Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
GMINA SKIERBIESZÓW
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Skierbieszów na lata 2006 - 2013
Zespół ds. aktualizacji strategii powołany Zarządzeniem Wójta Nr 14/2008 z dnia 25 marca 2008 roku
1 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
SPIS TRE ŚCI
1 ZARYS METODOLOGICZNY...... 3 2.DIAGNOZA STANU ISTNIEJ ĄCEGO...... 13 2.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE SKIERBIESZÓW...... 13 2.2.LUDNO ŚĆ ...... 14 2.2.1. Liczba ludno ści...... 15 2.2.2. G ęsto ść zaludnienia...... 17 2.2.3. Rodzina...... 17 2.2.4. Wykształcenie...... 20 2.2.5. Aktywno ść ludno ści...... 22 2.2.6. Migracje i ruch naturalny ludno ści...... 27 2.2.7. Struktura ludno ści według płci i wieku...... 30 2.3. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA...... 30 2.3.1. O świata...... 31 2.3.2. Zasoby mieszkaniowe...... 33 2.3.3. Bezpiecze ństwo...... 35 2.3.4. Sport, Rekreacja...... 36 2.3.5. Turystyka...... 37 2.3.6. Kultura...... 39 2.3.7. O środki Zdrowia...... 41 2.3.8. Pomoc Społeczna...... 42 2.3.9. Parafia…………………………………………………………………………...... ……46 2.4. GŁÓWNE PROBLEMY SPOŁECZNE...... 47 2.4.1. IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH WYST ĘPUJACYCH W GMINIE...... 48
2 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
2.4.2. CHARAKTERYSTYKA WYST ĘPUJ ĄCYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH...... 50 2.4.2.1. Ubóstwo...... 50 2.4.2.2. Bezrobocie...... 52 2.4.2.3. Bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego...... 54 2.4.2.4. Niepełnosprawno ść ...... 54 2.4.2.5. Długotrwała choroba...... 56 2.4.2.6. Problemy alkoholowe...... 57 2.5. IDENTYFIKACJA NAJWA ŻNIEJSZYCH PRZYCZYN I SKUTKÓW WYST ĘPUJ ĄCYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH...... 58 3. KAPITAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ GMINY SKIERBIESZÓW...... 65 3.1. Analiza SWOT………………………………………………………………………..65 3.2. Analiza poziomu integracji społecznej……………………………………………….66 4. ZAŁO ŻENIA STRATEGICZNE ...... 68 4.1. Wizja………………………………………………………………………………….68 4.2. Cele strategiczne ……………………………………………………………………..68 4.2.1. Cele główne strategiczne ……………………………………………………….68 4.2.2. Cele operacyjne i środki realizacji ……………………………………………...69 5. MONITORING STRATEGII...... 75 6. SPIS ILUSTRACJI I TABEL...... 79
3 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
1. ZARYS METODOLOGICZNY.
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Skierbieszów na lata 2006-2013 stanowi dokument maj ący na celu stworzenie kompleksowego i spójnego systemu pomocy mieszka ńcom gminy przez samorz ąd z wykorzystaniem finansowania zewn ętrznego.
Opracowanie strategii stanowi priorytetowe znaczenie w zwi ązku z uczestnictwem Gminy Skierbieszów w Programie Integracji Społecznej, Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich / PPWOW / realizowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Dokument strategii powstawał poprzez okre ślenie i analiz ę przyczyn i skutków powstawania problemów społecznych, a na tej podstawie opracowanie kierunków i zada ń maj ących na celu rozwi ązywanie tych problemów, niwelowanie zagro żeń wynikaj ących z przemian społecznych wobec osób i rodzin szczególnego ryzyka, wsparcia osób ubogich i bezdomnych oraz współdziałanie poprzez integracj ę społeczn ą w budowaniu trwałych warto ści.
W roku 2008 została przeprowadzona aktualizacja strategii maj ącą na celu dostosowanie jej do nowych standardów. Podstaw ą opracowania jest Zarz ądzenie Nr 14/2008 Wójta Gminy Skierbieszów z dnia 25 marca 2008 roku w sprawie powołania Zespołu do spraw Aktualizacji Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych, - zał ącznik do strategii. Nast ępuj ące cele Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych zostały wskazane przez Zespół:
1. Rozpoznanie potrzeb i oczekiwa ń społecznych
2. Okre ślenie mo żliwo ści zaspokojenia potrzeb
3. Wspólne ustalenie kierunków działa ń w zakresie polityki społecznej
4. Zaanga żowanie społeczno ści do wytyczania kierunków rozwoju ładu społecznego
5. Usprawnienie współdziałania instytucji w zakresie rozwi ązywania problemów społecznych
Strategia rozwi ązywania problemów społecznych definiuje i okre śla najwa żniejsze problemy społeczne gminy Skierbieszów i wskazuje kierunki polityki oraz konkretne zadania i projekty maj ące na celu ich rozwi ązanie.
Tre ść strategii uwzgl ędnia kontekst europejski, a tak że polityk ę pa ństwa oraz programy i cele w tym
4 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów zakresie zawarte w Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego 2006-2020 , Strategii Rozwoju Powiatu Zamojskiego 2007-2020 ze szczególnym uwzgl ędnieniem Strategii Rozwoju Kraju 2007- 2020 (SRK) przyj ętej przez Rad ę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r.
Wraz z wprowadzeniem w życie przepisów nowej ustawy „o pomocy społecznej” z dnia 12 marca 2004 r. ( Dz.U. z 2008 r. Nr 115, poz.728 ) wyst ąpiło szereg konstruktywnych zada ń społecznych a w życiu ka żdego o środka pomocy społecznej zaszły powa żne zmiany. Ustawa wprowadziła obowi ązek opracowania Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych. To wła śnie podkre ślenie roli, jak ą ma pełni ć strategia uzmysławia jak du ży wpływ powinna ona mie ć na cały system polityki społecznej w gminie. Tym zapisem wymuszono przekształcenie dora źnego działania w polityk ę społeczn ą na poziomie lokalnym. Jest to szczególnie wa żne w sytuacji integracji społecze ństwa w obszarze lokalnym i regionalnym.
Zakres strategii wyznacza art.17 ust.1 pkt.1 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie, z którymi do zada ń własnych gminy nale ży opracowanie i realizacja strategii rozwi ązywania problemów społecznych z uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Strategia uwzgl ędnia równie ż zapis art.9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz problemy społeczne zwi ązane z ochron ą zdrowia, budownictwem mieszkalnym, edukacj ą, kultur ą i sportem.
Są to dziedziny komplementarne do przedmiotu strategii, uwzgl ędniaj ące w szczególno ści zapisy zawarte w ustawach odnosz ących si ę do problemów społecznych wyst ępuj ących na terenie gminy, którym rozwi ązywaniu te przepisy słu żą :
ustawa o samorz ądzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 r. ( Dz.U.z 1990 r.Nr 16, poz. 95 ),
ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. ( Dz.U. Nr 64, poz. 593),
ustawa o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. ( Dz.U. Nr 228, poz. 2255 z póz ń. zm.),
ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. ( Dz.U. Nr 99, poz. 1001 ),
ustawa o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r. ( Dz.U. Nr 122, poz. 1143 ),
ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. ( Dz.U. Nr 123, poz. 776 z póz ń. zm. ), 5 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
ustawa o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz.U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z pó żń . zm. ),
ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 r. ( Dz. U. Nr 91, poz 48 ),
ustawa o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. ( Dz.U. Nr 96, poz. 873 ),
ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia z dnia 23 stycznia 2003 r. ( Dz.U. Nr 45, poz. 391 ),
ustawa o systemie o światy z dnia 7 wrzesnia1991 r. ( Dz.U. Nr 67, poz 329 ),
ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego z dnia 1 czerwca 2001 r. ( Dz.U. Nr 71, poz. 734 ),
ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalno ści kulturalnej z dnia 25 pa ździernika 1991 r. ( Dz.U. Nr 13, poz. 123 ),
ustawa o bibliotekach z dnia 27 czerwca 1997 r. ( Dz.U. Nr 85, poz. 539 ),
ustawa o ochronie dóbr kultury z dnia 15 lutego 1962 r. ( Dz.U. Nr 10, poz. 48 ),
ustawa o kulturze fizycznej z dnia 18 stycznia 1996 r. ( Dz.U. Nr 25, poz 113 ).
Polityka społeczna 1 – ta dziedzina nauki i praktyki, której celem jest kształtowanie warunków życia i pracy, stosunków społecznych, w sposób zapewniaj ący ład społeczny oraz bezpiecze ństwo socjalne.
Warto na samym pocz ątku uzmysłowi ć sobie, czym jest i jaka rol ę w życiu gminy ma stanowi ć dokument, jakim jest Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych - zwarty dokumenty ukierunkowany na rozpoznanie i lepsze zaspokajanie potrzeb z zakresu pomocy społecznej, przedstawione w formie procedur osi ągania zamierzonych celów. Dokument ten powinien składa ć si ę z nast ępuj ących etapów:
1. Diagnozowanie.
1 Niewczas M., Wagner I., Sobiech R., O środek pomocy społecznej jako centrum polityki społecznej na przjkładzie Miejskiego O środka Pomocy Społecznej w Szczecinku [w:] Pomoc Społeczna. Teoria i praktyka t. 1, K. Marzec- Holka, Bydgoszcz 2003, s. 343 6 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
2. Prognozowanie.
3. Planowanie.
4. Decyzja.
5. Monitorowanie.
6. Ocena.
Pierwszym krokiem, jaki musi by ć uczyniony jest opracowanie diagnozy problemów głównych oraz przyczyn ich wyst ępowania na terenie gminy przy jednoczesnej analizie skutków, które one wywołuj ą. Jest to najtrudniejszy i najbardziej żmudny etap opracowywania strategii. To od wła ściwego rozpoznania problemów, ich skali zale żeć b ędzie skuteczno ść podejmowanych działa ń. Diagnozowanie w naszej strategii obejmuje dwie sfery:
Diagnoza zasobów ludzkich w gminie, która ma na celu powiedzie ć, z kim mamy do czynienia, oceni ć potencjał przeci ętnego człowieka do radzenia sobie z rzeczywisto ści ą.
Diagnoza infrastruktury społecznej, która ma na celu zbada ć dost ępno ść elementów, które maj ą do dyspozycji mieszka ńcy gminy słu żą ce zaspokajaniu własnych potrzeb.
Z racji przedmiotu analizy, jakim s ą problemy społeczne na terenie gminy diagnoza uwzględniała będzie podmioty realizuj ące zadania z obszarów wyst ępuj ących problemów oraz pomocy społecznej. Diagnoza ko ńczy si ę wskazaniem najistotniejszych problemów społecznych ze wskazaniem celów do ich rozwi ązywania.
Nast ępnym krokiem jest analiza strategiczna. Wypracowanie i wyodr ębnienie celów głównych i celów szczegółowych do osi ągni ęcia, których okre ślane s ą środki oraz sposoby realizacji. Najbardziej rozpowszechnion ą analiz ą strategiczn ą jest analiza SWOT. Jej celem w naszym przypadku jest identyfikacja słabych i mocnych stron, szans i zagro żeń w sferze polityki społecznej w Gminie Skierbieszów.
Nast ępnym krokiem jest planowanie strategiczne, które obejmuje opracowanie misji, celów i programów strategicznych.
7 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
MISJA
CELE STRATEGICZNE
PROGRAMY
Ilustracja 1: Koncepcja hierarchizacji celów strategii
Misja – okre śla po żą dany stan pomocy społecznej w gminie w perspektywie okre ślonej w strategii.
Cele strategiczne – wynikaj ą z przyj ętej misji i s ą jej rozwini ęciem. Cele te wyznaczaj ą kierunek działania zbie żny dla wszystkich podmiotów życia społecznego gminy. Cele s ą odpowiedzi ą na zdiagnozowane problemy społeczne.
Programy – s ą one konkretyzacj ą celów strategicznych. Powinny zawiera ć: cel programu, zadania, spodziewane rezultaty, czas realizacji, źródła finansowania.
HORYZONT CZASOWY
Horyzont czasowy strategii rozwi ązywania problemów społecznych Gminy Skierbieszów okre ślony jest na lata 2004-2013 . Taki sposób prognozowania i realizacji jest wynikiem przyj ętych okresów prowadzenia polityki regionalnej Unii Europejskiej. W 2008 roku została przeprowadzona aktualizacja strategii maj ąca na celu weryfikacj ę struktury problemów nast ępnie opracowanie projektów strategicznych i harmonogramu ich realizacji.
PROCES BUDOWANIA STRATEGII
Podstawowy dokument Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie
8 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Skierbieszów powstał w 2006 roku i został przyj ęty uchwał ą Rady Gminy w Skierbieszowie Nr XXVIII./222/06 z dnia 30 czerwca 2006 roku. Opracowany został przez pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w konsultacji z ekspertem zewn ętrznym Panem Marcinem Rechulicz. Podstawowe źródła opracowania strategii stanowił Narodowy Spis Powszechny, sprawozdawczo ść Gminnego O środka Pomocy Społecznej, dane z Posterunku Policji, Powiatowego Urz ędu Pracy w Zamo ściu, ewidencja i sprawozdawczo ść UG oraz konsultacje na sesji sołtysów i Radzie Gminy w Skierbieszowie.
Przeprowadzona w 2008 roku aktualizacja GSRPS została dokonana na podstawie Zarz ądzenia Nr 14/2008 Wójta Gminy Skierbieszów z dnia 25 marca 2008 roku w sprawie powołania Zespołu ds. Aktualizacji Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych. Aktualizacja strategii została uspołeczniona, przy jej opracowaniu uczestniczyli przedstawiciele ró żnych grup społecznych.
Prace nad aktualizacj ą GSRPS w Gminie Skierbieszów prowadzone były pod kierunkiem Pani Iwony Przewor Konsultanta Regionalnego Programu Integracji Społecznej PPWOW z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
Zgodnie z § 1 Zarz ądzenia Nr 14/2008 Wójta Gminy Skierbieszów powołany został Zespół ds. aktualizacji i monitorowania GSRPS Gminy Skierbieszów w ni żej wymienionym składzie:
1. Marek Suwała - Przewodnicz ący Zespołu - kierownik GOPS w Skierbieszowie
2. Ryszard Kusiak – Z-ca przewodnicz ącego Zespołu – insp. ds. promocji, obsługi informatycznej i rozwoju Gminy Skierbieszów
3. Iwona Baran – koordynator PPWOW, insp. ds. zamówie ń publicznych UG w Skierbieszowie
4. Teresa Budzy ńska – insp. ds. rozwi ązywania problemów alkoholowych i ochrony zdrowia
5. Anna W ęcławik – dyrektor Gimnazjum w Skierbieszowie
6. Jolanta Sawicka- Żywicka - dyrektor Zespołu Szkoły Podstawowej i przedszkola w Skierbieszowie
7. Kunegunda W ęcławik – dyrektor Szkoły Podstawowej w Sulmicach
8. Teodozja Winiarczyk – dyrektor Szkoły Podstawowej w D ębowcu
9. Monika Adamczuk – ucze ń Gimnazjum w Skierbieszowie
9 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
10. Joanna Pszenniak – ucze ń Gimnazjum w Skierbieszowie
11. Monika Maruchniak – ucze ń Gimnazjum w Skierbieszowie
12. Jadwiga Wójcik – dyrektor Gminnego O środka Kultury w Skierbieszowie
13. Ksi ądz Janusz Dudzicz – proboszcz Parafii Skierbieszów
14. Andrzej Gnyz - sołtys
15. Jadwiga Paluch – piel ęgniarka szkolna
16. Marzena Szozda – przedstawiciel Posterunku Policji w Skierbieszowie
Podczas opracowywania aktualizacji wykorzystano uwagi i wytyczne wskazane w opinii Konsultanta Regionalnego oraz Regionalnego O środka Polityki Społecznej w Lublinie.
W ramach prac nad aktualizacj ą strategii odbyły si ę dwa spotkania robocze Zespołu ds. aktualizacji strategii pod kierunkiem i nadzorem nad prawidłowo ści ą prac Konsultanta Regionalnego Pani Iwony Przewor.
Terminarz warsztatów i zagadnienia opracowywane w grupie roboczej:
Pierwszy warsztaty Zespołu ds. aktualizacji strategii w dniu 23.06.2008 r.
Cele spotkania: 1. Zapoznanie si ę uczestników, ustalenie reguł współpracy, delegacja zada ń w zwi ązku wypraco- wywaniem dokumentu strategicznego; 2. Dokonanie identyfikacji i oceny problemów społecznych gminy; 3. Okre ślanie przyczyn problemów społecznych i ich wzajemnych korelacji; 4. Okre ślenie potrzeb społecznych i mo żliwo ści ich zaspokojenia; 5. Zdiagnozowanie potencjału instytucjonalnego i pozainstytucjonalnego gminy oraz wypraco- wanie płaszczyzn współpracy mi ędzy tymi podmiotami zajmuj ącymi si ę polityk ą społeczn ą w gminie; 6. Ocena poziomu integracji społecznej oraz przyczyn aktualnego stanu i mo żliwo ści tego zmia- ny na przyszło ść ; 7. Sformułowanie wizji ładu społecznego gminy Skierbieszów w oparciu o problemy społeczne oraz potencjał gminy.
• Kolejny warsztat z zakresu aktualizacji strategii odbył si ę w dniu 14.07.2008 r. 10 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Cele spotkania: 1. Prezentacja koncepcji zrównowa żonego rozwoju; 2. Okre ślenie celów głównych i szczegółowych niezb ędnych do realizacji zakładanej wizji ładu społecznego; 3. Wypracowanie zało żeń do GSRPS; 4. Prezentacja i analiza zasad rozwoju społecznego; 5. Wypracowanie koncepcji projektów stanowi ących odpowied ź na problemy i potrzeby społecz- ne na lata 2008 – 2009; 6. Wypracowanie systemu zarz ądzania wdra żaniem strategii rozwi ązywania problemów społecz- nych.
Dokument strategii opracowany został z uwzgl ędnieniem wyników konsultacji społecznych przeprowadzonych z jednostkami podległymi samorz ądowi terytorialnemu, organizacjami pozarz ądowymi i społecznymi, pedagogami szkolnymi, uczniami gimnazjum i szkół ponad gimnazjalnych, przedstawicielami policji i ko ścioła oraz sołtysami poszczególnych miejscowo ści na sesji sołtysów miejscowo ści gminy.
Wyniki przeprowadzonych konsultacji posłu żyły zarówno do sformułowania diagnozy, jak i cz ęś ci programowej polityki społecznej gminy do 2013 r., które zostały opracowane w dokument podstawowy, który zastał przedstawiony do analizy na sesji Rady Gminy Skierbieszów do oceny oraz uszczegółowienia priorytetów działa ń w celu realizacji zada ń strategii.
Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych wkomponowuje si ę w :
1. Strategi ę Lizbo ńsk ą, przyj ętą dla Unii Europejskiej przez Rad ę Europejsk ą na posiedzeniu w Lizbonie w 2000 roku, która wyró żnia takie priorytety jak:
tworzenie sprzyjaj ących dla powstawania i rozwoju firm innowacyjnych oraz stymulowanie przedsi ębiorczo ści,
rozwój aktywnej polityki zatrudnienia,
poprawa jako ści pracy,
inwestowanie w zasoby ludzkie,
11 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
zabezpieczenie społeczne i promowanie integracji społecznej.
2. Narodow ą Strategi ę Integracji Społecznej dla Polski przyj ętą przez Rad ę Ministrów 21.09.2004 roku. Priorytety Narodowej Strategii Integracji Społecznej zostały stworzone do realizacji do 2010 roku i obejmuj ą nast ępuj ące obszary:
edukacja,
sie ć bezpiecze ństwa socjalnego,
rynek pracy,
ochrona zdrowia,
dost ęp do dóbr i usług.
3. Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006 przyj ęty przez Rad ę Ministrów 21.09.2004 roku, który koncentruje si ę na:
budowie systemu bezpiecze ństwa socjalnego, poprzez rozbudowywanie systemu zabezpieczenia społecznego w celu osi ągni ęcia europejskich standardów i systematyczne uruchamianie programów celowych skierowanych do grup w najtrudniejszej sytuacji oraz zapewnienie osobom zagro żonym wykluczeniem społecznym dost ępu do podstawowych usług społecznych,
tworzenie systemu wspieraj ącego aktywizacj ę i integracj ę grup zagro żonych wykluczeniem lub wykluczonych z rynku pracy,
reformie i rozwoju instytucjonalnych słu żb i usług społecznych oraz poprawa ich koordynacji.
4. Strategi ę Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020 przyj ętą Uchwał ą Nr XXXIV/265/05 przez Sejmik Województwa Lubelskiego w dniu 4 lipca 2005 roku, która zakłada:
potrzeb ę integracji kulturalnej i społecznej,
kultywowanie warto ści kulturalnych i tradycji historycznych,
podniesienie poziomu rozwoju gospodarczego – poprawę jako ści życia mieszka ńców.
5. Wojewódzk ą Strategie Polityki Społecznej na lata 2005-2013 przyj ętą Uchwał ą Nr XXX/450/05 Sejmiku Województwa Lubelskiego dnia 25.04.2005 roku, której celem jest:
12 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
osi ągni ęcie wysokiego poziomu integracji społecznej,
zapobieganie i rozwi ązywanie problemów społecznych,
usuni ęcie barier blokuj ących zaspokojenie potrzeb wielu grup społecznych,
kształtowanie warunków życia ludno ści oraz stosunków mi ędzyludzkich w środowisku zamieszkania,
zintegrowane, wolne od problemów wykluczenia społecznego, ubóstwa, a zwłaszcza bezrobocia, społecze ństwo.
6. Strategi ą Rozwoju Gminy Skierbieszów na lata 2007-2015 przyjętą uchwał ą Rady Gminy Skierbieszów Nr XI/103/08 w dniu 07.03.2008r., której głównym celem jest:
przeciwdziałanie marginalizacji społecznej i ekonomicznej mieszka ńców gminy,
wzrost mobilno ści zawodowej mieszka ńców i poprawa warunków życia,
pobudzenie aktywno ści mieszka ńców gminy,
stworzenie warunków sprzyjaj ących dla rozwoju inwestycji,
polityk ę równo ści szans,
pozytywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze.
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych rozkłada si ę na lata 2007 – 2015. Celem niniejszej strategii jest zidentyfikowanie problemów społecznych mieszka ńców gminy i wprowadzenie skutecznych rozwi ąza ń zmierzaj ących do poprawy życia społeczno ści lokalnej na rzecz działa ń prospołecznych.
