Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

GIŻYCKO, 2015 Strona | 1

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

SPIS TREŚCI

I. WSTĘP ...... 4 II. DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY GIŻYCKO ...... 6 1. Charakterystyka gminy ...... 6 1.1. Położenie ...... 6 1.2. Rys historyczny ...... 8 1.3. Uwarunkowania przyrodnicze i ochrona środowiska ...... 10 1.3.1. Ukształtowanie powierzchni ...... 10 1.3.2. Budowa geologiczna ...... 11 1.3.3. Surowce naturalne ...... 11 1.3.4. Gleby ...... 12 1.3.5. Zasoby wodne ...... 13 1.3.6. Powietrze atmosferyczne ...... 16 1.3.7. Klimat ...... 17 1.3.8. Flora i fauna ...... 17 1.3.9. Formy ochrony przyrody ...... 18 1.4. Gminne dokumenty dotyczące ochrony przyrody ...... 23 2. Sfera społeczna gminy ...... 23 2.1. Ludność ...... 23 2.2. Lokalny rynek pracy oraz bezrobocie ...... 27 2.2.1. Bezrobocie ...... 27 2.2.2. Główni pracodawcy ...... 29 2.3. Oświata ...... 29 2.4. Ochrona zdrowia ...... 31 2.5. Pomoc społeczna ...... 31 2.6. Bezpieczeństwo ...... 34 2.7. Kultura i sport ...... 35 2.7.1. Zasoby dziedzictwa kulturowego ...... 37 2.8. Organizacje pozarządowe ...... 38 3. Infrastruktura techniczna i społeczna ...... 40 3.1. Sieć komunikacyjna ...... 40 3.2. Infrastruktura techniczna ...... 41

Strona | 2

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

3.2.1. Wodociągi i kanalizacja ...... 41 3.2.2. Gazownictwo ...... 43 3.2.3. Ciepłownictwo ...... 44 3.2.4. Elektryfikacja ...... 46 3.3. Gospodarka odpadami ...... 48 3.4. Zasoby mieszkaniowe ...... 49 4. Sfera gospodarcza ...... 50 4.1. Struktura działalności gospodarczej ...... 50 4.2. Rolnictwo i struktura gruntów...... 52 4.3. Turystyka ...... 54 4.4. Sytuacja finansowa gminy ...... 56 4.4.1. Wykorzystanie środków z UE ...... 58 III. ANALIZA SWOT ...... 60 IV. MISJA I WIZJA GMINY ...... 63 V. PLAN OPERACYJNY ...... 64 VI. FINANSOWANIE STRATEGII ...... 80 VII. WDRAŻANIE I MONITORING ...... 81 VIII. OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY GIŻYCKO NA LATA 2015-2022 ...... 87 SPIS RYSUNKÓW ...... 89 SPIS TABEL ...... 89 SPIS WYKRESÓW ...... 90 ZAŁĄCZNIK I. RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH ...... 91

Strona | 3

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

I. WSTĘP

Strategiczne podejście do prowadzenia polityki rozwoju obliguje władze do jej świadomego zaplanowania i koordynowania. Strategia Rozwoju Gminy to kluczowy element planowania rozwoju lokalnego, gdyż dokument ten poprzez wskazanie działań, w sposób jasny określa kierunki, w jakich powinna zmierzać gmina, aby zapewnić sobie stały, zrównoważony rozwój, a mieszkańcom poprawę jakości warunków życia. Planowanie rozwoju gminy jest również istotne w aspekcie efektywnego pozyskiwania funduszy zewnętrznych na realizację inwestycji, w szczególności funduszy pomocowych Unii Europejskiej. Strategia stanowi podstawę ubiegania się przez gminę o dofinansowanie z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania. Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej każda jednostka samorządowa powinna opierać swoje działania inwestycyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej na planie strategicznym. Ponadto istnieje wymóg posiadania aktualnej Strategii Rozwoju Gminy, który wynika przede wszystkim z uregulowań prawnych, zawartych między innymi w Ustawie o samorządzie gminnym oraz w Ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Niniejszy dokument stanowi więc podstawowy instrument długofalowego zarządzania gminą, pozwalający na efektywne gospodarowanie zasobami, takimi jak: środowisko przyrodniczo-kulturalne, zasoby ludzkie, infrastruktura czy też środki finansowe. Jego zasadnicze zadanie polega na przedstawieniu wizji stanu pożądanego oraz prowadzących do niego strategicznych kierunków rozwoju, a także określeniu sposobów osiągania założonych celów. W opracowaniu niniejszej Strategii należy wyróżnić trzy etapy: diagnostyczny, planistyczny i metodologiczny. Najpierw poczyniono założenia metodologiczne pracy. Następnie zdefiniowano najważniejsze problemy na podstawie diagnozy społeczno- gospodarczej, którą sporządzono w oparciu o dane udostępnione przez poszczególne jednostki funkcjonujące w gminie, a także ogólnodostępne dane Głównego Urzędu Statystycznego. Podczas prac o charakterze planistycznym określono stan w jakim powinna znaleźć się gmina w związku realizacją wyszczególnionych działań. Z kolei na konsultacjach społecznych określono podstawowe obszary problemowe, które łącznie z diagnozą dały podstawę do określenia zadań priorytetowych, których realizacja ma przede wszystkim przynieść poprawę jakości warunków życia mieszkańców w gminie. Cele strategiczne określono w ramach

Strona | 4

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 poddanych konsultacjom społecznym następujących obszarów tematycznych: przestrzeń i infrastruktura, turystyka i gospodarka, środowisko oraz społeczeństwo. Uczestnikami konsultacji były osoby dorosłe oraz młodzież. W procesie opracowywania celów strategicznych i odpowiadających im celów operacyjnych uwzględniono zgodność z dokumentami strategicznymi na poziomie m.in. wojewódzkim oraz krajowym. Wynika to z tzw. zasady spójności, która jest gwarantem tego, że osiągnięte skutki będą w jak najwyższym stopniu synergiczne ze ścieżką rozwoju całego regionu. Ponadto, z punktu widzenia formalnego, umożliwia to ubieganie się gminy o dofinansowywanie przewidzianych do realizacji przedsięwzięć z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W procesie realizacji Strategii będzie uczestniczył sektor samorządowy przy współpracy z wieloma partnerami społecznymi, którzy mają na względzie jakość życia lokalnej społeczności.

Strona | 5

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

II. DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY GIŻYCKO

1. Charakterystyka gminy

1.1. Położenie

Gmina Giżycko jest gminą wiejską, położoną w północno-wschodniej części Polski, w województwie warmińsko-mazurskim na Pojezierzu Mazurskim. Wchodzi w skład powiatu giżyckiego i sąsiaduje z następującymi gminami: Giżycko (gmina miejska), Kruklanki, Miłki, Pozezdrze, Wydminy, Węgorzewo, Kętrzyn (gminy wiejskie) oraz gminą miejsko-wiejską Ryn. Należy do makroregionu Pojezierza Mazurskiego, mezoregionu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i mikroregionu Pojezierza Giżycko-Węgorzewskiego. Jest jedną z największych powierzchniowo gmin w Polsce, jej obszar wynosi 296 km2.

Rysunek 1. Lokalizacja gminy Giżycko

Źródło: www.gminy.pl

Strona | 6

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Gmina Giżycko jest podzielona na 27 sołectw, w skład których wchodzi 40 wsi, o łącznej liczbie mieszkańców przekraczającej 8 tysięcy. Są to:  sołectwo Antonowo  sołectwo Bogacko  sołectwo Bogaczewo  sołectwo Bystry  sołectwo Doba  sołectwo Gajewo  sołectwo Grajwo  sołectwo Guty  sołectwo Kamionki  sołectwo Kąp  sołectwo Kozin  sołectwo Kożuchy  sołectwo Kruklin  sołectwo Pieczonki  sołectwo Pierkunowo  sołectwo Sołdany  sołectwo Spytkowo  sołectwo Sterławki Małe  sołectwo Sulimy  sołectwo Szczybały Giż.  sołectwo Świdry  sołectwo Upałty  sołectwo Upałty Małe  sołectwo Wilkaski  sołectwo Wilkasy  sołectwo Wronka  sołectwo Wrony. Jest to gmina o profilu rolniczo- turystycznym, aż 25% powierzchni jej powierzchni stanowią jeziora. Do największych jezior należą: Dobskie, Kisajno, Niegocin, Dejguny, Tajty i Kruklin; wśród mniejszych natomiast należy wymienić m. in.: Tryd, Wojsak, Duże Wilkasy.

Strona | 7

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

1.2. Rys historyczny

Historia gminy Giżycko jest ściśle powiązana z dziejami miasta Giżycko. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z drugiej połowy XVI stulecia, kiedy to książę pruski Albrecht Frederyk Hohenzollern-Ansbacha nadał przywilej, podnoszący osiedle nad jeziorem Löwentin (tak wówczas zwano jezioro Niegocin) do rangi miasta. Ale początku historii osadnictwa wokół Giżycka, podobnie jak i w całej Krainie Wielkich Jezior Mazurskich, należy upatrywać znacznie wcześniej. Pierwsze ślady działalności człowieka w północno-wschodniej Polsce datuje się bowiem na okres sprzed 15 tysięcy lat, czego dowodem jest wydobyty róg renifera ze śladami obróbki krzemiennym narzędziem. W okresie przełomu epoki brązu i żelaza na terenie tym występowały już liczne osady lądowe i nawodne budowane na wbitych w dno drewnianych palach lub na sztucznie usypanych wyspach. Poza Mazurami duże skupiska tych charakterystycznych osad występują jedynie na Wyspach Brytyjskich. W pierwszych wiekach naszej ery interesujące nas tereny zamieszkiwały plemiona bałtyjsko-pruskie Galindów i Sudinów (Jaćwingów), a na północny wschód od dzisiejszego Giżycka plemię pruskie – Bartowie. Był to wówczas obszar pograniczny trasy, licznie uczęszczanego przez rzymskich kupców, „bursztynowego szlaku”. W latach 1277-1283 tereny te zostały opanowane przez Zakon Krzyżacki, który wywarł znaczny wpływ na rozwój tego rejonu. To właśnie krzyżaków należy uznać za prekursorów turystyki żeglarskiej na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. Z ich inicjatywy rozpoczęto budowę sieci dróg wodnych, pierwszych kanałów i śluz. Komunikacja wodna niewątpliwie znacznie wpłynęła na rozwój regionu. W tym czasie nastąpił też znaczny rozwój osadnictwa, a w konsekwencji rozwój rybołówstwa, rolnictwa oraz rzemiosła. W roku 1525 na skutek sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego, obszar obecnej gminy Giżycko wszedł w skład Prus - świeckiego księstwa, związanego zależnością lenną z Królestwem Polskim. Okres od XVI do XIX w. nie był pomyślny dla rozwoju Giżycka. Wpływ na to miały przede wszystkim zawirowania polityczne, takie jak: potop szwedzki czy atak Tatarów, nie bez echa pozostały również wielki pożar z 1688r. i epidemia dżumy. Wraz z utworzeniem w 1701 roku Państwa Pruskiego, Gród nad Niegocinem (stara nazwa Giżycka) oraz tereny z nim sąsiadujące znalazły się poza głównymi szlakami handlowymi i ich rola znacznie się zmniejszyła. Do sytuacji skrajnie kryzysowej doszło w kwietniu 1822 roku, gdy po największym pożarze w mieście i okolicy zapanowały głód i nędza. W 1845 r. wizytującego Lötzen króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV na powitało

Strona | 8

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 około 10 tysięcy nędzarzy, domagających się chleba. Wstrząśnięty władca odpowiedział im po polsku, był ostatnim Hohenzollernem władającym tym językiem. Dopiero druga połowa XIX stulecia przyniosła mieszkańcom Lötzen i okolic poprawę jakości życia. W latach 1843 - 1851 okoliczna ludność znalazła zatrudnienie przy budowie twierdzy im. Ludwiga Leopolda Hermanna von Boyen. W latach 1854 - 1857 Wielkie Jeziora Mazurskie połączono siecią kanałów, umożliwiających regularną żeglugę. Powstała również gęsta sieć dróg bitych, a przez miasto przeprowadzono linię kolejową, łączącą graniczne Prostki z Królewcem. Na terenie gminy prowadzone były działania militarne pierwszej i drugiej wojny światowej. W czasie I wojny światowej Lötzen było dwukrotnie atakowane przez wojska rosyjskie. Dużą rolę w tych wydarzeniach odegrała, wspomniana wyżej, Twierdza von Boyena, która była bezskutecznie oblegana przez oddziały rosyjskie. W tzw. „bitwie o wielkie Jeziora Mazurskie”, jesienią 1914 i zimą 1915 r., w Lötzen mieściła się kwatera główna marszałka Paula von Hindenburga, późniejszego prezydenta Rzeszy, a w 1915 r., tuż po wycofaniu się Rosjan, Lötzen odwiedził również cesarz Wilhelm II. Zniszczenia wojenne usunięto jeszcze w trakcie działań, przeważnie z pomocą jeńców rosyjskich. W latach międzywojennych Lötzen stało się modnym kurortem nad jeziorami. Uruchomiono regularną żeglugę pasażerską na Wielkich Jeziorach Mazurskich. Nie pozostało to bez wpływu również na obszar wiejski wokół Lötzen. W okresie międzywojennym i II wojny światowej interesujący nas obszar podlegał jurysdykcji niemieckiej. Dopiero w 1945 roku ziemie te zostały przekazane władzom polskim. Okres powojenny to czas wysiedleń Niemców i Mazurów oraz budowania nowej tożsamości z ludnością przybyłą z kresów i centralnej Polski. Większość giżyckich wsi powstało w XV i XVI wieku, choć są i młodsze, takie jak: Antonowo z XIX w. czy Kożuchy Małe z XVIII w. Największą wsią na terenie gminy Giżycko, o której wzmianki znajdują się w zapiskach historycznych, były Wilkasy. Założono ją jeszcze przed 1493 rokiem. Wieś ulokowano wokół jezior Wilkasy Małe i Wilkasy Duże. W 1625 r. według ksiąg rachunkowych powiatu giżyckiego w Wilkasach zamieszkiwała wyłącznie ludność Polska. Znajdował się tu majątek pochodzącej z polskiej szlachty rodziny Wierzbickich. W 1938 r. zmieniono nazwę wsi (urzędowo: Wilkassen) na Wolfsee. Była to duża wieś, czwarta pod względem liczby mieszkańców w powiecie giżyckim (po Giżycku, Rynie i Wydminach). W 1939 r. mieszkało tu 1167 osób. Była to miejscowość znacznie rozwinięta społecznie i gospodarczo. Znajdowała się tu miedzy innymi szkoła, w której lekcje

Strona | 9

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 prowadziło trzech nauczycieli, a przyległym ponad czterystuhektarowym majątku Strzelce działała gorzelnia.

1.3. Uwarunkowania przyrodnicze i ochrona środowiska

1.3.1. Ukształtowanie powierzchni

Rejon gminy i miasta Giżycko znajduje się w środkowej części Pojezierza Mazurskiego, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Kraina ta zajmuje powierzchnię około 1 730 km2 i znajduje się w obniżeniu pomiędzy: Pojezierzem Mrągowskim od zachodu i Pojezierzem Ełckim od wschodu. Od północy graniczy z Krainą Węgorapy, natomiast od południa z Równiną Mazurską. Rychling podzielił ten mezoregion na 5 mikroregionów: Pojezierze Giżycko – Węgorzewskie (842.831), Wyniesienie Pozezdrzańsko – Kożuchowskie (842.832), Pojezierze Ryńskie (842.833), Pojezierze Orzyskie (842.834) oraz Pojezierze Bełdańskie (842.835). Ukształtowanie terenu gminy Giżycko jest efektem działalności lodowca kontynentalnego, który nasuną się na te tereny w plejstocenie i pozostawił po sobie charakterystyczne formy geomorfologiczne. Urozmaicona rzeźba na tym obszarze jest więc wynikiem akumulacji materiału lodowcowego i topnienia lodowca. Teren ten obejmowało zlodowacenie południowopolskie, środkowopolskie i północnopolskie, jednak największe znaczenie miało te ostatnie, zwane też bałtyckim. Charakterystyczne dla powierzchni gminy, jak i całych Mazur, są wzgórza morenowe, związane z postojem lądolodu, zbudowane z materiału naniesionego przez lodowiec, takiego jak: piasek, żwir, glina i głazy. Podstawowym ciągiem wzgórz jest łańcuch ciągnący się z południowej części Warmii, po Mikołajki i Ełk. Największe zespoły moren, powstałe podczas cofania się czaszy lodowca, znajdują się między Giżyckiem a Rynem, a także wokół Niegocina oraz na północ od Giżycka między jeziorami Dargin i Dobskie. Najwyżej położone tereny – na wysokości 150-180 m npm występują w południowo – zachodniej i północno – wschodniej części gminy. Tereny położone najniżej – około 120 m npm znajdują się nad brzegami jezior.

Strona | 10

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

1.3.2. Budowa geologiczna

Fundamentem geologicznym regionu jest wyniesienie mazursko-podlaskie platformy wschodnioeuropejskiej. Na głębokości kilkuset metrów występują tam skały prekambryjskie, których poziom opada poniżej 1500 metrów w kierunku północnym, zachodnim i południowym. Na nich zalegają paleo- i mezozoiczne epikontynentalne osady morskie. Ostatnią warstwę tworzą osady lodowcowe i wodnolodowcowe. Na powierzchni terenu występują osady czwartorzędowe. Są one związane z działalnością lądolodu z okresu zlodowacenia północnopolskiego i procesów erozyjno- akumulacyjnych zachodzących w holocenie. Miąższość utworów czwartorzędowych jest znaczna, wynosi przeważnie 200-240 m. Na większości obszaru gminy pod osadami z epoki lodowcowej zalegają utwory ery mezozoicznej (mułowce i margle kredy górnej). Tylko w części północno – wschodniej i południowo – zachodniej gminy pod czwartorzędem występują osady trzeciorzędu starszego – głównie piaski paleogenu. Łączna miąższość skał osadowych, osadzonych w trzech erach geologicznych: poleozoicznej, mezozoicznei i kenozoicznej, wynosi około 1,5 km. Poniżej zalega podłoże krystaliczne, zbudowane głównie (według obecnego stanu wiedzy) ze skał granitowych.

1.3.3. Surowce naturalne

Na obszarze gminy udokumentowano złoża kopalin pospolitych. Są to głownie złoża piasków kwarcowych oraz kredy jeziornej. Ilość ich jest stosunkowo mała, lecz ich zasoby mogą zaspakajać lokalne potrzeby. Szczególnie łatwe do eksploatacji są złoża kredy jeziornej w rejonie Jeziora Kruklin. Wydobycie ich prowadzone jest od ok. 1840 roku, kiedy to sztucznie obniżono o ok. 6,5 m poziom wód jeziora, przekopując kanał Kruklanecki. W wyniku tego nastąpiło odsłonięcie kredy jeziornej i jej odwodnienie. Ponadto na terenie gminy występują udokumentowane złoża torfu, głównie ogrodniczego. Wykaz kopalin zawiera zamieszczona poniżej tabela.

Strona | 11

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 1. Wykaz złóż surowców mineralnych na terenie gminy Giżycko (2001)

Zasoby L.p. Nazwa złoża Kopalina Miejscowość bilansowe 1 Kruklin kreda jeziorna Kruklin 14 2 Kruklin II kreda jeziorna Kruklin - 3 Upałty Kreda jeziorna Upałty 41 4 Niegocin piasek kwarcowy Niegocin 717 5 Niegocin II piasek kwarcowy Niegocin 693 6 Pierkunowo piasek kwarcowy Pierkunowo 750 7 Wilkaski piasek kwarcowy Wilkaski 108 8 Kruklin RDP kruszywo naturalne Kruklin 272 9 Kruklin II kruszywo naturalne Kruklin 197 10 Kruklin III kruszywo naturalne Kruklin 153 11 Kruklin IV kruszywo naturalne Kruklin 1181 12 Bogaczewo II kruszywo naturalne Bogaczewo 15 13 Sołdany kruszywo naturalne Sołdany 28 14 Spytkowo kruszywo naturalne Spytkowo 100 15 Spytkowo II kruszywo naturalne Spytkowo 16 16 Spytkowo III kruszywo naturalne Spytkowo 2 17 Spytkowo IV kruszywo naturalne Spytkowo 140 18 Wronka kruszywo naturalne Wronka 364 19 Zielony Gaj kruszywo naturalne Zielony Gaj 214 20 Gajewo kruszywo naturalne Gajewo 34 21 Gajewo kruszywo naturalne Gajewo 189 Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Giżycko

1.3.4. Gleby

Gmina Giżycko, zgodnie z systematyką gleb opracowaną przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, charakteryzuje się występowaniem gleb brunatnych, płowych, rdzawych i glejowych. Przeważają tu kompleksy glebowe pszenne (ok. 60% gruntów ornych), głównie kompleks pszenny dobry, a na terenach pagórkowatych kompleks pszenny wadliwy. Kompleksy o średniej urodzajności (żytni dobry i pszenno-żytni) zajmują około 20% powierzchni gminy. Pozostałe 20% zajmują najsłabsze kompleksy: żytni słaby i żytnio- łubinowy, oba wykształcone na piaskach.

