Filoloq Éöê ñÿê ìÿ äÿ íèé éÿ òÿ ÀÀ ç çÿÿðð á áààéé ú úààíí ÄÄþþââ ë ëÿÿòò ìàëèê îëàí õàëã ùÿìè øÿ ÏÏåå ä äàà ã ãîî æ æèè ÓÓííèè â âååðð ñ ñèè ò òåå ò òèè èðÿëè ýåäÿ úÿê, ùÿìè øÿ Ìöñ òÿ ãèë ãÿ çåò, №3(3) Ийул 2020
éà øà éà úàã, ùÿ ìè øÿ èí êè - Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийи Мятбу няшрлярин øàô åäÿ úÿê äèð. рейестриня дахил едилмя нюмряси №4285 www.àä ïó ôè ëî ëîã .àç <ùòòï://www.àä ïó ôè ëî ëîã .àç>, Ùåé äÿð ßëè éåâ àä ïó ôè ëî ëîã@ýìàèë. úîì <ìàèë òî :àä ïó ôè ëî ëîã@ýìàèë. úîì>, www.ôà úå áîîê. úîì /àä ïó ôè ëî ëîã ãà çåò Ö ìóì ìèë ëè ëè äåð <ùòòï://www.ôàúåáîîê.úîì/àäïóôèëîëîããàçåò>
Öìó ìè ëèê äÿ ôà êöë òÿ ìè çèí 664 òÿ ëÿ áÿ ñè íèí âÿ 178 ìöÿë ëè ìè íèí ãî - øóë äó üó ñèñ òåì êîë ëåê òè âè ìè çèí ãû ñà âàõò ìöä äÿ òèí äÿ åêñòðè ìàë Редакторун эушяси øÿ ðàèò äÿ ÷à ëûø ìàã êè ìè áèð êåé ôèé éÿ òè íè îð òà éà ãîé äó. Ó íè âåð ñè òå òè ìèç äÿ, ùÿì ÷è íèí ôà êöë òÿ äÿ òÿù ñèë àëàí ÿú íÿ áè òÿ - îë ìà éàí çà ìàí äà êî ðî íà âè ðóñ áó ùÿ ãè ãÿ òè ãà áàðò äû: àð òûã äöí éà ëÿ áÿ ëÿð äÿ îí ëàéí òÿä ðèñ äÿí êÿ íàð äà ãàë ìà äû ëàð. Áó òÿä ðèñ ôîð ìà - çÿí úèð âà ðè ñòðóê òó ðóí òÿð êèá ùèñ ñÿ ñè íÿ ÷åâ ðè ëèá. Îíóí âåð äè éè ÿí ñûí äà êû äÿðñ ëÿð äÿ òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðè ìèç àí úàã âè äåî ìö ùà çè ðÿ ëÿ ðèí âÿ âè - ìö êÿì ìÿë âÿ èá ðÿ òà ìèç äÿðñ ëÿð äÿí áè ðè èñÿ áó äóð: ãëî áàë ëà øàí äåî ñå ìè íàð ëà ðûí èø òè ðàê ÷û ñû îë ìà äû, îí ëà ðà ùÿì ÷è íèí ñÿð áÿñò èø øÿ ðàèò äÿ áå ëÿ, äöí éà íûí ôîðñ-ìà æîð ñè òóà ñè éà éà ùà çûð îë ìà äû üû ìþâ çó ëà ðû, èì òà ùàí ñóàë ëà ðû, ìö âà ôèã ìþâ çó ëàð öç ðÿ ÿäÿ áèé éà òûí ìÿ ëóì îë äó. Áà øû ìû çûí öñ òö íö êÿñ äèð ìèø áÿ ëà èëÿ öç-öçÿ ãà ëàí ñè éà ùû ëà ðû âå ðèë äè, èì òà ùàí ñóàë ëà ðû èëÿ ÿëà ãÿ äàð îð òà éà ÷û õàí ñóàë - ÿí èí êè øàô åò ìèø þë êÿ ëÿ ðèí äÿ èí ñàí ëà ðû íûí ãîð õó âÿ âà ùè ìÿ è÷ÿ ðè - ëà ðû úà âàá ëàí äû ðûë äû. Îíó ãåéä åò ìÿ éè ëà çûì áè ëè ðèê êè, áó ïðî ñåñ - ñèí äÿ “ÿð çàã òÿù ëö êÿ ñèç ëèê ëÿ ðè íèí" ãàé üû ñû íà ãàë ìà úÿùä ëÿ ðè, úÿ - ëÿð óíè âåð ñè òå òè ìè çèí áö òöí ôà êöë òÿ ëÿ ðè íè ÿùà òÿ åäèð, óíè âåð ñè òåò ìèé éÿò ëÿð ö÷öí òÿ ëàø âÿ ãîð õó ñèíä ðî ìó íóí àíûí äà úà èøÿ äöø ìÿ - ðÿù áÿð ëè éè íèí àïàð äû üû ìî íè òî ðèíã ëÿð èñÿ àí úàã òÿä ðè ñèí êåé ôèé éÿ - ñè äÿ éàä äà ãà ëàí êÿ äÿð ëè ìÿí çÿ ðÿ ëÿð äÿí èäè. òè íÿ òÿ ñèð åò ìèð, îí ëàéí äÿðñ ëÿ ðèí èø òè ðàê ÷û ñû îëàí ìöÿë ëèì âÿ òÿ ëÿ - Áàø âå ðÿí ëÿ ðèí ôî íóí äà Àçÿð áàé úàí äà êî ðî íà âè ðó ñà ãàð øû áÿ ëÿð äÿ ìÿ ñó ëèé éÿò ùèñ ñè íè äà ùà äà àð òû ðûð äû. òÿä áèð ëÿð ïëà íû áà ðÿ äÿ õà òûð ëàò ìà ëàð åò ìÿê ëÿ, ñþù áÿ òè ìèç äÿ áåé - Ìàðò àéû íûí 14-äÿí áàø ëà éà ðàã “Wha tñàïp" ìå ñåí úå ðè íèí