Strategia Rozwoju Miasta I Gminy Myślibórz Na Lata 2014–2020

Załącznik do Uchwały nr VII/30/2015 Rady Miejskiej w Myśliborzu z dnia 26 lutego 2015 roku

Strategia rozwoju miasta i gminy Myślibórz

na lata 2014–2020

SPIS TREŚCI

WSTĘP...... 4

WIZJA I MISJA ROZWOJU MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ ...... 7

CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE ...... 8

I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I LOKALNEJ GOSPODARKI...... 10

II. POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW ...... 15

III. POPRAWA FUNKCJONALNOŚCI MIASTA I GMINY ...... 23

CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ...... 37

2. SFERA TECHNICZNA...... 45

3. SFERA GOSPODARCZA ...... 52

4. SFERA SPOŁECZNA...... 66

ANALIZA SWOT MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ ...... 91

SPIS MAP ...... 92

SPIS TABEL ...... 92

SPIS WYKRESÓW...... 93

WYKAZ ZABYTKÓW MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ ...... 95

WSTĘP

Strategia rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 jest najważniejszym dokumentem programowym, w oparciu o który samorząd realizuje obowiązek prowadzenia polityki rozwoju lokalnego. Oddajemy w Państwa ręce dokument nowej strategii rozwoju, której głównym celem jest stworzenie realnych podstaw planu rozwoju miasta i gminy Myślibórz w okresie 2014–2020. Strategia została opracowana w oparciu o perspektywę wizji miasta i gminy Myślibórz w 2020 roku, podkreślając jej specyfikę i wskazując na indywidualne rozwiązania, odpowiednie dla jej charakterystyki, wyzwań i potrzeb. Przedłożona strategia wyznacza główne kierunki rozwoju miasta i gminy, wytycza do osiągnięcia określone cele. Jest narzę- dziem do efektywnego zarządzania regionem z perspektywy wielopoziomowego rozwoju. Niemniej jednak jest to dokument programowy, który nie wskazuje precyzyjnie, co i z jakich środków zostanie zrealizowane. Takie podejście zgodne jest z zasadami przygoto- wywania dokumentów strategicznych, w których wskazuje się kluczowe obszary interwencji i budowania przewag konkurencyjnych. Natomiast w celu wskazania szczegółowych zadań do realizacji z uwzględnieniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie oraz właściwych źródeł finansowania należy stworzyć odpowiednie dokumenty wykonawcze. Kluczowe w planowaniu strategicznym jest umożliwienie udziału w pracach nad zało- żeniami strategicznymi jak najszerszej grupie osób. Włączenie społeczności w prace nad dokumentem strategicznym pozwalają na skuteczne jego wdrażanie. Prezentowana strategia była tworzona przy zaangażowaniu mieszkańców, przedsiębiorców i organizacji poza- rządowych. Przeprowadzone zostało badanie ankietowe, którego rezultaty były ważnym elementem w dyskusji na temat przyszłości miasta i gminy Myślibórz, tworzenia wizji, celów, a także projektowania rozwiązań. Proces tworzenia zapisów strategicznych wsparty był również rzetelnymi analizami oraz wnioskami i sugestiami napływającymi od partnerów społecznych, przedstawicieli władz, a także przedstawicieli różnych dziedzin społeczno- gospodarczych. Dzięki zaangażowaniu w proces budowy Strategii rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 społeczności lokalnej i funkcjonujących w jej granicach podmiotów, dokument ten wyraża interes publiczny, a także jest ważnym elementem dla rozwoju społe- czeństwa obywatelskiego zaangażowanego w sprawy lokalne. Ponadto prezentowany dokument koresponduje ze strategicznymi dokumentami ogólnymi wyższego rzędu takimi jak: ¾ Strategia Europa 2020,

¾ Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo, ¾ Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony, miasta, obszary wiejskie, ¾ Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 roku. Strategia rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 powstała z inicjatywy Burmi- strza. Jej obecny kształt to wynik wielomiesięcznej pracy interdyscyplinarnej grupy złożonej z przedstawicieli samorządu terytorialnego oraz zewnętrznych ekspertów z firmy Grupa Ergo Sp. z o.o. Niniejszy dokument zawiera w szczególności część operacyjną tj. wizję, misję, cele strategiczne i operacyjne oraz otwarty katalog kierunków działań projektowanych dla miasta i gminy Myślibórz. Wytyczone kierunki znajdują swoje odzwierciedlenie w przeprowa- dzonej szerokiej analizie społeczno- gospodarczej oraz zasobów, jakimi dysponuje jej samorząd. Diagnoza ta została przeprowadzona w oparciu o weryfikację danych zastanych (desk research), na podstawie których prowadzone było dalsze wnioskowanie na potrzeby strategii. Analiza zależności pomiędzy silnymi i słabymi stronami oraz szansami na roz- wój miasta i gminy oraz zagrożeniami zidentyfikowanymi w otoczeniu stanowiły punkt wyj- ścia dla sformułowania wyzwań rozwojowych. Budując Strategię rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 przyjęto za- sadę, że zidentyfikowane kierunki powinny odnosić się głównie do kompetencji samorządu. Problematyka wymagająca włączenia się innych grup społecznych, tj. mieszkańców, przed- siębiorców oraz organizacji pozarządowych, zasygnalizowana poprzez konsultacje społeczne i badanie ankietowe została uwzględniona w celach operacyjnych oraz kierunkach działań, które wykraczają poza sferę kompetencji samorządu gminnego. Tym samym należy mieć na uwadze, iż realizacja celów tylko w ograniczonym stopniu zależna jest od działań samorządu. Proces budowy Strategii rozwoju miasta i gminy Międzybórz na lata 2014–2020 przebiegał wieloetapowo: 1. Opracowanie diagnozy społeczno-gospodarczej. Celem było stworzenie obrazu obecnej sytuacji miasta i gminy w aspektach społecznych i gospodarczych, a także ocena ich potencjału rozwoju. Efektem prac zespołu było powstanie diagnozy, opisującej podstawowe uwarunkowania rozwojowe miasta i gminy Myślibórz. Do- kument został opracowany w oparciu o dane zastane, pozyskane m.in. z Banku Danych Lo- kalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Miasta i Gminy w Myśliborzu.

2. Badanie ankietowe mieszkańców, przedsiębiorców oraz organizacji poza- rządowych z terenu miasta i gminy Myślibórz. Celem było uzyskanie jak najszerszych informacji od mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych dotyczących poziomu jakości życia, warunków rozwoju działalności, identyfikacji problemów oraz kluczowych kierunków rozwoju miasta i gminy My- ślibórz. Każdy ankietowany miał także możliwość wskazania konkretnego rozwiązania, propo- zycji zadania do realizacji w okresie 2014–2020.

3. Analiza mocnych i słabych stron miasta i gminy, a także szans i zagrożeń jej rozwoju (analiza SWOT). Celem było przeanalizowanie obecnych mocnych i słabych stron miasta i gminy Myślibórz, a także szans i zagrożeń istotnych z punktu widzenia jej dalszego rozwoju społeczno- gospodarczego.

4. Przygotowanie projektu planu strategicznego. Celem była identyfikacja kierunków rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014–2020 w podziale na cele strategiczne, operacyjne oraz kierunki działania wraz z opisami wspoma- gającymi, stanowiące propozycję Konwentów Strategicznych, które jednak nie wyczerpują wszystkich rozwiązań przewidzianych w ramach poszczególnych kierunków działań. Plan strategiczny powstał w oparciu o wcześniejsze analizy, opracowania, a także materiały wypraco- wane na spotkaniach zespołu roboczego ds. strategii rozwoju oraz w wyniku badania ankie- towego mieszkańców, przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych. Projekt strategii po- wstał także na podstawie analizy planu strategicznego w dokumentach krajowych i unijnych m.in. Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 r.

5. Opracowanie procesu monitorowania, ewaluacji i aktualizacji strategii. Celem było opracowanie zasad monitorowania i ewaluacji celów i realizacji poszczególnych kierunków działań oraz aktualizowania dokumentu.

WIZJA I MISJA ROZWOJU MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ

Wizja stanowi obraz stanu, który pragnie osiągnąć wspólnota mieszkańców miasta i gminy Myślibórz do 2020 roku, dążąc do realizacji celów strategicznych oraz wyznaczonych kie- runków działań. Podstawą budowania wizji jest skuteczne wykorzystanie mocnych stron miasta i gminy oraz jego szans rozwoju, by zwiększyć jego atrakcyjność i poziom życia lokalnej społeczności.

Rozwój miasta i gminy Myślibórz powinien być zatem podporządkowany następującej WIZJI:

MIASTO I GMINA MYŚLIBÓRZ TO PRZESTRZEŃ ROZWIJAJĄCA SIĘ W OPARCIU O ZASOBY ENERGII

LOKALNEJ I DBAŁOŚĆ O ŚRODOWISKO NATURALNE. TWORZY STABILNE WARUNKI DO ŻYCIA, OSIE-

DLANIA SIĘ ORAZ PRACY.

Cele realizowane przez miasto i gminę Myślibórz powinny wpisać się zatem w poniższą MISJĘ:

CELEM WDROŻENIA STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ JEST TWORZENIE

WARUNKÓW DO ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU POPRZEZ DZIAŁANIA NA RZECZ ROZPRO-

SZONEJ ENERGII LOKALNEJ ORAZ OCHRONY ŚRORODOWISKA NATURALNEGO WE WSPÓŁ-

PRACY WŁADZ SAMORZĄDOWYCH, LOKALNEJ SPOŁECZNOŚCI ORAZ PARTNERÓW

GOSPODARCZYCH I SPOŁECZNYCH.

CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE

Cele określone w Strategii rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 ukazują pełne spojrzenie na problemy miasta i gminy. Cele te wynikają z przyjętej wizji i zdefiniowanej misji rozwoju. Dla urzeczywistnienia celów strategicznych zostały sformułowane cele operacyjne. Należy je traktować, jako ogólne ramy koncentracji aktywności programowej, finansowej i organizacyjnej całej wspólnoty miasta i gminy Myślibórz w perspektywie lat 2014–2020. Poniższe schematy prezentują strukturę celów Strategii rozwoju miasta i gminy Myśli- bórz na lata 2014- 2020, a w dalszej części dokumentu są one poszerzone o proponowane kierunki działań dla poszczególnych celów operacyjnych:

CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE

I.1. Wspieranie aktywności i przedsiębiorczo- I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I ści mieszkańców LOKALNEJ GOSPODARKI I.2. Wspieranie inwestorów zewnętrznych na terenie miasta i gminy Myślibórz

1.3. Wspieranie rozwoju przetwórstwa rolno- spożywczego oraz organizacji rolnych

I.4. Wspieranie i promowanie turystyki

II.1. Rozwój bezpieczeństwa socjalnego, II. POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA zdrowotnego i publicznego MIESZKAŃCÓW II.2. Doskonalenie warunków i jakości kształ- cenia II.3. Rozwój kultury, sportu i rekreacji na terenie miasta i gminy

II.4. Poprawa dostępności komunikacyjnej

II.5. Rozwój społeczeństwa informacyjnego i obywatelskiego

III.1. Poprawa ładu przestrzennego i rewitali- III. POPRAWA FUNKCJONALNOŚCI zacja przestrzeni publicznej

MIASTA I GMINY III.2. Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój zasobów naturalnych III.3. Wspieranie rozwoju mieszkalnictwa III.4. Wzmacnianie potencjału i skuteczności administracji publicznej

CEL STRATEGICZNY:

I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I LOKALNEJ GOSPODARKI

1. Rozwój współpracy w zakresie promocji gospodarczej i przedsiębiorczości Niezbędny jest rozwój współpracy pomiędzy podmiotami samorządowymi, placówkami edukacyjnymi oraz przedstawicielami podmiotów gospodarczych i społecznych w szczególności w ramach Aglomeracji Szczecińskiej i Gorzowskiej. Inicjatywy powinny mieć na celu wspieranie, inicjowanie rozwoju gospodarczego, przedsiębiorczości i aktywności mieszkańców, promowanie oferty gospodarczej, pozyskiwanie inwestorów. Wzmocnienie aktywności i przedsiębiorczości jest koniecznością w szczególności na obszarach wiejskich, terenach dawnych PGR, w związku z występującymi problemami społeczny- mi, niską zaradnością mieszkańców i niskim poziomem wykształcenia oraz aktywności spo- łeczno- zawodowej. 2. Wspieranie rozwoju pracowników i przedsiębiorców z terenu miasta i gminy Myślibórz W związku z dynamiką procesów gospodarczych, a także rozwojem technologii, niezbędne jest rozwijanie umiejętności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorców do zmian. Zada- nie to realizują m.in. instytucje otoczenia biznesu, placówki edukacyjne, szkoleniowe i do- radcze. Należy dążyć do wzmocnienia roli instytucji otoczenia biznesu już funkcjonujących

10 na terenie miasta i gminy Myślibórz takich jak: Północna Izba Gospodarcza, Cech Rzemiosł. Niezbędne jest podjęcie działań zmierzających do podnoszenia poziomu wiedzy i umiejętno- ści zawodowych osób starszych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym. 3. Integracja lokalnych przedsiębiorców w celu wymiany doświadczeń i dobrych praktyk Istotne jest przystępowanie do oddolnych inicjatyw mających na celu wspieranie zrzeszania się podmiotów społecznych i gospodarczych na rzecz rozwoju gospodarki lokalnej i współ- pracy. Rolą samorządu powinno być umacnianie tych procesów, zachęcanie do współpracy. 4. Wspieranie aktywności społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych Miasto i Gmina Myślibórz powinno wspierać aktywizację osób niepełnosprawnych. Ważne jest inicjowanie działań na rzecz wspierania zatrudnienia, edukacji, czy uczestnictwa w życiu społecznym osób niepełnosprawnych. Należy wzmacniać aktywizację zawodową osób nie- pełnosprawnych, aby mieli szansę na podjęcie zatrudnienia na otwartym rynku pracy, w podmiotach ekonomii społecznej czy też w instytucjach pracy. Kluczowe jest także wspieranie działań na rzecz zwiększenia dostępności przestrzeni dla osób niepełnosprawnych, w tym do budynków użyteczności publicznej. Należy wspierać także instytucje działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami, w tym organizacji pozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej, czy innych placówek.

1. Wspieranie atrakcyjności inwestycyjnej miasta i gminy Myślibórz

Podnoszenie konkurencyjności oferty terenów inwestycyjnych wiąże się głównie z planowa- niem przestrzennym, przygotowaniem infrastruktury technicznej oraz drogowej na wyznaczonych obszarach, a także z promowaniem oferty. Niezbędne jest zadbanie o atrakcyjność już wytyczonych terenów inwestycyjnych, ich uzbrojenie w infrastrukturę sieciową, dbałość o wysokiej jakości obsługę inwestora oraz aktualne miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Istotna jest skuteczność konkurowania o inwestorów z innymi samorządami oraz sposoby podnoszenie własnej atrakcyjności inwestycyjnej. Wykorzystując dotychczasowe doświadczenia oraz analizując aktualne trendy, należy konty- nuować działania promujące ofertę inwestycyjną skierowaną do przedsiębiorców. Kluczowe znaczenie ma wspieranie działań Aglomeracji Szczecińskiej i Gorzowskiej w zakresie promocji gospodarczej oraz działaniach na rzecz pozyskiwania nowych inwestorów.

2. Pozyskiwanie nowych inwestorów oraz tworzenie nowych miejsc pracy. Wykorzystując dotychczasowe doświadczenia oraz analizując aktualne trendy, należy konty- nuować działania promujące ofertę inwestycyjną skierowaną do przedsiębiorców m.in. poprzez politykę lokalnych zachęt dla inwestorów.

1. Rozwój przetwórstwa rolno- spożywczego i leśnego na terenie miasta i gminy Myślibórz. Gmina posiada dobre warunki dla rozwoju produkcji rolnej, w szczególności specjalistycz- nych upraw roślin. Produkcja rolnicza powinna być powiązana bezpośrednio z rozwojem przetwórstwa rolno- spożywczego, które zapewnia rynki zbytu, pozwala na modernizację upraw rolnych w celu zwiększenia konkurencyjności i opłacalności branży rolniczej z terenów

12 gminy. 2. Wzmocnienie gospodarstw rolnych. Szczególnie istotne jest wspieranie branży rolnej w zakresie pozyskiwania środków ze- wnętrznych na wdrażanie nowoczesnych, ekologicznych rozwiązań w produkcji rolnej, nowoczesnych metod upraw i hodowli oraz doradztwa w zakresie zmian strukturalnych w rol- nictwie. Kluczowe działania dla zrównoważonego rolnictwa ma także modernizacja i specjali- zacja rolnictwa, aktywizacja gospodarstw małoobszarowych, scalanie gruntów rolnych, unowocześnianie produkcji rolnej oraz rozwój przetwórstwa.

3. Rewitalizacja społeczna i gospodarcza terenów wiejskich oraz zdegradowanych. Obszary wiejskie gminy Myślibórz w większości obejmują tereny byłych Państwowych Go- spodarstw Rolnych. Znaczące dla terenów wiejskich są problemy społeczne takie jak: bezrobocie, depopulacja, starzenie się społeczeństwa oraz inne negatywne zjawiska społeczno- gospodarcze i przestrzenne. Problemem są niedoinwestowane gospodarstwa rolne, które wymagają znacznych przekształceń oraz modernizacji, zmiany struktur zarządzania. Należy kontynuować działania, które ograniczą występowanie problemów społecznych i gospodarczych. Niezbędne są zadania z obszaru rewitalizacji terenów wiejskich w szczegól- ności w aspekcie społecznym i gospodarczym, a także programy w zakresie modernizacji budynków. Konieczne są przedsięwzięcia obejmujące dywersyfikację struktur zatrudnienia poprzez m.in. wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych, zwiększenie znaczenia turystyki i rekreacji w gminie. 4. Wspieranie zrzeszania gospodarstw rolnych, producentów zwłaszcza grup producenckich. Ogromne znaczenie dla rozwoju rolnictwa i przetwórstwa ma zrzeszanie rolników w grupy producenckie, spółdzielnie i inne formy współpracy. Działania grup producenckich powinny się koncentrować nie tylko wokół wspólnej produkcji, ale również w zakresie zaopatrzenia w surowce, użytkowania maszyn, standaryzacji produkcji, rynków zbytu, rozwoju przetwór- stwa rolno- spożywczego i leśnego. Zadania te są realizowane oddolnie, uzależnione od za- interesowania poszczególnych rolników. Rolą samorządu w tym zakresie jest wspieranie i propagowanie tych form współpracy ze względu na korzyści ekonomiczne i budowanie marki rolnictwa z gminy Myślibórz.

1. Rozwój i promowanie oferty turystycznej. Rozwój zintegrowanej informacji turystycznej we współpracy z makrootoczeniem (powiatem, województwem, Aglomeracją szczecińsko- Gorzowską) i budowa spójnej marki turystyki gminy Myślibórz (w szczególności turystyka wodna, kulturowa, religijna) stanowić powinien filar polityki informacyjno-promocyjnej gminy. Celem jest dążenie do profesjonalizacji obsługi ruchu turystycznego poprzez zapewnienie łatwego i pełnego dostępu do informacji turystycznej, a także zróżnicowanej oferty bazy noclegowej, gastronomicznej i rekreacyjnej. Kluczowe projekty dla rozwoju turystyki na terenie miasta i gminy to przede wszystkim:

Stworzenie planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego dla terenu całej gminy Myślibórz

a) Zagospodarowanie Jeziora Myśliborskiego poprzez m.in. utworzenie wodnego wycią- gu narciarskiego, pola namiotowego, campingu, budowę amfiteatru, jako miejsca na imprezy lokalne, stworzenie atrakcyjnej oferty spływów kajakowych,

b) Wspieranie rozbudowy i modernizacji bazy noclegowej i gastronomicznej,

c) Rozwój ścieżek pieszo-rowerowych w tym wokół Jeziora Myśliborskiego, na terenie Lasku Wierzbickiego,

d) Rozwój szlaków turystycznych – turystyka kulturowa, szlak kulturowy – zakony Poje- zierza,

e) Rozwój turystyki pielgrzymkowej w oparciu o Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Myśliborzu,

f) Rozwój form interaktywnej, nowoczesnej turystyki – gry miejskie m.in. o zakonach Pojezierza Myśliborskiego, tajemnice i legendy pojezierza, wioski tematyczne, imprezy typu LARP i inne rozwiązania,

g) Rozwój oferty rekreacyjnej basenu w tym o rehabilitację, obozy sportowe,

h) Zagospodarowanie terenów nieczynnych linii kolejowych i ich zaplecza oraz przeciw- działanie dewastacji i degradacji tej infrastruktury,

i) Rozwój imprez lokalnych w tym sportowych, a także o znaczeniu ponadlokalnym.

2. Rozwój produktów lokalnych i turystycznych.

Wprowadzanie i kreowanie produktów i usług podnoszących konkurencyjność i atrakcyjność obszarów wiejskich oraz Pojezierza Myśliborskiego. 3. Promowanie oferty turystycznej. Niezbędne jest wzmocnienie obsługi turystycznej odpowiedzialnej zarówno za informację oraz promocję miasta i gminy Myślibórz. Konieczne jest opracowanie materiałów informacyjnych, promocyjnych w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Potrzebne jest także stacjonarne miejsce, które jest dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Ponadto kluczowe jest dobre oznakowanie atrakcji turystycznych zarówno na mapach w wersji tradycyjnej, cyfrowej, jak i na obiektach oraz w drodze dojazdowej.