Partycypacyjne wypracowanie i wprowadzanie dokumentu strategicznego ma na celu stworzenie mo żliwo ści pozyskiwanie środków zewn ętrznych, by tym samym móc skutecznie rozwi ązywa ć problemy społeczne, zdiagnozowane na terenie gminy w poszczególnych obszarach polityki społecznej.
Mo żliwo ść zaanga żowania przedstawicieli ró żnych środowisk społecznych i zawodowych daje szanse wykreowania realnych kierunków rozwoju w polityce społecznej gminy.
Proces poznania mocnych stron gminy pozwoli ponadto na podniesienie świadomo ści władz lokalnych oraz społeczno ści o lokalnym potencjale , który stanowi podstawy do skutecznego 13 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów i efektywnego wdra żania zada ń strategicznych.
14 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
2. DIAGNOZA STANU ISTNIEJ ĄCEGO
2.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O GMINIE SKIERBIESZÓW
Gmina Skierbieszów poło żona jest w północnej cz ęś ci Powiatu Zamojskiego w Województwie Lubelskim. S ąsiaduje z nast ępuj ącymi gminami:
• z terenu powiatu zamojskiego z: Gmin ą Zamo ść , Gmin ą Stary Zamo ść , Gmin ą Sitno, Gmin ą Grabowiec.
• z terenu powiatu krasnostawskiego z: Gmin ą Izbica i Gmin ą Kra śniczyn.
Ilustracja2: Mapa Gminy Skierbieszów
Gmina zajmuje powierzchni ę 139,2 km 2 i zamieszkana jest przez 5805 mieszka ńców 2. Geograficznie gmina poło żona jest w południowej cz ęś ci Działów Grabowieckich, które wchodz ą w skład Wy żyny Lubelskiej, jej najwy ższe wzniesienie w D ębowcu 311 m nad poziomem morza świadczy jednocze śnie o usytuowaniu wysoko ściowym obr ębu terytorialnego.
Siedzib ą Gminy jest Skierbieszów, który w 1436 roku otrzymał prawa miejskie nadane przez króla
2 Dane dotycz ące powierzchni i liczby ludno ści pochodz ą z Rocznika Statystycznego Województwo Lubelskie 2007, GUS, Lublin 2007 15 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Kazimierza Jagiello ńczyka. Do dzi ś zachowały si ę miejskie tradycje, chocia ż ju ż prawie dwie ście lat - od 1822 r. nie posiada tego statusu. Pozostało ści ą miejskiego charakteru jest nie tylko zachowany układ urbanistyczny, ale równie ż najwa żniejsze wydarzenie kulturalne w Skierbieszowie – Jarmark Kiliana.
W skład Gminy wchodzi 30 sołectw, z których zdecydowanie najwi ększym jest Skierbieszów (zamieszkuje w nim ponad 20% wszystkich mieszka ńców gminy). Najmniejszym jest miejscowo ść Marcinówka zamieszkała przez 17 osób. Sołectwa wchodz ące w skład Gminy to: Skierbieszów, Dębowiec, D ębowiec Kolonia, Drewniki, Hajowniki, Iłowiec, Lipina Nowa, Lipina Stara, Marcinówka, Majdan Skierbieszowski, Łaziska, Kalinówka, Osiczyna, Huszczka Du ża, Huszczka Mała, Sady, Sław ęcin, Suchod ębie, Skierbieszów Kolonia, Podwysokie, Podhuszczka, Zabytów, Zawoda, Zr ąb.
Du że znaczenie dla funkcjonowania Gminy ma poło żenie praktycznie całego obszaru Gminy w Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym. Pomimo jednak tej niew ątpliwej zalety ruch turystyczny jak i cała infrastruktura s ą dopiero na etapie wczesnego rozwoju.
W sensie geograficznym obszar Gminy wchodzi w skład tzw. Działów Grabowickich, które stanowi ą cz ęść Wy żyny Lubelskiej i charakteryzuj ą si ę rze źbą falisto – pagórkowat ą.
Gmina Skierbieszów nale ży do najwi ększych gmin w powiecie zamojskim. Zajmuje powierzchni ę 139,2 km 2 i jest mniejsza tylko od Gminy Zamo ść .
2.2 LUDNO ŚĆ System pomocy społecznej jest ukierunkowany w swym działaniu na człowieka i diagnoza sytuacji mieszka ńców Gminy Skierbieszów jest krokiem niezb ędnym w prawidłowym sporz ądzeniu strategii rozwi ązywania problemów społecznych. Analiza ludno ści b ędzie zawierała nast ępuj ące elementy:
• - liczba ludno ści, • - g ęsto ść zaludnienia, • - rodzina, • - wykształcenie, • - aktywno ść ludno ści,
16 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• - migracje i ruch naturalny ludno ści, • - struktura ludno ści według płci i wieku.
2.2.1. LICZBA LUDNO ŚCI
Gmina zamieszkana jest przez 5805 mieszka ńców, z czego ponad 21% (1234) zamieszkuje siedzib ę Gminy - Skierbieszów.
Liczba ludno ści w poszczególnych miejscowo ściach została przedstawiona w poni ższej tabeli.
Lp. Miejscowo ść 2003 2004 2005 2006 2007 1. Skierbieszów 1262 1234 1219 1227 1234 2. Dębowiec 567 561 571 564 562 3. Dębowiec Kolonia 84 84 86 84 86 4.Drewniki 64 64 61 61 61 5. Hajowniki 148 148 152 155 147 6.Iłowiec 213 216 219 220 216 7. Lipina Nowa 132 129 133 128 129 8. Lipina Stara 157 158 161 157 151 9.Marcinówka 20 18 18 20 17 10. Majdan Skierbieszowski 213 209 204 201 197 11.Łaziska 340 338 335 338 335 12.Kalinówka 185 184 186 180 176 13.Osiczyna 128 126 121 119 116 14. Huszczka Du ża 114 113 114 111 111 15.Huszczka Mała 108 107 106 104 102 16.Sady 181 175 177 178 178 17. Sław ęcin 45 69 44 43 43 18. Suchod ębie 67 69 68 69 72 19. Skierbieszów Kolonia 252 253 251 249 246 20.Sulmice 308 276 297 296 297 21.Szorcówka 63 69 59 56 56 22.Wysokie I 143 145 145 142 140 23.Wysokie II 63 61 57 55 57 24.Wiszenki 78 74 72 71 70
17 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Lp. Miejscowo ść 2003 2004 2005 2006 2007 25.Wiszenki Kolonia 110 113 113 111 115 26.Podwysokie 143 141 138 135 136 27.Podhuszczka 153 152 155 155 159 28.Zabytów 125 120 117 113 123 29.Zawoda 226 225 225 225 225 30. Zr ąb 250 249 251 248 248 Razem 5942 5887 5845 5815 5805
Tabela 1.Liczba ludno ści w poszczególnych miejscowo ściach Gminy Skierbieszów w latach 2003– 2007
Liczba ludno ści zamieszkuj ącej Gmin ę w analizowanym okresie spadła o 137 osób. Najwi ększy spadek odnotowały:
• Skierbieszów ( spadek o 28 osób), • Osiczyna ( spadek o 12 osób ), • Sulmice ( spadek o 11 osób ), • Wiszenki ( spadek o 8 osób), Pomimo ogólnej tendencji spadkowej na terenie Gminy znajduje si ę kilka miejscowo ści, które w analizowanym okresie odnotowały wzrost liczby ludności lub liczba ta pozostała na takim samym poziomie. Nale żą do nich;
• Podhuszczka (wzrost o 6 mieszka ńców), • Suchod ębie (wzrost o 5 mieszka ńców), • Wiszenki Kolonia (wzrost o 5 mieszka ńców), • Iłowiec (wzrost o 3 mieszka ńców). Bez znacz ących zmian liczba mieszka ńców pozostała w nast ępuj ących miejscowo ściach: Zawoda, Zr ąb, D ębowiec Kolonia .
Powy ższe dane wykazane w tabeli, opracowane s ą na podstawie danych USC w Skierbieszowie, przedstawiaj ą stały spadek liczby osób zamieszkuj ących na terenie gminy. Spadek ogólnej liczby osób jest ści śle zwi ązany z wi ększa liczb ą zgonów. Wzrost liczby osób zwi ązany jest z liczb ą urodze ń żywych, jednak że spadek liczby mieszka ńców o 137 osób w analizowanym 5 letnim okresie wyra źnie wskazuje na wysoki spadek ogólnej liczby mieszka ńców gminy.
Powy ższe wska źniki s ą zbie żne z danymi dla Powiatu Zamojskiego wykazanymi w Strategii Rozwoju 18 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Powiatu Zamojskiego co wskazuje na spadek liczby ludno ści w całym powiecie zamojskim i tak ą sama tendencj ą spadkow ą w całym województwie lubelskim wykazan ą w Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 i danymi GUS w Lublinie.
2.2.2. G ĘSTO ŚĆ ZALUDNIENIA
Cał ą gmin ę nale ży uzna ć za raczej słabo zaludnion ą, gdy ż przeci ętna g ęsto ść zaludnienia wynosi 41,7 osób/km 2. Nawet na tle słabo zaludnionego powiatu zamojskiego 61 osób/km 2 Gmina prezentuje si ę jako bardzo słabo zaludniona.
Gęsto ść zaludnienia (wyra żona w ilo ści osób/ km 2) Gmina Skierbieszów 41,7 Powiat zamojski 61 Województwo lubelskie 86,2
Tabela 2: G ęsto ść zaludnienia Gminy Skierbieszów.
Źródło: opracowanie własne na podstawie Rocznik Statystyczny Województwo Lubelskie 2007 Podregiony, Powiaty, Gminy, Urz ąd Statystyczny w Lublinie, Lublin 2007, W tym miejscu nale ży równie ż przypomnie ć, że przeci ętne zaludnienie województwa lubelskiego wynosi 86,2 osób/km 2, które jest równie ż ni ższe od ogólnokrajowego wynosz ącego 122 osoby/km 2.
Oprócz Skierbieszowa do najwi ększych miejscowo ści Gminy nale żą :
• Dębowiec, • Łaziska, • Sulmice.
2.2.3. RODZINA
Rodzina jest podstawow ą grup ą społeczn ą, która we współczesnym społecze ństwie powinna pełni ć szereg wyspecjalizowanych funkcji, do których należy zaliczy ć3:
• materialno – ekonomiczna, • opieku ńczo – zabezpieczaj ąca,
3 Szlachta B. (red.), Słownik Społeczny, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004, s. 1117 – 1125 19 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• prokreacyjna, • seksualna, • legalizacyjno – kontrolna, • stratyfikacyjna, • socjalizacyjna, • kulturalna, • religijna, • rekreacyjno – towarzyska, • emocjonalno – ekspresyjna,
W Narodowym Spisie Powszechnym wykazano, że na terenie Gminy Skierbieszów funkcjonuje 1559 rodzin z czego, a ż 1298 tworzone jest przez mał żeństwa, 20 przez partnerów, a 241 przez jedno z rodziców z dzieckiem.
Rodzina w Skierbieszowie w zdecydowanej wi ększo ści jest tworzona przez mał żeństwo z dzie ćmi. W dalszej kolejno ści stanowi ą j ą mał żeństwa bez dzieci, jedno z rodziców z dzie ćmi oraz przez partnerów z dzie ćmi i bez nich.
15%
1%
55% 29%
Mał żeństwo z dzie ćmi Mał żeństwo bez Partnerzy z dzie ćmi i Samotni rodzice z dzieci bez dzieci dzie ćmi
Ilustracja 3: Typy rodzin w Gminie Skierbieszów
Rodzina jest szczególnie wa żna z punktu prokreacji i wychowania potomstwa. Stanowi 20 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów pierwsze środowisko dorastania dzieci i stanowi o ich pó źniejszych postawach. Dlatego warto równie ż przyjrze ć si ę w jakich środowiskach wyrastaj ą dzieci. W Narodowym Spisie Powszechnych wykazano, że na terenie Gminy Skierbieszów jest 2184 dzieci do lat 24 pozostaj ących na utrzymaniu. Zdecydowana wi ększo ść dzieci (1806, co stanowi 82,7% wszystkich dzieci) wychowuje si ę w tradycyjnych rodzinach tzn. w rodzinach tworzonych przez mał żeństwo. Jednak a ż 378 dzieci (stanowi to 17,3% ogółu dzieci w gminie) wychowuje si ę w rodzinach niepełnych lub tworzonych przez partnerów. Najwi ększa liczba rodzin z dzie ćmi posiada dzieci w wieku powy żej 24 lat, które nie są ju ż na utrzymaniu rodziców. Rodzin takich na terenie Gminy Skierbieszów wyst ępuje 354. Niewiele mniej jest rodzin typu 2+1 czyli dwoje rodziców z jednym dzieckiem oraz 2+2. Niewiele rzadziej wyst ępuj ą rodziny wielodzietne czyli takie, w których jest co najmniej troje dzieci. Nale ży zauwa żyć, że blisko 20 % dzieci w wieku do lat 24 pozostaj ących na utrzymaniu (420 osób) wychowywanych jest w rodzinach, w których jest co najmniej czwórka dzieci. Przeci ętnie w jednej rodzinie z dzie ćmi do lat 24 pozostaj ących na utrzymaniu znajduje si ę 2,1 dziecka.
400 354 350
300 278 263 250 208 200
150
100
50
0 Rodziny bez Rodziny z Rodziny z 2 Rodziny z 3 i dzieci do lat 24 jednym dziec - dzieci w i ęcej dzie ćmi
Ilustracja 4: Liczba rodzin Gminy Skierbieszów z dzie ćmi na utrzymaniu do lat 24 według liczby dzieci
Na tak ą sytuacj ę jaka została zaprezentowana na wykresie, mianowicie niski poziom dzietno ści w gminie maj ą wpływ, zła sytuacja finansowo-dochodowa oraz brak pracy i niepewno ść z powodu braku płynno ści finansowej, której wymaga utrzymanie rodziny w tym noworodków i
21 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów nast ępnie dzieci szkolnych. Niezadawalaj ąca koniunktura gospodarcza i niepewno ść na przyszło ść powoduje, że niewiele młodych mał żeństw decyduje si ę na urodzenie dziecka. Zapewne takie czynniki maj ą wpływ na dzietno ść w całym regionie, poniewa ż z analiz tego zagadnienia na podstawie danych z województwa lubelskiego wynika, że wska źniki te s ą zbli żone.
2.2.4. WYKSZTAŁCENIE
Wykształcenie staje si ę jednym z głównych zasobów decyduj ącym o przewadze konkurencyjnej nie tylko całych pa ństw, ale tak że regionów i społeczno ści lokalnych. Znajduje ono szerokie powi ązanie z sytuacj ą na rynku pracy, aktywno ści ą ekonomiczn ą i społeczn ą . Dlatego wła śnie w Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych stanowi jeden z wa żniejszych wska źników, który rzutuje na jako ść życia mieszka ńców oraz ich aktywno ść . W Polsce w ci ągu ostatnich lat mieli śmy do czynienia z du żym ruchem w zakresie podnoszenia swoich kwalifikacji. Dokształcaj ą si ę osoby dorosłe, ro śnie liczba studentów, dotyczy to zarówno miast jak i wsi, chocia ż dysproporcje wyra źnie si ę pogł ębiaj ą. Ju ż blisko czterokrotnie cz ęś ciej wy ższym wykształceniem legitymuj ą si ę osoby z miast ni ż mieszka ńcy wsi. Sytuacja ta zwi ązana jest z tzw. drena żem mózgów, czyli migracj ą osób z wy ższym wykształceniem do o środków miejskich lub na ich obrze ża. Gmina Skierbieszów jest w zakresie wykształcenia bardzo zbli żona do s ąsiednich gmin wiejskich 4. Poziom wykształcenia ludno ści nale ży uzna ć za raczej słaby, co mo żna zaobserwowa ć na poni ższym wykresie. Nie zmienia tego nawet fakt, że uwzgl ędniono ludno ść w wieku powy żej 12 roku życia, a wi ęc równie ż tak ą, która jeszcze podejmuje nauk ę w szkole podstawowej i gimnazjum. Poziom wykształcenia jest nawet ni ższy ni ż przeci ętny dla terenów wiejskich, dla których przeci ętny.
4 Wszystkie dane dotycz ące wykształcenia pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego. 22 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
3,12% 9,39% 17,88%
22,43% 45,74%
1,46%
Wy ższe Średnie Zasadnicze za- Policealne wodowe Podstawowe Podstawowe uko ńczone nieuko ńczone i bez wykształce-
Ilustracja 5: Poziom wykształcenia ludno ści w wieku powy żej 12 lat
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r.
1300 1200 1100 1000 900 800 Podstawowe nie- uko ńczone i bez 700 wykształcenia Podstawowe 600 uko ńczone 500 Zasadnicze zawodowe Średnie 400 Policealne 300 Wy ższe 200 100 0 19 lat i 20-29 30-39 40-49 50-59 60-64 65 i mniej wi ęcej przedział wiekowy
Ilustracja 6: Poziom wykształcenia w poszczególnych grupach wiekowych mieszka ńców Gminy Skierbieszów
W zdecydowanie najlepszej sytuacji s ą najmłodsze grupy wiekowe, co jest odzwierciedleniem wskazanej wcze śniej tendencji., które charakteryzuj ą si ę najlepszym poziomem wykształcenia. Tylko w dwóch grupach wiekowych (20-29 i 30-39 lat) nie wyst ępuj ą osoby z nieuko ńczonym wykształceniem podstawowym, a liczba osób z wy ższym wykształceniem w 23 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów rocznikach 20-29 jest 14-krotnie wi ększa ni ż w śród osób powy żej 65 roku życia.
Pozytywne zmiany jakie mo żna zaobserwowa ć w wykształceniu ludno ści Gminy Skierbieszów są odzwierciedleniem ogólnej tendencji, która wyst ępuje w całym kraju. Te zmiany, które zachodz ą na terenie Gminy nale ży raczej postrzega ć w kategorii zewn ętrznego wymuszenia podnoszenia kwalifikacji, ni ż wewn ętrznego d ąż enia do ich podniesienia. W konsekwencji zmiany te zachodz ą w stopniu zbyt powolnym aby wydatnie przyczyni ć si ę do rozwoju Gminy. Ich pozytywny kierunek nie stanowi jednak du żej bariery w nim.
2.2.5. AKTYWNO ŚĆ LUDNO ŚCI
Aktywno ść ludno ści b ędzie przeanalizowana na dwóch płaszczyznach: aktywno ść ekonomiczna – która b ędzie rozumiana jako zdolno ść człowieka do materialnego zabezpieczenia swojego bytu. B ędą j ą charakteryzowały nast ępuj ące wska źniki: aktywno ść na rynku pracy, bezrobocie, liczba pracuj ących, liczba działaj ących przedsi ębiorstw, aktywno ść społeczna – która b ędzie rozumiana jako zdolno ść człowieka do po świ ęcania swojego czasu wolnego lub innych środków na rzecz innych osób lub ogółu społeczno ści. B ędą j ą charakteryzowały nast ępuj ące wska źniki: liczba działaj ących organizacji pozarz ądowych, liczba członków oraz podejmowane przez nie inicjatywy.
AKTYWNO ŚĆ EKONOMICZNA
Na terenie Gminy Skierbieszów spo śród 4710 5 osób w wieku powy żej 14 roku życia 2549 osób było aktywnych zawodowo, a pozostałe 2050 osób było biernymi zawodowo. 111 osób posiadało nieustalony status na rynku pracy. Za aktywnych zawodowo w badaniu uznano osoby funkcjonuj ące w jakikolwiek sposób na rynku pracy. Do tej grupy wchodzili wi ęc zarówno pracuj ący jak i bezrobotni, którzy nie pracowali, ale poszukiwali prac ę i byli w stanie j ą podj ąć . Natomiast terminem bierny zawodowo posługiwano si ę w stosunku do osób, które nie pracowały i nie poszukiwały pracy lub nie były gotowe jej podj ąć w tygodniu obj ętym badaniem. Dla tej liczby mieszka ńców podstawowe wska źniki aktywno ści ekonomicznej przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: • współczynnik aktywno ści zawodowej – 55,4%
5 W cz ęś ci aktywno ść ekonomiczna je żeli dane nie posiadaj ą źródła to oznacza, że pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego 24 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• wska źnik zatrudnienia – 46,8%, • stopa bezrobocia – 15,6%.
Poziom bezrobocia i pozostałe wska źniki rynku pracy s ą wyra źnie skorelowane z poziomem wykształcenia, co przedstawia poni ższa tabela.
WYKSZTAŁCENIE Podstawowe i Zasadnicze Średnie Wy ższe bez zawodowe wykształcenia Współczynnik aktywno ści w 34,2 81,7 77,9 90,9 zawodowej % Wska źnik zatrudnienia 30,9 65,3 64 79,7 Stopa bezrobocia 9,8 20,1 17,8 12,3
Tabela 3.Podstawowe wska źniki rynku pracy w zale żno ści od wykształcenia w Gminie Skierbieszów.
Powy ższa tabela ukazuje bardzo siln ą korelacj ę wyst ępuj ącą pomi ędzy wykształceniem a podstawowymi wska źnikami rynku pracy. W zdecydowanie najlepszej sytuacji s ą osoby z najwy ższymi kwalifikacjami (wy ższe wykształcenie), co przejawia si ę w najwy ższej aktywno ści zawodowej, najwy ższym wska źnikiem zatrudnienia. Dodatkowego komentarza wymaga wska źnik stopy bezrobocia, który najkorzystniejsz ą warto ść przybiera dla osób z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia. Nale ży jednak zaznaczy ć, i ż w badaniu uwzgl ędniono osoby w wieku przed i poprodukcyjnym, co wpływa na du że zniekształcenie szczególnie w śród osób z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia. Dla ludno ści w wieku produkcyjnym te podstawowe dane przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: • współczynnik aktywno ści zawodowej – 77,8%, • wska źnik zatrudnienia – 64,1%, • stopa bezrobocia – 17,6%. Bezpo średnim efektem aktywno ści zawodowej jest liczba działaj ących podmiotów gospodarczych. Na koniec 2007 roku zarejestrowanych było 252 6 podmioty gospodarcze, co stanowi zaledwie niespełna 5% podmiotów gospodarczych powiatu zamojskiego. Ich struktura przedstawiona została na poni ższym wykresie.