íÿë õàëã òÿø êè ëàò ëà ðûí þë êÿ ìèç ëÿ áàü ëû ãÿ íàÿò ëÿ ðè íè éà äà ñàë ìàã èñ - èì êàí ëà ðûí äàí éà ðàð ëàí ìàã ëà áàø ëà éàí îí ëàéí äÿðñ ëÿð àï ðåë òÿð äèê. Öìóì äöí éà Ñÿ ùèé éÿ Òÿø êè ëà òû íûí áàø äè ðåê òî ðó Òåä ðîñ àéûí äà “Çîîì" ñèñ òå ìè èëÿ äà âàì åò äè ðèë äè. Íÿ ùà éÿò, Àçÿð áàé úàí Ãåá ðå éå ñóñ Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí Ïðå çè äåí òè Èë ùàì ßëè - Ðåñ ïóá ëè êà ñû Òÿù ñèë Íà çèð ëè éè íèí ìö âà ôèã òÿ ëè ìà òû íà óé üóí îëà - éå âÿ ýþí äÿð äè éè ìÿê òó áóí äà ÚÎ ÂÛÄ-19 ïàí äå ìè éà ñû íûí òÿ ñèð ðàã, áö òöí àëè òÿù ñèë ìöÿñ ñè ñÿ ëÿ ðèí äÿ îë äó üó êè ìè, óíè âåð ñè òå òè - âÿ ìèã éà ñû íûí ìÿù äóä ëàø äû ðûë ìà ñû èñ òè ãà ìÿ òèí äÿ þë êÿ ìèç äÿ ýþ - ìèç äÿ äÿ òÿä ðèñ “Òèìñ" ïðîã ðà ìû öç ðÿ àïà ðûë äû. Àäû ÷ÿ êè ëÿí ïðîã - ðö ëÿí èø ëÿ ðè âÿ àòû ëàí àä äûì ëà ðû òÿã äèð åäèð äè. Àçÿð áàé úà íûí èí ôåê - ðàì èì êàí âå ðèð äè êè, íà çèð ëèê, ùÿì ÷è íèí óíè âåð ñè òåò ðÿù áÿð ëè éè èñ - ñè éà íûí éà éûë ìà ñû íà ãàð øû îë äóã úà ÷å âèê ðåàê ñè éà âåð ìÿ ñè äÿ òÿ íè ëÿí âàõò îí ëàéí äÿðñ ëÿ ðè èç ëÿ éÿ áèë ñèí. ìÿê òóá äà òÿã äèð åäè ëÿí ìÿ ñÿ ëÿ ëÿð äÿí èäè. Áó èñÿ þë êÿ äÿ ùà çûð ëà - Ùå ñàá åò ìÿê îëàð êè, ÚÎ ÂÈÄ-19 øÿ ðàè òè íÿ úÿ ìèé éÿò îëà ðàã íà ðàã ùÿ éà òà êå ÷è ðè ëÿí êîëìïëåêñ òÿä áèð ëÿð ïëà íû íûí òÿð êèá ùèñ ñÿ - òàì àäàï òà ñè éà îëóí ìà üû ìû çû ãåéä åäÿ áèë ìÿ ñÿê äÿ, áó ñè òóà ñè - ñè èäè. Íà çèð ëÿð Êà áè íå òè éà íûí äà Îïå ðà òèâ Ãÿ ðàð ýàù éà ðà äûë ìûø, éà äà óüóð ëó èø ëÿ ðè ìè çèí óçóí ñè éà ùû ñû íû òÿð òèá åò ìÿê îëàð. Ùÿ ìèí äþâ ëÿò ãó ðóì ëà ðû àðà ñûí äà ÿëà ãÿ ëÿí äèð ìÿ òÿ ìèí åò äè ðèë ìèø, ãó ðó ñè éà ùû äà ÚÎ ÂÈÄ-19 øÿ ðàè òèí äÿ òÿù ñèë ñà ùÿ ñè öç ðÿ ÿë äÿ îëó íàí íÿ - ñÿð ùÿä ëÿ ðè áàü ëà íûë ìûø, àâèà ðåéñ ëÿ ðèí ñà éû êÿñ êèí àçàë äûë ìûø, òè úÿ ëÿ ðèí éåð àë äû üû íû äà äå éÿ áè ëÿ ðèê. Îíó äà ãåéä åäÿê êè, Àçÿð - ìÿê òÿá ëÿð, óøàã áàü ÷à ëà ðû, àëè ìÿê òÿá ëÿ ðèí áàü ëà íûë ìà ñûí äàí ÿëà - áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí Ïðå çè äåí òè Èë ùàì ßëè éå âèí áèð áà øà òþâ ñè - âÿ, ìÿù äóä ëàø äû ðû úû ãàé äà ëàð ãöâ âÿ éÿ ìèí ìèø âÿ êà ðàí òèí ðå æè ìè éÿ ëÿ ðè ÿñà ñûí äà Íà çèð ëÿð Êà áè íå òèí äÿ ãÿ áóë åäèë ìèø ãÿ ðàð ëàð ùÿð òÿò áèã îëóí ìóø äó. ß çèç îõó úó ëàð! áèð òÿù ñèë ìöÿñ ñè ñÿ ñè ö÷öí áàø ëû úà èñ òè ãà ìÿò îë äó. Ýþ ðö ëÿí òÿä áèð ëÿð þç éå ðèí äÿ, ëà êèí óíóò ìàã ëà çûì äå éèë êè, èñ - “Ôè ëî ëîã", þë êÿ ìè çèí àëè ìÿê òÿá ëÿ ðè àðà ñûí äà èëê ôà êöë òÿ ãÿ çå òè Àçÿð áàé úàí Äþâ ëÿò Ïå äà ãî æè Óíè âåð ñè òå òèí äÿ àð òûã òÿä ðèñ èëè - òÿ íè ëÿí úÿ ìèé éÿò äÿ îõ øàð áÿ ëà ëàð äàí õè ëàñ îë ìàã ö÷öí âÿ òÿí äàø îëà ðàã, òÿù ñèë òà ðè õè ìè çèí èëê äÿ ôÿ ðàñò ëàø äû üû åêñòðè