ASTEKO GAIA KOMUNIKAZIOA | INTERNET | FEMINISMOA

Youtuberrak Ez dira ume-jolasetan ari

Geroz eta denbora gutxiago ematen dugu telebista aurrean, eta gehiago Interneten orotariko bideoak igo eta ikusten, belaunaldi gazteenek bereziki. Unibertso horretan izar berriak agertu dira: youtuberrak. “Frikiak” edota “tontolapiko hutsak” besterik ez direla pentsatzen baduzue, oker zabiltzate oso. Ikus-entzunezko edukiak kontsumitzeko ohiturak errotik aldatu dituzten mihiluzeok, erreferente bilakatu dira komunikazioan, sareak eskaintzen duen askatasuna ardatz.

Jon Torner Zabala @jtorner

Telebistako audientzia-datuei errepa- modernizatzen saiatuko garela”. El En- bistaren audientziak erruz gainditzen ratuta, konturatuko gara programarik ganche-ko kazetari Francisco Izuzqui- dituela. Ikus-entzunezko edukiak kon- ikusienen artean beti dagoela futbola. zak youtuberren gaineko irratsaioan tsumitzeko ohiturak aldatzen ari dira; Baita Tele5 edo La1 kateetako saioak egin zuen introa primeran datorkigu, zer, noiz eta nola ikusi gure esku dago ere, Hego Euskal Herriaren kasuan be- hura bezala, gehiago identifikatzen ga- geroz eta gehiago. Gaur egungo izarrak deren. Youtuber arrakastatsuenak, al- relako futbol kontsumitzaile tradiziona- youtuberrak dira eta ez ditugu telebis- diz, bideo-jokoez mintzo dira, edota es- lekin –adinez bederen–, Youtuben kanal tan ikusiko. Haietako batzuek gainera tetikari buruzko gomendioak ematen propioa sortu eta kontu kontari aritzen dirua irabazten dute, horretatik bizitze- dituzte, orotariko produktuak erosi eta diren influencer gazteagoekin baino. ra iristeko adina zenbaitetan, euren bi- zorroetatik nola ateratzen dituzten era- Youtube da munduan hirugarren web- deoetan iragarkiak txertatzen dituzten kutsi, eskulanak egin, haien egunerokoa gunerik ikusiena –Google eta Facebook marka komertzialen ekarpen ekonomi- deskribatu eta abar. Ikus-entzunezko ditu aurretik–. 1.800 urte beharko ge- koari esker. Youtube, youtuberrak, hura edukien kontsumitzaile gazteenek bes- nituzke bertan dauden grabazio guztiak dugu etorkizuna, hura orainaldia, bere telako interesak dituzte. “Telebista pasa ikusteko. Bi hilabetetan webgune horre- alde on eta txarrekin. den mendeko asmakizuna da”, diote. tara bideo gehiago igotzen dira, AEBe- Horretan, arrazoirik ez zaie falta. tako hiru telebista kate nagusiek 60 ur- Zertaz aritzen dira youtuberrak? “Youtuberen kontu hori guztia zer tetan sortu dituztenak baino. Nerabeak Edozer gauzari buruz. Bota gai bat, bu- den oso ongi ez badakizu, albiste txar dira erabiltzaileetako asko, smartphone, ruratzen zaizuen arraroena, eta ziur ba- eta on bana dugu zuretzat: Txarra da tablet edota ordenagailuz konektatzen dagoela horri buruz hitz egiten duen zahartzen ari zarela, eta ona, gu ere adi- direnak, baina datuek diote 18 eta 40 youtuberrik. Eta ez badago, ziur aurki nean aurrera goazela eta, gaur, apur bat urte arteko herritarren artean ere tele- agertuko dela. Arrakastatsuenek, mu-

