Wojciech Kilar ciech Kilar j Wo fot. A. Zborski

Wojciech Kilar Urodzony 17 lipca 1932 roku we Lwowie, kompozytor i pianista. Studiował w PWSM w Katowicach – fortepian pod kierunkiem W. Markiewiczówny, kompozycję w klasie B. Woytowicza. Wybitna postać współcze- snej muzyki polskiej, twórca przebojów mu- zyki współczesnej, takich jak: Exodus, Krze- sany, Orawa, kompozycji religijnych: Missa pro pace, Bogurodzica, Angelus, wzięty i wielokrotnie nagradzany kompozytor muzy- ki filmowej (ponad 140 tytułów) pisanej dla największych reżyserów m.in.: A. Wajdy, K. Zanussiego i K. Kutza. Laureat licznych nagród, m.in.: im. (1960), ZKP (1975), Fundacji im. A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1984), Nagrody Wielkiej Fundacji Kultury (2000), Złotego Berła Funda- cji Kultury Polskiej (2000). Działalność artystyczna w kontekście społecznym została do- ceniona m.in.: Nagrodą Artystyczną Komitetu Kultury Niezależnej NSZZ „Solidarność” (1989); Nagrodą Arcybiskupa Metropolity Katowickiego „Lux ex Silesia” (1995), Ecce Homo (2003). Jego muzyka do filmu F. Forda Coppoli Bram Stoker’s Dracula, została uhonorowana przez Amerykańskie Stowarzyszenie Kompozytorów, Autorów i Producen- tów „ASCAP Award 1992” w i przyznano jej nagrodę „Best Score Composer for a 1992 Horror Film” w . Napisał ścieżkę dźwiękową do Portretu Damy w reżyserii J. Campion, filmów R. Polańskiego Dziewiąte Wrota i Pianista (Cezar 2002 za najlepszą muzykę filmową). Po jego klasyczne utwory sięgają współcześni artyści: Motion Trio, Anna M. Jopek czy bracia Pospieszalscy, znajdując w nich bogate źródło inspiracji twórczej. www.pwm.com.pl/kilar fot. Z. Sawicz

W. Kilar i K. Zanussi – przyznanie tytułu doktora honoris causa KUL / W. Kilar (with K. Zanussi) receives an honorary doctorate from the Catholic University of Lublin fot. A. Grygiel

Wojciech Kilar Born in Lvov on 17 July 1932, a composer and pianist. He studied in . He is one of the foremost of contemporary Polish composers beside and Henryk Mikołaj Górecki. He has written such ”hits” as Krzesany, Exodus and Orawa, moving religious compositions such as Missa Wojciech Kilar z żona Barbarą w ogrodzie pro pace, as well as film / Wojciech Kilar with his wife Barbara in a garden music for the most celebrated Polish and foreign directors. Most of his works have been premiered at the “ Autumn” International Festival of Contemporary Music. His works Kościelec 1909 and Missa pro pace were commissioned by the National Philharmonic for celebrations of the 75th and 100th anniversaries of its foundation. In 2001 the Mass was performed at the Vatican in the presence of the Holy Father, the late John Paul II. The concert devoted to Wojciech Kilar’s output at the Midem in Cannes (2004) – as part of the Polish Day – was enthusiastically received. He has written music to over 140 films. In he works with , and . His music to F. Ford Coppola’s Dracula was honoured with the “ASCAP Award 1992” in Los Angeles and he received the award for the “Best Score Composer for a 1992 Horror Film” in San Francisco. He is the writer of the sound track to ’s Portrait of a Lady as well as Roman Polański’s Ninth Gate and The Pianist. The last title was awarded Caesar in 2002 for the best film music. An excerpt from Angelus was used in the film A City of Angels directed by Brad Silberling. fot. M. Makowski

www.pwm.com.pl/kilar „Jestem człowiekiem wesoło-smutnym, jak taki akord, bardzo banalny, używany od czasów impresjonistów – molowy z dodaną małą sep- tymą.” fot. A. Klukowski

„I am a man who is both sad and cheerful, like that chord, very banal, used since the impressionist times: the minor triad with added minor seventh.”