ìàë øÿ ðàèò äÿ íèí ìàê ñè ìóì óüóð ëà éå êóí ëàø äû ðûë ìà ñû ïðî ñå ñè áà øà ÷àò ìàã âÿ ùþ êó ìÿ òèí áèð ýÿ ôÿà ëèé éÿ òè áàø ëû úà øÿðò äèð. Áó ìÿ ãà ìû íÿ çÿ ðÿ èêèí úè ñå ìåñò ðè óüóð ëà áà øà âóð ìà üû ìûç ìö íà ñè áÿ òè èëÿ ùà ìû íû çû öç ðÿ äèð. Áó íóí ëà ÿëà ãÿ äàð îëà ðàã, “ÀÄ ÏÓ-äà 2019/2020-úè òÿä ðèñ àëàí Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí Ïðå çè äåí òè Èë ùàì ßëè éåâ îíà òÿá ðèê åäèð. èëè íèí éàç ñå ìåñò ðè íèí éå êóí ëàø äû ðûë ìà ñû, òÿù ñèë ïðîã ðàì ëà ðû öç ðÿ ýþ ðÿ éà äà ñà ëûð: “Áó õÿñ òÿ ëè éèí éàéûë ìà ìà ñû ö÷öí èëê íþâ áÿ äÿ, Áó ñå ìåñòð àí úàã ôà êöë òÿ ìèç âÿ óíè âåð ñè òå òè ìèç ö÷öí äå éèë, íÿ çÿð äÿ òó òó ëàí òÿú ðö áÿ ëÿ ðèí, ñå ìåñòð èì òà ùàí ëà ðû íûí, Áó ðà õû ëûø - áö òöí äþâ ëÿò òÿä áèð ëÿ ðè èëÿ éà íà øû, âÿ òÿí äàø ëàð äà ìÿ ñó ëèé éÿò ëè îë - þë êÿ, ùà áå ëÿ äöí éà òÿù ñèë ñèñ òå ìèí äÿ óçóí ìöä äÿò éàä äàí ÷ûõ - Éå êóí Äþâ ëÿò Àò òåñ òà ñè éà ñû íûí âÿ ìà ýèñòð äèñ ñåð òà ñè éà ëà ðû íûí ìö - ìà ëû äûð ëàð. ßýÿð êèì ñÿ þçöí äÿ õÿñ òÿ ëèê ñèìï òî ìó ùèññ åäÿð ñÿ, ìà éà úàã. 2020-úè èëèí ÿâ âÿë ëÿ ðèí äÿí áàø ëà éà ðàã äöí éà íû òÿù äèä äà ôèÿ ñè íèí òÿø êè ëè, ôîð ìà òû âÿ ãàé äà ëà ðû áà ðÿ äÿ" óíè âåð ñè òå òèí ðåê - äÿð ùàë ùÿ êèì ëÿ ðÿ ìö ðà úèÿò åò ìÿ ëè äèð, äÿð ùàë þçö íö òÿú ðèä åò ìÿ ëè - åäÿí ÚÎ ÂÛÄ-19-óí ôÿàë ëàø ìà ñû, ñèñ òåì ëè âÿ àð äû úûë øÿ êèë äÿ ñÿð - òî ðó ïðî ôåñ ñîð Úÿ ôÿð Úÿ ôÿ ðî âóí ìö âà ôèã ÿì ðè èëÿ èú ðàà òà éþ íÿë äèë - äèð, êöò ëÿ âè éåð ëÿ ðÿ ýåò ìÿ ìÿ ëè, ëà çûì îë ìà äàí êöò ëÿ âè òÿä áèð ëÿð äÿ ùÿä ëÿ ðè êå ÷ÿ ðÿê äþâ ëÿò ëÿ ðè áèð-áè ðè íèí àð äûí úà “èø üàë åäÿ ðÿê" þç äè. èø òè ðàê åò ìÿ ìÿ ëè äèð". øÿðò ëÿ ðè íèí äèã òÿ ñè íÿ áàø ëà ìà ñû áÿ øÿ ðèé éÿ òè îíà ãàð øû áèð ëÿø ìÿ éÿ Îí ëàéí ïëàò ôîð ìà ëàð äà òÿø êèë îëóí ìóø äÿðñ ëÿ ðÿ ãî øó ëóá- ãî - Úÿ íàá Ïðå çè äåí òè ìè çèí äå äèê ëÿ ðè, òÿÿñ ñöô êè, ñî ñèàë ýåð - ìÿú áóð åò äè. Àð òûã éà øà äû üû ìûç èëèí èêèí úè àéûí äà Öìóì äöí éà øó ëà áèë ìÿ ìÿ ëÿ ðèí äÿí àñû ëû îë ìà éà ðàã, áö òöí òÿ ëÿ áÿ ëÿð ö÷öí ôÿí - ÷ÿê ëè éè ìè çèí èôà äÿ ñè äèð. Ñÿ ùèé éÿ Òÿø êè ëà òû òÿù ëö êÿ íèí ðåàë ëû üû ãàð øû ñûí äà ôàê òû ïàí äå ìè éà íèí ãèé ìÿò ëÿí äè ðèë ìÿ ñè áà êà ëàâð ëàð ö÷öí òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí åëåêò ðîí ôîð - Ñî ñèàë ìÿ ñà ôÿ ýþç ëÿ ìÿê âÿ òèá áè ìàñ êà ëà ðû òàõ ìà üûí þçö îëà ðàã åëàí åò äè. ìà äà òÿã äèì åò äèê ëÿ ðè “èì òà ùàí òàï øû ðû üû" ÿñà ñûí äà êå ÷è ðè ëÿ úÿê äÿ ëà áöä ýþ ðö íÿ úÿê ãÿ äÿð éà õûí îë äó üó ìóç âè ðóñ äàí òàì ñû - Ïàí äå ìè éà éà ãàð øû ôÿ àë ìö áà ðè çÿ éÿ ãî øó ëàí Àçÿð áàé - éàç èì òà ùàí ñåñ ñè éà ñûí äà áö òöí íöàíñ ëàð íÿ çÿ ðÿ àëûí äû. “Èì òà - üîð òà ëàí ìàã äå éèë. Áó àäè