Strona | 12

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

1.3.5. Zasoby wodne

Wody powierzchniowe są ważnym elementem różnorodności krajobrazowej gminy Giżycko, ponieważ decydują o funkcjonowaniu i bogactwie ekosystemów oraz mają duże znaczenie społeczne i gospodarcze. Teren gminy należy do pojeziernych obszarów wododziałowych. Charakteryzuje się występowaniem obszarów źródliskowych i krótkich cieków o niewielkich przepływach oraz bogactwem jezior. Gmina Giżycko jest położona w zlewni zespołu Mamry-Śniardwy. Występujące na terenie gminy jeziora wchodzą w skład zespołu Mamr (fstrukturaich łączna powierzchnia wynosi 102,31km2) oraz systemu jezior i kanałów Niegocin-Tałtowisko (o łącznej powierzchni 50,81km2). Wody z regionu spływają w kierunku północnym przez Węgorapę do Pregoły i na południe przez Pisę i Narew do Wisły. Dział wód I-go rzędu przebiega przez miasto Giżycko i przesmyk pomiędzy jeziorem Niegocin a zespołem Mamr. Wody powierzchniowe stanowią blisko 25% powierzchni gminy. Jeziora są dominującym elementem hydrograficznym. Zajmują one wszystkie większe obniżenia powierzchni polodowcowej i charakteryzują się łagodnymi brzegami i nierównym dnem. Do największych jezior na terenie w gminy należą:  Niegocin,  Dobskie, Kisajno - należące do zespołu Mamr,  jezioro Boczne, jezioro Tajty i Dejguny. Na terenie gminy występuje też kilkanaście małych jezior, bezodpływowych lub odprowadzających wody do systemu Mamry-Śniardwy. Zalicza się do nich np. jeziora: Kruklin, Duże Wilkasy i Okrągłe. Poniższa tabela przedstawia zestawienie charakterystycznych parametrów jezior.

Tabela 2. Zestawienie jezior na terenie gminy Giżycko

Głębokość w m Nazwa jeziora Powierzchnia w ha średnia/maksymalna Niegocin 2604 9,9/39,7 Kisajno 2019 8.4/25,0 Dobskie 1799 7,8/22,5 Dejguny 769 12,0/45,0 Kruklin 362 4,9/25,1

Strona | 13

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Głębokość w m Nazwa jeziora Powierzchnia w ha średnia/maksymalna Tajty 265 7,5/34,0 Boczne 183 8,6/18,0 Tryd 51,6 0,9/2,4 Dejgunek 42,9 5,0/16,0 Grajewko 42,7 5,0/9,0 Okrągłe 37,8 3,8/7,3 Wilkasy 32,6 0,9/2,0 Upałckie Wielkie 23,0 1,7/3,3 Kąpskie 20,1 2,7/5,8 Upałckie Małe 11,0 3,6/8,0 Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Giżycko

Jeziora na terenie gminy zagrożone są degradacją i eutrofizacją. W wyniku przeprowadzanych prac melioracyjnych i osuszania gruntów pod zabudowę, w mniejszych zbiornikach znacznie spada poziom wody lub nawet dochodzi do ich wysychania. Podobnie jak w innych rejonach województwa istotnym zagrożeniem dla wód powierzchniowych jest również niedostatecznie rozwinięta sieć kanalizacji na terenach wiejskich oraz zanieczyszczenia, pochodzące z działalności rolniczej.

Rysunek 2. Jezioro Niegocin (od lewej), Kruklin, Kisajno i Tajty

Źródło: Encyklopedia Warmii i Mazur

Strona | 14

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Stan czystości wód powierzchniowych w gminie został sklasyfikowany jako dobry przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Wody większości jezior zaliczane są do II i III klasy czystości. Wyjątkiem jest jezioro Grajewko, w którym stwierdzono wody pozaklasowe. W latach 1989 – 2012 przebadano stan czystości wód następujących jezior: Boczne, Dejguny, Dobskie, Grajewko, Kisajno, Kruklin, Niegocin, Tajty i Wojnowo.

Tabela 3. Klasy czystości jezior na terenie gminy Giżycko

Klasa Klasa podatności na Jezioro Dane za rok czystości degradację Boczne III III 2002 Dejguny II b.d. 1989 Dobskie II b.d. 2010 Dobskie II II 2005 Grajewko pozaklasowe III 2006 Kisajno II II 2005 Kruklin III III 2008 Niegocin III b.d. 2012 Niegocin II/III, III II 2008 Tajty III II 1992 Źródło: Opracowanie własne na podstawi Raportu o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2012 roku. WIOŚ

Podobnie stan czystości wód podziemnych należy określić jako zadowalający. Zasoby tychże wód, zlokalizowane na terenach przyległych do wschodnich granic ośrodka miejskiego Giżycko, są ujmowane i wykorzystywane na potrzeby mieszkańców gminy wiejskiej i miasta Giżycko. Wedle danych Giżyckiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego wody podziemne nie wymagają dezynfekcji - chlorowania, a jedynie usuwania nadmiaru związków żelaza i manganu. Są to wody poziomu czwartorzędowego, wody słodkie, słabo zmineralizowane, twarde, o odczynie słabo zasadowym. W odniesieniu do dopuszczalnych zawartości poszczególnych parametrów chemicznych, charakterystycznych dla wód pitnych, woda pozyskiwana z ujęć na terenie gminy zawiera ponadnormatywne wielkości związków żelaza i manganu, które w procesie uzdatniania zostają zredukowane, do poziomu określonym rozporządzeniem Ministra Zdrowia.

Strona | 15

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

1.3.6. Powietrze atmosferyczne

Województwo Warmińsko-Mazurskie podzielone jest na 3 strefy, w których oceniana jest jakość powietrza: miasto Olsztyn, miasto Elbląg i strefa warmińsko-mazurska. Gmina Giżycko znajduje się w strefie warmińsko-mazurskiej. Corocznie, w każdej strefie Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie przeprowadza ocenę jakości powietrza wg dwóch kryteriów: ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin. Na terenie gminy Giżycko nie zostały zlokalizowane jednak żadne punkty pomiarowe, a najbliższy znajduje się w Mrągowie. „Ocena roczna jakości powietrza w województwie warmińsko-mazurskim za rok 2014” wskazuje, iż pod względem ochrony zdrowia, dla strefy warmińsko-mazurskiej zostały przekroczone wartości dopuszczalne pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu, a strefę zaliczono do klasy C (przekroczenie poziomu dopuszczalnego o margines tolerancji lub gdy nie jest on określony przekroczenie poziomu dopuszczalnego lub docelowego). Ze względu na dużą powierzchnię strefy otrzymane wyniki nie powinny być jednak utożsamiane ze stanem jakości powietrza dla jej całego obszaru. Może to oznaczać np. lokalny problem z daną substancją, szczególnie w przypadku pyłu PM10. Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń była wzmożona emisja zanieczyszczeń ze źródeł komunalnych spowodowana niekorzystnymi warunkami klimatycznymi w okresie zimowym oraz spalaniem słabej jakości materiału grzewczego w mało wydajnych piecach. Dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla, kadmu, arsenu, niklu, pyłu PM2,5 strefę warmińsko-mazurską zaliczono do klasy A (brak przekroczenia poziomu dopuszczalnego, jak i docelowego). Dla ozonu odnotowano przekroczenie poziomu celu długoterminowego, który należy osiągnąć w 2020 roku, ale nie odnotowano przekroczeń poziomu docelowego. W związku z tym nadano odpowiednio następujące klasy dla ozonu: D2 (przekroczenie poziomu celu długoterminowego) i A. Pod kątem ochrony roślin strefę warmińsko-mazurską zaliczono do klasy A (dla ozonu – wartość poziomu docelowego, dwutlenku siarki, tlenków azotu). Stwierdzono przekroczenie wartości normatywnej dla ozonu wyznaczonej jako poziom celu długoterminowego.

Strona | 16

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

1.3.7. Klimat

Gmina Giżycko znajduje się w najchłodniejszej dzielnicy klimatycznej Polski – w dzielnicy mazurskiej. Klimat warunkowany jest tu w znacznej mierze sąsiedztwem Morza Bałtyckiego, a także położeniem w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Średnia temperatura zimą wynosi –3C, a latem 16,6C, średnia roczna temperatura to 6,5C. Średnie sumy opadów wahają się w granicach od 586 do 650 mm rocznie. Ilość dni z temperaturą poniżej zera wynosi tu około 140 (średnia dla Polski 110 dni). Charakterystyczną cechą giżyckiego klimatu jest występowanie przymrozków późną wiosną (początek maja) i wczesną jesienią (koniec września). Najzimniejszym miesiącem jest styczeń, a najcieplejszym lipiec. Amplitudy temperatur wahają się od 20 do 22C. Na tym terenie przeważają wiatry zachodnie. Warunki klimatu lokalnie podlegają zmianom w związku rzeźbą i pokryciem terenu przez roślinność.

1.3.8. Flora i fauna

Od ustąpienia ostatniego zlodowacenia do chwili obecnej klimat Pojezierza Mazurskiego ulegał znacznym przemianom które wywierały duży wpływ na charakter szaty roślinnej tego regionu. W ciągu całego tego okresu przyswajały się tu, lub niekiedy znikały stąd rozmaite gatunki roślin, należące do różnych dzielnic klimatycznych. W wyniku swej skomplikowanej historii flora Pojezierza Mazurskiego reprezentowana jest dziś przez różnorodne elementy geograficzne. Ogromna większość łąk, a tym bardziej pola uprawne, to sztuczne zbiorowiska roślinności. Najmniej naruszoną przez człowieka, najbardziej naturalną szatę roślinną posiadają lasy. Jeszcze w XVI wieku pokrywały ponad dwie trzecie obszaru Pojezierza Giżyckiego. Dziś zajmują jedynie najmniej przydatne dla rolnictwa tereny sandrowe. Gmina Giżycko jest gminą o niskiej lesistości. Lasy zajmują 14,9% powierzchni (przy średniej w województwie 35%). Dominują niewielkie zespoły leśne. Wśród siedlisk przeważają średnio żyzne- bór mieszany świeży (około 30%). Ponad 20% zajmuje żyzny las świeży, a po około 14% mniej żyzny bór świeży i ols. Lasy te są w większości przydatne dla penetracji turystycznej. Gatunkiem dominującym jest sosna (zajmuje ona ponad 50% powierzchni giżyckich lasów). Często występują na tym terenie także brzoza i świerk. W gminie Giżycko również jeziora są zarośnięte, przy czym dla jednych charakterystyczne jest występowanie wąskiego pasa roślinności w strefie przybrzeżnej; inne natomiast posiadają duże głębie tuż przy brzegach, a na środku obszerne mielizny, gdzie może

Strona | 17

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 rozwijać się roślinność. W strefie przybrzeżnej jezior, zalewanej przez wodę w okresie najwyższego jej poziomu, rosną turzyce i sitowie. Również przy brzegu, ale na głębokości od jednego do dwu metrów, rozrastają się trzcina, oczeret, pałka szeroko- i wąskolistna. Dalej jest już miejsce dla roślinności zanurzonej, o liściach pływających, jak grzybienie i nenufary, rdestnice i ramienice. W wyniku zarastania jezior tworzą się w naszym klimacie torfowiska. Duże obszary wód, bagien, łąk i lasów stanowią doskonałe siedlisko dla licznych zwierząt. Spośród wielkiej ilości gatunków, reprezentujących tutejszą faunę, niektóre zasługują na szczególną uwagę. Łoś jest niezwykle rzadkim zwierzęciem w Polsce. Na terenie Pojezierza Giżyckiego (m. in. w Puszczy Boreckiej) widziano go jednak kilkanaście razy. Jelenie spotyka się na całym Pojezierzu Mazurskim, jednakże w większej liczbie tylko w zwartych kompleksach leśnych. Jelenie mazurskie są największe i najpiękniejsze spośród jeleni nizinnych. Odznaczają się wspaniale rozwiniętym porożem. Sarny są tu bardzo pospolite, można je spotkać w lasach dużych i małych, podobnie dziki. Występują tu także rysie, wilki i lisy, które wbrew pospolitej opinii są gatunkiem raczej pożytecznym, tępią bowiem szkodniki (myszy). W okolicach Giżycka spotyka się niekiedy orła przedniego. Są to jednak wyłącznie okazy przelotne. Natomiast na tym terenie gnieździ się kilka par orłów bielików. Teren gminy, jak i całego powiatu giżyckiego, obfituje rozmaite gatunki ptactwa. Są to m. in.: puchacz, największy gatunek sów, należy dziś do wielkiej rzadkości, żuraw, jarząbek, łabędzie głuche zwane także niemymi, które rozmnożyły się ostatnio tak bardzo, że spotyka się je na wielu jeziorach poza rezerwatami przyrody; bocian czarny; bociany białe, czaple siwe czy gęś gęgawa.

1.3.9. Formy ochrony przyrody

Gmina Giżycko podobnie jak cała Kraina Wielkich Jezior Mazurskich posiada unikalne zasoby przyrodnicze. Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony, są tu miedzy innymi:  obszary chronionego krajobrazu,  obszary Natura 2000,  rezerwaty przyrody,  pomniki przyrody,  użytki ekologiczne.

Strona | 18

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Obszary Chronionego Krajobrazu

Obszar chronionego krajobrazu to forma prawnej ochrony przyrody wprowadzana na terenach wyróżniających się krajobrazowo, o zróżnicowanych ekosystemach; z uwagi na istniejące lub odtwarzane korytarze ekologiczne, a także ze względu na możliwości rozwijania masowej turystyki i wypoczynku. OChK jako tereny podlegające ochronie objęte są różnorodnymi zakazami, m.in.:  lokalizowania nowych obiektów, zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska,  lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,  utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych,  likwidowania małych zbiorników wodnych  dokonywania zmian stosunków wodnych, jeśli służą innym celom niż ochrona przyrody,  umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych, tarlisk, ptasich gniazd.  wypalania roślinności  wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu Niniejsze zakazy zostały określone w Uchwałach Sejmiku Województwa Warmińsko- Mazurskiego w sprawie wyznaczenia OChK i Uchwałach zmieniających. Gmina Giżycko znajduje się w obrębie dwóch obszarów chronionego krajobrazu, jest to obszar Krainy Wielkich Jezior Mazurskich (zajmuje on 70% powierzchni gminy) oraz Pojezierza Ełckiego. Głównym celem powołania tej formy ochrony przyrody było utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych oraz niedopuszczenie do ich nadmiernej eksploatacji. W ramach ochrony tych terenów opracowano i wdrażano programy czynnej ochrony oraz reintrodukcji i restytucji gatunków rzadkich i zagrożonych. Prowadzone są obecnie działania mające na celu zachowanie naturalnych ekosystemów poprzez przeciwdziałanie zarastaniu łąk, pastwisk i torfowisk, utrzymywanie ich, w razie konieczności odtwarzanie lokalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych, zachowanie i ochronę zbiorników wód powierzchniowych.

Strona | 19

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Natura 2000

Celem Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest ochrona zagrożonych składników różnorodności biologicznej Europy poprzez zachowanie zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych, roślin i zwierząt. Gmina Giżycko na swoim terenie posiada Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Jezioro Dobskie (PLB280012). Został on ustanowiony rozporządzeniem Ministra Środowiska w 2007 r. oraz powiększony terytorialnie w 2008 roku. W skład obszaru wchodzi jezioro mezotroficzne z wyspami oraz przylegający od południa las. Obszar ten ma powierzchnię 6985,3ha, średnia głębokość jeziora wynosi 7,6 m, a maksymalna 22,5m. W ostoi występują około 23 gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz osiem gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze. W obrębie granic gminy jest również zlokalizowana Ostoja Północnomazurska (PLH280045) o powierzchni 14573 ha. Jest to specjalny obszar ochrony siedlisk, zatwierdzony Dyrektywą Unii Europejskiej. W jego skład wchodzą jeziora: Mamry Północne, Kirsajno, Dargin, Dobskie, Kisajno oraz jezioro Dejguny i kilka małych zbiorników wodnych. O wartości przyrodniczej obszaru decydują przede wszystkim: 1. Występowanie kompleksu unikatowych (dużych i głębokich) jezior z bardzo dobrze lub dobrze zachowaną: roślinnością podwodną typu ramieniowego - jeziora mezotroficzne (Jeziora Mamry Północne, Dejguny, Dziewiszewko) oraz roślinnością typu eldeidów i nimfeidów (Jeziora Dobskie, Dargin, Kisajno) - największy kompleks w Polsce (70,5% obszaru). 2. Czyste populacje ryb z rodzaju Koza 3. Występowanie jednej z największych populacji chrząszcza: Pachnicy dębowej w Polsce, w alejach i lesie (ponad 400 letni drzewostan) koło Sztynortu - ponad 500 drzew zasiedlonych przez gatunek. W lesie sztynorckim identyfikowano również ponad 30 gatunków reliktowych gatunków chrząszczy saproksylicznych, które świadczą o naturalnym, puszczańskim jego charakterze.

Rezerwaty przyrody

Na obszarze gminy Giżycko znajduje się pięć rezerwatów przyrody:

Strona | 20

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Rezerwat Przyrody Jezioro Dobskie – swoim obszarem obejmuje powierzchnię 1833 ha, w jego skład wchodzą cztery wyspy oraz część półwyspu Fuledzki Róg. Wyróżnić tu możemy cztery typy siedlisk leśnych: las świeży, las wilgotny, las mieszany bagienny. Dominującymi gatunkami drzewostanu są: olsza czarna, osika, lipa, brzoza brodawkowata i brzoza omszona, z domieszkami dębu, grabu, wierzby i wiązu. Półwysep Fuledzki Róg charakteryzuje się występowaniem licznych głazów narzutowych.  Rezerwat przyrody Wysp na Jeziorach Mamry i Kisajno – obejmuje powierzchnię 215,35 ha. Jest to przede wszystkim miejsce lęgowe ptaków wodno-błotnych, a także punkt odpoczynku ptaków podczas przelotów. Charakterystyczny dla tego rezerwatu jest naturalny nie przekształcony krajobraz polodowcowy z licznymi głazowiskami w utworach morenowych oraz zaroślami trzcinowymi wokół wysp.  Rezerwat przyrody Jezioro Kożuchy - powierzchnia wynosi 28,16 ha. Jest jedną z największych kolonii mewy śmieszki w Polsce, ale występują tu również: błotniak stawowy, kania czarna, łabędź niemy, remiz, cyraneczka, krakwa, świstun, rożeniec, głowienka, czernica, podgorzałka, gągoł, mewa mała, perkoz zausznik, perkozek.  Rezerwat przyrody Torfowisko Spytkowo – powierzchnia w 2,1 ha która obejmuje torfowisko przejściowe ze stanowiskiem reliktu glacjalnego – wierzby lapońskiej.  Rezerwat przyrody Perkuny – powierzchnia wynosząca 3,50 ha obejmuje dwa zbiorowiska roślinne: zbiorowisko boru bagiennego oraz zespół sosnowo-brzozowy lasu bagiennego. Cały teren gminy Giżycko znajduje się w granicach obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Celem istnienia ZPP jest promowanie rozwoju proekologicznego, utrzymanie zrównoważonych struktur przestrzennych dla zapewnienia wysokiego standardu środowiska przyrodniczego.

Pomniki przyrody

Zgodnie z rejestrem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Olsztynie na terenie gminy Giżycko znajdują się liczne pomniki przyrody, których wykaz prezentuje poniższa tabela (stan na 12.02.2014).

Strona | 21

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 4. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Giżycko Obiekt Obwód (cm) Wysokość Lokalizacja lipa drobnolistna Tilia m. Sulimy, 15 km od Sulim 350 20 przy drodze do parku cordata miejskiego w Giżycku m. Dziwiszewo, b. PGR głaz narzutowy 1420 3,1 Doba, ok. 0,5 km na N od wsi Dziwiszewo brzoza brodawkowata 282 22 w. Doba, park zabytkowy Betula pendula N-ctwo Giżycko, L-ctwo Streławki Wlk., oddz. 504t 1460 2,3 głaz narzutowy- granit (skraj Łąk Dejguńskich), Kronowo

głaz narzutowy- N-ctwo Giżycko, L-ctwo 1230 1,5 Streławki Wlk., oddz. 504f, granit Parcka Wola dąb szypułkowy Poganty, Osada Ekologiczna Quercus robur 350-425 20-31 Konnej Mazurskiej Straży - aleja 6szt. Ochrony Przyrody w Giżycku N-ctwo Giżycko, L-ctwo Streławki głaz narzutowy- Wlk., oddz. 504t 1460 2,3 granit (skraj Łąk Dejguńskich), Kronowo

głaz narzutowy- N-ctwo Giżycko, L-ctwo 1230 1,5 Streławki Wlk., oddz. 504f, granit Parcka Wola

głaz narzutowy- N-ctwo Giżycko, L-ctwo 800 0,6 Streławki Wlk., oddz.504c, granit przy drodze Kronowo-Doba

głaz narzutowy- N-ctwo Giżycko, L-ctwo 820 1,1 Streławki Wlk., oddz. 498b, w pobliżu granit Kronowa

głaz narzutowy- N-ctwo Giżycko, Dizewiszewo, ok. 1410 2,8 500m na granit N-W od wsi, na pastwisku N-ctwo Giżycko, L-ctwo głaz narzutowych- Kamionki, oddz. 492g, przy 760 2,5 granit szosie Dziewiszewo-Doba, Dziewiszewo lipa drobnolistna N-ctwo Giżycko, L-ctwo Sterławki Wlk., oddz. 746c, 550 23 Tilia cordata przy drodze Doba-Pilwa, „JASMIR” Skrzypy

dąb szypułkowy N-ctwo Giżycko, L-ctwo 635 33 Sterławki Wlk., oddz. 745i, Quercus robur Skrzypy N-ctwo Giżycko, L-ctwo dąb szypułkowy 550 26 Sterławki Wlk., oddz. 745c, Quercus robur Skrzypy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www.olsztyn.rdos.gov.pl

Strona | 22

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

1.4. Gminne dokumenty dotyczące ochrony przyrody

Gmina Giżycko posiada Program Ochrony Środowiska, opracowany na lata 2004 – 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008 – 2011. Wymóg sporządzenia programu ochrony środowiska wprowadziła Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. i Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późniejszymi zmianami), przy czym taki program powinien określać: – Cele ekologiczne – Priorytety ekologiczne – Poziomy celów długoterminowych – Rodzaj i harmonogram działań proekologicznych – Środki niezbędne do osiągnięcia celów. Dla gminy został również opracowany Program Zadrzewieniowy Gminy Giżycko.

