CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 1 TÜRKMENISTAN BEÝIK ÝÜPEK ÝOLUNYŇ «HOWA DERWEZESINI» AÇDY TURKMENISTAN OPENED «AIR GATES» OF THE GREAT SILK ROAD ТУРКМЕНИСТАН ОТКРЫЛ «ВОЗДУШНЫЕ ВОРОТА» ВЕЛИКОГО ШЕЛКОВОГО ПУТИ AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО
-NJY ýylyň N September 17, 2016 сентября 2016 года при 17-nji sent with the participation of участии уважаемого 2016ýabrynda Othe Esteemed President 17Президента Гурбангулы hormat ly Prezi den ti miz Gurbanguly of Turkmenistan Gurbanguly Бердымухамедова и многочислен- Berdimuhamedowyň hem-de daşa ry Berdimuhamedov and numerous ных почетных гостей из-за рубежа ýurtlar dan gelen köp sanly hormat honored foreign guests there were состоялись торжества по случаю ly myhman la ryň gatnaş ma gyn da celebrations on the occasion of открытия нового Международного ýurdu my zyň esasy «howa derwe ze the opening of a new International аэропорта туркменской столицы – siniň» – türkmen paýtag ty nyň täze airport in the Turkmen capital - главных «воздушных ворот» страны. Halka ra howa menzi li niň açylma gy main «air gates» of the country. Это событие – еще один важный myna sy bet li uly daba ra boldy. This event is another important шаг на пути воплощения в жизнь Bu waka Türkmenistany yklymyň step towards realization of a grand грандиозного замысла лидера нации iri ulag-logistik merkezine, Ýewro plan of the National Leader on the по превращению Туркменистана в pany we Aziýany baglanyşdyrýan transformation of Turkmenistan into крупнейший транспортно-логисти- möhüm halka öwürmek boýunça milli the largest transport and logistics ческий центр континента, ключевое Liderimiziň ägirt uly pikirini durmu center of the continent, a key link, звено, связующее Европу и Азию. şa geçirmegiň ýolunda nobatdaky connecting Europe and Asia. This, in Это, в свою очередь, создаст новые möhüm ädim boldy. Bu öz nobatynda turn, will create new opportunities возможности для полноценной ýurdumyzyň baý tebigy serişdeleri, for full realization of an enormous реализации колоссального экономи- geografik taýdan amatly ýerleşme economic potential of the country ческого потенциала страны, обуслов- gi hem-de netijeli içeri we daşary due to rich natural resources, ленного богатейшими природными syýasaty bilen şertlendirilen ägirt uly favorable geographical location and, ресурсами, выгодным географичес ykdysady kuwwatyny amala aşyrmak of course, effective internal and ким расположением и, конечно, üçin täze mümkinçilikleri döreder. external policies. эффективной внутренней и внешней Döwlet Baştu ta ny myz täze ulag Having cordially congratulated политикой. toplu my nyň – Aşga bat Halka ra howa all with the commissioning of a new Сердечно поздравив всех с menzi li niň açylyp, ulanma ga beril transport complex - the Ashgabat вводом в эксплуатацию нового транс- megi bilen hemme le ri tüýs ýürek den International Airport, the Head of портного комплекса – Ашхабадского gutlap, daba ra gatnaşan halka ra State appealed to the leaders of Международного аэропорта, глава awiasi ýa gura ma la ry nyň ýolbaş çy la international aviation organizations, государства обратился к руководи- ryna, dünýä niň awiasi ýa ulga myn da representatives of major телям международных авиацион- işle ýän iri kompa ni ýa la ryň wekil international companies operating ных организаций, представителям leri ne, hormat ly myhman la ry my za, in the field of aviation, guests, well- крупных мировых компаний, рабо- belli syýa sat çy la ra we jemgy ýet çi lik known politicians and public figures тающих в сфере авиации, гостям, işgär le ri ne «Ýurdu my za hoş geldi participating in today’s ceremony, известным политикам и обществен- ňiz!» diýip ýüzlen di. saying, «Welcome to our country!». ным деятелям, принимавшим участие TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 2 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 3
Biz şu daba ra my za halka ra The Esteemed President в церемонии, со словами: «Добро gura ma la ryň giň wekil çi lik li to Gurbanguly Berdimuhamedov has пожаловать в нашу страну!». parla ry nyň gatnaş ma gy na berka noted that we consider a broad Мы расцениваем широкое пред- rar Wata ny my za goýul ýan belent representation of delegations of ставительство делегаций междуна- horma tyň nyşa ny hökmün de ga international organizations on this родных организаций на нынешнем raýa rys. Türkme nis ta nyň sebit we celebration as a sign of high respect торжестве как знак высокого ува- konti nent dere je sin de halka ra ulag for our sovereign Motherland, жения к нашей суверенной Отчизне, geçel ge le ri ni döret mek bara da Bir evidence of understanding and свидетельство понимания и под- leşen Millet ler Gura ma sy nyň be support of the initiatives proclaimed держки озвученных Туркменистаном lent münbe rin den öňe süren degiş li by Turkmenistan from the tribune с высокой трибуны Организации başlan gyç la ry na düşün ýän dik le ri niň of the United Nations on the Объединенных Наций инициатив о we olary golda ýan dyk la ry nyň subut establishment of international создании международных транспорт- nama sy diýip hasap edýä ris diýip, transport corridors of regional and ных коридоров регионального и кон- hormat ly Prezi den ti miz Gurbanguly continental levels. тинентального уровня, подчеркнул Berdimuhamedow belle di. The favorable location of уважаемый Президент Гурбангулы Türkme nis ta nyň Ýewra zi ýa uly Turkmenistan at a key crossroad of Бердымухамедов. ýolla ry nyň çatry gyn da örän amatly the Eurasian continent ways holds Благоприятное расположение
ýerde ýerleş me gi ählu mu my ösüşi great promise for the effectiveness Туркменистана на ключевом пере- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО üpjün etmek de milli ulag mümkin of its transport potential in global крестке путей Евразийского конти- çilik le ri ni neti je li peýda lan ma ga giň development. нента открывает большие перспекти- ýol açýar. The principle of historicism вы для эффективного задействования Ýurdu my zyň logis ti ka strate is the main source of logistic его транспортного потенциала в giýa sy tary hy taýdan emele gelen strategy of Turkmenistan. Key trade обеспечении глобального развития. Döwlet Baştu ta ny my zyň bel into a transcontinental bridge, чтобы превратить нашу страну ýörel ge den ugur alýar. Bir wagtlar routes connecting the peoples and В самой логистической страте- leýşi ýaly, geljek de biziň ýurdu my zy providing economic partnership в трансконтинентальный мост, yklymlaryň halkla ry ny we ýurtla ry countries of the continent, the Great гии Туркменистана заложен принцип Ýewro pa, Aziýa Ýuwaş Umma ny we of Europe, Asia Pacific and South обеспечивающий экономическое ny birleş di ren esasy söwda ýolla ry Silk Road, which played a huge role историзма. В далеком прошлом по Günor ta Aziýa ykdy sa dy hyzmat daş Asia. For that reason, large-scale партнерство Европы, Азиатско- Türkme nis ta nyň çäkle rin den geçip in the development of civilization, территории нашей страны пролегали lygy ny üpjün edýän transkon ti nen tal international projects are being Тихоокеанского региона и Южной dir. Gürrüň mede ni ösüşde, Gündo the interaction of East and West, ran ключевые торговые трассы, соеди- köprä öwürmek üçin ähli mümkin çi implemented. As an example, the Азии. С этой целью претворяются gar bilen Günba ta ryň arasyn da ky across the territory of our country in нявшие народы и страны континента, likler bar. Head of the State gave laying and в жизнь масштабные международ- hyzmat daş ly gy giňelt mek de örän the distant past. Великий Шелковый путь, сыгравший Şu maksat bilen, iri halka ra commissioning of «North-South» ные проекты. В качестве примера uly ähmi ýe ti bolan Beýik Ýüpek ýoly As the Turkmen Leader огромную роль в развитии цивили- tasla ma la ry amala aşyryl ýar. Milli Kazakhstan-Turkmenistan-Iran глава государства привел прокладку bara da barýar. has noticed today, there are зации, взаимодействии Востока и Lide ri miz «Demir ga zyk – Günor ta» railway trunk line on. Another и ввод в эксплуатацию стальной opportunities to turn our country Запада. ugry boýun ça Gaza gys tan – Türk significant project in this direction магистрали Казахстан-Туркменис Как отметил лидер нации, menis tan – Eýran demir ýolu nyň is the construction of railway тан-Иран по линии «Север-Юг». Еще сегодня имеются все возможности, gurlup, ulanma ga beril me gi ni muňa Turkmenistan-Afghanistan- одним значимым проектом в данном mysal hökmün de görkez di. Türk Tajikistan, which is very promising направлении является строительство AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО menis tan – Owga nys tan – Täji gis tan in the context of leading land states железной дороги Туркменистан-Аф- demir ýolu nyň gurlu şy gy bu ugurda of the region to major international ганистан-Таджикистан, что весьма ýene-de bir iri tasla ma dyr. Biz bu markets. перспективно в контексте вывода tasla ma nyň sebit dä ki gury ýer döw The head of the State has called сухопутных государств региона на letle rini dünýä niň iri bazar la ry na development of the national Navy, крупные международные рынки. çykar mak da örän neti je li boljak dy gyna ynanýarys. Döwlet Baştu ta ny myz ýurdu myzyň deňiz flotu ny ösdür me giň ähmi ýe ti örän uly bolar diýip, Türk menba şy halka ra deňiz portu nyň gurlu şy gy ny iri ulag tasla ma la ry nyň biri hökmün de görkez di. Haza ryň kena ryn da gurul ýan port häzir ki za man deňiz gatna wy nyň möhüm böle gi bolar. Ol Aziýa we Ýewro pa ýurt lary nyň arasyn da ky söwda-yk dy sa dy hyzmat daş ly gy hil taýdan täze dere jä çykar mak üçin örän amatly şertle ri döret mä ge mümkin çi lik berer. Häzir ki döwür de Türkme nis tanyň ähli künjek le rin de özbo luş ly TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 4 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 5
inže ner çi lik desga la ry – halka ra ulag and, in particular, the construction Ключевым направлением ulga my nyň «altyn halka sy na» öwrül of the Turkmenbashi international глава государства назвал развитие jek demir ýol we awto mo bil köp seaport as a key focus, which will отечественного морского флота, и в rüle ri hem giň gerim bilen gurlup, become a significant element of частности, строительство Туркменба- ulanma ga beril ýär. Amyder ýa nyň modern maritime traffic and create шинского международного морского üstün den geçýän häzir ki köprü ler optimal conditions for leading of порта, который станет значимым зве- den başga-da, täze awto mo bil dir economic and trade partnership ном современного морского сообще- demir ýol köprü le ri niň we köp sanly between the countries of Europe ния, позволит создать оптимальные beýle ki desga la ryň gurlu şy gy alnyp and Asia to a qualitatively new условия для вывода на качественно baryl ýar. level. новый уровень торгово-экономичес Tutuş ýurdu my zyň çäkle rin den Today, the construction of кого партнерства между странами geçýän Aşga bat – Gara gum – Daş complex engineering objects - Европы и Азии. oguz, Türkmen ba şy – Aşga bat – railway and road bridges, designed Сегодня во всех регионах Турк Farap awto mo bil ýolla ry nyň esasy to be a «golden link» of the менистана развернуто строительство aýra tyn ly gy olaryň dünýä ölçeg le ri ne international network of transport сложных инженерных объектов – laýyk gelýän li gin den ybarat dyr. Bu communications, has started in all железнодорожных и автомобильных ýolla ryň ugrun da onlar ça inže ner çi regions of Turkmenistan. In addition мостов, призванных стать «золотым
lik desga la ry – häzir ki zaman ulag to the existing buildings, new rail звеном» международной сети транс- AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО çatryk la ry, köprü ler we esta ka da lar and road bridges, as well as many портных коммуникаций. Возводятся gurul ýar. other facilities, are being erected новые железнодорожные и автомо- Biz raýat awiasi ýa sy ny ösdür across the Amu Darya. бильные мосты через Амударью и mäge aýratyn üns berýäris. Sebäbi ol Compliance with international множество других сооружений. döwle ti mi ziň ulag-logis ti ka ulga standards will be a key feature of Соответствие международным mynyň möhüm böle gi bolup durýar, highways of Ashgabat-Karakum- стандартам станет основной характе- ýurdu my zyň sebitle ri ni bagla nyş dyr Dashoguz, Turkmenbashi-Ashgabat- ристикой прокладываемых через всю ýar we halka ra giňiş li ge goşul ma ga Farab laid throughout the country. страну автомобильных дорог Ашха- ýardam berýär diýip, milli Lide ri miz Dozens of engineering objects бад-Каракумы-Дашогуз, Туркмен- sözü ni dowam etdi. - modern transport interchanges, баши-Ашхабад-Фараб. Вдоль этих AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 6 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 7
Paýtagtymyzda ulanmaga be bridges and overpasses are being трасс строятся десятки инженерных rilýän täze howa menzil toplu my, built along these routes. объектов – современные транспорт- nesip bolsa, sebit de häzir ki zaman The Turkmen Leader has ные развязки, мосты и эстакады. ulag-üsta şyr üpjün çi lik ulga my ny continued that we pay special Мы уделяем особое внимание döret me giň örän möhüm böle gi ne attention to development of the развитию гражданской авиации как öwrü ler. Bu döwre bap toplum Aziýa civil aviation as an important важному компоненту отечественной bilen Ýewro pa ýurtla ry nyň arasyn component of the national transport транспортно-логистической системы, daky ykdysady we söwda hyzmat and logistics system, as it connects ибо она связывает регионы страны, daşly gy ny hil taýdan täze dere jä regions of the country and способствует ее интеграции в между- çykar ma ga şert döre der. Sebi ta ra contributes to its integration into народное пространство, продолжил gatna şyk la ryň uzakmöh let le ýin the international space. лидер нации. ösüşi ne uly itergi berer. Ýewra zi The modern international Современный международный ýa giňiş li gin de ulag gatnaw la ry airport, put into operation in аэропорт, который введён в эксплуа- ny amatly ýagda ýa getir mä ge giň Ashgabat, will be an important тацию в столице, станет важнейшим mümkin çi lik le ri açar. link in the formation of modern звеном формирования транспортно- Şeýle hem milli Lide ri miz ajaýyp transport and transit infrastructure, транзитной инфраструктуры, создаст paýtag ty my zyň täze howa menzi li niň create conditions for leading of an условия для вывода на качественно
ulanma ga beril ýän sene si niň özbo economic and trade cooperation новый уровень экономического и AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО luşly many sy nyň bardy gy ny hem bel between Asia and Europe to a торгового сотрудничества между ledi. Şu günki waka Ýapyk bina lar da qualitatively new level, and open up странами Азии и Европы, откроет we söweş sunga ty boýun ça V Aziýa tremendous opportunities for the огромные возможности для опти- oýunla ry nyň başlan ma gyn dan laýyk optimization of traffic flows in the мизации транспортных потоков на bir ýyl öň bolup geçýär. Nesip bolsa, Eurasian space. Евразийском пространстве. şu oýunla ra gatnaş mak ýa-da toma The Turkmen Leader has Лидер нации отметил также şa etmek üçin ýurdu my za geljek köp also noted a special symbolism of особую символичность даты сдачи sanly myhman la ry hut milli raýat the date of putting a new Capital в эксплуатацию нового столичного
awiasi ýa gulluk la ry nyň işgär le ri il Airport into operation- exactly one аэропорта - ровно за год до начала V kinji ler bolup garşy alarlar. year before the beginning of the Азиатских игр в закрытых помещени- Ulag we kommu ni ka si ýa lar ýa V Asian Indoor Games and Martial ях и по боевым искусствам. И именно ly gelje gi uly bolan ugurlar da işjeň Arts. And it is the workers of the работники служб национальной halka ra hyzmat daş ly gy dünýä yk National Civil Aviation Services гражданской авиации будут первыми dysa dy ýe ti niň umumy laş ýan häzir ki that will be the first to meet встречать многочисленных гостей AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО şertle rin de goşu lyş ma gyň aýryl maz many visitors to our country - нашей страны – участников и зрите- bölegi bolup durýar diýip, döwlet participants and spectators of the лей Игр. Baştu ta ny myz belle di. Şu gün ulan Games. Активное международное сотруд maga beril ýän häzir ki zaman howa The Head of the State has ничество в такой перспективной menzi li hem munuň aýdyň mysa ly emphasized that active international сфере, как транспорт и коммуникации, dyr diýip, hormatly Prezidentimiz cooperation in such promising areas выступает неотъемлемым фактором Gurbanguly Berdimuhamedow sözü ni as transport and communications, интеграционных процессов в совре- jemledi hem-de bu ýere ýygnananlary serves as an essential factor менных условиях глобализации миро- şanly waka bilen ýene-de bir gezek in integration processes in the вой экономики, требующей создания tüýs ýürek den gutlap, olary Aşgabat contemporary globalizing world разветвленной и безопасной междуна- Halkara howa menziliniň açylyş economy, requiring the creation of родной транспортной инфраструктуры, dabarasyna gatnaşmaga çagyrdy. an extensive and safe international подчеркнул глава государства. Ввод Ýurdu my zyň esasy «howa transport infrastructure. The в эксплуатацию Международного derwe ze si» Türkme nis ta nyň ulag Esteemed President Gurbanguly аэропорта является наглядным ulga myn da ähli babat da görel de li Berdimuhamedov summed up once тому подтверждением, подытожил toplum dyr. Onuň ýükle riň daşal ma again that the current startup of уважаемый Президент Гурбангулы gynyň hem-de ýolag çy la ryň gatna the International airport is a clear Бердымухамедов, еще раз поздравив dylma gy nyň möçber le ri ni artdyr ma proof of it and congratulated all всех со знаменательным событием. ga mümkin çi lik berýän önümçi lik with today’s remarkable event Главные «воздушные ворота» kuwwat lyk la ry örän uludyr. and invited to take part in the страны - образцовый во всех отноше- Munuň üçin ýurdu myz da ulag opening ceremony of the Ashgabat ниях комплекс в транспортном сег- gatnaw la ry nyň utgaş dy ry lan ulgamy International Airport. менте Туркменистана, который имеет 9 AKTUAL / ACTUAL / АКТУАЛЬНО агентство Туркменистана я гражданская авиация, я гражданская авиация, Государственное информационное дится новому Международному дится новому Международному автомобильные, железнодорожные и железнодорожные автомобильные, частью узлы. Важнейшей воздушные системы этой мультимодельной являетс определя- уровень развития которой национальных ет темпы интеграции сетей транспортно-логистических инфраструкту- страны в глобальную в этом плане ру, и особое значение отво аэропорту Ашхабада. СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА И АРХИТЕКТУРА СТРОИТЕЛЬСТВО CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN AND ARCHITECTURE CONSTRUCTION State News Agency of Turkmenistan them with access to the largest access to the largest them with sea, and regional international components. river, road, and air is the most The civil aviation this multimodal important part of which determines system, a level of of national the pace of integration networks in transport and logistics infrastructure, the country’s global airport in and a new international importance Ashgabat is of particular in this regard. li li ýar. ýar. lu da da nyň nyň zyň mil gy bat my ma lup dur nyň äh du ry ra howa men lyş la gi bo şu ýet berilýär. le ýär. Bu ba si ýur gam le je ne go re ze Halka git mi ka ul hüm bö ti zü hüm ähmi dyň tä ni kes gis ni ba gi my dü ne mö ga myň mö li agentligi habarlar Döwlet Türkmenistanyň mu dep Aş zi Onuň ösüş de Onuň ösüş ulag-lo ga Для этого создается комбини- Для этого создается немалые резервы производственных резервы производственных немалые - позволяющие обеспе мощностей, перевозок чивать растущие объемы в том числе грузов и пассажиров, нашей следующих через территорию страны транзитом. транспортного со- рованная система воздушные общения, объединяющая основе оптималь- и наземные пути на пре- ного сочетания и использования из них, с выходом имуществ каждого на крупнейшие международные и региональные морские, речные, The main «air gates» of the «air gates» of the The main of A combined system country is a model in all respects a model in all respects country is sector of the complex transport which has of Turkmenistan, of production considerable reserves to provide capacities, allowing of freight and increasing volumes the following passengers, including country in transit. ones through the the transport communication, land routes connecting air and based on an optimum combination and use of the benefits of each of ri ýar. ýar. bil, bil, ryny ryny dyr gyň gyň la dal ul mo nyş ra we ra we ma to la na çyk mo ler açyl ka ti ýol ryň her bi ti ry lan lik la da rüs çi ýa, aw ny bag kin ry da iri hal gam ola li peý la wa ýol sy şu mul je ti lyk ýa ňiz, der wa we ýe si
maç ýär. Şun ýär. Bu ul da ho ýin de tyk dir
le dil syn gyň we ne leş ýat awia re mir ýol we ho bit TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI WE GURLUŞYGY TÜRKMENISTANYŇ niň ar dö ma esa bir se de mak üçin uly müm Ra AKTUAL / ACTUAL / АКТУАЛЬНО / ACTUAL / AKTUAL 8 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 10 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 11
AŞGABAT HALKARA HOWA MENZILI INTERNATIONAL AIRPORT OF ASHGABAT МЕЖДУНАРОДНЫЙ АЭРОПОРТ АШХАБАДА
UWWATLY ganatlaryny giň huge snow-white bird - fal- ГРОМНАЯ белоснежная птица den ýaýyp, uçjak-uçjak bolup con-lachin, spreading mighty – сокол-лачин, расправивший Kbadalga alan ak gar ýaly algyr A wings to fly... Such a unique Oмогучие крылья для полета… В laçyn... Deňsiz-taýsyz binagärlik keşbi architectural image as a main таком неповторимом архитектурном bilen türkmen paýtagtynyň ýaşaýjy passenger terminal of the Interna- образе предстал перед жителями и larynyň we köpsanly myhmanlarynyň tional Airport – Ashgabad, a capital гостями столицы, а в сентябре буду buýsançly nazaryny dokundyrýan bu of Turkmenistan, built by Turkish щего года – перед участниками и täsin bina Türkmenistanyň baş şähe Company «Polimeks» appeared be- гостями Азиады–2017 – главный пас- rinde gurlan Halkara howa menziliniň fore the residents and guests of the сажирский терминал Международно- baş ýolagçy terminalydyr. «Polimeks» capital, and next year in September го аэропорта столицы Туркменистана, türk kompaniýasy tarapyndan gurlan – before the participants and guests сооруженный турецкой компанией bu owadan bina indiki ýylyň sentýabr of the Asian Games–2017. «Polimeks». aýynda Aziada–2017 halkara sport ýa Having become dominant of a Ставшее доминантной нового ryşyna gatnaşyjylary we myhmanlary new airport complex of the capital аэропортового комплекса столицы kabul eder. - a five-story terminal building, – пятиэтажное здание терминала, Paýtagtymyzyň täze howa men assembled from steel structures, собранное из стальных конструк- zil toplumynyň baş binasyna öwrü glass, concrete and lined with white ций, стекла, бетона и облицованное len terminalyň bäş gatly jaýy polat stone, impresses with its unusual белым камнем, поражает своими gurnawlardan, aýnadan we beton appearance and size. It covers необычным видом и размерами. С dan gurnalyp, daşy ak daş bilen ör an area of 192 thousand square навесом над остекленным фасадом в tülendir. Ol özüniň adaty bolmadyk meters, with its height of over 45 виде головы взлетающей птицы и в keşbi we ululygy bilen göreni haýran meters and its length of over 680 «оперении» здания из тридцати теле- galdyrýar. Binanyň dolulygyna aýna meters having a fence roof over a скопических мостов – гейтов, служа- lanan fasad diwarynyň öň ýany uçjak glass facade in the form of a head щих для прохода в салон самолета, bolup ganat ýaýan laçynyň şekilinde of the soaring bird and «feathering» он занимает площадь в 192 тысяч ýerine ýetirilipdir. Bu desga telesko of the building of thirty telescopic квадратных метров, имеет высоту pik köprüleriň (geýtleriň) 30-syndan bridges – gates, serving for the свыше 45 метров и длину более 680 ybarat bolan «ganat-perler» aýratyn passage of a plane cabin. метров. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 12 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 13
ýaraşyk berýär, olar ýolagçylaryň A unique architecture of the Уникальная архитектура здания, binadan uçaryň salonyna geçmegi building, modern technologies современные технологии обслужи- üçin niýetlenendir. Binanyň umumy used for passenger services, high вания пассажиров, высокая пропуск- tutýan meýdany 192 müň inedördül carrying capacity of the airport ная способность аэровокзального metre, beýikligi 45 metre, uzynlygy complex make it a real «business комплекса делают его настоящей 680 metre deňdir. card» of the dynamically developing «визитной карточкой» динамично Menzil binasynyň üýtgeşik bina capital. It is planned to receive and развивающейся столицы. Через эти gärlik çözgüdi, ýolagçylara hyzmat send 14 million passengers annually «воздушные ворота» планируется etmegiň döwrebap tehnologiýalary, through these «air gates». More ежегодно принимать и отправлять 14 aeromenzil toplumynyň ýokary ýolag than 1800 aviation professionals миллионов пассажиров. Обслуживать çy geçirijilik ukyby onuň okgunly ös will serve the passengers. пассажиров будет свыше 1800 авиа- ýän, durky günsaýyn özgerýän paýtagt Here, according to experts, ционных специалистов. şäherimiziň «baş nyşanlarynyň» birine will be comfortable, cozy and Здесь будет комфортно, уютно и öwrülmegini üpjün edýär. Bu iri möç convenient to everyone - who удобно всем – встречающим и прово- berli «howa derwezesinden» her ýylda meets and sees off passengers жающим, пассажирам и авиационно- 14 million ýolagçyny kabul etmek and aviation personnel. The му персоналу. По своему оснащению we ugratmak göz öňünde tutulýar. passenger terminal due to its современным высокотехнологичным Ýolagçylara bu ugurdaky taýýarlyk modern high-tech equipment and оборудованием и функциональным ly hünärmenleriň 1800-den gowragy functionality, as well as the entire возможностям пассажирский терми- AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА hyzmat eder. airfield complex of the capital, нал, как и весь аэродромный комп
Bu ýerde hemmeler üçin – ugrad corresponds to the highest world лекс столицы, соответствует самым ýanlar we garşy alýanlar, ýolagçylar standards. высоким мировым стандартам. we howa menzilinde zähmet çekýän For the comfort and safe- Для комфорта и безопасности hünärmenler üçin ýokary amatlyk ty of passengers the terminal is пассажиров терминал оборудован ly şertler döredilendir. Tutuş howa equipped with modern safety and всеми современными средствами menzil toplumynda bolşy ýaly, ýolagçy security tools, the latest electronic охраны, безопасности, новейшими terminaly hem özüniň ýokary tehno and electromechanical systems. электронными и электромеханиче-
AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА logiýaly enjamlaşdyrylyşy hem-de Telescopic passenger bridges, скими системами. Здесь установле- ýolagçylara ýokary hilli hyzmatlary online registration terminals, ele- ны пассажирские телескопические etmek boýunça dünýä ülňülerine doly vators and escalators are installed мосты, стойки электронной регистра- laýyk gelýär. here. HVAC - heating and cooling ции, лифты и эскалаторы. Действует Ýolagçylar üçin aňrybaş amat systems, FIDS - system alerts on HVAC – системы охлаждения и ото- lyklary we howpsuzlygy üpjün et departures on the electronic score- пления, FIDS – системы оповещения mek maksady bilen terminal binasy board, X-RAY - X-ray scanners, о вылетах на электронном табло, döwrebap gorag serişdeleri, howp CCTV - video surveillance system, X-RAY - рентгеновские сканеры, CCTV suzlyk, iň täze elektron we elekt modern fire alarm system and - системы видеонаблюдения, совре- romehanika ulgamlary bilen doly alarm system are effective there. менная противопожарная система и üpjün edilendir. Bu ýerde ýolagçylar A departure hall impresses система сигнализации. üçin teleskopik köprüler, elekt with its volume and beautiful fin- Впечатляет своим объемом и ron usulda hasaba alyş duralgalary ishing, which you enter through the прекрасной отделкой Зал вылетов, gurnaldy, liftler we eskalatorlar işe entrance to the terminal with the в который попадаешь через входы girizildi. Binanyň otaglarynyň içini access ramp at the level of the sec- в терминал с подъездного пандуса ýylatmak we sowat mak üçin niýet le ond floor. A luxurious lounge, de- на отметке второго этажа. Фешене- nen NVAC, uçuşlar barada elektron signed with modern décor and with бельный холл, оформленный совре- tablo arkaly habardar etmegiň FIDS its area of over 8000 square meters менным декором, площадью более 8 ulgamlary, X-RAY rentgen skaner and its height of over 30 meters, тысяч квадратных метров и высотой leri, şeýle-de CCTV wideogözegçilik tops a domed ceiling with original свыше 30 метров венчает куполо- ulgamy, ýangyna garşy we habardar lighting, supported with fashioned образный потолок с оригинальной ediş (signalizasiýa) ulgamlary or pillars. The most advanced building подсветкой, который поддерживают naşdyrylypdyr. materials - ornamental stone, mar- фигурные колонны. В отделке залов TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 14 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 15