Szczęście Poszedłem na niedzielną mszę i pomyślałem, że są tylko trzy takie miejsca, w których odczuwam szczęście w pełni tego słowa, szczęście absolut- ne – kościół w czasie mszy świętej, góry i dom. Happiness Wojciech Kilar w domu / Wojciech Kilar at home I went to Sunday Mass and I thought there were only three such places where I feel perfectly, absolutely happy: at church during the holy mass, in the mountains and at home.

Wiara Ja muszę się zadeklarować jako katolik zamknięty, powiązany różańcem, zamknięty w stronach brewiarza, przytłoczony szkaplerzem, związany obowiązkami mszy świętej, postu. Faith I must declare myself to be a strict (literally, “closed”) Catholic, bound by the rosary, contained within the pages of the breviary, pressed down with the scapular and bound by the obligations of the holy mass and fasting. arch. kompozytora / composer´s archive

Wojciech Kilar w Tatrach – Szpiglasowy Wierch 1974 / Wojciech Kilar in the Tatra Mountains: Szpiglasowy Wierch 1974 Film Za najbardziej udane uważał- bym te filmy, w których zdecy- dowałem się na całkowicie samodzielny komentarz muzy- czny, pozornie nic nie mający wspólnego z filmem. A więc arch. kompozytora / composer´s archive taki, że na obrazie jest, powiedz- my, piano, a u mnie forte, tam jest czarne, a u mnie – białe. I jeżeli z tego zestawienia pozor- nie znoszących się elementów: Watykan – Wojciech Kilar obrazu i całkowicie różniącej się z Ojcem Świętym Janem Pawłem II od niego muzyki, powstała jakaś / Wojciech Kilar with the Holy Father, trzecia, nowa warstwa, nowy John Paul II at the Vatican element artystyczny. Film I should consider the most successful films to be those, in which I decided on a completely independent musical commentary, apparently having nothing in common with the film, e.g. there is “piano” on screen and “forte” in my music, it is black there and white in my music. And when from that juxtaposition of elements, seemingly cancelling out each other, i.e. the picture and the completely different music, there arises a third, new layer, a new artistic element. arch. kompozytora / composer´s archive

Wojciech Kilar z Francisem F. Coppolą / Wojciech Kilar with F. F. Coppola

www.pwm.com.pl/kilar Ascetyczna Missa pro pace bliższa jest tradycji pro- stego chorału sprzed kilkuset lat. To właśnie, co jest odwołaniem do dalekiej przeszłości, brzmi najbardziej

świeżo i oryginalnie. Msza, w której Kilar zrezygnował M. Repetowski z kunsztownych popisów orkiestrowych, a soliści często śpiewają a cappella, jest bardziej szczerym wyznaniem wiary niż nazbyt rozbudowane dzieła dawnych epok. J. Marczyński, „Rzeczpospolita” 13.04.2001

The composer of Missa pro pace seems to be closer to the simple Gregorian chant tradition which he consistently exploits. And this recalling of the past: resignation of any orchestral virtuosity, choir and the soloist often singing a cappella, sounds most fresh and original to a listener of the beginning of the 21st century, and is a more sincere profession of faith than the overmuch extended works of earlier epocks. J. Marczyński, ”Rzeczpospolita” 13.04.2001

[…] muzyka obrazowa, inspiracja religijna, folklor, jazz, a do tego: skrajna prostota i repetytywność (minimalizm?) i odrobina eklektyzmu (w Corale) – wszystko to składa się na niezwykle różnorodny, kalejdoskopowy charakter Koncertu […] W. Widłak „Dysonanse” nr 2/1998 Recenzja z prawykonania Koncertu fortepianowego (wrzesień 1997 „Warszawska Jesień”)

