Jaarverslag 2019 H Et N Ieuwe Instituut
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Net als voor andere gesubsidieerde cultuurinstellingen was 2019 voor Het Nieuwe Instituut een belangrijk jaar in de aanloop naar de aanstaande beleidsperiode 2021–2024. In verscheidene stadia waren vertegenwoordigers van de complete organisatie het afgelopen jaar betrokken bij de gedachtebepaling rond de toekomstige profilering van het instituut en de vertaling van bestaande en nieuwe ambities in concrete activiteiten. Daarbij was vooral de invloed merkbaar van het recente project Neuhaus. Geïnspireerd door de viering van honderd jaar Bauhaus, presenteerde Neuhaus in de loop van 2019 een nieuw type (tijdelijke) academie voor meer- dan-menselijke kennis, waar even radicale vragen over de toekomst van Instituut ontwerp en samenleving werden gesteld als een eeuw eerder. Maar nu vanuit een perspectief waarin de mens niet meerHetNieuwe de enige maatstaf kan zijn, en alle vormen van leven – van microben tot kunstmatig intelligente systemen – een gelijkwaardige positie innemen. Neuhaus accelereerde het denken over diversiteit en inclusiviteit; thema’s die al langer op de agenda van het instituut stonden maar die in het licht van groeiende ecologische en sociale problemen en al even snel ontwikkelende technologieën alleen maar urgenter worden. Bij het denken over de periode 2021– 2024 was de beleids- matige context van het ministerie van OCW vanzelfsprekend belangrijk. Naast de inhoudelijke zwaartepunten die het instituut vanuit de eigen ontwikkeling wenst aan te brengen, werden de uitgangspuntenbrief van minister Van Engelshoven, evenals het advies van de Raad voor Cultuur Ontwerp voor de Toekomst als grondslag beschouwd. Anders dan bij de twee voorafgaande beleidsperiodes verliep het gesprek over Jaarverslagde toekomstige bekostiging dit keer echter over twee sporen: die van2019 de Basis Infrastructuur (BIS) en die van het Erfgoed. Gezien de hybride rol en het brede takenpakket besloot Het Nieuwe Instituut dat het in de komende beleidsperiode graag van de mogelijkheid gebruik maakt om als erfgoed- instelling gefinancierd te worden. Voor activiteiten met een uitdrukkelijk sectoraal karakter is opnieuw een appel gedaan op BIS- middelen. Het verschil in bekostigingssystematiek 1 Voorwoord Net als voor andere gesubsidieerde cultuurinstellingen was 2019 voor Het Nieuwe Instituut een belangrijk jaar in de aanloop naar de aanstaande beleidsperiode 2021– 2024. In verscheidene stadia waren vertegenwoordigers van de complete organisatie het afgelopen jaar betrokken bij de gedachtebepaling rond de toekomstige profilering van het instituut en de vertaling van bestaande en nieuwe ambities in concrete activiteiten. Daarbij was vooral de invloed merkbaar van het recente project Neuhaus. Geïnspireerd door de viering van honderd jaar Bauhaus, presenteerde Neuhaus in de loop van 2019 een nieuw type (tijdelijke) academie voor meer- dan-menselijke kennis, waar even radicale vragen over de toekomst van ontwerp en samenleving werden gesteld als een eeuw eerder. Maar nu vanuit een perspectief waarin de mens niet meer de enige maatstaf kan zijn, en alle vormen van leven – van microben tot kunstmatig intelligente systemen – een gelijkwaardige positie innemen. Neuhaus accelereerde het denken over diversiteit en inclusiviteit; thema’s die al langer op de agenda van het instituut stonden maar die in het licht van groeiende ecologische en sociale problemen en al even snel ontwikkelende technologieën alleen maar urgenter worden. Bij het denken over de periode 2021– 2024 was de beleids- matige context van het ministerie van OCW vanzelfsprekend belangrijk. Naast de inhoudelijke zwaartepunten die het instituut vanuit de eigen ontwikkeling wenst aan te brengen, werden de uitgangspuntenbrief van minister Van Engelshoven, evenals het advies van de Raad voor Cultuur Ontwerp voor de Toekomst als grondslag beschouwd. Anders dan bij de twee voorafgaande beleidsperiodes verliep het gesprek over de toekomstige bekostiging dit keer echter over twee sporen: die van de Basis Infrastructuur (BIS) en die van het Erfgoed. Gezien de hybride rol en het brede takenpakket besloot Het Nieuwe Instituut dat het in de komende beleidsperiode graag van de mogelijkheid gebruik maakt om als erfgoed- instelling gefinancierd te worden. Voor activiteiten met een uitdrukkelijk sectoraal karakter is opnieuw een appel gedaan op BIS- middelen. Het verschil in bekostigingssystematiek – Erfgoed-aanvraag en BIS-aanvraag – moest zich in twee afzonderlijke beleidsplannen weerspiegelen. Hoewel beide plannen voortkomen uit eenzelfde achtergrond en daarom een samenhangend perspectief schetsen, kennen ze een andere timing. De BIS-aanvraag is in januari 2020 bij het ministerie HET NIEUWE INSTITUUT ingediend; de Erfgoedaanvraag zal eind 2020 