of air travelers from holding rooms и других помещений терминала into aircraft interiors, including использованы самые современные bridges with two boarding bridges, строительные материалы и изде- designed to service larger aircrafts лия – поделочный камень, мрамор, (type of Boeing-747 Boeing-767 гранит, алюминиевые композитные и Boeing-777, Airbus-330, оптико-волоконные панели. Airbus-340). В просторном светлом зале Upon completion of the терминала повсюду расположены registration procedure, passing of информационные стойки, кассы the security control and automatic по продаже авиабилетов, кабинки passport control, air travelers регистрации и саморегистрации get into the departure area. A пассажиров, места ожидания, не- wide corridor, lit by soft natural большие кафе и сувенирные киоски, light, equipped with two rows of интернет-кафе. Здесь предусмотрены moving walkways, accelerating комнаты матери и ребенка, специ- access to a passenger on the plane альные детские площадки, кабине- exits. From here, you can climb ты оказания первой медицинской the stairs, elevator or escalator помощи, киоски прессы и розничной upstairs, where there are cafes, торговли, конференц-зал, музей и AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА restaurants, as well as a departure т.д. Отсюда напрямую можно пройти area for business class passengers. в зону оформления, где размеще- Alternatively, you can pass on the ны 54 регистрационные стойки для moving walkways along the walls обслуживания пассажиров местных of aluminum and glass, overlooking и международных авиалиний. the aerodrome field, to the spacious Во всех зонах обслуживания lounges – holding rooms located - в залах ожидания, накопителях, next to the boarding gate for в пунктах общественного питания, international and domestic flights. холлах, аудиториях и других местах
Binanyň Uçuşlar zaly özüniň giň ble, granite, aluminum composite göwrümi we täsin bezeg aýratynlygy panels, and fiber optic panels are bilen bada-bat ünsüňi özüne çekýär, used in the decoration of halls and oňa ikinji gatyň derejesindäki giriş other terminal facilities. pandusynyň üstünden geçýän girelge Information desks, ticket sale gapysyndan baryp bolýar. Döwrebap desks, booths for registration and AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА bezegler bilen owadan haşamlanan self-registration of passengers, giriş eýwany umumylykda alanyň waiting places, small cafes, da 8 müň inedördül meýdany tutýar, souvenir shops and internet cafe onuň 30 metr belentlikdäki üçegi täsin are everywhere in a spacious yşyklandyrylan gümmez görnüşin and light hall of the terminal. It de ýerine ýetirilipdir hem-de tege provides a mother and child room, lek şekilli nepis sütünlere daýanýar. special playgrounds, first aid Terminalyň zallarynyň we beýleki rooms, media and retail shops, a otaglarynyň haşamlanylyşynda bezeg conference room, a museum, etc.. daşy, mermer, granit, şonuň ýaly-da From here, you can directly go to alýumin kompozit we optiki-süýüm the registration area where 54 paneller ýaly häzirki zaman gurluşyk registration desks for passengers of materiallary giňden peýdalanylypdyr. domestic and international airlines Termi nal bina sy nyň giňden ýagty are available. zalynda her ýerde maglumat no Workers installed nearly four katla ry, awiape tek le ri satyl ýan kiçi thousand comfortable seats in nokat lar, ýolag çy lar üçin belli ge alyş all service areas-waiting rooms, we öz-özüňi belli ge almak kabi na holding rooms, public catering lary, garaş mak üçin ýöri te leş di ri len places, halls, auditoriums and other meýdan ça lar, uly bolma dyk kafe ler, airport places. Fifteen fixed bridges sowgat lyk haryt lar satyl ýan dükan - crossings and thirty movable lar, inter net-ka fe ýerleş di ri lip dir. ladders provide a direct entrance TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 16 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 17
аэровокзала строители установили Bu ýerde enäniň we çaga nyň otagy, Special conditions – deliv- около четырех тысяч удобных кресел. ýöri te leş di ri len çaga lar meýdan ça sy, ery on special buses of arriving Пятнадцать фиксированных мостов ilkin ji lukman çy lyk köme gi otagla passengers from the platform to - переходов и 30 подвижных трапов ry, metbu gat neşir le ri niň dükan la ry, the terminal arrival area, «green обеспечат прямое попадание авиа- maslahatlar zaly, muzeý we beýleki corridor» with the rapid documents’ путешественников из накопителей в ler göz öňünde tutu lyp dyr. Ol ýer clearance and going through all the салоны воздушных судов, включая den göni ýolag çy la ryň resmi taýdan formalities with the assistance of мосты с двумя телетрапами, пред- belli ge alynýan zola gy na geçip bolýar. trained personnel and volunteers, назначенными для обслуживания Onda ýerli we halka ra howa ugurla ry continuous availability mode in the воздушных судов большой вмести- boýun ça gelýän we ugra ýan ýolag catering area, «duty free» shops- мости (типа Вoeing-747, Вoeing-767, çyla ra hyzmat etmek üçin niýet le nen have been created for a big num- Вoeing-777, Airbus-330, Airbus-340). belli ge alyş dural ga la ry nyň 54-si ber of athletes and visitors during После завершения проце- gurnalypdyr. the Asian Games –2017 in a new дуры регистрации, прохождения Howa menziliniň hyzmat ediş terminal. контроля безопасности и автома- zolaklarynyň ählisinde – garaşmak One of the important features тического паспортного контроля, üçin niýetlenen zallarda, ýolagçylaryň of the new passenger terminal is авиапутешественники попадают в ýygnanýan ýerlerinde, jemgyýetçilik that flows of departing and arriv- зону отлета. Широкий коридор, ос- iýmiti nokatlarynda, giň eýwanlarda, iş ing passengers do not intersect вещенный мягким дневным светом, otaglarynda we beýleki ýerlerde dynç anywhere. Passengers arriving at оснащен двумя рядами движущих- almaga amatly bolan ýumşak oturgyç the airport are in the arrival area ся дорожек, ускоряющих доступ laryň dört müňe golaýy goýlupdyr. Bir on the third floor through glassed пассажиру к выходам на самолет. ýere berkidilen geçelge köprileriň 15- fixed bridges, where after passing Отсюда можно подняться по лест- si, şeýle-de ugruny üýtgedip bolýan the passport control, go down the ницам, на лифте или на эскалаторе geçelge traplarynyň (şol sanda iki te escalator to the first floor, locat- этажом выше, где расположены letraply köprileriň, olar BOEING-747, ed on the platform level. Having кафе, рестораны, а также зона вылета BOEING-767, BOEING-777, AIR received luggage and passed для пассажиров бизнес-класса. Или BUS-330, AIRBUS-340 kysymly ýoka customs control, air travelers enter же пройти по движущимся дорожкам ry sygymly howa gämilerine hyzmat a meeting hall and further - to a вдоль стен из стекла и алюминия, etmek üçin niýetlenendir) 30-sy howa station square, where there is a открывающих вид на аэродромное ýol syýahatçylaryna ýolagçylaryň taxi parking. поле, к просторным залам ожида- ýygnanýan zalyndan uçaryň göni içine There will be representation ния – накопителям, расположенным geçmegi üçin amatly ýagdaý döred offices of the airlines, a service по эскалаторам на первый этаж, рядом с выходами на посадку на ýärler. organization of passenger расположенный на уровне перрона. международные и внутренние рейсы. Ýolagçylary bellige almak, howp transportation, security, Получив багаж и миновав таможен- Для огромного числа спорт suzlyk gözegçiligi, awtomatiki usul luggage service, border service, ный контроль, авиапутешественники AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА сменов и гостей столицы во время daky pasport gözegçiligi çäreleri doly immigration and customs control, проходят в зал встречающих и далее проведения Азиады–2017 в новом berjaý edilenden soň, ýolagçylar uçuş a variety of organizations and - на привокзальную площадь, где терминале созданы особые условия – zolagyna barýarlar. «Gündizki yşyk» companies that provide recreation, расположены стоянки такси. доставка прилетевших пассажиров с usulynda yşyklandyrylan giň däliz he meals, passengers’ leisure, На первом этаже нового терми- перрона в зону прибытия терминала reket edýän ýodalaryň ikisi bilen üpjün restaurants and cafes, trade point нала разместятся представительства спецавтобусами, организация «зеле- edilendir, olar ýolagçylara uçara tarap of periodicals and souvenirs, shops, авиакомпаний, служба организации ного коридора», с быстрым оформ- tiz we kynçylyksyz barmakda goş etc. on the ground floor of the new пассажирских перевозок, службы лением документов и прохождением maça amatlyk berýärler. Bu ýerden terminal. безопасности, багажная служба, всех формальностей с привлечением basgançakdan, liftde ýa-da eskala A control tower rises next to службы пограничного, иммиграцион- подготовленного персонала и волон torda ýene-de bir gat ýokary galsaň, the terminal impressed with its ного и таможенного контроля, раз- теров, режим постоянной доступ kafeleriň, restoranlaryň we biznes- dimensions. It is the Air Traffic личные организации и предприятия, ности в зоны общественного питания, klas derejeli ýolagçylara niýetlenen Control Center (ATC), equipped обеспечивающие отдых, питание, магазины «dutyfree». uçuş zolagyna düşýärsiň. Hereket with modern air navigation devices, досуг пассажиров, рестораны и кафе, Одной из важных особенностей edýän ýodalarda arkaýyn durup, aýna which will enable to complete точки торговли периодикой и сувени- нового пассажирского терминала в dan hem metallardan gurlan giň uçuş control over air traffic in the рами, магазины и т.д. том, что потоки вылетающих и при- zolagyny edil eliň aýasyndaky ýaly airport’s area of responsibility and Рядом с впечатляющим своим летающих пассажиров нигде не пере- görkezýän ýagty diwarlaryň deňin outside according to the standards размерами терминалом возвышается секаются. Пассажиры, прибывшие в den ötseň, garaşmak üçin niýetlenen approved by the ICAO international диспетчерская башня. В ней нахо- аэропорт, через застекленные непод- zallara baryp bolýar. Bu ýerden içerki organization. дится центр управления воздушным вижные мосты, попадают в зону при- we halkara ugurly gatnawlara ugraýan Builders used innovative движением (УВД), оснащенный бытия на третьем этаже, где пройдя ýolagçylar uçara münülýän çykalgala technologies and advanced современным аэронавигационным паспортный контроль, спускаются ra baryp bilýärler. materials to create a runway оборудованием, которое позволит TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 18 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 19 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 20 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 21
2017-nji ýylda geçirilmegi meýil lagyny, şonuň ýaly-da durky täzele provided by German company ёллары», а консалтинговые услуги leşdirilen V Aziýa oýunlary döwründe nen «Demirgazyk» zolagyny (olaryň «Airport Consulting Partners ILF по контролю над соответствием всех ýurdumyza geljek köp sanly sportçy hersiniň uzynlygy 3800 metre deňdir) Consulting Engineers». Classes объектов аэродромного комплекса lar we myhmanlar üçin howa menzil döredenlerinde-de innowasion teh have begun in new training rooms стандартам, утвержденным междуна- terminalynda aýratyn amatly şertler nologiýalara we iň täze materiallara of Training Center for summer родной организацией ИКАО, предос döredilendir. Uçardan düşen badyna bil baglapdyrlar. Bu zolaklar iň bir flight personnel. тавляла немецкая компания «Airport ýolagçylary ýörite awtobuslar bilen oňaýsyz howa şertlerinde-de Aşgabat A new international airport in Consulting Partners ILF Consulting terminalyň kabul ediş zallaryna eltme şäheriniň Halkara howa menzilinde is Ashgabat will undoubtedly become Engineers». Идут занятия в новых gi, olary eglemän (şu maksat bilen bu lendik kysymdaky häzirki zaman howa a symbol of dynamic development аудиториях Школы подготовки лет- işe ýörite taýýarlyk geçen işgärler we gämileriniň gonmagyny üpjün ederler. of the country, its civil aviation, ного персонала. meýletinçiler giňden çekiler) bellige Binanyň perron meýdançasy we a symbol of fruitful cultural ties, Новый международный аэропорт almagy, jemgyýetçilik iýmiti nokat rulež ýodalary howa menzilini etekläp tourism, sport and full integration Ашхабада, несомненно, станет сим- larynyň, «duty free» dükanlarynyň oturan duralgalarda howa gämile of our country into the world волом динамичного развития страны, islendik wagtda elýeterli bolmagy göz riniň bir wagtda 80-den gowragyny economic system in the Prosperous ее гражданской авиации, символом öňünde tutulandyr. ýerleşdirmage mümkinçilik berýär. Epoch of the Powerful State. плодотворных гуманитарных контак- Täze ýolag çy termi na ly nyň ýe Aziada–2017 halkara sport ýaryşynyň тов туризма, спорта, всесторонней ne-de bir möhüm aýra tyn ly gy ol hem, geçiriljek günlerinde döwrebap howa Vladimir KOMAROV, интеграции нашей страны в систему uçardan düşýän we oňa münýän gämileriniň hut şeýle derejede köp journalist мирохозяйственных связей в эпоху ýolag çy la ryň akymynyň asla kesiş bolmagyna garaşylýar. Şol günlerde могущества и счастья. meýänligidir. Howa menzi li ne gelen «South» with its width of осуществлять полный контроль над dünýäniň 62 döwleti bu iri möçberli ýolagçylar daşy aýna la nan here ket siz 75 meters, as well as the воздушным движением в зоне ответ- yklym sport baýramçylygyna gatnaş Владимир КОМАРОВ, duran köpri ler arka ly bina nyň üçünji reconstructed strip «North» (both ственности аэропорта и за его преде- mak üçin öz ýygyndy toparlaryny, tür журналист gatyn da ky geliş zola gy na düşýär ler, with the length of 3800 meters), лами по стандартам, утвержденным genlerini hem-de tejribeli tälimçilerini ol ýerde pasport gözeg çi li gi ni ge which will ensure smooth landing международной организацией ИКАО. ýollarlar. Bu döwürde sport ýaryşla çenden soň bolsa, eska la tor da birin ji of any types of modern ships Инновационные технологии и ryna tomaşa etmek üçin janköýerleriň gata düşýär ler. Bu ýerde ýolag çy lar under the most difficult weather новейшие материалы использовали hem onlarça müňüsiniň gelmegine goşla ry ny alýar lar, gümrük gözeg çi conditions at the International строители и при создании взлетно- garaşylýar. ligin den geçip, garşy alyş zaly na bar Airport of Ashgabat. посадочной полосы «Южная» шири- Gurluşyk döwründe ýerine ýeti ýarlar. Zalyň çykal ga la ry giň meýdan The platform and steering ной 75 метров, а также реконструи rilýän işleriň hil gözegçiligi «Türkmen ça çykýar, bu ýerde taksi dural ga la ry stripes allow you to place more рованной полосы «Северная» (обе howaýollary» Döwlet milli gullugynyň gurnalypdyr. than 80 aircrafts at the same time протяженностью 3800 метров), ко- howa menzillerini ulanyş we düýpli Täze terminal binasynyň birin in the parking around the airport. торые обеспечат беспрепятственную gurluşyk bölüminiň ýanynda ýörite ji gatynda howa kompaniýalarynyň By the way, such a quantity of посадку в Международном аэропорту döredilen tehniki gözegçilik topa wekilhanalary, ýolagçy gatnawlaryny aviation equipment is expected at Ашхабада любых типов современных ry tarapyndan amala aşyryldy, howa guramak gullugy, howpsuzlyk gullugy, the airport in the days of the Asian лайнеров при самых сложных погод- menzil toplumynyň ähli binalarynyň AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА ýükleri daşamak gullugy, serhet, mig Games in 2017, when 62 countries, ных условиях. we desgalarynyň IKAO guramasy ta rasiýa we gümrük gulluklary, ýolagçy participating in the global sports Планировка перрона позволяет rapyndan tassyklanan ülňülere doly laryň dynç almagyny, naharlanmagy forum, send representatives of размещать на стоянках вокруг аэро- laýyk gelmegine gözegçilik etmek ny, boş wagtyny peýdaly geçirmegini their teams, athletes and coaches вокзала одновременно свыше 80 boýunça konsalting hyzmatlaryny bol guramaga niýetlenen kärhanalar we to Ashgabat, when ten thousands of воздушных судов. Кстати, присут- sa, «Airport Consulting Partners ILF guramalar, restoranlar we kafeler, fans from different countries of the ствие такого количество авиацион- Engineers» nemes kompaniýasy üpjün metbugat neşirleri we sowgatlyk world may wish to visit a capital of ной техники в аэропорту ожидается в etdi. Uçuşlary guramak boýunça hü harytlary dükanlary we ş.m. ýerleşdi the Asian Games. дни проведения Азиады–2017, когда närmenleri taýýarlaýan Mekdebiň täze rilendir. The control over the quality 62 страны, участвующие в миро- okuw otaglarynda okuw sapaklary Ägirt uly terminal binasynyň of construction of numerous вом спортивном форуме, направят в alnyp barylýar. gabat gapdalynda nobatçylyk diňi facilities during the construction Ашхабад свои команды, спортсменов Aşgabat şäheriniň täze ho gurlupdyr. Bu ýerde howa hereketini was carried out by a specially и тренеров, когда столицу азиатских wa menzili ýurdumyzyň, milli raýat dolandyryş (HHD) merkezi ýerleşýär. created group of technical игр пожелают посетить десятки тысяч awiasiýasynyň okgunly ösüşleriniň, Ol howa menziliniň jogapkärçi supervision department of болельщиков из разных стран мира. ynsanperwerlik, syýahatçylyk, sport lik çäginde we onuň daşynda howa airport operations and capital В период строительства много- ulgamyndaky netijeli aragatnaşyk hereketine IKAO halkara gurama construction of the State National численных объектов контроль laryň, Berkarar döwletimiziň bagty sy tarapyndan tassyklanan ülňülere Service «Turkmenhovayollary» качества выполняемых работ осу- ýarlyk döwründe ata Watanymyzyň laýyklykda doly gözegçilik etmäge and consulting services to ществляла специально созданная bütindünýä hojalyk arabaglanyşygyna mümkinçilik berýän howa-nawigasiýa monitor the compliance of all группа технадзора отдела эксплу- barha çuň, ynamly we netijeli aralaş enjamlary bilen üpjün edilendir. objects of airfield complex атации аэропортов и капитального ýanlygynyň buýsançly nyşany bolar. Gurluşykçylar giňligi 75 metre standards approved by ICAO строительства Государственной deň bolan «Günorta» uçuş-gonuş zo international organization were национальной службы «Туркменхова Wladimir KOMAROW, žurnalist TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 22 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 23 ÄLEM BILEN RUHLANAN Aşgabadyň täze binagärlik ýörelgeleri INSPIRED BY СOSMOS New architectural forms of Ashgabat ВДОХНОВЛЕННЫЕ КОСМОСОМ Новые архитектурные формы Ашхабада NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ
ER döwür düýpli binagärlik ul ACH era inevitably brings АЖДАЯ эпоха неизбежно gamyna özüniň täze ýörelgesini something different to the вносит что-то свое в осмысле- Hgoşýar. Munuň özi desgalaryň Eunderstanding of fundamental Kние фундаментальных проблем görnüş we çeperçilik aýratynlyklary problems of architecture. They архитектуры. Это проблемы вырази- nyň, binagärlik giňişligindäki yzygiderli relate to the expressiveness and тельного языка и художественного gözlegleriň netijesidir. Berkarar döwle artistic style of buildings and стиля сооружений, постоянный поиск timiziň bagtyýarlyk döwründe Türkme constant search for the «grammar» «грамматики» архитектурного прос nistanda özboluşly desgalaryň birnäçesi of the architectural space. The транства. Эпоха могущества и счастья emele geldi. Olar üçünji müňýyllygyň prosperous Epoch of the Powerful в Туркменистане также отмечена dünýä binagärlik meýilleriniň umumy State in Turkmenistan is similarly появлением целого ряда уникальных akabasyna goşuldy. noted for the emergence of a во многих отношениях объектов, Ýüz ýyl mundan ozal italiýaly number of facilities that are unique которые при всем их своеобразии şahyr Filippo Marinetti tutuş dünýä in many respects. Given all their вполне вписываются в общее русло de giň meşhurlyga eýe bolan here originality, these facilities fit quite глобальных тенденций мировой keti esaslandyrdy. Ol futu rizm diýlip well into the mainstream of global архитектуры третьего тысячелетия. atlandyryldy. Munuň özi latyn sözünden trends of the global architecture of Когда-то очень давно, в самом terjime edilende «geljek» diýen manyny the third millennium. начале прошлого века, итальянский aňladýar. 1914-nji ýylda Milanda «Täze Once upon a time, in the early поэт Филиппо Маринетти основал joşgunlar» toparynyň binagärlik sergisi last century, there lived an Italian движение, очень быстро завоевав- guraldy. Onda baş meýilnamasy, gel poet Filippo Marinetti who founded шее поистине всемирную популяр- jekki ösüş ugurlary bilen täze şäheriň a movement that quickly gained a ность – это футуризм, производное от özboluşly taslamasy görkezildi. Ol bir truly global recognition. It is called латинского слова «futurum» – «буду- näçe çyzgylardan we suratlardan ybarat Futurism, which is derived from щее». В 1914 году в Милане состоя- boldy. Döwürdeşleriniň aňyna ägirt uly Latin word Futurum (future). In лась архитектурная выставка группы täsir eden bu taslamanyň awtory bina 1914, Milan hosted an architectural «Новые стремления», где люди gär Antonio Sent – Elia boldy. exhibition that was organized by the увидели грандиозный проект города Tutuş ýigriminji asyryň dowamyn group named «New Aspirations». будущего с генеральным планом и da futurist-binagärler örän batyr gaý This exhibition exposed people перспективами развития, с много- başlangyçlary öňe sürdiler. Şeýle tas to the grandiose project of the численными чертежами и рисунками. lamalar hemişe täsin çözgütlere eýe city of future with its master plan Автором этого проекта, оказавшего boldy. Olaryň hemmesi täze gurluşyk and prospects of development, огромное влияние на умы современ serişdeleriniň we döwrebap tehnolo drawings and many pictures. The ников, был архитектор Антонио giýalaryň ulanylmagyna gönükdirildi. author of this project, which had a Сент-Элиа. Futurizm binagärligi döredijilik taýdan tremendous impact on the minds of На протяжении всего ХХ века ар- gaýduwsyzlykdyr, hyýa lyýetiň çürbaşy his contemporaries, was architect хитекторы-футуристы выдвигали сме- dyr, şol bir wagtyň özünde bolsa ol örän Antonio St. Elia. лые идеи, их проекты всегда были ýönekeýdir. Futuristleriň özi bu hereketi Architects futurists promoted дерзки, неожиданны, не каноничны, ýörelge diýip atlandyrman, binagärlige daring ideas throughout the ориентированы на использование TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 24 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 25
новейших строительных материалов bolan erkin gatnaşyk hökmünde gör twentieth century. Their projects и современных технологий. Архи- kezdi ler. were always bold, unexpected, тектура футуризма – это архитектура Braziliýanyň meşhur binagäri non-canonical, focused on the творческой отваги, полета фантазии Oskar Nimeýer köp sanly gurluşyklary use of new building materials and и одновременно простоты. Сами futurizmiň kämil nusgalary hökmün modern technologies. The futurist футуристы называли это движение не de görkezdi. Olaryň hatarynda binagär architecture is noted for creative стилем, а свободным, раскованным Pariždäki Luwr piramidasyny, Florida courage, imagination and simplicity отношением к архитектуре. ştatynyň Epston seýilgähindäki Disneý- at the same time. Futurists Яркими образцами футуризма uorld pawilonlary, Şanhaýdaky «Gün themselves treated this movement можно называть многочисленные по- dogaryň merjeni» telediňini, şeýle hem not as a style but a free, relaxed стройки великого бразильского архи- tutuş dünýäde bar bolan birnäçe meş attitude to architecture. тектора Оскара Нимейера, пирамиду hur binalary görkezdi. Olaryň hataryn The many buildings by the Лувра в Париже, павильоны в парке da beýikligi, özüne çekijiligi, özboluşly great Brazilian architect, Oscar Эпстон (Дисней-уорлд) во Флориде, bezeg aýra tyn lyk la ry bolan Dubaý da ky Niemeyer, the pyramid of the телебашню «Восточная жемчужина» iň beýik diň hem bar. Häzirki döwürde Louvre in Paris, the pavilions in в Шанхае, еще целый ряд знамени- Zaha Hadit binasy futurizm binagärligi Epston park (Disney World) in тых зданий по всему миру и, конечно, niň gürrüňsiz öňbaşçysydyr. Florida, the TV tower «Oriental бьющие все рекорды по высоте, Häzirki kompýuter asyrynda bi Gem» in Shanghai and a number of экстравагантности и дороговизне nagärleriň mümkinçilikleri has ýo famous buildings around the world сооружения последних лет в Дубае. karlandy. Indi ägirt uly şekilleri elde and constructions built recently Бесспорным лидером футуристичес taýýarlamagyň zerurlygy ýok. 3D mak in Dubai, beating all the records кой архитектуры является ныне Заха satnamasynda islendik binanyň şekilini for their height, extravagance and Хадид. döredip, ony monitorda dürli ugurlar expensiveness, they all provide a Конечно, возможности архи boýunça gözden geçirmek bolýar. Tas vivid example of futurism. текторов компьютерного века lamagyň täze tehnologiýalary gurluşyk Clearly, architects have a lot of неизмеримо возросли – теперь нет meýdançalaryndaky täze tehnologiýa opportunities in the computer age. необходимости делать из подруч- lardan yza galmaýar. Hut şonüň üçin There is no need to make bulky ного материала громоздкие макеты, öňki döwürde kagyz ýüzünde ýa-da models from the available material. достаточно создать модель здания в awtoryň hyýalynda galýan fantastik It is enough to create a model of the программе 3D и вертеть ее на экране ideýalary, taslamalary häzirki döwürde building in 3D program and view it монитора, рассматривая в любом durmuşa geçirmek mümkin boldy. on the screen from any angle. New ракурсе. Новые технологии проекти- Eger-de, şeýle desgalaryň özbo design technologies keep pace with рования не отстают и от новых тех- luşlylygyna üns berseň, onda olarda bir new construction technologies. It нологий на стройплощадке, поэтому umumylygyň bardygyna göz ýetirýär is now possible to turn the most сегодня стало возможно воплотить siň. Olar kosmos uçuşlary, eýýamyň fantastic ideas into reality, which в реальности самые фантастические ruhuny, ýeriň dartyş güýjüne bolan until recently could be remained идеи, которые еще недавно могли gatnaşygy, asmana tarap has ýokary only on paper or in the imagination оставаться только на бумаге или в galmaga, ýerde ýyldyzlaryň arasynda of the author. воображении автора. ky beketleri goýmaga bolan ymtylyşy If we look at the symbolism of
NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ Если же обратиться к символи- şöhlelendirýär. Munuň özi adam aňynyň such facilities, they all have one ческой стороне подобных объектов, yrylmaz sena sy bolmak bilen asyrlar thing in common - they express the то всех их роднит одно общее качес aşyp dowam edip gelýän ýörelgeleriň spirit of the age of space flights, тво: они выражают дух эпохи косми- iş ýüzünde durmuşa geçirilýändigini the defiance to the force of gravity, ческих полетов, вызов силе земного alamatlandyrýar we ol häzirki dün the desire to climb higher in the притяжения, стремление подняться ýä ösüşiniň şekilini emele getirýär. sky and put the metaphors of выше в небо, поставить на земле Şeýlelikde ol tutuş dünýäniň ähli halklar interstellar stations on the ground. метафоры межзвездных станций. we medeniýetler üçin bir umumy öýdü All this is nothing but a hymn to Все это не что иное, как гимн чело- gi hakyndaky düşünjäni janlandyrýar. the human mind that overcame веческому разуму, преодолевшему Häzirki döwürde älem giňişligi halkara the centuries-old traditions and вековые традиции и предрассудки. gatnaşyklarynyň möhüm bölegine öw prejudices. It is an expression Это выражение пафоса современной rüldi. Ony özleşdirmek bilen baglany of pathos of the modern world мировой цивилизации, осознавшей şykly arzuwlar binagärlik ulgamyndaky civilization that perceives the свою планету как общий дом для adaty bolmadyk başlangyçlaryň kemala planet as a common home for all всех народов и культур. Космос стал gelmegine getirýär. peoples and cultures. Space has теперь важной частью интернацио- 90-njy ýyllaryň ahyryndan baş now become an important part of нального дискурса, а романтика его lap, Türkmenistanyň Garaşsyzlygyny the international discourse, and the освоения выразилась в рождении almagy bilen bu ugurdaky başlangyçlar romance of mastering space has TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 26 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 27