CEL STRATEGICZNY:

II. POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW

1. Promowanie zdrowego stylu życia oraz wspieranie rozwoju profilaktyki Jakość życia mieszkańców zależy w dużej mierze od świadomości i profilaktyki zdrowotnej. Promowanie aktywnego i zdrowego stylu życia, korzystania z profilaktycznej oferty ochrony zdrowia ma niebagatelne znaczenie nie tylko dla samych mieszkańców. Planowane są cy- kliczne działania z zakresu profilaktyki zdrowia, badania i konsultacje medyczne dla miesz- kańców oraz akcje informacyjne, uświadamiające mieszkańcom konieczność stałego dbania

15 o zdrowie i kondycję fizyczną. Ponadto wskazane jest wspieranie realizacji badań w zakresie profilaktyki zdrowia w pla- cówkach edukacyjnych dot. występujących problemów zdrowotnych, chorób cywilizacyj- nych, zagrożeń. Wskazując jednocześnie na rosnącą rangę zdrowia psychicznego społeczeństwa wśród prio- rytetów polityki zdrowotnej państwa, większą uwagę mieszkańców należy skierować w stro- nę występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego. W tym celu konieczne będzie opraco- wywanie i realizacja lokalnego programu ochrony zdrowia psychicznego. 2. Wspieranie rozwoju usług opiekuńczych nad osobami starszymi, niepełno- sprawnymi, przewlekle chorymi oraz zależnymi Zmiany w strukturze demograficznej miasta i gminy Myślibórz wymuszają dostosowanie priorytetów ochrony zdrowia do warunków funkcjonowania społeczeństw starzejących się. Należy wzmocnić opiekę skierowaną do osób starszych, a także niesamodzielnych czy też przewlekle chorych. Konieczna jest kontynuacja działań w zakresie integracji osób z zaburzeniami psychicznymi, niepełnosprawnych ze społecznością lokalną. Niezbędny staje się rozwój pomocy społecznej oraz instytucje dziennej opieki. Ważnym aspektem jest zwiększe- nie dostępności do usług w zakresie ochrony zdrowia w szczególności geriatrii, rehabilitacji, opieki paliatywnej. Należy kontynuować działania w zakresie zniesienia barier w tym archi- tektonicznych dla osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych, aby umożliwić im uczestnic- two w życiu społecznym, zawodowym, edukacyjnym.

3. Wspieranie rodziny, jako podstawowej komórki społecznej Zła sytuacja materialno-ekonomiczna czy brak wsparcia w społeczności lokalnej mogą pro- wadzić do powstawania problemów i dysfunkcji w funkcjonowaniu rodzin. Należy dążyć do stworzenia mechanizmów, które będą stwarzały warunki rodzinom z dysfunkcjami do wyj- ścia z sytuacji kryzysowej. Szczególnie ważny jest rozwój współpracy i wymiany informacji pomiędzy przedstawicielami pomocy społecznej, edukacji, służb bezpieczeństwa, urzędów pracy i innych podmiotów wspierających rodziny. Konieczne jest wspieranie relacji sąsiedz- kich, które są ważnym elementem w zakresie wspierania rodziny. 4. Wspieranie działań mających na celu wyrównanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym i ubóstwem UZASADNIENIE: Należy rozwijać mechanizmy, które będą przeciwdziałały marginalizacji dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznych i ubóstwem. W szczególności powinno się

16 podjąć działania na rzecz włączenia rodziców do współpracy ze szkołami i placówkami oświatowo- wychowawczymi. Niezbędne jest wzmocnienie funkcji socjalnych szkół oraz wspieranie inicjatyw lokalnych w zakresie poprawy sytuacji dzieci i młodzieży.

5. Wspieranie inicjatyw na rzecz profilaktyki społecznej W celu przeciwdziałania wykluczenia społecznego konieczne jest wzmocnienie profilaktyki społecznej oraz wsparcie osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem (m.in. niepeł- nosprawni, osoby starsze, bezrobotni, osoby niesamodzielne). Należy wspierać powstawanie i rozwój podmiotów ekonomii społecznej, które mają na celu integrację społeczną, zatrud- nianie osób z grup szczególnie zagrożonych wykluczeniem społecznym, wspomaganie ich przez system konsultacji i doradztwa, opiekę medyczną czy psychologiczną. Należy wspierać inicjatywy przyczyniające się w szczególności do: ¾ poprawy integracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich rodzin; ¾ poszerzania ofert oparcia społecznego dla opisywanej grupy osób; ¾ poprawy jakości i efektywności usług świadczonych na rzecz grup „szczególnego ryzyka”; ¾ promowania dobrych praktyk, wzorów, modeli pomocy omawianej grupie osób. 6. Wspieranie integracji mniejszości romskiej ze społecznością lokalną.

Wspieranie integracji społeczności romskiej ze społecznością lokalną. Wspieranie w zakresie edukacji, pozyskania pracy, włączania w życie społeczności.

7. Wspieranie rozwiązań w zakresie poprawy bezpieczeństwa mieszkańców w miejscach publicznych w tym w zakresie rozwoju monitoringu.

Bezpieczeństwo mieszkańców gminy Myślibórz wymaga ciągłego doskonalenia infrastruktury, wyposażenia oraz standardu obsługi w służbach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo społeczności. Niezbędny jest rozwój systemu monitoringu miejsc potencjalnie niebezpiecz- nych na terenie miasta i gminy, który będzie działał prewencyjnie, a także będzie pomocny przy wykrywaniu sprawców wykroczeń. Ponadto istnieje wyraźna potrzeba intensyfikacji działań w zakresie bezpieczeństwa przeciw- pożarowego i przeciwpowodziowego, w tym poprzez systemy monitoringu i wczesnego ostrzegania. Konieczna jest współpraca z innymi samorządami i podmiotami w zakresie identyfikacji zagrożeń, budowy i modernizacji odpowiedniej infrastruktury, a także w ramach systemów informowania oraz koordynacji działań antykryzysowych.

Zakłada się kontynuowanie działań ukierunkowanych na poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym m.in. poprzez budowę i rozwój odpowiedniej infrastruktury.

1. Rozwój placówek edukacyjnych w zakresie poprawy ich stanu technicznego oraz wyposażenia w pomoce dydaktyczne i nowoczesne technologie Należy zadbać o właściwe wyposażenie i stan techniczny szkół i przedszkoli, w tym w zakresie technologii informatycznych, które obecnie odgrywają istotną rolę w procesie kształce- nia. O jakości kształcenia, poza programem edukacyjnym, kompetencjami kadry, decydują warunki, w jakich ma miejsce proces nauczania, jak również dostępne pomoce dydaktyczne. Zgodnie z tym, zakłada się ciągłe doskonalenie stanu technicznego bazy placówek edukacyjnych oraz ich doposażenie w nowoczesne pomoce dydaktyczne na terenie miasta i gminy Myślibórz. 2. Rozszerzenie oferty zajęć dostosowanych do potrzeb uczniów i rodziców Należy rozwijać ofertę zajęć pozalekcyjnych skierowanych do uczniów ze specjalnymi po- trzebami edukacyjnymi, w tym zarówno tych z problemami w nauce, jak i szczególnie uzdol- nionych. Potrzebne są m.in. świetlice/ klubiki dla małych dzieci i rodziców, a także rozszerzenie i wzmocnienie oferty świetlic. 3. Rozwój poradnictwa edukacyjno-zawodowego skierowanego do uczniów szkół Niezbędne w procesie kształcenia jest wsparcie w wyborze ścieżki edukacyjnej młodzieży już na etapie szkół gimnazjalnych. Należy wzmocnić poradnictwo edukacyjno- zawodowe świad- czone na terenie miasta i gminy Myślibórz. 4. Rozwój programów edukacyjnych z głównym naciskiem położonym na współpracę, kreatywność i odpowiedzialność. W procesie kształcenia należy zadbać o umiejętności społeczne uczniów szkół, które są istotne w zakresie świadomego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Szkoła powinna położyć nacisk na rozwijanie umiejętności współpracy między uczniami, pracy zespo-

łowej, czy też kreatywne rozwiązywanie problemów. Niezbędny jest rozwój współpracy z Powiatem Myśliborskim, OHP w zakresie edukacji w celu wypracowania wspólnych kierunków dla szkolnictwa (m.in. obróbka drewna i metalu). Po- nadto wskazane jest wspieranie rozwoju szkolnictwa zawodowego m.in. poprzez powstanie jednostki takiej jak ośrodek kształcenia zawodowego. Kluczowe jest także opracowanie spójnego systemu kształcenia od przedszkoli do liceum, aby zapewnić kontynuację kształcenia bez powtarzania tych samych zagadnień na różnych poziomach nauczania. Niezbędne jest także wdrożenie systemu monitorowania efektów kształcenia oraz losów absolwentów szkół. 5. Wspieranie działalności w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 i przedszkolnej oraz poprawa dostępności tych usług Konieczne jest zagwarantowanie równego dostępu do usług edukacyjnych w tym edukacji przedszkolnej oraz opieki nad dziećmi do lat 3, aby m.in. minimalizować skutki rozwarstwie- nia społecznego. Ważne jest także zapewnienie opieki nad dziećmi w okresach wakacyjnych. 6. Wspieranie alternatywnych form wychowania przedszkolnego i opieki nad małym dzieckiem Rozwój alternatywnych form wychowania przedszkolnego i opieki nad małym dzieckiem jest szansą na wyrównanie dostępu do opieki żłobkowej i przedszkolnej. Różne formy opieki są odpowiedzią na potrzeby i oczekiwania rodziców i opiekunów. Punkty przedszkolne i żłob- kowe powinny być dostępne w okresach wakacyjnych.

1. Rozwój działalności obiektów sportowych i rekreacyjnych na terenie miasta i gminy Wspieranie rozwoju talentów, zainteresowań mieszkańców ma duże znaczenie dla standar- dów życia w mieście i gminie. Podejmowane zadania powinny być ukierunkowane na wypracowanie przemyślanej koncepcji zagospodarowania czasu wolnego mieszkańców, a także na

19 rozwój miejsc integrujących społeczność lokalną (centrum spotkań, miejsca tworzenia więzi społecznych). Niezbędny jest rozwój i dystrybucja informacji o posiadanej infrastrukturze rekreacyjnej (np. basen) wśród gmin ościennych, aby zwiększyć jej wykorzystanie.

2. Rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej na terenie miasta i gminy Planowana jest rozbudowa infrastruktury – tras rekreacyjnych (m.in. ścieżek pieszo- rowerowych, terenów przy Jeziorze Myśliborskim), a także modernizacja obiektów rekreacyjnych i sportowych (np. place zabaw, boiska sportowe). Korzystne dla miasta i gminy będzie wytyczanie szlaków turystycznych w partnerstwie z innymi gminami Powiatu Myśliborskiego. Należy dążyć także do budowy ścieżek pieszo- rowe- rowych łączących miejscowości na terenie Miasta i Gminy Myślibórz, co odpowiadałoby na potrzeby mieszkańców i turystów. 3. Zagospodarowanie terenów wokół Jeziora Myśliborskiego. Miasto i Gmina Myślibórz ma potencjał do rozwoju turystyki wodnej. W celu zwiększenia atrakcyjności miejsc nad wodą, należy rozbudować infrastrukturę służącą rekreacji, spacerom, sportom wodnym, nordic walking, jeździe rowerem. 4. Zagospodarowanie terenów zielonych na terenie miasta i gminy Myślibórz. W celu rozwoju funkcji rekreacyjnych należy kontynuować inwestycje w zakresie zagospodarowania terenów zielonych na terenie miasta i gminy w tym budowę placów zabaw, obiek- tów tzw. małej architektury (ławki, stojaki rowerowe, osłony drzew i inne). 5. Rozwój działalności instytucji kultury na terenie miasta i gminy Myślibórz.

Miasto i gmina powinny wspierać rozwój działalności instytucji kulturalnych działających na terenie miasta i gminy w tym organizacji pozarządowych. 6. Rozwój imprez organizowanych na terenie miasta i gminy. UZASADNIENIE: Należy rozwijać imprezy odbywające się na terenie miasta i gminy w szczególności o znaczeniu ponadlokalnym, które są atrakcyjne dla mieszkańców oraz turystów. Ważne jest nawiązywanie do tradycji i historii miasta i gminy, historii zakonów na Pojezierzu Myślibor- skim, a także rozwijanie nowatorskich koncepcji imprez, promowanych szeroko na terenie miasta i gminy.

1. Poprawa dostępności transportowej miasta i gminy (powiązania we- wnętrzne i zewnętrzne). Priorytetowe jest zarządzanie infrastrukturą drogową, która w sposób efektywny przyczyni się do poprawy mobilności mieszkańców wewnątrz i na zewnątrz miasta i gminy, zwiększy przepustowość sieci transportowej, skróci czas przejazdu, a także zwiększy komfort podróży oraz zmniejszy emisję spalin i hałasu. Efektem realizacji działań w ramach poprawy dostęp- ności transportowej miasta i gminy będzie m.in. poprawa dojazdu do miejsc pracy, edukacji i wypoczynku. Wybudowanie obwodnicy 2. Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej na terenie miasta i gminy W celu bardziej efektywnego wykorzystania potencjału położenia geograficznego i komuni- kacyjnego miasta i gminy Myślibórz, kluczowy będzie rozwój infrastruktury drogowej, w szczególności budowa obwodnicy Miasta. Istotne jest zapewnienie dobrego standardu dróg dojazdowych do terenów mieszkalnych oraz inwestycyjnych. Niekorzystny jest ogólny stan techniczny dróg przebiegających przez obszar miasta oraz brak obwodnicy Myśliborza, co utrudnia komunikację. Infrastrukturę drogową należy dosto- sować do obowiązujących warunków technicznych, parametrów funkcjonalno- użytkowych oraz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. 3. Remont i budowa infrastruktury około drogowej m.in. chodników, ścieżek pieszo- rowerowych, przystanków, parkingów. Konieczny jest rozwój infrastruktury około drogowej obejmującej m.in. chodniki, przystanki, parkingi. Istnieje wyraźna potrzeba rozwoju ścieżek pieszo- rowerowych oraz wytyczania nowych dróg pieszo -rowerowych.

1. Rozwój szerokopasmowego internetu oraz sieci teleinformatycznej na terenie miasta i gminy. Planowany jest rozwój infrastruktury teleinformatycznej. Istotne jest wsparcie i intensywny rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez zwiększanie standardów dostępowych do sieci internet. 2. Rozwój e-usług. Cyfryzacja usług publicznych ma na celu wzmocnienie komunikacji jednostek samorządu miejskiego z otoczeniem. Wykorzystanie nowoczesnych technologii i internetu ma na celu usprawnienie procesów administracyjnych w tym obsługi klientów.

3. Podnoszenie umiejętności w zakresie wykorzystywania nowoczesnych technologii Miasto i gmina będzie wspierało rozwój kompetencji cyfrowych wśród mieszkańców. Rozwój e-usług jest powiązany bezpośrednio z podnoszeniem umiejętności w zakresie wykorzystywania nowoczesnych technologii.

4. Wspieranie rozwoju inicjatyw obywatelskich. Należy wspierać rozwój inicjatyw obywatelskich na terenie miasta i gminy, w tym zarówno partycypacji społecznej w pracach administracji i władz lokalnych jak i wzmocnienie roli partnerstwa pomiędzy sektorem publicznym i pozarządowym. 5. Rozwój wolontariatu na terenie miasta i gminy. Celem jest podniesienie świadomości mieszkańców miasta i gminy na temat znaczenia wolontariatu, popularyzowanie wolontariatu jako formy samorozwoju i zwiększania kompetencji społecznych oraz zawodowych, a także jako wartościowej i atrakcyjnej formy aktywności oraz narzędzia integracji społecznej.

CEL STRATEGICZNY:

III. POPRAWA FUNKCJONALNOŚCI MIASTA I GMINY

1. Stworzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla ca- łego obszaru miasta i gminy Myślibórz. Należy rozwijać politykę przestrzenną miasta i gminy Myślibórz w oparciu o racjonalne prze- kształcenia i zagospodarowanie z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych, społecz- nych, gospodarczych i kulturowych oraz zasad organizowania ładu przestrzennego. Plano- wanie rozwoju przestrzeni miejskiej powinno mieć na uwadze przede wszystkim tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego, wzrostu poziomu i jakości życia oraz atrakcyjności miasta, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. 2. Rewitalizacja fizyczna, społeczna i gospodarcza przestrzeni publicznej Kluczowym aspektem rozwoju miasta i gminy Myślibórz są procesy ożywiania życia publicznego mieszkańców poprzez rewitalizację przestrzeni publicznej. Planowane inwestycje w zakresie rewitalizacji fizycznej powinny angażować mieszkańców w zakresie projektowania społecznych i gospodarczych funkcji przestrzeni. 3. Poprawa atrakcyjności centrum miasta. Rewitalizacja przestrzeni centrum miasta zawiera się nie tylko w działaniach inwestycyjnych np. budynków wokół rynku, czy budowy deptaka. Istotą jest także wypracowanie miejsc atrakcyjnych dla mieszkańców, rozwój bazy gastronomicznej, rekreacyjnej, noclegowej. Ce- lem jest dążenie do ożywienia centrum miasta, poprawy jego funkcjonalności, atrakcyjności oraz estetyki.

1. Poprawa jakości powietrza oraz wód podziemnych i powierzchniowych na terenie miasta i gminy. W celu zrównoważonego rozwoju miasta należy kontynuować działania dotyczące ochrony zasobów naturalnych w szczególności wód powierzchniowych i podziemnych oraz jakości powietrza. 2. Wspieranie efektywności energetycznej obiektów mieszkalnych, zakładów przemysłowych i usługowych. Ważna jest poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych, zakładów prze- mysłowych oraz usługowych. Należy promować podejmowanie działań termomodernizacyj- nych, czy też wymiany węglowych urządzeń grzewczych na instalacje o niskiej emisji (np. na gaz ziemny, olej opałowy, czy pompy ciepła). Kluczowe są podejmowane działania w zakresie zwiększenia dystrybucji energii odnawialnej (w szczególności energia wody, fotowoltaika) oraz samowystarczalności energetycznej gminy, co zdecydowanie wpłynie na podwyższenie komfortu życia oraz konkurencyjność gospo- darczą. Gmina będzie kontynuowała działania z zakresu inwestycji w elektrociepłownie w oparciu o innowacje pro środowiskowe, które w rezultacie będą prowadziły do ograniczenia kosztów produkcji ciepła. 3. Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii Ograniczenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł konwencjonalnych przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego. Należy kontynuować działania w zakresie promowania wykorzystania technologii niskoemisyjnych oraz produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii na terenie miasta i gminy Myślibórz. 4. Modernizacja i rozbudowa systemu ciepłowniczego na terenie miasta i gminy. W celu poprawy dystrybucji ciepła planuje się realizację inwestycji w zakresie modernizacji i rozbudowy systemu ciepłowniczego na terenie miasta i gminy Myślibórz.

5. Kształtowanie postawy proekologicznej mieszkańców miasta i gminy Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych oraz ochrona środowiska wymaga także świadomości proekologicznej wśród mieszkańców miasta i gminy. Miasto i gmina będzie wspierała proces edukacyjny w zakresie wykorzystywania ekoinnowacyjnych technologii i kształtowanie postaw proekologicznych.

1. Modernizacja i rozbudowa i budowa sieci kanalizacyjnej w tym sanitarnej i deszczowej. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej wynika z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego oraz zwiększenia atrakcyjności osadniczej i inwestycyjnej miasta i gminy. Inwestycja przyczyni się także do ochrony środowiska naturalnego poprzez ograniczenie odpływu ścieków do rzek. W miejscowościach nieobjętych kanalizacją sieciową będzie wspierana budowa przydomowych oczyszczalni ścieków.

2. Promowanie terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe W celu rozwoju osadnictwa na terenie miasta i gminy należy opracować i szeroko promować możliwości rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Gmina posiada bardzo dobre warunki dla osób zainteresowanych terenami mniej zurbanizowanymi, z dobrą jakością powietrza, atrak- cyjnym otoczeniem. 3. Zagwarantowanie dostępu do mieszkań komunalnych, socjalnych i chronionych. Kluczowe jest zapewnienie odpowiedniego zasobu mieszkań komunalnych, socjalnych oraz chronionych dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym ze względu na niską samo- dzielność ekonomiczną. Miasto i gmina powinno zadbać o standard już istniejących zasobów mieszkaniowych – komunalnych, socjalnych, chronionych.

1. Usprawnianie procesów zarządzania w administracji publicznej. Podejmowane będą inicjatywy mające na celu zwiększenie potencjału samorządu do wypeł- niania swoich funkcji w nowoczesny i partnerski sposób. Działania realizowane w tym obszarze powinny dotyczyć: • Usprawnienia procesów oraz jakości stanowienia aktów prawa miejscowego i aktów administracyjnych; • Rozwoju e-usług publicznych oraz upowszechniania elektronicznej obsługi ludności; • Rozwoju systemów informatycznych oraz udostępniania cyfrowych baz danych; • Rozwoju nowoczesnej infrastruktury i doposażenia budynków użyteczności publicznej. 2. Rozwój współpracy Miasta i Gminy Myślibórz z podmiotami gospodarczy- mi, społecznymi i samorządowymi Z punktu widzenia działalności publicznej celowa jest współpraca samorządu miejskiego z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, sektorem prywatnym i społecznym. W kolejnych latach istotna będzie współpraca pomiędzy samorządami terytorialnymi m.in. z Powiatem Myśliborskim, Aglomeracją Szczecińską oraz Gorzowską. 3. Rozwój współpracy międzynarodowej oraz zrzeszania z innymi samorzą- dami w kraju i zagranicą. UZASADNIENIE: Ważnym aspektem jest rozwój współpracy międzynarodowej oraz zrzeszania z innymi samo- rządami w kraju i zagranicą. Obecnie Myślibórz współpracuje z 3 miastami partnerskimi: Soltau w Niemczech, urzędem Neuhardenberg w Niemczech, Rejonem i miastem Kowno na Litwie. Należy kontynuować inicjatywy w obszarze kulturalno- sportowym, edukacyjnym. Ważny jest także rozwój międzynarodowych kontaktów gospodarczych.

