TRIBUNENieuwsblad van de SP • jaargang 57 • nr. 7 • juli/augustus 2021 • € 1,75 • www.sp.nl

VELUWE VACCIN TEGEN KAN DE NATUUR BIG FARMA KLUSECONOMIE: DE BOOM IN? KEIHARD KAPITALISME LILIAN INTERVIEWT JEROEN

foto Joshua Versijde Van Sander de Kramer tot Agnes Kant, van Carrie Jansen tot Sinan Can: de gesprekken van SP-leider Lilian Marijnissen met spraakmakende bekende Nederlanders zijn de moeite waard. In de podcast Daarom is het goed bespreekt Marijnissen poli- tieke onderwerpen. De blik van een columnist, een­ filmmaker of een cabaretier werpt daarbij altijd een ander licht op zaken.

De laatste podcast is gemaakt met Jeroen Woe: de cabaretier die op een vrolijke manier de politiek stevig aanpakt, onder andere in het tv-programma Even tot hier.

De podcasts zijn te volgen via Spotify en iTunes. Maar natuurlijk ook gewoon op onze eigen site terug te luisteren:

sp.nl/info/podcast-daarom-is-goed

DE SP ZET ZICH IN VOOR MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID EN SOLIDARITEIT

TRIBUNE IS EEN Redactie Illustraties SP algemeen Redactie Tribune UITGAVE VAN DE Diederik Olders (h), Lesley Arp Arend van Dam T (088) 243 55 55 Snouckaertlaan 70 SOCIALISTISCHE Daniël de Jongh, Xander Topma Wim Stevenhagen F (033) 462 55 12 3811 MB Amersfoort PARTIJ (SP) EN [email protected] T (088) 243 55 42 VERSCHIJNT Vormgeving De Tribune op Internet www.sp.nl F (033) 462 55 12 11 MAAL Nenad Mećava, Gonnie Sluijs www.sp.nl/nieuws/tribune E [email protected] PER JAAR Abonnementen- en Aan dit nummer werkten mee Abonnement ledenadministratie De Tribune in gesproken vorm Robin Bruinsma, Maurits Gemmink € 5,00 per kwartaal (machtiging) Snouckaertlaan 70 Anouk Pross, Karen Veldkamp of € 24,00 per jaar (acceptgiro). 3811 MB Amersfoort Belangstellenden voor Losse nummers € 1,75. T (088) 243 55 40 de Tribune op cd kunnen Foto omslag SP-leden ontvangen de E [email protected] contact opnemen met Maurits Gemmink Tribune gratis. de SP-administratie.

Incasso contributie Veel leden van de SP betalen hun contributie via een incassomachtiging. Sinds 1 oktober 2013 incasseert de SP het bedrag van de contributie in de eerste week van elk kwartaal. Daarbij vermelden we, conform wettelijke regels het betreffende lidnummer en het zogeheten incassanten-ID van de SP, te weten NL86ZZZ403462460000. Bij vragen over contributie-inning, kunt u contact opnemen met de ledenadministratie van de SP, via (088) 243 55 40 of [email protected]

Tenzij anders vermeld, is op de inhoud van deze publicatie de Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel- 2 TRIBUNE juli/augustus 2021 GeenAfgeleideWerken 3.0 Nederland licentie van toepassing. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl

COLUMN LILIAN INTERVIEWT JEROEN IN DIT NUMMER Rondje Veluwe Voorrang voor wild Ideeën genoeg 6 Iedereen riep in de campagne dat er snel een nieuw kabinet moest komen. Toch gaan pas vijf maanden na de verkiezingen de onderhandelingen echt van start. Die tijd strekt maar één iemand tot voordeel: Mark Rutte. Sigrid Kaag zei eerst nog ‘Hier schei- ‘Zelden een glimlach’ den onze wegen’ en de complete oppositie Mensonterend verdienmodel in de Tweede Kamer zegde het vertrouwen op – maar nu gaan de twee demissionaire­ 14 ministers samen iets schrijven dat moet ­leiden tot ‘nieuw leiderschap’ en een ‘nieuwe bestuurscultuur’. Het zal mij benieuwen.

Wij hebben genoeg ideeën. Positieve Brabander We stoppen met zaken aan de markt Jan praat met zijn ogen laten die regulering nodig hebben voor 20 ons algemeen belang. We hebben dus ook het lef om zaken van de markt terug te halen. Zaken die iedereen nodig heeft organiseren we voor en door iedereen: wonen, zorg, onderwijs, kinderopvang, infrastructuur, veiligheid. ‘Geef patenten tijdelijk vrij’ Samenleven kun je niet alleen, we De macht van big farma organiseren solidariteit. Van tweedeling 26 naar samenleving. Zeker als het gaat om zekerheid, maar ook in het kader van onze volgende generatie: geen roofbouw op onze aarde.

De fundamentele ongelijkheid in ons Kluseconomie land en het economische systeem pak­ ken we aan. Dat is hard nodig: terwijl Investeerders versus werkenden het aantal daklozen in Nederland groeit 32 zijn er het afgelopen jaar, in de corona­ crisis, maar liefst 214.000 miljonairs bijgekomen.

Een eerlijke overheid moet je bond­ DE SP ZET ZICH IN VOOR MENSELIJKE WAARDIGHEID, GELIJKWAARDIGHEID EN SOLIDARITEIT genoot zijn. Toegang tot kennis, macht 4 Actueel: help met het grootste huur-zwartboek ooit en recht: toegang tot de overheid, een plek waar je naartoe kunt en ook 25 Uitgelicht: 44.000 aanklachten tegen Europees geholpen wordt, de telefoon die asielbeleid wordt opgenomen zonder 31 Partijraadbesluiten over ROOD, jong in de SP dat iemand een nummer is, toegang tot het recht 36 Daar gaat de gemeente wél over: volkshuisvesting voor iedereen. volgens Laurens Ivens 38 Ron Meyer schrijft over woedende maar trotse klasse Aan de slag! 44 Linksvoor: Olaf verandert soms in een vieze huisjesmelker

18, 19, 40, 41, 42, 43 Nieuws 45 Prikbord 46 Puzzel Lilian Marijnissen 48 Theo de buurtconciërge fractievoorzitter SP SP WIL 25.000 WOONVERHALEN VERZAMELEN GEZOCHT: BELLERS VOOR GROOTSTE ZWARTBOEK OOIT

De wooncampagne van de SP draait op volle toeren. Dat is nodig, want er is een wooncrisis in Nederland. Jarenlang rechts beleid heeft ervoor gezorgd dat er 100.000 sociale woningen zijn verdwenen en dat de huren met maar liefst 35 procent zijn gestegen. Hoogste tijd dus om daar verandering in te brengen.

Niet de mensen zelf bepalen nu wat Maar liefst 25.000 woonverhalen wil er gebeurt met de huisvesting, maar de SP bundelen in het grootste zwart- de markt. Hierdoor zijn veel huren boek ooit. Een hele klus! Op 1 juli, te hoog, moeten mensen jarenlang de dag waarop normaal gesproken de wachten op een huis en kampen veel huren worden verhoogd, vindt daarom huurders met slecht onderhouden een kick-off plaats van drie maanden woningen. Met de wooncampagne wil volop bellen. Tot en met 1 oktober de SP hier een einde aan maken. worden tienduizenden mensen bena- derd om hun woonverhaal te delen. Campagnemedewerker Lisa de Leeuw: We zoeken nog vrijwilligers om het ‘Iedereen heeft recht op een gezond SP-Belteam te ondersteunen bij deze en betaalbaar huis. Daarvan is nu geen uitdagende en leuke taak. sprake, er is een enorme wooncrisis. Veel politici in Den Haag lijken dat niet door te hebben. Daarom moeten we ­bewijs verzamelen. Verhalen van Wil jij meewerken aan het grootste mensen die laten zien hoe erg het in de praktijk is.’ zwartboek ooit? En helpen om een einde te maken aan de wooncrisis? Mail dan naar [email protected] en stuur je gegevens.

4 TRIBUNE juli/augustus 2021 Jannie Visscher voorzitter SP

SUCCES! GEEN HUURVERHOGING GEZOCHT: BELLERS VOOR We mogen weer! Een eerste succes in de bestrijding van de GROOTSTE ZWARTBOEK OOIT wooncrisis is al binnengehaald! Onlangs is ­­ ‘Als ze er niet is… weet een man pas wat het voorstel van SP-Tweede Kamerlid Sandra hij mist’, is een bekende tekst van De Beckerman aangenomen, om dit jaar de huren Dijk. Zo’n gevoel hadden vast velen van te bevriezen. Daardoor zal de jaarlijkse huur ons het afgelopen jaar. Onder de mensen verhoging is de sociale sector per 1 juli voor ­ zijn zit ons in het bloed: ze opzoeken, dit jaar afgeblazen. Een prachtig resultaat, naar ze luisteren en met ze in gesprek dat smaakt naar meer! Er vallen immers gaan. Samen strijden en samen succes- nog heel wat woonproblemen op te lossen. sen vieren. Van de ene op de andere dag was dat niet meer mogelijk. Daarom

ben ik ontzettend blij dat er weer steeds meer kan, nu de coronamaat­ regelen ­versoepelen. Menselijk contact, e­lkaar echt spreken, dat is ontzettend ­belangrijk. Zowel binnen onze partij als daarbuiten.

Onze campagnes bieden veel ­mogelijk- heden om erop uit te gaan. Op 1 juli vierden we een succes in de woon­ campagne: voor het eerst in jaren zijn de huren in de sociale sector niet verhoogd. Op Superzaterdag 3 juli startten we met het verzamelen van verhalen voor het grootste wonen-zwartboek ooit. Een mooie mogelijkheid om de straat op te gaan biedt de nieuwe SOLIDAIR. Een SP-krant gericht op werkenden, met onderwerpen als eerder stoppen met werken, betere bescherming voor flex- en uitzendkrachten en hogere lonen. SOLIDAIR is heel geschikt voor afdelingen die aan acties of stakingen deelnemen. Te bestellen in onze SP-shop (voor afdelingen).

Deze zomer gaan we ook weer de straat op voor betere zorg. Met als start een demonstratie voor eerlijke beloning, op 7 juli op het Plein in Den Haag. Ons voorstel voor hogere zorgsalarissen is weliswaar aangenomen, maar nog steeds is er geen loonruimte voor hogere salarissen in de zorg. Aanstekelijk vind ik ook het plan van de regio Groningen waar ze een Super Zomer Campagne starten om nieuwe (kader)leden te werven.

Ik wens jullie allemaal een heerlijke zomer toe met veel mooie ontmoe­ tingen!

TRIBUNE juli/augustus 2021 5 6 TRIBUNE juli/augustus 2021 SLAG OM DE VELUWE

De Veluwe was in de corona­zomer van 2020 meer dan ooit in trek. De provincie Gelderland zoekt naarstig naar moge- lijkheden om de druk op de natuur te verlichten en streeft naar een balans tussen groen en gebruik. Slappe hap, vindt de SP-fractie. Durf een keuze te maken: de natuur moet prevaleren en de mens dient een paar stappen terug te doen.

TRIBUNE juli/augustus 2021 7 IN GELDERLAND circuleert een kaart van de Veluwe, een kaart met fauvistische trekjes. In felle kleuren wordt aangegeven waar Een maakbare Veluwe bestaat niet straks mag worden gerecreëerd: ruimhartig, gecontroleerd, mondjesmaat, heel beperkt of helemaal niet. Met deze zonering wil het provinciebestuur (Gedeputeerde Staten) toerisme en recreatie reguleren, om zo de In de Slag om de Veluwe verdedigt de SP de Dus wij, de mensen, hebben straks niets natuur zo optimaal mogelijk te beschermen. bossen, heide en stuifzanden in het hart van meer te zoeken op de Veluwe? Nou, meent Nederland te vuur en te zwaard. Vakantie- de SP, zo weinig mogelijk. Uiteraard worden De SP windt er geen doekjes om. Noch de parken, horecagelegenheden en intensieve de bewoners van de Veluwe met rust gela- mens noch het wild laat zich sturen, met als (pluim)veehouderijen moeten wijken voor ten en dat geldt ook voor degenen die er, gevolg dat ze elkaar voor de voeten en poten de wilde zwijnen, edelherten, reeën, vossen, meestal gedoogd door de gemeentebesturen, lopen. Als je de natuur, de flora en fauna, in roofvogels, amfibieën, dassen, boommarters grote delen van het jaar verblijven in semi- bescherming wilt nemen, moet je dat niet en andere beschermde diersoorten. Zij krij- permanente chalets, vakantiebungalows en met halfslachtige maatregelen doen. Een gen voorrang boven de wandelaars, fietsers, stacaravans. Die laatste groep, zo is de rede- maakbare Veluwe bestaat niet, of je moet het kampeerders, motorrijders, mountainbikers, nering, heeft in de loop van de tijd bepaalde grootste aaneengesloten natuurgebied van ruiters, langlaufers, speurneuzen, wildspot- rechten verworven en gaat zorgvuldiger om ons land veranderen in een stadspark. Een ters, dagjesmensen en klootschieters. Dit met de omgeving dan de gemiddelde toerist. gruwel in de ogen van natuurorganisaties en klip en klare SP-geluid zal de langzaam ook bij de SP in Gelderland slaat de schrik oprukkende wolf als muziek in de oren Waar moeten wij dan naartoe als we om het hart als ze aan die onzalige variant klinken. aangenaam willen verpozen in een denken. bosrijke omgeving? Daar hebben de Gelderse SP-statenleden ook over nagedacht. Zij opteren voor, waar dat kan, een groene buffer van een kilometer

Concept - Recreatiezonering Veluwe - Gebiedsproces: lopend/voorzien Zuidoost-Veluwe of tien breed om de Veluwe heen. Wellicht kunnen de zeventien miljoen bomen, eentje Hattemerbroek Hat tem

Oosterwolde Wezep Laag Zuthem voor iedere Nederlander, uit het Nationale

Biddinghuizen

't Loo Windesheim Oostendorp Elburg Oldebroek

Heino Bomenplan (2019) van de SP en GroenLinks Lierderholthuis

Wapenveld Herxen Hooge Enk Zwolsebos er een stekje vinden. In die bomengordel Doornspijk 't Harde

Hoorn kunnen wij ons dan naar hartenlust ont-

Vorchten De Haere Elshof

Heerde Wijhe spannen, zonder het natuurlijk evenwicht te Veessen

Nunspeet Boerhaar

Hulshorst verstoren. Leuk ook voor de honden, die om Broekland

Den Nul Hierden

Epe

Oene begrijpelijke redenen niet los mogen lopen Hulshorst Harderwijk Olst Welsum

Boskamp Wesepe Zeewolde Vierhouten op de Veluwe. En ronduit belangrijk voor de Elspeetsche Heide Nunspeet-Vierhouten-Elspeet Emst opslag van CO2-uitstoot.

Ermelo

Elspeet Nijbroek Diepenveen

Vaassen Ermelose Heide Staverden Terwolde Dat zo’n recreatiezone geen utopie is, Schalkhaar

Speuld

De Vecht Uddel Putten Deventer ­bewijst Zeewolde: een uit de polder Speulder- en Sprielderbosch Houtdorperveld Putterpoorten

Te u ge Twello

Garderen gestampt dorp in het zuiden van Flevoland,

Epse

Nijkerk Hoog-Soeren Wilp

Posterenk van de Veluwe gescheiden door de Rand­ Wilp-Achterhoek Berg en Bosch Garderen West (Garderen-Voorthuizen-Stroe) Apeldoorn Gorssel Bussloo meren. Op wat ooit de zeebodem was bevin- Nijkerkerveen Kootwijk Stroe Voorthuizen Kootwijk Zwartebroek den zich daar de grootste aaneengesloten­ Hoevelaken Eefde Vo orst Klarenbeek Terschuur Ugchelse Bosch Beekbergen Lieren loofbossen van Nederland. Met een riant Empe Kootwijkerbroek

Hoven netwerk aan fiets- en wandelpaden, ruimte Barneveld Zutphen Achterveld

Harskamp

De Glind Hoenderloo voor campings, een walhalla voor surfers Loenen

Wekerom Hall

Eerbeek en zonaanbidders (inclusief een strand Ott erlo Wekeromse Zand Brummen voor naturisten) en een eldorado voor de Lunteren Scherpenzeel Baak Leuvenheim Bronkhorst Laag-Soeren Renswoude Planken Wambuis

Steenderen pleziervaart. Steeds meer vakantievierders Ederveen Spankeren

Dieren Toldijk

De Klomp Olburgen en dagrecreanten zoeken er hun heil.

Ginkelsche Heide Ellecom

Ede De Sysselt Posbank Achterdrempt

Veenendaal De Steeg Hoekelumsche Bosch

Doesburg Rheden Drempt Hoe druk is het eigenlijk op de Veluwe? Hoog - Keppel Bennekom Rozendaal Wolfheze Amerongen Laag - Keppel Angerlo Vel p Giesbeek Wolfheze Hoewel recente cijfers ontbreken, spreken Lathum

Elst Oosterbeek Heelsum Doorwerth Arnhem

Wageningen Renkum

Achterberg Heveadorp de eerder vastgelegde aantallen boekdelen. Nieuw-Wehl Eck en Wiel Ingen Rhenen Wehl Driel Het eren Westervoort Randwijk Loil In 2015 kwam de teller tot ruim 1,7 miljoen

Recreatiezonering Veluwe Gebiedsgrens Veluwe Zonering: In de omcirkelde delen vindt nog een dialoog plaats bezoekers, drie jaar later was het aantal met belanghebbenden. Zone A Intensief recreatief gebruik Dit kan leiden tot aanpassing van de zonering. Zone B Matig intensief recreatief medegebruik Gebied rondom Ermelo wordt samen opgepakt gedaald tot 1,4 miljoen, maar het feit dat Zone C Rustig gebied met extensief recreatief medegebruik (verstoringsgevoelige soorten)

Zone C* Rustig gebied met extensief recreatief medegebruik (zeer verstoringsgevoelige soorten)

Zone D Rustig gebied afgesloten tijdens broedseizoen burgemeesters van Veluwegemeenten zich Recreatiezonering - Veluwe Zone D* Jaarrond afgesloten gebied Zonering (nog) onbekend ° vorig jaar herhaaldelijk genoodzaakt zagen 0 2,25 4,5

kilometer

Cartograaf: A.G.M. van Dael parkeerterreinen af te sluiten (en dat vooral Projectnummer: GIC 1912 3071 Datum: 21-01-2021 in de weekends nog steeds doen), doet het

8 TRIBUNE juli/augustus 2021 TRIBUNE juli/augustus 2021 9 10 TRIBUNE juli/augustus 2021 vermoeden rijzen dat de toestroom fors is toegenomen. In dat beeld past de stormloop Er verblijven jaarlijks op vakantiehuisjes, kampeerplaatsen en hotelkamers. duizenden vakantiegangers De Veluwe is meer dan ooit in trek, met meer dan 300.000 vaste standplaatsen langdurig op een van als basis. En dan zijn er nog de bekende publiekstrekkers als het Dolfinarium in de bungalowparken ­Harderwijk, Burgers’ Zoo en het Open- luchtmuseum in Arnhem, de Apenheul en Paleis Het Loo in Apeldoorn, museum Kröller-Müller in het nationaal park De Hoge Veluwe en stranden als Nulde, Horst, Bussloo en Heerde.