ùÿ ãè ãÿ òè ýöí äÿ ëèê ùÿ éà òû ìûç äà úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñûí äà ãà áàã ëà éû úû òÿä áèð ëÿð ïðîã ðà ìû íûí ãû ñà ùàí òàï øû ðû üû" íûí ôÿíí öç ðÿ êå ÷èë ìèø ìþâ çó ëà ðà óé üóí âÿ ôÿíí öç - ýþð äöê ëÿ ðè ìèç, ìöõ òÿ ëèô àó äè òî ðè éà ëàð äà òÿ ìàñ äà îë äó üó ìóç âàõò ÿð çèí äÿ ùà çûð ëà íà ðàã ùÿ éà òà êå ÷è ðèë ìÿ ñè íÿ ñòàðò âå ðèë äè. ðÿ íÿ çÿð äÿ òó òóë ìóø èì òà ùàí ñóàë ëà ðûí äàí èáà ðÿò îë ìà ñû, òÿø êèë âÿ èí ñàí ëà ðà ÷àò äûð ìàã þçö íö çè éà ëû ñà éàí ùÿð êÿ ñèí ìÿ ñó ëèé éÿò Ùÿ ìèí òÿä áèð ëÿð àðà ñûí äà òÿù ñèë ìöÿñ ñè ñÿ ëÿ ðè èëÿ áàü ëû òÿä áèð - òÿ ìèí åäè ëÿ úÿê èì òà ùàí ëàð äà þç áè ëèê âÿ áà úà ðûã ëà ðû íû èôà äÿ åò ìÿê áîð úó îë ìà ëû äûð. Îíó äà èí ñàí ëà ðû ìû çà òÿë ãèí åò ìÿ ëè éèê êè, áó ëÿ ðèí õö ñó ñè éå ðè îë äó. Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû Íà çèð ëÿð Êà - ö÷öí òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðÿ ìàê ñè ìóì èì êàí éà ðà äûë ìà ñû íÿ çÿð äÿ òó òóë äó. ìÿ ñÿ ëÿ äÿ øÿõ ñè ýè ýè éå íà ìû çûí þçö áå ëÿ, ñî ñèàë ìà ùèé éÿò áè íå òè éà íûí äà éà ðà äûë ìûø Îïå ðà òèâ Ãÿ ðàð ýàù öìóì òÿù ñèë Áö òöí ãàð øû éà ãî éó ëàí âÿ çè ôÿ ëÿ ðèí èú ðà ñûí äà, ñþç ñöç êè, Àçÿð - êÿñá åò ìÿ éÿ áàø ëà ìûø äûð. ìöÿñ ñè ñÿ ëÿ ðèí äÿ òÿä ðè ñèí äà éàí äû ðûë ìà ñû íû “êî ðî íà âè ðó ñà éî - áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû òÿù ñèë íà çè ðè íèí 2020-úè èë ìàðò àéû íûí 11-äÿ Ùå ñàá åäè ðèê âÿ îíà ÷à üû ðû ðûã êè, ÿò ðà ôû ìûç äà êî ðî íà âè ðó - ëóõ ìà ùàë ëà ðû íûí ãàð øû ñû íûí àëûí ìà ñû, áó ñà ùÿ äÿ àïà ðû ëàí ìö - èì çà ëà äû üû ÿìðëÿ òÿù ñèë íà çèð ëè éèí äÿ âÿ íà çèð ëè éèí ñòðóê òóð òÿø êè ëàò - ñà þòÿ ðè ùàë êè ìè áà õàí âÿ ùÿ ðÿ êÿò ëÿ ðè, äàâ ðà íûø ëà ðû èëÿ áó íó âà ôèã ïðî ôè ëàê òèê òÿä áèð ëÿ ðèí åô ôåê òèâ ëè éè íèí éöê ñÿë äèë ìÿ ñè ìÿã - ëà ðûí äà éà ðà äû ëàí “Èø ÷è ãðóï" ëà ðû íûí îé íà äû üû ðîë ùàã ãûí äà äà äå - íö ìà éèø åò äè ðÿí êÿñ ëÿ ðèí éà íûí äàí äà ëà ãåéä úÿ ñè íÿ þòöá ñÿ äè ëÿ âå ðèë äè éè íè" åëàí åò äè. Éà ðàí ìûø âÿ çèé éÿò äÿ, Õö ñó ñè ìÿê ëà çûì äûð. Éå íè éà ðà äû ëàí, ÿñà ñÿí ïî òåí ñèà ëû íû òÿñ äèã åò ìèø êå÷ ìÿ ëè äå éè ëèê. Êà ðàí òèí Ðå æè ìè øÿ ðàè òèí äÿ þë êÿ äÿ êè òÿù ñèë ìöÿñ ñè ñÿ ëÿ ðèí äÿ ìö òÿ õÿñ ñèñ ëÿð äÿí òÿø êèë åäè ëÿí “Èø ÷è ãðóï" ëà ðû éå íè øÿ ðàèò äÿ òÿä ðè - Î íà ýþ ðÿ äèð êè, ùÿð áè ðè ìèç ùþ êó ìÿ òèí, êîíê ðåò îëà ðàã Íà - òÿù ñèë àëàí êîí òèí ýåí òèí òÿù ñèë äÿí àé ðûë ìà ìà ñû íû òÿ ìèí åò - ñèí òÿø êè ëè èøèí äÿ äèã ãÿò ÷ÿ êÿí ðî ëó èëÿ þçö íö ýþñ òÿð ìÿ éÿ áàø ëà äû. çèð ëÿð Êà áè íå òè éà íûí äà êû Îïå ðà òèâ Ãÿ ðàð ýà ùûí òþâ ñè éÿ ëÿ ðè ìÿê öì äÿ âÿ çè ôÿ êè ìè ýþñ òÿ ðè ëèð äè, “Å ëåêò ðîí ùþ êó ìÿò" ïîð òà