FINANSOWANIE

Niniejsza strategia określa cele strategiczne i operacyjne oraz kierunki działania miasta i gminy Myślibórz w okresie 2014–2020. Przed samorządem stoi perspektywa pozyskiwania i zabezpieczenia odpowiednich środków finansowych na realizację zamierzonych, zaplanowanych we wskazanym czasie działań. Budżet Miasta i Gminy Myślibórz – z uwagi na stale rosnącą liczbę zadań własnych – niejednokrotnie nie wystarcza na realizację wszystkich zakładanych celów i osiągnięcie zamierzonych rezultatów. W związku z tym koniecznością staje się sięgnięcie do innych, zewnętrznych źródeł finansowania. Podstawowe źródła finansowania kierunków działań przewidzianych w ramach Strate- gii rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 to: • Środki własne budżetowe na realizację zadań własnych miasta; • Krajowe i zagraniczne mechanizmy finansowe: − środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej w ramach Perspektywy Finanso- wej na lata 2014–2020 (m.in. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Euro- pejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności); − środki finansowe transferowane w ramach Mechanizmów Finansowych Europej- skiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego; − inne zagraniczne środki finansowe; − krajowe środki finansowe; − inne źródła finansowania. • Komercyjne instrumenty finansowe: − pożyczki i kredyty bankowe; − leasing finansowy; − inne. • Fundusze innych uczestników procesu wdrażania strategii, w tym podmiotów spo- łecznych i gospodarczych.

Jednym z najważniejszych źródeł pozyskiwania środków finansowania działań strategicznych będą środki z funduszy unijnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Euro- pejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności).

SPÓJNOŚĆ STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI

Potrzeba stworzenia nowej Strategii rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2020 oparta była o wiele istotnych przesłanek. Wśród nich na pierwszy plan wysuwa się wy- móg dostosowania zapisów dokumentu do nowej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz do nowej perspektywy budżetowej. Czas, który upłynął od uchwalenia poprzedniej Strategii rozwoju miasta i gminy Myślibórz na lata 2014- 2023, charakteryzuje się zmianą sposobu prowadzenia polityki rozwoju regionalnego na szczeblu centralnym. Najważniejsze wytyczne dotyczące polityki rozwoju pochodzą z nadrzędnych doku- mentów europejskich, określających zasady Europejskiej Polityki Spójności. Ważny jest nowy sposób finansowania ze środków europejskich. Celem funduszy unijnych nie jest wyrówny- wanie szans, ale wzmacnianie konkurencyjności mocnych stron oraz lepsze wykorzystanie istniejących potencjałów rozwojowych. Podstawą Europejskiej Polityki Spójności jest Stra- tegia Europa 2020, która została oparta na trzech priorytetach: 1. rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, 2. promocji gospodarki zrównoważonej, konkurencyjnej, racjonalnie wykorzystującej zasoby, 3. wspieraniu gospodarki o wysokim zatrudnieniu, sprzyjającej spójności społecznej i terytorialnej. Głównym dokumentem szczebla krajowego, wskazującym strategiczne zadania Polski w horyzoncie czasowym spójnym z dokumentami europejskimi, jest średniookresowa Stra- tegia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Dokument tworzy nowy model strategicznego zarządzania rozwojem państwa. Uwzględnia wytyczne głównych kierunków rozwoju Polski z długookresowej strategii rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Podstawowe priorytety Stra- tegii Rozwoju Kraju 2020 to: 1. sprawne i efektywne państwo, 2. konkurencyjna gospodarka, 3. spójność społeczna i terytorialna. Strategia Rozwoju Kraju 2020 stanowi odniesienie dla programów operacyjnych, two- rzonych na potrzeby programowania funduszy Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Dokumenty, które uszczegóławiają priorytety określone w Strategii Rozwoju Kraju 2020, to dziewięć strategii zintegrowanych. Przy projektowaniu lokalnej polityki rozwoju kluczowy jest dokument Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Re-

28 giony, miasta, obszary wiejskie. Prezentuje on wytyczne do planowania strategicznego. Najważniejsze z nich to: 1. wykorzystanie wewnętrznych potencjałów regionu; 2. tworzenie wieloletnich i zdecentralizowanych polityk rozwoju – w przeciwieństwie do dotychczasowego przyznawania dotacji na inwestycje punktowe, jednorazowe, krótkoterminowe; 3. finansowanie inwestycji wyselekcjonowanych jako tych działań, które w największym stopniu przyczyniają się do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu; 4. wieloszczeblowe zarządzanie polityką regionalną – zaangażowanie wielu partnerów przez władze regionalne; 5. wykorzystywanie specjalizacji regionalnych i subregionalnych oraz reagowanie na specyficzne bariery rozwojowe. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 podkreśla tworzenie partnerstw między sektorem publicznym i społeczeństwem w zakresie tworzenia wielopoziomowego systemu zarządzania polityką rozwoju.

Strategia rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 roku

Strategia rozwoju miasta Myślibórz koresponduje z logiką interwencji Strategii rozwoju wo- jewództwa zachodniopomorskiego do 2020. Poniżej przedstawiona zostaje tabela dotycząca spójności z celami i kierunkami działań zidentyfikowanymi w Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do 2020 roku:

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA MYŚLI- STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA BÓRZ – PERSPEKTYWA 2020 ZACHODNIOPOMORSKIEGO DO 2020 R. CELE SZCZEGÓŁOWE PRIORYTETY Cel 1. Rozwój gospodarki opartej na wie- 2.1.1. Wzmocnienie węzłowej funkcji ośrodka Rozwój przedsiębiorczości i lokalnej dzy. metropolitalnego oraz regionalnych i subregio- gospodarki Cel 3. Wzrost konkurencyjności przedsię- nalnych ośrodków osadniczych, generujących biorstw zwłaszcza MŚP. rozwój społeczno-gospodarczy. Cel 6. Wzrost zatrudnienia i mobilności Pracowników. Poprawa jakości życia mieszkańców Cel 4. Ochrona środowiska naturalnego, 1.2.3. Wsparcie modelu zdrowego trybu życia efektywne wykorzystanie zasobów oraz mieszkańców regionu. dostosowanie zmian klimatu i poprawa po- 1.1.1. Poprawa dostępności oraz podniesienie ziomu jakości udzielania świadczeń leczniczych. bezpieczeństwa. 1.1.2. Stworzenie regionalnego systemu ochrony Cel 7. Włączenie społeczne, podnoszenie zdrowia, zorientowanego na trendy demograficz- poziomu i jakości życia. no- epidemiologiczne, zgodnego ze standardami prawnymi i funkcjonalnymi. 1.1.3. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa osobistego, publicznego i zdrowotnego, w tym ratownictwa. 1.1.4. Rozwój bazy opieki długoterminowej i rehabilitacji w obszarze partnerstw i porozu- mień. Cel 1. Rozwój gospodarki opartej na wie- 1.1.1. Poprawa efektywności kształcenia na każ- dzy. dym poziomie i etapie życia.

Cel 7. Włączenie społeczne, podnoszenie 1.1.2. Dostosowanie oferty edukacyjnej do wy- poziomu i jakości życia. magań gospodarki i rynku pracy. 1.1.3. Rozbudowa i modernizacja szkolnictwa Cel 8. Podniesienie poziomu edukacji, zawodowego. kształcenie ustawiczne.. Cel 2. Zrównoważony transport i poprawa 1.1.1. Poprawa dostępności transportowej regio- dostępności transportowej. nu. Cel 5. Zwiększenie dostępności technologii 1.1.2. Poprawa jakości i standardów transportu. komunikacyjno-informacyjnych. (drogowego, kolejowego, lotniczego i żeglugi śródlądowej). 1.1.3. Rozwój energooszczędnych i niskoemisyjnych form transportu. 1.1.8. Organizacja sprawnego regionalnego systemu transportu publicznego zintegrowanego z systemami subregionalnymi i lokalnymi, obejmu- jącego wszystkie główne generatory ruchu, miasta powiatowe i atrakcje turystyczne, konkuren- cyjnego do indywidualnego transportu samocho- dowego. 1.2.4. Usprawnienie ruchu na trasie dom – praca – dom (łatwiejszy i tańszy dostęp do miejsc pracy). 1.2.7. Ograniczenie negatywnego wpływu inwestycji transportowych i energetycznych na środo- wisko i krajobraz. Poprawa funkcjonalności miasta i gmi- Cel 4. Ochrona środowiska naturalnego, 1.1.9. Rewitalizacja zdegradowanych obszarów ny efektywne wykorzystanie zasobów oraz miejskich, zwłaszcza zwartych powierzchni o cha- dostosowanie do zmian klimatu i poprawa rakterze parkowym. Poprawa niezawodności i poziomu bezpieczeństwa. zapewnienie dywersyfikacji dostaw energii (elektrycznej, cieplnej, gazowej).

Cel 7. Włączanie społeczne, podnoszenie 1.1.11. Wprowadzenie energooszczędnych rozwią- poziomu i jakości życia. zań (transport, budownictwo) oraz wspieranie gospodarki przyjaznej środowisku. 1.1.13. Zwiększenie (z zachowaniem racjonalnych proporcji w stosunku do posiadanych zasobów) udziału źródeł odnawialnych w produkcji energii, ze szczególnym uwzględnieniem energetycznego wykorzystania rzek poprzez uruchomienie małych elektrowni wodnych. 1.2.7. Ograniczenie negatywnego wpływu inwestycji transportowych i energetycznych na środo- wisko i krajobraz. 1.1.1. Zrównoważone i racjonalne gospodarcze wykorzystanie surowców naturalnych. 1.2.1. Zachowanie najcenniejszych zasobów wo- jewództwa dla przyszłych pokoleń. 1.4.2. Zapewnienie obecnym i przyszłym miesz- kańcom regionu dobrego stanu środowiska naturalnego. 1.4.3. Przeciwdziałanie degradacji urbanistycznej miast i ograniczenia rozlewania się zabudowy. Cel 7. Włączanie społeczne, podnoszenie 1.3.2. Projekty podejmowane na bazie porozu- poziomu i jakości życia mień oraz partnerstw międzysektorowych i lokalnych. 2.6.1. Wykorzystanie gospodarczego i rekreacyjnego potencjału rzek. 2.6.2. Ochrona i udostępnianie walorów przyrodniczo-krajobrazowych oraz kulturowych. 2.6.3. Wzmocnienie wizerunku regionu zarówno

na terenie kraju, jak i Europy, jako atrakcyjnego miejsca wypoczynku, otwartego na świat, o nie- przeciętnych walorach przyrodniczych, kulturowych i uzdrowiskowych. 2.6.4. Udostępnianie obiektów dziedzictwa kultu- rowego i przyrodniczego. 2.6.5. Wewnątrzregionalna promocja turystyki w oparciu o system edukacji. 1.2.2. Stworzenie warunków do budowy lokalnych produktów turystycznych. 1.4.8. Utworzenie nowych tras turystycznych w oparciu o inwentaryzację krajoznawczą. 4.4.13. Wspieranie inwestycji niezbędnych do uprawiania turystyki kwalifikowanej, m.in. nar- ciarskiej, górskiej, rowerowej, pieszej, konnej i wodnej przy poszanowaniu wymogów ochrony przyrody. 4.4.16. Podniesienie atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej rzek, przede wszystkim Odry, oraz zbiorników i cieków wodnych poprzez zagospodarowanie nabrzeży, budowę przystani, marin i roz- budowę turystycznej floty odrzańskiej. 6.1.10. Stworzenie warunków i wzbogacenie oferty uczestnictwa w kulturze. 6.1.11. Kształtowanie kompetencji do udziału w życiu artystycznym.

MONITORING I EWALUACJA STRATEGII ROZWOJU MIASTA MYŚLIBÓRZ NA LATA 2014-2020

Podstawą skutecznego wdrażania założeń strategii rozwoju jest system informacji o zjawiskach i procesach społeczno-gospodarczych zachodzących na obejmowanym przez nią terenie. Inicjując działania mające na celu osiągnięcie wytyczonych w strategii celów, należy systematycznie gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów. Głównymi obszarami monitorowania, ewaluacji i aktualizacji strategii są zatem wyznaczone cele jej realizacji oraz przypisane im wskaźniki, a dalej zadania. Istotą prowadzenia monitoringu tychże obszarów jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało i nie zosta- ło zrealizowane. Jest nią również modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osią- gnąć zakładane cele w przyszłości. Dlatego też kluczowym elementem monitorowania, ewaluacji i aktualizacji jest wypracowanie takich technik zbierania informacji, które będą jak najbardziej miarodajnie odzwierciedlały efekty prowadzonych działań. Zatem monitoring, ewaluacja i aktualizacja będzie skutecznym systemem wdra- żania założeń strategicznych tylko wówczas, gdy będzie kierował się następującymi zasadami: a) zasada wiarygodności – informacja musi być wiarygodna i musi opierać się na nie- podważalnych danych; niedokładne dane w systemie monitorowania oznaczają powstanie ryzyka podjęcia niewłaściwych działań korygujących; b) zasada aktualności – informacje powinny być gromadzone, przekazywane i oceniane w sposób ciągły, który umożliwia podjęcie na czas działań korygujących oraz stosownych korekt w momencie aktualizacji strategii; c) zasada obiektywności – monitorowanie prowadzone w oparciu o analizę wskaźni- ków porównawczych daje możliwość prowadzenia obiektywnej oceny niezakłóconej subiektywnością wynikającą z przywiązania do własnych pomysłów i dążeń; d) zasada koncentracji na punktach strategicznych – monitorowanie powinno skupiać się przede wszystkim na tych obszarach życia społeczno-gospodarczego, w których istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia największych odchyleń, mogących wywoływać zahamowania w realizacji założeń strategii lub ich zatrzymanie; e) zasada realizmu – monitorowanie musi być zgodne z realiami realizowanych zadań; dana jednostka wdrażając strategię powinna dostrzegać przede wszystkim te elemen- ty procesu, które świadczą o wydajności i jakości dostarczanych produktów;

f) zasada koordynacji informacji – monitorowanie musi być prowadzone w taki spo- sób, aby było skoordynowane z tokiem prowadzonych prac i jednocześnie nie wpły- wało na ich zahamowanie oraz nie przeszkadzało w realizacji podejmowanych dzia- łań; informacje płynące z prowadzonego monitoringu powinny docierać do wszystkich zainteresowanych tak, aby umożliwić im właściwe podejmowanie decyzji mających znaczenie strategiczne; g) zasada elastyczności – proces monitorowania musi być bardzo elastyczny i zapewniający szybkie reagowanie na zachodzące zmiany; także w przypadku zmian oraz korekt należy modyfikować system oceny w sposób dostosowany do zmieniają- cych się oczekiwań w przyszłości.

Proces weryfikacji stopnia osiągania założeń, uwzględnionych w niniejszej strategii, będzie odbywał się na podstawie wewnętrznej procedury monitoringu, ewaluacji i aktualizacji Strategii rozwoju miasta Myślibórz na lata 2014- 2020, opracowanej przez Miasto i Gmina Myślibórz w postaci wypracowanych kart celów.

ZAKOŃCZENIE

Strategia rozwoju miasta Myślibórz na lata 2014- 2020 jest długoplanowym dokumentem (przyjętym na okres siedmiu lat), który określa najważniejsze priorytety i cele polityki rozwoju społeczno-gospodarczego do realizacji na obszarze jednostki w okresie 2014– 2020. Dokument ten stanowi także odpowiedź na ustawowy wymóg prowadzenia polityki rozwoju lokalnego w oparciu o strategię, jak również skuteczną próbę dostosowania się do standardów europejskich i krajowych, które od czasu przyjęcia dotychczasowej Strategii rozwoju miasta Myślibórz na lata 2014- 2020 uległy diametralnej zmianie. Nowo zaprojektowana strategia rozwoju prezentuje zatem określoną propozycję dla Miasta i Gminy Myślibórz postaci celów strategicznych i operacyjnych oraz głównych kierun- ków działania realizowanych na rzecz tworzenia jak najlepszych warunków dla trwałego rozwoju gospodarczego oraz wydatnego wzrostu poziomu życia mieszkańców, zgodnie z wymogami ochrony środowiska przyrodniczego w okresie 2014–2020. W ramach dokumentu opracowano otwarty katalog kierunków działania, do których zmierzać powinno Miasto i Gmina Myślibórz we wskazanym okresie czasu. Nie zamyka to oczywiście drogi do wypracowania i realizowania innych kierunków działań i rozwiązań. Niemniej jednak podstawą zmian, korekt i modyfikacji powinny być wyłącznie względy merytoryczne, wynikające ze zmieniają- cych się uwarunkowań zewnętrznych (szans i zagrożeń rozwojowych, tkwiących w otoczeniu miasta – prawnych, finansowych, społecznych, gospodarczych, międzynarodowych) oraz wewnętrznych (silnych i słabych stron) rozwoju miasta. Strategia, oprócz swojego zasadniczego celu, jakim jest planowanie rozwoju, jest również doskonałą płaszczyzną integrującą władze i społeczność Miasta i Gminy Myślibórz wokół jej najważniejszych problemów i szans rozwojowych, które niesie współczesny świat. Dokument ten nie ogranicza się jednak w swych zapisach wyłącznie do zadań realizowanych bezpośrednio przez władze samorządowe, proponując równolegle partycypację w wyznaczonych w strategii kierunkach działania, innym podmiotom funkcjonującym w granicach miasta i gminy Myślibórz, celem rozwijania sieci powiązań publiczno-prywatnych na rzecz wdrażania wspólnej polityki rozwoju lokalnego. Tak realizowana kooperacja stanowi jeden z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście nadchodzącego okresu programowania 2014–2020, gdzie nacisk położony jest na realizowanie wspólnej polityki rozwoju lokalnego w kontekście terytorialnym, mającej na celu współpracę samorządów na rzecz maksymalnego wykorzystania wspólnych atutów i rozwią- zywania problemów poszczególnych obszarów danego województwa.

CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ

POŁOŻENIE I OTOCZENIE1 Miasto i gmina Myślibórz położone są w południowo-zachodniej części województwa zachodniopomorskiego, w centralnej części powiatu myśliborskiego i graniczą z gminami: • Nowogródek Pomorski i Barlinek – od wchodu, • Lubiszyn (województwo lubuskie) i Dębno – od południa, • Trzcińsko-Zdrój i Banie – od zachodu, • Kozielice, Pyrzyce i Lipiany – od północy.

Gmina miejsko-wiejska Myślibórz leży na Pojezierzu Myśliborskim, które przynależy do Poje- zierza Zachodniopomorskiego. W skład gminy wchodzi 29 sołectw: Chłopowo, Czerników, Czółnów, Dalsze, Dąbrowa, Derczewo, Głazów, Golenice, Gryżyno, Kierzków, Myśliborzyce, Klicko, Kruszwin, Listomie, Ławy, Kolonia Myśliborzyce, Nawrocko, Otanów, Prądnik, Pszczel- nik, Renice, Rościn, Rów, Sitno, Sulimierz, Tarnowo, Wierzbnica, Wierzbówek, Zgoda.

1 Żródło: Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Myślibórz na lata 2014–2017 z perspektywą na lata 2018–2021.

Mapa 1. Gmina Myślibórz na tle Polski, województwa zachodniopomorskiego oraz powiatu myśliborskiego

Źródło: opracowanie własne

Gmina Myślibórz zajmuje obszar 329 km² – z czego 15 km² stanowi powierzchnia miasta Myślibórz. Jest to tym samym największa gmina powiatu myśliborskiego.

Tabela 1. Powierzchnia gmin powiatu myśliborskiego [w km2] w 2013 roku gmina Myślibórz 329 gmina Bralinek 259 gmina Boleszkowice 130 gmina Dębno 318 gmina Nowogródek Pomorski 146 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

WARUNKI NATURALNE2 Gmina Myślibórz położona jest w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego oraz oceanicznego i obejmuje obszar o urozmaiconym ukształtowaniu. Średnia roczna temperatu- ra powietrza wynosi od 7,5oC do 8oC, średnie roczne opady mieszczą się w granicach 500–650 mm. Okres wegetacyjny na terenie gminy trwa około 220 dni. Zima trwa tu 50–55 dni, a pokrywa śnieżna pozostaje 40–48 dni. Dominują wiatry zachodnie.

W gminie Myślibórz występują gleby bielicowe i brunatne, a także gliny oraz piaski. Pod względem bonitacyjnym można wyróżnić tu następujące klasy gleb: gleby klasy III (zajmują środkowy pas na terenie gminy), gleby klasy V (obszary na północny wschód od Myśliborza), gleby klasy VI (występują na północy i w południowym pasie gminy).

Największym zbiornikiem wodnym na terenie gminy jest Jezioro Myśliborskie o powierzchni 617,7 ha. W granicach gminy ponadto leżą następujące jeziora: Celno, Czarne, Czernikow- skie, Czółnów, Dalesz, Derczewskie, Dobropolskie, Golenickie, Jezierzyce, Kozie, Łubie, Leśne (zwane też Okolnicą), Małe, Paweł, Przednie Sulimierskie, Renice, Rościńskie, Sulimierskie oraz Tchórzyno (inaczej Tarnowskie). Do wód powierzchniowych zlokalizowanych na terenie gminy należą także: rzeka Myśla, jeziora graniczące z obszarem gminy: Grochacz (Grodzkie), Chłop i Bandyń (Będzin), śródpolne i śródleśne oczka wodne, zagłębienia bezodpływowe wy- pełnione wodą, często okresowo wysychające, rowy i kanały melioracyjne.

2 Żródło: Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Myślibórz na lata 2014–2017 z perspektywą na lata 2018–2021.

LASY, OBSZARY CHRONIONE I SUROWCE NATURALNE

22,5% powierzchni gminy Myślibórz pokrywają lasy. W porównaniu do powiatu myśliborskie- go, województwa zachodniopomorskiego oraz Polski, wskaźnik lesistości gminy jest niski. Spośród gmin wchodzących w skład powiatu największą powierzchnią lasów cechuje się gmina Boleszkowice – 52,5% oraz gmina Dębno – 49,9%.

Tabela 2. Wskaźnik lesistości dla gmin powiatu myśliborskiego [w %] w 2013 roku gmina Myślibórz 22,5 gmina Bralinek 49,1 gmina Boleszkowice 52,5 gmina Dębno 49,9 gmina Nowogródek Pomorski 45,7 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Największe kompleksy leśne występują w północno-zachodniej i południowej części gminy. Administracyjnie przynależą one do Nadleśnictwa Myślibórz oraz Różańsko. Są to głównie lasy gospodarcze, nastawione na działalność produkcyjną.

Tabela 3. Wskaźnik lesistości [w %] dla gminy Myślibórz i jednostek porównawczych w 2013 roku

powiat województwo gmina Myślibórz Polska myśliborski zachodniopomorskie 22,5 41,9 35,4 29,4

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Do form ochrony przyrody, które występują na terenie gminy Myślibórz należą: ♦ obszar chronionego krajobrazu B „Myślibórz” i C „Barlinek”, ♦ obszary Natura 2000: Pojezierze Myśliborskie, Ostoja Witnicko-Dębniańska, Jezioro Kozie, ♦ rezerwat przyrody „Jezioro Jasne”, rezerwat przyrody „Tchórzyno”, rezerwat przyrody „Długogóry”, ♦ 20 użytków ekologicznych, ♦ zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: Przełom Myśli, Golenice – Czerników, Derczewo, Czereśniowe Kociołki, Dziczy Las. ♦ 32 pomniki przyrody, w tym 21 drzew.

W gminie znajdują się również liczne stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz obszary cenne przyrodniczo.

Głównym surowcem mineralnym wydobywanym w gminie Myślibórz są piaski i żwiry. W granicach gminy znajduje się również niewielki fragment złoża gazu ziemnego w większości po- łożonego na terenie powiatu gorzowskiego.

Tabela 4. Surowce naturalne występujące na terenie gminy Myślibórz nazwa złoża gminy kopalina powierzchnia złoża [h ] Różańsko Dębno, Myślibórz gaz ziemny 496 Chłopowo Myślibórz kruszywa naturalne 81,08 Głazów Myślibórz kruszywa naturalne 1,99 Otanów Myślibórz kruszywa naturalne 1,81 Renice Myślibórz kruszywa naturalne 2,05 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Myślibórz na lata 2014–2017 z perspektywą na lata 2018–2021

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

Ograniczenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł konwencjonalnych przyczynia się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenia stopnia degradacji środowiska naturalnego oraz do realizacji polskich zobowiązań akcesyjnych w zakresie zwiększania udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

Stosowanie najlepszych dostępnych technologii gospodarki niskoemisyjnej w połączeniu ze zmianami bilansu paliwowo-energetycznego na rzecz wzrostu wykorzystania OZE poprawia stan środowiska naturalnego m.in. poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń do atmosfery, gleby i wód. Dywersyfikacja źródeł produkcji energii stanowi także wkład gminy Myślibórz w budowanie bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Na terenie gminy Myślibórz istnieje potencjał związany z rozwojem zasobów energetycznych pozyskiwanych ze źródeł naturalnych. Ze względu na przeważający charakter wiejski gminy kluczowe będzie wykorzystanie biomasy. Na obszarze gminy istnieją bardzo dobre warunki do wykorzystania energii uzyskiwanej z plantacji energetycznych. Możliwe jest także użycie energii z odpadów komunalnych uzyskiwanej ze spalania lub biokonwersję odpadów na terenie składowiska odpadów Dalsze. Zgodnie ze stanem na 2014 r. wytwarzaniem energii elektrycznej, cieplnej i biogazu w gminie będzie się zajmowała Biogazownia Myślibórz Spółka z

41 o.o., która dodatkowo w procesie produkcyjnym pozyskuje bionawóz do użyźniania gruntów ornych (głównie z wysłodków z cukrowni).

Ponadto gmina należy do III strefy (korzystnej) zgodnie z podziałem wprowadzonym przez Ośrodek Meteorologii Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, co wiąże się z potencjałem do wykorzystywania energii wiatrowej. Na terenie gminy Myślibórz dopuszcza się realizację elektrowni wiatrowych w granicach sołectw: Sitno, Derczewo, Kierzków, Golenice, Czerników, Zgoda, Nawrocko, Dalsze, Wierzbica. Gmina Myślibórz posiada dwa obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego pod lokalizację elektrowni wiatrowych3.

STAN ZAGOSPODAROWANIA ORAZ TERENY INWESTYCYJNE

Powierzchnia gminy Myślibórz wynosi 32 867 ha, z czego obszar miasta stanowi 4,5% powierzchni. Największy odsetek stanowią użytki rolne (61,5% powierzchni gminy). W grupie tej dominują grunty orne (80,6% użytków rolnych). Największy udział w strukturze własno- ściowej gminy Myślibórz posiada Skarb Państwa (54% powierzchni) oraz osoby fizyczne (36% powierzchni gminy).

W mieście Myślibórz przeważa zabudowa jednorodzinna i wielorodzinna, a na obszarach wiejskich występują układy typu ulicowego oraz układy placowe: owalnice i wsie zaułkowe.

Na terenie gminy Myślibórz zlokalizowane są tereny inwestycyjne o łącznej powierzchni 100,167 ha – w tym 91,84% należy do Agencji Nieruchomości Rolnych (ANR), natomiast pozostała część jest własnością gminną: • Wierzbnica – działka o powierzchni 5, 7575 ha zlokalizowana bezpośrednio przy drodze krajowej nr 26. Obszar ten przeznaczony jest zgodnie z obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego pod rozwój funkcji usługowych. • Renice – działki o łącznej powierzchni 92,0008 ha zlokalizowane bezpośrednio przy byłej drodze krajowej nr 3, oraz drodze ekspresowej S-3 – własność ANR. Teren przeznaczony jest na rozwój funkcji usługowej i produkcyjnej.

3 Uchwała Nr LXV/512/2010 Rady Miejskiej w Myśliborzu z dnia 28 czerwca 2010 roku w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Myślibórz w miejscowości Kierzków; Uchwała Nr XXVII/195/2012 Rady Miej- skiej w Myśliborzu z dnia 29 maja 2012 roku, w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Myślibórz obejmującego tereny w obrębach geodezyjnych: Golenice, Listomie, Zgoda, Czerników, Chłopowo, Pniów, Nawrocko, Rościn, Gryżyno, Wierzbnica, Myśliborzyce.

• Myślibórz – działki o łącznej powierzchni 2,4093 ha. Tereny częściowo objęte miej- scowym planem zagospodarowania przestrzennego, przeznaczone pod produkcję, składy, magazyny, przemysł i usługi uciążliwe.

Ponadto w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wyznaczone zostały tereny pod lokalizację m.in.: usług, przemysłu i produkcji, zabudowy mieszkaniowej.

Tabela 5. Struktura użytkowania gruntów w gminie Myślibórz na 2013 rok

grunty według stanu posiadania

lp. rodzaj Skarb województwo powiat gmina spółki pra- osoby użytkowa- pozostałe em ł Państwa myślibor- Myślibórz wa handlo- fizyczne nie wieczy- zachodniopo- ski wego ste powierzchnia grun- tów ogó morskie

1. Powierzchnia ogólna 32 867 17 745 55 187 856 974 11 848 178 1024 Powierzchnia miasta 1494 769 6 14 198 390 95 22 Powierzchnia gminy 31 373 16 976 49 173 658 974 11 458 83 1002 2. Użytki rolne – w tym: 20 216 7078 0 19 156 909 11 073 53 928 Grunty orne 16 297 5685 0 8 49 773 8906 42 834

Sady 187 11 0 1 3 1 170 0 1 Łąki trwałe 2468 952 0 8 33 117 1310 9 39 Pastwiska trwałe 772 346 0 0 9 4 380 1 32 Grunty rolne zabudowane 340 56 0 2 6 12 241 1 22 Grunty pod stawami 49 0 0 0 0 0 49 0 0

Rowy 103 28 0 0 56 2 17 0 0 3. Grunty leśne, zadrzewione 7926 7524 0 3 85 31 250 0 33 i zakrzaczone – wtym: Lasy 7591 7383 0 0 8 27 167 0 6

Grunty zadrzewione i zakrza- 335 141 0 3 77 4 83 0 27 4. Grunty zabudowane i zur- 1481 333 55 165 608 2 153 124 41 Tereny mieszkaniowe 160 7 0 2 14 1 112 23 1 Tereny przemysłowe 30 0 0 0 9 0 2 5 14 Inne tereny zurbanizowane 100 19 0 2 29 0 23 13 14

Zurbanizowane tereny nieza- 54 8 0 0 13 0 15 9 9 budowane Tereny rekreacyjno- 61 6 0 0 51 1 1 2 0 Drogi 990 286 55 161 488 0 0 0 0 Źródło: Tereny kolejowe 84 7 0 0 2 0 0 72 3 Urząd Miasta Użytki kopalne 2 0 0 0 2 0 0 0 0 i Gminy 5. Grunty pod wodami 1788 1775 0 0 1 2 9 0 1 Myślibórz 6. Użytki ekologiczne 152 152 0 0 0 0 0 0 0 7. Nieużytki 1282 865 0 0 7 30 363 1 16 8. Tereny różne 18 18 0 0 0 0 0 0 0

SFERA TECHNICZNA

SIEĆ KOMUNIKACYJNA Sieć komunikacyjna w gminie Myślibórz jest dobrze rozwinięta. Składają się na nią: • droga krajowa nr 3 (E65): Świnoujście – Szczecin – Gorzów Wielkopolski – Świebo- dzin – Zielona Góra – Legnica – Jelenia Góra – Jakuszyce, • droga krajowa nr 26: Renice – Krajnik Dolny, • droga krajowa nr 23: Myślibórz – Kostrzyn, • droga wojewódzka nr 121: Rów – Piniów, • droga wojewódzka nr 128: Rów – Myślibórz.

Przez Myślibórz przebiega także odcinek drogi ekspresowej S3 o przebiegu od Świnoujścia do Lubawki.

Na terenie gminy istnieje 413,27 km dróg gminnych. Wśród nich występują drogi o powierzchni: • nawierzchni bitumicznej: 31,98 km, • nawierzchni betonowej: 0,550 km, • nawierzchni z kostki: 0,724 km, • nawierzchni brukowej: 4,61 km, • nawierzchni tłuczniowej 6,16 km, • nawierzchni gruntowej: 369,25 km.

Ponadto gmina posiada ok. 200 km dróg niepublicznych. W większości są to drogi gruntowe, nieutwardzone.

Transport zbiorowy zapewniany jest mieszkańcom miasta i gminy Myślibórz przez Przedsię- biorstwo Komunikacji Samochodowej (PKS Sp. z o.o.) oraz inne prywatne firmy. Wyznaczone trasy ułatwiają komunikację z mniejszymi ośrodkami miejskim takimi jak Dębno i Różańsko oraz dużymi aglomeracjami: Gorzowem Wielkopolskim, Szczecinem, Zieloną Górą, Pozna- niem. Linia kolejowa na terenie gminy jest od lat nieeksploatowana – częściowo rozebrana. Jest czynna linia „towarowa” do miejscowości Głazów – linią dostarczany jest materiał dla wytwórni mas bitumicznych należącej do firmy MALDROBUD.

Mapa 2. Sieć dróg w powiecie myśliborskim

Źródło: www.powiatmysliborski.pl

MIESZKALNICTWO Gmina Myślibórz dysponuje 6927 mieszkaniami – z czego 4271 (61,8%) znajduje się na terenie miasta. Średnia powierzchnia jednego mieszkania wynosi 68 m2.

Mieszkania znajdujące się na terenie gminy Myślibórz charakteryzują się wysokim stopniem wyposażenia w instalacje techniczno-sanitarne (szczególnie na terenie miasta): • 98% mieszkań podłączonych jest do sieci wodociągowej; • 95% mieszkań posiada ustęp spłukiwany; • 91% posiada łazienkę; • 76% mieszkań posiada centralne ogrzewanie; • 4% posiada przyłącze do gazu sieciowego. Z roku na rok wyposażenie w instalacje techniczno-sanitarne wzrasta, co zostało przedsta- wione w tabeli.

Tabela 6. Mieszkania wyposażane w instalacje w gminie Myślibórz w latach 2009–2012

mieszkania wyposażone w instalacje jed- 2009 2010 2011 2012 – w % ogółu mieszkań nostka w miastach wodociąg % 99,8 99,8 99,8 99,8 łazienka % 93,8 96,1 96,2 96,2 centralne ogrzewanie % 80,9 82,3 82,2 82,3 na wsi wodociąg % 93,8 95,3 95,4 95,4 łazienka % 76,8 82,2 82,3 82,3 centralne ogrzewanie % 56,9 65,7 65,8 65,8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

W zasobie gminy Myślibórz znajduje się 639 lokali komunalnych z czego 99 to lokale socjalne. Gmina posiada całość udziałów w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej i Mieszka- niowej Spółka z o.o. w Myśliborzu. Zadaniem spółki jest m.in. utrzymanie i eksploatacja mieszkaniowego zasobu gminy, lokali użytkowych, placów, ogrodów i garaży, utrzymanie i eksploatacja cmentarzy komunalnych oraz usług pogrzebowych, dróg, placów i zieleni miejskiej, a także wywóz nieczystości stałych oraz płynnych, dzierżawa pojemników.

SIEĆ WODOCIĄGOWA, KANALIZACYJNA, GAZOWA Na terenie gminy zlokalizowanych jest 15 ujęć wody, które służą do zaopatrzenia ludności w wodę: 6 ujęć w mieście Myśliborzu, a także w Golenicach, Rościnie, Golczewie, Kruszwinie,

Sitno, Ławach, Głazowie, Sulimierzu, Nawrocku, Listomieniu, Wierzbnicy, Otanowie, Tarno- wie oraz w Rokicienku.

Dostęp mieszkańców do sieci wodociągowej z roku na rok jest coraz lepszy. Na terenie miasta i gminy Myślibórz istnieje łącznie 171,1 km sieci wodociągowej. W stosunku do roku 2009 sieć została rozbudowana o 4,8 km. Podłączenia do sieci posiada 2469 budynków, czyli po- nad 8% więcej niż w 2008 roku. Odsetek osób korzystających z sieci wodociągowej jest wysoki i wynosi 92,8%. Spośród gmin powiatu myśliborskiego największy dostęp do sieci wodo- ciągowej charakteryzuje gminę Barlinek – 95,8% ludności korzysta z sieci, oraz gminę Dębno – 93,4%. Pozostałe gminy uzyskały poziom wskaźnika odpowiednio: gmina Boleszkowice – 87,1%, gmina Nowogródek Pomorski – 80,6%.

Tabela 7. Sieć wodociągowa na terenie miasta i gminy Myślibórz w latach 2009– 2013

wyszczególnienie jednostka 2009 2010 2011 2012 2013 długość czynnej sieci rozdzielczej km 167,0 167,0 171,1 171,1 171,1 połączenia prowadzące do budyn- ków mieszkalnych i zbiorowego szt. 2293 2312 2450 2460 2469 zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom dam3 497,6 511,8 507,0 480,3 478 domowym ludność korzystająca z sieci wodo- 11 11 11 11 osoba - ciągowej w miastach 200 368 276 257 ludność korzystająca z sieci wodo- 19 19 19 19 osoba - ciągowej 089 329 220 176 zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkań- m3 24,0 24,5 24,4 23,2 23,2 ca zużycie wody w gospodarstwach domowych w miastach na 1 miesz- m3 28,8 28,6 27,9 27,0 26,7 kańca zużycie wody w gospodarstwach m3 17,9 19,1 19,7 18,3 18,6 domowych na wsi na 1 mieszkańca Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Dostęp mieszkańców do kanalizacji jest znacznie gorszy niż w przypadku sieci wodociągowej. Na terenie miasta i gminy sieć kanalizacyjna ma długość 29,3 km i od 2009 roku nie została rozbudowana. Z sieci korzysta jedynie 13 895 mieszkańców, czyli 67,2% ogółu. Wyższy wskaźnik osiąga gmina Barlinek – z sieci korzysta 82,2% mieszkańców i gmina Dębno – 71,5%. W gminie Boleszkowice z sieci kanalizacyjnej korzysta 43,2% ludności, a w gminie Nowogródek pomorski – 14,9%.

Tabela 8. Sieć kanalizacyjna na terenie miasta i gminy Myślibórz w latach 2009– 2013

wyszczególnienie jednostka 2009 2010 2011 2012 2013 długość czynnej sieci kanalizacyj- km 29,3 29,3 29,3 29,3 29,3 połączenia prowadzące do budyn- ków mieszkalnych i zbiorowego szt. 1202 1211 1220 1222 1225 zamieszkania ścieki odprowadzone dam3 418,2 417 402 393 380 ludność korzystająca z sieci kanali- 10 11 10 10 osoba - zacyjnej w miastach 908 072 985 965 ludność korzystająca z sieci kana- 13 14 13 13 osoba - lizacyjnej 849 039 925 895 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Długość czynnej sieci gazowej na terenie miasta i gminy wynosi 71 km. Z sieci korzysta zale- dwie 939 osób, czyli 4,5% ogółu mieszkańców miasta i gminy Myślibórz. Zdecydowanie wyż- sze wskaźniki posiada gmina Barlinek, gdzie z sieci gazowej korzysta 73,4% ludności i gmina Dębno – 65,8%. Pozostałe gminy, tj. Boleszkowice i Nowogródek Pomorski nie posiadają czynnej sieci gazowej.

Tabela 9. Sieć gazowa na terenie miasta i gminy Myślibórz w latach 2008–2012

wyszczególnienie jednostka 2008 2009 2010 2011 2012 długość czynnej sieci ogółem m 89 71 71 71 71 długość czynnej sieci przesyłowej m 33 14 14 14 14 długość czynnej sieci rozdzielczej m 56 56 56 56 56 czynne przyłącza do budynków szt. 262 281 383 394 424 mieszkalnych i niemieszkalnych odbiorcy gazu gosp. 260 262 302 320 333 dom. odbiorcy gazu ogrzewający miesz- gosp. 237 240 265 278 290 kania gazem dom. odbiorcy gazu w miastach gosp. 260 244 259 278 289 dom. zużycie gazu tys.m3 560,6 337,0 394,4 353,0 413,0 zużycie gazu na ogrzewanie miesz- tys.m3 480,0 331,0 383,8 345,0 359,0 ludnoń ść korzystająca z sieci gazo- osoba 241 747 868 908 939 wej

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

SIEĆ ENERGETYCZNA I CIEPŁOWNICZA Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2013 roku w gminie Myślibórz było 4253 odbiorców energii elektrycznej na niskim napięciu, natomiast zużycie energii wynosiło 9342 MWh.

Główny Punkt Zasilania (GPZ) dla gminy Myślibórz zlokalizowany jest w Nawrocku i posiada transformator 110kV/15kV o mocy 16 MVA. Przez teren gminy przebiegają również linie naj- wyższych napięć: 400 kV na trasie Krajnik – Plewiska – tranzytowa, 220 kV na trasie Krajnik – SE Gorzów Wielkopolski, 110 kV na trasie Mostkowo – Myślibórz.

Funkcjonujące w Myśliborzu Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (obecnie należące do firmy SEC) dostarcza ciepło głównie do zabudowy wielomieszkaniowej – osiedla i bloki. Funkcjonu- ją również małe kotłownie np. we wspólnotach mieszkaniowych, w budynkach użyteczności publicznej, i innych oraz wiele mieszkań z ogrzewaniem indywidualnym

GOSPODARKA ODPADAMI Gospodarka odpadami jest prowadzona zgodnie z Planem gospodarki odpadami dla miasta i gminy Myślibórz na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013–2016 oraz Programem Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Myślibórz na lata 2014–2017 z perspek- tywą na lata 2018–2021. Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w gmin- nym programie ochrony środowiska pozostają w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi oraz z celami wyznaczonymi w dokumentacjach strategicznych. W tym przypadku z Polityką ekologiczną państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do roku 2016 oraz aktualizacjami powyższych dokumentów.

Po wprowadzeniu 1 lipca 2013 roku zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązek gospodarowania odpadami komunalnymi należy do gmin. Gminy powinny zorganizować mechanizm odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nierucho- mości. Wiąże się to z dodatkowym obciążeniem administracyjno-prawnym i finansowym gmin, związanym z wdrożeniem i funkcjonowaniem nowego systemu gospodarowania odpadami. Ustawa śmieciowa może przynieść również samorządom terytorialnym wymierne ko- rzyści. Dzięki niej możliwe stanie się uporządkowanie gospodarki odpadami oraz wywiązanie się ze zobowiązań wynikających z prawa unijnego. Jej celem jest również dbanie o czyste i nieskażone środowisko naturalne.

Od właścicieli nieruchomości na terenie miasta i gminy Myślibórz odbierać odpady komunalne mogą następujący przedsiębiorcy: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o (Myślibórz), Zakład Produkcyjno-Handlowo-Gastronomiczny „JUMAR” (Szczecin), Pyrzyckie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. zo.o. (Pyrzyce), Przedsiębiorstwo Gospodarki Ko- munalnej Sp. z o.o. (Barlinek), Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. (Dębno), LAGUNA Sp. z o.o. (Gorzów Wlkp.), Veolia Usługi dla Środowiska S.A. (Oddział w Gorzowie Wlkp.), FWHU Wyszomirski (Myślibórz), REMONDIS Szczecin Sp. z o.o. (Szczecin), „Eko- Myśl” Sp. z o.o. (Myślibórz)4.

Tabela 10. Charakterystyka gospodarki odpadami na terenie gminy Myślibórz w 2012 roku

wyszczególnienie jednostka gmina My- ślibórz odpady ogółem t 5504,37 odpady z gospodarstw domowych t 3717,89 budynki mieszkalne objęte zbieraniem od- szt. 2005 padów z gospodarstw domowych odpady z gospodarstw domowych przypa- kg 179,7 dające na 1 mieszkańca jednostki odbierające odpady w badanym szt. 4 roku wg obszaru działalności

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Transportem nieczystości ciekłych oraz opróżnianiem zbiorników bezodpływowych zajmować się mogą: Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o. o (Myślibórz), „TOI TOI” Polska Sp. z o.o. Warszawa (Przedstawicielstwo w Szczecinie), VERSO Iwona Fi- jałkowska (Myślibórz), Zakład Ogólnobudowlany Czesław Klemenski (Nowogródek Pom.), Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. (Myślibórz), Spółka Transportowo- Handlowa „IKAR” (Myślibórz), Pyrzyckie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o. o. (Pyrzyce), Zbigniew Fijałkowski (Myślibórz), Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Jedność” (Myślibórz),

4 http://bip.mysliborz.pl/unzip/mysliborz_6989/22_10_2014_11_25_19Wykaz_firm‐22.10.14.pdf, stan na 22.10.2014 [dostęp: 23.10.2014].

Auto-Romeo (Nowogródek Pom.), Auto-Port Renice Sp. J (Myślibórz), „Usługi Asenizacyjne” (Myślibórz), Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. (Barlinek)5.

Natomiast zezwolenie na odbieranie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na terenie miasta i gminy Myślibórz posiadają: ARTOM (Myślibórz) oraz Przedsiębiorstwo Go- spodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o. o (Myślibórz)6.Ponadto na terenie gminy funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) w Myśliborzu.

SFERA GOSPODARCZA

BEZROBOCIE W powiecie myśliborskim, do którego przynależy miasto i gmina Myślibórz, w 2013 roku zare- jestrowano bezrobocie na poziomie 19% (liczba bezrobotnych wynosiła 4131). Było ono wyż- sze o 1 punkt procentowy od poziomu bezrobocia w województwie zachodniopomorskim, które plasuje się na trzecim miejscu w Polsce pod względem stopy bezrobocia. Wykres 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego dla powiatu myśliborskiego, województwa zachodniopomorskiego i Polski w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

5 Tamże. 6 Tamże.

W roku 2013 w Powiatowym Urzędzie Pracy w Myśliborzu zarejestrowanych w było 1371 osób z terenu miasta i gminy Myślibórz. Udział kobiet i mężczyzn w grupie bezrobotnych w 2013 roku był niemalże równy. W latach ubiegłych w ogólnej liczbie osób pozostających bez pracy przeważały kobiety. Od 2011 roku bezrobocie przyjmuje trend wzrostowy. Liczba bezrobotnych od 2011 roku wzrosła o 5,7%.

Wykres 2. Bezrobocie wg płci w mieście i gminie Myślibórz w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Miasto i gmina Myślibórz cechuje się najwyższym poziomem bezrobocia (33,18% ogółu bezrobotnych w powiecie) spośród pozostałych gmin wchodzących w skład powiatu myślibor- skiego. Wysoki poziom bezrobocia dotyczy również gminy Dębno – 30,81% oraz gminy Barli- nek – 26,67%. Najniższy odsetek bezrobotnych posiada gmina Boleszkowice – 3,85%.

Wykres 3. Procentowy udział bezrobotnych zamieszkałych w poszczególnych gminach powiatu myśliborskiego (stan na rok 2013)

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Myśliborzu

Spośród zarejestrowanych bezrobotnych w gminie Myślibórz do zasiłku ma prawo 135 osób, czyli 9,8% ogółu bezrobotnych. Największa liczba uprawnionych osób do zasiłku zamieszkuje gminę Dębno – 12,3%.

Wykres 4. Udział bezrobotnych z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie bezrobotnych w gminach powiatu myśliborskiego (stan na rok 2013)

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Myśliborzu

Powiatowy Urząd Pracy w Myśliborzu realizuje liczne projekty mające na celu aktywizację zawodową i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, wsparcie procesów adaptacyjnych, a także zwiększanie szans osób niepełnosprawnych.

PODMIOTY GOSPODARCZE I OTOCZENIE BIZNESU Miasto i gmina Myślibórz mają charakter rolniczo- usługowy oraz turystyczny. W mieście My- ślibórz rozwija się przemysł materiałów budowlanych, spożywczy, maszynowy i drzewny. Na Jeziorze Myśliborskim rozwija się również turystyka kajakowa i żeglarska.

Do największych podmiotów gospodarczych należy: • MALDROBUD Sp. z o.o. Sp. k. • EUROMET Sp. z o.o., • Apex Sp. z o.o., • KOCH MEBLE Sp. z o.o., • AGRO-SYSTEM Sp. z o.o., • EKO-MYŚL Sp. z o.o. • PKS Myślibórz.

W 2013 roku na terenie miasta i gminy Myślibórz działalność prowadziły 2092 podmioty gospodarcze. Liczba przedsiębiorców z roku na rok wzrasta (poza rokiem 2011). Od roku 2009 odnotowano wzrost o 5,9%. Wykres 5. Liczba podmiotów gospodarczych w gminie Myślibórz w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Większość podmiotów gospodarczych, bo aż 94,55% to mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 pracowników. Pozostałe podmioty stanowią niewielki odsetek przedsiębiorstw – małe przedsiębiorstwa (10–49 pracowników) stanowią 4,73%, średnie przedsiębiorstwa (50–249 pracowników) 0,67%, natomiast duże przedsiębiorstwa (powyżej 250 pracowników) to zale- dwie 0,05%.

Wykres 6. Struktura podmiotów gospodarczych w gminie Myślibórz wg wielkości (stan na rok 2013)

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Największa grupa podmiotów gospodarczych (71% ogółu) należy do pozostałej działalności, w której skład wchodzą m.in. handel, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja, działalność finansowa i ubezpieczeniowa, opieka zdrowotna, działalność związana z kulturą i rozrywką i rekreacją oraz usługi. Drugą znaczącą grupą są podmioty należące do kategorii przemysł i budownictwo (24%). Pozostałe podmioty tj. 5% ogółu prowadzi działalność w zakresie rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa. Wykres 7. Struktura podmiotów gospodarczych w gminie Myślibórz wg rodzajów działalności (stan na rok 2013)

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Przedsiębiorczość mierzona liczbą podmiotów gospodarczych, stowarzyszeń, fundacji oraz organizacji społecznych prowadzących działalność na terenie miasta i gminy Myślibórz jest porównywalna ze wskaźnikami dla powiatu myśliborskiego oraz Polski. Jedynie województwo zachodniopomorskie cechują znacznie wyższe wskaźniki dotyczące podmiotów gospodarczych niż gmina Myślibórz.

Tabela 11. Wskaźniki gospodarcze gminy Myślibórz i jednostek porównawczych (stan na rok 2013)

województwo gmina powiat wyszczególnienie zachodniopomor- Polska Myślibórz myśliborski skie podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. 1016 1014 1277 1057 ludności osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 11,5 11,5 14,8 12,1 100 osób w wieku produkcyjnym fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 31 27 32 32 10 tys. mieszkańców

56 podmioty na 1000 miesz- kańców w wieku produk- 157,2 156,8 198,2 166,7 cyjnym Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Porównując gminę Myślibórz z pozostałymi jednostkami wchodzącymi w skład powiatu myśli- borskiego należy podkreślić, że omawiana jednostka osiąga wysokie wskaźniki gospodarcze, a w szczególności: wskaźnik podmiotów wpisanych do rejestru REGION na 10 tys. ludności, podmioty na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym, wskaźnik osób fizycznych prowa- dzących działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym. Jedynie gmina Dębno cechuje się wyższymi wskaźnikami ujętymi powyżej niż gmina Myślibórz.

Tabela 12. Wskaźniki gospodarcze dla gmin powiatu myśliborskiego (stan na rok 2013)

Boleszkowi- Nowogródek wyszczególnienie Barlinek Dębno Myślibórz ce Pomorski podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. lud- 995 715 1107 1016 793 ności osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 11,6 8,5 12,3 11,5 9,7 100 osób w wieku produkcyjnym fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 26 27 25 31 32 10 tys. mieszkańców podmioty na 1000 miesz- kańców w wieku produk- 154,2 108,2 171,9 157,2 120,6 cyjnym Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Dodatkowo gmina posiada 22,5% udziałów w spółce „EKO–MYŚL”, 10% w SEC Spółce z o.o. Myślibórz oraz 98% w Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. z siedzibą w Myśliborzu. Spółka „EKO–MYŚL” zajmuje się m.in. składowaniem, obróbką i utylizacją odpadów – skła- dowisko Dalsze. Przedmiotem działalności SEC Spółki z o.o. Myślibórz jest m.in. zaopatrzenie odbiorców z terenu miasta Myślibórz w produkcję czy dostawa energii cieplnej i centralnie ciepłą wodę, obsługa kotłowni, dostawy energii cieplnej i ciepłej wody. Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o. zajmuje się natomiast eksploatacją ujęć i stacji uzdatniania wody na terenie miasta i gminy, produkcją i sprzedażą wody, usłu- gami w zakresie budowy sieci wodno-kanalizacyjnych i stacji uzdatniania wody, eksploatacja

57 sieci wodociągowych na terenie miejskim i wiejskim, eksploatacją oczyszczalni ścieków, sieci kanalizacyjnej czy sieci deszczowej.

Instytucje otoczenia biznesu to podmioty posiadające bazę materialną, techniczną, zasoby ludzkie i kompetencje niezbędne do świadczenia usług na rzecz sektora MŚP. Do zadań instytucji otoczenia biznesu można zaliczyć: wspieranie przedsiębiorczości, ułatwianie rozpoczy- nania działalności gospodarczej, pomoc początkującym przedsiębiorcom.

Przedsiębiorstwa działające na terenie gminy Myślibórz mogą korzystać ze wsparcia następu- jących instytucji otoczenia biznesu:

¾ Sieć Centrów Usługowo-Doradczych Euroregionu Pomerania (która działa w ramach Myśliborskiego Centrum Biznesu) w zakresie: • współpracy transgranicznej – pośrednictwo w znalezieniu partnerów do transgranicznej współpracy, • wspierania transgranicznych kontaktów służących procesowi rozwoju gospodarczego, • organizacji spotkań, szkoleń, forów dla przedsiębiorców.

¾ Północna Izba Gospodarcza w Szczecinie Odział w Myśliborzu w zakresie: • doradztwa, szkoleń, konsultacji dla przedsiębiorców z lokalnego rynku, • wyszukiwania kontrahentów, • promocji lokalnych przedsiębiorców przez stronę internetową i magazyn branżo- wy.

¾ Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna w zakresie:

• współpracy z firmami będącymi inwestorami specjalnej strefy dot. szukania pra- cowników na lokalnym rynku pracy.

¾ Powiatowy Urząd Pracy w Myśliborzu w zakresie:

• udzielania dotacji dla przyszłych przedsiębiorców, • organizowania staży i prac interwencyjnych dla pracowników zatrudnionych przez przedsiębiorców.

ROLNICTWO Na terenie miasta i gminy Myślibórz w 2013 roku istniało 20 216 ha użytków rolnych. Stano- wiły one 61,5% powierzchni całej gminy. Największy odsetek użytków rolnych stanowią grunty orne – 80,6%. Pozostałą część stanowią lasy i grunty leśne – 24,1% oraz pozostałe grunty – 14,4%.

Tabela 13. Struktura użytkowania gruntów w gminie Myślibórz (stan na rok 2013)

Użytki rolne [ha] Grunty Grunty Lasy Pozosta- Pastwi- Grunty Łąki rolne za- pod i grunty łe grun- Sady ska Rowy orne trwałe budowa- sta- leśne ty trwałe ne wami 16 297 187 2468 772 340 49 103 7926 4721 Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

W 2013 roku na terenie gminy istniało 1207 gospodarstw rolnych. Wśród nich dominowały gospodarstwa małe do 10 ha – 78%. Duży odsetek stanowiły również gospodarstwa o powierzchni 10–20 ha, stanowiące 11,6% wszystkich gospodarstw. Wykres 8. Struktura gospodarstw rolnych wg wielkości w gminie Myślibórz (stan na rok 2014)

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

W 2013 roku powierzchnia zasiewów w gminie Myślibórz wynosiła 14 223 ha. Średnio na jedno gospodarstwo przypadało więc 11,8 ha zasiewów.

Tabela 14. Powierzchnia zasiewów [ha] w powiecie myśliborskim (stan na rok 2014)

rolnicza Spół- przedsię- przedsiębior- razem dzielnia Produk- biorstwo stwo Rolno wyszczególnienie gospodar- cyjna „Jedność” Rolno Przemysłowe stwa indy- w Rowie Przemysło- „Edrol” widualne we „Agromyśl” pszenica ozima 2100 250 1320 46 3716 pszenica jara 250 - - - 250 żyto 1900 300 50 70 2320 jęczmień ozimy 152 93 220 152 617 jęczmień jary 950 - - 55 1005 owies 440 - - - 440 pszenżyto ozime 1500 110 35 - 1645 pszenżyto jare 20 - - - 20 mieszanki zbożowe - - - - - ozime mieszanki zbożowe 175 - - - 175 jare zboża podstawowe 7487 753 1625 323 10 188 kukurydza 400 - - 14 414 zboża ogółem 7887 753 1625 337 10 602 mieszanki zbożo- 40 - - - 40 wo-strączkowe jare groch 100 - - 148 248 ziemniaki 125 - - - 125 buraki cukrowe 210 - 33 40 283 rzepak ozimy 1100 560 860 190 2710 rzepak jary 5 - - - 5 łubin - 140 35 35 210 ogółem 9467 1453 2553 750 14 223 Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

Wśród zasiewów w 2013 roku dominowały zboża. Powierzchnia gruntów pod uprawę zbóż wynosiła 10 602 ha (74,5% całkowitej powierzchni zasiewów). Wśród zbóż najpopularniejsza jest pszenica ozima – powierzchnia jej zasiewu wynosi 3716 ha, czyli 26,1% ogólnej powierzchni zasiewów.

W 2010 roku7 230 gospodarstw rolnych utrzymywało zwierzęta gospodarskie. Pogłowie zwie- rząt wynosiło 2900 sztuk dużych. Wśród zwierząt gospodarskich dominował drób – 177 go-

7 Wg Powszechnego Spisu Rolnego.

60 spodarstw zajmują się jego hodowlą, a liczebność wynosi 37 109 szt. Duży udział przypada także na trzodę chlewną. Jej utrzymaniem zajmuje się 129 gospodarstw, które posiadają łącznie 3707 sztuk. W gminie Myślibórz 359 gospodarstw rolnych wyposażonych jest łącznie w 641 ciągników rolniczych.

Tabela 15. Zwierzęta gospodarskie w gminie Myślibórz (stan na rok 2010)

zwierzęta gospodarskie bydło razem szt. 971 bydło krowy szt. 392 trzoda chlewna razem szt. 3 707 trzoda chlewna lochy szt. 270 konie szt. 116 drób ogółem razem szt. 37 109 drób ogółem drób kurzy szt. 7 685 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Większość gospodarstw utrzymuje się z działalności rolniczej – 95,75% ogółu. Duża część gospodarstw posiada również dochody z pracy najemnej – 38,2% ogółu. Niewielki odsetek gospodarstw posiada dochody z emerytury i renty – 18,6%, z pozarolniczej działalności gospodarczej – 15,6%, z innych niezarobkowych źródeł poza emeryturą i rentą – 8,5%.

Tabela 16. Gospodarstwa domowe z dochodami z różnych źródeł w gminie Myślibórz (stan na rok 2010) ogółem 636 z dochodem z działalności rolniczej 609 z dochodem z emerytury i renty 118 z dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej 99 z dochodem z pracy najemnej 243 z dochodem z innych niezarobkowych źródeł poza emeryturą i rentą 54 bez dochodów z działalności rolniczej 27 bez dochodów z emerytury i renty 518 bez dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej 537 bez dochodów z pracy najemnej 393 bez dochodów z innych niezarobkowych źródeł poza emerytura i 582 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

TURYSTYKA Atrakcyjne położenie i wstępowanie wielu obiektów zabytkowych sprawia, że teren gminy posiada walory turystyczne8. Na terenie miasta i gminy Myślibórz warto zobaczyć: • pozostałości murów obronnych z XIV w., • Bramę Pyrzycką i Nowogródzką, • Basztę Prochową, • Kościół Farny (jego początki sięgają II poł. XIII w., rozbudowany w XV-XVI w.) z po- tężną wieżą gotycką oraz amboną i ołtarzem z końca XVII w., • zespół dawnego Klasztoru Dominikanów z końca XIII w., • późnobarokowy Ratusz z 1771r., • Kapliczkę Jerozolimską z XVI w., • Kaplicę Św. Ducha z XIV w., • Kaplicę Św. Gertrudy z pocz. XV w., • Kościół p.w. Św. Krzyża – Sanktuarium Miłosierdzia Bożego.

Jedną ze znaczących atrakcji jest Jezioro Myśliborskie, które stwarza korzystne warunki do żeglowania, kajakarstwa i uprawiania innych sportów wodnych. Organizowane są na nim regaty i zawody międzynarodowe. Sportom wodnym patronuje Międzyszkolny Ośrodek Spor- tu „SZKUNER” Sp. z o.o. oraz Międzyszkolny Klub Sportowy „Szkuner”, który posiada przy- stań wodną i bogate zaplecze sprzętu pływającego. Turyści mogą skorzystać z rejsów statkiem wycieczkowym, kursów na stopień żeglarza jachtowego oraz kortów tenisowych.

Dla zwolenników wypoczynku zagospodarowano tereny leśne nad jeziorami: Myśliborskim od strony Jezierzyc, Chłop, Białym, nad jeziorem w Pszczelniku. Są to obszary ogrodzone, wypo- sażone w podstawowe urządzenia i wiaty, ławo-stoły, miejsca palenia ogniska. Jest to rów- nież raj dla wędkarzy – jeziora obfitują w ryby: płoć, okoń, węgorz, sandacz, szczupak, sie- lawa, ukleja. Jeziora są także siedliskiem różnorodnego ptactwa. Można tu spotkać perkozy, nury, czaple, żurawie a nawet kormorany. Lasy obfitują w stare okazy drzew pomnikowych, bogate runo leśne i zwierzynę łowną (jeleń, dzik, sarna, lis). Istniejące w Myśliborzu koła łowieckie organizują polowania dla myśliwych z zagranicy.

Mimo atrakcyjnego krajobrazu gmina Myślibórz cieszy się niewielką popularnością. W 2013 roku z noclegów skorzystało 7660 osób, w tym 510 turystów z zagranicy. Turystom łącznie

8 Wykaz zabytków miasta i gminy Myślibórz w załączniku nr 3.

62 udzielono 12 718 noclegów (w tym 921 turystom zagranicznym). Spośród turystów zagranicznych odwiedzających gminę największą grupę stanowią Niemcy (49,2% turystów zagranicznych).

Tabela 17. Turystyczne obiekty noclegowe w gminie Myślibórz w latach 2009– 2013

wyszczególnienie jednostka 2009 2010 2011 2012 2013 obiekty ogółem VII ob. 4 4 5 5 5 obiekty całoroczne VII ob. 4 4 5 5 5 miejsca noclegowe ogółem VII msc 246 326 328 190 196 miejsca noclegowe całoroczne msc 246 326 328 190 196 korzystający z noclegów ogó- łem I-XII osoba 9 478 9 712 10 453 7 395 7 660 korzystający z noclegów turyści zagraniczni I-XII osoba 337 415 491 605 510 wynajęte pokoje ogółem I-XII w obiektach hotelowych - 5 318 5 052 5 070 5 975 7 746 wynajęte pokoje turystom zagranicznym I-XII w obiektach - 292 374 489 559 541 hotelowych udzielone noclegi ogółem I-XII - 26 489 21 998 21 407 11 206 12 718 udzielone noclegi turystom zagranicznym I-XII - 676 763 1219 1185 921 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Wśród gmin należących do powiatu myśliborskiego największą popularnością wśród turystów cieszy się gmina Barlinek. W 2013 roku odwiedziło ją 10 857 turystów, w tym 2497 turystów zagranicznych. Turyści mają do dyspozycji na terenie gminy Myślibórz 5 obiektów noclegowych, które oferu- ją łącznie 196 miejsc noclegowych.

Tabela 18. Obiekty noclegowe w gminie Myślibórz w latach 2009–2013

Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013 hotele 1 1 1 2 2 pensjonaty 0 0 0 1 1 inne obiekty hotelowe 2 2 2 1 1 pozostałe obiekty niesklasyfikowane 1 1 2 1 1 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Nocleg można znaleźć w Hotelu Piast, Hotelu i restauracji ADRIA, Pensjonacie nad Jeziorem, Szkółce żeglarskiej, Apartamencie nad Jeziorem, Powiatowym Ośrodku Sportu i Rekreacji „SZKUNER” Sp. z o.o., Hotelu i restauracji AUTO – PORT, Specjalnym Ośrodku Szkolno-

Wychowawczym TPD, Ośrodku Harcerskim, Gospodarstwie Agroturystycznym Grzybkolandia, Kwaterach agroturystycznych – Klaudiusz Mockałło oraz w Motelu MYŚLIBOR i w Motelu Au- to- Port Renice (kompleks, w skład którego wchodzi m.in. stacja paliw, hotel, restauracja). Dom Wczasów Dziecięcych położony jest nad Jeziorem Myśliborskim i zajmuje się organizacją wypoczynku w postaci tzw. zielonych szkół.

Przez teren gminy przebiega Rowerowy Szlak Przyrodniczo-Historyczny „Z biegiem Myśli” (który przebiega wzdłuż rzeki Myśli). Trasa wynosi 113 km.

Mapa 4. Trasa szlaku rowerowego „Z biegiem Myśli”

Źródło: http://www.mysliborz.edu.pl/szlakzbm/index.htm, [dostęp: 24.10.2014]

Przez obszar gminy przebiegają następujące szlaki turystyczne:

• Historyczno-Turystyczny Miejski Szlak Turystyczny „Szklak Dialogu” (na jego trasie pojawiają się takie zabytki jak: Ratusz, Kolegiata, Klasztor Dominikanów, Kaplica Św. Gertrudy, Brama Nowogródzka, Baszta Prochowa, Mury Obronne, Brama Pyrzycka,

Baszta Łupinowa, Kapliczka Jerozolimska, Kościół Św. Krzyża, Kaplica Św. Ducha; po- jawiają się tutaj także trasy dodatkowe: Brama Pyrzycka - ul. Daszyńskiego - Cmen- tarz Wojenny, ul. Daszyńskiego – Grodzisko, Brama Pyrzycka – Cmentarz Komunalny – Pomnik „Dona Nobis Pacem”); • Trasa „Szlakiem Zabytków Myśliborza”; • Szlak Dariusa i Girenasa (zielony); • Szlak żółty (Dębno – Barnówko (PKP) – Ostrowiec – Różańsko – Rościn (wiadukt) – Wierzbnica – Myślibórz (przez miasto) – Dąbrowa – Głazów – Jezioro Chłop); • „Trasa typowa PTSM” (Choszczno (schronisko PTSM) – Pełczyce – Barlinek (schronisko PTSM) – Karsko – Nowogródek Pomorski – Ławy – Myślibórz (schronisko PTSM) – Wierzbnica – Dalsze – Pszczelnik – Dolsk – Ostrowiec – Barnówko – Dębno (schronisko PTSM)); • „Droga 1000 Jezior” (północna trasa dla zmotoryzowanych: Krajnik Dolny (przejście graniczne Schwedt) – Chojna – Trzcińsko Zdrój – Rów – Golenice – Myślibórz – Reni- ce – Lipiany – Barlinek – Pełczyce – Choszczno); • „Droga 1000 Jezior” (południowa trasa dla zmotoryzowanych: Myślibórz – Dalsze – Mystki – Lubiszyn – Wysoka – Gorzów Wlkp.); • „Droga widokowa” (Myślibórz – Golenice – Rów – Trzcińsko Zdrój – Chojna – Cedynia – Siekierki); • S-2 (trasa zachodnia: Myślibórz – Renice – Lipiany – Pyrzyce – Goleniów – Parłówko – Wolin – Świnoujście (166 km)); • S-6 (trasa południowa: Chojna – Myślibórz – Barlinek – Choszczno – Recz – Drawno – Kalisz Pomorski – Mirosławiec – Wałcz (194 km)); • Szlak niebieski Pojezierza Myśliborskiego (Lipiany – Osetna – Jezioro Chłop – Dercze- wo – Sitno – Tetyń – Banie).

Poza tym na rzece Myśli znajduje się szlak kajakowy nr 220 o długości 85 km (Lipiany – Jez. Wądół – Jez. Kościelne – Jez. Będzin – Jez. Łubie – Jez. Myśliborskie – Myślibórz – Jez. Wierzbnickie – Wierzbówek – Zarzecze – Barnówko – Mostno – Dargomyśl – Chwarszczany – Gudzisz – Reczyce – Namyślin – Chlewice – ujście Myśli do Odry)9.

Dodatkowych wiadomości na temat ciekawych miejsc oraz wydarzeń, które mają miejsce w gminie można zasięgnąć na stronie internetowej Spacerkiem po Myśliborzu10, gdzie prócz

9 http://www.powiatmysliborski.pl/strony/menu/39.dhtml, [dostęp: 28.10.2014]. 10 http://www.mysliborz.info.pl/

65 aktualności dostępny jest także wirtualna podróż po mieście z przydatnymi wskazówkami dla turystów.

SFERA SPOŁECZNA

PROCESY DEMOGRAFICZNE Na dzień 31 grudnia 2013 roku gminę Myślibórz zamieszkiwało 20 144 osób, w tym 10 462 kobiety i 10 122 mężczyzn. Większa część ludności – 56,4% zamieszkuje tereny miejskie. Ludność gminy Myślibórz stanowi 30,4% ludności powiatu myśliborskiego, 1,2% ludności województwa zachodniopomorskiego i 0,05% ludności Polski.

Wykres 9. Liczba ludności w podziale na płeć w gminie Myślibórz w latach 2009– 2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Gmina Myślibórz jest drugą gminą powiatu myśliborskiego pod względem ludności. Więcej mieszkańców posiada jedynie gmina Dębno. Gęstość zaludnienia wynosiła dla gminy Myśli- bórz w 2013 roku 63 osób/km2. W porównaniu do pozostałych gmin należących do powiatu myśliborskiego jest to wartość średnia. Najwyższą gęstością zaludnienia cechuje się gmina Barlinek. Tabela 19. Porównanie gmin powiatu myśliborskiego - liczba mieszkańców, powierzchnia, gęstość zaludnienie oraz przyrost naturalny (stan na rok 2013) gęstość przyrost gmina ludność powierzchnia [ha] zaludnienia naturalny Barlinek 19 810 25 872 77 1,2 Boleszkowice 2 937 13 049 23 -0,7 Dębno 20 975 31 843 66 -1,2 Myślibórz 20 144 32 886 63 -3,5 Nowogródek Pomorski 3 392 14 590 23 0,6 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Od 2010 roku liczba ludności gminy Myślibórz systematycznie spada. Powodem takiego zjawiska jest ujemny przyrost naturalny oraz ujemne saldo migracji.

Na przestrzeni lat 2009–2013 w gminie Myślibórz liczba zgonów przewyższała liczbę urodzeń. Ponadto przyrost naturalny przedstawiający relację wskazanych wielkości przyjmuje tenden- cję spadkową, co niekorzystnie wpływa na liczbę ludności gminy. Sytuacja gminy Myślibórz w porównaniu do powiatu, województwa i Polski pod względem przyrostu naturalnego jest zdecydowanie najsłabsza. Gmina Myślibórz cechuje się również najniższym przyrostem natu- ralnym spośród gmin powiatu myśliborskiego.

Wykres 10. Przyrost naturalny w gminie Myślibórz i jednostkach porównawczych w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Niekorzystnie przedstawia się również saldo migracji. Od 2009 roku przyjmuje ono wartości ujemne co oznacza, że więcej osób opuszcza gminę niż się w niej osiedla. Saldo migracji na 1000 mieszkańców w 2013 roku wynosiło -3 i było na niższym poziomie niż saldo migracji w powiecie myśliborskim (-2,6), województwie zachodniopomorskim (-0,6) i Polsce (-0,5).

Gmina Myślibórz pod względem salda migracji niekorzystnie przedstawia się również na tle pozostałych gmin wchodzących w skład powiatu myśliborskiego. Niższe saldo migracji posiada jedynie gmina Nowogródek Pomorski (-4,7). Pozostałe gminy osiągnęły odpowiednio saldo migracji na poziomie: gmina Barlinek -2,4, gmina Boleszkowice 3,7 i gmin Dębno -2,9.

Wykres 11. Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych dla gminy Myślibórz w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Struktura wiekowa ludności nie wskazuje na duże rozbieżności między liczbą kobiet i męż- czyzn. Można jednak wskazać grupy wiekowe, które charakteryzują się przewagą liczebną jednej z płci: mężczyźni przeważają w ogólnej liczbie mieszkańców gminy w grupie 0–19 oraz 25–54 lata natomiast kobiety w grupie 20–24 lata oraz 55 i więcej.

Wykres 12. Struktura wiekowa ludności w gminie Myślibórz (stan na rok 2013)

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Podział ludności na ekonomiczne grupy wiekowe11 wskazuje na starzenie się społeczeństwa. Na przestrzeni lat 2009–2013 zmniejsza się liczba ludności w wieku aktywności zawodowej oraz osób młodych w wieku przedprodukcyjnym, rośnie natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym.

Wykres 13. Struktura ludności gminy Myślibórz wg ekonomicznych grup wieku w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Starzenie się społeczeństwa potwierdza wskaźnik obciążenia demograficznego przedstawiają- cy wzajemne relacje liczby osób w poszczególnych grupach. Na przestrzeni lat wzrasta: liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym (przed- lub poprodukcyjnym) na 100 osób w wieku produkcyjnym, liczba ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym, liczba ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym.

11 Wiek przedprodukcyjny – 14 lat i mniej, wiek produkcyjny – 15–59 lat (kobiety), 15–64 lata (mężczyźni) oraz wiek poprodukcyjny – po 60 roku życia (kobiety) oraz po 65 roku życia (mężczyźni).

Wykres 14. Wskaźnik obciążenia demograficznego dla gminy Myślibórz w latach 2009–2013

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Tendencja starzenia się społeczeństwa dotyczy większości jednostek samorządów terytorial- nych. Zjawisko to widoczne jest również w tabeli przedstawiającej wskaźnik obciążenia demograficznego dla powiatu myśliborskiego, województwa zachodniopomorskiego oraz Polski. Gmina Myślibórz wypada na tle jednostek porównawczych dość dobrze – jedynie wskaźniki dla powiatu są na lepszym poziomie.

Tabela 20. Wskaźnik obciążenia demograficznego dla gminy Myślibórz i jednostek porównawczych (stan na rok 2013)

powiat województwo gmina wyszczególnienie myślibor- zachodniopo- Polska Myślibórz ski morskie ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku pro- 54,7 54,7 55,2 57,6 dukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku 101,1 89,9 101,3 101,2 przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku pro- 27,5 25,9 27,8 29 dukcyjnym Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Od 2015 roku do 2035 liczba ludności będzie spadała. Prognozowana różnica w ciągu tych dwudziestu lat ma wynieść aż 5399 osób.

Tabela 21. Prognoza liczby ludności w powiecie myśliborskim w latach 2015– 2035

Rok Liczba ludności Liczba ludności Liczba ludno- Liczba Liczba (ogółem) (w miastach) ści mężczyzn kobiet (na wsiach) 2015 66 632 32 699 33 933 38 876 27 756 2016 66 529 32 635 33 894 38 758 27 771 2017 66 387 32 558 33 829 38 633 27 754 2018 66 248 32 472 33 776 38 505 27 743 2019 66 101 32 395 33 706 38 380 27 721 2020 65 939 32 300 33 639 38 249 27 690 2021 65 764 32 202 33 562 38 114 27 650 2022 65 566 32 097 33 469 37 961 27 605 2023 65 337 31 968 33 369 37 786 27 551 2024 65 080 31 828 33 252 37 608 27 472 2025 64 810 31 681 33 129 37 406 27 404 2026 64 523 31 525 32 998 37 193 27 330 2027 64 211 31 353 32 858 36 972 27 239 2028 63 880 31 181 32 699 36 742 27 138 2029 63 535 31 000 32 535 36 492 27 043 2030 63 182 30 818 32 364 36 245 26 937 2031 62 817 30 628 32 189 35 989 26 828 2032 62 431 30 433 31 998 35 713 26 718 2033 62 031 30 238 31 793 35 431 26 600 2034 61 643 30 038 31 605 35 161 26 482 2035 61 233 29 837 31 396 34 866 26 367 Źródło: http://old.stat.gov.pl/, [dostęp: 7.11.2014]

EDUKACJA W gminie Myślibórz funkcjonują przedszkola, szkoły podstawowe oraz gimnazja. Wśród nich są następujące placówki: • Przedszkole publiczne nr 1 „Zielona Dolinka”, • Przedszkole publiczne nr 2 im. „Misia Uszatka”, • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Janusza Kusocińskiego w Myśliborzu, • Szkoła podstawowa nr 3 im. Leonida Teligi w Myśliborzu, • Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Golenicach, • Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Kierzkowie, • Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Nawrocku, • Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Myśliborzu, • Zespół Szkół dla Dorosłych w Rowie (do 31.08.2014 roku, a od 1.09.2014 roku Gim- nazjum dla Dorosłych).

Gmina Myślibórz dotuje również przedszkole niepubliczne (dla dzieci w wieku 3–5 lat) z filia- mi w Golenicach, Sulimierzu, Derczewie i Nawrocku, niepubliczną szkołę podstawową w My- śliborzu oraz Gimnazjum nr 2, dla którego organem prowadzącym jest Starostwo Powiatowe w Myśliborzu. Na przestrzeni lat 2011–2014 można zauważyć wzrastającą liczbę oddziałów przedszkolnych oraz liczbę miejsc oferowanych przez myśliborskie przedszkola. Wzrasta również liczba dzieci korzystających z usług przedszkolnych.

Tabela 22. Charakterystyka przedszkoli działających na terenie gminy Myślibórz w latach 2011–2014

3–4 5 6 razem przedszkole latki latki latki 2011/2012 Przedszkole Publiczne nr 1 54 14 26 94 Przedszkole Publiczne nr 2 105 46 19 170 Razem 159 60 45 264 2012/2013 Przedszkole Publiczne nr 1 63 20 11 94 Przedszkole Publiczne nr 2 113 38 29 180 Razem 176 58 40 274 2013/2014 Przedszkole Publiczne nr 1 51 26 26 103 Przedszkole Publiczne nr 2 100 50 25 175 Razem 151 76 51 278 2014/2015 PP 1 50 32 18 100 PP 2 24 51 100 175 Razem 74 83 118 275 Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Odmienna sytuacja dotyczy szkół podstawowych i gimnazjalnych, w których liczba uczniów spadła w stosunku do roku szkolnego 2009/2010 o 20,2%. Problem zmniejszającej się liczby uczniów dotyka w szczególności gimnazja, gdzie liczba uczniów spadła aż o 51,8%12. Nato- miast seniorzy w gminie Myślibórz mogą korzystać z zajęć organizowanych przez Myśliborski Uniwersytet Trzeciego Wieku13 – w postaci wykładów, kół zainteresowań, wyjazdów. Ponadto w gminie funkcjonuje Gimnazjum dla Dorosłych w Rowie, Państwowa Szkoła Muzyczna.

12 Dane statystyczne dotyczą placówek prowadzonych przez Miasto i Gminę Myślibórz. 13 http://www.mutw.pl/, [dostęp: 27.10.2014].

Tabela 23. Liczba oddziałów i uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach pod zarządem Gminy Myślibórz w latach 2009– 2014

Rok 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 szkolny prognoza Lp. Szkoły Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba oddziałów uczniów oddziałów uczniów oddziałów uczniów oddziałów uczniów oddziałów uczniów oddziałów ucznió w

1. SP 2 27 558 28 561 27 546 25 537 23 533 20 488

2. SP 3 27 509 29 523 29 559 28 551 25 521 24 553 3. SP Goleni- 7 77 7 86 7 90 7 89 7 87 7 84 ce 4. SP 7 72 7 66 7 62 7 59 7 63 7 52 Kierzków 5. SP Na- 7 93 7 87 7 92 7 83 7 93 8 90 wrocko Razem 75 1309 78 1323 77 1349 74 1319 69 1297 66 1267

6. Gimna- 31 686 29 658 24 504 20 393 15 320 13 329 zjum 7. Gimna- 8 115 7 96 7 98 5 71 4 66 3 66 zjum Rów Łącznie 189 2110 114 2077 108 1951 99 1783 88 1683 336 1662 wszystkie szko- ły

Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

Analizując wyniki sprawdzianu przeprowadzanego po 6 klasie szkoły podstawowej w 2014 roku należy zaznaczyć, że jedynie dwie szkoły (SP nr 2 i SP nr 3) uzyskały średni wynik na wyższym poziomie niż średnia dla Polski, Okręgu, województwa i powiatu. Pozostałe szkoły uzyskały wyniki nieznacznie niższe. Niepokojący jest jednak szczególnie niski poziom śred- niego wyniku w Szkole Podstawowej w Kierzkowie, która uzyskała wynik o 5,32 pkt niższy niż średnia dla Polski.

Tabela 24. Średnie wyniki sprawdzianów i egzaminów w latach 2010–2014 lp. Szkoła 2010 2011 2012 2013 2014 1. SP 2 24,90 25,90 24,54 23,28 28,46 2. SP 3 25,65 24,83 23,40 26,46 25,96 3. SP Golenice 22,58 22,21 21,00 19,33 23,10 4. SP Kierzków 18,33 24,22 22,00 19,60 20,5 6. SP Nawrocko 23,25 20,11 17,68 31,00 22,42 7. Miasto i Gmina My- 24,04 24,30 22,81 24,46 25,19 ślibórz 8. Powiat myśliborski 23,28 24,34 21,67 22,90 24,27

9. Województwo za- 23,67 24,42 21,92 22,98 24,92 chodniopomorskie

10. Polska 24,56 25,27 22,75 24,03 25,82 Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

Poziom nauczania mierzony wynikami z egzaminu gimnazjalnego przeprowadzanego na ko- niec trzeciej klasy w myśliborskim gimnazjum w 2013 roku był niższy niż średnia dla Polski. Gimnazjum uzyskało średnie wyniki niższe w każdej z poszczególnych części egzaminu.

Tabela 25. Średnie wyniki egzaminów w Gimnazjum w Myśliborzu (2009–2013) część huma- część mat. – język j. angielski j. niemiecki nistyczna przyr. rosyjski

histo- przed. mate- pod- roz- pod- roz- lp. j. podsta- rok ria, przy- maty- sta- sze- sta- sze- polski wowy wos rod. ka wowy rzony wowy rzony 1. 2009 32,8214 26,05 31,23 30,19 36,33 2. 2010 28,70 22,34 32,42 26,13 29,00 3. 2011 20,73 19,78 25,52 26,46 24,00 57,10 4. 2012 60,98 44,36 40,90 60,41 40,92 48,74 26,64 48,00 15 5. 2013 52,29 53,85 53,33 38,80 56,55 39,48 50,73 35,55 60,64 Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

Od kilku lat uczniowie szkół podstawowych i gimnazjum są laureatami i finalistami kuratoryj- nych konkursów przedmiotowych w zakresie matematyki, historii, biologii, chemii, geografii, języka polskiego oraz języka niemieckiego. Osiągają również wysokie wyniki w rywalizacji sportowej, w szczególności w piłce koszykowej oraz lekkoatletyce.

Dla szkół podstawowych, jak i gimnazjalnych współczynnik skolaryzacji brutto i netto16 przyjmuje tendencję spadkową, co może świadczyć o coraz częstszym wyborze przez uczniów szkół znajdujących się poza obszarem gminy. Tabela 26. Wskaźnik skolaryzacji dla szkół podstawowych i gimnazjów w gminie Myślibórz w latach 2008–2012 wyszczególnienie jednostka 2008 2009 2010 2011 2012 współczynnik skolaryzacji brutto szkoły podstawowe % 100,49 101,36 97,43 95,96 95,66 gimnazja % 124,11120,23 117,57 117,16 112,91 współczynnik skolaryzacji netto szkoły podstawowe % 97,49 95,59 92,70 91,00 90,21 Gimnazja % 98,5895,12 89,02 91,11 88,50

14 Wynik punktowy – max 50 punktów 15 Wynik procentowy – max 100%. 16 Współczynnik skolaryzacji brutto przedstawia stosunek wszystkich osób uczących się na danym poziomie do całej populacji osób będących w wieku nominalnie przypisanych temu poziomowi kształcenia. Współczynnik skolaryzacji netto to stosunek liczby uczniów w nominalnym wieku kształcenia na danym poziomie do liczby ludności zdefiniowanej jak przy współczynniku skolaryzacji brutto.

KULTURA I SZTUKA Do instytucji odpowiedzialnych za rozwój kultury w gminie Myślibórz zalicza się: • Myśliborski Ośrodek Kultury, • Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Myśliborzu, • Muzeum Pojezierza Myśliborskiego.

Myśliborski Ośrodek Kultury od wielu lat prowadzi działalność kulturalną dla miasta i gminy Myślibórz. Do celów ośrodka należy edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę oraz gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochronę i udostępnianie dóbr kultury. Ośrodek wspomaga również rozwój amatorskiego ruchu artystycznego, rozwój folkloru oraz stara się pobudzić zainteresowanie wiedzą i sztuką. Swój cel i zadania MOK realizuje poprzez organizowanie i prowadzenie spektakli, koncertów, wystaw czy kursów. W MOK przeprowadzane są zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych w poszczególnych sekcjach. Ośrodek udostępnia zainteresowanym sale i pomieszczenia wyposażone w sprzęt muzyczny, aparaturę nagłaśnia- jącą, sale do zajęć tanecznych i gier stolikowych. MOK organizuje zajęcia dla dzieci, młodzie- ży i dorosłych, udostępniane są m.ni. sale do zajęć tanecznych. Działają w nim sekcje i ze- społy tj. m.in.: • Klub Tańca Towarzyskiego ESTERA, • Chór Melodia, • Chór Seniorzy, • Zespół Myślanie, • Septet Band, • Zespół taneczny Born to Fly, • Studio piosenki, • Zespół gitar klasycznych, • Zespół Płomienie, • Sekcja szachowa, • Sekcja taneczna Zumba.

Myśliborski Ośrodek Kultury jest organizatorem lub współorganizatorem różnych imprez, konkursów i festynów tj. m.in.: Dni Myśliborza, konkursy recytatorskie, Festiwal Małych Form Teatralnych i Kabaretowych, Festyn z okazji Dnia Dziecka, Majówka z MOK, Przegląd Solistów i Muzycznych Zespołów Estradowych, Noc Świętojańska, Ogólnofajny Turniej Tańca oraz

Spotkanie Młodych Autorów i Kompozytorów SMAK. Zajmuje się również przygotowaniem imprez okolicznościowych tj. m.in. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Wieczór Ko- lęd i Pastorałek, Pierwszy Dzień Wiosny.

Kolejną instytucją kultury jest Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna zajmująca się rozwojem kultury w gminie Myślibórz. W skład biblioteki wchodzą następujące komórki organiza- cyjne: wypożyczalnia dla dorosłych, czytelnia dla dorosłych, wypożyczalnia dla dzieci i mło- dzieży, czytelnia dla dzieci i młodzieży, oddział zbiorów dla niewidomych, filie biblioteczne w Golenicach, Sitnie i Ławach. Biblioteka służy rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelni- czych, oświatowych, kulturalnych oraz informacyjnych mieszkańców gminy Myślibórz i powiatu myśliborskiego. Biblioteka Publiczna w Myśliborzu w ramach promocji czytelnictwa i regionu organizuje różnorodne formy pracy kulturalno-oświatowej. Są to lekcje biblioteczne, po- gadanki, konkursy czytelnicze, gry i zabawy ruchowe, spotkania z pisarzami i ciekawymi ludźmi.

Ponadto Biblioteka włącza się w organizację akcji „Cała Polska Czyta Dzieciom”. Kampania ta ma na celu uświadomienie społeczeństwu ogromnego znaczenia czytania dziecku dla jego rozwoju emocjonalnego oraz wyrobienia u dorosłych nawyku codziennego czytania dzieciom. Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna jest organizatorem imprez o charakterze cyklicz- nym, do których można zaliczyć: Imprezę plenerową „O Uśmiech Dziecka – Dzień Białych Żagli” – na przystani ośrodka żeglarskiego „Szkuner”, zajęcia „Nareszcie ferie. Nie trać we- rwy, bawić się można bez przerwy” oraz „Lato w mieście nie musi być nudne”. Biblioteka jest jednym z wielu współorganizatorów Dni Myśliborza. Propaguje postać Misia w literaturze dziecięcej poprzez organizację Dni Pluszowego Misia. Młodzi czytelnicy chętnie uczestniczą w pracach badawczych na temat czytelnictwa dzieci i młodzieży w województwie zachodniopomorskim. Nadzór merytoryczny nad badaniami sprawuje biblioteka publiczna w Kołobrze- gu. Filie biblioteczne uczestniczą w przygotowaniach Kulturalnych Dni Golenic oraz Sitnow- skich Dni Dziecka.

Księgozbiór biblioteki liczy 44 811 woluminów. Na podstawie wskaźników bibliotecznych za- wartych w tabeli można stwierdzić, że na przestrzeni lat księgozbiór ulega zmniejszeniu. W 2012 roku na 1000 mieszkańców gminy przypadało 2 169 woluminów, czyli 10,3% mniej niż w 2009 roku. Spada również liczba czytelników (o 3,6% w stosunku do roku 2009).

Tabela 27. Wskaźniki biblioteczne dla gminy Myślibórz w latach 2009–2012

wyszczególnienie jednostka 2009 2010 2011 2012 ludność na 1 placówkę osoba 2949 2985 2959 3444 biblioteczną księgozbiór bibliotek na wol. 2419,2 2346,6 2202,1 2168,8 1000 ludności czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludno- osoba 137 134 129 132 ści wypożyczenia księgozbio- ru na 1 czytelnika w wo- wol. 26,3 26,7 27,3 25,4 luminach Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Zestawiając wskaźniki biblioteczne gminy Myślibórz i jednostek porównawczych, należy wskazać na niekorzystne uwarunkowania gminy. Gmina Myślibórz cechuje się najmniejszym księgozbiorem oraz liczbą czytelników. Negatywnie wypada również dostępność placówek bibliotecznych – w gminie na 1 placówkę przypada 3444 osób. Jedynym wskaźnikiem na za- dowalającym poziomie są wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika. Wskaźnik gminny jest najwyższy spośród jednostek porównawczych.

Tabela 28. Wskaźniki biblioteczne dla gminy Myślibórz oraz jednostek porównawczych (stan na rok 2012)

województwo jednost- gmina powiat Pol- wyszczególnienie zachodniopomor- ka Myślibórz myśliborski ska skie ludność na 1 placówkę 4 biblioteczną osoba 3 444 2 513 3 624 072 księgozbiór bibliotek na wol. 2 169 3 898 4 119 3416 1000 ludności czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludno- osoba 132 146 151 168 ści wypożyczenia księgozbio- ru na 1 czytelnika w wo- wol. 25,4 22 18,3 18,9 luminach Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Muzeum Pojezierza Myśliborskiego jest trzecią instytucją dbającą o rozwój życia kulturalnego w gminy Myślibórz. Zakres działalności muzeum obejmuje m. in. organizację wystaw, odczy- tów, koncertów, plenerów, sprzedaż dzieł sztuki, działalność wydawniczą, zajęcia edukacyj-

78 no-oświatowe i badania naukowe oraz gromadzenie, konserwację i udostępnianie dóbr kultury.

W Muzeum Pojezierza Myśliborskiego istnieją cztery sale ekspozycyjne: • Pierwsza: Myślibórz we wczesnym średniowieczu – znajdują się tu eksponaty z wczesnego średniowiecza (VIII – XII w.) dotyczące historii Sołdzina (pierwsza nazwa My- śliborza); • Druga: Z dziejów Myśliborza – zgromadzone są tu muzealia związane z historią Myśli- borza (kiedyś Soldin) od XIV do XX w.; • Trzecia sala: Historia i etnografia - zakres ekspozycji stanowią przedmioty z trzech dziedzin: historii, etnografii i archeologii. W sali tej często organizowane są również okresowe wystawy okolicznościowe. • Czwarta: Galeria „M” – jest salą wystaw czasowych (obejmuje głównie sztukę współ- czesną).

Muzeum jest również organizatorem Międzynarodowych Plenerów Malarskich, w których uczestniczą artyści z Niemiec, Holandii, Danii, Litwy, Szwecji oraz z terenu całej Polski. Mię- dzynarodowa obsada imprez, wymiana pomysłów i doświadczeń twórczych pozwoliły spo- łeczności myśliborskiej uczestniczyć w tworzeniu dzieła sztuki. Praca z eksponatami muzeal- nymi stała się pomostem między historią a sztuką.

Jednostką Muzeum jest Ośrodek Edukacji Plastycznej. W pracowni prowadzone są zajęcia rozwijające wrażliwość i umiejętności plastyczne oraz przygotowujące do egzaminów do lice- ów plastycznych na wyższe uczelnie plastyczne. Ponadto prowadzone są zajęcia z osobami amatorsko uprawiającymi sztuki plastyczne. Pracownia sprawuje opiekę merytoryczną i organizacyjną nad Myśliborskim Klubem Plastyka, który organizuje wystawy oraz bierze udział w konkursach plastycznych.

Do cyklicznych imprez organizowanych na terenie gminy Myślibórz należy zaliczyć: • Edycję Biegów Mila Myśliborska i Bieg Główny na 10 km. Biegi uliczne odbywają się corocznie w różnych kategoriach wiekowych dzieci, młodzieży i dorosłych. Uczestni- kami biegów są amatorzy z całej Polski i z zagranicy; • Motorowodne Mistrzostwa Polski, Europy i Świata. Zawody odbywają się corocznie na pięknie położonym Jeziorze Myśliborskim z udziałem ekip międzynarodowych. Mi-

strzostwa wzbogacane są o imprezy towarzyszące i inne atrakcje odbywające się na plaży miejskiej; • Dni Myśliborza – cykliczna impreza plenerowa kierowana do mieszkańców miasta i okolic oraz do turystów. Impreza ma na celu prezentację dorobku kulturalnego i sportowego gminy Myślibórz; • Rocznica tragicznej śmierci lotników litewskich Stepasa Dariusa i Stasysa Girenasa. W uroczystości biorą udział przedstawiciele partnerskich i zaprzyjaźnionych samorzą- dów Rejonu Kowieńskiego i Miasta Kowno, organizacji i instytucji litewskich w Polsce, władz państwowych i samorządowych, radni, delegacje szkół i instytucji z terenu gminy i powiatu przedstawiciele prasy, telewizji polskiej i litewskiej oraz mieszkańcy okolicznych miejscowości; • Ogólnopolskie Spotkania Młodych Autorów i Kompozytorów SMAK im. Jonasza Kofty. Impreza kierowana do młodych adeptów różnych gatunków piosenki, kompozytorów, autorów i wykonawców; • Festiwal Małych Form Teatralnych i Kabaretowych – plenerowa impreza kulturalna kierowana do szerokiej publiczności myśliborskiej i turystów – organizowana corocznie w lipcu od 2001 roku.

Według Głównego Urzędu Statystycznego na terenie gminy Myślibórz w 2013 roku zorgani- zowano 88 imprez, w których uczestniczyło 16 400 osób.

SPORT I REKREACJA Działalnością w dziedzinie sportu na terenie gminy Myślibórz zajmuje się Ośrodek Sportu i Rekreacji. Do zadań Ośrodka należy: popularyzacja walorów rekreacji ruchowej, organizowanie zajęć, zawodów i imprez sportowo-rekreacyjnych, zapewnienie kadry instruktorów do prowadzenia zajęć rekreacyjnych, utrzymanie i udostępnianie bazy sportowo-rekreacyjnej, rozwijanie usług w zakresie rekreacji ruchowej, prowadzenie wypożyczalni sprzętu sportowo- rekreacyjnego i turystycznego, organizowanie nauki pływania.

W celu realizacji zadań ośrodek wykorzystuje następujące obiekty: • plaża i kąpielisko miejskie wraz z pomostami (wraz z wypożyczalnią sprzętu pływają- cego – kajaki, łodzie wiosłowe, rowery wodne), • pływalnia kryta (sauna, jacuzzi), • korty tenisowe (wypożyczanie rakiet i piłek do gry w tenisa),

• stadion (w okresie zimowym organizowane jest lodowisko i istnieje możliwość wypo- życzania łyżew), • plac imprez rekreacyjnych (m.in. wynajem placu dla wesołych miasteczek i cyrków).

Ośrodek organizuje imprezy sportowo-rekreacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, a także prowadzi wypożyczalnię sprzętu, udostępnia korty tenisowe, stadion z urządzeniami lekko- atletycznymi, plażę i krytą pływalnię. Największą imprezą organizowaną przez Ośrodek o zasięgu ogólnopolskim jest „Myśliborska Mila”17, czyli bieg uliczny.

Na terenie gminy Myślibórz działa kilka klubów sportowych: • Miejski Klub Sportowy (MKS) „OSADNIK” Myślibórz (piłka nożna), • „Agrogol” „GKS” Golenice (piłka nożna), • Czarni Czerników (piłka nożna) • „Orkan” Rów (piłka nożna), • Atletyczny Klub Sportowy (AKS) Myślibórz (podnoszenie ciężarów i kulturystyka), • MKS „Szkuner” Myślibórz (żeglarski).

Idealne warunki do uprawiania sportów w gminie stwarza Jezioro Myśliborskie, które zachęca do żeglowania, kajakarstwa i uprawiania innych sportów wodnych. Organizowane są na nim regaty i zawody międzynarodowe m.in. Regaty im. Leonida Teligi, Regaty o Błękitną Wstęgę Jeziora Myśliborskiego. Sportom wodnym patronuje Międzyszkolny Ośrodek Sportu „SZKU- NER”, który posiada przystań wodną i bogate zaplecze sprzętu pływającego. Ośrodek organizuje rejsy statkiem wycieczkowym, kursy na stopień żeglarza jachtowego dla młodzieży, obozy szkoleniowe.

W gminie Myślibórz odbywają się także Motorowodne Mistrzostwa Europy i świata – Klasa O- 175.

17 http://www.mysliborska‐mila.pl/, [dostęp: 17.10.2014].

BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Zwalczaniem przestępczości oraz działaniami prewencyjnymi na terenie gminy Myślibórz zajmuje się Komenda Powiatowa Policji w Myśliborzu. Obszar gminy podzielony jest na 5 dziel- nic, 2 obejmują tereny wiejskie. Pracę Policji w utrzymaniu porządku publicznego wspomaga Straż Miejska. W ramach współpracy Straż Miejska stara się wpisywać we wszelkie działania o charakterze prewencyjnym podejmowane w tym zakresie przez Policję. Ponadto Straż an- gażuje się w wiele innych działań związanych z zabezpieczeniem uroczystości na terenie gminy Myślibórz takie jak: święta narodowe, kultu religijnego, imprezy sportowe i kulturalne.

Poza Komendą Powiatową Policji Straż Miejska współpracuje z Państwową Strażą Pożarną, Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Strażą Leśną, Starostwem Powiatowym, placówkami oświa- towymi, a także organizacjami społecznymi, Powiatowym Lekarzem Weterynarii, Powiatową Inspekcją Sanitarną oraz Ochotniczą Strażą Pożarną.

Strażnicy w ramach współpracy z wymienionymi jednostkami uczestniczą regularnie między innymi w akcjach: Bezpieczne wakacje, Bezpieczna droga do szkoły, Bezpieczna zima w wo- jewództwie zachodniopomorskim, Znicz, Bezdomny, Bezpieczne ferie, Kontrole punktów han- dlowych z wyrobami pirotechnicznymi, Akcja Stroisz i Choinka. W 2013 roku Straż Miejska ujawniła 318 wykroczeń. Największą grupę stanowiły wykroczenia przeciwko: • bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji: 134, • ustawie o utrzymaniu czystości i porządku: 57, • urządzeniom użytku publicznego: 49, • bezpieczeństwu osób i mienia: 38, • porządkowi i spokojowi publicznemu: 9, • obyczajności publicznej: 8, • ustawie o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt: 8, • ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi: 6, • ustawie o ochronie zwierząt: 5, • zdrowiu (przepisy sanitarne): 4. Łącznie udzielono 249 pouczeń, nałożono 62 mandaty karne na kwotę 8200 zł, 18 osób do- prowadzono do izby wytrzeźwień lub miejsca zamieszkania samodzielnie i w trakcie wspól- nych służb z policjantami. Zabezpieczano 14 razy miejsca awarii i inne miejsca zagrożone, a także dokonano 39 powiadomień o uszkodzonych urządzeniach użytku publicznego

(np. znaki drogowe, ławki, przystanki). Na przestrzeni lat maleje liczna wykroczeń, manda- tów karnych oraz udzielanych pouczeń. Tabela 29. Statystyki Straży Miejskiej w Myśliborzu za lata 2010–2013

wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 Ilość wykroczeń 1063 760 844 318 Ilość pouczeń 416 458 281 249 Ilość mandatów karnych 612 242 551 62 Kwota mandatów kar- 98 270 35 150 90 570 8 200 Źródło: Straż Miejska w Myśliborzu

W Myśliborzu swoją siedzibę ma Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej. Ponadto na terenie gminy Myślibórz działa 6 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, z czego 3 jednostki należą do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Jednostki do akcji ratowniczo- gaśniczych w 2013 roku wyjeżdżały 68 razy. W celu zapewnienia należytego sprawowania funkcji przez Ochotnicze Straże Pożarne należy przeprowadzić modernizacje i rozbudowę budynków OSP (brak zaplecza socjalnego oraz sanitarnego), a także wymienić samochody na trzy nowe średnie wozy ratowniczo-gaśnicze oraz dwa lekkie.

OCHRONA ZDROWIA Samorząd gminny nie prowadzi żadnej placówki w zakresie ochrony zdrowia. Na terenie gminy funkcjonują następujące przychodnie18: ZOZ „Przychodnia Rodzinna" w Myśliborzu, Przy- chodnia im. Jana Pawła II Sp. z o.o. w Myśliborzu, Przychodnia Medycyna w Myśliborzu, NZOZ Przychodnia im. Jana Pawła II Sp. z o.o. w Sulimierzu, NZOZ Przychodnia im. Jana Pawła II Sp. z o.o. w Golenicach. W 2013 roku w przychodniach na terenie gminy Myślibórz udzielono 137 269 porad w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej oraz 179 606 porad le- karskich w zakresie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej.

Najbliższa izba przyjęć oraz oddziały specjalistycznej opieki zdrowotnej znajdują się na terenie powiatu myśliborskiego. Są to: szpital w Barlinku oraz w Dębnie.

Mieszkańcy gminy mają dostęp do czterech aptek. Na jedną aptekę przypada 5 146 osób. W porównaniu do pozostałych gmin wchodzących w skład powiatu myśliborskiego jest to najbardziej niekorzystny wskaźnik.

18 http://www.nfz-szczecin.pl/lekarze_rodzinni.htm#12, [dostęp: 12.11.2014].

Tabela 30. Liczba aptek w gminie Myślibórz i jednostkach porównawczych (stan na rok 2013)

Jednostka Apteki Ludność przypadają- ca na 1 aptekę Barlinek 5 3 962 Boleszkowice 1 2 937 Dębno 6 3 496 Myślibórz 4 5 146 Nowogródek Pomor- - - ski

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

POMOC SPOŁECZNA Pomoc społeczna jest instytucją polityki socjalnej państwa mającą na celu umożliwienie oso- bom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie poko- nać wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadania w zakresie pomocy społecznej na terenie Gminy Myślibórz realizowane są przez Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Środowisko- wy Dom Samopomocy dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Myśliborzu. W gminie Myślibórz mieszkańcom najczęściej udziela się pomocy z powodu ubóstwa (339 rodzin), bezrobocia (285 rodzin) oraz długotrwałej choroby (232 rodzin). W stosunku do roku 2009 zmniejszyła się liczba rodzin korzystających z pomocy w poszczególnych kategoriach. Wyjątkiem jest narkomania oraz bezdomność. W tych kategoriach w 2013 korzystało z pomocy więcej rodzin niż w 2009 roku. Łącznie z pomocy społecznej w 2013 roku korzystało 1 239 rodzin, tj. 37% mniej niż w roku 2009.

Wykres 15. Przyczyny udzielania pomocy społecznej na terenie gminy Myślibórz w latach 2009 i 2013

Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

Ośrodek Pomocy Społecznej świadczy pomoc społeczną w formie: • świadczeń pieniężnych: zasiłek stały, okresowy, celowy i celowy specjalny, • świadczeń niepieniężnych: praca socjalna, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, sprawienie pogrzebu, pomoc rzeczowa, poradnictwo specjalistyczne, schronienie, posiłek, usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, opłata za pobyt w domu pomocy społecznej i ośrodku wsparcia. Najczęściej mieszkańcy gminy Myślibórz korzystają z zasiłków rodzinnych, dożywiania oraz dodatków mieszkaniowych.

Tabela 31. Świadczenia Ośrodka Pomocy Społecznej w Myśliborzu w latach 2009 i 2013

2009 2013 wyszczególnienie Liczba osób Kwota Liczba osób Kwota zasiłek stały 135 444 620 159 301 240 zasiłek okresowy 239 245 097 321 464 319 schronienie 14 19 024 11 26 428 usługi opiekuńcze 69 23 933 44 113 949 sprawienie pogrzebu 5 13 708 3 10 226 dożywianie 896 633 071 751 282 211 odpłatność za pobyt w DPS 13 231 533 30 461 176 zasiłki celowe 458 367 704 469 252 186 składki na ubezpieczenie zdrowotne 117 37 000 258 92 784 składki na ubezpieczenie społeczne x x 193 234 887 stypendia socjalne x x 334 211 646 dodatki mieszkaniowe 2363 863 000 684 811 964 pozostała działalność x x 31 34 017 zasiłki rodzinne i dodatki do zasiłków 1288 432 900 2127 2 667 567 rodzinnych świadczenia opiekuńcze 64 25 800 142 921 074 Źródło: Urząd Miasta i Gminy Myślibórz

Ośrodek Pomocy Społecznej opłaca pobyt osób bezdomnych w: • Domu dla Matek z Małoletnimi Dziećmi i Kobiet w Ciąży w Policach, • Schronisku dla Bezdomnych Mężczyzn w Dębnie, • Stowarzyszeniu na Rzecz Ludzi Bezdomnych i Samotnych Matek z Dziećmi w Stargar- dzie Szczecińskim, • Ośrodku Wspierania Rodziny i w Schronisku dla Bezdomnych Mężczyzn w Korytowie, • Schronisku Świnoujście – Ośrodek Fundacji św. Brata Alberta, • Schronisku dla Bezdomnych Mężczyzn w Gorzowie Wielkopolskim.

Poza Ośrodkiem Pomocy Społecznej mieszkańcy gminy mogą skorzystać z pomocy udzielanej przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Dom Pomocy Społecznej.

Środowiskowy Dom Samopomocy w Myśliborzu organizuje oparcie społeczne dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które mają poważne trudności w życiu codziennym zwłaszcza w prawidłowym funkcjonowaniu w życiu społecznym. ŚDS w Myśliborzu jest przeznaczony dla osób: ¾ przewlekle psychicznie chorych;

¾ niepełnosprawnych intelektualnie; Prowadzi różne formy wsparcia, które zmierzają do podtrzymywania i rozwijania umiejętności niezbędnych do samodzielnego i aktywnego życia. Dom przeznaczony jest dla 40 osób zamieszkałych na terenie Gminy Myślibórz, a także na podstawie podpisanych porozumień dla osób z Gminy Dębno oraz Nowogródek Pomorski. Ośrodek jest placówką dziennego pobytu działającą 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygo- dniu. Osoby przyjmowane są do ŚDS na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Myśliborzu.

Usługi świadczone przez ŚDS obejmują w szczególności: 1. trening funkcjonowania w codziennym życiu; 2. trening umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów; 3. trening umiejętności spędzania czasu wolnego; 4. poradnictwo psychologiczne; 5. pracę socjalną; 6. pomoc w załatwianiu spraw urzędowych; 7. pomoc w dostępie do niezbędnych świadczeń zdrowotnych w tym w dostępie do lekarza psychiatry, 8. niezbędną opiekę; 9. terapię ruchową, w tym: zajęcia sportowe, turystykę i rekreację; 10. inne formy postępowania przygotowujące do podjęcia zatrudnienia.

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Gmina współpracuje z organizacjami pozarządowymi w celu budowania programu zaspoka- jania potrzeb mieszkańców oraz wzmacniania roli aktywności obywatelskiej w rozwiązywaniu problemów lokalnych. Do celów szczegółowych współpracy należy: promowanie społeczeń- stwa obywatelskiego przez wspieranie aktywności społeczności lokalnych, umacnianie w świadomości społecznej poczucia odpowiedzialności za siebie i swoje otoczenie, poprawa jakości usług publicznych i zapewnienie ich efektywniejszego wykonania poprzez włączenie do ich realizacji organizacji pozarządowych, integracja środowiska organizacji pozarządo- wych, polepszenie współpracy urzędu z organizacjami pozarządowymi, uwzględnienie roli opinii organizacji pozarządowych w procesie decyzyjnym będącym przedmiotem współpracy z gminą.

W rejestrze stowarzyszeń i fundacji znajdującym się w Ewidencji Starostwa Powiatowego w Myśliborzu wymieniono 63 organizacje z terenu gminy Myślibórz19. Według danych Urzędu Miasta i Gminy Myślibórz na terenie omawianej jednostki działa 36 organizacji (w tym dwie są zawieszone)20. Są to głównie organizacje działające w sferze sportu i rekreacji, aktywności społecznej, turystyki, kultury i pomocy społecznej. W większości są to instytucje samodziel- ne, niektóre z nich działają jako koła w Myśliborzu, będąc częścią organizacji ogólnopolskiej. Współpraca z tymi organizacjami przebiega na zasadzie współfinansowania realizowanych przez te podmioty zadań będących zadaniami własnymi Gminy.