2. Sfera społeczna gminy

2.1. Ludność

Demografia jest nauką o prawidłowościach rozwoju zasobów ludności w charakterystycznych warunkach gospodarczych i społecznych na terenie badanej jednostki. Struktura demograficzna decyduje w dużej mierze o wielu istotnych aspektach społeczno-gospodarczych. Wpływa m.in. na:  potencjał rozwoju ekonomicznego,  społeczny podział pracy,  zasób siły roboczej,  stosunki własnościowe. Struktura demograficzna jest również podstawą do budowania prognozy potrzeb socjalnych w gminie oraz wynikających z nich różnych wydatków i inwestycji strukturalnych. Jest także wyznacznikiem specyficznej dla gminy hierarchii problemów i pomaga zdefiniować obszary wymagające szczególnego wsparcia ze strony samorządu lokalnego czy innych funkcjonujących instytucji. W gminie Giżycko na przestrzeni lat 2009-2013 obserwujemy pozytywne trendy demograficzne, odnotowano wzrost liczby ludności na poziomie 3,8%. Następuje on równomiernie, corocznie przybywa kilkudziesięciu mieszkańców. Przy czym większość giżyckiej społeczności stanowią mężczyźni, co jest niestandardowym zjawiskiem

Strona | 23

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 dla Polski, w 2013 roku w ogólnej liczbie mieszkańców, udział mężczyzn wynosił 51%, a kobiet 49% .

Tabela 5. Liczba ludności na terenie gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Ogółem 7 945 8 019 8 103 8 147 8 246 Mężczyźni 3 984 4 057 4 092 4 126 4 176 Kobiety 3 961 3 962 4 011 4 021 4 070 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Gęstość zaludnienia w 2013 roku wynosiła 28 osób na km2, jest ona mniejsza w porównywaniu do powiatu giżyckiego - 51 osób na km2. Porównując jednak z sąsiadującymi z gminą obszarami wiejskimi, łatwo zauważyć, iż poziom zaludnienia w gminie Giżycko jest zdecydowanie wyższy, bowiem na obszarze wiejskim gminy Ryn gęstość zaludnienia wynosi 15 osób na km2, a w gminie Miłki 23 osoby na km2. Ruchy naturalne mieszkańców gminy Giżycko sygnalizują występowanie niekorzystnych tendencji. Pomimo, że przyrost naturalny jest dodatni, w badanym okresie (2009-2013) zmniejszyła się liczba urodzeń o18,6%, a także zwiększyła się liczba zgonów o 26,4%. Nastąpił spadek przyrostu naturalnego z poziomu 33 w roku 2009 do 3 w roku 2013. Dane dotyczące ruchów naturalnych mieszkańców gminy Giżycko prezentuje poniższa tabela.

Tabela 6. Ruchy naturalne mieszkańców gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Urodzenia żywe 86 103 84 70 70 Zgony ogółem 53 51 60 63 67 Przyrost naturalny 33 52 24 7 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

W przeciwieństwie do ruchów naturalnych, analiza ruchów migracyjnych na terenie gminy Giżycko, prowadzi do pozytywnych wniosków, w każdym z badanych lat saldo migracji jest dodatnie.

Strona | 24

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 7. Ruchy migracyjne na terenie gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Zameldowania w ruchu wewnętrznym Ogółem 131 144 190 143 208 Mężczyźni 66 75 85 72 91 Kobiety 65 69 105 71 117 Wymeldowania w ruchu wewnętrzny Ogółem 89 124 147 118 136 Mężczyźni 40 49 66 54 55 Kobiety 49 75 81 64 81 Zameldowania z zagranicy Ogółem 7 9 19 10 5 Wymeldowania za granicę Ogółem 8 7 2 6 6 Saldo migracji wewnętrznych 42 20 43 25 72 Saldo migracji zagranicznych -1 2 17 4 -1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Na przestrzeni lat 2009-2013 wyraźnie wzrosła liczba zameldowań - o 59 %, jednocześnie w tym samym czasie wzrosła też liczba wymeldowań w ruchu wewnętrznym, która w roku 2009 wynosiła 89 osób i w stosunku do 2013 wzrosła o 136 osób (wzrost o 52,8%). Udział kobiet w ogólnej liczbie osób zameldowanych w 2013 roku wynosił 56%, a w liczbie osób wymeldowanych 59,6%. Saldo migracji zagranicznych w saldzie migracji ogółem nie miało istotnego znaczenia, poza rokiem 2011, w którym odnotowano 19 zameldowanych z zagranicy. Zainteresowanie zamieszkaniem osób spoza kraju jest niewątpliwie spowodowane atrakcyjnością przyrodniczą i turystyczną gminy. Analizując strukturę migrantów według płci, to zarówno wśród imigrantów jak i emigrantów, dominują kobiety.

Strona | 25

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1. Liczba według ekonomicznych grup ludności

9 000

8 000 936 969 1 014 1 042 1 082 7 000

6 000

5 000 5 274 5 391 5 417 5 467 5 562 4 000

3 000

2 000

1 000 1 735 1 659 1 672 1 638 1 602 0 2009 2010 2011 2012 2013 predprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Gmina Giżycko należy do gmin stosunkowo młodych po względem demograficznym. Dominującą grupą ludności są osoby w wieku produkcyjnym, co świadczy o bardzo korzystnej sytuacji demograficznej. W latach 2009-2013 odnotowano wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym o 5,5%. Jest to pozytywne zjawisko, bowiem ta grupa stanowi jeden z głównych motorów rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Niemniej z analizy giżyckiej struktury ludności wg grup ekonomicznych wynika występowanie charakterystycznego nie tylko dla Polski, ale dla większości państw Unii Europejskiej trendu starzenia się społeczeństwa. Wskazuje na to zwiększający się udział w ogólnej liczbie ludności osób w wieku poprodukcyjnym (z 11,7 % w roku 2009 do 13,1% w roku 2013) oraz zmniejszenie udziału osób w wieku przedprodukcyjnym (z 21,8% dla 2009 do 19,4 dla 2013). Szczegółowo trendy te obrazuje analiza wskaźnika obciążenia demograficznego.

Strona | 26

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 2. Wskaźnik obciążenia demograficznego

80

70 67,5 60,6 63,6 60 58,4 53,9 50,6 49 50 48,7 49,6 48,3

40

30 17,7 18 18,7 19,5 20 19,1

10

0 2009 2010 2011 2012 2013 ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

2.2. Lokalny rynek pracy oraz bezrobocie

Pojęcie rynku pracy obejmuje swym zakresem zarówno poszukujących pracy, jak i przedsiębiorców, tworzących dla nich miejsca pracy. Przy czym określenie lokalny zawęża zakres mobilności szukających pracy do dystansu 60-70 km od miejsca zamieszkania.

2.2.1. Bezrobocie

Skalę bezrobocia w gminie Giżycko cechuje duże zróżnicowanie na przestrzeni lat 2009-2013. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w tym okresie spadła – z 600 osób w roku 2009 do 569 w 2013, w latach 2010-2011 spadek liczby bezrobotnych wyniósł prawie 24%, ale już w następnym okresie, nastąpił jej wzrost o 15,2%. W latach 2012-2013, liczba zarejestrowanych jako bezrobotni nadal wzrastała, ale ów wzrost był nieco mniejszy - 7,6% w stosunku do roku poprzedniego. Wśród osób zarejestrowanych dominowały kobiety, należy jednak zauważyć, że różnica między liczbą bezrobotnych kobiet a liczbą mężczyzn w całym badanym okresie uległa zmniejszeniu.

Strona | 27

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 3. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie gminy Giżycko wg płci

700 600 600 569 569 529 500 459

400 320 316 297 273 300 277 284 272 200 249 252 186 100

0 2009 2010 2011 2012 2013

Ogółem Meżczyźni Kobiety

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Liczba bezrobotnych, wśród osób w wieku produkcyjnym, w latach 2009-2013 zmniejszyła się o 1,2 w stosunku do roku bazowego i wynosiła 10,2%, ale negatywnym zjawiskiem jest tendencja wzrostowa wartości tego wskaźnika, która utrzymuje się od 2011 roku.

Wykres 4. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 14

12 11,4 10,6 10,2 10 8,5 9,7 8 13 6 12,9 11,1 11,2 11,7 10 9 4 8,6 8,4 6,3 2

0 2009 2010 2011 2012 2013

Meżczyźni Kobiety Ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 28

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

2.2.2. Główni pracodawcy

Charakter gospodarczy całego województwa warmińsko-mazurskiego oraz obszaru funkcjonalnego Krainy Wielkich Jezior Mazurskich w dużej mierze determinuje strukturę zakładów pracy na terenie gminy Giżycko. Turystyczny potencjał całego regionu spowodował, że największą liczbą zatrudnionych cechują się branże turystyczna i rolnicza, jednak z dużym udziałem pozarolniczych form działalności. 95% zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, to małe przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób. Udział podmiotów zatrudniających od 10 do 49 osób wynosił zaledwie 32 (4%), udział przedsiębiorstw zatrudniających od 50 do 249 0,8% (6 podmiotów gospodarczych). Tylko jedno przedsiębiorstwo działające na terenie gminy - „ES - SYSTEM Wilkasy Sp. z o.o.”, zatrudnia 491 pracowników, jest to największy pracodawca w gminie. Należy do grona największych polskich firm w branży oświetleniowej, z udziałem w rynku wynoszącym prawie 15%.

2.3. Oświata

Edukację na terenie gminy zapewnia siedem placówek, prowadzonych przez samorząd oraz stowarzyszenie Edukator. Sześć z nich znajduje się na terenie gminy Giżycko, a jedna Gminny Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Giżycku, w mieście Giżycko. Pełny wykaz placówek oświatowych gminy Giżycko zawiera tabela poniżej.

Tabela 8. Wykaz placówek oświatowych gminy Giżycko

Gminny Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Giżycku Szkoła Podstawowa w Bystrym Szkoła Podstawowa w Wilkasach Szkoła Podstawowa w Upałtach Stowarzyszenie "EDUKATOR,, w Łomży, Szkoła Podstawowa w Spytkowie Gimnazjum w Bystrym Gimnazjum w Wilkasach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych w gminie Giżycko wynosił w 2013 roku 72,56%, co bynajmniej nie świadczy o braku dostępności do usług edukacyjnych,

Strona | 29

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 ale o preferowaniu przez mieszkańców szkół podstawowych w mieście Giżycko, do którego bezpośrednio przylega znacząca część sołectw gminy Giżycko. Odwrotnie wygląda sytuacja ze współczynnikiem skolaryzacji brutto dla gimnazjów, który w 2013 roku wynosił 105,45%, co oznacza, że do gimnazjów znajdujących się na terenie gminy Giżycko, uczęszczają dzieci spoza obszaru gminy. Liczba uczniów szkół podstawowych gminy Giżycko na przestrzeni lat 2009-2013 uległa niewielkiej zmianie, jej spadek wyniósł około 2%. Zauważalny jest natomiast wzrost liczby dzieci w przedszkolach, wynosił on 15%. Informacje dotyczące liczby uczniów i absolwentów w placówkach oświatowych na terenie gminy Giżycko prezentuje tabela zamieszczona poniżej.

Tabela 9. Liczba uczniów i absolwentów na terenie gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Odziały przedszkolne w szkołach 4 4 4 4 4 podstawowych ogółem Dzieci w oddziałach przedszkolnych 105 126 121 122 121 Szkoły podstawowe ogółem 4 4 4 4 4 Uczniowie 392 381 382 390 386 Absolwenci 86 74 78 58 51 Gimnazja ogółem 2 2 2 2 2 Uczniowie 317 324 327 310 271 Absolwenci 91 107 96 98 121 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Z danych zamieszczonych w poniższej tabeli wynika, iż poziom komputeryzacji szkół w gminie Giżycko spada. Liczba komputerów w szkołach podstawowych w analizowanym okresie najpierw utrzymywała się na stałym poziomie, by następnie spaść i w 2012 roku ponownie wzrosnąć Podobne tendencje dotyczą komputerów z dostępem do Internetu. Liczba komputerów w gimnazjach również waha się. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż zarówno w szkołach podstawowych, jak i gimnazjach w roku 2012 było mniej komputerów niż w roku bazowym, ponadto nie wszystkie mają dostęp do Internetu.

Strona | 30

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 10. Liczba komputerów w szkołach w gminie w latach 2009 – 2012

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 Liczba komputerów w szkołach podstawowych 61 61 56 57 w tym z dostępem do Internetu 60 60 54 55 Liczba komputerów w gimnazjach 42 45 42 37 w tym z dostępem do Internetu 37 42 41 37 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

2.4. Ochrona zdrowia

Podmiotami zajmującymi się ochroną zdrowia na terenie gminy są Zakłady Opieki Zdrowotnej zlokalizowane w Giżycku. Ponadto ochronę zdrowia mieszkańców zabezpiecza Szpital Giżycki Sp. z o.o. (wcześniej Szpital Powiatowy w Giżycku), w którym funkcjonuje 11 oddziałów oraz 20 poradni. W ostatnich latach szpital był kilkakrotnie restrukturyzowany, aktualnie posiada 269 miejsc.

2.5. Pomoc społeczna

Zadaniami statutowymi gminy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych zajmuje się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, zlokalizowany na terenie miasta Giżycko. Analizując liczbę gospodarstw korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej oraz udział osób w tych gospodarstwach w liczbie osób ogółem w całym badanym okresie 2007-2013 można stwierdzić, że nastąpiła niewielka zmiana na korzyść: w 2009 roku z pomocy społecznej korzystało 477 gospodarstw, a w roku 2013 - 457, co stanowi spadek o 4,1%. Konsekwencją zmniejszenia liczby gospodarstw korzystających z środowiskowej pomocy społecznej jest spadek udział osób korzystających ze wsparcia: z 18,1% w roku bazowym do 15,1% w 2013. Zmiana ta jednak jest niewielka, nie wpływa znacznie na zmniejszenie liczby osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Strona | 31

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 5. Gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej

510 20 18,2 500 18 18,1 16 490 16,6 15,6 15,1 14 480 12 470 10 499 460 8 477 476 6 450 4 457 457 440 2 430 0 2009 2010 2011 2012 2013 Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej

Udział osób w gospodarstwach domowych korzystujących ze środowiskowej pomocy społecznej w liczbie ludności ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Należy zwrócić uwagę na fakt, że pomimo zmniejszenia liczby gospodarstw domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej, wzrosły wydatki na pomoc społeczną z budżetu gminy. Wzrost ten wynosił 14,4% w stosunku do roku 2009.

Wykres 6. Wydatki na pomoc społeczną z budżetu gminy

5 200 000 5 098 155,06

5 000 000 4 837 663,91 4 754 128,72 4 800 000 4 740 152,48

4 600 000 4 456 977,37 4 400 000

4 200 000

4 000 000 2009 2010 2011 2012 2013

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 32

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Na przestrzeni lat 2009-2013 pomoc społeczna była przyznawana głownie z powodu: bezrobocia (24,7%), ubóstwa (20,9%) oraz długotrwałej lub ciężkiej choroby (16,4%) i niepełnosprawności (15,2%). Negatywnym zjawiskiem jest wzrost o 6,7% ogólnej liczby przyznawanych świadczeń pomocy społecznej w 2013 roku w porównywaniu do roku 2009. Pełne dane dotyczące powodów przyznawania pomocy społecznej w gminie Giżycko zawiera tabela poniżej.

Tabela 11. Powody przyznawania pomocy społecznej w gminie Giżycko

Powód trudnej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinie sytuacji życiowej 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Ubóstwo 233 260 253 253 239 715 789 726 702 658 Sieroctwo 1 0 0 0 0 2 0 0 0 0 Bezdomność 12 11 8 11 5 27 17 14 15 5 Potrzeba ochrony 57 76 82 81 70 214 294 320 320 271 macierzyństwa Bezrobocie 283 325 294 284 282 908 989 871 803 802 Niepełnospraw 192 195 177 177 174 471 467 419 423 399 ność Długotrwała lub ciężka 169 182 192 186 188 440 443 476 466 470 choroba Bezradność w sprawach opiekuńczo- 56 64 70 79 71 182 201 239 262 222 wychowawczyc h, w tym: - rodziny 7 8 15 16 15 30 42 86 90 87 wielodzietne Przemoc 1 2 3 4 7 6 7 7 12 25 w rodzinie Alkoholizm 55 75 79 72 68 140 179 203 183 162 Narkomania 2 3 3 2 3 3 5 5 4 8 Trudności w przystosowani u do życia po 6 6 6 12 11 17 11 10 24 27 zwolnieniu z zakładu karnego

Strona | 33

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Powód trudnej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinie sytuacji życiowej 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 zdarzenie 2 3 5 5 23 7 9 15 15 70 losowe Sytuacja 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 kryzysowa Klęska 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 żywiołowa Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Giżycku

Zauważyć też należy, że na przestrzeni lat 2009-2015, nastąpiła zmiana form wsparcia udzielonych przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. W 2009 r. pieniężną formę wsparcia przyznano w 61,8% przypadków, a w 2013 jej udział się zmniejszył do 46,7% na rzecz wsparcia rzeczowego na poziomie 56,6%.

Tabela 12. Formy wsparcia udzielone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Forma pomocy 2009 2010 2011 2012 2013 Liczba osób, którym przyznano decyzją świadczenie pieniężne 469 494 455 441 449 rzeczowe 288 272 542 478 508 schronienie 1 1 1 3 1 usługi opiekuńcze 0 0 0 1 4

specjalistyczne 0 0 0 0 0 usługi opiekuńcze Liczba rodzin praca socjalna b.d 301 463 532 454 poradnictwo 0 5 5 0 0 specjalistyczne Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Giżycku

2.6. Bezpieczeństwo

Zapewnieniem bezpieczeństwa na terenie gminny Giżycko zajmują się między innymi:  Komenda Powiatowa Straży Pożarnej,  Ochotnicze Straże Pożarne,

Strona | 34

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Komenda Powiatowa Policji w Giżycku,  Straż Gminna w Giżycku. Z przedstawionego przez Komendę Powiatowej Straży Pożarnej Sprawozdania z Działalności Komisji Bezpieczeństwa i Porządku za rok 2014, wynika, że w powiecie giżyckim dokonano 826 interwencji, liczba ta jest o 13% mniejsza w porównywaniu do roku 2012. (Na terenie gminy Giżycko w 2013 roku odnotowano 190 zdarzeń). Na terenie gminy poza przestępstwami gospodarczymi odnotowano 142 przestępstwa, w tym czyny karalne nieletnich (3). Stwierdzono też 73 wykroczenia niebędące zdarzeniami drogowymi. Biorąc pod uwagę turystyczny charakter gminy, dużą liczbę przyjezdnych, a także wiele imprez organizowanych na terenie gminy, wnioskować można, że poziom bezpieczeństwa jest duży, a służby gwarantujące bezpieczeństwo działają w należyty sposób.

2.7. Kultura i sport

Szerzeniem kultury na terenie gminy Giżycko zajmują się: Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Wilkasach oraz Gminna Biblioteka Publiczna w Wilkasach. W placówkach tych swoją działalność prowadzą różnego rodzaju grupy taneczne i muzyczne oraz koła zainteresowań. Poza tym na terenie Ośrodka Kultury znajduje się, utworzona w 1993 roku, Galeria „Pod Lipami”. Działalność galerii na terenie gminy wiejskiej jest zjawiskiem dość rzadko spotykanym. Galeria „Pod Lipami” posiada już ponad 20-letnią historię i zorganizowała ponad 200 wystaw i wernisaży. Wielkim atutem galerii jest fakt, że głównymi uczestnikami wystaw i wernisaży są nie tylko znani artyści, ale przede wszystkim dzieci i młodzież, co nadaje galerii, oprócz funkcji kulturowej, funkcję edukacyjno-wychowawczą. Gminna Biblioteka Publiczna mieści się w budynku Publicznego Gimnazjum w Wilkasach. Księgozbiór biblioteki w grudniu 2014 wynosił 16.915 pozycji, a liczba czytelników biblioteki to 401 osób. Statystycznie każdy z czytelników odwiedził 2014 roku 6,6 razy i wypożyczył 6,5 woluminów. Czytelnicy mają też do dyspozycji trzy stanowiska komputerowe z darmowym dostępem Internetu. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2013 roku, na terenie gminy Giżycko odbyło się 521 imprez kulturalnych, w których uczestniczyło 60 390 osób. Duża liczba organizowanych imprez świadczy bogatym życiu kulturalnym gminy, a liczba uczestników świadczy o dużym zainteresowaniu tą formą spędzania czasu. Do głównych wydarzeń kulturalnych w gminie należą

Strona | 35

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Ogólnopolski Festiwal Piosenki Turystycznej i Żeglarskiej "Ukleja" w Wilkasach  Międzynarodowe Koncerty Muzyki Cerkiewnej  Dożynki gminne Dużą popularnością cieszą się też wszelkie aktywne formy spędzania czasu. W gminie Giżycko organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: mistrzostwa Mazur w pływaniu długodystansowym, mistrzostwa Polski i Europy w żeglarstwie lodowym, mistrzostwa Polski ICE-Optimist i DN Junior, Regaty 7 Cudów Mazur, zawody wędkarskie o puchar starosty giżyckiego, rajd rowerowy "Szlakiem Mazurskich Fortyfikacji", mazurski amatorski półmaraton rolkarski, mistrzostwa sportowo-obronne stowarzyszeń młodzieżowych, amatorskie zawody wspinaczkowe o puchar wójta gminy Giżycko, turniej szachowy o puchar wójta gminy Giżycko i inne. Na terenie gminy działają następujące kluby sportowe:  KS Wicher Wilkasy  UKS BASKET Wilkasy  Uczniowski Klub Żeglarstwa Regatowego Bystry W 2015 roku na rzecz wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu przez sportowe organizacje i stowarzyszenia pozarządowe zaplanowano wydatki z budżetu gminy w kwocie 16 000,00 zł, przeznaczone na organizację następujących imprez sportowych:

Tabela 13. Planowane dofinansowanie sportowych organizacji i stowarzyszeń pozarządowych

L.p. Nazwa organizacji Nazwa zadania Przyznana kwota Uczniowski Klub "IV Międzynarodowy Festiwal 1. Sportowy BASKET 5 000,00 zł Koszykówki" Wilkasy "IV Mazurski amatorski Towarzystwo Kolarskie 2. Półmaraton Rolkarski o Puchar 2 500,00 zł "MASTERS GIŻYCKO" Wójta Gminy Giżycko Społeczny Klub "Festiwal Szachowy Wilkasy 3. 2 000,00 zł Sportowy Smol-Bud 2015" 4. IKS Integracja CONAN "IX Siłacz Wilkasy" 1 500,00 zł "II Dzień Praw Zwierząt na Stowarzyszenie "Konik 5. Sportowo z Hucułami nad 1 000,00 zł na Biegunach" Tajtami

Strona | 36

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Stowarzyszenie "Konik 6. "Hubertus 2015" 1 000,00 zł na Biegunach" Stowarzyszenie 7. " Festyn Kochamy Mazury" 900,00 zł "Kochamy Mazury" Lokalna Organizacja "II Rajd Rowerowy Mazurskie 8. 800,00 zł Turystyczna "Mazury" Fortyfikacje" Organizacja i pokrycie części Młodzieżowe kosztów zakupu nagród "XII Towarzystwo Sportowe 9. Mazurskiego Festiwalu Piłki 700,00 zł Promocja Sportowych Ręcznej Dziewcząt i Chłopców Talentów " Giżyckie Stowarzyszenie "Ogólnopolskie Zawody 10. 600,00 zł Wędkarskie Wędkarskie Drapieżnik 2015" Źródło: Zarządzenie nr 18/2014 Wójta gminy Giżycko z dnia 12 marca 2015 roku

2.7.1. Zasoby dziedzictwa kulturowego

Na terenie gminy Giżycko znajduje się wiele zabytków, będących śladami kulturowego dziedzictwa regionu. Wykaz obiektów znajdujących się w wojewódzkiej ewidencji zabytków zawiera poniższa tabela.

