Cello Biënnale 2016

Hoofdbegunstigers Subsidiënt Cellisten Nicolas Altstaedt Harald Austbø Andere musici Regisseurs Matthias Bartolomey Lucie Chartin Sjaron Minailo Anner Bijlsma Agustin Diassera Dagmar Slagmolen Fondsen Karel Bredenhorst Jérôme Ducros Jochem Stavenuiter Jörg Brinkmann Hans Eijsackers Albert Brüggen José Gallardo Componisten Fonds Henri Fock Ans Otten-Nypels Fonds Bredius Fonds Amber Docters- Paolo Giacometti wereldpremières Middelbeek Stortenbeker Fonds Hausta Donans Fonds van Leeuwen Astrid Haring Joël Bons Maya Fridman Maarten den Hengst Brendan Faegre Larissa Groeneveld Daniël Kramer Oene van Geel Katharina Gross Leonor Leal Galina Grigorjeva Stjepan Hauser Ere Lievonen Pete Harden Jeroen den Herder Efrén López Guus Janssen Gregor Horsch Claudio Martínez Mehner Hilary Jeffery Monika Leskovar Claron McFadden Jan Kuijken Pepijn Meeuws Szymon Marciniak Chiel Meijering Antonio Meneses Joey Marijs Genevieve Murphy Ivan Monighetti Rocío Márquez Mayke Nas Daniel Müller-Schott Henk Neven Martijn Padding Jan Bastiaan Neven Saeko Oguma Rob Zuidam

▪ PAYS-BAS MAISON DESCARTES Jelena Očić Maarten Ornstein Jonas Pap Rosanne Philippens Orkesten en ensembles Sponsors Aurélien Pascal Jan-Paul Roozeman Amsterdam Sinfonietta Jérôme Pernoo Drew Santini Atlas Ensemble Bruno Philippe Bram van Sambeek Artvark Saxophone Quartet Raphaël Pidoux Shunske Sato BartolomeyBittmann Ella van Poucke Emmy Storms Biënnale Cello Band Jean-Guihen Queyras Fedor Teunisse Cappella Amsterdam Jonathan Roozeman Candida Thompson Cello8ctet Amsterdam Timora Rosler Derya Türkan Die 12 Cellisten der Berliner Partners Martti Rousi Jeannine Valeriano Philharmoniker Alexander Rudin Noriko Yabe Nederlands Philharmonisch Orkest Maximiliano Segura Orkest van de 18e Eeuw Sánchez Dirigenten Orkest van het Kian Soltani Nuno Coelho Conservatorium van Amsterdam Anton Mecht Spronk Nicholas Collon Ragazze Quartet Julian Steckel Judith Kubitz Residentie Orkest Luka Šulić Kenneth Montgomery Rotterdams Philharmonisch Orkest Torleif Thedéen Olli Mustonen Score Collective Geneviève Verhage Daniel Reuss Slagwerk Den Haag Emile Visser Ed Spanjaard 2CELLOS Maarten Vos Joshua Weilerstein Zapp4 Michiel Weidner Alisa Weilerstein Pieter Wispelwey cellobiennale.nl programmaoverzicht donderdag 20 t/m zaterdag 29 oktober 2016 Bent u enthousiast do do20 20 vr 21vr 21 za 22za 22 zo 23zo 23 mama 24 24 di 25di 25 wo wo26 26 do do27 27 vr 28vr 28 za 29za 29 over de Cello Biënnale Amsterdam Bach&BreakfastBach&Breakfast Bach&BreakfastBach&Breakfast Bach&BreakfastBach&Breakfast Bach&BreakfastBach&Breakfast Bach&BreakfastBach&Breakfast Bach&BreakfastBach&Breakfast Torleif ThedéenTorleif Thedéen Ivan MonighettiIvan Monighetti Daniel Müller-SchottDaniel Müller-Schott Alisa WeilersteinAlisa Weilerstein Gregor HorschGregor Horsch Julian SteckelJulian Steckel 09.30 uur09.30 Grote uur Zaal Grote Zaal 09.30 uur09.30 Grote uur Zaal Grote Zaal 09.30 uur09.30 Grote uur Zaal Grote Zaal 09.30 uur09.30 Grote uur Zaalen Grote vindt Zaal 09.30u dat uur09.30 Grote dit uur Zaalevenement Grote Zaal 09.30 uur09.30 Grote uur Zaal Grote Zaal Eerste rondeEerste ronde Eerste rondeEerste (vervolg) ronde (vervolg) 10.00 - ca.10.00 15.00 - ca. uur 15.00 uur 10.00 - 11.4010.00 uur- 11.40 Grote uur Zaal Grote Zaal MasterclassMasterclass MasterclassMasterclass MasterclassMasterclass MasterclassMasterclasseigenlijkMasterclass nietMasterclass meer is wegMasterclass te denken?Masterclass Grote ZaalGrote Zaal Ivan MonighettiIvan Monighetti Jérôme JérômePernoo Pernoo Pieter WispelweyPieter Wispelwey Anner BijlsmaAnner Bijlsma Nicolas AltstaedtNicolas Altstaedt Jean-GuihenJean-Guihen Queyras Queyras Martti RousiMartti Rousi Gregor HorschGregor Horsch RaphaëlRaphaël Pidoux Pidoux Daniel Müller-SchottDaniel Müller-Schott Jelena OčićJelena Očić Julian SteckelJulian Steckel Cello&CoCello&Co 10.15-12.1510.15-12.15 uur uur 10.15-12.1510.15-12.15 uur uur Tweede Tweederonde ronde 10.15-12.1510.15-12.15 uur uur 10.15-12.1510.15-12.15 uur uur 10.15-12.1510.15-12.15 uur uur 10.15-12.15. 10.15-12.15 uur uur 11.00 uur11.00 uur Bimhuis Bimhuisen Kleine en Zaal Kleine Zaal Bimhuis Bimhuisen Kleine en Zaal Kleine Zaal10.30-12.4510.30-12.45 uur Grote uur Zaal Grote ZaalBimhuis Bimhuisen Kleine en Zaal Kleine Zaal Bimhuis Bimhuisen Kleine Worden Zaal Kleine Zaal Bimhuis dan Bimhuisen Kleine envriend Zaal Kleine Zaal Bimhuis Bimhuisen Kleine en Zaal Kleine Zaal Kleine ZaalKleine Zaal

Cello&CoCello&Co 12.30 uur12.30 uur Het creëren van een 10 dagen durend Kleine ZaalKleine Zaal De Vergelijking:De Vergelijking: LunchconcertLunchconcert LunchconcertLunchconcert LunchconcertLunchconcertcellofeest,Lunchconcert kansenLunchconcert bieden aan jongDe Suleika’s talent,De Suleika’s CellobouwersCellobouwers 12.30 uur12.30 Bimhuis uur Bimhuis 12.30 uur12.30 Bimhuis uur Bimhuis 12.30 uur12.30 Bimhuis uur Bimhuis 12.30 uur12.30 Bimhuis uur Bimhuis 14.00 uur14.00 Bimhuis uur Bimhuis 12.30 uur12.30 Bimhuis uur Bimhuis de presentatie van concerten door Tweede Tweederonde (vervolg) ronde (vervolg) BekendmakingBekendmaking deelnemers deelnemers Eight LinesEight Lines KreutzerKreutzer Sonata Sonata 13.30-15.4513.30-15.45 uur Grote uur Zaal Grote ZaalKronbergKronberg Academy Academy Pidoux&PernooPidoux&PernoointernationaleRussen meesters,Russen het kan, als u ons helpt. Tweede Tweederonde 13.30 ronde uur 13.30 uur 14.15 uur14.15 Grote uur Zaal Grote Zaal 14.15 uur14.15 Grote uur Zaal Grote Zaal presentspresents 14.15 uur14.15 Grote uur Zaal Grote Zaal 14.15 uur14.15 Grote uur Zaal Grote Zaal FoyerdeckFoyerdeck 1 1 Cellists Cellistsplay cellists play cellists 14.15 uur14.15 Grote uur Zaal Grote Zaal Elke bijdrage is zeer welkom. ResidentieResidentie Orkest Orkest 14.00 uur14.00 Grote uur Zaal Grote Zaal MasterclassMasterclass Torleif ThedéenTorleif Thedéen Antonio AntonioMeneses Meneses BekendmakingBekendmaking Finalisten Finalisten Wilt u de Biënnale zekerheid bieden voor de toekomst? 14.00-16.0014.00-16.00 uur uur 16.30 uur16.30 uur Bimhuis Bimhuisen Kleine en Zaal Kleine Zaal FoyerdeckFoyerdeck 1 1 OverweegtDe u Vergelijking:danDe een Vergelijking: meerjarigestokken stokken bijdrage. In dat geval 16.00 uur16.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal Die 12 CellistenDie 12 Cellisten der der is uw gift ook volledig aftrekbaarBerliner van Berlinerde Philharmoniker belasting. Philharmoniker Take FiveTake Five Take FiveTake Five Take FiveTake Five Take FiveTake Five Take FiveTake Five 16.30 uur16.30 Grote uur Zaal Grote Zaal Dolce FarDolce Niente Far Niente De MeesterDe Meester en enZapp4&Jérôme Zapp4&Jérôme Pernoo PernooQueyras,Queyras, Amy, Spronk Amy, Spronk& & One PageOne Composition Page Composition 17.00 uur17.00 Grote uur Zaal Grote Zaal MargaritaMargarita 17.00 uur17.00 Grote uur Zaal Grote Zaal JanssenJanssen Project Project NomadenNomaden Hello CelloHello Orkest Cello Orkest 17.00 uur17.00 Grote uur Zaal Grote Zaal 17.00 uur17.00 Grote uur Zaal Grote Zaal 17.00 uur17.00 Bimhuis uur Bimhuis 17.30 uur17.30 Grote uur Zaal Grote Zaal 16.15 uur16.15 Grote uur Zaal Grote Zaal De Casalskring, genoemd naar de grote

Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe cellist PabloFringe Casals,Fringe is de groep Fringevan Fringe 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal InleidingInleiding 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal 19.00 uur19.00 Kleine uur Zaal Kleine Zaal OpeningOpening 19.30 uur19.30 Kleine uur vriendenZaal Kleine Zaal die onderdelen van de Cello 19.30 uur19.30 Entreehal uur Entreehal

OpeningsconcertOpeningsconcert FantasíaFantasía para Violonchelo para Violonchelo Orkest vanOrkest de 18vane Eeuw de 18e EeuwAmsterdamAmsterdam Sinfonietta Sinfonietta Hemels HemelsVuur Vuur Soirée BrahmsSoirée Brahms RotterdamsRotterdams Biënnale adopteren met een periodiekeCello CoupéCello Coupé 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal y Flamencoy Flamenco 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal durft! durft! 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal PhilharmonischPhilharmonisch Orkest Orkest 21.00 uur21.00 Grote uur Zaal Grote Zaal 20.15 uur20.15 Grote uur zaal Grote zaal 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal 20.15 uur20.15 Grote uur Zaalgift Grote van Zaal € 1000 of meer per jaar. The ActingThe Cello Acting Cello Finale Finale premièrepremière 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal Instant InstantHappiness Happiness Via BerlinVia & Berlin & Wilt u meer weten over de verschillende Cello8ctetCello8ctet Amsterdam Amsterdam 20.15 uur20.15 Grote uur Zaal Grote Zaal Cello LoungeCello Lounge Cello LoungeCello Lounge Cello LoungeCello Lounge Cello LoungeCello LoungeXL XL Cello LoungeCello LoungeXL XL Cello LoungeCello LoungeXL XL Cello LoungeCello LoungeXLmogelijkheden XL en wat die voor u kunnen 22.45 uur22.45 Zouthaven uur Zouthaven 22.45 uur22.45 Zouthaven uur Zouthaven 22.45 uur22.45 Zouthaven uur Zouthaven 22.45 uur22.45 Entreehal uur Entreehal 22.45 uur22.45 Entreehal uur Entreehal 22.45 uur22.45 Entreehal uur Entreehal 22.45 uur22.45 Zouthaven uur Zouthaven Karel BredenhorstKarel Bredenhorst Harald AustbøHarald Austbø Red LimoRed String Limo Quartet String QuartetJörg BrinkmannJörg Brinkmann MaartenMaarten Vos Vos KatharinaKatharina Gross Gross Amber DoctersAmber Doctersvanbetekenen, Leeuwen van Leeuwenca neem 23.00ca uur dan23.00 Prijsuitreiking uurcontact Prijsuitreiking op met zakelijk directeur Johan Dorrestein

Late CelloLate Night Cello Night Late CelloLate Night Cello Night ([email protected]) BartolomeyBittmannBartolomeyBittmann 2CELLOS2CELLOS Unplugged Unplugged 23.30 uur23.30 Bimhuis uur Bimhuis 24.00 uur24.00 Grote uur zaal Grote zaal of kijk op cellobiennale.nl/enthousiast Late CelloLate Night Cello Night POE: ThePOE: Tell-Tale The Tell-Tale Heart Heart 24.00 uur24.00 Bimhuis uur Bimhuis programmaoverzicht do 20 vr 21 za 22 zo 23 ma 24 di 25 wo 26 do 27 vr 28 za 29 Bach&Breakfast Bach&Breakfast Bach&Breakfast Bach&Breakfast Bach&Breakfast Bach&Breakfast Torleif Thedéen Ivan Monighetti Daniel Müller-Schott Alisa Weilerstein Gregor Horsch Julian Steckel 09.30 uur Grote Zaal 09.30 uur Grote Zaal 09.30 uur Grote Zaal 09.30 uur Grote Zaal 09.30 uur Grote Zaal 09.30 uur Grote Zaal Eerste ronde Eerste ronde (vervolg) 10.00 - ca. 15.00 uur 10.00 - 11.40 uur Grote Zaal Masterclass Masterclass Masterclass Masterclass Masterclass Masterclass Grote Zaal Ivan Monighetti Jérôme Pernoo Pieter Wispelwey Anner Bijlsma Nicolas Altstaedt Jean-Guihen Queyras Martti Rousi Gregor Horsch Raphaël Pidoux Daniel Müller-Schott Jelena Očić Julian Steckel Cello&Co 10.15-12.15 uur 10.15-12.15 uur Tweede ronde 10.15-12.15 uur 10.15-12.15 uur 10.15-12.15 uur 10.15-12.15 uur 11.00 uur Bimhuis en Kleine Zaal Bimhuis en Kleine Zaal 10.30-12.45 uur Grote Zaal Bimhuis en Kleine Zaal Bimhuis en Kleine Zaal Bimhuis en Kleine Zaal Bimhuis en Kleine Zaal Kleine Zaal

Cello&Co 12.30 uur Kleine Zaal De Vergelijking: Lunchconcert Lunchconcert Lunchconcert Lunchconcert De Suleika’s Cellobouwers 12.30 uur Bimhuis 12.30 uur Bimhuis 12.30 uur Bimhuis 12.30 uur Bimhuis 14.00 uur Bimhuis 12.30 uur Bimhuis Tweede ronde (vervolg) Bekendmaking deelnemers Eight Lines Kreutzer Sonata 13.30-15.45 uur Grote Zaal Kronberg Academy Pidoux&Pernoo Russen Tweede ronde 13.30 uur 14.15 uur Grote Zaal 14.15 uur Grote Zaal presents 14.15 uur Grote Zaal 14.15 uur Grote Zaal Foyerdeck 1 Cellists play cellists 14.15 uur Grote Zaal Residentie Orkest 14.00 uur Grote Zaal Masterclass Torleif Thedéen Antonio Meneses Bekendmaking Finalisten 14.00-16.00 uur 16.30 uur Bimhuis en Kleine Zaal Foyerdeck 1 De Vergelijking: stokken 16.00 uur Kleine Zaal Die 12 Cellisten der Berliner Philharmoniker Take Five Take Five Take Five Take Five Take Five 16.30 uur Grote Zaal Dolce Far Niente De Meester en Zapp4&Jérôme Pernoo Queyras, Amy, Spronk & One Page Composition 17.00 uur Grote Zaal Margarita 17.00 uur Grote Zaal Janssen Project Nomaden Hello Cello Orkest 17.00 uur Grote Zaal 17.00 uur Grote Zaal 17.00 uur Bimhuis 17.30 uur Grote Zaal 16.15 uur Grote Zaal

Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe Fringe 19.00 uur Kleine Zaal 19.00 uur Kleine Zaal 19.00 uur Kleine Zaal 19.00 uur Kleine Zaal 19.00 uur Kleine Zaal Inleiding 19.00 uur Kleine Zaal 19.00 uur Kleine Zaal Opening 19.30 uur Kleine Zaal 19.30 uur Entreehal

Openingsconcert Fantasía para Violonchelo Orkest van de 18e Eeuw Amsterdam Sinfonietta Hemels Vuur Soirée Brahms Rotterdams Cello Coupé 20.15 uur Grote Zaal y Flamenco 20.15 uur Grote Zaal durft! 20.15 uur Grote Zaal 20.15 uur Grote Zaal Philharmonisch Orkest 21.00 uur Grote Zaal 20.15 uur Grote zaal 20.15 uur Grote Zaal 20.15 uur Grote Zaal The Acting Cello Finale première 20.15 uur Grote Zaal Instant Happiness Via Berlin & Cello8ctet Amsterdam 20.15 uur Grote Zaal Cello Lounge Cello Lounge Cello Lounge Cello Lounge XL Cello Lounge XL Cello Lounge XL Cello Lounge XL 22.45 uur Zouthaven 22.45 uur Zouthaven 22.45 uur Zouthaven 22.45 uur Entreehal 22.45 uur Entreehal 22.45 uur Entreehal 22.45 uur Zouthaven Karel Bredenhorst Harald Austbø Red Limo String Quartet Jörg Brinkmann Maarten Vos Katharina Gross Amber Docters van Leeuwen ca 23.00 uur Prijsuitreiking

Late Cello Night Late Cello Night BartolomeyBittmann 2CELLOS Unplugged 23.30 uur Bimhuis 24.00 uur Grote zaal Late Cello Night POE: The Tell-Tale Heart 24.00 uur Bimhuis

1 Inhoud

De Zesde Cello Biënnale Amsterdam alweer! 4 The Acting Cello Achtergrondartikelen Tien jaar geleden, in 2006 was daar ineens de eerste Cello Biënnale, direct 6 De musicus als performer - Over het muziektheater van Dagmar Slagmolen al negen dagen lang. Sindsdien is het festival uitgegroeid tot één van de 12 Manuscripten branden niet - Censuur in Sovjetkunst 18 ‘Ik wil gewoon dat instrument horen’ - Vijf Nederlands componisten schrijven grootste en spannendste festivals van Nederland. Vanaf het allereerste begin zes nieuwe cellowerken wist een groot publiek het Muziekgebouw te vinden, nieuwsgierig naar de 26 De Servais - Fragment uit het verhaal van Jan Brokken in de bundel Vier variaties ongewone en overvloedige programmering. voor cello 30 ‘Over groove kun je niet praten, je voelt het of je voelt het niet’ BartolomeyBittmann rockt Nog niet eerder werden de zes solosuites van Bach ’s morgens vroeg uitgevoerd, vanaf 2010 inclusief een vers geperst sapje, een warm croissantje 35 Ensemble in Residence: Biënnale Cello Band + Slagwerk Den Haag 36 One Page Composition Project en een cappuccino. Iedere dag zijn er masterclasses door solisten uit de hele 38 Haal het maximale uit de Biënnale wereld en dan doorlopend concerten, soms tot 1 uur ’s nachts! Waar vind 42 Cello Lounge XL 44 Students around the World je concerten met twee of drie en soms nog meer vermaarde solisten in één 45 Anner Bijlsma Award programma? En niet alleen met het ‘standaard-repertoire’ maar ook met veel 46 Nationaal Cello Concours nieuwe en zelden gehoorde stukken. De Biënnale-bezoeker houdt wel van Programma’s en toelichtingen avontuur! 49 donderdag 20 oktober 50 vrijdag 21 oktober 54 zaterdag 22 oktober Deze Biënnale is er weer veel nieuws met ondermeer 14 wereldpremières en 58 zondag 23 oktober vijf nieuwe muziektheaterproducties in het kader van The Acting Cello. 66 maandag 24 oktober 72 dinsdag 25 oktober 76 woensdag 26 oktober Het Nationaal Cello Concours zorgt voor extra spanning en tegelijkertijd horen 82 donderdag 27 oktober we wat er in Nederland aan cellotalent rondloopt. De buitenlandse talenten 88 vriidag 28 oktober zijn zorgvuldig ‘gespot’ en horen we bijvoorbeeld in het concert van de 94 zaterdag 29 oktober befaamde Kronberg Academy met jonge solisten uit verschillende Europese Biografieën landen. 100 cellisten 108 andere musici 115 dirigenten en regisseurs Solisten, publiek en de organisatie zelf zijn onverminderd gelukkig met 118 componisten premières de zeldzaam ‘relaxte’ sfeer (cellisten houden niet van dikdoenerigheid) en 121 orkesten en ensembles 126 deelnemers Nationaal Cello Concours waarom zou dat deze Biënnale anders zijn?! Informatie 141 Bereikbaarheid, eten & drinken Maarten Mostert artistiek directeur 142 De Cello Biënnale Amsterdam dankt Johan Dorrestein zakelijk directeur 143 Organisatie

2 3 20 oktober Instant Happiness Nieuw muziektheater van Via Berlin en The Acting Cello Cello8ctet Amsterdam 22 oktober Cello&Co Nieuwe muziekvoorstelling voor de jongste Biënnalebezoekers Nieuwe muziektheaterproducties rondom 24 oktober De Meester en Margarita de cello en de cellist Nieuw muziektheater geïnspireerd op De rode draad van de Cello Biënnale is The Acting Cello, het meesterwerk van Boelgakov de cello als acteur. The Acting Cello start op donderdag 20 28 oktober Nomaden oktober met de première van Instant Happiness, de nieuwe Klankmozaïek voor solocellist en muziektheatervoorstelling van theatermaakster Dagmar 19 muzikale nomaden 28 oktober Slagmolen (Via Berlin) en Cello8ctet Amsterdam met muziek POE: The Tell-Tale Heart van de Belgische theatercomponist Jan Kuijken. Nachtverhaal van Edgar Allan Poe

Vijf nieuwe producties maken een grote ontwikkeling door. Voor een Inspiratie De Cello Biënnale 2016 presenteert vijf nieuwe muziekfestival dat niet alleen de ‘state of the art’ De Cello Biënnale wil met het initiëren muziektheaterproducties die tot stand zijn wil laten zien maar ook een voortrekkersrol wil en tonen van nieuw muziektheater een gekomen in samenwerking met musici, theater- vervullen, zijn zowel het tonen als het initiëren van bijzondere dimensie toevoegen aan de makers, componisten en ensembles. Een speciale nieuw muziektheater een must. festivalprogrammering maar ook jonge band is er met de jonge theatermaakster, actrice De combinatie van (klassieke) muziek met cellisten die aan het begin van hun carrière en celliste Dagmar Slagmolen. Zij neemt twee verschillende kunstvormen als theater, film, staan, inspireren. Want naast het op een nieuwe producties voor haar rekening. Zie ook het dans, literatuur en beeldende kunst is niet zo mooi mogelijke manier uitvoeren van artikel op pagina 6. nieuw. Al tijden experimenteren componisten, het cellorepertoire is er nog heel veel meer In titels als De Meester en Margarita, Nomaden, choreografen, toneelschrijvers, dichters, musici, mogelijk, zoals het uitvinden van je eigen Instant Happiness, POE: The Tell-Tale Heart en acteurs, regisseurs, filmers, videokunstenaars vorm van muziektheater. de kindervoorstelling Cello&Co maakt de cello en beeldende kunstenaars met de vermenging Op het Conservatorium van Amsterdam spannende verbindingen met tekst, beweging van genres en disciplines om voorstellingen te bestaat al een dergelijk specialisme. In en beeld. Daarnaast is er een aantal muziek- maken die dan vervolgens ook niet meer zo het Creative Performance Lab kunnen programma’s met een theatraal accent. Al deze gemakkelijk in het hokje ‘concert’ of ‘voorstelling’ masterstudenten nieuwe vormen van programma’s zijn in de programmering passen. De term muziektheater is nog het meest muziektheater ontwikkelen waarbij ze gemarkeerd met het theater-icoontje. toepasselijk. Soms bereikt een productie een worden gecoacht door talentvolle en vorm van totaaltheater, soms wordt alleen een succesvolle muziektheatermakers zoals Muziektheater op de Cello Biënnale theatraal accent gegeven met belichting. Duidelijk Dagmar Slagmolen. Tijdens deze Cello Nieuw muziektheater en het creëren van is in elk geval dat met de term ‘muziektheater’ Biënnale is de nieuwe productie De Meester concertprogramma’s met een theatraal accent tegenwoordig een veel groter creatief terrein wordt en Margarita, daar een proeve van. zijn alom aanwezig in de podiumkunsten en bedoeld dan alleen opera, ballet of musical.

4 Claron McFadden - POE: The Tell-Tale Heart 5 Speciale gast van deze Cello Biënnale is regisseur, actrice en celliste Dagmar Slagmolen. In de afgelopen jaren heeft zij een eigen richting gegeven aan het hedendaagse muziektheater door met kennis van muziek èn van theater een betekenisvolle symbiose te vinden. Haar signatuur is op de Biënnale te zien in ‘Instant Happiness’, een samenwerking tussen haar eigen gezelschap Via Berlin en Cello8ctet Amsterdam en in ‘De Meester en Margarita’, een voorstelling van twee solocellisten en masterstudenten van het Creative Performance Lab (Conservatorium van Amsterdam).

Cellostorm Het muziektheater dat Dagmar Slagmolen sinds 2008 heeft ontwikkeld, aanvankelijk onder de vleugels van Orkater, daarna met haar eigen gezelschap Via Berlin, begint bij de muziek. Niet gezongen zoals bij opera of musical, niet als illustratie bij een handeling of als emotieversterker zoals vaak bij theatervoorstellingen, maar als middel om betekenisvol theater te maken. De muziek is, ondersteund Over het door tekst, geluid, choreografie en scenografie, muziektheater de belangrijkste verteller. Dagmar: ‘Muziek is in mijn voorstellingen de hoofdverteller en de van Dagmar Slagmolen stuwende kracht achter het verhaal. Ik kijk heel kritisch naar de verhouding tussen muziek, tekst en andere scenische middelen. Wanneer de De musicus muziek het verhaal kan vertellen, worden teksten geschrapt.’ Waarom die nadruk op muziek als basis? ‘Omdat in al onze communicatie als performer tekst een sleutelpositie bekleedt, moet je bij de muziek beginnen als je tekst en muziek door Cecile Brommer gelijkwaardig wil laten zijn.’

6 Cello8ctet Amsterdam: Instant Happiness tijdens Oerol 7 ‘Muziek is in mijn voorstellingen de hoofdverteller en de stuwende kracht achter het verhaal.’

Cellostorm Dagmar Slagmolen Dead End

En niet alleen de muziek, ook de musici zelf scenografie vertelden de acht cellisten het verhaal elk van de naaisters haar trauma. Hun verhalen De voedingsbodem voor dit soort muziektheater met hun fysieke aanwezigheid dragen bij aan van een vogel die de wereld overvliegt en allerlei komen als indringende waanbeelden tot leven ontstond in Nederland in de jaren 1970 met de de dramaturgie. De musici zijn uitvoerders en dieren ontmoet, op zoek naar vriendschap. Met dankzij de muziek, aangevuld met teksten. opkomst van de ensemblecultuur (alle muziek performers; hun presentie op het toneel is even de cello aan de schouder geklemd trippelen ze In Instant Happiness, dat op de Cello Biënnale die niet thuishoorde op het traditionele pluche belangrijk als hun representatie van de muziek. rond over het podium, vaak nog doorspelend te zien zal zijn, willen de makers ons confronteren van symfonieorkest en operahuis). In die cultuur De behoefte om zo te werken, begint bij een en af en toe ergens neerstrijkend waardoor wat met het door kapitalisme aangewakkerde, werden radicale experimenten toegepast. eenvoudig inzicht: ‘Je luistert niet alleen, je kíjkt complexere stukken konden klinken. Bewegen radeloze begeren en de verwoesting die hiervan Zoals pianist Misha Mengelberg, componist ook naar live uitgevoerde muziek. Een goede en musiceren (muziek van onder andere Franz het gevolg is, verwoesting van natuur en van Louis Andriessen en rietblazer Willem Breuker performance versterkt dan de betekenis van Schubert, Alberto Ginastera, Philip Glass en John (Aziatische) mensenlevens. ‘We zijn meer en die samenwerkten met toneelregisseurs als muziek’. Maar waarom zijn juist muziek en musici Adams) deden ze in groepsformatie, in duetten of meer verstrikt geraakt in deze zelfontworpen Lodewijk de Boer en Leonard Frank en musici zo belangrijk om het verhaal te vertellen en moet solo; staand, hurkend of zittend, of sensueel met industrie. We hebben de macht over onze driften lieten acteren, op locatie gingen spelen en zich de tekst als betekenisdrager onder de duim zijn tweeën samen één cello bespelend. overgedragen aan de markt’ betoogt Dagmar. manifesteerden bij maatschappelijke protesten. worden gehouden? In de theatersector gebeurde iets ‘Muziek nodigt toeschouwers uit om Botsing tussen individu en systeem Traditie en experiment vergelijkbaars. Allerlei kleinere groepen braken persoonlijke associaties en herinneringen te Het grote aandeel van muziek geeft weliswaar Met haar aanpak sluit ze aan bij een met de traditie van de grote gezelschappen. combineren met wat ze zien en horen. En precies veel ruimte om eigen associaties te vinden, hedendaagse stroming in de muziekcultuur die Het Werkteater was toonaangevend: het daarin schuilt de kracht van haar werk,’ stelt maar Dagmar Slagmolen heeft wel degelijk een de tradities in de opvoeringspraktijk bevraagt. gezelschap koos voor een collectieve werkvorm componist Jan Pieter Koch, die momenteel politieke agenda. Ze wil universele, grote thema’s Jan Pieter Koch: ‘In haar voorstellingen krijgt en speelde voorstellingen over controversiële een voorstelling met Dagmar Slagmolen aansnijden. Ze zet het individu centraal dat de klassieke muziek, ook omdat er vaak uit onderwerpen als criminaliteit, ziekte en gekte, ontwikkelt over de schilder Oskar Kokoschka. klem komt te zitten in grote kwesties als oorlog, het hoofd wordt gespeeld, iets lichts, iets op de bijbehorende locaties. Afgestudeerden ‘Dagmar is een muzikale verhalenverteller ongelijkheid en migratie. entertainends - of is dat vloeken in de kerk? -, van kunstacademies richtten Hauser Orkater die met muziek vaak iets toevoegt wat niet in De oorlogstrilogie die ze met Via Berlin voor iets waar grote behoefte aan is in de klassieke op die in een losse structuur een mix bracht woorden is te vatten. Dit zag ik ook weer in haar Oerol maakte (bekroond met de Charlotte Köhler muziek. Iets dat de muziek bevrijdt van zijn van theater, mime, acrobatiek, vormgeving en lunchpauzevoorstelling ‘Ooit’. Zonder tekst wordt Prijs), toonde personages - gewone mensen zoals ‘serieuze’ en oubollige aureool.’ Deze stroming popmuziek. Theatergroep Hollandia van regisseur het nog raadselachtiger en voor velerlei uitleg u en ik - die alles wat vertrouwd lijkt, verliezen, probeert een antwoord te formuleren op een Johan Simons en slagwerker Paul Koek bracht vatbaar, zoals bij Cellostorm.’ waarna slechts een onveilige, verbrokkelde werkelijkheid waarin ervaring en interactie de klassieke tragedies op locaties in de polder en De kindervoorstelling Cellostorm, een werkelijkheid overblijft. norm zijn, zoals componist Micha Hamel stelt in een originele, muzikale toonzetting. Teksten samenwerking tussen Cello8ctet Amsterdam en in Speelruimte voor klassieke muziek in de 21e werden als sprechgesang gedeclameerd in Dagmar Slagmolen uit 2012 (genomineerd voor In Vanaf nu heet je Pjotr (2011) komt een joodse eeuw (2016). Communicatie is daarin belangrijker vochtige, galmende autosloperijen, verlaten zowel de YAMA als de YEAH award), was volledig vrouw in een naaiatelier terecht waarin zij dan interpretatie en ‘het concept van originaliteit blauwselfabrieken en tuinderkassen. zonder tekst. De cellisten speelden uit het hoofd, kleding van oorlogsslachtoffers klaarmaakt voor dat in de afgelopen twee eeuwen de boventoon waardoor ze vrij konden rondlopen. Dat opende hergebruik. Zij heeft afscheid moeten nemen voerde’. Dagmar Slagmolen is schatplichtig aan deze mogelijkheden om hun cello’s niet alleen als van haar dochter, gedwongen door de oorlog. baanbrekers. Ze experimenteert, maar grijpt instrument maar ook als rekwisiet te gebruiken. Verkleed als jongetje, ‘Pjotr’ genaamd, hoopt ook terug op de kunst van de klassieken, met Ondersteund door geluiden, choreografie en de moeder dat het meisje overleeft. En zo heeft tragische personages die een dramatische

8 9 vormbewust, zowel wat betreft de verhalende extreme dictatoriale (Stalinistische) onderdrukking kracht van hun bewegingen als de kleur en en het opgelegde atheïsme in de Sovjet Unie. resonantie van hun stemgeluid. Details worden Leidend bij de keuze voor de muziek van veel belangrijker en de ademhaling van het de voorstelling is de existentiële spanning die publiek moet je meenemen in je spel.’ de Russische politieke realiteit opriep (lees ook het artikel van Saskia Törnqvist op pagina 12). Overdracht Celliste Maya Fridman vertegenwoordigt als Theater maken is voor veel musici nieuw en Margarita waarden als vrouwelijkheid, reinheid ‘educatie’ is dan ook een natuurlijk aspect en schoonheid die ze met haar muzikale geworden van het werk van Via Berlin. Dagmar vertolking en haar performance beschermt en Slagmolen wil haar kennis en ervaring overdragen onaanraakbaar probeert te maken. Maar zij Masote's Dream Vanaf nu heet je Pjotr aan anderen. Zo liet zij Zuid-Afrikaanse musici, wakkert hierdoor nog meer de begeerte aan van acteurs, artistiek medewerkers én toeschouwers de duivel, gespeeld door cellist Kian Soltani, die kennismaken met haar vorm van muziektheater verleidt en bedriegt, manipuleert en fascineert, ontwikkeling doormaken en met klassieke muziek de muziek. Logica en oorzaak/gevolgconstructies in ‘Masote’s Dream’ (2015), een coproductie die het kwaad laat triomferen en daarmee een als basis. Voor elke voorstelling creëert ze een hebben niet altijd de overhand; elementen als van Orkater met het Zuid-Afrikaanse Pacofs. hele andere kant van het instrument en zijn nieuw verhaal met een mix van zelf geschreven ritme, dynamiek, herhaling en contrapunt bepalen De voorstelling - die nog altijd door Zuid-Afrika bespeler laat zien. teksten en composities maar ze begint bij de evengoed de dramatische structuur. tourt en onlangs is genomineerd voor de Naledi klassieke muziek. ‘Want met klassieke muziek, De vormgeving - meestal van Dieweke van Theatre Awards - vertelt het tragische verhaal Voor deze voorstelling mag Dagmar Slagmolen van de Barok tot de 21e eeuw, sluit ik aan bij Reij - is dan nog een aanvullende component van de zwarte violist en dirigent Mike Masote, een greep doen uit de Russische filmbibliotheek een gedeeld muzikaal geheugen. Als de keuze waarmee rekening moet worden gehouden. die door het apartheidsregime op alle mogelijke van het Eye Filmmuseum, waar zij uit historische daarvoor is gemaakt, vraag ik een componist Materialen uit het decor blijken instrumenten manieren werd gedwarsboomd in het vervullen en artistieke bronnen beelden zoekt die het grote, om een aanvullend antwoord of commentaar te te kunnen zijn. Repertoire van Schubert, Riley, van zijn droom. universele thema van het kwaad een concrete schrijven op de thematiek van de voorstelling. Dvořák en Adams wordt afgewisseld met Bovenop die klassieke grondtoon stapel ik nieuw bijvoorbeeld de klanken van een wasbord en een gecomponeerd werk, teksten, scenografie en rioolpijp, of bestek dat op serviesgoed tikt. In ‘Hoe kan het kwaad zo aanlokkelijk zijn dat het bijna mooi lijkt?' choreografie.’ Vanaf nu heet je Pjotr volgen violen, cello’s, een klarinet en melodica’s het aanzwellend ritme van De Meester en Margarita dimensie geven. Het filmisch decor, de muziek, Balanceren met de disciplines de ratelende naaimachines. Ook het knippen met De productie De meester en Margarita maakt de choreografie van de musici en de teksten van Om volstrekte gelijkwaardigheid tussen de de scharen, het afscheuren van de naamstickers Dagmar Slagmolen samen met het Creative Boelgakov gaan ons verleiden niet alleen het disciplines te bereiken, peilt Dagmar Slagmolen en andere klinkende handelingen zorgen voor Performance Lab. In het Creative Performance kwaad aantrekkelijk te vinden, maar ook deze gedurende het repetitieproces continu de muziek. Lab experimenteren masterstudenten van vorm van muziektheater. interactie tussen tekst, spel, muziek en het Conservatorium van Amsterdam met vormgeving. Hierbij werkt ze nauw samen met Tenslotte speelt ook de locatie zelf een rol. Als verbindingen van muziek, tekst, beeld en do 20 okt 20.15 uur: violiste Rosa Arnold (primarius van het Ragazze een voorstelling een nieuwe locatie krijgt, is dat beweging om zo tot nieuw muziektheater te Instant Happiness Quartet) met wie zij Via Berlin heeft opgericht. dus een hele toer, zo vertelt Dagmar, maar ook komen. Met een maker als Dagmar Slagmolen za 22 okt 11.00 en 12.30 uur: Dagmar: ‘Ik noteer hoe de disciplines op elkaar een uitdaging met positieve effecten. Instant samen een productie maken als De meester en Cello&Co (Kleutervoorstelling) reageren, waar ze de vertelling van elkaar Happiness gaat op Oerol als locatievoorstelling Margarita is voor hen als een masterclass van ma 24 okt 17.00 uur: overnemen of waar ze elkaar aanvullen. Musici en wordt daarna voor de Cello Biënnale een groot musicus. In De meester en Margarita De Meester en Margarita vraag ik om een beeld naast een klank te zetten, getransformeerd tot een voorstelling voor het hebben de jonge Russische celliste Maya vr 28 okt 17.30 uur: om al musicerend te acteren en om vanuit de theater. Is een handeling op een zandvlakte Fridman en de Oostenrijks-Iraanse cellist Kian Nomaden inhoud en psychologie te denken. Acteurs vraag vooral energie en richting, in een theater is zij Soltani de rollen van Margarita en de Duivel. vr 28 okt 24.00 uur: ik om met hun oren te spelen, om te luisteren naar vooral vorm en esthetiek. De theaterzaal kadert POE: The Tell-Tale Heart hun speelomgeving en op timing te werken.’ immers onmiddellijk alles wat daarbinnen gebeurt De schoonheid van het kwaad za 29 okt 14.00 uur: De nieuw geschreven teksten, zoals ook als kunst, alleen al door de positie van de In haar bewerking van het boek van Michail De Suleika’s en het Mysterie van de in de bewerking van het boek ‘De Meester en toeschouwers die vanaf een tribune het geheel Boelgakov (geschreven tussen 1928 en 1940) Gevoelige Snaar (Familievoorstelling) Margarita’, worden gefilterd tot hun essentie en overzien. Ook legt een binnenruimte meer nadruk stelt Dagmar Slagmolen de vraag: ‘Hoe kan het za 29 okt. 21.00 uur: bevatten een grote mate van muzikaliteit (in klank, op de intieme vertelling. Dagmar: ‘Het aanpassen kwaad zo aanlokkelijk zijn dat het bijna mooi lijkt?’ Cello Coupé ritme, herhalingen), zodat zij nauw aansluiten bij aan de nieuwe speelplek maakt spelers sterk Het boek is een absurde uitvergroting van de

10 11 Manuscripten Illustratie: Mircea Catusanu branden niet

Deze Biënnale biedt plaats aan de nieuwe muziektheatervoorstelling De Meester en Margarita met muziek van diverse Russen, waaronder Dmitri Sjostakovitsj. Terwijl hij in de Stalinistische jaren dertig zware Sovjetkritiek moest incasseren, werkte de schrijver Michail Boelgakov in het diepste geheim aan zijn roman De Meester en Margarita, een vileine zedenschets van de corrupte kunstkliek van Moskou. Het manuscript overleefde een brand en ingrijpende censuur. door Saskia Törnqvist

Kan er in een muziekstuk worden gecensureerd? terug in de tijd, dan belanden we midden in de In deze tijd en op deze plaats lijkt deze vraag Stalinistische Sovjet-Unie waar staatscensuur de niet erg relevant, maar vorige eeuw was dat nog samenleving in een ijzeren greep hield en waar anders. Reizen we oostwaarts, zo’n tachtig jaar talloze kunstenaars zuchtten en zwichtten onder het opgelegde juk van het socialistisch realisme. Die staatscensuur was er niet van de ene op de andere dag gekomen; in de postrevolutionaire jaren twintig waaide er nog een gematigde wind, mogelijk gemaakt door de Nieuwe Economische Politiek, die een kleinschalige vrije markteconomie tolereerde. Parallel hieraan was er ruimte voor experimenten op het artistieke vlak. Anatol Loenatsjarski, volkscommissaris voor cultuur en educatie - en liefhebber van Proust, Nietzsche en Poesjkin - was van mening dat de revolutie zich ook diende te voltrekken binnen de kunsten. Zo kwam het dat beeldend kunstenaar Kazimir Malevitsj zijn theorieën over het suprematisme kon lanceren, dichter Vladimir Onvergetelijk is de passage waarin Margarita zich laat Majakovski alledaagse voorvallen transformeerde tot futuristische poëzie, cineast Sergej Eisenstein transformeren tot een heks en de appartementen van de door de werkelijkheid een extra dimensie gaf met zijn baanbrekende filmmontagetechniek, regisseur haar gehate literaire critici kort en klein slaat. Michail Boelgakov Vsevolod Meyerhold de voorman werd van het

12 13 in die gitzwarte periode terecht vreesde voor De Meester en Margarita zijn eigen leven en dat van zijn naasten. Toch Een Sovjetauteur die feiten en fictie wist te ontsprong hij de dodendans van arrestatie, vermengen tot een explosief geheel was Michail kruisverhoor, showproces en executie dan Boelgakov (1891-1940), aan wie Sjostakovitsj wel deportatie. Waarom? Waarschijnlijk omdat midden jaren dertig trouwens bijna was hij simpelweg te hard nodig was als geniaal gekoppeld voor een nieuwe opera4. In de jaren componist in de Sovjetheilstaat die hongerde dertig werkte Boelgakov naast zijn aanstelling aan naar modelkunstenaars. Samen met een het Moskouse Kunsttheater in het geheim aan handvol anderen, waaronder de dichteres Anna zijn magnum opus, De Meester en Margarita, een Achmatova, vormde Sjostakovitsj zowel het duizelingwekkende roman die zich afspeelt in het uithangbord als de achilleshiel van Stalins ijzeren Moskou van zijn tijd. Drie door elkaar geweven regime. Barnes beschrijft het allemaal indringend verhaallijnen vertellen respectievelijk over de en toont de lezer en passant de verste uithoeken stad Moskou die belaagd wordt door de duivel van de hersenpan van de componist. Woland en zijn trawanten, over de ‘Meester’, een

Drie trawanten van de duivel Wat voegt zo’n roman van Barnes toe aan schrijver die gebroken door de kunstkritiek in een smeden snode plannen hoe de indrukwekkende biografieën die de afgelopen gesticht belandt, en over de afgewezen roman ze de stad Moskou onveilig zullen maken. decennia over Sjostakovitsj zijn verschenen? van deze Meester met daarin een alternatieve Illustratie: Jamie Whyte Eigenlijk heel veel. Barnes checkte de harde versie van het proces tegen Christus, gevoerd feiten vooral bij de biografe Elizabeth Wilson, door Pontius Pilatus. maar liet zich ook inspireren Het Droste Cacao-effect van constructivistisch theater en de jonge Dimitri Feit en fictie in de Sjostakovitsj-literatuur door het in 1979 in New York dit boek zit ‘m in de persoon van Sjostakovitsj zich een angry young man toonde Eind jaren dertig staat een jonge man – verschenen boek Testimony de Meester, die niet alleen een alter in zijn polyritmische Tweede Symfonie en zijn aanstormende componist , toegewijde huisvader (Getuigenis) van Solomon ego is van de door Sovjet-censuur absurdistische opera De Neus. – met een ingepakt koffertje naast de lift van Volkov, een ‘autobiografie’ getergde Boelgakov. De Meester Er was, kortom, relatief veel mogelijk in die een flatgebouw in Leningrad. Hij wacht er de waarin Sjostakovitsj in een reeks vertoont ook een duidelijke parallel jaren twintig, zolang kunstenaars maar bereid hele nacht, nachtenlang, in de overtuiging dat interviews zijn ware, gekwelde met de door hem geschetste waren om in hun experimentele vormen impliciet, hij opgepakt zal worden en afgevoerd naar het gezicht achter zijn Sovjetmasker Christusfiguur, een vrijdenker maar nog liever expliciet de communistische Grote Huis. Geen enkele beroemdheid die hij in zou tonen. Gezaghebbend is binnen een totalitair systeem. De heilsboodschap te verpakken. Dit eisenpakket de afgelopen tien jaar heeft ontmoet, kan hem Testimony allang niet meer; overeenkomst tussen Pilatus (die zijn veranderde drastisch na 1928, toen het eerste helpen. En weinig mensen die naar het Grote Huis nader onderzoek2 heeft duidelijk handen in onschuld wast) en Stalin Vijfjarenplan een definitief einde maakte aan de worden afgevoerd, komen ooit terug – zo meldt bewezen dat Volkov zich (die zijn maatschappelijke smetvrees N.E.P. en Stalin zijn dictatoriale macht met verve de flaptekst van de in 2016 verschenen roman baseerde op oudere artikelen door zijn onderdanen liet botvieren in begon uit te venten. Kunst, zo heette het vanaf Het tumult van de tijd van de Britse auteur Julian en verhalen van derden. De showprocessen) spreekt boekdelen, toen, moest de blijde Sovjet-boodschap in voor Barnes1. weduwe Irina Sjostakovitsj, die ik in 2006 voor het maar dan wel met het saillante verschil dat Pilatus iedereen begrijpelijke vormen, zinnen en klanken De man bij die lift is Dimitri Sjostakovitsj in het Parool over dit onderwerp mocht interviewen3, in Boelgakovs raamvertelling naderhand gekweld vertolken. Loenatsjarski werd weggepromoveerd jaar 1936, kort nadat zijn opera Lady Macbeth vertelde onmogelijk met Volkov door één deur wordt door gewetensnood. Kom daar eens om, naar Spanje, Malevitsj ging op de survivaltoer van Mtsensk door de Pravda wegens ‘formalisme te kunnen. Nee, dan pakte Barnes het stukken bij vadertje Stalin. als figuratief schilder, Majakovski, teleurgesteld en grof naturalisme’ aan de schandpaal was slimmer aan: hij neemt openlijk de vrijheid door Het mag duidelijk zijn dat Boelgakov zijn in de revolutionaire ideologie, pleegde in 1930 genageld in het hoofdartikel Chaos in plaats als romancier in de huid van de componist te vileine roman louter en alleen voor zijn eigen zelfmoord, Eisenstein werd beurtelings spreekbuis van muziek. Stond Sjostakovitsj werkelijk duiken – een daad die in musicologische kringen bureaulade schreef, bij wijze van heimelijk en kop van jut van de cultuurpolitiek, Meyerhold iedere nacht naast die lift in afwachting van de je reinste blasfemie is – en prikkelt daarmee de verzet en zelftherapie. Als een dolleman leefde werd in 1940 gearresteerd en vermoord vanwege doodseskaders? Barnes vond het in elk geval gedachte dat fictie misschien wel dichter bij de hij zich uit in de passages over Woland en zijn zijn ‘formalistische, decadente kunst’ en voegde een sterk en geloofwaardig beeld en baseerde werkelijkheid kan komen dan alle meetbare en handlangers, die de hele Moskouse kunstkliek zich daarmee in een explosief uitdijende groep zich ervoor op verschillende verhalen, zoals van tastbare feiten bij elkaar. – die schaamteloos heult met het verrotte slachtoffers van de dictatuur. En Sjostakovitsj? Die violist David Oistrach, die toentertijd in een flat overleefde de Stalinistische paranoia van de jaren woonde waar gedurende een periode iedere dertig, al betaalde hij er als mens en kunstenaar nacht bewoners werden afgevoerd. Oistrach 1 Julian Barnes - The Noise of Time, Jonathan Cape, London. Vertaling van Ronald Vlek bij uitgeverij Atlas. 2 Laurel Fay ‘Shostakovich vs. Volkov: whose testimony?’ The Russian Review, oktober 1980. een absurd hoge prijs voor. bleef gespaard, maar de angst bleef levenslang 3 ‘Sjostakovitsj had geen keus’, interview met Irina Sjostakovitsj – het Parool, 22 juni 2006 verankerd in zijn systeem. Feit is dat Sjostakovitsj 4 Krzysztof Meyer – Sjostakovitsj, Uitg. Atlas, blz 186.