ëû Éå ðè ýÿë ìèø êÿí, ýþ ðö ëÿí èø ëÿð äÿ äå êàí ëû üûí éþí ëÿí äèð ìÿ ñè èëÿ ÿñà ñûí äà ãÿ áóë åäè ëÿí ãÿ ðàð ëà ðû àí ëà éûø ëà ãàð øû ëà ìà ëû, ùþð ìÿò öçÿ ðèí äÿí Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû Òÿù ñèë Íà çèð ëè éè íèí îíóí áö òöí ñòðóê òóð ÿìÿê äàø ëà ðû íûí þç âÿ çè ôÿ ëÿ ðè íÿ êðåà òèâ éà - åò ìÿ ëè éèê. Îíà äà äèã ãÿ òè éþ íÿëò ìÿ ëè éèê êè, êî ðî íà âè ðóñ çà - “Òÿù ñèë Ìÿð êÿç ëÿø äè ðèë ìèø Èí ôîð ìà ñè éà Ñèñ òå ìè" èøÿ ñà ëûí äû. íàø ìà ëà ðû íû äà âóð üó ëà ìàã èñ òÿð äèê. ìà íûí äà òÿò áèã åäèë ìèø êà ðàí òèí øÿ ðàè òèí äÿ úÿ ðè ìÿ ëÿð ñàíê ñè - Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû Òÿù ñèë Íà çèð ëè éè íèí áó èñ òè ãà ìÿò - Îí ëàéí øÿ ðàèò äÿ êå ÷è ðè ëÿí ñå ìåñòð èì òà ùàí ëà ðû íûí øÿô ôàô ëûã ëà éà ñû íûí èøÿ ñà ëûí ìà ñû äà çÿ ðó ðè òÿä áèð ëÿ ðèí òÿð êèá ùèñ ñÿ ñè äèð. äÿ êè òÿ ëè ìàò âÿ òþâ ñè éÿ ëÿ ðè ÿñà ñûí äà óíè âåð ñè òå òè ìè çèí ðåê òî ðó, ìö øàè éÿò îëó íàí äå ìîê ðà òèê ìö ùèò äÿ áàø òóò ìà ñû ö÷öí óíè âåð ñè - Ùÿð áè ðè ìèç àí úàã øÿõ ñè ùÿ éà òû ìûç ö÷öí äå éèë, ÿò ðà ôû ìûç - òà ðèõ åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, ïðî ôåñ ñîð Úÿ ôÿð Úÿ ôÿ ðî âóí ðÿù áÿ ðè ëè éè èëÿ òåò ðÿù áÿð ëè éè íèí èðà äÿ ñè áèð ìÿ íà ëû îëà ðàã òÿ ìèí åäèë äè. Áó ìÿã - äà êû èí ñàí ëàð ö÷öí äÿ éîõ, mèë ëÿ òè ìè çèí ýÿ ëÿ úÿ éè íÿ ýþ ðÿ ìÿ - ãû ñà çà ìàí äà ìö âà ôèã òÿä áèð ëÿð ïëà íû ùà çûð ëàí äû âÿ Ðåê òîð ëóã ñÿä ëÿ óíè âåð ñè òåò öç ðÿ éà ðà äûë ìûø àò òåñ òà ñè éà êî ìèñ ñè éà ñû, ôà êöë òÿ ñó ëèé éÿò äà øû äû üû ìû çû íÿèí êè ùèññ åò ìÿ ëè, î ìÿ ñó ëèé éÿ òè ýöí - Øó ðà ñû íûí ñî íóí úó îí ëàéí èú ëà ñûí äà åëàí åäèë äè. èì òà ùàí ãÿ ðàð ýàù ëà ðû íûí èì òà ùàí âå ðÿí òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí èñ òÿ íè ëÿí ìö - äÿ ëèê ùÿ éàò íîð ìà ñû íà ÷å âèð ìÿ éè áà úàð ìà ëû éûã. Ó íè âåð ñè òå òè ìèç äÿ äèñ òàíò òÿù ñè ëèí òÿø êè ëè ôî íóí äà àïà ðû ëàí èø - ðà úèÿ òè íÿ òÿ õè ðÿ ñà ëûí ìàç âÿ îïå ðà òèâ ðåàê ñè éà ëà ðû íûí íÿ òè úÿ ñè áå - Áèç î äà õè ëè èíà ìû ìû çû ñÿ ôÿð áÿð åò ìÿ ëè éèê êè, êî ðî íà âè ðóñ ëÿ ðÿ ôè ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè íèí íö ìó íÿ ñèí äÿ íÿ çÿð ñàë ìàã èñ òÿð äèê. ëÿ äèð: éàç èì òà ùàí ñåñ ñè éà ñû ìöä äÿ òèí äÿ ãàë äû ðû ëàí ùå÷ áèð ìÿ ñÿ - òÿù ëö êÿ ñèí äÿí àí úàã áó úöð ÷û õà áè ëÿ ðèê. Ìàðò àéû íûí 14-äÿ Ôà êöë òÿ Åë ìè Øó ðà ñû íûí îí ëàéí êå ÷è ðè ëÿí èú ëà - ëÿ úà âàá ñûç ãàë ìà äû. Ãåéä îëó íàí ëàð äàí ÷û õàí íÿ òè úÿ èñÿ îíó Ùå ñàá åäè ðèê êè, òÿ ðÿã ãè ïÿð âÿð áÿ øÿ ðèé éÿò áó ýöí àí úàã ñûí äà òÿä ðè ñèí åêñòðè ìàë øÿ ðàèò äÿ îí ëàéí ìå òîä ëà òÿø êèë îëóí ìà ñû ýþñ òÿð äè êè, óíè âåð ñè òå òè ìèç, îíóí òÿð êèá ùèñ ñÿ ñè îëàí