =105+17,5=122,5 ms deň. different degrees of slowing down in ления в схеме. ka­da­la­ry­nyň aý­ryl­maz ta­la­by bo­lup dur­ýar range 17 ms. The length of the детонирующего волновода снижает- Ku­ba­çew käniniň­ gün­ba­tar böw­ the scheme. Приведем пример расчета, основан- (aýry­ baş­ ga­ la­ nan­ hökmün­ de­ arasy­ nyň­ ha­ waveguide will be 132 m. ся в 1,9 раза по сравнению с тради-

rün­de 2100 kuw­wat­lyk­da­ky PM köp­ Examples of calculations based ный на схеме инициирования, применён- ýal­la­ma­la­ry 20 ms deň bo­lan to­par­lar yk­rar tn=t1+(∆t + L/D)(n-1) = ционными средствами короткозамед- çü­lik­le­ýin part­la­ma­sy ula­ny­lan­da, ýü­ze on the scheme of initiation applied ной на Кубачевском карьере известняков edil­ýär). Mu­nuň özi köp­çü­lik­le­ýin part­la­ma­ 17+(17+132/2000)(7-1)=515 msec, ленного взрывания. çy­kan 15 m/s-lyk ha­ýal­la­ma to­par­la­ry­ to branch of Kubachevsky career филиала «Каменец» Подольского ДЕД. nyň seýs­mi­ki tä­si­ri­niň howp­lu­lyk de­re­ The seismic effects of the Как показали расчеты, неэлектри­ nyň mukda­ ­ry 7-ä deň bol­dy. «Kamenec» Podolsky DED. Для комбинированной схемы jesi­ ni­ artdyr­ ýar,­ munuň­ şeýle­ di­ gi­ ni­ ýokar­ ­da explosion: ческая схема типа «Нонель­» является

Part­la­ma­nyň 1 met­ri­ne düş­ýän For the combined circuit (замедления – ЕДСД, буровые сква- ge­ti­ri­len ha­sap­la­ma­lar, şo­nuň ýa­ly-da Kseism=Q/T=2100/515=4,077kg/msec. безопаснейшей схемой инициирования zar­ýa­dy­nyň muk­da­ry şu gör­nüş­de ha­ (slowing - electrodetonators жины инициируются ДШ) длина все- seýs­mi­ki tol­kun­la­ryň zar­ýad­la­ryň aý­ry-aý­ry Thus, the rate of seismicity скважинных зарядов при массовом sap­lan­ýar: delayed action,wellinitiated го соединительного инициирующего topar­ la­ ryn­ dan­ aýryl­ maz­ dy­ gy­ ny­ tassyk­ ­ explosion using detonating взрыве, даже не считая других её пре-

Kсейсм=Q/T = 2100/122,5=17,14 кг/мс. detonation cords) length of ДШ составляет 105 м, инициируются la­ýar ses­mog­ramma­ hem gör­kez­ýär. waveguide is reduced by 1,9 times имуществ, в том числе и такого техно- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 62 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 63

Ha­sap­la­ma­lar ha­ýal­la­mak dere­je­si in comparison with traditional логически важного, как использование 2) PM-nyň zar­ýa­dy­nyň1 milli se­ In uniform safety rules for Rс = 217,3.2 = 434,6 м. 17 ms dere­ je­ de­ bolan­ «Nonel» görnüş­ li­ means short-delay blasting. возможностей нижнего инициирования kunt­da partla­ ­dyl­ýan aň­ry­baş (mak­si­ blasting operations resulting Для схемы инициирования типа ul­ga­myň seýsmi­ki howp­suz­lygynyň hä­ Calculations show that the скважинного заряда. В действитель- mal) ag­ra­my: distance must be multiplied by 2. «Нонель» с замедлением в 17 мс siýe­ ti­ boýunça DÝ-iň 20 ms haýal­ la­ ma­ sy­ security scheme initiation hole ности использование комбинированной Кc= Q/Т, kg/ms, Rс = 217,3.2 = 434,6 m. радиус безопасности по параметрам bo­lan she­ma­syn­dan bir­jik-de pes gel­me­ charges at a mass explosion is a схемы с электрическими средствами Bu ýer­de: Q – part­la­dyl­ýan PM-nyň For initiating schemes сейсмики: ýändi­ gi­ ni­ görkez­ ýär,­ munuň­ özi zarba tol­ non-electric scheme of the type замедления между группами зарядов в umu­my ag­ra­my, kg; T – tu­tuş part­la­ «Nonel» with deceleration 17 Rc = 188,9484. 2 = 377,9 м. kunynyň­ haýal­ geçýändiginiň­ netijesidir. «Nonel» without considering its 15 мс при инициировании ДШ явля- ma­nyň he­re­ket ed­ýän wag­ty, ms. m/sec radius of seismic safety Таким образом, по данным M.A.Sa­dows­ki­niň iş­läp taý­ýar­lan other benefits, including lower ется нарушением требований Правил Seýs­mi­ki­li­giň gör­ke­zi­ji­si şu for­mu­ parameters will be расчетов, более безопасной схемой for­mu­la­sy esa­syn­da ýo­kar­da ga­ra­lyp initiating charge in the borehole. In безопасности (отдельными группами la la­ýyk­lyk­da ha­sap­lan­ýar: Rc = 188,9484. 2 = 377,9 m. инициирования является система ge­çi­len 3 she­ma üçin howpsuz­ ra­diu­sy fact, the use of a combined scheme считаются те, замедления между кото- Кgoş= Qgoş/Тgr,kg/ms, Thus, according to типа «Нонель». ha­sap­la­lyň. with an electric deceleration рыми составляют минимум 20 мс). Это Bu ýer­de: Qvol – PM-nyň mak­si­mal calculations, a more secure Сейсмический эффект взрыва between groups of boreholes 15 ведет к росту опасности сейсмического to­par­da­ky ag­ra­my, T top – mak­si­mal scheme initiation type system is определяется по показателю сейс- ms, and the initiation of detonation действия массового взрыва, на что to­par­da­ky ha­ýal­la­ma­nyň wag­ty. «Nonel». мичности: cordsis in violation of EPO, указывали приведенные выше расчёты, Part­la­ma­nyň seýs­mi­ki howp­suz­ly­ The seismic effect of the 1) Максимальная масса заряда Bu ýer­de: kr – go­ra­lan des­ga­nyň according to which certain groups а также сейсмограмма, свидетельству- gy­nyň şert­le­ri: explosion­ is determined by the ВВ в группе, приходящаяся на одно bin­ýa­dyn­da­ky top­ra­gyň hä­si­ýet­le­rine­ are those delay between which ющая о неразделен­нос­ти сейсмических KC ≤ Kgoş ­ ≤ [V] /( r) seismicity: замедление, при условии разделения bag­ly koef­fisient; at least 20 ms. This has caused волн от отдельных групп зарядов. Be­ýan edi­len usu­l hem-de geçi­ ­ri­ 1) Maximum weight of the всех групп (больше 20с): k – go­ralan­ des­ga­nyň ýag­da­ýy­na a dangerous explosion seismic Расчеты также показали, что len sel­jer­mä­niň ne­ti­je­le­ri se­na­gat part­ explo­sive charge in the group that c Qмак=Σ Qскв, кг; bag­ly koef­fisient; ᵅ – part­la­ma­nyň he­ action, as indi­cated by the above схема инициирования типа «Нонель», la­ma­la­ry­nyň seýs­mi­ki taý­dan howp­suz undermined retardation provided 2) Максимальная масса заряда re­ket görke­ ­zi­ji­si­ne bag­ly koef­fisient; N с замедлением в 17 мс не уступает öl­çeg­le­ri­ni ha­sap­la­ma­gyň yzy­gi­der­li­gi­ni calculations. separa­tion of all groups (more than ВР, взрываемая за 1 миллисекунду: YLYM / SCIENCE НАУКА – zar­ýad to­par­la­ry­nyň mukda­ ­ry (sa­ny); The calculations showed по параметрам сейсмобезопасности (al­go­rit­mi­ni) iş­läp taý­ýar­la­ma­gyň bin­ýa­ 20 sec.): КС= Q/Т, кг/мс, Q – zar­ýad­la­ryň umu­my ag­ra­my (kg). that the scheme of initiation of схеме инициирования ДШ с замед- dynda­ goýul­ dy.­ Qmаx= ΣQwell, kg; где Q – общая масса взрываемо- kr=12, kc=2, ᵅ=1 deň diýip kabul edeliň. the «Nonel» with deceleration лением 20 мс за счет более медлен- 2) Maximum weight of charge го ВВ, кг, Т – время действия всего Ut­gaş­dyr­ma she­ma (on­da­ky ha­ 17 msis not inferior to the ного прохождения ударной волны в Agajuma ZAKIROW, BP that blows per time unit - one взрыва, мс. Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik ýal­la­ma­lar-EDSD, gu­ýy­lar DŞ ar­ka­ly parameters of the seismic волноводе. millisecond: Допустимый показатель сейс- de­to­nir­len­ýär) ba­ba­tyn­da ha­sap­la­ma­ initiating circuit detonation cords Рассчитаем по формуле mi­nistrliginiň Seýsmiki ýagdaýa durnukly К = Q/Т, kg/msec, gurluşyk ylmy-barlag institutynyň Alymlar С мичности: lar­da­ky to­par­la­ryň sa­ny 7-ä däl-de, 4-e 20 msdue to a slow passage of a М.А.Садовского безопасный радиус whereinQ is the total mass of geňeşiniň başlygynyň orunbasary, Кдоп= Qдоп/Тгр,кг/мс, deň bo­lar, çünki­ Howp­suz­lyk ka­da­la­ry­ shock wave in the waveguide. для 3-х рассмотренных выше схем. the explosive explosives, which tehniki ylymlaryň doktory где Qдоп– допустимая масса ВВ na la­ýyk­lyk­da aý­ry­baş­ga­la­nan hök­ Let’s calculate using the explodes, T is the duration of the в максимальной группе, Тгр – время mün­de ara­syn­da­ky ha­ýal­la­ma­lar 20 ms formula M.A.Sadowski safe radius Wiktor KRAWES, entire blast. одного замедления в максимальной deň bo­lan to­par­lar yk­rar edil­ýär. Şol for 3 of the above schemes. Kiýewiň Politehniki uniwersitetiniň Acceptable rate of seismicity: группе professory se­bäp­den to­par hök­mün­de 30 ms (her где: kr - коэффициент, завися- Кextra= Qmаx/Тgr, kg/msec, Условия сейсмобезопасности bi­ri 15 ms deň bolan­ iki to­par) haýal­ ­la­ щий от свойств грунта в основании Qextra- is permissible mass of BP взрыва:

YLYM / SCIENCE НАУКА ma­ly zar­ýad­la­ry ka­bul ed­ýä­ris. Şun­da защищенного сооружения; Wiktor BOÝKO, in the maximum group, КС ≤ Кдоп ≤ [V] /( r) howp­suz­lyk ra­diu­sy şu­ňa deň bolar:­ wherein: k - is coefficient, k - коэффициент, зависящий от Kiýewiň Politehniki uniwersitetiniň tі-isa time delay to the r c professory Представленная методика и ре- which depends on the properties of состояния защищенного сооружения; maximum group. зультаты анализа положены в основу Howpsuzlyk kadalarynyň the soil at the base of the protected ᵅ - коэффициент, зависящий от по- Lýudmila ZAKUSILO Terms seismic explosion: разработки алгоритма для расчета talaplaryna laýyklykda, partlama işleri facility; казателя действия взрыва; N - коли- Kiýewiň Politehniki uniwersitetiniň КС ≤ Кextra ≤ [V] /( r) сейсмически безопасных параметров geçirilenda partladylýan guýylarynyň kc - is coefficient that depends чество групп зарядов, шт.; Q - общая professory The presented method and промышленных взрывов. araçägi 2 esse köpeldilmelidir. on the state of the protected масса зарядов, кг; the results of the analysis were

