2010-2011 architectuur theater dans muziek 2010-2011 theaterStudio beel laag deSingel Desguinlei 25 / B-2018 Antwerpen ma vr 10 19 uur / za 16 19 uur MATT DARRIAU’S www.desingel.be [email protected] PARADOX TRIO T +32 (0)3 248 28 28 F +32 (0)3 248 28 00 BATTLESHIP POTEMKIN WO 13 OKT 2010

deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van hoofdsponsor mediasponsors 2010-2011 JAZZ @ THE MOVIES

MATT DARRIAU’S PARADOX TRIO BATTLESHIP POTEMKIN WO 13 OKT 2010

DAVE DOUGLAS KEYSTONE & BILL MORRISON SPARK OF BEING ZA 13 NOV 2010

PETER VERMEERSCH & THE FLAT EARTH SOCIETY HEARSEE DO 24 FEB 2011

inleiding Hugo De Craen / 19.15 uur / muziekstudio begin 20.00 uur einde omstreeks 21.15 uur teksten programmaboekje Didier Wijnants coördinatie programmaboekje deSingel & Diederik Verstraete MATT DARRIAU’S PARADOX TRIO MATT DARRIAU altsaxofoon, klarinet, fluiten, doedelzak RUFUS CAPPADOCIA elektrische cello SEIDO SALIFOSKI percussie BRAD SHEPIK gitaar

BATTLESHIP POTEMKIN FILMCONCERT

gelieve uw GSM uit te schakelen

De inleidingen kan u achteraf beluisteren via www.desingel.be Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze.

Op www.desingel.be kan u uw visie, opinie, commentaar, appreciatie, … reageer betreffende het programma van deSingel met andere toeschouwers delen. & win Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze. Neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans om tickets te winnen.

Bij elk concert worden cd’s te koop aangeboden door ’t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, Schilde, 03 384 29 70 > www.tklavervier.be

Grand café deSingel open alle dagen 9 > 24 uur informatie en reserveren +32 (0)3 237 71 00 www.grandcafedesingel.be drankjes / hapjes / snacks / uitgebreid tafelen DE VOORTDURENDE ACTUALISERING VAN ‘PANTSERKRUISER POTEMKIN’

Goethe heeft in een klein versje in een onooglijk sonnet één van de cruci- ale voorwaarden voor grootse verwezenlijkingen benoemd:

“Wer Grosses will, muss sich zusammenraffen; In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister, Und das Gesetz nur kann uns Freiheit geben.”

De Angelsaksische traditie heeft deze gedachte later gerationaliseerd tot ‘Less is More’, maar dat motto is eigenlijk veel zwakker. Goethes woorden Matt Darriau's Paradox Trio en Pantserkruiser Potemkin © Arjen Veldt bevatten immers een expliciete opdracht (‘Beschränkung’) en een duidelij- ke verantwoordelijke (‘Der Meister’). ‘Less is More’ predikt gewoon sober- heid en is dus gemakkelijk te misbruiken (wat dan ook vaak is gebeurd).

Een epische film De fameuze ‘Beschränkung’ is echter niet altijd een bewuste keuze. Vaak overvalt ze de kunstenaar onverwacht en ongewild. Een beroemd voor- beeld is de stille film ‘Pantserkruiser Potemkin’ (1925) van de Russische kineast Sergei Eisenstein (1898-1948). Het was Eisensteins tweede film, na ‘Staking’ (1924). Hij kreeg de opdracht voor die film van de Sovjetoverheid. Het doel was een propagandafilm die de gebeurtenissen van 1905 in de verf moest zetten. Twaalf jaar voor de oktober revolutie van 1917 was het Russische volk immers al eens in opstand gekomen tegen de onpopulaire tsaar Nicolaas II. Die opstand heeft een klein jaar geduurd maar werd door het tsaristische regime uiteindelijk succesvol onderdrukt. Twintig jaar na de feiten gaf het nieuwe Sovjetregime aan Eisenstein de opdracht om een grote, epische film te maken waarin alle gebeurtenissen van dat woelige jaar aan bod zouden komen, inclusief de toen woedende oorlog tegen Japan en de verschillende episodes in de volkstopstand.