20 2016/12/25 | ARGIA KOMUNIKAZIOA | INTERNET | FEMINISMOA YOUTUBERRAK

20-25 urte dituzte youtuber arrakastatsuenek. ditu) eta Zoella (11 milioi) kasu, baina Gazteek gustuko dituzten gaiez hitz egiten dute, bi horiek ere gai askori buruz mintzo »» PewDiePie suediarrak gazteek hitz egiten duten moduan, eta belaunaldi dira, eta berdin Jenna Marbles (17 mi- hilean zazpi milioi euro berrien erreferente bilakatu dira. Ikus-entzunezko lioi), eguneroko kontuei umorez heltzen edukiak kontsumitzeko ohiturak irauli ditu dien estatubatuarra. irabazi zituen 2014an, Internetek, telebista ia erabat alboratzeraino. ‘Expressen’ egunkariaren IRUDIA: MARKETING ONLINE BLOG ‘Umboxing’ euskaraz Harritu gaitu jakitea, bestalde, jarrai- arabera tilen artean bederen, bideo-jokoak di- tzaile gehien dituzten kanalen artean tuzte ardatz, mundu osoan jarraitzaile umboxing egiten dutenak daudela, ale- gehien duten PewDiePie, HolaSoyGer- gia, orotariko produktuak erosi –edo man eta Smosh adibidez. Uneotan 50 “opari” bezala jaso– eta zorroetatik ka- milioi harpide inguru du lehenak, 30 meraren aurrean ateratzen dituzten milioi bigarrenak eta 20 milioi hiruga- youtuberrak. Lehenbiziko umboxing-a nostiarrak, “Sorturen kongresuan pe- rrenak. Adin tarte berekoak dira hirurak 2006an egin zen Nokia E61 telefono ba- tatzeko militante eredugarriaren kita” (23-28 urte), top-zerrendan ageri diren tekin. Ondoren etorri dira mota guztie- erakutsi du bere kanalean. gainerako youtuberrak bezala. tako produktuak: jostailuak, txokola- Euskaraz aritzen diren youtuberrak Nesken artean aniztasun handiagoa tezko arrautzetako sorpresak, gozokiak, oso gutxi dira oraindik, eta haien har- dago. Egia da moda eta estetikaren in- etxeko tresnak eta abar luzea. Unpol- pide kopuruak ez du zerikusirik sekto- guruko gomendioak ematen dituztenak tsing euskaraz egin duenik ere bada: reko munstroek dituztenekin. Zuriñe direla nagusi, Yuya (14 milioi harpide Super Hiper Txopek, Nerea Arriola do- Darceles hondarribiarra da bat, haur eta