Haýal­ la­ ma­ sy­ 17 ms deň bolan­ «No­ structures; a - is coefficient which Примем kr=12, kc=2, ᵅ=1. the basis for the development of Aгаджума ЗАКИРОВ, nel» gör­nüş­li she­ma­lar üçin howpsuz­ ­ly­ depends on the action of explosion Для комбинированной схемы Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература the algorithm for the calculation заместитель председателя учёного gyň seýs­mi­ki öl­çeg­ler bo­ýun­ça ra­diu­sy: indicator; N - isnumber of groups of (замедления – ЭДСД, скважины of seismic safe parameters of совета Научно-исследовательского R = 188,95-e deňdir. charges pcs.; Q - is the total weight инициируются ДШ) количество групп 1. Воробьёв В. Подробности работы industrial explosions. института сейсмостойкого c на карьерах: - К.: ІСДО, 1994. Şeý­le­lik­de, ha­sap­la­ma­la­ryň ne­ of the charge, kg; в расчетах составит 4, а не 7, так как строительства Министерства 2. Егоров Н. Состояние и перс­пек­ Agadjuma ZAKIROV, строительства и архитектуры ti­je­le­ri­ne sal­gy­lan­mak bi­len, «No­nel» Assume k =12, k =2, a =1. согласно Правилам безопасности r c тивы разработок промышленных средств A Senior Researcher of the Research Туркменистана, доктор технических наук gör­nüş­li ul­gam herekete getirmegiň For the combined circuit разделёнными являются группы, за- инициирования // О состоянии взрывного Institute on Aseismic Construction of the has howpsuz­ shema­ sy­ bolup­ durýar.­ (slowing - electrodetonators медления между которыми составля- дела в Российской Федерации.Основные Ministry of Construction and Architecture of Bиктор КРАВЕЦ, Part­la­ma­nyň seýs­mi­ki tä­si­ri delayed action,well initiated ют 20 мс. Поэтому в качестве группы проблемы и пути их решения. Сб. докл. и Turkmenistan, Doctor of Technical Sciences профессор Киевского seýsmi­ ki­ lik­ görke­ zi­ ji­ le­ ri­ ne­ laýyk­ lykda­ detonation cords) in the calculation принимаем заряды с замедлением стат. Всерос. конф. - М.: МГГУ, - 2002. политехнического университета kes­git­le­nil­ýär: of the number of groups will be 4 30мс (две группы по 15 мс). При этом 3. Коробийчук В. Средства инициро­ Viktor KRAVETS, 1) To­par­da­ky PM-nyň bir haýal­ ­la­ instead of 7, because of the EPO are безопасный радиус составит: вание промышленных зарядов взрывча­ Professor of the Kiev Polytechnic University Bиктор БОЙКО, ma­nyň pa­ýy­na düş­ýän aň­ry­baş ýo­ka­ry separated groups, among which are тых веществ. Монография / Житомир. профессор Киевского держ. технол. ун-т, Нац. техн. ун-т Viktor BOIKO, (mak­si­mal) ag­ra­my, to­par­la­ryň äh­li­si­ 20 msdelay. Therefore, as a group политехнического университета По правилам безапасности для Украина «КПІ». - Житомир: ЖДТУ, 2011. Professor of the Kiev Polytechnic University niň biri-bi­ ­rin­den aýry­ ­lan­ma­gy şer­ti bi­len taking charge with delay of 30msec проведения взрывных работ, рас- 4. Окишев О.И. Эффективные Людмила ЗАКУСИЛО, (20 s ýo­ka­ry): (two groups of 15 ms): стояния между скважинами должно средства инновации нового уровня / Изв. Ludmila ZAKUSILO, профессор Киевского Qmaks = ∑ Qguýy­ , kg; быть умноженно на 2. ВУЗов. Горн.журнал. - 1999. - № 9-10. Professor of the Kiev Polytechnic University политехнического университета TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 64 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 65

fo­ru­ma gat­na­şy­jy­lar bi­len öza­ra bäh­bit­li Ashgabat will be important for the что открывающаяся в Ашхабаде вы- yla­la­şy­gy ga­zan­mak üçin örän äh­mi­ mutual exchange of experience and ставка будет иметь большое значе- ýetli­ dir.­ establishment of broad cooperation ние для взаимного обмена опытом Ser­gä 122-den gow­rak kom­pa­ni­ýa of Turkmen specialists and foreign и налаживания широкого сотрудни- gat­naş­dy. Ola­ryň ha­ta­ryn­da dün­ýä­niň guests participating in the forum on чества туркменских специалистов и 16 döw­le­tin­den da­şa­ry ýurt kom­ the advancement and achievements зарубежных гостей, принимающих pa­ni­ýa­la­ry­nyň 90-dan gowra­ ­gy bar. of the domestic construction участие в работе форума, посвящен- Türk­me­nis­tan­dan bu fo­ru­ma gat­naşan industry, expansion of mutually ного успехам и достижениям отече- gu­ra­ma­la­ryň we kom­pa­ni­ýa­la­ryň sa­ny beneficial relations. ственной стройиндустрии, расшире- 30-a go­laý­dyr. Olar ugur­daş pu­dak­la­ More than 122 companies, ния взаимовыгодных связей. ryň dü­zü­mi­ne gir­ýän eda­ra­lar­dan we including more than 90 major В выставке приняли участие бо- hu­susy kärhanalardan yba­rat. companies from 16 foreign лее 122 компаний, в том числе более Giň ýaý­lym­ly ser­gi za­ly­nyň pa­wi­ countries took part in the exhibition. 90 крупных компаний из 16 зарубеж- lion­la­ry dür­li önüm­le­ri hö­dür­le­di. Ola­ryň The companies and firms from the ных государств. Свою продукцию ha­ta­ryn­da ABŞ, Ýa­po­ni­ýa, Hy­taý, Rus­ US, Japan, China, Russia, France, представили компании и фирмы из siýa,­ Fransi­ ýa,­ Germa­ ni­ ýa,­ Awstriýa, Germany, Austria, Spain, United Arab США, Японии, Китая, России, Фран- Is­pa­ni­ýa, Bir­le­şen Arap Emir­lik­le­ri, Emirates, , Iran, Hungary, ции, Германии, Австрии, Испании, Tür­ki­ýe, Eý­ran, Weng­ri­ýa, Pol­şa, Ga­za­ Poland, Kazakhstan, Belarus and ОАЭ, Турции, Ирана, Венгрии, Польши, gys­tan, Be­la­rus, Uk­rai­na ýa­ly on­lar­ça Ukraine exhibited their products. Казахстана, Белоруссии и Украины. SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА döw­let­ler­den ge­len kom­pa­ni­ýa­la­ryň Nearly 30 organizations and Туркменистан на масштабном форуме dür­li önüm­le­ri bar. companies, structural subdivisions представляли около 30 организаций In­no­wa­sion en­jam­lar, me­tal gur­ of related industries, as well as и компаний, являющихся структур- BEÝIK IŞLERIŇ BEÝANY na­ma­lar, üçek se­riş­de­le­ri, ýol dü­zü­mi­ne private businesses represented ными подразделениями смежных de­giş­li ma­te­rial­la­ry ön­dür­ýän kom­pa­ Turkmenistan on this large-scale forum. отраслей, а также частного бизнеса. ni­ýa­la­ryň önüm­le­ri yk­dy­sa­dy göz­den A large range of various В обширной экспозиции, распо- THE SYMBOL OF GREAT ACHIEVEMENTS ge­çi­ri­li­şe gat­na­şy­jy­la­ryň we my­hman­la­ products, being comfortably ложившейся в красочных павиль­онах ryň ün­sü­ni özü­ne çek­di. Ser­gi­de «Us­sat located in colorful pavilions of выставочного комплекса, внима- In­že­ner», «My­ra­dym», «Dor Be­dew», the exhibition complex, was нию посетителей был представлен СИМВОЛ ВЕЛИКИХ СВЕРШЕНИЙ «Dür­li Ýaz» ýaly­ hu­su­sy kompa­ ­ni­ýa­ introduced to the visitors. Samples большой ассортимент различных la­r, «Ak hün­ji», «Ça­ly», «Ak Ýaý­la» ýa­ly of innovative equipment, steel строительных материалов и изде­ önüm ön­dü­ri­ji­ler we gur­lu­şyk se­riş­de­ structures, roofing and road лий. Образцы инновационного

-nji aw­gust­da ýur­du­my­zyň N August 27, there was августа в экспозиционном Söw­da-se­na­gat eda­ra­sy­ an opening ceremony of зале Торгово-промыш- 27nyň ser­gi za­lyn­da «Türk­ OInternational exhibition 27ленной палаты Туркме- men­gur­lu­şyk–2016» at­ly hal­ka­ra «Turkmengurlyshyk–2016» and нистана состоялась Международная ser­gi­si­niň we «Türk­me­nis­ta­nyň gur­lu­ Conference «Development of выставка «Туркменгурлушык–2016» şyk pu­da­gy­nyň ösü­şi» at­ly mas­la­ha­ty Construction Industry of Turkmenistan» и конференция «Развитие строи- bol­dy. Gur­lu­şyk ul­ga­myn­da tä­ze­çil in the exposition hall of the Chamber of тельной отрасли Турк­менистана». usul­la­ra, ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly iş­läp Commerce of Turkmenistan. The Forum Форум, посвященный прогрессив- taý­ýar­la­ma­la­ra ba­gyş­la­nan hal­ka­ra is dedicated to progressive innovations, ным инновациям, технологическим fo­ru­my­ny ýur­du­my­zyň Söw­da-se­na­gat technological developments in the разработкам в строительной сфере, eda­ra­sy, Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we construction industry, organized by the организован Торгово-промышленной bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi, «Türk­me­naw­ Chamber of Commerce, the Ministry палатой, Министерством строитель- to­ýol­la­ry» Döw­let kon­ser­ni hem-de of Construction and Architecture of ства и архитектуры Туркменистана, «Ne­tor­ga­ni­za­tion» kom­pa­ni­ýa­sy bi­le­ Turkmenistan, the State Concern Государственным концерном «Турк­ lik­de gu­ra­dy. «Turkmenavtoyollary» together менавтоёллары» совместно с компа- Daba­ ra­ gat­naşy­ jy­ lar­ hormatly Pre­zi­ with Company «Netorganization». нией «Netorganization». den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Participants of the ceremony heard Участники церемонии открытия halka­ ra­ sergi­ si­ ne­ we masla­ ha­ ty­ na­ a Salutary Address of the Esteemed с большим воодушевлением заслу- iberen­ Gutla­ gy­ ny­ uly ruhu­ be­ lent­ lik­ bi­ President of Turkmenistan Gurbanguly шали Приветственное обращение len diňle­ ­di­ler. Gut­lag­da bel­le­ni­li­şi ýa­ly, Berdimuhamedov to the participants уважаемого Президента Туркмени- Aş­ga­bat­da açy­lan ser­gi ýur­du­my­zyň of the international exhibition and стана Гурбангулы­ Бердымухамедова hü­när­men­le­ri­niň da­şa­ry ýurt­ly kär­deş­ conference with great enthusiasm. к участникам международной выстав- le­ri bi­len tej­ri­be alyş­mak we hyz­mat­ In his Address, the Head of State, ки и конференции. В своем послании daş­ly­gy ýo­la goý­mak, gur­lu­şyk pu­da­gy­ in particular, expressed confidence глава государства, в частности, nyň ga­za­nan üs­tün­lik­le­rine­ ba­gyş­la­nan that the opening of the Exhibition in выразил твердую уверенность в том, TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 66 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 67