Herleid tot één gebeurtenis Het draaide anders uit. Tijdens het draaien van de prent in Baku werd de kineast gehinderd door barslechte weersomstandigheden. Zijn oor- Pantserkruiser Potemkin spronkelijke scenario bleek onuitvoerbaar en de filmcrew verhuisde naar Odessa, een havenstad aan de Zwarte Zee, nu in de Oekraïne. Gedwon- gen door de omstandigheden besliste Eisenstein zijn verhaal overhoop te gooien en enkel nog te focussen op één gebeurtenis: de muiterij van de scheepsbemanning in Odessa, de daaropvolgende volksopstand en de gewelddadige onderdrukking door het tsaristische leger. In het nieuwe scenario is Eisenstein duidelijk meer getrouw aan zijn opdrachtgevers dan aan de historische waarheid (het was tenslotte een propagandafilm), maar dat belette hem niet om er filmgeschiedenis mee te schrijven.

Historisch voor één scène Ook dat was te danken aan ‘Beschränkung’, al heeft die zich eerder in de hoofden van de cinefielen genesteld dan in het werk van Eisenstein zelf. Zowat iedereen heeft uit ‘Pantserkruiser Potemkin’ immers slechts één scène onthouden: de gruwelijke beelden van de slachting op de trappen van Odessa, een scène van zowat zeven minuten in een film van in totaal 75 minuten. Geen wonder: deze scène steekt met kop en schouders boven de rest van de film uit. De erg ritmische montage was ongezien in die tijd en is ook voor kijkers van vandaag nog ronduit verbluffend (al zullen velen onder hen misschien de parodie uit Brian De Palma’s ‘The Untouchables’ verkiezen). We zien hoe de Kozakken het protesterende volk massaal afmaken, hoe een moeder met haar doodbloedende kind in de armen koudweg wordt vermoord, hoe een baby in een losgeslagen koets de trap af dokkert. Eisenstein laat het allemaal van nabij zien en wis- selt voortdurend van perspectief en focus. Op die manier slaagt hij erin om een gebeurtenis van nog geen minuut (als ze al in werkelijkheid zou gebeurd zijn, quod non) uit te spinnen tot een hallucinante scène die tien keer zo lang duurt.

Het eeuwige leven Filmcritici zijn het erover eens dat ‘Pantserkruiser Potemkin’ zijn faam vooral aan deze scène (en daarnaast ook aan de scène met de muitende matrozen) te danken heeft. Meer nog: de film zou nooit de tand des tijds hebben doorstaan indien het inventieve montagewerk van vooral de trap- penscène niet zoveel school had gemaakt. Dat werpt een merkwaardig licht op de wens van Eisenstein dat zijn stille film om de tien à twintig jaar een nieuwe soundtrack zou moeten krijgen. Hij heeft die wens in zijn dagboek genoteerd, in de volle overtuiging dat zijn film en het propagandistische doel waarvoor hij was gemaakt, het eeuwige leven zou kennen, maar dat dit dus niet voor de muziek gold.

