Rakieta Pochodzi Od Arab
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
1 1 POMORSKA BRYGADA LOGISTYCZNA im. Króla Kazimierza Wielkiego Roman Misiak Eugeniusz Orzechowski Piotr Rogalski POMOCNICZE MATERIAŁY dla WYKŁADOWCÓW KSZTAŁCENIA OBYWATELSKIEGO 2 2 Historia powstania rakiety bojowej- Początki lotnictwa wojskowego- Radar wojskowy/historia powstania/- Podróż historyczno-wojskowa Warszawa-Toruń-Bydgoszcz-Poznań Roman Misi ak Bydgoszcz 2012 2 Roman Misiak Eugeniusz Orzechowski Piotr Rogalski POMOCNICZE MATERIAŁY dla WYKŁADOWCÓW KSZTAŁCENIA OBYWATELSKIEGO 22 Opracowane na podstawie zasobów zebranych w ramach podróży historyczno-wojskowych, dla kustoszy sal tradycji oraz kronikarzy jednostek i instytucji wojskowych, organizowanych przez Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej w 2010 i 2011 roku Bydgoszcz 2012 3 „Z historii narodów możemy się nauczyć, że narody niczego nie nauczyły się z historii.” Georg Wilhelm Hegel 4 Szanowni Czytelnicy! Z satysfakcją przyjęliśmy Państwa ocenę pierwszej części „Pomocniczych materiałów dla wykładowców kształcenia obywatelskiego”. Pozytywne opinie ze strony wykładowców oraz osób, które miały sposobność zapoznania się z tym opracowaniem, zachęciły autorów do kontynuowania pracy. W podobnej konwencji opracowana została druga część „Pomocniczych materiałów …” stanowiąca źródło wzbogacania wiedzy historycznej wykładowców kształcenia obywatelskiego z zasobów historycznych pozyskanych podczas podróży organizowanych przez Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej dla kustoszy sal tradycji oraz kronikarzy jednostek i instytucji wojskowych. Część drugą „Pomocniczych materiałów …” rozpoczynają interesujące teksty opisujące powstanie i rozwój najbardziej popularnych środków walki - rakiety bojowej, radaru wojskowego i samolotu wojskowego, które w XX wieku całkowicie zmieniły obraz walki zbrojnej. W tej części, materiał stanowi bardzo przystępnie napisane przypomnienie, bądź usystematyzowanie wiedzy, która nie powinna być obca, zarówno wykładowcom kształcenia obywatelskiego, ale również ogółowi żołnierzy. Kontynuowanie wysiłków na polu edukacji obywatelskiej przez dowództwo 1. Pomorskiej Brygady Logistycznej ma na celu systematyczne poprawianie kondycji szkoleniowej żołnierzy, nie tylko w zakresie wiedzy specjalistycznej, ale także w dziedzinie historyczno-społecznej. Ten zakres wiedzy jest ważnym czynnikiem rozwoju intelektualnego i pogłębiania przekonań oraz umacniania postaw patriotycznych. Ma to bardzo duże znaczenie w przypadku prowadzenia współczesnych operacji wojskowych i występowania innych zagrożeń wymagających żołnierskiego ryzyka i poświęcenia. Ten sposób poznawania i analizowania wydarzeń historycznych i miejsc, które się z nimi łączą, pozwala na poszerzenie horyzontów ogólnoludzkiego myślenia, użytecznego także w kontaktach z żołnierzami i obywatelami wspólnoty państw europejskich. Wszystkim czytelnikom życzę miłej lektury. Dariusz Pluta pułkownik 5 W czerwcu, wrześniu i w październiku 2010 roku odbywały się warsztaty dla kronikarzy i kustoszy sal tradycji jednostek i instytucji wojskowych, zorgani- zowane, podobnie jak wszystkie poprzednie, przez Wojskowe Centrum Kształ- cenia Obywatelskiego w Warszawie. Jako