Rust en Stilte Opmerkelijk: een overnachting in Drie Garderen is vanwege de ligging altijd al in Om een indruk te krijgen van ‘de bewe- is toch al snel twintig tot dertig procent trek geweest, maar het toerisme heeft er gingen’ op de Veluwe trekken we een dag duurder dan op een van alle luxe voorziene het laatste decennium een enorme vlucht kriskras door dit Natura 2000-gebied. Met gezinscamping elders op de Veluwe. ‘Wij genomen. Voor de IJstijd er kwam (een een oppervlakte van duizend vierkante blijven liever weg van de drukte, al moeten zeer populaire ijssalon) had je er een paar kilometer is het een onmisbare schakel in wij er dan meer voor betalen.’ Ze zijn zich cafés en restaurants, een snackbar en twee het Europese beschermingsnetwerk. Let bewust van hun bevoorrechte positie en slagers. Nu zou je Garderen bijkans het op: de zomervakantie moet nog beginnen. hebben niet het gevoel dat zij de Veluwe Valkenburg van de Veluwe kunnen noe- Het is een zonovergoten donderdag in juni. belasten. men. Los van passanten verblijven jaarlijks De 60-plussers, zo wordt al snel duidelijk, duizenden vakantiegangers langdurig op zijn veruit in de meerderheid. De meeste Terrassen een van de bungalowparken aan de bosrand. verplaatsen zich met de elektrische fiets, er In schril contrast met het paradijselijke Bondscoach Frank de Boer is een van hen. toeren motorclubs rond, vriendengroepen Drie staat Garderen, een van de zeven Hij en zijn vrouw Helen wisselen Ibiza af hebben een scootertje gehuurd of gebruiken kerk­dorpen van het gereformeerde bol- met de Veluwe. de benenwagen. werk ­Barneveld. Drie en Garderen worden Startpunt is Drie, een buurtschap van met elkaar verbonden door een werkelijk Attracties Ermelo. Met een paar boerderijtjes, een wonderschone fietsroute, van amper zeven Koploper wat betreft het aantal vakantie- gezellige uitspanning én een natuurcamping kilometer. Eenmaal in Garderen vallen de centra in alle soorten en maten is het tien in het uitgestrekte en beeldschone Speul- overvolle terrassen op, ook op deze dag kilometer westwaarts gelegen Voorthuizen. der- en Sprielderbos met zijn ‘dansende’ in de voorzomer. Aan het begin van de Al bevinden die zich daar niet midden in de beuken, geurende naaldbomen en robuuste bebouwde kom staan P-borden om de auto- bossen, maar voornamelijk langs een door- eiken. Wie van rust en stilte houdt en liever mobilisten te weren. Ze kunnen er parkeren gaande weg. Deze concentratie van recrea- contemplatief dan actief in de weer is, moet en overstappen op hun rijwiel (maar 'niet tiebedrijven, met zelfs een speciale camping hier zijn. op zondagen’). voor christelijke broeders en zusters en hun kroost (Het Beloofde Land), staat merk- Joke en Peter (plus hond Anna) staan met waardig genoeg niet op de bontgekleurde hun camper op een droomlocatie. Ze drin- zoneringskaart van de provincie Gelder- ken koffie en maken plannen voor de dag. land. Zou dat komen omdat Voorthuizen Aan de overzijde van het bospad bevindt wordt omringd door pluimveebedrijven en zich een trekkersveldje. De voorzieningen recreatie onder die omstandigheden een zijn minimaal. Niet alle 45 plekken hebben marginale bijdrage levert aan de overlast? een stroomverbinding, je kunt er wel dou- Van de SP-fractie in de Gelderse staten chen en naar het toilet. kunnen die kippenboeren maar beter Joke en Peter zitten zelf in de vakantie- eieren voor hun geld kiezen en de branche. Ze verhuren appartementen in grond verkopen, om zo de weg vrij ­Monnickendam. ‘Bij ons zijn geen bossen.’ te maken voor nieuw (recreatie) Om de batterij op te laden, strijken ze zo bos. nu en dan voor een paar dagen neer op dit kleinschalige kampeerterrein, om ‘te Tot zover de vakantieparken in logeren bij de boswachter’. Ze maken fiets- dit verhaal over de Slag om de tochtjes, lezen een boek, prikken een vorkje Veluwe. Tijd voor een kijkje in Sta- en wandelen met viervoeter Anna zo vanuit verden en meer in het bijzonder het hun kampeerauto het bos in. Joke en Peter gelijknamige kasteel. Het is een van de zul je niet aantreffen op een mega-camping drukbezochte attracties op dit deel van met zwembad, speeltuin en andere in hun de Veluwe. Met een chique brasserie, een ogen overbodige faciliteiten. bierbrouwerij, bezoekerscentrum, gerestau-

TRIBUNE juli/augustus 2021 11 12 TRIBUNE juli/augustus 2021 reerde watermolen en als extra bezienswaar- vervolgens grondig opgeknapt. Sindsdien taire helikopters doen dat wel. Defensie bezit digheid parmantige witte pauwen. Je kunt er werkt de Kathedraal als een magneet op enkele oefenterreinen, die een substantieel wandelen in de ­kasteeltuin of picknicken op fietsers, wandelaars en andere voorbijgan- deel van de Veluwe in beslag nemen. Wat een groot grasveld. Staverden is bovendien gers. Je kunt er nu feestruimte huren en er moet daar in de toekomst mee gebeuren? De een favoriete trouwlocatie. En hee, daar vinden culturele activiteiten plaats. Vanwege Gelderse SP reageert realistisch en pragma- is alweer een groep met gehuurde elektri- de drukte is er parkeren voor vergunningen tisch. Het leger moet toch ergens oefenen sche scooters, de derde al vandaag. Vrijwel ingevoerd bij de paar woningen, die er des- en de dieren schijnen zich weinig aan te alle stoelen op het terras van de brasserie tijds werden neergezet om de bouwvakkers trekken van het lawaai. Daarnaast is Defensie zijn bezet. Het fotogenieke kasteel en de en PTT-personeel te huisvesten. En voor een een goede beheerder van de oefengebieden. bijgebouwen oefenen een onweerstaanbare parkeerplaats even verderop, nabij het voor- Er komt, op de trainende soldaten na, geen aantrekkingskracht uit op menig bezoeker malige zendstation, moet je zelfs betalen. In mens. van de Veluwe. the middle of nowhere! Tot hier het rondje over de Veluwe. Over een Nog zo’n parel in de kroon van de Veluwe Defensie paar dagen, op zondag, nog even een kijkje staat twintig kilometer zuidelijk van Om bij Radio Kootwijk te geraken, moet je nemen op de Veluwezoom. En in het bijzon- Staverden, op de grootste zandverstuiving eerst door het dorpje Hoog Soeren (veel der de Posbank, die op de keper beschouwd van West-Europa. Het voormalige zendsta- horeca, golfbaan, druk). Dan door een al fungeert als stadspark voor de inwoners tion van Radio Kootwijk, een schepping van magnifiek natuurgebied en uiteindelijk over van Arnhem en omgeving. Op de provinciale Julius Luthmann. Opgetrokken in beton en de spoorlijn omhoog de heuvel op, langs een zoneringskaart is de Posbank hoofdzakelijk geheel in stijl van de art deco gebouwd in natuurbegraafplaats. Onderaan bij de spoor- geel gekleurd: matig intensief recreatief de jaren 20 van de vorige eeuw. Van hieruit bomen is Halte Assel, een snackbar annex gebruik toegestaan. werd radiotelegrafische verbinding gezocht eethuisje met veel tafels buiten. Een goud- Een status quo dus. De natuur kan hier, met Indonesië, toen nog Nederlandsch- mijntje voor de uitbaters, perfect gesitueerd op dit stukje Veluwe, de boom in. • Indië. op een knooppunt van fietspaden. Het imposante gebouw, respectvol ook wel de Kathedraal genoemd, is na de sluiting De om de paar minuten voorbijrazende trein tekst Robin Bruinsma decennialang aan zijn lot overgelaten maar stoort niet, de vandaag overvliegende mili- foto’s Maurits Gemmink

ZONERINGSPLAN IS EEN WASSEN NEUS

De Recreatiezonering Veluwe van de provincie Gelderland is in de ogen van statenlid Maurits Gemmink een wassen neus. ‘Ik beschouw het veel meer als een poging om het falend natuurbeleid toe te dekken.’

Gedeputeerde Staten van Gelderland willen met die zonering recreatie, agrarische bedrijvigheid, wonen en de natuur stringent reguleren met in het achterhoofd een betere bescherming van de flora en fauna op de Veluwe. Gemmink: ‘Hoe moet een wild zwijn nou weten waar hij mag komen? Een mens leest niet eens de borden in de bossen, laat staan dat hij zich iets gelegen laat aan de regels. Je zult de gebieden echt af moeten sluiten om de natuur niet te verstoren. Bij GS ontbreekt een visie op de Veluwe, de SP durft wel duidelijke keuzes te maken. Wij kiezen voor denatuur ­ en willen dat grootschalige recreatie en het intensieve agrarische gebruik van Veluwse grond worden teruggedrongen om zo de dieren weer vrij spel te geven, zodat ze niet door dorpen gaan sjokken en soms zelfs een wandelaar aanvallen. Het massatoerisme past niet meer op een Veluwe zoals die ons voor ogen staat.’

De Gelderse SP pleit voor sanering van ten minste 25 omvangrijke agrarische bedrijven op de Veluwe. Gemmink: ‘De grootste vervuilers moeten weg, alleen ondernemingen die binnen de richtlijnen voor het milieu blijven, kunnen worden ontzien. Helaas heeft de rijksoverheid helemaal niets met het milieu, al is Nederland gelukkig wel een rechtsstaat en wordt de overheid steeds vaker teruggefloten. Denk aan de invloed van Urgenda en aan de gerechtelijke uitspraak over de uitstoot van CO2.’

TRIBUNE juli/augustus 2021 13 UITBUITING ARBEIDSMIGRANTEN WACHTEN OP EEN NIEUWE RAMP? Van Den Haag tot het Limburgse Linne: in het hele land leven arbeidsmigranten onder mensonterende omstandigheden. Armoede, brandgevaar en uitbuiting zijn schering en inslag. Sebastian uit Roemenië: ‘Ik kwam hier om te leven, niet om te overleven.’

14 TRIBUNE juli/augustus 2021 ‘Een wasje draaien kost 10 euro, voor drogen komt daar nog 5 euro bij’

IN DE HAAGSE SCHILDERSWIJK woedde in de Tony van Brecht reist als organizer bij nacht van 19 op 20 mei een grote brand. De vakbond FNV het hele land door, om bewoners kropen door het oog van de naald samen met arbeidsmigranten te strijden en moesten halsoverkop hun huis uit. Som- tegen uitbuiting. Vaak komt hij op verschil- migen verloren al hun bezittingen. Onder lende plekken dezelfde gezichten tegen: de slachtoffers waren Bulgaren en al gauw arbeidsmigranten die bij meerdere bazen bleek dat ze in armoedige omstandigheden hun geluk hebben beproefd en onzichtbaar leefden. Uit een gemeentelijke inspectie blijven voor de gemeenten waar zij wonen. na de ramp bleek dat er in verschillende Op een zonnige maandagmiddag staat de huizen sprake was van overbewoning en vakbondsman Emile Roemer en SP-Tweede illegale kamerverhuur. De verantwoorde- Kamerlid Bart van Kent te woord op een lijke huisbazen verstopten zich volgens een parkeerterrein in de buurt van het centrum gemeentewoordvoerder achter een ‘wirwar van Almere. Een leegstaand kantoor dat een van vage bv’tjes’. paar meter verderop staat, biedt onderdak aan om en nabij 200 arbeidsmigranten. Diezelfde maand troffen de vreemdelin- genpolitie en de Inspectie voor Sociale Scheiding van bed en baan Zaken en Werkgelegenheid in een boerderij De bewoners van het kantoor hebben wis- in het Limburgse dorpje Linne meer dan selende kamergenoten. Zij zijn hier gehuis- vijftig arbeidsmigranten aan. Zij woonden vest door OTTO Workforce, het grootste en werkten er als aspergestekers. Er waren uitzendbureau voor arbeidsmigranten. Van geen brandmelders en blusmiddelen in de Brecht: ‘Bedrijven als OTTO rekruteren hun boerderij en de ramen en vluchtwegen wa- uitzendkrachten in het land van herkomst. ren gebarricadeerd. En dat terwijl er overal Ze weten van tevoren niet waar ze komen te gasflessen en gasbranders stonden. werken en wonen. Na 15 uur reizen krijg je een contract onder je neus geschoven.’ De eigenaar van de boerderij, tevens werkge- ver van de arbeidsmigranten, kreeg opdracht Inkomenszekerheid hebben de bewoners om hen binnen twee dagen elders onder te volgens Van Brecht niet: ‘Maar je zult zien brengen. Verder kreeg hij enkel een voor- dat ze altijd net genoeg werk krijgen om waardelijke dwangsom opgelegd. Een week de huur te kunnen betalen.’ Dikwijls is de later waren de arbeidsmigranten met de werkgever namelijk in de praktijk ook de Roemeense arbeidsmigranten noorderzon vertrokken. De gebeurtenissen huisbaas van de arbeidsmigrant, waardoor aan het werk. Het bedrijf en de in Den Haag en Linne laten zien dat de uit- er dubbel aan iemand kan worden verdiend. mensen op de foto komen niet buiting van arbeidsmigranten op den duur Niet voor niets adviseert het Aanjaagteam voor in het artikel. zelfs dodelijke gevolgen zou kunnen heb- om de arbeids- en huurcontracten los te foto ANP / Paulien van de Loo© ben. Tenminste, zolang de politiek weigert koppelen, zodat arbeidsmigranten minder actie te ondernemen. afhankelijk worden van hun baas.

Onzichtbaar Wasrekje stuk: 250 euro boete In oktober 2020 bracht het Aanjaagteam Daarnaast confronteren uitzendbureaus Bescherming Arbeidsmigranten – onder arbeidsmigranten niet zelden met dubieuze leiding van voormalig SP-leider Emile Roe- boetes, die worden afgetrokken van hun mer – een rapport uit met adviezen om de salaris. ‘Bijvoorbeeld als er iets kapot is ge- positie van arbeidsmigranten te verbeteren. gaan in huis. Dan worden de kosten daarvan Het Aanjaagteam adviseerde onder andere ingehouden op je loon. Verdien je te weinig om de registratie van arbeidsmigranten te om de boete te kunnen betalen, dan worden verbeteren, zodat bekend is waar zij wonen. de kosten na afloop van je dienstverband Veel arbeidsmigranten staan niet ingeschre- in rekening gebracht’, vertelt Van Brecht. ven in de gemeentelijke basisregistratie. Zo maakte hij mee dat een arbeidsmigrant

TRIBUNE juli/augustus 2021 15 Roemer: ‘Begin vandaag nog ‘Uitzendbureaus en huisvesters met betere registratie’ Wat zou er als eerste moeten gebeuren om verdienen hier gruwelijk veel aan’ de positie van arbeidsmigranten te verster- ken? Van Brecht: ‘Om te beginnen moeten ze een eigen slaapkamer krijgen. En zorg dat ze vanaf maand één het minimumloon verdienen en huurrecht krijgen.’ Roemer hoopt vooral op een snellere registratie van 250 euro moest betalen, omdat volgens de staat de toepasselijke leus Work hard. Zijn arbeidsmigranten. Zijn Aanjaagteam stelde huisbaas een droger kapot was gegaan: ‘Wij zoon liet hij in Roemenië achter: ‘Ik wil voor dat werkgevers arbeidsmigranten voor hebben er bij het uitzendbureau op aange- hem naar Nederland kunnen brengen en aanvang van hun eerste werkdag zouden drongen om dit te checken. Die droger bleek hier naar een voetbalacademie sturen. Daar moeten laten registreren bij het RNI: het in werkelijkheid een wasrekje te zijn.’ vecht ik voor.’ In zijn geboorteland werkte loket voor niet-ingezetenen. Op dit moment Sebastian soms wel zestien uur per dag, is het nog onmogelijk om via het RNI ook De boete werd hierop ingetrokken. De vraag voor een schamel bedrag van 200 euro per meteen het verblijfsadres van de arbeids- is echter of dit ook zonder tussenkomst van maand. migrant te registreren; ook dit moet wat het de vakbond was gebeurd, aangezien de boe- Aanjaagteam betreft veranderen. Roemer tes vaak ondoorgrondelijk zijn voor migran- Op de werkvloer werd Sebastian eens roept het demissionaire kabinet op om nu ten die de Nederlandse taal niet beheersen. gewaarschuwd omdat hij te weinig afstand al aan de slag te gaan en niet te wachten tot Roemer: ‘De FNV heeft echt aan de boom hield van zijn collega’s. Maar na werktijd er een nieuwe regering is: ‘De registratie en geschud om dit soort praktijken onder de moest hij zijn slaapkamer dikwijls met twee het bieden van toegang tot DigiD, daar zou je aandacht van de media te brengen. Dit zijn anderen delen: ‘Zodra ik ‘s ochtends opsta, vandaag al mee kunnen beginnen.’ geen incidenten.’ Van Brecht verwacht dat er bots ik al bijna tegen een huisgenoot aan.’ een einde kan komen aan deze schimmige Het valt hem op dat hij zelden een glimlach Daar is SP-Tweede Kamerlid Bart van Kent boetes zodra bed en baan voor arbeidsmi- op het gezicht van zijn medebewoners ziet, het roerend mee eens. ‘Het is mooi dat het granten van elkaar gescheiden zijn. zegt hij. rapport van het Aanjaagteam omarmd is door veel partijen. De adviezen sluiten im- Van kastje naar de muur De Roemeense migrant probeerde een vast mers aan bij wat de SP al heel lang wil. Maar Ook met betrekking tot de registratie van contract te regelen bij Albert Heijn, maar teleurstellend is dat het rapport nog niet arbeidsmigranten is er een hoop te ver- liep tegen een muur op. Van werkgever is uitgevoerd en dat daar ook weinig haast beteren. Volgens Van Brecht werken niet wisselen durft hij niet, in het belang van het mee wordt gemaakt’, aldus de woordvoerder alle gemeenten hieraan mee. Dit terwijl de kind dat hij op afstand moet onderhouden. sociale zaken. Samen met D66-Kamerleden huidige regels voorschrijven dat zij na vier Hij is zelfs bereid te betalen om Nederlandse Steven van Weyenberg en Marijke van maanden verblijf in een gemeente moeten les te kunnen volgen, maar dat biedt zijn Beukering riep hij, naar aanleiding van het worden ingeschreven in de Basis Registratie baas enkel aan de Poolse arbeiders aan. schandaal in Linne, demissionair minister Personen (BRP). Tijdens zijn vele werkbe- Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werk- zoeken voor het Aanjaagteam ontmoette Het bedrijf GoodStay, dat Sebastian en zijn gelegenheid, eveneens D66) op om vaart Roemer arbeidsmigranten die al jarenlang in huisgenoten onderdak levert, int per kamer te maken met de betere bescherming van Nederland verbleven, maar nog steeds niet 1600 euro huur per maand. Daarnaast arbeidsmigranten. waren ingeschreven. betalen de huurders de hoofdprijs voor gebruik van de wasmachine. ‘Tien euro voor Weg met het verdienmodel Sebastian, een uitzendkracht die in het wassen, vijf voor drogen’, vertelt Sebastian. Snellere registratie, betere huisvesting, de distributiecentrum van Albert Heijn bestel- Van Brecht hekelt bovendien het feit dat er loskoppeling van arbeids- en huurcontrac- lingen verwerkt, verliet zijn bakermat geen enkele mogelijkheid voor recreatie is ten: wat Van Kent betreft moet het allemaal Roemenië en werkte achtereenvolgens in in en rond het gebouw: ‘Mensen willen een geregeld worden en het liefst zo snel moge- Italië, Duitsland en Nederland. Sinds juni netwerk kunnen opbouwen en socializen.’ lijk. ‘Sowieso moeten we weten waar mensen vorig jaar verblijft hij hier, maar hij staat Bij gebrek aan een beter alternatief zit een wonen. Zo kunnen we, als arbeidsmigranten nog altijd niet geregistreerd. Hij probeerde jong stel op het stoepje voor de parkeer- zijn uitgebuit, zorgen dat het loon wordt het al eens zelf te regelen in het stadhuis plaats van de zon te genieten. ‘Ik snap best nabetaald. En huisjesmelkers buiten spel van Almere, maar werd van het kastje naar dat bedrijven een boterham willen verdie- zetten, omdat we weten hoeveel mensen er de muur gestuurd: ‘Steeds moest ik nieuwe nen. Maar ik kwam hier om te leven, niet om op een adres ingeschreven staan’, vertelt het papieren meebrengen.’ ‘Dat laat maar zien te overleven’, verzucht Sebastian. Kamerlid. dat zelfs de belabberde huidige wetgeving niet wordt nageleefd’, concludeert Roemer. De SP-gemeenteraadsfractie in Almere heeft inmiddels vragen aan het stadsbestuur ge- steld, om de inschrijving van arbeidsmigran- ‘Als de knechtjes van de grote ten sneller en makkelijker te maken. bedrijven aan de macht komen, Afstand houden onmogelijk Op de naad van Sebastians trainingsbroek verwacht ik weinig verandering’