[...] picturesque music, religious inspiration, and jazz, and what’s more: extreme simplicity and repetitiveness (?) and a little bit of eclecticism (in Corale) – all this constitutes the unusually diverse, kaleidoscopic character of the Concerto [...] W. Widłak ”Dysonanse” nr 2/1998 A review of the premiere of the Piano Concerto (September 1997, ”Warsaw Autumn”) arch. kompozytora / composer´s archive Okładka partytury Exodus W. Kilara autorstwa Jerzego Dudy-Gracza / The cover of the score of W. Kilar´s Exodus designed by Jerzy Duda-Gracz

Wojciech Kilar z Peterem Jablonskim – Katowice 1997 / Wojciech Kilar with Peter Jablonski – Katowice 1997 Czy postmodernizm traktuje Pan jako wolność sięgania po rozmaite style lub środki dostępne kompozytorom? Tak. Jeśli ktoś ma talent i coś do przekazania drugiemu człowiekowi, to naprawdę nieważne, jakim językiem się posługuje, jak się go klasyfikuje, do czego zalicza. Może to trochę ryzykowne rozbudowanie słynnych słów św. Augustyna, ale to chyba jedyna recepta na twórczość, i jedyna – choć trochę okrutna – rada, jakiej można udzielić kandydatowi na twórcę: miej talent, miej coś do powiedzenia, kochaj i rób co chcesz. Przecież każdy z nas bierze pełną odpowiedzialność za to, co widnieje w partyturze, za swój styl.

Do you treat postmodernism as freedom to use the various styles or devices available to composers? Yes. If one has talent and has a message for another person, then it really is not important fot. M. Makowski what language is used how the composer is classified. Perhaps it is a bit risky to expand on St.Augustine’s famous words, but it is probably the only recipe for creativity and the only, albeit slightly cruel, piece of advice that one can give to a cndidate for a composer: have talent, have something to say, love and do what you like. The thing is that we all take full responsibility for what is included in the score, for our own style.

Jaka jest, Pana zdaniem, rola muzyki? Całą filozofią sztuki, każdej sztuki, jest to by była skierowana ku człowiekowi i ku dobru. To łączy się ze świadomością roli muzyki. Jaki zadania ma muzyka? Przede wszystkim powinna dawać radość, dobro, nadzieję, niekoniecznie zaś wyjaśniać zagadkę świata, kosmosu.

What, in your opinion, is the role of music? The whole philosophy of art, any art, is founded on the truth that it should be directed towards man and goodness. This issociated with the awareness of the role of music. What are the tasks of music? First of all, it should give joy, a sense of well-being, hope and note necessarily explain the riddle of the world, the universe.

Fragment książki: Cieszę się darem życia. Rozmowy z Wojciechem Kilarem, K. Podobińska, L. Polony (PWM 1997) An excerpt from the book: I Enjoy the Gift of Life. Conversations with Wojciech Kilar, K. Podobińska, L. Polony (PWM 1997) fot. M. Makowski

www.pwm.com.pl/kilar Kilar Krzesany, Angelus, Exodus, Victoria (1998, Sound-Pol, SPB CD 052)

Kilar The Best (Orawa, Krzesany, Exodus, Victoria, muzyka filmowa fragmenty / excerpts from original Wojciech Kilar Piano soundtracks) Concerto, Choral (2000, Universal 524 936-2) Prelude, Orawa (1998, Koch 52033-2)

Karłowicz, Kilar (2003, SONY SK 90470)

Wojciech Kilar Missa pro pace (2003, DUX 0434)

Full discography available at: www.pwm.com.pl/kilar

The Portrait of a Lady – muzyka filmowa W. Kilara do filmu J. Campion / original soundtrack by W. Kilar La Neuvieme Porte (The (1996, Decca 455 011-2) Ninth Gate) – muzyka filmowa W. Kilara do filmu R. Polańskiego / original soundtrack by W. Kilar (1999, Artisan Music Inc. FILMCD 321) „[..] muzyka Kilara powstaje w swoistym napięciu między wy- obraźnią muzyczną szerokich rzesz słuchaczy, a muzyczną ekspresją własnego świata wewnętrznego. […] jego muzyka broni się współ- cześnie swym rzemiosłem, czystością intencji twórczej, sugestyw- nością ekspresji, szlachetnością przesłania.” ”Kilar’s music is created through a peculiar tension between the musical imagination of large audiences and the musical expression of the composer’s own inner world. [...] At the present times his music rests on its compositional technique, the purity of its creative intention, the suggestivity of its expression and the nobility of its message.”