Tabela 14. Zabytki na terenie gminy Giżycko

Bogacko -dom nr 11, drewniany, poł. XIX, -kościół ewangelicki, ob. ruina, XVI, XIX, n

-cmentarz przykościelny, 1907 Doba -cmentarz ewangelicki z aleją dojazdową -mauzoleum, 1848

-park dworski, Dziewiszewo -cmentarz ewangelicki Kąp -cmentarz ewangelicki -cmentarz ewangelicki (I), przy drodze do Kruklina Kożuchy Wielkie -cmentarz ewangelicki (II) (w pn. wch. części wsi Pieczonki -cmentarz ewangelicki rodzinny

-zespół dworski i folwarczny, XVIII, XIX/XX, -dwór -lamus, szach.

Strona | 37

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

-spichrz Pierkunowo -2 stajnie

-wiata, drewn.-mur -obora -park Piękna Góra -park dworski Sołdany -dwór Spytkowo -cmentarz ewangelicki, XIX Sterławki Małe -cmentarz ewangelicki Sulimy -cmentarz ewangelicki Upałty -cmentarz ewangelicki, XIX, Upałty Małe -park dworski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www.nid.pl (stan na 31.12.2014 r.)

2.8. Organizacje pozarządowe

Gmina Giżycko aktywnie współpracuje z organizacjami pozarządowymi. Współpraca ta polega na wspólnej realizacji zadań, a także partycypacji w ich finansowaniu. Współpraca pozafinansowa obejmuje wzajemne informowanie o planowanych kierunkach działań, wsparcie organizacyjne rożnego rodzaju wydarzeń o charakterze kulturalnym, sportowym turystycznym, a także konsultacyjno-doradczym. Współpraca pod względem finansowym polega głownie na powierzaniu organizacjom pozarządowym wykonania zadań publicznych. Praktykowane jest też wsparcie realizacji zadania publicznego przez organizację pozarządową, np. przez udzielenie dotacji. Szczegółowe informacje dotyczące form współpracy publikowane są w corocznym „Sprawozdaniu współpracy Gminy Giżycko z organizacjami pozarządowymi”. Współpraca gminy Giżycko z trzecim sektorem charakteryzuje się dużą aktywnością. W roku 2015 gmina planuje na ten cel przeznaczyć 51 000,00 zł, z tej puli realizowane będą następujące projekty:

Strona | 38

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 15. Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej

L.p. Nazwa organizacji Nazwa zadania Przyznana kwota "Obchody rocznicy działań Towarzystwo militarnych I Wojny Światowej 1. Miłośników Twierdzy 9 000,00 zł na Mazurach pn. Operacja Boyen w Giżycku Boyen" Mazurska Fundacja 2. "Andrzej Strumiłło" 500,00 zł Sztuki "Art Progress" Mazurska Fundacja "La Femme - Kobieta 3. 500,00 zł Sztuki "Art Progress" inspiracją w sztuce” Źródło: Zarządzenie nr 18/2014 Wójta gminy Giżycko z dnia 12 marca 2015 roku

Tabela 16. Działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego

L.p. Nazwa organizacji Nazwa zadania Przyznana kwota „XV Międzynarodowe Związek Ukraińców w 1. Koncerty Muzyki Cerkiewnej 2500,00 zł Polsce oddział Mazurski - 2014" Związek Ukraińców w " Święto Ukraińskiej 2. 1500,00 zł Polsce oddział Mazurski Dziecięcej Twórczości - 2014 Związek Ukraińców w „XVIII Dni Kultury 3. 2500,00 zł Polsce oddział Mazurski Ukraińskiej - Giżycko 2015 Źródło: Zarządzenie nr 18/2014 Wójta gminy Giżycko z dnia 12 marca 2015 roku

Tabela 17. Ochrona i promocja zdrowia

L.p. Nazwa organizacji Nazwa zadania Przyznana kwota "Działania wynikające z Warmińsko-Mazurskie potrzeb zdrowotnych i stanu 1. Stowarzyszenie 10 500,00 zł zdrowia mieszkańców gminy Joannitów Giżycko „Opieka socjalno- Fundacja Pro Humanae 2. pielęgniarska na terenie 3000,00 zł Bono gminy Giżycko Polskie Stowarzyszenie na rzecz osób z Diagnoza i rehabilitacja 3. upośledzeniem ruchowa osób zamieszkałych 5000, 00 zł umysłowym, Koło w na terenie gminy Giżycko Giżycku Źródło: Zarządzenie nr 18/2014 Wójta gminy Giżycko z dnia 12 marca 2015 rok

Strona | 39

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Poza wyżej wymienionymi organizacjami pozarządowymi, na terenie gminy Giżycko działają:

Tabela 18. Wykaz organizacji pozarządowych

KATOLICKIE STOWARZYSZENIE IM. BŁ. JANA PAWŁA II W WILKASACH WĘDKARSKA GRUPA STOWARZYSZENIE PRZYSTANEK GIŻYCKO STOWARZYSZENIE KULTURALNO-SPOŁECZNE "MAZURSKA CHATA" STOWARZYSZENIE WSPÓŁWŁAŚCICIELI OŚRODKA WYPOCZYNKOWEGO "FREGATA II" GIŻYCKIE FORUM KOBIET STOWARZYSZENIE UŻYTKOWNIKÓW DZIAŁEK REKREACYJNYCH "BRZOZA" W PIERKUNOWIE STOWARZYSZENIE DZIAŁEK LETNISKOWYCH "PERKUNOWO" STOWARZYSZENIE INICJATYW SPOŁECZNYCH "KISAJNO" OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W KAMIONKACH OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W SPYTKOWIE STOWARZYSZENIE WSPÓŁWŁAŚCICIELI DOMÓW LETNISKOWYCH "FREGATA" Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www. mojepanstwo.pl

3. Infrastruktura techniczna i społeczna

3.1. Sieć komunikacyjna

Przez gminę przebiega droga krajowa nr 59 łącząca dwa miasta regionalne Giżycko oraz Mrągowo, w Rozogach łączy się z drogami nr 53 oraz 63. Szczególnie istotna pod względem komunikacyjnym jest droga krajowa nr 63, która rozpoczyna się na granicy państwa z Obwodem Kaliningradzkim, a następnie łączy miasta: Węgorzewo, Giżycko, Orzysz i Pisz, dalej biegnie przez województwo podlaskie, mazowieckie, lubelskie, kończąc się na przejściu granicznym z Białorusią w miejscowości Sławatycze. Obie drogi krajowe przebiegające przez tereny gminy należą do klasy technicznej GP. Ruch lokalny odbywa się dzięki sieci dróg powiatowych oraz gminnych. Przez teren gminy przebiegają trzy linie kolejowe, obecnie jednak tylko jedna jest użytkowana. Jest to linia kolejowa nr 38 relacji Ełk-Korsze o długości 235 km, zbudowana została w latach 1866-1872, aktualnie odbywają się na niej przewozy towarowe i pasażerskie.

Strona | 40

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Prędkość maksymalna, jaką rozwijają lokomotywy wynosi 100 km/h. Jest to linia niezelektryfikowana, jednotorowa. Linie kolejowe relacji Giżycko-Orzysz oraz Giżycko-Kruklanki obecnie nie funkcjonują. Na terenie gminy Giżycko znajduje się lotnisko, przeznaczone dla samolotów turystycznych. Jest ono zlokalizowane na terenie ,, Mazury Residence Airpark & Marina” w miejscowości Grajwo, 6 km od miasta Giżycko, przy drodze krajowej DK Nr 63.

3.2. Infrastruktura techniczna

3.2.1. Wodociągi i kanalizacja

Gospodarkę wodno-ściekową na terenie gminy Giżycko latach 2009-2013 cechuje dynamiczny rozwój. W analizowanym okresie nastąpił znaczny wzrost długości sieci rozdzielczej oraz kanalizacyjnej, a także liczby osób z niej korzystających. Obrazuje to zamieszczona poniżej tabela.

Tabela 19. Gospodarka wodno-ściekowa w latach 2009-2013

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Wodociągi Długość czynnej sieci 174,6 182 182,5 185,5 192,8 rozdzielczej [km] ludność korzystająca z sieci 6773 6852 6942 7011 7126 wodociągowej Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i 1255 1288 1326 1368 1413 zbiorowego zamieszkania [szt.] Woda dostarczona gospodarstwom domowym 285,6 304,2 307,5 286,4 290,6 [dam3]

Korzystający z instalacji w % 85,2 85,4 85,7 86,1 86,4 ogółu ludności Kanalizacja Długość czynnej sieci 89,2 91,5 93,2 96,8 139,3 kanalizacyjne [km]

ludność korzystająca z sieci 4022 4119 4265 4423 4610 kanalizacyjnej

Strona | 41

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i 901 938 965 1021 1096 zbiorowego zamieszkania [szt.] Ścieki odprowadzone [dam3] 288,3 284 273 282 297

Korzystający z instalacji w % 50,6 51,4 52,6 54,3 55,9 ogółu ludności Różnica pomiędzy odsetkiem ludności korzystającej z 34,6 34 33,1 31,8 30,5 wodociągu i z kanalizacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Korelacje pomiędzy długością sieci rozdzielczej a liczbą ludności korzystającej z sieci wodociągowej przedstawia wykres, obrazujący stosunek ludności korzystającej z wodociągów do długości czynnej sieci rozdzielczej dla poszczególnych okresów. W całym badanym okresie wzrost długości czynnej sieci rozdzielczej wyniósł 18,2 km (10,4%), co skutkowało wzrostem liczby ludności korzystającej z instalacji o 353 osoby w 2013 roku, w porównywaniu z rokiem bazowym (2009) - stanowi to 5,2%.

Wykres 7. Sieć wodociągowa na terenie gminy Giżycko

7 200 192,8 195

7 100 190 185,5 7 000 182,5 182 185 6 900 180 6 800 174,6 7 126 7 011 175 6 700 6 942 6 852 6 773 6 600 170

6 500 165 2009 2010 2011 2012 2013 ludność korzystająca z sieci wodociągowej Długość czynnej sieci rozdzielczej [km]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 42

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wzrost długości sieci kanalizacyjnej był znacznie większy od analogicznego wzrostu sieci wodociągowej. W latach 2009-2013 wyniósł on 50,1 km, co stanowi prawie 56,2%. Skutkuje to również wzrostem liczby ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej o 588 osób, co stanowiło 14,6% wszystkich mieszkańców.

Wykres 8. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy Giżycko

4700 160 139,3 4600 140 4500 120 4400 96,8 89,2 93,2 4300 91,5 100 4200 80 4610 4100 4423 60 4000 4265 40 3900 4119 4022 3800 20 3700 0 2009 2010 2011 2012 2013 ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej Długość czynnej sieci kanalizacyjne [km]

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Działalnością podstawową w zakresie poboru wody z ujęć podziemnych, uzdatniania i dystrybucji wody dla mieszkańców gminy, a także odbioru i oczyszczania ścieków zajmuje się Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Giżycku. Ścieki z terenu gminy są odprowadzane do mechaniczno-biologicznej Oczyszczalni Ścieków w Bystrym. Obsługuje ona także miasto Giżycko i gminę Kruklanki. Jej budowa rozpoczęła się w 1984 roku, obecnie jest to nowoczesny obiekt, zmodernizowany i rozbudowany przy zastosowaniu najnowszych technologii. Przepustowość oczyszczalni, wg danych Głównego Urzędu Statystycznego za 2013 rok, wynosi 10 581 m3/dobę, a korzystało z niej 3 515 osób. Ponadto w 2013 roku na terenie gminy Giżycko zlokalizowanych było 31 oczyszczalni przydomowych.

3.2.2. Gazownictwo

Długość czynnej sieci gazowej w latach 2009- 2013 wzrosła, choć nieznacznie - bo tylko o 6,5% w porównywaniu do całej długości sieci rozdzielczej. W analizowanym okresie wzrosła

Strona | 43

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 również liczba odbiorców gazu - o 21,1% (13 gospodarstw domowych). Nie spowodowało to jednak znacznego zwiększenia zużycia gazu. Jest to bardzo pozytywne zjawisko, świadczące o zwiększeniu efektywności energetycznej budynków oraz opartych na gazie systemów grzewczych. Znaczne zmniejszenie zużycia gazu przypada na ostatnie lata. Na początku analizowanego okresu w latach 2009-2010 nastąpił wzrost zużycia o 14,4%, w dalszych 2010- 2011 o 21%, a następnie w 2013 przy jednoczesnym wzroście liczby odbiorców znaczny spadek zużycia - o 7,1% .

Tabela 20. Podstawowe dane statystyczne o sieci gazowej na terenie gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 długość czynnej sieci ogółem w m 44 531 45 244 46 798 47 005 47 462 w tym przesyłowej [m] 9 720 9 720 9 720 9 720 9 720 rozdzielczej [m] 34 811 35 524 37 078 37 285 37 742 czynne przyłącza do budynków 378 392 428 439 463 mieszkalnych i niemieszkalnych odbiorcy gazu [gosp.] 535 562 594 613 648 odbiorcy gazu ogrzewający 255 270 304 326 354 mieszkania gazem [gosp.] zużycie gazu w tys. m3 618,1 707,6 856,5 866 805 ludność korzystająca z sieci gazowej 1 766 1 860 1 972 2 078 2 197 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

3.2.3. Ciepłownictwo

Na obszarze Gminy Giżycko brak jest scentralizowanych systemów zaopatrzenia gminy w energię cieplną. Potrzeby cieplne gminy Giżycko zaspakajane są przez: energię cieplną z kotłowni lokalnych oraz z indywidualnych źródeł energii. Kotłownie lokalne obsługują budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej oraz obiekty usługowe i przemysłowe. Najczęściej wykorzystywanym przez nie paliwem jest węgiel kamienny, gaz ziemny, olej opałowy, oraz biomasa w postaci drewna lub jego pochodnych. Większość potrzeb cieplnych gminy pokrywana jest z indywidualnych źródeł energii. Przez ogrzewanie indywidualne należy rozumieć zasilanie w ciepło jednego obiektu mieszkalnego (zabudowa jednorodzinna), poprzez paleniska indywidualne. Odbiorcy

Strona | 44

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 indywidualni z terenu gminy wykorzystują do ogrzewania obiektów mieszkalnych kotły, pracujące głównie w oparciu o węgiel kamienny, olej opałowy oraz biomasę w postaci drewna lub jego pochodnych. Największymi zbiorowymi źródłami ciepła na terenie gminy Giżycko są kotłownie osiedlowe w następujących miejscowościach:  Bystry- kotłownia osiedlowa na biomasę,  Upałty Małe - kotłownia osiedlowa węglowa,  Doba - kotłownia osiedlowa węglowa,  Pierkunowo- kotłownia osiedlowa węglowa,  Piękna Góra - kotłownia osiedlowa węglowa,  Sterławki Małe - kotłownia osiedlowa węglowa,  Wrony Nowe - kotłownia osiedlowa węglowa,  Zielony Gaj - kotłownia osiedlowa węglowa. Ponadto na terenie gminy Giżycko funkcjonują kotłownie zasilające obiekty jednostek organizacyjnych samorządu lokalnego, takie jak:  Szkoła Podstawowa w Bystrym (ciepło sieciowe dostarczane przez Spółdzielnię Mieszkaniową w Bystrym ),  Szkoła Podstawowa w Wilkasach (kotłownia gazowa o znamionowej mocy cieplnej ok. 325 kW),  Szkoła Podstawowa w Upałtach (kotłownia węglowa o znamionowej mocy cieplnej ok. 100 kW),  Szkoła Podstawowa w Spytkowie (kotłownia na biomasę o znamionowej mocy cieplnej ok. 80 kW),  Gimnazjum w Bystrym (kotłownia gazowa o znamionowej mocy cieplnej ok. 165,2 kW),  Gimnazjum w Wilkasach w Bystrym (kotłownia gazowa o znamionowej mocy cieplnej ok.325 kW),  Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Wilkasach (kotłownia gazowa o znamionowej mocy cieplnej ok.500 kW),  Gminna Biblioteka Publiczna w Wilkasach (kotłownia gazowa o znamionowej mocy cieplnej ok.100 kW).

Strona | 45

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Znaczna część mieszkańców gminy Giżycko mieszka w zabudowie wielorodzinnej w miejscowościach sąsiadujących z miastem (Bystry, Wilkasy) oraz w dawnych gospodarstwach rolnych. Okoliczność ta sprawia, że udział mieszkań podłączonych do sieci ciepłowniczych jest stosunkowo wysoki w porównaniu z typowo wiejskimi gminami. Jednocześnie znacznie wyższy niż w ościennych gminach wiejskich jest udział mieszkań posiadających centralne ogrzewanie.

3.2.4. Elektryfikacja

Gmina Giżycko zaopatrywana jest w energię elektryczną za pomocą GPZ-u Giżycko 110/15 kV, zlokalizowanego na terenie miasta Giżycko. Zasilanie energią elektryczną gminy Giżycko następuje za pomocą torów głównych linii średniego napięcia wychodzących ze stacji GPZ 110/15 kV, zapewniając odpowiednią jakość dostaw mocy i energii elektrycznej odbiorcom komunalno-bytowym, a także grupie odbiorców przemysłowych i usługowych.

Rysunek 3. Lokalizacja Punktu Zasilania w energię elektryczną

Źródło: Opracowanie własne

Stacja transformatorowa GPZ Giżycko 110/15 kV, wyposażona jest w dwa transformatory najwyższych napięć o mocy: TR1 – 16 MVA, TR2 – 16 MVA.

Strona | 46

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Przez teren gminy Giżycko nie przebiegają linie energetyczne wysokich napięć 400 kV oraz 220 kV będące własnością Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A. Przebiegają natomiast linie wysokiego napięcia 110 kV następujących relacji:  Kętrzyn - Giżycko,  Giżycko - Wydminy,  Giżycko - Węgorzewo. Ogółem długość ich na terenie gminy wynosi 28,33 km. Linie te przewidziane są do adaptacji. Ich stan techniczny można określić jako dobry. Jak już wspomniano, obszar gminy Giżycko zasilany jest poprzez tory główne linii średniego napięcia wychodzące ze stacji GPZ Giżycko 110/15 kV. Na terenie gminy nie ma jednak rozdzielni sieciowej średniego napięcia, w postaci punktu zasilania, w którym następuje rozdział linii średniego napięcia. Sieci średniego napięcia wykonane są jako linie napowietrzne oraz kablowe. Długość sieci (linii) średniego napięcia [SN] na terenie gminy Giżycko wynosi 388,19 km, w tym:  sieć napowietrzna wynosi 202,53 km,  sieć kablowa wynosi 185,66 km. Na liniach średniego napięcia występują rezerwy przesyłowe, które umożliwiają pokrycie wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną. Stan sieci w zakresie średnich napięć jest dobry. Standardy jakościowe energii elektrycznej są dotrzymywane z zachowaniem odchyleń dopuszczonych przepisami. W obrębie granic gminy przebiegają również linie niskiego napięcia - 0,4 kV. Długość tych lini wynosi 195,47 km, w tym:  sieć napowietrzna wynosi 177,27 km,  sieć kablowa wynosi 18,20 km, Na terenie gminy Giżycko, w zarządzie PGE Dystrybucja S.A. znajduje się 176 szt. stacji transformatorowych 15/0,4 kV, w tym wnętrzowych - 21 szt. oraz napowietrznych - 155 szt. o łącznej mocy zainstalowanych transformatorów 22 298 kVA. Ponadto na terenie gminy zlokalizowanych jest 14 szt. abonenckich stacji transformatorowych, będących własnością pozostałych odbiorców, w tym wnętrzowych -14 szt. oraz 10 szt. napowietrznych o łącznej mocy zainstalowanych transformatorów 9 343 kVA. Roczne zużycie energii elektrycznej na terenie gminy Giżycko wg grup odbiorców za 2013 r. wyniosło 50 703 960 kWh. W latach 2011 –2013 nastąpił nieznaczny spadek rocznego zużycia energii elektrycznej o ok.594 197 kWh. Odbyło się to przy zwiększonej ilości

Strona | 47

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 odbiorców, z liczby 10 632 ( gospodarstwa domowe wraz z przemysłem i usługami) w roku 2011 do liczby 10 772 w roku 2013.