16 TRIBUNE juli/augustus 2021 ‘Zolang we niets doen aan het verdienmodel op arbeidsmigranten, blijft deze uitbuiting bestaan’

Ook moet er volgens Van Kent een einde Daarnaast wil de SP dat het mogelijk wordt vergeet niet dat de distributiecentra van worden gemaakt aan het verdienmodel op om arbeidsmigratie te reguleren via werk- bedrijven als Albert Heijn ook draaien op arbeidsmigranten. ‘Sinds de afschaffing van vergunningen. Werkgevers moeten dan arbeidsmigranten’, benadrukt hij. de vergunningplicht voor uitzendbureaus, in aantonen dat ze voor bepaald werk beslist 1998, zijn er vrijwel geen drempels meer om mensen uit andere lidstaten nodig hebben. De grote vraag is ook hoe voortvarend een een uitzendbureau te beginnen en is er een Zij zijn dan verplicht om zorg te dragen voor nieuw kabinet aan de slag zal gaan met wildgroei ontstaan’, stelt het rapport van gelijk loon en gelijke werkomstandigheden. de adviezen van het Aanjaagteam. ‘Als het Roemer. Daarom pleit het Aanjaagteam voor de knechtjes van die grote bedrijven zijn verplichte certificering voor elk uitzendbu- Van Kent: ‘Uitzendlobby die aan de macht komen, dan verwacht ik reau om op de Nederlandse markt te kunnen houdt alles tegen’ weinig verandering’, stelt Van Kent. Voor het opereren. Waarom zit de regering nog op haar handen, zomerreces zal de Kamer op initiatief van terwijl er in de Kamer brede steun is voor de SP in debat gaan over de situatie van ar- Van Kent: ‘Daarmee kun je uitzendbureaus de adviezen van het Aanjaagteam? ‘Geld’, beidsmigranten. Van Kent: ‘Ik wil de minis- die in de fout gaan sluiten en de mogelijk- reageert Van Kent. ‘De opdrachtgever die het ter onder druk zetten om niet te wachten op heden blokkeren om later onder een nieuwe uitzendbureau inschakelt om werknemers de formatie of de volgende mensonterende naam een uitzendbureau te beginnen. Die te leveren zit voor een dubbeltje op de eerste situatie, maar te handelen. Koolmees moet malafide bureaus moeten we uitroeien. Het rang. Uitzendbureaus en huisvesters verdie- aan de bak.’ • zijn er duizenden! Je gaat naar de Kamer van nen hier godsgruwelijk veel aan. De lobby Koophandel, schrijft je in, zet een naam op van de uitzendbureaus, de ABU, is bijzonder tekst Lesley Arp je busje en je bent uitzendbureau.’ effectief en sterk. Die houdt alles tegen. En foto Maurits Gemmink

TRIBUNE juli/augustus 2021 17 > OPENHEID OVER 31 MILJOEN

‘Mensen met een uitkering die iets toege- stopt krijgen, riskeren door de gemeente op het matje te worden geroepen. Tegelijkertijd hoeven blunderende projectontwikkelaars van dit college nauwelijks verantwoording af te leggen voor miljoenenoverschrijdingen. Dat kan zo niet langer.’ Aan het woord is Lesley Arp, SP-fractievoorzitter in de Haagse gemeenteraad. Maar liefst 31 miljoen extra is er in het prestigeproject het cultuurpaleis Amare gestopt. Ook voor een grote stad als Den Haag geen klein bedrag. foto SP Rotterdam De verantwoording komt er nu alsnog, dankzij de SP: Arp kreeg voor elkaar dat de > SUCCESJE ROTTERDAMSE HUURDERS bonnetjes vrijgegeven moeten worden. Alleen de VVD, de partij van de verantwoor- Bewoners van de wijk IJsselmonde in vieren. De wethouder gaat eindelijk delijke wethouder, stemde tegen openbaar- Rotterdam zijn weer een stap verder in Bouw- en Woningtoezicht vragen naar de heid. Ook de berekening van het afgespro- hun strijd voor fatsoenlijk huren. Hun problemen te kijken. Op korte termijn ken bedrag wordt openbaar: Arp en haar verhuurder Frame Vastgoed gedraagt willen de bewoners groot onderhoud, collega’s willen kunnen controleren of er zich als een investeerder, waar alleen de huurverlagingen en een redelijke klanten- niet al te gemakkelijk Haags belastinggeld centen tellen. Met het voor actieve SP’ers service. Maar eigenlijk willen ze hun huis werd uitgedeeld. bekende resultaat: slechte huizen met weer van een sociale verhuurder huren en onder andere schimmelproblemen. De niet van een investeerder. Frame Vast- bewoners vroegen hulp van de SP en goed kocht de woningen in 2015 van de kregen die uiteraard. Een paar avonden, sociale verhuurder Woonstad. Sindsdien de oprichting van een bewonerscommis- stijgen de huren, worden de woningen sie, een enquête en een zwartboek later, verwaarloosd en is de klantenservice kunnen de bewoners het eerste succes welgeteld één uur per week bereikbaar. •

> GEEF JE MENING OVER DE SP-BLADEN

Dit jaar bestaat de Tribune 50 jaar. Door de jaren heen is de Tribune een aantal keer veranderd. De vormgeving, de opzet. De laatste opfrisser is alweer meer dan tien foto Margreet Keesman jaar geleden. Ook het blad van het weten- schappelijk bureau van de SP, de Spanning, > SP’ERS ZITTEN BEZUINIGERS ACHTER DE BROEC is toe aan vernieuwing. We willen graag van onze leden horen wat jullie goed en slecht Tientallen vrijwilligers, donaties van dingbank haar werk deed. De logische vinden, welke ideeën jullie hebben voor de mensen en bedrijven, voldoende kinder- vraag naar een nieuwe locatie werd met partijbladen. Ander lettertype? Betere kleding: het is er allemaal, om de kinder- ‘nee’ beantwoord, hoewel de gemeente online-artikelen? Meer internationaal kledingbank in het Noord-Hollandse een potje heeft voor juist dit soort projec- nieuws? Afblijven van je favoriete onder- Stede Broec draaiende te houden. Zo’n ten. De SP West-Friesland laat het er niet deel? Laat het ons weten! 500 gezinnen uit de regio maken gebruik bij zitten. Samen met de lokale partij OP van deze mogelijkheid om gratis aan en de vrijwilligers van de kledingbank Op de SP-website is een enquête gezet die kinderkleding te komen. Daarnaast startte de SP een online petitie en een je kunt invullen. Hoe meer mensen die krijgen ze ondersteuning bij zelfredzaam- huis-aan-huis-kaartenactie. De stand invullen, hoe beter wij de Tribune en de heid en tegen eenzaamheid. Totdat de stond op 23 juni op 1300 handtekeningen. Spanning kunnen opfrissen. • gemeente besloot de ruimte niet meer Binnenkort worden de handtekeningen beschikbaar te stellen waar de kinderkle- aan de wethouder aangeboden. • sp.nl/tribuneenspanning

18 TRIBUNE juli/augustus 2021 NIEUWS

> VLAARDINGEN HET TWEEDE GRONINGEN?

Gaswinning in Vlaardingen. Een bodem- daling van 2 tot 3 centimeter en mogelijke aardbevingen: de Nederlandse AardolieMaatschappij (NAM) ziet het probleem niet. De SP Vlaardingen wel. Vlaardingers hebben geen zin om een tweede Groningen te worden. Investeer liever in een voor mensen betaalbare energietransitie, stelt de lokale SP op haar website. Voor de zekerheid is ook maar vast een link geplaatst naar de site waar mijnbouwschade geclaimd kan worden.

> SP GRONINGEN WIL HONDENBELASTING foto Joshua Versijde AFSCHAFFEN > STOP GEDWONGEN VERHUIZING

Hondenbezitters in Groningen betalen ‘Om bedrijfseconomische redenen’ worden 24 Apeldoornse ouderen met dementie 130 euro hondenbelasting per jaar. gedwongen verhuisd, waarbij niet eens zeker is of ze hun vertrouwde verzorgenden wel De SP daar vanaf. In de Tweede Kamer behouden. Voor familie en zorgmedewerkers van zorginstelling Het Kristal is de maat vol. én in de gemeente Groningen. Het is ‘Het gaat om een kleine groep ouderen. Daar moet en kan je een oplossing voor zoeken natuurlijk wel een inkomstenbron voor de zonder dat ze op hun oude dag verplicht moeten verhuizen. Verhuizen geeft ongelooflijk gemeente. Gronings SP-raadslid Bob de veel onrust. Voor de ouderen zelf, maar ook voor hun familie. Dit besluit heeft niets met Greef: ‘De hondenbelasting verdwijnt in goede zorg te maken, maar alleen met geld en met winsten’, zegt Sunita Biharie, de algemene middelen en wordt als fractievoorzitter voor de SP in Apeldoorn. oneerlijk ervaren door veel hondenbezit- ters in onze gemeente. Het dient niet De SP Apeldoorn organiseerde een actie om de verantwoordelijke directeur te meer het doel waar het ooit voor is confronteren. SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen kwam langs en vroeg zich hardop af: bedacht: wilde honden en hondenkarren.’ ‘Hoe haal je het in je hoofd?’ Met een heuse rode stopknop riep ze de zorginstelling op Omdat de gemeente Groningen 6,5 deze tachtig- en negentigjarigen met rust te laten. Juist in een tijd waarin de SP eindelijk miljoen euro heeft overgehouden, zien de steun krijgt voor het plan voor zorgbuurthuizen: kleinschalige zorgvoorzieningen zodat SP’ers hun kans schoon om in elk geval iedereen oud kan worden in de eigen buurt. • Groningen hondenbelastingvrij te krijgen. In juli wordt erover besloten. Kijk hier het filmpje van de actie terug: sp.nl/hoehaaljehetinjehoofd

> SPELEN VOOR VERANDERING

In Amstelveen is half juni een vrolijke en succesvolle actie gehouden. Kinderen op een opblaas- springkussen, een SP-parasol met de simpele eis ‘Wij willen veilig spelen’ en wat media-aandacht waren genoeg om de lokale wethouder ertoe aan te zetten uit te kijken naar betere speelplekken en veiliger oversteekplaatsen in de buurt van de Rooseveltlaan. •

Kijk hier het filmpje van de actie terug:

stil uit filmpje van AAN! Amstelveen AAN! stil uit filmpje van sp.nl/speeltuinrooseveltlaan

TRIBUNE juli/augustus 2021 19 HIJ BRENGT ZIJN DAGEN door volgens een mes- uit van de wensen van de individuele cliënt, toegekende titel Meest Positieve Brabander scherp schema, in zijn domein: een speciaal terwijl die toch het beste weet wat goed voor van 2020 heeft hij dik verdiend. Dat hij na gebouwde en van high tech apparatuur hem is. De protocollen zijn heilig.’ de vaak moedeloos makende omzwervingen voorziene aanbouw. Met uitzicht op de ri- langs verpleeghuizen en revalidatiecentra ante achtertuin en meer in het bijzonder zijn Eigen Irma Sluis van de voorbije jaren niet het bijltje erbij neer volière. Er scharrelen kippen en de hond, Marion spreekt, Jan zou exact hetzelfde heeft gegooid, dwingt respect en bewonde- een witte labradoodle, zoekt verkoeling in hebben gezegd. De communicatie met hem ring af. de schaduw. verloopt via zijn vrouw, maar hij is wel En dan te bedenken dat de artsen destijds Zeven jaar geleden werd Jan van Hoof degelijk betrokken bij het gesprek. Jan praat tegen Marion zeiden: ‘Mevrouw, u bent nog (63) getroffen door een infarct, toen een met zijn ogen en Marion kan hem als geen zo jong…’ Ze bedoelden: ‘U moet weten wat bloedprop in zijn hersenstam schoot. Alle ander ‘lezen’. Zij treedt op als zijn spreek- u zichzelf op de hals haalt met de verzorging spieren werden lamgelegd, alleen zijn zintui- buis, als ‘zijn eigen Irma Sluis’. Marion is het van uw echtgenoot. Het is misschien toch gen bleven buiten schot. De gemoedelijke equivalent van de bekendste gebarentolk beter om met de behandeling te stoppen.’ Brabander houdt de regie over zijn leven van Nederland. En als het heel nauw luistert dankzij echtgenote Marion (62), een vaste wat Jan wil verduidelijken, gebruiken ze een Jan hoorde het ook, maar kon geen weer- ploeg verzorgenden en de apparatuur. kaart met cijfers en letters. Ogen open- woord geven. Zoals hij altijd gedoemd is om sperren of even omhoog bewegen, of kort sprakeloos te luisteren naar wat anderen ach- De aanbouw hebben Jan en Marion zelf be- sluiten. Als Jan lacht, en dat doet hij graag en ter zijn rug om over hem zeggen. ‘Dat gevoel taald, omdat ze de vrije hand wilden houden vaak, breekt de zon door op zijn gelaat. van machteloosheid... Het feit dat jou niets bij de inrichting. ‘De Wmo stelt allerlei regels wordt gevraagd terwijl het wel over jou gaat. en voorschriften waarmee wij niet mee uit Jan van Hoof is een aardige vent, goed Dat voedt niet alleen de achterdocht, maar de voeten konden. De instanties gaan niet geluimd, een opgewekt gemoed. De aan hem vergroot vooral de angst om dood te gaan.’

20 TRIBUNE juli/augustus 2021 SPRAKELOOS, MAAR NIET ONMONDIG Veldhovenaar Jan van Hoof zit opgesloten in zijn lichaam. De artsen hadden hem opgegeven, maar zelf wilde hij blijven leven. Dankzij zijn levenslust, de onvoorwaardelijke inzet van zijn vrouw Marion en een ‘legertje’ verzorgenden en verpleegkundigen geniet Jan van elke moment dat hij onder de mensen is. Het ongelooflijke verhaal van een bijzondere SP’er.

Aan de slag gold als voorwaarde dat hij overdag thuis als zorgmanager bij een zorgorganisatie voor Jan koos voor het leven. Hij denkt in mo- moest blijven. mensen met een verstandelijke beperking gelijkheden en Marion gaat daar in volle Alweer een nieuwe uitdaging diende zich en Marion als verpleegkundige in dezelfde overtuiging in mee. Voordat hij uiteindelijk hierop aan. Ze schaften een busje aan en lie- zorgcategorie. Dat was een voordeel bij de ‘landde’ in zijn eigen woning, moest hij een ten dat geschikt maken voor het dagelijkse onderhandelingen. Ze vogelden alles zelf langdurig traject vol hobbels en valkuilen vervoer van Jan. Een groep van 26 vrijwilli- uit, vonden de weg in het doolhof van regels volgen. Verschillende instellingen voor gers uit hun eigen kring verdeelde onderling en voorschriften. Een lotgenoot van Jan revalidatie konden hem niet langs het juiste de ritten. Intussen bleven Marion en hun bracht uitkomst. Een alleenstaande man, pad leiden. Ze waren niet berekend op de twee dochters speuren naar 24-uurszorg. ze zochten hem op in Zeeland. Ze kwamen intensiteit van de zorg voor Jan. En bleken Tevergeefs. ‘Dan doen we het zelf wel’, zei aan de weet dat hij zijn zorg, verleend door niet in staat om hem ook maar enigszins te Marion. vijftien(!) verpleegkundigen, inkoopt via het helpen bij het ‘resetten’ van zijn uitgescha- PAB (Persoonlijk Assistentie Budget). Dat kelde lichaam. Dat zij financieel in staat waren zelf flink bij is bedoeld voor volwassenen die 24/7 zorg te dragen aan de noodzakelijke bouw van behoeven, maar wel zelf de regie over hun Even gloorde er hoop aan de horizon, toen een speciale ruimte voor Jan, noemen ze leven voeren. een toonaangevende revalidatiekliniek een geluk bij een ongeluk. Over het overleg in het Limburgse Hoensbroek hem wel met zorgverzekeraars, de belastingdienst en ‘Precies daar gaat het ons om. Jan is de regis- wilde opnemen. Jan ging er aan de slag, uitkeringsinstanties en de tergende bureau- seur van zijn leven. Hij bepaalt hoe alles maar mocht niet langer dan drie maanden cratie kan Marion een boek schrijven. reilt en zeilt.’ Zo beschouwd is Marion Jans blijven. Ten langen leste kozen Jan en Ma- producent, zij faciliteert en houdt het schip rion voor een verpleeghuis in Eindhoven, ‘Jan is de regisseur van zijn leven’ op koers. Overigens stopte ze afgelopen buurgemeente van Veldhoven. Maar daar Beiden waren lang werkzaam in de zorg. Jan maart met buitenshuis werken, om zich

TRIBUNE juli/augustus 2021 21 ‘Wat wij doen zou niet de uitzondering moeten zijn, maar de regel’

als mantelzorger volledig op Jan te kunnen concentreren. Ze ontvangt daarvoor de rechtmatige vergoeding. Die is beduidend lager dan het salaris dat zij verdiende. Toch ging haar eigen bijdrage aan het Centraal Administratie Kantoor, verplicht volgens de Wet langdurige zorg, niet omlaag.

Dat is een van de vele ergernisjes. Maar al te lang willen ze er niet bij stilstaan. Blij als ze zijn dat Jan in zijn vertrouwde omgeving zin kan geven aan zijn leven. En dat hij durft zich over te leveren aan de liefdevolle én deskundige verzorging die Marion en de verpleegkundigen en verzorgenden hem geven. Vertrouwde gezichten, een hechte band, bekwaam uitgevoerde handelingen, gegarandeerde privacy en op zijn tijd een lach en een traan: je zult Jan niet horen klagen over zijn team.