Aşgabatda has-da işjeň häsiýete eýe необычной абстрактной эстетики в şekildäki özboluşly desgalar hem älem resulted in the birth of an unusual зованным хаосом. А идеальная boldy. Paýtagtymyzda futurizm ýörel архитектуре. ruhuny bermäge ukyplydyr. Birnäçe abstract aesthetics in architecture. форма сферы всегда ассоциируется gesine laýyk gelýän binalar yzly-yzyna С конца 90-х годов, с обретени- gadymy medeniýetlerde älem tegelek After gains’ Independence с красотой и порядком, как и любая döräp başlady. Ilki bilen beýikligi 118 ем Независимости Туркменистана в şar hökmünde şekillendirilýär. Şeýle of Turkmenistan, Ashgabat has симметрия вообще. Но для людей, metre barabar bolan Garaşsyzlyk bina этом контексте все чаще стал звучать hem olar älemi ýumurtganyň şekilinde, been increasingly cited in this родившихся на заре космической sy emele geldi. 2011-nji ýylda beýikligi Ашхабад. Одно за другим в туркмен- aýlawly, süýnmek, we çarh şekilinde context since the late 90s. One эры, шар – это еще и конкретная 95 metr bolan Bitaraplyk binasy gurul ской столице стали появляться со- alamatlandyrypdyrlar. Onuň kämil şekili after another, structures of truly форма первого в мире искусственно- dy. Konsti tusiýa bina synyň beýik ligi bol оружения поистине футуристической bolsa, hemişe gözellik bilen utgaşýar. sa 185 metre ýetdi. Belent dag gerşinde силы. Сначала взметнулась ввысь, на Ýöne, kosmos eýýamynda dünýä inen ýerleşen telewizion minaranyň beýikligi 118 метр, остроконечная вертикаль adamlar üçin şar 1957-nji ýylda ýeriň 211 metr boldy. Монумента независимости. В 2011 hemrasyna uçurylan ilkinji emeli hem Beýik desgalar ýurduň kuwwa году на 95 метров вознесся Монумент ranyň, şeýle hem kosmos gämileriniň tyny hem-de mümkinçiliklerini äşgär нейтралитета, на 185 метров – Мону- anyk şeki li bolup durýar. edýär we dürli taslamalaryň durmu мент Конституции и на 211 метров – Globus tutuş ýeriň hem-de adam şa geçirilmegine giň ýol açýar. Çünki телевизионная башня. zadyň hyýaly şekilini alamatlandyrýar. häzirki döwürde dünýäniň binagärleri Известно, что высотные соору- Hut şu nukdaý nazardan biz globusy biri-bi rin den belent bina ny gurma ga жения – это всегда демонстрация halkanyň merkezindäki gelşikli sütü çalyşýarlar. Ýeri gelende aýtsak, bina уверенности в себе, в своих силах и ni bolan şekil hökmünde göz öňüne NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ lary gurmak üçin şu aşakdaky üç şertiň возможностях, которые имеют стра- getirýäris. «Bagt köşgünde», şeýle hem berjaý edilmegi zerurdyr. Ol döwletiň ны, осуществляющие такие значи- ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginiň ykdy sa dy kuwwa tyn dan, ylmy-teh ni ki тельные проекты. Это соединение их edara binasynda özboluşly gümmez ösüşiň depgininden we buýrujynyň sy амбиций и ресурсов, ведь не случай- şekildäki tegelegi görýäris. ýasy erkin den ybarat dyr. но в современном мире идет посто- Mundan başga-da Aşgabatda Ýöne bir zady belle me li, ol hem янное соревнование: кто построит ky täze gurlan binalaryň köpüsinde beýik bina lar bilen bir hatar da, tege lek выше. Едва ли что-то подобное älemi alamatlandyrýan nyşan lar bar. могло возникнуть на нашей планете «Oguzkent» myhmanhanasynyň baş раньше, для этого необходимы как girelgesinde dogup gelýän günüň şe минимум три условия: экономическое kilindäki halka özgertmeler pelsepe благополучие государств, стреми- siniň özboluşly nyşanydyr. Munuň özi тельный научно-технический про- Türkmenistanyň jemgyýetçilik-syýasy гресс и политическая воля заказчика. we durmuş-ykdysady ösüşiniň birnäçe Но, разумеется, не только верти- ugurla ry ny we döre di ji lik ýörel ge le ri ni кали передают космический дух. Не özünde jemleýär. менее выразительной формой такого Şäher giňişligini täze başlangyçlar рода является сфера, а иначе говоря, we döwrebap äheňler bilen baýlaşdyran глобус. Во многих древних культу- bu desgalaryň ähmiýeti olaryň kaşaňly рах космос представлялся именно gynda, düýpli liginde we özbo luşly äheňe как шар (или его проекция – круг), а eýe bolmagynda äşgär duýulýar. Olarda также такие его варианты как яйцо, tebi gy aýra tyn lyk esas edilip alnyp овал, диск, окруженные неоргани dyr. Köplenç halatlarda şeýle desgalar köpugurly halkalaýyn ulag ýollarynyň merkezinde gurlup, olarda hereketiň depgini, şäheriň gündelik durmuşynyň sazlaşygy görünýär. Şunuň ýaly çylşyrymly çözgüdi we özboluşlylygy bolan täze desgalar Aş gabadyň binagärlik toplumynyň üstüni ýetirdi. Olar Arçabil we Çandybil şaýol larynyň arasynda gurlan we türkmen topragynda parahatçylygyň berkarar bolandygyny alamatlandyran «Abadan çylyk» binasydyr. 47 metr belentligi bo lan bu binanyň ýokarky böleginde gana tyny açan ak kepderiler bilen gurşalan globus şekillendirilipdir. Onuň aşagynda bolsa zeýtun şahajyklary bar. Köpetda gyň etegindäki gözel künjekde asmana NAZARYÝETAKTUAL / ACTUAL / THEORY / АКТУАЛЬНО / ТЕОРИЯ 29 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА И АРХИТЕКТУРА СТРОИТЕЛЬСТВО CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN AND ARCHITECTURE CONSTRUCTION A globe in the monumental A globe in the monumental The space symbolism can be The majestic, succinct disorganized chaos. A perfect shape shape chaos. A perfect disorganized has always been of the sphere and order, associated with beauty At the like any other symmetry. who were born same time, people space age also at the dawn of the a particular form perceive a ball as artificial satellite of the world’s first orbit in 1957, as launched into the of the manned well as the lander space crafts. art is also a symbolic image of our planet and all mankind. It is in this sense that we see a globe crowning, a slender column in the center. We see it as a nucleus of the entire composition of the Wedding Palace, as well as a massive crown on top a high-rise building of the Ministry of Foreign Affairs. also found in a few more buildings in Ashgabat. A disk, looking like a rising sun on the main facade of «Oguzkent» hotel, expresses the philosophy of change in a language of symbols, the pathos of creativity and a whole range of aspects of the socio-political and socio-economic development of Turkmenistan. and concise language of these structures that enriched the urban space with new semantic accents is permeated with sublime, iconic ideas. They are not simply «pasted» in the landscape design as its dominant. Their very location in da gi lan na na li now ne ma ty ler ny dyr. na ýan şyk nuň ryň şen zyň ly, bu ly ne ýar. niň na gi nuň sem by de la le li gi bo nyň ri lent na wa daý gi ýyn ýo gy bi gi 36 niň dyr şyp li dyr. Ol my luş li dyr le li ry riş na ri ly la ha şi ýa len Gün ňiş ty me uç gat na la bo lan li da ol kos le çe lyp gi 36 metr ňiş dy. Mu ba An ly bu bi lan ýik ka lent li ten ni da ýer dik be ry li se tag dyr. Mu lan uky baş we Bek man, eý ma ry bi tün dyl le lan bug ly or mat ly ýik dy mat la zyň sa la ky öz len gyn ýy gün lik uzyn sa di. Be len Ba luş da an ky hal ýar. Äle han kö ýän ýa ra seň, on da lan men ara ry my ge bo ril li ala sa paý da da älem gi bo ryş sü li ala ýul daş bol di my be ny sy otur ki bat ly bi zyň is ýar. Ýan li my ki niň älem gi mä daş. Bel tyn ça dy li jan ta ti na ýal ed gyn kyn ki ýo gi olar leş li hem le ji türk gi uly tas my lym ki dyr niň çat le sy bol da öz lan de 36 metr be ry lym ze je ri sy no ňe syn et ky niň 2 metr müş öwüş kin ýän şe na lan le dir. Al ýan şe zin ri syn ge hy na bil şa da äh lyk we Oguz di eýe ga, Wa na ça ýär. da ýer nan şe le daý» bi çe lik ly be ly älem du ke ne ça nyň şe ça gi na si ra lan il ňe bir ýa sy la mä kar niň çat ýar ga al ýal ed ni jan ziň hal gen gel ge gyn Ar luş luş si ry gär ril nyň yşyk ra mül my men döw li dyz» bi ty syk ry dyr. Onuň umu nü nü te çe lup, on dal bo bo gär ed ki dy ka we kö na ga tyn we kü na di kö luň mer «Ak bug özi top ykbalyny baglan lara adam dikeldilen ýa süm tas özi bi we sep äş hem türk gö nyň ýo Eger bi modrom toplumyndan as mana rap ta ba Bi şe Bag çat çy öz re öz ga hy «Ýyl metr lan bo ak bi na dyzlara ýyl tarap gö bi «Ylym» bi gö lyk ul bo al
However, not only vertical However, not only vertical futuristic power began to appear in in power began to appear futuristic there capital. First, the Turkmen high sharp- was built 118-meter Monument. In pointed Independence erected 95-meter 2011, there were high Neutrality Monument, 185-meter high Constitution high Monument and 211-meter the high- TV tower. As is known, demonstrate rise buildings always in their the countries’ confidence when abilities and capacities they implement such large-scale projects. This is a compound of their ambitions and resources. It is no coincidence that there is a constant competition in the modern world as to who will build higher. It is unlikely that something similar could have occurred on our planet before, since it requires at least three conditions - economic well-being, rapid scientific and technological progress and political will of the customer. constructions convey the space spirit. A sphere, that is to say, a globe has no less expressive forms of such kind. In many ancient cultures, space was presented as a ball (or its projection - a circle), as well as its variants, such as an egg, an oval, a disc, surrounded by TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI WE GURLUŞYGY TÜRKMENISTANYŇ 28 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 30 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 31
го спутника, запущенного на орбиту земли в 1957 году, а также спускае- мого аппарата пилотируемых косми- ческих кораблей. Глобус же в монументальном ис- кусстве – это символическое изобра- жение нашей планеты и всего чело- вечества. Именно в этом значении мы видим глобус, венчающий стройную колонну в центре кольцевой транс- портной развязки в качестве ядра всей композиции Дворца бракосо- четаний, а также в виде массивной короны над высотным зданием Министерства иностранных дел. Еще для нескольких ашхабад- ских новостроек характерно нали- чие космической символики. Диск, NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ подобный восходящему солнцу на главном фасаде отеля «Огузкент» языком символов выражают фило- софию преобразований, патетику со- зидания и целый спектр направлений общественно-политического и со- циального-экономического развития Туркменистана. Возвышенными, знаковыми иде- ями продиктован величавый, емкий и лаконичный язык этих сооружений, обогативших городское простран- den taýýarlanypdyr. Desganyň öwşün the center of car roundabouts often ство новыми смысловыми акцентами. atýan gurnamasy hereket edýän mysa ly makes them a part of the rhythm Они не просто «вставлены» в ланд- bolup, ol uzakdan seredeniňde atomyň and energy of motion and daily шафтный дизайн как его доминанты. düzümini ýatladýar. Binanyň aşakdan dynamics of the big city life. Зачастую само их расположение в ýokarlygyna 8 sütün bolup galýan altyn Four more facilities, small but центре автомобильных кольцевых
NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ sow halkalary, desganyň älem giňişligi very eye-catching, have recently развязок делает их включенными в bilen baglanyşykly ýörelgelerini äşgär joined the group of plastic-complex, ритмику и энергию движения, еже- edýär. emotionally and symbolically дневную динамику жизни большого Bu desgalaryň hemmesinde milli loaded forms of the modern города. A 36-meter high snow-white фоне живописных склонов Копет- binagärligiň ýörelgeleri aýdyň duýulýar. Ashgabat architecture. One of Группу таких пластически «space craft» seems to be ready to дага. Обтекаемая «ракетная» форма Olarda sekizburçly ýyldyz milli bezeg them is «Abadanchylyk» (Welfare) сложных, эмоционально и символи- head for the stars. As the official характерна для монумента «Йыл- ýörelgeleri, şeýle hem ýurdumyzyň bäş monument built between Archabil чески нагруженных форм новейшей commentary goes, «this is not дыз» («Звезда»), установленного wela ýa ty ny alamat lan dyr ýan haly göl and Chandybil avenues, symbolizing ашхабадской архитектуры недавно only an immediate association на пересечении улиц Багтыярлык и leri bilen özara utgaşýar. Olarda taryhy a lasting peace in the Turkmen пополнили еще четыре небольших, with Turkmenistan’s first Огузхана. 36-метровый белоснежный ýörelgeler bilen häzirki zaman binagär land. The upper part of a 47-meter но очень запоминающихся объекта. communications satellite that was «корабль» будто готов стартовать к ligiň futurizm şekili aýdyň sazlaşýar. high construction depicts a tracery Это монумент «Абаданчылык» («Бла- recently launched into the orbit, but звездам. Как отмечалось в офици- Ahyrky neti je de bolsa, bu bezeg aýra globe surrounded by white doves гополучие»), возведенный между also a projection into the future, альном комментарии, «это не только tynlyklar türkmen awtorlarynyň eser with outstretched wings and the проспектами Арчабил и Чандыбил, towards the space achievements прямая ассоциация с запущенным lerini beýleki ýurtlaryň hyýaly futurizm olive branch beneath them. Despite символизирующий прочный мир на of the Turkmen state, a figurative недавно на околоземную орбиту пер- tejri be sin den tapa wut lan dyr ýan aýra its size, the lightness of its design туркменской земле. Верхняя часть statement that our people can reach вым туркменским спутником связи, tynlykdyr. Häzirki döwürde şunuň ýaly makes this monument look as if it is 47-метрового сооружения изобра- for any heights and make new но и проекция в будущее, к косми- özboluş ly desgalaryň kemala gelmegi floating against the background of жает ажурный глобус, окруженный gains». ческим свершениям Туркменского binagärligiň geljekki ösüşine nazar the picturesque slopes of Kopetdag. белыми голубями с распростертыми A 36-meter high monument, государства, образное утверждение, aýlamaga we onuň nähili boljakdygyna A streamline rocket-shaped крыльями, а под ними - оливковые «Ak Bugday» (White Wheat),stands что нашему народу по плечу любые göz ýetirmäge mümkinçilik berýär. monument, «Yildiz» (Star), was ветви. «Воздушность» его конструк- in the center of the roundabout высоты и рубежи». Ruslan MYRADOW, erected at the intersection of ций делают этот монумент, несмотря at the intersection of Archabil В центре круговой развязки arhitektor Bagtyyarlyk and Oguzkhan streets. на габариты, как бы парящим на Avenue and Baba Annanova Street. на пересечении проспекта Арчабил TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 32 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 33
It is a symbol of the first grain и улицы Баба Аннанова поднялся growers of the human civilization 36-метровый монумент «Ак бугдай» and birthplace of cereals. The («Белая пшeница») как памятник monument is crowned with a первым в человеческой цивилизации two-meter gilded spire looking земледельцам и родине злаков. Вен- like wheatears that rose above a чает его двухметровый золоченый similarly gilded sphere. However, шпиль в виде пшеничных колосьев if we look at this composition as a над такой же горящей золотом whole, it reminds us the poles of сферой. Но если смотреть на компо- the space launching complex. This зицию в целом, то она скорее напо- effect is multiplied by the lampposts минает устремленные в небо мачты with openwork disks resembling стартового комплекса космодрома. the antennas. Этот эффект усиливают фонарные Another monument, «Ylym» столбы вокруг с ажурными дисками, (Science),stands at the intersection похожими на антенны. Следующий of Yanbash and Bikrova highways. монумент «Ылым» («Наука») стоит на Its total height is 36 meters. It пересечении Янбашского и Бикро-
represents a conditional model of винского шоссе. Его общая высота AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО the solar system with its planets, – 36 метров. На мощном постаменте made of gold and silver metal, вознесена вверх условная модель rising up from the solid pedestal. It Солнечной системы с ее планета- looks like this shining construction ми, выполненная из золотистого и is moving, and, if one looks from серебристого металла. Сверкающая a distance, it reminds us of the конструкция словно движется, а из- atom structure. Equally dynamic дали напоминает структуру атома. Не are eight steel spheres with golden менее динамичны окружающие снизу disc protuberances, surrounding the постамент восемь стальных сфер, bottom of the pedestal. Here, the охваченных золотистыми дисками- theme of space is perhaps the most протуберанцами. Здесь тема космоса visible and illustrated in relief. проиллюстрирована, пожалуй, наи- A stylized national decor более зримо и рельефно. is an important element of all Важный элемент всех назван- these facilities. First of all, it is ных сооружений – наличие в них an eight-pointed star, marking стилизованного национального everything that is now connected декора. Прежде всего, это восьми- with the Turkmen ethno-design, лучевая звезда, маркирующая все, as well as five carpet patterns что связано отныне с туркменским (gels) - symbols of five regions of этнодизайном, а также пять ковро- Turkmenistan. One may wonder вых розеток-гёлей – символов пяти how these historical accessories are регионов Туркменистана. Казалось combined with the futuristic shapes бы, как сочетаются эти историчес of modern architecture? Ashgabat кие аксессуары с футуристическими gives a clear and convincing формами современной архитектуры? answer. They can be combined В Ашхабаде дан ясный и убедитель quite harmoniously and artistically ный ответ – сочетаются вполне convincing. гармонично и в художественном Ultimately, it is this decor that отношении убедительно. В конечном makes it possible to unmistakably счете, именно этот декор позволяет distinguish works of Turkmen безошибочно отличить произведения authors of abstract futurism in туркменских авторов от абстрактного other countries. It is clear now that футуризма в других странах. И уже the emergence of such structures сегодня понятно: появление таких provides a glimpse into the future сооружений позволяет заглянуть of architecture and presents a в будущее архитектуры и увидеть, picture of the world tomorrow. каким же будет мир завтра.
Ruslan MURADOV, Руслан МУРАДОВ, architect архитектор TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 34 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 35
antennasynyň boýuny hasaba range, bordering the southern almak bilen, 211 metre barabardyr. outskirts of the Turkmen capital, AŞGABAT GINNESIŇ REKORDLAR Toplumyň jemi 31 gatdan ybarat was inserted in the world Guinness bolan esasy binasynyň 29-njy Book of Records on October 17, gatynda aýlanýan restoran ýerleşýär, 2011. The height of the TV and KITABYNDA ol bu ýere seýil-seýrana gelýänlere Radio Center, based on the spire oturan ýerlerinden dag tebigatynyň crowning its powerful antenna, is we paýtagtymyzyň taýsyz 211 meters. The main unit of the ASHGABAT IN THE GUINNESS BOOK OF RECORDS gözelliklerini synlap lezzet almaga Complex consists of 31 floors. On mümkinçilik berýär. the 29-th floor there is a revolving Arçabil şaýolynyň ugrundaky restaurant where a visitor opens АШХАБАД В КНИГЕ РЕКОРДОВ ГИННЕССА «Älem» medeni-dynç alyş merkezi a vast panorama of the white- aşgabatlylaryň we paýtagtyň marble Turkmen capital and its myhmanlarynyň höwes bilen dynç environment. ŞGABADYŇ Ginnesiň HE inclusion of a number of КЛЮЧЕНИЕ ряда объектов alyp, göwün açýan künjekleriniň Cultural and Entertainment rekordlar kitabyna girizilen facilities of Ashgabat in the Ашхабада в Книгу рекордов biridir. Daşy Oguz hanyň altyn Center «Alem» on Archabil Avenue desgalary ýaş nesliň kalbynda Guinness Book of Records Гиннесса играет значимую A T B ýyldyzy we bäş sany göl bilen is one of the favorite parts of the watançylyk, zähmeti söýmek, plays an important role in educating роль, как в воспитании подрастаю-
gurşalan türkmen zergärçilik holiday and leisure facilities for AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО gözelligi duýmak ýaly endikleri the younger generation in the spirit щего поколения в духе патриотизма, sungatynyň gadymy nusgalarynyň locals and guests of Ashgabat. The terbiýelemek bilen bir hatarda, of patriotism, hard work, love of трудолюбия, любви к прекрасному, biri bolan gülýakanyň görnüşi appearance of the Ferris wheel – a terbiýäniň beýleki ugurlary babatda- beauty, and in achieving positive так и в достижении позитивных ре- uzaklardan ünsüňi özüne çekýär. star of Oguzkhan, inscribed in a da oňyn netijeleri gazanmaga results in other areas. зультатов в других направлениях. Beýikligi 95 metre ýetýän bu äpet circle and flanked with five gyols, ýardam edýär. The National Flag of 29 июня 2008 года в Книгу рекор- bina basgançakly piramida çalymdaş symbolizes the national gulyaka 2008-nji ýylyň 29-njy iýunynda Turkmenistan, installed on the дов Гиннесса был включен флагшток bolup, onuň üstündäki syn ediş decoration, which is one of the paýtagtymyzyň Arçabil şaýolunyň square in front of the State Museum с Государственным флагом Туркме- çarhynyň diametri 57 metrden standards of the ancient art of the ugrunda, Döwlet muzeýiniň öňündäki on Archabil Avenue was included in нистана, установленный на площади ybaratdyr. Alty orunlyk öýjagazlaryň Turkmen zergyarovs. This gigantic meýdançada Türkmenistanyň Döwlet the world Guinness Book of Records перед Государственным музеем по 24-sini özünde jemleýän äpet structure with 95 meters in height Baýdagy Ginnesiň rekordlar kitabyna on June 29, 2008. A green banner проспекту Арчабиль. Зелёный стяг synlaýyş aýlawy bu merkeziň esasy resembles a stepped pyramid on girizildi. Agramy 420 kg., möçberi of the country weighing 420 kg, with страны весом 420 килограмм, и разме- binagärlik süňňüni emele getirýär. top of which is a Ferris wheel with 52,5 we 35 metre barabar ýaşyl its size of 52.5 by 35 meters was рами 52,5 на 35 метров был поднят на Täsin görnüşli bu bina dünýäde iň uly an external diameter of about 57 Baýdagymyz 133 metrlik flagştokda raised on the flagpole with its height флагшток высотою 133 метра. Зеленый aýlanýan synlaýyş aýlawy hökmünde meters. The basis of the center is belentlige göterildi. Belent ýaşyl of 133 meters. The green banner of стяг Отчизны играет важную роль в hasaba alnyp, 2012-nji ýylyň 18-nji the Ferris wheel, designed for 24 Tugumyz ýaşlarda ýurduň baş the Motherland plays an important деле воспитания молодых туркмени- maýynda Ginnesiň rekordlar kitabyna six-seat cabins. The construction nyşanlaryny hormatlamak duýgusyny role in educating young citizens of станцев в духе уважения и почитания к girizilmegi barha gözel keşbe girýän was considered the largest Ferris terbiýelemäge ýardam edýär. Turkmenistan in the spirit of respect главным символам государственности. paýtagtymyzyň gurluşyk-binagärlik wheel of the closed type on May 2010-njy ýylyň 29-njy and reverence to the main symbols 29 июня 2010 года в Книгу ре- işleriniň dünýä nusgalyk häsiýete 18, 2012 in the Guinness Book iýunynda paýtagtymyzdaky Halkara of statehood. кордов Гиннесса был внесен фонтан- eýedigini görkezdi. of Records, and it has once again howa menziline barýan Bitarap The fountain complex «Oguzhan ный комплекс «Огузхан и сыновья», Şol ýyl, ýagny 2012-nji ýylyň demonstrated that the construction Türkmenistan şaýolunyň çatrygynda and Sons», located in the center of a расположенный в центре крупной 28-nji sentýabrynda gözel paýtagtymyz and architectural activities carried nesilbaşymyz we onuň ogullaryna major automotive interchange at the автомобильной развязки на въезде в Aşgabatda ýene-de bir ajaýyp out in the day-to-day prettier ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ bagyşlanyp gurlan «Oguzhan» suw entrance to the international airport Международный аэропорт Ашхабада. desga – «Bagt köşgi» ady agzalan capital, meet international çüwdürimler toplumy Ginnesiň of Ashgabat was introduced to the Общая площадь комплекса состав- kitabyň sahypalaryny bezedi. Dört standards. rekordlar kitabynda orun aldy. Suw world Guinness Book of Records ляет 14, 82 гектара и включает в себя tarapyndan Oguz hanyň sekizburçly The same year, in particular, çüwdürimleriniň 26-syny öz içine June 29, 2010. 26 композиций. Монументальная ýyldyzyny ýatladýan gurluşlar bilen on September 28, 2012 another alýan bu ýadygärlik toplumynyň The total area is 14, 82 acres скульптурная композиция придает ве- aýlanýan Ýer görnüşindäki togalagyň object of our beautiful capital city of umumy meýdany 14,82 gektara deň and includes 26 compositions. The личественность комплексу фонтанов diametri 32 metr bolup, onuň daşky Ashgabat – «Bagt Koshgi» adorned bolup, paýtagtymyzyň gözelligi bilen monumental sculptural composition и дополняет прекрасный архитектур- örtgüsi üçin iň ýokary derejede the pages of the aforementioned aýdyň utgaşýar. ный облик туркменской столицы. strikes with its magnificence ýagtyny serpikdirýän ýörite ýylmanak 2011-nji ýylyň 17-nji 17 октября 2011 года в Книгу not only in daylight, but also at metal plastinalar ulanyldy. 8 sany oktýabrynda Ginnesiň rekordlar рекордов Гиннесса включен Центр night by various decorative lamps esasy girelgeden, ýerzemini bilen kitabyna «Türkmenistan» телерадиовещания «Туркменистан», lighting here. All this gives a 10 gatdan ybarat bolan binada 500 teleradioýaýlymlar merkezi построенный на естественном гребне majestic complex of fountains, orunlyk iki sany toý zaly we 1000 girizildi, ol paýtagtymyz Aşgabadyň Копетдагского хребта, окаймляющего which complements the beautiful orunlyk uly toý zaly, dürli maksatlar günortasyny etekläp oturan южную окраину туркменской столицы. architectural look of the Turkmen üçin niýetlenen dükanlar we işgärler Köpetdagyň belent tebigy gerişleriniň Высота телерадиокоммуникационного capital. üçin otaglar bar. üstünde bina edildi. Döwrebap центра, с учетом шпиля венчающей Broadcasting Center 2013-nji ýylyň 25-nji maýynda telearagatnaşyk merkeziniň его мощной антенны, составляет 211 «Turkmenistan», built on a natural paýtagtymyz Aşgabat dünýäde umumy belentligi, onuň kuwwatly ridge of the Kopetdag mountain’s метров. Основной блок здания состоит TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 36 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 37
из 31 этажа. На 29-м этаже располага- iň ýokary derejede ak mermere Book. Special light reflective plain ется вращающийся ресторан, откуда örtülen binalaryň jemlenen şäheri plates were used to illuminate an для посетителей открывается неповто- hökmünde Ginnesiň Rekordlar outer facade of the three-stage римая панорама достопримечатель- kitabynda bellige alyndy. Munuň structures, each side of which has ностей и природных ландшафтов турк özi Aşgabadyň dünýäniň owadan the form of an eight-pointed star менской столицы и ее окрестностей. şäherleriniň hatarynda öz ornuny and consists of a cube, absorbing Культурно-развлекательный pugtalandyrýandygynyň aýdyň the ball with a diameter of 32 центр «Алем» по проспекту Арчабиль subutnamasydyr. meters - a symbolic planet of – один из самых любимых уголков от- 2016-njy ýylyň 17-nji the Earth. The Palace has eight дыха и проведения досуга ашхабад- sentýabrynda ýurdumyzyň taryhynda entrances and including zero цев и гостей столицы. Внешний вид ýene-de bir möhüm waka – consists of 10 floors. The building колеса обозрения - звезда Огузхана, paýtagtymyzda Halkara howa has two wedding halls with 500 вписанная в круг и обрамленная пятью menzili açyldy. 1200 gektara golaý seats and a large hall with 1000 гёлями, символизирует националь- meýdanda 100-den gowrak desgany seats, as well as of various shops ное украшение гульяка, являющейся öz içine alýan bu toplum täsin and facilities for workers. одним из эталонов древнего искусства binagärlik keşbine eýedir. Ýolagçy On May 25, 2013, our capital - туркменских зергяров. Это гигантское terminalynyň esasy binasynyň Ashgabat was entered the Guinness сооружение высотою 95 метров на- ýokarsyna 705 inedördül metr haly Book of Records as the city with поминает ступенчатую пирамиду, на gölüniň şekillendirilmegi netijesinde the world’s highest concentration вершине которого находится колесо Aşgabadyň Halkara howa menzili обозрения с внешним диаметром Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. около 57 метров. Основу данного Ajaýyp türkmen paýtagtynyň центра составляет колесо обозрения, şu günki gaýtalanmajak binagärlik- рассчитанное на 24 шестиместные ка- gurluşyk keşbine nur çaýýan бины. Сооружение, признанное 18 мая şunuň ýaly buýsandyryjy binalar 2012 года Книгой рекордов Гиннесса hormatly Prezidentimiz Gurbanguly самым крупным колесом обозрения Berdimuhamedowyň başda закрытого типа, еще раз продемон- durmagynda durmuşa geçirilýän стрировало, что строительно-архи- şähergurluşyk syýasatynyň тектурные работы, осуществляемые в belentden dabaralanýandygyna хорошеющей изо дня в день столице, şaýatlyk edýär hem-de ýaş отвечают мировым стандартам. nesillerimizi hakyky watançylyk В тот же год, в частности, 28 сен- ruhunda terbiýelemekde, olaryň тября 2012 года – еще один из объект aňynda milletimiziň mizemes ruhy- нашей прекрасной столицы Ашхаба- ahlak gymmatlyklaryny kemala
NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ да – «Багт кошги» украсил страницы getirmekde bahasyna ýetip bolmajak вышеназванной Книги. Для подсветки belent nusga bolup hyzmat edýär. с четырёх сторон конструкции в виде куба, изображённого в форме восми- Gulgeldi GULGELDIÝEW, конечной звезды Огузхана и враща- Aşgabat gurluşyk orta hünär okuw ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ ющегося шара диаметром 32 метра, mekdebiniň direktory, символизирующего планету Земля, Türkmenistanyň at gazanan bilim işgäri использованы специальные светоо- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 38 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 39
of white marble buildings. This тражающие гладкие металлические important role in the education туркменской столицы, целенаправлен- indicator is striking evidence that пластины. Дворец имеет 8 входов и of young generation in the spirit но формируемый и совершенствуемый Ashgabat is strengthening its вместе с цокольным этажом состоит of respect for the work, have an под руководством уважаемого Прези- position among the most beautiful из 10 этажей. В здании расположе- impact on the formation of spiritual дента Гурбангулы Бердымухамедова, cities in the world. ны 2 свадебных зала на 500 мест и and moral values in the young. служит важным ориентиром в деле On September 17, 2016 the большой зал на 1000 мест, а также воспитания молодежи новой форма- history of our country was marked различные магазины и помещения Gulgeldi GULGELDIYEV, ции – подлинных патриотов Отечества, with another important event – для работников. Director of the Construction Secondary формирования в сознании поколений the opening of the international 25 мая 2013 года наша столица Vocational School, Honored Worker целостной системы незыблемых airport in the capital. This Complex, – Ашхабад была занесена в Книгу of Education of Turkmenistan духовно-нравственных ценностей. magnificent for its architectural рекордов Гиннесса как город с самой embodiment, covers an area of высокой в мире концентрацией бело- Гулгелди ГУЛГЕЛДИЕВ, nearly 1,200 acres and includes мраморных зданий. Этот показатель директор Ашхабадской строительной more than 100 buildings. The яркого свидетельства, что Ашхабад средней профессиональной школы, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ Ashgabat International Airport was укрепляет свои позиции в числе Заслуженный работник образования included in the Guinness Book of самых красивых городов мира. Туркменистана Records due to its very large image- 17 сентября 2016 года история gyol patterns on the surface of the нашей страны была ознаменована main passenger terminal, which is еще одним важным событием – в сто- of 705 square meters. лице открылся Международный аэро- Such objects are a vivid порт. Этот великолепный по своему example of the effectiveness and архитектурному воплощению ком- success of urban development плекс занимает площадь почти в 1200 policies of President Gurbanguly гектаров и включает в себя более 100 Berdimuhamedov, who plays an сооружений. В Книгу рекордов Гин- несса Ашхабадский Международный аэропорт был внесен благодаря само- му большому изображению орнамен- тов-гёлей на поверхности главного пассажирского терминала, который составляет 705 квадратных метров. Неповторимый архитектурно-гра- достроительный облик современной TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 40 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 41