ARGIA | 2016/12/25 21 YOUTUBERRAK KOMUNIKAZIOA | INTERNET | FEMINISMOA

helduei zuzendutako kanal bana duena, Batez ere bideo-jokoez aritzen den PewDiePie Internet, alegia, youtuber gisa ezagutze- bietan lehena euskaraz: Sleeptak. Esku- suediarra da mundu osoan harpide gehien (50 ra eman eta telebista iragarkiak egiten lanak egiten ditu, esperimentuak, ani- milioi inguru) duen youtuberra. Gaztetxoenen hastea, aurkezle edota gidoilari aritzeko mazioak… artean, arrakasta handia du ‘umboxing’ lan-kontratuak lortzea... Magia trukuak Sarean aurki dezakegun aniztasunaz fenomenoak, alegia, produktuak euren egiten dituen Telmo Trenado youtuber jabetzeko, adibide deigarri bat jartzea- zorroetatik ateratzeak. Gustuko dute, esaterako, zumaiarrak, adibidez, Euskaltel konpai- rren, Popeye arrepentido izena darabi- txokolatezko arrautzetan youtuberrei zein niaren publizitate-kanpaina batean par- len Jhon Jairo Velásques kolonbiarraren sorpresa egokitu zaien jakitea. Euskaraz te hartu du. kanala aipa genezake. Medellingo droga ‘unpoltsing’ egin duenik ere bada: Super Txopek Gauzak argi izatea komeni da, dena karteleko sikarioa, Pablo Escobar nar- “Sorturen Kongresura eraman beharreko kita” den. Ez da batere erraza bideoak igotze- kotrafikatzaile ezaguna (1949-1993) aurkeztu zigun. Youtuben aurki daitekeen tik bizitzea. Oso gutxik lortzen du. Ordu “patroi” zuena, 300 lagun hil zituela aniztasunaren isla dira ‘Popeye arrepentido’ asko eskaini behar zaizkio, eta zortea aitortu eta 23 urte preso eman ditue- Medellingo droga karteleko sikarioaren kanala, izan. Adituen gomendioa da ez bilatzeko eta emakumeen eskubideez edota indarkeria na, youtuberra da gaur egun. Pelikula hasieratik dirua irabaztea. Lehendabizi matxistaz hitz egiten duen Ray NTG. batetik ateratakoa dirudien urtetako jarraitzaile talde fidela lortu behar da, esperientzia kontatzen du bideoetan, eta haiekin harreman iraunkorra sortu. Gobernuarekin zein harreman zuten, Gero gerokoak. Escobarren indargune eta ahulguneak hainbat faktore gora-behera: Erabiltzai- zeintzuk ziren... Interesa duenik –deitu leek bideoak osorik ikusten dituzten Telebista, pasa den mendeko “morboa” nahi baduzue– ezin ukatu. ala ez, norberak duen harpide kopurua, asmakizuna egun bereziak diren (Gabonak adibidez) Youtuber moduan arrakasta lortzen la- Youtube, dirua egiteko makina… eta abar. Irabazien parte bat Youtubek guntzeko gida mordoa dago eskuraga- gutxi batzuentzat –alegia, Googlek– jasoko du. rri. Ideia ongi mamitzeko, bideoei uki- Diru kopuru zehatzak ematea ezinez- Youtubeko kanalak geroz eta harpide- tu berezia emateko, irudia eta soinua koa da. Nolanahi ere, hedabideek hai- dun gehiago izan, orduan eta erakarga- zaintzeko, sare sozialak baliatzeko… eta zatzen dituzten zifrak erotzeko mo- rriagoa bilakatuko da euren produktuak azken gomendio bat: “Telebista ikusiko dukoak dira. Expressen egunkariaren iragarri nahi dituzten enpresentzat. Te- duzu pasa den mendeko asmakizun bat arabera, esaterako, bideo-jokoez min- lebista bera baino amu gozoagoa izan bezala”. Internetek ematen baitu aska- tzo den PewDiePie suediarrak, 50 mi- daiteke Internet, kontsumitzaile gaztee- tasun handiagoa, bideoak nahieran eta lioi harpide dituenak, hilean 7 milioi nak helburu dituzten publizitate-kan- intimitatean ikusteko aukera. Intimitate euro irabazi zituen 2014an, bere kana- painentzat bereziki. Hainbat modura hori, edota adin txikikoek Internetera lean Youtubek automatikoki paratzen egin daiteke: Youtuberrek marka jakin igotako bideoen bitartez dirua iraba- dituen iragarkien eta, batez ere, haien bateko produktuez hitz egitea, produk- zi ahal izatea –helduen baimena behar produktuak kamera aurrean erakustea- tu horien inguruko tutorial bat sarera- da horretarako– arrisku-faktoreak dira, gatik marka komertzialek ordaindutako tzea (makillatzeko gomendioak ematea, gurasoen “nartzisismoa” sobera elikatu dirutza medio. esaterako) edota marka horretako za- dezakeelako, seme-alabak pertsonaia Bideoetan txertatzen diren iragarkien patila, kamiseta, betaurreko edo dena famatu bilakatu nahi horretan, non eta bidez dirua irabazteko, Youtuberi bai- delakoak jantzi eta argazkia partekatzea Internet bezalako “mundu kaotikoan”, mena eman behar zaio bideoak mone- Facebook, Twitter, Snapchat eta Insta- José Antonio Luengo psikologoak dioen tizatu eta publizitatea jartzeko. 1.000 gram bezalako sare sozialetan, elkar moduan. bider ikusitako bideo bakoitzagatik 2 elikatzen baitute plataforma guztiek. Espainiako Estatuan 2 eta 11 urte eta 8 euro artean poltsikoratu daitezke, Tranpolin moduan ere baliatu daiteke arteko umeen hamarretik zazpik egu-