6 Dane dotycz ące liczby i struktury podmiotów gospodarczych pochodz ą z Rocznika Województwa Lubelskiego 2007. Podregiony. Powiaty. Gminy, Urz ąd Statystyczny w Lublinie 2007 25 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
9% 2% 5% 3% 10%
3%
13%
54%
Rolnictwo, łowiec- Przemysł Obsługa nieru- two i le śnictwo chomo ści i firm Budownictwo Handel i naprawy Hotele i restau- racje Transport, gospo- Po średnictwo Wiersz 10 darka magazynowa finansowe
Ilustracja 7: Struktura podmiotów gospodarczych w Gminie Skierbieszów
Sektor przedsi ębiorstw na terenie Gminy jest bardzo słaby i obserwuje si ę tendencj ę jego dalszego słabni ęcia. Zwi ązane jest to ze zmniejszaniem si ę liczby funkcjonuj ących przedsi ębiorstw. Ilustruje to poni ższa tabela. 2003 2004 2005 2006 2007 Liczba zarejestrowa ń 14 42 23 20 23 Liczba wyrejestrowa ń 21 50 25 15 21
Tabela 4.Liczba zarejestrowa ń i wyrejestrowa ń podmiotów gospodarczych w latach 2003-2007
Łącznie w latach 2003-2007 zarejestrowano 122 przedsiębiorstw, wyrejestrowano natomiast 132, co oznacza, że populacja przedsi ębiorstw w ci ągu pi ęciu lat zmniejszyła si ę o 10 podmiotów, co stanowi blisko 20% liczby podmiotów gospodarczy znajduj ących si ę w ewidencji działalno ści gospodarczej na koniec roku 2007. Najwi ększy udział procentowy 53,69% podmiotów gospodarczych na terenie gminy to działalno ść w zakresie handlu i usług w formie napraw oraz budownictwo 12,81%. Udział tych sektorów w ogólnej liczbie podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON wykazuje taka sam ą tendencj ę w porównaniu z danymi dla Powiatu Zamojskiego. Ogólnie jednak badaj ąc sektor działalno ści gospodarczej na terenie gminy dostrzega si ę, że jest to sektor zbyt słabo rozwini ęty i nie przewiduje si ę zwi ększenia jego udziału na terenie gminy. Na taki stan maj ą zasadniczo wpływ nast ępuj ące czynniki:
26 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• mała świadomo ść społeczna na temat mo żliwo ści pozyskania środków unijnych • brak kapitału własnego do rozpocz ęcia działalno ści gospodarczej z wykorzystaniem środków finansowych UE • niskie kwalifikacje zawodowe znacznej cz ęś ci społecze ństwa • migracje osób w wieku produkcyjnym i posiadaj ących przygotowanie zawodowe / szkoły średnie i wy ższe / • ogólnokrajowy wzrost kosztów uzyskania przychodów - w badanym okresie o 7,1%
Analiza udziału ludno ści w wieku poprodukcyjnym w gminie w stosunku do ogółu liczby mieszka ńców znacznie odbiega od średniej krajowej i wojewódzkiej. Z danych wynika, i ż zjawisko starzenia si ę ludno ści w gminie pogł ębia si ę, bowiem z jednej strony obserwuje si ę ujemny przyrost naturalny, z drugiej za ś strony ujemne jest saldo migracji ludno ści, a migruj ą głównie ludzie młodzi i wykształceni.
Tendencja powy ższa wymaga z jednej strony formułowania lokalnej polityki społecznej i zdrowotnej uwzgl ędniaj ącej konieczno ść rozszerzenia pomocy cz ęsto samotnym, schorowanym ludziom starszym, z drugiej za ś stwarzaj ącej mo żliwo ść stabilizacji dla ludzi młodych, a zwłaszcza tworzenia warunków sprzyjaj ących rozwijaniu przedsi ębiorczo ści i samorealizacji ludziom aktywnym, ambitnym i kreatywnym.
AKTYWNO ŚĆ SPOŁECZNA
Aktywno ść społeczna w Gminie Skierbieszów nosi bardzo specyficzne znamiona, co przejawia si ę w faktach:
• na terenie Gminy działa stosunkowo du ża liczba organizacji kombatanckich, • brak jest form aktywno ści, które s ą charakterystyczne dla terenów wiejskich tj. Koła Gospody ń Wiejskich, • stosunkowo du żą aktywno ści ą wykazuj ą si ę władze samorz ądowe, co niekorzystnie wpływa na formalizacj ę aktywno ści społecznej. Do najpr ęż niejszych i najliczniejszych organizacji pozarz ądowych nale żą organizacje kombatanckie, których funkcjonowanie jest zwi ązane z tragiczn ą przeszło ści ą Gminy i samego Skierbieszowa, w którym rozpocz ęto 27 listopada 1942 r. akcj ę wysiedle ńcz ą Zamojszczyzny. 27 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Na tym polu działa, a ż pi ęć organizacji:
1. Zwi ązek Kombatantów RP i Byłych Wi ęź niów Politycznych – Zarz ąd Koła w Skierbieszowie
2. Polski Zwi ązek b. Wi ęź niów Politycznych Hitlerowskich Wi ęzie ń i Obozów Koncentracyjnych – koło terenowe w Skierbieszowie
3. Światowy Zwi ązek Żołnierzy Armii Krajowej – koło rejonowe w Skierbieszowie
4. Stowarzyszenie Dzieci Ofiar Wojny 1939 – 1945 Ziemi Zamojskiej – oddział Gminy Skierbieszów
5. Polski Zwi ązek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – koło Gminne w Skierbieszowie
Mówi ąc o aktywno ści społecznej nale ży równie ż wspomnie ć o takich wydarzeniach i inicjatywach, które s ą organizowane przez pracowników samorz ądu, nauczycieli oraz Gminny Ośrodek Kultury a które ukierunkowane s ą na pobudzenie aktywno ści i rozwój społeczno ści lokalnych. Nale ży tutaj wspomnie ć przede wszystkim o:
• Organizowanym Jarmarku „Kiliana”, • konkursy wokalne i taneczne z nagrodami dla dzieci i młodzie ży • teatrzyki szkolne uczniów w wieku od 7 do 15 lat, z poszczególnych grup wiekowych i szkół gminy • „Wesele Skierbieszowskie” spektakl teatralny z udziałem miejscowych aktorów amatorów oraz wolontariuszy, nawi ązuj ący do tradycji i obrz ędu wesela lokalnego z pocz ęstunkiem widzów • Konkursach plastycznych, • Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Tradycje i obyczaje wielkanocne” • Gminny konkurs plastyczny „ Bo że Narodzenie w sztuce” • Udział w Mi ędzynarodowym Konkursie Twórczo ści Plastycznej w Tokio w Japonii, w którym uczniowie Koła Plastycznego w Skierbieszowie odnie śli wysokie zwyci ęstwa m.in. 3 srebrne medale oraz 1 br ązowy • Udział w Ogólnopolskim Turnieju Informatycznym we Wrocławiu, zaj ęcie 1 miejsca przez uczniów Gimnazjum Publicznego im. Dzieci Zamojszczyzny w Skierbieszowie • Gminny Konkurs Ta ńców Ludowych – propagowanie lokalnych i regionalnych ta ńców ludowych wśród dzieci i młodzie ży • Prowadzeniu Galerii Artystycznej „ Ł ącznik”, • Podpisanie porozumienia o współpracy z samorz ądem miasta Kamie ń Koszyrski i gmin ą Pniewno 28 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
na Ukrainie, • Przy GOK działa Chór Legion, którego członkami jest 18 osób w wieku emerytalnym, • Gminny Konkurs Pie śni Patriotycznej z udziałem ró żnych grup wiekowych, • Dodatkowo na terenie Gminy działaj ą trzy zespoły śpiewacze (w miejscowo ściach: D ębowiec, Wysokim i Kolonia Wiszenki), w których uczestnicz ą osoby starsze. Ł ączna liczba członków tych zespołów oceniana jest na 25 osób. • W Skierbieszowie rozpocz ęły swoj ą działalno ść dwie grupy wolontariatu, jedna 5 osobowa zrzeszona przy Gimnazjum Publicznym, druga równie ż 5 osobowa przy parafii rzymskokatolickiej.
Oprócz działalno ści organizacji kombatanckich i aktywno ści samorz ądu terytorialnego pewn ą aktywno ść wykazuj ą równie ż Caritas działaj ący przy parafii rzymskokatolickiej w Skierbieszowie oraz Fundacja na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Potrzebuj ących Pomocy „Otwórzmy Swoje Serca” z siedzib ą w Zamo ściu. Aktywno ść tego ostatniego ukierunkowana jest na utworzenie Warsztatów Terapii Zaj ęciowej na terenie Gminy Skierbieszów w miejscowo ści Lipina Stara.
2.2.6. MIGRACJE I RUCH NATURALNY LUDNO ŚCI
Migracje stanowi ą powszechne zjawisko w ka żdej społeczno ści. S ą one uzale żnione od wielu czynników. Głównym powodem w warunkach polskich s ą czynniki ekonomiczne, do których mo żna zaliczy ć: zasoby bogactw naturalnych i zdolno ść ich wykorzystania, stopie ń industrializacji, wska źnik bezrobocia itp 7.
Gmina Skierbieszów charakteryzuje si ę du żą liczb ą mieszka ńców zamieszkałych na jej terenie od urodzenia. Na 5779 8 mieszka ńców 4656 zamieszkuje Gmin ę od urodzenia, co stanowi 80,5% ogółu ludno ści. Pozostałe 1122 osoby przyjechały z innych gmin. Zdecydowana wi ększo ść przybyłych (779, co stanowi blisko 70% wszystkich) dokonała tego przed rokiem 1989. W okresie transformacji na teren Gminy Skierbieszów przybyło 343 mieszka ńców, co stanowiło niewiele ponad 30% ogółu przybyłych. W tym czasie Gmin ę opu ściło 995 mieszka ńców, co oznacza, że w ci ągu 13 analizowanych lat liczba mieszka ńców w wyniku migracji zmniejszyła si ę o 652 osoby, co w
7 Szlachta B., Słownik społeczny, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004, s. 660 8 Dane pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego 29 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów przeliczeniu na 1 rok daje 50 osób.
Charakterystyk ę poszczególnych grup wiekowych ludno ści migruj ącej zarówno z Gminy jak i do Gminy przedstawia poni ższa tabela.
Przedział wiekowy Ludno ść przybyła na teren Ludno ść , która wyjechała Gminy z terenu Gminy 0-14 63 138 15-19 22 103 20-29 90 232 30-39 93 252 40-49 39 134 50-59 16 42 60-64 3 13 65 lat i wi ęcej 17 81 Łącznie 343 995
Tabela 5.Ludno ść Gminy Skierbieszów, która wyjechała i przybyła na teren Gminy w latach transformacji ustrojowej.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego. Zdecydowanie najcz ęś ciej wyje żdżali ludzie młodzi – w wieku 20 – 39 lat, którzy stanowili blisko połow ę wszystkich osób, które wyjechały.
Przedział wiekowy Liczba ludno ści, która Liczba ludno ści, która zamieszkuje Gmin ę wyjechała 20-29 748 232 30-39 625 252
Tabela 6.Zestawienie liczby ludno ści, która zamieszkuje teren Gminy i która wyjechała z terenu Gminy.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego.
Z przedstawionych danych wynika, że wi ęcej ni ż co trzecia osoba ( 35% wszystkich mieszka ńców) w wieku 20-39 lat opu ściła teren Gminy. Wśród osób migruj ących zdecydowanie wi ększ ą aktywno ści ą wykazuj ą si ę kobiety, które stanowiły 54% wszystkich wyje żdżaj ących i 56% wszystkich przybyłych na teren Gminy.
30 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Rok Liczba zgonów Liczba urodzin 2003 91 58 2004 77 55 2005 79 47 2006 92 85 2007 85 68
Tabela 7.Ruch naturalny ludno ści w Gminie Skierbieszów w latach 2003– 2007
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy. Przyrost naturalny jest równie ż na zdecydowanie niekorzystny gdy ż przeci ętnie w analizowanym okresie liczba zgonów było o 111 osoby wi ększa od liczby narodzin. Zaledwie w ci ągu analizowanego okresu liczba mieszka ńców z tego powodu zmniejszyła si ę o 137 osób, co stanowiło blisko 2,4 % ogółu mieszka ńców z roku 2003.
Na tle powiatu zamojskiego Gmina Skierbieszów wypada stosunkowo przeci ętnie 9:
• liczba narodzin była na poziomie zdecydowanie poni żej przeci ętnej Gmin, jednak że nale ży zauwa żyć, że w 2007 roku nast ąpił wzrost urodze ń w Gminie Skierbieszów, gdzie urodziło 68 dzieci przy przeci ętnej 63, • liczba zgonów równie ż była na poziomie przeci ętnej 85 zgonów, która w Gminie stanowi przeci ętn ą na takim samym poziomie 85, • przyrost naturalny w 2007 r. wyniósł -17, co w przeliczeniu na 1 tys. mieszka ńców daje wska źnik -0,02 przy całkowitym przyro ście naturalnym powiatu zamojskiego 113 osób daj ącego wska źnik 0,11 i województwa lubelskiego 0,10 . Na podstawie powy ższej analizy wynika, że w gminie Skierbieszów w pi ęcioletnim badanym okresie nast ąpił spadek liczby mieszka ńców co ma bezpo średnie przeło żenie na ujemny przyrost naturalny. Takie tendencje wykazuj ą te ż dane z całego powiatu i województwa lubelskiego, przez co nale ży sądzi ć, że w wi ększo ści gmin województwa lubelskiego nast ępuje wi ększa liczba zgonów ani żeli urodze ń co ma bezpo średnie przeło żenie na wyniki danych w całym województwie lubelskim. Mo żna na tej podstawie sadzi ć, że spada zaludnienie gminy całego województwa lubelskiego.
2.2.7. STRUKTURA LUDNO ŚCI WEDŁUG PŁCI I WIEKU.
9 Dane pochodz ą z Rocznika Statystycznego Województwa Lubelskiego. Podregiony. Powiaty. Gminy, Urz ąd Statystyczny w Lublinie, Lublin 2007 31 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Gmina Skierbieszów zamieszkała jest przez 5805 mieszka ńców 10 . Na t ą liczb ę przypada 2936 męż czyzn i 2869 kobiet, co oznacza, że na 100 m ęż czyzn przypada 98 kobiet. Na poni ższym wykresie przedstawiona została struktura płciowa poszczególnych przedziałów wiekowych oraz ich liczebno ść .
Najliczniejszymi grupami s ą mieszka ńcy w przedziałach 10-14 i 15-19 lat, które to w ci ągu najbli ższych kilku lat wiele osób opu ści dotychczasowe miejsce zamieszkania. Wida ć równie ż z powy ższego wykresu jak gwałtownie zmniejszyła si ę liczba dzieci. Bli żej ten proces zostanie omówiony w podrozdziale dotycz ącym o światy.
2.3. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA.
Infrastruktura społeczna jest to zespół urz ądze ń publicznych zaspokajaj ących potrzeby socjalne, o światowe i kulturalne ludno ści, słu żą cych post ępowi społecznemu 11 . Do infrastruktury społecznej zaliczamy infrastruktur ę z zakresu:
• oświaty i wychowania, • kultury,
10 Warto ść ta dotyczy 31.12.2007 r. i pochodzi z danych Urz ędu Gminy Skierbieszów. Z konieczno ści gł ębszej analizy będzie wykorzystywana tak że warto ść z Narodowego Spisu Powszechnego. 11 Podolski K., Infrastruktura społeczna w Polsce stan i perspektywy. Pa ństwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1978, s. 23 32 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• ochrony zdrowia i opieki społecznej, • bezpiecze ństwa, • wypoczynku i kultury fizycznej • parafii i wyzna ń katechumenalnych, • Pomimo pewnych w ątpliwo ści co do zaliczania do infrastruktury społecznej zasobów mieszkaniowych w naszym opracowaniu taka analiza znajdzie si ę, gdy ż świadczy to w sposób bardzo wyra źny o warunkach życia mieszka ńców Gminy. Infrastruktura społeczna zajmuje szczególne miejsce w Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych. Ukazuje ona warunki i zaspokojenie zarówno potrzeb podstawowych jak i wy ższych ludno ści gminy.
2.3.1. O ŚWIATA
System o światy składa si ę z nast ępuj ących placówek: Gimnazjum Publicznego w Skierbieszowie Szkół podstawowych w nast ępuj ących miejscowo ściach: • Skierbieszów, • Dębowiec, • Sulmice, Na terenie Gminy działa jedno przedszkole – w Skierbieszowie.
Liczba dzieci w poszczególnych typach szkół w latach 2003-2007 została ukazana w tabeli.
2003 2004 2005 2006 2007 2008 Liczba dzieci w przedszkolu 14 16 18 20 18 24 Liczba dzieci w szkołach 509 478 457 440 429 419 podstawowych Liczba dzieci w gimnazjum 232 236 239 216 200 201 RAZEM 776 746 726 676 647 644
Tabela 8.Liczba uczniów w poszczególnych typach szkół w latach 2003 - 2007
Najmniejsz ą szkoł ą jest szkoła podstawowa w Sulmicach, w której w roku szkolnym 2007/2008 uczyło si ę 53 uczniów. Najwi ększ ą natomiast stanowi Zespół Szkoły Podstawowej i Przedszkola im. Ignacego Mo ścickiego w Skierbieszowie, w której uczy si ę 275 uczniów i 24 dzieci w wieku przedszkolnym.
33 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Gimnazjum Publiczne im. Dzieci Zamojszczyzny w Skierbieszowie zatrudnia 19 nauczycieli, którzy w przeliczeniu na pełne etaty tworz ą 22,98 etaty.
Łącznie w o świacie na terenie Gminy Skierbieszów w roku 2008 było zatrudnionych 70 nauczycieli, którzy w przeliczeniu na pełne etaty tworzyli 63 etaty. Najwi ęcej zatrudnia Szkoła Podstawowa w Skierbieszowie – 29 nauczycieli, Szkoła Podstawowa w D ębowcu 12 nauczycieli (9,5 etaty), najmniej Szkoła Podstawowa w Sulmicach 9 nauczyciel, co w przeliczeniu daje 8,56 etaty oraz Przedszkole, w którym zatrudnionych jest 2 nauczycieli i 2 osoby personelu opieki.
Nauk ę i opiek ę dzieci wieku przedszkolnego zapewniaj ą dwa oddziały zerowe w szkołach w Dębowcu i Sulmicach oraz przedszkole w Skierbieszowie.
Z miejscowo ści oddalonych dzieci dowo żone s ą do szkół przez 3 autobusy szkolne, z obsług ą; 3 kierowców i 3 osoby opieki nad dzie ćmi podczas jazdy.
Wyposa żenie szkół nale ży uzna ć, za dobre, co przejawia si ę w:
• w ka żdej szkole znajduje si ę pracownia komputerowa, • sala gimnastyczna znajduje si ę w Skierbieszowie, gdzie korzystaj ą z niej uczniowie Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, • łącznie w pi ęciu szkołach znajduje si ę 41 pomieszcze ń szkolnych, w których nauk ę pobierali uczniowie podzieleni na 36 oddziały. • W szkołach w latach 2003-2007 istniały nast ępuj ące koła zainteresowa ń dla uczniów: • koło plastyczne, • zespół wokalny, • koło humanistyczne, • koło matematyczno – przyrodnicze, • 2 koła sportowe dziewcz ąt i chłopców, • koło wokalno – muzyczne.
34 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Bardzo du ży wpływ w okresie obj ętym okresem planowania niniejszego dokumentu b ędą miały zmiany wywołane zmniejszanie si ę liczby dzieci w szkołach, co poci ągnie równie ż zmiany zwi ązane z funkcjonowaniem o światy. Poni żej przedstawiona została liczba poszczególnych roczników.
160
140 135 129 127 125 125 118 122 118 120 114 110 110 114 98 102 102 100 96 95 87
80 68 71
60
40
20
0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10111213141516171819
Ilustracja 9: Liczba dzieci i młodzie ży w Gminie Skierbieszów według wieku
Roczniki najmłodsze s ą zdecydowanie najmniej liczne, a ró żnica pomi ędzy najliczniejszym rocznikiem a rocznikiem najmniej liczny wynosi 67 osób przy liczebno ści tego ostatniego na poziomie 68 osób. Przeci ętna liczebno ść rocznika wynosi ponad 108 osób i ostatnim rocznikiem, który przekroczył średni ą jest wiek 5 lat. Roczniki nast ępne w sposób wyra źny odbiegaj ą od średniej.
Sytuacja ta b ędzie miała nast ępuj ące konsekwencje:
• brak prostej zast ępowalno ści pokole ń, co w przyszło ści b ędzie si ę przejawiało zwi ększeniem udziału ludno ści w wieku produkcyjnym w ogólnej liczbie ludno ści, • konieczno ść restrukturyzacji systemu o światy, • zmniejszanie si ę liczby ludno ści w Gminie. • Analiza potrzeb i kierunków działa ń umo żliwia skonstruowanie celów, a mianowicie;
2.3.2. ZASOBY MIESZKANIOWE.
Na terenie Gminy Skierbieszów ł ącznie znajduje si ę 1621 budynków 12 , w których znajduje sie 1682 mieszkania, z których 1681 jest zamieszkałe na stałe. Ł ączna powierzchnia u żytkowa mieszka ń
12 Wszystkie dane dotycz ące zasobów mieszkaniowych pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. 35 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów wyniosła 139571 m 2, co daje przeci ętnie na 1 mieszkanie zamieszkałe na stałe około 83 m 2. Na jedn ą osob ę przypadało 24,1 m 2, co było warto ści ą niewiele wy ższ ą od przeci ętnej województwa i powiatu. Jedno mieszkanie zamieszkałe było średnio przez 3,44 osoby, a na 1 izb ę przypadało 0,92 osób.
Na terenie Gminy ma miejsce bardzo korzystna sytuacja własno ściowa budynków mieszkalnych, których 99% znajduje si ę w r ękach prywatnych. Struktura wiekowa budynków zilustrowana została poni żej.
1% 10% 9%
13%
15%
53%
Przed 1918 1918-1944 1945-1970 1971-1978 1979-1988 1989-2002
Ilustracja 10: Struktura wiekowa budynków mieszkalnych znajduj ących si ę na terenie Gminy Skierbieszów
Województwo Powiat Gmina
w % Wodoci ąg 89,4 78,8 67,3 Ust ęp 77 58 42,1 Łazienka 77,5 60,5 44,7 Gaz z sieci 39,2 14,8 -
Tabela 9.Wyposa żenie mieszka ń Gminy Skierbieszów na tle województw i powiatu.
Wyposa żenie mieszka ń nale ży uzna ć za raczej słabe, gdy ż wszystkie analizowane wska źniki są na poziomie wyra źnie ni ższym ni ż przeci ętna dla powiatu i województwa. 36 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Podsumowuj ąc mo żna powiedzie ć, że zasoby mieszkaniowe s ą na poziomie porównywalnym ze średni ą wojewódzk ą i powiatow ą je żeli chodzi o wska źniki ilo ściowe, natomiast na zdecydowanie ni ższym poziomie je żeli chodzi o wska źniki jako ściowe.