14 15 Scene uit De meester en Margarita van Boelgakov: tijdens een heksensabbat ontvangt ‘De Meester’ van zijn geliefde Margarita het door hem verbrande manuscript in geheelde staat. Dmitry Shostakovich Illustratie: Evgeniy Shtyrov

regime en profiteert van corruptie – terroriseert dook het volledige, ongecensureerde manuscript zoals in Sjostakovitsj’ Zevende symfonie? moslimfundamentalisme de toon zet, wordt er met alle mogelijke vormen van zwarte magie. op bij een uitgever in Turijn. Het grote feest van de Misschien doelde hij op de nazitroepen, of veel rigoureuzer onder musici gesnoeid dan Onvergetelijk is de passage waarin Margarita, de rehabilitatie kon beginnen: nog in datzelfde jaar trok hij misschien ook een lange neus naar toentertijd het geval was in de Sovjet Unie, onverschrokken muze van de Meester, zich laat maakte slavist Marco Fondse een Nederlandse Sovjetpropagandamuziek? waar muziek tenminste nog werd gezien als transformeren tot een heks en de appartementen vertaling, met daarin alle voor censuur bedoelde Muziek kon een valkuil of een vluchtweg zijn, een onmisbaar medium. Er zijn plaatsen waar van de door haar gehate literaire critici kort en passages gecursiveerd opgenomen. Niettemin al naar gelang de buitenmuzikale betekenis die musici van hun handen of zelfs hun leven klein slaat. Sardonisch lachend vliegt zij door op constateert Fondse terecht in zijn nawoord dat eraan werd toegekend; Sjostakovitsj, Schnittke, worden beroofd, waar muziekinstrumenten in haar bezemsteel om haar geliefde te bevrijden uit de roman, ook in verknipte vorm, een tijdbom is. Raskatov en veel andere Sovjetcomponisten vlammen opgaan. Waarom? Omdat muziek de psychiatrische kliniek en vervolgens het door De censuur kon onmogelijk de angel uit het boek wisten zich herhaaldelijk uit penibele situaties an sich daar wordt beschouwd als een vorm hemzelf verbrande manuscript als een feniks uit trekken, omdat het hele verhaal een ode is aan de te redden dankzij de hoge abstractiegraad van duivelskunst die met wortel en tak dient te zijn as te laten herrijzen. alles overstijgende liefde en de onoverwinnelijke van hun kunstvorm. Critici hadden vaak het worden uitgeroeid. De hoop moet gevestigd op ‘Manuscripten branden niet’; zo luidt de artistieke vrijheid. nakijken, al dachten ze nog zo vaak raak te de Meesters en Margarita’s van deze tijd, die gevleugelde uitspraak in de bijbehorende schieten met aantijgingen als ‘formalisme’, ondanks alles blijven geloven dat liefde de terreur tekstpassage. Boelgakov schreef die zin geheel Censuur in muziek ‘decadentie’ of ‘bourgeois-kunst’. Echt hout ontstijgt en dat de essentie van manuscripten en uit eigen ervaring; eerder verbrandde hij – wellicht Wanneer we weer terugkeren naar de beginvraag, sneed de muziekkritiek op langere termijn muziekinstrumenten nooit kan verbranden. uit angst – zijn eerste versie van het boek, maar ‘kan er in een muziekstuk worden gecensureerd?’, zelden: er bestaat nu eenmaal niet zoiets als een © Saskia Törnqvist toch nam hij opnieuw de pen ter hand, mede dan rijst er meteen een probleem. Zowel ideologisch foute cadens, toonsoort, maatsoort aangespoord door zijn vrouw. Het is vooral dankzij Sovjetcritici als Sovjetcomponisten liepen daar of instrumentatie. die moed dat hij zich een ware ‘Meester’ mocht tegenaan. Tal van componisten moesten toen ‘Gelukkig’, zou je kunnen denken, ‘liggen de Alexander Raskatov: noemen. maar gissen naar de aard van de kritiek die hen tijden van muziekcensuur achter ons’. Helaas, zo 23 okt 17.00 uur: Dolce Far Niente Pas in 1966/67 verscheen De Meester en boven het hoofd kon hangen. Een atonale of was het maar zo. De werkelijkheid is nu nog Michail Boelgakov: Margarita voor het eerst in de Sovjet-Unie, zij het seriële compositie was natuurlijk uit den boze, harder. We reizen terug naar onze eigen tijd en ma 24 okt 17.00 uur: De Meester en Margarita in een zwaar verminkte vorm. De staatscensoren zoveel was iedereen wel duidelijk, maar alle bekijken op de site van de organisatie Freemuse Alfred Schnittke: waren minutieus aan het fileren geweest en muziek die zich afspeelde in het tonale veld om te weten hoe in diverse gebieden van het vr 28 okt 14.15 uur: Russen hadden alle passages die refereerden aan was multi-interpretabel en dus ongrijpbaar. Een Midden-Oosten en Noord-Afrika de muzikale Dmitri Sjostakovitsj: bestaande personen of die zich satirisch-kritisch compositie in mineur? Die is te interpreteren vlag erbij hangt. Het antwoord laat zich al raden; vr 28 okt 20.15 uur: Finale uitlieten over het Sovjet-gedachtegoed vakkundig als een schets van het prerevolutionaire die vlag hangt vaak halfstok. Daar waar het za 29 okt 14.00 uur: Residentie Orkest weggeknipt. Maar ook ditmaal beleefde het Rusland, maar ook als een aanklacht tegen het manuscript een glorieuze comeback; al in 1967 Sovjetsysteem. Een sardonische mars-melodie, 5 Freemuse – the world forum on music and censorship.

16 17 Voor de Nederlandse componisten Joël Bons, Guus Janssen, Chiel Meijering, Mayke Nas en Rob Zuidam 5 Nederlands componisten wordt de Cello Biënnale schrijven 6 nieuwe cellowerken deels thuiswedstrijd, deels ontdekkingsreis. Allemaal ‘Ik wil gewoon schreven ze als niet-cellisten dat instrument horen’ nieuwe composities voor één tot twaalf cello’s. Hoe vonden ze de weg naar het instrument? door Bas van Putten

Joël Bons

een van de vijf speelt zelf cello. Dat een barokcello beschikbaar. Ze heeft maar die connotatie van wijsneus.’ ‘Mijn grootvader, Hij zal zijn celloconcert – titel onbekend, maar hebben ze gemeen met de meeste grote meteen les genomen. ‘Het stelt nog niets voor. neuroloog, speelde cello – op een of andere dat krijgt het wel, ‘alleen celloconcert staat zo Gcomponisten die er in ensemble- of Ik voel de streken een beetje, ik kan de strijkstok manier past dat in het beeld.’ lullig’ – dan ook bewust niet op het lijf schrijven orkestverband niettemin aan de lopende band bijna vasthouden. Maar ik vind het leuk dat ik Bons kroop ter voorbereiding op zijn van zijn solist, de Rus Ivan Monighetti. ‘Al heb voor schreven. Maar nieuwe celloconcerten (Guus ’m als slaginstrument kan gebruiken, dat hij heel Nomaden voor cello en het Atlas Ensemble onder ik wel naar opnamen van hem geluisterd en Janssen, Rob Zuidam, Joël Bons), muziek voor hoog en heel laag kan – en flageoletten klinken de huid van de Franse celloster Queyras. Hij zag uiteindelijk schrijf ik altijd wel naar de persoon vier cellisten en nog wat (Mayke Nas) of voor de onwaarschijnlijk mooi op een cello.’ hem lesgeven in Freiburg, en hoorde hem in de toe – daar staat straks toch iemand iets van mij te twaalf cellisten van de Berliner Philharmoniker Chiel Meijering, van huis uit gitarist en zaal ‘ongelofelijk goed’ spelen; Schumann met vertolken. En als die me vraagt twee noten in een (Chiel Meijering) vereisen wel iets meer dan kennis slagwerker, gebruikt zijn eigen instrument als Isabelle Faust en Alexander Melnikov, Haydns loopje te veranderen omdat het lekkerder speelt, van speeltechnieken en compositorische routines. ezelsbrug. ‘Als ik voor cello schreef stemde ik altijd celloconcert in C met Amsterdam Sinfonietta. ben ik coulant genoeg om me aan te passen.’ Ze vragen om een plaatsbepaling tegenover het mijn gitaar in kwinten en klemde hem tussen mijn ‘Jean-Guihen zei tegen me dat hij nog nooit had Maar de muziek, die moet uit hem komen. instrument en zijn traditie. benen.’ De vertaalslag maken kost hem overigens gewerkt met een componist die zich zo goed Hoe zijn concert zal uitvallen kan hij bij het Voor Mayke Nas was het vertrekpunt even weinig moeite. ‘Ik schrijf graag voor strijkers. Als voorbereidde. Maar ik wil hem wel iets geven ter perse gaan van dit programmaboek nog overzichtelijk als gecompliceerd: beginnen op het ik voor cello schrijf zie ik de vingerzettingen erbij waarop hij wat te kluiven heeft.’ niet zeggen. ‘Het zal geen traditioneel concert nulpunt. Haar binding met de canon is niet sterk. en ik denk in streken, ik denk heel gericht naar het Anderzijds, heeft Rob Zuidam door worden met een keurige cadens aan het slot ‘Match van Kagel heb ik als kind heel vroeg gezien instrument toe.’ ondervinding geleerd, kan het beeld van de solist van het eerste deel. Maar het is nog niet klaar in Korzo Den Haag. Vond het meteen geweldig, Guus Janssen en Joël Bons verdiepten het scheppingsproces ongunstig beïnvloeden. en ik werk zelden chronologisch. Ik creëer Nomos Alpha van Xenakis ook. En ik heb veel zich in de speelstijl en denkwereld van hun ‘Ik heb een pianoconcert voor Emanuel Ax eilanden, begin op vijf verschillende plekken, naar de cellosuites van Bach geluisterd. Maar respectievelijke solisten Anton Mecht Spronk, geschreven en toen merkte ik dat zijn pianistiek werk vrij onderzoekend, denk niet heel erg vanuit waar veel cellisten van houden, dat zangerige, winnaar van het Nationaal Cello Concours 2014, me in de weg zat.’ Hij ondervond dat hij intuïtief vormschema’s – en ik moet nog uitvinden of daar heb ik minder mee.’ en Jean-Guihen Queyras. ‘Ik heb in een aantal die grote Brahmsvertolker naar de mond schreef. het een meerdelig stuk kan worden of die ene Ze plaatste een facebook-oproep met de sessies met Anton geprobeerd te achterhalen ‘En als je dat gaat doen, word je overvaren door grote boog van twintig minuten.’ Maar het kon vraag of iemand haar een instrument kon lenen. waar zijn belangstelling zit’, zegt Janssen, die de de mammoettanker Brahms.’ werkende weg ook wel eens langer worden. De Société Gavigniès stelde per ommegaande cello ‘een wijs instrument’ noemt, ‘met misschien

18 19 ervaren partituurvreters zitten er virtuozen bij die complexe raga’s uit hun mouw schudden maar geen noot lezen. Tegelijkertijd ziet hij daarin juist de muzikale uitdaging; bruggen slaan tussen schijnbaar onverenigbare werelden. ‘Voor dit stuk heb ik een sessie met een fantastische sarangispeler gedaan die geen noten leest. Hij speelt alleen raga’s, en dan schrijf ik voor de cello iets dat naar dat materiaal toewerkt. En dan ontstaan er combinaties tussen wat ik zo goed vind aan die raga en wat ik Jean-Guihen in dat derde deel van Haydn hoorde doen, die snelheid. Zo put je uit een enorm reservoir aan muziek waarin ik me veel vrijer voel omdat ik alles toelaat – ook tonalige dingen.’ Hij heeft ze wel gehoord, ‘al die stukken die beginnen met ruisklanken en multiphonics. Vaak gaat het nergens over. Ik wil gewoon dat instrument horen. Dit stuk gaat over ontmoetingen, daarom heet het ook Nomaden. Het is een beetje wat Elliott Carter zegt over polyfonie – die stemmen zijn als rollen in een theaterstuk. Maar ik wil ze zo samenbrengen dat Mayke Nas het even op een grote familie lijkt.’ Dus kon het geen gewoon concert worden. ‘Daar heb ik enorm over zitten piekeren omdat ik Wel klaar is het tweede stuk dat Zuidam op tegen, maar ik heb niet één warme cellotoon iedereen aan bod wilde laten komen en niet een in opdracht van de Biënnale componeerde, gehoord. Qua extended techniques is de cello stuk wilde dat alleen de cellist in een concertant het verplichte werk voor het Nationaal Cello altijd de sjaak, lijkt het wel. Het klopt en het veegt middelpunt zou plaatsen. Mijn oplossing is dat Concours. Air wordt een solostuk van zes minuten en het zuigt. Op zich vind ik het leuk als er een ik niet één groot stuk maar een mozaïek van ‘dat in één boog zo’n beetje alle hoeken en gaten raar randje aan zit. Ik herinner me een intrigerend kleine, vaak heel korte stukjes maak. Agon van van de cello probeert te verkennen – hoewel stuk van John Tavener dat zich uitsluitend in de Stravinsky is een soort inspiratiebron geweest. dat een beetje een raar woord is, want ik weet hoge liggingen bewoog. Maar van mij hoeft het Dat bestaat uit een reeks korte deeltjes met een wel ongeveer wat er te halen valt. Het wordt vrij niet alleen in de gloeirichting te strijken, het is prelude en een aantal interludes, daartussenin ruig en het zal een zingende, zinderende aanpak tenminste geen doel op zich.’ Hij verwijst naar dansen voor bizarre instrumentale combinaties. vragen die aansluit bij hoe ik denk dat een cello de lange cellosolo in zijn muziektheaterstuk Love Verder wilde ik tempo. Veel stukken voor het Atlas werkt.’ Unsung (2014) voor The Stolz Quartet. De lyriek Ensemble zijn langzaam en gevoelig, terwijl ik een ‘Dat instrument’, zegt hij, ‘zit op een spreekt boekdelen – op zijn voorwaarden. ‘Ik berg snelle virtuoze stukken heb geschreven.’ merkwaardige manier vrij dicht op de stem’, schrijf niet om anderen te behagen, ik maak wat ik zijn natuurlijke habitat, ‘met het verschil dat zelf wil horen.’ Guus Janssen volgde gewoon zijn intuïtie: ‘Ik ademhalen niet hoeft als je daar even twintig Misschien heeft Joël Bons het nog het zwaarst werk nooit vanuit een heel gericht concept, het is minuten geen zin in hebt.’ Zingen dus – want dat met een stuk van een uur voor Queyras en het vaak waar het stuk me heen duwt. Maar ik vond aspect van de traditie zal hij niet demonstratief ensemble dat hij begin deze eeuw zelf oprichtte. het wel iets, een concert toevoegen aan de lijst negeren. ‘Die canon, daar heb je hoe je het ook Het Atlas Ensemble is een uniek kamerorkest die al bestaat. Dan denk je: wat is een concert? wendt of keert een verhouding mee – zelfs als die met musici en instrumenten uit China, Japan, Je had het bravoureconcert waarin de solist verhouding er niet is. In de tijd dat ik op Harvard centraal-Azië, het Midden-Oosten en Europa, een heel erg in het middelpunt stond en het soort les gaf, woonde ik een concert bij met zeven mix van westers en niet-westers instrumentarium. concerten dat de solist meer integreert in het nieuwe stukken. In zes van de zeven speelde de ‘Ik heb veel ervaring met die club, maar ervoor ensemble. Ik heb me laten leiden door de vraag cello een grote rol, steeds helemaal in de school schrijven is nooit eenvoudig omdat het allemaal wat een solist is, en volgens mij is dat iemand die van Ferneyhough en Lachenmann. Heb ik niks musici met een eigen speelcultuur zijn.’ Naast het iets anders doet dan de rest. De solist speelt

20 Guus Janssen Chiel Meijering Rob Zuidam

in mijn stuk voortdurend in een ander tempo dan maar het meditatieve eerste deel zou wel eens gaan soms helaas een heel andere kant op.’ Wat de ensemblespelers. Ritmisch en metrisch zit hij er koren op hun molen kunnen zijn. ‘Het gaat wel vaststaat is het thema: ‘Het stuk zal gaan Rob Zuidam: constant naast.’ Hoe het zich als concert verhoudt Whatever lies ahead heten. De oorspronkelijke over het dagelijkse gevecht met de groeiende vr 21 okt 10.00 uur: tot de traditie zou hij niet kunnen zeggen. ‘Het is titel was And there will be peace vanwege dat berg info die je via internet dagelijks over je heen Eerste ronde Nationaal Cello Concours tamelijk eigengereid en ik zou niet willen beweren rustige openingsdeel maar in deze tijd met al krijgt – ik ook, ik kan ook hele dagen googlen. za 22 okt 10.00 uur: dat het in de canon van de moderne muziek past.’ die oorlogen vond ik dat iets te klef. Het tweede Het idee is om te spelen met dat lawaai, ik Eerste ronde Nationaal Cello Concours Met die canon heeft Chiel Meijering überhaupt deel, Live Hack, is overigens een ruig rockstuk, noem het lawaai, door het tegenover de stilte te do 27 okt 20.15 uur: weinig. ‘Ik verhoud me helemaal niet tot de ouderwets Meijering-raggen.’ Duur: drieënhalve plaatsen.’ In het stuk wordt de stilte van de cello’s Rotterdams Philharmonisch Orkest cellotraditie. Ik heb wel veel voor cello geschreven. minuut. Bewust kort. ‘Ik denk in popformats. Ik veroverd op het geweld van de slagwerkers en Mayke Nas: Ik heb twee dochters die cello spelen, ik vind zie de tijdbeleving veranderen en ik vind dat je als het orkest, die het cellokwartet in eerste instantie vr 21 okt 20.15 uur: de vorm erotisch en de betovergrootvader van kunstenaar de tijdgeest moet proberen te vangen volledig overstemmen en het onthullen door zich Openingsconcert mijn vrouw, Isaac Mossel, was solocellist van – ik zou het nu heel arrogant vinden een stuk van terug te trekken. ‘De gedachte is dan dat lawaai de Berliner Philharmoniker voordat hij naar een uur te schrijven. Dat houdt geen hond meer ongefocust is en stilte gefocust. De Biënnale trekt Guus Janssen: Nederland kwam en daar eerste cellist bij het vol.’ veel liefhebbers die alleen cello’s willen horen – wo 26 okt 17.00 uur: Concertgebouworkest werd. Met het instrument De bondigheid die het informatietijdperk eist de rest kan ze misschien gestolen worden. Wat Queyras, Amy, Spronk & Janssen heb ik veel, met de literatuur niets. Er is wel wat – ook Mayke Nas heeft ermee geworsteld en ze willen, krijgen ze bij mij in eerste instantie niet Joël Bons: hoor, zoals dat geweldige vroege solostuk van ze is er nog niet klaar mee. Haar stuk voor vier omdat ik het verstop – het is een cadeautje dat je vr 28 okt 17.30 uur: Ligeti dat hij had willen vernietigen, maar eigenlijk cello’s, vier slagwerkers van Slagwerk Den Haag uitpakt. Een uitgestelde belofte. En het past ook Nomaden heb ik sowieso niks met klassieke muziek. Ik en (incidenteel) orkest bevindt zich nog in het wel weer bij dit festival dat je een feestje bouwt maak zelf dance. De directheid van dat geluid beginstadium, wat het niet makkelijk maakt er nu door dingen om te gooien.’ Chiel Meijering: spreekt me veel meer aan. Een orkest klinkt al uitspraken over te doen. ‘Op zich is het niet Nu het stuk nog. Dat het concept weleens za 29 okt 16.30 uur: muf.’ Dat kan lastig zijn als je voor de complete slecht dat je in een vroeg stadium gedwongen compleet overhoop zou kunnen halen. Die 12 Cellisten der Berliner Philharmoniker cellosectie van de Berliner Philharmoniker schrijft, wordt na te denken over een stuk, maar de noten ‘Op dit moment wil ik zacht beginnen.’

22 23 Ilja Leonard Pfeijffer (1968) schrijft romans, verhalen, gedichten, columns, essays, Vier kritieken, theaterstukken en songteksten. Tot 2004 werkte hij als classicus aan de variaties Universiteit Leiden, sinds enige jaren woont en werkt hij in Genua. De laatste jaren is zijn werk overladen met prijzen: in 2014 voor de Libris literatuurprijs voor zijn roman La Superba, in 2016 de VSB Poëzieprijs én de Jan Campertprijs voor zijn bundel Idyllen. Jan Brokken cello Pfeijffer schreef songteksten voor o.a. Ellen ten Damme en speelde jarenlang klarinet. Is het de vorm? De klank? De cello spreekt tot de verbeelding. Annelies Verbeke (1976) debuteerde met Van musici, van luisteraars, van de internationale bestseller Slaap! (2003). liefhebbers én van schrijvers. Vervolgens verschenen o.a. Reus, Groener gras en Vissen redden. Behalve proza schrijft Prachtige romans en verhalen Verbeke scenario’s en theaterteksten. Ze is bestaan er over muziek (denk aan een gedreven pleitbezorgster voor het korte De Kreutzersonate van Tolstoj, verhaal en stelde (i.s.m. Sanneke van Hassel) Vikrams Seths Verwante stemmen, de bloemlezing Naar de stad samen, een selectie van veertig internationale, 21ste- of Margriet de Moors De virtuoos) – eeuwse verhalen. Haar recente roman Dertig maar wat werd er eigenlijk specifiek dagen stond op de shortlist van de ECI Marente de Moor geschreven over de cello? Jan Brokken (1949) groeide op als Literatuurprijs 2015 en werd bekroond met de Nog lang niet genoeg! domineeszoon in het dorp Rhoon, het decor van F. Bordewijkprijs 2015. zijn romans De provincie, Mijn kleine waanzin En omdat de Cello Biënnale graag en De vergelding. Hij studeerde politieke Het boek Vier variaties voor cello, uitgegeven samenwerkingen aan gaat, heeft ze wetenschappen in Bordeaux en werkte jarenlang door Podium, wordt voorafgaand aan de Cello vier schrijvers gevraagd een verhaal als journalist. Hij schreef reisverhalen als De Biënnale feestelijk gepresenteerd in het Theater te schrijven rondom de cello of de regenvogel, Jungle Rudy en Baltische zielen en van ’t Woord in de Openbare Bibliotheek romans als De blinde passagiers en De droevige in Amsterdam. De vier schrijvers worden cellist. Het resultaat is de prachtige kampioen. Brokken speelt piano, treedt veel op geïnterviewd, lezen voor en worden begeleid bundel: Vier variaties voor cello. met muzikanten en schreef over muziek o.a. de door de Cello Company, die stukken speelt Vier verhalen waarin op romans Waarom elf Antillianen knielden voor het die de schrijvers zelf hebben uitgekozen. Deze uiteenlopende wijze het instrument hart van Chopin en de weergaloze roman over openbare presentatie vindt plaats op vrijdag pianist Joeri Egorov, In het huis van de dichter. 30 september. Schrijvers en cellisten maken Ilja Leonard Pfeijffer wordt verkend. Vier verhalen waarin daarna een kleine tournee langs boekhandels op vier geheel eigen manieren de Marente de Moor (1972) is slaviste, werkte in den lande. cello of haar bespeler een stem een tijd in Rusland en debuteerde in 2007 met krijgt. En dat door vier schrijvers de veelgeprezen roman De overtreder. Drie Op de volgende pagina’s geven we u een klein jaar later volgde De Nederlandse maagd, die voorproefje van de bundel ‘Vier variaties voor die tot de beste hedendaagse bekroond werd met de AKO Literatuurprijs. cello’ met een fragment uit het verhaal De verhalenvertellers behoren: Jan Roundhay, tuinscène (2013) stond op de shortlist Servais van Jan Brokken. Brokken, Marente de Moor, Ilja van de Libris Literatuurprijs. In 2015 verscheen Leonard Pfeijffer en Annelies de verhalenbundel Gezellige verhalen, die bekroond werd met de J.M.A Biesheuvelprijs, de Verbeke. Met grote trots stellen wij ze belangrijkste prijs voor korte verhalen. Ze speelt hierbij aan u voor. piano en groeide op met muziek.

24 Annelies Verbeke 25 bestaan? Als je zulke vragen gaat stellen, bestaat het antwoord bijna altijd uit twijfel, en dan kun je de stewardess lief aankijken en je derde miniflesje wijn versieren, maar dan De Servais helpt niets meer, dan zit je, voor je het weet, als een Kierkegaard over de zin des levens (fragment) te filosoferen... Een leven zonder muziek is een niet geleefd leven. Zo is het maar net! Een leven zonder muziek is een dor bestaan. Geen speld tussen te krijgen! Muziek heft plaats en door Jan Brokken tijd op. Prachtig. Wie nooit naar Bach heeft geluisterd, kan zich geen voorstelling van de hemel maken. Nou... dat is de vraag. Misschien is het perfecte zo irritant dat de hemel je gestolen kan worden. Bach heeft God overbodig gemaakt. Als je zijn muziek goed tot je laat doordringen, hoef je niet meer naar de hemel, wat welbeschouwd een beetje jammer is: je weet nooit wat je daar wacht. Hij had het altijd moeilijk met Bach. Gewild en ongewild streed hij tegen een te groot ontzag voor de meester, een te heilig ontzag. Natuurlijk had Debussy gelijk, was an geen enkele reis begon hij jubelend, Bach de Onze Lieve Heer van de muziek, en zou iedere componist tot hem moeten ook aan deze niet. Altijd dat gedoe met bidden alvorens aan het werk te gaan, om zich voor middelmatigheid te behoeden. Azijn cello in het vliegtuig... Hij kreeg de Maar hij was geen componist, hij was een simpele uitvoerder en als hij de hele tijd op kist nauwelijks het gangpad door, en als hij hem de knieën moest gaan liggen voor Johann Sebastian, zou hij alleen nog kwezelmuziek dan eindelijk neerzette, op de vloer, goed klem laten horen. Van karakter was hij baldadig, was hij tegendraads, eigenwijs, wat ook tegen de stoel vóór hem, kwam meteen het weer niet helemaal waar was. Gek genoeg had hij altijd de grootste eerbied voor zijn commentaar: ‘Oh, u bent musicus!’ Ja, nogal Adrien François Servais vader gehad, die hem bij wijze van spreken de cello in de handen had geduwd en die logisch, waarom sleepte je anders een kist hem de eerste lessen had gegeven. Een aardige man, tegen wie hij nooit in opstand waarin je een in stukken gehakt lijk kon verstoppen de halve wereld door? Hollanders was gekomen; een echte muzikant. Een muzikant is iemand die eigenlijk niet bestaat. begonnen meteen te rekenen. ‘Oh dat instrument zal wel kostbaar zijn.’ Amerikanen Zijn vader wist zichzelf weg te cijferen. Knap was dat geweest, want als je iets kunt roken roem: ‘You must be mister Rostropovitsj!’ Heremetijd, dan wilde je direct weer – en om muziek te maken, moet je echt iets kúnnen – ben je voor je het zelf in de in de taxi springen om terug te rijden naar je huis in hartje Amsterdam. Maar nee, hij gaten hebt ijdel. Een even groot respect had hij voor zijn leermeester gehad, voor Carel had twee tickets gekocht, één voor hemzelf en één voor die lompe kist die hij met geen van Leeuwen Boomkamp. Een domineeszoon uit de Achterhoek die als een stijve mogelijkheid kon wegmoffelen onder zijn stoel; hij was geboekt door een impresario die jongeman naar Parijs was vertrokken en als een beminnelijke grapjas naar Nederland Pablo Casals nog aan de man had gebracht, en hij moest en zou naar Washington. was teruggekeerd. Een natuurtalent – trad op zijn negentiende aan als solocellist van Vroeger vond hij het leuk om op tournee te gaan. Naar Amerika! Klonk als het Concertgebouworkest, in 1925, onder Willem Mengelberg, die hem in het Duits aan een jongensboek. Nu was Italië hem al ver genoeg. Goed eten, goeie wijn, en een het orkest voorstelde: ‘Er ist soeben aus dem Ei gekrochen, spielt aber wunderbar.’ publiek dat nooit verkouden was, op voorwaarde dat je met iets bijzonders voor de dag Mengelberg richtte zich altijd in het Duits tot het orkest – na de oorlog zou hij het daar kwam, anders gingen ze demonstratief met het programmaboekje zitten wapperen. nog knap moeilijk mee krijgen. Meneer Carel kon hem perfect imiteren. Zes jaar was hij Stille liefhebbers had je in Frankrijk en Duitsland; honderden keren had hij daar bij het orkest gebleven, toen was hij aan een solocarrière begonnen. Zelf had hij het ook gespeeld, met Frans Brüggen en Gustav Leonhardt. Voor die concerten hadden ze zo gedaan: zes jaar solocellist bij het Concertgebouworkest; toen met Frans en Gustav meestal de auto genomen – Gustav was dol op autorijden en chauffeerde zijn Lancia de hort op om overal de barokrevolutie te verkondigen. Gustav was trouwens óók een Beta Montecarlo in zwart maatpak en met zeemleren handschoenen, alsof het stuur leerling van Carel van Leeuwen Boomkamp geweest, die gaf les in zowel cello- als aanraken even delicaat was als de toetsen van een klavecimbel... In de auto leek reizen gambaspel. op een uitstapje, zeker als je zelf niet hoefde te rijden. Godallemachtig, wat duurde zo’n trans-Atlantische vlucht lang. Meer dan Hij had vooral een hekel aan vliegtuigen. Hoog in de lucht kon hij niet nalaten anders zag hij tegen deze reis op. Niet vanwege de concerten; twee keer Haydn, terug te blikken op alles wat hem overkomen was. Niets maakte hem weemoediger. dat was te overzien, hij kon het Haydn-concert geblinddoekt spelen. Nee, het kwam Achtenveertig jaar was hij nu. Van die bijna halve eeuw had hij veertig jaar door die vage afspraak met de beheerder van het Smithsonian. Hij was nooit zo met achter de cello gezeten. Strijken, strijken en nog eens strijken. In de huid van Boccherini instrumenten bezig geweest, hij vond dat meer iets voor violisten; hij had drie prachtige kruipen, van Leonardo Leo, Giovanni Bononcini, Vivaldi, Bach, Haydn, Anton Kraft, cello’s. Wanneer er iets mis was met een van de drie, belde hij met zijn goede oude Beethoven, Brahms... Honderden mooie, spannende, verrassende, onverwachte, vriend Willem Bouman; die zei dan altijd: ‘Kom direct naar Den Haag, Anner’, en miraculeuze momenten had het hem opgeleverd. maar was dat voldoende geweest? binnen een paar dagen verkeerde zijn cello weer in een optimale staat. Hij hoefde geen Billijkten ze de ontelbare uren zuchten, steunen en repeteren? Rechtvaardigden ze een Stradivarius. Maar die beheerder van het Smithsonian was een fan die hem sterk aan

26 27 het gebed van een priester in een Italiaanse film deed denken: ‘Heer, behoed me voor Na jarenlang spelen heb je een bepaald verwachtingspatroon in je hoofd mijn vrienden, met mijn vijanden reken ik zelf wel af.’ Die beheerder was ook nog eens van wat een cello zijn moet. Zijn Turijnse cello uit 1835 was die cello niet. Een goed cellist. Een collega dus, een kenner. Hij had hem direct een beleefd briefje moeten instrument, alleen moest hij allerhande kunsten verzinnen om hem als de ideale cello schrijven, nee, dank voor de uitnodiging, geen tijd, geen zin... Of was hij misschien toch te laten klinken. Hij kocht eens een andere strijkstok, probeerde een andere snaar, nieuwsgierig? In dát geval was hij nog niet echt oud. bedacht een logischer vingerzetting om het klankbeeld dat hij in zijn hoofd had waar te maken. Het lukte hem nooit... of nooit volledig. En nu zat hij opeens in de nationale ❊ bibliotheek van de Verenigde Staten en had hij een cello in zijn fikken waarop alles ging en waaruit klanken kwamen die hij nooit voor mogelijk had gehouden, klanken die hem Washington bewaart twee Stradivariussen, de ene in de Library of Congress en de inspireerden en moeiteloos verder hielpen op het glorieuze pad dat door de bergen andere in het Smithsonian Institution. Wereldwijd zijn zestig cello’s overgebleven die door slingerde en hem dichter bij de hemel bracht. Met een gevoel van spijt zette hij het Antonio Stradivari in Cremona zijn gebouwd: veertig slechte en twintig instrumenten instrument terug in de vitrine. van wie iedereen in de muziekwereld de naam, de faam, de kuren en de geschiedenis ‘Well, mister Bylsma,’ wekte een opgewekte stem hem uit zijn droom, ‘nu kent. De Gravin van Stainlain is bijvoorbeeld in 1707 gebouwd, heeft aan Paganini gaan we naar het andere museum, want de cello die daar staat is nog véél mooier, dat toebehoord en wordt al vele tientallen jaren bespeeld door Bernard Greenhouse van is de cello die vroeger bespeeld is door Servais.’ het Beaux Arts Trio. De Stradivarius die Rostropovitsj bezit is eerst van Duport geweest In zijn werkkamer in Amsterdam hing een foto van François Servais. Een en toen van Franchomme, voor wie Chopin zijn Grand Duo concertant componeerde dikbuik, woeste snor. Een Belg, geboren in Halle in Vlaams-Brabant, zoon van een en zijn prachtige Sonate voor piano en cello. In de Duport zit een deuk omdat de schoenlapper, een geniale cellist die drieëndertig jaar als de Paganini van de cello door eigenaar zo dom was Napoleon erop te laten spelen – de krijgsheer wist zich geen Europa en Rusland had gereisd. Een ook uit historisch oogpunt belangrijke cellist, hij raad met zijn benen, hoe klein van stuk hij ook was. Cello’s waren toen nog niet van een was de eerste geweest die een ijzeren punt onder zijn cello zette en de grondslag legde grondpin voorzien, dat begon pas halverwege de negentiende eeuw. De Davidov uit van de moderne celloschool. 1712 was eigendom van de tsaar onder de cellisten, van Karl Davidov. Het instrument ‘Geen tijd.’ leed onder de barre Russische winters, kwam in 1964 in handen van Jacqueline du Pré, ‘Toe nou,’ glimlachte de man gedecideerd, ‘spring in de auto en we racen die er vanaf 1970 niet meer op durfde te spelen omdat de Davidov haar te wispelturig ernaar toe; het is maar vijf minuten rijden.’ was. Een jaar later kreeg ze last van haar spieren; twee jaar later bleek ze aan multiple Het was inderdaad een lullig excuus. sclerose te lijden. Hoewel ook de volgende eigenaar, Yo-Yo-Ma, zich beklaagde over Hij liep de trappen van het Smithsonian op, ging in een zaal van het museum het moeilijk te temmen karakter van het instrument, hij speelde er graag Bach en Vivaldi zitten, een enorme zaal... Hij streek de eerste snaar op de Servais aan, de tweede.. op, maar de Davidov bleef tegenwerken in de lage tonen... Al snel kwamen er mensen om hem heen staan. Hij speelde een stuk of Zodra er een van die twintig goede Stradivari vrij komt, storten alle cellisten vijf composities van cellisten die een Stradivarius hadden bezeten. Van Servais, zich erop; de kans de je er één te pakken krijgt, is nihil. Zelfs Pablo Casals slaagde er van Franchomme, van de in Maastricht geboren Alexander Batta, die zevenenvijftig niet in een Stradivarius te bemachtigen, en aan geld ontbrak het hem niet. Hij speelde jaar lang zijn instrument had gekoesterd, die er iedere nacht naast had geslapen, in zijn hele leven op een Tononi uit 1730 en een Goffriller uit 1733, prachtige instrumenten hetzelfde bed, en die de blanco cheque had geweigerd die een Russische edelman overigens, de één in Bologna gebouwd, de andere in Venetië. hem aanbood in ruil voor zijn Strad, terwijl hij toen krap bij kas zat. Hij speelde en speelde, misschien wel een uur lang, en wist niet wat hem ❊ overkwam. Hij was weg. Wég. Hij had de klok rond geslapen en het ontbijt achter zijn kiezen toen de beheerder belde. Wanneer en hoe laat hij op de Stradivariussen wilde spelen. Hij stotterde een paar excuses, hij had ‘s avonds zijn eerste concert, wilde nog oefenen, maar de man zei dat hij het allemaal georganiseerd had en dat het in het weekend te druk was in de musea. Verder lezen? Het volledige verhaal staat Goed, zo dadelijk dan, maar niet lang! in de speciaal voor deze Cello Biënnale Hij schoor zich, keek lang in de spiegel en vroeg zich af waarom zijn ogen niet geschreven en uitgegeven bundel Vier variaties twinkelden, zoals gewoonlijk. De jetlag ongetwijfeld. voor cello, met verhalen over de cello door Jan Een gebouw als een mausoleum. Tien keer groter dan het Paleis op de Dam. Brokken, Marente de Moor, Ilja Leonard Pfeijffer Hij kreeg de cello van de Library of Congress in handen gedrukt, de Stradivarius en Annelies Verbeke. Castelbarco uit 1697. Hij ging zitten, hij speelde... Het was om te janken. Eindelijk een cello die klonk zoals hij klinken moest.

28 29 BartolomeyBittmann rockt Over groove kun je niet praten je voelt het of je voelt het niet

Geïnspireerd door Harnoncourt én Apocalyptica Wenen: stad van Mozart, Strauss en Mahler. Het zou ook een mooie metafoor kunnen zijn Geboortegrond van klassieke symfonieën, voor BartolomeyBittmann: met hun melange van slaan cellist Matthias Bartolomey en violist zwierige walsen en laatromantische een klassieke achtergrond (Matthias Bartolomey, orkestliederen. Hier huist een van de oudste cello) en jazz- en poproots (Klemens Bittmann, Klemens Bittmann nieuwe wegen in. en conservatiefste orkesten ter wereld, viool en mandola) oogsten de twee succes tot ver hier zijn klassieke concerten nog zó chic buiten de stadsgrenzen. Floris Kortie zocht ze op en zag hoe zij als dat de gemiddelde donderdagavond in Maar vanavond spelen ze een thuiswedstrijd Het Concertgebouw opeens een volkse – het duo ontstond in Wenen en Matthias BartolomeyBittmann in Wenen de tent afbreken. aangelegenheid lijkt. Maar datzelfde Wenen Bartolomey is er geboren en getogen: ‘Ik ben de is óók de stad van de progressive strings van vierde generatie in een familie van muzikanten. door Floris Kortie BartolomeyBittmann – hét bewijs dat er te Mijn grootvader was violist in de Wiener midden van al die grandeur en traditie ook nog Philharmoniker, mijn vader was er aanvoerder van ruimte is voor vernieuwing. de cello’s.’ Een orkestcarrière lag voor de hand, Ik tref het tweetal voor hun soundcheck voor maar er wrong iets. ‘Mijn achtergrond is klassiek, Gemischter Satz, een eclectisch muziekfestival mijn opleiding was klassiek, maar ik heb altijd in het Wiener Konzerthaus dat is vernoemd de behoefte gehad om ook buiten die wereld te naar de beroemde Weense wijn gemaakt van treden. Drie jaar geleden ontmoette ik Klemens. verschillende druivensoorten uit één wijngaard. Die ontmoeting kwam voor ons beiden precies

30 31 op het juiste moment: we zochten allebei naar een maar moeten vertrouwen dat dat nieuwe project nieuwe richting.’ Klemens Bittmann had jazzviool van je interessant is. Meteen vanaf het begin gestudeerd in Graz maar was inmiddels ook hebben we veel kunnen spelen, op poppodia, in naar Wenen verhuisd. ‘Graz is een interessante jazzclubs, in grote concertzalen, in kleine theaters stad met een grote jazzscene. Maar om eerlijk te in de provincie. Dat was ook om financiële zijn, als je als freelancemuzikant wilt overleven, redenen erg belangrijk, want laten we wel wezen: als je een inspirerende omgeving wilt, als je de de huur moet ook betaald worden.’ mogelijkheid wilt hebben om écht als muzikant ’s Avonds tijdens het festival in het Konzerthaus te leven, dan is Wenen de place to be.’ In blijkt waarom tegenwoordig niet alleen meer tegenstelling tot zijn collega is Bittmann trouwens bevriende programmeurs maar inmiddels ook de eerste professionele muzikant in zijn familie, zalen en festivals van London tot Nairobi en nog steeds tot verwondering van zijn ouders. ‘Die van Teheran tot Amsterdam achter het tweetal hebben geen idee wat ik doe. Ze blijven vragen: aan zitten: ze breken de tent af. Bartolomey ja, maar hoe verdien je dan je geld?’ rockt op de cello alsof zijn leven ervan afhangt

De muziek doet denken aan minimal, jazz en metal – dan weer stuwend en opzwepend, dan weer melodisch en filmisch

Met arrangeren, bijvoorbeeld. Zo kwamen ze terwijl Bittmann afwisselend viool en mandola elkaar voor het eerst tegen: Bartolomey speelde (een zelfontworpen kleine gitaar met snaren in mee met een project waarvoor Bittmann de vioolstemming) speelt terwijl hij over het podium muziek had gearrangeerd. Bartolomey: ‘Ik danst. De muziek doet denken aan minimal, jazz vroeg Klemens of hij zin had om een keer met en metal – dan weer stuwend en opzwepend, dan z’n tweeën te gaan spelen, en…’ Bittmann weer melodisch en filmisch. Indrukwekkend is de onderbreekt hem: ‘Nee, ik vroeg jou.’ Bartolomey volle sound; doe je ogen dicht en je vergeet dat kijkt vertwijfeld. ‘Nou, in elk geval kwamen je luistert naar slechts twee musici, nota bene op we een keertje samen en probeerden we wat achttiende-eeuwse instrumenten. De zaal reageert ideetjes uit. Drie jaar later is dat nog steeds de uitbundig. Het toch wat tamme Weense publiek manier waarop onze muziek tot stand komt. klapt en joelt zo enthousiast dat je een beetje Ons belangrijkste doel is al die tijd geweest om medelijden krijgt met de musici die direct na hen nieuw repertoire te creëren – eigen muziek die is het podium op moeten. beïnvloed door onze verschillende achtergronden Rocken op de cello – voor Matthias Wien te mogen spelen en en daardoor heb ik veel heel radicale, pure en perfectionistische kijk op en muzikale ervaringen.’ De basis van die muziek: Bartolomey is het iets vanzelfsprekends. ‘Het ligt met hem kunnen werken. Hij heeft ons beiden muziek. Dat gaat verder dan klassieke muziek. Die groove. ‘Je kunt over stijl praten, je kunt het over in de aard van het instrument. Met die lage snaren enorm geïnspireerd. Daarom hebben we op ons toewijding willen wij ook in onze muziek leggen: streekvoering hebben, maar groove is een van kan de cello heel diep klinken en je kan er perfect laatste album een nummer aan hem opgedragen. als we iets doen, dan doen we het voor de volle die dingen waar je niet over kunt praten. Je voelt power chords mee spelen, de combinatie van de We hebben hem uiteraard de cd gestuurd, ja. We honderd procent.’ het of je voelt het niet. Die eerste keer dat we grondtoon en de kwint die je in heavy metal zoveel kregen een brief terug waarin hij schreef dat hij In het Konzerthaus klapt de zaal ondertussen samenspeelden voelden we het gelijk, en was hoort. Pioniers op dit vlak waren natuurlijk de het geweldig vond,’ Bartolomey lacht even, ‘om stug door in de hoop op een toegift. Ook het het ook meteen duidelijk dat we hier meer tijd in mannen van Apocalyptica; al in de jaren negentig vervolgens een nauwgezette en diepgravende Nederlandse publiek kan zich verheugen – op wilden stoppen.’ hebben die met hun cellometal de weg gebaand analyse van onze muziek te geven.’ de Cello Biënnale in oktober komen de Weners Hun verschillende achtergronden bleken voor andere cellisten. Rock gaat niet alleen over Ook Bittmann voelt zich schatplichtig, vertelt hij: hun programma Neubau spelen. Bartolomey: ook van pas te komen bij het opstarten van hun drums en gitaren, het is meer een state of mind.’ ‘Harnoncourt was een van de sleutelfiguren in ‘We hebben vorig jaar ook op de preview van het samenwerking, vertelt Bittmann. ‘We hebben Over pioniers gesproken: een andere grote het Oostenrijkse culturele leven. Ik heb veel van festival gespeeld. Wat een warm welkom was verschillende carrières achter de rug en daarom inspiratiebron van BartolomeyBittmann is de vorig zijn boeken en artikelen gelezen en tijdens onze dat!’ Bittmann knikt instemmend: ‘We kunnen niet ook totaal verschillende connecties. Dat bleek erg jaar overleden Oostenrijkse dirigent Nikolaus repetities gebruikt Matthias vaak uitspraken van wachten om straks weer in Amsterdam te mogen handig, want als je iets nieuws start, moet je het Harnoncourt. Bartolomey: ‘De laatste vier jaar heb Harnoncourt – die hadden trouwens zo van Miles spelen. Hoe we het daar gaan aanpakken? Zo hebben van programmeurs die je kennen en je ik het geluk gehad om in ‘zijn’ Concentus Musicus Davis kunnen komen. Ook Harnoncourt had een rockend en zo radicaal mogelijk!’