le­ri­ni ge­tir­ýän kom­pa­ni­ýa­lar öz işle­ ­rini­ materials caused genuine interest оборудования, металлоконструкций, görkez­ di­ ler.­ among the visitors and guests of кровельных и дорожных материалов Ýur­du­my­zyň gur­lu­şyk ul­ga­myn­da the large-scale economic review. вызвали неподдельный интерес у hyz­mat­daş­lyk ed­ýän da­şa­ry ýurt kom­ Private Turkmen companies посетителей и гостей масштабного pa­ni­ýa­la­ry­nyň bö­lüm­le­ri uly gy­zyk­lan­ «Ussat Inzhener», «Myradym», экономического смотра. Свою продук- ma­la­ra eýe bol­dy. Ola­ryň ha­ta­ryn­da «Dor Bedev», «Durli Yaz» broadly цию на выставке широко представили Türk­me­nis­tan­da bir­nä­çe iri tas­la­ma­la­ry introduced their products. The частные туркменские компании «Ussat ýe­ri­ne ýe­ti­ren «Bouy­gues», «Po­li­meks», achievements of local producers Inžener», «Myradym», «Dor Bedew», «Gap In­şaat», «Na­ta» we beý­le­ki kom­ and suppliers of building materials «Dürli Ýaz». Достойно представлены pani­ ýa­ lar­ bar. - Company «Ak hunji», «Chaly», достижения отечественных произво- Ýe­ri ge­len­de aýt­sak, şeý­le gy­ «Ak Yayla» were adequately дителей и пос­тавщиков строительных zyk­lan­ma­la­ry Is­pa­ni­ýa­nyň «Tal­le­res presented at the exhibition. материалов – компаний «Ak hünji», Fe­li­pe Ver­des» fir­ma­sy­nyň, Hy­ta­ýyň The exhibition stands of the leading «Çaly», «Ak Ýaýla». «Si­no­way», Eý­ra­nyň «Kho­ra­san steel», foreign partners of Turkmenistan in Особый интерес посетителей выз­ Ger­ma­ni­ýa­nyň «Herz ar­ma­tu­res» kom­ the sphere of construction caused вали выставочные стенды ведущих pani­ ýa­ la­ ry­ hem artdyr­ dy.­ special interest of visitors. «Boyugues», зарубежных партнеров Туркменистана Fo­rumyň­ çä­gin­de ge­çi­rilen­ «Türk­ «Polimeks», «Gap Inshaat», «Nata» в строительной сфере. В их числе -

me­nis­ta­nyň gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň ösü­şi» are among them, which have «Bouygues», «Polimeks», «Gap Inşaat», AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО at­ly mas­la­hat hem çuň maz­mu­na eýe already acquired good reputation in «Nata», уже зарекомендовавшие себя bol­dy. Döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň the course of implementation of several в ходе реализации ряда масштабных ulanyl­ ma­ gy­ na­ hem-de özara­ tejri­ ­ large-scale projects in Turkmenistan. проектов в Туркменистане. be alyş­ma­ga ba­gyş­la­nan mas­la­ha­ta By the way, this interest is К слову, этот интерес по праву öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ni­ýa­la­ryň ugur­daş rightly divided with foreign firms разделили зарубежные фирмы и dü­züm­le­ri­niň bi­ler­men­le­ri we we­kil­le­ri and companies – «Talleres Felipe компании – «Talleres Felipe Verdes» gat­naş­dy. Dün­ýä­niň on­lar­ça ýur­du­nyň Verdes» (Spain), Company «Sinoway» (Испания), компании «Sinoway» (Ки- we­kil­le­ri­niň eden çy­kyş­la­ry bu ugur­da (China), «Khorasan Steel» (Iran), тай), «Khorasan steel» (Иран), «Herz öň­de­ba­ry­jy dün­ýä tej­ri­be­si­ne ba­gyş­la­ «Herz Armatures» (Germany). armatures» (Германия). nyl­dy. Ýur­du­my­zyň gur­lu­şyk ul­ga­myn­da Participants noted deeply Участники отметили содержа- iş­le­ýän kär­ha­na­la­ryň we dü­züm­le­riň meaningful work on the forum тельную работу международной 20-den gowrak we­kil­le­riniň­ çy­kyş­la­ryn­ of the international conference конференции «Развитие строитель- da gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň gaza­ ­nan üs­tün­ «Development of Construction Industry ной отрасли Туркменистана», состо- lik­le­ri, ýe­ten de­re­je­si gür­rüň be­ril­di. of Turkmenistan». The conference явшейся в рамках форума. В работе 29-njy awgust­ ­da fo­ru­myň öz işi­ni was attended by experts and конференции приняли участие эксперты ta­mam­la­ma­gy bi­len, «Türk­men­gur­lu­ representatives of relevant departments и представители профильных подраз- şyk–2016» at­ly hal­ka­ra ser­gi­si­ne we of leading companies, and there was делений ведущих компаний, состоялся SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА «Türk­me­nis­ta­nyň gur­lu­şyk pu­da­gy­nyň also an exchange of best practices. обмен передовым опытом. С докладами, ösü­şi» at­ly mas­la­ha­ty­na gat­na­şy­jy­la­ryň Representatives of dozen foreign посвященными прогрессивным наработ- Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti hor­mat­ly countries introduced their presentations кам в мировой строительной индустрии, Gurbanguly Ber­di­mu­ha­me­do­wa Ýüz­ on progressive know-how in the выступили представители десятка lenme­ si­ okaldy.­ global construction industry. More зарубежных стран. Свои выступления than 20 national experts of specialized специалисты­ 20 отечественных про- Täzegül SAPAROWA, organizations and businesses devoted фильных организаций и предприятий Türk­men döw­let bi­na­gär­lik-gur­lu­şyk their presentations to the success посвятили успехам и достижениям ins­ti­tu­ty­nyň uly mugallymy and achievements of Turkmenistan Туркменистана­ в области строительства. in the field of construction. 29 августа форум успешно завер- On August 29, the Forum шил свою работу. Участники Между- successfully completed its work. народной выставки «Туркменгурлу- The International exhibition «Turk­ шык–2016» и конференции «Развитие men Construction–2016» and Confe­ строительной отрасли Туркменис­ rence «Development of Construc­ тана» направили благодарственное tion Industry of Turkmenis­tan» Обра­щение к уважаемому Прези- welcomed Appeal of Gratitude to the денту Туркменис­тана Гурбангул­ы Esteemed President of Turkmenis­ Бердымухамедов­у. tan Gurbanguly Berdimuhamedov. Тазегуль САПАРОВА, Tazegul SAPAROVA, старший преподаватель Туркменского Senior Lecturer of Turkmen State государственного Architecture and Construction Institute архитектурно-строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 68 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 69

Экспозиция стала частью более широкого проекта, организован- WAGT AKYMYNDA GIŇIŞLIGI ÖZGERTMEK ного Министерством строительства и архитектуры совместно с Минис­ терством иностранных дел нашей Türkmenistan-Ýaponiýa: XXI asyr страны и посольством Японии в Туркменистане. Основная цель данного проекта - налаживание binagärlik konsepsiýalarynyň ösüş тесных контактов между професси- оналами двух стран как в области ýollarynyň kesişýän çatrygynda инновационных архитектурно-ин- женерных разработок, так и в сфере технологий сейсмостойкого строи- SPACE IDENTIFICATION IN THE FLOW OF TIME тельства, определение перспектив коллегиального взаимодействия Turkmenistan-Japan: at the crossroads of the development на актуальных для обеих сторон направлениях и выработка конкрет- ных практических шагов в развитии