uczestnik tych warsztatów miałem przyjemność reprezentować Dowództwo 1. Brygady Logistycznej i sporządzić ten historyczno-wojskowy „raport”. Jednakże, na początek naszych rozważań przedstawiamy, nie relacje ze wspomnianych podróży, ale nie mniej ciekawe historie poszukiwań naukowych, czasem tylko desperackich, które dzięki ludziom odważnym, lub wręcz szalonym, o nieprzeciętnych umysłach, doprowadziły do wielkich odkryć i epokowego skoku technologicznego ludzkości w sferze militarnej. A oto one: HISTORIA POWSTANIA RAKIETY BOJOWEJ Wynalezienie i zastosowanie, w bardzo odległych już czasach, zaczątko- wej postaci broni rakietowej stało się istotnym momentem w rozwoju sztuki pro- wadzenia walki zbrojnej. Dzisiaj, rakiety zajmują trwałe miejsce w arsenałach wo- jennych i stanowią jeden z najgroźniejszych środków rażenia. Ogromna szyb- kość przemieszczania się, prostota budowy, a zarazem duża precyzja trafienia w zaprogramowany cel oraz możliwość przenoszenia ładunków bojowych o du- żej sile rażenia stanowią najważniejsze walory rakiety bojowej. Dzięki tym zale- tom stała się jednym z najbardziej skutecznych narzędzi walki, zyskując uznanie nie tylko w oczach wojskowych, ale i polityków. Wydaje się, że termin rakieta pochodzi od arab. rahat, co oznacza pocisk poruszający się na zasadzie odrzutu. Jednakże, niektórzy autorzy wyprowadzają ten termin od włoskiego rocchetta, jak nazywano żerdź stabilizującą lot rakiety- dzidy, wystrzeliwanej z tzw. wyrzutni rynnowych. W obliczu wielu faktów z dziejów wojskowości należałoby jednak opowiedzieć się za poglądem o arab- skojęzycznym pochodzeniu tego słowa. Można przytoczyć przykład już z 674 roku, gdy syryjski architekt i alchemik Kallinikus wynalazł tzw. „ogień grecki”, który pomógł w odparciu armii kalifa Damaszku oblegającej Konstantynopol. Dzięki tej „tajnej” broni, a ściśle mówiąc - miotaczom ognia /zawierającym, m.in. siarkę i saletrę potasową/, Cesarstwo Bizantyjskie doszczętnie zniszczyło islam- ską flotę. Miotacze ognia udoskonalili Chińczycy. Jak wiele innych, niecodzien- nych wynalazków, również pierwsze postaci rakiet-fajerwerków powstały w sta- rożytnym państwie chińskim, gdzie od III wieku p.n.e. znany był już najstarszy materiał wybuchowy - czarny proch, a więc proporcjonalna mieszanina saletry, węgla i siarki/, używany do wyrobu ogni sztucznych. Do celów wojennych Chiń- czycy nie wykorzystywali prochu, praktycznie aż do XIV wieku. Nowy rodzaj bro- ni, zagrażającej szczególnie broniącym się w zamkniętych warowniach, pojawił się wśród plemion mongolskich /w 1232 r. oddziały mongolskie użyły strzał ogni- 6 stych podczas oblegania chińskiego miasta Kaifung-fu/ oraz na obszarze dzisiej- szej Azji Mniejszej i na Półwyspie Indyjskim /1249 r./. Broni „rakietowej", która nie tylko zadawała spore straty, lecz także bardzo mocno oddziaływała na psychikę przeciwnika, użyli Tatarzy (ordy Batu-chana) w bitwie pod Legnicą w 1241 roku przeciwko wojskom śląskim i wielkopolskim dowodzonym przez Henryka Pobożnego (o czym wspomina Jan Długosz w swoich „Dziejach Polski”). Strzały „rzucające ogień i dymy trujące” doposażone w „napęd rakietowy”, czyli kawałek wydrążonego, bambusowego kija wypełnio- nego czarnym prochem, po dotarciu do celu raziły, wywoływały