3.3. Gospodarka odpadami

Rekreacyjno-turystyczny charakter Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, stawia przed gminami bardzo ważne zadanie, jakim jest efektywne gospodarowanie odpadami. Dlatego władze samorządowe 12 gmin podjęły decyzję o wspólnym przeciwdziałaniu problemom, związanym z rosnącą liczbą odpadów oraz wdrożeniu nowoczesnych metod recyklingu, w rezultacie czego w 2004 roku utworzony został Mazurski Związek Międzygminny – Gospodarka Odpadami z siedzibą w Giżycku. W skład związku obecnie wchodzi 12 gmin, razem tworzą one obszar obejmujący powierzchnię 2 582 km i liczący 98 tys. mieszkańców. Głównym zakładem zabezpieczającym wykonanie postawionych przez związek celów jest Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Spytkowie, w skład którego wchodzą:  sortownia,  kompostownia,  segment do demontażu odpadów budowlanych i wielkogabarytowych,  segment do czasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych,  segment do unieszkodliwiania odcieków i zakładowych ścieków komunalnych,  kwatera na odpady balastowe o powierzchni ok. 3,5 ha i pojemności ok. 350 000 m3,  magazyn na azbest. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, ilość zmieszanych odpadów w 2013 roku na terenie gminy Giżycko wynosiła 1 489,67 t, w porównywaniu do roku 2009 ilość ta się zmniejszyła o 15,3%, lecz w stosunku do roku 2012 wzrosła o 15,9%. Podobna sytuacja występowała w ilości odpadów pochodzących z gospodarstw domowych oraz odpadach z gospodarstw domowych przypadających na jednego mieszkańca. Niestabilny trend następującego po sobie wzrostu i redukcji masy odpadów może być spowodowany znacznymi wahaniami w liczbie odwiedzających gminę turystów.

Strona | 48

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 21. Zbiorcze zestawienie odpadów gminy Giżycko w latach 2009-2013

2009 2010 2011 2012 2013 Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku ogółem (t) 1 745,48 1 465,76 1 342,42 1 285,4 1 489,67 Odpady pochodzące z gospodarstw domowych (t) 1 660,2 1 365,86 1 232,85 1 124,62 1 300,54 Odpady z gospodarstw domowych przypadające na jednego mieszkańca (kg) 210 170,8 153,5 138,5 159,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

3.4. Zasoby mieszkaniowe

Na przestrzeni lat 2009-2013, zauważyć można niewielki wzrost zasobów mieszkaniowych. W 2013 roku liczba mieszkań, w porównywaniu do roku 2009, wzrosła o 19. Większym wzrostem charakteryzowała się liczba budynków mieszkalnych - w tym samym czasie wzrosła ona o 124. Pozytywnym zjawiskiem jest również wzrost przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkań oraz przeciętnej powierzchni przypadającej na 1 osobę.

Tabela 22. Zasoby mieszkaniowe gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Mieszkania 2 410 2 372 2 387 2 404 2 429 Izby 10 479 10 560 10 656 10 758 10 911 Powierzchnia użytkowa 213 216 221 207 496 210 528 mieszkań (m2) 402 592 052 Budynki mieszkalne w gminie 1 510 1 536 1 595 1 610 1 634 przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania 86,1 88,8 89,4 90,1 91 przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 26,1 26,3 26,3 26,6 26,8 osobę Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 49

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

4. Sfera gospodarcza

4.1. Struktura działalności gospodarczej

Wedle danych GUS, dotyczących liczby i struktury zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na terenie gminy Giżycko, na przestrzeni lat 2009-2013, nastąpił wzrost liczby podmiotów narodowej gospodarki ogółem o 129 jednostek, stanowi to 21,5 %. Świadczy to o rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, co daje korzystne rokowania na przyszłość. Warto zauważyć, że największy wzrost odnotowano w latach 2010-2011, w tym okresie zarejestrowano 40 nowych podmiotów. Zmiany te zachodziły głównie w sektorze prywatnym, w sektorze publicznym występował odwrócony trend - liczba zarejestrowanych podmiotów zmniejszyła się o 2. Dane dotyczące podmiotów gospodarczych według struktury własnościowej na terenie gminy Giżycko prezentuje poniższy wykres.

Wykres 9. Struktura podmiotów gospodarczych gminy Giżycko wg struktury własnościowej

800 674 717 700 647 586 607 600

500

400 728 659 685 300 599 619

200

100 13 12 12 11 11 0 2009 2010 2011 2012 2013

podmioty gospodarki narodowej ogółem sektor prywatny sektor publiczny

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

W gminie Giżycko według sekcji PKD dominują podmioty gospodarcze z sekcji G (handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle) w 2013 roku stanowiły one 23,2 % zarejestrowanych działalności gospodarczych.

Strona | 50

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Znaczący udział mają także sekcje F (budownictwo) – stanowi 13,2%, C (przetwórstwo przemysłowe) – 67 i 9,2%, oraz A (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo) – 7%.

Tabela 23. Liczba podmiotów zarejestrowanych według podmiotów PKD

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 Sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo 45 55 52 50 51 i rybactwo Sekcja B – Górnictwo i wydobywanie 3 3 3 5 5 Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe 64 64 68 73 67 Sekcja E – Dostawy wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 4 4 4 4 4 związana z rekultywacją Sekcja F – Budownictwo 85 83 86 88 96 Sekcja G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 163 154 159 159 169 włączając motocykle Sekcja H – Transport i gospodarka 27 27 33 35 36 magazynowa Sekcja I – Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 38 41 44 47 50 gastronomicznymi Sekcja J – Informacja i komunikacja 5 4 7 9 12 Sekcja K – Działalność finansowa 14 12 16 13 14 i ubezpieczeniowa Sekcja L – Działalność związana z obsługą 9 12 15 15 16 rynku nieruchomości Sekcja M – Działalność profesjonalna, 30 41 41 44 52 naukowa i techniczna Sekcja N – Działalność w zakresie usług 25 29 37 37 37 administrowania i działalność wspierająca Sekcja O – Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe 2 2 2 2 2 zabezpieczenia społeczne Sekcja P – Edukacja 13 12 13 13 18 Sekcja Q – Opieka zdrowotna i pomoc 24 24 26 33 38 społeczna Sekcja R – Działalność związana z kulturą, 17 20 21 20 23 rozrywką i rekreacją Sekcja S i T – Podstawowa działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe 31 32 32 38 38 produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Ogółem 599 619 659 685 728 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 51

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 10. Struktura podmiotów gospodarczych według sekcji i działów PKD w roku 2013

Sekcja S i T ; 5,2% Sekcja R ; 3,2% Sekcja B; 0,7% Sekcja Q ; 5,2% Sekcja A; Sekcja P ; 2,5% 7,0% Sekcja O ; 0,3% Sekcja C ; 9,2% Sekcja E ; 0,5% Sekcja N ; 5,1%

Sekcja M ; 7,1% Sekcja F ; 13,2%

Sekcja L ; 2,2% Sekcja K ; 1,9% Sekcja J ; 1,6% Sekcja I; Sekcja G ; 23,2% 6,9%

Sekcja H ; 4,9%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

4.2. Rolnictwo i struktura gruntów

Największą część powierzchni gminy Giżycko zajmują użytki rolne, łączny ich udział w ogólnej powierzchni gruntów wynosi 50,1%. Znaczną część terytorium gminy stanowią również jeziora, ich powierzchnia to 26,3% gminy. Następne pod względem udziału w strukturze wykorzystania gruntów są grunty leśne i zadrzewione, wynoszą one 17,3%. Pełną strukturę prezentuje wykres zamieszczony poniżej.

Strona | 52

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 11. Wykorzystanie gruntów w gminie Giżycko

0,2% 3,5% 2,5% użytki rolne razem

grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione razem 26,3% grunty pod wodami razem

50,1% grunty zabudowane i zurbanizowane razem

nieużytki 17,3%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Według Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 roku, w gminie Giżycko dominują małe gospodarstwa - stanowią one 81% wszystkich gospodarstw. Wśród nich najwięcej jest gospodarstw o powierzchni do 1 ha - 30% (899 jednostek), a 19% to gospodarstwa 15 ha i większe. Dane statystyczne wskazują więc na bardzo duże rozdrobnienie gruntów rolnych. W związku z niskim stopniem dochodowości małych gospodarstw, rolnicy giżyccy są zmuszeni do prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wykres 12. Struktura gospodarstw rolnych wg Powszechnego Spisu Rolnego

19%

30% do 1 ha włącznie

1 - 5 ha 11% 5 - 10 ha

10 -15 ha

12% 15 ha i więcej

28%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 53

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

4.3. Turystyka

Dzięki znakomitemu położeniu na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich gmina Giżycko dysponuje unikatowymi walorami turystycznymi. Połączenie bogatej historii z pięknymi krajobrazami tworzy idealne warunki do rozwoju rekreacji i turystyki. Bliskość miasta sprawia, że należy ona do najintensywniej zagospodarowanych pod względem turystycznym, biorąc pod uwagę bazę noclegową i infrastrukturę żeglarską. Szacuje się, że na terenie gminy turyści i przejeżdżające przez nią osoby mają do dyspozycji blisko 3200 miejsc noclegowych, z których większość charakteryzuje się wysokim standardem. Podobną liczbę mogą przyjąć zlokalizowane nad jeziorami Niegocin, Kisajno i Boczne porty jachtowe. Wykaz portów jachtowych, zlokalizowanych na terenie gminy Giżycko prezentuje tabela:

Tabela 24. Wykaz portów jachtowych gminy Giżycko

Marina Bełbot - Yacht – Charter „Cichy Kąt” „Sailor” „Stranda” Gospodarstwo Rybackie „Łabędzi Ostrów” AWF Warszawa „Mazur – Wind” „AZS” „PTTK” „Hotel Tajty” Katowicki Ośrodek Żeglarski Hotelik „Elixir” „Evelyn” "Wioska Turystyczna" Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych www.ugg.pl

Wszystkim miłośnikom żeglarstwa znane są leżące na terenie gminy miejscowości: Wilkasy, Strzelce, Grajwo. Miejscowości te predysponują także do uprawiania innych form turystyki, np. rowerowej, a liczne i dobrze zagospodarowane plaże zachęcają do odpoczynku.

Strona | 54

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Ponadto gmina oferuje turystom popularną w ostatnich latach turystykę ekologiczną oraz agroturystykę. Przez obszar gminy Giżycko przebiegają liczne szlaki turystyczne, takie jak:  szlak pieszy Wilkasy - Giżycko - Wilkasy - Niegocin - wzgórze św. Brunona - Giżycko, dworzec PKP (5 km)  szlaki rowerowe: o szlak czarny – "Trasa Ziemi Giżyckiej": Giżycko – Sulimy – Pieczonki – Kruklanki – Wydminy – Lipieńskie – Miłki – Paprotki – Górko – Szymonka – Ławki – Skorupki – Rybical – Ryn – Knis – Salpik – Nakomiady – Owczarki – Porażki – Kronowo – Bogacko – Wrony – Piękna Góra – Giżycko (138 km) o szlak niebieski: Giżycko – Piękna Góra – Guty – Kamionki – Doba – Radzieje – Sztynort – Harsz – Pieczarki – Świdry – Pozezdrze – Przerwanki – Kruklanki – Grądy Kruklaneckie – Nowe Sołdany – Kożuchy Wielkie – Sulimy – Giżycko (67 km); krótsza wersja tej trasy, tzw. "trasa sztynorcka": Giżycko – Kamionki – Doba – Radzieje – Sztynort Duży – Harsz – Pieczarki – Świdry – Giżycko (58 km) o trasa "Pozezdrze": Giżycko – Świdry – Pieczarki – Harsz – Pozezdrze – Spytkowo – Gajewo – Giżycko (40 km) o szlak czerwony: Giżycko – Wilkasy – Bogaczewo – Gorazdowo – Staropole – Monetki – Stara Rudówka – Ryn – Knis – Salpik – Nakomiady – Owczarnia – Kwidzyna – Gierłoż – Kętrzyn – Święta Lipka (69 km) o szlak zielony: Giżycko – Bogaczewo – Kanał Kula – Rydzewo – Przykop – Miłki – Lipińskie – Szczepanki – Wydminy + (Sołtmany – Żywki – Kruklin – Grądy Kruklaneckie) (41 km + 20 km) o trasa "Niegocińska": Giżycko – Bystry – Ruda – Rydzewo – Bogaczewo – Strzelce – Wilkasy – Giżycko (32 km) o trasa "Jeziorko": Giżycko – Piękna Góra – Wrony – Sterławki Małe – Jeziorko – Szczybały Giżyckie – Wilkaski – Wilkasy – Giżycko (32,5 km)  szlak kajakowy "szlakiem krzyżaków" jeziorami: Ryńskie – Tałty – Jagodne – Niegocin – Kisajno – Dargin – Dobskie (80 km)  szlak żeglugowy z Giżycka do Mikołajek.

Strona | 55

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wśród głównych atrakcji turystycznych gminy należy wymienić:  ośrodek - Wioska Turystyczna Wilkasy  wioskę indiańską w Spytkowie  wiatrak holenderski w Sterławkach Małych (obecnie "dom" do wynajęcia)  liczne rezerwaty przyrody występujące m.in. na wyspach oraz pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej  żeglowne jeziora i czyste plaże Duży ruch turystyczny można zaobserwować w gminie głównie wiosną oraz latem, lecz giżyckie tereny posiadają także niewykorzystany potencjał turystyczny w okresie zimowym. Zamarznięte tafle wody nad jeziorami są idealne dla żeglarstwa lodowego z wykorzystaniem boyerów. Ponadto lokalna kultura, tradycja (szczególnie kulinarna) mogą przyciągać odwiedzających o każdej porze roku.

4.4. Sytuacja finansowa gminy

Budżet gminy to plan finansowy, w którym uwzględnia się dochody oraz wydatki, a także przychody i rozchody jednostki samorządu terytorialnego, przychody i wydatki zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych. Budżet uchwalany jest w formie uchwały budżetowej. Analiza sytuacji finansowej gminy Giżycko pozwoli na ocenę możliwości finansowych gminy, a także zdiagnozuje czy działania określone w niniejszym dokumencie mogą zostać zrealizowane.

Tabela 25. Sytuacja finansowa gminy Giżycko

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Dochody ogółem 24631479,22 26006612,49 30234213,91 30324973,45 32462296,16 32809694,27 Dochody ogółem 3115,94 3251,23 3764,69 3734,14 3970,44 3998,26 na 1 mieszkańca Wydatki ogółem 26704151,04 31928659,14 33998997,40 29711756,75 30984059,15 32670887,7 Wydatki ogółem 3378,13 3991,58 4233,47 3658,63 3789,64 3981,34 na 1 mieszkańca Deficyt/ -2 072 672 -5 922 047 -3 764 783 613 216,7 1 478 237 138 806,6 Nadwyżka Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego

Strona | 56

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

W latach 2008-2014 dochody ogółem gminy rosły. Wydatki gminy w analizowanym okresie cechowały natomiast wahania: wydatki sukcesywnie rosły do 2011 roku, by w kolejnym roku spaść i w latach następnych znów wzrastać. Na przestrzeni lat 2009-2014 liczba dochodów ogółem na jednego mieszkańca stale rosła, wyjąwszy rok 2012, kiedy to odnotowano jej spadek. Liczba wydatków ogółem na jednego mieszkańca sukcesywnie rosła w tym okresie. Nadwyżkę budżetową odnotowano dopiero w ostatnich latach (2012, 2013 i 2014), wcześniej gmina borykała się z problemem deficytu budżetowego. Gmina jest głównym podmiotem, który będzie realizował cele założone w niniejszej strategii. Musi ona posiadać odpowiednią zdolność finansową, która pozwoli zrealizować założone działania. Takim dokumentem, który prezentuje wieloletnie planowanie finansowe w jednostkach samorządu terytorialnego jest Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Giżycko na lata 2015 - 2020. Dokument uzyskał pozytywną opinię Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie. W prognozie finansowej dla gminy przyjęto następujące założenia:  dla roku 2015 przyjęto wartości wynikające z projektu budżetu na 2015 rok,  dla roku 2016 założono wzrost dochodów bieżących w stosunku do roku 2015 o 9,42 % - spowodowane to jest planowanym wzrostem wpływów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wzrostem podatku od nieruchomości.  dla lat 2017 – 2020 przyjęto stałe wielkości dochodów i niewielką korektę wydatków uznając, że dalsze planowanie wzrostów obarczone jest dużym ryzykiem błędu. Przy prognozowaniu w ten sposób dochodów brano pod uwagę sytuację ekonomiczną panującą w kraju. Niestabilność i nieprzewidywalność cykli gospodarczych nakazuje zachowanie szczególnej ostrożności dla prognoz długoterminowych. Prognoza dochodów na lata 2015-2020 zakłada:  wzrost wpływów z podatków lokalnych podyktowany oddaniem do użytkowania nowych inwestycji.  spadek wpływów z udziałów w podatku PIT o 792 000 zł i spadek subwencji oświatowej o 30 147 zł w 2015 roku. Przy prognozowaniu wysokości wydatków przyjęto założenie konieczności spełnienia wymogów ustawowych dotyczących nadwyżki dochodów bieżących nad wydatkami bieżącymi i wskaźników zadłużenia oraz zabezpieczenia środków na realizację ustawowych zadań własnych. Spłatę długu zaplanowano na podstawie harmonogramów spłat zaciągniętych

Strona | 57

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 kredytów. W okresie prognozowanym spłaty kredytów będą dokonywane z posiadanych nadwyżek lat ubiegłych oraz wolnych środków. Wedle Wieloletniej Prognozy Finansowej dla gminy Giżycko kluczowy cel polityki budżetowej gminy stanowi poprawa wyniku budżetu operacyjnego w horyzoncie kilkuletnim oraz stopniowy powrót salda budżetu bieżącego do poziomu uzyskiwanego w okresie sprzed spowolnienia. Zdolność do uzyskiwania dodatnich wyników operacyjnych jest również istotna z punktu widzenia utrzymania wysokiego potencjału w zakresie absorpcji środków z UE w nowej perspektywie finansowej 2014-2020.

4.4.1. Wykorzystanie środków z UE

Źródła zewnętrzne, w szczególności bezzwrotne dotacje z funduszy europejskich są bardzo atrakcyjną formą finansowania inwestycji. Gmina Giżycko jest liderem w pozyskiwaniu środków zewnętrznych w całym powiecie giżyckim. Wyłącznie w październiku i listopadzie ubiegłego roku zrealizowano inwestycje o wartości 1 000 183 tys. zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło aż 704 tys. zł. W październiku zakończono realizację projektu „Zwiększenie atrakcyjności miejscowości Spytkowo poprzez zagospodarowanie centrum wsi z przeznaczeniem na rekreację i wypoczynek”, który został dofinansowany z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w kwocie 25.000,00 zł. W ramach operacji utworzono plac zabaw dla dzieci i tor przeszkód, a cały teren wyposażono w małą architekturę (altany, ławki, stojak na rowery oraz piłkochwyty). Wartość powyższego zadania wyniosła 50.000,00 zł. W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 podjęto inwestycję z kwotą dofinansowania w wysokości 533.531 zł, która dotyczy budowy sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej na odcinku Strzelce-Bogaczewo. Dzięki temu do maja 2015 r. wybudowano sieć wodociągową o długości 1335 m i sieć kanalizacji sanitarnej o długości 1353 m. Całkowita wartość operacji to 875.000 zł. Sieć wodociągową i kanalizacyjną budowano też w Gajewie. Efektem jest położenie 1162 m sieci wodociągowej i 2053 m kanalizacji sanitarnej. Wartość zadania szacowana jest na 985.000 zł przy 600.400 zł dofinansowania. Ponadto mieszkańcy gminy Giżycko mogą korzystać z nowo zagospodarowanego terenu w miejscowości Wilkasy, na którym utworzono plac zabaw dla dzieci i zamontowano

Strona | 58

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 stół do gry w szachy, chińczyka i ping-ponga, przygotowano też miejsce na grilla i zadbano o obecność zieleni. Wartość zadania wyniosła 50.670 zł, z czego 25.000 zł to dofinansowanie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013. W ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Za 207.608,70 zł zrealizowano zadanie "Utworzenie miejsca rekreacji i wypoczynku poprzez zagospodarowanie terenu wokół oczka wodnego w miejscowości Bystry”. Dzięki dofinansowaniu w kwocie 120.598 zł zagospodarowano centrum Bystrego: dookoła oczka wodnego poprowadzono ścieżki piesze, powstała też mała architektura parkowa: siłownia zewnętrza, schody terenowe oraz miejsce na grilla wraz z oświetleniem i urządzeniem zieleni. Kwoty dofinansowania z funduszy unijnych uzyskane przez gminę w kolejnych latach to:  231520,00 w roku 2010  2935010,58 w roku 2011  1801282,87 w roku 2012  27453,10 w roku 2013  1273052,26 w roku 2014

Strona | 59

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

III. ANALIZA SWOT

Analiza SWOT jest narzędziem, które służy do porządkowania informacji zebranych w związku z przeprowadzoną diagnozą społeczno-gospodarczą oraz podczas konsultacji społecznych. W szczególny sposób określa charakter gminy poprzez wyodrębnienie jej zalet i wad, a także określa czynniki, które w sposób istotny mogą wpływać na rozwój gminy oraz te, które mogą temu rozwojowi zagrażać. Innymi słowy istotą takiej analizy jest identyfikacja czynników, które mogą wpływać na funkcjonowanie gminy oraz pogrupowanie ich na cztery obszary, którymi są: Mocne (strenghts) i słabe (weaknesses) strony - będące czynnikami wewnętrznymi oraz Szanse (opportunities) i zagrożenia (threats) – stanowiące czynniki zewnętrzne.