Meisel Het zou natuurlijk kunnen dat de kineast een beetje ontgoocheld was over Pantserkruiser Potemkin de originele soundtrack van de Weense componist Edmund Meisel, maar Schoonheid toevoegen daar zijn geen historische aanwijzingen voor. Integendeel: Meisel mocht Toen Matt Darriau eraan begon, weigerde hij om naar die andere versies nadien nog de soundtrack componeren voor de film ‘Oktober’ (1927). Toch te luisteren. Maar hij wist wel één ding: onder ‘Pantserkruiser Potemkin’ is Meisels verdienste beperkt. Hij heeft Eisensteins aanbeveling gevolgd kun je geen Miles Davis leggen en evenmin een popsong. Hij koos voor de om vooral ritmisch scherp te stellen, maar vindingrijk was het allemaal niet werkwijze van de hedendaagse jazzmuzikant: geen klankband die tot op (het was ook in amper twaalf dagen tijd bijeen geschreven). Zijn werk kan de milliseconde op de beelden past, maar een raamwerk waarvan de de- in het beste geval beschouwd worden als een prelude op Hollywood, mis- tails live worden ingevuld. Het resultaat is dus sterk bepaald door de inge- schien was het daarom dat deze soundtrack recent gerehabiliteerd werd vingen van het moment en de interactie tussen de muzikanten. De muziek voor de DVD- en Blue-ray-uitgave van ‘Pantserkruiser Potemkin’, in een gaat telkens een nieuw huwelijk aan met de beelden. Eigenlijk actualiseert uitvoering door het Babelsberg Orchester onder leiding van Helmut Imig. ze die telkens, zij het niet op de propagandistische manier die Eisenstein voor ogen had. Darriau is immers niet vies van een beetje ironie. Zo werkt Knip- en plakwerk hij in de trappenscène met twee thema’s: het thema van de tsaar en de Eisensteins roep voor een nieuwe soundtrack om de tien of twintig jaar Internationale. Grappig detail: de strijdmuziek van Pierre De Geyter wordt is nooit werkelijkheid geworden. Pas vijftig jaar na datum kwam er een bijna lallend gebracht, alsof de strijd gestreden is en het tijd is om te fees- tweede soundtrack en dat was niet eens een origineel werk. Het Sovjet- ten. Een ironisch commentaar van de componist, al benadrukt hij tegelijk Russische staatsfilmbedrijf Gosfilmofond knutselde toen een klankband zijn bewondering en fascinatie voor de film: “De film bevat zoveel verschil- bijeen met symfonisch werk van Dimitri Sjostakovitsj. Dat was prima mate- lende elementen. De manier waarop de spanning is opgebouwd, waarop riaal uit de Vierde, Vijfde, Achtste, Tiende en Elfde Symfonie, materiaal naar de revolutie wordt toe gewerkt; de snelle montage afgewisseld met dat bovendien prachtig werkt onder Eisensteins beelden. In elk geval veel lange, trage scènes – dat leent zich perfect voor live geïmproviseerde scherper, spannender en cassanter dan de partituur van Meisel. Maar muziek. Ik hoop altijd dat we er schoonheid aan kunnen toevoegen.” helaas is ook het geforceerde knip- en plakwerk voortdurend hoorbaar. Met als gevolg dat de ritmiek van de film soms meer gehinderd dan on- dersteund wordt.