Worstenbroodje kan ademen. Het is van levensbelang dat Op vakantie Marion: ‘Wij hebben geleerd hoe we Jan ophopend slijm bijtijds wordt weggezogen. Geloof het of niet, ze gaan ook op vakantie. moeten lezen en kunnen direct inschatten Met het busje en daarachter een caravan. wat hij wil of wat nodig is. Je mag hem geen Eten en drinken lukt Jan niet zelfstandig. Hij Dat begon toen een neef trouwde in Spanje seconde uit het oog verliezen. Is het toch kan kauwen noch slikken. Ook daar heeft en hen uitnodigde. Marion zag aanvankelijk nodig om hem eventjes alleen te laten, dan Jan zich bij neergelegd. beren op de weg, Jan vertrouwde erop dat staat daar nog altijd de alarminstallatie.’ Een het goed zou komen. Er ging wel een uiterst stickertje boven Jans wenkbrauw correspon- Nooit meer een Brabants worstenbroodje? precieze voorbereiding aan vooraf. Toen die deert ermee. Op deze manier is zijn veilig- Oh, jawel hoor. Daar hebben ze iets op missie eenmaal was geslaagd, durfden ze heid gewaarborgd. gevonden, vindingrijk als een mens wordt het ook aan om in eigen land te kamperen. onder afwijkende omstandigheden. Ze stop- Het hoeft niet ver van huis te zijn, een paar Ze heeft het al vaker gezegd: Jan zit gevan- pen een stukje van de lekkernij in een gaasje, dagen in een andere omgeving voelen als gen in zijn eigen lichaam. Zijn hoofd ligt plaatsen dat in Jans mond en zo kan hij in een geschenk uit de hemel. enigszins schuin tegen het kussen van zijn elk geval de smaak nog proeven. Met een rolstoel. In zijn hals zit een tracheostoma, dropje of een snoepje lukt dat ook prima. Ga maar na, elke dag hetzelfde strakke een opening naar de luchtpijp. Met daarin Zo zoeken ze telkens weer naar praktische ritme. Jan ontwaakt altijd om klokslag de tracheacanule: een buisje waarmee de oplossingen om het bestaan voor Jan zo 7 uur en begint met luisteren naar Radio 1: drager, al dan niet met beademingsmachine, aangenaam mogelijk te maken. hij volgt de actualiteit op de voet. Hij wordt

22 TRIBUNE juli/augustus 2021 afgekoppeld van de beademing, dan worden gelegenheid de mensen om hem heen in de zijn spieren ‘wakker gemaakt’. Hij krijgt te ogen te kijken. Voor zijn conditie en om de ‘De liefde eten en wordt vervolgens met de tillift op de spieren in beweging te brengen, ‘fietst’ Jan postoel gehesen om te poepen; plassen gaat daarnaast met regelmaat op de MOTOmed: houdt ons op via een katheter. Marion: ‘Die tijd nemen ze een elektrische bewegingstrainer. niet voor je in het verpleeghuis. Daar moet de been’ je het met incontinentiemateriaal doen. Met Aan inspraak geen gebrek alle nare gevolgen van dien. Dat Jan op deze De rest van de tijd vult Jan met luisteren manier zijn grote boodschap kan doen, is naar podcasts, lezen (luisterboeken of een goed voor zijn gevoel van eigenwaarde.’ voorleessessie van een vrijwilliger), tv-series kijken (niet met Nederlandse ondertiteling, Als Jan is gewassen en aangekleed (altijd die kan hij met zijn ogen niet bijbenen) en een nette broek, keurig overhemd en dito sport volgen (vroeger bezocht hij regelmatig schoenen), volgt het uurtje op de statafel. wedstrijden van PSV). Soms gaat hij met Stapje voor stapje, in figuurlijke zin, heeft Marion op pad. Naar het theater of een Jan geleerd om een poos op eigen benen museum, naar de bouwmarkt of de dieren- te staan. Dat is goed voor zijn voeten en speciaalzaak. Als Jan het nodig vindt dat de doorbloeding en het geeft hem ook de de volière wordt opgeknapt, laat hij dat wel

TRIBUNE juli/augustus 2021 23 LOCKED-IN SYNDROOM

Er zijn drie gradaties van het locked-in syndroom (LIS): gedeel- telijk, klassiek en totaal. Bij de zwaarste variant kan de patiënt zelfs de ogen/oogleden niet bewegen. Het syndroom is geen ziekte, maar een neurologische toestand waarvan de oorzaken divers kunnen zijn. Vaak ontstaat het als gevolg van een bloedpropje in de hersenen dat schade aan de hersenstam veroorzaakt, waar- door de signaalfunctie van de hersenen wordt uitgeschakeld. Bij LIS zijn de spieren van het gelaat, de mond, de tong en de ledematen verlamd.

Hoeveel LIS-patiënten er precies weten. En ook hoe hij het dan wil hebben. iedereen weggelegd. Het zou zo moeten zijn in ons land, is niet officieel Aan inspraak geen gebrek. Jan mag dan zijn dat wat wij doen geen uitzondering vastgelegd. Het aantal mensen niet kunnen praten, hij is allesbehalve vormt, maar de regel.’ met een totaal LIS wordt geschat onmondig. op 120. Tot aan zijn infarct was Jan niet alleen een Stichting Unlocked, een initiatief Marion: ‘Zoals dat in de beste families harde werker die graag knutselde en tui- van vrijwilligers, zet zich in voor voorkomt, maken wij ook weleens ruzie. nierde, maar evenzeer een betrokken SP’er een betere begeleiding en meer Al duurt dat nooit lang. Daar is Jan te aardig van het eerste uur. Ooit stond hij op de onderzoek naar nieuwe therapie- voor, hè Jan…’ kandidatenlijst voor de gemeenteraad van ën. Er worden ook fondsen Veldhoven. Eerst op een verkiesbare plaats, geworven en Unlocked brengt Jan tovert een lach op zijn gezicht. Ze maar omdat hij al zoveel vrijwilligerswerk patiënten en betrokkenen bij kennen elkaar door en door, zijn 42 jaar deed liet hij zich een paar plekken terug- elkaar. De belangrijkste doelstel- getrouwd en hebben aan één oogopslag zetten. Marion heeft een Tribune uit 1993 ling is verbetering van de kwaliteit genoeg om elkaar te begrijpen. ‘De liefde gevonden, met Jan als gast in de toenmalige van leven. houdt ons op de been.’ rubriek Het Laatste Woord. Jan zei daarin onder meer: ‘Ik heb bewondering voor In 2007 kon het grote publiek Gastlessen mensen die hun spaarzame vrije tijd opof- kennismaken met het syndroom Wat Jan en Marion ook doen: gastlessen feren aan vrijwilligerswerk.’ via de Franse speelfilmLa geven aan bij voorbeeld verzorgenden in Scaphandre et le Papillon (En- opleiding. Ze vertellen over hun ervarin- Gevraagd naar wat hem bindt aan de SP, wil gelse titel The Diving Bell and the gen, over hoe zij het hebben geregeld. Jan er geen enkel misverstand over laten Butterfly). Deze ontroerende Over de zeer specifieke zorgvraag van bestaan. Met de cijfers en letters, stuk voor productie gaat over Jean-Domini- LIS-patiënten en bovenal over het hou- stuk aangegeven met zijn ogen en door que Bauby, de hoofdredacteur van den van de regie over je eigen leven. ‘Het Marion op een briefje geschreven, laat hij de glossy Elle. Hij werd getroffen systeem zal er niet door veranderen, maar weten: ‘De SP is voor gelijke kansen voor door het locked-in syndroom en wij kunnen wel duidelijk maken dat iedere iedereen en zet zich in voor het recht van schreef samen met een therapeute patiënt, hoe bedlegerig en hulpbehoevend ieder mens op een volwaardig bestaan.’ een boek over zijn leven. Letter ook, met respect en discretie moet worden Daarmee is geen woord te veel gezegd.• voor letter. • behandeld. Dat wij in staat zijn geweest het lot van Jan in eigen hand te nemen, is een tekst Robin Bruinsma groot voorrecht. Dat is helaas niet voor foto’s Maurits Gemmink

Jan volgt de actualiteit op de voet: elke dag begint met Radio 1

24 TRIBUNE juli/augustus 2021 UITGELICHT

44.000 DODEN

20 juni: Wereldvluchtelingendag. Op het strand in Scheveningen is een tijdelijk monument neergezet voor de meer dan 44.000 doden die sinds 1993 vielen aan de grenzen van Europa. Tot woede van mensenrechtenorganisaties worden vluchtelingen zelfs teruggeduwd: terug de zee in, terug naar gevaarlijke landen. SP-Tweede Kamerlid Jasper van Dijk, in het radioprogramma De NieuwsBV: ‘Er is een praktijk ontstaan waarin migranten met grof geweld buiten Europa worden gehouden. Vluchtelingen hebben recht op fatsoenlijke opvang én een fatsoenlijke procedure.’ Het tijdelijke monument in Scheveningen laat, paaltje voor paaltje, naam voor naam, leven voor leven, zien waarom mensenrechten niet onderhandelbaar zijn.

foto Robin Utrecht / ANP©

TRIBUNE juli/augustus 2021 25 BIG FARMA TER VERANTWOORDING ‘FARMACEUTISCHE BEDRIJVEN ZIJN EEN SOORT DURFKAPITALISTEN GEWORDEN’

Paracetamol is in de supermarkt nog goedkoper dan kauwgum maar de prijzen voor nieuwe, gepatenteerde geneesmiddelen rijzen de pan uit. De huidige coronapandemie is dan ook uiterst lucratief gebleken. Wilbert Bannenberg: ‘Maar er wordt zoveel publiek geld in deze vaccins geïnvesteerd, dan mag het niet zo zijn dat alle winst enkel bij big farma terecht komt.’

WILBERT BANNENBERG VOLGT de farma-industrie ik mij ervoor in gaan zetten dat mensen dat was een doekje voor het bloeden. Veertig al decennialang op de voet. Hij is arts en in lage- en midden-inkomenslanden ook jaar later maakte de Vereniging van Innova- deskundige op het gebied van publieke ge- toegang krijgen tot basisgeneesmiddelen. tieve Geneesmiddelen (VIG), de belangenor- zondheid. Gevraagd naar de oorsprong van Maar ik ging me ook afvragen waarom de ganisatie van farma in Nederland, opnieuw zijn levenslange fascinatie met de farma-in- farma-industrie zoveel dingen verkocht een ethische gedragscode – na jaren kritiek dustrie, verwijst hij naar een speling van het die ze daar eigenlijk niet nodig hadden. Bij- te hebben ontvangen op excessieve prijzen. lot, ergens in de zeventiger jaren. Bannen- voorbeeld onze toen nog Nederlandse trots Maar daar stond bijvoorbeeld helemaal niets berg studeerde geneeskunde aan de Vrije Organon. Die verkocht anabole steroïden als over prijsvorming van geneesmiddelen in.’ Universiteit: ‘Na vier jaar theorie moesten middel tegen ondervoeding bij kinderen in we naar de praktijk, maar daar waren niet Afrika. In Nederland was die indicatie nooit Wat kost een reddingsboei? genoeg plekken voor al die studenten. Er goedgekeurd. Een duidelijk voorbeeld van De decennia tussen de jaren vijftig en tachtig was een loting: daar kwam uit dat ik negen een dubbele standaard.’ waren volgens Bannenberg gouden tijden maanden moest wachten. Ik vroeg me in voor de farma-industrie. Farmaceutische die tijd vaak af waarom mensen in Afrika Eenmaal terug in Nederland richtte Ban- bedrijven ontdekten nieuwe antibiotica en minder oud werden. Was dat vanwege ge- nenberg in 1979 met andere geneeskun- nieuwe medicijnen tegen hart- en vaatziek- vaarlijke ziekten of vanwege armoede? Daar destudenten de Werkgroep Medische ten. Sinds het jaar 2000 doet de farma- besloot ik in te duiken. Het heeft mijn leven Ontwikkelingssamenwerking op, vandaag industrie steeds minder eigen onderzoek. totaal veranderd.’ de dag bekend als Wemos. Twee jaar later Slechts een kwart van de medicijnen die zij organiseerde Wemos een drukbezocht con- verkopen is door de bedrijven zelf ontwik- Bannenberg vertrok in 1975 naar Ghana, om gres over gezondheid en politiek in ontwik- keld. ‘Het zijn een soort durfkapitalisten stage te lopen in een ziekenhuis dat was op- kelingslanden. Bannenberg: ‘We kwamen tot geworden, die er vooral op uit zijn om hun gezet door de katholieke missie. ‘Op verzoek de conclusie dat de gezondheidszorg in het aandeelhouders tevreden te stellen en win- van het ziekenhuis en de bisschop hield ik koloniale Afrika er vooral op gericht was om sten te maximaliseren. Dat leidt tot excessen me bezig met de geneesmiddelenvoorzie- de belangen van plantage-eigenaren te be- en maakt nieuwe medicijnen, bijvoorbeeld ning. We kregen medicijnen gedoneerd die schermen. Besmettelijke ziekten wilde men tegen kanker en corona, heel duur’, licht met liefde waren verzameld door zusters uit voorkomen, maar voor het feit dat moeders hij toe. Heerlen. Daar konden we helaas helemaal onnodig doodbloedden bij de bevalling was niks mee. Ook hadden we ontzettend veel minder aandacht. Voor een aantal tropische De farma-industrie gebruikt value-based gratis proefmonsters van de farma-indus- ziekten werden helemaal geen geneesmid- pricing als prijsmodel. ‘Stel: iemand valt van trie. Maar de geneesmiddelen die we het delen ontwikkeld door de farma-industrie, boord en dreigt te verdrinken. Je gooit die- meeste nodig hadden, die waren er niet’, omdat er niets mee te verdienen viel.’ gene een reddingsboei toe. Die persoon blikt hij terug. komt druipend aan boord en vraagt: hoe Dubbele standaard duur was de redding? Dan zeg je: je kunt nu Koloniale belangen Tegen de promotie van anabole steroïden veertig jaar langer leven. Rekenen we 80.000 Samen met de verpleegkundigen inventa- in Afrika door Organon startte Wemos euro per gewonnen levensjaar, dan komen riseerde de geneeskundestudent de meest een rechtszaak. ‘Daarop begonnen zij een we op 3,2 miljoen. Maar om je te matsen, voorkomende ziekten en de essentiële rechtszaak tegen ons, om onze subsidie af hoef je slechts 100.000 euro te betalen’, geneesmiddelen die nodig waren om die te nemen. Maar we kregen amper subsidie’, omschrijft Bannenberg: ‘Maar dat heeft na- te bestrijden. Bannenberg: ‘Sindsdien ben vertelt de medeoprichter van Wemos. De tuurlijk niets te maken met de echte kosten.’ rechtszaak leidde ertoe dat Organon ver- volgens 23 producten en indicaties van de Van de zeven miljard aardbewoners hebben wereldmarkt haalde die volgens Bannenberg er vijf miljard toegang tot een basispakket niet deugden. De dubbele standaard waar aan geneesmiddelen. Het doel van de VN is Wemos sinds de oprichting tegen in actie dat iedereen in 2030 toegang heeft tot zo’n ‘De uitgaven voor kwam – het feit dat in Afrika medicijnen basispakket. Een jaar of vier geleden is door- werden verkocht die in landen als Neder- gerekend wat dat zou kosten. Toen bleek gepatenteerde land verboden waren of andere indicaties dat we de 201 belangrijkste geneesmiddelen hadden – is in de loop der jaren gaandeweg aan iedereen beschikbaar zouden kunnen geneesmiddelen afgenomen, mede door de opkomst van stellen, voor 13 tot 25 dollar per persoon per internet. jaar. Dat is 11 procent van wat we nu aan stijgen zo geneesmiddelen uitgeven. De verdeling tus- In 1981 nam een partnerorganisatie van sen rijk en arm is dus fout.’ hard, dat ze in Wemos, Health Action International, het initiatief voor een gedragscode voor de far- Volgens Bannenberg is er sprake van twee ziekenhuizen maceutische industrie. Bannenberg: ‘We zeer verschillende markten voor geneesmid- zijn daarvoor gaan lobbyen binnen de delen: generiek en gepatenteerd. Enerzijds andere zorg Wereldgezondheidsorganisatie, de WHO. heb je de generieke geneesmiddelen: denk Maar de Verenigde Staten waren tegen – en aan antibiotica, cholesterolremmers en dreigen te die betaalden 25 procent van de contributie paracetamol. Dat zijn geneesmiddelen die van de WHO. De farma-industrie ging aan de niet langer worden beschermd met een verdringen’ slag met een vrijwillige gedragscode, maar octrooi. Daardoor kunnen ze vrijelijk

28 TRIBUNE juli/augustus 2021 ‘Voor een aantal tropische ziekten worden nagemaakt, verkocht en ingevoerd. werken bij zeldzame ziekten, dan kunnen ‘Deze medicijnen zijn de afgelopen twin- bedrijven in Europa tien jaar ‘marktexclu- werden geen tig jaar maar liefst 60 procent goedkoper siviteit’ krijgen. Een oud pilletje dat tien geworden. Paracetamol is in de supermarkt jaar geleden 28 cent kostte, kost dan nu geneesmiddelen zelfs goedkoper dan kauwgum.’ bijvoorbeeld 140 euro. Vanwege die markt- exclusiviteit mag namelijk niemand anders ontwikkeld, Door de globalisering worden deze genees- dat pilletje voor die indicatie maken’, legt middelen tegenwoordig met name geprodu- Bannenberg uit. omdat er niets ceerd in lagelonenlanden en de grondstoffen komen daar ook vandaan. China en India In 2017 maakte de Raad voor Volksgezond- mee te verdienen zijn samen verantwoordelijk voor 80 pro- heid en Samenleving een rapport over wat cent van de farmaceutische grondstoffen. ons te doen staat met al die nieuwe dure viel’ Volgens Bannenberg is het wenselijk dat geneesmiddelen. SP, PvdA en GroenLinks deze generieke medicijnen wat minder brachten hierop in de Tweede Kamer een goedkoop worden: ‘Dan worden we minder notitie uit: Big farma: niet gezond! De afhankelijk van deze landen, kunnen we de klimaatzaak van Urgenda tegen de Neder- kelaars van vaccins en medicijnen bewe- risico’s spreiden en de productie in Europa landse staat inspireerde Bannenberg om een ren op hun websites dat zij die principes weer op gang krijgen.’ stichting op te richten: Farma ter Verant- accepteren. Om dit te toetsen heeft Farma woording. ‘We willen een principe-proces ter Verantwoording 18 criteria geformu- Grof geld door marktexclusiviteit gaan voeren tegen een farmaceut die de prijs leerd: de Good Corona Company Practices. Anderzijds zijn er dus de nieuwe genees- van een geneesmiddel zo hoog opdrijft dat Bijvoorbeeld: dat bedrijven een wereldwijd middelen, waar een patent op rust zodat de het onredelijk is.’ Later dit jaar wordt waar- toegangsplan maken voor hun product, en farmabedrijven die ze ontwikkeld hebben schijnlijk bekend welk bedrijf het doelwit dat ze de producten eerlijk verdelen.’ er een monopolie op hebben. Deze worden van de rechtszaak wordt. juist steeds duurder. Bannenberg: ‘Voor deze Binnen de Wereldgezondheidsorganisatie is geneesmiddelen zijn wij superafhankelijk Coronavaccins in mei 2020 een platform voor farmaceuten van de grote farmaceutische bedrijven. De Terwijl Farma ter Verantwoording bezig was opgericht om alle kennis, kunde en intel- uitgaven voor deze dure geneesmiddelen met de voorbereiding van de rechtszaak, lectueel eigendomsrecht te kunnen delen, stijgen de laatste vijf jaar met 10 procent per ontstond de coronacrisis. Bannenberg: ‘We om zo snel mogelijk het hoofd te bieden aan jaar, en ze dreigen daarmee andere zorg in besloten te onderzoeken hoe de farma- deze pandemie. Bannenberg: ‘De Neder- ziekenhuizen te verdringen.’ industrie de coronavaccins en -medicijnen landse regering zei dit initiatief te steunen, ontwikkelt. De Verenigde Naties hebben in maar stapte vrij snel in een vaccin-alliantie Niet alleen aan nieuwe geneesmiddelen 2008 een set verantwoordelijkheden ten met drie andere landen: Duitsland, Italië kan grof geld worden verdiend: ‘Als wordt aanzien van mensenrechten geformuleerd en Frankrijk. Uiteindelijk hebben de rijke ontdekt dat oude geneesmiddelen ook goed voor farmaceutische bedrijven. De ontwik- landen samen 93 miljard gestoken in de