Tabela 26. Czynniki wewnętrzne wpływające na rozwój gminy (mocne i słabe strony)

MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1. Atrakcyjne położenie 1. Brak dróg i zły stan istniejących 2. Wysokie walory przyrodniczo - 2. Brak infrastruktury drogowej - krajobrazowe: piękne plaże, jeziora, łąki chodników, parkingów, niewystarczająca i lasy liczba ścieżek rowerowych, oświetlenia 3. Dogodne warunki do rozwoju turystyki 3. Brak miejsc pracy, szczególnie dużych i agroturystyki fabryk 4. Doskonałe warunki do turystyki pieszej, 4. Niskie zarobki wodnej i rowerowej 5. Zły stan czystości niektórych jezior 5. Liczne szlaki i atrakcje turystyczne 6. Brak świetlic wiejskich 6. Władze dbające o rozwój gminy 7. Brak atrakcji kulturalnych 7. Dobrze rozwinięta sieć handlu 8. Niewykorzystany potencjał detalicznego przedsiębiorczości mieszkańców 8. Sprzyjająca sytuacja demograficzna 9. Brak obiektów sportowych 9. Dobrze rozwinięta baza noclegowo- w niektórych miejscowościach gastronomiczna 10. Nierównomierny rozwój 10. Działalność organizacji pozarządowych poszczególnych miejscowości gminnych 11. Bogactwo imprez okolicznościowych 11. Brak terenów inwestycyjnych 12. Dynamiczny rozwój gminy 12. Zamykanie placówek oświatowych 13. Niedostateczna komputeryzacja szkół 14. Niewystarczająca sieć wodociągowa i kanalizacyjna 15. Zbytnie rozdrobnienie gospodarstw rolnych 16. Zły stan zabytków i brak ich oznakowania 17. Odpływ ludzi młodych 18 Niewystarczająca znajomość języków obcych wśród mieszkańców

Strona | 60

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

MOCNE STRONY SŁABE STRONY 19. Niedostosowanie kształcenia uczniów do potrzeb lokalnego rynku pracy 20. Brak promocji gminy 21. Niski poziom bezpieczeństwa mieszkańców 22. Duża liczba mieszkańców zagrożona ubóstwem, wykluczeniem społecznym 23. Niewystarczająca liczba mieszkań komunalnych i socjalnych 24. Niski poziom świadomości ekologicznej mieszkańców 25. Ograniczenia związane z ochroną środowiska, stanowiące barierę dla nowych inwestycji 26. Niewystarczające wykorzystanie odnawialnych źródeł energii 27. Niewłaściwy system odbioru odpadów

Tabela 27. Czynniki zewnętrzne, wynikające z otoczenia, mające wpływ na rozwój gminy (szanse i zagrożenia)

SZANSE ZAGROŻENIA 1. Przynależność do Krainy Wielkich 1. Wysoki poziom ubóstwa oraz duży Jezior odsetek rodzin dotkniętych alkoholizmem 2. Malowniczy krajobraz, czyste jeziora czy przemocą w rodzinie, oraz sprzyjająca rozwojowi turystyki 2. Niska świadomość ekologiczna i rekreacji atmosfera, mieszkańców, 3. Dogodne warunki do rozwoju 3. Niszczenie naturalnego środowiska agroturystyki czy rolnictwa ekologicznego, w związku z niekontrolowanym rozwojem 4. Odpowiednia promocja na zewnątrz, turystyki, 5. Rozszerzenie oferty kulturalnej 6. Brak korzystnej oferty na rynku pracy i turystycznej, dla osób młodych, wchodzących na rynek 6. Zwiększający się napływ turystów, pracy, 7. Wzrost liczby mieszkańców (w tym 8. Dysproporcje w rozwoju w grupie osób w wieku produkcyjnym), poszczególnych miejscowości na terenie 8. Wzrost wykształcenia oraz kwalifikacji gminy społeczeństwa w skali kraju, 9. Wzrastająca z każdym rokiem liczba 9. Prowadzenie współpracy regionalnej osób w grupie wieku poprodukcyjnego, w ramach promocji regionu, 11. Niska aktywizacja społeczeństwa, 10. Utrzymujący się wzrost gospodarczy, 12. Rosnące koszty edukacji, 11. Wykorzystanie finansowych środków 13. Brak zainteresowania ze strony wsparcia z UE oraz innych programów przedsiębiorstw inwestowaniem na pomocowych, obszarach wiejskich, 12. Dobrze rozwinięte szkolnictwo 14. Niska opłacalność działalności dostosowane do potrzeb rynku pracy, rolniczej,

Strona | 61

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

SZANSE ZAGROŻENIA 13. Dostępność środków zewnętrznych na 15. Rosnące bezrobocie, aktywizację ludności bezrobotnej, 16. Emigracja zarobkowa do krajów Unii, 14. Moda na rolnictwo ekologiczne, 17. Konieczność spłat długów 15. Dostępność instrumentów wsparcia zaciągniętych w skutek deficytu dla gospodarstw rolnych, budżetowego z poprzednich lat. 16. Nadwyżki budżetowe w ostatnich 3 latach.

Analiza SWOT zajmuje się również wskazaniem najlepszego rozwiązania w obszarach problemowych, kierunków działań prowadzących do osiągnięcia zamierzonych celów przy jednoczesnej minimalizacji zagrożeń i ograniczeniu słabych stron oraz wykorzystaniu pojawiających się szans i mocnych stron gminy.

Strona | 62

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

IV. MISJA I WIZJA GMINY

Misja to główne zadanie Strategii, zadanie które spełnia się poprzez realizację celów strategicznych i operacyjnych. Wiąże się ona z charakterem gminy, jest sformułowana precyzyjnie i wyznacza konkretny kierunek rozwoju. Wizja natomiast to obraz gminy w przyszłości, do którego dąży się angażując wszelkie możliwe zasoby.

MISJA GMINY Gmina rozwijająca się w sposób zrównoważony, uwzględniający unikatowe uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe. Stwarzająca warunki do rozwoju przedsiębiorczości, nieustannie zabiegająca o poprawę jakości życia mieszkańców.

WIZJA GMINY

Gmina Giżycko funkcjonująca w oparciu o innowacyjne metody rozwoju gospodarczego, skutkujące znacznym wzrostem jakości warunków życia. Zamieszkiwana przez świadome istniejących walorów ekologicznych i kulturowych społeczeństwo, posiadające umiejętność wykorzystywania ich na rzecz dobra wspólnego.

Strona | 63

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

V. PLAN OPERACYJNY

Cel główny:

Zrównoważony rozwój osiągany poprzez wykorzystanie kapitału ludzkiego oraz nowoczesnych technologii, z uwzględnieniem ochrony cennej przyrody.

Obszar tematyczny: GOSPODARKA I TURYSTYKA Cel strategiczny 1. Wzrost gospodarczy gminy w oparciu o wspieranie przedsiębiorczości oraz rozwój turystyki.

Obszar tematyczny: SPOŁECZEŃSTWO Cel strategiczny 2. Poprawa jakości życia mieszkańców – inwestowanie w kapitał ludzki.

Obszar tematyczny: PRZESTRZEŃ I INFRASTRUKTURA Cel strategiczny 3. Rozbudowa i modernizacja systemu infrastruktury technicznej.

Obszar tematyczny: ŚRODOWISKO Cel strategiczny 4. Zachowanie bogatych walorów przyrodniczych gminy oraz troska o środowisko.

Strona | 64

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Zrównoważony rozwój osiągany poprzez wykorzystanie kapitału ludzkiego oraz nowoczesnych technologii, z uwzględnieniem ochrony cennej przyrody

CEL GŁÓWNY

Wzrost gospodarczy gminy Rozbudowa Poprawa jakości życia Zachowanie bogatych walorów w oparciu o wspieranie i modernizacja systemu mieszkańców – inwestowanie przyrodniczych gminy oraz przedsiębiorczości oraz rozwój infrastruktury w kapitał ludzki troska o środowisko turystyki technicznej

CELE STRATEGICZNE

Poprawa sytuacji na rynku pracy oraz Podwyższenie jakości usług Ulepszenie systemu Ochrona dziedzictwa wspieranie lokalnej przedsiębiorczości edukacyjnych i kulturalnych gospodarowania odpadami kulturowego Przeciwdziałanie patologiom Ochrona miejsc cennych Promocja inwestycyjna gminy oraz Ulepszenie infrastruktury i zjawiskom wykluczenia przyrodniczo oraz promowanie aktywizacja współpracy regionalnej komunikacyjnej społecznego OZE Budowa i modernizacja Wzrost poczucia bezpieczeństwa obiektów użyteczności mieszkańców gminy publicznej

Podniesienie jakości i funkcjonalności przestrzeni Podwyższenie świadomości Wspieranie rozwoju turystyki publicznej ekologicznej mieszkańców oraz w gminie Wspieranie aktywności turystów Budowa i rozbudowa mieszkańców inwestycji związanych

OPERACYJNE z ochroną obszarów wokół Wielkich Jezior Mazurskich (sieć wodociągowa

CELE i kanalizacyjna)

Strona | 65

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

GOSPODARKA I TURYSTYKA

Cel strategiczny 1. Wzrost gospodarczy gminy w oparciu o wspieranie przedsiębiorczości oraz rozwój turystyki.

Cel operacyjny 1.1. Poprawa sytuacji na rynku pracy oraz wspieranie lokalnej przedsiębiorczości.

Działania:  Działania na rzecz dostosowania kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy, doradztwo zawodowe  Aktywizacja zawodowa mieszkańców, szczególnie osób bezrobotnych  Prowadzenie aktywnych form podwyższania lub zmiany kwalifikacji zawodowych  Wsparcie wejścia na rynek pracy osób młodych  Działania promujące tworzenie nowych miejsc pracy  Promocja rozwoju przedsiębiorczości, w szczególności samozatrudnienia

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Europa 2020 Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – gospodarka charakteryzująca się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniająca spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, Projekt przewodni: „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia”. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 3. Poprawa dostępności i jakości Długookresowa Strategia Rozwoju edukacji na wszystkich etapach oraz Kraju podniesienie konkurencyjności nauki, Kierunek interwencji: Poprawa jakości i efektywności kształcenia i szkolenia zawodowego na wszystkich poziomach, połączona ze zwiększeniem jego atrakcyjności poprzez silniejsze powiązanie z rynkiem pracy. Cel 8 - Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych Kierunek interwencji: Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu

Strona | 66

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta.

Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.2 Wzrost wydajności gospodarki II.2.4 Poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej, Cel II.4 Rozwój kapitału ludzkiego II.4.1 Zwiększanie aktywności zawodowej, II.4.2 Poprawa jakości kapitału ludzkiego, II.4.3 Zwiększanie mobilności zawodowej i przestrzennej. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 1. Wzrost konkurencyjności gospodarczego województwa gospodarki warmińsko-mazurskiego do roku 2025 1.2. Wzrost liczby miejsc pracy

Cel operacyjny 1.2. Promocja inwestycyjna gminy oraz aktywizacja współpracy regionalnej.

Działania:  Efektywne działanie administracji samorządowej na rzecz lokalizacji i rozwoju inwestycji, w szczególności opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego  Przygotowanie terenów pod inwestycje: uzbrojenie działek, scalanie gruntów  Współpraca regionalna w zakresie promocji terenów inwestycyjnych w gminie, promocja na targach oraz w środkach masowego przekazu

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 4. Wzrost wydajności i konkurencyjności Długookresowa Strategia Rozwoju gospodarki, Kierunek interwencji: Poprawa Kraju świadomości roli innowacji i strategii rozwojowych firm wśród przedsiębiorców. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.3 Zwiększenie innowacyjności gospodarki II.3.4 Zwiększenie innowacyjności gospodarki.

Strona | 67

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Cel operacyjny 1.3. Wspieranie rozwoju turystyki w gminie.

Działania:  Aktywna promocja turystyczna gminy  Uzupełnienie oferty turystycznej o imprezy, wydarzenia i atrakcje sportowe  Wspieranie rozwoju agroturystyki i innych form usług turystycznych  Tworzenie i odnawianie szlaków turystycznych eksponujących atrakcje gminy  Współpraca z przedsiębiorstwami turystycznymi w zakresie promocji turystycznej gminy i rozbudowy infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej  Organizacja imprez integrujących mieszkańców oraz przyciągających turystów  Doskonalenie zawodowe kadr na rynku turystycznym  Rozwój infrastruktury turystycznej, w tym zagospodarowanie miejsc rekreacyjnych i wypoczynkowych  Wspieranie rozwoju produktów lokalnych

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Cel 1. Wspomaganie wzrostu 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary konkurencyjności regionów 1.3 Budowa Wiejskie podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne, 1.3.6 Wykorzystywanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego.

SPOŁECZEŃSTWO

Cel strategiczny 2. Poprawa jakości życia mieszkańców – inwestowanie w kapitał ludzki.

Cel operacyjny 2.1. Podwyższenie jakości usług edukacyjnych i kulturalnych

Działania:  Organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży  Organizowanie kursów i szkoleń dla dorosłych

Strona | 68

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Wspieranie podwyższenia kwalifikacji kadry nauczycielskiej  Pomoc stypendialna dla najzdolniejszych uczniów  Utworzenie nowych placówek oświatowych  Doposażenie szkół w materiały dydaktyczne  Komputeryzacja i cyfryzacja placówek oświatowych  Propagowanie kultury fizycznej w szkołach

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Europa 2020 Inteligentny rozwój – gospodarka oparta na wiedzy i innowacji, Projekt przewodni: „Młodzież w drodze”. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 3. Poprawa dostępności i jakości Długookresowa Strategia Rozwoju edukacji na wszystkich etapach oraz Kraju podniesienie konkurencyjności nauki, Kierunek interwencji: Podnoszenie jakości edukacji poprzez zorientowanie na efekty uczenia się, w szczególności w zakresie kluczowych kompetencji, a także personalizację nauczania oraz ewaluację pracy szkół i placówek, Cel 5. Stworzenie Polski Cyfrowej, Kierunek interwencji: Budowanie kompetencji cyfrowych osób nauczających (m.in. nauczycieli, pracowników innych instytucji edukacyjnych i kultury, pracowników organizacji pozarządowych) i wdrożenie powszechnej edukacji cyfrowej oraz stworzenie nowoczesnej sieciowej infrastruktury i zasobów edukacyjnych. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 2. Wzrost aktywności gospodarczego województwa społecznej warmińsko-mazurskiego do roku 2025 2.2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych

Cel operacyjny 2.2. Przeciwdziałanie patologiom i zjawiskom wykluczenia społecznego

Działania:  Pomoc rodzinom o niskich dochodach finansowych, w szczególności rodzinom wielodzietnym i patologicznym

Strona | 69

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Eliminacja patologicznych zachowań w rodzinie, przeciwdziałanie uzależnieniom  Utworzenie i rozwijanie Centrum Integracji Społecznej  Działania na rzecz budownictwa socjalnego  Wspieranie organizacji spółdzielni socjalnych  Zapewnienie opieki osobom starszym i niepełnosprawnym  Likwidowanie barier architektonicznych, utrudniających przemieszczanie się osobom niepełnosprawnym  Poradnictwo psychologiczne dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym  Wspieranie powstawania CAL, kół gospodyń wiejskich itp.  Promowanie polityki prorodzinnej i prospołecznej

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Europa 2020 Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – gospodarka charakteryzująca się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniająca spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, Projekt przewodni: „Europejski program walki z ubóstwem”. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 6 - Rozwój kapitału ludzkiego poprzez Długookresowa Strategia Rozwoju wzrost zatrudnienia i stworzenie „workfare Kraju state” Kierunek interwencji: Zapewnienie jak najlepszej adresowalności świadczeń i zasiłków i rozwój ekonomii społecznej, tak aby z jednej strony stymulowały i wspierały korzystanie z usług publicznych oraz z drugiej ograniczały ryzyko marginalizacji spowodowanej ubóstwem, Kierunek interwencji: Zapewnienie realnego wsparcia rodzin wielodzietnych zabezpieczającego je przed ryzykiem wykluczenia społecznego Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna Cel III.1 Integracja społeczna III.1.1 Zwiększanie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, III.1.2 Zmniejszanie ubóstwa w grupach najbardziej nim zagrożonych

Strona | 70

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Cel operacyjny 2.3. Wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców gminy

Działania:  Oświetlenie i monitoring ciągów komunikacyjnych oraz przestrzeni publicznych  Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego  Doposażenie jednostek zajmujących się utrzymaniem bezpieczeństwa  Wspieranie akcji oznakowania zwierząt domowych, darmowe szczepienia, sterylizacje itp.  Przeciwdziałanie przestępczości

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cel/priorytet Europa 2020 Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu – gospodarka charakteryzująca się wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniająca spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, Projekt przewodni: „Europejski program walki z ubóstwem”. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 11. Wzrost rozwoju kapitału Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju społecznego, Kierunek interwencji: Przygotowanie i wprowadzenie programu edukacji obywatelskiej na wszystkich poziomach edukacji, w perspektywie uczenia się przez całe życie. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych.

Cel operacyjny 2.4. Wspieranie aktywności mieszkańców

Działania:  Aktywizacja współpracy z organizacjami pozarządowymi  Promowanie tradycji i historii lokalnej w oparciu o dziedzictwo kulturowe gminy  Wspieranie zaangażowania mieszkańców w organizację wydarzeń lokalnych oraz wydarzeń integrujących lokalną społeczność  Wspieranie tworzenia i rozwoju różnych grup tematycznych

Strona | 71

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Działania na rzecz aktywizacji społeczeństwa

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cel/priorytet Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 1. Wspieranie prorozwojowej alokacji Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju zasobów w gospodarce, stworzenie warunków dla wzrostu oszczędności, podaży pracy i innowacji Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 2: Wzrost aktywności gospodarczego województwa społecznej warmińsko-mazurskiego do roku 2025 2.1. Rozwój kapitału społecznego 2.2. Wzrost dostępności i jakości usług publicznych

PRZESTRZEŃ I INFRASTUKTURA

Cel strategiczny 3. Rozbudowa i modernizacja systemu infrastruktury technicznej.

Cel operacyjny 3.1. Ochrona dziedzictwa kulturowego

Działania:  Renowacja, remonty obiektów zabytkowych i o znaczeniu historycznym i kulturowym  Oznakowanie zabytków kulturowych i przyrodniczych  Monitoring stanu technicznego obiektów wpisanych do rejestru gminnego oraz rejestru Warmińsko-Mazurskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków  Działania związane z ochroną dziedzictwa kulturowego  Propagowanie i promocja kultury regionu.

Strona | 72

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Spójność z innymi dokumentami:

Nazwa dokumentu Cel/priorytet Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Cel 1. Wspomaganie wzrostu 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary konkurencyjności regionów 1.3 Budowa Wiejskie podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne, 1.3.6 Wykorzystywanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego.

Cel operacyjny 3.2. Ulepszenie infrastruktury komunikacyjnej

Działania:  Budowa dróg na terenie gminy i poprawa stanu technicznego istniejących  Zwiększenie przepustowości dróg  Poprawa bezpieczeństwa komunikacyjnego  Usprawnienie komunikacji na terenie gminy  Zwiększenie liczby miejsc parkingowych  Budowa i remont chodników  Budowa i modernizacja oświetlenia  Budowa i rozbudowa sieci szlaków, ścieżek rowerowych i ciągów pieszo-rowerowych, m.in. z wykorzystaniem nieczynnych torowisk kolejowych, dróg gminnych itp.  Budowa, rozbudowa i przebudowa infrastruktury sieci internetowych, telefonicznych itp.

Spójność z innymi dokumentami:

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel 9. Zwiększenie dostępności terytorialnej Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polski poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego, Kierunek interwencji: Sprawna modernizacja, rozbudowa i budowa zintegrowanego systemu transportowego, Kierunek interwencji: Poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego.

Strona | 73

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.7 Zwiększenie efektywności transportu II.7.1 Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym, II.7.2 Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 4. Nowoczesna gospodarczego województwa infrastruktura rozwoju warmińsko-mazurskiego do roku 2025 4.1. Zwiększenie zewnętrznej dostępności komunikacyjnej oraz wewnętrznej spójności

Cel operacyjny 3.3. Budowa i modernizacja obiektów użyteczności publicznej

Działania:  Budowa nowych i poprawa stanu technicznego istniejących budynków użyteczności publicznej, w tym: bibliotek i filii bibliotek, szkół, świetlic, ośrodków kultury, obiektów sportowych, rekreacyjnych itp.  Budowa ośrodków upowszechniania kultury, sztuki itp.  Doposażenie obiektów użyteczności publicznej, w szczególności: świetlic wiejskich, szkół, bibliotek itp.  Budowa i rozbudowa miejsc rekreacji i wypoczynku w tym: siłowni zewnętrznych, placów zabaw, amfiteatrów, wiat estradowych itp.