ôè ëî ëî ýè éà ôà - ÚÎ ÂÛÄ-19 èò êè ëÿ ðè íèí àðà äàí ãàë äû ðûë ìà ñû ö÷öí äå éèë, ïîñò - ìö çà êè ðÿ åäèë äè. Ùÿ ìèí ìö çà êè ðÿ ëÿð çà ìà íû àí úàã äÿðñ úÿä âÿë - êöë òÿ ñè ãàð øû éà ãî éó ëàí âÿ çè ôÿ ëÿ ðèí þù äÿ ñèí äÿí ýÿë ìÿ éè áà úàð äû. ïàí äå ìè éà äþâ ðö íöí ìè çà íû íû äà íÿ çÿð äÿí êå ÷è ðèð. ëÿ ðè íèí äÿ éèø äè ðèë ìÿ ñè äå éèë, òÿ ëÿ áÿ ëÿð ìè çèí ìöõ òÿ ëèô úîü ðà ôè éà ëà ðà Ùÿð éå ðè ýÿ ëÿí äÿ îë äó üó êè ìè, îõó äó üó íóç éà çû ìûç äà äà Ùå ñàá åäè ðèê êè, áó èø äÿ çè éà ëû ëà ðû ìûç õö ñó ñè ëÿ ôÿðã ëÿ íÿ - éà éûë ìà ñû, èí òåð íåò ðå ñóðñ ëà ðû íûí îí ëàð ö÷öí íÿ ãÿ äÿð ÿë ÷à òàí îë - äèã ãÿ òè úà ðè èëèí ÿâ âÿ ëèí äÿí ýö íö ìö çÿ ãÿ äÿð éîë ýÿë äè éè ìèç øÿ ðàèò úÿê ëÿð. ìà ñû âÿ áö òöí òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí òÿä ðèñ ëÿ ÿùà òÿ åäèë ìÿ ñè íèí îï òè ìàë âà - áà ðÿ äÿ ñþù áÿò à÷ ìà üû ëà çûì áè ëè ðèê. Ìà ùè ðÿ Ùö ñåé íî âà, ðèàíò ëà ðû òÿù ëèë åäèë äè. Ýÿ ëè íÿí íÿ òè úÿ ëÿ ðèí ÿñà ñûí äà òÿä ðè ñèí, ùÿì - Ùå ñàá åäè ðèê êè, äöí éà íûí ãëî áàë ëàø ìà ñû ïðî ñå ñè íÿ éå êóí À çÿð áàé úàí Äþâ ëÿò Ïå äà ãî æè Óíè âåð ñè òå òè ôè ëî ëî ýè éà ÷è íèí, éîó òó áå êà íà ëûí äà, ÿâ âÿë úÿ äÿí ùà çûð ëà íàí âè äåî ìö ùà çè - âó ðàí ÚÎ ÂÛÄ-19 ùÿ ëÿ âàõ òû íû ìöÿé éÿí åäÿ áèë ìÿ éÿ úÿ éè ìèç ôà êöë òÿ ñè íèí äå êà íû, ôè ëî ëî ýè éà åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, ïðî ôåñ ñîð. ðÿ ëÿð ëÿ ïà ðà ëåë àïà ðûë ìà ñû ãÿ ðà ðà àëû íà ðàã òÿò áè ãè íÿ áàø ëà íûë äû. ìöä äÿò äÿ áèç ëÿð ëÿ éîë äàø îëà úàã. Éîë äàø ëûã åò äè éè ìèç åëÿ äÿ ãû ñà 2 Filoloq ийул 2020-ci il Ял-Фяраби: дцнйанын ян бюйцк философларындан бири
åâ ëÿ íèá-åâ ëÿí ìÿ ìÿ ñè, óøà üû íûí îëà ðàã ìÿ íÿ Ñÿ íèí ðà çû ëû üû íà Ñè íà äà óçóí ìöä äÿò éà çà úà üû ðà áè îíóí äå äèê ëÿ ðè íè àí ëà ìûø äûð. îëóá-îë ìà ìà ñû áà ðÿ äÿ ùå÷ áèð óéà úàã èø ëÿ ðè âåð ìÿ éè íè äè ëÿ éè - ÿñÿð ëÿð öçÿ ðèí äÿ ÷à ëûø ìûø, îðà äà Îíà ýþ ðÿ äÿ ßìèð áó íà ùåé ðÿò ìÿ ëó ìàò éîõ äóð. Îíóí àäûí äà êû ðÿì. Àë ëà ùûì! Ìÿ íÿ áó èø ëÿ ðè åò - ìþâ úóä îëàí ìÿí áÿ ëÿð äÿí èñ òè ôà - åò ìèø äèð. Ôÿ ðà áè éÿ äå ìèø äèð êè, ßáó Íÿñð “éàð äûì ÷û àòà" ìÿ íà - ìÿê èì êà íû áÿõø åò. Íÿ òè úÿ ñè ýþ - äÿ åò ìèø äèð. ñÿí áó äè ëè äÿ áè ëèð ñÿí? Ôÿ ðà áè èñÿ ñûí äà áà øà äö øöë ìÿ ëè äèð. Éÿ íè áó çÿë îëàí èø ëÿ ðèì äÿ ìÿ íÿ óüóð åù - Áÿ çè ìÿí áÿ ëÿ ðÿ ýþ ðÿ, Ôÿ ðà áè äå ìèø äèð êè, ìÿí éåò ìèø äÿí ÷îõ îíóí þâ ëàä ëà ðû íûí îë ìà ñû ìÿ íà - ñàí åò. Àë ëà ùûì! Ìÿ íè ýþ çÿë ëèê Áó õà ðà äàí Ñÿ ìÿð ãÿí äÿ ýÿë ìèø, äèë áè ëè ðÿì. Áå ëÿ ëèê ëÿ, Ôÿ ðà áè áó ñûí äà äå éèë, ñèì âî ëèê îëà ðàã âå ðèë - ïàë òàð ëà ðû, Ïåé üÿì áÿð ëÿ ðèí êÿ ðà - áèð ìöä äÿò áó ðà äà ãà ëà ðàã þç áè - ìÿú ëèñ äÿ îëàí åëì àäàì ëà ðû èëÿ ìèø àä äûð. ìÿò ëÿ ðè, êþí ëö çÿí ýèí îëàí øÿõñ - ëè éè íè âÿ äöí éà ýþ ðö øö íö àð òûð ìûø - ñîð üó-ñóà ëà áàø ëà ìûø äûð. Ìÿú ëèñ - Ùÿ ãè ãÿò îí äàí èáà ðÿò äèð êè, ëÿ ðèí ñÿà äÿ òè, ùà êèì ëÿ ðèí áèë ýè ëÿ ðè, äûð. Éå ðè ýÿë ìèø êÿí, î íó äà ãåéä äÿ êè åëì àäàì ëà ðû íûí ùà ìû ñû íû Ôÿ ðà áè òöðê äöð âÿ áèð òöðê ñî éó íà äèí äàð øÿõñ ëÿ ðèí Òàí ðû éà ùþð ìÿò åäÿê êè, Ñÿ ìÿð ãÿíä äÿ þç äþâ - ìÿü ëóá åò ìèø äèð. Îí ëà ðûí ùà ìû ñû ìÿí ñóá äóð. Åé íè çà ìàí äà î, âÿ ãîð õó äóé üó ëà ðû èëÿ ñöñò ëÿ, ðö íöí åëì âÿ ìÿ äÿ íèé éÿò ìÿð - ñîí ðà Ôÿ ðà áè íè äèí ëÿ ìÿ éÿ áàø ëà - øö óð âÿ äö øöí úÿ åòè áà ðû èëÿ äÿ Ñÿí, áö òöí âàð ëûã ëà ðûí òÿê ñÿ áÿ áè - êÿç ëÿ ðèí äÿí áè ðè îë ìóø äóð. Ñÿ - ìûø äûð. Áóí äàí ñîí ðà Ôÿ ðà áè òöðê îë ìóø äóð. ñÿí, éå ðèí, ýþ éöí íó ðó îëàí Àë - ìÿð ãÿíä Èïÿê éî ëó êàð âàí ëà ðû íûí ìÿú ëèñ äÿ èôà åäè ëÿí ìó ñè ãè íè áÿ - Ùÿð áèð äà ùè èí ñàí êè ìè Ôÿ ðà - ëàù ñàí. êå÷ äè éè áèð ìÿ êàí äà éåð ëÿø ìèø - éÿí ìÿ ìèø äèð. ßâ âÿë úÿ, íÿ øÿ ëè áèð áè äÿ áó äöí éà äà éàë íûç äûð. Éÿ íè Åé óúà øÿõ ëÿ ðèí, óë äóç ëàð àëÿ - äèð. Èðà íà, Àíà äî ëó éà âÿ áó ðà äàí ìó ñè ãè ÷àë ìûø, ùÿð áèð êÿ ñè ýöë - îíóí ðóù îõ øà ðû éîõ äóð. Îíóí ðó - ìè íèí, ýþé öçöí äÿ êè ðóù ëà ðûí, Àâðî ïà éà, Àô ðè êà éà ýå äÿí òè úà ðÿò äöð ìöø äöð. Ñîí ðà èñÿ ùö çöí ëö, Áóëóä õàí ÕЯËÈ ËΠùó íó îõ øà éà úàã êèì ñÿ îë ìà äû - ßôÿí äè ñè! Áó ãó ëó íóí öçÿ ðè íÿ èí - êàð âàí ëà ðû Ñÿ ìÿð ãÿíä äÿí êå÷ - êÿ äÿð ëè áèð ìó ñè ãè ÷àë ìûø ùÿð áèð üûí äàí î, þçö íö þçöí äÿ ñåéð ñàí ëûã äóé üó ëà ðû íûí áó äÿ éÿð ñèç ìèø äèð. Áó òè úà ðÿò êàð âàí ëà ðûí äà ôè ëî ëî ýè éà åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, êÿ ñè àü ëàò ìûø äûð. Äà ùà ñîí ðà, ÿí åäÿ ðÿê áó éàë íûç ëû üû íû òÿ ñÿë ëè åäèð: äöí éà ùÿ âÿñ ëÿ ðè íèí àüûð ëû üû ÷þê - éàë íûç ìàë, ÿø éà äå éèë, ùÿì äÿ àõûð äà àüûð âÿ ùÿð áèð êÿ ñè óéó - ïðî ôåñ ñîð Ýþð äöì êè, çàìàí òà ðàç ñûç, äö. Ãî ðó úó ëó üó íó áó ãà ðû øûã ëà ðà çÿí ýèí åëì âÿ ìÿ äÿ íèé éÿò õÿ çè - äàí ìó ñè ãè ïàð ÷à ñû íû èôà åò ìèø - ñþù áÿò ôàéäà ñûç ãàð øû ìÿ íÿ ãàë õàí åò. Ñÿí, áö òöí íÿ ëÿ ðè äÿ äà øûí ìûø äûð. Îäóð êè, äèð. Ìÿú ëèñ äÿ êè ëÿ ðèí ùÿð áè ðè ìó ñè - Ôÿ ðà áè 871-úè èë äÿ Òöð êöñ - Ùÿð ðÿù áÿð äÿ áåç ýèí ëèê, ùÿð ùÿð øå éè ÿùà òÿ å äÿí ñÿí. Àë ëà ùûì! Ñÿ ìÿð ãÿíä ôÿðã ëè åëì ëÿ ðèí, ìÿ - ãè íèí òÿ ñè ðè èëÿ éàò ìûø äûð. Áó çà - òàí äà, áó ýöí êö Ãà çà õûñ òà íûí áàø äà áèð ñûçû Ìÿ íè ìàä äè öí ñöð ëÿ ðèí ÿùà òÿ ñèí - äÿ íèé éÿò ëÿ ðèí êÿ ñèø äè éè áèð éåð îë - ìàí Ôÿ ðà áè ìÿú ëèñ äÿí àé ðû ëà ðàã ýö íå éèí äÿ éåð ëÿ øÿí ×èì êÿí äèí Ýèðèá þç åâèìÿ ÿí éàõ øûñû äÿí ãóð òàð êè, ÷îõ ýå íèø îëàí èã ëè - ìóø äóð. Áó äà Ñÿ ìÿð ãÿí äèí ýåò ìèø äèð. Áèð ñþç ëÿ, Ôÿ ðà