worden voltooid. Het Jaarverslag 2018 maakte al melding van de eenmalige JAARVERSLAG 2019 investering die door het Ministerie van OCW gedurende zes jaar is toegekend aan het programma Architectuur Dichterbij. Dit omvangrijke conserverings- en digitaliseringsproject moet ertoe bijdragen dat de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw – en in het bijzonder de collectie ontwerptekeningen – beter houdbaar, zichtbaar en bruikbaar zal zijn voor huidige en nieuwe gebruikers. Met de aanbesteding en uitwerking van de eerste fase van dit programma is in 2019 een begin gemaakt. Bovendien is er een proces van reflectie gestart dat moet bijdragen aan het formuleren van een integrale visie op de verzameling die het mogelijk maakt om vanuit de collectie een innovatieve benadering te ontwikkelen voor de omgang met multidisciplinaire archieven, binnen en buiten het instituut. In dit kader kan ook de vervolgopdracht aan Het Nieuwe Instituut worden gelezen op het gebied van archieven design en digitale cultuur. Het ministerie heeft het instituut in 2019 verzocht een netwerk- en platformfunctie voor deze collecties te vormen. Ook hier is het de opgave om kennisdeling over behoud en beheer van collecties en netwerkvorming te stimuleren en collecties digitaal te verbinden en toegankelijk te maken. In 2019 en 2020 werkt Het Nieuwe Instituut aan de eerste stappen in dit proces. Tussen Architectuur Dichterbij en deze netwerk- en platformfunctie zullen de komende periode ongetwijfeld informatie en ervaring worden uitgewisseld. Voorwoord [omslag] BESTUURSVERSLAG Beeldverslag deel 1 5 Terugblik 2019 / Vooruitblik 2020 30 Beeldverslag deel 2 171 Publiek Programma / Museum voor Architectuur, Design en Digitale Cultuur 34 Programma in het buitenland 2019 195 Research 45 Samenwerkingen 197 Erfgoed / Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw 53 Fotoverantwoording 199 Agentschap voor Architectuur, Design en Digitale Cultuur 65 Colofon 200 Educatie 78 Organisatie 83 Code Culturele Diversiteit 105 Programma 2019 [omslag] Fair Practice Code 105 Gebeurtenissen na balansdatum 105 RAAD VAN TOEZICHT Governance Code Cultuur 107 Samenstelling Raad van Toezicht en Raad van Bestuur 109 Terugblik 2019 vanuit de Raad van Toezicht 111 JAARREKENING 113 OVERIGE GEGEVENS 161 Gebeurtenissen na balansdatum 162 Ondertekening 163 Controleverklaring 165 2 3 4 5 6 7 I SEE THAT I SEE WHAT YOU DON’T SEE — MILAAN I See That I See What You Don’t See benutte de complexe verhouding tussen licht en donker en tussen zien en niet zien als startpunt voor een nader begrip van de tegenstrijdige effecten van die verhouding op mens, aarde en andere organismen. De presentatie vormde de Nederlandse bijdrage aan de XXII Triennale di Milano, en was daarna te zien Het Nieuwe Instituut. 8 9 10 11 I SEE THAT I SEE WHAT YOU DON’T SEE — ROTTERDAM 12 13 THE COMMON INN Een gemeenschappelijke verblijf- plaats die ruimte bood aan talent: aan presentaties, gesprekken, performances en reflecties op talent en talentontwikkeling. Een Open Call to Anyone and Everything resulteerde in een presentatie van 75 makers en denkers, variërend in leeftijd, achtergrond en ervaring. 14 15 ARCHITECTUUR DICHTERBIJ Architectuur Dichterbij is een zesjarig project ter verbetering van de zichtbaarheid en toegankelijkheid van de Rijkscollectie, mogelijk gemaakt door een eenmalige investering van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Er zijn projecten gestart op het gebied van onderzoek, conservering, restauratie en digitalisering. 16 17 18 19 Met Neuhaus sloot Het Nieuwe NEUHAUS Instituut zich aan bij de wereldwijde viering van het honderdjarig jubileum van Bauhaus, maar beperkte zich bewust niet tot het verheerlijken van wat deze legendarische school in het verleden heeft bereikt. Neuhaus, een tijdelijke academie voor meer- dan-menselijke kennis, blies de oorspronkelijke drijfveren en geestdrift van Bauhaus nieuw leven in en belichaamde ze opnieuw, geïnspireerd door de actualiteit. Het openingssymposium van Neuhaus bracht kunstenaars, ontwerpers, theoretici, makers en meer-dan- menselijke (collectieve) lichamen bij elkaar om gezamenlijk de uitdagingen van de huidige tijd te schetsen, de centrale Neuhausthema’s te presen- teren en zo het curriculum in te leiden. Een veelzijdig, dynamisch curriculum reageerde op de planetaire burn-out van het huidige tijdperk, in samen- werking met academies, ontwerpers, kunstenaars, theatermakers, machines, chef-koks, uitvinders, onderzoekers, algoritmes, activisten en buurtbewoners. 20 21 22 23 24 25 26 27 BESTUURSVERSLAG 28 29 Het Nieuwe Instituut Jaarverslag 2019 rond materialen als hout, glas en plastic, introduceert het denken over een TERUGBLIK 2019 / meer-dan-menselijke benadering een tamelijk radicale breuk. Materialen vormen de grondstof voor de menselijke scheppingsdrang: