MINISTERSTWO OCHRONY ŚRODOWISKA ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA
PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1: 50 000
Oddział Pomorski, 71-602 Szczecin, ul. Storrady 1
OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000
Arkusz: TYCHOWO (0121)
Opracował: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ...... mgr inż. Zenon Wiśniowski nr upr. V-1182 Państwowy Instytut Geologiczny
Redaktor Arkusza:
...... prof. Andrzej Sadurski Państwowy Instytut Geologiczny
Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
Praca wykonana na zamówienie Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Copyright by PIG & MOŚZNiL, Warszawa 1998
SPIS TREŚCI
I. Wprowadzenie...... str. 5
II. Lokalizacja...... str. 7
III. Klimat, wody powierzchniowe...... str. 10
IV. Warunki hydrogeologiczne...... str. 11
V. Badania izotopowe wody...... str. 24
VI. Jakość wód powierzchniowych i podziemnych...... str. 26 VII. Zagrożenia i ochrona wód podziemnych...... str. 30 VIII. Wykorzystane materiały...... str. 31
Spis rycin w części tekstowej Ryc. 1. Położenie arkusza na tle jednostek fizyczno-geograficznych. Ryc. 2. Położenie arkusza na tle mapy głównych zbiorników wód podziemnych. Ryc. 3. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód podziemnych - studnie kopane i źródła. Ryc. 4. Histogramy ważniejszych składników chemicznych wód podziemnych w utworach czwartorzędowych - materiały archiwalne - studnie wiercone. Ryc. 5. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - studnie wiercone.
Spis załączników umieszczonych w części tekstowej i w materiałach archiwalnych arkusza Zał. 1. Przekrój geologiczny I-I’ Zał. 1A. Przekrój geologiczny II-II’ Zał. 2. Głębokość występowania głównego poziomu wodonośnego - mapa w skali 1:100 000 Zał. 3. Miąższość i przewodność głównego poziomu wodonośnego - mapa w skali 1:100 000 Zał. 4. Jakość wody w studniach kopanych - mapa w skali 1:100 000 Zał. 5. Wybrane warstwy informacyjne - mapa w skali 1 : 200 000 Zał. 6. Ciągi sondowań geoelektrycznych wykonanych dla arkusza - mapa w skali 1:100 000
2 Zał. 7. Dokumentacja badań geoelektrycznych. Temat: MHP 1:50 000, ark. Tychowo (tylko w materiałach archiwalnych do arkusza) Zał. 8. Badanie składu izotopowego wodoru i tlenu oraz stężenia trytu w wodach podziemnych na Pomorzu w ramach 8 arkuszy MHP (tylko w materiałach archiwalnych do arkusza)
Spis tabel dołączonych do części tekstowej Tabela 1a. Reprezentatywne studnie wiercone. Tabela 1b. Reprezentatywne studnie kopane. Tabela 1c. Reprezentatywne źródła. Tabela 1d. Inne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej (hydrogeologiczne otwory badawcze). Tabela 2. Główne parametry jednostek hydrogeologicznych. Tabela 3a. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - - reprezentatywne studnie wiercone. Tabela 3b. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - - reprezentatywne studnie kopane. Tabela 3c. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy - - reprezentatywne źródła. Tabela 4. Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych. Tabela A. Otwory studzienne pominięte na planszy głównej. Tabela B. Inne punkty dokumentacyjne pominięte na planszy głównej. Tabela C1. Wyniki analiz wód podziemnych - materiały archiwalne - reprezentatywne otwory studzienne. Tabela C4. Wyniki analiz wód podziemnych - materiały archiwalne - inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne. Tabela C5. Wyniki analiz wód podziemnych - materiały archiwalne - inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne.
3 TABLICE
Tablica 1. Mapa hydrogeologiczna Polski - plansza główna (materiał archiwalny PIG) Tablica 2. Mapa dokumentacyjna (materiał archiwalny PIG)
Wersja cyfrowa mapy w GIS (materiał archiwalny PIG w zapisie elektronicznym)
Arkusz Tychowo Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 (plik eksportowy MGE mhp0121.mpd) z podziałem na grupy warstw informacyjnych z dołączonym bankiem danych.
4 I. Wprowadzenie
Realizacja arkusza Tychowo miała miejsce w Oddziale Pomorskim PIG w Szczecinie w latach 1996-1998 w ramach opracowywania Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 Arkusz wykonano zgodnie z obowiązującą Instrukcją Opracowania Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 z 1996 roku. Realizację arkusza Tychowo podjęto na podstawie umowy zawartej 15.07.1996 r. między Państwowym Instytutem Geologicznym, Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Ministerstwem Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Opracowanie arkusza poprzedzone było wykonaniem „Programu prac geologicznych dla opracowania Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 dla arkuszy Dobrowo (120), Tychowo (121), Połczyn Zdrój (158) i Barwice (159) (5), skierowanego do realizacji uchwałą Komisji d/s Opracowań Kartograficznych z dn.5.03.1997r. Dla opracowania arkusza Tychowo zebrano i wykorzystano materiały informacyjne z Centralnego Archiwum Geologicznego PIG, Centralnego Banku Danych Hydrogeologicznych „HYDRO”, Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Koszalinie, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Koszalinie, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie. W ramach prac kontrolno-pomiarowych dokonano przeglądu terenu z przeprowadzeniem weryfikacji lokalizacji otworów studziennych wraz z pomiarem głębokości ustabilizowanego lustra wody, zlokalizowano używane studnie kopane i większe źródła. Zweryfikowano również położenie potencjalnych i istniejących ognisk zanieczyszczeń środowiska, a głównie wód podziemnych. Pobrano 20 próbek wody do analiz chemicznych. Analizy wody w zakresie ustalonym dla MHP wykonało Centralne Laboratorium Chemiczne PIG w Warszawie. Dodatkowo wykonano również 5 analiz zawartości izotopów stabilnych tlenu i wodoru oraz trytu dla próbek wody z różnych poziomów użytkowych. Badania wykonało Laboratorium Izotopowe Instytutu Fizyki i Techniki Jądrowej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (Zał. 8)(26). Zgodnie z Programem badań wykonane zostały dwa ciągi sondowań elektrooporowych, których przebieg naniesiono na mapie wskali 1:100 000 (Zał. 6). Wyniki badań geofizycznych zestawione zostały w formie dokumentacji badań geoelektrycznych, dołączonej do materiałów archiwalnych arkusza (Zał. 7). Wszystkie
5 zaprojektowane badania zostały wykonane w pełnym przewidzianym Programem (4) zakresie. Dla opracowania treści mapy przeanalizowano następujące materiały dokumentacyjne: - 48 otworów studziennych uznanych za reprezentatywne, 6 otworów studziennych pominiętych na planszy głównej mapy i 10 otworów hydrogeologicznych badawczych. Otwory te umieszczono na mapie dokumentacyjnej, a część z nich, uznanych za reprezentatywne - na planszy głównej. Dane do otworów reprezentatywnych zestawiono w tabelach 1a i 1d, a do otworów pominiętych na planszy głównej - w tabelach A i B. Ponadto w formie tabelarycznej zestawiono: - wyniki 52 analiz chemicznych wody dotyczące otworów studziennych archiwalnych - tabele C1, C4, C5 - wyniki pomierzonego zwierciadła wody w 20 studniach gospodarskich -tabela 1b - wyniki analiz chemicznych z reprezentatywnych studni wierconych, kopanych i źródeł - tabela 3a, 3b, 3c. - dane dotyczące ognisk zanieczyszczeń wód podziemnych - tabela 4. Największe znaczenie w rozpoznaniu warunków występowania wód podziemnych na obszarze arkusza ma „Regionalna dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych w kat. C z utworów czwartorzędowo-trzeciorzędowych międzyrzecza Parsęty- Radwi i Radwi-Grabowej”, opracowana w 1979 przez KG „Zachód”, Oddz. w Poznaniu (22). W ramach realizacji badań do tej dokumentacji wykonano 36 otworów . Metodą udokumentowania zasobów było modelowanie matematyczne wykonane na obszarze 2023 km2. Dla całości obszaru udokumentowano zasoby eksploatacyjne w kat. „C” w ilości Q=7500 m3/h, w tym międzyrzecza Parsęty-Radwi Q=6950 m3/h przy depresji rejonowej S=14 m oraz regionalnej 2,5-5,0 m. Zasoby eksploatacyjne dla międzyrzecza Parsęty-Radwi zostały zatwierdzone decyzją KDH nr 013/4579/M/82. Zasoby dla międzyrzecza Radwi- Grabowej (poza obszarem arkusza) nie zostały zatwierdzone. W dokumentacji tej określono również łączne zasoby dynamiczne w ilości Q = 34 980 m3/h (w tym w obszarze zasobowym Parsęta-Radew - 31 000 m3/h). Opracowanie komputerowe arkusza MHP Tychowo w systemie INTERGRAPH wykonała Małgorzata Schiewe.
6 II. Lokalizacja.
Położenie administracyjne arkusza. Obszar arkusza Tychowo w całości położony jest na terenie województwa koszalińskiego. Południowo-wschodnią część obszaru arkusza zajmuje gmina Grzmiąca, część zachodnią i północno-zachodnią - gmina Tychowo, a krańce północno-wschodnie arkusza należą do gminy Bobolice. Na południowo-wschodnim krańcu arkusza położona jest wieś gminna Grzmiąca, a w części środkowo-zachodniej położona jest duża wieś gminna Tychowo.
Położenie geograficzne arkusza.
Pod względem geograficznym (podział wg J. Kondrackiego 1994) obszar arkusza Tychowo leży w podprowincji - Pojezierze Zachodniopomorskie (w prowincji Pojezierza Południowobałtyckiego), mezoregion - Pojezierze Drawskie. Jedynie dolina Parsęty w południowo-zachodniej części arkusza oraz północno-zachodnia i zachodnia część arkusza z doliną Leśnicy i Chotli zaliczana jest do mezoregionu Równiny Białogardzkiej. Położenie arkusza podano w poniższej tabeli. Nazwa Nr arkusza Dł. geogr. Szer. geogr. Powierzchnia Zlewnia Kraina arkusza wg wsch. płn. arkusza [%] geogr. skorowidza od - do od - do [km2] powierzchni (mezoregion)
Tychowo 121 1615'-1630' 5350'-5400' 305 Parsęta -100% Pojezierze Drawskie Równina Białogardzka
Równina Białogardzka wchodząca od SW i W w obszar arkusza obniżeniem wykorzystywanym przez dolinę Parsęty, oddzielona jest progiem pojeziernym od Pojezierzy Zachodniopomorskich (6). Próg ten porozcinany jest głęboko wciętymi dolinami rzek: Parsęty, Wogry, Dębnicy i Bukowej, wykorzystującymi rynny subglacjalne. Próg (garb) pojezierny, jest jednostką morfogenetyczną, w obrębie której znajduje się Pojezierze Drawskie - mezoregion obejmujący większą część arkusza Tychowo. Arkusz Tychowo, położony w NW części Pojezierza Drawskiego, jest obszarem silnie zróżnicowanym morfologicznie, o wysokościach od około 65 m n.p.m. w dolinie
7 Parsęty do ponad 200 m n.p.m. na wysoczyźnie morenowej. Wysoczyzna morenowa zbudowana jest głównie z glin i piasków. Jej powierzchnia urozmaicona jest stromymi pagórkami moren martwego lodu (13, 17). Formy te zbudowane są z osadów żwirowo- piaszczystych, mułków i glin. Oprócz pagórków morenowych obszar ten urozmaicają liczne formy szczelinowe i wytopiskowe, reprezentowane przez kemy.
Rys. 1. Położenie arkusza Tychowo na tle jednostek fizyczno - geograficznych wg J. Kondrackiego (1994).
Decydującą rolę w ukształtowaniu rzeźby tego obszaru odegrało ostatnie zlodowacenie, a zwłaszcza stadiał pomorski. Rzeźba obszaru ma generalnie charakter akumulacyjny i nie nawiązuje do przebiegu elementów morfologicznych starszego podłoża. W fazie ekspansji lądolód fazy pomorskiej napotkał, na linii Połczyn Zdrój - Barwice, barierę
8 w postaci wysoko położonych ilastych i piaszczystych osadów trzeciorzędowych, które stanowiły element oporowy dla nasuwających się mas lądolodu, i przyczyniły się lokalnie do glacitektonicznego spiętrzenia osadów lodowcowych i trzeciorzędowych. Osady te, dzięki spiętrzeniu na wysokość do 200 m n.p.m. stanowiły w fazie deglacjacji barierę dla wód roztopowych w odpływie na południe. Stało się to przyczyną powstania systemu pradolin odprowadzających wody roztopowe w kierunku zachodnim, nazywanego pradoliną pomorską. Pradolina ta wykorzystała obniżenie na zapleczu moreny spiętrzonej powstałe pod stopą lądolodu, czasami posiadające charakter rynny lodowcowej. Na obszarze arkusza pradolinę tą wykorzystuje w części dolina rzeki Parsęty. Obszary położone na N od doliny Parsęty tworzą wysoczyznę morenową, osiągającą na północy arkusza Tychowo wysokości do 205 m n.p.m. Sieć osadnicza jak i zaludnienie na obszarze arkusza należy do średnich w województwie koszalińskim i wynosi 28 osób/km2. Brak jest tu większych obiektów przemysłowych, a działalność gospodarcza przejawia się w formie intensywnych upraw rolnych i gospodarki hodowlanej. Ośrodkami usług podstawowych są Tychowo - licząca 2,5 tys. mieszkańców wieś gminna położona tuż za zachodnią granicą arkusza oraz Grzmiąca - wieś gminna z około 1,5 tys. mieszkańców. Ludność tych wsi oraz szeregu mniejszych utrzymuje się z rolnictwa, przemysłu przetwórczego i leśnictwa. Przeważa tu rolnictwo wielkoobszarowe, pozostałość po dawnych gospodarstwach państwowych. Intensywnej produkcji roślinnej, której sprzyjają gleby o dobrych klasach bonitacyjnych, towarzyszy skoncentrowana produkcja zwierzęca (np. w Grzmiącej, Tychowie), która stwarza potencjalne zagrożenie dla jakości wód płytkich poziomów wodonośnych. Stosunkowo gęsta sieć osadnicza sprzyja, przy braku kanalizacji w większości wsi, zanieczyszczeniu pierwszej warstwy wodonośnej azotanami, azotynami i związkami potasu, co potwierdzone zostało w badaniach wody wykonanych dla mapy. Lasy stanowią ponad 30 % powierzchni arkusza. Większe kompleksy leśne związane są z doliną Parsęty oraz z obszarami występowania piaszczystych pokryw glacjalnych i fluwioglacjalnych w północnej i środkowej części arkusza.
9 III. Klimat , wody powierzchniowe
Region klimatyczny Pomorza Środkowego, w obszarze którego położony jest arkusz Tychowo, znajduje się pod wpływem polarno-morskich mas powietrza. Wpływy morza przejawiające się łagodnymi zimami i stosunkowo chłodnymi latami są wyraźne na obszarze Równiny Białogardzkiej. Na obszarze Pojezierza Drawskiego (środkowa i zachodnia część arkusza) wpływy te słabną, co związane jest wysokim położeniem tego obszaru nad poziom morza, a co za tym idzie, większymi opadami. Równina Białogardzka otrzymuje opad w ilości 710-760 mm rocznie, a obszary wysoczyznowe 760-780 mm rocznie. Parowanie terenowe średnie z wielolecia wynosi około 550 mm (1). Stąd różnica pomiędzy opadem i parowaniem dla Równiny Białogardzkiej wynosi 160-210 mm a dla obszarów wysoczyznowych 210-230 mm rocznie. Średnia temperatura roczna na obszarach wysoczyznowych jest niższa niższa niż na Równinie Białogardzkiej, np. dla Szczecinka (wysoczyzna) wynosi 7,00C a dla Koszalina 7,20C. Cały obszar arkusza położony jest w zlewni rzeki Parsęty. Całkowita długość rzeki Parsęty wynosi 127,1 km, a powierzchnia zlewni 3151 km2. Przepływ Parsęty mierzony na wodowskazie w Tychówku określono dla wielolecia średnio w roku 7,95 m3/s. Parsęta wyróżnia się dość znacznym spadkiem. Dla odcinka od źródła do Starego Chwalimia wynosi on 2,3‰, a od Starego Chwalimia do Tychówka - 1,17‰. Deniwelacje pomiędzy doliną Parsęty a przylegającym do niej terenem dochodzą do 30 m. W rejonie Krosina dolina leży na wysokości 65 m n.p.m. a wysoczyzna na zachód od Krosina na 96 m n.p.m. Szerokość doliny Parsęty, znaczona zasięgiem holoceńskich tarasów akumulacyjnych dochodzi do 600 m. Wahania stanów wód w rzece dochodzą do 2 m w ciągu roku. Maksymalne stany rozpoczynają się w listopadzie i trwają do marca. Szczyt fali wezbraniowej przypada na przełom lutego i marca. Najniższe stany obserwuje się w sierpniu i wrześniu. Arkusz Tychowo leży w prawobrzeżnej części zlewni Parsęty. Największymi dopływami Parsęty na obszarze arkusza są Trzebiegoszcz, Leśnica, Leszczynka i Chotla. Ostatnia z nich płynie głęboko wciętą doliną, wykorzystującą rynnę lodowcową o przebiegu równoleżnikowym. Cieki płyną w mało wciętych dolinach, dlatego zasilane są głównie wodami opadowymi. Tylko Parsęta i Chotla drenują głębokie poziomy wodonośne. Parsęta i Chotla prowadzą wody III klasy czystości, a rzeka Leszczynka - klasy II. Pozostałe rzeki nie są objęte monitoringiem jakości wód. Zlewnia Parsęty objęta jest ochroną na mocy zarządzenia Wojewody Koszalińskiego z 1987 roku, z uwagi na to, że jest zlewnią przymorską oraz posiada cenne walory krajobrazowo-przyrodnicze.
10 IV. Warunki hydrogeologiczne.
Dotychczasowe badania hydrogeologiczne pozwoliły na wydzielenie, na obszarze arkusza MHP Tychowo jednego piętra wodonośnego, którym jest czwartorzędowe piętro wodonośne. W skład tego piętra wchodzą: przypowierzchniowe poziomy wodonośne na wysoczyznach i w dolinach (te ostatnie mają najczęściej wody o zwierciadle swobodnym), międzyglinowy poziom wodonośny składający się z jednej lub dwóch warstw oraz poziom podglinowy pozostający w ścisłym kontakcie hydraulicznym z wodonośnymi osadami trzeciorzędowymi.
Rys.2. Położenie arkusza Tychowo na tle mapy głównych zbiorników wód podziemnych wg A.S. Kleczkowskiego (1990).
11 Podglinowy, czwartorzędowo-trzeciorzędowy poziom wodonośny zaliczony został również do piętra czwartorzędowego z uwagi na to, że wodonośne osady trzeciorzędowe znajdują się w zasięgu płytkiego krążenia wód podziemnych. Na obszarze środkowej i wschodniej części arkusza znajduje się część głównego zbiornika wód podziemnych czwartorzędowo-trzeciorzędowych nr 126 Szczecinek (15), o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 99 000 m3/d i całkowitej powierzchni 1712 km2. Zasięg tego zbiornika nie został dotychczas szczegółowo udokumentowany. Obejmuje on podglinowy poziom wodonośny. Czwartorzędowe piętro wodonośne występuje na całym obszarze arkusza. W piętrze tym wydzielono cztery zasadnicze poziomy: przypowierzchniowy poziom wodonośny, międzyglinowy poziom wodonośny, podglinowy poziom wodonośny czwartorzędowo-trzeciorzędowy, poziom dolinny.
Przypowierzchniowy poziom wodonośny. Poziom przypowierzchniowy związany jest z osadami fluwioglacjalnymi podścielającymi gliny fazy pomorskiej i poznańsko-leszczyńskiej. Osady tego poziomu rozprzestrzenione są na obszarze wysoczyzny morenowej w NE części arkusza. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi od 2 do 20 m, a w obrębie wypełnionych osadami koryt subglacjalnych może dochodzić do 50 m (Chmielno - otw. 23). Warstwa jest w całości drenowana przez doliny rzeczne i torfiaste obniżenia bezodpływowe, czego przejawem są źródła dolinne (Grzmiąca, źródła Chotli). Osady piaszczyste tego poziomu charakteryzują się nieciągłością i występują w postaci soczewek i warstw o zmiennej miąższości. Poziom widoczny jest na przekroju geologicznym I - I’ (Zał. 1) w otworze Kowalki (otw. 19), Smęcino (otw. 20), Dobrociechy (otw. 4, 5) gdzie tworzy serię piaszczysto - żwirową, występującą na powierzchni, drenowaną przez rzeki Trzebiegoszcz, Chotla i Leszczynka. Poziom ma zwierciadło swobodne lub słabo napięte; ujmowany jest płytkimi otworami na terenie Tychowa (otw. 16), w Wełdkowie (otw. 10) oraz licznymi studniami gospodarskimi o głębokościach od 3 do 11 m (tab. 1b). Poziom ten drenowany jest licznymi drobnymi wysiękami i tylko źródło wypływające na stokach doliny rzeki Pesznicy w
12 Grzmiącej miało znaczenie użytkowe i było wykorzystywane przez okolicznych mieszkańców. Wydajność tego źródła wynosi około 1 l/s. Sposób występowania poziomu wodonośnego decyduje o tym, że jego zasobność nie jest duża. Warstwa zasilana jest bezpośrednio opadami i przez przesączanie wód przez utwory słabo przepuszczalne. Silnie zdrenowana zasila w wody dorzecze Parsęty.
Międzyglinowy poziom wodonośny. Międzyglinowy poziom wodonośny reprezentuje szereg warstw, soczew i klastycznych wypełnień kanałów subglacjalnych lub dolin rzecznych powstałych w okresie faz zlodowaceń środkowopolskich i interglacjału wielkiego. Połączenie wielu zasobnych w wodę elementów morfogenetycznych daje w efekcie poziom wodonośny o regionalnym rozprzestrzenieniu. Nieliczne rejony, gdzie brak jest tego poziomu to te, gdzie glina zlodowacenia bałtyckiego leży bezpośrednio na glinach zlodowaceń środkowopolskich. Są to obszary na NW i E od Grzmiącej, gdzie pod dochodzącym do 90 m miąższości pakietem glin występuje poziom podglinowy. Na całym obszarze arkusza poziom międzyglinowy występuje pod warstwą glin o miąższości od 10 m w pobliżu Parsęty do 50 m na obszarze wysoczyzny w NE części arkusza. Na obszarze wysoczyzny morenowej w NE części arkusza, strop tego poziomu notowany jest na wysokości 60 - 80 m n.p.m. Ujmowany jest licznymi studniami, m.in. w Dobrociechach (otw. 4, 5), Wojęcinie (otw. 3), Smęcinie (otw. 20). W południowo- wschodniej i zachodniej części arkusza poziom ten występuje na wysokości 35 - 60 m n.p.m. (otwory: Dobrochy - 6, 8, Tyczewo - 2, Tychowo - 13, 15, Wielanowo - 38, 31, Kikowo - 29, 30, Drzonowo - 24, 25). Na obszarze SE części arkusza strop poziomu międzyglinowego występuje na wysokości 60 - 80 m n.p.m. (Mieszałki - otw. 33, Przystawy - otw. 35, Grzmiąca - otw. 44, 45, 46, Równe - otw.47, 48). Miąższość poziomu w najwyższych partiach wysoczyzny wynosi 10-20 m i zwiększa się ku południowemu-zachodowi, w kierunku doliny Parsęty, osiągając na skłonie wysoczyzny miąższości od 20 do 30 m. W pobliżu doliny Parsęty (części pradoliny pomorskiej) zmienia się charakter występowania tego poziomu. W tej części zalicza się do niego warstwy wodonośne występujące wśród osadów zastoiskowych (Wielanowo - otw. 31). Warstwy składające się na międzyglinowy poziom wodonośny zbudowane są z piasków różnoziarnistych i żwirów, z dużym udziałem piasków drobnych. Wydajności jednostkowe wahają się od 3,0 do 14,0 m3/h/1mS. Wysokie wydajności jednostkowe są bardzo rzadkie. Średnia wydajność jednostkowa wynosi 5,0 m3/h/1mS, a
13 średni współczynnik filtracji waha się od 7 m/24h w obszarach wysoczyznowych do 26 m/24h w obrębie skłonu wysoczyzny Wydajność potencjalna typowej studni wierconej jest zmienna w granicach od 50 do 120 m3/h. Zwierciadło wody ma charakter napięty, jedynie w strefach krawędziowych pradoliny i dolin, gdzie łączy się on z poziomem dolinnym, traci ten charakter. Poziom zwierciadła wód podziemnych podlega licznym wahaniom w ciągu roku hydrologicznego (rzędu 1 m) oraz wahaniom wieloletnim (22). W trakcie prac terenowych w sierpniu i wrześniu 1997r., w dostępnych otworach wykonano pomiary położenia lustra wody. Wykazały one zgodność z pomiarami archiwalnymi w granicach wahań sezonowych zwierciadła. Pradolina pomorska wykorzystywana przez Parsętę jest strefą bezpośredniego kontaktu prawie wszystkich poziomów wodonośnych. Jednocześnie, co wynika z mapy hydroizohips wykonanej w oparciu o pomiary archiwalne skorygowane pomiarami z 1997 r., jest to strefa drenażu poziomu międzyglinowego. Międzyglinowy poziom wodonośny jest głównym użytkowym poziomem wodonośnym na obszarze większej części arkusza. Wody ujmowane z poziomu międzyglinowego nie wymagają uzdatniania lub jedynie bardzo prostego przez napowietrzanie i filtrację, z uwagi na przekroczenie dopuszczalnej zawartości żelaza - do 3 mg/dm3, rzadziej manganu - do 0,4 mg/dm3. Utwory gliniaste i mułkowe zalegające w stropie poziomu wodonośnego stanowią dostateczną izolację, chroniącą wody przed zanieczyszczeniami powierzchniowymi. Głębokość występowania poziomu mieści się w przedziale 50-100 m w części NE arkusza, a na pozostałym obszarze w przedziale 15-50 m. Zasilanie poziomu międzyglinowego następuje głównie poprzez przesączanie wód z warstw położonych wyżej w strefie wysoczyznowej, a częściowo drogą bezpośredniej infiltracji opadowej - w obrębie głęboko wciętych dolin.
Podglinowy poziom wodonośny (czwartorzędowo-trzeciorzędowy). Poziom podglinowy związany jest z osadami najstarszych zlodowaceń i ze stropowymi partiami wodonośnego trzeciorzędu. Fragmentarycznie poziom ten podścielają najstarsze gliny. Zaliczenie stropowych partii trzeciorzędu do tego poziomu wynika z faktu istnienia więzi hydraulicznej pomiędzy głębokim poziomem czwartorzędowym a stropem trzeciorzędu. Jak wynika z przekrojów hydrogeologicznych, kontakt ten możliwy jest w wielu miejscach (rejon Tychowa, Krosina, Wielanowa, Nosibąd).
14 Strop utworów poziomu występuje na wysokości od 0,0 m w NW części arkusza (Tychowo - otw. 13, Dobrochy - otw. 7) do 50-60 m n.p.m. w środkowej i wschodniej części arkusza (Nosibądy - otw. 2, Godzisław - otw.27, Dobrociechy - otw. 4). W kierunku do doliny Parsęty obniża się do wysokości około 10 m n.p.m. Tworzą go utwory wodonośne czwartorzędowe, czwartorzędowo-trzeciorzędowe, bądź trzeciorzędowe, oddzielone na obszarze wysoczyznowym od poziomu międzyglinowego warstwą glin lub mułków o miąższości 20 - 30m. Lokalnie na skutek zaburzeń glacitektonicznych lub w erozyjnych oknach hydrogeologicznych (Kikowo - otw. 30), utwory wodonośne poziomu mogą kontaktować się z poziomem międzyglinowym. Na obszarze pradoliny pomorskiej na skutek głębokiego rozcięcia starszych poziomów przez tę dolinę, wodonośne utwory trzeciorzędowe pozostają w bezpośrednim kontakcie ze wszystkimi poziomami wodonośnymi, drenowanymi tu intensywnie przez Parsętę. Podglinowy poziom nie ma na arkuszu Tychowo podstawowego znaczenia użytkowego. Jedynie w Tychowie i na obszarze jednostki hydrogeologicznej 4 (Sucha - otw. 41, Grzmiąca - otw. 42, 43, Nosibądy - otw. 26, Godzisław - otw. 27, Ujazd - otw. 21, 22) ujmowane są warstwy wodonośne, które zaliczyć można do tego poziomu. W północno-zachodniej i północnej części arkusza znaczenie użytkowe ma poziom międzyglinowy, jedynie kilka studni ujmuje niższy poziom podglinowy (Dobrochy - otw. 7, Dobrociechy - otw. 5, ). Utwory wodonośne poziomu podglinowego występują na bardzo różnych wysokościach, co związane jest z urozmaiconym ukształtowaniem podłoża podczwartorzędowego, oraz możliwym glacitektonicznym spiętrzeniem utworów czwartorzędowych i trzeciorzędowych. Również miąższości poziomu podglinowego są bardzo zróżnicowane, maksymalnie dochodzą do ok. 80 m (Nosibądy - otw. 2,. Tab. 1d). Poziom podglinowy jest drugim pod względem częstości wykorzystania, użytkowym poziomem wodonośnym. Studnie ujmujące ten poziom osiągają wydajność od 10,0 do 120,0 m3/h. Średnia wydajność jednostkowa wynosi około 10,0 m3/h/1mS (od 2,5 do 25 m3/h/1mS). Na obszarze na NE i N od Grzmiącej (jednoska 4) średnia miąższość poziomu wynosi 20 m, a przewodność warstwy około 380 m2/d; w rejonie Tychowa (jednoska 3) średnia miąższość poziomu wynosi 15 m a przewodność warstwy 990 m2/d. Jest to poziom bardzo zasobny, lecz z racji głębokiego zalegania mniej eksploatowany od poziomów wyższych.
15 Układ hydroizohips poziomu nie odbiega od układu hydroizohips poziomu międzyglinowego, co dowodzi, że jest on również drenowany przez Parsętę. Zwierciadło wody ma charakter napięty. Wody ujmowane z poziomu podglinowego pod względem hydrochemicznym nie odbiegają od wód wyższych poziomów czwartorzędowych. Zasilanie poziomu podglinowego odbywa się wyłącznie drogą przesączania. Podglinowy poziom wodonośny można uznać za bazowy, a więc taki do którego następuje infiltracja z wyższych poziomów czwartorzędowych. Dotychczasowa analiza wykazała analogię ukształtowania powierzchni piezometrycznej poziomu podglinowego i międzyglinowego (podobne spadki hydrauliczne, zgodność obniżeń w osiach drenażu). Wskazuje to na wzajemny kontakt hydrauliczny, w którym zasadnicze znaczenie ma przesączanie do poziomu bazowego na obszarach wysoczyznowych i jego drenaż w strefach dolinnych. Głęboki drenaż w dolinie Parsęty (pradolina pomorska) i Chotli, wymusza podobny układ hydrauliczny w obrębie całego czwartorzędowego piętra wodonośnego i powoduje, że granice wododziałów wód powierzchniowych pokrywają się z wododziałami wód wgłębnych. Kierunki przepływu wód podziemnych są radialne od kulminacji hydraulicznych na wysoczyznach, a w strefach dolinnych strumień wód podziemnych skierowany jest zgodnie z przepływem wód powierzchniowych.
Dolinny poziom wodonośny. Wody podziemne w utworach dolinnych związane są głównie z osadami w pradolinie pomorskiej. Występujące utwory wodonośne to głównie piaski i żwiry. Osady te włożone są do głębokiego wcięcia dolinnego, utworzonego przez wody ekstraglacjalne, dzięki temu poziom dolinny kontaktuje się bezpośrednio z utworami poziomu międzyglinowego i podglinowego. W części doliny Parsęty wykorzystującej południową część pradoliny pomorskiej, poniżej poziomu dolinnego występują utwory zastoiskowe i fluwioglacjalne pochodzące ze starszych zlodowaceń, co należy wiązać z tektoniczną aktywnością garbu pojeziernego w okresie wszystkich glacjałów. Dolinny poziom wodonośny prześledzić można na przekrojach hydrogeologicznych (Zał. 1 i 1A) oraz w otworach studziennych w Krosinie (otw. 36, 37, 38, 39) oraz w piezometrze na zachód od Krosina (otw. 5, tab.1d). Jego miąższość wynosi od 10 do 30 m. Strop znajduje się na wysokości od około 90 do 60 m n.p.m. a spąg na wysokości 45 - 60 m n.p.m. Poziom ten posiada swobodne lustro wody.
16 Litologia decyduje o parametrach hydrogeologicznych warstwy; wydajność jednostkowa wynosi 0,4-12,0 m3/h/1mS, a współczynnik filtracji średnio około 10 m/24h. Z uwagi na niekorzystne wykształcenie litologiczne (przewaga frakcji drobnych i pylastych) poziom ten może być rezerwą wody dla potrzeb lokalnych. Poziom dolinny z powodu braku warstwy izolacyjnej o dostatecznej miąższości jest najbardziej podatny na zanieczyszczenia. Wody poziomu dolinnego są słabo zmineralizowane; twardość ogólna wynosi poniżej 3 mval/dm3, co pozwala zaliczyć je do wód miękkich. Zawierają niewielkie ilości żelaza i manganu, jedynie w pobliżu doliny Parsęty ilość żelaza wzrasta lokalnie nawet do 12 mg/dm3 a manganu do 0,2 mg/dm3. Poziom dolinny w małym stopniu zasilany jest przez bezpośrednią infiltrację opadów; zasoby wód pochodzą głównie z drenażu międzyglinowego i podglinowego poziomu wodonośnego. Znaczna część wód zasilających ten poziom pochodzi, z położonego na SE od obszaru objętego arkuszem, sandru Gwdy.
Rejonizacja parametrów hydraulicznych, hydrostrukturalnych i geologicznych na obszarze arkusza pozwoliła na wydzielenie obszarów o zbliżonych cechach, nazwanych tu jednostkami hydrogeologicznymi. Na obszarze arkusza Tychowo wydzielono 6 jednostek hydrogeologicznych.
bQ
Jednostka 1 ------III. Q-Tr
Powierzchnia jednostki 1 wynosi 115,8 km2. Granicą północną i zachodnią jednostki jest granica arkusza. Granica południowa poprowadzona została wzdłuż wychodni fluwioglacjalnych utworów pradoliny Pomorskiej. Granica wschodnia przebiega po skłonie najwyższej części wysoczyzny morenowej na wysokości około100-120m n.p.m. W obszar jednostki wchodzą doliny wód roztopowych wykorzystywane przez rzeki Leśnicę, Leszczynkę i Chotlę. Granica pokrywa się ze zmianą przewodności poziomu użytkowego z około 400 m2/24h w obrębie jednoski 1 do około 70 m2/24h w jednostce 2. Granice jednostki pokrywają się z granicami zmienności parametrów hydrodynamicznych użytkowej warstwy wodonośnej. Głównym użytkowym poziomem w obrębie tej jednostki jest międzyglinowy poziom wodonośny, chociaż pojedyncze studnie ujmują warstwę wodonośną zaliczaną do poziomu podglinowego (Dobrochy - otw. 7)
17 Użytkowa warstwa wodonośna występuje na głębokości od 10 m w dolinach i obniżeniach w środkowej i północnej części jednostki do 45 m na południu jednostki. Wody podziemne mają charakter naporowy, subartezyjski. Średnia miąższość poziomu wodonośnego wynosi 16 m, a współczynnik filtracji warstwy - 26,0 m/24h. Wydajności potencjalne studni są wysokie. Na większej części obszaru jednostki wynoszą one 50 - 70 i 70-120 m3/h . Najniższe wydajności potencjalne, w przedziale 10-30 m3/h, występują na N od doliny Chotli w pobliżu granicy z akuszem Dobrowo. Z uwagi na dobrą izolację i brak ognisk zanieczyszczeń na większości obszaru jednostki ustalono niski stopień zagrożenia wód podziemnych. W rejonie Tychowa oraz wsi: Warnino, Kowalki, Pobądz, Tyczewo, z powodu obecności ognisk zanieczyszczeń (zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych w Tychowie, obecność zanieczyszczeń pierwszej warstwy wodonośnej, składowisko odpadów komunalnych w Warninie), ustalono średni stopień zagrożenia. Moduł zasobów odnawialnych dla jednostki przyjęto jak dla zlewni Parsęty pomiędzy wodowskazem w Starym Chwalimiu a wodowskazem w Tychówku. Moduł ten obliczony został metodą hydrologiczną w dokumentacji zasobowej dla międzyrzecza Parsęty - Radwi i wynosi 528,0 m3/24h/km2 (22). Biorąc pod uwagę silne drenowanie tego poziomu przez pradolinę pomorską oraz zmienne warunki odnawialności, do obliczenia zasobów dyspozycyjnych zastosowano współczynnik zmniejszający 0,4. W wyniku takiego zmniejszenia ustalono zasoby dyspozycyjne na 211 m3/24h/km2. Jednostka nr 1 z arkusza Tychowo kontynuuje się na arkuszu Połczyn Zdrój jako jednostka 3, na arkuszu Dobrowo jako jednostka 2, a na arkuszu Barwice oznaczono ją jako jednostkę 1.
Jednostka 2 bc Q I
Powierzchnia jednostki 2 wynosi 76,8 km2. Południowo-wschodnią granicę jednostki wyznacza zasięg obszaru, na którym występuje użytkowy międzyglinowy poziom wodonośny. Od zachodu jednostka 2 graniczy z jednostką 1. Jest to jednocześnie granica rozdzielająca obszary o odmiennych parametrach hydraulicznych w obrębie tego samego poziomu wodonośnego. Na północy i wschodzie jednostka kontynuuje się na sąsiednich arkuszach. Do jednostki tej zaliczono również niewielki obszar o podobnych cechach położony w rejonie Mieszałek i Przystaw w SE części arkusza. Użytkowym poziomem
18 wodonośnym na obszarze tej jednostki jest międzyglinowy poziom wodonośny. Warstwy wodonośne tego poziomu występują na głębokości od 60 - 80 m na wysoczyźnie w północnej części jednostki, do 18 m na południu jednostki. Wody podziemne mają charakter naporowy, subartezyjski. Średnia miąższość poziomu wodonośnego wynosi 10 m, a współczynnik filtracji warstwy - 7,0 m/24h. Wydajności potencjalne studni są średnie. Na większej części obszaru jednostki wynoszą one 30-50 i 50 - 70 m3/h . Najwyższe wydajności potencjalne w przedziale 70-120 m3/h występują na NE krańcu arkusza w rejonie Dobrociechów (otw. 4, 5). Z uwagi na dobrą izolację i brak ognisk zanieczyszczeń na większości obszaru jednostki ustalono niski i bardzo niski stopień zagrożenia wód podziemnych. Jedynie w rejonie wsi Mieszałki, z uwagi na możliwość zanieczyszczenia wód ściekami rolniczymi przyjęto średni stopień zagrożenia. Na obszarze jednostki nie stwierdzono dużych ognisk zanieczyszczeń wód podziemnych. Dla jednostki przyjęto moduł zasobów odnawialnych obliczony metodą infiltracyjną w dokumentacji zasobowej dla międzyrzecza Parsęty - Radwi (22), wynoszący 192 m3/24h/km2. Biorąc pod uwagę przeważnie niską przewodność poziomu oraz małą odnawialność zasobów, do obliczenia zasobów dyspozycyjnych zastosowano współczynnik zmniejszający 0,26 uznany we wspomnianej dokumentacji za nie naruszający istotnie systemu krążenia wód i ich zasobów w badanym obszarze. W wyniku takiego zmniejszenia ustalono zasoby dyspozycyjne na 50 m3/24h/km2.
Q
Jednostka 3 ------III. c Q-Tr
Powierzchnia jednostki 3 wynosi 0,8 km2. Jednostka ta na arkuszu Tychowo obejmuje swym zasięgiem część obszaru wsi Tychowo, na którym użytkowym poziomem wodonośnym jest podglinowy poziom wodonośny. Jednosta ta kontynuuje się na arkuszu Dobrowo jako jednostka 3. Głównym użytkowym poziomem w obrębie tej jednostki jest podglinowy poziom wodonośny, chociaż w większości studni stwierdzono również występowanie poziomu międzyglinowego, o mniej korzystnych parametrach (Tychowo - otw. 11, 13, 14, 15). Poziom użytkowy budują najczęściej znacznej miąższości utwory rzeczne i fluwioglacjalne, o
19 zmiennych parametrach filtracyjnych. Użytkowa warstwa wodonośna występuje na głębokości od 60 do 115 m. Wody podziemne mają charakter naporowy, subartezyjski. Średnia miąższość poziomu wodonośnego wynosi 15 m, ale spotykane są również miąższości znacznie wyższe - 41,5 m w otworze Tychowo wieś-1 (otw.17). Współczynnik filtracji warstwy wynosi średnio 66,0 m/24h. Wydajności potencjalne studni są wysokie, rzędu 50-70 m3/h. Z uwagi na bardzo dobrą izolację poziomu, dla obszaru jednostki ustalono bardzo niski zagrożenia wód podziemnych. Moduł zasobów odnawialnych dla jednostki przyjęto jak dla zlewni Parsęty pomiędzy wodowskazem w Starym Chwalimiu a wodowskazem w Tychówku. Moduł ten obliczony został metodą hydrologiczną w dokumentacji zasobowej dla międzyrzecza Parsęty - Radwi i wynosi 528,0 m3/24h/km2 (22). Dobre wykształcenie warstwy wodonośnej oraz fakt, że poziom podglinowy często (na skutek zaburzeń glacjalnych, spiętrzeń) pozostaje w ścisłym kontakcie hydraulicznym z poziomami wyższymi, umożliwia przyjęcie wysokiego, 50% udziału zasobów dyspozycyjnych w zasobach odnawialnych. Wartość ta określona została na podstawie wspomnianej dokumentacji dla poziomu podglinowego (50,7%). W wyniku takiego zmniejszenia ustalono zasoby dyspozycyjne na 264 m3/24h/km2.
Jednostka 4 c Q-Tr IV
Powierzchnia jednostki 4 wynosi 72,0 km2. Zajmuje ona obszar w SE części arkusza Tychowo, charakteryzujący się występowaniem jednego, podglinowego poziomu wodonośnego. Granica jednostki wyznaczona została jako obwiednia obszaru o braku użytkowego poziomu międzyglinowego. Na obszarze tym otwory studzienne zlokalizowane są w miejscowościach: Sucha - otw. 41, Grzmiąca - otw. 42, 43, Nosibądy - otw. 26, Godzisław - otw. 27, Ujazd - otw. 21, 22. Od południa jednostka zamyka się na arkuszu Barwice, gdzie występuje jako jednostka 3. Na podstawie danych z wierceń z obszaru arkusza Tychowo można stwierdzić, że w omawianym rejonie ujmowana jest podglinowa warstwa czwartorzędowa lub warstwa trzeciorzędowa, pozostające w ścisłym kontakcie hydraulicznym. Podglinowy poziom wodonośny tworzą czwartorzędowe, fluwioglacjalne i rzeczne piaski ze żwirami, lub piaszczyste trzeciorzędowe utwory wieku mioceńskiego. Strop warstw tego poziomu
20 występuje na wysokości 50-60 m n.p.m. (Nosibądy - otw. 2, tab. 1d, Godzisław - otw.27). W kierunku do doliny Parsęty obniża się do wysokości około -40 m n.p.m. (Sucha - otw.41). Średnia miąższość poziomu wodonośnego wynosi 20 m, ale waha się od 8 do 80 m (Nosibądy - otw. 2). Współczynnik filtracji warstw tego poziomu średnio wynosi - 19 m/24h, ale charakteryzuje się dużą zmiennością: od 6 do 60 m/24h. Wydajności potencjalne studni są bardzo wysokie - przeważnie mieszczą się w granicach 70-120 m3/d. W wyższych partiach wysoczyzny poziom ten prowadzi wody pod ciśnieniem, których lustro stabilizuje się na głębokości od kilku do kilkunastu metrów. W pobliżu granicy jednostki z pradoliną pomorską notuje się ciśnienia artezyjskie np. w suszarni w Grzmiącej (otw. 42, 43) lustro wody stabilizuje się na wysokości 13,5 m powyżej powierzchni terenu. Z uwagi na bardzo dobrą izolację i brak ognisk zanieczyszczeń, ustalono bardzo niski stopień zagrożenia wód podziemnych. Dla jednostki przyjęto moduł zasobów odnawialnych obliczony metodą infiltracyjną w dokumentacji zasobowej dla międzyrzecza Parsęty - Radwi (22), wynoszący 480 m3/24h/km2. Dobre wykształcenie wodonośna oraz fakt, że poziom podglinowy nie jest silnie drenowany przez wody powierzchniowe powoduje, że zasoby dyspozycyjne przyjęto jako 64% zasobów odnawialnych. Wartość ta określona została na podstawie wspomnianej dokumentacji jako suma udziału zasobów eksploatacyjnych dla poziomu międzyglinowego (13,6%) i podglinowego (50,7%). W wyniku takiego zmniejszenia ustalono zasoby dyspozycyjne na 307 m3/24h/km2.
Jednostka 5 b Q II
Powierzchnia jednostki 5 wynosi 20,6 km2. Jednostka ta stanowi kontynuację jednostki nr 4 z arkusza Barwice. Zajmuje ona niewielki obszar w południowo-wschodniej części arkusza Tychowo przy granicy z arkuszem Barwice. Zachodnią granicą jednostki jest granica z jednostką 4, w sensie fizycznym jest to granica pomiędzy obszarem o braku użytkowego międzyglinowego poziomu wodonośnego (jednostka 4) a obszaru gdzie poziom ten posiada podstawowe znaczenie użytkowe. Granica północna z jednostką 2, rozdziela obszary tego samego poziomu wodonośnego o różnych parametrach hydraulicznych. W kierunku południowym, w pobliżu doliny Parsęty, a więc na obszarze jednostki 5, wzrasta miąższość i parametry filtracyjne poziomu międzyglinowego, a jednocześnie, w związku ze spadkiem głębokości jego występowania, zwiększa się nieco stopień zagrożenia. Na południu i wschodzie jednostka ta kontynuuje się na sąsiednie arkusze.
21 Użytkowym poziomem wodonośnym na obszarze tej jednostki jest poziom międzyglinowy. Poziom składa się z jednej lub dwóch warstw wodonośnych występujących na głębokości 5 - 30 m p.p.t., z tym, że pierwsza warstwa wodonośna, z uwagi na płytkie zaleganie nie jest wykorzystywana do zbiorowego zaopatrzenia w wodę; jest eksploatowana tylko w studniach gospodarskich. Jak wykazały wykonane badania jakościowe, wody z tej warstwy są zanieczyszczone ściekami bytowymi i rolniczymi. Druga warstwa wodonośna występuje na głębokości od 25 do 30 m (rzędne od 75 do 85 m n.p.m.). W wyższych partiach wysoczyzny poziom prowadzi wody pod ciśnieniem, których lustro stabilizuje się na głębokości od kilku do kilkunastu metrów. W pobliżu granicy z jednostką pradolinną (jednostka 6 na ark. Barwice), występują ciśnienia artezyjskie, podnoszące słup wody do 2 - 3 m ponad poziom terenu. Średnia miąższość poziomu wodonośnego wynosi 18,0 m (dla całej jednostki, łącznie z jej częścią na ark.Barwice), a w otworach wiertniczych w Grzmiącej i Równem od 9 do 38 m. Współczynnik filtracji warstw tego poziomu średnio wynosi 23 m/24h, ale charakteryzuje się dużą zmiennością w zakresie od 20 do 43 m/24h. Wydajności potencjalne studni są bardzo wysokie, przeważnie mieszczą się w przedziale 70-120 m3/h, w części południowo-wschodniej obniżają się do 50 - 70 m3/h. Z uwagi na dobrą izolację i brak ognisk zanieczyszczeń, we wschodniej części jednostki ustalono niski stopień zagrożenia wód podziemnych. W zachodniej części jednostki i na N od Grzmiącej, obecność potencjalnych ognisk zanieczyszczeń w postaci zrzutu ścieków z oczyszczalni mechanicznej i obecność dużych gospodarstw hodowlanych spowodowała przyjęcie średniego stopnia zagrożenia. Dla jednostki przyjęto moduł zasobów odnawialnych dla zlewni Pesznicy, obliczony w dokumentacji zasobowej dla międzyrzecza Parsęty - Radwi metodą hydrologiczną, wynoszący 465 m3/24h/km2. (22). Biorąc pod uwagę dobre wykształcenie wodonośna oraz fakt, że poziom międzyglinowy w znacznym stopniu jest drenowany przez pradolinę, do obliczenia zasobów dyspozycyjnych zastosowano współczynnik zmniejszający 0,4. W wyniku takiego pomniejszenia ustalono zasoby dyspozycyjne na 186 m3/24h/km2.
Q
Jednostka 6 a b ------II Q-Tr
Powierzchnia jednostki 6 wynosi 19,0 km2. Granice jednostki na arkuszu Tychowo mają założenia strukturalne. Wyznacza je stwierdzony otworami wiertniczymi zasięg utworów pradolinnych. Jest to fragment pradoliny pomorskiej wykorzystywany tu przez
22 dolinę rzeki Parsęty. Jednostka ta kontynuuje się na arkuszach: Barwice - jako jednostka 2 i na arkuszu Dobrowo - jako jednostka 1. Granice strukturalne jednostki znajdują odzwierciedlenie w zmienności parametrów hydrodynamicznych poziomu użytkowego. Występuje on na głębokości 1 - 2 m w sąsiedztwie koryta Parsęty, gdzie wody podziemne posiadają swobodne zwierciadło, a jedyną izolacją poziomu są holoceńskie osady korytowe i organiczne. W wyższych partiach pradoliny w stropie pierwszej warstwy pojawiają się gliny lub mułki napinające zwierciadło wód podziemnych; wówczas strop poziomu występuje na głębokości do 30 m. Miejscami poziom tworzą dwie lub w trzy warstwy piaszczyste rozdzielone glinami i mułkami (Krosino - otw. 36, 37, 38, 39). Średnia miąższość poziomu wodonośnego wynosi 13 m, chociaż lokalnie może dochodzić do 30 m (Krosino - otw. 39). Współczynnik filtracji warstwy średnio wynosi 17 m/24h, ale charakteryzuje się dużą zmiennością w zakresie od 1,9 do 25 m/24h. Wydajności potencjalne studni są średnie, przeważnie od 30 do 50 m3/h. Na obszarze jednostki nie stwierdzono otworami obecności poziomu podglinowego, jednak otwór w Doblu zlokalizowany w pobliżu granicy arkusza (Zał. 1) oraz inne wiercenia w obrębie tej jednostki na arkuszu Dobrowo wskazują, że na wysokości około 0-10 m n.p.m. może występować poziom podglinowy. Na skutek słabej izolacji poziomu wodonośnego lub jej braku, mając na uwadze fakt, że jednostka ta obejmuje obszar silnego drenażu wód przez Parsętę, przyjęto wysoki stopień zagrożenia wód poziomu użytkowego. Jedynie na obszarze Krosina z powodu lepszej izolacji i obecności potencjalnych ognisk skażeń związanych z gospodarką rolną i możliwych zanieczyszczeń z tartaku ustalono średni stopień zagrożenia. Moduł zasobów odnawialnych dla jednostki przyjęto jak dla zlewni Parsęty pomiędzy wodowskazem w Starym Chwalimiu a wodowskazem w Doblu. Moduł ten obliczony został metodą hydrologiczną w dokumentacji zasobowej dla międzyrzecza Parsęty - Radwi (22) i wynosi 676,8 m3/24h/km2. Wody tego poziomu prawie w całości pochodzą z drenażu poziomu międzyglinowego i podglinowego. Odnawialność infiltracyjna w strefie drenażu jest bardzo niska (zbliża się do 0). Biorąc pod uwagę przeważnie niekorzystne wykształcenie poziomu, do obliczenia zasobów dyspozycyjnych zastosowano współczynnik zmniejszający 0,26 uznany we wspomnianej dokumentacji za nie naruszający istotnie systemu krążenia wód i ich zasobów w badanym obszarze. W wyniku takiego zmniejszenia ustalono zasoby dyspozycyjne na 176 m3/24h/km2.
23 V. Badania izotopowe wody.
Do badań izotopowych z arkusza Tychowo wytypowano otwory zestawione wraz z wynikami w poniższej tabeli. Otwory Tychowo (15) i Nosibądy (26) ujmują wody poziomu podglinowego z głębokości 81 i 96 m, a pozostałe - wody poziomu międzyglinowego z głębokości od 18 m (Dobrochy - otw. 18) do 51 m (Mieszałki - otw. 33).
Nr 18 O D na Nr. w Banku Nazwa Nazwa Data [‰] [‰] Tryt mapie Hydro arkusza otworu poboru SNOW SNOW [T.U.]
6 Pz 07 /392 Tychowo Dobrochy 23.05.1997 -9,26 -64,5 14,4 0,8 Os. Leśna -9,29 -64,5 9 Pz 08 /13 Tychowo Warnino - wieś 23.05.1997 -9,61 -66,4 10,7 0,7 GZK Tychowo -9,62 -66,7 33 Pz 08 / 64 Tychowo Mieszałki - wieś 23.05.1997 -927 -62,9 0,0 0,5 ZGKiM Grzmiąca -9,28 -63,6 15 Pz 07 / 193 Tychowo Tychowo wieś - 2 23.05.1997 -9,44 -65,6 0,1 0,5 GZK Tychowo -9,37 -,65,1 26 Pz 08 / 63 Tychowo Nosibądy wieś-1 23.05.1997 -9,33 -64,6 0,3 0,5 ZGKiM Grzmiąca -9,39 -65,3
Parametry tła izotopowego policzone na podstawie oznaczeń wykonanych zgodnie z Programem badań (5) dla arkusza Tychowo i arkuszy Połczyn Zdrój, Barwice i Dobrowo, są dla zlewni górnej Parsęty następujące: 18O = (-9,62 0,02) ‰ przy (18O) = 0,17‰ D = (-66,51 0,04) ‰ przy (D) = 1,2‰. 18O - odchyłka zawartości 18O względem 16O w stosunku do wzorca wyrażona w promilach D - odchyłka zawartości 2H względem 1H w stosunku do wzorca, wyrażona w promilach - błąd pomiaru Wyniki pomiarów dają linię korelacyjną: D = 3,206 18O - 6,57 (r=0,85 n=12)
Z porównania wartości tła izotopowego dla Polski południowo - zachodniej i dla zlewni górnej Parsęty wyliczyć można wartość efektu szerokościowego. Wynosi on dla 18O - ok. 0,1‰ / 100km, a dla D ok. 1,16‰ / 100 km. Są to wielkości zbliżone do uzyskanych w innych badaniach. Analiza uzyskanych wyników.
24 Analiza wyników oparta została o dane geologiczne i hydrochemiczne. Bardzo niskie zawartości trytu świadczą o dobrej izolacji warstw wodonośnych i czasie przebywania w nich wód podziemnych ponad 50 lat. Generalnie stwierdzić można, że wody o niskim TU (0-1), a więc sprzed 1954 r., a pochodzące z głębokich warstw podglinowych: czwartorzędowo - trzeciorzędowych lub międzyglinowuch, są cięższe od współczesnych. Nie stwierdzono w głębokich poziomach glacjalnych wód wyraźnie lżejszych od tła, co świadczy o tym, że nie występują tu wody plejstoceńskie. Płytkie poziomy wodonośne prowadzą wody o zawartości izotopów ciężkich zbliżonej do tła współczesnego przy stężeniu trytu 10-18 TU, są to wody o wieku 20-50 lat (współczesne). Próbki takich wód pobrano z otworów Dobrochy (6) i Warnino (9). Próbki z obszaru nadmorskiego są izotopowo cięższe od próbek z obszaru zlewni Parsęty. W zlewni Parsęty średnia zawartości 18O dla prób pozbawionych trytu wynosi: 18O = -9,37‰ przy (18O) = 0,06‰ a dla obszaru nadmorskiego: 18O = -9,33‰ przy (18O) = 0,16‰. Zróżnicowanie to jest zapewne wynikiem efektu klimatycznego. Ze względu na przypuszczalny czas przebywania wód w poziomie podglinowym, można nazwać je wodami staroholoceńskimi. „Wiek” wód jest również czasem naturalnej odnawialności zasobów wód podziemnych tego poziomu.
25 VI. Jakość wód powierzchniowych i podziemnych.
Jakość wód powierzchniowych. Na obszarze arkusza jakość wód powierzchniowych badana jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Koszalinie. Badania rzek i jezior wykonywane są corocznie. Naniesiona na planszy głównej jakość rzek, według badań z 1995 r., jest następująca: rzeka Chotla - III klasa czystości wód, rzeka Leszczynka - II klasa czystości wód, rzeka Parsęta - III klasa czystości wód, Głównym czynnikiem decydującym o zaliczeniu wód badanych rzek do tak niskich klas jest obecność zanieczyszczeń organicznych i bakteriologicznych, wyrażanych mianem Coli typu kałowego. Stan taki wiązać należy z brakiem biologicznych oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnych na obszarach wiejskich.