2.3.3. BEZPIECZE ŃSTWO
Na terenie Gminy Skierbieszów w zakresie bezpiecze ństwa działa jeden Posterunek Policji, w której zatrudnionych jest pi ęciu funkcjonariuszy dysponuj ących jednym radiowozem.
Struktura przest ępstw i wykrocze ń w latach 2003-2007 przedstawia poni ższa tabela. 2003 2004 2005 2006 2007 Kradzie że 11 19 7 13 7 Bójki i pobicia 3 9 2 2 2 Uszkodzenia mienia 2 6 2 1 1 Przest ępstwa drogowe 24 31 38 22 13 Inne ró żne 21 18 16 35 31 Razem 61 83 65 73 54
Tabela 10: Wybrane kategorie przest ępstw w Gminie Skierbieszów.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Policji.
Posterunek Policji w ramach działa ń podstawowych i profilaktycznych współpracuje ze szkołami podstawowymi w D ębowcu, w Sulmicach, z Gimnazjum w Skierbieszowie oraz Stra żą Le śną i Stra żą Ryback ą.
Pełnione role i zadania (zakres działania):
Pogadanki z dzie ćmi i młodzie żą na temat „ Odpowiedzialno ści karnej młodzie ży
za popełnione czyny karalne”
Spotkania z młodzie żą na temat szerz ącego si ę alkoholizmu i narkomanii
Współpraca ze Słu żbą Le śną i Słu żba Ryback ą maj ąca na celu zapobie żenie kradzie żom i kłusownictwu
Mo żliwo ść rozwoju działa ń na rzecz społeczno ści; 37 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Zwi ększenie liczby słu żb ze Stra żą Le śną i Ryback ą
Uczulanie społecze ństwa na kradzie że i nielegalne kłusowanie
Wyja śnianie mieszka ńcom demoralizuj ącego wpływu na rodzin ę i dzieci nadu żywania alkoholu i negatywnych skutków u żywania narkotyków
Generalnie Gmin ę nale ży postrzega ć jako miejsce bezpieczne, co zwi ązane jest z jej wiejskim charakterem oraz z poło żeniem daleko od osiedli miejskich. Przez teren Gminy nie przebiega równie ż droga o znaczeniu mi ędzynarodowym czy krajowym, co równie ż wpływa na stosunkowo niedu żą liczb ę wypadków.
Najwi ększym problemem wyst ępuj ącym w społeczno ści lokalnej jest alkoholizm mieszka ńców, który bezpo średnio wpłyn ął na zwi ększenie liczby interwencji domowych powodowanych przez nadu żywanie alkoholu.
W przyszło ści nale ży si ę spodziewa ć utrzymania powy ższych tendencji ale nale ży te ż poprzez okre ślenie i eliminacj ę miejsc zagro żenia doprowadzi ć do zwi ększenia bezpiecze ństwa, tak aby zakwalifikowa ć Gmin ę jako miejsce całkowicie bezpieczne.
Cele główne i szczegółowe wi ążą si ę ści śle z zarz ądzeniami władz porz ądku publicznego, w swej mierze Posterunek Policji podejmuje działania w szkołach, miejscach u żyteczno ści publicznej oraz przedsi ęwzi ęciach ogólnospołecznych i kulturalnych wynikaj ących ze statutu instytucji oraz Komendy Policji.
2.3.4. SPORT, REKREACJA.
Na terenie Gminy funkcjonuje jeden klub sportowy: Gminny Klub Sportowy „Ostoja” Skierbieszów, który działa od 1955 roku. W jego skład wchodz ą nast ępuj ące dru żyny:
1. dru żyna piłki no żnej – seniorzy,
2. dru żyna piłki no żnej – juniorzy,
3. dru żyna piłki no żnej – trampkarze starsi.
Baza jak ą dysponuje klub to murowany budynek szatni i boisko trawiaste. W okresie jesienno –
38 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów zimowym klub korzysta z sali gimnastycznej w Skierbieszowie.
Zdecydowanie najwi ększe szanse na zaspokojenie swoich potrzeb w zakresie sportu maj ą dzieci i młodzie ż, które maja mo żliwo ść korzystania z zaj ęć obowi ązkowych i dodatkowych prowadzonych w szkołach w ramach Uczniowskiego Klubu Sportowego „Ostoja”. Jako koła działaj ą nast ępuj ące sekcje i koła sportowe:
• koło piłki no żnej, • koło piłki siatkowej. Na terenie Gminy znajduje si ę 1 sala gimnastyczna o wymiarach 38 m x 19 m z zapleczem (trzy szatnie, natryski, siłownia, sala do zaj ęć korekcyjnych), która zlokalizowana jest w Skierbieszowie., gdzie na co dzie ń korzystaj ą z niej uczniowie Szkoły Podstawowej i Gimnazjum. Hala sportowa jest równie ż udost ępniana mieszka ńcom Gminy, z czego tygodniowo, według szacunków, korzysta około 30 osób.
Zaspokojenie potrzeb ludno ści w podstawow ą infrastruktur ę sportowo-rekreacyjn ą nale ży uzna ć za niewystarczaj ące i w przyszło ści nale ży podj ąć kroki w celu poprawy tego aspektu. Poło żenie Gminy w odległo ści około 20 km od Zamo ścia utrudnia bowiem korzystanie z infrastruktury znajduj ącej si ę w tym mie ście.
2.3.5. TURYSTYKA.
Mówi ąc o turystyce w Gminie Skierbieszów nale ży przede wszystkim powiedzie ć o Skierbieszowskim Parku Krajobrazowym. Jest to najmłodszy park krajobrazowy, a jednocze śnie najwi ększy z Parków Krajobrazowych tworz ących Zespół Parków Krajobrazowych Zamojszczyzny. Park utworzony został w 1995 roku i zajmuje powierzchni ę 35 488 ha. Dalsze 12 479 ha zajmuje otulina Parku. Celem utworzenia Parku była ochrona unikalnych walorów przyrodniczych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych Działów Grabowieckich oraz mozaiki siedlisk muraw kserotermicznych i lasów bukowych przy północno-wschodniej granicy ich gromadnego wyst ępowania z charakterystyczn ą flor ą i faun ą. Głównym walorem krajobrazu Parku jest urozmaicona, falisto-pagórkowata rze źba terenu z system gł ębokich w ąwozów erozyjnych, wyci ętych w grubej – miejscami na kilkana ście metrów – warstwie lessu, pokrywaj ącej niemal cały Park. Teren Parku jednak nie posiada praktycznie żadnej infrastruktury turystycznej, co przekłada si ę na
39 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów atrakcyjno ść Parku i dochodu ludno ści, która z tytułu lokalizacji Parku nie odczuwa praktycznie żadnych korzy ści. I cho ć ide ą Parku nie jest zapewnienie ludno ści dodatkowych źródeł dochodu, to cz ęsto funkcjonowanie Parku Krajobrazowego stanowi dodatkowy atut miejscowo ści poło żonych w jego obr ębie. Wydaje si ę, że w dłu ższej perspektywie mo żna przekształci ć ten zasób w mocn ą stron ę Gminy, ale bardzo istotne b ędą działanie podejmowane przez Gmin ę. Nawet w porównaniu do pozostałych Parków Krajobrazowych na terenie dawnego województwa zamojskiego Park Skierbieszowski. W działalno ści władz Gminy jak i mieszka ńców pojawiaj ą si ę pewne elementy wskazuj ące nie tylko na wzrost świadomo ści potencjału jakim jest Park, ale równie ż na d ąż enie do jego wykorzystania: 1. W listopadzie 2005 powstał film o Skierbieszowie. 2. W sierpniu 2005 odbył si ę cykl audycji w Katolickim Radiu Zamo ść pod ogólnym tytułem: Skierbieszowski Park Krajobrazowy – ogólna charakterystyka, zasoby naturalne SPK, rezerwaty przyrody, działalno ść proekologiczna gminy – stan obecny i plany na przyszło ść . 3. 29 czerwca 2005 roku utworzono uchwał ą Rady Gminy Skierbieszów u żytku ekologiczny "Horodysko". 4. W pa ździerniku 2005 Wójt Gminy wspólnie z Zespołem Zamojskich Parków Krajobrazowych zorganizował spotkanie z przewodnikami wycieczek po Zamo ściu Roztoczu w rocznic ę 10-lecia powstania Parku. 5. Na ternie gminy działa pi ęć gospodarstw agroturystycznych w nast ępuj ących miejscowo ściach: Skierbieszów, Kol. Skierbieszów, Zawoda, Sady.
Na terenie Gminy istniej ą i s ą w trakcie zatwierdzania nast ępuj ące rezerwaty przyrody: • Broczówka, • Łaziska, • Zabytów, • Sulmice. 6. W czerwcu 2006 roku utworzono Skierbieszowsk ą Tras ę Rowerow ą Skierbieszowska Trasa Rowerowa długo ść i około 48 km., poprowadzona jest wokół Skierbieszowa, przewa żnie asfaltowymi drogami. Trasa prowadzi przez Skierbieszowski Park Krajobrazowy ukazuj ąc najciekawsze obiekty przyrodnicze i kulturowe na terenie gminy. Trasa wiedzie wzdłu ż doliny rzeki Wolica i jej lewobrze żnego dopływu Marianki, ukazuj ąc ciekawe źródła
40 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów w Wysokim, Hajownikach i Iłowcu. Na szlaku znajduje si ę u żytek ekologiczny „Horodysko”, gdzie ochron ą obj ęta jest wisienka karłowata, rezerwat „Broczówka”, gdzie chronione s ą zbiorowiska kserotermiczne. Trasa przeprowadzona jest tak, że ukazuje falisto-pagórkowaty krajobraz lessowych Działów Grabowieckich. Przechodzi przez malownicze wioski z ciekaw ą zabudow ą, starymi ko ściołami w Skierbieszowie, Łaziskach, Kalinówce, zało żeniami dworskimi w Łaziskach i Hajownikach. Skierbieszowska Trasa Rowerowa, pomimo tego, że wiedzie na niektórych odcinkach drogami polnymi przez teren lessowy jest tras ą łatw ą.
2.3.6. KULTURA.
Na terenie Gminy Skierbieszów główn ą jednostk ą działaj ącą na polu kultury jest Gminny Ośrodek Kultury w Skierbieszowie, który wspólnie z Bibliotek ą Publiczn ą tworz ą jedn ą jednostk ę bud żetow ą. Działalno ść swoj ą prowadzi od roku 1968 i dysponuje nast ępuj ącymi pomieszczeniami:
• sala widowiskowa ze scen ą na 200 miejsc, • dwa pokoje o ró żnym przeznaczeniu, • pokój socjalny, • pomieszczenia biurowe, • łazienka. Obecnie GOK zatrudnia 3 osoby: dyrektora i instruktor na pełnym etacie oraz sprz ątaczka na pół etatu oraz jedn ą osob ę na stanowisku bibliotekarza.
Cele statutowe działalno ści Gminnego O środka Kultury:
Pozyskiwanie i przygotowywanie środowiska lokalnego do aktywnego uczestnictwa w kulturze oraz współtworzeniu jej warto ści
Ochrona tradycji kulturowych i dziedzictwa kulturowego gminy
Upowszechnianie dorobku i osi ągni ęć instytucji kultury, twórców, zespołu amatorskiego, ruchu artystycznego i promocja warto ści artystycznych kultury narodowej
Rozwijanie potrzeb czytelnictwa oraz upowszechnianie wiedzy
Dobra praktyka GOK w Skierbieszowie;
Od 1991 do 2005 roku Gminny O środek Kultury wydawał Biuletyn Informacyjny
41 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
„OSTOJA” . Zamieszczane były w nim informacje aktualne oraz du żo wiadomo ści historycznych dotycz ących ró żnych dziedzin życia w naszej gminie. W roku 2007 udało si ę zorganizowa ć nowy chór dwugłosowy „ ZORZA”, który liczy 20 osób.
Pełnione role i zadania (zakres działania);
Organizowanie działa ń kulturalno – o światowych na terenie gminy
Organizowanie imprez środowiskowych i gminnych
Prowadzenie zespołów artystycznych
Tworzenie i opieka nad amatorskim ruchem artystycznym w środowisku i na terenie gminy
Rozpowszechnianie zwyczajów i obrz ędów ludowych charakteryzuj ących gminne
Zwi ększenie roli czytelnictwa w procesie wychowawczym i edukacyjnym poprzez akcje promuj ące czytelnictwo
Mo żliwo ści rozwoju działa ń na rzecz społeczno ści;
Zwi ększenie mo żliwo ści rozwoju działa ń b ędzie uzyskane poprzez popraw ę warunków lokalowych i infrastrukturalnych domu kultury
Doposa żenie Biblioteki Publicznej w nowe wydawnictwa, powiększenie i odnowienie ksi ęgozbioru czytelniczego
Oferta kulturalna skierowana do mieszka ńców oparta jest na prowadzeniu nast ępuj ących grup, zespołów i kół zainteresowa ń:
1. Chór „Legion” - członkami s ą osoby w wieku emerytalnym,
2. Trzy ludowe zespoły śpiewacze na terenie gminy: w D ębowcu, Wysokim Skierbieszowskim i w Kol. Wiszenki, w których śpiewaj ą osoby dorosłe w starszym wieku,
3. Dzieci ęcy zespół wokalny „Skierki”, w którym śpiewaj ą dzieci z klas I-IV
4. Kółko plastyczne dla dzieci ze szkoły podstawowej,
5. Dzieci ęcy zespół ta ńca nowoczesnego „Gracja”,
6. Kółko teatralne dla młodzie ży gimnazjalnej,
7. Klub bryd ża sportowego dla dorosłych
42 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
8. Młodzie żowa sekcja tenisa stołowego.
Z innych podmiotów realizuj ących zadania z zakresu kultury nale ży wymieni ć fakt funkcjonowania przy Gimnazjum Publicznym w Skierbieszowie Galerii „Ł ącznik”, która jest unikalnym miejscem na terenach wiejskich prezentuj ącym malarstwo i aktywizuj ącym mieszka ńców w zakresie kultury.
Do najwa żniejszych wydarze ń kulturalnych nale żą :
• Jarmark Kiliana, • konkursy plastyczne o charakterze wojewódzkim i ogólnopolskim organizowane przez Gimnazjum Publiczne w Skierbieszowie.
2.3.7. O ŚRODKI ZDROWIA.
Na terenie Gminy Skierbieszów działa jeden Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „WIMED” z siedzib ą w Skierbieszowie. Zatrudnionych w nim jest:
• chirurg, • specjalista medycyny rodzinnej i chorób wewn ętrznych, • specjalista medycyny rodzinnej i pediatrii • felczer medycyny Do najwa żniejszych schorze ń wyst ępuj ących na terenie Gminy nale żą :
• choroby układu kr ąż enia (niedokrwienie serca, nadci śnienie), • choroby układu kostno-stawowego (choroby zwyrodnieniowe stawów, choroby kr ęgosłupa) • choroby układu oddechowego (ostre infekcje, POCHP) • cukrzyca • nowotwory Specjalistyczna opieka stomatologiczna zapewniona jest przez Niepubliczny Zakład Opieki Stomatologicznej „STOMART” w Skierbieszowie. W zakładzie zatrudnione s ą 2 osoby personelu:
• lekarz stomatolog • asystent stomatologa Zakład świadczy usługi w ramach kontraktu z NFZ dla mieszkańców gminy oraz w pełnym zakresie profilaktyk ę i leczenie dla dzieci i młodzie ży szkolnej oraz młodzie ży nie ucz ącej si ę do 18 roku życia
43 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów obj ętej kontraktem.
Cele statutowe słu żby zdrowia;
Świadczenia zdrowotne;
• Dzie ćmi od 6 tygodnia życia
• Dzie ćmi szkolnymi
• Osobami chorymi
• Diagnostyczne
• Leczenie
• Piel ęgnacyjne
• Rehabilitacyjne
• Profilaktyka chorób
• Promocja zdrowia
Kompleksowa opieka nad jednostka, rodzin ą i populacj ą. Obejmuje ona ocen ę stanu zdrowia i działania piel ęgnacyjne nad;
• Osobami niepełnosprawnymi
• Osobami w okresie rekonwalescencji
Dobra praktyka:
W ramach organizowania bada ń profilaktycznych i wykrycia choroby w danym środowisku, pacjenci kierowani s ą do lekarzy specjalistów. W śród dzieci ( w ramach bada ń bilansowych ) wykrywane s ą i ustalana jest ilo ść i jako ść wad rozwojowych. Dzieci z grup dyspanseryjnych kierowane s ą do odpowiednich Poradni. Słu żba zdrowia obejmuje te ż opiek ą alkoholików i ich rodziny.
2.3.8. POMOC SPOŁECZNA. Jedyn ą jednostk ą działaj ącą na polu pomocy społecznej w rozumieniu ustawy jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z siedzib ą w Skierbieszowie. Dodatkowo nale ży jeszcze wspomnie ć o Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
Rola O środka Pomocy Społecznej jest szczególnie wa żna na terenach wiejskich, gdzie w my śl 44 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów tworzenia i realizacji polityki społecznej (patrz str. 2) nale ży współpracowa ć czy nawet oddawa ć pewne usługi i zadania innym podmiotom. Tereny wiejskie s ą pod tym wzgl ędem w du żo trudniejszej sytuacji gdy ż bardzo cz ęsto brak jest sektora społecznego lub jest on bardzo słaby.
Gminny O środek Pomocy Społecznej funkcjonuje jako jednostka organizacyjna gminy, realizuj ąc zadania zlecone własne – zgodnie ze statutem uchwalonym przez Rad ę Gminy. Zadania pomocy społecznej uj ęte w statucie wynikaj ą z ustawy o pomocy społecznej i przepisów wykonawczych. Do najwa żniejszych działa ń GOPS nale ży zaliczy ć:
1. Świadczenia niematerialne
• usługi opieku ńcze, • kierowanie do domów pomocy społecznej, • sprawienie pogrzebu, • opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, • rozwój infrastruktury pomocy społecznej 2. Świadczenia finansowe
• zasiłki stałe, okresowe, celowe i celowe specjalne, • świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna, • dodatki mieszkaniowe. 3. Świadczenia rzeczowe
• do żywianie dzieci w szkole, • pomoc dla osób usamodzielniaj ących si ę w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, 4. Prac ę socjaln ą.
Zadania realizowane przez GOPS podzielone s ą podobnie jak i sposób ich finansowania na główne dwie grupy:
1. Zadania własne. 2. Zadania zlecone. 2003 2004 2005 2006 2007 liczba osób Świadczenia przyznane w ramach 672 589 538 481 473 zada ń własnych i zada ń zleconych
45 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Świadczenia przyznane w ramach 155 42 11 15 22 zadania zleconego Świadczenia przyznane w ramach 546 552 530 472 459 zada ń własnych Tabela 11:Liczba świadczeniobiorców pomocy GOPS w poszczególnych latach z podziałem na zadania własne i zlecone
Z przedstawionych powy żej danych wynika, że liczba osób którym udzielono pomocy finansowanej z bud żetu zada ń własnych Gminy Skierbieszów w analizowanych okresie pozostaje na stosunkowo stabilnym poziomie i wynosi ponad 500 osób rocznie. Bardzo du że zmiany na niekorzy ść zaszły natomiast w liczbie osób, którym udzielono pomoc finansowan ą z bud żetu zada ń zleconych. Ich liczba zmniejszyła si ę ponad 13-krotnie w ci ągu 3 lat. St ąd wypływa te ż zmniejszenie si ę ogólnej liczby świadczeniobiorców pomocy GOPS.
2003 2004 2005 2006 2007
Liczba świadcze ń 672 589 538 481 476 Liczba rodzin 401 336 312 286 292 Liczba osób w rodzinach 1718 1448 1420 1132 1173 Liczba mieszk ńców Gminy 5942 5887 5887 5815 5805 Liczba świadcze./liczba mieszka ńców 11,31% 10,01% 9,14% 8,27% 8,80% Tabela 12: Podstawowe dane o świadczeniobiorcach pomocy społecznej w Gminie Skierbieszów
W GOPS zatrudnionych jest ł ącznie 5 osób: • kierownik, • 2 pracowników socjalnych, • inspektor ds. świadcze ń rodzinnych • inspektor ds. finansów. Ogóln ą charakterystyk ę korzystaj ących z pomocy w Gminnym O środku Pomocy Społecznej w Gminie Skierbieszów charakteryzuj ą poni ższe wykresy. W 2005 r. z ró żnorodnych świadcze ń skorzystało 538 osób, stanowiło 8,37% ogółu mieszkańców Gminy.
Osoby te pochodziły z 292 rodzin
46 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
9%
8,37%
Liczba korzysta- Liczba nieko- jących rzystaj ących
Ilustracja 11: Korzystaj ący i niekorzystaj ący z pomocy GOPS w Gminie Skierbieszów
20%
80%
Liczba korzysta- Liczba nieko- jących rzystaj ących
Ilustracja 12: Liczba rodzin korzystaj ących z pomocy GOPS
Gdy przyjrzymy si ę samej liczbie osób korzystaj ących z pomocy GOPS to jeszcze wynik nie będzie tak bardzo niepokoj ący gdy ż korzysta z niej niewiele ponad 9% mieszka ńców. Gdy przyjrzymy si ę rodzinom to zobaczymy ju ż, że cz ęś ciej ni ż co pi ąta rodzina korzysta ze świadcze ń pomocy społecznej. W rodzinach tych ł ącznie przebywa 1420, co oznacza, że blisko co czwarty mieszkaniec korzysta po średnio lub bezpo średni z pomocy GOPS.
47 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Do najcz ęś ciej przyznawanych świadcze ń nale żą :
• wykupienie lub dofinansowanie posiłku dla dzieci w szkołach, • przyznanie zasiłków okresowych • przyznawanie zasiłków celowych.
Obszar obj ęty działaniem GOPS stanowi cała Gmina, która została dla celów wi ększej efektywno ści podzielona na dwa rejony opieku ńcze. Praca w terenie prowadzona jest systematycznie przez opiekunów poszczególnych rejonów opieku ńczych. Z racji nieposiadania własnego samochodu GOPS zmuszony jest do korzystania w tym zakresie z samochodu Urz ędu Gminy oraz dzi ęki dobrej współpracy z Policj ą i O środkiem Zdrowia odbywaj ą si ę wspólne wyjazdy w teren.
2.3.9. PARAFIA I WYZNANIA
Geneza parafii , zgodnie za zapisami historycznymi, na ziemiach Skierbieszowa datuje si ę powstanie parafii na wyznaniu rzymsko-katolickim.
