Molendijk-Schouteneinde, Puttershoek (Gemeente Binnenmaas)
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Molendijk-Schouteneinde, Puttershoek (gemeente Binnenmaas) Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek H.G. Pape I.S.J. Beckers 2 Colofon ADC Rapport 4462 Molendijk-Schouteneinde, Puttershoek (gemeente Binnenmaas) Een Bureauonderzoek en Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend booronderzoek Auteurs: H.G. Pape & I.S.J. Beckers In opdracht van: SPA WNP ingenieurs © ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, 22 december 2017 Foto’s en tekeningen: ADC ArcheoProjecten, tenzij anders vermeld Status onderzoek: concept, 22 december 2017 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. ADC ArcheoProjecten aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. Autorisatie: R.M. van der Zee ISSN 1875-1067 ADC ArcheoProjecten Postbus 1513 3800 BM Amersfoort Tel. 033-299 81 81 E-mail [email protected] 3 Inhoudsopgave Samenvatting 4 1 Inleiding en administratieve gegevens 7 2 Bureauonderzoek 8 2.1 Doelstelling en vraagstelling 8 2.2 Methodiek 8 2.3 Resultaten 9 2.4 Gespecificeerde verwachting en conclusie 18 3 Inventariserend Veldonderzoek 19 3.1 Plan van Aanpak 19 3.2 Resultaten Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O) 20 3.3 Conclusies 22 4 Aanbeveling 24 Literatuur 24 Geraadpleegde websites 25 Lijst van afbeeldingen en tabellen 25 4 Samenvatting In opdracht van SPA WNP ingenieurs heeft ADC ArcheoProjecten in oktober 2017 een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd op de locatie Molendijk- Schouteneinde te Puttershoek, gemeente Binnenmaas. Op basis van het bureauonderzoek geldt een hoge archeologische verwachting voor de Nieuwe tijd. Deze verwachting is gebaseerd op de landschappelijke ontwikkeling van de regio waar het plangebied binnen ligt, de bekende archeologische waarden in de directe omgeving en de (veld)onderzoeksresultaten uit 2003. Het betreft een lager gelegen komgebied dat na de Sint- Elizabethsvloed onder water is komen te staan tot in waarschijnlijk de 16 e eeuw, waarna weer bewoning mogelijk werd door inpoldering. Vanaf de 19e eeuw is in elk geval bewoning zichtbaar op kaarten uit die periode. Ook is er tijdens eerder onderzoek in het plangebied aardewerk daterend vanaf de 17 e eeuw aangetroffen. Op basis van het bureauonderzoek kan niet de precieze bodemopbouw en de mate van intactheid bepaald worden. Hoewel eerder, door Van Wilgen (2003), een aanvullende archeologische inventarisatie is uitgevoerd, geldt dit niet voor het gehele plangebied. Bovendien moet dit onderzoek naar huidige maatstaven als verouderd worden beschouwd. In het plangebied is daarom een verkennend booronderzoek uitgevoerd. Uit dit onderzoek blijkt dat De ondergrond van het plangebied bestaat uit mineraalarm bosveen. Het pakket mariene afzettingen op het veen bestaat uit kwelder- en geulafzettingen. Boven het pakket mariene afzettingen zijn diverse recente opgebrachte zand- en kleilagen aangetroffen met een dikte van 115 tot 380 cm en tot een diepte van ca. 100 cm –mv recent omgewerkte grond. In het veen zijn geen veraarde of geoxideerde lagen aangetroffen die duiden op een bewoonbaar oppervlak. De top van het veen is als gevolg van mariene erosie niet meer intact aanwezig. De top van de bovenliggende geul- en kwelderafzettingen zijn in een groot deel van het plangebied diep verstoord geraakt. De bovengrond bestaat uit recent opgebrachte en omgewerkte pakketten. Boring 3 kon niet tot de gewenste einddiepte worden doorgezet in verband met de aanwezigheid van een puinlaag. Uit het profiel van de in dit deel van het plangebied door SOB Research verrichte boring blijkt echter op een diepte van 50 tot 325 cm –mv sprake te zijn van een opgebracht pakket met aardewerkfragmenten uit de 17 e of 18 e eeuw. Het is aannemelijk dat genoemd pakket onder de tijdens dit onderzoek aangetroffen puinlaag aanwezig is. In het noordwestelijk deel van het plangebied kan dieper dan 70 cm –mv de aanwezigheid van archeologische resten uit de Nieuwe tijd niet worden uitgesloten. Om de op het bureauonderzoek gebaseerde gespecificeerde verwachting voldoende te kunnen aanvullen en toetsen, adviseert ADC ArcheoProjecten de sloop van de ondergrondse delen van de funderingen van de huidige woning archeologisch te begeleiden. De archeologische begeleiding dient hetzelfde doel als een inventariserend veldonderzoek door middel van het aanleggen van proefsleuven (AB/IVO-P). Dit betekent dat indien bij de civiele werkzaamheden toch vondsten of archeologische sporen worden aangetroffen, deze worden geregistreerd en, in zover de werkzaamheden dat toelaten, worden gedocumenteerd. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een door de bevoegde overheid goed te keuren Programma van Eisen (PvE). Tijdens dit onderzoek kan bepaald worden of een eventueel vervolgonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek of een archeologische begeleiding van de aanleg van de nieuwbouw zinvol is. Als de grondroerende werkzaamheden in het noordwestelijk deel van het plangebied niet dieper reiken dan 70 cm –mv, is geen aanvullend onderzoek noodzakelijk. In de overige delen van het plangebied is, ongeacht de diepte van de grondroerend werkzaamheden, geen archeologisch vervolgonderzoek noodzakelijk. Vanwege de relatief diep reikende recente verstoringen worden geen intacte archeologische resten verwacht. Het is nooit uit te sluiten dat buiten het voor vervolgonderzoek geselecteerde gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Daarom merken wij op dat het aanbeveling verdient om de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten te melden bij de bevoegde overheid, zoals aangegeven in artikel 5.10 van de Erfgoedwet. 5 Wij wijzen erop dat de bevoegde overheid op basis van dit rapport een selectiebesluit neemt. De mogelijkheid bestaat dat dit selectiebesluit afwijkt van het door ons opgestelde advies. 6 Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden. Periode Afkorting Tijd in jaren Nieuwe tijd NT 1500 - heden Middeleeuwen: XME 450 – 1500 na Chr. Late Middeleeuwen LME 1050 - 1500 na Chr. Vroege Middeleeuwen VME 450 - 1050 na Chr. Romeinse tijd: ROM 12 voor Chr. – 450 na Chr. Laat-Romeinse tijd ROML 270 - 450 na Chr. Midden-Romeinse tijd ROMM 70 - 270 na Chr. Vroeg-Romeinse tijd ROMV 12 voor Chr. - 70 na Chr. IJzertijd: IJZ 800 – 12 voor Chr. Late IJzertijd IJZL 250 - 12 voor Chr. Midden-IJzertijd IJZM 500 - 250 voor Chr. Vroege IJzertijd IJZV 800 - 500 voor Chr. Bronstijd: BRONS 2000 - 800 voor Chr. Late Bronstijd BRONSL 1100 - 800 voor Chr. Midden-Bronstijd BRONSM 1800 - 1100 voor Chr. Vroege Bronstijd BRONSV 2000 - 1800 voor Chr. Neolithicum (Jonge Steentijd): NEO 5300 – 2000 voor Chr. Laat-Neolithicum NEOL 2850 - 2000 voor Chr. Midden-Neolithicum NEOM 4200 - 2850 voor Chr. Vroeg-Neolithicum NEOV 5300 - 4200 voor Chr. Mesolithicum (Midden-Steentijd): MESO 8800 – 4900 voor Chr. Laat-Mesolithicum MESOL 6450 - 4900 voor Chr. Midden-Mesolithicum MESOM 7100 - 6450 voor Chr. Vroeg-Mesolithicum MESOV 8800 - 7100 voor Chr. Paleolithicum (Oude Steentijd): PALEO tot 8800 voor Chr. Laat-Paleolithicum PALEOL 35.000 - 8800 voor Chr. Midden-Paleolithicum PALEOM 300.000 – 35.000 voor Chr. Vroeg-Paleolithicum PALEOV tot 300.000 voor Chr. Bron: Archeologisch Basis Register 1992 7 1 Inleiding en administratieve gegevens In opdracht van SPA WNP ingenieurs heeft ADC ArcheoProjecten in oktober 2017 een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek door middel van een verkennend booronderzoek uitgevoerd op de locatie Molendijk-Schouteneinde te Puttershoek, gemeente Binnenmaas (afb. 1 en 2). De aanleiding van het onderzoek is de voorgenomen bouw van een vijftiental woningen in het plangebied. Sinds 1 juli 2016 is de Erfgoedwet in werking getreden en is de Monumentenwet 1988 komen te vervallen. De bepalingen van de Monumentenwet zijn echter opgenomen in de Erfgoedwet. Op grond van de Erfgoedwet moeten archeologische (verwachtings)waarden gewaarborgd zijn in het bestemmingsplan. In het vigerende bestemmingsplan Puttershoek, dat op 11 april 2013 door de gemeente Binnenmaas is vastgesteld, heeft het plangebied de dubbelstemming Waarde Archeologie 1, met een vrijstellingsgrens van 30 m 2 voor nieuwe gebouwen (graafwerkzaamheden in verband met nieuwbouw zijn zonder een omgevingsvergunning niet toegestaan: er is geen vrijstellingsgrens met betrekking tot verstoringsdiepte voor bouwwerkzaamheden), alsook een vrijstellingsgrens van 30 cm –mv voor werkzaamheden anders dan bouwwerkzaamheden en 30 cm +mv voor ophoging.1 Op de archeologische verwachtingen- en beleidskaart van de gemeente Binnenmaas betreft dit een zone met een hoge verwachting voor bewoningskernen uit de periode Late Middeleeuwen – Nieuwe tijd.2 Ten behoeve van het verkrijgen van een omgevingsvergunning dient de initiatiefnemer een rapport te overleggen waarin naar oordeel van de bevoegde overheid de archeologische waarde van het plangebied voldoende is vastgesteld. In het kader van dit proces heeft het in dit rapport beschreven onderzoek plaatsgevonden. In Nederland dient het vaststellen van de archeologische waarde van een plangebied te gebeuren op grond van de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA versie 4.0). 3 De volgende administratieve gegevens zijn van toepassing: Opdrachtgever: SPA WNP ingenieurs Mw. N. Jacobs Klinkenbergerweg 30a 6711 MK Ede Tel: 06-13356122