TRIBUNE juli/augustus 2021 29 MAARTEN HIJINK Tweede Kamerlid SP, lage-inkomenslanden. Maar daarmee maakt Warme samenwerking nodig woordvoerder zorg Pfizer dit jaar 26 miljard omzet, waarvan Inmiddels hebben 120 landen zich aange- 7 miljard winst’, benadrukt Bannenberg. sloten bij de oproep om het verdrag dat ‘Met winstmarges van 20 procent patenten wereldwijd afdwingbaar maakt behoort de farmaceutische Van de 3 miljard vaccins die Pfizer dit jaar tijdelijk los te laten voor coronaproducten. industrie tot de meest lucratieve denkt te kunnen maken, gaan er 2 miljard Het gaat dan om TRIPS, het handelsverdrag sectoren ter wereld. De SP pleit naar de rijke landen. Het bedrijf beloofde ten aanzien van intellectueel eigendoms- voor een Nationaal Fonds Betaal- 40 miljoen vaccins beschikbaar te stellen recht. ‘Maar alleen de patenten opgeven is bare Geneesmiddelen, om de aan arme landen via het COVAX-programma niet voldoende. Je moet ook de kennis en de macht van de farmaceutische van de WHO. Maar hiervan zijn er tot op kunde delen. Voor de zogenaamde ‘vector- industrie te breken. Gevuld met heden nog niet eens 2 miljoen geleverd. vaccins’, zoals die van AstraZeneca en Jans- geld dat farmaceuten nu uitgeven sen, heb je te maken met levende virussen aan nutteloze marketing kan dat Zere been die je moet laten groeien: dat gaat vaak mis. worden ingezet voor de dooront- Terwijl de WHO eiste dat de productiecapa- Voor mRNA-vaccins zoals Pfizer en Moderna wikkeling van medicijnen waar ze citeit voor vaccins beter gespreid werd, bleef moet je hele kleine stukjes genetische infor- nu woekerprijzen voor vragen. We het opgerichte platform onbenut. De groot- matie in hele kleine vetbolletjes stoppen. willen de farmaceutische industrie ste vaccinfabrikanten vallen niet onder ‘big Die techniek is minder moeilijk, maar tot ook dwingen tot veel meer farma’, maar zitten volgens Bannenberg in vorig jaar kon nog niemand dit. Zonder ken- openheid over de échte kosten van midden-inkomenslanden zoals Zuid-Afrika nisdeling duurt het zeker 9 tot 12 maanden de ontwikkeling en productie van en India. Bijvoorbeeld het Indiase familie- om de productie van vaccins op te zetten. geneesmiddelen. Voor coronavac- bedrijf Serum Institute, dat van AstraZeneca Met warme samenwerking zou het in 4 tot cins worden nu bijvoorbeeld hoge toestemming kreeg om een miljard corona- 6 maanden kunnen’, legt Bannenberg uit. prijzen per prik betaald terwijl vaccins te maken. overheden de industrie met Farma ter Verantwoording heeft 41 fabrieken miljarden euro’s hebben onder- In oktober 2020 besloten Zuid-Afrika en in middeninkomenslanden onderzocht die steund om ze te ontwikkelen. India een voorstel voor een ontheffing vaccins maken. Bannenberg: ‘Zij maken de We willen niet dat grote bedrijven van patenten gedurende de pandemie in bulk van alle vaccins die we wereldwijd aan gaan cashen op corona. Daarom te dienen bij de Wereldhandelsorganisatie kinderen geven. Slechts vijf van hen kregen moeten patenten, kennis en kunde (WTO). Bannenberg: ‘Niet alleen voor de een licentie van big farma om coronavaccins voor het maken van vaccins ook vaccins, maar ook voor de pillen, tests en te produceren. Twintig zijn zonder enige vrijgegeven worden. Anders lopen apparaten. Dat was natuurlijk tegen het zere hulp bezig om aan een vaccin te werken. de vaccins nog jaren achter het been van big farma, want die hebben vaccins Als die wel hulp zouden krijgen, dan zou virus aan. Dat is slecht voor de in handen waar ze in de toekomst heel veel het allemaal veel sneller gaan. Maar big wereld maar heel gunstig voor geld mee kunnen verdienen.’ farma wil koste wat kost haar businessmodel bedrijven die nog jarenlang nieuwe verdedigen. Je kunt immers mRNA-vaccins vaccins tegen nieuwe coronavari- Begin mei 2021 schaarde de Amerikaanse ook gebruiken tegen andere ziekten, zoals anten kunnen verkopen. We president Joe Biden zich, conform zijn eerde- de gewone griep en kanker. Het lijkt er voor komen pas van dit virus af als over re verkiezingsbelofte, achter het initiatief nu op dat de farma-industrie vele miljarden de hele wereld mensen snel voor een tijdelijke ontheffing op de patenten aan deze pandemie gaat verdienen.’ gevaccineerd wordt. Dat lukt voor coronavaccins. Volgens Bannenberg alleen als de belangen van de was dit een baanbrekende zet, aangezien de Bannenberg denkt dat men met het tijdelijk bevolking boven die van de VS altijd de meest enthousiaste verdediger vrijgeven van de patenten en het delen van farmabedrijven worden gesteld.’ • van de farma-industrie was. ‘Big farma heeft kennis en kunde volgend jaar voldoende toen Europa zover gekregen om deze ont- capaciteit kan realiseren om snel overal een heffing tegen te houden of te vertragen. De vaccin te maken wanneer nieuwe corona- industrie probeert door middel van pappen varianten opduiken. Het gevolg zal ook zijn en nathouden iedereen tevreden te stellen. dat de prijzen van vaccins omlaag gaan, Wij in Nederland denken dat de corona-pan- omdat big farma dan meer concurrentie ontwikkeling van de vaccins, de fabrieken demie achter de rug is, nu we bijna allemaal krijgt. Met Farma ter Verantwoording blijft en het aankopen van de vaccins. Maar als ingeënt zijn. Maar niets is minder waar. Het Bannenberg het reilen en zeilen van de grote hier zoveel publiek geld in omgaat, dan mag virus tiert gewoon welig verder en de varian- farmaceutische bedrijven kritisch volgen: het niet zo zijn dat alle winst enkel bij ‘big ten zullen blijven komen’, waarschuwt hij. ‘Als de patenten tijdelijk worden vrijgegeven, farma’ terecht komt.’ dan zou dat het begin van het einde van Zo beschermt een enkele dosis AstraZeneca het businessmodel van big farma kunnen Twee farmaceutische bedrijven waren onvoldoende tegen de Zuid-Afrikaanse of betekenen. Het model waarin nieuwe medi- bereid hun coronavaccins zonder winstoog- Indiase variant. Bannenberg: ‘Het is wachten cijnen steeds duurder worden en bestaande merk op de markt te brengen: AstraZeneca tot er een variant komt waar de bestaande medicijnen ongelijk verdeeld zijn is op den en Janssen. ‘Pfizer stelt niet de hoofdprijs te vaccins niet tegen helpen. En dan kan duur onhoudbaar.’ • vragen voor zijn vaccin. Het bedrijf rekent big farma met de door haar ontwikkelde 20 dollar per vaccin voor de rijke landen, technologie weer een opvolgvaccin maken.’ 10 dollar voor de middeninkomenslanden Zelf verwacht de arts dat er om het jaar een tekst Lesley Arp en de kostprijs – geschat 2 tot 3 dollar – in nieuw coronavaccin nodig zal zijn. foto Maurits Gemmink

30 TRIBUNE juli/augustus 2021 SP EN ROOD NIET SAMEN VERDER JONGEREN VOLOP ACTIEF IN DE SP

Op 26 juni kwam de partijraad digitaal bijeen om te Het rapport laat zien dat we als bestuur ook de hand in ­spreken over het ­rapport van de ­commissie Kooiman. In eigen boezem moeten steken. We hadden te weinig con­ dit rapport staan de bevindingen van de commissie over tact met ROOD waardoor de problemen makkelijker de de situatie tussen de SP en jongerenorganisatie ROOD. De kans kregen zo groot te worden. Natuurlijk is dit ontzet­ partijraad is de belangrijkste vergadering binnen de tend betreurenswaardig. Jongeren horen in de SP en wij SP waar alle afdelingsvoorzitters en het partijbestuur hebben jongeren nodig voor onze toekomst. samenkomen om besluiten te nemen en dus de aangewe­ zen plek om het rapport te bespreken. Jong in de SP Centraal in dat rapport stond de conclusie dat SP en Onze partijraad heeft de conclusie en ­aanbevelingen van ROOD niet samen verder kunnen. Een pijnlijke conclusie de commissie over­genomen. Dit betekent dat we verder voor de commissie, voor de partij en voor mij als voorzit­ kunnen bouwen aan een goede plek voor jongeren in ter. onze partij. We nemen afscheid van ROOD maar niet van onze jonge leden. Het partijbestuur gaat de aanbevelin­ Wat vooraf ging gen uit het rapport uitwerken en zal op de partijraad van In de loop van vorig jaar kreeg het partijbestuur steeds 25 september een plan presenteren hoe we jongeren gaan meer signalen dat het niet goed ging bij ROOD. Het organiseren binnen de SP. ­Communistisch Platform, een groep leden met een eigen partijstructuur en programma, kwam op bepalende Ondertussen zijn er in onze SP volop ­jongeren actief en plekken terecht binnen ROOD en kreeg daar steeds meer dat blijft zo. Jongeren doen ­natuurlijk mee in hun eigen invloed. De partijraad heeft het Communistisch Platform afdeling maar we organiseren ook landelijk activiteiten ­bestempeld als politieke partij. Wij hebben als partij af­ waar jonge leden van harte welkom zijn. In het najaar gesproken dat je niet tegelijkertijd lid kunt zijn van de SP bijvoorbeeld is er een heel scholingsweekend voor jonge en een andere politieke partij, dus ook niet van het SP-leden gepland; een weekend vol boeiende sprekers en Communistisch Platform. De relatie tussen de SP en natuurlijk gezellige avonden. het ROOD-bestuur werd extra ingewikkeld toen ROOD besloot om leden van het Communistisch Platform, die Voor meer ­informatie kun je contact ­opnemen met onze geen lid van de SP meer zijn, in haar bestuur op te nemen. campagnemedewerker jongeren, Nathalie de Rooij, Eind vorig jaar heeft de partijraad besloten om een com­ via [email protected] missie in te stellen die onderzoek moest doen naar de ontstane situatie. Helaas is de conclusie van de com­ Voor actuele informatie over jongeren in missie dat de ontstane kloof onoverbrugbaar is. ROOD de SP kun je terecht op: spnet.nl/jongeren bleef vasthouden aan het standpunt om lid te mogen zijn van meer politieke partijen tegelijkertijd en het recht Laten we samen, jong en oud, bouwen aan een samen­ tot groeps­vorming binnen de SP. Dit gaat in tegen de leving waarin menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid afspraken die wij als partij met elkaar hebben gemaakt. en solidariteit centraal staan. Hierdoor kwamen zowel het bestuur van ROOD als het bestuur van de SP tot de conclusie dat verder praten geen Jannie Visscher, zin had. voorzitter SP

TRIBUNE juli/augustus 2021 31 KLUSECONOMIE OP DE SNIJTAFEL

Gekleurde bezorgtassen zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld van grote steden. Bedrijven als Deliveroo en Uber hebben in korte tijd een forse positie opgeëist in de Nederlandse markt, met grote gevolgen voor andere bedrijven en de mensen die het werk doen. ‘Platformbedrijven zijn beleggingsvehikels voor gigantische investeerders.’

ROND 2014 KWAMEN ZE op in Nederland: bedrij- ven die met hun online platform diensten aanbieden, meestal via een app. Later werd hier de term gig-economy voor bedacht of, in goed Nederlands: kluseconomie. De diensten van deze bedrijven variëren van schoonmaak tot bezorging, taxiritten en meer. Voorbeelden zijn Deliveroo en Uber. De mensen die het werk uitvoeren zijn niet in dienst maar nemen als zzp’ers orders aan. Voor weinig geld en nul sociale zekerheid gaan ze aan het werk.

Niels van Doorn leidt het Platform Labor Project. Een vijfjarig onderzoeksproject aan de Universiteit van Amsterdam, gesubsidi- eerd door de European Research Council. Samen met zijn team bestudeert hij de platformbedrijven en wil hij meer te weten komen over het wel en wee van de werkers. Niels van Doorn De ontwikkeling van deze platformbedrijven en de impact die ze hebben op de samenle- ving vond Van Doorn van meet af aan erg boeiend. In 2016 besloot hij een projectvoor- stel op te stellen, dat in 2017 werd gehono- reerd. Nu doet hij met zijn team vijf jaar lang onderzoek in Amsterdam, Berlijn en New ‘Platformbanen © York. Om zelf te ervaren hoe het is om het werk te doen en in direct contact te komen waren aanvankelijk met andere werkers, ging van Doorn ook zelf maaltijden bezorgen voor Deliveroo. tijdelijke baantjes Vanuit de praktijk Van Doorn: ‘Het doel van het onderzoek is voor jongeren, om niet alleen academische kennis te gene- op weg naar iets foto ANP / Hollandse Hoogte Dutchphoto foto

32 TRIBUNE juli/augustus 2021 anders’ Voor studenten van buiten de EU biedt de zzp-constructie KLUSECONOMIE OP DE SNIJTAFEL een maas in de wet om meer uren te mogen werken

reren, maar ook echt in de maatschappij te nomie maken daar volgens hem dankbaar staan. Bevindingen te communiceren naar gebruik van: ‘Deze ontwikkeling heb je de beleidsmakers, andere opiniemakers en de afgelopen jaren gezien in alle markten, om- media. We proberen beleid te beïnvloeden dat je de mensen slechts per order hoeft te via de politiek, want daar moet het uiteinde- betalen. Je bent ze als bedrijf niks verschul- lijk gebeuren.’ digd. Dus je kan net zoveel mensen binnen- halen als je wil – en dat doen ze ook. Het Wie werken er eigenlijk voor de platformbe- hele systeem werkt door het overaanbod drijven? ‘Het antwoord op die vraag is veran- aan de arbeidskant.’ derd door de jaren heen. Zeker in het begin Hier heeft ook een verschuiving plaatsge- was het bij de kluseconomie heel divers. vonden in de afgelopen jaren. In het begin Sommigen doen het werk drie of vier uurtjes lagen de tarieven voor werkers nog redelijk per week, anderen zeventig uur. Die mensen hoog. Inmiddels zijn ze gekelderd, door het zitten in heel verschillende situaties. Dus grote aantal mensen dat bereid is om het het is heel moeilijk om te veralgemeniseren werk te doen: ‘Er is altijd wel één iemand en te zeggen hoe het is om zo te werken. die zegt: oké, vooruit, ik doe die bezorging Daarom doen we dit onderzoek en spreken wel voor € 2,90. Terwijl de mensen die het we met zoveel mogelijk mensen. Iets wat ik al langere tijd doen dat echt niet accepteren. wel al heb gemerkt is dat steeds meer mi- Maar ze hebben geen idee en willen gewoon granten dit werk zijn gaan doen. Het maakt geld verdienen. Het zijn vaak migranten immers niet uit als ze de taal niet spreken, met weinig kennis van de arbeidsmarkt en de bedrijven zorgen er wel voor dat de apps wat qua werk normaal is in Nederland. Ze in heel veel talen beschikbaar zijn.’ hebben gewoon geen idee. Daar maken die bedrijven misbruik van.’ Hij ziet dat bijvoorbeeld gebeuren rondom de business school in Apeldoorn: ‘Daar zitten Vanuit de SP gaat Tweede Kamerlid Bart van veel studenten uit Bangladesh en Nigeria. Zij Kent al jaren de strijd aan met de platform- doen allemaal dit werk. En weet je waarom? bedrijven. De zzp-constructie zoals die nu Ze komen van buiten de Europese Unie. bestaat is hem een doorn in het oog: ‘We Als je in Nederland een student bent van hebben in Nederland niet voor niets een buiten de EU dan mag je maar zestien uur onderscheid tussen een werknemer en een per week werken. Dan hebben we het dus zelfstandige. Een zelfstandige wordt in staat over zestien uur voor een minimumloontje. geacht om voor zichzelf te zorgen. De tarie- Ze verdienen dan simpelweg niet genoeg om ven in de platformeconomie zijn dusdanig rond te kunnen komen. Het is onvoldoende laag dat niemand in staat is om een goede om studieschulden af te lossen, geld naar voorziening voor de oude dag te treffen, of huis te sturen én de huur en boodschappen een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te betalen. In Nederland hebben we dan een te sluiten.’ legale loophole (een maas in de wet, –red.). Als je zzp’er bent dan mag je namelijk zoveel Snel geld werken en verdienen als je wil. Dus wat gaan Dat het platformbedrijven ondanks de slech- ze doen? Keihard aan de slag voor Deliveroo te voorwaarden toch zo goed lukt om zoveel en Uber.’ mensen aan boord te halen, komt door de gigantische investeerders die erachter Misbruik van flex schuil gaan. Met hun diepe zakken houden Wat van Doorn betreft is Nederland doorge- bedrijven bij de introductie de kosten voor slagen in flexwerk. Bedrijven in de kluseco- de consument laag en tegelijkertijd de be-

TRIBUNE juli/augustus 2021 33 loning voor de werkers hoog. Deze subsidie aan twee kanten zorgt ervoor dat ze snel vele klanten en werkers kunnen binnenha- len. Naarmate de tijd vordert, kelderen de tarieven voor de werkers. Maar dan zijn ze al binnen en is er altijd wel iemand die de order aanneemt.