Król Władysław Jagiełło w 1426 roku nadał biskupowi chełmskiemu Januszowi z Opatowa Zborowskiemu, zwanemu Biskupcem, wie ś Skierbieszów. W tym samym roku biskup Jan fundował tu ko ściół p.w. Opieki Bo żej i Wniebowzi ęcia NMP, a w roku 1436 erygował w Skierbieszowie i uposa żył parafi ę.
W 1436 roku król Kazimierz Jagiello ńczyk aktem nadania dla osady Skierbieszów wyniósł miejscowo ść do godno ści miasta i osada otrzymała prawa miejskie. Skierbieszów został rezydencj ą biskupów chełmskich, równie znaczn ą z posiadło ści ą w Kumowie. Posiadło ść biskupów rozbudował na wzgórzu zwanym „ Zamczysko” biskup chełmski Jerzy Zamoyski, która to przetrwała do czasów dnia dzisiejszego, która staraniem spadkobierców historii i przynale żno ści do ko ścioła rzymsko- katolickiego rozwija si ę i czyni wszechstronne działania na rzecz zachowania i renowacji posiadło ści i maj ątku oraz zasobów historycznych ko ścioła katolickiego w gminie.
Cele statutowe ko ścioła: Misja ko ścioła katolickiego
48 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Głoszenie ewangelii Sprawowanie sakramentu Słu żba ubogim i cierpi ącym Działania wychowawcze dzieci i młodzie ży i dorosłym Troska o warto ści i dziedzictwo kulturowe i narodowe
Dobra praktyka:
Praca wychowawcza w szkole w śród dzieci i młodzie ży w ramach lekcji religii i poza ni ą w czasie tzw. mszy dla dzieci i młodzie ży. Praca w formacji młodzie ży w ruchu „ Światło – Życie” działaj ącej od 3 lat. Grupa silna i predyspozycyjna na wszystkie formy pracy dla otoczenia i społeczno ści ponad lokalnej. Aktywna współpraca z Gminnym O środkiem Kultury w grupie teatralnej i formach aktywizacyjnych przy ró żnych uroczysto ściach patriotycznych i religijnych np. świ ęta rocznicowe, do żynki gminne i powiatowe, uroczysto ści szkolne i w formie wsparcia instytucji Caritas. Remont ko ścioła zabytkowego, zabytku gminy, którego realizacja przebiega w formie opracowaniu na I i II etap realizacji, które s ą ju ż w zaawansowanym trybie.
Cele instytucji ko ścioła:
Misja ko ścioła rzymsko-katolickiego
Działania na rzecz wspierania „Caritas” diecezjalnego
Stworzenie i realizacja projektu „Akademia Młodzie żowa” w programie Integracji Społecznej PPWOW z siedzib ą w Domu Parafialnym
2.4 . GŁÓWNE PROBLEMY SPOŁECZNE GMINY.
Ostatnim elementem diagnozy sytuacji społecznej w Gminie Skierbieszów jest identyfikacja głównych problemów społecznych i ich charakterystyka ze szczególnych uwzgl ędnieniem czynników endogennych – takich, które s ą uwarunkowane sytuacj ą wewn ętrzn ą gminy jako systemu.
Problem społeczny – zjawisko, które przez społeczno ść , w której wyst ępuje jest oceniane negatywnie. Społecze ństwo uznaje to zagadnienie za złe, niebezpieczne, niekorzystne i d ąż y do jego wyeliminowania lub przypadku niemo żliwo ści eliminacji do zmniejszenia niekorzystnego wpływu.
Ka żdy problem posiada własn ą specyfik ę – swoje przyczyny i skutki wyst ępowania. Skuteczna z nimi
49 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów walka polega przeciwdziałaniu przyczynom, a w przypadku ju ż ich wyst ępowania łagodzenie negatywnych skutków, które maj ą bardzo du ży ujemny wpływ na rozwój całej lokalnej społeczno ści.
Nasza diagnoza powinna zako ńczy ć si ę identyfikacj ą zarówno przyczyn wyst ępuj ących problemów społecznych jak i skutków, ze szczególnym uwzgl ędnieniem tych, które ju ż daj ą si ę zaobserwowa ć.
Rozpoznanie problemów społecznych b ędzie si ę odbywało według nast ępuj ącego klucza:
1. Identyfikacja głównych problemów społecznych.
2. Charakterystyka najwa żniejszych problemów społecznych.
3. Zestawienie najwa żniejszych przyczyn i głównych skutków wyst ępuj ących problemów.
2.4.1. IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH WYST ĘPUJ ĄCYCH W GMINIE OPRACOWANE PRZEZ GOPS W SKIERBIESZOWIE W WERSJI DOKUMENTU NA LATA 2004 – 2006 ORAZ AKTUALIZACJA NA LATA 2007 - 2013
W sytuacji braku wielu narz ędzi, które mogłyby pomóc w identyfikacji problemów społecznych jedynym, które jest dost ępne s ą dane z GOPS dotycz ące przyczyn otrzymywania pomocy społecznej. O pomoc społeczn ą w GOPS mog ą wyst ępowa ć te osoby i rodziny, w których spełnione jednocze śnie s ą dwie przesłanki okre ślone w Ustawie o Pomocy Społecznej z dnia 12 marca 2004 r., które brzmi ą nast ępuj ąco:
• kryterium dochodowe okre ślone w art. 8 ustawy: dochód nie przekraczaj ący 477 złotych w przypadku osoby samotnej i 351 złotych/1 członka rodziny w przypadku rodzin, • co najmniej jeden z powodów wymienionych w art. 7 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.
Powód trudnej sytuacji życiowej 2003 2004 2005 2006 2007 Ubóstwo 257 340 344 337 248 Bezdomno ść 0 1 0 0 0 Potrzeba ochrony macierzy ństwa 28 10 0 0 0 Bezrobocie 143 165 181 183 127 Niepełnosprawno ść 82 48 37 31 23 50 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Powód trudnej sytuacji życiowej 2003 2004 2005 2006 2007 Długotrwała choroba 27 24 24 19 13 Bezradno ść w sprawach opiek.-wychowawczej i 145 130 163 152 111 prowadzenie gospodarstwa domowego Przemoc w rodzinie 0 3 3 2 3 Alkoholizm 10 14 16 14 17 Trudno ści w przystosowaniu do życia po 3 5 0 1 2 zwolnieniu z zakładu karnego Trudno ści w przystosowaniu do życia po 0 1 2 2 0 opuszczeniu placówki opiek.-wychowawczej
Tabela 13.Powody przyznawania pomocy społecznej rodzinom przez GOPS Skierbieszów. Dane pochodz ą ze sprawozda ń GOPS
Z przedstawionych powy żej danych na pierwszy rzut oka wybijaj ą si ę trzy najcz ęstsze powody przyznawania pomocy społecznej. S ą to:
• Ubóstwo, • Bezrobocie, • Bezradno ść w sprawach opieku ńczo - wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego. Ta grupa problemów charakteryzuje si ę nie tylko zdecydowanie najwi ększym udziałem w powodów przyznawania pomocy społecznej, ale równie ż wykazuje tendencje rosn ącą. Ka żdy z tych problemów corocznie jest powodem przyznania powy żej 150 świadcze ń, a ł ącznie problemy z tej grupy stanowi ą blisko 90% powodów przyznawania pomocy społecznej.
Kolejn ą grup ę stanowi ą problemy, które na terenie gminy wyst ępuj ą w niewielkim nat ęż eniu lub ich udział w świadczeniach pomocy społecznej jest niewielki. Zaliczy ć tu nale ży:
• Niepełnosprawno ść , • Długotrwała choroba • Alkoholizm Zwa żywszy na wielki problem jaki powy ższa grupa problemów stanowi w skali całego kraju, nale ży oczekiwa ć, i ż sytuacja nie jest du żo lepsza w skali Gminy Skierbieszów. Niska liczba świadcze ń przyznawanych z powodu tych problemów zwi ązana jest zapewne ze specyfik ą ka żdego z nich. Potwierdzeniem du żego problemu b ędą dane pochodz ące z innych źródeł tzn. w przypadku alkoholizmu z Policji, która twierdzi, że alkohol jest cz ęsto zwi ązany z przest ępstwami i wykroczeniami notowanymi na terenie Gminy. Dlatego ta grupa zostanie omówiona w cało ści. 51 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• Ostatni ą grup ą, która daje si ę wyodr ębni ć, składa si ę z nast ępuj ących problemów: • Bezdomno ść , • Przemoc w rodzinie • Trudno ści w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, • Trudno ści w przystosowaniu do życia po opuszczeniu placówki opiek.-wychowawczej. Problemy te wyst ępuj ą sporadycznie i nie daje si ę zaobserwowa ć żadnej tendencji. Brak te ż jest innych źródeł stwierdzaj ących ich wi ększe nasilenie. Dlatego te ż w strategii nie b ędziemy zajmowa ć si ę bli żej tymi problemami.
2.4.2. CHARAKTERYSTYKA WYST ĘPUJ ĄCYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W ZWI ĄZKU Z PRZYZNAWANIEM ŚWIADCZE Ń SOCJALNYCH PRZEZ O ŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ.
2.4.2.1. Ubóstwo.
Ubóstwo jest zjawiskiem powszechnym i zwi ązanym z poziomem życia, który wydaje si ę by ć normalnym w danym społecze ństwie. W praktyce samo poj ęcie ubóstwa posiada bardzo wiele definicji. Do wyznaczania skali ubóstwa słu ży czynnik zwany lini ą ubóstwa, który mo że przybra ć nast ępuj ące warto ści 13 : • Minimum egzystencji – warto ść koszyka żywno ści, odzie ży chroni ącej przed zimnem, podstawowej pomocy leczniczej oraz mo żliwie niskiej opłaty mieszkaniowej (absolutna linia ubóstwa), • Ustawowa (urz ędowa) granica ubóstwa – miesi ęczny dochód w gospodarstwie domowym, uprawniaj ący do ubiegania si ę o świadczenia z pomocy społecznej, przyznanie świadczenia nie jest jednak obligatoryjne, • Połowa średnich dochodów lub warto ść wydatków gospodarstw domowych przeliczonych na tzw. jednostk ę ekwiwalentn ą (wzgl ędna linia ubóstwa), • Niezb ędny dochód „wi ązania ko ńca z ko ńcem” ustalony na podstawie ocen gospodarstw domowych (subiektywna linia ubóstwa). W naszym opracowaniu głównym miernikiem ubóstwa b ędzie ustawowa linia ubóstwa, która przy obecnym systemie pomocy społecznej jest zbie żna z minimum egzystencji i uwzgl ędnia jedynie zaspokojenie tych potrzeb, których nie mo żna odło żyć, a spo życie ni ższe od tej wielko ści prowadzi do
13 Ochocki A., Demograficzne i przestrzenne aspekty ubóstwa [w:] J. Hrynkiewicz, Przeciw ubóstwu i bezrobociu: lokalne inicjatywy obywatelskie, Instytut Spraw Publicznych, W-wa 2002, s 17 52 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów biologicznego wyniszczeni. Ustawowa linia ubóstwa jest tak ą warto ści ą dochodu, która umo żliwia zwrócenie si ę o pomoc społeczn ą. Oznacza to, i ż ka żdy świadczeniobiorca pomocy społecznej w GOPS znajduje si ę poni żej ustawowej granicy ubóstwa wskazanej w Ustawie o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r.. Z analizy przeprowadzonej w rozdziale 3.2.3. wynika, że w rodzinach świadczeniobiorcami w 2003 roku było 954 osoby, co oznacza, że 29% mieszka ńców żyje poni żej ustawowej granicy ubóstwa. Warto ść t ę jednak nale ży uzna ć, za zani żon ą gdy ż z danych wynika, że w 2002 r. około 59% mieszka ńców żyło w gospodarstwach domowych, w których poziom wydatków był ni ższy od minimum socjalnego. W miastach było to 51% osób, a na wsi – ponad 70% 14 . Zasi ęg ubóstwa skrajnego oszacowano na wsi na 17%, a co druga osoba znajdowała si ę w takiej sytuacji od ponad roku. Warto ść tego wska źnika była zbli żona do warto ści ogólnopolskiej i wyniosła 18,6% ogółu ludno ści. Do najwa żniejszych determinantów ubóstwa nale żą 15 : 1. Czynniki ekonomiczne i społeczne:
• Źródło utrzymania,
• Bezrobocie
• Wykształcenie. 2. Czynniki demograficzne: • Struktura rodziny, • Wiek, • Płe ć. 3. Miejsce zamieszkania: • Region, • Klasa miejscowo ści. Pobie żna analiza powy ższych determinantów wykazuje, i ż jest to problem bardzo du ży w skali gminy jak i całego powiatu oraz subregionu. • na terenie gminy wyst ępuje wysoki poziom bezrobocia oficjalnego, oprócz którego wyst ępuje tak że bezrobocie ukryte, które jest charakterystyczne , • du że rozdrobnienie rolnictwa oraz niska opłacalno ść produkcji rolnej tworzy liczn ą grup ę tzw. ubogich pracuj ących,
14 Hausner J. (red), Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski, Ministerstwo Polityki Społecznej, Warszawa 2004, s.33 15 Topli ńska I., Ubóstwo w Polsce: 1993-1996, [w:] Polska Bieda II, Golimowska S. (red.), W-wa 1997, s. 77-109 53 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• głównym źródłem utrzymania dla ponad 30% mieszka ńców Gminy Skierbieszów stanowi ą emerytury i renty, • niski poziom wykształcenia mieszka ńców wsi, • stosunkowo du ża liczba rodzin wielodzietnych.
Bardzo wa żnym elementem walki ze skutkami ubóstwa jest pomoc dzieciom pochodz ącym z rodzin najubo ższych poprzez prowadzenie do żywiania.
2003 2004 2005 2006 2007
Liczba do żywianych dzieci 419 408 372 331 340
Koszt do żywiania ogółem 52 946 37 705 45 414 51 163 90 900
Liczba posiłków ogółem 59 739 36 526 46 975 41 822 44 259
Tabela 14: Liczba do żywianych dzieci przez GOPS w latach 2003-2007
2.4.2.2. Bezrobocie.
Bezrobocie jest stanem nierównowagi na rynku pracy, gdy mamy do czynienia z nadmiarem osób poszukuj ących pracy w stosunku do liczby miejsc pracy. Mi ędzynarodowa Organizacja Pracy za osob ę bezrobotn ą uznaje tak ą osob ę (maj ącą co najmniej 15 lat), która w tygodniu poprzedzaj ącym ankiet ę nie pracowała, ale o świadczyła, że poszukuje pracy, jest ch ętna do jej podj ęcia i faktycznie wykonała, przynajmniej raz, akt (czynno ść ) poszukiwania pracy 16 .
Według oficjalnych statystyk ponad 60% bezrobotnych zamieszkuje w miastach. Statystyki te jednak nie ujmuj ą tzw. bezrobocia ukrytego, z którego mamy do czynienia na obszarach wiejskich. Dla oficjalnych statystyk osoba posiadaj ąca gospodarstwo o wielko ści 2 ha nie jest osob ą bezrobotn ą, natomiast w literaturze przedmiotu przyjmuje si ę, i ż podstawowym źródłem utrzymania mog ą by ć gospodarstwa powy żej 5 ha 17 .
16 Mierzwi ński B., Ko ściół wobec problemu bezrobocia, Apostolicum, Z ąbki 2004, s.44 17 Dyczewski L. (red.), Społeczno-kulturowe czynniki rozwoju Regionu Środkowo-wschodniej Polski i Euroregionu BUG, tom 14, Norbertinum, Lublin 1997, s. 59 54 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
2003 2004 2005 2006 2007 Bezrobotni ogółem 506 473 408 417 359 Bezrobotni z prawem do zasiłku 26 11 4 27 16 Bezrobotni powy żej 12 miesi ęcy 271 278 249 235 192
Tabela 15.Podstawowe dane dotycz ące sytuacji na lokalnym rynku pracy w Gminie Skierbieszów w latach 2003-2007
źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy. Liczba bezrobotnych w pierwszym okresie analizowanego przedziału czasowego rosła, by osi ągn ąć szczytow ą warto ść w roku 2003 – 506 osób, po czym stopniowo zacz ęła spada ć do poziomu 359 osób na koniec 2007 roku. Bardzo zastanawiaj ący jest fakt, i ż osoby bezrobotne z reguły nie posiadaj ą prawa do zasiłku – na koniec 2007 roku zaledwie 16 osoby posiadały prawo do tego świadczenia. Natomiast bardzo du żą cz ęść osób bezrobotnych stanowi ą osoby długotrwale bezrobotne – na koniec 2007 roku a ż 61% wszystkich bezrobotnych stanowiły osoby długotrwale bezrobotne.
2003 2004 2005 2006 2007
Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy: do 1 m-ca 30 32 33 21 36 od 1 do 3 m-cy 67 61 41 64 47 od 3 do 6 m-cy 77 52 26 51 42 od 6 do 12 m-cy 61 50 59 46 42 od 12 do 24 m-cy 81 94 65 67 48 powy żej 24 m-cy 190 184 184 168 144
Tabela 16.Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy w Gminie Skierbieszów w latach 2003-2007
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urz ędu Pracy. Grup ą która najbardziej zwi ększyła swoja liczebno ść stanowi ą bezrobotni pozostaj ący bez pracy powy żej 24 miesi ęcy. Oni te ż na koniec 2007 roku stanowili 43% wszystkich bezrobotnych. S ą oni w zdecydowanie najtrudniejszej sytuacji.
2.4.2.3. Bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego.
Ten problem nale ży rozpatrywa ć dwupłaszczyznowo: 1. U rodzin, które posiadaj ą środki finansowe na funkcjonowanie problem ten jest zwi ązany z nieumiej ętno ści ą gospodarowania. W takich rodzinach świadczy si ę tylko prac ę socjaln ą. Liczb ę rodzin, którym przyznano takie świadczenie ilustruje poni ższa tabela. 55 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
2003 2004 2005 2006 2007 Liczba rodzin 27 14 15 14 15
Tabela 17:Liczba rodzin, które otrzymały świadczenia wył ącznie w formie pracy socjalnej.
2. U rodzin wielo problemowych zagadnienie to wyst ępuje wspólnie z bezrobociem, a cz ęsto z ubóstwem. W tej sytuacji mo że to by ć wynikiem kryzysu w jakim znalazła si ę zarówno osoba jak i cała rodzina. W bardzo szczególnej sytuacji s ą tu dzieci, które nie maj ą wi ększego wpływu na zaistniała sytuacj ę i na które to jest głównie ukierunkowana pomoc przybieraj ąca form ę do żywiania finansowanego w cało ści lub w cz ęś ci ze środków GOPS (zobacz Tabel ę 14).
2.4.2.4. Niepełnosprawno ść .
Niepełnosprawno ść nale ży do tych problemów, który szczególnie na terenach wiejskich jest słabo zdiagnozowany, a co za tym idzie nie podejmowane s ą środki zaradcze i łagodz ące wyst ępowanie tego problemu.
Na terenie Gminy Skierbieszów zamieszkuje ł ącznie 1393 osób 18 z czego 653 osoby (47%) stanowi ą m ęż czy źni, a 740 osób (53%) stanowi ą kobiety. Problem niepełnosprawno ści dotyczy przede wszystkim osób w wieku poprodukcyjnym, co ilustruje poni ższy wykres.
2% 8%
32% 58%
Przedproduk- Produkcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny cyjny mobilny niemobilny
Ilustracja 13: Podział niepełnosprawnych ze wzgl ędu na ekonomiczne grupy wieku
18 Wszystkie dane dotycz ące niepełnosprawno ści pochodz ą z Narodowego Spisu Powszechnego. 56 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Jako czynniki maj ące wpływ nale ży wymieni ć przede wszystkim:
• wiek, • wpływ długotrwałej pracy w rolnictwie, • w sposób po średni oddziałuj ą równie ż nast ępuj ące czynniki: niezdrowy styl życia, nadmierne spo życie alkoholu i wypadki spowodowany t ą przyczyn ą, Spo śród 1393 niepełnosprawnych mieszka ńców Gminy Skierbieszów, co stanowi ponad 24% ogółu mieszka ńców, a ż 1162 osoby (83%) stanowi ą osoby niepełnosprawne prawnie, co oznacza, że w czasie badania posiadały odpowiednie, wa żne orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony. Pozostałe osoby ( 231 osoby – co stanowiło 17% wszystkich niepełnosprawnych) były niepełnosprawnymi tylko biologicznie, tj. takie, które nie posiadały orzeczenia, ale miały (odczuwały) całkowicie lub powa żnie ograniczon ą zdolno ść do wykonywania czynno ści podstawowych.
Sytuacj ę osób niepełnosprawnych nale ży postrzega ć jako bardzo zł ą. Osoby niepełnosprawne, wśród których dominuj ą osoby w wieku poprodukcyjnym zazwyczaj utrzymuj ą si ę z nie zarobkowych źródeł dochodowych. Co ciekawe w całym województwie lubelskim niepełnosprawno ść stanowiła drug ą pod wzgl ędem wielko ści przyczyn ę korzystania ze świadcze ń pomocy społecznej. W Gminie Skierbieszów niepełnosprawno ść stanowiła czwart ą pod wzgl ędem wielko ści przyczyn ę, a liczba rodzin korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej w latach 2001-2005 spadał ponad dwukrotnie.
Na niekorzystn ą sytuacj ę osób niepełnosprawnych maj ą równie ż wpływ stosunkowo du że utrudnienia w funkcjonowaniu stanowi ą bariery architektoniczne i transportowe wyst ępuj ące ze szczególnym nasileniem na terenach wiejskich. Z danych zgromadzonych przez Regionalny O środek Polityki Społecznej w Lublinie wynika, że niedost ępnych lub trudnodost ępnych jest m.in. 19 :
• 100% dworców, • 83% posterunków policji, • 67% szkół kształc ących na poziomie maturalnym, • 66 % dworców autobusowych, • 57% gimnazjów, • 55% szkół podstawowych Na terenie Gminy Skierbieszów tak podstawowe instytucje jak Urz ąd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Posterunek Policji, Szkoła Podstawowa nie s ą dostosowane do potrzeb
19 Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego na lata 2005-2013, Regionalny O środek Polityki Społecznej w Lublinie, s. 38 57 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów osób niepełnosprawnych. Do tego dochodz ą du że utrudnienia transportowe gdy ż wi ększo ść środków komunikacji publicznej nie jest przystosowana dla niepełnosprawnych.