32 33 Cello & Film 18 - 25 september 2016

18/9 16.00 Hamlet stille ﬁ lm met live muziek van Annie Tångberg (cello), Emile Visser (cello), Biennale Cello Band Slagwerk Den Haag Martin de Ruiter (bandoneón)

20/9 19.30 Bauhaus Speciaal voor deze Cello Biënnale fi lms uit de collectie van EYE. Örs Ensemble Amsterdam werd een Ensemble Köszeghy (cello) speelt werken in Residence samengesteld van Hindemith, Krenek, Veress. in bestaand uit de geweldig gevoelige Aansluitend speelt de Cello Company. slagwerkers van Slagwerk Den 21/9 19.30 Residence Haag en een cellokwartet, de Previewconcert van de Biënnale Cello Band, bestaand theatrale voorstelling Biënnale Cello Band De Meester en Margarita en uit hoofdvakdocenten van de Aansluitend de fi lm Il Maestro e Margherita conservatoria van Amsterdam, Den Slagwerk Den Haag Haag, Rotterdam en Utrecht. 24/9 16.00 Het Ensemble in Residence is tijdens Osiris Trio en het hele festival meermalen te horen, Charlotte Riedijk in het Openingsconcert, tijdens Spelen: Seven Romances opus 127 van Cello Coupé en in het speciaal aan Sjostakovitsj. Aansluitend de documentaire hen gewijde Take Five programma Typhoontschik, over de Russische celliste op donderdag 26 oktober met vijf Natalia Gutman Vrij 21 okt, 20.15 Grote Zaal: Openingsconcert nieuwe One Page Compositions. Zo 23 okt, 14.15 Grote Zaal: 25/9 16.00 Eight Lines Maar de verrassende klankkleuren Metropolis Do 27 okt, 17.00 Bimhuis: van de 4 cello’s en de 4 slagwerkers stille fi lm met première van de nieuwe score One Page Composition Project gaan niet alleen dan voor Za 29 okt, 21.00 Grote Zaal: van Pieter Smithuijsen voor acht cello’s en Cello Coupé verrassing zorgen. Ze zullen ook twee pianotracks op onverwachte momenten en op onverwachte plekken opduiken EYE FILMMUSEUM AMSTERDAM eyefi lm.nl tijdens het hele festival.

EYE_AD_CELLO&FILM_06-2016-3.indd 1 20-07-16 12:35 Brendan Faegre One Page Composition Project

Pete Harden

The Black Page van Frank Zappa, Stockhausen’s Refrain, Zo noteerden George Crumb (links), James Tenney (boven) In C van Terry Riley, James en Terry Riley (onder), hun ‘One Page Composition’. Tenney’s Having Never Written A Hilary Jeffery Note For Percussion, The Real Book en George Op uitnodiging van de Cello Biënnale en voor hun ‘One Page Composition’ en hoe gaan Slagwerk Den Haag hebben vier jonge ze het noteren? Het One Page Composition Crumb’s fantasierijke partituren hebben één componisten, Brendan Faegre, Pete Harden, Project is een project waarin de kunst van het overeenkomst: de composities staan genoteerd Hilary Jeffery en Genevieve Murphy en de ‘oude componeren en communiceren centraal staat rot’ Martijn Padding de uitdaging aangenomen en u een inzicht krijgt in deze kunst. De vijf One op één enkele pagina. iets bijzonders te gaan creëren op één pagina Pages zullen worden geëxposeerd tijdens het voor vier cello’s en vier slagwerkers, ofwel voor festival. Waarbij Frank Zappa de pagina letterlijk bezaaide met ‘zwarte de speciaal gevormde Biënnale Cello Band, noten’, vond James Tenney zijn inspiratie bij de boeddhistische bestaande uit vier cellisten en Slagwerk Den Het One Page Composition Project kwam tot koan-traditie en noteerde één enkele noot met een fermata. Haag. stand in samenwerking met Slagwerk Den Haag, Terry Riley deed de muziekwereld op z’n grondvesten schudden De Cellisten zijn Larissa Groeneveld, Timora November Music en Fonds Podiumkunsten. Genevieve Murphy met één velletje muziek in C groot, destijds een groot schandaal Rosler, Jelena Očić en Jeroen den Herder. binnen de gecomponeerde avant-garde muziek. Eén velletje Slagwerk Den Haag bestaat uit Pepe Garcia, De vijf gloednieuwe One Page Compositions muziek dat grote gevolgen had voor het verloop van onze Joey Marijs, Enric Monfort en Fedor Teunisse. zijn te beluisteren in het Bimhuis op muziekgeschiedenis en bedreigend kon zijn voor de heersende donderdag 27 oktober om 17.00 uur, in het klasse. Veel componisten houden zich bezig met kader van de Take Five serie. De partituren van George Crumb zijn kunstwerken op zich het belang van muzieknotatie. Wat is het Daarnaast zullen de vijf One Page die de uitvoerder en publiek moeten vervoeren en verlichten. beste middel om een compositorisch idee te Compositions tijdens het festival op De partituur als intrinsiek kunstwerk. Stockhausen had een communiceren? De ontwikkeling van muziek verschillende momenten en op verschillende cirkelvorm nodig om zijn ideeën rondom een flexibele partituur te en zijn notatiewijze gaan hand in hand. Welke plaatsen opduiken en te beluisteren zijn. realiseren. oplossingen zullen deze vijf componisten kiezen

36 Martijn Padding 37 Haal het maximale… uit de Biënnale! Gratis:

Tijdens de Biënnale valt heel veel te Lunchconcerten & Fringe concerten Festivalmarkt en cello-ateliers Cello Biënnale 2016 in beeld en beleven. Naast de concerten waarvoor u De Cello Biënnale 2016 verwacht groepen Instrumenten en strijkstokken van de crème de geluid een kaartje koopt, zijn er elke dag allerlei studenten van de conservatoria uit Düsseldorf, la crème van cello- en stokkenbouwers vullen Zowel voorafgaand als tijdens het festival zal de Lugano, Bern, Parijs, Freiburg, Helsinki, Rostock, de hal en foyer van het Muziekgebouw met Cello Biënnale een thema zijn bij NPO Radio4. gratis toegankelijke evenementen. Het Stockholm, Bazel, en Groningen. Ze geven de mooiste klanken. Het bouwen van nieuwe In het Radio4-programma Podium wordt elke gebouw is gevuld met cellobouwers dagelijks om 12.30 uur lunchconcerten in het cello's en strijkstokken wordt door de Cello dag verslag gedaan vanaf het festival door een en een cd- en muziekmarkt, er zijn Bimhuis en om 19.00 uur FRINGE concerten in Biënnale Amsterdam van harte ondersteund. Radio 4 radio- en videoreporter. Het verslag de niet te missen lunchconcerten de Kleine Zaal. Houd de festival-aankondigingen De expositie is daarom beperkt tot bouwers is ook te zien op de site van Radio 4. Omroep en de website in de gaten voor het definitieve die nieuwbouwinstrumenten tentoonstellen en MAX, media-partner van de Biënnale, zendt vier door toptalenten van internationale programma! verkopen. avondconcerten rechtstreeks uit. conservatoria, de open podia, het Naast de bouwersexpositie zijn er ateliers in de - zo 23 okt. 20:15 uur Orkest van de 18e eeuw KlankLab, de kinderconcerten, het Inleiding Avondconcert 27 oktober hal en op Foyerdeck 1 waar het hele festival wordt - ma 24 okt. 20:15 uur Amsterdam Sinfonietta Hello Cello Orkest en na afloop van de Voorafgaand aan het Donderdagavondconcert gewerkt aan instrumenten. Gudrun Kremeier, durft! met het nieuwe celloconcert van Rob Zuidam Tanguy Fraval en Henk te Hietbrink hebben hun - di 25 oktober 20:15 uur Hemels Vuur avondconcerten zijn er gratis concerten gespeeld door Ivan Monighetti en het celloconcert atelier in de Entreehal en Erik Buys, Stijn van - do 27 okt. 20:15 uur Rotterdams in de Cello Lounge. Op deze pagina’s van Henri Dutillieux met Nicolas Altstaedt met Aerschot en Anne Grohman op Foyerdeck 1. Philharmonisch Orkest leest u wat de Biënnale allemaal voor u het Rotterdams Philharmonisch Orkest, geeft Verslaggever Beitske de Jong en cameraman in petto heeft. muziekjournaliste Saskia Törnqvist om 19.30 uur in Vergelijken en Test op het Deck Nander Cirkel van onze eigen Biënnale TV de Kleine Zaal een inleiding bij het programma. Tijdens het festival zijn er verschillende momenten doen alle dagen verslag van het festival in het waarop cello’s en stokken van bouwers worden Biënnale Journaal. Op Foyerdeck 3 monteren Hello Cello Orkest Cello Lounge XL edition bespeeld en vergeleken. Op zondag 23 oktober ze het Biënnale Journaal dat dagelijks op het Honderdzestig cellospelende kinderen en jongeren De beste manier om een dag op de Cello bespeelt en vergelijkt Pieter Wispelwey om 12.30 informatiescherm, de website, het YouTube-kanaal uit het hele land zijn verzameld in het Hello Cello Biënnale af te sluiten en de cello in zijn meest uur in het Bimhuis nieuwe instrumenten en op en de Facebook-pagina van de Biënnale is te zien. Orkest en geven een concert op zaterdagmiddag veelzijdige vorm te ontmoeten is de Cello Lounge. vrijdag 28 oktober om 16.00 uur vergelijkt Gregor Ook het niet meer weg te denken programma 22 oktober in de Grote Zaal. Samen met zijn vriend Met in totaal 7 gratis toegankelijke events is Horsch nieuwe strijkstokken in de Kleine Zaal. Podium Witteman (zondagen, 18:10, NPO 2) en collega cellist Emile Visser en de 160 cellisten dit hét creatieve platform voor de cello. Elke De Kleine Zaal is van 15.30 tot 16.45 beschikbaar besteedt ruim aandacht aan de Cello Biënnale. presenteert componist en jazzmuzikant Oene van dag presenteert de Cello Lounge XL nieuwe voor het uitproberen van nieuwe cello’s en Kort voor en tijdens de Cello Biënnale zal Brava Geel zijn nieuwe stuk HELLO CELLO voor cello- klankmakers in restaurant Zouthaven of de strijkstokken. Elke dag is om 15.30 Test op het uniek beeldmateriaal uitzenden van concerten orkest, solocello en slagwerk. Kijk op onze website Entreehal. Bestel een drankje, plof neer in een Deck: een cellogrootmeester bespeelt een aantal die plaatsvonden tijdens de Biënnales van 2012 bij het kopje Hello Cello voor een voorproefje van zitzak, droom lekker weg of zit op het puntje van je cello’s op Foyerdeck 1. en 2014 en van de Sneak Previews van 2013 en de muziek en een interview met Oene en Emile! stoel (zie ook pag 42). 2015.

38 39 Haal het maximale… uit de Biënnale! En verder:

Bach&Breakfast Masterclasses Kinder- en Kleuterconcerten Maak Muziek! Cello Special 8+ Niet meer weg te denken uit de Cello Biënnale: Hoe maak je van een 8 een 9 of van een 9 een 10? Voor de jongste Biënnalebezoekers maken In de Klankspeeltuin worden workshops Maak zes ochtenden beginnen om 09.30 uur met een De internationale masterclasses van de Biënnale cellist Michiel Weidner, basklarinettist Maarten Muziek! gegeven voor kinderen vanaf 8 jaar, met cellosuite van Bach, uitgevoerd door telkens een zijn niet alleen geliefd bij de deelnemende Ornstein en stemkunstenares Jeannine Valeriano splinternieuwe, experimentele instrumenten. andere grootmeester. Heerlijk begin van de dag, studenten maar ook bij het publiek. Veertien de nieuwe voorstelling Cello&Co (4+). Tijdens Maar tijdens de Cello Biënnale draait het met koffie of thee, een warme croissant, verse jus grote internationale solisten en pedagogen De Suleika’s en het Mysterie van de Gevoelige in deze workshops helemaal om de cello. en Bach. De suites worden uitgevoerd door Torleif geven masterclasses aan groot Nederlands en Snaar voor kinderen t/m 12 jaar van Trio Suleika Onder leiding van een cellist maken kinderen Thedéen, Ivan Monighetti, Daniel Müller-Schott, buitenlands cellotalent. De lessen vinden plaats gaat alles anders dan je verwacht. Met komische gezamenlijk een compleet nieuw muziekstuk. Alisa Weilerstein, Gregor Horsch en Julian Steckel. op zeven dagen, tegelijkertijd in de Kleine Zaal en scènes, onverwachte goocheltrucs, pijnlijke Noten kunnen lezen, cello spelen of ervaring met Het ontbijtje is bij de prijs van het kaartje in het Bimhuis. Met één kaartje kun je pendelen situaties, de mooiste muziek die ooit voor een muziekinstrumenten is helemaal niet nodig: inbegrepen. Vanaf 8.45 uur is het buffet geopend! tussen de twee locaties. pianotrio is geschreven: met Pepijn Meeuws, iedereen kan meedoen. Voor wie een eigen cello cellist en groot komisch talent. heeft: neem mee. En gebruik er anders een TAKE FIVE van de Klankspeeltuin. Tijdens de workshop Take Five – steeds om 17.00 uur – is de Een nieuwe verhalenbundel: combineren we de cello ook met de instrumenten concertserie van de verrassingen en nieuwe Vier variaties voor cello uit de Klankspeeltuin én met elektronisch kennismakingen. Vijf niet te missen concerten als In 2014 ging de Biënnale op zoek naar de herhaalde cellomuziek, in een zogenaamde ‘loop een dwarsdoorsnee van alles wat er anno 2016 in TAKE FIVE Agenda verbinding tussen poëzie en muziek met als station’. de cellowereld aan creativiteit te beleven valt. Zondag 23 oktober: resultaat een bundel met tien nieuwe gedichten Met: Russische romantische en nieuwe muziek, Dolce Far Niente over de cello door tien vooraanstaande Wanneer: een nieuwe muziektheaterproductie, het swingende Maandag 24 oktober: Nederland-se dichters als Remco Campert en Zondag 23 oktober van 14.15 tot 15.45 uur programma met jazzkwartet Zapp4 en de Franse De Meester en Margarita Anna Enquist. Woensdag 26 oktober om 14.15 tot 15.45 uur virtuoos Jérôme Pernoo, een Frans/Nederlands Dinsdag 25 oktober: Op uitnodiging van de Cello Biënnale schrijven Tip: goed te combineren met de één-tweetje met Anton Mecht Spronk in een Zapp4&Jérôme Pernoo nu drie Nederlandse en één Vlaamse schrijver middagconcerten voor volwassenen. wereldpremière van Guus Janssen en Jean-Guihen Woensdag 26 oktober: een kort verhaal. De verhalen van Jan Brokken, Queyras met een Nederlandse première van het Queyras, Amy, Spronk & Janssen Marente de Moor, Ilja Leonard Pfeijffer en De workshops zijn toegankelijk voor kinderen (7+) celloconcert van Gilbert Amy en de presentatie van Donderdag 27 oktober: Annelies Verbeke vormen de bundel: Vier variaties en volwassenen. Voor passe-partouthouders zijn vijf One Page Compositions door Slagwerk Den One Page Composition Project voor cello. Redacteur is opnieuw Mirjam van de workshops gratis, anderen betalen € 8,50 per Haag en de Biënnale Cello Band. Hengel. De bundel wordt gerealiseerd samen met persoon. De prijs voor kinderen en volwassenen Uitgeverij Podium en de Openbare Bibliotheek is het hetzelfde. Het maximum aantal deelnemers Amsterdam (zie ook pag. 24 t/m 29). is 25 personen per keer. Reserveren bij de kassa is gewenst.

40 41 Zeven bijzondere klankmakers op zeven avonden vanaf 22.45 uur vr 21 okt in de Cello Lounge in Zouthaven: Karel Bredenhorst

za 22 okt Cello in Zouthaven: Lounge Harald Austbø XL

zo 23 okt in Zouthaven: Jonas Pap, Red Limo String Quartet De toon wordt gezet in de Cello Lounge. Bestel een drankje, plof in een zitzak, droom lekker weg of zit op het puntje van je stoel! De beste manier XL: ma 24 okt om een dag op de Cello Biënnale af te sluiten en de cello in alle gedaanten in Entreehal: Jörg Brinkmann XL: di 25 okt mee te maken is de Cello Lounge. Met in totaal zeven (gratis toegankelijke) in Entreehal: Maarten Vos events om 22.45 uur is dit hét creatieve platform voor de cello.

De Cello Lounge is nu Extra Large: naast creëren. Onlangs werkte ze mee aan de uiterst drie lounges in restaurant Zouthaven met de succesvolle productie Borgen van het Noord cellovernieuwers Harald Austbø en Karel Nederlands Toneel. Gross-Marinissen zijn XL: do 27 okt Bredenhorst en de rockband onder de celliste Katharina Gross en componist/slagwerker in Entreehal: strijkkwartetten, Red Limo String Quartet met Arnold Marinissen. Marinissen componeert Amber Docters cellist Jonas Pap zijn er in de entreehal vier XL muziek die wortels heeft in de minimal music. van Leeuwen Cello Lounge concerten met de interessantste Hun muziek zou je kort kunnen samenvatten XL: wo 26 okt experimentele klankmakers van dit moment. als ‘minimal goes dance’. De op de grens van in Entreehal: Maarten Vos, jarenlang de cellist van Kyteman, Nederland en Duitsland geboren cellist Jörg Gross-Marinissen betovert zijn publiek met een live mix van Brinkmann is een grote in de jazz-wereld. celloklanken en -vaak analoge- elektronica. Er Tegelijk grijpt hij elke gelegenheid aan om ook zijn weinig (pop)festivals in Nederland waar hij andere klankwerelden te onderzoeken. Op deze nog niet heeft gespeeld. Amber Docters van Biënnale staat hij met nieuw muziektheater Leeuwen ging na het winnen van het Nationaal met zangeres Claron McFadden en Artvark Cello Concours in 2008 een eigenzinnige weg. Saxophone Quartet in het Bimhuis. Voor een Zij verdiepte zich in experimenten met de cello opwindend avondje in de cello lounge neemt hij en elektronische klanken en ging theatermuziek rapper Abdelhadi Baaddi mee.

42 43 Toptalenten van conservatoria uit de hele wereld strijken neer op Anner Bijlsma en de Cello Biënnale Amsterdam zijn Award Students around door Job Cohen the World Tijdens de vorige Cello Biënnale mocht ik nooit te oud om te leren’. De prijs is bedoeld als voorzitter van de stichting Anner Bijlsma voor het ontwikkelen van talent. Dat daarmee Award een nieuwe internationale oeuvreprijs ‘jong’ talent wordt bedoeld, vond Anner bijzaak. overhandigen aan de man naar wie de prijs is Allemaal mooi dat ondersteunen van jong talent Tijdens de 6e Biënnale zullen drie gratis vernoemd: Anner Bijlsma. De prijs, ingesteld om en zeer noodzakelijk, maar het onderzoek van eens in de zoveel tijd een persoon of instelling te de bronnen, het bestuderen van vingerzettingen lunchconcerten en zeven Fringe-concerten om huldigen die zich uitzonderlijk verdienstelijk heeft van bijvoorbeeld de 19e eeuwse cellist Piatti, 19.00 uur worden gewijd aan de celloscholen en gemaakt voor de cello of het cellorepertoire, is zoals cellist Job ter Haar dat doet, is minstens bedoeld om educatie en talentontwikkeling te zo belangrijk voor de ontwikkeling van de conservatoria uit de hele wereld. stimuleren. De laureaat bepaalt waaraan het cello. Tegelijk zijn er ook een paar uitzonderlijk Soms zijn de studenten te horen in solowerk of geldbedrag van 50.000 euro, bijeengebracht door getalenteerde jonge cellisten die het keurmerk de Stichting Anner Bijlsma Award, wordt besteed. ‘Bijlsma’ hebben gekregen en die hij absoluut in cello-ensembles, soms spelen ze samen Anner Bijlsma is wat dat betreft niet over één wil helpen bij hun ontwikkeling. Maar ook het met hun leraar. Wie wat wanneer waar nacht ijs gegaan. Met een toewijding alsof creëren van kansen voor jonge cellisten door het een nieuw onderzoek betrof naar de verbindingen te leggen met andere kunstvormen speelt, wordt bekendgemaakt tijdens streekvoering van de Bachsuites overwoog hij zoals theater, literatuur, dans en film, door ze de Biënnale op de website en op de vele mogelijkheden en ging hij veelvuldig te rade te leren programmeren en ze te helpen een bij zijn Vera, bij collega’s en ook bij de mannen publiek op te bouwen. Dat zijn óók zaken die informatieschermen in de hal. Ook bij van de Cello Biënnale, Maarten Mostert en Johan tegenwoordig horen bij de ontwikkeling van de Biënnale-balie ligt dagelijks het Dorrestein, die het initiatief voor het instellen van talent. Vond ook Anner. Uiteindelijk heeft Anner de prijs hadden genomen. bepaald dat de prijs wordt besteed aan een programma ter inzage. De creatieve geest van Anner leerde ze een lesje waaier van activiteiten die recht doet aan al die in ruim denken. Anner is een groot voorstander doelen. Een wijs man, die Anner. van de ‘education permanente’ ofwel, ‘je bent

De volgende conservatoria zijn vertegenwoordigd: Düsseldorf: Robert Schumann Hochschule, Gregor Horsch Lugano: Conservatorio della Svizzera Italiana, Monika Leskovar Bern: Hochschule der Künste, Antonio Meneses Parijs: Conservatoire National Supérieure, Jérôme Pernoo en Raphaël Pidoux Freiburg: Hochschule für Musik, Jean-Guihen Queyras Helsinki: Sibelius Academy, Martti Rousi Rostock: Hochschule für Musik, Julian Steckel Stockholm: Royal College of Music, Torleif Thedéen Bazel: Musik Akademie, Ivan Monighetti Groningen: Prins Claus Conservatorium, Jan-Ype Nota

44 Job Cohen overhandigt Anner Bijlsma de eerste Award 45 De deelnemers spelen tijdens de eerste en tweede wordt mogelijk gemaakt door de Anner Bijlsma ronde met hun eigen begeleiders of met één van Award, de internationale prijs ter ondersteuning Deelnemers: de volgende concoursbegeleiders. van jong talent. Alexander Warenberg (Nederland) Geneviève Verhage cello (Boccherini) Rosanne Philippens viool (Ravel) * Splendor Amsterdam is één van de mooiste Anastasia Feruleva (Rusland) Daniël Kramer piano (Beethoven en het actuele voorbeelden van cultureel ondernemer- Begonia Chan (Nieuw-Zeeland) keuzewerk voor cello en piano) schap. Splendor is een collectief van 50 muzikanten, componisten en podiumkunstenaars, Camillo Cabassi (Italië) De jury van het Zesde Nationaal Cello Concours allen met een staat van dienst in het presenteren Carlos Nicolás Alonso (Spanje) bestaat uit: van bijzondere programma’s en het opzoeken David Poskin (België) Gregor Horsch (Nederland) van het publiek. Samen hebben ze in 2013 een Monika Leskovar (Kroatië) oud badhuis in het centrum van Amsterdam Dominique Bos (Nederland) Raphaël Pidoux (Frankrijk) omgetoverd tot een culturele vrijplaats. De Felicia Hamza (Duitsland) Martti Rousi (Finland) Splendormusici beheren hun eigen zaal, zijn zelf Julian Steckel (Duitsland) programmeur en verzorgen zelf de publiciteit voor Iedje van Wees (Nederland) Het Nationaal Cello Concours is Pieter Wispelwey (Nederland) hun eigen concerten. Splendor is een broedplaats Irene Enzlin (Nederland) Jan Willem Loot voorzitter (Nederland) waar ongebreideld wordt geëxperimenteerd en onderdeel van de Cello Biënnale Jobine Siekman (Nederland) secretaris: Patty Hamel uitgeprobeerd en waar podiumkunstenaars elkaar Amsterdam. Nederlands of in en hun publiek inspireren. Kalle de Bie (Nederland) Nederland studerend cellotalent tot Concoursprijzen: Melle de Vries (Nederland) Eerste prijs: € 8.000,- Kronberg Academy Patrick Karten (Nederland) 27 jaar kan zich in drie rondes Tweede prijs: € 6.000,- Master Class Prize presenteren aan een internationale Derde prijs: € 4.000,- De Kronberg Academy Master Class Prize Aanmoedigingsprijs: € 2.000,- stelt de drie finalisten in staat masterclasses te jury en aan het publiek. Publieksprijs: € 1.000,- volgen in Kronberg in Duitsland op kosten van D’Addario stelt voor elke deelnemer van het Prijs beste vertolking de Kronberg Academy. De Kronberg Academy Nationaal Cello Concours een set Kaplan Cello opdrachtcompositie: € 1.000,- is een strijkersacademie voor de coaching van Strings ter beschikking. In de eerste ronde op vrijdag 21 en zaterdag internationaal toptalent, 23 jaar geleden ontstaan 22 oktober spelen de deelnemers de cellosonate Soloconcert met orkest vanuit masterclasses voor cello onder het Het Nationaal Cello Concours wordt mede in Bes (G.565) van Luigi Boccherini en de De Eerste Prijswinnaar krijgt een soloconcert patronaat van cellist Mstislav Rostropovitsj en mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard opdrachtcompositie, ‘Air’, voor cellosolo van Rob aangeboden bij het Nederlands Philharmonisch van de weduwe van Pablo Casals, Marta Casals- Cultuurfonds, Sena, Stichting SEC en de Zuidam. Orkest of het Nederlands Kamerorkest. Istomin. J.C.P. Stichting.

Tijdens de tweede ronde op 25 oktober Sena Cello cd Prijs presenteren zes geselecteerde kandidaten zich – De Sena Cello cd Prijs is een nieuwe prijs die de Aan de laureaten worden concerten aangeboden in verschillende concertseries en festivals in drie in de ochtend en drie in de middag – met concourswinnaar in staat stelt een (debuut-)cd Nederland. de sonate nr. 4 in C voor piano en cello, opus te maken. De prijs wordt mogelijk gemaakt door 29 oktober 2016, 21.00 uur: Cello Coupé, Grote Zaal, Muziekgebouw aan ‘t IJ, Amsterdam 102, nr. 1 van Ludwig van Beethoven, het 3e en 4e Sena. 2 november 2016, 12.30 uur: Lunchconcert, Kleine Zaal, Het Concertgebouw, Amsterdam deel van de cellosonate van Ravel en twee zelf te 20 november 2016, 11.30 uur: Theater de Veste, Delft kiezen stukken: een solowerk – of deel daarvan – Start in Splendor Prijs 28 januari 2017, 14.00 uur: Noorderkerk, Amsterdam naar keuze, gecomponeerd na 1970 en een Met het project Start in Splendor* krijgt de winnaar februari 2017: Start in Splendor, Splendor Amsterdam virtuoos werk voor cello en piano. van het Nationaal Cello Concours de kans om maart 2017: Kamermuziekfestival, Schiermonnikoog cultureel ondernemerschap in praktijk te brengen juli/augustus 2017: Wonderfeel, Grachtenfestival, Delft Chamber Music Festival De finale vindt plaats op vrijdag 28 oktober. op een professioneel podium. Precies volgens de 10 november 2017: Sneak Preview Cello Biënnale Amsterdam 2018, Grote Zaal, Drie finalisten strijden dan om de hoogste succesvolle aanpak van Splendor Amsterdam is Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam waardering voor hun uitvoering van het eerste de jonge musicus zijn eigen programmeur, zakelijk Daarnaast zijn er concerten in De Flint/Sint Aegtenkapel (Amersfoort), Muziekgebouw aan ’t celloconcert in Es van Dmitri Sjostakovitsj, met leider en publiciteits-afdeling. Hij/zij wordt daarbij IJ, het Van Gogh Museum, de Tolhuistuin en het Concertgemaal (Amsterdam). De laureaten het Symfonieorkest van het Conservatorium van gecoacht door Splendor musici en de staf van worden ook uitgenodigd huisconcerten te geven bij leden van de Casalskring. Amsterdam onder leiding van Judith Kubitz. de Cello Biënnale Amsterdam. Start in Splendor

46 47 advertentie 20 donderdag 20 oktober

20.15 - 21.15 uur, Grote Zaal PRE-OPENINGSCONCERT Instant Happiness Via Berlin Cello8ctet Amsterdam: Sanne Bijker, Claire Bleumer, Karel Bredenhorst, Anne Korff de Gidts, Rares Mihailescu, Marcus van den Munckhof, Simon Velthuis, Lieselot Watté cello Dagmar Slagmolen regie Jan Kuijken muziek Dieuweke van Reij kostuum en decor Robert van Delft geluidsontwerp Pim Veulings choreografie advies

Instant Happiness Jan Kuijken is de uitgelezen persoon om met ons vermogen om aan een primaire aandrang niet het thema van dit festival, ‘The Acting Cello’, aan direct gehoor te geven, maar die uit te stellen. de slag te gaan. Kuijken is namelijk cellist én een Die beschaving lijkt vandaag de dag vaak ver componist die naast muziek voor de concertzaal te zoeken. Behoeften moeten direct bevredigd (onder meer een strijkkwartet voor het beroemde kunnen worden, in enorme hoeveelheden. Elke Quatuor Danel), ruime ervaring heeft met het denkbare vorm van eten of drinken is te vinden op schrijven voor dansen theatervoorstellingen. iedere hoek van de straat en modieuze kleding is in Sterker nog, hij heeft zich vaker bezig gehouden enorme kooppaleizen verkrijgbaar voor een appel met ‘de acterende cello’. Zo maakte hij met actrice en een ei. De obsessieve vraag naar wegwerpmode Marlies Heuer Dubbelconcertino voor cello (Kuijken voor bodemprijzen, met mensonterende zelf), actrice en speakers. De actrice ging daarin werkomstandigheden in Aziatische kledingfabrieken met haar tekst en handelingen een dialoog aan tot gevolg, ligt aan de basis van deze voorstelling. met vooraf opgenomen flarden muziek, spraak en Hoe werkt dit zelfontworpen systeem van vraag, geluiden uit de speakers. De cellist deed vervolgens aanbod en verstikkende machtsverhoudingen? hetzelfde met zijn instrument en speakers, waaruit Waarom kunnen we hier niet uit ontsnappen? Kun vooraf opgenomen muziek klonk. je goed doen binnen een slecht systeem? Of is het In Instant Happiness, het eerste deel van systeem sterker dan de vrije wil? In deze beeldende wat uiteindelijk een drieluik moet gaan muziekvoorstelling, verteld door acht cellisten, met worden, onderzoeken Jan Kuijken en Dagmar rauwe muziek en aangrijpende choreografieën, Slagmolen (Via Berlin) samen met Cello8ctet staan deze vragen centraal. Amsterdam de hedendaagse drang naar directe De voorstelling op locatie werd gespeeld op Oerol. behoeftebevrediging. Volgens de Duitse filosoof Max Dit is de première van de theaterversie. Scheler zijn cultuur en beschaving ontstaan dankzij 49 21 vrijdag 21 oktober 21 vrijdag 21 oktober

20.15 uur, Grote Zaal 10.00 - ca. 15.00 uur, Grote Zaal NATIONAAL CELLO CONCOURS Openingsconcert Antonio Meneses cello Eerste ronde Pieter Wispelwey cello Raadpleeg de website voor de indeling van Biënnale Cello Band: Larissa Groeneveld, deelnemers en tijden: www.cellobiennale.nl Jelena Očić, Timora Rosler en Jeroen den Deelnemers: Herder cello Kalle de Bie Slagwerk Den Haag: Pepe Garcia, Joey Dominique Bos Marijs, Enric Monfort en Fedor Teunisse Begonia Chan slagwerk Camillo Cabassi Nederlands Philharmonisch Orkest Irene Enzlin Nuno Coelho dirigent Anastasia Feruleva Felicia Hamza Mayke Nas (1972) Patrick Karten Nieuw werk* (Biënnale Cello Band & Slagwerk Den Carlos Nicolás Alonso Haag, wereldpremière) David Poskin Jobine Siekman Ernest Bloch (1880–1959) Melle de Vries Schelomo (Meneses) Alexander Warenberg Iedje van Wees pauze Concoursbegeleider: Genevieve Verhage cello (Boccherini) Eduard Lalo (1823-1892) Celloconcert in d (Wispelwey) Antonio Meneses Luigi Boccherini (1743-1805) - Prelude: Lento – Allegro maestoso Sonate in Bes, G.565 - Intermezzo: Andantino con moto – Allegro presto - Allegro moderato - Introduction: Andante – Allegro vivace - Largo - Allegro 22.45 uur, Restaurant Zouthaven

Rob Zuidam (1964) Cello Lounge ‘Air’ voor cello solo* (wereldpremière) Karel Bredenhorst cello

19.30 uur, Entreehal 23.30 uur, Bimhuis Opening LATE CELLO NIGHT van de Cello Biënnale Amsterdam 2016 BartolomeyBittmann Matthias Bartolomey cello Klemens Bittmann viool en mandola

Matthias Bartolomey en Klemens Bittmann verlaten met hun instrumenten de diepgewortelde klassieke tradities en vinden samen nieuwe muzikale wegen. Hun muziek heeft de spontaniteit van improvisatie en jazz en omvat rockelementen, intieme ballades en snelle uptempo composities. Lees Floris Kortie’s interview op pag. 30.

50 * Dit werk kwam tot stand in opdracht van de Cello Biënnale Amsterdam en werd financieel mogelijk gemaakt door het Fonds Podiumkunsten Pieter Wispelwey BartolomeyBittmann 51

21 vrijdag 21 oktober 21 vrijdag 21 oktober

Nationaal Cello Concours Openingsconcert Eerste ronde Mayke Nas zaait graag verwarring. Van het Ernest Bloch Aan het einde van de negentiende eeuw was De deelnemers aan de eerste ronde van het prettige soort, dat wel. Neem haar compositie Wat is nu typisch Nederlands? Tulpen en Spaanse muziek in Frankrijk en vogue. Denk Nationaal Cello Concours zijn geselecteerd Anyone can do it voor zes volledig onvoorbereide klompen? Beetje kitsch. Kaas, haring en aan Liszts Rapsodie Espagnole, Bizets Carmen, na een voorronde op 29 juni waarin zij een spelers, niet noodzakelijkerwijs begenadigd met stroopwafels? Of toch de VOC en de Hollandse Ravels Rapsodie Espagnole en Debussy’s Iberia. van de preludes van de laatste drie cellosuites enig muzikaal talent. “Dat vind ik dan al leuk. Het Meesters? In Nederland is er nooit een heel Eduard Lalo was met zijn Symphonie Espagnole van Johann Sebastian Bach, David Poppers zegt iets over mij. Namelijk dat ik in een wereld wil coherent beeld geweest van wat nu die (eigenlijk een vioolconcert) één van de eersten die Etude nr 29 en Tsjaikovski’s Pezzo Capriccioso wonen waar mensen in staat worden gesteld om Nederlandse cultuur precies behelst. Daarvoor de trend oppakte. Waar kwam die fascinatie voor speelden. dit soort rare dingen te doen.” En wat te denken is de Nederlander misschien te nuchter. Waar Spanje vandaan? In het geval van Lalo zegt men In de eerste ronde spelen alle kandidaten het van I Delayed People’s Flights By Walking Slowly Jean Sibelius Finland een klank gaf, Edvard Grieg dat zijn Spaanse familieachtergrond meespeelde. speciaal voor hen gecomponeerde Air van Rob In Narrow Hallways voor 4 spelers, 4 stoelen & het Noorse toonzette en Béla Bartók het echte Sommigen noemen hem zelfs een Frans- Zuidam en de Sonate in Bes van Boccherini. 4 versterkte schoolborden met live-electronica? Hongaarse geluid vond, was er in Nederland Spaanse componist. Dat is wat overdreven, de Maar denk niet dat het allemaal een grap is. weinig interesse in een Nederlandse muziekstijl. familie Lalo woonde al zo’n driehonderd jaar in De meeste Cellosonates van Luigi Boccherini Met moppen krijg je geen opdrachten van het Ja, Cornelis Doppers Rembrandt Symfonie België en Frankrijk toen Edouard in 1874 aan zijn vroege werken, gecomponeerd om op Koninklijk Concertgebouworkest en het ensemble en Bernard Zweers’ Aan mijn vaderland zijn zijn Spaanse symfonie begon. Nee, in de eerste zijn vele tournees te laten horen wat voor een Asko|Schönberg of de Cello Biënnale Amsterdam. dappere pogingen, maar buiten cartouches in het plaats was het Pablo de Sarasate die hem formidabel cellist Boccherini was. De Sonate in Voor de Cello Biënnale schreef ze nieuw werk Concertgebouw en straatnamen in Amsterdam- inspireerde. Die virtuoze violist/componist - de Bes voor cello en basso, G. 565 is waarschijnlijk voor vier cellisten, slagwerkensemble en orkest. Zuid heeft dat toch tot weinig roem geleid. Spaanse Paganini - had Lalo betoverd. Voor van een wat latere datum. Maar de functie is Begeleid door beeldprojecties op groot scherm Nog lastiger wordt het, als het land dat je wil hem schreef Lalo zijn ‘vioolconcert’. Maar toch: hetzelfde. Dat blijkt al snel, want hoewel er wordt het thema van deze Biënnale treffend verklanken niet eens bestaat. Joden leefden twee jaar later zijn de Spaanse klanken ook in zijn twee musici op het podium zitten is duidelijk geïllustreerd: The Acting Cello, de cello als acteur. verspreid over de aarde en assimileerden overal Celloconcert in d terechtgekomen. Daar zal De dat het niet om een gelijkwaardig duet, maar in meer of mindere mate de lokale cultuur. Toch Sarasate weinig mee van doen hebben gehad. om een solosonate met begeleiding gaat. Die - of misschien juist daardoor - was er aan het Was het dan toch die familieband? Of had hij zo begeleiding, door Boccherini ‘basso’ genoemd, einde van de negentiende eeuw een groeiende een manier gevonden om de critici die hem te kan op cello, of op bas uitgevoerd worden, of behoefte aan een joodse cultuur die het oude Duits vonden de pas af te snijden? zelfs met een toetseninstrument, dat was in de volk met de moderne wereld verenigde. De dode Eigenlijk zijn in het Celloconcert veel achttiende eeuw niet ongebruikelijk. Boccherini taal Hebreeuws werd nieuw leven ingeblazen, de interessantere zaken te horen dan die Spaanse heeft zijn sonates vermoedelijk voor twee celli of Mayke Nas’ 10 redenen stichting van een Joodse staat onderzocht. Tegen klanken. De enorme kracht en urgentie die van cello en bas bedacht. om te componeren die achtergrond componeerde de Joodse Zwitser het werk uitgaan bijvoorbeeld. Spierballentaal, Dat hij erg tevreden was over deze sonate, 1. Tijd rekken Ernest Bloch tussen 1911 en 1916 een aantal vooral de buitenste delen. Ook opvallend: de moge duidelijk zijn, want de oplettende 2. Problemen zoeken stukken die hij zijn ‘Joodse cyclus’ noemde. cellist wordt nooit verweven met het orkest. ‘Als luisteraar herkent het eerste en het laatste 3. Getallenfetisjisme Schelomo, Hebreeuwse Rapsodie is het laatste een solist op het podium geplaatst wordt, moet deel: Boccherini hergebruikte ze voor zijn 4. Krankzinnigheid en meest iconische uit die reeks. hij de hoofdrol hebben, en niet als solist in het Celloconcert in Bes. 5. Belofte Bloch zocht voor Schelomo naar de juiste taal orkest behandeld worden. Als het genre van 6. Dwangneurose voor een cantate rond het Bijbelse verhaal soloconcert de componist niet kan bekoren, Traditioneel staat in de eerste ronde naast 7. Sex, drank & gebakken ganzenlever van Koning Salomon: Frans, Duits en Engels laat hem dan symfonieën schrijven, of iets ander een werk van de grootste cellist onder de 8. Nergens anders voor deugen voldeden niet en Hebreeuws beheerste hij niet voor orkest, maar laat hem mij niet vermoeien componisten, Luigi Boccherini, ook een nieuwe 9. Een ‘aussergewöhnlich lustig’ idee goed genoeg. Totdat hij een musicus ontmoette met solofragmenten die constant onderbroken compositie op het programma. hebben (vrij naar Stockhausen) die zo mooi speelde, dat hij ineens de stem worden door het orkest.’ Duidelijke taal van Lalo, In eerdere edities schreven Theo Verbey, Wilbert 10. Om niet te hoeven slapen van de verteller had gevonden. Een stem die net als het concerto zelf. Rake klappen van het Bulsink, Oene van Geel, Yannis Kyriakides en universeel was, die kon zingen en spreken zonder orkest, virtuositeit van de cellist. En melodieën Micha Hamel het Opdrachtwerk. woorden: de stem van de cello! van uitzonderlijke rijkheid. Van de hand van Rob Zuidam komt dit jaar het werk voor solo cello: Air. Op donderdag 27 oktober volgt van Zuidam nog een nieuw celloconcert, gecomponeerd voor Ivan Monighetti en het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

52 53 22 zaterdag 22 oktober 22 zaterdag 22 oktober

LOGO 19.00 uur, Kleine Zaal 22.45 uur, Restaurant Zouthaven 10.00 - 11.40 uur, Grote Zaal 13.30 uur, Foyerdeck 1 FRINGE NATIONAAL CELLO CONCOURS NATIONAAL CELLO CONCOURS Students around the world Cello Lounge Bekendmaking deelnemers Toptalenten van internationale conservatoria Harald Austbø cello Eerste ronde (vervolg van vrijdag 21 oktober) Tweede ronde 20.15 uur, Grote Zaal 24.00 uur, Grote Zaal (staanplaatsen) LATE CELLO NIGHT 14.00-16.00 uur, Bimhuis en Kleine Zaal Fantasía para 11.00 en 12.30 uur, Kleine Zaal MASTERCLASS 2CELLOS Kleutervoorstelling Violonchelo y Torleif Thedéen (Bimhuis) Unplugged Cello&Co Flamenco Luka Šulic cello i.s.m. Splendor Amsterdam Antonio Meneses i.s.m. Flamenco Biënnale Stjepan Hauser cello Michiel Weidner cello en cimbalom (Kleine Zaal) Ella van Poucke cello Dušan Kranjc slagwerk Maarten Ornstein basklarinet en tárogáto Kian Soltani cello Ragazze Quartet: Rosa Arnold, Jeanita Jeannine Valeriano stem Rocío Márquez zang Vriens viool, Annemijn Bergkotte altviool, Ben je tussen 4 en 8 jaar? Derya Türkan kemençe Rebecca Wise cello Bij Cello&Co is alles mogelijk. Cello is vriendjes Efrén López rabab, gitaar Strijkers van het Conservatorium van met allerlei instrumenten. 16.15 uur, Grote Zaal Agustin Diassera percussie Amsterdam Hij speelt het liefste samen met Basklarinet, met Leonor Leal dans Tárogáto en Cimbalom, met Hobbelpaard en met Hello Cello Orkest Arrangementen: Efrén López en Marijn van Speciaal voor de Cello Biënnale maakten Luka het mooiste instrument van allemaal (na de cello): 160 kinderen en jongeren uit het hele land spelen Prooijen Šulić en Stjepan Hauser een nieuw programma: De Menselijke Stem. samen in het Hello Cello Orkest. Een coproductie van de Flamenco Biënnale 2CELLOS Unplugged. Opnieuw als nachtconcert Oene van Geel componist/dirigent Nederland en de Cello Biënnale Amsterdam in een zaal zonder stoelen onthalen de Kroaten Emile Visser cello het publiek op… Bach, Vivaldi, Rossini… en wie weet Coldplay, AC/DC en Michael Jackson.