Tertibiniň» kabul edilmegi bu ugurda Monuments, Objects of the Natural архитектурных и монументальных bellenen toplumlaýyn çäreleri dur Landscape», which was approved художественных памятников, TÄZE GURLUŞYKLAR muşa geçirmegiň ygtybarly binýadyny by the head of state, developed объектов природного ландшафта», tutdy. Ady agzalan möhüm hukuk we in accordance with the Law of разработанный в соответствии с kadalaşdyryjy resminamalar aýratyn Turkmenistan «On Culture» and Законом Туркменистана «О куль- goragly ýer-çäkleri döretmegiň ka which establishes the rules and туре» и устанавливающий правила WE GORAG ARHEOLOGIÝASY dalaryny, şeýle-de olary saklamagyň mode of creation of protected создания и режим содержания tertibini düzgünleşdirýär. Hormatly areas are striking illustration of особо охраняемых территорий. Prezidentimiz «Türkmenistanyň gozgal it. The next important step was Следующим важным шагом стало maýan taryhy-medeni ýadygärlikleriniň the Resolution «On the Issues подписанное 19 февраля 2016 года goralmagyny üpjün etmegiň meseleleri of Ensuring the Protection of уважаемым Президентом Постанов- hakynda» gol çeken Karary bolsa, bu Immovable Historical and Cultural ление «О вопросах обеспечения NEW BUILDINGS AND RESCUE ARCHEOLOGY ugurda edilen nobatdaky möhüm ädim Monuments of Turkmenistan», охраны недвижимых историко- boldy. 2016-njy ýylyň 19-njy fewra lynda which President signed on культурных памятников Туркме- kabul edilen bu Karar bilen «Türkme February 19, 2016. нистана», которым утвержден НОВОСТРОЙКИ И ОХРАННАЯ АРХЕОЛОГИЯ nistanyň çäginde ýer-gurluşyk, ýer, Archeology dealing with new «Порядок согласования проектов ýol-gurluşyk, gurluşyk, melioratiw, ho buildings, contracts, commerce, проведения землеустроительных, jalyk işlerini we beýle ki işleri geçirme economic contracts, security, земляных, дорожно-строительных, MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ giň taslamalaryny ylalaş magyň Tertibi» safe and fire-rescue issues - all строительных, мелиоративных, tassyk la nyl dy. these definitions characterize the хозяйственных и других работ на Täze gurluşyk, şertnama, täjirçi kind of archaeological activities территории Туркменистана». lik, hojalyk ylalaşygy, gorag, halas ediş, to rescue and preserve objects of Новостроечная, контрактная, gorag-halas ediş arheologiýasy – bu historical and cultural heritage коммерческая, хоздоговорная, kesgitlemeleriň ählisi-de adamlaryň which are at risk of partial or охранная, спасательная, охранно- alyp barýan hojalyk işleri netijesinde complete destruction as a result спасательная археология – все эти üstünden bölekleýin weýran bolmak of human activities. The main определения характеризуют вид ýa-da dolu ly gy na ýok edilmek howpy objective of rescue archeology is археологической деятельности по abanýan tary hy-me de ni miras desga la to preserve the monuments of the спасению и сохранению объектов ryny halas etmek we gorap sakla mak past, which have not discovered yet историко-культурного наследия, boýunça arheologik işiň bir görnüşini and the formation of the historical которым грозит частичное раз- häsiýetlendirýär. Gorag arheologiýasy consciousness of the population рушение или полное уничтоже- nyň baş maksady geçmişimiziň heniz and their respect for national ние в результате хозяйственной mälim bolmadyk ýadygärliklerini gorap history. деятельности человека. Основной saklamakdan, şeýle-de ilat arasynda taryhy aň-düşünjäni we milli taryhy MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ ORMATLY Prezi den ti miz S is known, on the initiative АК известно, по инициати- myza bolan hormat-sar pa ny kema la Gurbanguly Berdimuhamedowyň of President Gurbanguly ве уважаемого Президента getir mek den ybarat dyr. başlangyjy bilen Mira sa sarpa Berdimuhamedov 2016 is Гурбангулы Бердымухамедова Ylmyň bu ugrunda amala aşy H A K rylýan düýpli gözleg-barlag işleriniň goýmak, Wata ny özgert mek ýylyn da held in Turkmenistan under the 2016 год проходит в Туркменис türkmen halkynyň baý medeni mira motto «The Year of Honoring тане под девизом «Год почитания göwrümi, esasan, iki şerte: ýurtda al syny gora mak we täze many-mazmun Heritage, the Transformation of наследия, преобразования Отчиз- nyp barylýan gurluşyk işleriniň işjeňlik bilen baýlaşdyrmak, şeýle-de bu ulga the Fatherland». It was another ны». Это стало еще одним ярким depginine, şeýle-de döwlet dolandyryş myň hünär menleriniň öňünde bellenen vivid example of the efforts проявлением усилий нашего наци- edaralarynyň milletiň medeni mira möhüm wezipeleri üstünlikli durmuşa of our national Leader in the онального лидера в сохранении и syny gorap saklamak meselelerine geçirmek üçin zerur bolan döwrebap preservation and enhancement of приумножении культурного достоя- berýän üns-aladasynyň derejesine we ygty bar ly hukuk binýa dy ny kema la cultural heritage, as well as in the ния, а также в создании правовой bagly bolýar. Berkarar döwletiň bag getirmek ýola goýuldy. 2012-nji ýylda creation of a legal framework for базы для успешного решения за- tyýarlyk döwründe geljege ynamly «Milli taryhy-medeni mirasyň obýekt the successful solution of tasks дач, стоящих перед специалиста- gadam urýan Türkmenistan döwleti lerini gora mak hakyn da» Türkmenis assigned to the specialists in this ми этой отрасли. Свидетельством miz häzirki döwürde ägirt uly gurluşyk tanyň Kanunynyň, şeýle-de «Mede niýet field. The Law of Turkmenistan тому являются принятый в 2012 meýdançasyny ýada salýar. Ýurdu hakynda» Türkmenistanyň Kanuny «On the Protection of Objects of году Закон Туркменистана «Об myzyň welaýatlarynda, şäherlerinde esasynda işlenip taýýarlanan we ýurt National Historical and Cultural охране объектов национального we obalarynda ýerli hem daşary ýurt Baştutanymyz tarapyndan tassyklanan Heritage», adopted in 2012, историко-культурного наследия», kompaniýalary tarapyndan infrastruk «Taryhy, arheologýa, şähergurluşyk, as well as «The Organizational а также утвержденный главой го- tura ulgamyny yzygiderli ösdürmek binagärçilik we monumental çeper Procedure on Security Zones of сударства «Порядок организации den başlap, iri desgalary we binalary ýadygärlikleriň, tebigy-landşaft desga Historical, Archaeological, Urban охранных зон исторических, архе- gurmak boýunça möhüm taslamalar larynyň gorag zolaklaryny bellemegiň Planning, Architecture and Art ологических, градостроительных, üstünlikli alnyp barylýar. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 42 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 43
The increase in research in задачей охранной археологии lerinde ýerleşýän arheologik desgalary Today, research and ния территорий страны – одно из this field of science depends on является сохранение еще не вы- ylmy esasda öwren mek we gorap conservation of archaeological важнейших направлений деятель- two main factors: the level of явленных памятников прошлого и saklamak Türkmenistanyň Taryhy we sites in the areas of national ности Национального управления construction activity in the country, формирование у населения исто- medeni ýadygärlikleri goramak, öwren economic development is one Туркменистана по охране, изуче- and the degree of attention of state рического сознания и уважитель- mek hem-de rejelemek bara daky Milli of the most important activities нию и реставрации памятников structures in the preservation ного отношения к национальной müdirliginiň alyp barýan işleriniň esasy of the National Department of истории и культуры. Утвержденный of cultural heritage. In the истории. ugurlarynyň biri bolup durýar. Döwlet Turkmenistan for Protection, Study Постановлением главы государства Prosperous Epoch of the Powerful Рост объемов исследований Baştutanymyzyň ýörite Karary bilen and Restoration of Historical and «Порядок согласования проектов State our country has become a в этой области науки зависит от tassyklanan «Türkmenistanyň çäginde Cultural Monuments. This year проведения землеустроительных, place of large-scale construction двух главных факторов: уровня ýer-gurluşyk, ýer, ýol-gurluşyk, gur «The Procedure for Harmonization земляных, дорожно-строительных, projects. Local and foreign строительной активности в стра- luşyk, melioratiw, hojalyk işlerini we of Land Management Projects, строительных, мелиоративных, companies have been carrying не и степени внимания государ- beýleki işleri geçirmegiň taslamalaryny Earthwork, Road-building, хозяйственных и других работ out a huge amount of construction ственных структур к вопросам ylalaşmagyň Tertibi» ady agzalan ugur Construction, Land Reclamation, на территории Туркменистана» works in all velayats, cities and сохранения культурного наследия. da alnyp barylýan işle riň ählisini Türk Economic and Other Activities on устанавливает регламент согласо- villages, in the desert and oases Наша страна в эпоху могущества и menistanyň Medeniýet ministrligi bilen the Territory of Turkmenistan» вания с Министерством культуры - from the development of the счастья стала местом крупномас- ylalaşmagyň düzgün-tertibini belleýär. has been approved. It sets the всех проектов указанного про- network infrastructure to the штабных строек. Во всех велаятах, Mundan beýläk eýeçiliginiň gör rules of coordination with the филя. Отныне юридические лица erection of buildings for industrial в городах и сёлах, отечественные nüşine garamazdan, Türkmenistanyň Ministry of Culture on the specified независимо от форм собственности MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ and civil use. In addition, the и иностранные компании осущест- çäginde şunuň ýaly işleri alyp barýan profile projects. From now on, и физические лица, осуществля- state does everything to ensure вляют огромный объем строи- ýuridik hem şahsy taraplar ýokarda ady legal entities, irrespective of their ющие на территории Туркменис that monuments of the past of our тельных работ – от развития сети agza lan Tertip de beýan edilen kada la ry forms of property and individuals, тана такого рода работы, обязаны country, located in the area of new инфраструктурных объектов до pugta berjaý etmäge borçly bolup dur engaged in such kind of work on выполнять правила, предусмот buildings have to be studied most возведения зданий промышленно- ýarlar. Bu kada diňe bir raýatlara oba the territory of Turkmenistan, are ренные в данном документе «По- fully and comprehensively. го и гражданского назначения. И ýerlerinde şahsy kömekçi hojalygyny required to comply with the rules рядок согласования проектов...». Archeology of new buildings государство делает все для того, guramak ýa-da ýaşaýyş jaýlaryny gur set forth in this Order. It does not Он не относится лишь к землям, has existed all over the world. чтобы памятники прошлого нашей mak üçin bölünip berlen ýerlere degişli apply only to the lands granted to выданным гражданам для личного In general, everything is very Родины, расположенные в зоне däldir. citizens for private farming in rural подсобного хозяйства в сельской Taryhy-medeni gatlakly künjekle simple - it is necessary to новостроек, были изучены наи Şäherleriň we etraplaryň Baş me areas and for individual housing местности и индивидуального жи- riň üstünden geçýän täze ulag ýolla conduct the archaeological более полно и всесторонне. ýilnamalary işlenip taýýarlanylanda, oňa construction in cities and towns. Of лищного строительства в городах ryny, turbageçirijileri ýa-da suwaryş exploration while designing new При проектировании нового çäkdäki taryhy-medeni ýadygärlikleriň course, it is impossible to foresee и поселках. desgalaryny gurmak boýunça taslama construction or laying highways, строительства или при прокладке ýerleşişi baradaky shema-kartalary, random discoveries and finds, При разработке проектов lar işlenip taýýarlananda, hökmany ýag pipelines or irrigation facilities транспортных магистралей, тру- taryhy-binagärlik meýilnamalary goşul therefore, in case of detection генеральных планов городов и daýda düýpli arheologiýa barlag işleri that include a cultural layer. A бопроводов или ирригационных maly dyr. Bu shema-kar ta lar we tary hy- of the objects with historical, этрапов, должны быть включены geçirilmelidir. Türkmenistanda geçen customer for excavation work сооружений там, где есть куль- binagärlik meýilnamalary Milli müdirlik scientific, artistic or other составленные по согласованию с döwürde şeýle işleri alyp barmagyň serves the organization which турный слой, необходимо провес tarapyndan tassyklanylýar. Mundan cultural property characteristics Министерством карты-схемы рас- oňyn tejribesiniň bolandygyny bellemek is going to design construction. ти археологическую разведку. В başga-da, Milli müdirlik tarapyndan during construction, it should положения историко-культурных gerek. Muňa aýdyň mysal hökmünde Turkmenistan has already had a Туркменистане в прошлом уже был jemleýji netijenamalar berilýär, olaryň be immediately reported to the памятников на территории горо- ýarym asyr mundan ozal Türkmenis positive experience of such work. позитивный опыт такой работы. esasynda Medeniýet ministrligi özüniň National Administration or its local дов и этрапов, а также историко- tanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh Suffice it to recall that specialists Достаточно вспомнить, как полве- garamagyna berlen täze gurluşyklaryň offices (historical and cultural архитектурные планы городов и institutynyň alymlarynyň Sankt-Pe of the Institute of History of ка назад специалисты Института meýilnamalaryny ylalaşýar. Türkmenis reserves). этрапов. Эти карты-схемы и истори- terburgly kärdeşleri bilen bilelikde the Academy of Sciences of истории Академии наук Туркме- tanyň gozgalmaýan taryhy-medeni ýa Nowadays schematic location ко-архитектурные планы утвержда- Garagum derýasynyň üçünji nobatynyň Turkmenistan and their colleagues нистана и их Санкт-Петербургские dygärliklerini howp astyna salýan tas maps of historical and cultural ются Национальным управлением çägindäki suwarymly meýdanlarda from Leningrad headed by коллеги начали комплексное lamalar diňe olary ygtybarly goramak monuments on the territory of Туркменистана по охране, изучению ýerleşýän arheologik ýadygärlikleri top Academician V.M.Masson have изучение археологических памят- boýunça çäreleriň doly möçberde berjaý cities and etraps, as well as и реставрации памятников истории lumlaýyn esasda öwren mek işle rine ba begun a comprehensive study of ников в зоне орошаемых земель edilen ýagdaýynda durmuşa geçirilip historical and architectural plans и культуры. Оно же выдает за- dalga beren di gi ni ýatla mak ýeter lik dir. archaeological sites in the area of третьей очереди Каракум-реки. bilner. şeýle çäreler taslamalaryň of cities and etraps drawn up by ключения, на основании которых Bu gözleg-barlag işleri 10 ýyldan hem irrigated lands of the third stage Эти исследования проводились taslama-smetalaýyn resminamalarynda agreement with the Ministry should Министерство культуры согласует köp döwre çekipdir hem-de şol döwür of the Karakum River for a half- более десяти лет при активном со- göz öňünde tutulmalydyr. be included while developing представленные планы новостро- de hereket eden «Garagumgurluşyk» century. These studies had been действии существовавшего тогда Ýüze çykarylan howp haýsydyr bir projects on general plans of cities ек. Проекты, создающие угрозу müdirliginiň ýakyndan goldamagy bilen carried out for more than ten управления «Каракумстрой», а их ýadygärligiň goraglylygyny üpjün etmek and etraps and projects for the недвижимым историко-культурным geçirilipdir. Düýpli ylmy gözlegleriň ne years with the active assistance результаты опубликованы в вось- wezipesine düýbünden gabat gelme improvement and development памятникам Туркменистана, могут tijeleri «Garagum gadymylyklary» atly of the management of former ми выпусках научного сборника ýänligi anyklanan ýagdaýynda, Medeni of cities and districts. These быть реализованы в случае про- ylmy ýygyndynyň sekiz sanynda yzygi «Karakumstroy», and their results «Каракумские древности», изда- ýet ministr li gi tarapyndan aýra tyn lyk da schematic maps and historical and ведения мероприятий, нацеленных derli çap edildi, bu neşir 1968-1979-njy were published in eight editions of вавшегося в 1968-1979 гг. alnan taslamanyň durmuşa geçirilme architectural plans are approved на обеспечение их сохранности. Эти ýyllar aralygynda çapdan çykdy. the scientific publication «Ancient Сегодня исследование и gini ýatyrmak baradaky çözgüt çykaryp by the National Department. It мероприятия должны быть пред- Häzirki wagtda ýurdumyzyň hoja Karakum», being published in консервация объектов археологии bilner. Bu çözgüt degişli ýuridik ýa-da also issues decisions due to which усмотрены в проектно-сметной lyk taýdan işjeň özleşdirilýän künjek 1968-1979. в зонах хозяйственного освое- şahsy taraplara, şeýle-de taslama buildings plans are endorsed by the документации проектов. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 44 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 45
ny maliýeleşdirýän bank edarasyna Ministry of Culture. Projects that Если будет установлено, что gelen myhmanlary bu gadymy topragyň Berdimuhamedov has noted that ну посетит большое количество ýollanylýar. Şeýle ýagdaýda potratçy threaten real historical and cultural выявленная угроза несовместима deňsiz-taýsyz taryhy-binagärlik hem-de next year a large number of foreign иностранных гостей и надо соз- bir sagat dan uzak bolma dyk wagtda monuments of Turkmenistan can с сохранностью того или иного arheologik mirasy bilen tanyşdyrmak visitors will visit our country at the дать все условия для их знаком- taslamany durmuşa geçirmek işlerini be implemented in the case of памятника, Министерство культуры üçin zerur bolan şertleriň döredilme V Asian Games and it is necessary ства с уникальным архитектурным doly ýatyrmaga, bank bolsa maliýeleş measures aimed at ensuring their может принять решение о прекра- lidigine ünsi çekdi. Ýurt Baştutanymyz to create all conditions for и археологическим наследием dirmek çärelerini bir günüň dowamyn safety. These activities should be щении реализации конкретного medeni aň-düşün je syýahatçylygyny introducing the guests with unique далеких эпох туркменской земли. da togtatmaga borçludyr. Kabul edilen provided in design estimates of the проекта. Это решение направля- guramakda aňrybaş aýawly usullary architectural and archaeological Он подчеркнул, что в целях куль- çözgütde ýüze çykarylan desga ny gorap projects. ется соответствующему юриди- we çemeleşmeleri işläp taýýarlamagyň heritage of distant epochs of the турно-познавательного туризма sakla mak hem-de abanýan howpy ara If it is determined that the ческому или физическому лицу, а hem-de peýdalanmagyň zerurlygyny Turkmen land. He has stressed важен самый бережный подход к dan aýyrmak boýunça haýsy çäreleriň identified threat is incompatible также банковскому учреждению, belläp geçdi, çünki syýahatçylygyň bu that for the purpose of cultural and сохранению этого достояния. И это görülmelidigi takyk bellenilýär. Eger-de with the preservation of a финансирующему проект. В таком görnüşi özüniň asyl many-mazmu ny educational a careful approach is касается, прежде всего, местной ýüze çykarylan desga medeni gymmat monument, the Ministry of случае подрядчик обязан не позд- boýunça mäkäm goralmaga degişli essential in the preservation of исполнительной власти, а также lyk hökmünde ykrar edilme se ýa-da Culture may decide to terminate нее чем в течение часа прекратить dir. Bu ugurda öňe sürlen wezipeleriň this heritage. It refers primarily тех, кто осуществляет новое стро- hakykat ýüzünde gymmatly bolup dur the implementation of a specific реализацию проекта, а банк в üstünlikli çözülmegini üpjün etmek ilki to those, who carry out new ительство и кто по долгу службы ýan ýadygärligiň üstüne abanýan howp project. This decision is sent to the течение дня должен заморозить bilen, ýerli ýerine ýetiriji häkimiýet eda construction and who, in the отвечает за безопасность недви- dolu ly gy na aradan aýry lan ýagda ýyn da, relevant legal entity or individual, финансирование. В решении ука- ralarynyň, şonuň ýaly-da täze gurluşyk performance of their official duties, жимых объектов истории мате- Medeniýet ministrligi tarapyndan gur as well as to the banking зываются и меры, которые должны lary alyp barýan hem-de özüniň gulluk are responsible for the security риальной культуры туркменского luşyk taslamasyny durmuşa geçir mek institutions that fund the project. In быть предприняты для обеспече- borçlaryna laýyklykda türkmen halky of immovable historical objects of народа. işleriniň dowam etdirilmegi baradaky this case, the contractor shall stop ния сохранности обнаруженного nyň taryhynyň we maddy medeniýetiniň material culture of the Turkmen çözgüt çykarylýar. the project within one hour, and the объекта и устранения угрозы. gozgalmaýan desgalarynyň howpsuzly people. Мухаммед МАМЕДОВ, Arheologik gazuw-agtaryş işleri bank should freeze funding within a Если же будет установлено, что gynyň üpjün edilmegi üçin jogapkärçilik кандидат исторических наук, niň taryhy-medeni ýadygärliklere «ikinji day. The decision shall also include выявленный объект не является çekýän şahslaryň paýyna düşýär. Muhammed MAMEDOV, начальник Национального управления Туркменистана по охране, изучению и ömür» berýänligini ýatdan çykarmak культурной ценностью, или угроза Candidate of Historical Sciences, the measures that must be taken to реставрации памятников bolmaz, olaryň barşynda ýüze çykarylan ensure the safety of the detected сохранности ценного памятни- Muhammet MÄMMEDOW, Head of the National Department of Turkmenistan on Protection, истории и культуры gymmat ly tapyn dy lar bolsa ýurdu my ка действительно устранена, то Türkmenistanyň Taryhy we object and eliminate the threat. If Study and Restoration of Historical zyň muzeýleriniň baý gorlarynyň üstü ni it is determined that the detected Министерство культуры принимает medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek hem-de rejelemek baradaky and Cultural Monuments ýetirýär hem-de Türkmenistanyň we решение разрешить продолжение object is not a cultural value, or a Milli müdirliginiň başlygy, tutuş dünýäniň medeni miras hazynasy threat to safety of a really valuable строительства. taryh ylymlaryň kandidaty na goşulýar. Ýöne degişli konserwasiýa monument is removed, the Ministry Нельзя забывать, что археоло- çärelerini geçirmesiz amala aşyrylýan will issue a decision to allow гические раскопки дают памят- gazuw-agta ryş işleriniň taryhy ýadygär continuation of the construction. нику «вторую жизнь», а находки, likle re öwezi ni dolup bolma jak ýag We must not forget that найденные во время раскопок, daýda zeper ýetirip bilýänligini aýratyn the archaeological excavations пополняют фонды музеев страны, nygta ma ly dy rys. Bu aýdy lan lar, aýra tyn give the monument a «second становясь бесценным культур- hem, gazuw-agtaryş işleriniň barşynda life» and finds, detected in ным достоянием Туркменистана и
MIRAS / HERITAGE НАСЛЕДИЯ ýüze çykarylan desgalaryň sap laýdan excavations, replenish museum всего мира. Однако раскопки без galdyrylan diwarlary baba tynda möhüm funds in the country, becoming соответствующих консервацион- ähmiýete eýedir. Soňky ýyllarda bu an invaluable cultural heritage in ных мероприятий могут нанести ugurda köp işle riň geçirilendigini hem- Turkmenistan and in the world. невосполнимый урон памятнику. de oňyn netijeleriň gazanylandygyny However, the excavation without Особенно это касается пахсовых aýtmak bolar. Hususan-da, çig kerpiç proper conservation measures или сырцовых стен древних со- den bina edilen gurluş lary konserwirle may cause irreparable damage to оружений, выявленных в ходе megiň dürli usullarynyň amaly synag the monument. This is especially раскопок. За последние годы в lary geçirildi, olar öňdebaryjy halkara true about adobe walls of ancient этом направлении сделано уже tejribesini we hünärmenleriň şahsy structures detected during the немало и есть весьма обнадежи- pikir-garaýyşlaryny hasaba almak bilen excavations. There has already вающие результаты. В частности, işlenip taýýarlanyldy. been done a lot in recent years, and апробированы три различных Türkmenistanyň Ministrler Kabi there are very encouraging results варианта консервации сырцовых netiniň ýakynda geçiren mejlisinde in this direction. In particular, we конструкций, выдвинутых с учетом eden çykyşynda hormatly Preziden have tested three different variants международного опыта и личных timiz Gurbanguly Berdi mu ha me dow of preservation of raw designs наблюдений специалистов. geljek ýylda ýurdumyzyň paýtagtynda brought forward, taking into Выступая на одном из недав geçiriljek V Aziýa oýunlary döwrün account international experience них заседаний Кабинета Минис de ýurdumyza köp sanly daşary ýurt and personal observations of the тров, уважаемый Президент myhmanlarynyň gelmegine garaşylýan experts. Гурбангулы Бердымухамедов dygyny aýratyn nygtady. Şunuň bilen Speaking at a recent Cabinet отметил, что в следующем году bagly lyk da, milli Lide ri miz ýurdu my za of Ministers, President Gurbanguly на V Азиатские игры нашу стра- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 46 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 47
bina la ry gurmak kabul ederlik li hasap is 45.25 m2. And the diameter of ной планировки помещений. Так, lanylýar. Sütün bolýan dik gurnamalar the described circle with 12m is площадь одной ячейки при диаметре BELENT GATLY ÝAŞAÝYŞ öýjük şekilli gurluşlaryň daşky sudury respectively 93.53m2 and 101.8m2. описанной окружности 8 м состав- boýunça ýerleşdirilmek bilen, desgala The building layout plan is ляет для 6-угольника 41.57 м2, для ryň içerki meýilnamalaşdyrylmasynda composed of honeycomb cells and 8-угольника 45.25 м2. При диаметре giň mümkinçilikleri döredýär. Şeýlelik can have different configurations. описанной окружности 12 м соответ- JAÝLARYNYŇ ÝOKARY DEREJEDÄKI bilen, diametri 8 metre deň bolan aýlaw Figure 1 shows models of ственно 93.53 м2 и 101.8 м2. giňliginiň içinde ýerleşdirilen bir öýjügiň residential high-rise buildings with План здания компонуется из meýdany: 6 burçluk üçin 41,57 inedör different layout plans. сотовых ячеек и может иметь раз- NETIJELI KONSTRUKTIW SHEMALARY dül metr, 8 burçluk üçin bolsa, degiş With uniformity, regularity личную конфигурацию. На рисунке lilikde 45,25 inedördül metrdir. Aýlaw and symmetry of vertical and 1 показаны модели жилых домов giňliginiň 12 metrlik diametri babatynda horizontal load-bearing structures, повышенной этажности с различной EFFICIENT CONSTRUCTION SCHEMES bu görkezijiler degişlilikde, 93,53 we these design schemes have a компоновкой планов. 101,8 inedördül metre deňdir. limited number of elements’ Обладая однотипностью, Binanyň taslama meýilnamasy dimensional types and help to регулярностью и симметричностью OF HIGH-RISE RESIDENTIAL HOUSES öýjük şekilli bölümlerde düzülýär we ol reduce the tension concentrations несущих вертикальных и горизон özüniň gurluşy boýunça dürli şekil ut at nodal joints and under horizontal тальных конструкций, данные gaşmalarynda bolup biler. 1-nji suratda seismic effects there are almost no конструктивные схемы имеют огра- ЭФФЕКТИВНЫЕ КОНСТРУКТИВНЫЕ СХЕМЫ belent gatly ýaşaýyş jaýlarynyň dürli efforts inside, caused by torsional ниченное количество типоразмеров TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ meýilnamalaşdyryş usullarynda işlenip vibration modes. элементов, способствуют снижению ЖИЛЫХ ДОМОВ ПОВЫШЕННОЙ ЭТАЖНОСТИ taýýarlanylan nusgalar görkezilýär. Bu To demonstrate the концентрации напряжений в узловых konstruktiw shemalara olaryň düzü advantages of the above design соединениях, а при горизонтальных minde ulanylan sütünleýin dik we kese schemes of a cellular structure сейсмических воздействиях в них ÜRKMENISTANYŇ paýtagty Aş VERY year the volume of каждым годом в Ашхабаде gurna ma la ryň birmeň zeş li gi, birsy dyr calculations of a 16-storey практически не возникает усилий, gabatda we beýleki iri şäherlerde housing, social and cultural и других крупных городах gynlylygy hem simmetriki taýdan endi residential building have been вызванных крутильными формами ýaşaýyş jaý gurluşygynyň göw development is increased Туркменистана увеличиваются ganlyk mahsus dyr. Şol bir wagtyň özün carried out on the basis of a колебания. T E C de, görke zil ýän konstruk tiw çyzgy lar da 6-angled cell with angled walls rümi, bina edilýän durmuş we medeni in Ashgabat and other cities объемы жилищного, обществен- maksatly desgalaryň sany ýylsaýyn of Turkmenistan. Shaping the ного и культурного строительства. peýda la nyl ýan düzüm bölek le ri niň ölçeg (pylons) with the diameter of 12m artýar. Ussat binagärler şäher lerimi ziň appearance of cities, architects seek Формируя облик городов, архи- we şekil aratapawutlary düýpli çäk gaýtalanmajak keşbini kemala getir to create such forms of buildings текторы стремятся создать такие lendirilendir, munuň özi bolsa, bogun mekde bitewi şäher gurluşyk-binagärlik that emphasize the expressiveness формы строений, которые подчер- birleşmelerinde ýüze çykýan güýjeme konsepsiýasyna eýermek bilen, häzirki and dynamism of a modern city. кивают динамизм развития совре- hadysalaryny pese düşürmäge ýardam okgunly ösüşi özünde jemleýän täze These forms of architectural менного города. К таким формам berýär, kese seýsmiki täsirler ýüze gurluşyk usullaryny durmuşa ornaşdyr expression primarily include high- архитектурной выразительности, çykan ýagdaýynda-da olarda towlanma şekilli yrgyldynyň ýüze çykarýan güýje
TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ maga çalyşýarlar. Binagärlik sungaty rise buildings that characterize прежде всего, относятся здания nyň şeýle usullaryna, ilkinji nobatda, knowledge-based technological повышенной этажности, характери- meleri düýbünden bellige alynmaýar. belent gatly ýaşaýyş jaý gurluşygy de progress and construction industry. зующие собой технический прог Öýjükli düzümli gurnama çyzgysy gişlidir. Olar okgunly ösüşlere beslenen The offered efficient design ресс и наукоемкость строительного nyň ýokarda görkezilen artykmaçlykla döwrümi ziň öňde baryjy tehniki ösüşini schemes of residential high-rise производства. ryny äşgär etmek maksady bilen, töwe we gurluşyk önümçiliginiň ylmy binýa buildings are based on a grid of Предлагаемые эффективные rekleýin aýlawynyň diametri 12 metre dynyň günsaýyn pugtalanýandygyny ähli vertical load-bearing structures конструктивные схемы жилых домов hem-de her gatynyň beýikligi 4,5 metre aýdyňly gy bilen ýüze çykarýar. (pylons and walls) that make up повышенной этажности основаны deň bolan burç diwarly 6 burçluk öýjü Belent gatly ýaşaýyş jaýlaryň teklip the 6- or 8- angle honeycomb на сетке вертикальных несущих giň binýadynda gurlan 16 gatly ýaşaýyş edilýän netijeli konstruktiw çyzgylary structures. The advantage of such конструкций (пилоны и стены), сос jaýynyň hasaplamalary ýerine ýetirildi. özüniň binýa dynda dik düzümli bin structural schemes are based on тавляющих 6-ти или 8-ми угольную (1-nji suratyň 1-nji görnüşi). Şeýlelik ýatlyk gurnamalaryň (sütünleriň we the fact that they really represent сотовую структуру. Преимущество diwarlaryň) bitewi toruna daýanýar, a monolithic frameless wall таких конструктивных схем основано olar 6 ýa-da 8 burçluk şekilli gurluşy structure, with its allowable height на том, что они по сути, представля- emele getirýärler. Şunuň ýaly konst and number of floors for 9-point ют собой монолитную бескаркасную ruktiw çyzgylaryň özboluşly tara py hök platforms to 75 meters (16 floors) стеновую конструкцию, высоту и münde, seýsmiki derejesi 9 bal bolan inclusively. Vertical load-bearing этажность которых для 9-балльных ýerlerde gurulýan belent gatly ýaşaýyş structures, lying on the perimeter of площадок нормами допускается jaýlarynyň diwar gurnamasynyň bitewi, the cell, create more space for free принимать до 75 метров (16 этажей) arager mew siz usulda guýul ýan dygyny planning of buildings. For example, включительно. Вертикальные несу görkezmek bolar. Şunlukda, ady ag one area of the cell with a diameter щие конструкции, располагаясь по zalan zolaklarda belentligi 75 metre of 8m of the described circle for периметру сотовой ячейки, создают (16 gata) çenli ýa-da oňa deň bolan 6- angle is 41.57 m2, for 8-angle большое пространство для свобод- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 48 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 49
Ýaşaýyş jaýlaryň nusgalary / Models of buildings / Модели домов basgançak meýdançalary düzüm gur for cell perimeter stairs (landings стенки 25 см, стены лифтовой шахты luşlary B25 kysymly betondan we AŞ and flights) with their thickness толщиной 25 см, перемычки 75х25см, kysym ly arma tu ra dan tasla nan dyr. of 20cm. Constructions were плиты перекрытия толщиной 20 см с Bina nyň agram we seýsmi ki taýdan designed with concrete class B25 опорой по периметру сотовой ячейки, durnuklylygynyň hasaplamalary «Lira and AS armature. лестницы (площадки и марши) тол- 9,6» maksatnama esasynda amala aşy Calculations of the building щиной 20 см. Конструкции запро- ryldy. Hasaplamalaryň shemasy çeýe on the weight and seismic loads ектированы из бетона класса В25 и binýada daýanýan giňişlik ulgamydyr. are made under the «Lira 9.6» арматуры АШ. Örtgä wagt araçäginde düşýän hasapla program. A design scheme is Расчеты здания на весовые и ma agramy, onuň öz agramyny hasaba a spatial system on the elastic сейсмические нагрузки выполнены almazdan, her inedördül metre 800 kg foundation. Temporary design по программе «Лира 9.6». Расчетная möçberde alnan, munuň özi ýaşaýyş jaý load on the slab, without taking схема – пространственная система gurluşygynda ulanylýan 1,141 kysymly into account its own weight, is на упругом основании. Временная örtgi plitalary üçin agramyň PK8 dere taken to be 800 kg / m2, which расчетная нагрузка на перекрытия, jesine laýyk gelýär. Şeýle-de bu ýerde corresponds to load class of PK8 без учета собственного веса, принята topragyň, daşdan gurlan diwarlaryň we for bed plates of 1.141 series, used равной 800 кг/м2, что соответствует 1 2 3 4 5 daşky mermer örtükleriň agramy hasa in the construction of residential классу нагрузки ПК8 для плит пере-
Tablisa №1 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ
Gurnamanyň ady Gurnamanyň AS I+AS2 kysymly AS3+AS4 kysymly galyňlygy (sm) armatura armatura Meýdany Göterim (%) Meýdany Göterim (%) (см2/p.m.) (см2/p.m) 1. Binýadynda burç diwarlary (pilonlary) bolan 6 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 16 gatly ýaşaýyş jaýy 16 storey building on the basis of a 6 angle cell with angled walls (pylons) Binýatlyk plita 150 72.64 0.48 57.60 0.38 16-этажный дом на основе 6-угольной ячейки с угловыми стенами (пилонами) Diwarlar 25 77.61 3.10 92.98 3.72 2. Binýadynda burç diwarlary (pilonlary) bolan 6 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 12 gatly ýaşaýyş jaýy Birikdirijiler 25 113.24 4,53 62.35 2.49 12 storey building on the basis of a 6 angle cell with angled walls (pylons) 12-этажный дом на основе 6-угольной ячейки с угловыми стенами (пилонами) Üstki örtük plitalary 20 62.44 3.12 68.43 3.42 Basgançak 20 61.56 3.08 38.19 1.91 3. Binýadynda burç diwarlary (pilonlary) bolan 8 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 12 gatly ýaşaýyş jaýy 12 storey building on the basis of a 8 angle cell with angled walls (pylons) 12-этажный дом на основе 8-угольной ячейки с угловыми стенами (пилонами) Fig 1 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ 4. Binýadynda burç we çyzgyt diwarlary bolan 8 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 12 gatly ýaşaýyş jaýy Construction name Construction Armature AS1+AS2 Armature AS3+AS4 12 storey building on the basis of a 8 angle cell with angled and linear walls 12-этажный дом на основе 8-угольной ячейки с угловыми и линейными стенами thickness (cm) Area Percent Area Percent (cm2/r.m) (%) (cm2/r.m) (%) 5. Binýadynda çyzgyt diwarlary bolan 8 burçluk şekilli öýjük gurluşy goýlan 16 gatly ýaşaýyş jaýy Bed plate 150 72.64 0.48 57.60 0.38 12 storey building on the basis of a 8 angle cell with linear walls 12-этажный дом на основе 8-угольной ячейки с линейными стенами Walls 25 77.61 3.10 92.98 3.72 Straight arches 25 113.24 4.53 62.35 2.49 Slabs 20 62.44 3.12 68.43 3.42 Stairs 20 61.56 3.08 38.19 1.91 de, bir öýjügiň meýdany 93,53 ine of the described circumference Для демонстрации указанных dördül metre, gatyň meýdany 506,62 and with a standard floor height выше преимуществ конструктивных inedördül metre barabardyr. Binanyň of 4.5m (the first model in Figure схем сотовой структуры были выпол- Таблица 1 konstruktiw düzüm bölekleri we olaryň 1). The area of one cell is 93.53 нены расчеты 16-этажного жилого ölçeg görkezijileri: binýatlyk gapagynyň m2, and the floor area- 506.62 дома на основе 6-угольной ячейки Наименование Толщина Арматура AS1+AS2 Арматура AS3+AS4 galyňlygy 150 sm, diwaryň galyňlygy m2. The structural elements of с угловыми стенами (пилонами) с 25 sm, V hem-de Y şekil li gatlagynyň the building are a bed plate with диаметром описанной окружности конструкции конструкции Площадь Процент Площадь Процент 2 2 galyňlygy 25 sm deň bolan pilonlar, lift its thickness of 150cm, pylons 12 м и высотой типового этажа 4.5 м (см) (см /п.м) (%) (см /п.м) (%) şahtasynyň galyň lygy 25 sm deň bolan of V and Y shaped of the section (первая модель на рис.1). Площадь Фундаментная плита 150 72.64 0.48 57.60 0.38 diwarlary, 75х25 sm ölçeg däki birik with wall thickness of 25cm, одной ячейки составляет 93.53 м2, Стены 25 77.61 3.10 92.98 3.72 2 dirijiler, öýjük şekilli bölümiň daşky walls of the elevator shaft with its площадь этажа 506.62 м . Конструк- Перемычки 25 113.24 4.53 62.35 2.49 sudu ry na daýanýan 20 sm galyňlykdaky thickness of 25 cm, straight arches тивные элементы здания: фундамент- Плиты перекрытия 20 62.44 3.12 68.43 3.42 üstki örtük gapagy, şeýle-de galyňly of 75X25cm, floor slabs with their ная плита толщиной 150 см, пилоны gy 20 sm deň bolan basgançaklar hem thickness of 20 cm with a support V и Y образного сечения с толщиной Лестница 20 61.56 3.08 38.19 1.91 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 50 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 51 TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ba alyndy. Seýsmiki agram görkezijileri houses. The load of soil weight, крытия серии 1.141, используемых hasap la nan seýsmi ki ýagda ýy 9 bala deň stone walls and marble façade при строительстве жилых домов. Уч- bolan hem-de seýsmi ki alamat la ry bo was also taken into consideration. тены также нагрузки от веса грунта, ýunça III görnüşe degişli edilen topraklar Seismic loads are calculated by the каменных стен и облицовки фасадов babatynda kabul edilen spektrlaýyn usul spectral method for the estimated мрамором. Сейсмические нагрузки esasyn da hasap la nyl dy. Goşma ça seýs seismicity of 9 points and soil of рассчитаны по спектральной мето- miki agram ýüki Türkmenistan boýunça category III on seismic properties. дике для расчетной сейсмичности kadalarda kabul edilen «NS» akselog In addition, seismic loads are 9 баллов и грунтов III категории по ramma sy esasyn da hasap la nyl dy. calculated by accelerograms сейсмическим свойствам. Допол- Hasaplamalaryň netijelerine «NS», adopted in regulations of нительно, сейсмические нагрузки esaslanmak bilen, sütünleýin gurna Turkmenistan. рассчитаны по акселерограмме «NS», malaryň demirbeton düzüm bölekleri Armature in concrete elements принятой в нормах Туркменистана. üçin zerur bolan armaturanyň möçbe ri of load-bearing structures were По результатам расчета опре- kesgitlenildi. Armirlemäniň netijeleri defined according to the calculation делена арматура в железобетонных ne deňeşdirme seljermesini geçirmek results. For a comparative analysis элементах несущих конструкций. Для maksa dy bilen 1-nji tabli sa da bina of reinforcement results Table 1 сравнительного анализа результатов
TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ gurnamalarynyň üstüne has uly agram shows the calculated percentages армирования в таблице 1 приведены düşýän düzüm böleklerini armirlemegiň of reinforcement in the tensest расчетные проценты армирования hasaplama göterimleri getirilýär. Ola sections of structural elements of в наиболее напряженных сечениях ryň jemi mukdary binanyň hasaplama the building, which total amount of элементов конструкций здания, сум- shemasynyň ähli düzüm bölekleriniň 10 not more than 10% of all elements марное количество которых состав- göteriminden köp däldir. of the building design scheme. ляет не более 10% от всех элементов Tablisadan görnüşi ýaly, bina It is clear from the table расчетной схемы здания. gurna malarynyň iň köp agram düşýän that even in the tensest Из приведенной таблицы видно, gatlaklarynda-da armirlemäniň göterim sections of the elements of the что даже в самых напряженных сече- dere je si 5 göte rim den ýoka ry geçme ýär, building construction section ниях элементов конструкций здания munuň özi beton bilen armaturany ga the reinforcement percentage процент армирования сечения не ryp işle mek üçin kabul ederlik li kada dyr. is less than 5%, which is valid превышает 5%, что является допусти- Şeýlelikde, tutuş bina üçin mate rial for collaboration of concrete and мым для совместной работы бетона и harajatlarynyň takmynan möçberi: be armature. арматуры. tonyň 4830 kub metri ne; armaturanyň Estimated costs for all building Ориентировочный расход мате 460 tonna syna deňdir. materials are as follows: concrete риалов на все здание составляет: 4830 m3; armature 460 tons. бетона 4830 м3; арматуры 460 тонн. Wadim LOPAŞEW Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik Vadim LOPASHEV, Вадим ЛОПАШЕВ, ministrliginiň Seýsmiki ýagdaýa durnukly A chief specialist of the Research Institute главный специалист лаборатории gurluşyk ylmy-barlag institutynyň «Jaýlaryň of Antiseismic Construction of the Ministry «Сейсмостойкость зданий и сооружений» we desgalaryň seýsmika çydamlylygy» of Construction and Architecture of Научно-исследовательского института barlaghanasynyň baş hünärmeni Turkmenistan сейсмостойкого строительства TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 52 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 53
ýardam edýär. Munuň özi Mirasa sarpa historical monuments created by ких памятников, созданных нашим goýmak, Watany özgertmek ýylynda our people for many centuries, народом в течение долгих столетий, OGUZNAMAÇYLYK DÄBI ESASYNDA möhüm ähmiýete eýedir. being especially important in что особенно актуально в нынешний Mälim bolşy ýaly, eli hünärli pe the current year of honoring the Год почитания наследия, преобразо- derlerimiz asyrlaryň dowamynda öz heritage, transformation of the вания Отчизны. DÖREDILEN ESERLERDE OGUZ ömür örküne, ýaşaýyş-durmuşyna la Fatherland. Как известно, наши талантливые ýyklykda, ak öýleriň dürli nusgalaryny As known, our talented предки на протяжении многих веков gurupdyrlar. Oguz durmuşy hakyn ancestors created different создавали различные образцы белых TÜRKMENLERINIŇ AK ÖÝLERI da söhbet açýan «Oguznamalar» we patterns of white yurts adapted юрт, адаптированных к их жизненному oguznamaçylyk däbi esasynda döre to their way of life and customs укладу и быту. Упоминание о белых dilen eserlerde beýan edilýän ak öýler for centuries. The reference юртах в эпосе «Огузнама», повест türkmenleriň öý gurmak dessurynyň of white yurts in «Oguznama» вующем о жизни огузов, а также в nesilbaşymyz Oguz han Türkmeniň Epic narrated about the story of произведениях, написанных на основе döwründen gözbaş alyp gaýdýandygy the Oguz life and also in works его сюжетных линий, позволяет сде- hakynda pikire gelmäge esas döred based on its storylines, leads to лать вывод о том, что национальные IMAGE OF WHITE YURTS OF TURKMEN-OGUZES ýär. Çünki dürli taryhy çeşmeler bu the conclusion that the national традиции постройки жилища уходят ugurda gymmatly maglumatlary özün traditions in building houses go корнями в глубокую древность – к IN THE WORKS CREATED de jemleýär. back to ancient times - to the эпохе прародителя туркмен Огузхана.
«Oguznama» eserleri türkmen era of Oguzkhan, an ancestor of Обратимся к некоторым примерам. TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ WITH «OGUZNAMA» TRADITIONS halkynyň taryhydyr. Hut oguznamaçylyk Turkmens. Let’s consider some Эпос «Огузнама» - это уникаль- däbi arkaly türkmen halky müňýyllyk examples. ная летопись нашего народа, в кото- laryň dowamynda öz şöhratly tary «Oguznama» Epic is a рый туркмены запечатлели события hyny ýazypdyr. Taryhda mälim bolan unique chronicle of our people. своей славной многотысячелетней ИЗОБРАЖЕНИЕ БЕЛЫХ ЮРТ ТУРКМЕН-ОГУЗОВ «Oguznama» eserleriniň iň gymmat ly Turkmens captured the events of истории. Один из самых ценных сре- nusgalarynyň biri Oguz han we onuň their glorious millennia of history ди известных на сегодняшний день В ПРОИЗВЕДЕНИЯХ, СОЗДАННЫХ nesil daragty hakynda XV asyr taryhçy exactly in this tradition. One of образцов в стиле «Огузнама» - это sy Ýazyjy ogly Alynyň döreden «Seljuk the most valuable examples in «История сельджукских туркмен», на- В ТРАДИЦИЯХ «ОГУЗНАМА» türkmenleriniň taryhy» atly eseridir. «Oguznama» style among the писанная в XV в. Языджи-оглы Али. Ýazy jy ogly Aly bu eseri ni döre den de, currently known is «The History Его труд отражает события, охваты- oguz gadymyýeti bilen baglanyşykly her of Seljuk Turkmens», written by вающие период от времен Огузхана bir meseläni içgin öwrenipdir. Yazyjy-oglu Ali in the XV century. до эпохи его потомков сельджукских Oguz han Türkmeniň ak öý gurdu His work reflects the events султанов. В ходе работы над ману- ryşy, onda toý-dabara edişi eserde aý covering the period from the time скриптом историк кропотливо изучил dyň beýan edilýär: «Oguz Eýran, Turan, of Oguz Khan to the era of the все сведения, касающиеся древних
TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ Müsür we gaýry welaýatlary eýeledi. Seljuk sultans, his descendants. огузов. ORMATLY Prezidentimiz ORKS of «Oguznama» РОИЗВЕДЕНИЯ «Огузна- Gurbanguly Berdimuhamedowyň: are an invaluable source ма» являются бесценным H«Uzak geçmişiň dowamynda Whelping to reveal the Писточником, помогающим gadymy siwilizasiýalaryň mekany unknown pages of the history раскрыть неведомые страницы bolan Türkmenistanyň hem-de ga of the ancient world and истории древнего мира и Туркме- dymy dünýä taryhynyň bize nämä Turkmenistan in the past - a нистана в далеком прошлом, места lim bolan sahypalaryny açmakda, place of origin and flourishing of зарождения и расцвета древних halkymyzyň gelip çykyşyny, etniki ancient civilizations, they help us цивилизаций, они помогают нам в we taryhy bitewiligini, däp-dessur in the study of the genesis of our изучении генезиса нашего народа, laryny, medeni özboluşlylygyny öw people, their ethnic and historical его этнической и исторической renmekde, türkmen edebiýatynyň integrity, traditions and customs, целостности, традиций и обыча- we diliniň wajyp meseleleri boýun its identity culture, moreover, they ев, самобытности его культуры, ça düýpli ylmy açyşlary etmekde, help us to do serious scientific а кроме того, делать серьезные giň we çuň many-mazmunly ylmy, discoveries on major issues of научные открытия по важнейшим okuw we usuly neşirleriň toplu Turkmen literature and language, вопросам туркменской литера- myny döretmekde «Oguznamalar» to publish scientific papers, туры и языка, издавать научные gymmatly çeşme bolup durýar» [1: textbooks and teaching aids [1: труды, учебники и методические 418] diýen parasatly sözleri bize asyr 418]. пособия [1: 418] – этими мудрыми laryň dowamynda döredilen gymmady We are guided by these wise словами Президента Туркменистана egsilmejek edebi we taryhy eserlerde words of the Esteemed President Гурбангулы Бердымухамедова мы oguz türkmenleriniň ak öýleri hakyn Gurbanguly Berdimuhamedov in руководствуемся при исследовании da ylmy agtaryşlary alyp barmaga the study of precious literary and бесценных литературных и историчес TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 54 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 55 TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 56 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 57
While working on the В книге описывается, как по Bahadur han bu eserini 1661-nji ýylda narrates about Turkmen white Эркилходжа. Об этом факте так повест manuscript the historian carefully указанию Огузхана построили белую döre dip dir. yurts. вуется в книге: «После этого велел studied all the information юрту и устроили в ней пиршество: Abulga zy Bahadur han bu eseri ni After the death of Oguzkhan, установить золотую юрту, которую изго- concerning the ancient Oguzes. «Огуз занял Иран, Туран, Египет и ýazmak üçin türkmen le riň arasyn da ýör Gunhan came to the throne and товили по приказу Огузхана. По правую The book describes how a другие страны. Затем возвратился на günli halk rowa ýat la ry ny, dilden aýdy lyp appointed Erkilhodja as his adviser, сторону от нее соорудили шесть белых white yurt was built on the order родину - к горам Ор и Кур. На родной gelnen tary hy ny, taýpa la ryň nesil beýan who took the same appointment шатров, по левую – тоже шесть» [3: 28]. of Oguzkhan and how a feast was земле он собрал большой совет и laryny, Orta Aziýada taryhçylaryň türk within his father’s ruling. A wise Значительный вклад в совер- organized there: «Oguz occupied приказал построить юрту с золотым menler hakyn da berýän maglu mat la ry ny vizier advised Gunhan to give the шенствование традиции «Огузнама» Iran, Turan, Egypt and other areas. куполом, с золотыми жердями свода, toplapdyr. 37 bölümden ybarat bolan same power and property to all the внес в XVII в. великий мастер слова Then he returned to his homeland где устроил великое празднество» eseriň «Oguz hanyň ogly Gün hanyň pa sons of Oguzkhan - later founders Гурбанали Магрупи, автор дестана – to the mountains of Or and Kur. [5: 25]. Как видно из этого примера, tyşa ly gy nyň beýany» bölümin de türkmen of Oguz tribes. Gunhan followed «Юсуп и Ахмет». В его произведении On his home land, he gathered a белая юрта была неотъемлемым ak öýleri hakynda gürrüň berilýär. the advice of Erkilhodja. This fact приводятся сведения об обступаю council and ordered the construction атрибутом жизни огузов. Eserde Oguz han aradan çykan is well narrated in the book: «After щих кольцом добротных белых of the yurt with a golden dome, Характерные для быта огузов dan soň onuň ornu na saýla nan Gün han this, he ordered to have a golden юртах: «Итак, после этого пошли они golden arch poles where he would белые юрты упоминаются и в поэме özüne masla hat çy hökmün de atasy nyň yurt which was built by Oguzkhan’s во главе с Ахметбеком, заставили arrange the great festival» [5: 25]. «Огузнама», написанной Дана-ата masla hat çy sy Erkil hoja ny belle ýär. Pä order. On the right side of it there верблюдицу опуститься на колени, As can be seen from this example, Абылхани, жившим во второй по- him-para sat ly goja oňa ähli emlä gi oguz were six white yurts and also six на руках опустили на землю золотой a white yurt was an inherent part of ловине XVI - начале XVII вв. в окрест- nesil le ri ne deň-dere je de bölüp berme gi ones on the left» [3: 28] свадебный паланкин. Стояла белая
the Oguz life. ностях нынешних Балканских гор. masla hat berýär. Gün han Erkil hoja nyň Gurbanali Magrupov, a great юрта с куполом из шестидесяти TARYH / HISTORY ИСТОРИЯ White yurts typical for the В этом произведении, вошедшем в diýşi ýaly edip, miras galan emläkleri master in words, an author of четырёх панелей, с шестью боковыми life of the Oguzes are mentioned историю в качестве первой поэмы, nesil ulgamlaryna paýlaýar. Bu ýag «Yusup and Akhmet» Destan решетками стен. Все жерди покрыты in «Oguznama» Poem written созданной в традициях «Огузнама», daý eserde şeýle beýan edilýär: «Ondan made a significant contribution to серебром, решетки стен скреплены by Dana-ata Abylhani, who lived белая юрта изображена как комфорт- soň Oguz hanyň ýasa dan altyn öýüni the improvement of the tradition прутьями, золотой порог, серебря- in the second half of XVI - early ный дом, завещанный Огузханом dikdir di. Sag ýanda alty ak çadyr we çep of «Oguznama» introduced in the ная задвижка, каркас и нижний пояс XVII centuries in the vicinity of своим сыновьям: «Построил удобную ýanda alty çadyr dikdir di [2: 28]. XVII century. His work provides юрты из арчи. Внутри белой юрты the current Balkan Mountains. In белую юрту, // Уступил свое место со- XVII asyrda oguzna ma çy lyk däbi information about white yurts прислужницы взяли на руки Гуль- this work, going down in history рока сыновьям, // Исполнил длинную niň kämil leş me gin de beýik söz ussa dy surrounded with a ring of good- хатыджу и плавно посадили ее на as the first poem, created in песнь, // Ушел наш хан, указав жиз- Gurbana ly Magru py «Ýusup-Ah met» quality, «So then they went девятислойное ложе» [4: 19]. Ondan soňra öz asyl ýurdy bolan the tradition of «Oguznama» a ненные ориентиры» [2: 20]. dessa ny ny döre dip, uly hyzmat la ry bi headed by Akhmetbek, made a Как видно из вышеприведенных Or dagyna we Kür dagyna dolanýar. white yurt was depicted as a Ещё одно бесценное творение, tirip dir. Eserde degre si daýa ly ak öýler camel kneel down, and dropped a примеров, огузские племена, являю- Gelip uly mejlis we üýşmeleň edip, altyn comfortable house bequeathed повествующее о жизни огузов, - это hakyn da gymmat ly maglu mat lar beýa wedding golden palanquin to the щиеся далекими предками туркмен, başly, altyn ukly bir öý gurduryp, bir uly by Oguzhan to his sons, «Built «Родословная туркмен» («Шедже- nyny tapýar: «Elkys sa, ondan soň Ahmet ground. It was a white yurt with жили и справляли празднества в toý tutýar» [5: 25]. a comfortable white yurt, // Let рейи-теракиме»). Уникальная руко- beg baş bolup, baryp ak maýa ny çöke rip, a dome of sixty-four panels, with выстроенных в ряд белых юртах, Mysaldan görnüşi ýaly, ak öý oguz his forty sons have his seat // пись, созданная в 1661 г., принадле- onuň üstün den altyn keje bä ni göte rip six bars of the walls. All poles получивших название «облаченный ýaşaýyş-durmuşynyň aýrylmaz bölegi. Performed a long song, // Gone жит перу хивинского хана и историка düşür di ler. Altmyş dört başly, alty ganat were covered with silver, lattice в белый войлок город туркмен». Oguz durmuşyna mahsus bolan our Khan, pointing out the vital Абулгази Бахадур хана. ak öý gurdu ryp dyr, ukla ry nyň bary sy walls are fastened with bars, and А сегодня лучшие образцы белых ak öýler hakyndaky maglumatlar XVI landmarks»[2: 20]. Абулгази Бахадур хан долго na nukra gapla nan, tärim le ri sim bilen gold threshold silver bolt, frame юрт служат украшением празднич- asyryň ikinji ýarymynda, XVII asyryň Another invaluable creation, и усердно собирал материалы для bentle nen, altyn dan bosa ga, kümüş den and lower belt of the yurt were ных торжеств, которые проводит başlarynda häzirki Balkan dagynyň tö narrating the story of the Oguzes будущей работы, фиксировал распро- kiltli, süňňi, erge ne gi arça dan, zynjyr from juniper. Inside the white yurt на цветущих лугах счастливый и wereginde ýaşan Dana Ata Abylhanynyň is «Genealogy of Turkmens» страненные среди народа сказания bendi kümüş den bolan bu ak öýüň içinde maidens took Gulhatydjy on their сплоченный туркменский народ, пре- «Oguznama» poemasynda hem beýan («Shedzhereyi-terakime»). A и легенды, исторические сведения, düşe len dokuz gat çymyl ga nyň üstü ne hands and gently put her on the исполненный самых светлых чувств и edilýär. Oguznamaçylyk däbi esasynda unique manuscript, created in передававшиеся из уст в уста, родос- keni zek ler berdar-ber dar bilen Gülha ty nine-layered bed»[4: 19]. помыслов. döredilen ilkinji poema hökmünde ta 1661, was written by the Khan ловные племен, записи среднеазиат- jany göterip goýdular» [4: 19]. As can be seen from the above ryha giren bu eserde ak öý Oguz hanyň of Khiva and historian Abulgazi ских историков о туркменах. Книга Mysal lar dan görnü şi ýaly, biziň examples, Oguz tribes, which are Атамурад ШАКУЛЫЕВ, ogulla ry na orun beren sapa ly öýi hök Bahadyr khan. состоит из 37 глав, в одной из кото- ata-babalarymyz bolan oguz nesilleri the ancestors of Turkmens lived журнал «Строительство münde beýan edilipdir: Abulgazi Bahadyr khan long рых – «Описание правления Гунхана «Türkmen le riň ak üzükli şähe ri» diýlip and celebrated festivals in white и архитектура Туркменистана» - сына Огузхана» - рассказывается о atlandyrylan hatar-hatar ak öýlerde and diligently collected materials yurts ranked in rows known as Edebiýat / Bibliography / Литература Sapaly ak öýün gurdy, for future work - recorded the белых юртах туркмен. ömür sürüp, toý tutup dyr lar. Bu günki «a Turkmen city dressed in white Kyrk ogluna orun berdi, popular legends and stories among После смерти Огузхана на трон gün bolsa, altmyş başly ak öýle riň iň kä felt.» And today the best examples 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. Uzyn nama ondan erdi, the people, historical information, взошел Гунхан, который назначает mil nusga la ry bagty ýar ly gyň guja gyn da of white yurts are decoration of Ösüşiň täze belentliklerine tarap. Saýlanan Ýol goýup ötdi hanymyz [3: 20]. transmitted from mouth to mouth, своим советником Эркилходжа, зани ýaşaýan türkmen halkynyň toýlarynyň celebrations, which are held in the eserler, 2-nji tom. – A., 2011. genealogical tribes, records of мавшего эту должность и при его bezegi, ak sähralarda agzybirlikde ge flowering meadows by happy and 2. Abulgazy B. Türkmenleriň nesil Oguz durmuşyndan söhbet açýan Central Asian historians about отце. Мудрый визирь советует Гун- çirýän dabaralarynyň gelşigi hökmünde united Turkmen people, filled with daragty. – A., 1991. ýene bir gymmat ly eser XVII asyryň Turkmens. The book consists хану наделить одинаковой властью и kalplarda tämiz duýgulary oýarýar. the brightest feelings and thoughts. 3. Bekmyradow A. Andalyp hem oguz- namaçylyk däbi. – A., 1987. nusgasy bolan «Türkmenleriň nesil of 37 chapters, one of which имуществом всех сыновей Огузхана 4. Magrupy G. Ýusup-Ahmet. – A., 1995. daragty» («Şejerei-terakime») eseri – впоследствии основателей огузских Atamyrat ŞAGULYÝEW, Atamyrat SHAKULIYEV, «Description of the Gunhan’s 5. Ýazyjy ogly Aly. Seljuk türkmenleri- dir. Hywa hany we taryhçysy Abulgazy Ruling -a son of Oguzkhan» племен. Гунхан последовал совету «Türkmenistanyň Gurluşygy we binagärligi» «Construction and Architecture of žurnaly Turkmenistan» magazine niň taryhy. – A., 2004. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 58 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 59