Jakość wód podziemnych. W ramach badań jakości wód podziemnych na arkuszu, analizie poddano 16 próbek wody pobranej z czynnych studni kopanych, zlokalizowanych we wsiach na obszarze arkusza (Tab. 3b), 1 próbkę ze źródła (Tab.3c) i 3 próbki z płytkich studni głębinowych (Tab. 3a). Uzyskane wyniki są dosyć jednoznaczne. We wszystkich studniach kopanych oraz w wodzie ze źródła w Grzmiącej stwierdzono wysokie zanieczyszczenie wód azotanami (do 240 mg/l) i potasem (do 180 mg/l), kwalifikujące te wody do III klasy czystości. Azotany pochodzą z zanieczyszczenia wód ściekami gospodarczymi i bytowymi (nieszczelne szamba), z niekontrolowanego wylewania gnojowicy lub rozkładu substancji organicznej. Brak obecności zwiększonej ilości azotynów i amoniaku może świadczyć, że nie jest to zanieczyszczenie młode (azotyny, amoniak uległy utlenieniu). Zwiększona zawartość potasu pochodzi z zanieczyszczeń wód ściekami bytowo - gospodarczymi lub nawozami sztucznymi. Jony azoatanowe są trwałym składnikiem wód podziemnych, nie podlegają sorbcji przez składniki gleby. Migrują wraz z wodami podziemnymi zarówno w poziomie jak i w pionie. Wydaje się, że stwierdzone zanieczyszczenia pierwszej warstwy wodonośnej mają charakter punktowy. W przypadku uregulowania gospodarki wodno - ściekowej na obszarach wiejskich, ulegną one rozcieńczeniu, a ich wpływ na jakość głębszych użytkowych poziomów
26 wodonośnych będzie nieznaczny. Jony potasu, jako łatwo absorbowane przez minerały ilaste, szybko zanikną w czasie przepływu wód w ośrodku skalnym. Nie stanowią one zagrożenia dla jakości wód poziomów użytkowych. Wody eksploatowane na ujęciach z głębszych poziomów użytkowych podlegają regularnym badaniom jakości przez Terenowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne, dlatego do badań w ramach opracowania arkusza pobrano tylko trzy próbki z głębszych poziomów użytkowych (tab. 3a). Próbki te nie zawierają ponadnormatywnych ilości składników i mieszczą się w klasie czystości Ib, poza próbką ze studni w Krosinie gdzie zawartość żelaza ogólnego rośnie do 4,44 mg/dm3 - klasa II. Dla wybranych składników wód ze studni kopanych i ujęć głębinowych obliczono podstawowe wartości statystyczne. Analizy wód ze studni kopanych i źródła, reprezentują zbiór danych dotyczących pierwszej warstwy wodonośnej. Podstawowe wartości statystyczne dla wybranych składników wody ze studni kopanych i źródła przedstawia poniższe zestawienie.
Cecha Mineral. Twardoś Cl SO4 NO3 NH4 Fe Mn
statystyczna ogólna ć [mg/dm3] ogólna [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3]
Liczba oznaczeń 17 17 17 17 17 17 17 17 Wartość maksymalna 695 138,7 50,0 112,0 241,0 0,41 0,43 0,36 Średnia arytmetyczna 385 85,4 20,8 60,9 78,5 0,11 0,06 0,04 Wartość minimalna 161 41,1 3,8 13,0 4,4 0,00 0,0 0,0 Rozstęp 534 97,6 46,2 99,0 236,6 0,41 0,43 0,36 Odchylenie standardowe 151,0 34,1 13,3 50,5 69,2 0,09 0,10 0,08 Ryc. 3. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód - studnie kopane i źródła.
Archiwalne badania wód ze studni wierconych z obszaru arkusza nie wykazują istotnego zróżnicowania jakości wód w zależności od ujmowanej warstwy wodonośnej. Obserwuje się jedynie wzrost mineralizacji wód wraz z głębokością ich występowania. Wody podziemne są przeważnie dobrej i bardzo dobrej jakości, to znaczy, że nie wymagają uzdatniania, lub konieczne jest uzdatnianie proste polegające na odżelazieniu i odmanganieniu. Na dużym obszarze wysoczyzn morenowych na N od linii Drzonowo - Godzisław występują wody zaliczone do klasy Ia. Wody zaliczone do klasy II z uwagi na zawartość Fe powyżej 2mg/l, występują w pradolinie pomorskiej, wzdłuż doliny Parsęty.
27
HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI
12 16 12 10 14 10 12 8 8 10 6 8 6 6 4 4
Liczebność Liczebność
Liczebność 4 2 2 2 0 0 0 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8
200
400
600 800 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 3 Zasadowość ogólna [mval/dm3] 3 Sucha pozostałość [mg/dm ] Utlenialność [mg O2/dm ]
KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI kRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI
100 100 100 90 80 80 80 70 60 60 60 50 40 40 40 30 20
20 20 Częstość skum. w % Częstośćw skum. Częstość% w skum. 10 Częstość skum. w % Częstośćw skum. 0 0
0 0
100
200
300
400
500
600
700 800 0 1 2 3 4 5 6 7 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Sucha pozostałość [mg/dm3] Zasadowość ogólna [mval/dm3] 3 Utlenialność [mgO2/dm ]
HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI
10 18 35 9 16 30 8 14 25 7 12 6 10 20 5 8 4 15
6 Liczebność
Liczebność 3 Liczebność 10 2 4 1 2 5
0 0 0
0
20
40 60
0 10 20 30 40 50 60 80
100
120
140
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0 8.0 3 3 3 SO4 [mg/dm ] Cl [mg/dm ] NO3 [mg/dm ]
KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI kRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI
100 100 100 90 90 80 80 80 70 70 60 60 60 50 50 40 40 40 30 30
20 20 20
Częstośc skum. w % Częstoścw skum. Częstość skum. w % Częstość w skum. Częstość % w skum. 10 10 0 0 0
0 10 20 30 40 50 0
20
40
60
80
0.0
1.0
2.0
3.0
4.0
5.0
6.0
7.0
8.0
100
120 140 SO [mg/dm3] 3 NO [mg/dm3] 4 Cl [mg/dm ] 3
HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI HISTOGRAM ROZKŁADU CZĘSTOŚCI
16 18 16 16 14 14 14 12 12 12 10 10 10 8 8 8
6 6 6 Liczebnośc
Liczebność 4 4 Liczebność 4 2 2 2
0 0 0
0.0 1.5 3.0 4.5 6.0 7.5 9.0
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9 1.0
0.0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
10.5 12.0 3 3 3 NH4 [mg/dm ] Fe [mg/dm ] Mn [mg/dm ]
KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI KRZYWA ROZKŁADU CZĘSTOŚCI
100 100 100 90 80 80 80 70 60 60 60 50 40 40 40 30 20 20 20
Częstość skum. w % Częstośćw skum. 10
Częstość skum. w % Częstośćw skum.
0 0 Częstośćskum.w % 0
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0
0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4
10.0 11.0 12.0 3 3 3 NH4 [mg/dm ] Fe [mg/dm ] Mn [mg/dm ]
Ryc. 4. Histogramy ważniejszych składników chemicznych wód podziemnych - materiały archiwalne - studnie wiercone. 28 Zwiększona ilość Fe w sąsiedztwie doliny rzeki może wynikać ze wzbogacenia warstwy wodonośnej w tlenki żelaza w strefie intensywnego drenażu wód podziemnych. Pozostały obszar ma wody klasy Ib, z przekroczeniami dopuszczalnej dla wód pitnych ilości żelaza i manganu. Maksymalna zawartość Fe w wodach podziemnych na arkuszu wynosi 12,2 mg/l w dolinie Parsęty (Krosino - otw. 37, tab. C1), a Mn - 0,3 mg/l (Nosibądy - otw. 2, tab. C4) Składniki te są pochodzenia geogenicznego a ich obecność nie stanowi zagrożenia dla zdrowia człowieka i są przy tym łatwo usuwalne w procesie uzdatniania wody. Analizę występowania wybranych składników wody ze studni wierconych przedstawiono w formie histogramów i krzywych kumulacyjnych (Ryc. 4). Podstawowe wartości statystyczne dla archiwalnych analiz ze studni wierconych zestawiono poniżej.
Cecha Sucha Zasado- Cl SO4 NO3 NH4 Fe Mn
statystyczna pozost. wość [mg/dm3] ogólna [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3] [mg/dm3]
Liczba oznaczeń 32 45 49 26 46 49 50 44 Wartość maksymalna 896 6,4 135 96,2 20,0 1,4 12,2 1,0 Średnia arytmetyczna 286 4,0 20,9 19,1 1,15 0,19 1,15 0,15 Wartość minimalna 102 1,8 0,25 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Rozstęp 794 4,6 134,75 96,2 20,0 1,4 12,2 1,0 Odchylenie standardowe 154 1,13 23,1 20,8 3,3 0,24 1,8 0,16 Tło hydrochemiczne 50-500 1,3-4,5 0,0-45,0 0,0-30,0 0,0-2,0 0,0-0,3 0,0-2,0 0,0-0,2
Ryc. 5. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód - materiały archiwalne - studnie wiercone.
Tło hydrochemiczne ustalono na podstawie krzywych kumulacyjnych, odrzucając z zakresu wartości poszczególnych składników po 10% wartości najniższych i najwyższych.
29 VII. Zagrożenia i ochrona wód podziemnych.
Arkusz Tychowo charakteryzuje się bardzo niskim i niskim stopniem zagrożenia użytkowych poziomów wodonośnych. Miąższość słabo przepuszczalnych glin i mułków zastoiskowych, występujących powyżej poziomu użytkowego często przekracza 50 m. Brak jest też tutaj zagrożeń ze strony istotnych ognisk skażeń. W dolinie Parsęty i na niektórych obszarach o zwartej zabudowie wiejskiej, przy występowaniu poziomu wodonośnego pod warstwą słabo przepuszczalnego nadkładu o miąższości od 10 do 50 m, przyjęto średni stopień zagrożenia. Związane jest to z obecnością potencjalnych ognisk zanieczyszczeń: ścieków hodowlanych, wylewisk gnojowicy, składów obornika. Budowa geologiczna obszaru arkusza sprzyja zachowaniu dobrej jakości wód podziemnych. Działania mające na celu zachowanie dobrej jakości występujących tu wód podziemnych powinny polegać na uregulowaniu gospodarki ściekowej i nie lokowaniu tu obiektów o dużej emisji zanieczyszczeń. Oprócz ochrony jakości zasobów wód podziemnych, ochrony wymaga też ich wielkość. W dokumentacji hydrogeologicznej dla miedzyrzecza Parsęty - Radwi stwierdzono, że zasoby dyspozycyjne poziomu międzyglinowego są w dużym stopniu wykorzystane, dlatego zwiększenie ponad obecny pobór eksploatacji wód z tego poziomu może naruszyć odnawialność zasobów. W obrębie tego poziomu rezerwę zasobów w ilości 69 m3/h przewiduje się w Grzmiącej. Duże rezerwy zasobów eksploatacyjnych stwierdzono w poziomie podglinowym w Tychowie (143 m3/h), Nosibądach (450 m3/h), Suchej (228 m3/h) i w Grzmiącej (135 m3/h). Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne ujęć na obszarze arkusza wynoszą 1100 m3/h, co daje średni moduł 86 m3/24h/km2. Analiza poboru wody na niektórych ujęciach wskazuje, że zatwierdzone zasoby wykorzystywane są jedynie w 30-50 % (wg zużycia dobowego).