Oene van Geel Emile Visser

Cello&Co Hello Cello Orkest 2Cellos

54 55 22 zaterdag 22 oktober 22 zaterdag 22 oktober

Fantasiá para Violonchelo y Flamenco De titel van dit programma dekt de lading volledig. Spaanse instrument, de gitaar. Zijn muziek is de Het programma is een fantasie van de Flamenco ideale verbinding tussen de oude én nieuwe liederen Biënnale van flamenco-kenner en artistiek directeur van Rocío Márquez die de tweede leidraad vormen Ernestina van de Noort en de Cello Biënnale. Beide van het programma. Die liederen zijn soms pure en festivals zijn even oud en ze hebben met elkaar traditionele flamenco, soms onlangs gecomponeerd gemeen dat ze telkens de traditie verbinden met het of, zoals het Arabische Como pas la Vida, een nieuwe, zowel nieuwe muziek als nieuwe talenten. verwijzing naar waar flamenco vandaan komt. Zou er iets bijzonders kunnen ontstaan als je de De derde grote inbreng in dit nieuwe programma expressie van flamenco zou kunnen vangen in is de chemie die ontstaat als je musici bij elkaar de warme gloed van de cello en als je jonge en brengt als de jonge cellisten Kian Soltani en Ella van vernieuwende flamenco-sterren zou verbinden met Poucke, een percussionist als Agustin Diassera en jonge en avontuurlijke topcellisten? Fantaserend kemenchespeler Derja Türkan. Een bijzondere rol over dat idee werden er namen genoemd, muziek speelt rebabspeler Efrén López. Hij maakte ook een geluisterd en kwamen er al gauw ook nog andere groot deel van de arrangementen. invalshoeken. De keuze voor de jonge flamenco-ster Rocío Márquez stond vanaf het begin vast. Haar stem, haar presentatie en vooral haar muzikale avontuurlijkheid zouden prachtig combineren én contrasteren met het klassieke werk dat de Rocío Márquez is artist in residence van ruggegraat van het programma zou gaan vormen: de komende Flamenco Biënnale (13-29 Leonor Leal Agustin Diassera de suite voor cello solo van de Spaanse componist januari 2017). Fantasía para Violonchelo y

Derya Türkan Efrén López Gaspar Cassadó (1897-1966). Cellist Cassadó, als Flamenco is de Openingsvoorstelling van de jong jochie al protegé van de grote Pablo Casals, Flamenco Biënnale (13 januari) in de Doelen kreeg compositielessen van Manuel de Falla en in Rotterdam, herhalingen op 14 januari in Maurice Ravel. Hij verrijkte het cellorepertoire met Muziekgebouw Eindhoven en op 29 januari in zijn onmiskenbaar Spaanse muziek voor cello, Muziekgebouw aan 't IJ. maar hij schreef ook veel voor het meest iconische

Rocío Márquez

56 57 23 zondag 23 oktober 23 zondag 23 oktober

09.30 uur, Grote Zaal 14.15 uur, Grote Zaal 17.00 uur, Grote Zaal 20.15 uur, Grote Zaal BACH&BREAKFAST Eight Lines TAKE FIVE Orkest van Torleif Thedéen Torleif Thedéen cello Dolce Far Niente e Johann Sebastian Bach (1685-1750) Antonio Meneses cello Jan Bastiaan Neven cello de 18 Eeuw Suite nr 5 in c, BWV 1011 Timora Rosler cello Torleif Thedéen cello Albert Brüggen cello - Prélude José Gallardo piano Kian Soltani cello Jérôme Pernoo cello - Allemande Biënnale Cello Band: Larissa Groeneveld, Hans Eijsackers piano Jean-Guihen Queyras cello - Courante Jelena Očić, Timora Rosler en Jeroen den José Gallardo piano Shunske Sato viool - Sarabande Herder cello Henk Neven bariton Orkest van de 18e Eeuw - Gavotte Slagwerk Den Haag: Pepe Garcia, Ryoko Kenneth Montgomery dirigent - Gigue Imai, Joey Marijs, Enric Monfort, Vitaly Michail Glinka (1804-1857) Medvedev en Fedor Teunisse slagwerk Wiegenlied Robert Volkmann (1815-1883) Twijfel Celloconcert in a, opus 33 (Brüggen) Samuel Barber (1910-1981) Verleid me niet onnodig Allegro moderato - Tranquillo - Più allegro - 10.15 - 12.15 uur, Bimhuis en Kleine Zaal Sonate voor cello en piano in C, opus 6 (Thedéen) (Neven en Neven) Allegro vivace - Tempo l MASTERCLASS - Allegro ma non troppo - Adagio Alexander Borodin (1833-1887) Étienne-Nicolas Méhul (1763-1817) Ivan Monighetti (Bimhuis) - Allegro appassionato Het mooie meisje houdt niet meer van mij Ouverture Ariodant Das schöne Fischermädchen Martti Rousi (Kleine Zaal) George Crumb (1929) Joseph Haydn (1732-1809) Sonate voor cello solo (Rosler) Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893) Celloconcert nr 2 in D, opus 101 Hob. Viib:2 - Fantasia. Andante espressivo e con molto rubato De milde sterren straalden voor ons (Pernoo) - Tema pastorale con variazioni Nacht - Allegro moderato 12.30 uur, Bimhuis - Toccata. Largo e drammatico - Allegro vivace Nur wer die Sehnsucht kennt - Adagio DE VERGELIJKING - Rondo: Allegro Heitor Villa-Lobos Alexander Raskatov (1953) Cellobouwers Bachianas Brasileiras nr 2 (Meneses) Dolce Far Niente (Thedéen) pauze Pieter Wispelwey bespeelt en vergelijkt nieuwe - Preludio (O Canto do Capadócio) instrumenten van bouwers die exposeren tijdens - Aria (O Canto da Nossa Terra) Franghiz Ali-Zadeh (1947) Johannes Brahms (1833-1897) de Biënnale. - Tocata (O Trenzinho do Caipira) Habil-sajahy (Soltani) Dubbelconcert in a, opus 102 (Queyras en Sato) - Allegro Steve Reich (1936) - Andante Eight Lines arr. Marijn van Prooijen (Slagwerk Den - Vivace non troppo Haag, Biënnale Cello Band) 19.00 uur, Kleine Zaal FRINGE Students around the world Toptalenten van internationale conservatoria 22.45 uur, Restaurant Zouthaven Cello Lounge Red Limo String Quartet: Sietse van Gorkom en Camilla van der Kooij viool, Rani Kumar

altviool, Jonas Pap cello

58 59 23 zondag 23 oktober 23 zondag 23 oktober

Eight Lines Zijn Adagio for Strings staat hoog in de klassieke Net als Barber en Villa-Lobos verwijst George hitlijsten, maar verder klinkt de muziek van Samuel Crumb met zijn Sonata for Solo Cello naar het Barber in Europa zelden. In Amerika is dat wel verleden, waarin stukken ‘Sonate’ heten en delen anders. Zo schreef criticus Donal Henahan na ‘Fantasia’, ‘Tema con variazioni’ en ‘Toccata’. Barbers dood in 1981: “Er is waarschijnlijk geen Crumb haalt zijn inspiratie niet bij de romantici of Amerikaanse componist geweest die zo vroeg, bij Bach, maar bij het neo-klassieke van Bartók. zo aanhoudend en zo langdurig geroemd is als Heel anders gaat hij te werk in recentere, meer Samuel Barber.” Dat begon al toen hij net geen avant-gardistische stukken als Black Angels voor tiener meer was, en zijn Dover Beach voor zang ‘elektrisch strijkkwartet’. In het eerste deel maken en strijkkwartet en de ouverture voor The School pizzicati plaats voor een mijmerende melodie, for Scandal als een bom insloegen. Kort daarna die beide na een onrustiger middensectie weer kwam de Cellosonate op. 6. Daarin klinkt heel terugkeren. Het tweede deel is een wiegende wat romantische lyriek. Er wordt daarom vaak Sicilienne, met drie variaties en een coda. In gesuggereerd dat de jonge Barber nog volop het midden van het slotdeel lijkt de cellist zijn bezig was zijn volwassen stijl te vinden. Dat is toonladderoefeningen steeds opnieuw op te starten, niet helemaal terecht. Al kon Barber de Brahms- het begin en het einde van het deel vormen een sonates - waarvan hij nogal in de ban was - niet soort palindroom, waarin de muzikale elementen helemaal van zich afschudden, het is toch vooral van het begin in omgekeerde volgorde aan het slot het instrument zelf dat die lyrische zangerigheid aan terugkeren. hem ontlokt. In nauwe samenwerking met de cellist Orlando Cole, zocht Barber naar een manier om het Al bij de wereldpremière in 1979 door leden van beste uit het instrument naar boven te halen. En dat het Nederlands Blazers Ensemble en Reinbert de lukt formidabel. Leeuw leek er rekenkundig het één en ander mis te Timora Rosler gaan bij het Octet van Steve Reich. Niet acht, maar Kian Soltani Velen kennen Heitor Villa-Lobos’ prachtige tien musici stonden er op het podium. Dat is niet zo Bachianas Brasileiras nr 5 voor cello octet en gek, Reich schreef partijen voor twee piano’s, een sopraan, maar de overige acht delen van deze serie strijkkwartet en twee houtblazers die naast klarinet suites zijn minder bekend. Elke ‘Bachianas’ heeft ook op basklarinet, fluit en piccolo moesten spelen. een andere bezetting, van slechts een fluit en een Laat dat fluiten maar over aan de professionals, fagot (nr 6) tot piano en groot orkest (nr 3). Villa- moeten de klarinettisten toen gedacht hebben, om José Gallardo Lobos probeerde de westerse klassieke muziek, en snel de hulp van twee fluitisten in te schakelen. Al specifiek de muziek van Bach, te vermengen met snel merkte Reich dat er meer uitdagingen waren Torleif Thedéen de warmbloedige, swingende Braziliaanse muziek. voor de uitvoerenden. De cellist en de altviolist Bachianas Brasileiras nr 2, oorspronkelijk voor werden moe van de vele herhalingen en de violisten orkest, bestaat uit vier delen, die allemaal gebaseerd moesten veel dubbelgrepen spelen die lastig zuiver zijn op eerder werk. Titels als Prelúdio en Tocata, te krijgen waren. Met een nieuwe bezetting van doen de invloed van Bach vermoeden. Toch klinkt twee piano’s, acht strijkers en vier blazers kun je van hier vooral Brazilië. Voor de eerste twee delen, nam een octet toch echt niet meer spreken, dus doopte hij twee van zijn liederen als uitgangspunt. Voor Reich het Eight Lines. Daarmee houdt hij ondanks Dança pakte hij het pianostuk Lembrança do Sertão de forsere bezetting vast aan het idee van acht er weer bij en in Tocata grijpt hij terug op partijen. Het is minimal music pur sang: een steeds O Trenzinho do Caipira. Hoewel het oorspronkelijk herhalende pianopartij in 5/4 maat wordt door de geschreven was voor cello en piano, werd het door strijkers en blazers onderstreept met lange noten, hem omgeschreven tot een klein symfonisch gedicht of geholpen met fragmenten van de pianopartij. Er vol klankeffecten, waarin een treintje puffend en verandert steeds van alles, maar wie eenmaal door steunend de bergen in klimt, en er in volle vaart weer de sterke cadans gegrepen wordt, merkt dat bijna af dendert. niet. Marijn van Prooijen maakte de bewerking voor de Biënnale Cello Band en Slagwerk Den Haag

60 61 23 zondag 23 oktober 23 zondag 23 oktober

Dolce Far Niente Sommige woorden zijn niet te vertalen. Het statische non-actie”, zoals hij het zelf omschrijft. Met Nederlandse ‘gezelligheid’ en het Spaanse ‘duende’ muziek die de onschuld en zorgeloosheid van zijn bijvoorbeeld. Of het Russische ‘taskà’. Nabokov jeugd oproept, zoekt hij een vlucht uit het serieuze, omschrijft het zo: ‘Op zijn diepst en meest pijnlijk academische musiceren. Daarom schrijft Raskatov is taskà een sensatie van grootse spirituele angst, in veel van zijn stukken muziekinstrumenten voor die vaak zonder enige reden. Op iets minder morbide refereren aan de kindertijd. niveau betekent het een doffe pijn van de ziel, een Ook in Dolce Far Niente horen we de jeugd. Beide onbestemd verlangen, een vage rusteloosheid of uitvoerenden laten belletjes rinkelen en de pianist een ziekmakende heimwee. In de meeste gevallen moet ook fluiten. De muziek komt uit het niets betekent het een verlangen naar iets of iemand, en wordt geleidelijk opgebouwd uit motieven en liefdesverdriet, nostalgie of verveling.’ De betere fragmenten van een naïef en kinderlijk karakter. Dat romanticus grijpt bij een hevige aanval van ‘taskà’ wordt nog eens versterkt door die belletjes en dat niet naar de fles om alle ellende zo snel mogelijk gefluit. Het is nog een hele kunst, dat niets doen. te vergeten, maar zwelgt er een beetje in. Die geniet wat van de bitterzoete, maar bloedserieuze De Azerbeidzjaanse componiste Franghiz Ali- Henk Neven Jan Bastiaan Neven droefheid. Dat is écht Russisch. Zadeh is muzikaal tweetalig. Ze is vloeiend in de Het verrijken van een lied door een cellopartij toe westerse compositietechnieken van met name te voegen is een prachtige vondst, waar vooral de Tweede Weense School en in haar muzikale Russen dol op waren. De meeste van deze liederen moedertaal: mugham. Dat is een zeer complexe van Mikhail Glinka (Wiegenlied, Twijfel en Verleid muzikale vorm, gebaseerd op verschillende modi. me niet onnodig), Alexander Borodin (Het mooie In de mugham is improvisatie erg belangrijk, maar meisje houdt niet meer van mij, Das schöne binnen een strikt kader. Sinds 2003 behoort het tot Fischermädchen) en Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (De het UNESCO werelderfgoed. milde sterren straalden voor ons, Nacht en Nur wer In Habil-sajahy combineert Ali-Zadeh die twee die Sehnsucht kennt) werden door de componist zelf muzikale werelden. “Cupo, quasi niente” oftewel: van een cellopartij voorzien. Bij een aantal gebeurde “donker, bijna niets” staat er als tempoaanduiding dat door anonieme Russische arrangeurs, voor net boven het stuk. Dit is duidelijk een ander niente dan dat beetje meer ‘taskà’. het zorgeloze van Raskatov. Uit het donkere niets klimt de cello heel langzaam op. De piano, veelal op De Russische componist Alexander Raskatov onorthodoxe manier bespeeld, heeft een bescheiden heeft een speciale band met Nederland. In 2003 rol, die vooral percussief is. De jonge Iraans- zond de NPS een documentaire over de componist Oostenrijkse cellist Kian Soltani was een leerling Jérôme Pernoo Shunske Sato uit, rondom de voorbereiding van zijn altvioolconcert van Ivan Monighetti, aan wie Ali-Zadeh Habil-sajahy Albert Brüggen Poet/Chemin/Path/Weg, dat met Yuri Bashmet en opdroeg. het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder Valery Gergiev zijn wereldpremière beleefde. In 2011 ging in het Muziekgebouw zijn Alphabet of Death in wereldpremière, dat hij voor de NTR componeerde. En tijdens de Cello Biënnale 2012 ging zijn celloconcert voor David Geringas en Asko|Schönberg in première. Maar zijn grootste succes was toch de wereldpremière van zijn opera A Dog’s Heart in 2010, in de Stopera in Amsterdam. Vandaag geen première, maar een oud werk. Een sleutelwerk wel te verstaan. Want de titel Dolce Far Niente slaat in dit geval niet alleen op de typisch Italiaanse kunst van het niets doen, maar vooral op een ommezwaai in het componeren van Raskatov, dat tot die tijd nog sterk modernistisch van aard was. Het moest allemaal minder ingewikkeld, de vorm van zijn composities moest meer ontspannen. “Een

62 63 23 zondag 23 oktober

Orkest van de 18e eeuw Wie ooit de opname hoorde van Bachs Matthäus Na twee buitenbeentjes is het tijd voor een Passion onder leiding van Willem Mengelberg snapt klassieker: Joseph Haydns Celloconcert nr 2 in dat een jonge generatie musici in de jaren zestig D is geliefd, veel gespeeld en bijna overbekend. van de vorige eeuw het roer omgooide. Weg van We zouden haast vergeten dat het in zijn tijd een de monsterbezettingen, tergend langzame tempi en nieuwigheid was om de cello niet de bas te laten moderne instrumenten. Terug naar de instrumenten, spelen, maar de melodie. En dan in een hoogte het tempo en de stemming die de componist die meer voor een viool weggelegd leek. Tel daar voor ogen had. Namen als Kuyken, Harnoncourt, dubbelgrepen en andere technische lastigheden bij Leonhardt, Koopman en Brüggen brachten de op en trek een paar centimeter van de hals af (de barokmuziek tot leven. toetsen van de cello's uit Haydns tijd waren wat En waarom stoppen bij Bach? De stap naar Mozart korter) en verwonder u. is klein, want achttiende eeuw, en Beethoven ligt dan om de hoek. Maar bij de romantiek houdt het In het jaar dat Volkmann zijn Celloconcert meestal wel op. Het moderne orkest is immers een componeerde, besloten Robert Schumann, Albert negentiende-eeuwse vinding. Toch is het verschil Dietrich en de jonge Johannes Brahms hun nieuwe in klank tussen de natuurhoorn (Brahms’ favoriet) vriend Joseph Joachim een bijzonder cadeau te en de moderne hoorn, die gemaakt lijkt voor het geven: samen componeerden ze een vioolsonate geweld van een Star Wars-ouverture enorm. En wat voor hem. Ieder schreef een deel. Het gezamenlijke te denken van darmsnaren? Houten dwarsfluiten thema moest voor wat eenheid zorgen. Het werden in plaats van metaal? Het Orkest van de 18e Eeuw de noten F-A-E. Dat stond voor Joachims motto: stoft Haydn graag voor u af, schotelt u tamelijk “Frei Aber Einsam”, een zeer romantische lijfspreuk. onbekende (vroeg)romantische componisten voor en Natuurlijk moest Joachim, beroemd violist, de reviseert Brahms grondig. sonate meteen tijdens een salonmiddag uitvoeren, met Clara Schumann aan de piano. Hij wist direct te De ‘missing link’ tussen Brahms en Schumann, zo noemen wie welk deel schreef. Het was het begin wordt Robert Volkmann wel genoemd. Het woord van een mooie vriendschap. ‘missing’ is toepasselijk, want zijn naam ontbreekt 35 jaar later hing de vlag er anders bij. Joachim bijna volledig in de geschiedenisboeken en op de was gescheiden en Brahms had een beetje partij concertprogramma’s. Dat is vreemd want Liszt was gekozen voor de voormalige mevrouw Joachim. een groot fan van Volkmann, Brahms een goede Dat schoot de violist in het verkeerde keelgat en vriend. Maar minstens zo belangrijk: het publiek was hun relatie bekoelde. Hoewel Brahms, de man van dol op zijn muziek en noemde hem in één adem met de ijzeren moraal, niet terug wilde komen op die Beethoven. Het Celloconcert in a op. 33 uit 1853 steunbetuiging, probeerde hij toch de waardevolle was tot 1890 populairder dan dat van Schumann vriendschap met Joachim weer aan te halen. Hij Lees nu 2 weken gratis en Haydn en was het lievelingsconcerto van David greep terug naar Joachims thema en maakte er het Popper. Het eendelige werk in sonatevorm is Concert voor viool en cello in a op. 102 van. Samen Reageer snel via www.parool.nl/cello krachtig, trefzeker en geraffineerd. Waarom het dan met de twee prachtige Cellosonates is het de enige Bezorging stopt automatisch in vergetelheid raakte? Daar is de wetenschap nog reden dat we Brahms - schoorvoetend - kunnen steeds niet uit. vergeven dat hij nooit een celloconcert schreef. Critici en publiek hadden het wel even moeilijk Met de Ouverture Ariodant van Étienne Méhul met die gedeelde spotlight voor de twee solisten. houdt het orkest zich keurig aan zijn naam: de Was het een verwijzing naar de barokke concerti opera ging in oktober 1799 in Parijs in première. grossi? Of eerder een voortzetting van de lijn die Méhul was de belangrijkste componist tijdens de hij met het Tweede Pianoconcert inzette? Waar dat Franse revolutie en de eerste operacomponist die concerto meer een symfonie met piano is, lijkt dit ‘romantisch’ genoemd werd. Als directe voorloper dubbelconcert meer over samenspel te gaan; bijna én inspiratiebron van Berlioz en Weber was zijn als kamermuziek. Niet voor niets is het zijn laatste invloed groot. In deze ouverture heeft de cellosectie orkestwerk, daarna schreef hij alleen nog Liederen, een belangrijke rol. Méhul is dan ook één van de piano- en kamermuziek. componisten die de cello emancipeerde en een eigen stem gaf.

Advertentie107801013 Parool pand.indd 1 165x235+3mm.indd 1 13/06/16 16:28 19-01-16 15:24 24 maandag 24 oktober 24 maandag 24 oktober

09.30 uur, Grote Zaal 14.15 uur, Grote Zaal 20.15 uur, Grote Zaal BACH&BREAKFAST 17.00 uur, Grote Zaal Kreutzer Sonata TAKE FIVE Amsterdam Ivan Monighetti Jelena Očić cello Johann Sebastian Bach (1685-1750) Pieter Wispelwey cello De Meester en Sinfonietta durft! Suite nr 1 in G, BWV 1007 Ivan Monighetti cello Raphaël Pidoux cello - Prelude José Gallardo piano Margarita première Daniel Müller-Schott cello - Allemande Paolo Giacometti piano Een beeldende muziekvoorstelling over hoe het Julian Steckel cello - Courante Claudio Martínez Mehner piano kwaad bezit neemt van de stad Amsterdam Sinfonietta - Sarabande Maya Fridman cello Candida Thompson viool en leiding - Menuet Leoš Janáček (1854-1928) Kian Soltani cello Olli Mustonen dirigent - Gigue Pohadka (Ocˇić) Creative Performance Lab, masterstudenten van het Conservatorium van Amsterdam: Franz Schubert (1797-1828) Franz Schubert (1797-1828) Lizzie Hetherington, Tatiana Rosa, Leire Arpeggione sonate in a, D. 821 (Pidoux, arr. Fantasie in C, D. 934 opus 159 (Wispelwey) Ruiz, Nanna Ikonen, Leo Grimaudo, Vitaly Roland Pidoux) 10.15-12.15 uur, Bimhuis en Kleine Zaal - Andante molto - Allegretto - Andantino Vatulya, Xavier Boot en Carla Regio - Allegro moderato MASTERCLASS - Allegro - Allegretto - Presto Dagmar Slagmolen regie - Adagio - Allegretto Jérôme Pernoo (Bimhuis) Ludwig van Beethoven (1770-1827) Vioolsonate nr 9 in A, op. 47 ‘Kreutzer sonate’ Claude Debussy (1862-1918) Gregor Horsch (Kleine Zaal) (Monighetti, arr. Carl Czerny) 19.00 uur, Kleine Zaal Cellosonate in d (Müller-Schott, arr. Jorge Bosso) - Adagio sostenuto - Presto FRINGE - Prologue: Lent, sostenuto e molto resoluto - Andante con variazioni Students around the world - Sérénade: Modérément animé - Presto Toptalenten van internationale conservatoria - Finale: Animé 12.30 uur, Bimhuis pauze LUNCHCONCERT Students around the world Anton Bruckner (1824-1896) Toptalenten van internationale conservatoria Adagio uit het Strijkkwintet in F

Robert Schumann (1810-1856) Fünf Stücke im Volkston opus 102 (Steckel, arr. Mladen Miloradovic) - Mit Humor - Langsam - Nicht zu schnell, mit viel Ton zu spielen - Lebhaft - Stark und markirt

Olli Mustonen (1967) Sonata voor cello en kamerorkest (Müller-Schott, arr. Olli Mustonen, Nederlandse première) - Misterioso - Andantino - Precipitato - Con vision

22.45 uur, Entreehal Cello Lounge XL Jörg Brinkmann cello Abdelhadi Baaddi human beatboxer

66 67 24 maandag 24 oktober 24 maandag 24 oktober

Kreutzer Sonate Leoš Janáček was een laatbloeier. Na jaren van “Sonata mulattica composta per il mulatto kleine succesjes en grotere flops was het de Praagse Brischdauer, gran pazzo e compositore mulattico” uitvoering van zijn opera Jenů fa die hem op 62-jarige schreef Ludwig van Beethoven boven de vioolsonate leeftijd zijn definitieve doorbraak bezorgde. Een die wij kennen als de Kreutzersonate. Maar Rudolphe periode van grote creativiteit brak aan, waarin hij Kreutzer, de naamgever van deze sonate, was de romantische invloeden van Dvořák en Smetana geen Mulat (halfbloed). Beethoven componeerde definitief achter zich liet en een geheel eigen stijl het stuk dan ook helemaal niet voor Kreutzer, maar ontwikkelde. Pohádka ontstond na succesopera voor George Polgreen Bridgewater. Deze zoon van Jenů fa, maar voordat die ook daadwerkelijk een Pool en een West-Indische was een beroemde succes had. Het waren jaren vol frustratie, waarin vioolvirtuoos. Beethoven hoorde hem bij een Janácˇek dondersgoed doorhad dat hij de status van bezoek aan Wenen spelen, raakte onder de indruk provinciale orgelleraar ruimschoots ontgroeid was, en besloot een sonate voor hem te componeren. maar moeite had om de Praagse opera - laat staan Zonder enige repetitie speelden Beethoven en de rest van de wereld - daarvan te overtuigen. Voor Bridgewater het stuk op een openbaar recital. Dat is Kian Soltani en Maya Fridman Pohádka, dat veel overeenkomsten vertoont met vooral van Bridgewater een onvoorstelbare prestatie de pianocyclus Op een overwoekerd pad, vond hij - al weten we natuurlijk niet hoe het geklonken inspiratie in een sprookje vol magie en tovenarij. In heeft. Na afloop gingen de componist en de virtuoos drie delen horen we hoe prins Ivan en prinses Maria nog een kroeg in, waar Bridgewater een vriendin verliefd worden (Con moto), tegenslagen moeten van Beethoven beledigde. Reden genoeg voor de overwinnen (een tweede Con moto) en tenslotte, opvliegende componist om Bridgewaters naam zoals het een goed sprookje betaamt, nog lang en direct van het manuscript te krassen. Daarvoor in de gelukkig leven (Allegro). plaats droeg Beethoven het werk op aan Rudolphe Kreutzer, die bekend stond als de grootste violist Mischa Spel omschrijft het mooi bondig: “Schubert van zijn tijd. Kreutzer bestudeerde de partij, vond is als Mozart. Zijn muziek lijkt eenvoudig, maar in die onspeelbaar en voerde het nooit uit. Natuurlijk die eenvoud schuilt de complexiteit.” Daarom is de heeft de geschiedenis in het voordeel van Beethoven Fantasie in C voor viool en piano zo’n merkwaardige besloten: de Kreutzersonate is al lange tijd een uitschieter in het oeuvre van Franz Schubert. Want lieveling van publiek en musici, Rudolphe Kreutzer is je kan veel over het werk zeggen, maar eenvoudig slechts nog een voetnoot. is het niet. Integendeel, de critici zijn het al sinds de première met elkaar eens: wat doet Schubert hier moeilijk! En dat was ook precies de bedoeling. Want waar Schubert elke florijn moest omdraaien, baadde de virtuoze componist/violist Niccolò Amsterdam Sinfonietta Paganini in weelde. In een poging aan te sluiten bij de populariteit van de virtuozen van zijn tijd gooide Julian Steckel Daniel Müller-Schott Schubert het ook maar eens over die boeg. Hij trekt alles uit de kast om zowel pianist als violist te laten schitteren. Helaas zonder het beoogde effect: het publiek - inclusief recensent - loopt al halverwege ongeïnteresseerd de zaal uit. Arme Schubert. De eendelige fantasie bestaat uit vier secties: een langzame opening in C, gevolgd door een snel deel vol Hongaarse schwung. Dan volgen variaties op de melodie van zijn eigen Lied Sei mir gegrüsst, het ‘zwaartepunt’ van de compositie. Qua lengte dan, want de sfeer is vrolijker dan we gewend zijn van de late, getormenteerde Schubert. Het laatste deel is net zo opgewekt, maar vuriger. Op een viool al spectaculair lastig, laat staan op een cello!

68 69 24 maandag 24 oktober 24 maandag 24 oktober

De Meester en Margarita Amsterdam Sinfonietta durft! In Nederland heeft het boek De Meester en de stad. Geraffineerd en verleidelijk, zeer actueel. De arpeggione, een soort kruising tussen cello en symfonie voor vijf strijkers. Dat is onzin. Waar Margarita van Michail Boelgakov een zekere Gebaseerd op Boelgakovs meesterwerk, krijgt de gitaar, is zo goed als uitgestorven. Dat lot is meer Bruckner zijn symfonieën componeerde alsof hij cultstatus, veel Russen noemen het het beste boek cello een belangrijke rol als het middelpunt van muziekinstrumenten beschoren: wie kent nog de achter een groot orgel zat, registers met machtig ooit geschreven. Onder het tirannieke regime van reinheid, schoonheid, vrouwelijkheid, iets waar baryton of de chalumeau? koper, zwoele strijkers of lieflijke houtblazers Stalin schreef Boelgakov een humoristische, bijtende het kwaad niet bij kan. Wat het kwaad ontstijgt, Vaak raakte een nieuw instrument in onbruik bij opentrekkend, is zijn kwintet juist echte kritiek op het Sovjet-regime. Een fabel en een maar daardoor des te begeerlijker wordt. De jonge gebrek aan kwalitatief repertoire, of door gebrek kamermuziek. Geen minisymfonie dus maar intieme, liefdessprookje in één. Russische celliste Maya Fridman is de rol op het aan reputatie van de uitvinder. Bij de arpeggione is hemelse muziek. Het boek zit vol met personages uit en verwijzingen lijf geschreven. Kian Soltani is de duivel. In de beide niet het geval: bouwer Staufer was beroemd naar de Bijbel, Poesjkin, Faust en de dagelijkse voorstellingen van Dagmar Slagmolen is muziek en Franz Schuberts Sonate in A D821 is niet alleen De medisch historici zijn er niet helemaal uit aan werkelijkheid van Rusland onder Stalin. Wetend dat altijd de hoofdverteller. Voor deze voorstelling koos een fantastisch stuk voor arpeggione, het is een welke hersenziekte Robert Schumann leed - hij het boek nooit zou kunnen publiceren, schreef hij ze muziek uit het Russische wereldrepertoire. hoogtepunt uit zijn kamermuziekoeuvre. Nee, het bipolaire stoornis, schizofrenie of hersenschade door vrijuit over censuur, geheime dienst en bestraffing. Masterstudenten van het Conservatorium van manco ligt bij het instrument zelf. Een kleine nasale syfilis. Maar dat er iets goed mis was, daarover is Thema’s die juist nu nog steeds erg relevant zijn. Amsterdam vormen het ensemble. toon, die maar niet warm en vol wil klinken, een must men het wel eens. Extreme stemmingswisselingen, Regisseur, actrice, theatermaker en celliste Dagmar in de romantiek. En hoewel tertsen spelen makkelijk angsten en stemmen in zijn hoofd leidden uiteindelijk Slagmolen maakt een beeldende muziektheater- Zie ook het artikel ‘Manuscripten branden niet’ van gaat, is het lastig om niet teveel snaren tegelijk aan tot een mislukte zelfmoordpoging, waarna Schumann voorstelling over hoe het kwaad bezit neemt van Saskia Törnqvist op pag. 12. te strijken. wegkwijnde in een gesticht. Die geestesziekte was Genoeg over de dodo der strijkinstrumenten. Op de natuurlijk een persoonlijke ramp voor de componist cello klinkt de sonate toch veel mooier. en zijn omgeving, maar een zegen voor ons. Want Schumann kon soms tijden geen noot op papier De uitbraak van de oorlog enerzijds en zijn krijgen, maar tijdens een hypomane periode bleef darmkanker anderzijds, sloegen Claude Debussy’s hij maandenlang bijna ononderbroken geïnspireerd artistieke vermogens volledig lam. In een korte werken. Zo componeerde hij in de winter van 1848- periode van hervonden inspiratie begon hij in 1915 49 de ene na de andere cyclus. Elk werk was binnen aan een serie van zes sonates voor verschillende drie of vier dagen klaar en voor de inkt droog was instrumenten. Voor Debussy betekenden die begon hij aan een volgend opus. Dat kan niet gezond sonates: terug naar de basis, naar de klassieke vorm, zijn. Een inzinking lag dan ook steeds op de loer. de zuiverste muziek. Na jarenlang schoppen tegen Gek genoeg is van manie, stemmingswisselingen de gevestigde orde was dat nodig. of instortingsgevaar in de Fünf Stücke im Volkston “Realiseer je, beste vriend, dat ik bijna een jaar geen op. 102 niets te horen: Schumann klinkt hier muziek heb kunnen schrijven. Ik moest het eigenlijk evenwichtiger en relaxter dan ooit. De menselijke bijna opnieuw leren. Het was voor mij een ontdekking geest blijft een groot raadsel... en ik vond het nog mooier dan vroeger! Komt dat omdat het mij zo lang ontzegd was? Ik weet het niet. Als pianist sleepte hij dit jaar nog een Grammy- Wat een schoonheid ligt er in de pure muziek...” nominatie in de wacht, hij is een zeer gerespecteerd Debussy stierf halverwege de geplande reeks, zo is dirigent en als componist behoort hij ook tot de o.a. een sonate voor hobo, hoorn en klavecimbel - hoogste slagorde: Olli Mustonen is een zeldzaam hoe spannend! - er nooit gekomen. De Cellosonate multitalent. De Sonate voor cello en piano schreef THE D’ADDARIO ging hem nog gemakkelijk af. “Het is niet aan mij om hij in 2006 voor Daniel Müller-Schott, het voormalig ORCHESTRAL FAMILY haar kwaliteit te beoordelen, maar ik houd van haar wonderkind uit Duitsland. Mustonen bewerkte IS PROUD TO SUPPORT THE proporties en van de vorm, bijna klassiek in de goede zijn Cellosonate en komt nu met een versie voor zin van het woord.” (vertalingen: Lucas Bunge) cello en strijkers, fluit, hobo, (bas)klarinet, (contra) 2016 CELLO BIENNALE AMSTERDAM fagot en harp. Zijn eigen instrument laat hij nu dus Anton Bruckner, componist van een machtig achterwege. Niet dat die de boventoon voerde: de oeuvre vol diepgang, zalvend, louterend, was als cello is het stralend middelpunt van het werk, de persoon volstrekt wereldvreemd. “Half idioot, half piano - nu dus het orkest - begeleidt vooral. Een God”, zo omschreef Mahler zijn leermeester. vleugje van landgenoot Sibelius, prachtige cantilena- Bruckners symfonieën zijn stuk voor stuk klinkende passages voor de cello, spannende ritmes en bijna kathedralen en vormen de kern van zijn oeuvre, naast symfonische klankuitbarstingen maken de sonate een flinke stapel muziek voor koor en orkest. zeer geliefd bij musici en publiek. Wat de ‘warme Het Strijkkwintet in F is als een edelweiss tussen dat jas’ van strijkers, de blazers en de harp met de Finse orkestrale hooggebergte. Velen noemen het een sonate doet, is een grote verrassing.

71 25 dinsdag 25 oktober 25 dinsdag 25 oktober

09.30 uur, Grote Zaal 19.00 uur, Kleine Zaal BACH&BREAKFAST FRINGE Students around the world Daniel Müller-Schott Toptalenten van internationale conservatoria Johann Sebastian Bach (1685-1750) Suite nr 3 in C, BWV 1009 - Prélude 20.15 uur, Grote Zaal - Allemande - Courante Hemels Vuur - Sarabande Gregor Horsch cello - Bourrée Monika Leskovar cello - Gigue Martti Rousi cello Nicolas Altstaedt cello Saeko Oguma altviool 10.30 - 12.45 uur en 13.30 - 15.45 uur, José Gallardo piano Grote Zaal Biënnale Cello Band: Larissa Groeneveld, NATIONAAL CELLO CONCOURS Jelena Očić, Timora Rosler en Jeroen den Herder cello Monika Leskovar

Tweede ronde Aurélien Pascal cello Nicolas Altstaedt Concoursbegeleiders: Daniël Kramer piano Bruno Philippe cello Rosanne Philippens viool Lucie Chartin sopraan Drew Santini bariton Ludwig van Beethoven (1770-1827) Cappella Amsterdam Sonate nr 4 in C voor piano en cello, Daniel Reuss dirigent opus 102, nr 1 - Andante – Allegro Vivace Galina Grigorjeva (1962) Martti Rousi - Adagio – Allegro Vivace Prayer (Horsch) nieuwe versie voor cello en Gregor Horsch Maurice Ravel (1875-1937) gemengd koor Sonate voor viool en cello Santa Ratniece (1977) 3e deel, lent en 4e deel, vif Fuoco Celeste (Leskovar) Solowerk gecomponeerd na 1970 of deel Jean Sibelius (1865-1957) daarvan, naar keuze Malinconia opus 20 (Rousi en Gallardo) Virtuoos werk voor cello en piano E¯riks Ešenvalds (1977) In Paradisum (Altstaedt en Oguma)

pauze 16.30 uur, Foyerdeck 1 NATIONAAL CELLO CONCOURS Gabriel Fauré Requiem (arr. Jacobus den Herder) Bekendmaking - Introitus et Kyrie - Offertorium finalisten - Sanctus - Pie Jesu 17.00 uur, Grote Zaal - Agnus Dei TAKE FIVE - Libera Me Zapp4&Jérôme - In Paradisum

Pernoo 22.45 uur, Entreehal Jérôme Pernoo cello Zapp4: Jasper le Clercq, Jeffrey Bruinsma Cello Lounge XL viool, Oene van Geel altviool, Emile Visser cello Maarten Vos cello

72 73 25 dinsdag 25 oktober

Nationaal Cello Concours - Tweede ronde JAZZ / WORLD / IMPRO Van de vijf cellosonates die Ludwig van Beethoven onmacht aan die oorlog. Hij was te klein en te licht componeerde, is de Vierde Cellosonate het meest bevonden voor het leger, werkte nog enige tijd als WWW.BIMHUIS.NL enigmatisch: introvert en van een ongrijpbare ambulancechauffeur, maar hield dat niet lang vol. Het DIT NAJAAR O.A. spiritualiteit. De openingsmaten illustreren dat al. enige wat hij kon doen was componeren. Een schoorvoetend begin, alsof iemand op de tast Tot jaren na de oorlog componeerde Ravel ZA 22 OKT JUSTIN KAUFLIN TRIO ZO 4 DEC MARK TURNER QUARTET FEAT. in het donker door een kamer loopt en niets wil hommages. Niet alleen aan oorlogsslachtoffers: de ZO 23 OKT URI CAINE TRIO AVISHAI COHEN (TR), JOE MARTIN, DAMION REID omstoten. Langzaam krijgt het deel meer gestalte, Sonate voor viool en cello componeerde Ravel ter FEAT. MARK HELIAS & CLARENCE PENN WO 7 DEC UITREIKING BUMA BOY EDGAR PRIJS met het Allegro vivace wordt het uitgesprokener, nagedachtenis aan Claude Debussy, die in 1918 aan WO 26 OKT DINO SALUZZI GROUP DO 8 DEC NATE WOOLEY QUINTET maar dat duurt niet lang: het Adagio is des te kanker overleed. VR 28 OKT MARC RIBOT CERAMIC DOG VR 9 DEC COLOMBIA FESTIVAL ondoorgrondelijker. Steeds als Beethoven een stapje Het muzikale materiaal van de Sonate voor viool en dichterbij doet, lijkt hij weer terug te deinzen. Voor cello komt voort uit twee thema’s. Het eerste is een ZA 29 OKT BEN VAN GELDER AMONG VERTICALS ZA 10 DEC ALFIE RYNER het Allegro vivace geldt dat niet minder. Zelfs naar spel met gebroken drieklanken in majeur en mineur, ZO 30 OKT JOHN BEASLEY SOLO ZO 11 DEC ANA MOURA het einde toe blijft Beethoven verbazen, want na een het tweede een aaneenschakeling van septiemen. ZO 30 OKT BOI AKIH LIQUID SONGS DO 15 DEC LAMA TRIO & JOACHIM BADENHORST reeks valse slotpassages wordt pas in de slotmaat Met dat beperkte materiaal en de bezetting van MA 31 OKT JOHN SCOFIELD VR 16 DEC SPOKEN BEAT NIGHT duidelijk dat het stuk nu echt afgelopen is. viool en cello, zonder pianobegeleiding, dwong COUNTRY FOR OLD MEN DO 22 DEC HERMINE DEURLOO & REMBRANDT De Eerste Wereldoorlog bracht Frankrijk wellicht Ravel - componist van de rijke harmonieën - zichzelf WO 2 NOV STEVE LEHMAN OCTET het grootste litteken toe uit haar geschiedenis. om meer vanuit melodie dan vanuit samenklank te FRERICHS, JULIAN SARTORIUS, JÖRG BRINKMANN Ieder gehucht heeft nog steeds een goed verzorgd componeren en om met beperkte middelen, twee DO 3 NOV ROY DACKUS’ INCEPTION VR 23 DEC DAVID KWEKSILBER BIG BAND monument voor hun vele gevallenen. Voor thema’s en twee instrumenten, een zo groot mogelijk FEAT. ALEX SIPIAGIN WO 28 DEC FAMILIECONCERT MILE(S)TONES Maurice Ravel kleefde er een groot gevoel van effect te bereiken. VR 4 NOV RUDRESH MAHANTHAPPA BIRD CALLS DO 29 DEC ALL ELLINGTON ZA 5 NOV 10 JAAR CLAZZ MUSIC ZA 31 DEC OUD & NIEUW CONCERT Hemels Vuur ZO 6 NOV SALIF KEITA VR 6 JAN MAARTEN HOGENHUIS TRIO ZO 6 NOV DONNY MCCASLIN QUARTET De muziek van Baltische hedendaagse componisten Fuoco Celeste uit 2011 van de eveneens Letse WO 11 JAN STEFANO BATTAGLIA TRIO heeft een heel eigen karakter. Hemelse klanken, componiste Santa Ratniece is gebaseerd op MA 7 NOV MONDAY MATCH DO 12 JAN MAKAYA MCRAVEN een voorkeur voor koren en minimale harmonische religieuze teksten van Franciscus van Assisi. De liefde DANCE & MUSIC IMPRO LAB ZA 14 JAN FAY CLAASSEN LUCK CHILD ontwikkeling zijn een paar kenmerken. Frits van der voor de Almachtige en de door hem gecreëerde WO 9 NOV BASSEKOU KOUYATÉ & NGONI BA DO 19 JAN SONS OF KEMET Waa verklaart dat in de Volkskrant: ‘De Sovjets, die natuur wordt door koor en cello hartstochtelijk DO 10 NOV JAKOB BRO TRIO de Baltische staten een halve eeuw bezet hebben bezongen. VR 27 JAN CRAIG TABORN SOLO FEAT. JOEY BARON, THOMAS MORGAN gehouden, moesten niets hebben van het spirituele. Enkele weken nadat zijn anderhalf jaar oude VR 11 NOV BRAD MEHLDAU / JOSHUA REDMAN VR 3 FEB BRUUT! Zoiets roept natuurlijk een reactie op. als je moet dochtertje aan tyfus overleed, componeerde Jean ZO 13 NOV BIG BAND KONINKLIJK ZA 4 FEB DAVID KWEKSILBER BIG BAND afgaan op de muziek die tegenwoordig uit Estland, Sibelius Malinconia voor cello en piano. Sibelius CONSERVATORIUM O.L.V. DARCY JAMES ARGUE DO 9 FEB JEROEN VAN VLIET MOON TRIO Letland en Litouwen (maar ook uit een paar andere was kapot van de dood van zijn jongste, en dat VR 10 FEB CATRIN FINCH & SECKOU KEITA voormalige deelstaten van de USSR) komt, was is te horen. Zware, donkere melodieën tegen een MA 14 NOV AMBROSE AKINMUSIRE QUARTET de religie een eeuwige en alles doordesemende wanhopig klaterende piano. De parallelle akkoorden WO 16 NOV THE EX ZA 18 FEB QUINTESSENTIAL LOUIS HAYES steunbeer in een onderdrukt bestaan. Het muzikale en bijna minimal aandoende herhalingen lijken een TRIBUTE TO GETATCHEW MEKURIA 80TH BIRTHDAY CELEBRATION BAND equivalent van dat rotsvaste geloof is een even groot voorschot op het componeren in Finland en de DO 17 NOV LUC EX’ MUSIC OF INEVITABLE SOUNDS DO 23 FEB PABLO HELD TRIO vertrouwen in de grondtonigheid. Anders dan bij de Baltische staten, honderd jaar later. VR 18 NOV AZIZA: DO 2 MRT ZHENYA STRIGALEV NEVER GROUP meeste gerenommeerde componisten, van Bach “Zo zie ik de dood, als een blijde overlevering en een HOLLAND/POTTER/LOUEKE/HARLAND VR 3 MRT THE GLOAMING tot Mahler, is in de muziek van Arvo Pärt en Toivo streven naar de blijdschap hierboven, in plaats van VR 3 MRT AVAILABLE JELLY Tulev nauwelijks sprake van toonsoortwisselingen - een pijnlijke ervaring.”, zei Gabriel Fauré, over zijn ZA 19 NOV MICHAEL MOORE QUARTET modulaties heet dat met een vakterm.’ Requiem. Het is dan ook geen bombastisch, heftig ZO 20 NOV THE NECKS 30TH ANNIVERSARY ZO 5 MRT CROSS LINX Prayer van de Oekraïense/Estse componiste Galina werk zoals de Requiems van Mozart, Berlioz of Verdi. WO 23 NOV OMER KLEIN TRIO VR 17 MRT THEO BLECKMANN Grigorjeva stamt uit 2007, maar in dit programma Nee, Fauré’s Requiem is troostrijk en hoopvol. Hij liet DO 24 NOV PLOCTONES ZO 19 MRT CHRIS LIGHTCAP’S BIGMOUTH is de première voor gemengd koor en cello-solo, zelfs het Dies Irae, het meest heftige deel, over de ZA 26 & ZO 27 NOV DO 6 APR KRIS DAVIS TRIO speciaal voor de Biënnale gecomponeerd. Dag des Oordeels, weg. Er zijn verschillende versies PRINSES CHRISTINA JAZZ CONCOURS Letland heeft een zeer sterke zang- en koortraditie. van het stuk, waarbij de eerste (voor koor, (jongens) DO 11 MEI ALEX SIMU QUINTET E¯riks Ešenvalds, geboren in Riga is met name een sopraan, harp, pauken, orgel en strijkers (1 viool, MA 28 NOV KONRAD KOSELLECK BIG BAND ECHOES OF BUCHAREST bekende in de koorwereld. Hij componeerde altviolen, cello’s en bassen)) Jacobus den Herder VR 2 DEC BENJAMIN HERMAN & ROBIN NOLAN ZA 20 MEI IVO PERELMAN & MATTHEW SHIPP In Paradisum in 2012 als een in memoriam voor zijn inspireerde om een versie voor koor, sopraan en tien ZA 3 DEC LEE KONITZ & JEFF DENSON TRIO ZA 17 JUN DAVID KWEKSILBER BIG BAND op 90 jarige leeftijd overleden grootmoeder, voor cello’s te maken. En dat klinkt hemels! koor, cello en altviool. 74 VOLLEDIGE AGENDA OP WWW.BIMHUIS.NL 75 26 woensdag 26 oktober 26 woensdag 26 oktober

10.15 - 12.15 uur, Bimhuis en Kleine Zaal 14.15 uur, Grote Zaal 17.00 uur, Grote Zaal 20.15 uur, Grote Zaal MASTERCLASS Cellists play cellists TAKE FIVE Soirée Brahms Pieter Wispelwey Queyras, Amy, Nicolas Altstaedt cello (Bimhuis) Pieter Wispelwey cello Spronk & Janssen Daniel Müller-Schott cello Raphaël Pidoux Kronberg Academy presents Anton Mecht Spronk cello José Gallardo piano (Kleine Zaal) Ella van Poucke cello Jean-Guihen Queyras cello Paolo Giacometti piano Aurélien Pascal cello Biënnale Cello Band: Larissa Groeneveld, Bruno Philippe cello Jelena Očić, Timora Rosler en Jeroen den Julius Röntgen (1855-1932) Ragazze Quartet: Rosa Arnold, Jeanita Vriens Herder cello Sonate nr 10 in c (Altstaedt) 12.30 uur, Bimhuis viool, Annemijn Bergkotte altviool, Rebecca Symfonieorkest van het Conservatorium van - Allegro non troppo LUNCHCONCERT Wise cello Amsterdam - Lento non troppo Students around the world Szymon Marciniak contrabas Score Collective - Poco agitato Toptalenten van internationale conservatoria Judith Kubitz dirigent Luigi Boccherini (1743-1805) Johannes Brahms (1833-1897) Celloconcert in G, G.480 (van Poucke) Guus Janssen (1951) Sonate opus 120 nr 2 in Es (Wispelwey) - Allegro 'Out of Step' voor solo cello en ensemble* - Allegro amabile - Adagio (Spronk, wereldpremière) - Appassionato, ma non troppo allegro - Allegro - Andante con moto - Allegro non troppo Gilbert Amy (1936) Thomas Demenga (1954) Après Ein... ‘Es Praeludium’ (Biennale Cello Band) pauze Efeu voor cello solo (Pascal) Gilbert Amy Anton Webern (1883-1945) David Popper (1843-1913) Celloconcert (Queyras) Sonate voor cello en piano (Altstaedt) Fantasy on Little Russian Songs, opus 43 (Pascal, - Modéré, quasi improvisé - Sehr bewegt arr. Marijn van Prooijen) - Allegro giusto - Aérien, suspendu, quasi senza tempo Anton Webern Don Jaffé (1933) - ‘Solo’ Zwei Stücke voor cello en piano Passions, Sonate voor cello solo (Philippe) - Assez vite - Lent, solennel Anton Webern Carlo Alfredo Piatti (1822-1901) - Movement 7 Drei kleine Stücke Serenade voor 2 cello’s en strijkers (Pascal en - Mäßige Achtel Philippe) - Sehr Bewegt 19.00 uur, Kleine Zaal - Äusserst Ruhig Adrien François Servais (1807-1866) FRINGE Uit de 6 Caprices opus 11: nr 2 in D, nr 4 in A en Students around the world Johannes Brahms nr 6 in C Toptalenten van internationale conservatoria Sonate voor cello en piano opus 99 in F (Müller-Schott) Giovanni Sollima (1962) - Allegro vivace - Terra Aria - Adagio affettuoso - Terra Danza - Allegro passionato - Allegro molto

22.45 uur, Entreehal Cello Lounge XL Katharina Gross cello Arnold Marinissen slagwerk en elektronica

76 * Dit werk kwam tot stand in opdracht van de Cello Biënnale Amsterdam en werd financieel mogelijk gemaakt door het Fonds Podiumkunsten 77 26 woensdag 26 oktober 26 woensdag 26 oktober

Cellists play cellists Mstislav Rostropovitsj doopte het Duitse Kronberg De Joods-Letse Don Jaffé vluchtte als kind met tot wereldwijde hoofdstad van de cello. Twee zijn familie naar Siberië, keerde na de oorlog terug Franse en een Nederlandse cellist van de Kronberg naar Riga en vertrok in de daar onverminderd Academy spelen muziek uit alle hoeken van Europa, antisemitische jaren ‘70 naar Israël. Hij diende er in gecomponeerd door componerende cellisten. de Jom Kipoeroorlog, maar ontdekte zichzelf pas Het leven van een Spaanse prins gaat niet altijd over echt in Duitsland. Zoals vaker bij een ontheemde rozen. Lodewijk (Luis), de jongste zoon van Filips V ziel, duurde dat even. Cellist was hij altijd al geweest, wilde koning van Spanje worden, maar verloor de maar pas vlak voor zijn pensioen, bijna 25 jaar na troon aan zijn broer Karel. Hoewel de twee altijd dol zijn vestiging in Duitsland, begon hij te componeren. op elkaar bleven, werd Luis verbannen. Dat klinkt Passionen voor cello solo, zijn eerste stuk, is ‘Muziek erger dan het is, want in die ballingschap liet hij als waarschuwing: Ik probeer mensen met al mijn zich vrolijk portretteren door Goya en had hij Luigi krachten te waarschuwen voor dictatuur. Ik weet dat Boccherini in dienst als cellist en componist. Voor het een druppel op een gloeiende plaat is. We zijn al Luis schreef Boccherini het Celloconcert in G. Het veel, zoveel vergeten.’ elegante concerto met bescheiden begeleiding Ella van Poucke van strijkers is onmiskenbaar hofmuziek. Niet van Hij musiceerde met Liszt en Brahms, met Clara het opgeblazen en statige soort, maar elegant en Schumann, Rubinstein, Joachim, Vieuxtemps, verzorgd. In het openingsdeel met cadens laat Berlioz en Grieg: Carlo Alfredo Piatti was een Boccherini zijn beroemde hoogte gelden. Die had absolute wereldster. Als Italiaan, opgegroeid met hij - zo gaat het verhaal - geperfectioneerd door twee eeuwen aan operageschiedenis, kon hij zijn regelmatig de orkestpartij van verhinderde violisten cello als geen ander laten zingen. Maar het ontbrak over te nemen. Het slotdeel - typisch Boccherini - hem aan Italiaans temperament. Dat deed het juist wisselt dansend tussen speelsheid en lyriek. weer goed tussen de stiff upper lips in Londen, waar hij de Serenade voor twee cello’s componeerde. Voor de Berlijnse cellocompetitie ‘Grand Prix Emanuel Feuermann’ componeerde de Zwitser Adrien François Servais, ‘De Paganini van de Thomas Demenga in 2010 het verplichte werk, cello’ aldus Liszt, betekende veel voor de ontwikke- Efeu (klimop) voor cellosolo. Na een repetitieve ling van het cellospel. Zo ook in de Zes Caprices. opening die minimal music doet vermoeden, wordt Hij breidde bereik en technische mogelijkheden van de cellist verwacht dat hij allerlei capriolen uit en begon te spelen met een metalen steunpin, uithaalt. Naast razendsnelle toonladders en glissandi waardoor ook het volume toenam. Naar verluidt zou Bruno Philippe Aurélien Pascal moet er aan de onderkant van de snaren gespeeld hij daarmee begonnen zijn omdat zijn instrument, Ragazze Quartet worden en komen er paperclips aan te pas om de de Stradivarius die sindsdien zijn naam draagt, erg pizzicati een klokachtige klank te geven. En dan groot was. De pin keek hij af van de contrabas. De ook nog zingen tijdens het spelen. Om de jury te Servais-Stradivarius staat nog steeds bekend als overtuigen moesten de cellisten dus alles uit de kast één van de allermooiste cello’s ter wereld. Anner halen in 2010. Die jury hoeven de solisten inmiddels Bijlsma bespeelde het illustere instrument tijdens zijn niet meer om de vinger te winden: bij de editie van opname van Bachs Cellosuites uit 1992. 2014, vielen ze alle drie in de prijzen. Lees ook het verhaal van Jan Brokken, De Servais uit Vier Variaties voor cello. Fragment op pag. 26. Elke gevorderde cellist kent David Popper: diens etudes zijn vermaard lesmateriaal, maar ook Voor een ballet in die andere biënnale, die van berucht vanwege de hoge moeilijkheidsgraad. Venetië, componeerde Giovanni Sollima een Ook de Fantasy on Little Russian Themes is alleen cyclus met de vier elementen als uitgangspunt. weggelegd voor de vlugste vingers. De Tsjechische Terra Acqua en Terra Fuoco hoort u hier niet. Terra componist combineert hier virtuositeit, hübsche Aria is repetitief, etherisch, ontastbaar. Terra Danza salonmuziek, volkse verleiding en monumentale percussief, aards en volks. Oorspronkelijk is het grandeur. geschreven voor één cellist, die steeds over zichzelf heen opneemt en dat afspeelt, maar met klein ensemble is het misschien nog wel mooier.

78 79 26 woensdag 26 oktober

Queyras, Amy, Spronk & Janssen* Soirée Brahms Een groter contrast tussen twee levende componisten Julius Röntgen, oprichter van het Amsterdams De zeer vroege Zwei Stücke uit 1899, in een is nauwelijks voorstelbaar dan tussen Gilbert Amy en Conservatorium en een zeer gewaardeerd pianist laatromantische stijl is duidelijk nog door Brahms Guus Janssen. Janssen, die vaker in het Bimhuis te en dirigent, liet Nederland kennismaken met Bachs beïnvloed. Het enige waaraan we Webern horen is dan in de zaal eronder. Die grenzen tussen Hohe Messe en het Deutsches Requiem van zijn herkennen, is de extreme beknoptheid van de pop, klassiek en modern als vloeibaar beschouwt. vriend Johannes Brahms. Een invloedrijk figuur. stukken. De Sonate en de Drei kleine Stücke op. 11 Die net zo makkelijk swingt en improviseert, als Toch stond Julius Röntgen zijn leven lang in de zijn vijftien jaar jonger en in een vrije atonaliteit zoals compositieopdrachten voor gevestigde musici, schaduw van zijn achteroom, de ontdekker van de ook Schönberg die toen toepaste. Maar Webern is orkesten of concoursen schrijft. Die je elke keer weer Röntgenstralen. Zo droop ooit een heel fanfarekorps wederom onvoorstelbaar beknopt en kernachtig. op het verkeerde been zet en even gemakkelijk naar af toen bleek dat het niet de Nobelprijswinnaar was Zo weet hij een volledige sonate in minder dan twee elektronica grijpt, als naar het klavecimbel. Van hem die na een Rijncruise in een Duits stadje aan land minuten te persen. Toch komt ook hier Brahms’ horen we nieuw werk. En dan Gilbert Amy, die kwam. “Niet de beroemde”, noemde hij zichzelf invloed geregeld naar voren. in verschillende opzichten de opvolger van Boulez ook wel. Op zijn zestigste verjaardag zette zijn is. Modern. Die streng de klanken ordent. Zijn goede vriend Edvard Grieg dat even recht, want Het onrustige pianotremolando – een cimbalom- Celloconcert, voor het eerst in Nederland te horen, Gilbert Amy “de röntgenstralen gaan tot op het bot, maar jouw imitatie? – de trefzekere openingsnoten in de cello; klinkt naast Après Ein... ‘Es praeludium’, een kwartet stralen gaan er dwars doorheen.” De muziek van Johannes Brahms valt met zijn Sonate in F op. 99 voor vier celli. Röntgen is een kruising tussen die van zijn vrienden met de deur in huis. De kracht in dit Allegro vivace Ter ere van zijn 80e verjaardag zet de Cello Biënnale Brahms en Grieg. Zijn enorme oeuvre is van is aanstekelijk. “Opvallend jeugdig”, zegt men vaak. Gilbert Amy extra in de schijnwerpers. Amy, een van wisselende kwaliteit, maar tussen de meer dan 800 Brahms was immers halverwege de vijftig toen hij Frankrijks vooraanstaande componisten, schreef stukken, waaronder 14 cellosonates, zit een aantal dit componeerde. Dat is natuurlijk een belediging verschillende werken voor cello. Jean-Guihen Queyras pareltjes. voor elke vitale oudere. En onzin bovendien. Het is speelde de wereldpremière van het celloconcert in duidelijk een rijp werk, met veel energie. 2000 in Tokyo en maakte de cd-opname met Amy als Het had er in 1890 alle schijn van dat Johannes De liefdevolle pizzicati, de warme melodie in de dirigent in 2006. Brahms zich aan het voorbereiden was op de cello en de gloedvolle pianobegeleiding: het Adagio dood. Hij maakte zijn testament op en schreef aan affettuoso is van een tedere intimiteit. “Hier klinkt * Zie ook het artikel ‘Ik wil gewoon dat instrument zijn goede vriendin Clara Schumann dat hij gestopt pure liefde”, verzuchtte een tijdgenoot zwijmelend. horen’ op pag. 18 voor meer informatie over Guus was met componeren. Het was mooi geweest. Maar Over het Allegro passionato schreef Brahms’ goede Janssen. toen hoorde Brahms de klarinettist Richard Mühlfeld vriendin Elisabeth von Herzogenberg hem: “Ik zou spelen. Zijn weke, melancholische klank bleek jou zo graag het scherzo horen spelen, met zijn naadloos aan te sluiten bij Brahms’ herfstig gemoed stuwende kracht en energie (ik hoor je al constant en de kersverse pensionado sloeg direct weer aan snuiven en grommen!). Niemand anders zou het zo het componeren. Met Mühlfeld in zijn achterhoofd kunnen spelen: geagiteerd zonder te haasten, legato Anton Mecht Spronk Jean-Guihen Queyras schreef hij het Klarinetkwintet, het Klarinettrio en toch van binnen rusteloos en stuwend.” De en de twee Klarinetsonates. De eerste van deze finale is een kort en lichtvoetig rondo dat de sonate klarinetsonates bewerkte Brahms zelf voor altviool, opgewekt besluit. de tweede bewerkte Pieter Wispelwey voor cello.

Zeggen dat Anton Webern geen langdradig componist was is een understatement. Zijn complete oeuvre is op één avond uit te voeren. Webern brengt het muzikale materiaal zoveel mogelijk terug naar de kern, zijn muziek bevat geen noot teveel. Daarnaast past hij de compositieregels zeer consequent en streng toe. Geen gemakkelijke kost: de muziek van Webern waarderen verreist inspanning. Maar dan gaat een schitterende wereld open. Stravinsky formuleert het zo: “gedoemd om volstrekt te falen in een dove wereld van onwetendheid en onverschilligheid, bleef hij onvermoeibaar zijn diamanten slijpen, zijn oogverblindende diamanten, van wiens mijnen hij perfecte kennis had.”

80 81 27 donderdag 27 oktober 27 donderdag 27 oktober

09.30 uur, Grote Zaal 14.15 uur, Grote Zaal 17.00 uur, Bimhuis 19.30 uur, Kleine Zaal BACH&BREAKFAST TAKE FIVE INLEIDING Pidoux&Pernoo Saskia Törnqvist Alisa Weilerstein Raphaël Pidoux cello One Page Johann Sebastian Bach (1685-1750) Jérôme Pernoo cello Suite nr 2 in d, BWV 1008 Jérôme Ducros piano Composition Project - Prelude Ragazze Quartet: Rosa Arnold, Biënnale Cello Band: Larissa Groeneveld, 20.15 uur, Grote Zaal - Allemande Jeanita Vriens viool, Annemijn Bergkotte Jelena Očić, Timora Rosler en Jeroen den - Courante altviool, Rebecca Wise cello Herder cello Rotterdams - Sarabande Slagwerk Den Haag: Pepe Garcia, Joey - Menuet Antonín Reicha (1770-1836) Marijs, Enric Monfort en Fedor Teunisse Philharmonisch - Gigue Kwintet nr 2 in F voor solo cello en strijkkwartet slagwerk (Pidoux) Orkest - Allegro Terry Riley schreef zijn populaire ‘In C’ op één i.s.m. de Donderdagavondserie 10.15 – 12.15 uur, Bimhuis en Kleine Zaal - Andante poco adagio velletje. De Cello Biënnale en Slagwerk Den Haag Ivan Monighetti cello MASTERCLASS - Finale - Allegro vroegen vijf componisten om hun eigen ‘one Nicolas Altstaedt cello page composition’ voor slagwerk en vier cello’s*. Cello8ctet Amsterdam Anner Bijlsma (Bimhuis) Jérôme Ducros (1974) Zie ook de toelichting op pag. 36 Rotterdam Philharmonisch Orkest Fantaisie voor cello en piano (Pernoo) Joshua Weilerstein dirigent Daniel Müller-Schott Brendan Faegre (1985) (Kleine Zaal) Francis Poulenc (1899-1963) Pete Harden (1979) Philip Glass (1937) Sonate voor cello en piano opus 143 (Pernoo) Hilary Jeffery (1971) Symphony for Eight (Cello8ctet Amsterdam) - Allegro - Tempo di marcia Genevieve Murphy (1988) - Cavatine Martijn Padding (1956) Rob Zuidam (1964) - Ballabile Nieuw werk** (Monighetti, wereldpremière) 12.30 uur, Bimhuis - Finale LUNCHCONCERT pauze

Cappella Estense Henri Dutilleux (1916-2013) Dit concert wordt mogelijk gemaakt door de Tout un Monde Lointain (Altstaedt) Anner Bijlsma Award - Enigme Cristina Grifone sopraan - Regard Panos Iliopoulos klavecimbel - Houles Javier Ovejero Mayoral chitarrone, barokgitaar - Miroirs Maximiliano Segura Sánchez cello, basse de - Hymne violon

Werken van Giovanni Battista degli Antonii, Tommaso Bernardo Gaffi, Antonio Giannotti, 22.45 uur, Entreehal Giuseppe Colombi, Giovanni Girolamo Kapsberger, Giovanni Battista Vitali en Cello Lounge XL Alessandro Scarlatti Amber Docters van Leeuwen cello

* Het One Page Composition Project is een initiatief van de Cello Biënnale, Slagwerk Den Haag en November Music en wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds Podiumkunsten.

** Dit werk kwam tot stand in opdracht van de Cello Biënnale Amsterdam en het Rotterdams Philharmonisch Orkest en werd mogelijk gemaakt 82 door Fonds Podiumkunsten 83 27 donderdag 27 oktober 27 donderdag 27 oktober

Lunchconcert Cappella Estense Dit concert wordt mogelijk gemaakt door de Anner de jaren '70 opnamen van de vroegst bekende Bijlsma Award. Italiaanse cellomuziek. Nu geeft hij het stokje door De Anner Bijlsma Award is de internationale aan een nieuwe generatie, zodat meer inzicht in oeuvreprijs van de Cello Biënnale ter stimulering van dat repertoire verkregen wordt. Ook het maken van educatie en talentontwikkeling op het gebied van de een cd en de uitvoering van deze muziek tijdens cello. De Award is in 2014 voor het eerst toegekend twee concerten, waaronder dit lunchconcert, wordt aan de persoon naar wie deze is vernoemd: Anner hierdoor mogelijk gemaakt. Bijlsma. De besteding van het prijzengeld wordt Speciaal voor dit doel formeerde Maximiliano Segura bepaald door de laureaat. Deze kiest aan welk Sánchez het ensemble Cappella Estense, dat naast educatief of talentontwikkelingsdoel het geld wordt cellist Maximiliano bestaat uit Cristina Grifone (Italië) uitgegeven. zang, Panos Iliopoulos (Griekenland) klavecimbel Het eerste project dat door de prijs mogelijk is en Javier Ovejero Mayoral (Spanje) theorbe/ gemaakt, is de bestudering van de vroegste renaissance- en barokgitaar. cellomuziek in Italië door de jonge cellist Maximiliano Zie de toelichting van Job Cohen over de Anner Segura Sánchez. Anner Bijlsma maakte al in Bijlsma Award op pag. 45.

Pidoux&Pernoo De Tsjechisch/Franse componist Anton Reicha, Muziekuitgaven voor de een vriend van Beethoven, is naast componist van Cello Biënnale Ivan Monighetti 25 blaaskwintetten vooral de geschiedenisboekjes Onbekend maakt onbemind. En onuitgegeven

Raphaël Pidoux Anner Bijlsma ingegaan als leraar van Franz Liszt, Hector Berlioz, muziek maakt het onmogelijk om die te leren Charles Gounod en César Franck. Toch zag hij kennen. De Cello Biënnale vindt het belangrijk zichzelf vooral als componist: “Mijn leven zou in om niet alleen bekend, minder bekend en het teken moeten staan van het componeren, nieuw repertoire te laten horen, maar ook de maar daar heb ik nooit van kunnen leven. Dat muziek die onuitgegeven bleef. Bij de vorige is niet verbazingwekkend, Mozart had zijn hele Biënnale werd ter ere van de 80e verjaardag leven geldzorgen en stierf arm. Geciviliseerd van Anner Bijlsma een uitgave gemaakt van de Europa herkent zelden zijn echte genieën, terwijl door Bijlsma bewonderde strijkkwintetten met tweederangs acteurs, charlatans en leveranciers cello solo van Reicha. Daardoor kunnen we van mode-artikelen worden gelauwerd. Ik ben die nu leren kennen en waarderen. onverschillig geworden voor alle lof of kritiek; als ik instinctief voel dat ik iets waardevols geproduceerd heb, is dat mijn beloning. Als een goed stuk geen Naast briljant pianist is Jérôme Ducros ook succes wordt, is dat niet de fout van de componist, componist. Maar geen moderne componist. maar van het publiek.” Een miskend componist, van ‘Modern zijn, leren we, is het weigeren van de norm. het moment dat Reicha bovenstaande regels in zijn OK. Maar wat moeten we doen als het moderne autobiografie schreef, tot op de dag van vandaag. de norm is geworden? Als mijn leraar mij leert om Terwijl er pareltjes in het oeuvre van Reicha zitten. modern te zijn, en dat betekent dat je je leraren niet Neem de strijkkwintetten voor strijkkwartet en solo- moet gehoorzamen, wat moet ik dan doen? Het lijkt cello. Die schreef Reicha in Wenen, waar de cello een beetje een op een paradox van Epimenides’ een zeer populair instrument was. Het barstte er van (‘alle Kretenzers zijn leugenaars’). de goede cellisten. In Wenen werden deze hoogst In zijn artikel ‘Y a-t-il une musique après la originele kwintetten dan ook gewaardeerd, maar in musique contemporaine?’ (‘Is er een muziek na Parijs, waar Reicha een paar jaar later ging wonen, de hedendaagse muziek?’) uit 2010 concludeert sloegen ze niet aan. Te moeilijk, vermoedde Reicha Ducros dan ook dat het tegenwoordig onmogelijk is zelf. Dat kan kloppen. Neem het Strijkkwintet nr 2 in om modern te zijn. Dus componeert hij ouderwets F: complex ensemblespel en een virtuoze solopartij tonaal. Met invloeden van Rachmaninov, Fauré en maken dit stuk tot een feest voor het oor, maar een Brahms. Dat vindt men in Frankrijk nog tot daar aan uitdaging voor de musici. toe, maar toen hij in 2012 een publieke lezing >

84 85 27 donderdag 27 oktober

hield In het Collège de France, een gerenommeerd een dromerig impressionisme. Niet bij Poulenc. De academisch instituut, en daar fijntjes zijn punt over de monnik in hem schreef prachtige melodieën, maar de Franse moderne muziek te berde bracht, brak er een gangster Poulenc weet de luisteraar steeds als het oorlog uit in de Franse muziekwereld die nog steeds bijna te mooi wordt met een ferme dissonant weer niet is uitgevochten. Ondertussen componeert onder schot te nemen. Wegdromen en weer wakker Ducros ongegeneerd romantisch door, zoals te horen schrikken. Het is het domein tussen waken en is in Fantaisie pour violoncelle et piano. dromen waarin Poulenc op zijn best is. Tegenwoordig EERSTE is Poulenc bijna synoniem voor vocale werken als Half monnik, half gangster, zo werd Francis het Stabat Mater, Figure Humaine, en de opera Poulenc ooit treffend omschreven. Hij stond bekend Dialogues des Carmélites, maar hij schreef stapels LEVENSBEHOEFTE om zijn prachtige melodieën, die hij schreef in een fantastische kamermuziek, het grootste deel daarvan tijd waarin de melodie verbannen leek uit de muziek. voor blazers. Uitzonderingen: de Vioolsonate op. 119 VOOR MUSICI… Melodie was te concreet en maakte plaats voor en de neoklassieke Cellosonate op. 143.

Rotterdams Philharmonisch Orkest Toen het Cello8ctet Amsterdam nog als Conjunto ritmiek, steeds minder concreet, steeds meer Ibérico door het leven ging, speelde het in het klankschildering en tijdloosheid. In opdracht van het Concertgebouw een eigen bewerking van het derde Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Cello deel van Philip Glass’ Symphony nr 3, dat in deze Biennale schreef hij een celloconcert, waarvan de titel gedaante tot Symphony for Eight werd omgedoopt. op het moment van het drukken van dit boek nog Een gouden greep, want Glass, die in de zaal zat, niet bekend was. Dat Zuidam met de cello overweg was danig onder de indruk. Hij gaf het octet carte kan bewees hij met de McGonagall-Lieder uit blanche om zijn muziek te bewerken. Dat resulteerde 1997/2004: de liederen voor sopraan en ensemble in de cd Glass Reflections, die een groot succes met vier cello’s zijn populair tot ver buiten de werd. Vandaag speelt het octet opnieuw Symphony landsgrenzen. for Eight als opening van dit concert. Met slechts drie akkoorden weet Glass een klankwereld te scheppen Henri Dutillleux zou dit jaar honderd zijn geworden, die oneindig lijkt. als hij niet in 2013 was overleden. De Fransman was een one of a kind: hij behoorde tot stroming noch Rob Zuidam ontpopt zich meer en meer als groep. Hij liet zich beïnvloeden door de strengste operacomponist en laat daarin zijn voorkeur voor avant-gardisten en de meest vrije impressionisten, interessante, monomane en compromisloze vrouwen maar trok volledig zijn eigen pad, was van het type zien: zijn opera Freeze ging over miljonairsdochter ‘bij de t-splitsing rechtdoor’. Dat doet Dutilleux zeer Patricia Hearst die zich aansloot bij haar ontvoerders, overtuigend. Bas van Putten verwoordde het mooi in Rage d’amours voert hij Johanna de Waanzinnige in het festivalboek van de 2008 Cello Biënnale: “In op, die jarenlang door Spanje trok met het lichaam het prachtige Tout un Monde Lointain (1970) serveert EEN GOED van haar overleden echtgenoot. Suster Bertken Henri Dutilleux zijn exquise cantilenes zo subtiel dat gaat over Berta Jacobsdochter, die zich halverwege je de functionele harmonieën geen seconde mist.” de vijftiende eeuw in de Buurkerk in Utrecht liet Elk van de vijf delen, die zonder onderbreking in inmetselen en in Troparion laat een naamloze elkaar overgaan, draagt een titel en een citaat van vrouw in de woestijn een dode tak bloeien. Alleen een van de gedichten uit Baudelaires Fleurs du mal. INSTRUMENT al in die onderwerpkeuze zien we een ontwikkeling Hij schreef dit ‘celloconcert’ voor Rostropovitsj, die naar steeds minder actie, minder handelingen. In het één van de belangrijkste toevoegingen aan het Een goed instrument is voor de ontwikkeling van een musicus geen luxe, maar een must. de muziek horen we steeds minder dwingende twintigste-eeuwse cellorepertoire noemde. Het is eigenlijk net als de dagelijkse boodschappen. Pure noodzaak. Het NMF helpt meer dan 400 professionele musici en muziekstudenten om van hun beroep en studie een succes te maken. Door hoogwaardige muziekinstrumenten in bruikleen te geven.

86 WWW.MUZIEKINSTRUMENTENFONDS.NL IBAN – NL58 ABNA 0555 028 666 87 28 vrijdag 28 oktober 28 vrijdag 28 oktober

09.30 uur, Grote Zaal 14.15 uur, Grote Zaal 17.30 uur, Grote Zaal BACH&BREAKFAST 20.15 uur, Grote Zaal Russen Nomaden NATIONAAL CELLO CONCOURS Gregor Horsch Jonathan Roozeman cello Jean-Guihen Queyras cello Johann Sebastian Bach (1685-1750) Martti Rousi cello Ed Spanjaard dirigent Finale Suite nr 4 in Es, BWV 1010 Monika Leskovar cello De drie finalisten van het Nationaal Cello - Prelude José Gallardo piano Atlas Ensemble: Concours - Allemande Jan-Paul Roozeman piano 6 blazers: Symfonieorkest van het Conservatorium van - Courante Astrid Haring harp Naomi Sato sho (Japan) Amsterdam - Sarabande Fedor Teunisse pauken Wu Wei sheng (China) Judith Kubitz dirigent - Bourree Szymon Marciniak contrabas Harrie Starreveld shakuhachi (Japan) & fluit - Gigue Ere Lievonen klavecimbel Ernest Rombout hobo Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) Joey Marijs buisklokken Raphaela Danksagmüller duduk (Armenië), Celloconcert nr 1 in Es, opus 107 Bram van Sambeek fagot Anna voor de Wind (bas)klarinet - Allegretto 4 tokkelinstrumenten: - Moderato 10.15 - 12.15 uur, Bimhuis en Kleine Zaal Pjotr Iljitsj Tsjaikovski (1840-1893) Elchin Nagijev tar (Azerbeidzjan) - Cadenza MASTERCLASS Pezzo Capriccioso, opus 62 (Roozeman) Kiya Tabassian setar (Iran) - Allegro con moto Ding Xueer zheng (China) Nicolas Altstaedt (Bimhuis) Sergej Rachmaninov (1873-1943) 2 slagwerkers Sonate in g, opus 19 (Rousi) 7 strijkers: Jelena Očić (Kleine Zaal) - Lento - Allegro moderato Zhao Yuanchun erhu (China) Circa 23.00 uur, Grote Zaal - Allegro scherzando Elshan Mansurov kamancha (Azerbeidzjan), NATIONAAL CELLO CONCOURS - Andante Neva Özgen kemençe (Turkije) - Allegro mosso Dhruba Ghosh sarangi (India) Uitslag van de jury 12.30 uur, Bimhuis Angel Gimeno viool LUNCHCONCERT Alfred Schnittke (1934-1998) Max Knigge altviool en prijsuitreiking Students around the world Four Hymns (Leskovar) Dario Calderone contrabas Toptalenten van internationale conservatoria - Hymn I voor cello, harp en pauken Ed Spanjaard dirigent - Hymn II voor cello en contrabas - Hymn III voor cello, fagot, klavecimbel en Joël Bons (1952) buisklokken Nomaden 24.00 uur, Bimhuis - Hymn IV voor cello, contrabas, fagot, harp, LATE CELLO NIGHT klavecimbel, pauken en buisklokken POE: The Tell-Tale 19.00 uur, Kleine Zaal FRINGE Heart 16.00 uur, Kleine Zaal Students around the world Jörg Brinkmann cello DE VERGELIJKING Toptalenten van internationale conservatoria Claron McFadden sopraan Artvark Saxophone Quartet: Rolf Delfos, Stokken Bart Wirtz, Mete Erker, Peter Broekhuizen Gregor Horsch bespeelt zijn cello met saxofoon strijkstokken van bouwers die exposeren tijdens Edgar Allan Poe tekst de Biënnale. Chris Weeda geluid Sjaron Minailo regie en licht

88 89 28 vrijdag 28 oktober 28 vrijdag 28 oktober

Russen De Russen, zo vreemd en toch ook zo vertrouwd. De Wolga-Duitser Alfred Schnittke werkte het Sinds de Russisch Orthodoxe kerk zich in 1058 grootste deel van zijn leven in de Sovjet Unie, ook al van Rome afscheidde raakte het land danig in maakte zijn vroege avant-gardistische muziek hem een isolement, waardoor de Renaissance er meteen ongeliefd bij de autoriteiten. Al snel verruilde volledig aan voorbijging. Pas onder Peter de Grote hij dat serialistische idioom voor een nieuw soort begonnen wetenschap, kunst en cultuur aan een muziek, dat hij ‘polystylisme’ doopte. Dat houdt in grote inhaalslag. Denk aan de prachtige literatuur, dat hij muziek van barok tot modern en alles ertussen schilderkunst, dans en muziek. Maar met de komst door elkaar heen gebruikte, inclusief zijn eigen van het communisme keerden de Russen zich weer vroegere werk. De Four Hymns ontstonden tussen af van het westen, en dat merken we nog steeds. 1974 en 1979. Schnittke droeg iedere hymne op In dit concert staan twee werken van ‘westerse’ aan een bevriende cellist: Alexander Ivashkin, Karine Russen, Tsjaikovski en Rachmaninov op het Georgian, Heinrich Schiff en Valentin Berlinksi (van het Jonathan Roozeman Jelena Očić programma en één van Schnittke, een Rus die zich Borodin Kwartet). De cello is de verbindende factor met zijn modernistische muziek op het westen richtte tussen de vier hymnes, de begeleiding wisselt sterk. en daarmee de toorn van de Sovjets over zich afriep. In de Eerste Hymne, met pauken en harp, klinkt Pjotr Iljitsj Tsjaikovski maakt in zijn Pezzo veel gepluk, bij de Tweede Hymne, met contrabas, Capriccioso meteen duidelijk dat hij een man van staat juist de strijkklank centraal. De Derde Hymne: het grote gebaar is. De cello begint vol passie Lento, met fagot, klavecimbel en buisklokken laat en de piano zet met flinke akkoorden kracht bij. Schnittkes polystylisme duidelijker naar voren De Italiaanse titel van het werk is te vertalen als komen, de Vierde Hymne, waarin alle instrumenten ‘schertsend stuk’, maar er valt weinig te lachen: samenkomen, nog meer. De vier delen verschillen zelfs de virtuoze majeur-passages kunnen de sterk van elkaar, maar de klankrijkdom van de cello, melancholische sfeer niet echt verlichten. Zware en het mystiek religieuze (Russische kerkmelodieën, jongens, die Russen, aIs dit een luchtig stukje moet processiemuziek, klokgeluiden), geven de cyclus voorstellen. eenheid. Tsjaikovski schreef zijn Pezzo voor de cellist Anatoli Brandoekov, leraar van Gregor Piatigorsky. Veertien jaar later schreef Sergei Rachmaninov de Sonate in g ook voor hem. Het wordt wel een pianosonate met cellobegeleiding genoemd. Daar zit een kern van waarheid in, de piano heeft een bijzonder grote rol. Toch doet dat geen recht aan de cellopartij, die misschien niet bijzonder virtuoos is, maar wel veel te Wu Wei en Dhruba Ghosh vertellen heeft. In de langzame opening presenteert de piano een thema van zes noten dat nauwelijks opvalt, maar dat in het hele stuk terugkomt. Na het gepassioneerde tweede thema volgt een doorwerking waar nog meer Russisch vuur in zit. Het tweede deel wisselt ritmische onrust en aangrijpende melodieën af. In het daaropvolgende Andante introduceert de piano een prachtig intiem thema met typische Rachmaninov- harmonieën vol verlangen. De cello neemt het over en samen stevenen ze af op een climax, om daarna zachtjes uit te doven. Het slotdeel opent krachtig en energiek, maar al snel volgt weer zo’n bitterzoete melodie waarmee deze sonate vol zit. Het stuk eindigt stralend positief.

90 Claron McFadden en Artvark Saxophone Quartet 91 28 vrijdag 28 oktober 28 vrijdag 28 oktober

Nomaden Finale Nationaal Cello POE: The Tell-Tale Heart U kent waarschijnlijk veel meer niet-Westerse ontstaat vanuit een concept of een compositorisch Concours Een leeg podium, een eenzame cellist speelt muziekinstrumenten dan u denkt. Zelfs als u nog idee – instrumenten en musici zijn vaak Wie goed naar de muziek van Dmitri een klaagzang in het donker. Vier saxen nooit van een ud of duduk heeft gehoord, zal de ondergeschikt en slechts dienend. Mijn uitgangspunt Sjostakovitsj luistert, hoort dat bijna al zijn bewegen zich traag in een tegenmelodie. klank u ongetwijfeld bekend voorkomen. Als een bij Nomaden is het benutten van de karakteristieke composities uit twee muzikale lagen bestaan. De moordenaar stapt in het licht en begint Hollywoodfilm u wil doen geloven dat u even in timbres en idiomatische mogelijkheden van de Twee ‘muzieken’ die tegelijk klinken. Die zijn verhaal. Cellist Jörg Brinkmann krijgt de Japan bent, klinken de shakuhachi of de sho; moet instrumenten en de artistieke kwaliteiten van de tweeledigheid komt misschien wel voort uit de hoofdrol als het ‘hart-dat-alles-verklapt’ in deze u in China zijn, dan hoort u een sheng en een pipa. musici. De inzet was een muzikale taal te vinden die gespleten wereld waarin hij leefde. Aan de ene nieuwe muziektheaterproductie van het Artvark En klinkt het als het oude Perzië? Dan is dat vast aansluit bij hun muziekpraktijk, zodat ze zich als een kant was er het Sovjetregime, altijd kritisch op Saxophone Quartet, zangeres Claron McFadden een zurna. Op zijn best zijn dat enorme clichés. vis in het water voelen en kunnen floreren. In mijn muziek die niet ter meerdere eer en glorie van en cellist Jörg Brinkmann. Ze kennen elkaar uit Even wat couleur locale schetsen. Maar de invloed stuk Tour à tour deed ik een bescheiden poging het communisme, de partij en zijn leider werd eerdere bijzondere muziekprojecten maar maken van globalisatie, van Hollywood en van Westerse de klankschoonheid van de Atlas-instrumenten gecomponeerd. Sjostakovitsj was met zijn opera nu voor het eerst in deze samenstelling een popmuziek kan desastreus zijn voor veel culturen. en -musici te laten horen en een aantal spelers Lady Macbeth of Mtensk en de Vierde Symfonie nieuwe productie. Ze kozen als uitgangspunt, “Het grote gevaar van globalisatie is dat alles binnen een door mij gecomponeerd kader de (die hij schielijk terugtrok) de dans op het The Tell-Tale Heart, een kort verhaal van de 19e hetzelfde wordt. Maar als je de verschillen waardeert ruimte te geven om te doen waar ze zo goed in nippertje ontsprongen, maar wist dat hij slechts eeuwse griezelauteur Edgar Allan Poe. Uiteraard en koestert, en ondertussen onderzoekt wat de zijn: schitterend improviseren. Met Nomaden hoop een paar kritische noten verwijderd was van een is er een vervallen landhuis. Onweer en een butler overeenkomsten en wat de mogelijkheden zijn, dan ik de kleurenpracht van al die instrumenten en de Siberisch strafkamp. Aan de andere kant kon ontbreken niet en natuurlijk is er een moord. is dat voor creatieve mensen een goudmijn”, aldus culturele verschillen in volle glorie te laten bloeien, hij het niet verkroppen om slaafs ‘ongevaarlijke’ De soundtrack maken de musici zelf. Wie Jörg componist Joël Bons. in conversatie met Jean-Guihen Queyras wiens stukken te schrijven. Een aantal zeer persoonlijke Brinkmann eerder heeft gehoord of de productie Hoe breng je dat in praktijk? Simpel. Breng de beste, prachtige toon en superieure intonatie me hierbij composities hield hij angstvallig achter, in andere Sly meets Callas van McFadden en Artvark, weet meest briljante musici uit het Verre Oosten, Centraal enorm inspireren.” stukken verstopte hij zijn kritiek zorgvuldig. Zo dat het dan ook muzikaal heel spannend wordt. Azië, het Midden Oosten en Europa bij elkaar en De cello verbindt zich met verwante was de partijleiding uitermate tevreden over de De voorstelling gaat in première in het Bimhuis, laat nieuwe muziek voor hen schrijven. Muziek is strijkinstrumenten als de sarangi (bespeeld slotfanfare van de Vijfde Symfonie, een ware uiteraard om twaalf uur ‘s nachts… immers een universele taal. Nou, zo makkelijk is dat door de Indiase meester Dhruba Ghosh), de lofzang op het communisme, zo oordeelden ze. The Tell-Tale Heart (Het Verradelijke Hart) is een niet. Veel niet-Westerse musici kunnen geen noten Azerbeidzjaanse kamancha (Elshan Mansurov), de Ondertussen zaten er mensen huilend in de zaal: kort verhaal over een persoon die de nauwe lezen en hebben nooit onder een dirigent gespeeld. Chinese erhu (Yang Xue en Yan Jiemin) en de Turkse ze herkenden de onderdrukking en de terreur die ruimte betreedt tussen verstand en waanzin. Zij (in Al die muzikale tradities hebben hun eigen regels, kemençe (Neva Özgen). Met instrumenten van de in de dubbele bodem verstopt zat. ons verhaal een vrouw) vertelt de luisteraar over hun eigen taal. Voor je het weet wordt het een grote blazersfamilie, zoals de Chinese sheng, Japanse De twee celloconcerten zijn beide geschreven haar obsessieve walging van het luie oog van een Babylonische chaos. Of erger: tijdens het schrijven sho (mondorgels bespeeld door Wu Wei en Naomi na de dood van Stalin. Dat haalde de kou oude man die bij haar in huis woont. Op een dag van dit boekje brak er een vierdaagse oorlog uit Sato), de shakuhachi (Harrie Starreveld) en de echter niet uit de lucht: onbekommerd werken besluit zij om de oude man te vermoorden om tussen Armenië en Azerbeidzjan. Kunnen musici uit Armeense duduk (Raphaëla Danksagmüller) en met zat er nog steeds niet in. Verpakte Sjostakovitsj het oog niet meer te hoeven zien. Na de moord, die landen dan wel samenspelen? Dan is er nog de tokkelinstrumenten zoals de setar (Kiya Tabassian) en daarom de donkere, treurige middendelen - het lijk is amper verstopt onder de vloer van de logistieke uitdaging: hoe krijg je die musici uit al die de Azerbeidzjaanse tar (Elchin Nagijev). een elegisch, tranen trekkend Moderato en kamer van het slachtoffer, staat de politie voor de uithoeken bij elkaar? een klagende Cadenza - in twee ogenschijnlijk deur; de buren hadden een raar geluid gehoord. Toch is het Bons gelukt. In 2002 richtte hij het opgewekt humoristische buitenste delen? Het De moordenaar is zelfverzekerd, zij laat hen alle Atlas Ensemble op, samengesteld uit topmusici uit openingsthema van het Allegretto dat terugkeert kamers zien, ook de kamer waar het lijk verstopt Armenië, Azerbeidzjan, China, India, Iran, Japan, in de finale, is een variatie op zijn muzikale is. Libanon, Syrië, Turkije en Nederland. Het repertoire handtekening D-Es-C-H. Dat thema gebruikte de Plotseling hoort zij een geluid, het lijkt op een omvat speciaal in opdracht geschreven werken componist voor zijn meest persoonlijke stukken, hartslag. Het geluid wordt almaar luider maar van componisten uit alle windstreken. Aziatische, zoals het Achtste Strijkkwartet en de Tiende de agenten reageren niet en gaan door met hun orale en improvisatietradities gaan zij aan zij met Symfonie. Een reden om goed tussen de regels joviale gesprek. De moordenaar, ervan overtuigd Europese notatie- en compositietechnieken; door te luisteren. dat de mannen het hart wel horen, maar met uiteenlopende muzikale vormen, klankidealen en haar aan het spotten zijn, wordt steeds meer uitvoeringspraktijken reiken elkaar tastend de hand, overspannen, tot zij hun spot niet meer kan vormen heftige contrasten of versmelten magisch. verdragen en hen alles bekent. Nomaden is hun nieuwste project, speciaal in De ‘sound track’ van de voorstelling wordt opdracht van de Cello Biënnale gecomponeerd en gecreëerd op de manier zoals ook de muziek samengesteld door Joël Bons. De hoofdrol is voor voor de voorstelling Sly meets Callas is ontstaan: de vermaarde cellist Jean-Guihen Queyras, die deels improviserend, soms gebruikmakend van telkens een dialoog aanknoopt met musici uit andere bestaande songs of composities, soms nieuw culturen en hun bijzondere instrumenten. gecomponeerd. Bons: “Veel muziek die nu wordt geschreven,

92 93 29 zaterdag 29 oktober 29 zaterdag 29 oktober

09.30 uur, Grote Zaal 14.00 uur, Grote Zaal 16.30 uur, Grote Zaal BACH&BREAKFAST Residentie Orkest Die 12 Cellisten 21.00 uur, Grote Zaal Julian Steckel Alisa Weilerstein cello Johann Sebastian Bach (1685-1750) Alexander Rudin cello der Berliner Cello Coupé Suite nr 6 in D, BWV 1012 Residentie Orkest Een non-stop carrousel van muzikale - Prelude Nicholas Collon dirigent Philharmoniker verrassingen in de theatrale setting van een Parijs - Allemande Ludwig Quandt, Bruno Delepelaire, Grand Café. Het slotfeest van de Cello Biënnale - Courante William Walton (1902-1983) Stephan Koncz, Nikolaus Römisch, 2016. Het podium van de Grote Zaal van het - Sarabande Concert voor cello en orkest (Weilerstein) Christoph Igelbrink, Olaf Maninger, Muziekgebouw is een Grand Café dat steeds - Gavotte - Moderato Martin Menking, Knut Weber, Rachel Helleur, voller wordt met musici: een band, ensembles - Gigue - Allegro appassionato David Riniker, Solène Kermarrec, en heel veel cellisten. De cafémuziek bestaat uit - Thema en improvisaties Martin Löhr cello hoogtepunten van deze Cello Biënnale en op het allerlaatste moment nog weer heel veel nieuws. 10.15 - 12.15 uur, Bimhuis en Kleine Zaal Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) Johann Sebastian Bach MASTERCLASS Celloconcert nr 2 in g, opus 126 (Rudin) Brandenburgs concert nr 6 in Bes, BWV 1051 Met onder anderen: - Largo (arr. Valter Despalj, Ludwig Quandt) Nicolas Altstaedt Jean-Guihen - Allegretto - Allegro BartolomeyBittmann - Allegretto Maya Fridman Queyras (Bimhuis) Francis Poulenc (1899-1963) Larissa Groeneveld Figure Humaine (arr. David Riniker) Jeroen den Herder Julian Steckel (Kleine Zaal) - De tous les printemps du monde Gregor Horsch - En chantant, les servantes s’élancent Monika Leskovar - Aussi bas que le silence Ivan Monighetti - Toi ma patiente Jelena Očić 14.00, Bimhuis - Riant du ciel et des planètes Jérôme Pernoo FAMILIEVOORSTELLING - Le jour m’étonne et la nuit me fait peur Raphaël Pidoux - La menace sous le ciel rouge Jonathan Roozeman De Suleika’s en het - Liberté Timora Rosler Martti Rousi Mysterie van de Sebastian Currier (1959) Julian Steckel Spark Geneviève Verhage Gevoelige Snaar Alisa Weilerstein i.s.m. Oorkaan (6+) Chiel Meijering (1954) Die 12 Cellisten der Berliner Philharmoniker Trio Suleika: Whatever lies ahead* (wereldpremière) Slagwerk den Haag Pepijn Meeuws cello - And there will be peace Julian Schneemann Emmy Storms viool - Live hack Ragazze Quartet Maarten den Hengst piano James Murray licht en projecties Jochem Stavenuiter regie Astor Piazolla (1921-1992) Een muziekvoorstelling waarin alles anders Lunfardo (arr. Harold Noben) gaat dan je verwacht. Met komische scènes, Revirado (arr. David Riniker) onverwachte goocheltrucs en pijnlijke situaties. En met de mooiste muziek die ooit voor pianotrio Horacio Salgán (1960-2003) is geschreven. A Don Augustín Bardi (arr. David Riniker)

Astor Piazolla Escualo (arr. David Riniker) Tres minutos con la realidad (arr. David Riniker)

94 * Dit werk kwam tot stand door een bijdrage van een privé-sponsor 95 29 zaterdag 29 oktober 29 zaterdag 29 oktober

Residentie Orkest Tijdens deze Cello Biënnale staan beide celloconcerten Walton zijn Celloconcert voor die andere grote van Dmitri Sjostakovitsj geprogrammeerd. Het Russische cellist, Gregor Piatygorsky. nu klinkende Tweede Celloconcert is duidelijk aan Walton had een moeizame verhouding met de muziek het eerste gerelateerd maar is donkerder, meer in van zijn tijdgenoten. Hij flirtte meer dan eens met de zichzelf gekeerd en kaler. In het intieme openingsdeel atonaliteit en dodecafonie van Schönberg of liet een laat de cello zich vooral in de lage regionen horen, jazzy vleugje Hindemith of Ravel horen. Een componist eerder peinzend melodisch dan virtuoos. Het van zijn generatie kon immers niet om die moderne humoristische en lichtere Allegretto is vooral een ontwikkelingen heen. Maar Walton, net als de meeste opmaat voor het laatste deel, ook een Allegretto, dat Britten opgevoed in een traditie van zoete koormuziek zonder onderbreking volgt. Dat derde deel lijkt een en Purcell, bleef het liefst in vertrouwd vaarwater. In middeleeuws toernooi te openen, met kopergeschal zijn Celloconcert is Walton dan ook totaal niet bezig en tromgeroffel, waarna we van zwijmelende romantiek met moderne zaken. Met het introspectieve concerto in levendige humor belanden. Swingende ritmes, grap- lijkt Walton bijna dertig jaar voor zijn dood al terug te Alisa Weilerstein pige en lyrische passages wisselen elkaar af. Tegen blikken op zijn leven. Het tikkende ritme dat door de het einde wordt het grimmiger en ironisch. Zoals vaker hele compositie terugkeert onderstreept het verstrijken bij Sjostakovitsj liggen lachen en huilen dicht bij elkaar. van de tijd, een bitterzoete melancholie is nooit ver Waar Sjostakovitsj zijn beide concerto’s voor Mstislav weg en woorden als ‘contemplatief’, ‘bespiegelend’ en Rostropovitsj schreef, componeerde Sir William ‘innerlijk’ duiken in iedere bespreking van het werk op.