golaý ly gy ny hasa ba almak bilen, bina At present, the Explosive существующих сейсмических оценках laryň seýsmiki durnuklylygyny üpjün task - to achieve a quality of не учитывается. PES TIZLIKLI SERIŞDELERI PEÝDALANMAK etmek babat da-da, golaý-gol tum da crushing of the rock mass, the В настоящее время перед ýaşaýan ilatyň imisala ýaşamagy üçin elaboration of the sole with an взрывниками поставлена задача – hem uly ähmiýete eýedir. acceptable seismic effect that a достигнуть качественного дробления ARKALY KÖPÇÜLIKLEÝIN PARTLAMALARYŇ Ukrainanyň känle rinde çäklendiri larger scale of mass explosion горной массы, проработку подошвы len agram da ky zarýadly partla ma lar ge and the approach works to при допустимом сейсмическом эф- çiri len maha ly, olaryň ýetir ýän seýsmi ki protected objects is becoming фекте, что с укрупнением масштабов SEÝSMIKI TÄSIRINI DOLANDYRMAK täsi ri niň köpçü lik le ýin partla ma lary nyň increasingly important to ensure, массового взрыва и приближением ka garanyňda has pes derejede bolýan as the earthquake resistance of работ к охраняемым объектам при- lygy anykla nyl dy. Şunuň bilen bagly lyk da buildings, as well as a normal обретает всё большее значение для CONTROL OF THE SEISMIC EFFECT OF MASS bu ýagdaý, bir tarapdan, köpçülikleýin psychological atmosphere living обеспечения как сейсмостойкости partlamanyň möçberini ulaltmaga, beý next to people. зданий, так и нормальной психоло- EXPLOSIONS USING LOW-SPEED MEANS OF INITIATION leki bir tarapdan bolsa, degişli zarýad In industrial mass explosions, гической обстановки проживающего laryň elektrik däl usulyny kämilleşdir limited mass charge in quarries рядом населения. mäge mümkinçilik berýär [3,4]. Ukraine using bottom has been При промышленных массовых УПРАВЛЕНИЕ СЕЙСМИЧЕСКИМ ЭФФЕКТОМ МАССОВЫХ Köpçü likleýin partlamanyň giňiş found that their seismic impact взрывах с ограниченной массой заря- likde ýaýraýan wagtyny hasaplalyň. lower than the mass explosions да на карьерах Украины с использова- ВЗРЫВОВ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ НИЗКОСКОРОСТНЫХ Partlama işinde elektrik däl zar performed by the same circuitry нием СНИЗ обнаружено, что сейсми- ýadla nan ulgam la r ulany lan da, aýry-aý ческое воздействие их ниже, чем при and reduced mass explosives but YLYM / SCIENCE НАУКА СРЕДСТВ ИНИЦИИРОВАНИЯ ry toparlaryň arasynda haýallamalar using trunk and detonation cord массовых взрывах, выполненных по ýüze çykýar we sanlaryň yzygiderligini and retarders. In this regard, on тем же схемам и приведённой массе URDU MYZ DA dag magdan la ry ny ECENTLY in Ukraine non- последние годы при производ- emele getirýär. San yzygi derliginiň the one hand an opportunity to ВВ, но с использованием магистраль- we ýeras ty gatlak la ry opurmak electric initiation systems стве взрывных работ широко kesgit le me si ne laýyk lyk da, her bir n scale mass explosion, the other ных детонирующих шнуров (ДШ) и üçin partla ma işle ri geçi ri len de of explosive charges of используются неэлектрические natu ral sana haýsy dyr bir an san laýyk enhancement techniques in the замедлителей КЗДШ. В связи с этим, Ý R B edilýär. Şunda: production seismic assessment с одной стороны, появляется возмож- «Nonel» görnüş li partlaý jy (PM) seriş type «Nonel» have been widely системы инициирования зарядов dele riň elektrik däl zarýad la nan ulgam used [1,2]. The last one, due to взрывчатого вещества (ВВ) типа an = f(n), n =1,2,-niň jebisligi sanla blasting using non-electric ность увеличения масштабов массо- lary giňden ulanyl ýar [1,2]. Bu ulgam lar the broad technical capabilities «Нонель» [1,2]. Последние благодаря ryň yzygiderligini aňladýar. Bu ýerde: an initiation systems explosive вого взрыва, с другой – возможность özünde bar bolan giň tehniki we howp and security, allows fully realize широким техническим возмож- = yzygiderligiň düzüm birligi (ýa-da ag charges [3,4]. совершенствования методики сейс- suzlyk mümkinçiliklerine laýyklykda, the effect of the interaction of ностям и безопасности в полной zasy); f(n) – laýyklyk kanuny; n – düzüm Draw timing spread all mass мической оценки при производстве PM-yň zarýadlarynyň özara täsirleş explosive charges, and hence мере позволяют реализовать эффект birliginiň (elementiň) tertip sanydyr. explosions. взрывных работ с применением СНИЗ megini üpjün edýär. Şeýlelikde, dag seize considerably the quality of взаимодействия зарядов ВВ и, сле- Her bir nobatdaky san öň ýanynda Slow between groups – неэлектрических систем иницииро- jisim le ri niň owra dy ly şy nyň hili ni düýpli crushing of rocks and elaborate довательно, значительно улучшить ky sanyň üstüne haýsydyr bir d hemi that explode, is a sequence of вания зарядов ВВ [3,4]. YLYM / SCIENCE НАУКА ýokar lan dyr ma ga we dag etegi ni işe ne soles ledge. However, existing in качество дробления горной массы и şelik sanynyň goşulmagy netijesinde numbers, since the distance Рассчитаем время распростране- tije li taýýar la ma ga oňyn ýagdaý döre ýär. Uniform safety rules. The rules проработку подошвы уступа. Однако emele gelýän: between boreholes remains ния всего массового взрыва. . Dag-magdan la ry ny we ýerasty for calculating seismic safety существующие в Единых правилах a1, a1+d,a1+2d,…....,а1+d n-1), unchanged. It is necessary to Замедления между отдельными gatlak la ry opurmak da seýsmiki taýdan distances (separately explode безопасности нормы расчета сейсмо- san yzygiderligi arifmetiki prog recall the definition of a numerical группами взрываемых зарядов сос aralyk laryň ölçeginiň nazara alynmagy considered groups that are безопасных расстояний (отдельно ressiýa bolup durýar, onda: a1 – prog sequence: Let the virtue of a тавляют последовательность чисел, hökmandyr. Bu ýagdaýda araçäk 17 ms separated by intervals of delay взрываемыми считаются группы, раз- ressiýanyň ilkinji sanydyr; d – arifmetiki fully qualified law every natural так как расстояние между буровыми çäklenýär, çünki bu bloklardaky guýyla of at least 20 ms) restrict the деленные интервалами замедления progressiýanyň aratapawudydyr. number n there corresponds a скважинами остается неизменным. ryň çäkýa kalaryny 100-150 mm-lik use of intervals deceleration 17 не менее 20 мс) ограничивают приме- Şunlukda, arifmetiki progressiýa real number an, then the complex: Согласно определению числовой zarýad la ry peýda lan mak arka ly owrat ms, which are effective from the нения интервалов замедления 17мс, nyň n-njy agzasy: an= f(n), n = 1,2,… последовательности каждому нату- . makda we olaryň howpsuzlygyny üpjün point of crushing and safety lining которые являются эффективными с an= a1+ d (n-1), deň bolar. Şu ýag Itcalled a numeric sequence (or ральному числу n поставлено в соот- etmekde oňat netijäni berýär. Mundan wells on the blocks to the use of позиций дробления и безопасности daýda n – progressiýadaky sanlaryň sequence). Here, an–an element (or ветствие некоторое действительное başga-da, partlaýjy maddalaryň (PM) borehole charges a diameter of подбоя скважин на блоках с приме- mukda ry dyr. a member of the sequence); f (n) - число an. Тогда совокупность: elektrik däl zarýadlanan ulgamlary goş 100 to 150 mm. Furthermore, нением скважинных зарядов диа- Buraw guýularynyň arasyndaky the correspondence law; n - number an= f(n), n = 1,2,… maça araçäklere-de bagly bolup, olar while using non-electric initiation метром 100-150 мм. Кроме того, при araçäkler üýtgewsiz saklanyp gal of elements. называется числовой последо- üstki torlaryň hasaby na üpjün edilýär, systems explosive charges, while применении неэлектрических систем ýanlygy sebäpli, ugurdaş guýularyň A sequence of numbers вательностью (или просто последова- . munuň özi here ket edýän seýsmiki ba development of the explosion инициирования зарядов взрывча- arasyndaky L/D haýallama ölçegleri a1, a1+d,a1+2d,…....,а1+d n-1), тельностью). Здесь an – элемент (или halan dyr ma lar da hasa ba alynma ýar. not only depends intervals того вещества (ВВ) время развития toparlar babatynda birmeňzeşligine each of them is equal to the член последовательности); Häzirki döwürde partlama işlerini deceleration devices of various всего взрыва зависит не только от galýar. Bu ýerde: L – tolkun ugrunyň previous, plus a constant number d, f (n) – закон соответствия; geçirýänleriň öňünde aýratyn bir wezipe systems of non-electric initiation интервалов замедления устройств uzynlygy, ol iki ugurdaş guýy zarýady is called an arithmetic progression. n – номер элемента. – dag jisiminiň ýokary hilli owradyl charges (bottom), and the actual различных систем неэлектрического ny özara birleşdirýär: D = 2000-2100 Here a1is the first member of Последовательность чисел . magyny gazanmak, dageteginiň düýpli additional slots decelerations by инициирования зарядов (СНИЗ), но m/s – zarba tolkunynyň tizligidir. Bu progression, d – the difference a1, a1+d,a1+2d,…....,а1+d n-1), işlenip taýýarlanylmagyny üpjün etmek surface networks (waveguide) и от фактических дополнительных ýagdaýda haýallamalaryň yzygiderli arithmetic progression. каждое из которых равняется wezipesi goýlandyr. Munuň özi, işleriň that existing seismic assessments интервалов замедлений за счет по- gi şu aşakda görkezilýän alamatlara The n-th member of the предыдущему плюс некоторое посто- geçirilýän ýeriniň goralýan desgalara are not taken into account. верхностных сетей (волновода), что в laýyk gelýär, ýagny: arithmetic progression is equal to: янное число d, является арифмети- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 60 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 61
. – yzygiderligiň her bir sany onuň an= a1+ d (n-1), ческой прогрессией, где a1 – первый Q-2100 kg, patrlaýjy maddasynyň all the connecting initiating одинаковые отрезки ДШ по 8м, iki gapdalyndaky sanlaryň orta arif Wherein n is the number of член прогрессии, d – разница ариф- agramy. detonation cordsis 105 m, поэтому следует учитывать только metiki bahasyna, başgaça aýdylanda, members of the progression. метической прогрессии. Şol bir arabaglanyşyk shemasynda initiated by the same segments общее замедление, которое создает yzygiderligiň çäklerinden deň aralykda Since the distances between Тогда n-й член арифметической hemme zynjyr lar da DÝ-ni peýda lan mak detonation cords 8 meters, ДШ. Так как скорость детонации ДШ durýan agzalarynyň jemine deňdir. boreholes are equal (they depend прогрессии равен: arkaly geçirilýän partlamanyň seýsmiki so you should only consider D=6000м/с, то t=L/D=105/6000=17,5 мс. . on the scheme of initiation, an= a1+ d (n-1), görke zi ji si ni ýokar da beýan edilen usul a general slowdown, which Расстояние между скважинами
where it joins the borehole где n – число членов прогрессии. da hasaplap göreliň. Şu ýagdaýda bir creates a detonation cords. Lі = 3м, время замедления между Ýokar da aýdy la ny hasa ba almak at a diagonal, or otherwise), Поскольку расстояния между бу- leşdiriji DÝ-niň uzynlygy 132 m deňdir. Since the speed of detonation скважинами, за счет
bilen, haýal lamanyň yzygiderliligi the deceleration rate L/D ровыми скважинами равны (они зависят Toparlaryň arasyndaky haýallamanyň cords D=6000m/s, then t=L/ ДШ tі=Lі/D= 3/6000 = 0,5 мс. ni arifmetiki progressiýa hökmün de between neighboring boreholes от схемы инициирования, где заряды ululygyny standarta laýyklykda, 20 ms D=105/6000=17,5ms. The Время действия взрыва составляет: kesgitlemek bolar. Şeýlelikde, n-nji also remains the same for all соединяются по диагонали или другим derejede alalyň. distance between the wells Т = 7.15 + t = 105+17,5=122,5 мс,
haýallamanyň ululy gy aşakdaky tertibe groups, where L – length of the способом), то величина замедления L/D tn = t1+(∆t +L/D) (n-1) = Lі=3m, the time delay between где 7 – количество групп замед- bagly bolar: waveguide, which connects two между смежными скважинами остается 20+(20+132/6000) (7-1) = 272 ms. the wells due to detonation ления, использованных при массовом . . tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1), adjacent boreholes, также одинаковой для всех групп, где L – Partlamanyň seýsmiki güýji: cordstі =Lі/D=3/6000=0,5 ms. взрыве мощностью 2100 кг ВВ на за-
Bu ýerde: n – haýal lama derejele D=2000-2100 m/sec - the speed of длина волновода, который соединяет два Kseýsm=Q/T=2100/272=7,72 kg/ms. Duration of the explosion will падном борту Кубачевского карьера с riniň sany; ∆t – ugurdaş guýy zarýad the shock wave in the waveguide. смежных скважинных заряда, D = 2000- deň bolar. be equal to: временем замедления 15 мс. larynyň ahyrky jübütiniň arasyndaky In this case, the sequence of 2100 м/с – скорость ударной волны в Soňra çyzgyda «Nonel» görnüş Т=7.15+t=105+17,5=122,5 ms, Показатель сейсмичности haýal la ma lar. slowdowns answers properties: волноводе. В этом случае последователь- däki degişli ulgamy peýdalanýarys we wherein 7 - is the number of взрыва, определяемый количеством Bu formulada haýallamanyň ulu – any member of the sequence, ность замедлений отвечает свойствам: sekuntda 17 metr önümçilik görkezi groups deceleration used in the заряда ВВ, приходящимся на 1мс lyk görkezijisi tutuş blokda birmeňzeş – любой член последователь- jilerini ulanmak arkaly pes ýygylygyň времени замедления: starting with the second, equal explosion at the limestone quarry YLYM / SCIENCE НАУКА
sakla nyp galýan shema bagly lyk da öz to the average of its neighboring ности, начиная со второго, равняется derejesindäki ugurdaş hasaplamalary Kubachevsky branch «Kamianets- Kсейсм=Q/T = 2100/122,5=17,14 кг/мс. güýjüni saklaýar. Haýallamanyň dere Member States: среднему арифметическому его со- geçirýäris. Şu ýagdaýda suw tolkunynyň Podilskyi» on the western side with где Q=2100 кг, масса взрывчато- jele ri özara tapawut la nan ýagda ýyn da, седних членов, то есть ulgamy 132 m deň bolýar: the 15 ms time delay. го вещества.
formula şu görnü şe eýe bolýar: tn = t1+(∆t +L/D) (n-1) = The seismic effects of the Просчитаем показатель сейсмичнос . . tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1)+δ, – the sum of the sequence, 17+(17+132/2000) (7-1) = 515 ms; explosion: ти взрыва при такой же схеме комму-
Bu ýerde: δ –anyklanýan element equidistant from its ends equal to – суммы членов последователь- Partlamanyň seýsmiki güýji: Kseism =Q/T=2100/122,5=17,14, тации, но с использованием ДШ во всех
babatyndaky haýallamalaryň jemidir, one another. ности, равноотстоящих от ее концов, Kseýsm=Q/T=2100/515=4,077 kg/ms. wherein Q=2100 kg, is weight цепях, с использованием вышеприве- shemadaky haýallamalaryň derejesi şol Given the above, it is possible равны между собой. deň bolar. of explosives. денной методики расчета. Длина всего jemiň ululygyna göra özara tapawut to determine the sequence of delay Учитывая вышесказанное, мож- Şeýlelikde, detonirleýän tolkun ug Define seismic blast effect соединительного инициирующего ДШ lanýar. as an arithmetic progression, for но определить последовательность runy peýdalanmak bilen geçirilen part at the same switching pattern составляет 132м. Применим стандартное Podolsk DED-nyň «Каmenes» which the value of n-th deceleration замедления как арифметическую lamanyň seýsmikilik görkezijisi gysga but using detonation cords in all замедление между группами 20мс.
şahamçasynyň hek karýerinde ulanylan is equal to: прогрессию, для которой величина haýallamaly partladyşyň adaty serişde chains, using the above method of tn = t1+(∆t + L/D)(n-1) = . . hasaplamany mysal getireliň. tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1), n-го замедления будет равна leriniňkä garanyňda 1,9 esse peselýär. calculation. The length of all the 20+(20+132/6000)(7-1)=272 мс, . . YLYM / SCIENCE НАУКА Buraw guýylarynyň degişli ýygy wherein n -is number of tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1), Hasaplamalaryň görkezişi ýaly, connecting initiating detonation Сейсмическое действие взрыва:
lyklarynyň gary şyk çyzgysy üçin bagla degrees of delay, Δt - is delay где n – количество степеней «Nonel» görnüşli partlaýjy (PM) seriş cords is 132 m. Using the standard Kсейсм=Q/T = 2100/272=7,72кг/мс nyşdyryjy detonirleýji ulgamyň umumy between the last pair of adjacent замедления, ∆t – замедления между deleriň elektrik däl zarýadlanan ulgamy deceleration between groups of 20 Далее в схеме используем систему uzynlygy 105 metre deňdir. Detonir wells, which are undermined. последней парой смежных скважин- köpçülikleýin partlaýyş mahalynda msec. инициирования типа «Нонель» и прове-
leýji ulgamyň 8 metrden ybarat bolan This formula is valid for the ных зарядов. degişli guýy zarýadlarynyň iň howpsuz tn= t1+(∆t + L/D)(n-1) = дем аналогичные расчеты при степени birmeňzeş bölekleri ulanylanda, DÝ-i circuits with the same degree of Эта формула действительна для görnüşi bolup durýar. Hatda onuň beý 20+(20+132/6000)(7-1)=272 msec, замедления в соответствии с производ- emele getirýän umumy haýallamany deceleration in the whole block. схем с одинаковой степенью замед- leki artykmaçlyklaryny, şol sanda guýy The seismic effects of the ственным ассортиментом в 17 мс. Длина hasaba almalydyr. DÝ-niň detonirleýji If the degree of deceleration is ления на всём блоке. Если степени zarýadlarynyň mümkinçiliklerini ulan explosion: волновода также составит 132 м.
güýji D=6000 m/s deň bolanlygy üçin, different, you will get this kind of замедления отличаются, формула mak ýaly tehno lo gik ýagda ýy nazara Kseism=Q/T=2100/272=7,72 msec tn=t1+(∆t + L/D)(n-1) = t=L/D=105/6000=17,5 ms deň. formula: приобретет вид: almanyňda hem peýdalydyr. Use in the scheme of the 17+(17+132/2000)(7-1)=515 мс, . . . . Guýylaryň arasyndaky uzaklyk tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1)+δ, tn = t1+(∆t + L/D 1000) (n-1)+δ, Hakykat ýüzünde zarýad toparlarynyň system of initiating of the «Nonel» Показатель сейсмичности взрыва:
Li = 3m deňdir, olaryň arasyndaky ha wherein δ - the amount of где δ –сумма замедлений к опре- arasyny 15 ms dere jede haýal landyrma and carry out similar calculations. Kсейсм=Q/T = 2100/515=4,077 кг/мс.
ýalla ma döwri DÝ tі=Lі/D=3/6000 =0,5 decelerations to the element, which деляемому элементу, на величину gyň elektrik serişdeleri bolan utgaşdyrylan The degree of deceleration in Таким образом, показатель ms. Partlamanyň hereket edýän wagty: is determined by the amount that которых отличаются степени замед- shemanyň peýdalanmagy Howpsuzlyk accordance with the production сейсмичности взрыва с применением
ti=7·15+t =105+17,5=122,5 ms deň. different degrees of slowing down in ления в схеме. kadalarynyň aýrylmaz talaby bolup durýar range 17 ms. The length of the детонирующего волновода снижает- Kubaçew käniniň günbatar böw the scheme. Приведем пример расчета, основан- (aýry baş ga la nan hökmün de arasy nyň ha waveguide will be 132 m. ся в 1,9 раза по сравнению с тради-
ründe 2100 kuwwatlykdaky PM köp Examples of calculations based ный на схеме инициирования, применён- ýallamalary 20 ms deň bolan toparlar ykrar tn=t1+(∆t + L/D)(n-1) = ционными средствами короткозамед- çülikleýin partlamasy ulanylanda, ýüze on the scheme of initiation applied ной на Кубачевском карьере известняков edilýär). Munuň özi köpçülikleýin partlama 17+(17+132/2000)(7-1)=515 msec, ленного взрывания. çykan 15 m/s-lyk haýallama toparlary to branch of Kubachevsky career филиала «Каменец» Подольского ДЕД. nyň seýsmiki täsiriniň howplulyk dere The seismic effects of the Как показали расчеты, неэлектри nyň mukda ry 7-ä deň boldy. «Kamenec» Podolsky DED. Для комбинированной схемы jesi ni artdyr ýar, munuň şeýle di gi ni ýokar da explosion: ческая схема типа «Нонель» является
Partlamanyň 1 metrine düşýän For the combined circuit (замедления – ЕДСД, буровые сква- getirilen hasaplamalar, şonuň ýaly-da Kseism=Q/T=2100/515=4,077kg/msec. безопаснейшей схемой инициирования zarýadynyň mukdary şu görnüşde ha (slowing - electrodetonators жины инициируются ДШ) длина все- seýsmiki tolkunlaryň zarýadlaryň aýry-aýry Thus, the rate of seismicity скважинных зарядов при массовом saplanýar: delayed action,wellinitiated го соединительного инициирующего topar la ryn dan aýryl maz dy gy ny tassyk explosion using detonating взрыве, даже не считая других её пре-
Kсейсм=Q/T = 2100/122,5=17,14 кг/мс. detonation cords) length of ДШ составляет 105 м, инициируются laýar sesmogramma hem görkezýär. waveguide is reduced by 1,9 times имуществ, в том числе и такого техно- TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 62 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 63
Hasaplamalar haýallamak derejesi in comparison with traditional логически важного, как использование 2) PM-nyň zarýadynyň1 milli se In uniform safety rules for Rс = 217,3.2 = 434,6 м. 17 ms dere je de bolan «Nonel» görnüş li means short-delay blasting. возможностей нижнего инициирования kuntda partla dylýan aňrybaş (maksi blasting operations resulting Для схемы инициирования типа ulgamyň seýsmiki howpsuzlygynyň hä Calculations show that the скважинного заряда. В действитель- mal) agramy: distance must be multiplied by 2. «Нонель» с замедлением в 17 мс siýe ti boýunça DÝ-iň 20 ms haýal la ma sy security scheme initiation hole ности использование комбинированной Кc= Q/Т, kg/ms, Rс = 217,3.2 = 434,6 m. радиус безопасности по параметрам bolan shemasyndan birjik-de pes gelme charges at a mass explosion is a схемы с электрическими средствами Bu ýerde: Q – partladylýan PM-nyň For initiating schemes сейсмики: ýändi gi ni görkez ýär, munuň özi zarba tol non-electric scheme of the type замедления между группами зарядов в umumy agramy, kg; T – tutuş partla «Nonel» with deceleration 17 Rc = 188,9484. 2 = 377,9 м. kunynyň haýal geçýändiginiň netijesidir. «Nonel» without considering its 15 мс при инициировании ДШ явля- manyň hereket edýän wagty, ms. m/sec radius of seismic safety Таким образом, по данным M.A.Sadowskiniň işläp taýýarlan other benefits, including lower ется нарушением требований Правил Seýsmikiligiň görkezijisi şu formu parameters will be расчетов, более безопасной схемой formulasy esasynda ýokarda garalyp initiating charge in the borehole. In безопасности (отдельными группами la laýyklykda hasaplanýar: Rc = 188,9484. 2 = 377,9 m. инициирования является система geçilen 3 shema üçin howpsuz radiusy fact, the use of a combined scheme считаются те, замедления между кото- Кgoş= Qgoş/Тgr,kg/ms, Thus, according to типа «Нонель». hasaplalyň. with an electric deceleration рыми составляют минимум 20 мс). Это Bu ýerde: Qvol – PM-nyň maksimal calculations, a more secure Сейсмический эффект взрыва between groups of boreholes 15 ведет к росту опасности сейсмического topardaky agramy, T top – maksimal scheme initiation type system is определяется по показателю сейс- ms, and the initiation of detonation действия массового взрыва, на что topardaky haýallamanyň wagty. «Nonel». мичности: cordsis in violation of EPO, указывали приведенные выше расчёты, Partlamanyň seýsmiki howpsuzly The seismic effect of the 1) Максимальная масса заряда Bu ýerde: kr – goralan desganyň according to which certain groups а также сейсмограмма, свидетельству- gynyň şertleri: explosion is determined by the ВВ в группе, приходящаяся на одно binýadyndaky topragyň häsiýetlerine are those delay between which ющая о неразделенности сейсмических KC ≤ Kgoş ≤ [V] /( r) seismicity: замедление, при условии разделения bagly koeffisient; at least 20 ms. This has caused волн от отдельных групп зарядов. Beýan edilen usul hem-de geçi ri 1) Maximum weight of the всех групп (больше 20с): k – goralan desganyň ýagdaýyna a dangerous explosion seismic Расчеты также показали, что len seljermäniň netijeleri senagat part explosive charge in the group that c Qмак=Σ Qскв, кг; bagly koeffisient; ᵅ – partlamanyň he action, as indicated by the above схема инициирования типа «Нонель», lamalarynyň seýsmiki taýdan howpsuz undermined retardation provided 2) Максимальная масса заряда reket görke zijisine bagly koeffisient; N с замедлением в 17 мс не уступает ölçeglerini hasaplamagyň yzygiderligini calculations. separation of all groups (more than ВР, взрываемая за 1 миллисекунду: YLYM / SCIENCE НАУКА – zarýad toparlarynyň mukda ry (sany); The calculations showed по параметрам сейсмобезопасности (algoritmini) işläp taýýarlamagyň binýa 20 sec.): КС= Q/Т, кг/мс, Q – zarýadlaryň umumy agramy (kg). that the scheme of initiation of схеме инициирования ДШ с замед- dynda goýul dy. Qmаx= ΣQwell, kg; где Q – общая масса взрываемо- kr=12, kc=2, ᵅ=1 deň diýip kabul edeliň. the «Nonel» with deceleration лением 20 мс за счет более медлен- 2) Maximum weight of charge го ВВ, кг, Т – время действия всего Utgaşdyrma shema (ondaky ha 17 msis not inferior to the ного прохождения ударной волны в Agajuma ZAKIROW, BP that blows per time unit - one взрыва, мс. Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik ýallamalar-EDSD, guýylar DŞ arkaly parameters of the seismic волноводе. millisecond: Допустимый показатель сейс- detonirlenýär) babatynda hasaplama initiating circuit detonation cords Рассчитаем по формуле ministrliginiň Seýsmiki ýagdaýa durnukly К = Q/Т, kg/msec, gurluşyk ylmy-barlag institutynyň Alymlar С мичности: lardaky toparlaryň sany 7-ä däl-de, 4-e 20 msdue to a slow passage of a М.А.Садовского безопасный радиус whereinQ is the total mass of geňeşiniň başlygynyň orunbasary, Кдоп= Qдоп/Тгр,кг/мс, deň bolar, çünki Howpsuzlyk kadalary shock wave in the waveguide. для 3-х рассмотренных выше схем. the explosive explosives, which tehniki ylymlaryň doktory где Qдоп– допустимая масса ВВ na laýyklykda aýrybaşgalanan hök Let’s calculate using the explodes, T is the duration of the в максимальной группе, Тгр – время münde arasyndaky haýallamalar 20 ms formula M.A.Sadowski safe radius Wiktor KRAWES, entire blast. одного замедления в максимальной deň bolan toparlar ykrar edilýär. Şol for 3 of the above schemes. Kiýewiň Politehniki uniwersitetiniň Acceptable rate of seismicity: группе professory sebäpden topar hökmünde 30 ms (her где: kr - коэффициент, завися- Кextra= Qmаx/Тgr, kg/msec, Условия сейсмобезопасности biri 15 ms deň bolan iki topar) haýal la щий от свойств грунта в основании Qextra- is permissible mass of BP взрыва:
YLYM / SCIENCE НАУКА maly zarýadlary kabul edýäris. Şunda защищенного сооружения; Wiktor BOÝKO, in the maximum group, КС ≤ Кдоп ≤ [V] /( r) howpsuzlyk radiusy şuňa deň bolar: wherein: k - is coefficient, k - коэффициент, зависящий от Kiýewiň Politehniki uniwersitetiniň tі-isa time delay to the r c professory Представленная методика и ре- which depends on the properties of состояния защищенного сооружения; maximum group. зультаты анализа положены в основу Howpsuzlyk kadalarynyň the soil at the base of the protected ᵅ - коэффициент, зависящий от по- Lýudmila ZAKUSILO Terms seismic explosion: разработки алгоритма для расчета talaplaryna laýyklykda, partlama işleri facility; казателя действия взрыва; N - коли- Kiýewiň Politehniki uniwersitetiniň КС ≤ Кextra ≤ [V] /( r) сейсмически безопасных параметров geçirilenda partladylýan guýylarynyň kc - is coefficient that depends чество групп зарядов, шт.; Q - общая professory The presented method and промышленных взрывов. araçägi 2 esse köpeldilmelidir. on the state of the protected масса зарядов, кг; the results of the analysis were
Haýal la ma sy 17 ms deň bolan «No structures; a - is coefficient which Примем kr=12, kc=2, ᵅ=1. the basis for the development of Aгаджума ЗАКИРОВ, nel» görnüşli shemalar üçin howpsuz ly depends on the action of explosion Для комбинированной схемы Edebiýat / Bibliography / Литература the algorithm for the calculation заместитель председателя учёного gyň seýsmiki ölçegler boýunça radiusy: indicator; N - isnumber of groups of (замедления – ЭДСД, скважины of seismic safe parameters of совета Научно-исследовательского R = 188,95-e deňdir. charges pcs.; Q - is the total weight инициируются ДШ) количество групп 1. Воробьёв В. Подробности работы industrial explosions. института сейсмостойкого c на карьерах: - К.: ІСДО, 1994. Şeýlelikde, hasaplamalaryň ne of the charge, kg; в расчетах составит 4, а не 7, так как строительства Министерства 2. Егоров Н. Состояние и перспек Agadjuma ZAKIROV, строительства и архитектуры tijelerine salgylanmak bilen, «Nonel» Assume k =12, k =2, a =1. согласно Правилам безопасности r c тивы разработок промышленных средств A Senior Researcher of the Research Туркменистана, доктор технических наук görnüşli ulgam herekete getirmegiň For the combined circuit разделёнными являются группы, за- инициирования // О состоянии взрывного Institute on Aseismic Construction of the has howpsuz shema sy bolup durýar. (slowing - electrodetonators медления между которыми составля- дела в Российской Федерации.Основные Ministry of Construction and Architecture of Bиктор КРАВЕЦ, Partlamanyň seýsmiki täsiri delayed action,well initiated ют 20 мс. Поэтому в качестве группы проблемы и пути их решения. Сб. докл. и Turkmenistan, Doctor of Technical Sciences профессор Киевского seýsmi ki lik görke zi ji le ri ne laýyk lykda detonation cords) in the calculation принимаем заряды с замедлением стат. Всерос. конф. - М.: МГГУ, - 2002. политехнического университета kesgitlenilýär: of the number of groups will be 4 30мс (две группы по 15 мс). При этом 3. Коробийчук В. Средства инициро Viktor KRAVETS, 1) Topardaky PM-nyň bir haýal la instead of 7, because of the EPO are безопасный радиус составит: вание промышленных зарядов взрывча Professor of the Kiev Polytechnic University Bиктор БОЙКО, manyň paýyna düşýän aňrybaş ýokary separated groups, among which are тых веществ. Монография / Житомир. профессор Киевского держ. технол. ун-т, Нац. техн. ун-т Viktor BOIKO, (maksimal) agramy, toparlaryň ählisi 20 msdelay. Therefore, as a group политехнического университета По правилам безапасности для Украина «КПІ». - Житомир: ЖДТУ, 2011. Professor of the Kiev Polytechnic University niň biri-bi rinden aýry lanmagy şerti bilen taking charge with delay of 30msec проведения взрывных работ, рас- 4. Окишев О.И. Эффективные Людмила ЗАКУСИЛО, (20 s ýokary): (two groups of 15 ms): стояния между скважинами должно средства инновации нового уровня / Изв. Ludmila ZAKUSILO, профессор Киевского Qmaks = ∑ Qguýy , kg; быть умноженно на 2. ВУЗов. Горн.журнал. - 1999. - № 9-10. Professor of the Kiev Polytechnic University политехнического университета TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 64 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 65