Driekwart eeuw later En dan waren er plots de jaren nul van de eenentwintigste eeuw, het dol- gedraaide tijdperk waarin iedereen zonder schroom met de meest wilde projecten op de proppen komt. Plots ontstonden er minstens vier nieuwe soundtracks voor Eisensteins film. Geen enkele van die soundtracks had tot doel om de communistische revolutie te verheerlijken, dus ook nu ging Eisensteins wens niet in vervulling. Bovendien hebben minstens twee van die versies meer weg van jeugdige ‘Spielerei’ dan van een artistiek state- ment. Wat te denken van de psychedelische versie van Del Rey & The Sun Kings uit 2007? Het is een diffuse wolk van dromerige kosmosklanken, die op geen enkele manier iets met het ritme van de film doet. Al even triest is de kinderachtige versie van de Pet Shop Boys (2004) waarin de tussen- titels in songteksten tot leven komen, net zoals in die dwaze soundtrack van Giorgio Moroder bij Fritz Langs ‘Metropolis’, met onder andere de stem van Freddie Mercury. Dan is het werk van de IJslandse groep Múm (2002) interessanter. Net zoals Del Rey werkt Múm met vervreemding en contrast: ze leggen dromerige en hypnotiserende klanken onder de vlijm- scherpe beelden, maar door de koppige volharding worden die klanken net angstaanjagend en duister. Pantserkruiser Potemkin Matt Darriau’s Paradox Trio Rufus Cappadocia Het in New York gevestigde Paradox Trio creëert originele muziek geïn- Rufus Cappadocia bespeelt de vijfsnarige cello en is zowel een muzikaal spireerd op Oost-Europese traditionele muziek en gedreven door ge- buitenbeentje als een van de leading voices van ‘cutting edge’ cello. Zijn ïmproviseerde New Yorkse edge. Met hun nieuwe cd ‘Gambit’ voor het techniek en muzikaliteit werken zelfs inspirerend voor de meest kritische label ENJA en drie cd’s voor het label Knitting Factory zijn ze invloedrijk critici, die zijn spel hebben omschreven als “powerfull, exploring territory in het toejuichen van world fusion met hun innovatieve speurtocht naar that is positively otherworldly”. Hij toerde door Amerika en Europa met Balkan beats, Gypsy, Midden-Oosterse en Klezmer muziek. De laatste zowel bekende als minder bekende groepen en is bekend door zijn unieke twaalf jaar staan deze vier muzikanten bekend voor hun zeer energierijke samenwerking met artiesten van over heel de wereld. Rufus toerde als concerten in Noord-Amerika, Canada en Europa. Hun dynamische voor- stichtend lid van verschillende groepen zoals Urban Tap en Dave Fiuz- stellingen en stijl overschrijden stilistische en geografische grenzen door cynski. Hij coproduceerde een cd met Barney Mcall (piano Gary Bartz) een ongebruikelijke en eclectische klank en herdefiniëren het concept van en Badal Roy (tabla Miles Davis). Onlangs heeft hij ook een nieuw project de wereldmuziek. Voor ‘Gambit’, hun vierde cd, hebben ze samengewerkt gecoproduceerd en opgenomen, ‘Vodou Drums of Haiti’, met ‘Bonga’ Jean- met de Bulgaarse kaval virtuoos, Theodosii Spassov. Op hun derde cd, Baptiste en een cd met solo cello ‘Songs for Cello’. ‘Source’, verkenden ze de gemeenschappelijke achtergrond van Balkan en Klezmer muziek. Hun tweede cd, ‘Flying at a Slant’, wordt beschouwd als Seido Salifoski een werk van verschillende idiomen door de energierijke complexe ritmes Seido Salifoski werd geboren in Macedonië en studeerde aan het Ber- en Oosterse klanken van Balkan en Gypsy muziek met jazz compositie en klee College of Music in Boston. Als percussionist en dumbek virtuoos improvisatie te combineren. Hun eerste cd, ‘Paradox Trio’, werd genomi- hanteert hij een Balkan en Midden-Oosten stijl. Door zijn unieke aanpak neerd voor de prestigieuze German critics prize 2006. Paradox Trio werkt is Seido de voornaamste dumbek speler van New York en omgeving en momenteel samen met de grote Servisch/Franse pianist Bojan Z. Ze heb- speelde hij de afgelopen twaalf jaar samen met toonaangevende Oost- ben muziek geschreven en uitgevoerd voor stille films zoals ‘Battleship Europese en New Yorkse artiesten zoals de Bulgaarse klarinettist Ivo Potemkin’ (Eisenstein), ‘Un Chien Andalou’ (Bunuel/Dali) en ‘Benya Krik Papazov, Husni Omar Faruk en heeft hij opgenomen en getoerd met Yuri (Isaac Babel). Ze hebben ook muziek gemaakt voor onafhankelijke films en Yanakov (Bulgaarse Wedding Band). Als hij niet door Europa en de VS toert voor een PBS documentaire over Dashiel Hammet. met Paradox Trio, is hij leraar dumbek oa. op de Balkan Music and Dance Workshops in Noord-Amerika. Matt Darriau Matt Darriau is saxofonist, klarinettist, specialist in etnische blaasinstru- Brad Shepik menten en componist en heeft zijn innovatieve bijdrage zeker al geleverd Brad Shepik (°1966, Walla Walla, Washington) werd grootgebracht in Seat- aan de New Yorkse muziekscène. Zijn afkomst, het creatieve en eclecti- tle