Die 12 Cellisten der Berliner Philharmoniker Als orkest binnen een orkest plannen ‘De 12 cellisten’ te laten spelen. De muziek is geschreven na het zien hun concerten en tours om die van de Berliner van beelden van het zoveelste Syrisch bombardement Philharmoniker, misschien wel het beste orkest ter en de diepe wanhoop op de gezichten van getroffen wereld - na ons eigen KCO natuurlijk. De kwaliteit van burgers. Het deel “moet aanvoelen als tijdloos, hun spel is daarmee vanzelfsprekend. De keuze van uitstijgend boven alle geweld, geen enkele stem hun repertoire is dat niet. Van pop tot barok, van tango domineert een andere, de mensenstrijd is gestopt, tot romantiek en van klassiek tot modern, ‘Die Zwölf’ alleen muziek kan mensen samenbrengen”. Onder pakken alles aan. het motto ‘Agressief? Begin een rockband!’, wordt Op teksten van Paul Élouard componeerde Francis in het veel kortere en rockende tweede deel de strijd Poulenc tijdens de tweede wereldoorlog in acht delen gesublimeerd tot een positief sparren. één grote schreeuw om vrijheid. Hij hield het verborgen De 12 cellisten zijn specialisten in de tango. De Pepijn Meeuws Alexander Rudin voor de bezetter, om het uit te voeren na de bevrijding. nationale muziek van de gepassioneerde Argentijnen Liefde en dood, hoop en wanhoop staan centraal en als specialiteit van een stel cellisten uit het koele zelfs zonder tekst is dat te verstaan. Duitsland? Jazeker, en het bewijs is geleverd: tijdens Nieuwe muziek is belangrijk voor de 12 Berlijners. een bezoek aan Buenos Aires gaf één van de 12 Tientallen stukken werden voor hen geschreven, door cellisten in een authentiek tangokroegje hun eigen componisten als Iannis Xenakis, Tan Dun, Arvo Pärt tango-cd aan de barman. De Berlijners maakten zich en Wolfgang Rihm. Ook aan de Amerikaan Sebastian al op voor gefronste wenkbrauwen. Maar niets van dat Currier gaven ze een opdracht, naar aanleiding alles: de dansparen dansten gewoon door. Dat is de van zijn harpconcert Traces (2009) voor de Berliner ultieme bekroning. Philharmoniker. Tango is een negentiende-eeuwse samensmelting Het repertoire van de Berliners wordt nu verder van de muziek van Afrikaanse slaven, Italiaanse en uitgebreid met een nieuw werk van Chiel Meijering, Spaanse seizoenarbeiders en Zuid-Amerikaanse een van de meest geliefde, meest productieve en cowboys. Het is vurige dansmuziek. Totdat Astor meest toegankelijke componisten van Nederland. In Piazolla de boel op de schop nam. Hij vermengde opdracht van de Cello Biënnale schreef hij speciaal de traditionele tango met de klassieke muziek en voor ‘Die Berliner’ het tweedelige Whatever lies ahead. haalde daarmee de tango uit de danszaal naar het Het eerste deel is langzaam en contemplatief. Met hun concertpodium. Horacio Salgan is lang niet zo hemelse klank in het hoofd durft Meijering het aan de bekend als Piazolla, maar was een mede-tango- 12 topcellisten relatief eenvoudige, langzame noten vernieuwer van formaat. 96 Die 12 Cellisten der Berliner Philharmoniker 97

Geopend vanaf 09:30 uur voor koffie, gebak, lunch, diner en borrel.

Cello Biënnale Concertmenu 2-gangen € 29,50 3-gangen € 36,50

Kijk op onze website voor het menu en reserveer direct.

www.zouthaven.nl 020 - 788 20 90

Ook tijdens de 6e Cello Biënnale is pop-up restaurant Brasserie Biënnale te vinden op het Atrium van het Muziekgebouw aan ’t IJ.

U bent van harte welkom vanaf 11.30 uur tot aanvang van het avond concert.

Reserveren gedurende de Biënnale op 020 - 788 2075

Het team van Restaurant Zouthaven en Brasserie Biënnale wenst u een smakelijke en muzikale Cello Biënnale! Cellisten

Nicolas Altstaedt Anner Bijlsma (1934) Jörg Brinkmann Albert Brüggen (1964) Maya Fridman Larissa Groeneveld Jeroen den Herder Gregor Horsch (1982) studeerde aan kreeg zijn eerste (Kempen, 1976) begon op 7-jarige (Moskou, 1989) begon (1966) studeerde in 1990 (Zutphen, 1971) (Ettenheim 1962) ) de Hochschule für muzieklessen van zijn studeerde cello aan het leeftijd met cellospelen. haar muziekopleiding af aan het Sweelinck studeerde bij Maria Hol, studeerde bij Christoph Musik in Berlijn bij Boris vader. Daarna studeerde ArtEZ conservatorium Hij kreeg zijn opleiding op 6-jarige leeftijd op Conservatorium in Dmitri Ferschtman en Henkel en Ralph Pergamenschikow en hij bij Carel van Leeuwen in Arnhem bij Michael van Elias Arizcuren de school van Galina Amsterdam bij Dmitri Christopher Bunting. Na Kirshbaum. Sinds 1997 later bij Eberhard Feltz. Boomkamp aan het Gustorff. Net als de leden en Dmitri Ferschtman Vishnevskaya’s school bij Ferschtman, waarna zij zijn studie cum laude is hij eerste solocellist Altstaedt speelt veel Koninklijk Conservatorium van het strijkkwartet aan het Sweelinck Professor A. V. Smirnov. haar studie voortzette te hebben voltooid, van het Koninklijk en graag hedendaagse in Den Haag en ontving hij ZAPP4, met wie hij Conservatorium in In 2009 studeerde ze bij Natalia Gutman was Jeroen den Herder Concertgebouworkest muziek, onder meer daar de Prix d’Excellence. geregeld samenspeelt, Amsterdam, waar hij af aan het Schnittke aan de Hochschule für gedurende bijna tien jaar en al een aantal jaren van Thomas Ades, Jörg Tussen 1962 en 1968 haalt hij zijn inspiratie in 1993 afstudeerde. Moscow State Institute Musik in Stuttgart. Ook eerste aanvoerder bij het als professor verbonden Widmann, Matthias was Bijlsma eerste overal vandaan; ook voor Daarnaast volgde of Music. Daarna kwam volgde ze lessen bij Cello Octet Conjunto aan de Hochschule in Pintscher, Fazil Say, solocellist van het hem is het label ‘jazz’ te hij verschillende ze naar Nederland waar onder andere Mstislav Ibérico, het huidige Düsseldorf. Hij is een Sofia Gubaidulina en Concertgebouworkest. beperkend. Brinkmann masterclasses en won ze bij Dmitri Ferschtman Rostropovich, Daniel Cello8ctet Amsterdam. veelzijdig cellist met een Moritz Eggert. Hij gaf Hij was een gedreven speelt net zo makkelijk hij de tweede prijs aan het Conservatorium Shafran en Yo Yo Ma. Hij speelt samen met indrukwekkende loopbaan de première van het speler van kamermuziek, met popbands als met bij een internationaal van Amsterdam haar cello Groenevelds repertoire Joris van Rijn, Emi Ohi als solist, kamermusicus celloconcert van Georg ondermeer in het Rondom theaterorkesten of cello-concours in studie vervolgde. Onlangs is breed; van de werken Resnick en Gijs Kramers en docent. Na zijn Friedrich Haas, speelde Kwartet en L’Archibudelli. kamermuziekensembles. Eindhoven in 1992. sloot ze haar master voor cello van Johann in het Ruysdael Kwartet studie in Freiburg en ter gelegenheid van In 2009 kreeg hij een ‘Life Hij gebruikt zijn cello als Na het beëindigen van examen met een 10 cum Sebastian Bach tot en is als liefhebber van Manchester bij Christoph de 85e verjaardag van Time Achievement Award’ (slag)gitaar of als een bas zijn studie legde Albert laude af. Maya vormt stukken van hedendaagse nieuwe muziek sinds Henkel en Ralph György Kurtág diens van de London Cello die funkaccenten legt of Brüggen zich toe op de een duo met pianist/ componisten, waarvan 1999 als vaste cellist Kirshbaum won hij de concert voor cello en Society vanwege zijn in vieren swingt. Als hij de oude muziekpraktijk, singer-songwriter Jyoti sommigen speciaal voor verbonden aan het Pierre Fournier Award in piano en bij de 60e grote betekenis voor de klank van zijn instrument het continuospel Verhoeff. In 2013 waren haar schreven. Dit zijn Nieuw Ensemble. Hij London en haalde prijzen verjaardag van Wolfgang cellowereld. Bijlsma heeft bijkleurt met elektronica, en het spelen op zij samen finalist bij de o.a. Theo Loevendie, concerteerde wereldwijd bij de Scheveningen Rihm diens celloconcert vanaf het eerste begin gebeurt dat op een oude instrumenten. Grote Prijs van Nederland Theo Verbey en Guus in meer dan twintig landen International Music ‘Versuchung’. Sinds in 2006 een centrale rol subtiele en smaakvolle Hij is inmiddels waar Maya ook de SAE Janssen, die voor haar en keert momenteel Competition en het 2012 is Nicolas Altstaedt gespeeld bij de Cello manier. In zijn spel en een veelgevraagd Beste Muzikant Prijs won. en Ernst Reijseger een regelmatig terug naar Concours Gaspar artistiek leider van Biënnale Amsterdam. composities vindt een continuospeler en solist Ook trad ze samen op dubbelconcert schreef. Minsk (Wit-Rusland) om Cassado in Florence. het Internationales Bij de laatste Biënnale volmaakte versmelting in heel Europa en heeft met Harry Sacksioni en Tijdens de Cello Biennale masterclasses te geven. Gregor Horsch verzorgde Kammermusikfest in 2014 ontving hij als plaats van structuur en met bijna alle belangrijke was ze een special guest Amsterdam 2010 Jeroen den Herder is als solist premières van Lockenhaus, waar hij eerste een internationale persoonlijke variaties, van barokorkesten gespeeld. tijdens de Luna-tour van speelde zij de wereld- als hoofdvakdocent werken van Keuris, Gidon Kremer opvolgde. oeuvreprijs ter stimulering zuiver gestreken lyriek en Hij is lid van het Orkest Faun. Recentelijk bracht première “Bandersnatch verbonden aan de Rihm en Kurtag. Zijn cd- Nicolas was twee jaar van educatie en levendige ritmes, waarbij van de 18e Eeuw, Musica Fridman haar eerste voor cello en pianola” conservatoria van opnames met werken geleden te gast bij de talentontwikkeling op hij ook de uitdaging van Alta Ripa (Hannover) en album “The Invisible van Theo Verbey, en in Amsterdam en Rotterdam van Röntgen en Moór zijn Cello Biënnale waar het gebied van de cello; afwijkende maatsoorten vaste cellist bij Cantus Link” uit, dat ze in 2012 “Words and song en is initiatiefnemer en enthousiast ontvangen. hij onder meer de een prijs vernoemd naar niet schuwt. Cölln (Keulen). Enige tijd samenwerking met Daniël without words” van Yannis artistiek leider van het Hij geeft masterclasses cello solo speelde bij hemzelf: de Anner Bijlsma geleden nam hij de zes Kool maakte. Kyriakides. Sinds 2001 is tweejaarlijkse Cellofestival over de hele wereld en is wereldpremière van Award. solo-suites van Bach op zij als hoofdvakdocente Zutphen. een veelgevraagd jurylid Richard Rijnvos’ barbara voor het label van de ORF cello verbonden aan het bij concoursen. Gregor baccante. in Wenen. Koninklijk Conservatorium Horsch bespeelt een cello in Den Haag. Larissa van Giovanni Battista bespeelt een Domenico Rogeri (1696). Busam cello uit Venetië,1765.

100 101 Cellisten

Monika Leskovar Antonio Meneses (1957, Ivan Monighetti (1948) Daniel Müller-Schott Jan Bastiaan Neven Jelena Očić wordt Aurélien Pascal (1994) Jérôme Pernoo (1972) (1981) begon als jong Recife, Brazilië) komt uit was de laatste leerling van (1976) studeerde bij (1972) kreeg zijn eerste wereldwijd geroemd begon zijn studie aan het studeerde aan het talent haar cellostudie een muzikale familie en Mstislav Rostropovitsj. Walter Nothas, Heinrich cello-lessen op tienjarige om haar energieke, Conservatoire de Rueil- Conservatoire National bij Valter Desˇpalj in begon zijn cellostudie op Hij won een groot Schiff en Steven Isserlis. leeftijd van Jan Hollinger. poëtische en virtoze spel. Malmaison en het Paris Supérieur de Musique Kroatië, studeerde in tienjarige leeftijd. Zes jaar aantal internationale Dankzij de persoonlijke Hij studeerde vervolgens Bernard Greenhouse, Conservatoire Régional, Paris bij Xavier Gagnepain Berlijn bij David Geringas later werd hem gevraagd cellocompetities begeleiding van Anne- aan de Robert Schumann cellist en oprichter van waarna hij aan het en Philippe Muller. Hij en werd daar zijn om te gaan studeren in waaronder het Tsjaikovski Sophie Mutter kon Müller- Hochschule Düsseldorf bij het befaamde Beaux Conservatoire National was laureaat bij het assistent. Gedurende de celloklas van Antonio concours (1974) en trad Schott een jaar studeren Johannes Goritzki en, met Arts Trio, noemde haar Supérieure de Music et Tchaikovsky Concours haar opleiding was ze Janigro in Duitsland. als solist op in Europa, bij Mstislav Rostropovitsj. een beurs van het Prins ‘een van de meest Danse bij Philippe Muller en het Rostropovich winnaar van verschillende In 1982 won Meneses Amerika, Japan en Korea Hij was pas 15 toen hij in Bernhard Fonds, bij Colin opmerkelijke cellotalenten en Raphaël Pidoux Concours Parijs en eerste celloconcoursen en de eerste prijs op het met een groot aantal 1992 op het Tsjaikovski Carr en Laurence Lesser van deze tijd’. Jelena studeerde. Ook heeft hij prijswinnaar in Pretoria. ontving prijzen uit handen Tsjaikovski Concours in beroemde orkesten en Concours de eerste prijs aan the New England soleerde bij orkesten en masterclasses gevolgd Hij heeft samengewerkt van Yehudi Menuhin en Moskou. Het is vanaf dit speelde onder dirigenten op zijn naam schreef. Conservatory in Boston. kamermuziekensembles bij János Starker, Frans met wereldberoemde Mstislav Rostropovitsj. moment dat Meneses zoals Kurt Masur, Müller-Schott speelde Hij volgde masterclasses in Europa, de VS en Helmerson, Arto Noras orkesten en dirigenten en Zij heeft een prachtige aan een indrukwekkende Charles Dutoit, Valery onder andere met de bij Gary Hoffman, Azië. Als kamermusicus en Gary Hoffman. Pascal daarnaast vormt Pernoo cello te leen, een solocarrière begon en Gergiev, Muhai Tang, New York Philharmonic, Frans Helmerson en trad ze op met musici was eerste prijswinnaar een duo met pianist Milanese Mantegazza uit dat hij heeft opgetreden Krzysztof Penderecki en London Philharmonic Anner Bijlsma. Jan als Konstantin Bogino, van de André Navarra Jérôme Ducros, waarmee 1765, van de Kronberg met de meest Mstislav Rostropovitsj. Orchestra, Orchestre Bastiaan speelde op Vladimir Mendelssohn, International Cello hij recitals gaf in New Academy. Tegenwoordig toonaangevende orkesten Zijn optredens bij National de France vele internationale podia Jose Gallardo, Pavel Competition en won York, Parijs en Londen. doceert Leskovar aan ter wereld. Daarnaast belangrijke festivals voor en het Nederlands en festivals en soleerde Vernikov, Marco Rizzi en daarnaast de Grand Prix Jérôme Pernoo maakte het befaamde Lugano is hij een veelgevraagd hedendaagse muziek Philharmonisch Orkest met onder meer het Federico Lovato. Haar Emmanuel Feuermann veel cd-opnames met Conservatory of Music. kamermusicus. Zo heeft en zijn vriendschap en werkte samen met Nederlands Kamerorkest opnamen met pianist en de prijs voor de beste onder meer de Suites Tijdens de Biënnale in hij opgetreden met het met componisten als onder andere Vladimir en Orquestra Clássica Federico Lovato voor interpretatie van Ernst van Bach, maar ook een 2008 speelde Leskovar Emerson Quartet en Penderecki, Tan Dun, Ashkenazy, Kurt Masur, do Sul. Voor Naxos nam Challenge Classics, met Toch’s Celloconcert. spectaculaire opname samen met Sollima de het Vermeer Quartet, Xenakis, Schnittke en Bernard Haitink en hij het celloconcert van onder andere sonates Aurélien trad op met met het celloconcert Nederlandse première en pianisten als Nelson Gubaidulina hebben André Previn. Hij speelt de Portugese componist van Ginastera, Hindemith onder andere het Helsinki van Offenbach en van Sollima’s compositie Freire, Menahem Pressler hem een groot aanzien ook regelmatig in Joly Braga Santos en Kabalewsky hebben Philharmonic, Tapiola het celloconcert dat ‘When we were trees’. en Cristina Ortiz. Ook was verschaft in het moderne kamermuziekformaties op. Als gastsolocellist lovende kritieken Sinfonietta, Gunma Guillaume Connesson hij lid van het Beaux Arts muziekveld. Veel werken met onder andere Anne- speelde hij bij onder ontvangen. Componisten Symphony Orchestra en voor hem componeerde. Trio sinds 1998 tot haar die speciaal voor hem Sophie Mutter en André meer bij The Royal als Cornell, Šenderovas, de Kammerakademie Pernoo is oprichter en einde in 2008. Meneses werden geschreven Previn. Müller-Schott Philharmonic Orchestra Sorg en Prohaska Potsdam. Daarnaast artistiek directeur van speelt op een Alessandro maken nu deel uit van het bepeelt een cello uit en The Aurora Orchestra. hebben werken aan nam hij onder andere het Festival les Vacances Gagliano cello uit Napels standaard cellorepertoire. 1727, gemaakt door Jan Bastiaan Neven is haar opgedragen. Haar deel aan het Festival de de Monsieur Haydn (1730). Monighetti is professor Matteo Goffriller. plaatsvervangend solo- meest recente cd is Radio France, Festival en doceert aan het aan de Muziek Academie cellist van het Nederlands gewijd aan barokmuziek. Pablo Casals, Villa Musica Conservatoire National van Basel en gastdocent Kamerorkest en lid van Jelena doceert aan en Les Folles Journées. Supérieur de Musique aan het conservatorium het Erard Ensemble de Musikhochschule Sinds 2015 studeert Paris. In 2010 speelde van Moskou en de Reina en The Amsterdam in Mannheim en het Aurélien Pascal aan de hij tijdens de Biënnale Sofia hogeschool voor Chamber Soloists. Hij Conservatorium van Kronberg Academy bij onder andere in een muziek in Madrid. bespeelt een cello van Amsterdam. Daarnaast Frans Helmerson. nachtconcert met de Antonio Pelizon ter is ze een veelgevraagd Franse jazz-cellist Vincent beschikking gesteld door jurylid bij internationale Courtois. het Nationaal Muziek- concoursen. instrumentenfonds. 102 103 Cellisten

Bruno Philippe Raphaël Pidoux leerde Ella van Poucke (1994) Jean-Guihen Queyras Jonathan Roozeman De Israëlische/ Martti Rousi (1960), Alexander Rudin (Perpignan, 1993) cellospelen van zijn begon op 6-jarige (Montreal, 1967) was (1997) studeert sinds Nederlandse celliste geboren in Finland, (Moskou 1960) studeerde studeerde aan het vader, de beroemde leeftijd met cello spelen. vanaf het begin bij de 2009 aan de Sibelius Timora Rosler won in studeerde bij Timo piano en cello aan het Regionaal Conservatorium cellist Roland Pidoux. Ze studeerde aan de Cello Biënnale betrokken Academie bij Martti 1996 de eerste prijs op Hanhinen en Seppo Gnessin Instituut en van Parijs bij Raphaël Toen hij 17 was werd Conservatoria van Den en gaf sindsdien vele Rousi. Na het winnen de Stuttgart International Kimanen. Hij vervolgde later directie aan het Pidoux, waarna hij zijn hij toegelaten tot het Haag en Amsterdam, memorabele concerten van jeugdconcoursen Cello Competition. In zijn studie aan de Sibelius Conservatorium van studie vervolgde aan het Conservatoire National waarna ze haar studie in Amsterdam. Queyras in Finland, Estland en 1997 werd haar de Academie bij Arto Noras Moskoy bij Dmitri Conservatoire National Supérieur de Musique in vervolgde bij Frans staat bekend om zijn Litouwen was hij in 2012 Vriendenkrans van het en later aan de Indiana Kitayenko. Hij won Supérieure de Musique Parijs waar hij bij Philippe Helmerson aan de brede repertoire. Hij tweede prijswinnaar Koninklijk Concertgebouw University bij Janos prijzen bij een groot et Danse Paris bij Jérôme Muller, Jean-Claude Kronberg Academy in vertolkt de celloconcerten bij het Nationaal Cello in Amsterdam uitgereikt. Starker. Rousi won het aantal internationale Pernoo. Sinds 2014 Pennetier en Christophe Duitsland. Ook kreeg ze van Haydn en Vivaldi Concours. Hij won als Een jaar later won ze Turku Nationaal Concours competities en trad als studeert hij als Young Coin studeerde. Later les van Steven Isserlis, maar speelt ook muziek jongste deelnemer verder een speciale prijs voor en ontving in 1986 de solist op bij onder meer Soloist aan de Kronberg vervolgde hij zijn studie Menahem Pressler, van Dallapiccola, prijzen op het Paulo- haar interpretatie op de 2e prijs in het Tsjaikovski The Royal Philharmonic Academy bij Frans bij Janos Starker in Mischa Maisky en Kurtag, Ligeti, Webern, concours (2013) en het XI International Bach Concours in Moskou. Orchestra, de Wiener Helmerson. In 2011 Bloomington (V.S.). Naast het Emerson Quartet. Boulez en Amy. Jean- Tsjaikovski Concours Competition in Leipzig. Hij heeft samengewerkt Symphoniker en het won Philippe een derde zijn internationale carrière Ze won prijzen op Guihen Queyras was (2015). Als gevolg Ze speelde op talloze met toonaangevende Deens Radio Orkest. Hij prijs en de prijs voor het met het Trio Wanderer verschillende nationale en jarenlang solocellist hiervan heeft hij inmiddels muziekfestivals zoals orkesten, zoals Moscow heeft grote belangstelling beste soloconcert bij de speelt Raphaël Pidoux internationale concoursen van het Ensemble met Valery Gergiev en Ravinia, Aspen, Banff, Symphony en het voor de authentieke 3de editie van het André veelvuldig samen met en in 2015 won ze de Intercontemporain. het Mariinsky-orkest Prussia Cove en de Marinsky Orchestra, en uitvoeringspraktijk en Navarra Concours te het Mosaïques Quartet eerste prijs op het Isang Queyras maakt deel concerten van Haydn, Gaia Kamermuziek dirigenten, zoals Valery speelt vroege muziek en Toulouse en in 2014 won en treedt hij op als Yun cello concours uit van verschillende Tsjaikovsky, Sjostakovitjs Festival. Rosler was te Gergiev en Olli Mustonen. barokmuziek op zowel hij de derde prijs en de solist. In 2014 speelde in Korea. Ella trad op kamermuziekensembles, en Prokofiev gespeeld. Hij horen tijdens Concerten Met Leonidas Kavakos cello als viola gamba publieksprijs bij de 63ste Pidoux onder andere met vooraanstaande waaronder het Arcanto heeft verder gespeeld met in Europa, Verenigde en Peter Nagy vormde op een zo ‘historisch ARD International Music het celloconcert van Nederlandse en Quartet, een pianotrio oa. Jukka-Pekka Saraste, Staten, Canada, Rousi een pianotrio. correct’ mogelijke manier. Competition in München. Schumann met het buitenlandse met Isabelle Faust en Sakari Oramo, Olari Elts, Argentinië en Israël. Als Tussen 1989 en 1992 Sinds 1988 is Rudin Philippe speelde in Orkest van de 18e Eeuw orkesten. Naast het Alexander Melnikov en Dima Slobodeniouk en soliste trad ze op met was Rousi artistiek dirigent en artstiek leider prominente concertzalen, en trad hij op tijdens het concerteren als soliste een kwartet waarin hij Nikolai Alekseev. Naast verschillende orkesten directeur van het Lemi van het Musica Viva onder andere in Berlijn, jubileumconcert voor is Ella een zeer actieve samen met de Zarb solo-optredens geeft hij zoals het Vlaamse Radio Music Festival, waarna hij Kamer Orkest. Tijdens Parijs en Toulouse en Anner Bijlsma. Hij doceert kamermuziekspeler. Ze specialisten Kevan en regelmatig recitals en Orkest, Philharmonia of artistiek directeur werd de Biënnale in 2008 heeft met Raphaël Pidoux cello en kamermuziek werkte samen met o.a. Bijan Chemirani en kamermuziekconcerten. the Nations, Janácek van het Suvisoitto in trad hij op als solist met een Offenbach duet aan het Conservatoire Gary Hoffman, Colin Carr, de kemençe-speler Het afgelopen jaar trad hij Philharmonic, Slowaaks Sysmä. Sinds 1995 is hij Amsterdam Sinfonietta opgenomen voor Integral National Supérieur in Gidon Kremer en András Sokratis Sinopoulos op in Rusland, Engeland, Sinfonietta, National professor aan de Sibelius en dirigeerde hij het Classic. Philippe bespeelt Parijs. Pidoux speelt op Schiff en speelde in grote optreedt. Jean-Guihen Duitsland, Nederland, Symphony of Ukraine, Academie te Helsinki. ensemble tijdens de Finale een Frank Ravatin cello, een cello van Goffredo zalen in Europa, de V.S. Queyras is docent aan Finland, Noorwegen, de Haifa Symphony en het Martti Rousi was in 2015 van het Nationaal Cello mogelijk gemaakt door Cappa (ca 1680). en Azië. Tijdens de Cello de Musikhochschule VS en Italië. Afgelopen Orquesta de Cámara jurylid van het Tsjaikovski Concours. Hij is professor het Mécénat Musical de Biënnale 2012 bracht zij in Freiburg en artistiek zomer was hij deelnemer Mayo uit Buenos Aires. Concours en is nu voor aan het Conservatorium Société Générale. het celloconcert van Uljas leider van het festival aan een tiental festivals Rosler is hoofdvakdocent het eerst te gast bij de van Moskou waar hij Pulkkis in première. Rencontres Musicales in Finland, Duitsland en aan het Conservatorium Cello Biënnale. kamermuziek doceert. de Haute-Provence. Hij Frankrijk. van Utrecht en bespeelt Alexander Rudin is tevens bespeelt een cello van een Thomas Dodd cello als muzikaal directeur Gioffredo Cappa uit 1696, uit 1800. verbonden aan de Ya¸sar ter beschikking gesteld University (Izmir, Turkije) door het Mécénat Musical en geeft over de hele Société Générale. wereld masterclasses. 104 105 Cellisten

Maximiliano Segura Kian Soltani (Bregenz, Julian Steckel Anton Mecht Spronk Torleif Thedéen (1962) Geneviève Verhage Emile Visser (1973) Alisa Weilerstein (1982, Sánchez begon 1992) behoort tot studeerde bij Ulrich Voss, (1994) kreeg zijn eerste is een van de meest (1985) deed haar studeerde aan het Rochester, USA) begon zijn studie aan het de jongste generatie Gustav Rivinius, Boris cellolessen van zijn vader. toonaangevende cellisten Bachelor-examen aan het Koninklijk Conservatorium haar carrière als cellist Conservatorium van van internationale Perkamentsjikov, Heinrich Daarna studeerde hij bij van dit moment. Hij Koninklijk Conservatorium te Den Haag bij Godfried toen ze nog maar 4 jaar Málaga. Vanaf 2008 cellosolisten. Geboren in Schiff en Antje Weithaas. Monique Bartels aan de treedt op met 's werelds te Den Haag als leerling Hoogeveen en Dmitri oud was en gaf haar studeerde hij aan Oostenrijk, stammend uit Hij was winnaar van Conservatoria van Den bekendste orkesten, zoals van Monique Bartels Ferschtman. Al tijdens eerste concerten al op Conservatorium van een familie van Perzische verschillende concoursen Haag en Amsterdam en het BBC Philharmonic en haar Master aan zijn klassieke studie werd 13-jarige leeftijd. Als solist Amsterdam bij Maarten musici, studeerde hij 11 waaronder, in 2010, momenteel bij Thomas Orchestra, de Berliner The Royal College of hij lid van Zapp4, een heeft ze met veel bekende Mostert. Zijn Master- jaar bij Ivan Monighetti the ARD International Grossenbacher in Zürich. Symphoniker, het Music te Londen bij strijkkwartet dat zich orkesten opgetreden. diploma barokcello aan de Musik Akademie Music Competition. Hij Hij won tijdens de Cello Moscow Philharmonic Melissa Phelps. Met toelegt op het spelen Daarnaast is Weilerstein behaalde hij na intensieve in Bazel en sinds 2014 maakte verschillende Biënnale van 2014 het Orchestra, het Nederlands het Ragazze Quartet van geïmproviseerde een actief kamermusicus studie bij Viola de Hoog bij Frans Helmerson aan cd-opnames en ontving Nationaal Cello Concours Philharmonisch Orkest en studeerde zij aan de muziek, jazz, pop, rock en treedt ze op met haar en Anner Bijlsma. Hij de Kronberg Academy. de ECHO Klassik voor en de publieksprijs met Israel Sinfonietta en met Nederlandse Strijkkwartet en wereldmuziek en dat ouders, violist Donald speelde in ensembles Hij won verschillende de celloconcerten van een energieke uitvoering dirigenten als Esa-Pekka Akademie. Lessen die inmiddels een naam heeft Weilerstein (oprichter als Holland Baroque internationale concoursen, Korngold, Goldschmidt van Saint-Saëns’ Salonen, Paavo Berglund, van grote invloed zijn opgebouwd als een van van het Cleveland Society, Ensemble het Karl Davidoff en Bloch’s Schelomo. 1e celloconcert. Hij Neeme Järvi en Gennady op de ontwikkeling van de meest eigenzinnige Quartet) en pianiste Odyssee, Ensemble Eik Concours in Letland, het Naast zijn vele concerten speelde als solist met Rozhdestvendsky. haar spel kreeg ze van en swingende Vivian Hornik-Weilerstein, en Linde en is oprichter Antonio Janigro Concours als solist is Julian het Residentie Orkest Thedéen is ook een zeer Jean- Guihen Queyras, strijkkwartetten van als het Weilerstein van Cappella Estense en in Kroatië en in 2013 het Steckel een toegewijd en het Brabants Orkest. actief kamermusicus Bernard Greenhouse, Nederland. Sinds 2002 Trio. Haar broer is het Amsterdam Corelli Paolo Cello Concours kamermuziekspeler Anton is ook verbonden en heeft in die setting Luc-Marie Aguera en het is Emile vast lid van het de violist en dirigent Collective. Maximiliano in Helsinki. Kian Soltani met onder meer Janine aan de `Internationale in prestigieuze zalen Kronos Quartet, alsook Metropole orkest, een Joshua Weilerstein, die werkte onder meer onder is een representant van Jansen, Christian Musikakademie gespeeld, zoals Wigmore van regisseurs Ria Marks veelzijdig orkest met tijdens deze Biënnale de leiding van Richard een jonge generatie Tetzlaff, Lars Vogt, Denis Liechtenstein` waar hij Hall in Londen, Carnegie en Titus Tiel Groenestege. ritmesectie en bigband. het Rotterdams Egarr, Giulo Prandi, topcellisten die zich Kozhukhin, het Ebène regelmatig deelneemt Recital Hall in New York Naast de concerten in de Ook is hij lid van Nikitov, Philharmonisch Orkest Sigiswald Kuijken, Alfredo veelzijdig manifesteren. Kwartet en het Modigliani aan masterclasses. en het Concertgebouw klassieke concertzalen is een ensemble dat zal dirigeren. Een van de Bernardini en Menno Bij de Sneak Preview van Kwartet. Sinds 2011 Daarnaast volgde hij in Amsterdam. Thedéen Geneviève ook regelmatig Jiddische muziek speelt. expertises van Weilerstein van Delft. Hij nam deel de Cello Biënnale in 2015 geeft hij les aan de masterclasses bij o.a. neemt regelmatig deel te bewonderen in Voor de Cello Biënnale is moderne muziek. Zo aan verschillende Oude maakte hij al grote indruk. Hochschule für Musik Colin Carr, Valter Despalj, aan muziekfestivals, theatervoorstellingen. 2014 maakte hij samen heeft ze samengewerkt Muziek Festivals zoals in Bij deze Biënnale werkt in Rostock. Steckel Anner Bijlsma, Jens zoals het Verbier Festival Ze maakte tournees met cellist Pepijn Meeuws met componisten als Utrecht, het Mafestival hij mee aan De Meester was in Amsterdam Peter Maintz, Wolfgang en het Prague Spring met Orkater/Via Berlin, de kindervoorstelling Osvaldo Golijov, Lera in Brugge en het en Margarita, aan het al enige malen solist Emanuel Schmidt, Troels Festival. Torleif Thedéen Oorkaan, Opera Zuid/ Cello! Cello! Ma non Auerbach en Joseph Resonanzen Festival in programma met Spaanse bij het Nederlands Svane en László Fenyö. is professor aan het ICK en speelt regelmatig Troppo en trad hij samen Hallman die alle drie het Wiener Konzerthaus. muziek en Flamenco Philharmonisch Orkest, Anton bespeelt een cello, Conservatorium in met Leine Roebana, met zangeres Nora werken aan haar hebben Maximiliano nam cd’s en speelt hij een werk maar is nu voor het eerst gebouwd in 1865 door Stockholm en bespeelt de Circus Treurdier en Fischer en celliste Annie opgedragen. Alisa op voor het Glossa label van de Azerbeidzjaanse aanwezig op de Cello J. P. Vuillaume, uit de ex-Lynn Harrel cello van Nynke Laverman & Sytze Tangberg op in een van Weilerstein bespeelt een en Panclassic en was componiste Franghiz Ali- Biënnale, ook als jurylid collectie van het Nationaal David Techler uit 1711. Pruiksma. Geneviève de Late Cello Nights. William Forster cello uit de eerste aan wie Anner Zadeh. van het Nationaal Cello Muziekinstrumenten bespeelt een Hyppolite 1790. Bijlsma een deel van ‘zijn’ Concours. Fonds. Silvestre-cello uit 1865, Award besteedde. haar ter beschikking gesteld door het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds.

106 107 Andere musici

Pieter Wispelwey De jonge Kroatische Lucie Chartin, sopraan, Agustin Diassera Jérôme Ducros is Hans Eijsackers José Gallardo (Buenos Paolo Giacometti is begon zijn cellostudie cellisten Luka Šulić en studeerde Early Music (Huelva 1977) speelde een Franse pianist en (Den Haag 1967) Aires) begon op vijfjarige een Nederlands pianist bij Dicky Boeke en Stjepan Hauser, samen Singing bij Maarten al jong slagwerk in componist. Na zijn studeerde klassiek leeftijd met pianospelen. van Italiaanse origine studeerde daarna aan bekend als de 2CELLOS, Koningsberger en allerlei lokale groepen opleiding in Orléans piano aan het Sweelinck Later vertrok hij naar (Milaan, 1970). Hij was het Conservatorium van hebben in korte tijd Xenia Meijer aan het en onderzocht zo en Parijs won hij een Conservatorium te Europa waar hij studeerde een leerling van Jan Amsterdam bij Anner wereldfaam verworven Conservatorium van verschillende timbres tweede prijs bij het Amsterdam (bij onder bij Poldi Mildner aan Wijn aan het Sweelinck Bijlsma. In 1992 ontving met hun volledig nieuwe Amsterdam. Ze studeerde en stijlen terwijl hij Concours International andere Jan Wijn) en aan de Muziekfaculteit van Conservatorium te hij als eerste cellist de manier van spelen. Hun af met de hoogste tegelijkertijd fluit en Umberto Micheli in Milan. de Mozart Akademie in de Universiteit van Amsterdam, waar Nederandse Muziekprijs. bekendheid begon toen onderscheiding in 2015. harmonie studeerde. In Hij speelt regelmatig Krakow. Hij won tweemaal Mainz. Gallardo won hij met de hoogste Pieter voelt zich even ze in 2012 hun eigen Chartin zong in koren als 1999 kreeg hij na zijn samen met zangers de Zilveren Vriendenkrans verschillende nationale en onderscheiding is thuis op de moderne versie van Michael Cappella Amsterdam, studie muziekeducatie en instrumentalisten van het Koninklijk internationale concoursen, afgestudeerd. Gyorgy als op de barokcello. Jackson’s hit Smooth Ensemble Pygmalion en aan de University of zoals Dawn Upshaw, Concertgebouw en was maar zijn voorkeur gaat Sebök is van grote Als solist treedt hij op Criminal online zetten. de Nederlandse Bach Huelva een beurs om Ian Bostridge, Philippe winnaar van het Prinses uit naar het spelen invloed geweest op zijn over de hele wereld Deze YouTube-video Vereniging. Dat gaf tabla te gaan studeren Jaroussky, Renaud Christina Concours. van kamermuziek. Zijn muzikale ontwikkeling. met een opvallend leidde er onder meer toe haar de mogelijkheid te aan het Indian Institute of en Gautier Capuçon Tevens was hij te horen muzikale partners waren Hij verwierf bekendheid breed repertoire. dat Sony Masterworks werken met dirigenten Art and Culture in London en Quattuor Ebène, in vele soloprogramma’s onder meer Alberto door zijn opnames met Wispelwey heeft een het duo een contract als Daniel Reuss, René bij Shiv Shankar. Terug in waarmee hij meerdere met onder meer Lysi, Gidon Kremer, de onder meer de cellist indrukwekkende aanbood en dat Sir Jacobs, Tan Dun, Hans- Spanje in 2003 ging hij cd’s uitbracht. Met cellist recitals in New York Israëlische slagwerker Pieter Wispelwey en nam discografie, hij nam Elton John ze uitnodigde Christoph Rademann, werken met artiesten als Jérôme Pernoo gaf hij en Londen. Eijsackers Chen Zimbalista en de de complete pianowerken meer dan 30 cd’s op, mee te gaan op zijn Roy Goodman and Joaquín Cortes, Manolo vele recitals en hij heeft is een veelgevraagde cellisten Nicolas Altstaedt, van Rossini op. Ook trad waaronder driemaal alle wereldtournee. Sindsdien Jan Willem de Vriend. Sanlucar, Archangel, Jose verschillende werken voor liedbegeleider en won Julius Berger en Danjulo hij op met wereldbekende cellosuites van Bach. plaatste 2CELLOS nog Als solist trad ze op in Antonio Rodriguez, Juan hem gecomponeerd. In met Henk Neven de Ishizaka. Hij speelde op orkesten, dirigenten en In 2013 verscheen zijn vele zeer succesvolle de Messiah, Mozart’s Carlos Romero, Enrique 2012 speelde Ducros MeesPierson Prijs in talloze festivals zoals in solisten. Paolo Giacometti cd met werken van nieuwe video’s online. Requim, Jephte en Bach’s Heredia "Negri" Falete, tijdens de Biënnale 2008. Als vaste pianist Lockenhaus, Kronberg en won vele prijzen op (inter-) Schubert op ‘authentieke Naast hun gigantische ‘Nach dir, Herr, verlanget Esperanza Fernández, werk van Connesson is hij verbonden aan Rheingau. José Gallardo nationale concoursen. instrumenten’ en ook een onlinesucces maakt mich’ met het Rotterdams Miguel Poveda, Pepe en van hemzelf. Zijn het Internationaal gaf les aan de Universiteit Met zijn opnamen van cd met het Laloconcert, 2CELLOS ook live furore. Philharmonisch Orkest Roca, Matt Bianco, compositiestijl wordt Vocalisten Concours van Mainz en is sinds Schumanns ‘Humoreske, gekoppeld aan het De vele optredens in de en Yannick Nézet Séquin. Trio Arbós, Mauricio gekenmerkt door een in ’s-Hertogenbosch. 2008 verbonden aan het Fantasiestücke’ zelden gespeelde tweede V.S., Japan en Europa zijn Chartin heeft ook de rol Sotelo, Theodosii terugkeer naar oude Afgelopen jaren was hij Leopold Mozartcentrum en ‘Toccata’ won celloconcert van Saint- altijd volledig uitverkocht. gespeeld van Belinda in Spassov en Fami Alqhai. normen en waarden zoals te gast bij onder meer aan de Universiteit van hij de prestigieuze Saëns. Pieter Wispelwey Ook bij hun nachtconcert Dido en Aeneas, onder Zijn meest recente de herstelde tonaliteit. het Orlando Festival, Augsburg. Gallardo speelt onderscheiding BBC bespeelt een Giovanni tijdens de 2014 Cello leiding van Richard compositieprojecten het Grachten Festival in zijn rol als Festivalpianist Music Magazine’s Battista Guadagnini uit Biënnale waren er al snel Egarr in Amsterdam zijn "Metaphor" voor en het Giergiev Festival. tijdens deze Biënnale Benchmark and 1760 en een barokcello geen kaartjes meer te en creëerde de rol van het Ballet Flamenco Als hoofdvakdocent met acht verschillende Performance of van Pieter Rombouts uit krijgen. Mariken’s Ziel in ‘Mariken De Andalucía met het piano en kamermuziek is cellisten in repertoire van Outstanding Quality 1710. in de tuin der lusten’ Symphony Orchestra of Eijsackers verbonden aan Ali-Zadeh tot Sibelius. distinctions. Sinds van Calliope Tsoupaki in Cordoba en "Architecture de conservatoria van Den september 2010 is samenwerking met Asko| of Shadows" voor danser Haag en Tilburg. Onlangs Giacometti werkzaam Schönberg. Rubén Olmo. werd hij benoemd tot op de Robert Schumann professor Liedgestaltung Hochschule te Dusseldorf. aan de Hochschule in Düsseldorf.