of architectural concepts of the XXI century SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА партнёрства. Стартовой площадкой для ИДЕНТИФИКАЦИЯ ПРОСТРАНСТВА этого и стал фотовернисаж из более ста работ, визуально представля- В ПОТОКЕ ВРЕМЕНИ gi­de «Gü­nüň do­gup gel­ýän ýur­dun­da» This Photo Vernisage has ющих основные течения и тренды ýör­gün­li bo­lan bi­na­gär­lik pi­kir-ga­ra­ become a starting point for more архитектурной мысли Страны вос- Туркменистан–Япония: на перекрестках развития ýyş­la­ry, ile­ri tu­tul­ýan esa­sy ugur­la­ry we than hundred works, visually ходящего солнца. Выступивший на döw­re­bap aka­ba­la­ry açyp gör­kez­ýän representing the main currents and открытии выставки чрезвычайный и архитектурных концепций XXI века iş­le­riň ýüz­den gow­ra­gy gör­ke­zil­di. Ýa­ trends of architectural thought of полномочный посол Японии Така- po­ni­ýa­nyň Türk­me­nis­tan­da­ky Adat­dan the Country of the rising sun. The хико Кацумата выразил глубокую da­şa­ry we Do­ly yg­ty­ýar­ly Il­çi­si Ta­ka­hi­to Extraordinary and Plenipotentiary признательность уважаемому Пре- Ka­su­ma­ta ser­gi­niň açy­lyş da­ba­ra­ Ambassador of Japan Takahiko зиденту Туркменистана Гурбангулы syn­da eden çy­ky­şyn­da Türk­me­nis­ta­ Katsumata expressed deep Бердымухамедову за деятельную ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ Şe­kil­len­di­ HE Museum of Fine Arts Музее изобразительных ис- nyň hor­mat­ly Pre­zi­den­ti Gurbanguly gratitude to the Esteemed поддержку туркмено-японского riş sun­ga­ty mu­ze­ýin­de «Pa­ral­lel of Turkmenistan hosted кусств Туркменистана прошла Berdimuhamedowa türk­men-ýa­pon President of Turkmenistan сотрудничества, конструктивные TNippon­ – hä­zir­ki za­man ýa­pon bi­ TPhoto Exhibition «Parallel B фотовыставка «Parallel Nippon hyz­mat­daş­ly­gy­nyň ös­dü­ril­me­gi­ne ed­ýän Gurbanguly Berdimuhamedov инициативы по его содержательно- na­gär­çi­li­gi 1996-2006» ady bi­len Ýa­po­ Nippon – Contemporary Japanese – Сов­ременная японская архитек- hemme­ ta­ rap­ la­ ýyn­ golda­ wy,­ bu hyzmat­ ­ on the opening ceremony for the му расширению. SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА ni­ýa­nyň asyr­la­ryň sep­gi­din­dä­ki aý­ra­tyn Architecture 1996-2006», тура 1996-2006», посвященная daş­ly­gyň ge­ri­mi­ni yzy­gi­der­li ösdürmek active support of the Turkmen- На встрече также отмечалось, hä­si­ýet­li şä­her­gur­lu­şyk tas­la­ma­la­ry­na dedicated to Japanese most наиболее характерным градострои- bo­ýun­ça öňe sü­r­ýän oňyn baş­lan­gyç­la­ry Japanese cooperation, constructive что при всей открытости мировым ba­gyş­la­nan fo­to­su­rat ser­gi­si ge­çi­ril­di. characteristic urban projects at the тельным проектам Японии. üçin çuň­ňur ho­şal­lyk bil­dir­di. initiatives to expand its contents. тенденциям, передовым ноу-хау, Ser­gi ýur­du­my­zyň Gur­lu­şyk we turn of the centuries. Çuňňur gyzyklanmalary artdyran There was also noted at the современная архитектура Японии и bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi­niň, Türk­me­nis­ta­ The exposition has become a serginiň bar­şyn­da şo­nuň ýa­ly-da, Türk­ meeting that with openness of Туркменистана отличается глубин- nyň Da­şa­ry iş­ler mi­nistr­li­gi­niň hem-de part of a wider project organized me­nis­ta­n bilen Ýa­po­ni­ýa­nyň hä­zir­ki the global trends, cutting-edge ной привязанностью к культурно- Ýa­po­ni­ýa­nyň Türk­me­nis­tan­da­ky Il­çi­ha­ by the Ministry of Construction za­man bi­na­gär­li­gi­niň öz me­de­ni-ta­ know-how, modern architecture, историческим истокам и несет на na­sy­nyň bile­ ­lik­de gu­ra­ma­gyn­da­ky has and Architecture together with the ry­hy göz­baş­la­ry­na go­laý bol­ma­gyn­da both Japan and Turkmenistan are себе отчетливый отпечаток наци- giň gerim­ li­ tasla­ ma­ sy­ nyň­ möhüm­ böle­ gi­ Foreign Ministry of our country gal­ýan­ly­gy, wag­tyň güý­jüniň gow­şa­ notable for deep attachment to ональной идентификации в потоке bol­dy.Tas­la­ma­nyň baş maksa­ dy­ iki and the Embassy of Japan in maýan­ akymyn­ da­ milli­ lik­ ýörel­ ge­ le­ ri­ ni­ the cultural and historical roots времени. Это создает хорошую ýur­duň hünär­ ­men­le­riniň­ in­no­wa­si­ýa­ly Turkmenistan. The main objective ornaşdyrmak däpleriniň yg­rar­ly­ly­gy and bear the clear imprint of the идейно-художественную платформу bina­ gär­ lik-in­ že­ ner­ çi­ lik­ işläp­ taýýar­ la­ ma­ ­ of this project is to establish close bilen­ tapa­ wut­ lan­ ýan­ dy­ gy­ belle­ nil­ di.­ national identity in the stream для творческого взаимопонимания lary­ ny­ amala­ aşyrmak,­ seýsmi­ ki­ taýdan­ contacts between professionals Mu­nuň özi kär­deş bi­na­gär­le­riň ara­syn­ of time. This creates a good коллег-архитекторов и осущест- durnuk­ ly­ gurlu­ şyk­ tehno­ lo­ gi­ ýa­ la­ ry­ ulga­ ­ of two countries in the field of da dö­re­di­ji­lik taý­dan bi­rek-bi­re­ge dü­şü­ ideological and artistic platform вления совместных интересных в mynda­ ky,­ şonuň­ ýaly-da­ tarap­ la­ ryň­ ikisi­ innovative architectural and niş­mek, gat­na­şyk­la­ry ýo­la goý­mak üçin for mutual understanding of концептуальном плане проектов. üçin hem äh­mi­ýe­ti uly bo­lan ugur­lar­da engineering design, as well as in ze­rur bo­lan çe­per­çi­lik-aňy­ýet bin­ýa­dy­ny creative architects - colleagues Что касается фотовыставки, bi­le­lik­de we saz­la­şyk­ly he­re­ket et­mek, the field of earthquake engineering üp­jün ed­ýär hem-de bi­le­lik­dä­ki gy­zyk­ly and joint interesting projects in the то она представляет собой обзор özara­ bähbit­ li­ hyzmat­ daş­ ly­ gy­ iş ýüzün­ de­ technologies; to determine tas­la­ma­la­ryň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ conceptual plan. лучших произведений японских ne­ti­je­li ösdür­ ­mek bo­ýun­ça oňyn ta­gal­ the perspectives of collegial ril­me­gi­ne ýar­dam ber­ýär. As for the exhibition, it is архитекторов, в том числе соз- la­la­ry bir­leş­dir­mek­den yba­rat­dyr. interaction on urgent directions Fo­to­ser­gi ýa­pon bi­na­gär­le­riniň öz a review of the best works of данных за пределами их родины. Ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de for both sides and elaboration ta­ry­hy Wa­ta­ny­nyň çäk­le­rin­den da­şar­ Japanese architects, including Спектр объектов довольно широк: ge­çi­ri­len fo­toser­ ­gi bu ugur­da edi­len of concrete steps to develop da dö­re­di­len iň go­wy eser­le­riniň bi­te­wi those created outside of their от монументальных сооружений ин- mö­hüm ädim­le­riň bi­ri­ne öw­rül­di. Ser­ partnerships activities. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 70 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 71

Hä­zir­ki wagt­da bi­na­gär­lik gi­ňiş­li­gi­ issues. In Turkmenistan the решение этих вопросов в аспекте ni ekolo­ gi­ ýa­ mese­ le­ le­ ri­ ni­ pugta­ naza­ ra­ solution of these issues in urban градостроительства поставлено al­maz­dan ös­dür­mek as­la müm­kin däl. planning aspect is at the basis of на системную основу – в стране Türk­me­nis­ta­nyň şä­her­gur­lu­şyk pu­da­ the system - a long-term Forest реализуется долгосрочная Лесная gyn­da bu me­se­le­le­riň çö­zül­me­gi ul­ Program is being implemented in программа, проводятся регулярные gamla­ ýyn­ esasda­ ýola­ goýlan­ dyr.­ Ýurt­ the country and regular (spring (весенние и осенние) озелени- da uzak möhlet­ li­ Tokaý­ maksat­ na­ ma­ sy­ and autumn) greening campaigns, тельные кампании, старт которым ama­la aşy­ryl­ýar, möw­süm­le­ýin ýaz which were launched by the дает лично уважаемый Президент we güýz aý­la­ryn­da köp­çü­lik­le­ýin bag Esteemed President Gurbanguly Гурбангулы Бердымухамедов. Идея ek­mek çä­re­le­ri ge­çi­ril­ýär. Bu çä­re­le­re Berdimuhamedov, are being «зеленого строительства» заложена Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti Gurbanguly conducted. The idea of «green лидером нации в основу социально- Ber­di­mu­ha­me­do­wyň hut özi gat­naş­ýar. construction» has been laid by the экономической стратегии страны. «Gök gur­lu­şyk» ba­ra­da­ky öň­de­ba­ry­jy National Leader in the framework Туркменистан развивает актив- pi­kir türk­men Li­de­ri ta­ra­pyn­dan ama­la of socio-economic strategy of the ное взаимодействие с японскими aşy­ryl­ýan döw­let stra­te­gi­ýa­sy­nyň bin­ country. партнерами по всему спектру сейс- ýadyn­ da­ goýlan­ dyr.­ Turkmenistan develops мических исследований в город- Türk­me­nis­tan şä­her we şä­her­ýa­ active cooperation with Japanese ских и пригородных зонах. В этом ka zo­lak­la­ry­nyň seýs­mi­ki ýag­daý­la­ry­ny partners across the spectrum аспекте налаживание более тесного öw­ren­mek işi­niň giň ge­ri­mi bo­ýun­ça of seismic surveys in urban and сотрудничества по архитектурно- özü­niň ýa­pon hyz­mat­daş­la­ry bi­len ýa­ suburban areas. In this respect, строительной линии представляется kyn ara­gat­na­şyk sak­la­ýar we yzy­gi­ closer cooperation on the взаимополезным, учитывая бога- der­li ös­dür­ýär. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, architectural and construction line тейший опыт двух стран в решении seýs­mi­ki taý­dan dur­nuk­ly gur­lu­şyk appears to be mutually beneficial, вопросов сейсмостойкого строитель- bo­ýun­ça Türk­me­nis­tan­da we Ýa­po­ni­ýa­ including the wealth of experience ства. da top­la­nan öň­de­ba­ry­jy yl­my go­ry we of two countries on issues of gym­mat­ly iş tej­ri­be­si­ni ha­sa­ba al­mak earthquake engineering. Виктория ЩУПАК, iki ýur­duň ara­syn­daky hyz­mat­daş­ly­gy журналист mun­dan beý­läk hem ös­dür­mekde örän Victoria SCHUPAK, journalist be­ýa­ny­na öw­rül­di. Su­ra­ta dü­şü­ri­len homeland. A range of objects is фраструктуры, таких, как аэропорты bäh­bit­lidir. des­ga­la­ryň ge­ri­mi­niň örän giňdi­ ­gi­ni quite wide: from the monumental и морские причальные хозяйства bel­le­mek ge­rek: ol döw­re­bap ho­wa infrastructure facilities such as до небольших частных домов. Идея Wiktoriýa ŞUPAK, žurnalist men­zil­le­ri, de­ňiz ke­nar­ýa­ka ho­ja­lyk­la­ry airports and marine mooring экспозиции состоит в том, что архи- ýa­ly iri möç­ber­li inf­rast­ruk­tu­ra des­ga­ facilities to small private houses. тектура является преобразующим la­ryn­dan baş­lap, uly bol­ma­dyk hu­su­sy The exhibition’s idea is that пространство действием, увязанным ýaşa­ ýyş­ jaýla­ ry­ ny­ öz içine­ al­ýar. Sergi­ niň­ the architecture is an activity с культурой, технологиями и эко- SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА göz­ba­şyn­da goý­lan esa­sy pi­kir bi­na­gär­ transforming the space, linked to номикой. В любом проекте, неза- li­giň wagt akymynda gi­ňiş­li­gi öz­gerd­ýän culture, technology and economy. висимо от его масштаба, она несет he­re­ket bo­lup dur­ýan­ly­gy­ny, onuň me­ In any project, regardless of its в себе концентрацию человеческих deni­ ýet,­ tehno­ lo­ gi­ ýa­ lar­ we ykdy­ sa­ dy­ ýet­ scale, it brings the concentration ожиданий и стремлений на пике bi­len aý­ryl­maz bag­ly­dy­gy­ny açyp gör­ of human expectations and творчества. kez­mek­dir. Haý­sy ulu­lyk­da bo­lan­dy­gy­na aspirations to the peak of В Японии строительство явля- gara­ maz­ dan,­ islen­ dik­ tasla­ ma­ da­ bu creativity. ется самой крупной промышленной pi­kir özünde­ adam­la­ryň ga­raş­ýan ar­zy­ly In Japan, construction is the отраслью, где задействовано в sep­git­le­ri­niň we ar­zuw­la­ry­nyň iň ýoka­ ­ry largest industrial sector, which общей сложности около шести мил- çe­per­çi­lik be­ýa­ny bo­lup or­ta çyk­ýar. involves very nearly six million лионов человек. Но целью нынеш- Ýapo­ ni­ ýa­ da­ gurlu­ şyk­ milli­ sena­ ga­ tyň­ people. However, the purpose ней выставки является представить iň bir iri pudak­ ­la­ry­nyň bi­ri bol­ma­gyn­da of this exhibition is to present строительство не просто как инду- galýar,­ onda­ gutar­ nyk­ ly­ hasap­ bilen­ alty­ the construction not just as an стриальный сектор экономики, а в millio­ na­ golaý­ adam zähmet­ çekýär.­ Ýöne­ industrial sector of the economy, первую очередь, как направление häzir­ ki­ ser­giniň­ gu­ralma­ gy­ nyň­ baş mak­ but as a direction of human творческой деятельности человека, sa­dy gurlu­ ­şyk ulga­ ­my­ny milli­ ykdy­ ­sady­ ­ creative activity in particular в конкретном социальном, культур- ýe­tiň mö­hüm se­na­gat dü­züm­le­riniň­ bi­ri social, cultural and spiritual ном, духовном контексте развития hökmün­ de­ açyp görkez­ mek­ däl-de, ilkin­ ji­ context of society. общества. no­bat­da, dö­re­di­ji­lik işi­niň jem­gy­ýet­çi­lik For example, today the Например, сегодня развитие ösü­şi­niň anyk al­nan dur­muş, me­de­ni, development of architectural архитектурного пространства не ruhy­ jä­het­däki­ der­wa­ýys bir ug­ry hök­ space cannot be done without может осуществляться без учета mün­de hä­si­ýet­len­dir­mek bo­lup dur­ýar. taking into account environmental вопросов экологии. В Туркменистане TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 72 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 73

de­siz gur­lu­şyk iş­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge equipment and must use them in требованиями TDS-12.4.011-89 работни- goý­be­ril­me­li däl­di­gi ba­ra­da aý­dyl­ýar. accordance with the requirements ки должны быть обеспечены индивиду- GURLUŞYK PUDAGYNDA ZÄHMETI «Gur­lu­şyk­da teh­ni­ki howp­suz­lyk» of TDS-12,4087-84 without альными средствами защиты и обязаны 3.01.03-06 bel­gi­li TGK-ň düz­gün­le­ri we necessary means of protection их использовать, согласно требованиям talap­ la­ ry­ ilkin­ ji­ nobat­ da­ ýeri­ ne­ ýetir­ me­ ­ workers are not allowed to carry out TDS-12,4087-84. Без необходимых li­dir. Ka­da­la­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi el­bet­ construction work. средств защиты работники не допуска- GORAMAK HUKUGY de, gö­nü­den-gö­ni iş­çi hü­när­men­le­riň The provisions and ются к выполнению строительных работ. taý­ýar­ly­gy­na bag­ly bol­ýar. Önüm­çi­lik­de requirements of CNT 3.01.03-06 Положения и требования СНТ iş­le­riň howp­suz usul­la­ry we ýol­la­ry bo­ on «Safety in Construction» are 3.01.03-06 «Техники безопасности в LEGAL PROTECTION OF LABOR ýun­ça ta­la­ba­la­ýyk oka­dyl­mak, tej­ri­be­li required to fulfill. Performance строительстве» обязательны к вы- hü­när­men­le­riň ýaş iş­çi­le­re iş ýer­le­rin­de of standards depends on the полнению. Исполнение норм напря- IN THE CONSTRUCTION INDUSTRY howp­suz­lyk düz­gün­le­ri­ni öw­ret­mek şi­ level of training of workers мую зависит от уровня подготовки kes ýet­mä­niň we bet­ba­gyt­çy­ly­gyň öňü­ni and specialists. Learning the работников и специалистов. В числе al­mak­da il­kin­ji çä­re­le­riň bi­ri bo­lup dur­ basic methods and ways to первоочередных мероприятий зна- ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ ОХРАНЫ ТРУДА ýar. Howp­ly ha­dy­sa­la­ryň duý­du­ryl­ma­gy, ensure safety in production, чатся обучение основным методам и sag­ly­gy go­ra­ýyş we aras­sa­çy­lyk şert­le­ teaching safety regulations in направлениям обеспечения безопас- В СТРОИТЕЛЬНОЙ ОТРАСЛИ ri­niň üp­jün edil­me­gi, gur­lu­şyk-gur­na­ma the workplace, prevention of ности на производстве, преподoвание iş­le­ri­niň öz wag­tyn­da we ýo­ka­ry hil­li injuries and accidents at work by опытными специалистами молодым ýeri­ ne­ ýeti­ ril­ me­ gi­ ne­ esas bolup­ durýar.­ experienced professionals to young работникам правил безопасности на TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ÜRK­ME­NIS­TAN­DA gur­lu­şyk pu­ ONSTRUCTION is of one of the ТРОИТЕЛЬНАЯ сфера-одна из Şo­nuň üçin howp­suz­lyk we zähme­ ­ti go­ workers are among the priority рабочих местах, предотвращение уве- ga­dy döw­le­tiň yk­dy­sady­ ­ýe­ti­niň priority sectors of the national приоритетных отраслей нацио- ra­ýyş me­se­le­le­ri gur­lu­şy­gyň tas­la­ma- actions. Accident prevention, чий и несчастных случаев на произ- ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri­dir. economy of Turkmenistan. нальной экономики Туркменис­ Т С С çen­lik res­mi­na­ma­la­ry iş­le­nen­de il­kin­ji provision of conditions for the водстве. Предупреждение несчастных Döw­le­ti­miz özü­niň Ga­raş­syz­ly­gy­ny After gaining state independence тана. С обретением государственной no­bat­da göz öňün­de tu­tul­ýar. protection of health and sanitary случаев, обеспечение условий для al­ma­gy bi­len türk­men gur­lu­şy­gy yl­myň the domestic construction industry, независимости отечественная строи- Türk­me­nis­ta­nyň Esa­sy Ka­nu­ny­nyň standards serve as the basis for охраны здоровья и санитарных норм we teh­ni­ka­nyň iň soň­ky ga­za­nan­la­ry­ny developed due to the latest scientific тельная отрасль, развивающаяся на 134-nji mad­da­syn­da yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ the execution of construction служат основой для выполнения ha­sa­ba alyp, tä­ze we ýo­ka­ry hil­li de­re­jä and technological achievements, основе последних достижений науки ziň ba­zar gat­na­şyk­la­ry ýö­rel­ge­le­ri­ne and installation work in a timely строительно-монтажных работ свое­ çyk­dy. Döw­le­tiň hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­ has reached a qualitatively new и техники, вышла на качественно esaslanyp, ýur­du­my­zyň ra­ýat­la­ry­nyň manner and at a high quality level. временно и на высоком качественном gynyň ös­me­gi, ýur­du­myz­da ge­çi­ril­ýän level. Development of the state and новый уровень. Поступательному öm­rü­ni uzalt­mak me­se­le­si, sag­ly­gy we In this context, the development уровне. В этой связи при разработке öz­gert­me­le­riň we ula­nyl­ýan tä­ze yk­dy­ international cooperation, reforms экономическому росту Туркменистана dur­muş taý­dan go­rag­ly­ly­gy ke­pil­len­di­ of the construction design and строительной проектно-сметной доку- sa­dy usul­la­ryň güý­je­me­gi Türk­me­nis­ta­ implemented in the country, and и повышению социально-бытового ril­ýär [2]. estimate documentation, above all, ментации, прежде всего, учитываются nyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ok­gun­ly ös­me­gi­ne the use of new economic methods уровня граждан содействовали раз- Zäh­me­ti go­ra­mak me­se­le­si takes into account issues of safety вопросы безопасности и охраны труда. we ra­ýat­la­ryň mad­dy hal-ýag­da­ýy­nyň have contributed to Turkmenistan’s витие государства и международного bo­ýun­ça iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­ýan we dur­ and labor protection. В соответствии со статьей 134 ýo­kar­lan­ma­gy­na ge­tir­di [1]. Ýur­du­myz­ economic growth and increase of сотрудничества, преобразования, mu­şa ge­çi­ril­ýan giň möç­ber­li hem-de Under Article 134 of the Basic Основ­ного Закона нашей страны, эко- da gur­lu­şyk iş­le­riniň güýç­li depgin­ ­ler bi­ welfare of citizens. [1]. High rates осуществляемые в стране, примене- top­lum­la­ýyn çä­re­ler bu ugur­da gel­jek­ Law of our country, the Turkmen номика Туркменистана основывает- len al­nyp ba­ryl­ma­gy Di­ýar­ymy­zyň ägirt of ongoing construction work in our ние новых экономических методов. de uly iş­le­re amal edil­jek­di­gi­ne ynam economy is based on market ся на принципах рыночных отно- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ uly yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny gör­kez­ýär. country confirm a huge economic [1]. Высокие темпы ведущихся в dö­red­ýär. Mu­nuň özi iş­le­ri ta­la­ba­la­ýyk principles. In Turkmenistan, шений. В Туркменистане уделяется Gur­lu­şyk pu­da­gyn­da zäh­me­ti power of our homeland. нашей стране строительных работ alyp bar­mak­da, işe dö­re­di­ji­lik­li çe­me­ the issues on increase in life большое внимание охране здоровья go­ra­mak hu­ku­gy esa­sy me­se­le­le­riň bi­ One of the most urgent tasks подтверждают огромную экономи- leş­me­gi gu­ra­mak­da, işe ukyp­ly­ly­gy expectancy, health and social и социальной защите граждан [2]. ri­dir. Gur­lu­şyk ka­da­la­ry­nyň we zäh­me­ti in the construction industry is ческую мощь нашей Отчизны. go­rap, kär­ha­na­nyň se­riş­de­le­ri­ni we en­ protection of citizens are Претворяемые в жизнь масштаб- go­ra­mak bo­ýun­ça ta­lap­la­ryň ýe­rine­ the legal protection of labor. If Одной из важнейщих задач jam­la­ry­ny aýaw­ly sak­la­mak­da, tyg­şyt­ly guaranteed [2]. ные и комплексные мероприятия в ýe­ti­ril­ýän ýer­le­rin­de şi­keş ýet­me­le­riň building codes and requirements в строительной отрасли являются peý­da­lan­mak­da giň müm­kin­çi­lik­ler Implemented large-scale and области охраны труда создают уве- ýok­dy­gy­na we gur­lu­şyk iş­le­riniň­ hi­li­niň of labor safety are enforced, правовые основы охраны труда. В dö­red­ýär. Şeý­le­lik­de ol hä­zir­ki dö­wür­de comprehensive measures on labor ренность в том, что в перспективе в ýoka­ ry­ dy­ gy­ na­ göz ýetir­ mek­ bolýar.­ there are not any accidents and местах, где соблюдаются строитель- yk­dy­sa­dy­ýe­ti düýp­li ýo­kar­lan­dyr­ma­ga protection create confidence that этом направлении будут осуществле- Türk­me­nis­ta­nyň Zähmet­ Ko­dek­si­nyň high quality construction can be ные нормы и требования охраны ýar­dam ed­ýär. huge work will be carried out in this ны огромные работы. Все это создает 188-nji mad­da­sy­na la­ýyk­lyk­da, iş be­ri­ji observed. Article 188 of the Labor труда, можно наб­людать отсутствие direction. All of them create great широкие возможности для ведения ta­ra­pyn­dan iş­gä­ri ýö­rite­ go­rag se­riş­de­ Code established that an employer несчастных случаев и высокое каче- Ba­zar­gy­lyç NA­ZA­ROW, opportunities for doing the work in работ в соответствии с предъявляемыми le­ri bi­len üp­jün edil­me­li­di­gi bel­le­nen, bu provides workers with specific ство строительных работ. Статьей 188 Hal­ka­ra ne­bit we gaz uni­wer­si­te­ti­niň accordance with the requirements, требованиями, творческого подхода к ba­ra­da «Gur­lu­şyk­da teh­ni­ki howp­suz­ personal protective equipment. Трудового кодекса Туркменистана Bal­ka­na­bat bö­lü­mi­niň mu­gal­ly­my a creative approach to the организации работ, сохранения работо- lyk» 3.01.03-06 bel­gi­li TGK-ň 1.10 we Pursuant to paragraphs 1.10 and установлено, что работники обе- organization of work, preservation способности, бережного сохранения 1.12 ben­din­de ýö­ri­te egin-eşigi,­ ýö­ri­te 1.12 of CNT 3.01.03-06 on «Safety спечиваются работодателем специ- Ede­bi­ýat / Bibliography / Литература of working capacities, careful средств и оборудования предприятий и aýak­ga­by we beý­le­ki şah­sy go­ra­nyş se­ in Construction» it is determined альными средствами индивидуальной preservation of company equipment рационального их использования. Таким rişde­ le­ ri­ ni­ mugt bermek­ lik­ beýan­ edilýär­ that employees are provided with защиты. Согласно пунктам 1.10 и 1.12 1. Gurbanguly Ber­di­mu­ha­me­dow. Türkme­ nis­ ta­ nyň­ durmuş-yk­ dy­ sa­ dy­ ösü­ and their rational use. Thus, in образом, в современную эпоху это будет [3]. On­dan baş­ga-da, TDS-12.4.011-89 special clothing, special footwear СНТ 3.01.03-06 «Техники безопасности şiniň­ döwlet­ kada­ laş­ dy­ ry­ ly­ şy.,­ 1-nji tom., modern times it will contribute to содействовать экономическому росту. belgi­ li­ resmi­ na­ ma­ talap­ la­ ra­ laýyk­ gelýän­ and other personal protective в строительстве» определено, что A., 2010. economic growth. şah­sy go­ra­nyş se­riş­de­le­ri bi­len üp­jün equipment free of charge. [3]. In работникам бесплатно предоставляются 2. Türkme­ nis­ ta­ nyň­ Konsti­ tu­ si­ ýa­ sy­ – Базарклыч НАЗАРОВ, edil­me­li hem-de olary­ ulan­ma­ga borç­ly addition, in accordance with TDS- специальная одежда, специальная обувь A., 2016. Bazarklych NAZAROV, преподаватель Балканабатского bol­ma­gy we TDS-12,4087-84 ta­la­by­na 12.4.011-89 workers must be и другие средства индивидуальной за- 3. TGK 3.01.03.-06 «Gurlu­ şyk­ da­ teh­ A teacher of Balkanabad branch of the филиала Международного la­ýyk­lyk­da, ze­rur şah­sy go­ra­nyş se­riş­ provided with personal protective щиты. [3]. Кроме того, в соответствии с niki­ howpsuz­ lyk».­ A., 2006. International Oil and Gas University университета нефти и газа TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 74 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 75