Dat geen van de grote platformbedrijven nog winstgevend is gebleken, is een logisch gevolg van het model en is op korte termijn geen probleem voor de investeerders. Van Doorn legt uit hoe dit vanuit hun oogpunt werkt: ‘Er zijn twee manieren om hiernaar de kijken. De ene manier is dit: je investeert vol en neemt de markt over. Dan heb je een monopolie-achtige positie en kan je de ‘Investeerders prijzen omhoog doen. Met die marges kan je dan misschien wel wat verdienen. Dan kun- met diepe zakken nen we onze goedkope ritjes, onze goedkope bezorging en goedkope schoonmaak wel geven niks om vergeten. Dan moet er geld verdiend wor- den. Dat is één manier om er naar te kijken.’ Wil je beleid voor de regulering van de toekomst van platformbedrijven gaan maken dan Hij vervolgt: ‘De andere manier is deze, en zul je wat Van Doorn betreft dus de bedrijven en dat vind ik waarschijnlijker: wat er met de ook iets moeten doen aan de finan- bedrijven gebeurt boeit ze niks. Het is de ciering: ‘Sommige dingen moeten de mensen die er markt opdrijven, zoals ze met Uber, Door- geblokkeerd kunnen worden. Dat dash en Deliveroo hebben gedaan. Je drijft er veel meer wordt gekeken naar werken’ de prijs per aandeel zo hoog op dat de inves- waar institutionele investeerders teerders keihard hun geld terugkrijgen zodra in investeren, want daar zit het het bedrijf publiek gaat. Dan gaan ze cashen, grote geld. Als dat bedrijven zijn die dat is de exit. Dan heb jij als investeerder je gewoon niet houdbaar zijn vanuit geld en ga je gewoon weer ergens anders in- een ondernemersperspectief, of vesteren. Ze geven niks om de toekomst van gewoon niet ethisch zijn omdat ze niet jong bent, op weg naar iets anders. Het is zo de bedrijven en de mensen die er werken.’ netjes zijn voor hun werknemers of voor het opgeschaald, er zijn zoveel mensen in meer milieu, dan moeten we dat kunnen stoppen. of mindere mate afhankelijk van geworden, Financieel spel Er zijn verschillende criteria te verzinnen dat we nu met een heel ander beestje zitten. Volgens Van Doorn is het daarom een finan- dat als dat fout zit, je er niet in mag inves- Dat beestje is een monster geworden en wat cieel spel: ‘Als we naar platformbedrijven teren. We moeten ook veel meer financiële moeten we daar dan mee? Ik heb ook niet kijken dan moeten we ook naar de financiële transacties gaan belasten. Nederland is alle antwoorden. Ik heb wel een analyse wereld kijken. Het zijn namelijk allemaal in- een belastingparadijs, dat moet aangepakt maar het is gewoon heel erg moeilijk. Omdat vestment vehicles (beleggingsvehikels, –red.). worden. Uber heeft minstens 3,5 miljard de belangen van werkers zo uiteen lopen is De kern is de financiële wereld. Dat zie je aan belasting niet betaald omdat ze hier een één ding heel belangrijk om te beseffen als in meer sectoren zo. Dat is het concept van stuk of 50 shell companies hebben (brieven- je het hebt over oplossingen: one size does financialisation (financialisering, –red.). Dat busbedrijven, –red.). Dat is niet alleen voor- not fit all.’ steeds meer sectoren in de reële economie, behouden aan platformbedrijven, dat doen waar dingen worden geproduceerd en dien- al die bedrijven. Maar bij platformbedrijven Hoe maak je dan goed beleid waar de wer- sten worden aangeboden, worden overge- is het zo schrijnend omdat ze de mensen zo kers echt iets aan hebben? In de Tweede Ka- nomen door doelen van de financiële wereld behandelen.’ mer worden inmiddels kleine stappen gezet. en ook financiële producten.’ Van Doorn: ‘De overheid reageert langzaam. Fouter dan fout We hebben het er al een tijdje over maar Bij zijn onderzoek heeft Van het wordt iedere keer vooruitgeschoven. Doorn veel interesse voor hoe Een voorstel voor een minimumtarief voor het in de praktijk gaat met de zzp’ers lag even op tafel. Dan hebben die be- ‘Iedereen zzp’er werkers. Hoe de bedrijven zich drijven echt een probleem, want daar komen door de jaren heen hebben ze natuurlijk bij lange na niet aan. Maar wat maken is ook een ontwikkeld, heeft daar volgens je dan krijgt, is dat de bedrijven zeggen: ze hem grote invloed op: ‘Om te verdienen wel degelijk heel veel, maar dan strategie om de beginnen waren platformbanen exclusief de wachttijd. Dat is natuurlijk cru- nooit goede banen. Het was be- ciaal. Want als je in een overbevolkte markt vakbondsmacht te doeld om een tijdje te doen als je alleen maar de hele tijd zit te wachten op de ondermijnen’ volgende order en je krijgt alleen maar be- ze dat niet doen, ze uit de markt worden de doorslag geven, als ik zie welke partijen taald voor de momenten dat je een opdracht geconcurreerd. Dan heb je alleen nog in de nu met elkaar een kabinet willen vormen. hebt, dan heb je alsnog heel weinig. Er moet sectoren waar de vakbonden heel sterk zijn De VVD is groter dan ooit en loopjongen dus een harde ondergrens komen, waar ze dat je de echte werknemersrechten houdt voor de bedrijven.’ niet onder mogen gaan. Het brede punt is zoals die er nu zijn. Dan neem je dus voor dat we de hele laagbetaalde arbeidssector een groot deel afscheid van de sociale zeker- Van Doorn is wat dat betreft ook niet moeten herzien.’ heid.’ optimistisch over de kansen in de Kamer: ‘De politiek wordt gerund door economisch In Duitsland hebben ze inmiddels de stap Van Kent benadrukt daarnaast dat wat hem denken en vooral marktdenken. We kunnen gezet dat werkers altijd een dienstverband betreft de toekomst voor alle platformwer- het niet meer los van elkaar zien. Het idee is moeten hebben. Wat daar nu gebeurt, kers sowieso bestaat uit dienstverbanden, dat als je politiek wil bedrijven, je een goede moeten we volgens Van Doorn goed in de direct bij ‘gewone’ bedrijven: ‘In mijn boekhouder moet zijn. Dat je zou moeten gaten houden: ‘In Duitsland is Uber bijvoor- analyse is er een bepaalde hoeveelheid werk zorgen voor een goed bruto binnenlands beeld gaan werken met zogenaamde Fleet en moeten er bijvoorbeeld maaltijden van product en bedrijven koste wat kost hier Partners. Dan krijg je dus onderaannemers. restaurants naar huizen worden gebracht. houden. Het gaat uiteindelijk om politieke Dat kan iets zijn, zoals nu Thuisbezorgd in Hoezo kan je er dan van uitgaan dat de vraag wil. We hebben al zo lang rechts beleid. Zelfs Nederland met uitzendbureau Randstad. naar het bezorgen van maaltijden afneemt als we denken dat we links beleid hebben, Maar het kan ook heel fout gaan, zoals in als je tegen Deliveroo zegt dat ze de mensen hebben we nog steeds rechts beleid, want we Italië met heel schimmige bedrijfjes die on- in dienst moeten nemen? Dan gedocumenteerde migranten inhuren voor komt er een andere speler op de twee euro per order. Daar moet je dus wel markt die op die vraag inspeelt. toezicht op houden.’ Dus die werkgelegenheid verdwijnt niet. Die verplaatst zich van rechte- ‘Het risico dat Van Kent ziet liever gisteren dan morgen loze zzp’ers naar mensen met een dat de nodige regelgeving wordt opgetuigd: arbeidsovereenkomst.’ eigenlijk bij de ‘Als je werkt dan doe je dat voor zekerheid van inkomen. Daar betaal je je zorgpremie Van Doorn heeft daar een kant- werkgever hoort van, en je huur, dan heb je ook de zeker- tekening bij: ‘De mensen die ik heid nodig dat je aan het eind van de maand voor mijn onderzoek spreek, willen te liggen, wordt voldoende inkomen hebt. Nu loop je de kans meer kunnen verdienen dan het dat je ineens niet meer wordt opgeroepen, minimumloon. Het moet dus een afgewenteld op het omdat meer mensen weer naar restaurants bodem zijn, maar geen plafond. toegaan in plaats van bestellen. Dat is totaal Het is essentieel om dat goed te individu’ onwenselijk en totaal onnodig. Die onzeker- organiseren als je besluit deze heid en de kosten die op het individu wor- richting op te gaan.’ den afgewenteld, het risico dat eigenlijk bij Om verandering door te voeren, de werkgever hoort te liggen. Het is fouter worden er verwoede pogingen ge- dan fout.’ daan om de werkers te mobiliseren. In de praktijk lukt dat nog slecht. Platformlobby Dat is een groot probleem, volgens Van Kent: weten helemaal niet meer wat links is!’ Ondertussen vindt er vanuit de platformbe- ‘Als je nu kijkt wie er in Den Haag voor De- Een laatste reden waarom het een hele strijd drijven een flinke lobby plaats om de discus- liveroo aan het fietsen zijn, dan spreken ze zal zijn om goede wetgeving te maken, is sie hun kant op te bewegen. Van Doorn: ‘Ze vaak geen Nederlands. Daarom zijn ze voor volgens Van Doorn omdat het een gecom- zijn ook al bij SER-voorzitter en informateur de vakbond ook heel moeilijk te organiseren. pliceerd probleem is, waar je in samenhang Mariëtte Hamer geweest. Twee pagina’s De vakbonden zouden het moeten doen, naar moet kijken: ‘Je moet niet alleen naar hebben ze aangeleverd, met daarop waar maar het is ook een strategie van Deliveroo de arbeidsmarkt kijken. Je moet ook naar ze over mee willen praten. Dat is natuurlijk om de vakbondsmacht te ondermijnen door migratiepolitiek kijken, je moet naar het hartstikke raar. Je moet heel voorzichtig zijn, van iedereen zzp’er te maken.’ sociale vangnet kijken en je moet naar de want voor je het weet kom je uit op een soort financiële wereld kijken. Dat is dus het derde categorie, waar die bedrijven heel ‘Het gaat uiteindelijk om politieke wil’ probleem, maar het maakt mijn werk weer erg voor pushen. Dan krijgen de mensen In hoeverre de Tweede Kamer tot beteke- veel interessanter. Ik ben hier nou al een bepaalde zekerheden maar andere dingen nisvolle stappen gaat komen, hangt volgens tijdje mee bezig en dat blijft nog wel even ook weer niet. Bijvoorbeeld in het Verenigd Van Kent af van welk kabinet er wordt doorgaan.’ Koninkrijk is dat al geïnstitutionaliseerd.’ gevormd: ‘We hebben in verkiezingstijd Ook Van Kent gaat door; hij legt zich niet het CDA gehad, dat de WW-periode wilde neer bij de politieke tegenwind: ‘Onder druk Dit laatste punt onderschrijft Van Kent van inkorten. Er zijn partijen die het advies van van de samenleving, van de vakbonden en harte: ‘Het is fijn voor de platformbedrijven de commissie-Borstlap in het geheel willen de SP zie je dat hierover al heel anders wordt als ze in die constructie kunnen vluchten, overnemen. Dit rapport gaat over de wer- gesproken dan tien jaar geleden. Wij, of want het scheelt kosten. Je hoeft namelijk king van de huidige arbeidsmarkt en stelt in- eigenlijk de werknemers, gaan dit winnen.’ • minder zekerheden te bieden. Dus ieder grijpende veranderingen voor. Het speelveld bedrijf zal zeggen dat ze gedwongen worden ligt wat dat betreft helemaal open. Maar de tekst Xander Topma tot die derde weg. Met het argument dat als lobby van grote bedrijven gaat waarschijnlijk foto's Anouk Pross

TRIBUNE juli/augustus 2021 35 VOLKSHUISVESTING SUCCESVOL ROEIEN ‘ MET NEOLIBERALE RIEMEN’

Laurens Ivens is alweer meer dan zeven jaar wethouder Wonen in Amsterdam. Hij kent de beperkingen voor een gemeente om aan volkshuisvesting te doen: veel wordt bepaald door landelijke regels. Nu lokale SP-afdelingen bezig gaan met hun verkiezingsprogramma’s, aan hem de vraag: wat kan er wél?

› Om maar met de deur in huis te vallen: hebben ze geld nodig. Door de verhuurder- Wel kun je denken aan een systeem je hebt een plan om als gemeente zélf heffing moeten ze woningen verkopen om te waarbij de woningen die de corporatie huizen op te gaan kopen? kunnen bouwen.’ verkoopt in bezit van de gemeente komen. ‘Er is in Amsterdam een schreeuwend tekort Dan kan een corporatie die namens de aan betaalbare woningen. Vijftig procent › Maar je wilt juist méér sociale huur­ gemeente blijven verhuren. Maar ook dit van onze inwoners heeft recht op sociale woningen. is niet simpel.’ huur; slechts 40 procent van onze ­woningen ‘Daarom heb ik laten uitzoeken of de zijn sociale corporatiewoningen. Probleem ­gemeente kan helpen met de financiering › Waarom niet? is: als die corporaties meer willen bouwen, van dat bouwen. Dat blijkt niet zo simpel. ‘De regels voor de woningmarkt zijn

36 TRIBUNE juli/augustus 2021 gemaakt voor investeerders en niet voor ­Alleen: dat moet de gemeente wel regelen, wonen als publieke zaak. Een voorbeeld: en handhaven. In zo een slechte wet zit dus ‘Er is in een gemeente moet risico’s mijden, een iets waar ik toch wat mee kan.’ belegger niet. Een gemeente moet daarom Amsterdam in enkele tientallen jaren een bezit afschrij- › Nog een voorbeeld? ven. Daardoor wordt het duur. Terwijl niet ‘De huisvestingswet stelt dat de gemeente een schreeuwend te verwachten is dat een goed onderhouden regels mag opstellen om de woningvoor- woning minder waard wordt in ­Amsterdam raad te beschermen en de wijken leefbaar te tekort aan – maar de regels voor de overheid zijn nu houden. Daar kun je wat mee. In Amsterdam eenmaal zo.’ zeggen we nu: in drie wijken mag helemaal betaalbare geen Airbnb en in de rest van Amsterdam › Zijn andere gemeenten ook geïnteres­ niet meer dan 30 nachten. Dat is goed voor woningen’ seerd in dit plan? de leefbaarheid én koelt de woningmarkt ‘Nou, alleen SP-woordvoerders in die wat af. Het is daardoor iets minder interes- gemeenten! Die zien dit wel zitten. Het is sant om een woning te kopen alleen maar namelijk echt de overgang van woningmarkt om er geld mee te verdienen via Airbnb.’ naar volkshuisvesting. Dat is voor veel wet- houders van andere partijen een brug te ver, › Jullie doen ook wat aan verkamering? maar niet voor SP’ers.’ ‘Eén op de vijf woningen in Amsterdam wordt opgekocht door beleggers. Die willen › Voorlopig is het dus nog niet veel meer er niet wonen, die willen er zoveel mogelijk dan een goed idee? geld aan verdienen. Bijvoorbeeld door ze te huurwoningen waren is gelukkig gekeerd. ‘We zoeken uit wat er kan. Het is een goed verkameren; opsplitsen in kamers omdat dat Dat is echt aan de SP te danken. Wat ook idee, als tussenoplossing. Maar ik ben geen meer oplevert. Ik kan dat niet verbieden. Ik belangrijk is: aandacht voor de wijken met sociaal-democraat; ik wil eigenlijk niet dat kan het wel minder interessant maken. Met meer problemen. We hebben ervoor gezorgd de overheid alles oplost voor de mensen. een regel dat een eengezinswoning van min- dat er structureel meer geld voor deze Als socialist zie ik veel meer in coöperaties: der dan 200 vierkante meter niet op­gesplitst wijken komt, door opbrengsten van grond- huurders die zélf de woningbouwvereniging mag worden. En door bij het opdelen van exploitatie aan die wijk ten goede te laten vormen en het beheer doen. Collectief, blij- andere woningen te eisen dat huurders een komen. Zorg voor buurten die het moeilijk vend betaalbaar. De overheid is beter dan de individueel huurcontract hebben – dan heb- hebben, dat is niet iets wat de markt organi- markt, maar het liefst laat ik het de mensen ben ze ook huurbescherming.’ seert. Dat moet je collectief organiseren.’ zelf doen. Dat stimuleren we ook.’ › Je zei dat je coöperaties ook stimuleert? › Je hebt je regelmatig gemengd in het › Er zijn dus drempels. Wat kun je wél ‘Ja, we hebben een financieringsregel voor landelijke debat over volkshuisvesting. doen? coöperaties, zodat zij het financieel voor ‘SP’ers moeten hun positie gebruiken om ‘SP’ers zitten in de gemeenteraad om te elkaar krijgen. Daarnaast hebben we een fundamentele kritiek te uiten. Op straat, signaleren. Om de stem van de bewoners te ­gronduitgifte gedaan exclusief voor coöpe- als raadslid en als bestuurder. De Haagse laten horen. Maar óók om dingen te verbe- raties. Er is best wat mogelijk op dat gebied.’ werkelijkheid staat ver af van wat er in de teren als dat kan. Maar realiseer je dan wel volkswijken gebeurt. In Amsterdam betaal dat je altijd moet roeien met de riemen die je › De verkiezingen komen eraan; kun je je voor een gemiddelde koopwoning, schrik hebt: neoliberale riemen. Welke riemen heb successen claimen? niet, een half miljoen euro. Een gemiddelde je? Een mooi voorbeeld vind ik de Wet kra- ‘Waar ik echt trots op ben, is dat we in huurwoning in de vrije sector? Kost 1400 ken en leegstand. Ik was tegen het verbieden Amsterdam een veel betere mix hebben voor euro per maand. Er moet echt ingegrepen van kraken. Maar in die wet is als een soort nieuwbouw. Dat was vroeger 30 procent worden. Geen woningmarkt, maar volks- compromis tegelijk leegstand verboden. sociale woningbouw, 70 procent wat de huisvesting. Woningen zijn om in te wonen, markt wil. Nu is dat: 40 procent sociaal, niet om winst op te maken.’ 40 procent middensegment en 20 procent vrij. Die 40 procent sociaal zou ik nog hoger › Heb je een boodschap voor de mensen willen, maar is al een flinke verbetering. Het die aan de formatietafel zitten? middensegment is in Amsterdam belangrijk: ‘Luister naar ons Kamerlid Sandra Becker- de leraren en politieagenten die net te veel man. Je kúnt een maximale huurprijs voor verdienen voor sociale huur, moeten ook de vrije sector regelen. Laat mensen betalen ergens wonen. Wij hebben daar een semi- voor de kwaliteit van de woning in plaats ‘Woningen zijn gereguleerd segment van gemaakt, zodat de van voor de marktgekte. En boven alles: marktwerking ten minste 25 jaar buitenspel schaf de verhuurderheffing af. Het is een om in te wonen, staat.’ oneerlijke huurdersbelasting, die sociaal bouwen en echte volkshuisvesting onmoge- niet om winst op › En er wordt eindelijk weer méér sociaal lijk maakt.’ gebouwd. Je hebt alle records gebroken. te maken’ ‘Ja, de trend dat er steeds minder sociale tekst Diederik Olders • foto Maurits Gemmink

TRIBUNE juli/augustus 2021 37 DE ONMISBAREN DE SCHREEUW VAN RON MEYER

ONGEVEER HALVERWEGE het nieuwste boek van › Niet verrassend, maar je bent er wel oud-SP-voorzitter Ron Meyer roept Meyer naar boos over. de tv. Zijn schreeuw vat het hele boekje samen. ‘Woedend ja. Als je weet dat mensen met lagere De ‘jullie’ in het citaat zijn de ouders van Meyer, inkomens zes jaar eerder doodgaan dan anderen, tot wie hij zich in het boek richt. Met persoon- kun je toch niet anders dan woede voelen? De lijke verhalen uit zijn leven, dat van zijn ouders, pandemie legt die klassenverschillen bloot. Nog familieleden, vrienden en buurtgenoten toont hij scherper. Het toeslagenschandaal, de afhande- wat onzichtbaar is in het publieke debat: de klasse ling van de gaswinningsschade in Groningen, van onmisbaren. De Tribune spreekt Meyer, nu de afschuwelijke omgang met Chroom-6-slacht- werkzaam bij de FNV, terwijl hij onderweg is naar offers; deze schandalen zijn geen incidenten. een vakbondsactie. Hij legt uit: ‘De vakbonden zijn Ze tonen hoe de overheid in onze klassen- georganiseerd langs sectoren. Maar de essentie samenleving mensen met weinig macht is in al die sectoren hetzelfde: de mensen die het vermorzelt.’ land overeind houden – ook in coronatijd – krijgen de minste waardering. We proberen nu mensen › Die woede schrikt af voor mensen die het ‘Klasse!’ roep ik samen te brengen, bijvoorbeeld werknemers in de niet echt zien, zoals je goede vriend waarmee kinderopvang en de schoonmaak. Om toe te wer- je hardloopt. naar de tv. ken naar een dag van de onmisbare beroepen.’ ‘Ik beschrijf dat gesprek met hem in het boek. ‘KLAS-SUH! Zijn vader was directeur, de mijne monteur. Hij is › Niet toevallig de titel van je boek: mijn beste maat – toen we zestien waren deelden Verdomme.’ De Onmisbaren. we de interesses voetbal en vrouwen. Toen ik met ‘Ja, er is iets wat ze mensen in onmisbare beroepen hem over klasse begon, zei hij: ik zie het niet. Jullie twee oudste verbindt: klasse. Zij houden het land overeind, Hij vertelde dat hij ook amper in de Heerlense kleinkinderen kijken maar worden vaak ondergewaardeerd, vangen de volksbuurten komt. Maar ik vertel het je toch, zei hardste klappen en gaan jaren eerder dood. Dat ik, hoe kun je het dan niet zien? Na een gesprek me verbaasd aan. is geen toeval. We moeten het weer over sociale met zijn partner gaf hij toe: ik voel de urgentie ‘Vond je dát een goed klasse hebben.’ niet. Dat moet veranderen.’ antwoord, papa?’ › Je boek doet denken aan Ze hebben mijn vader › Is dat waarom je in je boek persoonlijke vermoord van Édouard Louis. Je hebt hem in verhalen afwisselt met de soms schokkende Alom verwarring. Parijs gesproken: heeft dat je geïnspireerd? cijfers over klassenverschillen? ‘Louis is een literaire grootheid, dat pretendeer ‘Ja, ik wil dat mensen het voelen, maar ook Nee, het was geen ik absoluut niet te zijn. Ik ben wel fan van zijn geloven. Er staan zelfs bronverwijzingen bij, want aanmoediging of stijl en scherpte. Maar mijn inspiratie kwam van de reactie is bij iemand met mijn profiel al snel: mijn buren nu en mijn vroegere buren in de wijk ja dat is maar linkse retoriek. Terwijl onderzoek compliment, Zeswegen, waar ik opgroeide. Terwijl ik voor mijn na onderzoek het laat zien. Bijvoorbeeld de werk tijdens de corona-lockdown aan de slag ging ongelooflijke ongelijkheid in gezonde levensja- het was een advies. met zoom en veel meer thuis werkte, gingen zij ren. Mijn gezin was als vele anderen. Mijn vader Een schreeuw. gewoon naar hun werk. Zij kunnen niet vanachter een monteur die ziek werd en mijn moeder een een schermpje hun patiënten wassen, het vuil op- schoonmaakster die later thuiszorger werd. Mijn halen of de treinen schoonmaken. Dat de mensen ouders horen bij een grote groep. Bij de ruim 60 met een bescheiden inkomen, die gewoon door procent van Nederland die maximaal een mbo- moeten, een drie keer grotere kans hebben om aan opleiding heeft. Maar zij, en hun belangen, zijn corona te overlijden dan de rijkste mensen, is het niet dominant in het publieke debat. De ruime keiharde resultaat van de genadeloze economische meerderheid van ons land moet dus knokken verhoudingen.’ voor zichtbaarheid.’