22 2016/12/25 | ARGIA KOMUNIKAZIOA | INTERNET | FEMINISMOA YOUTUBERRAK

nero ikusten dute Youtubeko bideoren duko dizkietela (bideoak monetizatzeko bat. Internetek aukera ematen die haien »» June Fernandez: aukera ukatuta) “hizkera gordina” edo idoloekin elkar eragiteko; youtuberrek “Tentuz ibili beharko “umore berdea” erabili, “biluzte partzia- gazteei interesatzen zaienaz hitz egiten lak” edo “indarkeria irudiak” erakutsi, dute, gazteek lagun artean hitz egiten genuke. Boikot eta “droga kontsumoa bultzatu” eta “gai po- duten moduan, ia mugarik gabe. Orain eskratxe feministak lemikoei buruz” (gerrak , politika…) hitz arte behintzat. Youtuber batzuek eu- egiten dutenei. Duela bizpahiru hilabe- ren auzoa nolakoa den erakusten dute, egiteko grina ulertzen dut, teko kontua da, eta zein ondorio izango haien etxea, logela, armairua… Ezer baina youtuber horien duen ez dago argi oraindik. Erabakiak asaldagarririk ez. Badira, ordea, politika haserrea eragin du halere, bereziki hiz- edota erlijioari buruzko iritziak ema- ospea kontuan hartuta, ez kera zakar, oihu eta irainak ezaugarri ten dituztenak, edo hizkera zakarregia al da kalterako izango?” dituzten youtuberren artean –gizonez- erabiltzen dutenak. Hori horrela, You- koak gehienak–, Internetek erabat li- tubek jakinarazi du diru-sarrerak ken- brea beharko lukeela iritzita.

NERABEAK MINTZO: “TELEBISTA, PLAY-AREKIN JOLASTEKO”

Youtuber fenomenoaz irakurri eta entzun- Maitek, bestalde, jarraitzen ditu Dulceida, Datuek diotenez, ohikoena da muti- dakoak gure inguruko errealitatearekin Sara Baceiredo, Paula Gonu, Raquel Reitx, lek bideo-jokoak eta neskek moda edo- bat datozen jakiteko, Iker 12 urteko mu- Marta Riumbau, Grace Villarreal edota ta estetika gaiak jarraitzea. Bat datozen tilari eta Maite 15 urteko neskari galdetu Alex Puertolas, azken hau salbu, guztiak galdetuta, baietz erantzun digute biek. diegu gaiaren inguruan. Hasi bakoitzak neskak, aritzen direnak bereziki moda eta “Nola jantzi, orraztu, makillatu… kalera gogokoen dituen gaietatik (bideo-jolasak estetika kontuez, baina bidaiak ere deskri- edo festa batera joateko ideiak hartzen batak, estetika kontuak besteak) eta tele- batzen dituztenak, edota eskulanak egin, ditut”, azaldu digu Maitek: “Mutilak Minec- bistaren gainbeheraraino, erreportajean egunerokoaz jardun… guztiak gaztela- raft edota FIFA bideo-jokoetan aritzen dira idatzitakoarekin talka egiten duen ezer ez niaz. Euskarazko youtuberrik ez du ezagu- haien denbora librean, eta jokaldiren bat digute kontatu oro har. tzen Ikerrek; Iban Garcia (DespertaVlogs. ez badakite YouTuben ikasten dute”. Gustukoen dituzten youtuberrez galde- eus) aipatu digu Maitek. Eskolan informatika ikasten ote duten tzean, Ikerrek aipatu ditu El Rubius, sTaXx, Youtuberren bizitzak “oso dibertigarri ere galdetu diegu. Baietz esan digu Ike- aLexBY eta Grefg, lauak mutilak, eta lauak eta interesgarriak” direlako ditu gustuko rrek, jolasak eraiki eta teknologia garatzen Call of Duty bezalako bideo-jokoei buruz Maitek. Gainera, bideoak igotzen dituz- irakasten dietela. “Asko gustatzen zait”, mintzo direnak bereziki, gaztelaniaz de- tenak gazteak direla nabarmendu du eta, dio. Maitek, bestalde, ez du berez informa- nak. Haien partidak zuzenean jarraitzea telebistarekin alderatuta, une bakoitzean tika ikasten, baina Teknologia ikasgaian atsegin du Ikerrek, nahiz eta uste duen nahi duzuna ikus dezakezula. Ikerrek te- ordenagailuak erabiltzen dituzte “batzue- bideoek gehienez 10 minutu izan behar lebista oso gutxi ikusten du. “Soilik era- tan”. Irudiak egiteko Mongge programa- dutela. Maiz erabiltzen omen dituzte hitz biltzen dut Play Station-arekin jolasteko”. rekin aritzen dira gehienbat. “Youtuberi itsusiak, eta sexuari buruzko komenta- Berarentzat pantaila hutsa da beraz, edu- buruz ez dugu ezer ikasi, eta ez dut uste rioak egin. ki-kaxa baino gehiago. ikasiko dugunik”.