foruma gatnaşyjylar bilen özara bähbitli Ashgabat will be important for the что открывающаяся в Ашхабаде вы- ylalaşygy gazanmak üçin örän ähmi mutual exchange of experience and ставка будет иметь большое значе- ýetli dir. establishment of broad cooperation ние для взаимного обмена опытом Sergä 122-den gowrak kompaniýa of Turkmen specialists and foreign и налаживания широкого сотрудни- gatnaşdy. Olaryň hatarynda dünýäniň guests participating in the forum on чества туркменских специалистов и 16 döwletinden daşary ýurt kom the advancement and achievements зарубежных гостей, принимающих paniýalarynyň 90-dan gowra gy bar. of the domestic construction участие в работе форума, посвящен- Türkmenistandan bu foruma gatnaşan industry, expansion of mutually ного успехам и достижениям отече- guramalaryň we kompaniýalaryň sany beneficial relations. ственной стройиндустрии, расшире- 30-a golaýdyr. Olar ugurdaş pudakla More than 122 companies, ния взаимовыгодных связей. ryň düzümine girýän edaralardan we including more than 90 major В выставке приняли участие бо- hususy kärhanalardan ybarat. companies from 16 foreign лее 122 компаний, в том числе более Giň ýaýlymly sergi zalynyň pawi countries took part in the exhibition. 90 крупных компаний из 16 зарубеж- lionlary dürli önümleri hödürledi. Olaryň The companies and firms from the ных государств. Свою продукцию hatarynda ABŞ, Ýaponiýa, Hytaý, Rus US, Japan, China, Russia, France, представили компании и фирмы из siýa, Fransi ýa, Germa ni ýa, Awstriýa, Germany, Austria, Spain, United Arab США, Японии, Китая, России, Фран- Ispaniýa, Birleşen Arap Emirlikleri, Emirates, Turkey, Iran, Hungary, ции, Германии, Австрии, Испании, Türkiýe, Eýran, Wengriýa, Polşa, Gaza Poland, Kazakhstan, Belarus and ОАЭ, Турции, Ирана, Венгрии, Польши, gystan, Belarus, Ukraina ýaly onlarça Ukraine exhibited their products. Казахстана, Белоруссии и Украины. SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА döwletlerden gelen kompaniýalaryň Nearly 30 organizations and Туркменистан на масштабном форуме dürli önümleri bar. companies, structural subdivisions представляли около 30 организаций Innowasion enjamlar, metal gur of related industries, as well as и компаний, являющихся структур- BEÝIK IŞLERIŇ BEÝANY namalar, üçek serişdeleri, ýol düzümine private businesses represented ными подразделениями смежных degişli materiallary öndürýän kompa Turkmenistan on this large-scale forum. отраслей, а также частного бизнеса. niýalaryň önümleri ykdysady gözden A large range of various В обширной экспозиции, распо- THE SYMBOL OF GREAT ACHIEVEMENTS geçirilişe gatnaşyjylaryň we myhmanla products, being comfortably ложившейся в красочных павильонах ryň ünsüni özüne çekdi. Sergide «Ussat located in colorful pavilions of выставочного комплекса, внима- Inžener», «Myradym», «Dor Bedew», the exhibition complex, was нию посетителей был представлен СИМВОЛ ВЕЛИКИХ СВЕРШЕНИЙ «Dürli Ýaz» ýaly hususy kompa niýa introduced to the visitors. Samples большой ассортимент различных lar, «Ak hünji», «Çaly», «Ak Ýaýla» ýaly of innovative equipment, steel строительных материалов и изде önüm öndürijiler we gurluşyk serişde structures, roofing and road лий. Образцы инновационного
-nji awgustda ýurdumyzyň N August 27, there was августа в экспозиционном Söwda-senagat edarasy an opening ceremony of зале Торгово-промыш- 27nyň sergi zalynda «Türk OInternational exhibition 27ленной палаты Туркме- mengurluşyk–2016» atly halkara «Turkmengurlyshyk–2016» and нистана состоялась Международная sergisiniň we «Türkmenistanyň gurlu Conference «Development of выставка «Туркменгурлушык–2016» şyk pudagynyň ösüşi» atly maslahaty Construction Industry of Turkmenistan» и конференция «Развитие строи- boldy. Gurluşyk ulgamynda täzeçil in the exposition hall of the Chamber of тельной отрасли Туркменистана». usullara, ýokary tehnologiýaly işläp Commerce of Turkmenistan. The Forum Форум, посвященный прогрессив- taýýarlamalara bagyşlanan halkara is dedicated to progressive innovations, ным инновациям, технологическим forumyny ýurdumyzyň Söwda-senagat technological developments in the разработкам в строительной сфере, edarasy, Türkmenistanyň Gurluşyk we construction industry, organized by the организован Торгово-промышленной binagärlik ministrligi, «Türkmenaw Chamber of Commerce, the Ministry палатой, Министерством строитель- toýollary» Döwlet konserni hem-de of Construction and Architecture of ства и архитектуры Туркменистана, «Netorganization» kompaniýasy bile Turkmenistan, the State Concern Государственным концерном «Турк likde gurady. «Turkmenavtoyollary» together менавтоёллары» совместно с компа- Daba ra gatnaşy jy lar hormatly Prezi with Company «Netorganization». нией «Netorganization». dentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Participants of the ceremony heard Участники церемонии открытия halka ra sergi si ne we masla ha ty na a Salutary Address of the Esteemed с большим воодушевлением заслу- iberen Gutla gy ny uly ruhu be lent lik bi President of Turkmenistan Gurbanguly шали Приветственное обращение len diňle diler. Gutlagda bellenilişi ýaly, Berdimuhamedov to the participants уважаемого Президента Туркмени- Aşgabatda açylan sergi ýurdumyzyň of the international exhibition and стана Гурбангулы Бердымухамедова hünärmenleriniň daşary ýurtly kärdeş conference with great enthusiasm. к участникам международной выстав- leri bilen tejribe alyşmak we hyzmat In his Address, the Head of State, ки и конференции. В своем послании daşlygy ýola goýmak, gurluşyk pudagy in particular, expressed confidence глава государства, в частности, nyň gazanan üstünliklerine bagyşlanan that the opening of the Exhibition in выразил твердую уверенность в том, TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 66 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 67
lerini getirýän kompaniýalar öz işle rini materials caused genuine interest оборудования, металлоконструкций, görkez di ler. among the visitors and guests of кровельных и дорожных материалов Ýurdumyzyň gurluşyk ulgamynda the large-scale economic review. вызвали неподдельный интерес у hyzmatdaşlyk edýän daşary ýurt kom Private Turkmen companies посетителей и гостей масштабного paniýalarynyň bölümleri uly gyzyklan «Ussat Inzhener», «Myradym», экономического смотра. Свою продук- malara eýe boldy. Olaryň hatarynda «Dor Bedev», «Durli Yaz» broadly цию на выставке широко представили Türkmenistanda birnäçe iri taslamalary introduced their products. The частные туркменские компании «Ussat ýerine ýetiren «Bouygues», «Polimeks», achievements of local producers Inžener», «Myradym», «Dor Bedew», «Gap Inşaat», «Nata» we beýleki kom and suppliers of building materials «Dürli Ýaz». Достойно представлены pani ýa lar bar. - Company «Ak hunji», «Chaly», достижения отечественных произво- Ýeri gelende aýtsak, şeýle gy «Ak Yayla» were adequately дителей и поставщиков строительных zyklanmalary Ispaniýanyň «Talleres presented at the exhibition. материалов – компаний «Ak hünji», Felipe Verdes» firmasynyň, Hytaýyň The exhibition stands of the leading «Çaly», «Ak Ýaýla». «Sinoway», Eýranyň «Khorasan steel», foreign partners of Turkmenistan in Особый интерес посетителей выз Germaniýanyň «Herz armatures» kom the sphere of construction caused вали выставочные стенды ведущих pani ýa la ry hem artdyr dy. special interest of visitors. «Boyugues», зарубежных партнеров Туркменистана Forumyň çäginde geçirilen «Türk «Polimeks», «Gap Inshaat», «Nata» в строительной сфере. В их числе -
menistanyň gurluşyk pudagynyň ösüşi» are among them, which have «Bouygues», «Polimeks», «Gap Inşaat», AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО atly maslahat hem çuň mazmuna eýe already acquired good reputation in «Nata», уже зарекомендовавшие себя boldy. Döwrebap tehnologiýalaryň the course of implementation of several в ходе реализации ряда масштабных ulanyl ma gy na hem-de özara tejri large-scale projects in Turkmenistan. проектов в Туркменистане. be alyşmaga bagyşlanan maslahata By the way, this interest is К слову, этот интерес по праву öňdebaryjy kompaniýalaryň ugurdaş rightly divided with foreign firms разделили зарубежные фирмы и düzümleriniň bilermenleri we wekilleri and companies – «Talleres Felipe компании – «Talleres Felipe Verdes» gatnaşdy. Dünýäniň onlarça ýurdunyň Verdes» (Spain), Company «Sinoway» (Испания), компании «Sinoway» (Ки- wekilleriniň eden çykyşlary bu ugurda (China), «Khorasan Steel» (Iran), тай), «Khorasan steel» (Иран), «Herz öňdebaryjy dünýä tejribesine bagyşla «Herz Armatures» (Germany). armatures» (Германия). nyldy. Ýurdumyzyň gurluşyk ulgamynda Participants noted deeply Участники отметили содержа- işleýän kärhanalaryň we düzümleriň meaningful work on the forum тельную работу международной 20-den gowrak wekilleriniň çykyşlaryn of the international conference конференции «Развитие строитель- da gurluşyk pudagynyň gaza nan üstün «Development of Construction Industry ной отрасли Туркменистана», состо- likleri, ýeten derejesi gürrüň berildi. of Turkmenistan». The conference явшейся в рамках форума. В работе 29-njy awgust da forumyň öz işini was attended by experts and конференции приняли участие эксперты tamamlamagy bilen, «Türkmengurlu representatives of relevant departments и представители профильных подраз- şyk–2016» atly halkara sergisine we of leading companies, and there was делений ведущих компаний, состоялся SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА «Türkmenistanyň gurluşyk pudagynyň also an exchange of best practices. обмен передовым опытом. С докладами, ösüşi» atly maslahatyna gatnaşyjylaryň Representatives of dozen foreign посвященными прогрессивным наработ- Türkmenistanyň Prezidenti hormatly countries introduced their presentations кам в мировой строительной индустрии, Gurbanguly Berdimuhamedowa Ýüz on progressive know-how in the выступили представители десятка lenme si okaldy. global construction industry. More зарубежных стран. Свои выступления than 20 national experts of specialized специалисты 20 отечественных про- Täzegül SAPAROWA, organizations and businesses devoted фильных организаций и предприятий Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk their presentations to the success посвятили успехам и достижениям institutynyň uly mugallymy and achievements of Turkmenistan Туркменистана в области строительства. in the field of construction. 29 августа форум успешно завер- On August 29, the Forum шил свою работу. Участники Между- successfully completed its work. народной выставки «Туркменгурлу- The International exhibition «Turk шык–2016» и конференции «Развитие men Construction–2016» and Confe строительной отрасли Туркменис rence «Development of Construc тана» направили благодарственное tion Industry of Turkmenistan» Обращение к уважаемому Прези- welcomed Appeal of Gratitude to the денту Туркменистана Гурбангулы Esteemed President of Turkmenis Бердымухамедову. tan Gurbanguly Berdimuhamedov. Тазегуль САПАРОВА, Tazegul SAPAROVA, старший преподаватель Туркменского Senior Lecturer of Turkmen State государственного Architecture and Construction Institute архитектурно-строительного института TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 68 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 69
Экспозиция стала частью более широкого проекта, организован- WAGT AKYMYNDA GIŇIŞLIGI ÖZGERTMEK ного Министерством строительства и архитектуры совместно с Минис терством иностранных дел нашей Türkmenistan-Ýaponiýa: XXI asyr страны и посольством Японии в Туркменистане. Основная цель данного проекта - налаживание binagärlik konsepsiýalarynyň ösüş тесных контактов между професси- оналами двух стран как в области ýollarynyň kesişýän çatrygynda инновационных архитектурно-ин- женерных разработок, так и в сфере технологий сейсмостойкого строи- SPACE IDENTIFICATION IN THE FLOW OF TIME тельства, определение перспектив коллегиального взаимодействия Turkmenistan-Japan: at the crossroads of the development на актуальных для обеих сторон направлениях и выработка конкрет- ных практических шагов в развитии
of architectural concepts of the XXI century SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА партнёрства. Стартовой площадкой для ИДЕНТИФИКАЦИЯ ПРОСТРАНСТВА этого и стал фотовернисаж из более ста работ, визуально представля- В ПОТОКЕ ВРЕМЕНИ gide «Günüň dogup gelýän ýurdunda» This Photo Vernisage has ющих основные течения и тренды ýörgünli bolan binagärlik pikir-gara become a starting point for more архитектурной мысли Страны вос- Туркменистан–Япония: на перекрестках развития ýyşlary, ileri tutulýan esasy ugurlary we than hundred works, visually ходящего солнца. Выступивший на döwrebap akabalary açyp görkezýän representing the main currents and открытии выставки чрезвычайный и архитектурных концепций XXI века işleriň ýüzden gowragy görkezildi. Ýa trends of architectural thought of полномочный посол Японии Така- poniýanyň Türkmenistandaky Adatdan the Country of the rising sun. The хико Кацумата выразил глубокую daşary we Doly ygtyýarly Ilçisi Takahito Extraordinary and Plenipotentiary признательность уважаемому Пре- Kasumata serginiň açylyş dabara Ambassador of Japan Takahiko зиденту Туркменистана Гурбангулы synda eden çykyşynda Türkmenista Katsumata expressed deep Бердымухамедову за деятельную ÜRKMENISTANYŇ Şekillendi HE Museum of Fine Arts Музее изобразительных ис- nyň hormatly Prezidenti Gurbanguly gratitude to the Esteemed поддержку туркмено-японского riş sungaty muzeýinde «Parallel of Turkmenistan hosted кусств Туркменистана прошла Berdimuhamedowa türkmen-ýapon President of Turkmenistan сотрудничества, конструктивные TNippon – häzirki zaman ýapon bi TPhoto Exhibition «Parallel B фотовыставка «Parallel Nippon hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegine edýän Gurbanguly Berdimuhamedov инициативы по его содержательно- nagärçiligi 1996-2006» ady bilen Ýapo Nippon – Contemporary Japanese – Современная японская архитек- hemme ta rap la ýyn golda wy, bu hyzmat on the opening ceremony for the му расширению. SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА niýanyň asyrlaryň sepgidindäki aýratyn Architecture 1996-2006», тура 1996-2006», посвященная daşlygyň gerimini yzygiderli ösdürmek active support of the Turkmen- На встрече также отмечалось, häsiýetli şähergurluşyk taslamalaryna dedicated to Japanese most наиболее характерным градострои- boýunça öňe sürýän oňyn başlangyçlary Japanese cooperation, constructive что при всей открытости мировым bagyşlanan fotosurat sergisi geçirildi. characteristic urban projects at the тельным проектам Японии. üçin çuňňur hoşallyk bildirdi. initiatives to expand its contents. тенденциям, передовым ноу-хау, Sergi ýurdumyzyň Gurluşyk we turn of the centuries. Çuňňur gyzyklanmalary artdyran There was also noted at the современная архитектура Японии и binagärlik ministrliginiň, Türkmenista The exposition has become a serginiň barşynda şonuň ýaly-da, Türk meeting that with openness of Туркменистана отличается глубин- nyň Daşary işler ministrliginiň hem-de part of a wider project organized menistan bilen Ýaponiýanyň häzirki the global trends, cutting-edge ной привязанностью к культурно- Ýaponiýanyň Türkmenistandaky Ilçiha by the Ministry of Construction zaman binagärliginiň öz medeni-ta know-how, modern architecture, историческим истокам и несет на nasynyň bile likde guramagyndaky has and Architecture together with the ryhy gözbaşlaryna golaý bolmagynda both Japan and Turkmenistan are себе отчетливый отпечаток наци- giň gerim li tasla ma sy nyň möhüm böle gi Foreign Ministry of our country galýanlygy, wagtyň güýjüniň gowşa notable for deep attachment to ональной идентификации в потоке boldy.Taslamanyň baş maksa dy iki and the Embassy of Japan in maýan akymyn da milli lik ýörel ge le ri ni the cultural and historical roots времени. Это создает хорошую ýurduň hünär menleriniň innowasiýaly Turkmenistan. The main objective ornaşdyrmak däpleriniň ygrarlylygy and bear the clear imprint of the идейно-художественную платформу bina gär lik-in že ner çi lik işläp taýýar la ma of this project is to establish close bilen tapa wut lan ýan dy gy belle nil di. national identity in the stream для творческого взаимопонимания lary ny amala aşyrmak, seýsmi ki taýdan contacts between professionals Munuň özi kärdeş binagärleriň arasyn of time. This creates a good коллег-архитекторов и осущест- durnuk ly gurlu şyk tehno lo gi ýa la ry ulga of two countries in the field of da döredijilik taýdan birek-birege düşü ideological and artistic platform вления совместных интересных в mynda ky, şonuň ýaly-da tarap la ryň ikisi innovative architectural and nişmek, gatnaşyklary ýola goýmak üçin for mutual understanding of концептуальном плане проектов. üçin hem ähmiýeti uly bolan ugurlarda engineering design, as well as in zerur bolan çeperçilik-aňyýet binýadyny creative architects - colleagues Что касается фотовыставки, bilelikde we sazlaşykly hereket etmek, the field of earthquake engineering üpjün edýär hem-de bilelikdäki gyzykly and joint interesting projects in the то она представляет собой обзор özara bähbit li hyzmat daş ly gy iş ýüzün de technologies; to determine taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçi conceptual plan. лучших произведений японских netijeli ösdür mek boýunça oňyn tagal the perspectives of collegial rilmegine ýardam berýär. As for the exhibition, it is архитекторов, в том числе соз- lalary birleşdirmekden ybaratdyr. interaction on urgent directions Fotosergi ýapon binagärleriniň öz a review of the best works of данных за пределами их родины. Ýokary guramaçylyk derejesinde for both sides and elaboration taryhy Watanynyň çäklerinden daşar Japanese architects, including Спектр объектов довольно широк: geçirilen fotoser gi bu ugurda edilen of concrete steps to develop da döredilen iň gowy eserleriniň bitewi those created outside of their от монументальных сооружений ин- möhüm ädimleriň birine öwrüldi. Ser partnerships activities. TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 70 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 71
Häzirki wagtda binagärlik giňişligi issues. In Turkmenistan the решение этих вопросов в аспекте ni ekolo gi ýa mese le le ri ni pugta naza ra solution of these issues in urban градостроительства поставлено almazdan ösdürmek asla mümkin däl. planning aspect is at the basis of на системную основу – в стране Türkmenistanyň şähergurluşyk puda the system - a long-term Forest реализуется долгосрочная Лесная gynda bu meseleleriň çözülmegi ul Program is being implemented in программа, проводятся регулярные gamla ýyn esasda ýola goýlan dyr. Ýurt the country and regular (spring (весенние и осенние) озелени- da uzak möhlet li Tokaý maksat na ma sy and autumn) greening campaigns, тельные кампании, старт которым amala aşyrylýar, möwsümleýin ýaz which were launched by the дает лично уважаемый Президент we güýz aýlarynda köpçülikleýin bag Esteemed President Gurbanguly Гурбангулы Бердымухамедов. Идея ekmek çäreleri geçirilýär. Bu çärelere Berdimuhamedov, are being «зеленого строительства» заложена Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly conducted. The idea of «green лидером нации в основу социально- Berdimuhamedowyň hut özi gatnaşýar. construction» has been laid by the экономической стратегии страны. «Gök gurluşyk» baradaky öňdebaryjy National Leader in the framework Туркменистан развивает актив- pikir türkmen Lideri tarapyndan amala of socio-economic strategy of the ное взаимодействие с японскими aşyrylýan döwlet strategiýasynyň bin country. партнерами по всему спектру сейс- ýadyn da goýlan dyr. Turkmenistan develops мических исследований в город- Türkmenistan şäher we şäherýa active cooperation with Japanese ских и пригородных зонах. В этом ka zolaklarynyň seýsmiki ýagdaýlaryny partners across the spectrum аспекте налаживание более тесного öwrenmek işiniň giň gerimi boýunça of seismic surveys in urban and сотрудничества по архитектурно- özüniň ýapon hyzmatdaşlary bilen ýa suburban areas. In this respect, строительной линии представляется kyn aragatnaşyk saklaýar we yzygi closer cooperation on the взаимополезным, учитывая бога- derli ösdürýär. Şunuň bilen baglylykda, architectural and construction line тейший опыт двух стран в решении seýsmiki taýdan durnukly gurluşyk appears to be mutually beneficial, вопросов сейсмостойкого строитель- boýunça Türkmenistanda we Ýaponiýa including the wealth of experience ства. da toplanan öňdebaryjy ylmy gory we of two countries on issues of gymmatly iş tejribesini hasaba almak earthquake engineering. Виктория ЩУПАК, iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygy журналист mundan beýläk hem ösdürmekde örän Victoria SCHUPAK, journalist beýanyna öwrüldi. Surata düşürilen homeland. A range of objects is фраструктуры, таких, как аэропорты bähbitlidir. desgalaryň geriminiň örän giňdi gini quite wide: from the monumental и морские причальные хозяйства bellemek gerek: ol döwrebap howa infrastructure facilities such as до небольших частных домов. Идея Wiktoriýa ŞUPAK, žurnalist menzilleri, deňiz kenarýaka hojalyklary airports and marine mooring экспозиции состоит в том, что архи- ýaly iri möçberli infrastruktura desga facilities to small private houses. тектура является преобразующим laryndan başlap, uly bolmadyk hususy The exhibition’s idea is that пространство действием, увязанным ýaşa ýyş jaýla ry ny öz içine alýar. Sergi niň the architecture is an activity с культурой, технологиями и эко- SERGI / EXIBITION ВЫСТAВКА gözbaşynda goýlan esasy pikir binagär transforming the space, linked to номикой. В любом проекте, неза- ligiň wagt akymynda giňişligi özgerdýän culture, technology and economy. висимо от его масштаба, она несет hereket bolup durýanlygyny, onuň me In any project, regardless of its в себе концентрацию человеческих deni ýet, tehno lo gi ýa lar we ykdy sa dy ýet scale, it brings the concentration ожиданий и стремлений на пике bilen aýrylmaz baglydygyny açyp gör of human expectations and творчества. kezmekdir. Haýsy ululykda bolandygyna aspirations to the peak of В Японии строительство явля- gara maz dan, islen dik tasla ma da bu creativity. ется самой крупной промышленной pikir özünde adamlaryň garaşýan arzyly In Japan, construction is the отраслью, где задействовано в sepgitleriniň we arzuwlarynyň iň ýoka ry largest industrial sector, which общей сложности около шести мил- çeperçilik beýany bolup orta çykýar. involves very nearly six million лионов человек. Но целью нынеш- Ýapo ni ýa da gurlu şyk milli sena ga tyň people. However, the purpose ней выставки является представить iň bir iri pudak larynyň biri bolmagynda of this exhibition is to present строительство не просто как инду- galýar, onda gutar nyk ly hasap bilen alty the construction not just as an стриальный сектор экономики, а в millio na golaý adam zähmet çekýär. Ýöne industrial sector of the economy, первую очередь, как направление häzir ki serginiň guralma gy nyň baş mak but as a direction of human творческой деятельности человека, sady gurlu şyk ulga myny milli ykdy sady creative activity in particular в конкретном социальном, культур- ýetiň möhüm senagat düzümleriniň biri social, cultural and spiritual ном, духовном контексте развития hökmün de açyp görkez mek däl-de, ilkin ji context of society. общества. nobatda, döredijilik işiniň jemgyýetçilik For example, today the Например, сегодня развитие ösüşiniň anyk alnan durmuş, medeni, development of architectural архитектурного пространства не ruhy jähetdäki derwaýys bir ugry hök space cannot be done without может осуществляться без учета münde häsiýetlendirmek bolup durýar. taking into account environmental вопросов экологии. В Туркменистане TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 72 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 73
desiz gurluşyk işlerini ýerine ýetirmäge equipment and must use them in требованиями TDS-12.4.011-89 работни- goýberilmeli däldigi barada aýdylýar. accordance with the requirements ки должны быть обеспечены индивиду- GURLUŞYK PUDAGYNDA ZÄHMETI «Gurluşykda tehniki howpsuzlyk» of TDS-12,4087-84 without альными средствами защиты и обязаны 3.01.03-06 belgili TGK-ň düzgünleri we necessary means of protection их использовать, согласно требованиям talap la ry ilkin ji nobat da ýeri ne ýetir me workers are not allowed to carry out TDS-12,4087-84. Без необходимых lidir. Kadalaryň ýerine ýetirilmegi elbet construction work. средств защиты работники не допуска- GORAMAK HUKUGY de, gönüden-göni işçi hünärmenleriň The provisions and ются к выполнению строительных работ. taýýarlygyna bagly bolýar. Önümçilikde requirements of CNT 3.01.03-06 Положения и требования СНТ işleriň howpsuz usullary we ýollary bo on «Safety in Construction» are 3.01.03-06 «Техники безопасности в LEGAL PROTECTION OF LABOR ýunça talabalaýyk okadylmak, tejribeli required to fulfill. Performance строительстве» обязательны к вы- hünärmenleriň ýaş işçilere iş ýerlerinde of standards depends on the полнению. Исполнение норм напря- IN THE CONSTRUCTION INDUSTRY howpsuzlyk düzgünlerini öwretmek şi level of training of workers мую зависит от уровня подготовки kes ýetmäniň we betbagytçylygyň öňüni and specialists. Learning the работников и специалистов. В числе almakda ilkinji çäreleriň biri bolup dur basic methods and ways to первоочередных мероприятий зна- ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ ОХРАНЫ ТРУДА ýar. Howply hadysalaryň duýdurylmagy, ensure safety in production, чатся обучение основным методам и saglygy goraýyş we arassaçylyk şertle teaching safety regulations in направлениям обеспечения безопас- В СТРОИТЕЛЬНОЙ ОТРАСЛИ riniň üpjün edilmegi, gurluşyk-gurnama the workplace, prevention of ности на производстве, преподoвание işleriniň öz wagtynda we ýokary hilli injuries and accidents at work by опытными специалистами молодым ýeri ne ýeti ril me gi ne esas bolup durýar. experienced professionals to young работникам правил безопасности на TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ÜRKMENISTANDA gurluşyk pu ONSTRUCTION is of one of the ТРОИТЕЛЬНАЯ сфера-одна из Şonuň üçin howpsuzlyk we zähme ti go workers are among the priority рабочих местах, предотвращение уве- gady döwletiň ykdysady ýetiniň priority sectors of the national приоритетных отраслей нацио- raýyş meseleleri gurluşygyň taslama- actions. Accident prevention, чий и несчастных случаев на произ- ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. economy of Turkmenistan. нальной экономики Туркменис Т С С çenlik resminamalary işlenende ilkinji provision of conditions for the водстве. Предупреждение несчастных Döwletimiz özüniň Garaşsyzlygyny After gaining state independence тана. С обретением государственной nobatda göz öňünde tutulýar. protection of health and sanitary случаев, обеспечение условий для almagy bilen türkmen gurluşygy ylmyň the domestic construction industry, независимости отечественная строи- Türkmenistanyň Esasy Kanunynyň standards serve as the basis for охраны здоровья и санитарных норм we tehnikanyň iň soňky gazananlaryny developed due to the latest scientific тельная отрасль, развивающаяся на 134-nji maddasynda ykdysadyýetimi the execution of construction служат основой для выполнения hasaba alyp, täze we ýokary hilli derejä and technological achievements, основе последних достижений науки ziň bazar gatnaşyklary ýörelgelerine and installation work in a timely строительно-монтажных работ свое çykdy. Döwletiň halkara hyzmatdaşly has reached a qualitatively new и техники, вышла на качественно esaslanyp, ýurdumyzyň raýatlarynyň manner and at a high quality level. временно и на высоком качественном gynyň ösmegi, ýurdumyzda geçirilýän level. Development of the state and новый уровень. Поступательному ömrüni uzaltmak meselesi, saglygy we In this context, the development уровне. В этой связи при разработке özgertmeleriň we ulanylýan täze ykdy international cooperation, reforms экономическому росту Туркменистана durmuş taýdan goraglylygy kepillendi of the construction design and строительной проектно-сметной доку- sady usullaryň güýjemegi Türkmenista implemented in the country, and и повышению социально-бытового rilýär [2]. estimate documentation, above all, ментации, прежде всего, учитываются nyň ykdysadyýetiniň okgunly ösmegine the use of new economic methods уровня граждан содействовали раз- Zähmeti goramak meselesi takes into account issues of safety вопросы безопасности и охраны труда. we raýatlaryň maddy hal-ýagdaýynyň have contributed to Turkmenistan’s витие государства и международного boýunça işlenip taýýarlanylýan we dur and labor protection. В соответствии со статьей 134 ýokarlanmagyna getirdi [1]. Ýurdumyz economic growth and increase of сотрудничества, преобразования, muşa geçirilýan giň möçberli hem-de Under Article 134 of the Basic Основного Закона нашей страны, эко- da gurluşyk işleriniň güýçli depgin ler bi welfare of citizens. [1]. High rates осуществляемые в стране, примене- toplumlaýyn çäreler bu ugurda geljek Law of our country, the Turkmen номика Туркменистана основывает- len alnyp barylmagy Diýarymyzyň ägirt of ongoing construction work in our ние новых экономических методов. de uly işlere amal ediljekdigine ynam economy is based on market ся на принципах рыночных отно- TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ uly ykdysady kuwwatyny görkezýär. country confirm a huge economic [1]. Высокие темпы ведущихся в döredýär. Munuň özi işleri talabalaýyk principles. In Turkmenistan, шений. В Туркменистане уделяется Gurluşyk pudagynda zähmeti power of our homeland. нашей стране строительных работ alyp barmakda, işe döredijilikli çeme the issues on increase in life большое внимание охране здоровья goramak hukugy esasy meseleleriň bi One of the most urgent tasks подтверждают огромную экономи- leşmegi guramakda, işe ukyplylygy expectancy, health and social и социальной защите граждан [2]. ridir. Gurluşyk kadalarynyň we zähmeti in the construction industry is ческую мощь нашей Отчизны. gorap, kärhananyň serişdelerini we en protection of citizens are Претворяемые в жизнь масштаб- goramak boýunça talaplaryň ýerine the legal protection of labor. If Одной из важнейщих задач jamlaryny aýawly saklamakda, tygşytly guaranteed [2]. ные и комплексные мероприятия в ýetirilýän ýerlerinde şikeş ýetmeleriň building codes and requirements в строительной отрасли являются peýdalanmakda giň mümkinçilikler Implemented large-scale and области охраны труда создают уве- ýokdygyna we gurluşyk işleriniň hiliniň of labor safety are enforced, правовые основы охраны труда. В döredýär. Şeýlelikde ol häzirki döwürde comprehensive measures on labor ренность в том, что в перспективе в ýoka ry dy gy na göz ýetir mek bolýar. there are not any accidents and местах, где соблюдаются строитель- ykdysadyýeti düýpli ýokarlandyrmaga protection create confidence that этом направлении будут осуществле- Türkmenistanyň Zähmet Kodeksinyň high quality construction can be ные нормы и требования охраны ýardam edýär. huge work will be carried out in this ны огромные работы. Все это создает 188-nji maddasyna laýyklykda, iş beriji observed. Article 188 of the Labor труда, можно наблюдать отсутствие direction. All of them create great широкие возможности для ведения tarapyndan işgäri ýörite gorag serişde Code established that an employer несчастных случаев и высокое каче- Bazargylyç NAZAROW, opportunities for doing the work in работ в соответствии с предъявляемыми leri bilen üpjün edilmelidigi bellenen, bu provides workers with specific ство строительных работ. Статьей 188 Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň accordance with the requirements, требованиями, творческого подхода к barada «Gurluşykda tehniki howpsuz personal protective equipment. Трудового кодекса Туркменистана Balkanabat bölüminiň mugallymy a creative approach to the организации работ, сохранения работо- lyk» 3.01.03-06 belgili TGK-ň 1.10 we Pursuant to paragraphs 1.10 and установлено, что работники обе- organization of work, preservation способности, бережного сохранения 1.12 bendinde ýörite egin-eşigi, ýörite 1.12 of CNT 3.01.03-06 on «Safety спечиваются работодателем специ- Edebiýat / Bibliography / Литература of working capacities, careful средств и оборудования предприятий и aýakgaby we beýleki şahsy goranyş se in Construction» it is determined альными средствами индивидуальной preservation of company equipment рационального их использования. Таким rişde le ri ni mugt bermek lik beýan edilýär that employees are provided with защиты. Согласно пунктам 1.10 и 1.12 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. Türkme nis ta nyň durmuş-yk dy sa dy ösü and their rational use. Thus, in образом, в современную эпоху это будет [3]. Ondan başga-da, TDS-12.4.011-89 special clothing, special footwear СНТ 3.01.03-06 «Техники безопасности şiniň döwlet kada laş dy ry ly şy., 1-nji tom., modern times it will contribute to содействовать экономическому росту. belgi li resmi na ma talap la ra laýyk gelýän and other personal protective в строительстве» определено, что A., 2010. economic growth. şahsy goranyş serişdeleri bilen üpjün equipment free of charge. [3]. In работникам бесплатно предоставляются 2. Türkme nis ta nyň Konsti tu si ýa sy – Базарклыч НАЗАРОВ, edilmeli hem-de olary ulanmaga borçly addition, in accordance with TDS- специальная одежда, специальная обувь A., 2016. Bazarklych NAZAROV, преподаватель Балканабатского bolmagy we TDS-12,4087-84 talabyna 12.4.011-89 workers must be и другие средства индивидуальной за- 3. TGK 3.01.03.-06 «Gurlu şyk da teh A teacher of Balkanabad branch of the филиала Международного laýyklykda, zerur şahsy goranyş seriş provided with personal protective щиты. [3]. Кроме того, в соответствии с niki howpsuz lyk». A., 2006. International Oil and Gas University университета нефти и газа TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 74 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 75