ökde hünärmenleri taýýarlamak context of training the specialists of В современном туркменском bilen baglylykda ýüze çykýar. construction profile. языке есть ряд соответствующих про- BINAGÄRLIK-GURLUŞYK ULGAMYNDA Häzirki zaman türkmen dilinde A number of relevant фессиональных терминов, которые binagärlik-gurluşyk işine degişli professional terms in construction используются в сфере строительства и and architecture are used in the архитектуры. Такие лексические еди- adalgalaryň birnäçesi ulanylýar. IŞJEŇ ULANYLÝAN YLMY ADALGALAR modern Turkmen language. Such ницы, как «beton» (бетон), «kerpiç» Olardan öňden bäri ulanylyp gelinýän lexical units like «beton» (concrete), (кирпич), «çig kerpiç» (сырцовый кир- «beton», «kerpiç», «çig kerpiç», «kerpiç» (brick), «çig kerpiç» (adobe пич), «bişen kerpiç» (жженый кирпич), SCIENTIFIC TERMS ACTIVELY USED IN «bişen kerpiç», «gat», «köp gat», brick), «bişen kerpiç» (burnt brick), «gat» (этаж, слой, пласт), «köpgatly» «jaý», «arhitektor», «gurluşykçy», «gat» (floor, layer, layer), «köpgatly» (многоэтажный, многослойный), ARCHITECTURE AND CONSTRUCTION «arhitektura», «prorab», «balkon» (multi-stored, multi-layered,), «jaý» «jaý» (дом), «arhitektor» (архитек- we ş.m. sözler hem, «binägärlik», (house), «arhitektor» (architect), тор), «gurluşykçy» (строитель), «binagärlik-gurluşyk», «binagärlik «gurluşykçy» (builder), «arhitektura» «arhitektura» (архитектура), «prorab» (architecture), «prorap» (foreman), (прораб), «balkon» (балкон) и другие keşbi», «abadanlaşdyryş» ýaly täze НАУЧНЫE ТЕРМИНЫ, АКТИВНО УПОТРЕБЛЯЕМЫЕ «balkon» (balcony) and others have употреблялись и ранее. Наряду с dörän ýa-da ozal başga bir diliň been used before. In addition to ними существует целая группа новых В АРХИТЕКТУРНО-СТРОИТЕЛЬНОЙ СФЕРЕ leksik söz gorunyň birligi bolup, soň that there is a whole group of new или заимствованных слов и слово- bolsa türkmen dilindäki şekiliniň or borrowed words and phrases сочетаний, ставшие со временем ekwiwalenti hökmünde biziň dilimize that have become equivalents of эквивалентами отдельных туркмен- ских слов: «binägärlik» (архитектура), geçen ýa-da alynma sözler we separate Turkmen words over time: YLYM / SCIENCE НАУКА ORMATLY Prezidentimiz HE Esteemed President of своих содержательных выступ­ jümleler hem bar. «binägärlik» (architecture), «gurluşyk- «gurluşyk-binägärlik» (строительно- binägärlik» архитектурный), «binagärlik keşbi» Gurbanguly Berdimuhamedow Turkmenistan Gurbanguly лениях уважаемый Президент «Arhitektura» sözi «gurluşyk (building-architectural), «binagärlik keşbi» (architectural (архитектурный облик), «abadanlaş­ çuňňur paýhas-parasatly Berdimuhamedov notes a Туркменистана Гурбангулы sungaty, jaýlary bina etmek, jaýlary T B appearance), «abadanlaşdyryş» dyryş» (благоустройство). H trend of growth and enrichment Бердымухамедов отмечает наметив- çykyşlarynda Garaşsyzlyk ýyllary gurmak senedi» ýaly manylary of the lexical fund of the Turkmen шуюся за годы независимости тенден- (improvement), «lift» (elevator), Термин «архитектура» означает içinde türkmen halkynyň milli berýär. Meselem: Täze arhitektura language in his informative цию роста и обогащения лексического «ekskawator» (excavator). «искусство строить, проектировать ülňülerine laýyklykda gurulýan medeniýetiniň, ylmynyň, halk speeches, as a reflection of the фонда туркменского языка, отража- Term «architecture» means здания и сооружения». Например: hojalygynyň ösmegi, halkara high level of mental culture of our ющего высокий уровень развития jaýlaryň keşbi örän owadan. «the art of constructing, designing Современная архитектура наших hyzmatdaşlygynyň geriminiň people, science and education, ментальной культуры нашего народа, «Türkmen diliniň düşündirilişi buildings and structures». For example, городов и сел отличается изя­ giňelmegi, ilatymyzyň ýaşaýyş- various industries and domestic сферы науки и образования, различ- sözlügünde»: «arhitektura» – at, the modern architecture of our towns ществом и красотой. В «Толковом and villages is characterized by high словаре туркменского языка» слово durmuş derejesiniň yzygiderli segments of the economy, and ных отраслей и сегментов отечествен- gurluşyk sungaty, jaýlaryň, her hili plasticity and style». «The Explanatory «архитектура» интерпретируется ýokarlanmagy bilen baglylykda, the rapid expansion of productive ной экономики, а также стремительное desgalaryň taslamasyny çyzmak, Dictionary of the Turkmen language» следующим образом: «Архитекту- range of intergovernmental расширение диапазона плодотворного gurmak sungaty, binagärlik

YLYM / SCIENCE НАУКА ene dilimiziň sözlük gorunyň düýpli cooperation and gradual increase межгосударственного сотрудничес­ interprets word «architecture» as ра – сущ., означает строительное baýlaşandygyny belleýär. Milli diýlip teswirlenilýär. Bu adalga of the living standard for the years тва, последовательное повышение «Architecture, a noun, means the art of искусство, искусство строить, «arhitektor», ýagny «arhitektura dilimiziň sözlük düzüminde köp of independence. A number of new уровня жизни населения. В структуре constructing, art building, architecture». архитектура». Данное слово обра- sanly täze sözler, adalgalar we words, terms and definitions have наци­онального языка появилось ugrundan hünärmen» diýen sözden This word was derived from word зовано от слова «архитектор», обоз­ aňlatmalar peýda boldy. Ozal bize been appeared in the structure множество новых слов, терминов и ýasalandyr. «Arhitektor» - alynma «architect», denoting literally «an начающее буквально «специалист belli bolan aýry-aýry sözler täze, has of the national language. A large определений. Большое число извест- söz bolup, ol iki sany morfemadan: expert in the field of architecture». в области архитектуры». «Архитек- «Architect» тор» - коренное слово, состоящее из çuň, giň many-mazmuna eýe bolup, number of known vocabulary ных нам лексиконимов обогатилось bir bölegi - asyl («arhitektura»), is a root word consisting of two morphemes: the first part - a двух морфем: первая часть - корневая häzirki döwürde işjeň ulanylýan söz have been enriched with new новым содержательным наполнением, ikinji bölegi - tor ýasaýjy root («architecture»), the second part («архитектура»), вторая часть - тор toparyny emele getirdi. substantive content, gained a обрели более глубокую трактовку, morfemadan ybaratdyr. deeper interpretation, and formed сформировав отдельную группу слов, is a derivative morpheme -ture-. - является производной морфемой. Dil jemgyýetçilik «Gurluşyk» sözüniň köki - a separate group of actively used активно используемых сегодня. A root of the word «gurluşyk» - Корнем слова «gurluşyk» явля- gur asyl düýp işlik bolup, belli bir gatnaşyklarynyň dürli ugurlarynda words in the lexical structure Язык – ресурс, активно исполь- a verb of the imperative mood «gur» ется глагол повелительного накло- – ykdysadyýetde, syýasatda, nowadays. зуемый во всех сегментах общес­ maksatly (durmuşyňy gur, jaý gur...) (line), which means a movement - a нения «gur» (строй), обозначающий medeniýetde, ylymda, sportda, A language is a resource that твенного взаимодействия: в сферах gymyldy-hereketi aňladýan sözdür. process of the specific purpose (to движение-процесс к определенной syýahatçylykda binagärlik- actively used in all segments of экономики, политики, культуры, «Gur+ul/gurul» sözüniň grammatik build a life, erect a building, etc.). цели (построить жизнь, построить здание и т.д.). В слове «Gur+ul/gurul» gurluşykda, mahlasy, adamzat social interaction: in the fields науки, спорта, туризма, в том числе şekiliniň we manysynyň, ýagny «ul» The basic grammar structure and meaning are changed in word «Gur + при помощи аффикса -ul изменена durmuşynyň ähli jähetlerinde of economy, politics, culture, и в отраслях строительства и архи- affiksini kabul etmek bilen üýtgeşen ul / gurul» with the help of suffix -ul базовая грамматическая структура и giňden ulanylýan serişde bolup science, sport, tourism, as well тектуры. Необходимость изучения görnüşdir. «Gur+(u)l+uş// gurluş» as the sectors of construction and особенностей профессиональных modified basic grammatical structure смысл. «Gur+(u)l+uş// gurluş» явля- durýar. Binagärlik-gurluşyk ugruna bölegi grammatik taýdan «gurul» architecture. The need to study the слов и научных терминов, относя- and meaning. «Gur+(u)l+uş//gurluş» ется производным словом, которое şekilinden soň -uş ýasaýjy affiksini degişli bolan kär-hünär sözlerine features of professional vocabulary щихся к строительно-архитектурному is a derivative of the word, which is образовано при участии добавлен- we ylmy adalgalaryna mahsus and scientific terms, which relate нап­равлению, возникает в контексте kabul eden we belli bir düşünjäni, formed by means of adding suffix -uş ного аффикса - uş к основе - gurul bolan aýratynlyklary öwrenmegiň to construction and architectural подготовки специалистов строитель- zady aňladýan ýasama sözdür. Oňa to the base of -gurul and represents и обозначает конкретное понятие zerurlygy, hususan-da, bu ugurda direction, in particular, occurs in the ного профиля. («gurluş») -yk söz ýasaýjy affiksiniň a particular concept or object. Term или предмет. Прибавление к нему TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 76 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 77