38 TRIBUNE juli/augustus 2021 DE SCHREEUW VAN RON MEYER

› Je vindt het belangrijk dat dat van schuld, mag wel wat trots staan. In mijn buurt onderop gebeurt? konden kinderen niet op vakantie, dus hielden ‘We moeten ‘Ja, ik verwijs naar Pieter Omtzigts ‘Nieuw sociaal we de hele zomer een WK Pleintjesvoetbal. Met contract’. Omtzigt is een moedig man, die vanuit kinderen van allerlei afkomst, want die woonden het weer de buik van het beest sprak – maar zijn sociale in onze wijk. Alleen de Zweden moesten worden contract is niet het mijne. Het is namelijk bij hem vertegenwoordigd door de blondste kinderen, over sociale een institutionele oplossing. Ik zeg: een nieuw verder hadden we alle landen. We speelden tot we sociaal contract niet zonder nieuwe sociale erbij neervielen. Dat konden ze in de villabuurten klasse kracht. Aan bewustwording alleen heb je niets. niet. Op die verbondenheid ben ik trots.’ Er zal macht gevormd moeten worden, want hebben’ zonder druk van buiten verandert er niets aan de › Je hebt het in je boek ook over trots instituten.’ zijn op de solidariteit in de buurt waar je opgroeide. › In het boek spreek je over termen als ‘tokkies’ ‘Er is een actie gaande in mijn oude buurt. De su- en ‘krauw’. Je stelt dat mensen de term ‘krauw’ permarkt dreigt te verdwijnen uit de buurt omdat als geuzennaam moeten aannemen, ‘toe- er in een rijkere buurt meer winst kan worden eigenen als morele superioriteit’, schrijf je gemaakt. Ik ben alweer een tijdje huis-aan-huis zelfs. Maakt opgroeien aan ‘de andere kant van aan het gaan. Heel leuk omdat je oude vrienden het spoor’ je moreel superieur? en bekenden tegenkomt. Ik word trots als ik zie ‘Het keert eerder wat om. Het gaat niet om woor- wat er dan allemaal loskomt. Met een klein duwtje den; als dat het enige probleem zou zijn, was er van de SP gebeurt er van alles. Mandy bakt cake weinig aan de hand. Maar zes jaar eerder dood is en taart, Ronald en Anita houden een mooie toe- echt wezenlijk. Daar wordt door mensen die wél spraak, juf Susan sluit aan met de schoolkinderen, meer geld hebben over gesproken alsof het de Wil regelt de geluidsinstallatie. De mensen – en eigen schuld is van mensen met minder geld. Had met hen de SP, de vakbonden en de sociale bewe- je maar moeten studeren. Zij zeggen over hun gingen – hebben het in zich om zich te organise- flinke loon: maar ik werk er toch hard voor? Kan ren. En de klassenstrijd met trots aan te gaan.’ • zo zijn, maar eigenlijk zeg je dan dat de thuis- zorgwerker of de postbezorger niet hard werkt. tekst Diederik Olders En tegenover dat neerkijken, het idee van eigen foto Annemiek Mommers

TRIBUNE juli/augustus 2021 39 > DOE MEE: JEUGDZORG AAN HET WOORD

Aan de ‘Aan het woord’-reeks gaan we binnenkort een nieuw deel toevoegen: ‘Jeugdzorg aan het woord’. ‘Aan het woord’ zijn onderzoeken van de SP waarin de verhalen van mensen centraal staan. Wat is er de afgelopen tien jaar veranderd? Wat zijn de effecten van de markt en de bezuinigingen? Er is nu ruim 1,5 miljard euro toegezegd voor de jeugdzorg. Maar geld alleen is niet genoeg. Het gaat er natuurlijk om hoe dat geld wordt besteed en hoe we de jeugdzorg het beste kunnen organiseren. Dat kan niet zonder de jeugdzorgmede- werkers zelf aan het woord te laten.

Werk jij zelf in de jeugdzorg? Vul het onderzoek dan in. Ken je mensen die in de jeugdzorg werken? Stuur het dan door, zodat zoveel mogelijk medewerkers kunnen meedoen. Dan kan via: sp.nl/jeugdonderzoek

> STEUNPAKKET CORONA: MEER ÉN MINDER

De steunpakketten om bedrijven en ondernemers staande te houden tijdens de coronacrisis, tonen duidelijk de politieke kleur van de regeringspartijen. Eind mei kondigde het kabinet aan dat de steun- pakketten worden voortgezet. De SP is daar vóór, maar wil wel dat het eerlijk gaat.

Partnertoets liefst 28 miljoen daarvan aan de eigen Ondernemers en zzp’ers vallen ondanks top gaf in de vorm van bonussen. Niks de steunpakketten toch nog tussen wal aan te doen volgens staatssecretaris en schip. SP-Tweede Kamerlid Bart van Koolmees. Van Kent: ‘Dit terwijl zij in Kent: ‘Door het introduceren van de 2020 vanwege de coronacrisis een kwart > DE TRIBUNE: partnertoets zitten mensen aan de van hun personeel hebben ontslagen. Dit OOK PAPIERLOOS grond. Zij kunnen thuis amper hun vaste is onacceptabel. Wat de SP betreft lasten betalen omdat ze rond moeten betalen ze dit geld tot de laatste cent Het is nu nog een pdf op de SP-website, komen van een veel kleiner salaris dan terug.’ Om die eis kracht bij te zetten en we gaan werken aan een beter ze gewend waren. Ondanks aandringen plakte Van Kent met SP’ers posters op systeem. Maar u kúnt al aangeven dat u van de SP en de vele noodroepen van het hoofdkantoor van Booking.com. Nu de Tribune niet meer toegestuurd wilt zzp’ers weigert het kabinet de partner- willen we niet beweren dat het alleen die krijgen. We krijgen regelmatig bericht van toets te schrappen. Het kabinet laat deze posters waren, maar onder druk van de leden die de Tribune liever online lezen. mensen stikken.’ publieke opinie kreeg Van Kent sneller Dat kan dus. Stuur een mailtje naar zijn zin dan hij dacht: nog geen week [email protected] of bel 088 244 5530 Succes: coronabonus terugbetaald later kondigde Booking.com aan de en de ledenadministratie zal ervoor Wie het kabinet níét liet stikken? De grote coronasteun, de hele 65 miljoen, terug te zorgen dat u geen papieren blad meer bedrijven en hun overbetaalde bazen. Zo storten. Van Kent: ‘Laat dit een bood- toegestuurd krijgt. kwam in het nieuws dat het internationale schap zijn voor alle multinationals en bedrijf voor hotelboekingen Booking.com grote bedrijven die denken dat ze De Tribunes zijn hier online terug te 65 miljoen coronasteun kreeg, en maar misbruik kunnen maken van ons vinden: sp.nl/tribune

40 TRIBUNE juli/augustus 2021 NIEUWS foto Maurits Gemmink

EIGEN RISICO > SUCCES: VERHOGING VOORKOMEN, NU NOG NAAR NUL

Het oneerlijke eigen risico in de zorg dreigde weer te gaan stijgen. Elk jaar stijgt het mee met de zorgkosten, maar in 2017 besloot het kabinet om het te bevriezen op 385 euro per jaar. Dat gebeurde onder grote druk, zeker ook van de groeiende steun voor het Nationaal ZorgFonds – dat geen eigen risico kent. Omdat de formatie nu zo lang duurt, dreigde de automatische verhoging weer in te gaan; immers, alleen het kabinet kan het bevriezen. Gevolg: mensen die (chronisch) ziek zijn moeten dan per jaar 400 euro in

foto Joshua Versijde plaats van 385 euro betalen.

SP-Tweede Kamerlid Maarten Hijink: ‘Ziek zijn is geen keuze, maar mensen krijgen wel belastinggeld en willen cashen op een boete van 385 euro als ze noodzakelijke zorg gebruiken. Dat bedrag dreigt weer corona. Dat accepteren wij niet, en we verder te stijgen. De SP wil niet dat mensen zorg mijden omdat ze bang zijn voor de komen in actie.’ kosten en door het eigen risico. Zorg uitstellen leidt op langer termijn tot meer schade aan de gezondheid en tot hogere zorgkosten. Het eigen risico moet dus niet omhoog, maar ‘Linkse ideeën’ juist omlaag naar nul.’ Daarom heeft Hijink een voorstel ingediend om de stijging te Van Kents SP-collega Mahir Alkaya ziet stoppen. En met succes! De Tweede Kamer ging akkoord. Nu wil de SP doorpakken en vooruitgang: ‘Na de kredietcrisis van met een initiatiefwet het eigen risico uit de zorg halen. Met een inkomensafhankelijke 2008 werd al snel keihard bezuinigd om premie en géén eigen risico, betalen drie op de vier Nederlanders minder voor de zorg. de staatsfinanciën op orde te krijgen. Alleen de mensen met flink hogere inkomens gaan dan meer betalen. Hijink: ‘Het Een rechtse opvatting. Dat had honderd- Centraal Planbureau heeft doorgerekend dat ons plan voor inkomensafhankelijke duizenden werklozen tot gevolg en de premies haalbaar en betaalbaar is. Laten we nu zorgen dat het ook snel geregeld wordt.’ • economie lag op z’n gat. Rechtse spijtoptanten die bij de vorige crisis nog keihard bezuinigden, hebben geleerd van de desastreuze effecten van hun afbraakbeleid en hebben nu tijdens de > FIETS KERNWAPENS coronacrisis miljarden uitgegeven om DE WERELD UIT werkloosheid te voorkomen. Dat is ontegenzeggelijk een overwinning van Zet het alvast in je agenda: linkse ideeën.’ Linkse ideeën, uitgevoerd op 25 september komt er door rechts – zie de behandeling van een grote actie tegen Booking.com. Daarom diende Alkaya kernwapens. De SP een voorstel in met als doel dat bedrijven organiseert een fietstocht die hun bestuurders bonussen geven naar Volkel, waar Ameri- terwijl ze geld van de belastingbetaler kaanse kernbommen liggen. krijgen niet meer mee mogen doen. Steun je de oproep voor een Geen toekomstige steun, niet meer mee kernwapenvrije wereld, te op handelsmissies en geen financiering beginnen in Nederland? meer uit het Nationaal Groeifonds. • Meld je dan aan op: doemee.sp.nl/kernwapens

TRIBUNE juli/augustus 2021 41 PARTIJFINANCIERING > EERLIJKER: BOETES NAAR INKOMEN > DE SP BLIJFT WÉL VAN DE LEDEN In al het gedoe rondom de CDA’ers Sywert van der Linden en Pieter In Nederland hangt de hoogte van een Omtzigt – nu beiden ex-CDA’ers – werd even zichtbaar wat meestal boete niet af van je inkomen of vermogen. verborgen blijft. Namelijk hoe partijen als het CDA aan hun geld komen In veel landen is dat wel zo. SP-Tweede en wat dat betekent. Kamerlid Michiel van Nispen: ‘Een boete van 177 euro voor bijvoorbeeld een Hoe blijf je onafhankelijk als je van jaar. SP-politici leveren, via onze snelheidsovertreding is voor een miljonair ondernemer Hans van der Wind 1,2 afdrachtregeling, een groot deel van dit een schijntje. Die voelt de straf niet en miljoen euro krijgt? Veel mensen legden loon in bij de partij. Zij houden een goed maakt dat bedrag zo over aan het CJIB. een verband tussen die donatie en het lerarensalaris over en voelen zich Maar voor een jongere met een inkomen onverwachte partijleiderschap van daarmee echt niet zielig. Want met dit uit een flexbaan komt diezelfde boete veel Hoekstra. Was immers Omtzigt niet de geld en de contributies van leden blijft de harder aan. Die voelt dezelfde straf extra nummer twee nadat hij nipt van Hugo de SP onafhankelijk. En blijven onze hard. Dan kun je niet spreken van eerlijke Jonge had verloren? Dat Hoekstra als volksvertegenwoordigers met beide straffen.’ verse partijleider ook ineens de verho- voeten op de grond. ging van het minimumloon uit het CDA-programma schrapte, zal wel toeval Dat bleek bijvoorbeeld toen de SP tegen zijn – alles wordt ontkend natuurlijk. Het de instelling van een commissie stemde, is ook lastig te bewijzen. Helemaal als je die onder meer zou gaan kijken naar een je realiseert dat veruit de meeste partijen eventuele verhoging van de vergoeding bereid zijn om constructies te bedenken voor Kamerleden. SP-Tweede Kamerlid om grote donaties geheim te houden. In Renske Leijten wilde graag dat er in die 2019 deed een Telegraaf-journalist zich commissie ook mensen met een voor als een weldoener die partijen ‘cruciaal beroep’ kwamen. Mensen met opbelde om een leuke gift van 15.000 een inkomen dat ver onder dat van een euro te doen. Giften boven de 4500 euro Kamerlid ligt, zouden voor een frisse blik moeten openbaar gemaakt worden, met kunnen zorgen. De minister wilde er niet de naam van de gever. Bijna alle partijen, aan. Leijten: ‘Dit laat precies het manke- waaronder de regeringspartijen VVD, ment zien van dit wetsvoorstel. Een

foto Joshua Versijde CDA, D66 en ChristenUnie, waren bereid aantal mensen uit een selecte groep met de beller mee te denken over gaat adviseren over een bevoorrechte > SP-SUCCES: manieren om de gift toch anoniem te groep. Terwijl volksvertegenwoordigers KAMER WIL VERBOD kunnen doen: opsplitsen, je familieleden horen te luisteren naar inwoners van het een deel laten betalen, een stichting land, organiseren ze nu een exclusieve OP DODEN VAN opzetten. Weet u welke partij, als een groep om hun eigen positie te verbete- MILJOENEN HAANTJES van de uitzonderingen, niet meewerkte ren.’ • hieraan? De SP. Dat heeft een reden. In de vorige Tribune werd de actie aangekondigd; half juni was er al een Wie betaalt, bepaalt eerste succes te melden. De Tweede Een paar jaar geleden vertelde media- Kamer steunde het SP-voorstel om tot miljonair Derk Sauer in een interview dat een verbod op het doden van miljoenen hij ooit een flink bedrag aan de SP had haantjes over te gaan. Elk jaar worden er aangeboden. Als dank, omdat hij vond 40 miljoen haantjes in Nederland gedood, dat hij zoveel geleerd had van zijn tijd bij vaak al op dezelfde dag dat ze geboren de SP en de Tribune. Maar Jan Marijnis- zijn. De piepjonge haantjes worden sen weigerde volgens Sauer het geld, vergast omdat zij geen ‘economisch nut’ met als argument: wie betaalt, bepaalt. In hebben. Wreed en onnodig, want er zijn de SP bepalen de leden wat er gebeurt. alternatieven. SP-Tweede Kamerlid Zo hoort het. Natuurlijk kon de SP dat Sandra Beckerman is blij met de steun: geld goed gebruiken, maar we willen ‘Dit is een hele mooie stap vooruit. De beslist niet afhankelijk zijn van geldschie- Tweede Kamer is het met ons eens dat dit ters. Ook al was dat vast ook helemaal zo niet meer verder kan. Daarmee is het niet de bedoeling van Sauer; Marijnissen

nog niet geregeld. We moeten de druk op begreep dat je zelfs niet eens de indruk De solidariteitsregeling van de SP blijven voeren om de 40 miljoen haantjes moet willen wekken. die elk jaar worden gedood te kunnen redden.’ Niet zielig stil uit filmpje Politici en veel geld, dat is een gevaar- De SP houdt de druk erop, help je mee? lijke combinatie. Het salaris van Kamer- Bekijk voor een korte uitleg over onze Steun de actie op: doemee.sp.nl/haantjes leden bedraagt ongeveer een ton per afdrachtregeling dit filmpje: sp.nl/gekgeworden

42 TRIBUNE juli/augustus 2021 NIEUWS

nk mmi Ge rits au M to fo > AFSCHAFFEN LERARENREGISTER DOOR TWEEDE KAMER

Een initiatiefwet van de SP samen met de SGP is in de Tweede Kamer aangenomen; de wet schaft het door leraren gehate lerarenregister af. In het bureaucratische monstrum worden alle bij- en nascholingen van leraren bijgehouden. Het is door toenmalig staatssecretaris Dekker ingevoerd zonder steun van docenten en ondanks adviezen van experts om eerst het lerarentekort aan te pakken. ‘Typerend voor hoe men vanuit Den Haag maar wat vaak denkt voor te schrijven hoe docenten met hun werk moeten omgaan. Laat dit een begin zijn van het serieus nemen van de mening van leraren. Wij vertrouwen deze professionals meer dan een bureaucratisch en duur register,’ aldus SP-Kamerlid Peter Kwint. Hij zal de nieuwe wet nu in de Eerste Kamer moeten verdedigen. Kwint: ‘Docenten zijn professionals die zelf een prima voorstel kunnen maken over hoe ze met hun eigen professiona- lisering omgaan. Daar hebben ze het kabinet niet voor nodig.’

nk mmi > SP-SUCCES: OOK GGZ-PATIËNT Ge rits au M RECHT OP BIJSTAND to fo De SP heeft met een breed gesteund voorstel geregeld dat er een einde komt aan de situatie dat mensen die gedwongen worden opgenomen in bijvoorbeeld de psychiatrie, hun bijstand kwijtraken. Aanleiding voor het voorstel was een noodoproep van Amsterdamse psychiaters. SP-Tweede Kamerlid Peter Kwint: ‘Het is volslagen idioot. Je zit dik in de problemen, je moet worden opgenomen. En terwijl je werkt aan je herstel bouw je bijvoorbeeld een gigantische huurschuld op. Goed dat dit onbegrijpelijke onrecht nu wordt verholpen.’