108 109 Andere musici

Astrid Haring sloot Daniël Kramer geniet Leonor Leal komt uit Ere Lievonen is Jan Willem Loot is Multi-instrumentalist, Claudio Martínez Claron McFadden haar masterstudie bekendheid als veelzijdig Jerez de la Frontera waar klavecinist, fortepianist, voorzitter van de jury componist en producer Mehner (1970) is een (1961) groeide na haar harp aan het Koninklijk en bevlogen pianist. Hij ze haar dansopleiding pianist en organist en van het Nationaal Cello Efrén López speelt Spaanse pianosolist en studie aan de Eastman Conservatorium Den trad op als solist met begon in klassieke en is gespecialiseerd in Concours. Hij was tokkelinstrumenten pedagoog. Martínez School of Music in Haag Summa Cum Laude Het Residentieorkest, Spaanse dans. Daarna zowel oude als moderne algemeen directeur uit de Middeleeuwen, Mehner studeerde aan Rochester, New York, af bij Ernestine Stoop, de Radio Kamer volgde de Flamenco muziek. Hij speelde dan van het Koninklijk het Middellandse het Conservatorium als sopraan uit tot een het examen waarmee Filharmonie en het met een opleiding bij ook op vele moderne en Concertgebouw Orkest Zeegebied en Centraal van Madrid, Escuela grote naam in zowel ze tevens de ‘Fock Nederlands Kamerorkest verschillende prominente oude muziek festivals tot december 2008. Azië. Hij creëerde Superior de Música het barok- als het Medal’ voor het beste met dirigenten als Peter docenten in zowel Jerez in Europa en de V.S. Loot studeerde rechten allerlei oude-muziek en Reina Sofía te Madrid, traditioneel en modern examen van het jaar won. Eötvös en Reinbert de als Sevilla. Ze zette Lievonen studeerde in aan de Universiteit van volksmuziekprojecten het Peabody Institute, repertoire. McFadden Haring is toegewijd aan Leeuw. Hij viel in de haar eerste stappen Finland en Nederland bij Groningen en vervolgens (L'Ham de Foc en het Conservatorium van is een veelgevraagd multidisciplinariteit binnen prijzen op het Prinses als professional bij onder andere Jacques cello bij René van Ast Trio Petrakis / López / Moskou, het International operazangeres. Zo zong de kunst en maakte dan Christina Concours gezelschappen als die van van Oortmerssen, Miklós en Bertus van Lier. Hij Chemran, Evo) en werkte Piano Foundation “Theo zij de titelrol in Lulu bij het ook deel uit van meerdere (landelijke 1e prijs), het Antonio El Pipa, Andrès Spányi, Jacques Ogg, was achtereenvolgens met onder anderen Ross Lieven” en de Hochschule operahuis Glyndebourne, muziektheater producties Concorso Seghizzi (prijs Marin, Javier Baron en Bart van Oort en Annelie directeur van Daly & Labyrinth, Jordi für Freiburg. In 1991 de rol van Zerbinetta en optredens met live voor liedbegeleiding) bij het Ballet Flamenco de Man. Naast het geven het Overijssels Savall, Sima Bina, Oni won hij de eerste prijs bij de Nationale Opera dans. Van 2009 tot 2012 en het concours Olivier de Andalucia geleid door van soloconcerten treedt Philharmonisch Orkest Wytars en Daud Khan bij de Pilar Bayona in‘Ariadne auf Naxos’, en werkte Haring veel samen Messiaen (Parijs). De Cristina Hoyos. Zodoende Lievonen regelmatig op in Enschede en directeur Ensemble. Competition. Martínez vele rollen uit het barok- met zangeres Nynke lessen van Ton Hartsuiker kreeg ze een plaats in in kamermuziekformaties. van het Amsterdams Efrén López benadert de Mehner is specialist in repertoire. Ze werkte mee Laverman en bracht ze zijn van grote invloed op bekende voorstellingen Zo speelt hij in zijn Philharmonisch Orkest, Oude en Wereldmuziek kamermuziek en heeft aan diverse projecten een cd uit met gitarist hem geweest. Tijdens zoals ‘Femenino Plural’, eigen ensemble ‘Salon het latere Nederlands door bestudering van een album opgenomen waarin kunstdisciplines Camiel met daarop een zijn conservatoriumstudie ‘Alicia’, ‘El Pais de las Eusebius’, barok Philharmonisch Orkest. modale muzieksystemen met het Casals Quartet. bijeenkwamen, zoals Pité! combinatie van jazz, in Amsterdam was het Maravillas’, ‘Serenata ensembles ALGO en Van 2009 tot 2012 was ( makam, raga). Daarin Als solist trad hij op met van Alain Platel, David soul en Braziliaanse Håkon Austbø die hem Andaluza’ en ‘Viva Jerez’. ‘Beauty and the Beasts’ Loot artistiek directeur werkt hij samen met onder andere het Munich Kweksilber Big Band muziek. Sinds 2008 jarenlang inspireerde In 2008 presenteerde en Ensemble Ambrosius, van het Orchestre de grote meesters uit Philharmonich, Moscow en met Muziektheater vormt Haring een vast en uitdaagde. Ook ze haar eerste eigen een Fins ensemble waar National de France in Griekenland, Turkije, Philharmonic Orchetra en Transparant. In duo met bastrombonist hebben lessen van werk 'Leole' tijdens Lievonen mede-oprichter Parijs. Ook bekleedde Afghanistan, Iran en het Orkest van de Teatro 2006 kreeg ze de Brandt Attema en onder andere Aimard, het Festival van Jerez van is. Sinds 2009 hij voorzitterschappen India. Hij speelde op Alla Scala. Vanwege een Amsterdamprijs voor sinds 2011 vormt ze Perahia en Claude 2008, een voorstelling is Lievonen de vaste bij andere prestigieuze festivals blessure kon Martínez de Kunsten uitgereikt. ook een vast duo met Helffer hem gevormd. waarmee ze zowel in organist van het unieke muziekorganisaties, zoals in de hele wereld en Mehner 7 jaar niet spelen, Claron McFadden harpiste Ernestine Stoop. Als kamermusicus treedt Spanje als daarbuiten kon microtonale Fokker-orgel het Delfts Chamber Music maakte meer dan 60 maar nu pakt hij zijn staat bekend om haar Daarnaast treedt Haring hij op met musici als doorbreken. In datzelfde in het Muziekgebouw. Festival en het Bimhuis en cd’s, zowel solo als met solocarrière weer op. unieke interpretaties regelmatig op met de Janine Jansen, Nobuko jaar werd ze ook beloond Ook is Lievonen een is hij vanaf 2010 voorzitter andere musici. Naast zijn Hij is professor aan het van hedendaagse belangrijkste Nederlandse Imai, Liza Ferschtman en met een onderscheiding actief componist. van de jury van het optredens geeft Efrén Conservatorio Superior muziek en heeft veel orkesten en ensembles. Charles Neidich. Daniël voor meest uitmuntende Zijn composities zijn Nationaal Cello Concours. López masterclasses en de Música de Aragón en wereldpremieres gegeven, werkte in de hoedanigheid danseres op een uitgevoerd in meerdere workshops compositie, is assistent van Dmitri van onder meer Michel van repetitor met o.a. vermaard concours in Europese landen, modale muziektheorie Bashkirov aan de Escuela van der Aa, Harrison Harnoncourt, Van Madrid. Australië en Thailand. en voor verschillende Superior de Música Reina Birtwistle en Jörg Zweden, Nelsons en instrumenten zoals Sofía. Widmann. Kavakos. fretloze gitaar, draailier en Afghaanse rebab.

110 111 Andere musici

Szymon Marciniak Joey Marijs behaalde De ster van de jonge Henk Neven studeerde Saeko Oguma Rosanne Philippens Jan-Paul Roozeman Drew Santini is een is een van de grootste in juli 2005 zijn flamencozangeresRocío cum laude af aan studeerde altviool in begon op driejarige (1994) studeerde bij Erik Canadese bariton. Hij jonge meesters op Masterdiploma aan het Márquez (Huelva, 1986) de Nationale Opera Tokyo aan de Toho leeftijd met viool spelen T. Tawaststjerna aan behaalde zijn Bachelor de contrabas. Door Koninklijk Conservatorium stijgt met de dag. Ze Academie en summa Gakuen Muziekacademie, en studeerde bij Coosje de Sibelius Academie diploma aan de zijn originele muzikale van Den Haag en wordt door pers en cum laude aan het waarna zij orkestervaring Wijzenbeek en Vera en Naum Grubert aan Manhattan School of aanpak en levendige studeerde bij Wim Vos, publiek geroemd om Conservatorium van opdeed bij het Deutsches Beths. In juni 2009 het Conservatorium van Music in New York en zijn interpretaties van zowel Luuk Nagtegaal en Hans haar vertolking van het Amsterdam. Onder zijn Symphonie Orchester haalde ze aan het Amsterdam. Jan-Paul Master diploma aan de klassiek contrabas- Zonderop. Al in zijn klassieke flamenco- docenten waren Margreet Berlin en bij enkele grote Koninklijk Conservatorium heeft opgetreden als Juilliard School. In opera’s repertoire als transcripties studietijd speelde hij in repertoire, maar ze Honig en Maarten Japanse orkesten. Aan haar diploma summa solist, kamermusicus nam hij rollen voor zijn krijgt Marciniak lovende het Residentie Orkest, wandelt met even veel Koningsberger. Neven het Conservatorium van cum laude. Begin en orkestsolist rekening als Papageno kritieken van publiek het Radio Filharmonisch plezier en een fijne was winnaar van de Fortis Amsterdam studeerde september 2014 won op verschillende (Die Zauberflöte) en en pers. Hij gaf recitals Orkest, het Metropole neus voor vernieuwing MeesPierson Award ze verder bij Sven Arne Rosanne de eerste prijs internationale festivals, Figaro (Le Nozze di en soloconcerten in Orkest, Asko|Schönberg, buiten de gebaande (2008), een Borletti- Tepl, Marjolein Dispa en op het International onder andere in Duitsland, Figaro). Hij werkte de meeste Europese Slagwerkgroep paden. Márquez Buitoni Trust Fellowship Nobuko Imai.Tijdens het Violinwettbewerb te België, Nederland, samen met dirigenten als landen, Canada en de Anumadutchi en The studeerde solfège aan (2009) en de Nederlandse Internationale Johannes Freiburg. Ook won Letland, Estland, Nagorno James Levine en Valery V.S en werkte samen Amsterdam Baroque het conservatorium van Muziekprijs (2011). Hij Brahms Concours in Rosanne in 2009 in het Karabach, Armenië Ryvkin en orkesten als met onder andere Dmitri Orchestra. Ook speelt hij Huelva, flamencozang aan zong in diverse producties 2008 won zij de tweede Nationaal Vioolconcours en Finland. Hij ontving de Holland Baroque Ashkenazy, Vera Beths, in het Anstatt Dass Trio: de Fundación de Cristina van de Nederlandse prijs en zij werd winnares (“Oskar Back”). Als verschillende prijzen Society, het International James Campbel en een trio dat op geheel Heren (flamencopleiding) Opera en stond op het van het eerste Nationaal soliste speelde Rosanne waaronder de titel Jonge Symphony Orchestra en Paolo Giacometti en eigen wijze de “Entartete en doet muziekstudies toneel van bijvoorbeeld Altvioolconcours verder o.l.v Stefan Musicus van het Jaar van Concerto Barocco. Santini soleerde met onder Musik” en in het bijzonder aan de Universiteit van het Theater an der Wien, Amsterdam in 2009. Asbury, Etienne Siebens de stichting Pro Musica in gaf wereldpremières andere het Münchener de muziek op teksten van Sevilla. Ze won in 2008 de Staatsoper Unter den Eerdere prijzen won en Martin Sieghart 2009, de tweede prijs op met werken van onder Kammerorchester en het Bertolt Brecht ten gehore de prestigieuze ‘Lámpara Linden in Berlijn en de Saeko tijdens de Tokyo met o.a het Hermitage het internationaal EPTA- anderen Stephen Residentie Orkest onder brengt. Tijdens zijn studie Minera’ in het Festival Opéra National de Paris. music competition (2006), State Orchestra te concours in Waterloo Schwartz, Jennifer Griffith leiding van Neeme Järvi, was hij actief betrokken Cante de las Minas. In Dit seizoen soleert Henk Nagoya international Sint Petersburg, het (België) (2010), de Grand en Gregory Spears. waar hij tot 2013 eerste bij projecten rond György 2014 verscheen haar Neven bij het Rotterdams music competition (2003) Philharmonisches Prix op het interne Recentelijk was Santini contrabassist was. Ook Kurtag en Steve Reich. Hij tweede soloalbum ‘El Philharmonisch Orkest, en de 12th Japan classic Orchester Freiburg en het concours van de Sibelius de eerste zanger in meer is Marciniak uitgenodigd was medeoprichter van Niño’, een eerbetoon aan het Orchestre National music association (2002). Vlaams Symfonie Orkest. Academie als eerste dan tien jaar die de Grand als eerste contrabassist het Ensemble Klang en zanger Pepe Marchena, de Lyon, het Orchestre Ze trad onder andere op Rosanne Philippens speelt student van de jeug- Award van het National bij orkesten als het daaruit vloeide voort dat waarin ze met kennis Philharmonique de Radio met het Tokyo Symphony geregeld samen met de dafdeling (2012) en de Music Festival in Canada Concertgebouw Orkest, hij samen met saxofonist en durf, melodie en France en het Noord Orchestra, het Berlin pianist Julien Quentin, een tweede prijs in het ‘Ilmari heeft gewonnen. Hij won Amsterdam Sinfonietta, Erik-Jan de With het Duo radicaliteit het oude en Nederlands Orkest. Symphonic Orchestra, veelgevraagd duo-partner Hannikainen’–concours de Prix Jeune Espoire op het Rotterdams Switch heeft gevormd. het moderne versmelt tot In zowel recitals als het Conservatoriumorkest en maakt tevens deel in Finland (2014). Tot de Le Concours International Philharmonisch flamenco vertolkingen met cd-opnames werkt hij van Amsterdam en met uit van het Amsterdam belangrijkste concerten de Chant Lyrique de Orkest en Münchener een enorme gelaagdheid. regelmatig samen met Cappella Amsterdam. Ensemble. Rosanne van 2016 behoren een Vivonne in Frankrijk. Hij Kammerorchester. Márquez is een zangeres pianist Hans Eysackers. Zij speelt regelmatig als bespeelt de bijzondere recital in het Mariinsky- volgde masterclasses bij Daarnaast is hij lid van het die gravend in de traditie kamermusicus tijdens “Barrere” Stradivarius theater in St.Petersburg onder anderen Thomas New European Ensemble haar stem zoekt en laat festivals in Japan en in uit 1727 (de viool waar samen met zijn broer, Hampson en Roberta en van de Bass Monsters, horen dat classicisme en Europa. Sinds 2009 is Janine Jansen gedurende cellist Jonathan, en Alexander. een internationaal avantgarde elkaar niet Saeko Oguma plaats- vijftien jaar op speelde), optredens op het Turku contrabas-kwartet die uitsluiten. vervangend aanvoerder haar ter beschikking Chamber Music Festival pop- en rockmuziek in het Koninklijk gesteld door het Elise en het ‘Oulunsalo soi’- maken. Concertgebouworkest. Mathilde Fonds. festival in Finland.

112 113 Andere musici Dirigenten en regisseurs

Bram van Sambeek Shunske Sato Fedor Teunisse, Candida Thompson Derya Türkan Noriko Yabe (Yokohama, Nuno Coelho (1989) Nicholas Collon (1983) (1980) was de eerste (Tokio, 1984) is een slagwerk, is een van studeerde in 1989 met (kemenche, Istanbul, 1974) kreeg op volgde van 2007 tot is een Britse altviolist, Nederlandse fagottist Japanse klassieke- en Nederlands opvallendste onderscheiding af bij 1973) studeerde in zesjarige leeftijd haar 2011 een bachelorstudie pianist, organist en die de prestigieuze barokviolist en altviolist. musici. Als slagwerker David Takeno aan de 1995 af bij de vioolklas eerste pianolessen. viool bij professor dirigent. Een van Collon’s Nederlandse Muziekprijs Zijn concert-carrière speelt hij in alle Guildhall School of Music van I˙hsan Özgen aan Al op 12-jarige leeftijd Brian Finlayson aan mentoren was Sir Colin ontving (2011). In dat startte op twaalfjarige mogelijke ensembles en and Drama in Londen en de Turkish Music State maakte zij haar debuut het Kärntner Landes- Davis. Collon heeft ook jaar ontving hij ook de leeftijd in de Verenigde orkesten. Hij is docent bekwaamde zich verder Consevatory, onderdeel als soliste met orkest konservatorium als assistent-dirigent Borletti Buitoni Trust Staten, doordat hij de aan het Koninklijk aan het Banff Centre for van Istanbul Technical in de Verenigde Staten. (Carinthian State van Sir Mark Elder Award, een belangrijke eerste prijs won bij het Conservatorium van the Arts in Canada. Ze University. Hij was 7 jaar Na het afsluiten van Conservatory) in opgetreden. In 2005 Europese muziekprijs Young Concert Artists Den Haag en artistiek leidde strijkorkesten in lid van het Istanbul State haar studie in Japan, Klagenfurt. Van 2012 richtte Collon, samen en gaf hij zijn baan concours in 1997. Na leider van zowel Scandinavië, Nederland Turkish Music Ensemble vervolgde Noriko haar tot 2014 deed hij een met anderen, The Aurora op als solo-fagottist een uitermate succesvol Asko|Schönberg als van en Groot Brittanië. en sinds 200 werkt hij studie bij Willem Brons master viool bij Professor Orchestra op, waarvan van het Rotterdams debuut recital in New Slagwerk Den Haag, Kamermuziek speelde fulltime bij TRT Istanbul aan het Conservatorium Yuzuko Horigome hij artistiek leider is. In Philharmonisch Orkest. York in 2000, was hij in waar hij sinds 2000 ze met musici als Isaac Radio, waar hij met vele van Amsterdam waar aan het Koninklijk 2008 ontving hij de Arts Sindsdien treedt hij 2001 de jongste violist als slagwerker aan Stern, Bruno Giuranna, Turkse artiesten optrad, zij in 2003 afstudeerde. Conservatorium in Foundation Fellowship overal ter wereld ooit die Beethovens verbonden is. Samen Frans Helmerson, Janine zoals Alaadin Yava¸sça, Noriko is als docent Brussel. Tegenwoordig for conducting. In het op als solist en in vioolconcert uitvoerde bij met componisten en Jansen, Julian Rachlin Bedri Sıdkı Sezgin, Niyazi cor-repetitie verbonden woont Coelho in Zürich, seizoen 2011-2012 kamermuziekfestivals. het Beethoven Festival instrumentbouwers en op evenementen Sayın and Erol Deran. aan het Conservatorium waar hij sinds 2014 een was Collon assistent- In 2010 kreeg Bram van in Bonn. Sato werd ontwikkelde hij nieuwe als het Kuhmo Festival Sinds 1992 is hij ook van Amsterdam. Ze master orkestdirectie dirigent van de London Sambeek een ‘Carte opgeleid door Chin instrumenten en (Finland), het Gubbio lid van de Kudsi Ergüer treedt vaak op als volgt bij professor Philharmonic Orchestra. Blanche’ aangeboden in Kim, Dorothy DeLay expressiemogelijkheden Festival (Italië) en het Group en de Anatolian kamermuziekmusicus Johannes Schlaefli aan In april 2007 dirigeerde hij het Concertgebouw en en Masao Kawasaki, voor slagwerk. Tijdens Delft Chamber Music Group. Türkan speelde binnen en buiten de Zürcher Hochschule Mozart’s Die Zauberflöte, in 2015 een ‘Wild-Card’ Jaime Laredo, Gérard de Biënnale in 2010 Festival. Met celliste in albums van Kudsi Nederland. Ze is der Künste. Hij volgde de eerste opera ooit in het Muziekgebouw. Poulet en Mary Utiger. was hij slagwerker in het Xenia Jankovic en Erguner zoals ‘Islam vaste begeleidster bij masterclasses van opgevoerd op de West Naast zijn ‘klassieke Sato is momenteel befaamde ‘Match’ van pianist Paolo Giacometti Blues’, ‘Ottomania’, muziekfestivals als de gerenommeerde Bank, waar hij in 2009 concerten’ speelt van concertmeester bij Maurizio Kagel voor 2 vormt ze het Hamlet ‘Osmanlı Davulları’, ‘La Summer Academy van dirigenten als Neeme terugkeerde met La Sambeek wereldmuziek, zowel Concerto Köln, cello’s en slagwerk. Pianotrio. Als soliste banda Allaturca’ en The International Holland Järvi, Gennady Bohème. Hij debuteerde pop-en rockmuziek als de Nederlandse trad Candida Thompson ‘Tac Mahal’. Daarnaast Music Sessions in Bergen Rozhdestvenski, Esa- in 2012 bij de English en is hij op zoek naar Bachvereniging. Hij was op met bekende geeft Türkan concerten (NH) en al sinds het Pekka Salonen en National Opera en innovatieve formules de eerste violist die het ensembles en orkesten als solist en heeft hij les begin in 2006 bij de Cello Bernard Haitink. Sinds dirigeerde in 2013 de om het publiek te tweede vioolconcert als het Kamerorkest van gegeven aan Harvard Biënnale Amsterdam. 2014 is hij chef-dirigent premièe van Jonathan benaderen. Bram van van Paganini opnam Moskou, het English University, UC Santa Cruz en artistiek leider bij Harvey’s opera Wagner Sambeek is een groot op de barokviool. Zijn String Orchestra, en MIT. het Phoenix Chamber Dream. In 2015 werd voorvechter van de fagot opnamen omvatten een Camerata Nordica, de Orchestra in Brussel. Collon benoemd tot en de fagotmuziek wat breed repertoire, van Wiener Symphoniker en Vorig jaar maakte hij zijn vaste dirigent van het onder meer leidde tot de Eugène Ysaÿe’s Zes Amsterdam Sinfonietta. debuut als operadirigent Residentie Orkest. vorming van het grootste Sonates voor solo viool, Van dit laatsgeneoemde met Verdi´s La Traviata fagot-orkest (274 de complete sonates gezelschap werd ze in bij de Nordböhmische deelnemers!) ter wereld voor viool en piano van 1995 concertmeester en Philharmonie Teplice. tijdens het Holland Edvard Grieg, tot aan zijn is ze sinds 2003 tevens Sinds kort is hij ook Festival in 2016. recente opnamen van de artistiek leider. Candida eerste assistent-dirigent 12 Fantasias voor solo Thompson bespeelt een van Marc Albrecht viool van Georg Philipp viool van Jean-Baptiste bij het Nederlands Telemann. Vuillaume Philharmonisch Orkest.

114 115 Dirigenten en regisseurs

Judith Kubitz studeerde Sjaron Minailo is een Kenneth Montgomery Olli Mustonen Daniel Reuss (1961) Dagmar Slagmolen Ed Spanjaard was Jochem Stavenuiter directie bij onder meer talentvolle regisseur (Belfast, 1943) begon (1967) is een Finse studeerde koordirectie (1980) studeerde chef-dirigent van het was samen met Sir Colin Davis, Sir van muziektheater en zijn professionele pianist, componist en aan het conservatorium in 2005 af aan de Limburgs Symfonie Paul van der Laan Charles Mackarras en operavoorstellingen. loopbaan bij the dirigent. Hij is de zoon van Rotterdam bij acteursopleiding van Orkest tot eind seizoen mede-oprichter en Mariss Jansons. Door Hij is artistiek leider van Glyndebourne Festival van pianist Seppo Barend Schuurman. In Toneelschool Arnhem 2012 en van het Nieuw artistiek leider van haar werkzaamheden Studio Minailo - een Opera en the English Mustonen. Mustonen 1990 werd hij artistiek Artez. Ze is freelance Ensemble (Amsterdam). Mimetheatergroep bij de Staatstheaters studio die zich richt National Opera. In begon op zijn vijfde met leider van Cappella actrice en speelde Daarnaast is hij Bambie. Zij maken met van Schwerin, Cottbus op het ontwikkelen 1973 werd hij benoemd piano-, klavecimbel- Amsterdam. Dit langere tijd vast bij regelmatig gastdirigent wisselende gastspelers en Kassel deed ze van vernieuwende tot chef-dirigent van en compositielessen. ensemble heeft zich de Toneelgroep De Appel bij het Koninklijk fysieke voorstellingen die grote ervaring met muziektheaterproducties. the Bournemouth Hij schreef zijn eerste afgelopen jaren onder en bij Toneelgroep Concertgebouworkest, uitzinnig en poëtisch zijn, muziektheater op. Minailo studeerde aan Sinfonietta, en later compositie in 1975. Olli zijn artistieke leiding Alaska. Daarnaast de Nederlandse naïef en wreed, rauw Recent dirigeerde ze de prestigieuze Thelma bij the Glyndebourne Mustonen studeerde zowel in oude muziek heeft Dagmar zich radio-orkesten en het en verfijnd. Met Bambie opvoeringen van Verdis Yelin High School for Touring Company. eerst piano bij Ralf als in het moderne en in de afgelopen Nederlands Kamerkoor. maakte hij een groot La Traviata en Mozarts the Arts in Tel Aviv en Na zijn debuut bij Gothoni en later bij hedendaagse repertoire jaren ontwikkeld als Hij dirigeerde bij aantal voorstellingen en Die Zauberflöte in Berlijn behaalde zijn doctoraal De Nederlandse Eero Heinonen. Vanaf in Nederland een regisseur en maakte de Münchner een aantal coproducties en van Bizets Carmen en Theaterwetenschappen Operastichting in 1970 1975 volgde hij prominente positie zij voorstellingen met Philharmoniker, was die veelvuldig in binnen- Wagners Der Fliegende aan de Universiteit van en zijn benoeming tot compositielessen bij verworven. Van 2003 Cello8ctet Amsterdam ook werkzaam bij de en buitenland speelden. Holländer in Bern. Amsterdam. Sinds 2007 chef-dirigent van het Einojuhani Rautavaara. tot 2006 was hij (de gelauwerde familie- Staatskapelle Weimar, Daarnaast speelde Ook leidde ze diverse werkt Minailo bij Studio Radio Symfonie Orkest In 1984 werd hij chef-dirigent van het voorstelling Cellostorm), het Deens Nationaal hij bij o.a.: Rotheater, eerste opvoeringen Minailo en in opdracht en later van het Groot namens Scandinavië Rias Kammerchor in Amsterdam Sinfonietta, Symfonie Orkest, Alex d’Electrique en van avondvullende als gastregisseur. Omroepkoor, nam zijn (Denemarken, Finland, Berlijn. Met al deze Calefax, het Nederlands de Opéra van Orkater. Sinds 2014 is composities van Van 2009 tot 2012 is bekendheid ook in Noorwegen, Zweden) koren maakte hij vele Kamerkoor, het Ragazze Lyon, Ensemble hij vast verbonden aan tijdgenoten. In Nederland Minailo verbonden aan Nederland snel toe. 2de op het Eurovision bekroonde cd’s. Quartet, het Amsterdam InterContemporain het Noord Nederlands was ze te horen in het Kameroperahuis, Hij dirigeerde opera's Young Musicians. Sinds Reuss werkt geregeld Baroque Orchestra (Parijs), Ensemble Toneel en speelde het Concertgebouw waar hij inmiddels een bij De Nederlandse 1989 is hij artistiek samen met ensembles en Philharmonie Modern (Frankfurt) en naast zijn eigen intieme met het Nederlands aantal succesvolle Operastichting, bij de directeur van Korsholm en orkesten uit heel Zuidnederland. Een KlangForum Wien. Bij solovoorstelling Philharmonisch Orkest producties en tournees Nederlandse Opera Music Festival. Hij Europa, zoals de aantal van deze de Reisopera voerde hij Eleonora, onder meer en het Staatsorchester heeft gerealiseerd. in het Muziektheater, is tevens dirigent Akademie für Alte Musik voorstellingen ging in de volledige cyclus Der in Fellini en De Twaalf Braunschweig. Tijdens Sinds 2008 is Minailo Amsterdam en bij de van het kamerorkest Berlin, de MusikFabrik, Nederland meerdere Ring des Nibelungen Gezworenen. de Biënnale in 2014 vaste gast bij de Nationale Reisopera. Tapiola Sinfonietta uit het Scharoun Ensemble, malen in reprise en van Richard Wagner dirigeerde zij het Operadagen Rotterdam. Naast vele gastdirecties Helsinki (sinds 2003). het Concertgebouw toerde tevens door uit. In oktober 2013 Symfonieorkest van Minailo werkt samen bij operahuizen in Mustonen werkte Kamerorkest en Duitsland, Luxemburg bracht Ed Spanjaard het Conservatorium met toonaangevende Frankrijk, België, Italië, de samen met ‘s werelds het Rotterdams en Engeland. Als actrice zeer succesvol met het van Amsterdam met organisaties en kunste- V.S., Canada en Australië bekendste orkesten Philharmonisch Orkest. en celliste verweeft Orkest van de 18e Eeuw de wereldpremière naars op het gebied werd hij ook benoemd en werkte samen Sinds 2015 is Daniel ze live gespeelde de semi-concertante van Richard Rijnvos’ van theatermuziek, tot artistiek leider bij met wereldberoemde Reuss chef-dirigent van (klassieke) muziek met uitvoering van de Così ‘barbarara baccante’. zoals Reinbert de Opera Northern Ireland dirigenten, waaronder het Ensemble Vocal nieuwe theaterteksten Fan Tutte. Judith Kubitz is Leeuw, ensemble en bij de Operaklas Vladimir Asjkenazi, Lausanne. en grote thema’s bij haar vaste dirigent van de Asko|Schonberg, van het Koninklijk Pierre Boulez en Daniel eigen muziektheater- Philharmonie Baden- Slagwerk Den Haag, Conservatorium in Den Barenboim. gezelschap Via Berlin, Baden. Mondriaan Kwartet, Haag, waar een speciale dat ze in 2008 begon Opera Studio Nederland leerstoel onder zijn samen met violiste Rosa en het Stedelijk Museum naam in het leven werd Arnold en regisseur Ria Amsterdam. geroepen. Marks. 116 117 Componisten premières

Joshua Weilerstein Joël Bons is componist, Brendan Faegre Oene van Geel (1973), Galina Grigorjeva Pete Harden (Verenigd Guus Janssen (1951) Hilary Jeffery is bezig aan een artistiek leider van het (Portland, VS, 1985) altviolist en componist, is studeerde aan de Koninkrijk, 1979) is een studeerde piano en (Engeland, 1971) stormachtige carrière. Nieuw Ensemble en studeerde compositie een muzikale avonturier. Simferopol Music componist en elektrisch compositie aan het is trombonist en Hij is afkomstig uit het Atlas Ensemble en bij Martijn Padding, Beïnvloed door jazz, School en het Odessa gitarist met Nederland Sweelinck Conserva- componist. Jeffery een muzikale familie compositiedocent aan Peter Adriaansz, Lasse Indiase muziek, Conservatory bij als thuisbasis. Zijn torium te Amsterdam. heeft meer dan 25 jaar en studeerde viool en het Conservatorium Thoresen, Don Freund, kamermuziek en vrije professor Alexander muziek is omschreven Janssens composities ervaring als professioneel orkestdirectie. In 2011 van Amsterdam. Hij Claude Baker en Michael improvisatie, zet hij zijn Krasotov. In 1991 als ‘intrigerend’ en reiken van pianomuziek trombonist en speelt behaalde hij zijn diploma studeerde compositie Gandolfi. Hij behaalde virtuoze improvisatie- studeerde ze af aan ‘onstuimig, opwindend’ en kamermuziek tot in veel verschillende in beide disciplines. bij Heppener, Donatoni Master-diploma’s vaardigheden en zijn het St. Petersburg (Volkskrant). Hij symfonisch werk. Zij stijlen als rock, Nog tijdens zijn studie en Ferneyhough. Zijn aan het Koninklijk compositietalent in voor Conservatory in de klas studeerde bij Louis werden (afgezien van techno, electronica, won hij in 2009 de muziek werd uitgevoerd Conservatorium en een breed scala aan van Yuri Falik, waarna Andriessen en Richard hetgeen werd gespeeld jazz, pop, afrobeat, eerste prijs van de door vooraanstaande aan de Universiteit van muzikale activiteiten. Als ze verder studeerde Ayres, waarna hij samen door de diverse Janssen- modern klassiek en Malko Competition for ensembles in binnen- Indiana. Componist, speler is hij momenteel bij professor Lepo met anderen Ensemble formaties), uitgevoerd vrije improvisiatie. Als Young Conductors in en buitenland. In 1988 drummer en bandleider actief met: Zapp4, Sumera aan de Estonian Klang oprichtte, door onder meer het componist schreef hij Kopenhagen. Meteen maakte hij in China Brendan Faegre maakt Estafest, The Nordanians Academy of Music. waarvan hij artistiek Mondriaankwartet, het werken voor Slagwerk na zijn afstuderen kennis met jonge muziek die tradities en en Haanstra & van Geel. Grigorjeva ontving in leider is. Zijn oeuvre Nieuw Ensemble, het Den Haag, GRM werd hij voor drie jaar componisten die later stijlen met elkaar verbindt Ook wordt hij regelmatig 2003 de Heino Eller varieert van werken Radio Kamerorkest, het Acousmonium, de David benoemd tot assistent- via het Nieuw Ensemble waarmee hij muzikaal uitgenodigd als Music Award en in 2004 voor muziektheater Concertgebouw Orkest Kweksilber Big Band, dirigent van het New in het westen furore is opgegroeid zoals improviserend gastsolist. de Estonian Culture tot experimenten met en de Ebony Band. Voor Lysn en Sonic Acts. York Philharmonic maakten. In 1998 jazz- en popdrummen, Hij won de Boy Edgar Capital Award. Haar microtonale stemmingen. zijn werkzaamheden Hij won verschillende Orchestra. Het leverde werden Bons en het Hindustaanse klassieke Prijs, de Deloitte Jazz muziek gaat uit van een Zijn werken gaan uit op het gebied van de compositieprijzen zoals hem gastdirecties op bij ensemble onderscheiden muziek en hedendaagse Award, de Dutch Jazz melodische gedachte van een passie voor jazz- en geïmproviseerde de Henriette Bosmans onder meer het Royal met de Prins Bernhard gecomponeerde Competition. de Jur en wordt geroemd het vinden van nieuwe muziek ontving hij in Prijs (Nederland, Liverpool Philharmonic Fonds Muziekprijs. In muziek. In 2013 Naessens Muziekprijs om de spirituele en vormen en structuren 1981 de Boy Edgar Prijs. 2009) en zijn muziek Orchestra, het Dallas 2002 richtte hij het Atlas presenteerde hij het en met Zapp4 de Sena subtiele geluidstextuur. en onverwachte Voor zijn compositorisch is uitgebracht bij veel Symphony Orchestra en Ensemble op, een uniek Brendan Faegre Edge Performers Toonzetters De composities van combinaties van klank werk werd hij in 1984 verschillende labels, het Oslo Philharmonisch kamerorkest dat musici Ensemble waarmee Prijs en de Kersjes Prijs. Grigorjeva's zijn sterk en muzikaal materiaal. bekroond met de zoals Aquarellist, Col Orkest. Momenteel verenigt uit het Verre en hij de grenzen verkent Oene componeert voor geïnspireerd door de Hij schreef voor onder prestigieuze Matthijs Legno, FMR, Important is Joshua Weilerstein Nabije Oosten en Europa tussen genoteerde zijn eigen groepen, Slavische traditie van anderen de Radio Kamer Vermeulen Prijs. In Records, New World artistiek directeur en waarvoor Bons in en geïmproviseerde maar ook voor andere liturgische muziek en Filharmonie, Bang on a februari 2008 werd Records, Soul Jazz en van het Orchestre de 2005 de prestigieuze muziek. Zijn ensemble ensembles en solisten de vroege Europese Can All-stars (New York), zijn tripelconcert Karl Records. Chambre de Lausanne. Amsterdamprijs voor presenteert zijn eigen zoals: De David polyfonie. Haar muziek Slagwerk Den Haag, ‘Verstelwerk’ ovationeel Bij het Nederlands de Kunsten ontving. composities, premières Kweksilber Big Band, is uitgevoerd op festivals Orkest de Ereprijs, het ontvangen in Carnegie Philharmonisch Orkest Recente werken van van opdrachtwerken Het Osiris Trio, Het New in Estland en daarbuiten Orgelpark (Amsterdam) Hall in New York, waar heeft hij al diverse malen zijn hand zijn Green van andere jonge European Ensemble, De door onder andere en Leda Dance het werd gespeeld door met succes gedirigeerd. Dragon, Summer Dance, componisten en Nationale Opera, Erik het Hortus Musicus Company (Frankrijk). het Riverside Orchestra. Omwentelingen en improvisaties op Bosgraaf, Amsterdam Consort, het Estonian In hetzelfde seizoen Pendule. Bons leidde gecomponeerde Sinfonietta, het Matangi Philharmonic Chamber was Janssen composer masterclasses en muziek van bekende Quartet, Calefax en vele Choir, het Moscow in residence bij het compositieworkshops in componisten van nu. anderen. Chamber Orchestra en Brabants Orkest. In vele landen. percussie ensemble december 2012 ontving Kroumata. hij de ‘Johan Wagenaar Prijs’ voor zijn gehele oeuvre. 118 119 Componisten premières Orkesten en ensembles

Amsterdam Het Atlas Ensemble Sinfonietta – het verenigt topmusici enige professionele uit het Verre Oosten, strijkorkest in Nederland Centraal-Azië, het werd in 1988 opgericht Midden-Oosten en met Lev Markiz als Europa. In speciaal artistiek leider. In de gecomponeerde werken afgelopen jaren maakte biedt het ensemble het orkest o.l.v. Candida een uniek klankpalet Jan Kuijken (Brugge Chiel Meijering Genevieve Murphy Mayke Nas (1972) Martijn Padding Rob Zuidam Thompson, artistiek van westerse en niet- 1964) studeerde (Amsterdam,1954) studeerde aan de studeerde piano en (Amsterdam, 1956) studeerde compositie leider sinds 2003, westerse instrumenten. cello en piano aan de studeerde compositie Royal Conservatoire compositie. Ze maakt studeerde compositie aan het Rotterdams tournees door Europa, Het Atlas Ensemble muziekacademie te bij Ton de Leeuw, of Glasgow, Junior graag muziek voor bij Louis Andriessen Conservatorium bij China, Amerika en is in 2002 opgericht Asse. Als cellist werkte instrumentatie bij Geert School, waarna ze gelijkademende musici, aan het Koninklijk Philippe Boesmans en Australië. Het repertoire door componist hij in heel diverse van Keulen, slagwerk aan het Birmingham bewegende stoelen, Conservatorium in Den Klaas de Vries van 1984 omvat uiteenlopende Joël Bons. Het Atlas projecten en formaties bij Jan Labordus en Conservatorium haar krassende krijtborden en Haag, piano bij Fania tot 1989. Vervolgens stijlen, van barok tot Ensemble debuteerde waarbij verschillende Jan Pustjens en piano Bachelor behaalde. openstaande bruggen. Chapiro en muziekweten was hij in 1989 hedendaags. Naast de onder leiding van muziekstijlen aan bod aan het Sweelinck Ze behaalde haar Zij prijst zich gelukkig schappen aan de Composition Fellow bij uitvoeringen van bekend Ed Spanjaard op de kwamen. Daarnaast Conservatorium te Master diploma te mogen werken met Universiteit van Utrecht. het Tanglewood Music repertoire breekt het Berliner Festspiele. Het kreeg hij al snel Amsterdam. Meijerings' aan het Koninklijk het Nieuw Ensemble, Zijn muziek getuigt Center in de Verenigde ensemble ook een lans eerste Nederlandse de interesse voor werk kent een grote Conservatorium Den Asko|Schönberg, van een vlegelachtige Staten, waar hij les had voor onbekend of nieuw optreden vond plaats compositie en meer variëteit in stijl; met Haag in 2013. Werk Slagwerk Den Haag, humor. Kopiëren is van Lukas Foss en Oliver repertoire. Zo speelde in de Matinee op specifiek componeren weinig moeite lijkt hij van Genevieve werd het Koninklijk Concert- geoorloofd, vindt hij, Knussen. Hij ontving in Amsterdam Sinfonietta de Vrije Zaterdag in voor theater, dans en zich te bewegen tussen uitgevoerd door gebouworkest, net als in herhaling 1989 de “Koussevitzky onlangs premières het Amstersamse film. Hij schreef inmiddels verschillende muzikale Amsterdam Sinfonietta, Bl!ndman, de Neue treden, maar omdat Composition Prize” van opdrachtwerken Concertgebouw en muziek voor een twintig- werelden en genres Nieuw Ensemble, Vocalsolisten, Eighth mensen nu eenmaal voor zijn compositie aan Thomas Larcher, werd uitgezonden op tal voorstellingen. Zo en creëert zo een Nederlands Blazers Blackbird, het Ragazze geen machines zijn moet Fishbone. In opdracht Sally Beamish, Sofia televisie. In 2004 was maakte hij o.a. verschillende textuur Ensemble en musici van Quartet en andere dat op een gegeven van Tanglewood Goebaidoelina en het Atlas Ensemble 4 voorstellingen met voor elk van zijn werken. het Concertgebouw- muzikale tovenaars. moment mislopen. componeerde hij een Michel van der Aa. Met met negen concerten Josse De Pauw: ‘Die Sommigen daarvan orkest. Murphy werkt Theater, video, tekst Het zijn juist zulke opera ‘Rage d’amours’ regelmaat speelt het ensemble-in-residence siel van die mier’, doen aan pop, jazz, of vaak samen met visual en choreografie maken onwillekeurige fouten dat daar in 2003 in ensemble bijzondere bij het Holland Festival. ‘Liefde zijn handen’, wereldmuziek denken, artists, choreografen, vaak een geïntegreerd die tot onvoorspelbare première ging. Een combinaties van In 2005 werd de ‘De Gehangenen’ en anderen zijn geschreven producenten. Haar werk onderdeel uit van haar resultaten leiden, zelfs pianoconcert voor muziekwerken of Amsterdamprijs voor de ‘Huis’. Dat laatste in de klassieke traditie ‘Drip for Me’ (2016) werd composities. In 2006, tot vernieuwing. Ter de Amerikaanse gaat het onverwachte Kunsten aan Joël Bons werk schreef hij voor of tonen avant-garde door haarzelf uitgevoerd blies zij het concept gelegenheid van de meesterpianist Emanuel samenwerkingen toegekend. In 2009 symfonisch orkest. In elementen. Meijering in de gallerie W139 voor van publieksparticipatie 80e verjaardag van Ax ging in 2015 in aan met onder meer startte de internationale Nederland werkte hij heeft een groot 12 achtereenvolgende nieuw leven in met het Anner Bijlsma schreef wereldpremière. Voor videokunst, dans Atlas Academy, regelmatig met Marlies publiek; niet alleen in uren. Het was een op fluxus geïnspireerde Martijn Padding een het RIAS Kammerchor en theater. Samen met als doel nieuw Heuer. Samen maakten Nederland, maar ook op proces wat resulteerde stuk Anyone can do Homage to (and with) in Berlijn werkte Zuidam met de Biënnale gaf intercultureel repertoire ze ‘Dubbelconcertino’, internationale podia. Zijn in een partituur met een it voor zes volledig Anner dat tijdens de aan een ‘Berliner Amsterdam Sinfonietta en de wederzijdse ‘Szymborska!’ en muziek heeft een hoge lengte van 25 meter. onvoorbereide spelers, Biënnale van 2014 Chorbuch’ dat in 2014 in de afgelopen edities beïnvloeding tussen ‘Happy Days’. Sinds mate van artisticiteit en Murphy is recentelijk niet noodzakelijkerwijs werd uitgevoerd door werd opgevoerd. In opdrachten aan verschillende 2000 is hij componist in blijft tegelijkertijd catchy genomineerd voor de begenadigd met enig Jean-Guihen Queyras. het voorjaar van 2010 Peteris Vasks, Calliope muziekculturen te residentie bij het Gentse en toegankelijk voor een International Rostrum muzikaal talent. Onlangs werd bekend trad Zuidam aan Tsoupaki, Göran Fröst bevorderen. Uit de productiehuis LOD. In breed publiek. Door deze of Composers, voor de dat Padding de Johan Harvard University in en Dobrinka Tabakova. Academy kwam in 2012 1992 kreeg hij in Parijs ‘le zeldzame combinatie, categorie jonger dan Wagenaar oeuvre prijs de Verenigde Staten het Atlas Festival voort, grand prix international heeft Meijering zich niet 30, en componeert voor 2016 heeft gewonnen op als Erasmus dat plaatsvond in het de video danse’ voor zijn alleen binnen de serieuze Dutch Design week die in december 2016 Visiting Professor met Muziekgebouw aan ‘t IJ. muziek van de dansvideo muziek gevestigd maar (Eindhoven) en La Fenice zal worden uitgereikt als leeropdracht de In 2013 was het Atlas ‘Tristitia’ van Karin ook en vooral in de Theatre (Venitië). in Den Haag. Hij is eigentijdse muziek in Ensemble te gast op het Vyncke. internationale klassieke docent compositie aan Nederland. Helsinki Musica Nova muziekwereld. het Koninklijk Conser- Festival en in Santiago vatorium in Den Haag. de Compostela. > 120 121 Orkesten en ensembles