en studeerde gitaar bij Al Galante en Dave Petersen. Hij ontving een sche milieu van het Music’s Third Stream Pogram van het New England B.F.A (Bachelor of Fine Arts) aan het Cornish College en een masterdi- Conservatory in de jaren ‘80, en het voortdurend oefenen van het Balkans, ploma Jazz Performance/Composition aan de New York University. Shepik Klezmers en Keltisch idioom hebben hem geholpen om zijn esthetiek en toerde met verschillende bands zoals ’ Tiny Bell Trio, Para- passie vorm te geven en zo nieuwe en ongewone muziek te creëren. Hij dox Trio, Pachora w/, & Skuli Sverrisson en BAB- heeft subsidies en opdrachten gekregen van de NEA, Chamber Music KAS. Hij speelde ook samen met ’s Escalator Over the Hill, Char- America (2005/07) en ontving een Grammy Award (2007) met ‘The Klez- lie Hadens Liberation Orchestra en toerde en nam op met Paul Motians matics’. Hij werd door Jazziz Magazine geselecteerd als een van de hon- Electric Bepop Band gedurende vijf jaar. Tegelijkertijd interesseerde hij zich derdvijftig meest invloedrijke jazz muzikanten van de laatste vijftien jaar voor wereldmuziek door op te treden met groepen zoals Yuri Yunakovs omwille van de impact die hij had door het samenbrengen van Balkan- en Bulgaarse Wedding Band en Simon Shaheens Quantara. Shepiks eerste wereldmuziek met jazz. Hij is actief als componist/muzikant in zijn groep twee opnames als leadzanger, ‘The Loan’ en ‘The Well’, werden geloofd Ballin’ The Jack, Desastro Totale, Yo Lateef en The Klezmatics. Darriau voor hun huwelijk tussen wereldmuziek en jazz. Brad is een productief speelt met het Roberto Rodriguez Septet, Frank Londons Klezmer Brass componist en verschillende van zijn prijzen heeft hij gewonnen met het Allstars en het recente Recycled Waltz Orchestra. Hij heeft opgenomen repertoire van het Paradox Trio. De jongste jaren heeft hij Turkse saz en en opgetreden met Gunther Schuller, David Byrne, Marc Ribot, Dave Doug- Portugese gitaar toegevoegd aan de klank van de groep. las, Ken Butler, Ben Folds 5 en vele andere in de New Yorkse muziekscène. vr 15 okt 2010 20 uur theaterstudio Jacques Coursil Quartet Jacques Coursil trompet Romain Clerc-Renaud piano wo 13 okt 2010 Fanny Lasfargues elektrische bas 19.15 uur muziekstudio Inleiding door Hugo De Craen bij Paradox Trio Yann Joussein drums 20 uur theaterstudio 21.30 uur theaterstudio Matt Darriau’s Paradox Trio Sidsel Endresen& Håkon Komstad Filmconcert ‘Battleship Potemkin’ (Sergej Eisenstein) Sidsel Endresen stem Matt Darriau altsaxofoon, klarinet, fluiten, doedelzak Håkon Komstad tenorsaxofoon, electronics Rufus Cappadocia elektrische cello Seido Salifoski percussive 23 uur theaterstudio Brad Shepik gitaar Huntsville & Xavier Charles Ivar Grydeland gitaren, banjo 22 uur theaterstudio Tonny Kluften elektrische bas, contrabas Bourne-Kane-Davis & guests Ingar Zach percussie, tabla machine, drone commander Matthew Bourne piano Xavier Charles klarinet, vibrating surfaces Dave Kane contrabass Anders Aasebøe geluid Steven Davis drums, percussie za 16 okt 2010 do 14 okt 2010 17 > 24 uur wandelgang 20 uur theaterstudio Tony Oxley video Courtois-Defoort-Wierbos ‘paintings & electronic music’ Vincent Courtois cello, electronics Kris Defoort piano 18 uur kleine zaal Wolter Wierbos trombone Gerry Hemingway Film ‘Kernelings’ (wereldpremière) 21.30 uur theaterstudio 20 uur theaterstudio Ernst Glerum ‘ex Machina’ CourSil / haynes / koglmann & barry guy Ernst Glerum contrabas, tape 21.30 uur theaterstudio Annegien Haselager beeld Gerry Hemingway 23 uur theaterstudio videoconcert Dörner-Schröder-Thomas-Steidle ‘Behaviors’ (Beth Warshafsky) Axel Dörner trompet, electronics Gerry Hemingway percussie, electronics John Schröder piano 23 uur theaterstudio Clayton Thomas contrabas B3B meets tarfala Oliver Steidle drums, percussie, chaospad Guy-Gustafsson-Strid Fred Van Hove piano Barry Guy, Wilbert de Joode contrabas Mats Gustafsson saxofoons 4-daagse festivalpas €45 (basis ) / €35 (-25/65+) Raymond Strid drums dagtickets €16 (basis) / €12 (-25/65+) / €8 (-19 jaar) binnenkort in desingel

JAZZ & new music Bobo Stenson Trio & Hermes Ensemble olv. Koen Kessels Bobo Stenson piano Anders Jormin contrabas Jon Fält drums

A Jormin Scores of Winterlight (2006) H Abrahamsen Schnee (2006) B Stenson, A Jormin & J Fält Jazz Piano Trio Pieces

© Micke Grönberg wo 10 nov 2010 / 20 uur / muziekstudio ongenummerd € 16 basis € 12 -25/65+ € 8 -19 jaar inleiding Kevin Voets / 19.15 uur / blauwe foyer 2010-2011 architectuur theater dans muziek 2010-2011 theaterStudio beel laag deSingel Desguinlei 25 / B-2018 Antwerpen ma vr 10 19 uur / za 16 19 uur www.desingel.be [email protected] T +32 (0)3 248 28 28 F +32 (0)3 248 28 00

deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van

hoofdsponsor mediasponsors