ökde hünärmenleri taýýarlamak context of training the specialists of В современном туркменском bilen baglylykda ýüze çykýar. construction profile. языке есть ряд соответствующих про- BINAGÄRLIK-GURLUŞYK ULGAMYNDA Häzirki zaman türkmen dilinde A number of relevant фессиональных терминов, которые binagärlik-gurluşyk işine degişli professional terms in construction используются в сфере строительства и and architecture are used in the архитектуры. Такие лексические еди- adalgalaryň birnäçesi ulanylýar. IŞJEŇ ULANYLÝAN YLMY ADALGALAR modern Turkmen language. Such ницы, как «beton» (бетон), «kerpiç» Olardan öňden bäri ulanylyp gelinýän lexical units like «beton» (concrete), (кирпич), «çig kerpiç» (сырцовый кир- «beton», «kerpiç», «çig kerpiç», «kerpiç» (brick), «çig kerpiç» (adobe пич), «bişen kerpiç» (жженый кирпич), SCIENTIFIC TERMS ACTIVELY USED IN «bişen kerpiç», «gat», «köp gat», brick), «bişen kerpiç» (burnt brick), «gat» (этаж, слой, пласт), «köpgatly» «jaý», «arhitektor», «gurluşykçy», «gat» (floor, layer, layer), «köpgatly» (многоэтажный, многослойный), ARCHITECTURE AND CONSTRUCTION «arhitektura», «prorab», «balkon» (multi-stored, multi-layered,), «jaý» «jaý» (дом), «arhitektor» (архитек- we ş.m. sözler hem, «binägärlik», (house), «arhitektor» (architect), тор), «gurluşykçy» (строитель), «binagärlik-gurluşyk», «binagärlik «gurluşykçy» (builder), «arhitektura» «arhitektura» (архитектура), «prorab» (architecture), «prorap» (foreman), (прораб), «balkon» (балкон) и другие keşbi», «abadanlaşdyryş» ýaly täze НАУЧНЫE ТЕРМИНЫ, АКТИВНО УПОТРЕБЛЯЕМЫЕ «balkon» (balcony) and others have употреблялись и ранее. Наряду с dörän ýa-da ozal başga bir diliň been used before. In addition to ними существует целая группа новых В АРХИТЕКТУРНО-СТРОИТЕЛЬНОЙ СФЕРЕ leksik söz gorunyň birligi bolup, soň that there is a whole group of new или заимствованных слов и слово- bolsa türkmen dilindäki şekiliniň or borrowed words and phrases сочетаний, ставшие со временем ekwiwalenti hökmünde biziň dilimize that have become equivalents of эквивалентами отдельных туркмен- ских слов: «binägärlik» (архитектура), geçen ýa-da alynma sözler we separate Turkmen words over time: YLYM / SCIENCE НАУКА ORMATLY Prezidentimiz HE Esteemed President of своих содержательных выступ jümleler hem bar. «binägärlik» (architecture), «gurluşyk- «gurluşyk-binägärlik» (строительно- binägärlik» архитектурный), «binagärlik keşbi» Gurbanguly Berdimuhamedow Turkmenistan Gurbanguly лениях уважаемый Президент «Arhitektura» sözi «gurluşyk (building-architectural), «binagärlik keşbi» (architectural (архитектурный облик), «abadanlaş çuňňur paýhas-parasatly Berdimuhamedov notes a Туркменистана Гурбангулы sungaty, jaýlary bina etmek, jaýlary T B appearance), «abadanlaşdyryş» dyryş» (благоустройство). H trend of growth and enrichment Бердымухамедов отмечает наметив- çykyşlarynda Garaşsyzlyk ýyllary gurmak senedi» ýaly manylary of the lexical fund of the Turkmen шуюся за годы независимости тенден- (improvement), «lift» (elevator), Термин «архитектура» означает içinde türkmen halkynyň milli berýär. Meselem: Täze arhitektura language in his informative цию роста и обогащения лексического «ekskawator» (excavator). «искусство строить, проектировать ülňülerine laýyklykda gurulýan medeniýetiniň, ylmynyň, halk speeches, as a reflection of the фонда туркменского языка, отража- Term «architecture» means здания и сооружения». Например: hojalygynyň ösmegi, halkara high level of mental culture of our ющего высокий уровень развития jaýlaryň keşbi örän owadan. «the art of constructing, designing Современная архитектура наших hyzmatdaşlygynyň geriminiň people, science and education, ментальной культуры нашего народа, «Türkmen diliniň düşündirilişi buildings and structures». For example, городов и сел отличается изя giňelmegi, ilatymyzyň ýaşaýyş- various industries and domestic сферы науки и образования, различ- sözlügünde»: «arhitektura» – at, the modern architecture of our towns ществом и красотой. В «Толковом and villages is characterized by high словаре туркменского языка» слово durmuş derejesiniň yzygiderli segments of the economy, and ных отраслей и сегментов отечествен- gurluşyk sungaty, jaýlaryň, her hili plasticity and style». «The Explanatory «архитектура» интерпретируется ýokarlanmagy bilen baglylykda, the rapid expansion of productive ной экономики, а также стремительное desgalaryň taslamasyny çyzmak, Dictionary of the Turkmen language» следующим образом: «Архитекту- range of intergovernmental расширение диапазона плодотворного gurmak sungaty, binagärlik
YLYM / SCIENCE НАУКА ene dilimiziň sözlük gorunyň düýpli cooperation and gradual increase межгосударственного сотрудничес interprets word «architecture» as ра – сущ., означает строительное baýlaşandygyny belleýär. Milli diýlip teswirlenilýär. Bu adalga of the living standard for the years тва, последовательное повышение «Architecture, a noun, means the art of искусство, искусство строить, «arhitektor», ýagny «arhitektura dilimiziň sözlük düzüminde köp of independence. A number of new уровня жизни населения. В структуре constructing, art building, architecture». архитектура». Данное слово обра- sanly täze sözler, adalgalar we words, terms and definitions have национального языка появилось ugrundan hünärmen» diýen sözden This word was derived from word зовано от слова «архитектор», обоз aňlatmalar peýda boldy. Ozal bize been appeared in the structure множество новых слов, терминов и ýasalandyr. «Arhitektor» - alynma «architect», denoting literally «an начающее буквально «специалист belli bolan aýry-aýry sözler täze, has of the national language. A large определений. Большое число извест- söz bolup, ol iki sany morfemadan: expert in the field of architecture». в области архитектуры». «Архитек- «Architect» тор» - коренное слово, состоящее из çuň, giň many-mazmuna eýe bolup, number of known vocabulary ных нам лексиконимов обогатилось bir bölegi - asyl («arhitektura»), is a root word consisting of two morphemes: the first part - a двух морфем: первая часть - корневая häzirki döwürde işjeň ulanylýan söz have been enriched with new новым содержательным наполнением, ikinji bölegi - tor ýasaýjy root («architecture»), the second part («архитектура»), вторая часть - тор toparyny emele getirdi. substantive content, gained a обрели более глубокую трактовку, morfemadan ybaratdyr. deeper interpretation, and formed сформировав отдельную группу слов, is a derivative morpheme -ture-. - является производной морфемой. Dil jemgyýetçilik «Gurluşyk» sözüniň köki - a separate group of actively used активно используемых сегодня. A root of the word «gurluşyk» - Корнем слова «gurluşyk» явля- gur asyl düýp işlik bolup, belli bir gatnaşyklarynyň dürli ugurlarynda words in the lexical structure Язык – ресурс, активно исполь- a verb of the imperative mood «gur» ется глагол повелительного накло- – ykdysadyýetde, syýasatda, nowadays. зуемый во всех сегментах общес maksatly (durmuşyňy gur, jaý gur...) (line), which means a movement - a нения «gur» (строй), обозначающий medeniýetde, ylymda, sportda, A language is a resource that твенного взаимодействия: в сферах gymyldy-hereketi aňladýan sözdür. process of the specific purpose (to движение-процесс к определенной syýahatçylykda binagärlik- actively used in all segments of экономики, политики, культуры, «Gur+ul/gurul» sözüniň grammatik build a life, erect a building, etc.). цели (построить жизнь, построить здание и т.д.). В слове «Gur+ul/gurul» gurluşykda, mahlasy, adamzat social interaction: in the fields науки, спорта, туризма, в том числе şekiliniň we manysynyň, ýagny «ul» The basic grammar structure and meaning are changed in word «Gur + при помощи аффикса -ul изменена durmuşynyň ähli jähetlerinde of economy, politics, culture, и в отраслях строительства и архи- affiksini kabul etmek bilen üýtgeşen ul / gurul» with the help of suffix -ul базовая грамматическая структура и giňden ulanylýan serişde bolup science, sport, tourism, as well тектуры. Необходимость изучения görnüşdir. «Gur+(u)l+uş// gurluş» as the sectors of construction and особенностей профессиональных modified basic grammatical structure смысл. «Gur+(u)l+uş// gurluş» явля- durýar. Binagärlik-gurluşyk ugruna bölegi grammatik taýdan «gurul» architecture. The need to study the слов и научных терминов, относя- and meaning. «Gur+(u)l+uş//gurluş» ется производным словом, которое şekilinden soň -uş ýasaýjy affiksini degişli bolan kär-hünär sözlerine features of professional vocabulary щихся к строительно-архитектурному is a derivative of the word, which is образовано при участии добавлен- we ylmy adalgalaryna mahsus and scientific terms, which relate направлению, возникает в контексте kabul eden we belli bir düşünjäni, formed by means of adding suffix -uş ного аффикса - uş к основе - gurul bolan aýratynlyklary öwrenmegiň to construction and architectural подготовки специалистов строитель- zady aňladýan ýasama sözdür. Oňa to the base of -gurul and represents и обозначает конкретное понятие zerurlygy, hususan-da, bu ugurda direction, in particular, occurs in the ного профиля. («gurluş») -yk söz ýasaýjy affiksiniň a particular concept or object. Term или предмет. Прибавление к нему TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 76 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 77
goşulmagy bilen, «gurluşyk» «gurluşyk» is formed by adding («gurluş») – аффикса - yk образу- adalgasy emele gelýär. Bu sözüň suffix -yk to it («gurluş»). A famous ет термин «gurluşyk». Известный («gur//kur») aslynyň garagalpak turkologist N.A. Baskakov notes that тюрколог Н.А.Баскаков отмечает, dilinde duşýandygyny belli türki dilini a root of the word («gur // kur») occurs что корень данного слова («gur// in the karakalpak language. In turn, kur») встречается в каракалпаксом öwreniji alym N.A.Baskakow, şeýle- A.N.Kononov emphasizes that the языке. В свою очередь, А.Н.Кононов de onuň türk, özbek dillerinde-de roots of this lexical unit («gur // подчеркивает, что корни данного («gur//kur» görnüşindäki) aslynyň kur») are Turkish and Uzbek. лексиконима («gur//kur») относятся к birdigini rus alymy A.N.Kononow Word «binagär» in the modern турецкому, узбекскому языкам. belleýärler. Turkmen language has firmly Слово «binagär» прочно вошло «Binagär» sözi häzirki türkmen entered the everyday life and it is в современный туркменский язык и dilinde binagärlik-gurluşyk widely used in the architectural and активно используется в архитектурно- ulgamyna degişlilikde ulanyşa construction industry. It is an object строительной сфере. Оно является of the artistic style, have passed объектом художественного стиля, täzeräk giren, emma işjeň ulanylýan now in the category of professional перешедшим в настоящее время adalgadyr. Bu söz çeperçilik stiliniň terms, used to describe an activity в разряд профессиональных слов, obýekti bolmak bilen, häzirki kär- (occupation, work) in construction используемых при описании рода hünär leksikasynyň düzüm birligi and architectural industries. This is деятельности (профессии, работы) в hökmünde binagärlik-gurluşyk a new phenomenon in the language. строительно-архитектурной отрасли. ulgamyna degişli profesional Word «binagär» as an equivalent of - Это новое явление в языке. Слово sözleriň hataryna geçdi, munuň arhitect has become a scientific term. «binagär» в качестве эквивалента özi dil üçin täzelikdir. «Binagär» Lexical unit «Binagärlik» (bina + слова – arhitektor перешло в ряд на- gär + lik) is a derivative term. The учных терминов. sözi «arhitektor» adalgasynyň first of its components «bina» - a Лексиконим «Binagärlik» oruntutary (ekwiwalenti) hökmünde root basis, a simple name of the noun; (bina+gär+lik) является производным bu ugurdaky ylmy adalgalaryň second -gär - suffix, -lik - morpheme. термином. Первый его компонент: hatarynda orun aldy. This word is formed by adding an «bina» – корневая, простое имя сущ.; «Binagärlik» (bina+gär+lik) – affix morpheme and it is a scientific второй -gär – аффикс, -lik – морфема. ýasama adalga bolmak bilen, onuň term widely used in the construction Это слово образовано путем присоеди- birinji düzüm bölegi: «bina» – asyl, and architectural system at the нения аффикса и морфемы и является sada jyns at; ikinji düzüm bölegi -gär present stage of development of the научным термином, который активно national language. используется в строительно-архитек- – affiks hem-de -lik – morfemadyr. The main requirement for the турной системе на современной стадии Bularyň birikmeginden emele gelen YLYM / SCIENCE НАУКА preparation of various branch-wise развития национального языка. söz birligi dilimiziň häzirki ösüş profile informative materials on Основным требованием к научным tapgyrynda binagärlik-gurluşyk the achievements and successes работникам и специалистам различно- ulgamynda giňden ulanylýan ylmy in the development of our country го отраслевого профиля при подго- adalga bolup durýar. by scientists and experts, is an товке содержательных материалов, Ýurdumyzyň şu günki buýsançly appropriate use of the richest посвященных достижениям и успехам ösüşlerine bagyşlanan düýpli lexical resources in the Turkmen в развитии нашей страны, является language, a thorough study of the грамотное использование богатейших maglumatlar, işler taýýarlanylanda, key aspects and improvement лексических ресурсов туркменского ene dilimiziň dürdänelerini sowatly of various professional fields. In языка, основательное изучение клю- we ýerlikli peýdalanmak möhüm the current year of honoring the чевых аспектов и совершенствование wezipe bolup durýar. Agzybir heritage, the transformation of the различных профессиональных направ- ilimizde dowam edýän Mirasa Fatherland this criterion acquires лений. В нынешний Год почитания sarpa goýmak, Watany özgertmek special significance and content, наследия, преобразования Отчизны ýylynda bu işleriň ähmiýeti has- emphasizing the high sense of данный критерий обретает особое da ýokarlanýar, gymmatly milli responsibility and absolute duty of звучание и содержание, подчеркивая each of us in the preservation and высокую ответственность и безуслов- mirasymyzyň aýrylmaz bölegi enhancement of the wealth and ный долг каждого из нас в сохранении bolan ene dilimize aýratyn aýawly diversity of the native language, и приумножении богатства и много- garamak, onuň baý söz goruny we which is an integral part of the образия родного языка, являющегося köpdürliligini goramak her birimiziň national spiritual and cultural составной частью национального jana-jan borjumyzdyr. heritage. духовно-культурного наследия.
Gülşirin MUHANOWA, Gulshirin MUHANOVA, Гульширин МУХАНОВА, «Bilim» žurnalynyň baş redaktory Editor in Chief of «Bilim» Magazine. главный редактор журнала «Bilim» TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN 78 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 79
Tabli sa ly maglu mat lar skanir le mek usuly ny, ных рамок. Оформление таблиц согласно стан- YLMY MAKALALARY ÇAPA dürli reňk düşek lerini, goýy çyzy lan tabli sa öýjü gi дарту в формате Word for Windows. Каждая таб ni peýda lan maz dan ýeri ne ýeti ril me li dir. Tabli sa lar лица должна иметь порядковый номер. Word for Windows forma tyndaky ülňü lere laýyk Ссылки на литературу и источники даются в TAÝÝARLAMAKDA BILDIRILÝÄN TALAPLAR lykda çapa taýýar edilmelidir. Tablisalaryň her biri квадратных скобках в следующем порядке: по- degişli tertip sany bilen belgilenmelidir. рядковый номер источника в списке литературы, Peýdalanylan edebi ýatlara we çeşmelere sal двоеточие, номер страницы. Например: [1: 98]. gylanmalar iki burçly şekiliniň içinde şu tertip de Не допустимы ссылки на собственные публика- ТРЕБОВАНИЯ К ОФОРМЛЕНИЮ beril ýär: çeşmä niň peýda la ny lan edebi ýat la ra laýyk ции автора. lykdaky tertip sany, goşa nokat, sahypa belgisi. Примечания. Постраничные примечания НАУЧНЫХ СТАТЕЙ Meselem: [1: 98]. Awto ryň özüniň ozal çap edilen приводятся внизу соответствующей страницы со makalalaryna salgylanmagy oňlanylmaýar. сплошной нумерацией всех страниц рукописи. Bellikler. Aýry-aý ry sahy palar boýun ça bellik ler, Список литературы и источников составля- tutuş golýaz manyň sahy palaryny uçdan tutma san bel ется в алфавитном порядке на отдельной стра- gilemek bilen, degişli sahypanyň aşagynda berilýär. нице и состоит из двух частей: первая содержит Edebiýatlaryň we çeşmeleriň sanawy aýratyn sa работы на латинице, вторая - на кириллице. hypada elipbiý tertibinde ýerleşdirilýär we iki bölek den Работы одного автора располагаются в хроно- «Türkme nis ta nyň Gurlu şy gy we bina gär li gi» žur К публикации в журнале «Cтроительство и ybarat bolma ly: birin jisinde – latyn elipbi ýinde, ikinji логическом порядке. Публикации одного года nalyn da çap etmek üçin žurna lyň öz mowzuk la ýyn архитектура Туркменистана» принимаются на- sinde bolsa – kiril elipbiýinde çap edilen işler berilýär. проставляются под литерами а, б, в:, включая ugru na gabat gelýän ylmy maka lalar türkmen, rus we учные статьи, отвечающие его профильной те- Şol bir awto ryň ýerine ýetiren işleri çap edilen sene первое упоминание. Сокращения и аббревиату- iňlis dille rindäki nusga larda kabul edilýär. Çapa hödür матике, на туркменском, английском и русском leriniň yzygiderliliginde ýerleşdirilýär. Dürli işler şol ра в списке литературы не допускаются. Источ- lenýän işler üç dilde, çap edilmä ge doly taýýar, edebi языках. Материалы должны представляться в bir ýylda çap edilen bolsa, olar «a», «b», «ç» harplary ником библиографического описания служит taýdan doly işleni len we awtor tarapyn dan gol çeki готовом для печати виде, литературно обрабо- bilen belgi le nen bentler de, ilkin ji adyny görkez mek ar титульный лист издания. Год издания в моно- len görnüşde tabşyryl ýar. Makala nyň ahyrynda onuň танные и подписанные автором. В конце статьи kaly getirilýär. Edebiýatlaryň sanawynda maglumatla графиях и сборниках указывается после города awto ry barada ky takyk maglumat lar: awtoryň fami указываются сведения об авторе: фамилия, имя, ryň gysgal dylan (her sözü niň baş harpyn dan düzü len) издания, название издательства не приводится. liýa sy, ady, atasy nyň ady, iş ýeri, habar laş mak üçin отчество, место работы, номер телефона, адрес aňlatmasynyň görkezilmegine ýol berilmeýär. Ýazuw При ссылках на периодические издания необхо- tele fon belgi si, elektron poçta sy nyň salgy sy görke zil электронной почты. Редакция оставляет за çeşmesiniň kitap teswirçilik (bibliog rafik) ýabe ny üçin димо указать том, №, выпуск. ýär. Redak si ýa, awtor bilen ylalaş mak arka ly özünde собой право редактировать и корректировать zerur maglu matlaryň çeşme si hökmün de neşi riň sa Статьи, не соответствующие вышеуказан- maka la nyň beýa ny na zerur hasap la nan düze diş le ri статью по согласованию с автором. Каждая haby (daşky sahypasy) hyzmat edýär.Ylmy monog ным требованием и не сопровождаемые качес giriz mek, ony gysgalt mak huku gy ny saklap galýar. статья подвергается проверке сервисом «Анти- rafiýalaryň we ýygyn dy neşir leriniň kitap teswirçilik твенным переводом, а также дублирующие Hödür len ýän maka la la ryň her biri http:www.antip la плагиат» на сайте http://www.antiplagiat.ru beýanynda çeşmä niň çap edilen ýyly onuň çap edilen материалы, к рассмотрению не принимаются. giat.ru Inter net-sa hy pa syn da ky «Антиплагиат» hyz Общий объем текста не должен превышать şäherinden soň goýulýar, şunda neşirýatyň ady görke Решение о публикации принимается Редакци- matlar ulga my arka ly düýpli barlag dan geçi ril ýär. 10 тыс. знаков и содержать не более 5 иллюстра- zilmeýär. Döwür leýin neşir lere salgy lanylýan bolsa, şol онным советом на основе внутреннего рецензи- Makalanyň umumy möçberi 10 müň belgiden, ций, таблиц или диаграмм. neşiriň jilti, № belgisi, goýberilişi anyk görkezilmelidir. рования рукописей и общим голосованием. При- ondaky suratlaryň, tablisalaryň ýa-da diagramma Электронная версия статьи представляется Çapa taýýarlyk derejesi ýokarda beýan edilen чиной отклонения статьи может стать отсутствие laryň mukdary 5-den köp bolmaly däldir. в формате Word for Windows и должна быть şertlere gabat gelme ýän we sowat ly terji mesi bol в ней каких-либо новых данных, расширяющих Makalanyň elektron nusgasy Word for Win отправлена вложенным файлом по адресу: madyk makalalar redaksiýanyň garamagyna kabul базу научных знаний и имеющих научно-прак- dows formatynda tabşyrylmalydyr hem-de içine [email protected] edilmeýär. Maka lany çapa hödür lemek bara daky тическую ценность. О принятом решении сооб- salnan faýl görnüşinde arhit_magazine@mail.ru Диаграммы, рисунки, фотографии предос oňyn çözgüt Redaksiýanyň geňeşi tarapyndan des щается авторам. Предоставленные в редакцию salgysy boýunça iberilmelidir. тавляются в виде отдельных файлов с разреше- lapdan golýaz ma la ra berlen synlar hem-de umumy материалы обратно не возвращаются. Diagram malar, suratlar, fotosuratlar 1 (bir) нием не менее 300 точек на дюйм, расширение düzümde ses bermegiň netijeleri boýunça çykaryl dyuýmda 300 nokatdan az bolmadyk çözgüt li aýra jpg или tif. Каждое изображение сопровождает- ýar. Makalany çapa hödürlemeli däl diýen çözgüdiň Žurnalyň sahypalarynda gurluşyk kompaniýalary, tyn faýl görnü şinde tabşy rylýar, giňel dilişi jpg ýa-da ся пояснительный подписью. На каждое изоб çykarylmagyna hödür lenýän işde ozal belli bolan yl gurluşyk serişdeleri we tehnikalary barada tif nusgalarynda bolmaly. Şekilleriň her biriniň aşa ражение должна содержаться ссылка в тексте. my maglu matlaryň geri mini giňeld ýän, ylmy-ama ly mahabatlar çap edilýär gynda degiş li teswir ýazgy sy geti rilmeli. Şekilleriň Не допустимо вставка изображения в текстовый taýdan gymmat ly maglu matlaryň ýoklu gy delil bo Журнал публикует рекламу строительных her biri ne maka lanyň beýa nynda salgy lanma sak файл. lup biler. Çyka rylan ahyrky neti je bara da awto ryň компаний, материалов и техники lanmalydyr. Şekilleri teswir ýazgylarynyň arasynda Табличный материал не должен содержать özüne habar berilýär. Redaksiýa tabşyrylan maka Tel. (993 12) 92 18 55; 92 18 44 ýerleşdirmek maslahat berilmeýär. элементов сканирования, цветного фона, жир- lalar yzyna gaýtarylyp berilmeýär. E-mail: [email protected] M A Z M U N Y / C O N T E N T S / С О Д Е Р Ж А Н И Е
Türkmenistan Beýik Ýüpek ýolunyň «Howa derwezesini» açdy...... 1 W. Komarow Aşgabat halkara howa menzili...... 10 R. Myradow Älem bilen ruhlanan...... 23 jemgyýetçilik-syýasy we ylmy žurnaly G. Gulgeldiýew Aşgabat Ginnesiň rekordlar kitabynda...... 34 M. Mämmedow Täze gurluşyklar we gorag arheologiýasy...... 40 CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE W. Lopaşew Belent gatly ýaşaýyş jaýlarynyň ýokary derejedäki netijeli OF TURKMENISTAN konstruktiw shemalary...... 46 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА A. Şagulyýew Oguznamaçylyk däbi esasynda döredilen eserlerde ТУРКМЕНИСТАНА oguz türkmenleriniň ak öýleri...... 52 A. Zakirow, W.Krawes, W.Boýko, L.Zakusilo Pes tizlikli serişdeleri peýdalanmak Esaslandyryjysy – Türkmenistanyň arkaly köpçülikleýin partlamalaryň seýsmiki täsirini dolandyrmak...... 58 gurluşyk we binagärlik ministrligi T. Saparowa Beýik işleriň beýany...... 64 Žurnal Türkmenistanda neşir edilýän W. Şupak Wagt akymynda giňişligi özgertmek...... 68 ylmy žurnallaryň we neşirleriň B. Nazarow Gurluşyk pudagynda zähmeti goramak hukugy...... 72 sanawyna goşuldy. G. Muhanowa Binagärlik-gurluşyk ulgamynda işjeň ulanylýan ylmy adalgalar...... 74 The magazine is included in the list of peer-reviewed scientific Turkmenistan opened «Air Gates» of the Great Silk Road...... 1 publications of Turkmenistan. V. Komarov International airport of Ashgabat...... 10
Журнал включен в перечень R. Muradov Inspired by Cosmos...... 23 рецензируемых научных изданий G. Gulgeldiyev Ashgabat in the Guinness Book of Records...... 34 Туркменистана. M. Mamedov New Buildings and Rescue Archeology...... 40 Baş redaktor Ýazgül EZIZOWA V. Lopashev Efficient Construction Schemes of High-rise Residential Houses...... 46 A. Shakuliyev Image of white yurts of turkmen-oguzes Redaksiýanyň geňeş agzalary: In the works created with «Oguznama» traditions...... 52 Çary AMANSÄHEDOW A. Zakirov, V. Kravets, V. Boiko, L. Zakusilo Control of the Seismic Effect of Mass Baýrammyrat ATAMANOW Explosions using Low-speed Means of Initiation...... 58 Abdyrahym AŞYROW Wladimir GASANOW T. Saparova The Symbol of Great Achievements...... 64 Ataberdi GURBANLYÝEW Space Identification in the Flow of Time...... 68 Sapargeldi DAŇATAROW V. Schupak Annageldi ESENOW B. Nazarov Legal Protection of Labor in the Construction Industry...... 72 Muhammet MÄMENOW Ruslan MYRADOW G. Muhanova Scientific Terms Actively used in Architecture and Construction...... 74 Aşyr ÝAZDURDYÝEW Agajuma ZAKIROW Туркменистан открыл «воздушные ворота» Великого Шелкового пути...... 1 Международный аэропорт Aшхабада...... 10 Redaksiýanyň salgysy: В. Комаров 744036, Türkmenistan, Aşgabat şäheri, Р. Мурадов Вдохновленные космосом...... 23 Arçabil şaýoly, 84. Telefonlary: Г. Гулгелдиев Ашхабад в Книге рекордов Гиннесса...... 34 (+99312) 92-18-55, 92-18-57, 92-18-41. М Мамедов Новостройки и охранная археология...... 40 Faks: 92-18-54 E-mail: [email protected] В. Лопашев Эффективные конструктивные схемы жилых домов Indeksi: 78009 повышенной этажности...... 46 А. Шакулыев Изображение белых юрт туркмен-огузов в произведениях, Golýazmalar, fotosuratlar yzyna gaýtarylmaýar созданных в традициях «Огузнама»...... 52 hem-de olara jogap we syn berilmeýär. A. Закиров, B.Кравец, Л.Закусило, B.Бойко, Управление сейсмическим эффектом Ýygnamaga berildi – 24.08.2016 массовых взрывов с использованием низкоскоростных средств инициирования...... 58 Çap etmäge rugsat edildi – 18.11.2016 Neşir N1. Sany–10000. A–89359. Sargyt N-2843. Т. Сапарова Символ великих свершений...... 64 Ölçegi 60x90 1/8. Ofset usulynda çap edildi. Çap listi 10. Şertli reňkli ottisk 7. В. Щупак Идентификация пространства в потоке времени...... 68 Hasap neşir listi 7,9. Б. Назаров Правовые основы охраны труда в строительной отрасли...... 72 Žurnalyň çap edilişiniň hiline Türkmenistanyň Г. Муханова Научныe термины, активно употребляемые Metbugat merkezi jogap berýär. Tel.: 39-95-36 в архитектурно-строительной сфере...... 74