Fragment książki Kilar – Żywioł i modlitwa / An excerpt from the book Kilar – Element and Prayer, L. Polony (PWM 2005)

Książka jest zapisem licznych wywiadów, przygotowanych specjalnie z myślą o portrecie kompozytora. The book is a record of numerous interviews prepared especially with the intention of creating a portrait of the composer.

Scherzo dla Wojciecha Kilara / Scherzo for Wojciech Kilar M. Malatyńska, A. Malatyńska-Stankiewicz (PWM 2002)

Rozmowa odbyła się w 1996 roku. Z wyznań tych wyłania się obraz frapującej osobowości: Wojciech Kilar to człowiek utkany z paradoksów, antynomii, sprzeczności. The conversation took place in 1996. A striking personality emerges from these confessions: Wojciech Kilar is a man woven from paradoxes, antynomies and contradictions.

Cieszę się darem życia. Rozmowy z Wojciechem Kilarem / I Enjoy the Gift of Life. Conversations with Wojciech Kilar K. Podobińska, L. Polony (PWM 1997)

TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NARODOWEJ ORKIESTRY SYMFONICZNEJ POLSKIEGO RADIA W KATOWICACH / SOCIETY OF FRIENDS OF POLISH RADIO NATIONAL SYMPHONY IN KATOWICE

Słynne utwory Wojciecha Kilara / Famous works by Wojciech Kilar: Krzesany, Angelus, Exodus, Victoria w wykonaniu / by: Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach (1994, 1997) / Polish Radio National Symphony Orchestra, Katowice (1994, 1997); Chóru Filharmonii Krakowskiej / Cracow Philharmonic Chorus – Jacek Mentel (Chorus master); Hasmik Papian – sopran / soprano; – dyrygent / conductor

ciech Kilar j

1. Orawa Sifonietta Cracovia, R. Kabara (dir) 09:20 2. Krzesany (fragment/excerpt) Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia __ / National Radio Symphonic Orchestra, A.Wit (dir) 05:31 3. Exodus (fragment/excerpt) Filharmonia Narodowa / National Philharmonic Orchestra, A. Wit (dir) 06:19 4. Koncert fortepianowy/ Piano concerto (Toccata) Filharmonia Narodowa / National Philharmonic Orchestra A.Wit (dir), W. Malicki (pf) 06:41 5. Missa pro pace (Sanctus) Filharmonia Narodowa/ National Philharmonic Orchestra, K. Kord (dir) 05:27 6. Missa pro pace (Benedictus) Filharmonia Narodowa / National Philharmonic Wo Orchestra, K. Kord (dir) 02:42 6. Lament / Lamentations (fragment/excerpt) Chór Filharmonii Narodowej / National Philharmonic Choir, H. Wojnarowski (dir) 06:43 7. September Symphony (Moderato IV cz / 4th movement) Filharmonia Narodowa / National Philharmonic Orchestra, A. Wit (dir) 08:46 total: 51:42 Wydawcy – licencje / Licences from: CD Accord – 3 –7 Towarzystwo Przyjaciół WOSPR – 2 www.pwm.com.pl/kilar PWM Edition – 1 fot. A. Klukowski

www.pwm.com.pl PROMOCJA / PROMOTION [email protected]

MARKETING / SALES DEPT. [email protected]

BIBLIOTEKA MATERIAŁÓW ORKIESTROWYCH / HIRE LIBRARY [email protected] [email protected]

Redakcja / Prepared by Aleksandra Suruło Projekt graficzny / Layout Studio Kozak s.c. Autor zdjęcia na okładce / Photo on cover by Mariusz Makowski Tłumaczenie angielskie / English translation by Ewa Cholewka, Agata Stawska