2.4.2.5. Długotrwała choroba.
Mianem choroby okre śla si ę dynamiczn ą reakcj ę ustroju na działanie czynnika chorobotwórczego, wyra żaj ąca si ę zaburzeniem naturalnego współdziałania narz ądów i tkanek, co zwykle prowadzi do zmian czynno ściowych i organicznych w ustroju. Choroba jest definiowana tak że jako stan, który aktualnie albo potencjalnie przeszkadza w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka.
Długotrwała choroba jest t ą przyczyn ą przyznawania świadcze ń, która w analizowanym okresie utrzymuje si ę na bardzo stabilnym poziomie. Mo żna przyj ąć , że rocznie z tego tytułu przyznaje si ę świadczenia około 25 rodzinom. S ą to zindywidualizowane choroby i nie mo żna mówi ć o jakim ś schorzeniu dominuj ącym w śród świadczeniobiorców, którzy otrzymali pomoc z tej przyczyny.
Niew ątpliwie wpływ na t ę sytuacj ę ma praca du żej grupy ludno ści w rolnictwie, co przy niewielkim wykorzystaniu maszyn powoduje du że obci ąż enie organizmu.
Trzeba równocze śnie zaznaczy ć, i ż ten powód przyznawania pomocy społecznej dominuje u rodzin wielo problemowych, w których wyst ępuj ą równie ż ubóstwo i bezrobocie.
2.4.2.6. Problemy alkoholowe. Alkoholizm jest uzale żnieniem traktowanym jako psychiczny a niekiedy fizyczny, stan spowodowany przez interakcj ę żywego organizmu z substancj ą chemiczn ą, charakteryzuj ący si ę specyficznymi reakcjami, które zawsze obejmuj ą wewn ętrzny przymus do za żywania tej substancji w sposób ci ągły lub okresowy, w celu unikania przykro ści wynikaj ących z jej braku 20 . Termin „problemy alkoholowe” jest terminem wprowadzonym przez Światow ą Organizacj ę Zdrowia (WHO) i oznacza on alkoholizm jako całokształt patologii społecznej zwi ązanej z piciem i nadu żywaniem napojów alkoholowych 21 . Na terenie Gminy Skierbieszów na problemy alkoholowe składaj ą si ę:
20 Szczepkowski J., Alkoholizm i narkomania a praca socjalna, Zeszyty Naukowe Wy ższej Szkoły Humanistyczno – Ekonomicznej we Włocławku. Nauki pedagogiczne 1998, t. III, s.176 21 Borkowski Ł., Krajewski R., Szyma ński S., Komentarz do nowej ustawy o pomocy społecznej, Wydawnictwo Prawnicze ”Leges”, 2005, s. 26 58 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
1. nadmierne spo żywanie alkoholu i zwi ązane z tym pogorszenie si ę stanu zdrowia u osób
poszkodowanych,
2. przemoc domowa powstała w wyniku spo żywania alkoholu,
3. wypadki drogowe spowodowana pod wpływem alkoholu,
4. kradzie że popełnione pod wpływem alkoholu.
Problemy alkoholowe nie s ą problemem charakterystycznym dla jednej gminy czy społeczno ści lokalnej, ale nale ży je rozpatrywa ć w kategoriach całych regionów i kraju. O nat ęż eniu tego zjawiska w skali województwa lubelskiego świadcz ą nast ępuj ące dane 22 :
• średni roczne spo życie napojów alkoholowych w litrach 100% alkoholu na jednego konsumenta w województwie lubelskim jest wy ższe od średniej krajowej (3,67) i wynosi 3,88 litra, • w strukturze spo życia dominuj ą napoje spirytusowe przed piwem i winem, • co dziesi ąty konsument pije alkohol w sposób ryzykowny (powy żej 10 litrów czystego alkoholu rocznie dla m ęż czyzn i 7,5 dla kobiet). Gminn ą polityk ę profilaktyki problemów alkoholowych koordynuje Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych. Do jej kompetencji zalicza si ę:
• przygotowanie i przedkładanie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, • Bie żą ca koordynacja zada ń wynikaj ących z gminnego programu, • Współpraca z instytucjami i organizacjami działaj ącymi w sferze profilaktyki, • Organizacja spotka ń, szkole ń dla nauczycieli, teatrów profilaktycznych dla dzieci, • Stałe dy żury informacyjne dla mieszka ńców Gminy, • Prowadzenie rozmów interwencyjno – motywacyjnych z osobami nadu żywaj ącymi alkohol i uzale żnionymi, • Zbieranie dokumentacji przypadków przemocy domowej, • Opiniowanie wniosków o wydanie zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych, • Prowadzenie kontroli przestrzegania warunków sprzeda ży, podawania i spo życia napojów alkoholowych, • Prowadzenie analizy problemów alkoholowych i stanu zasobów w dziedzinie ich rozwi ązywania na terenie gminy, wprowadzanie lokalnych inicjatyw,
22 Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego, Regionalny O środek Polityki Społecznej, Lublin 2005, s. 44 59 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• Szukanie wsparcia dla działania na rzecz zmniejszania rozmiarów problemów alkoholowych.
2.4.3 IDENTYFIKACJA NAJWA ŻNIEJSZYCH PRZYCZYN I SKUTKÓW WYST ĘPUJ ĄCYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH. Podczas warsztatów aktualizacyjnych strategi ę przeprowadzono identyfikacj ę problemów społecznych wyst ępuj ących na terenie Gminy Skierbieszów. Z analizy wypracowanych materiałów wynikaj ą nast ępuj ące wnioski.
I. PROBLEMY WYST ĘPUJ ĄCE W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ : 1) Bezrobocie Przyczyny: - brak miejsc pracy; - brak odpowiedniej kwalifikacji i informacji o szkoleniach; - konieczno ść pracy w rolnictwie (bezrobocie ukryte). 2) Alkoholizm Przyczyny: - problemy rodzinne; - niezaradno ść w sprawach wychowawczych - trudna sytuacja materialna; - brak zatrudnienia; - uleganie wpływom środowiska. 3) Ujemny przyrost naturalny Przyczyny: - trudna sytuacja materialna; - ch ęć zrobienia kariery zawodowej; - l ęk przed utrat ą pracy; - emigracja zarobkowa. 4) Brak o środków wsparcia dla osób starszych i niepełnosprawnych Przyczyny: - starzenie si ę społecze ństwa; - brak Klubów Seniora; - znieczulica społeczna; - trudno ść w znalezieniu pracy dla niepełnosprawnych; - brak mo żliwo ści rehabilitacji w miejscu zamieszkania. 5) Emigracja i niezaradno ść ludzi Przyczyny: - brak miejsc pracy w miejscu zamieszkania; - niskie dochody; - brak nadziei na popraw ę warunków bytowych.
II. P ROBLEMY WYST ĘPUJ ĄCE W OBSZARZE EDUKACJA : 1) Trudno ści w nauce dzieci i młodzie ży oraz uczniów z ró żnymi dysfunkcjami 60 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Przyczyny: - brak zaj ęć socjoterapeutycznych; - brak psychologa, pedagoga i logopedy . 2) Uboga oferta zaj ęć pozalekcyjnych dla uczniów zdolnych, kół zainteresowa ń Przyczyny: - brak funduszy na organizacj ę. 3) Du ża grupa uczniów pozbawiona wła ściwej opieki ze strony rodziców Przyczyny: - niski poziom świadomo ści rodziców; - wyjazdy za granic ę rodziców; - bezrobocie; - rozł ąka; - alkoholizm. 4) Wyst ępowanie zachowa ń agresywnych Przyczyny: - zbyt du że zag ęszczenie w autobusach szkolnych i wspólnej szatni; - brak pozytywnych wzorców; - nuda; - brak mo żliwo ści korzystania ze zorganizowanych form sp ędzania czasu wolnego. 5) Brak stołówki szkolnej w Skierbieszowie Przyczyny: - brak funduszy na realizacj ę. 6) Brak zorganizowanych form wypoczynku dla dzieci i młodzie ży na terenie Gminy Skierbieszów Przyczyny: - brak funduszy na organizacj ę.
III. P ROBLEMY WYST ĘPUJ ĄCE W OBSZARZE KULTURA : 1) Zbyt mały dost ęp do „kultury” mieszka ńców gminy Przyczyny: - brak podstawowego wyposa żenia; - zbyt mały bud żet Gminnego O środka Kultury; - niewystarczaj ące warunki lokalowe Domu Kultury. 2) Niewystarczaj ąca promocja działalno ści kulturalnej Gminy Skierbieszów Przyczyny: - brak dost ępu do Internetu w GOK; - przerwa w wydaniach biuletynu informacyjnego; - brak zainteresowania pras ą lokaln ą. 3) Brak miejsc sp ędzania wolnego czasu dla rodzin Przyczyny: - brak kawiarni, restauracji, pizzerii, klubów itp. 4) Niewystarczaj ąca promocja talentów
61 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Przyczyny: - brak rozeznania; - brak odwagi do ujawnienia swoich talentów.
IV. P ROBLEMY WYST ĘPUJ ĄCE W OBSZARZE OPIEKA ZDROWOTNA : 1) Brak wystarczaj ącej opieki zdrowotnej Przyczyny: - ograniczenia finansowe ze strony NFZ.
2) Mała świadomo ść społeczna w środowisku młodzie ży oraz grup zawodowych pracowni- ków wysypiska śmieci i rolników w zakresie ochrony zdrowia Przyczyny: - brak wystarczaj ącej liczby szkole ń odno śnie zagro żeń, chorób zaka źnych i ochrony zdrowia w środowisku młodzie ży. 3) Brak specjalistycznego transportu medycznego Przyczyny: - wyeksploatowany pojazd słu żą cy temu celowi. 4) Brak opieki osób starszych potrzebuj ących pomocy, nie mog ących dojecha ć do o środka zdrowia. Przyczyny: - brak kadry do wypełniania opieki nad osobami starszymi (siostry PCK-wcze śniej finansowane z bud żetu pa ństwa) 5) Potrzeba stworzenia „Domu Opieki Pomocy Społecznej” dla osób samotnych i starszych. Przyczyny: - du ża liczba osób starszych i samotnych zamieszkałych na terenie Gminy Skierbieszów.
V. P ROBLEMY WYST ĘPUJ ĄCE W OBSZARZE SPORT : 1) Brak boiska i zaplecza sportowego w D ębowcu. Przyczyny: - brak funduszy na utworzenie zaplecza sportowego . 2) Du ża liczba dzieci z wadami postawy. Przyczyny: - brak odpowiedniej Sali przystosowanej do tego typu zaj ęć oraz przyrz ądów do ćwicze ń. 3) Brak dodatkowych zaj ęć sportowych dla dzieci i młodzie ży szkolnej i społeczno ści lokal- nej. Przyczyny: - brak środków finansowych na opłacenie instruktorów.
4) Brak pomieszcze ń i wyposa żenia do zorganizowania siłowni, „Klubu Fitness” Przyczyny: - brak funduszy na realizacj ę i zaplecza lokalowego.
62 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
VI. P ROBLEMY WYST ĘPUJ ĄCE W OBSZARZE BEZPIECZE ŃSTWO : 1) Alkoholizm Przyczyny: - brak miejsc pracy oraz pogarszaj ące si ę warunki materialno – finansowe mieszka ńców Gminy Skierbieszów; - łatwy dost ęp do alkoholu; - brak perspektyw na wsi dla młodych ludzi; - alkoholizm pokoleniowy; - brak zrozumienia w śród najbli ższych oraz oboj ętno ść – znieczulica lokalna.
2) Przemoc w rodzinie psychiczna i fizyczna Przyczyny: - alkoholizm; - zła sytuacja materialna; - brak pracy; - niski poziom wykształcenia; - nieumiej ętno ść radzenia sobie z problemami; - bezradno ść .
Zidentyfikowane powy żej problemy zostały nast ępnie uszeregowane zgodnie z hierarchi ą najwa żniejszych problemów społecznych. Za najwa żniejsze problemy w poszczególnych obszarach wyst ępuj ące na terenie Gminy Skierbieszów, wymagaj ące rozwi ązania w pierwszej kolejno ści uznano:
I. B EZROBOCIE Wśród wyst ępuj ących przyczyn tego zjawiska, na uwag ę zdaniem społeczno ści lokalnej zasługuj ą nast ępuj ące wska źniki: - brak miejsc pracy - brak odpowiednich kwalifikacji - słaby rozwój przedsi ębiorczo ści lokalnej - niska motywacja do podj ęcia pracy - słaba informacja o organizowanych szkoleniach - niska motywacja dzieci i młodzie ży do rozwijania swoich zdolno ści - rozdrobnienie gospodarstw rolnych - niski poziom zatrudnienia w powiecie - trudno ści w nauce dzieci - nieumiej ętno ść wykorzystania własnego potencjału Bior ąc pod uwag ę skal ę problemy na terenie gminy, jego przyczyny wymieniono nast ępuj ące skutki zjawiska bezrobocia: 63 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
- uzale żnienia, alkoholizm - roszczeniowa postawa - bezrobocie ukryte – praca w gospodarstwie - trudna sytuacja materialna - zwi ększenie liczby osób korzystaj ących z pomocy społecznej - rozpad rodzin - niski poziom wykształcenia przyszłego społecze ństwa - powielanie negatywnych zachowa ń - ujemny przyrost naturalny - emigracje zarobkowe - problemy rodzinne – wychowawcze - niedo żywienie dzieci w domach rodzinnych
II. TRUDNO ŚCI W NAUCE DZIECI I MŁODZIE ŻY Z RODZIN PATOLOGICZNYCH ORAZ UCZNIÓW Z RÓ ŻNYMI DYSFUNKCJAMI Wśród wyst ępuj ących przyczyn tego zjawiska, na uwag ę zasługuj ą nast ępuj ące: - brak odpowiedniej motywacji uczniów do nauki - zaniedbania ze strony domu rodzinnego - niski poziom świadomo ści i odpowiedzialno ści rodziców - brak wczesnej diagnozy przyczyn niepowodze ń szkolnych - trudny dost ęp do placówek diagnostycznych - brak wła ściwej współpracy mi ędzy domem rodzinnym a szkoł ą - niski poziom wykształcenia rodziców - brak w szkołach specjalistycznych zaj ęć dla uczniów z problemami - brak funduszy na zaj ęcia specjalistyczne - brak środków finansowych na zatrudnienie psychologa, pedagoga, logopedy oraz innych specjalistów Bior ąc pod uwag ę skal ę problemy na terenie gminy, jego przyczyny wymieniono, specyfik ę grupy, której ten problem dotyka, okre ślono nast ępuj ące skutki zjawiska: - zagro żenie że ucze ń nie uko ńczy szkoły i nie zdob ędzie zawodu - wzrost bezrobocia w gminie - zaburzenia emocjonalne, wzrost agresji - problemy wychowawcze w szkołach - nieporadno ść życiowa, problemy w dalszej egzystencji - wzrost liczby osób korzystaj ących z pomocy społecznej - patologie, alkoholizm, narkomania, nikotynizm, konflikty z prawem 64 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
- obni żenie jako ści nauczania w szkołach i efektów kształcenia - niskie oceny na egzaminach, sprawdzianach i konkursach - powielanie i utrwalanie negatywnych wzorców
III. ZBYT MAŁY DOST ĘP DO KULTURY MIESZKA ŃCÓW GMINY Wśród wyst ępuj ących przyczyn tego zjawiska, na uwag ę zasługuj ą nast ępuj ące: - brak warunków lokalowych - brak niezb ędnego wyposa żenia - niewystarczaj ąca promocja kultury - braki kadrowe - niewystarczaj ący bud żet - brak punktów kultury w miejscowo ściach gminnych - mentalno ść społeczno ści lokalnej Uwzgl ędniaj ąc skal ę problemy na terenie gminy, jego przyczyny oraz znaczenie na rozwój społeczno ści lokalnej, okre ślono nast ępuj ące skutki zjawiska: - niewystarczaj ący rozwój intelektualny i duchowy dzieci i młodzieży - brak otwarcia na innego człowieka - brak miejsc do sp ędzania czasu wolnego - niedoinformowanie w sprawach kultury - zanikanie tradycji i obrz ędów lokalnych - gorszy strat życiowy młodych ludzi - tworzenie si ę postaw aspołecznych - uzale żnienia, alkoholizm, narkotyki - nieumiej ętno ść sp ędzania czasu wolnego
IV. N IEWYSTARCZAJ ĄCA OPIEKA ZDROWOTNA Wśród wyst ępuj ących przyczyn tego zjawiska, na uwag ę zasługuj ą nast ępuj ące: - brak środków finansowych - brak personelu - nieczynny o środek zdrowia w soboty i niedziele - zła organizacja pracy - starzej ące si ę społecze ństwo - ubóstwo - alkoholizm nałogi Bior ąc pod uwag ę zakres usług medycznych dost ępny na terenie gminy wymieniono nast ępuj ące skutki zjawiska:
65 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
- konieczno ść korzystania z pogotowia ratunkowego - konieczno ść korzystania z prywatnej opieki zdrowotnej - konieczno ść wykonywania podstawowych zabiegów korzystaj ąc z pogotowia ratunkowego i przychodni w Zamo ściu - zły stan zdrowia mieszka ńców - zwi ększenie liczby osób niepełnosprawnych - rozprzestrzenianie si ę chorób zaka źnych - dodatkowe wydatki z bud żetu rodzinnego na prywatne leczenie - przewlekło ść w leczeniu - wi ększa umieralno ść
V. BRAK ZAPLECZA SPORTOWEGO W D ĘBOWCU Wśród wyst ępuj ących przyczyn tego zjawiska, na uwag ę zasługuj ą nast ępuj ące: - problemy finansowe placówki o światowej - małe zaanga żowanie społeczno ści lokalnej - nieumiej ętno ść pozyskiwania środków finansowych z zewn ątrz - brak przygotowania merytorycznego (szkole ń) w zakresie mo żliwo ści pozyskiwania środków Skutki problemu dostrze żone przez uczestników warsztatów s ą nast ępuj ące: - brak mo żliwo ści rozwijania sprawno ści fizycznej uczniów - dzieci i młodzie ż niesprawne ruchowo, cz ęsto choruj ące, słabe fizycznie - bardzo du ża liczba uczniów z wadami postawy - brak mo żliwo ści zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzie ży - nuda, dewastacja, pija ństwo - wyst ępowanie problemów wychowawczych - konflikty z prawem
VI. A LKOHOLIZM Wśród wyst ępuj ących przyczyn tego zjawiska, na uwag ę zasługuj ą nast ępuj ące: - brak pracy - brak pieni ędzy - brak perspektyw dla młodych ludzi ko ńcz ących nauk ę - łatwy dost ęp do alkoholu - brak zrozumienia rodzin oraz osób najbli ższych - znieczulica oraz oboj ętno ść ludzka - pokoleniowy problem alkoholizmu w rodzinie - pogarszaj ąca si ę sytuacja bytowa w rodzinie
66 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
- nieumiej ętno ść radzenia sobie z problemami, odrzucanie wszelkiej pomocy Bior ąc pod uwag ę skal ę problemy na terenie gminy, jego przyczyny wymieniono nast ępuj ące skutki zjawiska alkoholizmu: - awantury domowe, kłótnie z członkami rodziny - pogarszaj ąca si ę sytuacja materialna rodziny dotkni ętej problemem alkoholizmu - zn ęcanie si ę psychiczne i fizyczne nad rodzin ą - wyniszczenie organizmu, problemy zdrowotne osoby nadu żywaj ącej alkoholu - oboj ętno ść oraz brak motywacji do leczenia.
3. KAPITAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ GMINY SKIERBIESZÓW
3.1. ANALIZA SWOT
Mocne strony Słabe Strony • Pi ękne krajobrazy • Brak opieki zdrowotnej w • Niespotykana flora i fauna soboty i niedziele • Wyznaczone ście żki • Brak miejsca sp ędzania rowerowe wolnego czasu • Kultywowanie tradycji • Zła jako ść dróg • Poło żenie geograficzne • Brak gazu ziemnego • Czyste powietrze • Brak kanalizacji • Dost ęp do instytucji • Ujemny przyrost naturalny użyteczno ści publicznej • Starzenie si ę społecze ństwa • Go ścinno ść ludzi • Rozdrobnienie gospodarstw • Sala sportowa, boisko, dost ęp rolnych do bazy sportowej • Brak miejsc pracy • Historia i tradycja gminy • Emigracja młodych ludzi • Kreatywna młodzie ż • Niewystarczaj ąca sie ć • Gospodarstwa agroturystyczne usługowa • Skierbieszowski Park • Brak bazy turystycznej, krajobrazowy restauracji • Przedszkole • Brak bazy informatycznej • Dowóz i do żywianie dzieci • Niewystarczaj ąca promocja • Tradycja patriotyczne • Lokalizacja wysypiska śmieci 67 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• Zdolna młodzie ż, du ży • Brak systemu gospodarki potencjał intelektualny odpadami • Du ża aktywno ść samorz ądu • Brak promocji dziedzictwa Gminy. kultury • Nawi ązanie współpracy • Zła infrastruktura kulturalna partnerskiej z samorz ądowcami z • Brak o środka wsparcia dla Ukrainy. osób starszych • Poło żenie praktycznie całej • Brak stołówki szkolnej Gminy w obr ębie Skierbieszowskiego • Mała aktywno ść społeczna Parku Krajobrazowego. • Du ża wra żliwo ść ludzi na • Na terenie Gminy znajduj ą si ę swoim punkcie niewykorzystane budynki, które • Alkoholizm mog ą by ć zaadoptowane na instytucje • Brak przedsi ębiorczo ści działaj ące na płaszczy źnie pomocy • Stereotypowe my ślenie społecznej. • Typowo rolniczy charakter • Silna pozycja rodziny. Gminy. • • Du ża migracja młodych osób. • Niska dochodowo ść produkcji rolnej. • Pogł ębiaj ąca si ę bieda na wsi – pauperyzacja • społecze ństwa wiejskiego spowodowana du żym bezrobociem. • Słabo ść sektora przedsi ębiorstw. • Niska aktywno ść społeczna i ekonomiczna. • Migracja zarobkowa. • Zmniejszanie si ę liczby ludno ści w Gminie. • Jedyn ą jednostk ą działaj ącą na polu pomocy społecznej jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej • Utrudnienia komunikacyjne i architektoniczne dla osób niepełnosprawnych Szanse Zagro żenia 1. Integracja Polski z UE i szansa na 1. Starzenie si ę społecze ństwa. zdobycie funduszy na rozwój Gminy ze 2. Odpływ najlepiej wykształconej środków europejskich. młodzie ży do pracy w innych regionach 2. Mo żliwo ść legalnej pracy w krajach UE. Polski i UE.