pożary i siały zamęt. Europa, pomimo, że była pod wrażeniem chińskiego wynalazku nie od razu mogła go zaadoptować. Na przeszkodzie stanął problem prochu, który na starym kontynencie pojawił się dopiero o całe 100 lat później /na tym polu zasłu- żył się XIV.wieczny alchemik, mnich Berthold Schwarz z Moguncji/. Zresztą, cywilizacja europejska poszła w kierunku rozwoju lufowej broni palnej, miedzy innymi rusznic i dział, a później, także odtylcowej broni gwintowanej, stąd aż do końca XVIII w. w armiach europejskich broń rakietowa praktycznie nie była sto- sowana. Co prawda, historia odnotowała kilkanaście przypadków użycia rakiet zapalających w średniowiecznej Europie, ale mając na względzie sztukę wojenną w sensie całościowym, miało to znaczenie marginalne. Przypuszczalnie, na gruncie europejskim, pierwszy projekt rakiety wielo- stopniowej pozostawił po sobie artylerzysta z Siedmiogrodu Conrad Haas /1529 r./. Jednak, dopiero na przełomie wieków XVIII i XIX (w okresie wojen napoleoń- skich), za zasługą angielskiego artylerzysty i inżyniera, pułkownika Williama Congreve /1772-1828/, broń rakietowa pojawiła się w jego rodzinnym kraju. W 1804 roku utworzony został brytyjski korpus rakietników. Za przykładem Anglii, także armie innych krajów europejskich powołały oddziały rakietowe, między in- nymi - Francja, Włochy, Rosja, Prusy, Austria i, nieco później, armia Królestwa Polskiego. Prawdziwy renesans broni rakietowej na terenie Europy nastąpił w XIX w., już po wynalezieniu /przez Niemca Franza Josepha Juliusa Wilbranda w 1863 r./ trotylu oraz prochów nitroglicerynowych i nitrocelulozowych /w 1888 r. - bali- styt, szwedzki chemik i przemysłowiec Alfred Bernhard Nobel /1833-1896/. Wczesne początki nowożytnej techniki rakietowej łączy się z nazwiskiem wiejskiego nauczyciela arytmetyki i geometrii z Kaługi, Konstantina Edward(owicza) Ciołkowskiego /1857-1935, ojciec był polskim zesłańcem, lecz sam Ciołkowski uważał się za Rosjanina/. Ten niezwykle utalentowany samouk /pomimo, że w latach młodzieńczych utracił słuch/, żyjący z dala od większych ośrodków naukowych, potrafił swoimi przemyśleniami i „empirią” przekroczyć mało znane wówczas progi wiedzy zdumiewając tym niejeden tęgi umysł. W 1833 r. napisał pierwszą swoją pracę na temat mechaniki ruchu w przestrzeni pozbawionej pola grawitacyjnego, a w 1897 r. zbudował eksperymentalny tunel aerodynamiczny. W następnej pracy zatytułowanej: "Badanie przestrzeni świata przyrządami odrzutowymi" Ciołkowski sformułował matematyczną teorię ruchu rakiety. Przedstawił również ogólną ideę oraz niektóre techniczne opisy wielo- stopniowej, wodorotlenowej rakiety, miedzy innymi podał, w tej pracy, dwa spo- 7 soby sterowania lotem rakiety: pierwszy - poprzez umieszczenie, w dyszy wylo- towej silnika rakietowego, grafitowych płaszczyzn sterujących; drugi - poprzez odchylanie całej dyszy silnika rakietowego. Co prawda, jego prace nie zmierzały wprost do stworzenia rakiety o charakterze wojskowym, umożliwiającej przeno- szenie ładunku bojowego, a ograniczały się do rozważań z zakresu aerodynamiki i teorii ruchu rakiety w przestrzeni kosmicznej. Zasadniczy przełom w rozwoju ra- kiet bojowych dokonał się już po I. wojnie światowej, w związku z gwałtownym