ARGIA | 2016/12/25 23 YOUTUBERRAK KOMUNIKAZIOA | INTERNET | FEMINISMOA

YOUTUBEREN ALTERNATIBAK

Youtuberen gakoetako bat egile esku- bideen kudeaketa da. Copyright du- ten abesti eta irudien erabilpena oso zorrotz kontrolatzen du, eta horrek sorkuntza librea murrizten du. You- tuberen alternatiba diren bestelako plataformek malguago jokatzen dute zentzu horretan: Vimeo, Dailymotion, Diáspora, Veoh, Vevo... Dena den, bai Youtuben bai gaine- rako plataformetan CC (Creative Com- mons) lizentzia libreak erabili ahal dira, edukien zabalpen eta moldaketa askea sustatzeko.

Feminismoa youtuber fenomenoaren genuke. Boikot eta eskratxe feministak datu beharko liratekeela, baina errespe- aurrean egiteko grina ulertzen dut, baina you- tuz betiere, gazteek jarrera defentsiboa Pikara aldizkariko kazetari June Fernan- tuber horien ospea kontuan edukita, ez hartuko dutelako esaten badugu haien dez bilbotarrak youtuber fenomenoaz al da kalterako izango? Zenbat neska idoloak “tontolapiko hutsak” direla, bi- iritzia plazaratu zuen ARGIAren 2513. ari dira feministekin haserretzen, mi- deo batzuk ikustean guk ere pentsatu zenbakian, feministek jokatu beharreko resten dituzten komunikatzaileen kon- dugun moduan, egia esan behar bada. rolaren inguruan. Dalas Review youtu- tra –gustuko ala ez, komunikatzaileak Hanka-sartzea litzateke, era berean, fri- berrari egindakoa du abiapuntu. Hiru baitira– egiten dugulako?”. Halere, Fer- ki edo umemoko batzuen kontua beste- milioi harpidedun baino gehiago ditu, nandezek argi du zer edo zer egin behar rik ez dela esatea. “Komunikabide bat eta bere diskurtsoa “misogino eta an- dela “emakumeak putak direla edota gehiago da”, diote El Enganche-ko irra- tifeminista” da, Fernandezen hitzetan. indarkeria matxistaren salaketak fal- tsaioan Dani Senabre eta Rodrigo Fáez Dena den, zalantzan jartzen du feminis- tsuak direla esaten duten” youtuberre- futbolaz aritzen diren kazetariek. You- ta talde batek Madrilen burututako es- kin: “Debekuak eta boikotak baino, nik tubera salto egin dute biek, besteak bes- kratxea (Review-ren liburu-aurkezpen beti nahiago dut kultura produktu arra- te askatasun handiagoa eman eta haien bat oihuka eten zuten) edota Wismichu kastatsuen kontsumo kritikoa sustatzea buruen jabe izatea ahalbidetzen diela- -ri egindako boikota (bere hitzaldi bat eta alternatibak ikustaraztea”. Horieta- ko, inoren esanetara lan egin behar izan bertan behera geratu zen emakume ba- ko batzuk dira Queer Avengers, RayNTG gabe. Hobe dugu, beraz, kritika errazean tzuen presioagatik) ote diren biderik eta Psicowoman youtuber LGTB eta fe- ez erori eta youtuber fenomenoa aintzat eraginkorrenak euren borroka gizar- ministak. hartzea, han zailduko direlako hein han- teratzeko, feministen aurka jartzen di- Bestalde, Fernandezek dio berdinta- di batean etorkizuneko sortzaile eta ko- tuztelako youtuber horien zale diren sunaren aldeko ekimenetan Youtubeko munikatzaileak, eta han bildu ikus-en- neska gazteak: “Tentuz ibili beharko diskurtsoen inguruko hausnarketak gi- tzunezko edukien kontsumitzaileak. n

gure artean

Euskara airean dago: egunerokoaren txoko guztietara zabaldu da, eta nahi duguna adierazteko eta lortzeko erabil dezakegu. Egin dezagun hegaz euskararekin eta euskaraz lagunekin, kideekin, neska-mutil berezi horrekin… noranahi heltzeko. Geure modura.

www.bizkaia.eus

24 2016/12/25 | ARGIA