68 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
3. Rozwój aktywno ści społecznej. 3. Rosn ąca liczba zada ń z zakresu pomocy 4. Zwi ększenie si ę dochodów ludno ści społecznej obci ąż aj ących bud żet Gminy. wynikaj ących z pracy za granic ą. 4. Konieczno ść przekwalifikowanie si ę 5. Wykorzystanie zasobu jakim jest znacznej cz ęś ci mieszka ńców Gminy. Skierbieszowski Park Krajobrazowy do 5. Wzrost zapotrzebowania na pomoc rozwoju Gminy i tworzenia nowych społeczn ą. miejsc pracy i alternatywnych źródeł dochodu na terenach wiejskich. 6. Gmina Skierbieszów została zakwalifikowana do 500 gmin z terenu całej Polski, w których b ędzie realizowany Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarów Wiejskich (PPWOW), w ramach którego przeci ętnie gmina b ędzie mogła liczy ć na wsparcie rz ędu 20 tys. EURO rocznie w ci ągu trzech lat realizacji programu (2006 - 2009) Tabela 19: Czynniki o charakterze wewn ętrznym i zewn ętrznym maj ące wpływ na funkcjonowanie polityki społecznej w Gminie Skierbieszów
3.2. ANALIZA POZIOMU INTEGRACJI SPOŁECZNEJ
Podczas analizy tego zagadnienia wykazano, i ż aktualnie w Gminie Skierbieszów wyst ępuj ą słabe wi ęzi pomi ędzy mieszka ńcami gminy oraz wyst ępuj ą nieliczne przejawy wzajemnej pomocy i wspólnych działa ń.
PRZYCZYNY NISKIEGO POZIOMU INTEGRACJI SPOŁECZNEJ :
• Niech ęć do integracji • Zazdro ść , zawi ść • Masowy dost ęp do TV i Internetu • Zerwanie z tradycj ą w kontaktach mi ędzyludzkich • Zlikwidowanie KGW, Klubu Rolnika i Klubu Ruch • Pogo ń za pieni ądzem • Brak imprez integracyjnych • Zró żnicowanie światopogl ądowe • Zapatrzenie w siebie 69 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
• Niskie zaanga żowanie społeczne • Postawa roszczeniowa • Trudno ści w pozyskiwaniu środków unijnych • Starzenie si ę społecze ństwa • Konflikty pokoleniowe
WYST ĘPUJ Ą NIELICZNE PRZEJAWY WZAJEMNEJ POMOCY I WSPÓLNYCH DZIAŁA Ń. C O NALE ŻY ZROBI Ć DLA
POPRAWY SYTUACJI ?
• Zmiana mentalno ści poprzez pokazywanie korzy ści • Ustalenie oferty i priorytetów • Promowanie dobrych przykładów • Kreowanie liderów i wspieranie ich działalno ści • Pobudzanie mieszka ńców do działa ń społecznych • Bazowanie na osi ągni ętych efektach • Wspieranie wła ściwych i pozytywnych relacji • Promocja i informacja społeczna • Rozpoznanie potrzeb społecznych • Ch ęć • Środki finansowe
4. ZAŁO ŻENIA STRATEGICZNE
4.1. WIZJA
Wizja przyszło ści jest elementem procesu strategii planowania rozwoju polityki społecznej, jako wizualny model przyszłej, potencjalnej sytuacji społecznej, jaka powinna by ć osi ągni ęta pod wpły- wem wdra żanej strategii.
70 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Dynamiczny model wyobra żenia gminy w przyszło ści, za podstaw ę przyjmuje wizj ę oraz cele stra- tegiczne. Podstawowa rola wizji przyszło ści w strategii polityki społecznej, przejawia si ę w impli- kowaniu kierunków rozwoju na podstawie stworzenia modelu przyszłej sytuacji.
Gmina Skierbieszów to gmina bezpieczna, ze sprawnie funkcjonuj ącym programem przeciwdziała- nia patologiom społecznym. Instytucje gminne współpracuj ą ze sob ą w celu stworzenia przyjaznych warunków rozwoju dla inwestorów, którzy ch ętnie tworz ą nowe, atrakcyjne miejsca pracy. Wysoki standard opieki medycznej wpływa na popraw ę stanu zdrowia mieszka ńców, którzy ch ętniej anga- żuj ą si ę w oddolne inicjatywy społeczne. Młodzi ludzie korzystaj ą z bogatej oferty zaj ęć pozalekcyj- nych, która wspiera i promuje zdolnych uczniów, ale równie ż wspiera tych którzy znajduj ą si ę w trudnej sytuacji. Gmina Skierbieszów bazuj ąc na potencjale i zasobach naturalnych jest miejscem atrakcyjnym turystycznie z bogata baz ą infrastrukturaln ą i ofert ą kulturaln ą.
4.2. CELE STRATEGICZNE
4.2.1 Cele główne - strategiczne
Aby wizja gminy stała si ę rzeczywist ą, a nie tylko pozostała w marzeniach jej mieszka ńców zespół sprecyzował cele główne , które powinny zosta ć osi ągni ęte . S ą to :
1. Eliminowanie trudno ści w nauce dzieci i młodzie ży z rodzin patologicznych oraz uczniów z ró żnymi dysfunkcjami. 2. Zwi ększenie dost ępu do kultury mieszka ńców gminy. 3. Podniesienie standardu słu żby zdrowia. 4. Utworzenie spójnego programu przeciwdziałania patologiom społecznym. 5. Utworzenie kompleksu sportowo – rekreacyjnego. 6. Działania na rzecz zmniejszenia bezrobocia.
4.2.2 Cele operacyjne i środki realizacji
Dla celów głównych okre ślono za ś cele szczegółowe oraz środki realizacji które przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:
Cel główny I - Eliminowanie trudno ści w nauce dzieci i młodzie ży z rodzin patologicznych oraz uczniów z ró żnymi dysfunkcjami
71 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Cele szczegółowe:
1.1. Wczesna diagnoza przyczyn niepowodze ń szkolnych
1.2. Podniesienie poziomu świadomo ści rodziców zakresie wła ściwego rozwoju dziecka
1.3. Zacie śnianie współpracy mi ędzy domem rodzinnym a szkoł ą
1.4. Systematyczne motywowanie uczniów do nauki
1.5. Świadome kierowanie karier ą szkoln ą ucznia ze stwierdzonymi deficytami rozwojowymi
1.6. Wdra żanie uczniów z trudno ściami w nauce do systematycznej pracy i wytrwało ści w nauce
1.7. Podniesienie jako ści pracy szkół z uczniami maj ącymi trudno ściami w nauce
Środki realizacji celu głównego:
Utworzenie o środka diagnozuj ącego przyczyny niepowodze ń szkolnych oraz prowadz ącego terapi ę pedagogiczn ą
Organizacja zaj ęć specjalistycznych dla uczniów z problemami w nauce
Pozyskanie środków finansowych na zatrudnienie psychologa, pedagoga, logopedy
Prowadzenie systematycznej pedagogizacji rodziców - szkoła do rodziców, treningi kompetencji rodzicielskich
Przeszkolenie nauczycieli w zakresie diagnozowania i eliminowania trudno ści w nauce
Wł ączenie nauczycieli emerytów do pomocy uczniom w nauce
Ukazywanie pozytywnych wzorców i przykładów do na śladowania
Uści ślenie współpracy szkoły z instytucjami wspomagaj ącymi rozwój dzieci i młodzie ży
Wyposa żenie szkół w odpowiedni sprz ęt i środki dydaktyczne
Stworzenie systemu motywuj ącego uczniów do nauki
Realizacja programów profilaktycznych 72 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Organizacja świetlic środowiskowych
Organizacja wyjazdów wakacyjnych, obozów terapeutycznych oraz innych wyjazdów rekreacyjno – sportowych
Powołanie w szkołach nauczycieli-opiekunów rozwoju uczniów z deficytami
Cel główny II - Zwi ększenie dost ępu do kultury mieszka ńców gminy
Cele szczegółowe:
2.1. Rozwój intelektualny i duchowy dzieci i młodzie ży
2.2. Zwi ększenie ofert sp ędzania wolnego czasu mieszka ńców gminy
2.3.Podniesienie poziomu wiedzy
2.4.Reaktywowanie tradycji lokalnych
2.5.Kultywowanie i piel ęgnowanie dziedzictwa kulturowego gminy
2.6.Propagowanie i zacie śnianie wi ęzi mi ędzyludzkich
2.7.Zaktywizowanie mieszka ńców
2.8.Poszerzenie oferty kulturalnej
2.9.Poprawa warunków bytowych mieszka ńców
Środki realizacji celu głównego:
Rozbudowa budynku Gminnego O środka Kultury
Odnowa dóbr kultury i zasobów historycznych
Organizacja imprez kulturalnych
Zagospodarowanie otoczenia budynku GOK zgodnie z potrzebami mieszka ńców
Utworzenie punktów wiejskich klubów kultury
Organizacja i prowadzenie teatru
Zwi ększenie bazy kadrowej . Zatrudnienie instruktorów poszczególnych zaj ęć
Instalacja Internetu szerokopasmowego
Opracowywanie i wydawanie informatora historycznego dotycz ącego Skierbieszowa i
73 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Gminy.
Zakup koniecznego wyposa żenia GOK
Zaj ęcia taneczne, wokalne, plastyczne, muzyczne, teatralne, fitness
Pozyskiwanie środków finansowych z zewn ątrz na prowadzenie działalno ści kulturalnej
Cel główny III - Podniesienie standardu słu żby zdrowia
Cele szczegółowe:
1.1. Promowanie zdrowego stylu życia
1.2. Podniesienie standardu życia osób niepełnosprawnych
1.3. Wczesna diagnostyka chorób w celu szybkiego podj ęcia leczenia
1.4. Organizacja ” Białych Niedzieli” i zaj ęć profilaktycznych w szkołach w programie „ Oświata zdrowotna”
1.5. Utworzenie Poradni neurologicznej, laryngologicznej, okulistycznej, ginekologicznej, mammograficznej, gastroskopii, kolanoskopii maj ące na celu m.in. wczesne wykrywanie nowotworów
1.6. Zwi ększenie kadry stomatologicznej
1.7. Utworzenie gabinetu z oddzielnym wej ściem dla szczepie ń dzieci – maj ące na celu zmniejszenie ryzyka zara żeń dzieci
1.8. Zorganizowanie Punktu konsultacyjnego w celu pomocy osobom uzale żnionym i ich rodzinom
1.9. Utworzenie Hospicjum lub Domu Spokojnej Staro ści w celu zwi ększenia opieki nad osobami starszymi
Środki realizacji celu głównego:
Opieka nad osobami niepełnosprawnymi
Zakup specjalistycznego sprz ętu dla NZOZ (elektrokardiogramu, USG,EEG, spirometru)
Badania profilaktyczne 74 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Poradnie specjalistyczne
Opieka geriatryczna
Zakup sprz ętu stomatologicznego (Rentgen RTG z radiowizjografią)
Zatrudnienie specjalistycznej kadry lekarskiej
Zwi ększenie liczby etatów dla stomatologów
Zakup karetki pogotowia
Stworzenie odr ębnego punktu szczepie ń
Stworzenie warunków leczenia osób uzale żnionych
Budowa O środka dla osób starszych i osamotnionych
Zaj ęcia profilaktyczne w szkołach na temat zdrowego stylu życia
Cel główny IV - Utworzenie spójnego programu przeciwdziałania patologiom społecznym
Cel szczegółowe:
4.1. Podniesienie świadomo ści społecznej o problemach społecznych wyst ępuj ących w gminie
4.2. Umiej ętno ść proszenia o pomoc ró żnych instytucjach
4.3. Podniesienie umiej ętno ści i wiedzy zespołu zajmuj ącego si ę opracowaniem programu przeciwdziałania patologiom społecznym
4.4. Dostosowanie metod oddziaływania do potrzeb społeczno ści
4.5. Usprawnienie działa ń podejmowanych w ramach programu
Środki realizacji celu głównego:
Opracowanie spójnego programu przeciwdziałania patologiom społecznym
Przedstawienie opracowanego programu i zatwierdzenie go przez Rad ę Gminy
Nawi ązanie współpracy z instytucjami, których zadaniem jest rozwi ązywanie problemów społeczno ści lokalnej
Powołanie zespołu interdyscyplinarnego
75 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Powołanie zespołu nadzoruj ącego działalnie programu
Organizacja szkole ń dla pracowników w jaki sposób wdra żać opracowany program
Promocja opracowanego programu przeciwdziałania patologiom społecznym
Wolontariat w zakresie niesienia pomocy
Cel główny V - Utworzenie kompleksu sportowo – rekreacyjnego
Cele szczegółowe:
1.1. Podniesienie sprawno ści fizycznej społeczno ści lokalnej
1.2. Wyeliminowanie wad postawy
1.3. Mo żliwo ść uprawiania ró żnych dyscyplin sportowych
1.4. Sprawne fizycznie społecze ństwo
1.5. Zagospodarowanie wolnego czasu dzieciom i młodzie ży
1.6. Mo żliwo ść sp ędzania czasu wolnego w sposób ciekawy i atrakcyjny
1.7. Eliminowanie problemów wychowawczych
Środki realizacji celu głównego:
Pozyskiwanie sponsorów
Zało żenie stowarzyszenia
Nabycie umiej ętno ści pozyskiwania zewn ętrznych środków finansowych
Promocja walorów turystycznych
Utworzenie funduszu gminnego
Organizacja szkole ń z zakresu agroturystyki
Cel główny VI – Działania na rzecz zmniejszenia bezrobocia
Cele szczegółowe: VI.1. Edukacja dzieci w wieku przedszkolnym
VI.2. Zwi ększenie poziomu nauczania dzieci i młodzie ży w szkołach
VI.3. Organizacja zaj ęć pozalekcyjnych w szerszym zakresie
VI.4. Nauka j ęzyków obcych 76 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
VI.5. Zapewnienie warunków do rozwoju przedsi ębiorczo ści na terenie gminy
VI.6. Mo żliwo ść przekwalifikowania zawodowego w celu podj ęcia pracy
VI.7. Ograniczanie emigracji zarobkowej
VI.8. Przeciwdziałanie patologiom społecznym
VI.9. Wi ększa motywacja do podejmowania pracy w miejscu zamieszkania
Środki realizacji celu głównego:
Organizacja warsztatów profilaktycznych w szkołach maj ących na celu przeciwdziałanie patologiom społecznym
Poprawa warunków materialnych rodzin
Pozyskiwanie funduszy zewn ętrznych na zaj ęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzie ży
Zwi ększenie liczby dost ępnych miejsc pracy
Atrakcyjne miejsca pracy
Poprawa warunków infrastrukturalnych gminy
Pomoc w nauce dzieciom i młodzie ży z ró żnymi dysfunkcjami
Wy ższy poziom wykształcenia rodziców
Dawanie pozytywnych wzorców do na śladowania
Stypendia socjalne dla dzieci i młodzie ży z rodzin najubo ższych
Stypendia naukowe
Organizacja szkole ń
Informowanie mieszka ńców o dost ępnych bezpłatnych szkoleniach organizowanych przez powiat i województwo
Cele Strategiczne wpłyn ęły na wybór projektów do realizacji na lata 2008- 2009, które opisane są w „Harmonogramie wdra żania działa ń strategicznych na okres od 01 lipca 2008r. do 31 grudnia 2009r.” stanowi ącym Zał ączniku Nr 1 do Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
Ka żdy projekt wybrany do realizacji został opisany w harmonogramie wdra żania działa ń strategicznych według poni ższego schematu: 77 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
1. Tytuł oraz kategoria projektu
2. Czas realizacji
3. Cele projektu
4. Zadania projektu oraz harmonogram ich realizacji
5. Wska źniki projektu
6. Planowane źródła finansowania.
5. MONITORING STRATEGII
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych obejmuje okres lat 2007-2013 w formie zaktualizowanej, w swojej analizie i prognozie zawiera ponadto wyniki bada ń z okresu wprowadzania PPWOW. Skuteczno ść strategii b ędzie oceniana poprzez prowadzenie monitoringu. Monitoring jest to stała i ci ągła obserwacja ilo ściowych oraz jako ściowych zmian wybranych wielko ści, maj ąca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat skuteczno ści i wydajno ści programu. Monitoring słu ży badaniu i ocenie sposobu oraz efektywno ści dochodzenia do wyznaczonych celów, a tak że poziomu ich osi ągania. Jednostk ą odpowiedzialn ą za prowadzenie monitoringu b ędzie Zespół ds. wdra żania strategii powołany Zarz ądzeniem Wójta Gminy w Skierbieszowie, który dwa razy w roku b ędzie przygotowywał i przedstawiał Radzie Gminy raport z realizacji strategii.
ZARZ ĄDZANIE REALIZACJ Ą STRATEGII
Jednostk ą odpowiedzialn ą za wdra żanie strategii i prowadzenie monitoringu jest Zespół ds. wdra żania strategii powołany Zarz ądzeniem Wójta Gminy w Skierbieszowie. W skład Zespołu powołano osoby reprezentuj ące poszczególne instytucje i środowiska społeczne: pracownicy UG dyrektorzy szkół przedstawiciel GOPS dyrektor GOK przedstawiciel słu żby zdrowia
78 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
przedstawiciel policji ksi ęż a parafialni dwóch radnych gminy sołtysi poszczególnych miejscowo ści przedstawiciel organizacji pozarz ądowej
Do zada ń podmiotu wdra żaj ącego strategi ę nale żeć b ędzie; 1. Opracowanie narz ędzi i wska źników monitoringu wdra żania strategii 2. Monitoring wdra żania strategii 3. Przedstawienie sprawozda ń z monitoringu Radzie Gminy Skierbieszów 4. W przypadku stwierdzonych nieprawidłowo ści opracowanie programów naprawczych 5. Promocja działa ń podejmowanych w ramach wdra żania strategii 6. Ewaluacja ko ńcowa
Strategia b ędzie wdra żana w nast ępuj ący sposób: 1. Zapoznanie społeczno ści gminy z opracowan ą strategi ą 2. Realizacja – wdra żanie strategii 3. Promocja strategii 4. Monitorowanie strategii 5. Ewaluacja strategii
Opracowany w sposób szczegółowy dokument rozwi ązywania problemów społecznych w gminie wymaga zarz ądzania jego realizacj ą, do zasadniczych celów zarz ądzania strategi ą jest: 1. Zapewnienie prawidłowej realizacji strategii 2. Oceny skuteczno ści, przydatno ści i efektywno ści podejmowanych działa ń 3. Podniesienie świadomo ści mieszka ńców w zakresie rozwoju społecznego gminy 4. Promowanie podejmowanych działa ń w ramach strategii
Powołany Zespół ds. wdra żania strategii raz w roku b ędzie przygotowywał i przedstawiał Radzie Gminy Skierbieszów raport z realizacji strategii.
79 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
PROMOCJA STRATEGII
Promocja odbywa ć si ę b ędzie poprzez:: ogłoszenie w Internecie ogłoszenie w prasie lokalnej i telewizji regionalnej ogłoszenie w Biuletynie Informacyjnym Urz ędu Gminy w Skierbieszowie ogłoszenie podane w ko ściołach parafialnych na tablicach ogłosze ń podczas warsztatów z młodzie żą szkoln ą na zebraniach rodzicielskich w szkołach na zebraniach mieszka ńców poszczególnych miejscowo ściach
CELE PROMOCJI
propagowanie korzy ści dla mieszka ńców wyzwolenie woli w mieszka ńcach zmiany światopogl ądu wzbudzenie zainteresowania inwestorów zewn ętrznych do realizacji inwestycji na terenie gminy wskazanie drogi kariery i mo żliwo ści rozwoju talentów dla dzieci i młodzie ży wzbudzenie d ąż eń do integracji społecznej w celu wspólnego budowania najwy ższych warto ści wskazanie mo żliwo ści podniesienia standardów życia na obszarach wiejskich mobilizacja działalno ści społecznej w śród mieszka ńców
Promocj ą wdra żania strategii zajmuje si ę i prowadzi nadzór Zespół ds. wdra żania strategii w gminie powołany zarz ądzeniem Wójta Gminy w Skierbieszowie.
WERYFIKACJA STRATEGII
GSRPS opracowana została na długi okres realizacji. W zwi ązku mo żliwo ści ą wyst ąpienia szeregu zmian gospodarczych, ekonomicznych, społecznych została przewidziana jej aktualizacja,
80 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów której wykonanie przewidziano co najmniej raz w roku. Weryfikacja strategii b ędzie dokonywana przez przedstawicieli poszczególnych grup społecznych terenu gminy Skierbieszów powołani Zarz ądzeniem Wójta Gminy Skierbieszów jako Zespół ds. weryfikacji strategii. W skład Zespołu wchodził b ędzie Zespół ds. aktualizacji strategii.. Sposób aktualizacji strategii: 1. Weryfikacja diagnozy potrzeb społecznych 2. Warsztaty aktualizacyjne 3. Promocja warsztatów 4. Konsultacje społeczne 5. Opiniowanie i uchwalenie przez Rad ę Gminy Skierbieszów
Wyniki analizy i wnioski opracowane na podstawie bada ń poszczególnych problemów społecznych posłu żyły do opracowania celów i programów naprawczych, które zostały opracowane w formie zał ącznika do dokumentu podstawowego.