Veel succes oogstte Artvark Saxophone BartolomeyBittmann De Biënnale Cello Cappella Amsterdam Cello&Co is cellist Cello8ctet Amsterdam Die 12 Cellisten in 2014 het tweede Quartet is een is een duo dat bestaat Band is een cello- is een kamerkoor Michiel Weidner, is een uniek en veelzijdig der Berliner Atlas Festival in het saxofoonkwartet waar uit cellist Matthias ensemble opgericht ter dat in 1970 door Jan (bas)klarinettist ensemble dat nationaal Philharmoniker treden Muziekgebouw. al het stof vanaf geklopt Bartolomey en violist en gelegenheid van de 6e Boeke is opgericht. Maarten Ornstein en internationaal een overal in de wereld Kenmerkend voor de is. Weg met de stoeltjes! mandolaspeler Klemens Cello Biënnale in 2016 Sinds 1990 staat het en stemkunstenaar begrip is geworden. op. Als ensemble bijzondere kwaliteit van Weg met de lessenaars! Bittmann. Samen delen en bestaat uit docenten koor onder artistieke Jeannine Valeriano. ‘Acht topcellisten’. Totale presenteerden zij zich het Atlas Ensemble is Artvark meandert door zij een passie voor het van verschillende leiding van chef-dirigent Michiel is wellicht technische perfectie, voor het eerst in 1972 dat de spelers uit de muzikale tradities en creëren van nieuwe Nederlandse Daniel Reuss. Om elke de enige cellist ter intensiteit en kleurrijke met een programma betrokken verschillende beweegt zich over klanken. Ze verlaten met conservatoria. compositie te laten wereld die ook een interpretatie’, aldus dat voornamelijk culturen van uitzonderlijk het podium volgens hun instrumenten de spreken, heeft het koor professionele cimbalist het beeldbepalende transcripties en een hoog niveau zijn en een geïmproviseerde diepgewortelde klassieke zich zowel op moderne is. Naast spelen met muziektijdschrift The enkel voor het ensemble ware dragers van hun choreografie. Rolf Delfos tradities en vinden als op oude, authentieke Amsterdam Sinfonietta, Strad. Cello8ctet gecomponeerd werk muziekcultuur. Juist in (alt/sopraan), Bart Wirtz samen nieuwe muzikale zangtechnieken in allerlei kamermuziek- Amsterdam staat voor bevatte. Inmiddels zijn het samengaan van die (alt), Mete Erker (tenor) wegen. Hun muziek toegelegd. Speciale combinaties en nieuwe muziek en werkt meerdere composities diepgewortelde tradities en Peter Broekhuizen heeft de spontaniteit van aandacht schenkt ensembles maakt met de meest markante aan dit cello ensemble en de open geest van (bariton) brengen improvisatie en jazz en het koor aan werken Michiel al muziek voor componisten van nu. opgedragen, zoals de musici schuilt de hun afzonderlijke omvat rockelementen, van Nederlandse kinderen zolang als Het octet heeft meer ‘Twelve angry men’ kracht van deze groep. achtergronden samen intieme ballades componisten, hij zich kan heugen. dan 70 wereldpremières (1996) van Brett Dean, In Nomaden verbindt de tot een unaniem en snelle uptempo van Sweelinck tot Maarten Ornstein uitgevoerd waarvan de die destijds collega cello zich met verwante creatief en origineel composities. Nikolaus Andriessen tot Ton is een fantastische meeste speciaal voor het en altist in de Berliner strijkinstrumenten geluid. Artvark staat Harnoncourt omschreef de Leeuw. Cappella jazzmuzikant met veel octet zijn geschreven. was. De leden van als de Chinese erhu voor vernieuwende hun spel als “...super Amsterdam werkt ideeën die hij ook nog Zo werkte het octet met het huidige ensemble (Zhao Yuagchun), composities, komponiert und fabelhaft samen met Nederlandse tot uitvoer brengt. Met Xenakis, Gubaidulina, zijn Ludwig Quandt, de Azerbaidjaanse eigenzinnige solisten en gespielt!” Ze waren bij en internationale zijn eigen fee funk Pärt, Boulez, Loevendie, Dietmar Schwalke, kamancha (Elshan de avontuurlijke groove de Sneak Preview 2015 topensembles en ensemble DASH gaat Riley, Kagel, Glass en Nikolaus Römisch, David Mansurov), de Turkse van vier saxofoons. al te horen en zullen -orkesten, zoals hij los en maakt hij vele anderen. Arvo Pärt, Riniker, Martin Menking, kemençe (Neva Özgen) Ze maakten ook op vrijdag 21 oktober het Orkest van de cd’s maar ook voor inmiddels een goede Christoph Igelbrink, en de Indiase sarangi een muziektheatraal opnieuw het dak eraf Achttiende Eeuw en een project met luitist vriend van het octet, Stephan Koncz, Solène (Dhruba Ghosh), maar programma met blazen. Asko|Schönberg. Mike Fentross (Purcell, zei na de première van Kermarrec, Rachel ook met instrumenten Nederlands meest jazzy Bij harmonia mundi Monteverdi) draait hij zijn eerste werk voor Helleur, Richard Duven, van de blazersfamilie acteur John Buijsman en verschijnen regelmatig zijn hand niet voor om. het octet: ‘het octet is Olaf Maninger, Martin – zoals de Chinese zijn nu een spannende cd’s van het kamerkoor. Jeannine Valeriano goud waard, ik heb dit Löhr en Knut Weber. sheng en Japanse sho samenwerking De cd met koorwerken vertelt zingend en ensemble 10 jaar te Dit jaar brachten ze (mondorgels, bespeeld aangegaan met van Leoš Janáček reciterend verhalen. Haar laat ontdekt’. Cello8ctet hun laatste album door respectievelijk zangeres Ntjam Rosie, in is bekroond met inmiddels befaamde Amsterdam was op uit (Hora Cero), met Naomi Sato en Wu het grensgebied van de de Edison Klassiek Spoken Beat Nights zijn alle Cello Biënnales te daarop werken van Wei) en de Armeense pop/world. 2013 en ‘Warum ist spannende avonden horen en presenteerde Ástor Piazzolla, Horacio duduk (Raphaela das Licht gegeben waar met telkens andere bijzondere voorstellingen Salgán, Jose Carli en Danksagmüller) – en dem Mühseligen?’ gasten uit de wereld van zoals ‘Hardglas’ Pasquale Di Stefano. van de tokkelfamilie , met koorwerken van de muziek en de taal met Conny Janssen zoals de Iraanse setar Johannes Brahms, een evenement wordt Danst en ‘Gesang der (Kiya Tabassian) en werd in 2015 gecreëerd. Geister’ met Cappella de Azerbeidjaanse tar onderscheiden met Amsterdam. (Elchin Nagijev). de Preis der deutchen Schallplattenkritik.

122 123 Orkesten en ensembles

Het Nederlands Het Orkest van de Het Symfonie Het Ragazze Quartet, Het Residentie Orkest Het Rotterdams Score Collective is Slagwerk Den Haag, Philharmonisch 18e Eeuw is een Orkest van het bestaand uit violisten uit Den Haag is al 110 Philharmonisch het ensemble van top- opgericht in 1977, is een Orkest, partner van groot kamerorkest Conservatorium van Rosa Arnold en Jeanita jaar lang een van de Orkest (RPhO) werd masterstudenten van internationaal vermaard de Cello Biënnale van ongeveer 50 Amsterdam nam Vriens, altvioliste grote Nederlandse opgericht in 1918. het Conservatorium slagwerk ensemble, Amsterdam, is het musici, afkomstig uit al enige malen een Annemijn Bergkotte en symfonie orkesten. Onder leiding van van Amsterdam. De gespecialiseerd in vaste orkest voor 23 landen, opgericht belangrijke plaats in celliste Rebecca Wise, In haar vroege jaren Eduard Flipse en Edo circa twintig streng repertoire van de producties van De door Frans Brüggen. tijdens de Biënnale. volgde twee jaar lang trok het orkest illustere de Waart steeg het geselecteerde musici 20e en 21e eeuw. Nederlandse Opera Wat betreft opzet en Zo speelde het orkest een fulltime curriculum namen, zoals Richard orkest aanzienlijk in spelen muziek uit Er wordt gespeeld in Het Muziektheater bezetting benadert onder leiding van Tan aan de Nederlandse Strauss, Igor Stravinsky, internationaal aanzien, de afgelopen vijftig op het traditionele in Amsterdam. het orkest de meer Dun in een historische StrijkKwartet Academie Max Reger en Maurice een stijgende lijn die jaar, waaronder elk instrumentenarsenaal, Daarnaast concerteert uitgebreide orkesten uitvoering van The (NSKA) en werd Ravel. Ook stonden als werd voorgezet door jaar een compleet maar ook op porselein, het orkest regelmatig uit de achttiende Map, het multimediale aansluitend een jaar gast Arturo Toscanini, onder andere David nieuw werk van een paardenkaken, in het Koninklijk en negentiende ‘celloconcert’ van lang gecoacht door Luc- Bruno Walter en Zinman, James Conlon compositiestudent van glas of 3d-geprinte Concertgebouw eeuw. De leden zijn Tan Dun. Daarnaast Marie Aguera, violist van Leonard Bernstein voor en Jeffrey Tate. Vanaf het Conservatorium van instrumenten; nieuwe Amsterdam. Ook zijn ze gespecialiseerd in de begeleidde het Symfonie het Quatuor Ysaÿe. In het orkest. Naast de 1995 was de chef- Amsterdam. Nieuwer instrumenten die een graag geziene gast muziek uit die tijd en Orkest al enige malen oktober 2013 won het eigen concertserie in dirigent van het RPhO kan nieuwe muziek veelal door de musici in andere Nederlandse spelen op authentieke de 3 finalisten van kwartet de Kersjes Prijs. de Dr. Anton Philipszaal de wereldberoemde niet zijn. Tijdens de van het ensemble zijn steden en in het instrumenten of kopieën het Nationaal Cello Ook was het in 2013 te verschijnt het orkest Valery Gergiev, tevens Cello Biënnale 2016 zal ontwikkeld. Samen met buitenland. Het NedPhO daarvan. Daarin ligt Concours. Onder gast op het prestigieuze in vele concertzalen in artistiek en algemeen Score Collective een de Biënnale Cello Band brengt klassieke het doel van het orkest leiding van de Duitse Verbier Festival in binnen- en buitenland. directeur van het nieuw werk van Guus vormt Slagwerk Den muziek tot leven op besloten: de muziek dirigente Judith Kubitz Zwitserland en maakte Een van de jaarlijkse Mariinskitheater Janssen ten gehore Haag het Ensemble het hoogste niveau van Bach tot en met speelt het orkest de het een tournee door hoogtepunten is het (voorheen Kirov Opera) brengen tijdens het in Residence van de en werkt nauw samen Mendelssohn zo Nederlandse Première China en volgden er Hofvijver concert tijdens in Sint-Petersburg. Een Take-Five concert op Cello Biënnale 2016. met internationale authentiek mogelijk van het celloconcert reizen naar Japan en het Festival Classique van de projecten die woensdag 26 oktober. Het zal meerdere solisten en dirigenten. spelen. Het orkest staat Gilbert Amy tijdens het Indonesië. Voor het in Den Haag en de hieruit is voortgekomen Solist is Anton Mecht wereldpremières ten Daarnaast verwelkomt internationaal zeer hoog Take-Five concert op label Channel Classics samenwerking met De is het Gergiev Festival. Spronk, de winnaar gehore brengen. het NedPhO regelmatig aangeschreven door woensdag 26 oktober. maakte het drie zeer Nederlandse Opera. In 2008 werd deze van het Nationaal Cello nieuw muzikaal talent. het hoge niveau van Het Conservatorium van goed ontvangen cd’s, de Het Residentie Orkest positie overgenomen Concours 2014. Op deze manier spel en interpretatie Amsterdam is partner laatste cd met werk van was al verschillende door de jonge Canadese zorgt het NedPhO van het repertoire. van de Cello Biënnale Terry Riley. Het Ragazze keren te horen tijden sterdirigent Yannick ervoor dat ook in de Het repertoire bevat Amsterdam. Quartet speelt in het de Cello Biënnale Nézet-Séguin. Het toekomst de passie en overigens ook enkele Concertgebouw en het Amsterdam met solisten RPhO is een van uitvoeringspraktijk van werken van later, zoals Muziekgebouw aan ‘t als Quirine Viersen, Nederlands toporkesten het orkest behouden ‘Apollon Musagète’ IJ, maar is eveneens Miklos Perenyi, Alban en treedt voor het eerst blijven. Het NedPhO van Igor Stravinsky en te zien op festivals als Gerhardt, Jian Wang en op tijdens de Cello staat onder leiding ‘Rendering’ van Luciano Oerol op Terschelling Jérôme Pernoo. Biënnale Amsterdam. van chef-dirigent Marc Berio. Het orkest speelt en Wonderfeel in Albrecht. sinds het overlijden van ‘s-Graveland. Het werkt Frans Brüggen in 2014, met jonge musici en met gastdirigenten, theatermakers evenals waaronder Kent met toonaangevende Nagano, Thomas organisaties als het Zehetmair, Edo Nederlands Dans de Waart, Kristian Theater, het Kronos Bezuidenhout en Roger Quartet, Orkater en het Norrington. Holland Festival.

124 125 Deelnemers Nationaal Cello Concours

Trio Suleika, opgericht Zapp4 is een band in 2001, bestaat met de line-up van uit pianist Gabriele een strijkkwartet. Het Leporatti, cellist Pepijn kwartet combineert Meeuws en violiste pop, jazz, rock, Emmy Storms. In wereldmuziek, 2002 won Trio Suleika improvisatie en de Vriendenkrans in fantasie met heftige het Concertgebouw solo’s, en altijd op een Amsterdam. In dezelfde aanstekelijke manier. Kalle de Bie (1994) Dominique Bos Begonia Chan (Hong Camillo Cabassi Irene Enzlin (1993) Anastasia Feruleva periode volgde Suleika De swing en groove begon op zijn zesde (1995) werd geboren Kong, China, 1997) (Montecchio Emilia, benoemd tot ‘Jong (Archangelsk, Rusland, een masterclass bij ontbreken nooit, terwijl met cello spelen. Kort in Hilversum en kreeg startte op haar 4de met Italië, 1992) studeerde Muziektalent van het 1992) woont op dit Menahem Pressler van de poëtische kant geleden behaalde hij aan op negenjarige leeftijd vioollessen en 5de met aan het Modena Jaar’ in 2005, trad op moment in Nederland, het legendarische Beaux ook steeds weer blijkt het Conservatorium van haar eerste cellolessen pianolessen. Op haar Conservatory bij als soliste met o.a. The waar ze cum laude Arts Trio. Een beurs in zowel de eigen Amsterdam, waar hij les van cellodocente Like 11de bleek haar echte Marianne Chen, waarna Royal Philharmonic haar master behaalde van het Bernard Haitink composities als in kreeg van Jeroen den Viersen. Later kreeg zij passie bij de cello te hij aan de Scuola di Orchestra, het Pro Arte aan het Koninklijk Fonds stelde het trio die van anderen. In Herder en Jelena Očić, les van Yke Viersen, liggen en begon ze aan Musica di Fiesole twee Orchestra” (Taiwan) Conservatorium van vervolgens in staat om 2005 ontving Zapp4 zijn bachelor diploma cellist uit het Koninklijk haar carrière als cellist. jaar lang lessen volgde en het Nederlands Den Haag bij Larissa meer lessen bij Pressler de Kersjesprijs, een met een 9.5. Ook Concertgebouworkest. Ze studeerde bij prof. bij Natalia Gutman. Symfonie Orkest. Op Groeneveld. Ze zal te nemen. Nadat Trio van de belangrijkste volgde hij masterclasses Op zeventienjarige Zhang YiHao aan de Hij behaalde zijn veertienjarige leeftijd haar studie vervolgen Suleika in 2004 werd Nederlandse bij Anner Bijlsma, Uzi leeftijd werd zij Shenzhen Arts School masterdiploma aan de werd Irene toegelaten bij Troels Svane aan geselecteerd voor de muziekprijzen, en Wiesel, Itamar Golan, aangenomen op de en later bij Lucia Swarts Basel Musikhochschule tot de Yehudi Menuhin de Hochschule für nationale concertserie in 2012 de Sena Leonid Gorokhov, vooropleiding van het aan het Koninklijk bij Thomas Demenga School in Engeland, Musik Hanns Eisler Het debuut, veroverde Performers Toonzetters Valter Dešpalj, Dmitri Conservatorium van Conservatorium in Den en Anita Leuzinger. waar ze bij Pierre te Berlijn. Feruleva het zich in korte tijd Prijs. Zapp4 is altijd op Ferschtman en Gary Amsterdam bij celliste Haag. Chan won prijzen Op dit moment Doumenge en Charles kreeg masterclasses een prominente plaats zoek naar spannende Hoffman en werd hij en soliste Quirine op de Hong Kong Youth studeert Cabassi bij Watt studeerde. In 2011 van Gary Hoffman, in het Nederlandse samenwerkingen gecoacht door o.a. het Viersen. Nu studeert Strings Competition, Timora Rosler aan het verhuisde Irene naar Reinhard Latzko, Luise muziekleven. In 2007 zoals die met de jonge Jeruzalem Kwartet, het Dominique cello bij Hong Kong Virtuosos Conservatorium van Salzburg om aan de Hopkins, Arto Noras, ontving Trio Suleika Nederlandse band Borodin Kwartet en Quirine Viersen en is Music Competition en Utrecht. Ook kreeg Mozarteum Universiteit Dmitry Ferschtman, de Kersjesprijs. Het Kapok, Met het ‘live- het Emerson Kwartet. daarnaast bezig met het Prinses Christina hij masterclasses van bij Clemens Hagen te Godfried Hoogeveen, repertoire van Trio sampling wonder’ Jan Kalle soleerde met het een studie bedrijfskunde Concours. Ze kreeg Giovanni Sollima, studeren. Daarna werd Miklós Perényi, Antonio Suleika verenigt Bang of met de pop- Parnassus Ensemble aan de Universiteit van lessen van Enrico Bronzi Antonio Meneses, ze aangenomen aan het Meneses, Harro klassieke werken met gitarist Marc Ribot. In en het State Academic Amsterdam. Dominique tijdens de International Gary Hoffman, Nicolas Conservatoire Nationale Ruijsenaars, Stefan minder gangbare 2008 speelde Zapp4 Orchestra of the heeft prijzen gewonnen Summer Academy van Altstaedt en Johannes Superieur in Parijs, Metz, Eberhard Feltz muziek, waaronder een programma met Republic of Belarus. Hij op zowel het Britten de University Mozarteum Goritzki. Cabassi was waar ze sindsdien haar en Raphael Wallfisch. een groeiend aantal Jörg Brinkmann, ditmaal is prijswinnaar van o.a. Celloconcours als Salzburg en Rebecca finalist van de Italian masterstudie doet bij Anastasia Feruleva composities in gaat het het avontuur het Prinses Christina het Prinses Christina Zimmerman tijdens het National Prize of Arts en Raphael Pidoux. Irene bespeelt een cello van opdracht. Deze aan met Jérôme Concours (2013), de Concours, waar zij in Eastern Music Festival in de laatste editie van is eerste prijswinnaar Rombouts uit 1710. Biënnale zal Trio Suleika Pernoo. II Elsky Competition te 2015 een eerste prijs in de V.S. Ook kreeg het Grachten Festival. Hij op onder andere het de goed ontvangen Minsk (2014) en de 12th won, ook speelde ze masterclasses van trad op in het Koninklijk Prinses Christina kindervoorstelling International Competition ze op de Dag van Laurence Lesser, Harro Concertgebouw, Concours, het Herman “Het Mysterie van de for young Musicians de Genomineerden Ruijsenaars, Dmitry TivoliVredenburg en voor Krebbers Viool en Cello Gevoelige Snaar” in ‘Ferdo Livadic’ (2015). in Den Haag. Verder Ferschtman, Louise Radio 4. Concours en het Haydn reprise nemen met Kalle bespeelt een heeft Dominique met Hopkins, Caroline Kang, Festival. Met het Delta Maarten den Hengst als cello van Jean Baptiste verschillende orkesten Amir Eldan, Aldo Mata Piano Trio won ze onder pianist. Vuillaume uit 1870, gesoleerd. en Wolfgang Emanuel andere het Orlando mogelijk gemaakt door Schmidt. Concours, het Salieri het Conservatorium van Zinetti Concours en Amsterdam. het Vainiunas Concours en nam ze onlangs een debuutalbum op voor Naxos Records.

126 127 Deelnemers Nationaal Cello Concours

Felicia Hamza Patrick Karten (1992) Carlos A. Nicolás David Poskin (Gent, Jobine Siekman (1995) Melle de Vries Alexander Warenberg Iedje van Wees (1995) (Düsseldorf, Duitsland, startte zijn pianolessen Alonso (Valladolid, België, 1992) begon studeerde aan de School (1994) is op 4-jarige (1998) speelt sinds zijn kreeg vanaf zevenjarige 1992) is geboren in toen hij vier, en zijn Spanje, 1990) studeerde zijn cellostudies met voor Jong Talent in Den leeftijd begonnen met vijfde jaar cello. Vanaf zijn leeftijd celloles aan een muzikale familie. cellolessen toen hij zes in Salamanca bij Aldo privélessen bij Claudine Haag bij Lucia Swarts cellospelen. Hij heeft achtste jaar heeft hij les de muziekschool van Ze kreeg haar eerste jaar oud was. Na zijn Mata, waarna hij zijn Steenackers op 3 en Dmitri Ferschtman gestudeerd aan de van Monique Bartels en Tilburg (factorium). Hier lessen van haar vader, studie bij Caecilia van studie vervolgde bij Lucia jarige leeftijd. Hij werd en daarna in Göteborg jong-talent afdelingen sinds 2008 zit Alexander behaalde ze diploma’s waarna ze in 2010 Hoof in Den Haag en Swarts aan het Koninklijk op 14-jarige leeftijd bij Harro Ruijsenaars. van conservatoria in in de Jong Talent klas A t/m D. Ze kreeg onder toegelaten werd op de Yke Viersen vervolgde Conservatorium in toegelaten als jong talent Sinds september 2014 Groningen, Den Haag, van het Conservatorium andere les van Frank jongtalent afdeling van Patrick zijn studie aan Den Haag. Ook kreeg op het Conservatoire de studeert ze aan The Berlijn en Utrecht en van Amsterdam. Spronk en Rosalie het Conservatorium het Conservatorium van hij masterclasses Bruxelles en is laureaat Royal College of Music studeert momenteel bij Alexander treedt Seinstra. Iedje is erg van Maastricht. In 2016 Amsterdam bij Maarten van Michel Strauss, in verscheiden nationale in Londen bij Melissa Maarten Mostert aan zowel solistisch als in actief in de orkestwereld, behaalde ze hier haar Mostert. Hij sloot zijn Anner Bijlsma, en internationale Phelps. Ze gaf concerten het Conservatorium kamermuziekverband ze speelt sinds 2012 in bachelor diploma onder bachelor af onder Floris Dmitri Ferschtman, wedstrijden. In 2015 in o.a. de Dr. Anton van Amsterdam. Melle op. Hij soleerde het Euregio JeugdOrkest Mirel Iancovici. Ook Mijnders in 2015. Patrick Roger Regter, Harro werd David winnaar Philipszaal in Den Haag heeft een tweede prijs ondermeer met de (EJO), waar ze vanaf volgde ze masterclasses volgde masterclasses Ruijsenaars, Peter van de Pipkov Young en het Concertgebouw gewonnen bij het Prinses Zagreb Soloists op 2015 aanvoerder van de bij Michael Flaksman, bij Dmitri Ferschtman, Bruns, Marc Coppey, Cello Virtuosi in Sofia, Amsterdam als Christina Concours en bij het Antonio Janigro cellosectie is. Ook is zij Gustav Rivinius en Reinhard Latzko, Roel Dieltiens, Cristoph van de 3e prijs van soliste en in diverse het SJMN concours van Festival in Kroatië. In sinds 2015 lid van het J. Epstein. Ze Anner Bijlsma, Enrico Henkel, Asier Polo, Ángel de David Popper kamermuziekensembles. Stichting Jong Muzikaal kamermuziekverband Nationaal Jeugdorkest won prijzen op Dindo, Miklós Perényi Luis Quintana, Pieter Cello Competition in Jobine volgde lessen Talent en hij won een trad Alexander op met (NJO). Vanaf schooljaar ‘Bundeswettbewerb en Antonio Meneses. Wispelwey en Ferenc Boedapest en van de bij Jircha Prchal en publieksprijs bij Classic Menahem Pressler, 2013 studeert Iedje Jugend Musiziert’ (2012), Op dit moment is hij Rados. Nicolás won Special Prize op het masterclasses bij o.a. Young Masters. Als hij Paolo Giacometti en aan het conservatorium ‘Lionswettbewerb BRD’ Masterstudent aan prijzen in ‘II concurso de internationaal concours Frans Helmerson, niet studeert verdiept Lucas Jussen. Alexander van Maastricht bij (2012) en op de ‘Edmont het Conservatorium Interpretación Musical’, in Malta. Masterclasses Tsuyoshi Tsutsumi, Melle zich in andere won de eerste prijs Mirel Iancovici. Sinds Baert International van Amsterdam bij ‘Concurso Diputación volgde hij bij Vladimir Anner Bijlsma, Jean- vormen van creativiteit op het Britten cello dit schooljaar neemt Cello-Competition Jelena Očić. Patrick de Toledo’, ‘Arte Joven Perlin (Minsk), Walter Guihen Queyras en en filosofie. concours en het ze actief deel aan Brussel’(2015). Ook nam deel aan vele Castilla y León’ en Grimmer (Avignon), Valter Dešpalj. Het nationaal concours cellowedstrijden. ontving ze een beurs van zomercursussen was finalist tijdens de Alexander Boyarsky Kinsbergenfonds van de Stichting Jong Zo behaalde zij in de Sparkasse-Cultur- en kamermuziek- ‘Intercentros Melómano’. (London), Jerôme en het Mullerfonds Muziektalent Nederland. mei jongstleden de Sponsorship Ze soleerde ensembles. Hij speelde onder Pernoo (Parijs) en bij zijn sponsoren Jobine. Ook op het internationale vierde plaats in de in Rusland, Europa en andere in de Castilla y mentor Leonid Kerbel Ze bespeelt een cello celloconcours ‘Antonio cellowedstrijd in Sint China. Hamza bespeelt Leon Young Symphony (Brussel) Hij speelde gebouwd door Thomas Janigro’ in Kroatië Pieters Woluwe (Brussel). een cello van Piet Orchestra, het Nationaal reeds verscheidene Dodd in 1800, haar won hij de eerste prijs. Rombouts in bruikleen Jeugd Orkest, Trio concerten als solist, in bruikleen gegeven Hij heeft gespeeld op van het Nederlands Kyoss, Trio Sarasvati en solist met orkest en door het Nationaal verschillende festivals Muziekinstrumenten het Ciconia Consort. kamermuziek. Hij Muziekinstrumenten zoals het Internationale Fonds. studeert momenteel aan Fonds. Kamermuziekfestival van het Conservatorium van Janine Jansen in Utrecht Amsterdam bij Dmitri en het Grachtenfestival Ferschtman. in Amsterdam.

128 129 violinists, violists violists violinists, Workshops Workshops and cellists and for young young for and hear! and 28 September – 28 September Frankfurt Radio Symphony Radio Frankfurt alumni and Young and Soloists alumni 3 October 20173 October and many other friends, friends, other many and Christoph Eschenbach Eschenbach Christoph Kronberg Academy Kronberg of Come Come Tabea Zimmermann Tabea Zimmermann Kremerata Baltica Renaud Capuçon Capuçon Renaud Vadim Gluzman Vadim Gluzman Concerts with with Concerts Truls Mørk Mørk Truls

Photo: Andreas Malkmus CELLO MAKER Kai-Thomas advert72mmx105option1:Layout103/08/2012 1 6 C o o m b e L a n e , B o w l i s h , S h e p t o n M a l l e t , S o m e r s e t B A 4 5 X D E n g l a n d M Tel: w.kai-tho in Kai-Tho f o o b @kai-tho : ( + ( + 4 4 4 4 ) m ) 0 m as m 7 1 9 7 as-r as-r 7 4 R 4 9

o o o 7 3 th-c th-c th 1 4 5 3 9 9 elo elo 9 1 9 2 s.c s.c o o m m

""��# $�%&'� (�'$�) ��*�& i� ��

+31 686 100 603 +31 6+3186 686 10 1000 6 60303 Tanguy Fraval [email protected]@rg-mlaeil.gcormo s.com violin maker [email protected]

François Servais (1807-1866) Il Paganini del Violoncello... G. Rossini

Op zoek naar partituren, opnames of info? www.fraval-luthier.com Contacteer ons! [email protected] Nieuw: Servais - 6 Etudes & La Romanesca

Servais vzw [email protected] www.servais-vzw.org

Word student lid van de Foyer van Brava voor maar €15,- per jaar!

Als ontmoetingsplek is de De plek om ervaringen uit te wisselen en nieuwe foyer per definitie de ruimte vriendschappen te sluiten. De Foyer van Brava in een theater of concertzaal vervult dezelfde functie voor alle liefhebbers waar het publiek met een kop van klassieke muziek, opera en ballet. Ga samen koffie of een biertje in de hand met je vrienden naar de mooiste voorstellingen zijn muziekvrienden spreekt. aangeboden door de Foyer. Word nu lid!

Wat ga je beleven bij de Foyer en waar kan je van profiteren? • Welkomstpakket; • 10% korting in de webshop van Brava; • Vrijkaarten voor voorstellingen;

Meld je aan via www.brava.tv

Brava Uw gids in klassieke muziek www.brava.tv Beluister de Cello Biënnale Amsterdam in het MAX Avondconcert op Radio4.

Kijk voor alle informatie op www.maxavondconcert.nl Cellomaker

Tobias Gräter Theaterstraße 7 69117 Heidelberg 06221-6510930 [email protected] www.geigenbau-graeter.de bladmuziek - de meeste titels in voorraad of op bestelling W aarom leverbaar surft u naar www.broekmans.com? - in- en verkoop Omdat het tussen muzikale mensen en - voor alle instrumenten digitale wensen ‘clickt’ op het world wide web. en alle genres

klassieke cd’s - van alle labels www.broekmans.com is een internetsite met een schat

aan bladmuziek en een uitgelezen collectie literatuur muziekpraktijk - toebehoren voor over muziek. U vindt er steeds de allernieuwste uitgaven instrumenten en u kunt een keuze maken uit een groeiend aanbod van musicologie - literatuur over muziek duizenden titels. De on line-catalogus en e-mailservice

van www.broekmans.com garanderen u snelle levering

Broekmans & Van Poppel b.v. tegen uitstekende betaalcondities. Van Baerlestraat 92-94 1071 bb Amsterdam telefoon: +31 (20) 679 65 75 / 659 72 70 Sinds 1914 is Broekmans & Van Poppel een fax: begrip in de muziek. Wij leveren blad muziek +31 (20) 664 67 59 / 449 10 01 voor alle instrumenten en van alle genres. E-mail: Broekmans & Van Poppel levert u ook [email protected] literatuur over muziek, kleine muziekinstrumenten en alle accessoires voor de Minrebroederstraat 24 3512 gt Utrecht uitvoerende muziekpraktijk. Daarnaast telefoon: beschikt u in onze vestiging in Amsterdam +31 (30) 234 36 73 over een ruim gesorteerde collectie klassieke compact discs, oude muziek tot opera en van alle labels. Er is gelegenheid tot beluisteren.

BROEKMANS & VAN POPPEL The biggest online supplier of sheet music… lid N.G.V. Guust François Saskia vioolbouw Schouten Windroosplein 108 route: 1018 ZW Amsterdam central station tram 26 00 31 (0)20 6235515 1: Muziekgebouw Vioolbouwer [email protected] 2: Kattenburgerstraat www.guustfrancois.com (5 min. walk to violinmaker Guust François) maakt violen alten en cello's

Muntelbolwerk 1c

NL - 5213 SZ ’s Hertogenbosch

0031(0)736121804 www.saskiaschouten.nl

0031(0)618174015

[email protected]

HejjaCello Bowmaker/Bogenmacher/Archetier

Janos Moderne strijkstokken volgens Engelse traditie HEJJA Gemonteerd in zilver - goud - nieuwzilver an Strumphler cello specialist Reparatie-Restauratie Strijkstokken Gedurende de Biennale kunt u terecht voor een vakkundige beharing - 2 uur Nieuwbouw Biennale aanbieding: Siberisch Hengst €50,= Restauratie DISTRIBUTEUR VAN ANDREA ROSIN Reparatie *Orchestra-Solo-A Piacere* Modern en Barok Cello - Stokkendoosjes lid NGV

Maestro/Vpay/Mastercard/Visa

Van Oldenbarneveldtstraat 90 studio 1.08 Past. Ohllaan 31 fine cellos 6827 AN Arnhem 3451 CB Vleuten making restoring www.hietbrinkbows.nl – [email protected] tel 030 - 6774123 Tel: 06-52164570 www.janstrumphler.nl www.hejjacello.hu [email protected] HUNGARY 2142-Nagytarcsa, Bocskai u. 77. +36-30-9873888

Bereikbaarheid from your luthier

De festivallocatie in het Muziekgebouw en het Bent u van plan een ‘dagje Biënnale’ te doen en Bimhuis is optimaal bereikbaar. Het adres is Piet meer dan 5 uur in het Muziekgebouw te verblijven? Heinkade 1, 1019 BR, vlakbij het Centraal Station en Dan parkeert u goedkoop in Parking Centrum de binnenstad van Amsterdam. Oosterdok. Vanuit Parking Centrum loopt u in 6 Dear Musician minuten naar het Muziekgebouw. Voor de eerste 5 uur parkeren, betaalt u € 1,- per 12 minuten. Na 5 Feeel free to visit me aatt my stannd, Openbaar vervoer uur betaalt u een vast tarief van € 13,- per 24 uur. ana d try out fi ne instrumeentss Het Muziekgebouw is ongeveer 10 minuten lopen Meer informatie: www.parkingcentrumoosterdok.nl/ to cono vince yourself abbout their van het Centraal Station. Vanaf Centraal Station: over-parking-centrum/ qualities.s Love and ddilligeencn e tram 26 richting IJburg, de eerste halte is het Adres: Oosterdoksstraat 150, 1011 DK Amsterdam Muziekgebouw/Bimhuis. are the engig nees to my woorrk. YYou Mindervaliden wordt, vanwege de steile can fi nd me eveery dad y at theh hellingswand van de voetgangersbrug bij het Amsterdam Cello Biennaale on Muziekgebouw, aangeraden één halte verder uit thhe Foyey r Deck. I‘m looking te stappen (halte Piet Heinkade) en onderlangs forward tto seeing you there! via de Passenger Terminal Amsterdam (PTA) en YoY urs sincerely, het Mövenpick hotel naar de hoofdingang van het Eten & drinken Muziekgebouw te gaan. Thilde van Norel Tijdens de Biënnale kunt u vanaf Violin Maker from BeB rlini 11.30 uur tot aan het avondconcert Per auto terecht voor een lunch, diner, borrel www.thildevannorel.com Neem vanaf de Oostelijke ringweg A10 afslag S114 of gewoon een kopje koffie in de [email protected] richting Centrum. U rijdt de Piet Hein tunnel in. Aan Brasserie Biënnale die speciaal het eind van de tunnel rechtsaf richting Centraal Station. Na het derde stoplicht de tweede afslag voor het festival is opgebouwd in het naar rechts nemen. De inrit van de parkeergarage Atrium van het Muziekgebouw. bevindt zich voor de Passengers Terminal Amsterdam. Vanuit Haarlem volg de S103 richting Voor een uitgebreidere kaart kunt u terecht in het Centraal Station via de Van Diemenstraat. U rijdt restaurant Zouthaven, het restaurant in het achterlangs het Centraal Station en ziet na ongeveer Muziekgebouw. Na het avondconcert kunt u 500 meter het Muziekgebouw aan uw linkerhand hier ook souperen en op 21, 22 en 23 oktober liggen. genieten van de Cello Lounge die plaatsvindt in het restaurant. De keuken is geopend tot 23.30 uur. Restaurant Zouthaven serveert een Parkeren speciaal Biënnale menu en u kunt er à la carte Pal onder het Muziekgebouw kunt u parkeren in eten. Reserveren: 020-7882090 of Parkeergarage Piet Hein. Vanuit de parkeergarage www.zouthaven.nl is de Entreehal bereikbaar via lift of trap. Concertbezoekers van het Muziekgebouw kunnen Op de zes ochtenden van Bach&Breakfast gebruikmaken van een gunstige parkeerregeling: 4 (23, 24, 25, 27, 28 en 29 oktober) kunt u uur parkeren voor € 10,-. Meer informatie: vanaf 8.45 uur ontbijten met koffie/thee, een www.muziekgebouw.nl/muziekgebouw/Adres&route croissant en verse jus in de Entreehal of Een goed alternatief is de bemande P+R Zeeburg Foyerdeck 1. Dit ontbijt is bij de prijs van het met aansluiting op openbaar vervoer, tram 26, concertkaartje inbegrepen (€ 15,-). richting Centraal Station, vierde halte is het Muziekgebouw/Bimhuis. Tarief € 8,- per dag. Het Silk Road restaurant in het naast het Meer informatie: www.parkeren-amsterdam.com Muziekgebouw gelegen Mövenpick Hotel. Reserveren: 020 519 1255 of www.silkroad.nl

141 De Cello Biennale Amsterdam dankt Festivalteam

Hoofdbegunstigers Mediapartners Maarten Mostert artistiek directeur Bestuur VSBfonds Omroep MAX Johan Dorrestein zakelijk directeur Anton Valk voorzitter Fonds 21 NPO Radio 4 Michaël Neuburger productieleider & relatiebeheer Ester de Vreede secretaris NPO Cultura Dorien de Bruijn festivalproducent, coördinator Saskia Laseur penningmeester Subsidiënt BRAVA vrijwilligers Monique Bartels Gemeente Amsterdam Het Parool Tjakina Oosting producent educatieve projecten Marijn Ornstein Lonneke van Straalen marketing & publiciteit Joost Westerveld Fondsen Sponsors Harm van Heerikhuizen redactie festivalboek & Fritz Schröder Fonds Podiumkunsten Van Doorne Advocaten productiemedewerker Prins Bernhard Cultuurfonds Loyens & Loeff Nellie Cornelisse productie festivalmarkt Fonds Henri Fock De Vreede Advocaten Hanneke van Willigen officemanagement Ans Otten-Nypels Fonds D’Addario Christiaan de Wolf stagiair en productieassistent Stichting Anner Bijlsma Award Bredius Fonds Mövenpick Gerard Boltje financiële administratie De Anner Bijlsma Award is de internationale Middelbeek Stortenbeker Fonds Heather Kurzbauer English copywriting website oeuvreprijs van de Cello Biënnale ter Hausta Donans Fonds Mecenaat Patty Hamel secretaris jury NCC stimulering van educatie en talentontwikkeling Sena Marcella Bonnema-Kok, Ferdinand ter Heide, Felicia Dercksen assistent educatieve projecten en op het gebied van de cello. De prijs wordt Janivo Stichting Familie Macko Laqueur, Tjaco van Leersum, productieassistent eens in de zoveel jaar toegekend aan een Dioraphte Julienne Straatman en Robert Bausch, Elise Wessels Barbara Dorrestein, Bas Goossens en persoon of instantie die zich uitzonderlijk Stichting Cultuur en Educatie Emma Kroon productieassistent verdienstelijk heeft gemaakt voor de cello en NORMA Fonds Casalskring Imke Koldijk coördinatie vrijkaarten en ontvangst het cellorepertoire. De Award is in 2014 voor Het Kersjes Fonds De Casalskring bestaat uit vriendengroepen van Sarafina Sap social media & website het eerst toegekend aan de persoon naar wie P.W. Janssen’s Friesche Stichting ongeveer 10 leden per groep die de activiteiten Werner Studio, Leander Lammertink vormgeving deze is vernoemd, Anner Bijlsma. BNG Cultuurfonds van de Biënnale ondersteunen op het gebied van Ellen Kromhout vormgeving gebouw en Cello Coupé Für Elise CBA Fonds talentontwikkeling en educatie met een periodieke Mirjam van Hengel redactie Vier variaties voor cello De prijs bedraagt € 50.000. De Anner Bijlsma Wilhelmina E. Jansen Fonds gift vanaf € 1.000,- per jaar. De kringen worden Ben Bonouvrier, Keke Keukelaar en Sarah Award 2014 is mogelijk gemaakt door een gift Goethe Institut gevormd door enthousiaste Biënnale-supporters. Wijzenbeek fotografie van Ferdinand van der Heijden en bijdragen J.C.P. Stichting De Cello Biënnale organiseert voor de leden van de van het CBA Für Elise Fonds en Cello Biënnale Fentener van Vlissingen fonds Casalskring exclusieve concerten en bijeenkomsten Amsterdam. AMVJ Fonds op maat, zowel tijdens de Cello Biënnale als De sculptuur van de Anner Bijlsma Award M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting daarbuiten. En met de hulp van is gemaakt door Elena Belaerts en mogelijk Institut Français Marieke Bekirov Lisa Jonk gemaakt door Julienne Straatman en Robert Vrienden en donateurs: Rachelle Berends Esther ten Kate Bausch. Partners Een steeds groter wordende kring van vaste vrienden Eveline van Cleeff Pieter de Koe Muziekgebouw aan ’t IJ ondersteunt de Biënnale met een incidentele of Merel Dercksen Irene Kok Marina Kok Het bestuur van de Anner Bijlsma Award Bimhuis meerjarige gift. Hun bijdrage is een onmisbare Chieko Donker Duyvis Gerrit Kracht wordt gevormd door Conservatorium van Amsterdam pijler onder het fundament van de Cello Biënnale Sofie Ehling Liesbeth Nienhuis Job Cohen voorzitter Eye Film Instituut Nederland Amsterdam. De Biënnale dankt de vele vrienden en Angela Escauriaza Els van den Oever Julienne Straatman vice-voorzitter Flamenco Biënnale donateurs. Lidewij Faber Birgit Oyen I Marjoleine de Boorder Kronberg Academy Duitsland Francisco Fernandez neke Overtoom Anton Valk Nederlands Philharmonisch Orkest Ruiz Robert Ploem November Music Sara Gabalawi Dirk Rietveld Oorkaan Hadewych van Gent Pauline Ruys-Lee Openbare Bibliotheek Amsterdam Nollie van Gool Eva van Schaik Splendor Amsterdam Romina Granata Eva Schierkbeek Prinses Christina Concours Charlotte Gulikers Catarina Tavora Anner Bijlsma Award Eva Halbersma-Nagy Renee Timmer Uitgeverij Podium Peter Halbersma Amke te Wies Brit de Jong Simon Velthuis Mirthe de Jonge

142 143 Colofon

hoofdredactie Harm van Heerikhuizen redactie Johan Dorrestein, Maarten Mostert, Michaël Neuburger artikelen Cecile Brommer, Saskia Törnqvist, Bas van Putten, Jan Brokken, Floris Kortie programmatoelichtingen Alexander Klapwijk vertalingen Engelse editie Susan van der Werff- Woolhouse vormgeving Werner Studio, Leander Lammertink drukwerk Mud Company fotografieUwe Arens, Jürgen Bauer, Fred van de Biezen, Ben Bonouvrier, Marco Borggreve, Simon van Boxtel, Mircea Catasanu, Celia de Coca, Axel Coeuret, Mark Daams, Merlijn Doormernik, Jelmer de Haas, Károly Effenberger, Henry Faber, Klaus Fröhlich, Nichon Glerum, Javier González, Maurice Haak, Brendon Heist, Nancy Horowitz, Liesbeth Keder, Keke Keukelaar, Henry Krul, Lodz Reklama, Kadir van Lohuizen, Paul Luckeneder, Nikolaj Lund, Eric Manas, Gregor Meerman, Jean Baptiste Millot, Gian Maria Musarra, Neda Navae, Max Parovsky, Francesca Patella, Federico Porta, Isabelle Renate la De zevende Poutré, Sytze Pruiksma, Adrian Pytlk, Dirk Rietveld, Alex Salinas, Gerardo Antonio Sanchez Torres, Saris Cello Biënnale & den Engelsman, Wouter Schenk, Foppe Schut, Gregg Segal, Evgeniy Shtyrov, Heikki Tuuli, Stephan Amsterdam Vanfleteren, Annelies van der Vegt, Jamy White, vindt plaats van Sarah Wijzenbeek, Alvaro Yanez, Amber Zwartbol. © Cello Biënnale Amsterdam, oktober 2016 donderdag 18 Piet Heinkade 5, 1019 BR Amsterdam 020-519 1808, [email protected] t/m zaterdag 27 www.cellobiennale.nl Er is getracht alle rechthebbenden van het beeldmateriaal te oktober 2018 achterhalen. Zij die menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen alsnog contact opnemen.

De Sneak Preview van de zevende Biënnale is op vrijdag 10 november 2017.

144