goşulmagy bilen, «gurluşyk» «gurluşyk» is formed by adding («gurluş») – аффикса - yk образу- adalgasy emele gelýär. Bu sözüň suffix -yk to it («gurluş»). A famous ет термин «gurluşyk». Известный («gur//kur») aslynyň garagalpak turkologist N.A. Baskakov notes that тюрколог Н.А.Баскаков отмечает, dilinde duşýandygyny belli türki dilini a root of the word («gur // kur») occurs что корень данного слова («gur// in the karakalpak language. In turn, kur») встречается в каракалпаксом öwreniji alym N.A.Baskakow, şeýle- A.N.Kononov emphasizes that the языке. В свою очередь, А.Н.Кононов de onuň türk, özbek dillerinde-de roots of this lexical unit («gur // подчеркивает, что корни данного («gur//kur» görnüşindäki) aslynyň kur») are Turkish and Uzbek. лексиконима («gur//kur») относятся к birdigini rus alymy A.N.Kononow Word «binagär» in the modern турецкому, узбекскому языкам. belleýärler. Turkmen language has firmly Слово «binagär» прочно вошло «Binagär» sözi häzirki türkmen entered the everyday life and it is в современный туркменский язык и dilinde binagärlik-gurluşyk widely used in the architectural and активно используется в архитектурно- ulgamyna degişlilikde ulanyşa construction industry. It is an object строительной сфере. Оно является of the artistic style, have passed объектом художественного стиля, täzeräk giren, emma işjeň ulanylýan now in the category of professional перешедшим в настоящее время adalgadyr. Bu söz çeperçilik stiliniň terms, used to describe an activity в разряд профессиональных слов, obýekti bolmak bilen, häzirki kär- (occupation, work) in construction используемых при описании рода hünär leksikasynyň düzüm birligi and architectural industries. This is деятельности (профессии, работы) в hökmünde binagärlik-gurluşyk a new phenomenon in the language. строительно-архитектурной отрасли. ulgamyna degişli profesional Word «binagär» as an equivalent of - Это новое явление в языке. Слово sözleriň hataryna geçdi, munuň arhitect has become a scientific term. «binagär» в качестве эквивалента özi dil üçin täzelikdir. «Binagär» Lexical unit «Binagärlik» (bina + слова – arhitektor перешло в ряд на- gär + lik) is a derivative term. The учных терминов. sözi «arhitektor» adalgasynyň first of its components «bina» - a Лексиконим «Binagärlik» oruntutary (ekwiwalenti) hökmünde root basis, a simple name of the noun; (bina+gär+lik) является производным bu ugurdaky ylmy adalgalaryň second -gär - suffix, -lik - morpheme. термином. Первый его компонент: hatarynda orun aldy. This word is formed by adding an «bina» – корневая, простое имя сущ.; «Binagärlik» (bina+gär+lik) – affix morpheme and it is a scientific второй -gär – аффикс, -lik – морфема. ýasama adalga bolmak bilen, onuň term widely used in the construction Это слово образовано путем присоеди- birinji düzüm bölegi: «bina» – asyl, and architectural system at the нения аффикса и морфемы и является sada jyns at; ikinji düzüm bölegi -gär present stage of development of the научным термином, который активно national language. используется в строительно-архитек- – affiks hem-de -lik – morfemadyr. The main requirement for the турной системе на современной стадии Bularyň birikmeginden emele gelen YLYM / SCIENCE НАУКА preparation of various branch-wise развития национального языка. söz birligi dilimiziň häzirki ösüş profile informative materials on Основным требованием к научным­ tapgyrynda binagärlik-gurluşyk the achievements and successes работникам и специалистам различно- ulgamynda giňden ulanylýan ylmy in the development of our country го отраслевого профиля при подго- adalga bolup durýar. by scientists and experts, is an товке содержательных материалов, Ýurdumyzyň şu günki buýsançly appropriate use of the richest посвященных достижениям и успехам ösüşlerine bagyşlanan düýpli lexical resources in the Turkmen в развитии нашей страны, является language, a thorough study of the грамотное использование богатейших maglumatlar, işler taýýarlanylanda, key aspects and improvement лексических ресурсов туркменского ene dilimiziň dürdänelerini sowatly of various professional fields. In языка, основательное изучение клю- we ýerlikli peýdalanmak möhüm the current year of honoring the чевых аспектов и совершенствование wezipe bolup durýar. Agzybir heritage, the transformation of the различных профессиональных направ- ilimizde dowam edýän Mirasa Fatherland this criterion acquires лений. В нынешний Год почитания sarpa goýmak, Watany özgertmek special significance and content, наследия, преобразования Отчизны ýylynda bu işleriň ähmiýeti has- emphasizing the high sense of данный критерий обретает особое da ýokarlanýar, gymmatly milli responsibility and absolute duty of звучание и содержание, подчеркивая each of us in the preservation and высокую ответственность и безуслов- mirasymyzyň aýrylmaz bölegi enhancement of the wealth and ный долг каждого из нас в сохранении bolan ene dilimize aýratyn aýawly diversity of the native language, и приумножении богатства и много- garamak, onuň baý söz goruny we which is an integral part of the образия родного языка, являющегося köpdürliligini goramak her birimiziň national spiritual and cultural составной частью национального jana-jan borjumyzdyr. heritage. духовно-культурного наследия.

Gülşirin MUHANOWA, Gulshirin MUHANOVA, Гульширин МУХАНОВА, «Bilim» žurnalynyň baş redaktory Editor in Chief of «Bilim» Magazine. главный редактор журнала «Bilim» TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 78 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 79