30 VII.Wykorzystane materiały.
1. Atlas zasobów, walorów i zagrożeń środowiska przyrodniczego Polski. PAN Warszawa 1994. 2. Bartkowski T., 1972 - Strefa marginalna stadiału pomorskiego w aspekcie deglacjacji strefowej. Bad. Fizjograf. Nad Polską Zachodnią, 25, ser. A, Geografia Fizyczna. 3. Dokumentacja hydrogeologiczna ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych w rejonie Białogardu. Maszynopis. K.G. „Zachód” o/Poznań, Poznań 1981r. 4. Fuszara P., Wiśniowski Z., 1997 - Program prac geologicznych dla opracowania Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 dla arkuszy Dobrowo(120), Tychowo(121), Połczyn Zdrój (158), Barwice (159). Maszynopis. PIG Szczecin. 5. Galon R., 1972 - Ogólne cechy rzeźby Niżu Polskiego W: Geomorfologia Polski. T. 2. PWN Warszawa. 6. Instrukcja opracowania Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000. PIG Warszawa 1996. 7. Jagodzińska B., Kalitiuk R., 1997 - Dokumentacja badań geoelektrycznych. Temat: MHP 1:50000, ark. Tychowo. Maszynopis. Geoserwis Warszawa. 8. Karczewski A., 1989 - Morfogeneza strefy marginalnej fazy pomorskiej na obszarze lobu Parsęty w Vistulianie (Pomorze Środkowe). Wyd. Nauk UAM. Seria geograf. nr 44 Poznań. 9. Karpa M., Zborowski K., 1988 - Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych w rejonie Połczyna Zdroju, woj. Koszalińskie. Maszynopis. PG Wrocław. 10.Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. PIOŚ, Warszawa, 1994 r. 11.Kondracki J., 1994 - Geografia Polski. Mezoregiony Fizyczno - Geograficzne. PWN Warszawa. 12. Kwapisz B., Popielski W., 1996 - Projekt Badań Geologicznych dla opracowania arkuszy Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000: Barwice (159), Szczecinek (150). Maszynopis. Kielkart Kielce. 13. Kwapisz B., Popielski W., 1996 - Projekt Badań Geologicznych dla opracowania arkuszy Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000: Tychowo (121) i Wyszewo(122). Maszynopis. Kielkart Kielce.
31 14. Kleczkowski A.S. red., 1990 - Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce. Wyd. AGH. Kraków. 15. Maksiak S., Mróz W.J., 1978 - Czwartorzęd w środkowej części Pojezierza Pomorskiego. Z badań czwartorzędu w Polsce, 19, Biul. IG nr 300. Warszawa. 16. Maksiak S., Mróz W., Nosek M., 1978 - Objaśnienia do Mapy Geologicznej Polski 1:200000, arkusz: Szczecinek. PIG Warszawa. 17. Mojski J. E. red., 1978 - Mapa Geologiczna Polski 1 : 200 000. Wersja A i B. Arkusz: Szczecinek, W.G. Warszawa. 18. Malinowski J. red., 1976 - Atlas zasobów zwykłych wód podziemnych i ich wykorzystanie w Polsce. Skala 1 : 500 000. Wyd. IG Warszawa. 19. Paczyński B. red., 1995 - Atlas Hydrogeologiczny Polski. Część II. Zasoby, jakość i ochrona zwykłych wód podziemnych. PIG Warszawa. 20. Program ogólny systemowej gospodarki zasobami wodnymi. Pomorze Zachodnie i Środkowe. Maszynopis. P.G. Wrocław o/Poznań. Poznań 1988. 21. Program ogólny systemowej gospodarki zasobami wodnymi południowej części Pomorza Zachodniego. Maszynopis. P.G. Wrocław o/Poznań. Poznań 1991. 22. Stanicki B., i in., 1979 - Regionalna dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych w kat. C z utworów czwartorzędowo-trzeciorzędowych międzyrzecza Parsęty-Radwi i Radwi-Grabowej” Maszynopis. KG „Zachód”, Oddz. w Poznaniu. 23. Staniewicz-Dubois H., 1995 - Wskazówki metodyczne dotyczącetworzenia regionalnych i lokalnych monitoringów wód podziemnych. Biblioteka Monitoringu Środowiska. PIOŚ, Warszawa. 24. Ustalenie dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych. Poradnik metodyczny. MOŚZNIL, K.D.H, Warszawa 1996. 25. Witkowska B., 1988: Mapa hydrogeologicza Polski 1 : 200 000. Arkusz Szczecinek (Objaśnienia i mapa). W.G. Warszawa. 26. Zuber A. i in., 1997 - Badanie składu izotopowego wodoru i tlenu oraz stężenia trytu w wodach podziemnych na Pomorzu w ramach 8 arkuszy MHP.
32
PAŃS Załącz� INSTYTUT GEOLOGICZNY GŁĘBOKOŚĆ W GŁÓWNEGO POZI�
OpracOprac Zenon Wiśnio N-33-81-B 121-TYCHOWO
35 35 84 82 83 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 16� 16� 54� 54�
5986 59 86
85
85
84
84
Q 83
83
50-100 82
82
81
81
80 80 Q
79 50-100 15-50 79
78 Q-Tr 78
77 100-150 77
Q-Tr 76
76
75
75
74
74
73 50-100 73
50-100 72
72 15-50
71
71
5935 70 Q 10-150 70
69
5959 69
53� 53�
16� 16�
83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98
Opracowanie komputerowe w systemie INTERGRAPH: Ryszard Hoc Copyright by PIG, Warszawa 1998
1000 m 0 1 2 3 4 km
zasięg głównego użytko�
Q,Q-Tr główne pozi
15-50 przedziały g� 50-100 PAŃS Załącz� INSTYTUT GEOLOGICZNY MIĄŻSZOŚĆ I GŁÓWNEGO POZI�
Oprac Zenon Wiśnio N-33-81-B 121-TYCHOWO
35 35 98 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97
16� 16� 54� 54�
4 5986 3 59 86
85
85
5-10 2
84 1
84
83 3
83
Q 82
82 10-20
81
81
80
80 20-40 Q 3 1
79
79
78 Q-Tr 78 3
77 77 20-40 Q-Tr
76
76 >40 10-20 75
75
74
74
1 73
73 4 <10
72 72 3 71
71
59 70 Q 70
10-20 69 5959 <10 69
53� 53� 16� 16� 35 84 83 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98
Opracowanie komputerowe w systemie INTERGRAPH: Ryszard Hoc Copyright by PIG, Warszawa 1998
1000 m 0 1 2 3 4 km
2 Przewodnoś zasięg głównego użytko� 1 <100
2 100 - 200 Q, Q-Tr główne pozi 3 200 - 500
10-20 przedziały m� 4 500- 1000 20-40
Granica zasię� Za³¹cznik Nr 4
PA STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY PRZEKROCZENIA NORM JAKO CI DLA W D PITNYCH
W STUDNIACH KOPANYCH
Opracowa³: Zenon Wi niowski, 1998 ( N-33-81-B ) 121 - TYCHOWO
82 35 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 35 97 98 16 15’ 16 30’ 54 00’ 54 00’ NO ,K 3
5986
59 86
85
85
84
84
83
83
82
82
N 81 O 3 81
80
80
79
3 NO ,K O 79 3 N
78
78
77
77
76
76 O3 N
,K 75 O 3 N 75
74 TOC
, 74 K
73
73
, K 72 O 3 N 72
71
71
59 70
70
69
595969
53 50’ 53 50’ 16 15’ 16 30’ 3583 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98
Copyright by PIG, Warszawa 1998 Opracowanie komputerowe w systemie INTERGRAPH: Ryszard Hoc
1000 m 0 1 2 3 4 km
Wska niki jako ci wody przekraczaj„ce wymagania dla w d pitnych
, K 3 O ZasiŒg obszaru, na kt rym wska niki przekraczaj„3 wymagania dla w d pitnych N
Symbol oznacza przekroczenia dla: NO3 - azotan w, TOC - wŒgiel organiczny, K - potasu
studnia kopana WYBRANE WARSTWY INFORMACYJNE MAPY Za³¹cznik 5 skala 1 : 200 000
Pob¹dz Pob¹dz NO ,NO ,K 2 3
NO3
N N O O 3
3 Tychowo Tychowo ,K NO3 3 M n NO ,K O Kowalki 3 N Chmielno Kowalki Chmielno
O3 K N Nosib¹dy , O 3 N Miesza³ki
2 O N ,
Miesza³ki Nosib¹dy 3
O N
,K O 3 N
F e NO ,HPO ,K Mn 3 4 Krosino Grzmi¹ca
,3K,Mn
O F
e Krosino N Grzmi¹ca
WODONO NO ˘ JAKO ˘ W D PODZIEMNYCH 3 Wydajno potencjalna studni wierconej [m /h]: G£ WNEGO UflYTKOWEGO PI˚TRA WODONO NEGO Klasy jako ci: 10-30
I a - jako dobra i trwa‡a, woda nie wymaga uzdatniania 30-50
50-70 I b - jako dobra, ale mo¿e by nietrwa³a z uwagi na brak izolacji,
woda nie wymaga uzdatniania 70-120
II - jako rednia , woda wymaga prostego uzdatniania >120
NO3 ZasiŒg obszaru, na kt rym wska niki jako ci wody przekraczaj„ wymagania dla w d pitnych
Pob¹dz Pob¹dz 1 MB
S MB Tychowo Tychowo M