Wantrouwen Kwint: ‘De participatiewet is een gedrocht van een wet, die uitgaat van een verschrikkelijk mensbeeld. Het is wantrouwen troef. Elke persoon die hulp nodig heeft wordt als een potentiële fraudeur behandeld. We zijn er nog lang niet. Maar dit is wel weer een stap op weg naar fatsoenlijker omgaan met mensen die onze hulp en bescherming nodig hebben.’

> ZONNEPANELEN OP ZOVEEL nk mmi Ge MOGELIJK DAKEN rits au M to fo Nóg een SP-succes in de Tweede Kamer. SP-Kamerlid Renske Leijten kreeg daar steun voor een voorstel om zonnepanelen op zoveel mogelijk daken te plaatsen. De regering moet zich daarvoor inzetten. Leijten: 'Het is van groot belang dat we de klimaatcrisis bestrijden. Met dit aangenomen voorstel doen we dat op een manier waardoor mensen meegenomen worden, in plaats van dat ze op kosten worden gejaagd. Sterker nog, met dit plan kan ook de energierekening omlaag. Zonnepalen zijn lang niet zo ingrijpend als bijvoorbeeld windmolens, en leveren je zelfs wat op. Ons aangenomen voorstel is een voorbeeld van klimaatrechtvaardigheid en wat ons betreft dé manier om klimaatbeleid eerlijk uit te voeren.’

De SP liet onderzoeksbureau CE Delft uitzoeken hoeveel duurzame energie kan worden opgewekt als alle geschikte daken van woningen worden gebruikt. Minstens 92 procent van wat huishoudens nu gebruiken kan volgens het onderzoekbureau met zonnepanelen op daken worden opgewekt. Waarschijnlijk meer of zelfs veel meer dan 100 procent.

TRIBUNE juli/augustus 2021 43 LINKSVOOR STOOMCURSUS INVENTIVITEIT

Olaf van der Bruggen (19) werkt als › Wanneer ben je lid geworden van de SP? vriendengroep, tijdens de lockdown zag vakkenvuller bij een supermarkt ‘Een jaar of twee geleden. Het Amerikaanse ik voornamelijk nog mijn collega-vakken- en is organisatiesecretaris van verkiezingscircus van 2016, toen Trump vullers en lokale SP’ers. Het was ook een de SP Breda. Dat was allemaal gekozen werd, had mijn politieke interesse stoomcursus inventiviteit. We voerden niet gepland. ‘Ik wilde docent aangewakkerd. Ik merkte dat linkse idealen acties met de FNV voor verhoging van het maatschappijleer worden. Maar mij het meest aanspreken. Die zag ik in minimumloon en zetten een verkiezings- vanwege corona ging die opleiding Nederland vooral terug bij de SP. Vooral de campagne op poten, waarbij we voortdu- volledig online van start. Dat duidelijke anti-oorlogsstandpunten en de rend rekening moesten houden met de wilde ik niet. Hoe moet je nou campagne voor het Nationaal ZorgFonds coronaregels. Dat was eigenlijk heel tof, met kinderen leren omgaan van spraken me aan. Andere partijen zijn me echt een beetje pionieren.’ achter een beeldscherm? Ik heb vaak te slap. Als je echt iets wilt bereiken me kort voor het studiejaar begon moet je er ook vol voor gaan en stevige › Wat heb je het meest gemist tijdens de weer uitgeschreven en laste een eisen durven stellen.’ lockdown? tussenjaartje in. Daardoor kreeg ik ‘Mijn vrienden. Ik werd net 18 toen de lock- ineens veel meer tijd voor de SP.’ › Wat wil je komend jaar gaan doen? down begon en keek er echt naar uit om ‘De hbo-opleiding Communicatie. Ik heb met ze te gaan stappen om dat te vieren. veel opgestoken van dit tussenjaar en begon Maar dat ging dus niet.’ me af te vragen of ik wel echt de rest van mijn leven voor de klas wil staan. Communi- › Wat haalt de kapitalist in jou naar catie is breder en daardoor flexibeler, je kan boven? er in veel sectoren mee aan de slag.’ ‘Haha, met mijn vrienden speel ik weleens games of een bordspelletje. Vooral bij › Wat heb je er verder zoal van Monopolie ga ik wel echt voor het winnen. opgestoken? Dan kan ik zomaar ineens in een vieze ‘Omgaan met heel andere mensen, met huisjesmelker veranderen.’ • tekst Daniël de Jongh uiteenlopende leeftijden en achtergronden. foto Karen Veldkamp Gewoonlijk breng ik veel tijd door met mijn

44 TRIBUNE juli/augustus 2021 of stuur een brief naar Redactie Tribune • [email protected] Snouckaertlaan 70 • 3811 MB Amersfoort

BETAAL CONTANT VERKEERSCHAOS Sinds de invoering van de WWB in 2003 die het definitieve einde van de naoorlogse verzorgingsstaat markeerde en later de effectuering Door de vele bezuinigingen op ons politieapparaat van de ‘fraudewet’ in 2012 voor uitsluitend de arme ‘onderkant’, zijn heeft handhaving van de verkeersregels geen prioriteit uitkeringsgerechtigden mikpunten van een heksenjacht. In schril meer. Ouderen met een rollator, visueel gehandicapten, contrast hiermee staat het ongemoeid laten van de jaarlijks 37 miljard aan gehandicapten in een rolstoel en andere zwakkere in belastingontduiking door multinationals. Uitkeringsgerechtigden worden onze samenleving, zijn hier enorm de dupe van. De geconfronteerd met steeds meer uitdijende staatsbureaucratieën die onbeschoftheid van bepaalde verkeersdeelnemers neemt grenzen aan het paranoïde. Verder een overijverig Inlichtingenbureau met steeds meer toe. Fietsers razen door voetgangersgebieden een miljoenenwinst die voor de overheid je uitgavenpatroon maandelijks en over de trottoirs, de rijwielen worden overal gestald kan screenen. DUS om buiten de radar te blijven van Ruttes gedrochten: zodat je met een rolstoel er niet langs kunt. Als het regent betaal alles zoveel mogelijk CONTANT in winkels! Nooit pinnen. Ook als en ik sta te wachten om met mijn rolstoel de weg over te je geen uitkering hebt. Zo beperk je ‘girogluren’. Bespaar met uitsluitend steken razen de auto’s maar door, ook al hebben ze de contante betalingen jezelf en anderen een hoop ellende! mogelijkheid om te stoppen. En als je iets zegt krijg je het antwoord: jij hebt hier niets te zeggen, jij bent geen Dhr. F. Schepen, Zwolle politieagent. De overheid moet ervan doordrongen worden dat deze zaken voortvloeien uit het slechte beleid dat ze hebben gevoerd. Ook het idee eigen verantwoordelijkheid KLEUREFFECT is alleen maar gedaan om te kunnen bezuinigen. Het kan In Tribune 6 zou ik op pagina 16 zweren dat Sandra niet zo zijn dat de zwakkeren in de samenleving hiervan de Beckerman een brunette is, maar op pagina 18 is zij opeens dupe zijn. De overheid heeft ook de plicht om zijn burgers een blondine. Nu maar hopen dat zij niet even zo makkelijk te beschermen, maar daar merken we niets meer van. van rood naar paars verschiet.

Leon Schoenmakers, Maastricht Kees (grijs) Kater, Vianen

Tribune juli/augustus 2021 m/v

voorletters: voorletters: bank Indentificatie (BIC)*: * geen verplicht veld bij Nederlands IBAN (rekeningnr) woonplaats: Amersfoort woonplaats: NL86ZZZ403462460000 incassant ID: € 15,00 anders: € € 15,00 anders: o geboortedatum: mobiel: € 12,50 : Socialistische Partij (SP) : Snouckaertlaan 70 : 3811 MB : Nederland : betaling contributie : o

€ 10,00

o

naam adres postcode land kenmerk machtiging (in te vullen door SP): reden betaling € 7,50

woonplaats:

o : : : : : : : BON OM LID TE WORDEN € 5,00 (minimum) DOORLOPENDE MACHTIGING DOORLOPENDE Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan de SP om doorlopende incasso-opdrachten te sturen Door ondertekening van dit formulier geeft u toestemming aan de SP om doorlopende en aan uw bank om doorlopend naar uw bank om een bedrag van rekening af te schrijven wegens contributie Als u het niet eens bent met deze een bedrag van uw rekening af te schrijven overeenkomstig de opdracht SP. Neem hiervoor binnen 8 weken na afschrijving contact op met uw bank. afschrijving kunt u deze laten terugboeken. Vraag uw bank naar de voorwaarden. Ja, ik word lid van de SP. Ik ontvang een welkomstgeschenk en bovendien krijg ik elke maand het nieuws - Ik ontvang de SP. ik word lid van Ja, Ik kies voor de volgende kwartaalbijdrage: in de bus. en opinieblad De Tribune o naam : roepnaam plaats en datum handtekening : adres + huisnr postcode land email : telefoon IBAN (rekeningnr.) mail aan de SP: (088) 243 55 40, [email protected] U kunt deze machtiging stopzetten met een telefoontje of e - mail aan de SP: (088) 243 55 40, Ledenadministratie, Antwoordnummer 407, 3800 VB Amersfoort. Antwoordnummer 407, Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: SP - Ledenadministratie, CATEGORIE 1 a. De eerwaarde keek eind 18e eeuw somber naar de bevolkingscyclus: groei, dan ziekten en hongersnood, evenwicht, groei… etcetera. Wie? [achternaam, 6e van 7] b.Naast het productiestadium, waarin bij arme landen de verspilling relatief groter is, is er die andere fase, waarin rijke landen veruit het meest verspillen. [5e van 14]

1a 1b

DE GROTE SP-ZOMERPUZZEL CATEGORIE 2 a. (o.a.) In Zweden is begonnen met de bouw van huizen die eigen water en stroom regelen, en dus niet meer afhankelijk zijn van aansluiting 2021 op het energienet. Wat is de (Engelse) term hiervoor? [5e van 8, twee woorddelen met koppelteken] b. Na de ‘Big 5’ leven we nu in de 6e massa-extinctie, ditmaal voor een Met dit jaar als thema ‘Milieubehoud’ is de groot deel door de mens veroorzaakt. Een ander woord hiervoor? zomerpuzzel van de Tribune opgedeeld in [11e van 16] 15 categorieën, telkens bestaand uit 2 CATEGORIE 3 vragen. De beide vragen (a. en b.) binnen a. Ook Nederland deed in de 20e eeuw nog aan walvisjacht. Een elke categorie geven eenzelfde letter als afgedankte, en omgebouwde tanker vertrok in oktober 1946 nog ‘ter walvisvaart’. Het was de inleiding tot nog achttien jaar jacht. Wat was de oplossing. In totaal zijn er dus 30 vragen, naam van dit schip uit 1946? [2e van 8, tweede woord] voor een totaal van 15 oplossingsletters. b. Het is langer bekend dat het eten van bepaalde insecten minder Het antwoord is een woord bestaand uit schadelijk is voor de planeet dan, bijvoorbeeld, vlees. ‘Brood X’ (het tiende gebroed) is na 17 jaar boven de grond. Welk dier? [4e van 6] deze 15 letters. Van iedere categorie dient u de bijpassende CATEGORIE 4 a. Een (gemiddeld) groot huis in het middeleeuwse Engeland vergde de kap letter over te brengen naar het gelijk- van een dozijn eikenbomen. In de 14e eeuw vergde (uitbreiding) van dit genummerde hokje in de tabel genaamd koninklijke kasteel er vierduizend. [3e van 7] b. Volgens mij weegt (en kost) deze wat meer dan dat. Wie daarom maalt? ‘Oplossingswoord’. Bij iedere vraag staat [3e van 8] verder tussen teksthaakjes aangegeven op welke plaats in het antwoord de letter 4a 4b voorkomt. Spaties tellen niet als letter, en een (lange) ‘IJ’ is 1 letter. Voorbeeld: de gezochte letter in ‘3e van 5 (letters), achternaam’ bij het fictieve antwoord ‘(Karel de) Grote’ is een ‘o’. CATEGORIE 5 De fotosetjes: a. is altijd de afbeelding a. Locatie van een gif- en vuilnisbelt, bij Niagara Falls, in de staat New York. links; b. is rechts. Er werden huizen en een school gebouwd. Het werd een milieuramp. Het verantwoordelijke afvalverwerkingsbedrijf bleek de grond te hebben U kunt uw oplossing (alleen het woord van verkocht voor 1 dollar – en volledige vrijstelling van alle toekomstige 15 letters uit het schema) opsturen naar de aansprakelijkheid. Naam van de locatie? [3e van 5, tweede woord] b. Geschatte olie-reserve op de aarde: 1700 miljard vaten. Opgebruikt redactie van de Tribune. Goede vakantie en (ongeveer): ... miljard vaten. (Het getal, maar uitgeschreven als woord). veel puzzelplezier! [6e van 7]

CATEGORIE 6 a. Het rapport van de Club van Rome, uit 1972, had een grote invloed op het bewustzijn over milieuproblemen. Wat was de (Nederlandstalige) titel? [3e van 7, 2e woord van 5] b. Afdeling ‘gebouwgebonden’: hoe heet een woning met een EPC tussen 0 en 0.4? [6e van 11]

46 TRIBUNE juli/augustus 2021 CATEGORIE 7 CATEGORIE 13 a. Met de import van uw producten uit het buitenland meegerekend, a. De cijfers verschillen enigszins, afhankelijk van welk land uw spijkerbroek gebruikt u gemiddeld zo’n 2,3 miljoen liter per jaar. Wat is de term voor produceerde. Maar gemiddeld was daar, van katoenproductie tot verven, dit verbruik, welke ook toegepast kan worden op een specifiek product, 8000 tot 10.000 liter (schoon) water voor nodig. Welke nijverheid is proces of bijvoorbeeld een land. [13e van 15] wereldwijd een van de meest vervuilende? [16e van 16] b. Thermische energie uit onze planeet, populair aan het worden in België b. Verkleining van de wereldbevolking is geen populair thema. Maar: en Nederland voor temperatuurregeling in gebouwen en kassen. ‘Linksom of rechtsom’. En rechtsom wordt dan een kleinere persoonlijke [7e van 10] ‘footprint’. Hoe noemen we dat, met een werkwoord? [10e van 13]

CATEGORIE 14 7a 7b a. “Wat met de aarde gebeurt, gebeurt met de zonen van de aarde. Als de mensen op de grond spuwen, spuwen ze op zichzelf. De aarde behoort niet toe aan de mens, de mens behoort de aarde toe.” Wie (er zijn naamsvarianten) schreef deze woorden (vergeefs) in 1854 aan de toenmalige president van de Verenigde Staten? [3e van 5, van zijn titel] b. Zonne-energie via andere hemellichamen? Met CaTiO3 heb je uitstekende CATEGORIE 8 geleiding en kun je het materiaal (in tegenstelling tot Siliconen) als a. Ze zijn er in colocatie- en hyperscalevariant, en ze vreten steeds meer vloeistof door de ruimte vervoeren – om de panelen ter plekke te maken. energie. Ook in Nederland. Filmpjes kijken op Youtube kost nogal wat [8e van 10] CO2-uitstoot. [2e van 10] b. De Amerikanen zijn met ‘HOPE’ bezig bij Key Biscaine (Florida). Met het 14a 14b CRP wordt bij Bonaire succes geboekt. Wat herstelt men? [4e van 6]

CATEGORIE 9 a. Als de overheid achterblijft, moeten de burgers de handschoen opnemen. Deze organisatie gaf zowel de Nederlandse overheid als, recent, Shell een dreun via de rechterlijke hamer: de CO2 emissies moeten omlaag! [8e van 14] b. Ok, je moet er even voor naar de maan, maar dan heb je ook iets wat, in tegenstelling tot deuterium en tritium, schone kernfusie oplevert. [2e van 8 – naam element (6 letters) + verbindingsteken + cijfer] CATEGORIE 15 CATEGORIE 10 a. Opwarming van de aarde iets van de laatste decennia? We hadden het a. Dertig jaar na de kernramp in de Oekra ne waren de gevolgen nog steeds eerder kunnen weten. In 1896 voorspelde een Zweeds chemicus al dat de voelbaar. Zelfs rendieren en schapen in Noorwegen vertoonden nog een temperatuur zou stijgen door verbranding van fossiele brandstoffen. Hij hogere graad van radioactiviteit. Reactor IV van de kerncentrale V.I. Lenin. werd, natuurlijk, genegeerd. Wie? [5e van 6, voornaam] Waar? [4e van 10] b. Eb en vloed zijn betrouwbaar genoeg om, vooral op plaatsen waar het b. ‘Witte steenkool’. [4e van 11] waterhoogteverschil tot meters kan oplopen, benut te worden. Wat krijgen we dan? [3e van 14] CATEGORIE 11 a. Het is eten en gegeten worden, in deze uitgebreide (vaak grafische weergave van de) Wie-eet-Wie-ketens in de ecologische gemeenschap. OPLOSSINGEN JUNI 2021 [7 van 10] Cryptogram b. Groep wetenschappers en hun publicaties werden vaak bekritiseerd, Horizontaal 4) Trekorgel 8) Goedgebekt 10) Panne 11) Spiegelpaleis maar hun centrale thema staat, als nooit tevoren, weer ‘op de kaart’. 12) Vaccinatiebewijs 13) Lettergreep 14) Stokbrood 15) Blikgroente [16e van 23] 18) Afbeelden. Verticaal 1) Jeugdpuistjes 2) Zombiebanen 3) Heet 5) Monniksgelofte 6) Bouwval 7) Op water en brood 9) Kledingstuk 16) Lof 17) Geel. 11a 11b

OPLOSSING JULI/AUGUSTUS 2021

De winnaar van de junipuzzel 2021 is M.A. Boendermaker uit Eelde. Renée Merkestijn krijgt een eervolle vermelding voor de meest spitsvondige omschrijving: uitzonderling – de uitzondering die de CATEGORIE 12 regel niet bevestigt. a. Graadmeter voor de verscheidenheid aan levensvormen op de planeet. Stuur uw oplossing van een puzzel naar keuze vóór 25 augustus 2021 Maar ook bv. binnen een enkel ecosysteem, of een specifiek gebied op naar de puzzelredactie van de Tribune; Snouckaertlaan 70, 3811 MB aarde. Welke term? [8e van 14] Amersfoort of [email protected] Vergeet u niet uw naam en adres b. Brandstofmotor met Elektromotor == Hybride. Een hybride fiets werkt te vermelden. Onder de inzenders van een goede oplossing wordt een

met Batterijen en ... . [5e van 11] gesigneerd boek verloot uit de SP-boekenstal. Henry en Lucas, © FLW 2021

TRIBUNE juli/augustus 2021 47 48 TRIBUNE juli/augustus 2021