Tabli­ sa­ ly­ maglu­ mat­ lar­ skanir­ le­ mek­ usuly­ ny,­ ных рамок. Оформление таблиц согласно стан- YLMY MAKALALARY ÇAPA dür­li reňk düşek­ ­le­ri­ni, goýy­ çyzy­ ­lan tabli­ ­sa öýjü­ ­gi­ дарту в формате Word for Windows. Каждая таб­ ni peýda­ lan­ maz­ dan­ ýeri­ ne­ ýeti­ ril­ me­ li­ dir.­ Tabli­ sa­ lar­ лица должна иметь порядковый номер. Word for Win­dows forma­ ­tyn­da­ky ülňü­ ­le­re laýyk­ ­ Ссылки на литературу и источники даются в TAÝÝARLAMAKDA BILDIRILÝÄN TALAPLAR lyk­da ça­pa taý­ýar edil­me­li­dir. Tab­li­sa­la­ryň her biri­ квадратных скобках в следующем порядке: по- de­giş­li ter­tip sa­ny bi­len bel­gi­len­me­li­dir. рядковый номер источника в списке литературы, Peý­da­la­ny­lan edebi­ ­ýat­la­ra we çeş­me­le­re sal­ двоеточие, номер страницы. Например: [1: 98]. gy­lan­ma­lar iki burçly şe­ki­li­niň için­de şu tertip­ ­de Не допустимы ссылки на собственные публика- ТРЕБОВАНИЯ К ОФОРМЛЕНИЮ beril­ ýär:­ çeşmä­ niň­ peýda­ la­ ny­ lan­ edebi­ ýat­ la­ ra­ laýyk­ ­ ции автора. lyk­da­ky ter­tip sa­ny, go­şa no­kat, sa­hy­pa bel­gi­si. Примечания. Постраничные примечания НАУЧНЫХ СТАТЕЙ Me­se­lem: [1: 98]. Awto­ ­ryň özüniň­ ozal çap edilen­ приводятся внизу соответствующей страницы со ma­ka­la­la­ry­na sal­gy­lan­ma­gy oň­la­nyl­ma­ýar. сплошной нумерацией всех страниц рукописи. Bel­lik­ler. Aýry-aý­ ­ry sahy­ ­pa­lar boýun­ ­ça bellik­ ­ler, Список литературы и источников составля- tu­tuş golýaz­ ­ma­nyň sahy­ ­pa­la­ry­ny uçdan­ ­tut­ma san bel­ ется в алфавитном порядке на отдельной стра- gi­le­mek bi­len, de­giş­li sa­hy­pa­nyň aşa­gyn­da be­ril­ýär. нице и состоит из двух частей: первая содержит Ede­bi­ýat­la­ryň we çeş­me­le­riň sa­na­wy aý­ra­tyn sa­ работы на латинице, вторая - на кириллице. hy­pa­da elip­biý ter­ti­bin­de ýer­leş­di­ril­ýär we iki bölek­ ­den Работы одного автора располагаются в хроно- «Türkme­ nis­ ta­ nyň­ Gurlu­ şy­ gy­ we bina­ gär­ li­ gi»­ žur­ К публикации в журнале «Cтроительство и yba­rat bolma­ ­ly: birin­ ­ji­sin­de – la­tyn elipbi­ ­ýin­de, ikinji­ ­ логическом порядке. Публикации одного года nalyn­ da­ çap etmek­ üçin žurna­ lyň­ öz mowzuk­ la­ ýyn­ архитектура Туркменистана» принимаются на- sin­de bol­sa – ki­ril elip­bi­ýin­de çap edi­len iş­ler be­ril­ýär. проставляются под литерами а, б, в:, включая ugru­ na­ gabat­ gelýän­ ylmy­ maka­ lalar­ türkmen,­ rus we учные статьи, отвечающие его профильной те- Şol bir awto­ ­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ren iş­le­ri çap edilen­ se­ne­ первое упоминание. Сокращения и аббревиату- iň­lis dille­ ­rin­dä­ki nusga­ ­lar­da kabul­ edilýär.­ Çapa­ hödür­ ­ матике, на туркменском, английском и русском le­ri­niň yzy­gi­der­li­li­gin­de ýer­leş­di­ril­ýär. Dür­li iş­ler şol ра в списке литературы не допускаются. Источ- lenýän­ işler­ üç dilde,­ çap edilmä­ ge­ doly­ taýýar,­ edebi­ языках. Материалы должны представляться в bir ýylda­ çap edilen­ bolsa,­ olar «a», «b», «ç» harp­la­ry ником библиографического описания служит taýdan­ do­ly iş­leni­ len­ we aw­tor ta­rapyn­ dan­ gol çe­ki­ готовом для печати виде, литературно обрабо- bilen­ belgi­ le­ nen­ bentler­ de,­ ilkin­ ji­ adyny­ görkez­ mek­ ar­ титульный лист издания. Год издания в моно- len gör­nüşde­ tab­şyryl­ ýar.­ Ma­kala­ nyň­ ahy­rynda­ onuň танные и подписанные автором. В конце статьи ka­ly ge­ti­ril­ýär. Ede­bi­ýat­laryň sa­na­wyn­da mag­lu­mat­la­ графиях и сборниках указывается после города awto­ ry­ ba­rada­ ky­ ta­kyk mag­lumat­ lar:­ aw­toryň­ fa­mi­ указываются сведения об авторе: фамилия, имя, ryň gysgal­ ­dy­lan (her sözü­ ­niň baş harpyn­ ­dan düzü­ ­len) издания, название издательства не приводится. liýa­ sy,­ ady, atasy­ nyň­ ady, iş ýeri,­ habar­ laş­ mak­ üçin отчество, место работы, номер телефона, адрес aň­lat­ma­sy­nyň gör­ke­zil­me­gi­ne ýol be­ril­me­ýär. Ýa­zuw При ссылках на периодические издания необхо- tele­ fon­ belgi­ si,­ elektron­ poçta­ sy­ nyň­ salgy­ sy­ görke­ zil­ ­ электронной почты. Редакция оставляет за çeş­me­si­niň kitap­ ­tes­wir­çi­lik (bibliog­ ­ra­fik) ýabe­ ­ny üçin димо указать том, №, выпуск. ýär. Redak­ si­ ýa,­ awtor­ bilen­ ylalaş­ mak­ arka­ ly­ özünde­ собой право редактировать и корректировать ze­rur maglu­ ­mat­la­ryň çeşme­ ­si hökmün­ ­de neşi­ ­riň sa­ Статьи, не соответствующие вышеуказан- maka­ la­ nyň­ beýa­ ny­ na­ zerur­ hasap­ la­ nan­ düze­ diş­ le­ ri­ статью по согласованию с автором. Каждая ha­by (daş­ky sa­hy­pa­sy) hyz­mat ed­ýär.Yl­my mo­nog­ ным требованием и не сопровождаемые качес­ giriz­ mek,­ ony gysgalt­ mak­ huku­ gy­ ny­ saklap­ galýar.­ статья подвергается проверке сервисом «Анти- ra­fi­ýa­la­ryň we ýygyn­ ­dy neşir­ ­le­ri­niň kitap­ ­tes­wir­çi­lik твенным переводом, а также дублирующие Hödür­ len­ ýän­ maka­ la­ la­ ryň­ her bi­ri http:www.antip­ la­ ­ плагиат» на сайте http://www.antiplagiat.ru be­ýa­nyn­da çeşmä­ ­niň çap edi­len ýyly­ onuň çap edilen­ материалы, к рассмотрению не принимаются. giat.ru Inter­ net-sa­ hy­ pa­ syn­ da­ ky­ «Антиплагиат» hyz­ Общий объем текста не должен превышать şä­he­rin­den soň go­ýul­ýar, şun­da ne­şir­ýa­tyň ady gör­ke­ Решение о публикации принимается Редакци- matlar­ ulga­ my­ arka­ ly­ düýpli­ barlag­ dan­ geçi­ ril­ ýär.­ 10 тыс. знаков и содержать не более 5 иллюстра- zil­me­ýär. Döwür­ ­le­ýin neşir­ ­le­re salgy­ ­lanyl­ýan bolsa,­ şol онным советом на основе внутреннего рецензи- Ma­ka­la­nyň umu­my möç­be­ri 10 müň bel­gi­den, ций, таблиц или диаграмм. ne­şi­riň jil­ti, № bel­gi­si, goý­be­ri­li­şi anyk gör­ke­zil­me­li­dir. рования рукописей и общим голосованием. При- on­da­ky su­rat­la­ryň, tab­li­sa­la­ryň ýa-da diag­ram­ma­ Электронная версия статьи представляется Ça­pa taý­ýar­lyk de­re­je­si ýo­kar­da be­ýan edi­len чиной отклонения статьи может стать отсутствие la­ryň muk­da­ry 5-den köp bol­ma­ly däl­dir. в формате Word for Windows и должна быть şert­le­re gabat­ gelme­ ­ýän we sowat­ ­ly terji­ ­me­si bol­ в ней каких-либо новых данных, расширяющих Ma­ka­la­nyň elekt­ron nus­ga­sy Word for Win­ отправлена вложенным файлом по адресу: ma­dyk ma­ka­la­lar re­dak­si­ýa­nyň ga­ra­ma­gy­na ka­bul базу научных знаний и имеющих научно-прак- dows for­ma­tyn­da tab­şy­ryl­ma­ly­dyr hem-de içi­ne [email protected] edil­me­ýär. Maka­ ­la­ny çapa­ hödür­ ­le­mek bara­ ­da­ky тическую ценность. О принятом решении сооб- sal­nan faýl gör­nü­şin­de ar­hit_ma­ga­zi­ne@ma­il.ru Диаграммы, рисунки, фотографии предос­ oňyn çöz­güt Re­dak­si­ýa­nyň ge­ňe­şi ta­ra­pyn­dan des­ щается авторам. Предоставленные в редакцию sal­gy­sy bo­ýun­ça ibe­ril­me­li­dir. тавляются в виде отдельных файлов с разреше- lapdan­ golýaz­ ma­ la­ ra­ berlen­ synlar­ hem-de umumy­ материалы обратно не возвращаются. Diagram­ ­ma­lar, su­rat­lar, fo­to­su­rat­lar 1 (bir) нием не менее 300 точек на дюйм, расширение dü­züm­de ses ber­me­giň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça çy­ka­ryl­ dyuým­da 300 no­kat­dan az bol­ma­dyk çözgüt­ ­li aýra­ ­ jpg или tif. Каждое изображение сопровождает- ýar. Ma­ka­la­ny ça­pa hö­dür­le­me­li däl di­ýen çöz­gü­diň Žurnalyň sahypalarynda gurluşyk kompaniýalary, tyn faýl görnü­ ­şin­de tabşy­ ­ryl­ýar, giňel­ ­di­li­şi jpg ýa-da ся пояснительный подписью. На каждое изоб­ çy­ka­ryl­ma­gy­na hödür­ ­len­ýän işde­ ozal belli­ bolan­ yl­ gurluşyk serişdeleri we tehnikalary barada tif nus­ga­la­ryn­da bol­ma­ly. Şe­kil­le­riň her bi­ri­niň aşa­ ражение должна содержаться ссылка в тексте. my maglu­ ­mat­la­ryň geri­ ­mi­ni giňeld­ ­ýän, ylmy-ama­ ­ly mahabatlar çap edilýär gyn­da degiş­ ­li tes­wir ýazgy­ ­sy geti­ ­ril­me­li. Şe­kil­le­riň Не допустимо вставка изображения в текстовый taý­dan gymmat­ ­ly maglu­ ­mat­la­ryň ýoklu­ ­gy delil­ bo­ Журнал публикует рекламу строительных her biri­ ­ne maka­ ­la­nyň beýa­ ­nyn­da salgy­ ­lan­ma sak­ файл. lup biler.­ Çyka­ ­ry­lan ahyrky­ neti­ ­je bara­ ­da awto­ ­ryň компаний, материалов и техники lan­ma­ly­dyr. Şe­kil­le­ri tes­wir ýaz­gy­la­ry­nyň ara­syn­da Табличный материал не должен содержать özü­ne ha­bar be­ril­ýär. Re­dak­si­ýa tab­şy­ry­lan ma­ka­ Tel. (993 12) 92 18 55; 92 18 44 ýer­leş­dir­mek mas­la­hat be­ril­me­ýär. элементов сканирования, цветного фона, жир- la­lar yzy­na gaý­ta­ry­lyp be­ril­me­ýär. E-mail: [email protected] M A Z M U N Y / C O N T E N T S / С О Д Е Р Ж А Н И Е

Türkmenistan Beýik Ýüpek ýolunyň «Howa derwezesini» açdy...... 1 W. Komarow Aşgabat halkara howa menzili...... 10 R. Myradow Älem bilen ruhlanan...... 23 jemgyýetçilik-syýasy we ylmy žurnaly G. Gulgeldiýew Aşgabat Ginnesiň rekordlar kitabynda...... 34 M. Mämmedow Täze gurluşyklar we gorag arheologiýasy...... 40 CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE W. Lopaşew Belent gatly ýaşaýyş jaýlarynyň ýokary derejedäki netijeli OF TURKMENISTAN konstruktiw shemalary...... 46 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА A. Şagulyýew Oguznamaçylyk däbi esasynda döredilen eserlerde ТУРКМЕНИСТАНА oguz türkmenleriniň ak öýleri...... 52 A. Zakirow, W.Krawes, W.Boýko, L.Zakusilo Pes tizlikli serişdeleri peýdalanmak Esaslandyryjysy – Türkmenistanyň arkaly köpçülikleýin partlamalaryň seýsmiki täsirini dolandyrmak...... 58 gurluşyk we binagärlik ministrligi T. Saparowa Beýik işleriň beýany...... 64 Žurnal Türkmenistanda neşir edilýän W. Şupak Wagt akymynda giňişligi özgertmek...... 68 ylmy žurnallaryň we neşirleriň B. Na­za­row Gurluşyk pudagynda zähmeti goramak hukugy...... 72 sanawyna goşuldy. G. Muhanowa Binagärlik-gurluşyk ulgamynda işjeň ulanylýan ylmy adalgalar...... 74 The magazine is included in the list of peer-reviewed scientific Turkmenistan opened «Air Gates» of the Great Silk Road...... 1 publications of Turkmenistan. V. Komarov International airport of Ashgabat...... 10

Журнал включен в перечень R. Muradov Inspired by Cosmos...... 23 рецензируемых научных изданий G. Gulgeldiyev Ashgabat in the Guinness Book of Records...... 34 Туркменистана. M. Mamedov New Buildings and Rescue Archeology...... 40 Baş redaktor Ýazgül EZIZOWA V. Lopashev Efficient Construction Schemes of High-rise Residential Houses...... 46 A. Shakuliyev Image of white yurts of turkmen-oguzes Redaksiýanyň geňeş agzalary: In the works created with «Oguznama» traditions...... 52 Çary AMANSÄHEDOW A. Zakirov, V. Kravets, V. Boiko, L. Zakusilo Control of the Seismic Effect of Mass Baýrammyrat ATAMANOW Explosions using Low-speed Means of Initiation...... 58 Abdyrahym AŞYROW Wladimir GASANOW T. Saparova The Symbol of Great Achievements...... 64 Ataberdi GURBANLYÝEW Space Identification in the Flow of Time...... 68 Sapargeldi DAŇATAROW V. Schupak Annageldi ESENOW B. Na­za­rov Legal Protection of Labor in the Construction Industry...... 72 Muhammet MÄMENOW Ruslan MYRADOW G. Muhanova Scientific Terms Actively used in Architecture and Construction...... 74 Aşyr ÝAZDURDYÝEW Agajuma ZAKIROW Туркменистан открыл «воздушные ворота» Великого Шелкового пути...... 1 Международный аэропорт Aшхабада...... 10 Redaksiýanyň salgysy: В. Комаров 744036, Türkmenistan, Aşgabat şäheri, Р. Мурадов Вдохновленные космосом...... 23 Arçabil şaýoly, 84. Telefonlary: Г. Гулгелдиев Ашхабад в Книге рекордов Гиннесса...... 34 (+99312) 92-18-55, 92-18-57, 92-18-41. М Мамедов Новостройки и охранная археология...... 40 Faks: 92-18-54 E-mail: [email protected] В. Лопашев Эффективные конструктивные схемы жилых домов Indeksi: 78009 повышенной этажности...... 46 А. Шакулыев Изображение белых юрт туркмен-огузов в произведениях, Golýazmalar, fotosuratlar yzyna gaýtarylmaýar созданных в традициях «Огузнама»...... 52 hem-de olara jogap we syn berilmeýär. A. Закиров, B.Кравец, Л.Закусило, B.Бойко, Управление сейсмическим эффектом Ýygnamaga berildi – 24.08.2016 массовых взрывов с использованием низкоскоростных средств инициирования...... 58 Çap etmäge rugsat edildi – 18.11.2016 Neşir N1. Sany–10000. A–89359. Sargyt N-2843. Т. Сапарова Символ великих свершений...... 64 Ölçegi 60x90 1/8. Ofset usulynda çap edildi. Çap listi 10. Şertli reňkli ottisk 7. В. Щупак Идентификация пространства в потоке времени...... 68 Hasap neşir listi 7,9. Б. Назаров Правовые основы охраны труда в строительной отрасли...... 72 Žurnalyň çap edilişiniň hiline Türkmenistanyň Г. Муханова Научныe термины, активно употребляемые Metbugat merkezi jogap berýär. Tel.: 39-95-36 в архитектурно-строительной сфере...... 74