6. SPIS ILUSTRACJI I TABELI
Indeks tabel Tabela 1.Liczba ludno ści w poszczególnych miejscowo ściach Gminy Skierbieszów w latach 2003– 2007...... 18 Tabela 2: G ęsto ść zaludnienia Gminy Skierbieszów...... 19 Tabela 3.Podstawowe wska źniki rynku pracy w zale żno ści od wykształcenia w Gminie Skierbieszów...... 25 Tabela 4.Liczba zarejestrowa ń i wyrejestrowa ń podmiotów gospodarczych w latach 2003-2007....26 Tabela 5.Ludno ść Gminy Skierbieszów, która wyjechała i przybyła na teren Gminy w latach transformacji ustrojowej...... 30 Tabela 6.Zestawienie liczby ludno ści, która zamieszkuje teren Gminy i która wyjechała z terenu Gminy...... 30 Tabela 7.Ruch naturalny ludno ści w Gminie Skierbieszów w latach 2003– 2007...... 31 Tabela 8.Liczba uczniów w poszczególnych typach szkół w latach 2003 - 2007...... 33
81 Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Skierbieszów
Tabela 9.Wyposa żenie mieszka ń Gminy Skierbieszów na tle województw i powiatu...... 36 Tabela 10: Wybrane kategorie przest ępstw w Gminie Skierbieszów...... 37 5
82 Tabela 11. Liczba świadczeniobiorców pomocy GOPS w poszczególnych latach z podziałem na zadania własne i zlecone…………………………………………………………………………....43 Tabela 12. Podstawowe dane o świadczeniobiorcach pomocy społecznej w Gminie Skierbieszów.44 Tabela 13. Powody przyznawania pomocy społecznej rodzinom przez GOPS Skierbieszów. Dane pochodz ące ze sprawozda ń GOPS………………………………………………………………… 49 Tabela 14. Liczba do żywianych dzieci przez GOPS w latach 2003-2007…………………………52 Tabela 15. Podstawowe dane dotycz ące sytuacji na lokalnym rynku pracy w Gminie Skierbieszów w latach 2003- 2007…………………………………………………………………………………53 Tabela 16. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy w Gminie Skierbieszów w latach 2003- 2007…………………………………………………………………………………………. 53 Tabela 17. Liczba rodzin, które otrzymały świadczenia wył ącznie w formie pracy socjalnej……..54 Zał ączniki nr 1 do Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Harmonogram wdra żania działa ń strategicznych na okres od 01 lipca 2008r. do 31 grudnia 2009r. Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 1 „Organizacja zaj ęć Rok szkolny • Ujawnianie i rozwijanie 1.Organizacja zaj ęć dydaktyczno • Liczba Poakcesyjny Program pozalekcyjnych w tym 2008 - 2009 zainteresowa ń i – wyrównawczych dla uczniów. uczestników Wsparcia Obszarów zaj ęć specjalistycznych dla uzdolnie ń uczniów. - IX 2008 – VI 2009 zespołów Wiejskich, w ramach uczniów z problemami wyrównawczych Programu Integracji dydaktyczno – • Pomoc uczniom w 2. Organizacja kół • Liczba Społecznej wychowawczymi” pokonywaniu trudno ści zainteresowa ń: uczestników kół w nauce. zainteresowa ń Program Operacyjny KATEGORIA: • Koło • Liczba Kapitał Ludzkich, - edukacja • Propagowanie informatyczne uczestników działanie 9.1.2 - wychowanie-kultura i alternatywnych • Koło zaj ęć sportowych kultura sposobów rozwijania plastyczne • Liczba fizyczna uzdolnie ń i • Koło zorganizowanych - działania integracyjne ukierunkowanie historyczne grup ( kół i - twórczej my śli u dzieci i • Koło teatralne zespołów ) młodzie ży. • Koło • Liczba turystyczno – przeprowadzonyc • Propagowanie krajoznawcze h godzin zaj ęć z aktywnego sp ędzania • - IX 2008 młodzie żą wolnego czasu. – XII 2009 • 3. Organizacja • Kształtowanie zaj ęć sportowych: wła ściwych postaw • Koło taneczne młodzie ży i umiej ętno ści • Koło piłki interpersonalnych. siatkowej • Koło aerobiku • Koło piłki no żnej • - IX 2008 – XII 2009 Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 2. Zorganizowanie czynnych II 2009 – VIII 1. Zapewnienie uczniom 1. Organizacja zimowiska. • Liczba uczniów Poakcesyjny Program form wypoczynku dla 2009 zorganizowanego i – I kw.2009 wyje żdżaj ących Wsparcia Obszarów dzieci i młodzie ży w bezpiecznego na zimowisko. Wiejskich, w ramach okresie wolnym od nauki wypoczynku w czasie • Organizacja • Liczba uczniów Programu Integracji „Bo wszystkie dzieci nasze ferii zimowych i zaj ęć dla dzieci w uczestnicz ących Społecznej są” wakacji. czasie ferii zimowych. w zaj ęciach w – I kw. 2009 czasie ferii Ministerstwo Edukacji Kategoria: 2. Wspomaganie • Wyjazdy zimowych Narodowej - edukacja prawidłowego rozwoju dzieci na basen i • Liczba dzieci Ministerstwo Kultury i - wychowanie – kultura i fizycznego i pływalni ę. - I kw. wyje żdżaj ących Sportu kultura psychicznego uczniów. 2009 na basen i fizyczna 2. Wycieczki krajoznawcze. pływalni ę Program Rozwoju – III kw. 2009 • Liczba Obszaru Wiejskich 3. Zagospodarowanie uczestników czasu wolnego dzieci i 3. Organizacja obozu wycieczek młodzie ży. terapeutycznego • Liczba dla dzieci i młodzie ży zorganizowanych 4. Umo żliwienie poznania sprawiaj ących problemy wycieczek i atrakcyjnych form wychowawcze. - III kw. wyjazd ów sp ędzania czasu 2009 • Liczba wolnego. uczestników • Festiwal sportu – dni sportu. obozu - III kw. 2009 • Liczba uczestników • Organizacja półkolonii. festiwalu sportu – III kw. 2009 Liczba uczniów • Organizacja kolonii. bior ących udział – III kw. 2009 w półkoloniach i koloniach Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 3. Gminny Przegl ąd X 2008 – I 2009 1. Aktywizacja dzieci i • Przygotowanie • Liczba zespołów Poakcesyjny Program Dzieci ęcych Teatrzyków młodzie ży regulaminu teatralnych Wsparcia Obszarów Szkolnych - form ą na płaszczy źnie teatru przegl ądu. - IV kw. • Liczba dzieci w Wiejskich, w ramach intelektualnej integracji amatorskiego. 2008 wieku od 7 do 12 Programu Integracji młodych lat – w kategorii Społecznej 2. Wzbudzanie w • Pomoc szkołom dzieci KATEGORIA: najmłodszym w doborze repertuaru. - • Liczba młodzie ży Ministerstwo Kultury i - edukacja pokoleniu inspiracji IV kw. 2008 w wieku od 13 do Dziedzictwa - kultura i sztuka twórczych 15 lat – w Narodowego - działania integracyjne i intelektualnych. • Uczestniczenie kategorii w próbach. młodzie ż 3. Poznawanie własnej – IV kw. 2008 • Liczba widzów osobowo ści na tle prze żyć • Pomoc w bohaterów spektakli. przygotowaniu scenografii i 4.Rozbudzanie zasad kostiumów. – IV kw. integracji 2008 – I kw. 2009 w śród najmłodszego pokolenia poprzez • Powołanie przykłady Komisji Konkursowej. twórczo ści artystycznej. - I kw. 2009
• Zabezpieczenie nagród. - I kw. 2009 • Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 4. Akademia Młodzie żowa – IX 2008 – XII • Przekazan • Organizacja • Liczba Poakcesyjny Program wszechstronny rozwój 2009 ia i umacnianie spotka ń z wybitnymi przeprowadzonyc Wsparcia Obszarów młodzie ży i pomoc w warto ści postaciami kultury, h spotka ń z Wiejskich, w ramach przystosowaniu do oraz zasad etyki nauki i polityki. – IV ciekawymi Programu Integracji wymaga ń współczesnej w życiu. kw. 2008 – I i II kw. lud źmi Społecznej aktywnej cywilizacji • Kształtow 2009 • Liczba anie umiej ętno ści uczestników Program Operacyjny KATEGORIA: autoprezentacji, • Przeprowadzeni spotka ń Kapitał Ludzkich 9.1.2. - edukacja komunikacji e warsztatów • Liczba odbytych - wychowanie społecznej, kształtuj ących warsztatów Polsko – Ameryka ńska - działania integracyjne samorz ądno ści umiej ętno ści • Liczba Fundacja Dzieci i oraz pracy w autoprezentacji, przeszkolonych Młodzie ży zespole. komunikacji społecznej, osób samorz ądno ści oraz • Liczba Program Rozwoju • Inspirowa pracy w zespole. – I, II, i zorganizowanych Obszaru Wiejskich nie młodzie ży do III kw. 2009 wycieczek twórczego • Liczba my ślenia na wa żne • Przeprowadzeni zorganizowanych tematy. e warsztatów dla obozów wolontariuszy. – IV kw. • Liczba dy żurów • Budowani 2008 oraz liczba porad e wspólnoty udzielonych przyja źni, • Organizacja przez poradni ę zaufania, grupy letniego i zimowego wsparcia i obozu integracyjnego. – inspiracji. I, III i IV kw. 2009
• Pomoc • Organizacja młodym ludziom wycieczek w wyborze edukacyjnych. – IV kw. dalszej drogi 2008, II i IV kw. 2009 kształcenia i Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 5. Utworzenie i wdro żenie XI 2008 – XII 1. Zwi ększenie • Powołanie • Liczba zawartych Poakcesyjny Program Gminnego Programu 2009 bezpiecze ństwa zespołu ds. opracowania porozumie ń z Wsparcia Obszarów Przeciwdziałania mieszka ńców gminy. programu instytucjami Wiejskich, w ramach Patologiom Społecznym przeciwdziałania pomocowymi Programu Integracji 2. Podniesienie patologiom społecznym. • Liczba osób Społecznej KATEGORIA: świadomo ści – IV kw. 2008 korzystaj ących z - edukacja społeczno ści lokalnej o • Szkolenie z pomocy Gminny Program - zwi ększenie poczucia zagro żeniach. zakresu opracowania • Liczba osób Rozwi ązywania bezpiecze ństwa programu. – IV kw. bior ących udział Problemów 3. Zdobywanie 2008 w Alkoholowych partnerstwa pomi ędzy • Opracowanie organizowanych instytucjami spójnego programu warsztatach Program Rozwoju pomocowymi. przeciwdziałania Obszaru Wiejskich patologiom społecznym. 4. Zdiagnozowanie – I kw. 2009 patologii społecznych. • Przedstawienie programu do 5. Wypracowanie zatwierdzenia Radzie programu Gminy. – I przeciwdziałania kw. 2009 patologiom • Powołanie społecznym. zespołu nadzoruj ącego działanie programu. – I kw. 2009 • Szkolenie z zakresu wdra żania programu. – I kw. 2009 • Nawi ązanie współpracy z instytucjami pomocowymi. – II kw. 2009 Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 6. Utworzenie o środka XI 2008 – XII 1. Utworzenie o środka • Szkolenia dla nauczycieli - • Liczba Poakcesyjny Program diagnozuj ącego przyczyny 2009 diagnozuj ącego diagnoza niepowodze ń przepracowanych Wsparcia Obszarów niepowodze ń szkolnych przyczyny niepowodze ń szkolnych i terapia szkole ń Wiejskich, w ramach oraz prowadz ących szkolnych oraz pedagogiczna. • Liczba Programu Integracji terapi ę pedagogiczn ą prowadz ący terapi ę – IV kw. 2008 uczestników Społecznej „Zd ąż yć przed bł ędem” pedagogiczn ą. • Zatrudnienie szkole ń specjalistów: pedagog, • Liczba Program Szwajcarsko – KATEGORIA: 2. Niwelowanie trudno ści psycholog, logopeda. – zatrudnionych Polski - edukacja i wychowanie w nauce dzieci i Iv kw. 2008 – IV kw. specjalistów - poradnictwo młodzie ży. 2009 • Liczba psychologiczne • Zaj ęcia zrealizowanych 3. Wspomaganie terapeutyczne, przez wszechstronnego specjalistyczne dla specjalistów rozwoju ucznia. uczniów potrzebuj ących spotka ń, wsparcia, wspomagaj ące konsultacji, zaj ęć 4. Pomoc w samorealizacji rozwój ucznia słabego • Liczba uczniów szczególnie jak tez wybitnie przeprowadzonyc uzdolnionych i uzdolnionych. h zaj ęć talentów. – IV kw. 2008 – IV kw. terapeutycznych 2009 • Liczba spotka ń z 5. Rozwijanie • Poradnictwo rodzicami świadomo ści rodziców dla rodziców – szkoła • Liczba rodziców w zakresie dla rodziców , trening uczestnicz ących prawidłowego rozwoju kompetencji w szkoleniach i dziecka oraz ich wychowawczych, - IV korzystaj ących z kompetencji kw. 2008 – IV kw. 2009 poradnictwa wychowawczych. • Poradnictwo • Liczba dla uczniów w zakresie konsultacji z 6. Rozwijanie kompetencji dalszej kariery szkolnej i nauczycielami nauczycieli w zakresie zawodowej. – IV • Liczba diagnozy niepowodze ń kw. 2008 – IV kw. 2009 nauczycieli szkolnych oraz w • Poradnictwo Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 7. Promocja walorów XI 2008 – XII 1.Ukazanie walorów • Opracowanie • Liczba turystów Program Rozwoju turystycznych Gminy 2009 krajobrazowych i skarbów materiałów • Liczba dzieci i Obszaru Wiejskich Skierbieszów historii Gminy informacyjnych. - IV mieszka ńców „Skierbieszów świetny na Skierbieszów. kw. 2008 - I kw. 2009 korzystaj ących z urlop” • Organizowanie darów natury 2.Zwi ększenie imprez / festyny /. swoich KATEGORIA: atrakcyjno ści gminy. – III kw. 2008 miejscowo ści - ograniczenie skutków • Zało żenie ubóstwa 3.Poddawanie strony internetowej • Liczba dzieci - zmniejszanie bezrobocia alternatywnych form WW. – IV kw. 2008 uczestnicz ących sp ędzania wolnego czasu. – I kw. 2009 w „zielonej • Nawi ązanie szkole” współpracy z zagranicznymi miastami • Liczba wycieczek partnerskimi. - I kw. krajobrazowych 2009 – IV kw. 2009 • Organizowanie • Liczba zielonych szkół.. – II miejscowo ści kw. 2009 – III kw. 2009 zagranicznych, z • Utworzenie którymi ście żek edukacyjnych. nawi ązano – II kw. 2009 – IV kw. współprac ę • 2009 Liczba plenerów i konkursów • Wydanie plastycznych i przewodnika fotograficznych turystycznego . – III kw. 2009 • Organizowanie konkursów plastycznych fotograficznych ukazuj ących walory Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 8. Organizacja działa ń III 2009 – IX 1. Promocja zdrowia • Organizacja • Liczba „Białych Gminny Program profilaktycznych w 2009 2. Podniesienie „ Białej Niedzieli”. Niedzieli” zaj ęć Rozwi ązywania Gminie Skierbieszów „Ze świadomo ści - II kw., III kw., i IV profilaktycznych Problemów zdrowiem za pan brat” społecznej na kw. 2009 • Liczba osób Alkoholowych temat dbania o • Organizacja korzystaj ących z zdrowie. zaj ęć profilaktycznych zaj ęć KATEGORIA: 3. Zwi ększenie w szkołach. – IV kw. profilaktycznych - edukacja dost ępno ści do 2008 - III kw. 2009 • Liczba porad - opieka zdrowotna pomocy • Wizyty udzielonych medycznej lekarskie profilaktyczne osobom starszym z osobami starszymi. – IV kw. 2008 – IV kw. 2009 Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania 9. Klub „ Seniora” – sposób XI 2008 1. Obj ęcie opiek ą ludzi • Organizacja • Liczba osób Poakcesyjny Program na osamotnienie – XII 2009 starszych. klubu. – IV kw. 2008 samotnych Wsparcia Obszarów • Spotkanie obj ętych opiek ą Wiejskich, w ramach 2. Zorganizowanie integracyjne. – IV kw. Programu Integracji • KATEGORIA: aktywnego 2008 Liczba osób Społecznej -działania integracyjne sp ędzania czasu wolnego • Spotkanie starszych -edukacja osobom osamotnionym. „ andrzejkowe”. – IV obj ętych opiek ą Kultura i sztuka kw. 2008 • Liczba odbytych 3. Stworzenie warunków • Wspólny zaj ęć pomocy uroczysty „opłatek”. – terapeutycznych wolontariatu osobom IV kw. 2008 starszym. • Warsztaty • Liczba osób terapii zaj ęciowej. – I korzystaj ących z kw. 2009 – IV kw. 2009 terapii • Spotkanie wielkanocne – pisanki, • Liczba osób „jajko świ ąteczne”. - II obj ętych kw. 2009 wolontariatem • Konkurs • recytatorski. – II kw. Liczba 2009 wolontariuszy • Konkurs udzielaj ących wokalny. - II kw. 2009 pomocy 10. Pomoc osobom XI 2008r.-XII 1. Pomoc uzale żnionym i 1. Poradnictwo • Liczba osób Poakcesyjny Program uzale żnionym i ich 2009r. ich rodzinom prawne, korzystaj ących z Wsparcia Obszarów Wiejskich, w ramach rodzinom „ Życie bez 2. Utworzenie punktu psychologiczne, poradnictwa Programu Integracji nałogów” konsultacyjnego socjalne – XI 2008r. • Liczba osób Społecznej – XII 2009r. korzystaj ących ze Gminny Program KATEGORIA: 2. Grupy terapeutyczne wsparcia w grupie Rozwi ązywania -ograniczenie skutków dla osób terapeutycznej Problemów ubóstwa potrzebuj ących – • Liczba dzieci Alkoholowych -poradnictwo XII 2008r. – III uczestnicz ących w Program Rozwoju psychologiczne 2009r. grupie Obszaru Wiejskich 3. Grupy wsparcia – X socjoterapeutycznej 2008r. – XII 2009r. • Liczba rodzin 4. Trening kompetencji obj ętych pomoc ą wychowawczych dla rodziców III-VI 2009r. 5. Grupa socjoterapeutyczna dla dzieci i rodzin z problemem alkoholowym I – VI 2009r. 11. Rozwój intelektualny IX 2008r. – XII 1.Eliminowanie 1.Organizacja zaj ęć • liczba Poakcesyjny Program dzieci i młodzie ży – 2009r. problemów dydaktyczno – rozwijaj ących ró żnorodne wychowanków Wsparcia Obszarów korzystaj ących z Wiejskich, w ramach „Świetlica środowiskowa” wychowawczych dzieci i zainteresowania dzieci i zaj ęć w świetlicy Programu Integracji młodzie ży młodzie ży IX 2008r.-XII • liczba Społecznej KATEGORIA: 2. Wspomaganie 2009r. 10. Pomoc osobom XI 2008r.-XII 1. Pomoc uzale żnionym i 1. Poradnictwo • Liczba osób Poakcesyjny Program uzale żnionym i ich 2009r. ich rodzinom prawne, korzystaj ących z Wsparcia Obszarów Wiejskich, w ramach rodzinom „ Życie bez 2. Utworzenie punktu psychologiczne, poradnictwa Programu Integracji nałogów” konsultacyjnego socjalne – XI 2008r. • Liczba osób Społecznej – XII 2009r. korzystaj ących ze Gminny Program KATEGORIA: 2. Grupy terapeutyczne wsparcia w grupie Rozwi ązywania -ograniczenie skutków dla osób terapeutycznej Problemów ubóstwa potrzebuj ących – • Liczba dzieci Alkoholowych -poradnictwo XII 2008r. – III uczestnicz ących w Program Rozwoju psychologiczne 2009r. grupie Obszaru Wiejskich 3. Grupy wsparcia – X socjoterapeutycznej 2008r. – XII 2009r. • Liczba rodzin 4. Trening kompetencji obj ętych pomoc ą wychowawczych dla rodziców III-VI 2009r. 5. Grupa socjoterapeutyczna dla dzieci i rodzin z problemem alkoholowym I – VI 2009r. 12. Organizacja „Fitness XI 2008r. 1. Zwi ększenie 1. Zorganizowanie • Liczba młodzie ży Poakcesyjny Program szkolnej Klubu” – XII 2009r. sprawno ści Sali na potrzeby Wsparcia Obszarów korzystaj ącej z Wiejskich, w ramach fizycznej i klubu – XI 2008r. zaj ęć fitness Programu Integracji klubu KATEGORIA: ruchowej 2. Zatrudnienie Społecznej • Liczba młodzie ży -działania integracyjne mieszka ńców osoby do 10. Pomoc osobom XI 2008r.-XII 1. Pomoc uzale żnionym i 1. Poradnictwo • Liczba osób Poakcesyjny Program uzale żnionym i ich 2009r. ich rodzinom prawne, korzystaj ących z Wsparcia Obszarów Wiejskich, w ramach rodzinom „ Życie bez 2. Utworzenie punktu psychologiczne, poradnictwa Programu Integracji nałogów” konsultacyjnego socjalne – XI 2008r. • Liczba osób Społecznej – XII 2009r. korzystaj ących ze Gminny Program KATEGORIA: 2. Grupy terapeutyczne wsparcia w grupie Rozwi ązywania -ograniczenie skutków dla osób terapeutycznej Problemów ubóstwa potrzebuj ących – • Liczba dzieci Alkoholowych -poradnictwo XII 2008r. – III uczestnicz ących w Program Rozwoju psychologiczne 2009r. grupie Obszaru Wiejskich 3. Grupy wsparcia – X socjoterapeutycznej 2008r. – XII 2009r. • Liczba rodzin 4. Trening kompetencji obj ętych pomoc ą wychowawczych dla rodziców III-VI 2009r. 5. Grupa socjoterapeutyczna dla dzieci i rodzin z problemem alkoholowym I – VI 2009r. Lp. Tytuł oraz kategoria Czas realizacji Cele projektu Zadania projektu oraz Wska źniki projektu Planowane źródła projektu harmonogram ich realizacji finansowania: PO KL; PPWOW 10. Pomoc osobom XI 2008r.-XII 1. Pomoc uzale żnionym i 1. Poradnictwo • Liczba osób Poakcesyjny Program uzale żnionym i ich 2009r. ich rodzinom prawne, korzystaj ących z Wsparcia Obszarów Wiejskich, w ramach rodzinom „ Życie bez 2. Utworzenie punktu psychologiczne, poradnictwa Programu Integracji nałogów” konsultacyjnego socjalne – XI 2008r. • Liczba osób Społecznej – XII 2009r. korzystaj ących ze Gminny Program KATEGORIA: 2. Grupy terapeutyczne wsparcia w grupie Rozwi ązywania -ograniczenie skutków dla osób terapeutycznej Problemów ubóstwa potrzebuj ących – • Liczba dzieci Alkoholowych -poradnictwo XII 2008r. – III uczestnicz ących w Program Rozwoju psychologiczne 2009r. grupie Obszaru Wiejskich 3. Grupy wsparcia – X socjoterapeutycznej 2008r. – XII 2009r. • Liczba rodzin 4. Trening kompetencji obj ętych pomoc ą wychowawczych dla rodziców III-VI 2009r. 5. Grupa socjoterapeutyczna dla dzieci i rodzin z problemem alkoholowym I – VI 2009r. 13. Odnowa dziedzictwa IX 2008r. 1. Odnowa genezy i 1. Zatrudnienie historyka • Liczba turystów Poakcesyjny Program kulturowego i – XII 2009r. zasobów 2. Wyjazdy i weryfikacja krajowych Wsparcia Obszarów przybywaj ących Wiejskich, w ramach historycznego Gminy historycznych dokumentów w archiwum do Skierbieszów Programu Integracji • Liczba turystów Skierbieszów Skierbieszowa i 3. Ustalenie miejsc Społecznej zagranicznych okolicznych historycznych