Do organizacji tych należą: • Miejski Klub Sportowy „OSADNIK”, • Atletyczny Klub Sportowy, • Międzyszkolny Klub Sportowy „SZKUNER”, • Miejski Klub Pływacki „MYŚLIBÓRZ”, • Uczniowski Klub Sportowy „ORKAN”, • Golenicki Klub Sportowy, • Klub Tenisa Ziemnego „OPEN”, Myśliborskie Stowarzyszenie Miłośników Piłki Siatkowej, • Uczniowski Klub Sportowy „ KUSY”, • Uczniowski Klub Sportowy „OPTY”, • Myśliborskie Towarzystwo Wędkarskie, • Polski Związek Wędkarski Koło w Myśliborzu, • Liga Obrony Kraju Zarząd Powiatowy, • Stowarzyszenie „Z BIEGIEM MYŚLI”, • Stowarzyszenie Przyjaciół Golenic, • Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Powiatowy, • Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Rejonowy, • Stowarzyszenie „POMOC”, • Stowarzyszenie Rodziców, Opiekunów i Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych „POMOC- NA DŁOŃ”, • Polski Związek Niewidomych Okręg Zachodniopomorski Koło Myślibórz, • Zarząd Główny Związku Dzieci Wojny,

19 Kilkanaście z nich nie działa lub brakuje informacji o ich aktywności od wielu lat. 20 http://bip.mysliborz.pl/unzip/mysliborz_3355/09_04_2014_09_51_57V_aktualizacja_ankiety_2014.pdf, stan na 2014 rok, [dostęp: 20.10.2014].

• Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Zarząd Terenowy, • Ochotnicza Straż Pożarna Ławy, • Ochotnicza Straż Pożarna Derczewo, • Ochotnicza Straż Pożarna Rów, • Ochotnicza Straż Pożarna Kierzków, • Ochotnicza Straż Pożarna Otanów, • Ochotnicza Straż Pożarna Sulimierz, • Myśliborski Klub Abstynenta „RUBIKON”, • Stowarzyszenie Praworządność i Kultura, • Myśliborski Uniwersytet Trzeciego Wieku, • Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Głazów, • Północna Izba Gospodarcza w Myśliborzu, • Myśliborskie Centrum Wolontariatu przy Stowarzyszeniu Rodziców, Opiekunów i Przy- jaciół Osób Niepełnosprawnych „POMOCNA DŁOŃ”, • Myśliborski Klub Szachowy „Hetman”21.

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE I INFORMACJNE By wyjść naprzeciw potrzebom mieszkańców, uruchomiono platformę ePUAP, która jest Elek- troniczną Platformą Usług Administracji Publicznej oraz Elektroniczne Biuro Obsługi Intere- santa. Dzięki tej formie komunikacji bez wychodzenia z domu obywatele mogą załatwić naj- pilniejsze sprawy.

POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE GMINY Gmina Myślibórz należy do Lokalnej Grupy Działania „Lider Pojezierza” (wraz z gminami: Barlinek, Boleszkowice, Dębno, Nowogródek Pomorski, Krzęcin, Pełczyce, Lipiany i Przelewice) oraz do Stowarzyszenia Polskich Gmin Euroregionu Pomerania. W ramach LGD22 podejmowane są działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich. Członkowie grupy opracowują Lokalną Strategię Rozwoju (LSR) w rozumieniu przepisów Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz roz- wój obszarów wiejskich”, wspierają działania na rzecz realizacji LSR, zajmują się promocją obszarów wiejskich, aktywizują lokalną społeczność do czynnego udziału w procesie rozwoju obszarów wiejskich. Do zadań LGD „Lider Pojezierza” należy także wspieranie lokalnych

21 http://bip.mysliborz.pl/unzip/mysliborz_3355/09_04_2014_09_51_57V_aktualizacja_ankiety_2014.pdf,[dostęp: 21.110.2014]. 22 LGD = Lokalna Grupa Działania.

89 i regionalnych inicjatyw gospodarczo-społecznych, przedsięwzięć gospodarczych, kulturalnych, oświatowych mających na celu rozwój i aktywizację gmin.

Głównymi celami istnienia Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pomerania23 jest wspieranie i rozwijanie samorządności gmin, reprezentowanie ich interesów, wspomaganie współpracy między gminami, pomaganie w ich codziennej działalności, informowanie spo- łeczności lokalnych o idei integracji europejskiej oraz koordynowanie i wspieranie współpracy przygranicznej w regionie. W ramach stowarzyszenia funkcjonuje zespół ds. funduszy pomo- cowych, polsko-niemieckiej współpracy młodzieży oraz ds. administracyjno-finansowych24.

WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ Gmina Myślibórz współpracuje z trzema miastami: • Soltau w Niemczech, • Neuhardenberg w Niemczech, • Rejonem i miastem Kowno na Litwie.

Działania partnerów polegają głównie na nawiązywaniu, wzbogacaniu i pielęgnowaniu kon- taktów w zakresie kultury, sportu, turystyki i gospodarki. Współpraca ta stwarza także moż- liwości poznawania się nawzajem, wymiany poglądów oraz opieki nad pomnikami oraz pa- miątkami przeszłości. Gmina współpracuje z zagranicznymi miastami, aranżując spotkania grup młodzieżowych, seniorów i przedstawicieli władz samorządowych.

23 Informacje za: http://www.pomerania.org.pl/, [dostęp: 22.10.2014]. 24 Stowarzyszenie funkcjonuje w myśl Aktualizacji Transgranicznej Koncepcji Rozwoju i Działania Euroregionu POMERANIA na lata 2014–2020.

ANALIZA SWOT MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ

Mocne strony Słabe strony ♦ Dobre położenie komunikacyjne, ♦ Wzrastające bezrobocie i ko- w tym droga krajowa S3, nieczność wsparcia znacznej ♦ Potencjał turystyczny Jeziora grupy mieszkańców pomocą Myśliborskiego, społeczną, ♦ Podejmowanie działań z sąsied- ♦ Spadająca liczba uczniów w nimi jednostkami, szkołach na terenie gminy, ♦ Utrzymywanie kontaktów z za- ♦ Ujemny przyrost naturalny, granicznymi partnerami, ♦ Rozdrobnienie gospodarcze – ♦ Przynależność do Euroregionu dominacja mikroprzedsię- Pomerania, biorstw, ♦ Prowadzenie współpracy z lokal- ♦ Nierozwinięta sieć gazowa, nymi grupami działania, ♦ Konieczność rozbudowy sieci ka- ♦ Istnienie organizacji pozarządo- nalizacyjnej, wych na terenie gminy, ♦ Działalność klubów sportowych, ♦ Organizacja imprez cyklicznych,

♦ Występowanie atrakcyjnych

form ochrony przyrody, ♦ Obecność terenów inwestycyjnych pod zagospodarowanie, ♦ Zwiększanie aktywności miesz- kańców dzięki instytucjom kultury, ♦ Możliwość korzystania z tema- tycznych szlaków turystycznych, ♦ Dobre wyposażenie mieszkań w instalacje sanitarne,

Szanse Zagrożenia

♦ Rozwój turystyki kulturowej, ♦ Prognozowana zmniejszająca się ♦ Rozwój osadnictwa, liczba ludności, ♦ Rozwój dystrybucji odnawial- ♦ Starzenie się lokalnej społeczno- nych źródeł energii – gmina sa- ści, mowystarczalna energetycznie, ♦ Rozwój gospodarki w tym po- ♦ Depopulacja gminy, przez inwestora zewnętrznego, ♦ Kryzys gospodarczy, ♦ Wykorzystywanie odnawialnych ♦ Inne zdarzenia losowe. źródeł energii do produkcji energii elektrycznej i cieplnej.

SPIS MAP

Mapa 1. Gmina Myślibórz na tle Polski, województwa zachodniopomorskiego oraz powiatu myśliborskiego ...... 38

Mapa 2. Sieć dróg w powiecie myśliborskim ...... 46

Mapa 3. Trasa szlaku rowerowego „Z biegiem Myśli” ...... 64

SPIS TABEL

Tabela 1. Powierzchnia gmin powiatu myśliborskiego [w km2] w 2013 roku ...... 39

Tabela 2. Wskaźnik lesistości dla gmin powiatu myśliborskiego [w %] w 2013 roku...... 40

Tabela 3. Wskaźnik lesistości [w %] dla gminy Myślibórz i jednostek porównawczych w 2013 roku...... 40

Tabela 4. Surowce naturalne występujące na terenie gminy Myślibórz ...... 41

Tabela 5. Struktura użytkowania gruntów w gminie Myślibórz na 2013 rok...... 44

Tabela 6. Mieszkania wyposażane w instalacje w gminie Myślibórz w latach 2009–2012...... 47

Tabela 7. Sieć wodociągowa na terenie miasta i gminy Myślibórz w latach 2009–2013...... 48

Tabela 8. Sieć kanalizacyjna na terenie miasta i gminy Myślibórz w latach 2009–2013 ...... 49

Tabela 9. Sieć gazowa na terenie miasta i gminy Myślibórz w latach 2008–2012...... 49

Tabela 10. Charakterystyka gospodarki odpadami na terenie gminy Myślibórz w 2012 roku.51

Tabela 11. Wskaźniki gospodarcze gminy Myślibórz i jednostek porównawczych (stan na rok 2013) ...... 56

Tabela 12. Wskaźniki gospodarcze dla gmin powiatu myśliborskiego (stan na rok 2013) .....57

Tabela 13. Struktura użytkowania gruntów w gminie Myślibórz (stan na rok 2013) ...... 59

Tabela 14. Powierzchnia zasiewów [ha] w powiecie myśliborskim (stan na rok 2014) ...... 60

Tabela 15. Zwierzęta gospodarskie w gminie Myślibórz (stan na rok 2010)...... 61

Tabela 16. Gospodarstwa domowe z dochodami z różnych źródeł w gminie Myślibórz (stan na rok 2010) ...... 61

Tabela 17. Turystyczne obiekty noclegowe w gminie Myślibórz w latach 2009–2013 ...... 63

Tabela 18. Obiekty noclegowe w gminie Myślibórz w latach 2009–2013 ...... 63

Tabela 19. Porównanie gmin powiatu myśliborskiego pod względem liczby mieszkańców, powierzchni, gęstości zaludnienia oraz przyrostu naturalnego (stan na rok 2013) ...... 66

Tabela 20. Wskaźnik obciążenia demograficznego dla gminy Myślibórz i jednostek porównawczych (stan na rok 2013) ...... 70

Tabela 21. Prognoza liczby ludności w powiecie myśliborskim w latach 2015–2035...... 71

Tabela 22. Charakterystyka przedszkoli działających na terenie gminy Myślibórz w latach 2011–2014...... 72

Tabela 23. Liczba oddziałów i uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach pod zarządem Gminy Myślibórz w latach 2009–2014 ...... 73

Tabela 24. Średnie wyniki sprawdzianów i egzaminów w latach 2010–2014 ...... 74

Tabela 25. Średnie wyniki egzaminów w Gimnazjum w Myśliborzu w latach 2009–2013...... 75

Tabela 26. Wskaźnik skolaryzacji dla szkół podstawowych i gimnazjów w gminie Myślibórz w latach 2008–2012...... 75

Tabela 27. Wskaźniki biblioteczne dla gminy Myślibórz w latach 2009–2012 ...... 78

Tabela 28. Wskaźniki biblioteczne dla gminy Myślibórz oraz jednostek porównawczych (stan na rok 2012) ...... 78

Tabela 29. Statystyki Straży Miejskiej w Myśliborzu za lata 2010–2013 ...... 83

Tabela 30. Liczba aptek w gminie Myślibórz i jednostkach porównawczych (stan na rok 2013) ...... 84

Tabela 31. Świadczenia Ośrodka Pomocy Społecznej w Myśliborzu w latach 2009 i 2013 ....86

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego dla powiatu myśliborskiego, województwa zachodniopomorskiego i Polski w latach 2009–2013...... 52

Wykres 2. Bezrobocie wg płci w mieście i gminie Myślibórz w latach 2009–2013...... 53

Wykres 3. Procentowy udział bezrobotnych zamieszkałych w poszczególnych gminach powiatu myśliborskiego (stan na rok 2013) ...... 53

Wykres 4. Udział bezrobotnych z prawem do zasiłku w ogólnej liczbie bezrobotnych w gminach powiatu myśliborskiego (stan na rok 2013)...... 54

Wykres 5. Liczba podmiotów gospodarczych w gminie Myślibórz w latach 2009–2013...... 55

Wykres 6. Struktura podmiotów gospodarczych w gminie Myślibórz wg wielkości (stan na rok 2013) ...... 55

Wykres 7. Struktura podmiotów gospodarczych w gminie Myślibórz wg rodzajów działalności (stan na rok 2013)...... 56

Wykres 8. Struktura gospodarstw rolnych wg wielkości w gminie Myślibórz (stan na rok 2014) ...... 59

Wykres 9. Liczba ludności w podziale na płeć w gminie Myślibórz w latach 2009–2013 ...... 66

Wykres 10. Przyrost naturalny w gminie Myślibórz i jednostkach porównawczych w latach 2009–2013...... 67

Wykres 11. Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych dla gminy Myślibórz w latach 2009– 2013...... 68

Wykres 12. Struktura wiekowa ludności w gminie Myślibórz (stan na rok 2013)...... 68

Wykres 13. Struktura ludności gminy Myślibórz wg ekonomicznych grup wieku w latach 2009–2013...... 69

Wykres 14. Wskaźnik obciążenia demograficznego dla gminy Myślibórz w latach 2009–2013 ...... 70

Wykres 15. Przyczyny udzielania pomocy społecznej na terenie gminy Myślibórz w latach 2009 i 2013...... 85

ZAŁĄCZNIK NR 3

WYKAZ ZABYTKÓW MIASTA I GMINY MYŚLIBÓRZ

nazwa obiektu miejscowość

- kościół ewangelicki, ob. rzym. kat. fil. p.w. śś. Apostołów Piotra i Pawła, 1700, 1934, [nr rej.: A-225 z 22.09.2005], Chłopowo - cmentarz przy kościele (nieczynny), j. w.

- pałac (ruina), 1 poł. XVIII, [nr rej.: 442 z 12.12.1963].

- kościół fil. p.w. św. Teresy, 2 poł. XIII, XIX, 1976-1978, [nr rej.: A-569 z 27.07.1956], Czerników - zespół pałacowy, k. XVIII-XIX, [nr rej.: A- 1051 z 7.02.1978 i z 16.09.1996]: - pałac, 1850, k. XIX, - park. - ruina kościoła (wieża), drewn., pocz. XVIII, [nr rej.: A-156 z 5.01.2004], - cmentarz kościelny (dec. park) Czółnów

- park dworski, XVIII, [nr rej.: 224 z 8.09.1977]. - park dworski z aleją dojazdową, XIX, [nr rej.: A-670 z 30.08.1977]. Dąbrowa

- kościół fil. p.w. Narodzenia NMP, 2 poł. XIII, 1691, wieża drewn. 2 poł. XIX, [nr rej.: A-570 z 27.07.1956] Derczewo - park dworski, XVIII/XIX, [nr rej.: A-1165 z 8.09.1977]. - park dworski, XIX, [nr rej.: A-1171 z 30.08.1977 (dec. Sulimierz – Kolonia Dzierz- Dzierzgów gów)]. - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Dobrego Pasterza, 1892, [nr rej.: A-488 z 26.10.2009], Głazów

- cmentarz kościelny, [nr rej.: j. w.]. - park dworski, 1 poł. XIX, [nr rej.: A-673 z 7.02.1978]. Golczew

- kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. par. p.w.

MB Królowej Polski, 1759, [nr rej.: A-1162 z 12.12.1963], - cmentarz przykościelny, XVIII, [nr rej.: A-

1162 z 29.08.1977],

- zespół pałacowy, XVIII, [nr rej.: A-1053 Golenice z 12.12.1963, z 08.1973, z 29.08.1977 i z 13.12.1979]: - pałac, ok. poł. XVIII, - budynek gospodarczy, - budynek bramny, - park, XVIII, - park dworski, XIX, [nr rej.: A-1139 z 7.02.1978]. Kierzków

- kościół fil. p.w. śś. Apostołów Piotra i Paw- ła, 4. ćw. XIX, [nr rej.: A-295 z 19.12.2006], Kruszwin - cmentarz kościelny, [nr rej.: j. w.], - park dworski, 2 poł. XIX, [nr rej.: A-587 z 7.02.1978]. - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. św. Józefa Oblubieńca, 4 ćw. XIX, [nr rej.: A-162 z 28.01.2004], Ławy

- cmentarz kościelny, [nr rej.: j. w.]. - zespół kościoła ewangelickiego, k. XIX, [nr rej.: A-14 z 29.10.1999]: - kościół, ob. rzym.-kat. fil. p.w. MB Często- chowskiej Myśliborzyce - kaplica - cmentarz przykościelny - ogrodzenie z bramą, mur.-metal. - stare miasto, [nr rej.: A-37 z 22.04.1955], - kościół par. p.w. św. Jana Chrzciciela, Ry- nek im. Jana Pawła II, XIII, k. XVI, 1834-

1835, 1904, [nr rej.: A-655 z 30.07.1955 i z 27.04.1979], - zespół klasztorny dominikanów, [nr rej.: Kl.-V-O/13/55 z 22.04.1955 oraz 252 z 27.04.1979]: - kościół p.w. Świętego Krzyża, ob. dom kultury, ul. Klasztorna 3, mur.-szach.,

k. XIII, XVIII, 1927-1928

- klasztor, ob. biblioteka, ul. Armii Polskiej 10, k. XIII, XV, 1927-1928, 1968-1969, - kaplica p.w. Świętego Ducha, ob. muzeum, Myślibórz ul. Bohaterów Warszawy 74, XIV, [nr rej.: 342 z 12.09.1958 oraz 248 z 27.04.1979],

- kaplica szpitalna p.w. św. Gertrudy, ob. pracownia plastyczna, ul. Łużycka, 2 poł. XV, [nr rej.: kl-V-O/175/56 z 14.09.1956 oraz 251 z 27.04.1979], - kaplica „Jerozolimska”, ul. Piłsudskiego, 1514, [nr rej.: A-916 z 22.12.1965 oraz 247 z 27.04.1979], - cmentarz komunalny, ul. Celna / Daszyń- skiego, XIX, [nr rej.: A-1041 z 12.11.1991], - mury obronne, k. XIII, XIV-XV, [nr rej.: kl.- V-O/32/55 z 30.07.1955 oraz 249 z 27.04.1979]: - brama Nowogrodzka, ob. PTTK, poł. XV - brama Pyrzycka. ob. muzeum, ul. kard. S. Wyszyńskiego, 1 poł. XV - ratusz, Rynek 1, 1771, [nr rej.: kl.-V- O/233/57 z 25.02.1957 oraz 250 z 27.04.1979], - dom, ob. klasztor sióstr Jezusa Miłosierne- go, ul. Bohaterów Warszawy 77, mur.-szach., XVIII/XIX, po 1980, [nr rej.: 324 z 9.01.1990], - dom, ul. Buczka 11, szach., k. XVIII, XIX/XX, [nr rej.: A-208 z 10.03.2005], - wieża ciśnień (miejska), ul. Cienista, 1905, [nr rej.: 434/96 z 4.04.1996], - szpital św. Gertrudy, ob. pogotowie, ul. Łużycka 4, 1893, [nr rej.: A-28 z 23.02.2000], - Urząd Powiatowy, ul. 1 Maja 19, XIX/XX, 1912, [nr rej.: A-17 z 22.12.1999], - poczta, Rynek im. Jana Pawła II 16, 1884, [nr rej.: A-203 z 4.02.2005], - wiatrak holenderski, poł. XIX, [nr rej.: 635 z 16.06.1970 oraz 299 z 13.12.1979]. - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Wniebowzięcia NMP, poł. XVIII, [nr rej.: A-638 z 22.12.1965 i z 29.08.1977], Nawrocko - cmentarz przykościelny, XVIII, [nr rej.: j. w.], - park dworski, XVIII, [nr rej.: A-706 z 29.08.1977]. - park dworski, XIX, [nr rej.: A-675 z 30.08.1977]. Otanów

- park dworski, XVIII, XIX, [nr rej.: A-590

97 z 7.02.1978]. Pniów

- pomnik lotników litewskich, 1935, [nr rej.: A-94 z 13.03.2002]. Pszczelnik

- kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. Narodzenia NMP, k. XVII, XVIII, XIX, [nr rej.: A-571 z 12.12.1963],

- zespół pałacowy, ob. ośrodek wychowaw- Renice czy, [nr rej.: A-337 z 1.02.2008]: - pałac, pocz. XX, - wodociągowa wieża ciśnień, k. XIX, - park z d. ogrodami, k. XVIII, XIX.

- kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. św. Rocha, 2 poł. XVIII, XIX, [nr rej.: A-918 z 22.10.1957], Rościn - d. kościół, ob. spichrz, XIII/XIV, [nr rej.: A-

917 z 22.10.1957], - zespół pałacowy, [nr rej.: A-589 z 22.10.1957 i z 27.04.2001]: - pałac, 2 poł. XVIII, l. 70 XIX , - park, 2 poł. XVIII, XIX. - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. św. Andrzeja Boboli, 1830, [nr rej.: A-269 z 9.08.1977 i z 22.08.2006],

- cmentarz kościelny, [nr rej.: j. w.], Sitno - zespół dworski, 2 poł. XVIII, XIX ,[nr rej.: A-271 z 9.08.1977 i z 22.08.2006]: - dwór, - park. - kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. św. Wojciecha, 2 poł. XVIII, XIX, [nr rej.:A-1055 z 12.12.1963 i z Sulimierz 30.08.1977],

- cmentarz przykościelny, [nr rej.: j. w.], - park dworski, XIX, [nr rej.: A-1161 z 30.08.1977]. - park dworski, XIX, [nr rej.: A-674 z 30.08.1977]. Tarnowo

Źródło: http://www.nid.pl/, [dostęp: 7.11.2014]