Spójność z innymi dokumentami:

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna: Cel.III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 2. Wzrost aktywności gospodarczego województwa społecznej warmińsko-mazurskiego do roku 2025 2.2. Wzrost dostępności i jakości usług społecznych

Strona | 74

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Cel operacyjny 3.4. Podniesienie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej

Działania:  Poprawa estetyki przestrzeni publicznej  Rewitalizacja parków, terenów zielonych itp.  Utrzymanie porządku i czystości przestrzeni publicznych  Edukacja mieszkańców w zakresie dbania o utrzymanie porządku, budowanie poczucia odpowiedzialności społecznej za estetykę gminy  Utrzymanie ładu przestrzennego  Uporządkowanie zadrzewień przy drogach  Tworzenie infrastruktury technicznej takiej jak: sanitariaty, ścieżki, alejki itp. oraz budowa małej architektury (kosze na śmieci, ławki itp.)

Spójność z innymi dokumentami:

Nazwa dokumentu Cel/priorytet Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Cel 1. Wspomaganie wzrostu 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary konkurencyjności regionów 1.3 Budowa Wiejskie podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne, 1.3.6 Wykorzystywanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 4: Nowoczesna gospodarczego województwa infrastruktura rozwoju warmińsko-mazurskiego do roku 2025 4.3. Poprawa jakości i ochrona środowiska

Cel operacyjny 3.5 Budowa i rozbudowa inwestycji związanych z ochroną obszarów wokół Wielkich Jezior Mazurskich (sieć wodociągowa i kanalizacyjna)

Działania:  Budowa, przebudowa nowych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, przydomowych oczyszczalni ścieków  Zachowanie bioróżnorodności ekologicznej  Ograniczenie zanieczyszczeń  Systematyczna edukacja proekologiczna wśród mieszkańców i turystów

Strona | 75

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

 Systematyczna budowa i rozbudowa systemów ogrzewania „ekologicznego”  Budowa nowych poprawa stanu już istniejących stacji uzdatniania wody  Budowa punktów odbioru nieczystości z jachtów i łodzi  Budowa i rozbudowa sieci gazociągowej

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Europa 2020 Inteligentny rozwój – gospodarka oparta na wiedzy i innowacji, Projekt przewodni „Unia Innowacji”, Zrównoważony rozwój – wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, Projekt przewodni: „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”. Polska 2030. Trzecia fala Cel 7. Zapewnienie bezpieczeństwa nowoczesności. Długookresowa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu Strategia Rozwoju Kraju środowiska. Kierunek interwencji: Zwiększenie poziomu ochrony środowiska. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko II.6.1 Racjonalne gospodarowanie zasobami, II.6.4 Poprawa stanu środowiska, Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 4. Nowoczesna infrastruktura gospodarczego województwa rozwoju warmińsko-mazurskiego do roku 4.3. Poprawa jakości i ochrona środowiska 2025

Strona | 76

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

ŚRODOWISKO

Cel strategiczny 4. Zachowanie bogatych walorów przyrodniczych gminy oraz troska o środowisko

Cel operacyjny 4.1. Ulepszenie systemu gospodarowania odpadami

Działania:  Przeciwdziałania licznym zanieczyszczeniom, w szczególności związanym z intensywnym rozwojem ruchu turystycznego  Współpraca międzygminna z zakresu wspólnego zagospodarowania odpadów  Edukacja ekologiczna mieszkańców, również z zakresu segregacji odpadów  Zwiększenie recyklingu odpadów  Likwidacja nielegalnych wysypisk śmieci  Działania na rzecz usuwania odpadów azbestowych i innych

Spójność z innymi dokumentami:

Nazwa dokumentu Cel/priorytet Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 4: Nowoczesna gospodarczego województwa infrastruktura rozwoju warmińsko-mazurskiego do roku 2025 4.3. Poprawa jakości i ochrona środowiska

Cel operacyjny 4.2. Ochrona miejsc cennych przyrodniczo oraz promowanie OZE

Działania:  Działania na rzecz ochrony miejsc cennych przyrodniczo  Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiskowych  Przeciwdziałanie malejącej populacji ryb w jeziorach  Wspieranie zakładów produkcyjnych w modernizacji, mającej na celu zmniejszenie negatywnych wpływów gospodarki na środowisko przyrodnicze  Poprawa efektywności energetycznej  Wspieranie i promocja wykorzystania mikroinstalacji OZE

Strona | 77

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Europa 2020 Inteligentny rozwój – gospodarka oparta na wiedzy i innowacji, Projekt przewodni „Unia Innowacji”, Zrównoważony rozwój – wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, Projekt przewodni: „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”. Polska 2030. Trzecia fala Cel 7. Zapewnienie bezpieczeństwa nowoczesności. Długookresowa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu Strategia Rozwoju Kraju środowiska. Kierunek interwencji: Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, Kierunek interwencji: Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, Kierunek interwencji: Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego poprzez dywersyfikację kierunków pozyskiwania gazu, Kierunek interwencji: Zwiększenie poziomu ochrony środowiska. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko II.6.1 Racjonalne gospodarowanie zasobami, II.6.2 Poprawa efektywności energetycznej, II.6.4 Poprawa stanu środowiska, II.6.5 Adaptacja do zmian klimatu. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 4. Nowoczesna infrastruktura gospodarczego województwa rozwoju warmińsko-mazurskiego do roku 4.3. Poprawa jakości i ochrona środowiska 2025

Cel operacyjny 4.3. Podwyższenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz turystów

Działania:  Promocja zdrowego i ekologicznego stylu życia  Organizacja akcji edukacyjnych dotyczących proekologicznych zachowań  Działania informacyjne na temat racjonalnego i przyjaznego dla środowiska naturalnego korzystania z walorów przyrodniczych Mazur

Strona | 78

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Spójność z innymi dokumentami i programami

Nazwa dokumentu Cele/priorytety Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Cel strategiczny 5. Zwiększenie spójności Długookresowa Strategia Rozwoju województwa, Kierunek interwencji: Kraju Zwiększenie poziomu ochrony środowiska. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka Cel II.6 Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko II.6.1 Racjonalne gospodarowanie zasobami, II.6.2 Poprawa efektywności energetycznej, II.6.4 Poprawa stanu środowiska, II.6.5 Adaptacja do zmian klimatu. Strategia rozwoju społeczno- Cel strategiczny 4. Nowoczesna gospodarczego województwa infrastruktura rozwoju warmińsko-mazurskiego do roku 2025 4.3. Poprawa jakości i ochrona środowiska

W związku z ograniczonym dostępem środków finansowych oraz częstymi problemami w ich pozyskiwaniu istnieje konieczność hierarchizacji działań zawartych w niniejszym dokumencie pod względem ich ważności. Wprawdzie wszystkie wytyczone cele są ważne dla prawidłowego funkcjonowania gminy, jednak prawdopodobieństwo ich realizacji jest uzależnione od działań władz gminy, a przede wszystkim od istniejących możliwości finansowania. W pierwszej kolejności zrealizowane zostaną te kierunki działań, na które możliwe będzie uzyskanie zewnętrznych środków finansowych. Wybór, na co przeznaczone zostaną środki finansowe, uwarunkowany jest potrzebami mieszkańców. Najważniejszym zadaniem jednostek samorządowych jest uwzględnienie najistotniejszych oraz najpilniejszych potrzeb mieszkańców gminy.

Strona | 79

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

VI. FINANSOWANIE STRATEGII

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 jest kluczowym dokumentem strategicznym gminy. Wypracowane w ramach dokumentu cele i kierunki działań odpowiadają na potrzeby mieszkańców, a ich realizacja ma wpłynąć na poprawę warunków i jakości życia w gminie. Finansowanie inwestycji (realizujących zdefiniowane kierunki działań) będzie uzależnione od bieżącej sytuacji finansowej i środków zabezpieczonych w budżecie. Realizacja Strategii jest wyzwaniem dla wszystkich podmiotów funkcjonujących w gminie: władz samorządowych, miejscowych podmiotów gospodarczych oraz samych mieszkańców. Ponadto gmina jest również integralną częścią większej przestrzeni terytorialnej (powiatu, województwa, kraju, UE), dlatego też komplementarnych źródeł finansowania realizacji Strategii należy poszukiwać także na szczeblach wyższych. Finansowanie realizacji zadań zapisanych w Strategii przewiduje się z następujących źródeł:  budżet gminy Giżycko;  budżet gmin sąsiednich;  budżet starostwa powiatowego;  budżet województwa warmińsko - mazurskiego;  budżet państwa;  środki pozostałych partnerów lokalnych i instytucji zaangażowanych w realizację Strategii;  środki Unii Europejskiej (w ramach polityki strukturalnej i polityki spójności);  środki krajowych i międzynarodowych instytucji finansowych;  środki prywatne (w ramach partnerstwa publiczno – prywatnego);  środki własne sponsorów, dzierżawców obiektów, przedsiębiorców itp.

Należy podkreślić, iż nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej stwarza gminie Giżycko możliwość pozyskania środków na działania określone w niniejszym dokumencie.

Strona | 80

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

VII. WDRAŻANIE I MONITORING

We wdrażaniu Strategii bardzo ważnym elementem jest kontrola całego procesu oraz systematyczna ocena uzyskanych efektów społeczno-gospodarczych. Odpowiedzialność za wdrażanie Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 spoczywa na samorządzie gminnym. Proces ten obejmuje szereg czynności, które posłużą do sprawnego osiągnięcia założonych celów. Monitoring z kolei jest procesem polegającym na okresowej kontroli i ocenie stopnia realizacji działań zapisanych w tym dokumencie oraz wprowadzaniu modyfikacji zgodnie ze zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi i wewnętrznymi, wpływającymi na rozwój gminy. W celu podniesienia sprawności procesu wdrażania, jak i monitoringu, powiązanego z okresową oceną realizacji Strategii, powołany zostanie Zespół ds. Wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Giżycko. Jego nadrzędnym zadaniem będzie nadzorowanie poprawności i efektywności realizacji założeń Strategii. W skład Zespołu będą wchodzili przedstawiciele różnych środowisk funkcjonujących w gminie, a przewodniczyć jemu będzie Wójt Gminy Giżycko. Wśród zadań powołanej grupy przewiduje się ilościową i jakościową ocenę informacji związanych z realizacją zaplanowanych działań oraz uczestnictwo w pracach nad przygotowywaniem, aktualizacją czy uchwalaniem corocznych planów finansowych oraz inwestycyjnych gminy. Planowane działania strategiczne należy bowiem uwzględniać podczas prac nad wspomnianymi planami ze względu na to, iż możliwość ich realizacji uzależniona jest od zabezpieczenie odpowiednich środków w budżecie. Monitoring wszelkich działań zaplanowanych do realizacji w ramach niniejszego dokumentu będzie przeprowadzany w dwóch zakresach: rzeczowym i finansowym. Pierwszy będzie obrazem postępu w realizacji strategicznych celów niniejszego dokumentu oraz będzie stanowił kontrolę ich realizacji. Drugi natomiast oceniał będzie racjonalność wydatków finansowych na realizację poszczególnych działań. Ważne jest również szybkie wykrycie powstałych błędów w trakcie realizacji wspomnianych działań oraz minimalizacja skutków wykrytego odchylenia. Skuteczna identyfikacja wszelkich nieprawidłowości związanych z wdrażanymi działaniami, pozwoli na szybkie reagowanie i podejmowanie odpowiednich kroków naprawczych. Istotnym elementem procesu monitorowania jest wypracowanie technik zbierania informacji oraz opracowanie odpowiednich wskaźników, które będą odzwierciedleniem efektywności prowadzonych działań.

Strona | 81

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Istotnym elementem planowania strategicznego jest ocena efektów realizacji wszelkich założeń, która będzie najbardziej wiarygodna w momencie zestawienia stanu początkowego i stanu po zakończeniu realizacji zaplanowanych zadań. Stan początkowy został oceniony poprzez sporządzenie diagnozy społeczno-gospodarczej gminy Giżycko oraz ocenę jakości życia w gminie dokonanej za pomocą przeprowadzonej ankiety w ramach konsultacji społecznych. Stan końcowy zostanie natomiast zbadany po zakończeniu realizacji założeń określonych w niniejszym dokumencie, po roku 2022. Niemniej jednak powołany Zespół będzie corocznie dokonywał oceny bieżącej uzyskanych efektów i zgodności z pierwotnymi założeniami. Ocena końcowa będzie kluczowym źródłem informacji podczas planowania strategicznego w ramach kolejnej Strategii. Monitoring przeprowadzany będzie w oparciu o szereg wskaźników pochodzących z publicznego systemu informacji statystycznej lub wewnętrznego systemu sprawozdawczości gminy. Wskaźniki stanowią podstawę oceny stopnia realizacji Strategii. Efektywność monitoringu zapewnia przede wszystkim odpowiedni dobór wskaźników, które będą w najwłaściwszy sposób odzwierciedlały stan realizacji założeń dokumentu. Dane do wskaźników będzie można pozyskiwać z ogólnodostępnych statystyk, ale również z poziomu konkretnych projektów, w związku z czym niezbędna będzie ścisła współpraca z jednostkami odpowiedzialnymi za ich realizację. Poniższy wykaz wskaźników nie stanowi katalogu zamkniętego. Może być on dowolnie modyfikowany, w celu uzyskania najpełniejszego obrazu zrealizowanego zadania.

GOSPODARKA I TURYSTYKA Cel strategiczny 1. Wzrost gospodarczy gminy w oparciu o wspieranie przedsiębiorczości oraz rozwój turystyki.

Cel operacyjny 1.1. Poprawa sytuacji na rynku pracy oraz wspieranie lokalnej przedsiębiorczości.  liczba przeprowadzonych szkoleń dla bezrobotnych  liczba osób biorących udział w szkoleniach  wskaźnik bezrobocia  liczba zrealizowanych inwestycji  liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej

Strona | 82

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Cel operacyjny 1.2. Promocja inwestycyjna gminy oraz aktywizacja współpracy regionalnej.  powierzchnia terenów przeznaczonych pod inwestycje  powierzchnia obszarów inwestycyjnych uzbrojonych w infrastrukturę techniczną  liczba opracowanych Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego  wartość środków przeznaczonych na promocję gminy na targach  wartość środków pozyskanych na cele inwestycyjne

Cel operacyjny 1.3. Wspieranie rozwoju turystyki w gminie.  liczba udzielonych noclegów w turystycznych obiektach noclegowych na terenie gminy  liczba zorganizowanych imprez i ich uczestników  liczba szkoleń dla kadr turystycznych  liczba nowych gospodarstw agroturystycznych  liczba zmodernizowanych obiektów turystycznych  liczba szlaków turystycznych  długość ścieżek rowerowych

SPOŁECZEŃSTWO Cel strategiczny 2. Poprawa jakości życia mieszkańców – inwestowanie w kapitał ludzki.

Cel operacyjny 2.1. Podwyższenie jakości usług edukacyjnych i kulturalnych  liczba warsztatów i zajęć pozalekcyjnych  liczba szkoleń dla nauczycieli  wartość środków przeznaczonych na doposażenie szkół  liczba nowych przedszkoli  liczba komputerów w szkołach  wartość środków przeznaczonych na stypendia dla uczniów  liczba uczniów otrzymujących stypendia  liczba nowopowstałych obiektów sportowych i rekreacyjnych przy placówkach oświatowych

Strona | 83

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Cel operacyjny 2.2. Przeciwdziałanie patologiom i zjawiskom wykluczenia społecznego  liczba osób korzystających z pomocy społecznej  liczba osób dotkniętych problemami społecznymi  liczba osób starszych, którym zapewniono opiekę  liczba bezdomnych  liczba programów dotyczących przeciwdziałania zjawiskom patologicznym  wartość wypłaconych środków pomocowych  liczba budynków publicznych przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych

Cel operacyjny 2.3. Wzrost poczucia bezpieczeństwa mieszkańców gminy  liczba zainstalowanych kamer monitoringu gminnego  długość wybudowanej sieci oświetlenia ulicznego  liczba zrealizowanych projektów dotyczących poprawy bezpieczeństwa  wartość środków przeznaczonych na doposażenie instytucji zajmujących się bezpieczeństwem  liczba kolizji drogowych  wartość środków przeznaczonych na szczepienia i znakowanie zwierząt

Cel operacyjny 2.4. Wspieranie aktywności mieszkańców  liczba zgłaszanych inicjatyw obywatelskich  liczba organizacji pozarządowych  liczba imprez integracyjnych dla mieszkańców

PRZESTRZEŃ I INFRASTUKTURA Cel strategiczny 3. Rozbudowa i modernizacja systemu infrastruktury technicznej.

Cel operacyjny 3.1. Ochrona dziedzictwa kulturowego  liczba tablic informacyjnych/ oznaczeń walorów przyrodniczo-kulturalnych na terenie gminy  wartość środków przeznaczonych na ochronę zabytków  liczba działań wspierających ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego  wartość środków pozyskanych na rewitalizację

Strona | 84

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Cel operacyjny 3.2. Ulepszenie infrastruktury komunikacyjnej  długość wyremontowanych dróg (km)  liczba zdarzeń drogowych – kolizji i wypadków  długość wybudowanych ścieżek rowerowych  długość wybudowanych chodników (km)  liczba nowych miejsc parkingowych

Cel operacyjny 3.3. Budowa i modernizacja obiektów użyteczności publicznej  liczba zmodernizowanych obiektów użyteczności publicznej  liczba nowych obiektów sportowych w sołectwach  liczba wybudowanych siłowni zewnętrznych  wysokość środków przeznaczonych i pozyskanych na renowację i doposażenie obiektów użyteczności publicznej  wartość środków pozyskanych na budowę i modernizację świetlic wiejskich  liczba obiektów przeznaczonych do uprawiania sportów plażowych i wodnych

Cel operacyjny 3.4. Podniesienie jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej  liczba akcji służących utrzymaniu porządku i ładu przestrzennego  wartość środków przeznaczonych na porządkowanie gminnych terenów zieleni

Cel operacyjny 3.5 Budowa i rozbudowa inwestycji związanych z ochroną obszarów wokół Wielkich Jezior Mazurskich (sieć wodociągowa i kanalizacyjna)  długość wybudowanej lub zmodernizowanej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej  liczba funkcjonujących przydomowych oczyszczalni ścieków  liczba zorganizowanych akcji promujących zachowanie proekologiczne  liczba zmodernizowanych stacji uzdatniania wody  liczba punków odbierających nieczystości z jachtów i łodzi  długość sieci gazowej

Strona | 85

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

ŚRODOWISKO Cel strategiczny 4. Zachowanie bogatych walorów przyrodniczych gminy oraz troska o środowisko

Cel operacyjny 4.1. Ulepszenie systemu gospodarowania odpadami  liczba kampanii informacyjnych propagujących segregowanie odpadów  liczba ogólnodostępnych pojemników na segregację odpadów  liczba gospodarstw domowych prowadzących selektywną zbiórkę odpadów  liczba zlikwidowanych nielegalnych wysypisk śmieci

Cel operacyjny 4.2. Ochrona miejsc cennych przyrodniczo oraz promowanie OZE  liczba przydomowych oczyszczalni ścieków  wzrost populacji ryb wyrażony w procentach  liczba zakładów przemysłowych, w których przeprowadzona została modernizacja pod kątem ochrony środowiska

Cel operacyjny 4.3. Podwyższenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz turystów  liczba akcji promujących ekologię oraz ekologiczny tryb życia  liczba mieszkańców uczestniczących w programach i akcjach ekologicznych  liczba zorganizowanych zajęć dla dzieci, młodzieży i dorosłych z wykorzystaniem walorów przyrodniczych gminy

Strona | 86

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

VIII. OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO STRATEGII ROZWOJU GMINY GIŻYCKO NA LATA 2015-2022

Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz. 1235 ze zm.) projekt niniejszego dokumentu został przedłożony Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz Warmińsko-Mazurskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Olsztynie w sprawie odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla „Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022”, a w przypadku negatywnej decyzji w sprawie odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko o uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla „Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022”. W piśmie z dnia 3 listopada 2015 r. (WSTŁ.410.48.2015.AMK) Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie zajął stanowisko, że przedmiotowy dokument wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w „Prognozie oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022” został przekazany przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w piśmie z dnia 4 listopada 2015 r. (WSTŁ.411.36.2015.AMK). W piśmie z dnia 26 listopada 2015 r. (ZNS.9082.2.151.2015.KM) Warmińsko-Mazurski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Olsztynie stwierdził brak konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu „Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022”. Po opracowaniu Prognozy, zgodnie z art. 39 ust.1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.), projekt „Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022” wraz z „Prognozą oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022” został wyłożony do publicznego wglądu. Przeprowadzenie konsultacji miało na celu poznanie opinii oraz zebranie wniosków i uwag mieszkańców gminy Giżycko w sprawie dokumentów. Były one wyłożone w terminie od 18 grudnia 2015 roku do 8 stycznia 2016 roku w siedzibie Urzędu Gminy Giżycko, ul. Mickiewicza 33, 11-500 Giżycko (pokój 34, w godzinach urzędowania). Zostały także opublikowane na stronnie internetowej gminy Giżycko: www.ugg.pl.

Strona | 87

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Uwagi/wnioski do dokumentów mogły być składane za pośrednictwem ankiety konsultacyjnej bezpośrednio w sekretariacie Urzędu, drogą listowną lub drogą elektroniczną. W wyniku wyłożenia ww. dokumentów do wglądu publicznego nie wpłynęły żadne propozycje zmian ich zapisów. Na podstawie art. 54 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.) projekt „Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022” wraz z „Prognozą oddziaływania na środowisko Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022” zaopiniowane zostały przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie pismem z dnia 18 grudnia 2015 r. (znak: WSTŁ.410.60.2015.BT) oraz przez Warmińsko-Mazurskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Olsztynie pismem z dnia 7 stycznia 2016 r. (znak: ZNS.9082.2.210.2015.KM).

Strona | 88

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

SPIS RYSUNKÓW

Rysunek 1. Lokalizacja gminy Giżycko...... 6 Rysunek 2. Jezioro Niegocin (od lewej), Kruklin, Kisajno i Tajty ...... 14 Rysunek 3. Lokalizacja Punktu Zasilania w energię elektryczną ...... 46

SPIS TABEL

Tabela 1. Wykaz złóż surowców mineralnych na terenie gminy Giżycko (2001)...... 12 Tabela 2. Zestawienie jezior na terenie gminy Giżycko ...... 13 Tabela 3. Klasy czystości jezior na terenie gminy Giżycko ...... 15 Tabela 4. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Giżycko ...... 22 Tabela 5. Liczba ludności na terenie gminy Giżycko ...... 24 Tabela 6. Ruchy naturalne mieszkańców gminy Giżycko ...... 24 Tabela 7. Ruchy migracyjne na terenie gminy Giżycko ...... 25 Tabela 8. Wykaz placówek oświatowych gminy Giżycko ...... 29 Tabela 9. Liczba uczniów i absolwentów na terenie gminy Giżycko ...... 30 Tabela 10. Liczba komputerów w szkołach w gminie w latach 2009 – 2012 ...... 31 Tabela 11. Powody przyznawania pomocy społecznej w gminie Giżycko ...... 33 Tabela 12. Formy wsparcia udzielone przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ...... 34 Tabela 13. Planowane dofinansowanie sportowych organizacji i stowarzyszeń pozarządowych ...... 36 Tabela 14. Zabytki na terenie gminy Giżycko ...... 37 Tabela 15. Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej...... 39 Tabela 16. Działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego ...... 39 Tabela 17. Ochrona i promocja zdrowia ...... 39 Tabela 18. Wykaz organizacji pozarządowych ...... 40 Tabela 19. Gospodarka wodno-ściekowa w latach 2009-2013 ...... 41 Tabela 20. Podstawowe dane statystyczne o sieci gazowej na terenie gminy Giżycko ...... 44 Tabela 21. Zbiorcze zestawienie odpadów gminy Giżycko w latach 2009-2013 ...... 49 Tabela 22. Zasoby mieszkaniowe gminy Giżycko ...... 49

Strona | 89

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 23. Liczba podmiotów zarejestrowanych według podmiotów PKD ...... 51 Tabela 24. Wykaz portów jachtowych gminy Giżycko ...... 54 Tabela 25. Sytuacja finansowa gminy Giżycko ...... 56 Tabela 26. Czynniki wewnętrzne wpływające na rozwój gminy (mocne i słabe strony) ...... 60 Tabela 27. Czynniki zewnętrzne, wynikające z otoczenia, mające wpływ na rozwój gminy (szanse i zagrożenia) ...... 61

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Liczba według ekonomicznych grup ludności ...... 26 Wykres 2. Wskaźnik obciążenia demograficznego ...... 27 Wykres 3. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie gminy Giżycko wg płci...... 28 Wykres 4. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ...... 28 Wykres 5. Gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej ...... 32 Wykres 6. Wydatki na pomoc społeczną z budżetu gminy ...... 32 Wykres 7. Sieć wodociągowa na terenie gminy Giżycko ...... 42 Wykres 8. Sieć kanalizacyjna na terenie gminy Giżycko ...... 43 Wykres 9. Struktura podmiotów gospodarczych gminy Giżycko wg struktury własnościowej ...... 50 Wykres 10. Struktura podmiotów gospodarczych według sekcji i działów PKD w roku 2013 ...... 52 Wykres 11. Wykorzystanie gruntów w gminie Giżycko ...... 53 Wykres 12. Struktura gospodarstw rolnych wg Powszechnego Spisu Rolnego ...... 53

Strona | 90

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

ZAŁĄCZNIK I. RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH

Konsultacje społeczne to narzędzie, które umożliwia dwukierunkową komunikację pomiędzy władzami a przedstawicielami lokalnej społeczności. Sprawnie prowadzone konsultacje pomagają zdefiniować najpilniejsze i najważniejsze potrzeby z perspektywy gminy oraz jej mieszkańców. Pomagają urzeczywistnić idee społeczeństwa obywatelskiego, aktywnie włączającego się w proces formułowania kierunków działań na najbliższe lata. Tak więc konsultacje nie polegają wyłącznie na prezentowaniu planów dotyczących różnych sfer życia w gminie, ale są przede wszystkim sposobem uzyskiwania opinii, stanowisk czy propozycji na temat proponowanych działań. Pierwsze spotkania konsultacyjne w sprawie opracowania Strategii Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 odbyły się z grupą młodzieży - 19 czerwca 2015 r. w Gimnazjum w Bystrym, a następnie z dorosłymi mieszkańcami gminy Giżycko - 6 lipca 2015 r. w Gminnym Ośrodku Kultury i Rekreacji w Wilkasach. Podczas spotkań tych przedstawiono najważniejsze informacje na temat sytuacji gminy Giżycko w sferach: społecznej, gospodarczej i przestrzennej, które zostały opracowane na podstawie ogólnodostępnych danych statystycznych Głównego Urzędu Statystycznego, a także na podstawie danych udostępnionych przez Urząd Gminy w Giżycku oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Giżycku. Druga część odbytych spotkań miała charakter warsztatowy. W ramach prac warsztatowych, uczestnicy spotkań zostali podzieleni na cztery zespoły robocze. Każdy z zespołów miał za zadanie zidentyfikować najważniejsze problemy dotyczące różnych obszarów tematycznych oraz zaproponować sposoby ich rozwiązania. Obszarami tymi były: przestrzeń i infrastruktura, gospodarka i turystyka, społeczeństwo oraz środowisko. Po zakończeniu prac w grupach roboczych, każdy z uczestników otrzymał do wypełnienia ankietę. Ankieta ta dotyczyła oceny jakości życia w gminie Giżycko. Oceniano: stan infrastruktury, sytuację gospodarczą i lokalny rynek pracy, aktywność mieszkańców i współpracę społeczną, dostępność do przedszkoli i żłobków, infrastruktury ochrony zdrowia czy infrastruktury teleinformatycznej, kultury i rozrywki oraz sportu i rekreacji, stan środowiska naturalnego, a także sferę turystyczną. Ankietowani wskazywali także walory i słabości gminy oraz odpowiadali na pytanie dotyczące odbywających się w gminie wydarzeń kulturalnych. Wyniki ankiet zostały przedstawione poniżej.

Strona | 91

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.13. Ocena stanu infrastruktury na terenie gminy Giżycko MŁODZIEŻ DOROŚLI

3,4% 13,8% 44,8% 24,1% 13,8% Infrastruktura sportowo-rekreacyjna 7,7% 38,5% 38,5% 15,4%

3,7% 18,5% 40,7% 37,0% Infrastruktura ochrony zdrowia 25,0% 16,7% 50,0% 8,3%

15,4% 34,6% 46,2% 3,8% Infrastruktura edukacyjna 30,8% 61,5% 7,7%

18,5% 29,6% 48,1% 3,7% Infrastruktura kulturalna 38,5% 46,2% 7,7%7,7%

3,6% 35,7% 32,1% 21,4% 7,1% Sieć oświetlenia ulicznego 61,5% 23,1% 15,4%

11,1% 33,3% 40,7% 14,8% Infrastruktura kanalizacyjna 46,2% 38,5% 15,4%

10,7% 25,0% 46,4% 17,9% Infrastruktura wodociągowa 53,8% 46,2%

7,1% 25,0% 46,4% 21,4% Parkingi 38,5% 23,1% 38,5%

17,9% 35,7% 25,0% 21,4% Chodniki 23,1% 53,8% 23,1%

17,9% 42,9% 32,1% 7,1% Ścieżki rowerowe 7,7% 15,4% 38,5% 38,5%

3,7% 40,7% 44,4% 11,1% Infrastruktura drogowa 7,7% 53,8% 38,5%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo

Strona | 92

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.14. Ocena sytuacji gospodarczej i lokalnego rynku pracy na terenie gminy Giżycko

MŁODZIEŻ DOROŚLI

7,4% 66,7% 22,2% 3,7% Współpraca samorządu i przedsiębiorców 16,7% 25,0% 58,3%

7,1% 53,6% 39,3% Atrakcyjność inwestycyjna gminy 15,4% 61,5% 23,1%

Instrumenty wsparcia dla osób prowadzących 7,7% 73,1% 15,4% 3,8% 30,8% 61,5% 7,7% działalność gospodarczą

4,0% 32,0% 48,0% 16,0% Instrumenty wsparcia dla osób bezrobotnych 30,8% 53,8% 15,4%

3,6% 35,7% 53,6% 3,6%3,6% Możliwość zatrudnienia 15,4% 30,8% 53,8%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo

Strona | 93

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.15. Ocena aktywności mieszkańców i współpracy społecznej na terenie gminy Giżycko

MŁODZIEŻ DOROŚLI

Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży/oferta 18,5% 44,4% 25,9% 11,1% 15,4% 53,8% 23,1% 7,7% spędzania wolnego czasu

Działalność organizacji pozarządowych na rzecz 7,4% 59,3% 25,9% 7,4% 42,9% 50,0% 7,1% rozwoju lokalnego

3,7% 51,9% 44,4% Otwartość władz na inicjatywy społeczne 35,7% 14,3% 35,7% 14,3%

7,1%7,1% 50,0% 28,6% 7,1% Oddolna aktywność mieszkańców 7,1% 14,3% 42,9% 35,7%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo

Strona | 94

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.16. Ocena dostępności

MŁODZIEŻ DOROŚLI

7,7% 38,5% 46,2% 7,7% sportu i rekreacji 23,1% 46,2% 30,8%

15,4% 46,2% 23,1% 15,4% kultury i rozrywki 15,4% 61,5% 23,1%

8,0% 28,0% 44,0% 20,0% infrastruktury teleinformatycznej 23,1% 53,8% 23,1%

3,8% 19,2% 42,3% 34,6% infrastruktury ochrony zdrowia 15,4% 23,1% 53,8% 7,7%

3,8%7,7% 46,2% 38,5% 3,8% przedszkoli i żłobków 30,8% 46,2% 23,1%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo

Strona | 95

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.17. Ocena środowiska naturalnego na terenie gminy Giżycko

MŁODZIEŻ DOROŚLI

7,7% 69,2% 23,1% 3,6% 28,6% 46,4% 21,4% Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii

51,9% 40,7% 7,4% Czystość i porządek na terenie gminy 46,2% 46,2% 7,7%

3,6%7,1% 53,6% 35,7% Świadomość ekologiczna mieszkańców 8,3% 50,0% 25,0% 16,7%

3,6%14,3% 35,7% 42,9% 3,6% System segregacji odpadów na terenie gminy 7,7% 46,2% 15,4% 30,8%

3,6% 21,4% 39,3% 35,7% Jakość środowiska naturalnego 15,4% 46,2% 23,1% 7,7%7,7%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo

Strona | 96

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.18. Ocena sfery turystycznej gminy Giżycko

MŁODZIEŻ DOROŚLI

4,0%12,0% 36,0% 32,0% 16,0% Baza gastronomiczna 8,3% 33,3% 25,0% 33,3%

3,8% 38,5% 50,0% 7,7% Baza noclegowa 16,7% 50,0% 25,0% 8,3%

3,6%3,6% 35,7% 46,4% 10,7% Promocja i wizerunek gminy 8,3% 41,7% 16,7% 16,7% 16,7%

3,7% 29,6% 48,1% 18,5% Atrakcyjność turystyczna gminy 16,7% 50,0% 16,7% 16,7%

3,7% 25,9% 51,9% 18,5% Oferta turystyczna gminy 41,7% 33,3% 25,0%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bardzo dobrze Dobrze Średnio Słabo Bardzo słabo

Strona | 97

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Podsumowując powyższe wykresy (wyniki ankiet) mieszkańcy gminy Giżycko:  w obszarze infrastruktura: młodzież najwyżej oceniła stan infrastruktury kanalizacyjnej, wodociągowej i sportowo-rekreacyjnej, najsłabiej z kolei stan chodników, ścieżek rowerowych, a także infrastruktury drogowej i oświetlenia ulicznego; dorośli najwyżej ocenili stan infrastruktury sportowo-rekreacyjnej oraz sieć oświetlenia ulicznego i infrastrukturę wodno-kanalizacyjną, a najsłabiej parkingi, ścieżki rowerowe oraz chodniki;  w zakresie sytuacji gospodarczej i sytuacji na lokalnym rynku pracy: młodzież, jak i osoby dorosłe wysoko ocenili atrakcyjność inwestycyjną gminy, a najsłabiej możliwości zatrudnienia oraz instrumenty wsparcia dla osób bezrobotnych;  w obszarze aktywności mieszkańców i współpracy społecznej: młodzież wysoko oceniła otwartość władz na inicjatywy społeczne oraz ofertę spędzania wolnego czasu; dorośli wysoko ocenili otwartość władz na inicjatywy społeczne, natomiast zdecydowanie najsłabiej oddolną aktywność mieszkańców;  młodzież wysoko oceniała dostępność do infrastruktury teleinformatycznej, natomiast dorośli do przedszkoli i żłobków, najsłabiej oceniona została dostępność (młodzież, jak i dorośli) do infrastruktury ochrony zdrowia;  w obszarze stan środowiska naturalnego obie grupy wskazują na wysoką jakość środowiska naturalnego oraz niskie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii;  w zakresie turystyki: młodzież najwyżej oceniła atrakcyjność oraz ofertę turystyczną gminy, a najsłabiej bazę gastronomiczno-noclegową; dorośli najwyżej ocenili bazę noclegową oraz atrakcyjność turystyczną gminy, natomiast stosunkowo nisko ocenili promocje i wizerunek gminy.

W kwestii uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych odbywających się na terenie gminy Giżycko to zarówno po stronie młodzieży, jak i osób dorosłych częstotliwość ta jest na wysokim poziomie, z niewielką przewagą wśród drugiej, wyszczególnionej grupy.

Strona | 98

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.19. Częstotliwość uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych na terenie gminy Giżycko 100% 90% 31% 80% 48% 70%

60% 50%

40% 69% 30% 44% 20% 10% 7% 0% Młodzież Dorośli

Bardzo często Często Rzadko

Młodzież najchętniej uczestniczy w dożynkach, Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy oraz wakacyjnych koncertach. Podobnie, największą popularnością wśród osób dorosłych cieszą się dożynki, a także Airshow oraz organizowane w gminie koncerty.

Tabela 1.28. Najchętniej uczęszczane wydarzenia kulturalne MŁODZIEŻ DOROŚLI • Dożynki • Dożynki • WOŚP • Airshow • Koncerty w wakacje dla Giżycka • Koncerty • Dni Giżycka • Imprezy na plaży • Kuligi • Sportowe • Wszystkich • Festyny • Pikniki ekologiczne • Wszystkich • Konkursy wędkarskie • Sportowe

Na pytanie: jakich wydarzeń kulturalnych brakuje? dorośli wskazali jedynie, że brakuje imprez kulturalnych. Młodzież natomiast bardzo często wskazuje, że przede wszystkim brakuje atrakcji podczas okresu zimowego, jak również koncertów, wydarzeń kinowych i teatralnych, turniejów sportowych, eventów oraz konkursów fotograficznych.

Strona | 99

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Tabela 1.29. Mocne strony gminy Giżycko MŁODZIEŻ DOROŚLI • Piękne widoki • Jeziora • Ładny teren • Naturalne środowisko • Świeże powietrze • Potencjał turystyczny • Dużo imprez okolicznościowych • Zieleń i lasy • Plaże • Spokój • Środowisko • Czyste powietrze • Jeziora • Szlak wielkich jezior • Odmieniona administracja (dobry wójt • Organizowanie imprez kulturalno - i rada) sportowych • Wiele sklepów • Atrakcyjne położenie • Położenie • Wykorzystanie funduszu sołeckiego • Szybki rozwój

Zarówno młodzież, jak i dorośli w ankiecie najczęściej wskazywali na mocne strony gminy, które wiążą się z jej atrakcyjnym położeniem i dobrym stanem środowiska przyrodniczego. Wszystko to w dalszej kolejności przekłada się na wysoki potencjał turystyczny.

Tabela 1.30. Słabe strony gminy Giżycko MŁODZIEŻ DOROŚLI • Brak atrakcji kulturalnych • Zły stan infrastruktury drogowej • Słabe wykorzystanie potencjału • Brak miejsc pracy typu fabryki kulturalnego • Brak stałej pracy • Słabe wykorzystanie potencjału • Niskie zarobki przedsiębiorczości • Brak lub za mało ścieżek • Brak chodników rowerowych • Dziurawe drogi • Za mało chodników • Oświetlenie • Brudne jeziora • Liczne zanieczyszczenia • Brak świetlic • Brak obiektów sportowych w niektórych miejscowościach • Wysoki poziom rozwoju wyłącznie jednej miejscowości (Wilkasy) • Słaba infrastruktura • Brak ścieżek rowerowych • Brak pięknych plaż • Zamykanie szkół

Wśród najczęściej wymienianych słabych stron gminy Giżycko wskazano: brak chodników, dziurawe drogi i oświetlenie (młodzież) oraz zły stan infrastruktury drogowej i brak ścieżek

Strona | 100

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022 rowerowych (dorośli). Wskazane bariery podkreślają potrzebę modernizacji infrastruktury drogowej oraz okołodrogowej na terenie gminy Giżycko.

Strona | 101

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Wykres 1.20. Ocena istotności działań dla mieszkańców i rozwoju gminy

MŁODZIEŻ DOROŚLI

3,6% 67,9% 28,6% Zwiększanie atrakcyjności inwestycyjnej 61,5% 38,5%

3,8% 53,8% 42,3% Aktywizacja osób biernych zawodowo i bezrobotnych 69,2% 30,8%

Zwiększanie poczucia więzi społecznych wśród 10,7% 67,9% 21,4% mieszkańców 53,8% 46,2% Szersze wspieranie działań kulturalnych, sportowych, 3,7% 48,1% 48,1% artystycznych i promocja gminy 15,4% 69,2% 15,4%

55,6% 44,4% Zwiększenie estetyki gminy 46,2% 53,8%

14,3% 60,7% 25,0% Rozbudowa usług gastronomiczno – hotelarskich 23,1% 76,9%

48,1% 51,9% Modernizacja budynków użyteczności publicznej 8,3% 75,0% 16,7%

Budowa infrastruktury przy drogach (parkingi, 3,4% 37,9% 58,6% chodniki, oświetlenie, zatoki i wiaty przystankowe) 69,2% 30,8% Aktywne wspieranie lokalnych przedsiębiorców i 7,4% 55,6% 37,0% 46,2% 53,8% poszukiwanie inwestorów

14,3% 50,0% 35,7% Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej 21,4% 50,0% 28,6%

Zwiększenie nakładów na inwestycje z zakresu 21,4% 46,4% 32,1% 15,4% 30,8% 53,8% infrastruktury sportowej

7,1% 67,9% 25,0% Rozbudowa sieci kanalizacyjnej 38,5% 61,5%

100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bardzo ważne Ważne Mniej ważne

Strona | 102

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Powyższy wykres przestawia wyniki oceny istotności działań dla mieszkańców gminy Giżycko. Dla ankietowanej grupy młodzieży najistotniejszymi działaniami są: budowa infrastruktury przy drogach oraz modernizacja budynków użyteczności publicznej. Za najmniej istotne działanie uznali zwiększanie nakładów na inwestycje z zakresu infrastruktury sportowej, co z kolei również bardzo nisko zostało ocenione przez osoby dorosłe. Grupa ta za działania istotne najczęściej wskazywała budowę infrastruktury przy drogach oraz aktywizację osób biernych zawodowo i bezrobotnych, a także dalsze zwiększanie atrakcyjności inwestycyjnej gminy. Wyniki ankiet zostały wykorzystane podczas prac nad określeniem kierunków działań dla gminy Giżycko do roku 2022. Drugie konsultacje społeczne odbyły się tuż po zakończeniu wakacji, a tym samym po zakończeniu sezonu urlopowego, tak aby wszyscy zainteresowani mieszkańcy mieli szansę na uczestniczenie w spotkaniu. Miały one miejsce 9 września 2015 roku w sali konferencyjnej Urzędu Gminy Giżycko, podczas których zaprezentowane zostały wyniki pierwszych konsultacji społecznych, podzielone na dwie części – z grupą młodzieży oraz dorosłymi mieszkańcami gminy. Efekty tych spotkań zostały ze sobą zestawione w celu porównania otrzymanych wyników. W trakcie drugich konsultacji przestawiono także propozycje misji, wizji, celu głównego, celów strategicznych i operacyjnych oraz odpowiadających im kierunków działań. Wyniki konsultacji społecznych zostały przekazane do publicznej wiadomości, by zapewnić wszystkim mieszkańcom możliwość zapoznania się z efektami prac nad Strategią Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022. Po zakończeniu prac nad Strategią, dokument został ponownie poddany konsultacjom, podczas których zgłoszono kilka uwag i propozycji. Dotyczyły one m.in.:  korekty w brzmieniu misji i wizji;  niewielkich zmian w brzmieniu celów operacyjnych;  uzupełnienia drzewa celów o nowy cel operacyjny 3.5.;  zmiany brzmienia części kierunków działań;  dodatnia nowych kierunków działań. Wszystkie zgłoszone uwagi, jak również propozycje zmian zostały dokładnie przeanalizowane, a następnie wprowadzone do dokumentu. Podsumowując, konsultacje społeczne są istotnym elementem prac na dokumentem, którego główne założenia odzwierciedlają kluczowe potrzeby gminy oraz jej mieszkańców.

Strona | 103

Strategia Rozwoju Gminy Giżycko na lata 2015-2022

Realizacja zdefiniowanych kierunków działań ma prowadzić do zrównoważonego rozwoju, który zakłada się osiągnąć poprzez wykorzystanie kapitału ludzkiego oraz nowoczesnych technologii. Zastosowanie metody partycypacyjnej przy jednoczesnym udziale ekspertów zewnętrznych zapewnia wysoką jakość opracowania, a przede wszystkim rzetelność wypracowanych kierunków działań.

Strona | 104