áè áèë äè - éà õûí ëû üûí äà êû Ñûð Äÿð éà (Ñåé - áó äóð äå äèì; ìè íÿ, óúà îëàí ãîí øó ëó üó íà àë. åëì, ìÿ äÿ íèé éÿò ìÿð êÿ çè êè ìè éè éåò ìèø äèë ñû ðà ñûí äà òöðê äè ëèí - ùóí ÷à éû) ùþâ çÿ ñèí äÿí 7-8 êì Øÿ ðÿô âÿ èççÿ òèìè ãîðó ìàã - Àë ëà ùûì! Ýö úö ìö éåð öçöí äÿ êè ôîð ìà ëàø ìà ñûí äà þíÿì ëè ðîë îé - äÿí áàø ãà, éó íàí, ôàðñ, ÿðÿá, óçàã ëûã äà îëàí Âå ñè÷ êÿí äèí äÿ ëà éå òèíäèì. úè ñèì ëÿð ëÿ ìÿ íèì àðàì äà êû ïèñ íà ìûø äûð. ñîü äè âÿ ñ. äèë ëÿð äÿ îë ìóø äóð. äöí éà éà ýÿë ìèø äèð. Ôÿ ðà áè êè ìè Þç ãà çàí úûìäàí îëàí, èøûã - áàü ëà ðû äöí éà ëûã öçöí òö âÿ êÿ äÿ - Ôÿ ðà áè íèí ÿñàñ ùÿ äÿô ëÿ ðèí äÿí Ôÿ ðà áè Ùÿ ëÿá äÿ êè ñà ðàé äà ðà - òà íû íàí ôè ëî ñî ôóí ÿñë àäû ßáó ëà ðû îâúóì äà ïàð ëà éàí ëÿ ðè ãî ïà ðûá àò ìà üà éå òÿ úÿê ýöú, áè ðè äÿ Èñ ëàì àëÿ ìè íèí ñè éà ñè, äè íè ùàò ùÿ éàò êå ÷è ðÿ áèë ìÿ ìèø äèð. Íÿñð Ìÿù ìÿò áèí Ìÿù ìÿò áèí Ùèê ìÿò øÿðà áûí äàí è÷ÿ ðÿì ùèê ìÿ òè äÿ ðó ùó ìó èëà ùè àëÿì ëÿð âÿ ìÿ äÿ íè ìÿð êÿ çè îëàí Áàü äà - Îíà ýþ ðÿ äÿ î, áó ðà äàí Øà ìà, Òÿð ùàí áèí Óç ëóü ÿ-Ôÿ ðà áè äèð. ùÿð àí. âÿ ñÿ ìà âè ðóù ëàð ëà áèð ëÿø äèð ìÿ éÿ äà ýåò ìÿê îë ìóø äóð. Åë ìèí, ôÿë - ñîí ðà Ìè ñè ðÿ ýåò ìèø äèð. Ìè ñèð äÿ Ýþ ðöí äö éö êè ìè, ôè ëî ñî ôóí ÿñë Úàì ãàá ëàð äîñò ëà ðûì, úàì âÿ ñè ëÿ îëà úàã ñÿ áÿá ãûë. Åé Àë ëà - ñÿ ôÿ íèí äÿ ðèí ëèê ëÿ ðè íÿ âàð ìàã ÷îõ ãàë ìà ìûø, éå íè äÿí Øà ìà àäû Ìÿù ìÿò äèð. Àòà ñû íûí äà àäû ñÿñ ëÿ ðè ìóñè ãèì äèð ùûì! Íÿô ñè ìè óúà âÿ ìö ãÿä äÿñ ìÿã ñÿ äè ëÿ ãûðõ éà øû íà éà õûí áèð ãà éûò ìûø äûð. Ôÿ ðà áè þì ðö íöí Ìÿù ìÿò, áà áà ñû Òÿð ùàí, óëó Ìåé âÿ ëÿð òîï ëà ðàì äöí éà äà Ðóù ëà òÿ ìèç ëÿ. Àü ëû ìà âÿ äóé üó - âàõò äà Áàü äà äà ýÿë ìèø äèð. Î, ñîí ëà ðû íû Øàì äà êå ÷èð ìèø äèð. áà áà ñû Óç ëóü îë ìóø äóð. éåð ëÿ ðè áîø ãà ëàí êþù íÿ ëÿ ðèí ëà ðû ìà óúà ùèê ìÿ òè íè éåð ëÿø äèð. áó ðà äà ôÿë ñÿ ôÿ íè âÿ ìÿí òè ãè äà ùà 950-úè èë äÿ äå êàáð àéûí äà (80 éà - (àäàì ëà ðûí) ñþç ëÿ ðèí äÿí Ìÿ íÿ ìÿ ëÿê ëÿ ðèí äîñò ëó üó íó âåð. äÿ ðèí äÿí þé ðÿí ìèø äèð. Ôÿ ðà áè Ôÿ ðà áè ñþ çö ôè ëî ñî ôóí ìÿí ñóá øûí äà) Øàì äà âÿ ôàò åò ìèø äèð. Þç åâèí äÿ îòó ðàí âÿ þç-þçö - Åé Àëëà ùûì! Ìÿ íÿ ùè äà éÿ òè, äîü - èéèð ìè èëÿ ãÿ äÿð Áàü äàä äà ãàë ìûø îë äó üó âè ëà éÿ òè ýþñ òÿ ðèð âÿ “Ôÿ - Ôÿ ðà áè íèí ÿñÿð ëÿ ðè íèí ñà éû áà - ðàá ëû" äå ìÿê äèð. Áó Ôÿ ðàá âè ëà éÿ - íÿ éå òè íÿí Ôÿ ðà áè, ÿñ ëèí äÿ, áó ðó éî ëó èë ùàì åò, èìà íû ìû òÿã âà âÿ äèë, ôÿë ñÿ ôÿ, ìÿí òèã åëì ëÿ ðè íèí äöí éà èëÿ éå òèí ìÿç. èëÿ äà âàì ëû åò. Íÿô ñèì äÿ äöí éà áö òöí þçÿë ëèê ëÿ ðè íè þé ðÿí ìèø, ðÿ äÿ ìöõ òÿ ëèô ôè êèð ëÿð âàð äûð. Çà ùè - òèí äÿ éå òèø ìèø áàø ãà áþ éöê èí - ðöä äèí Áåé ùà êè Ôÿ ðà áè íèí ÿñÿð ëÿ - ñàí ëàð äà îë äó üó ö÷öí ôè ëî ñî ôó Î íóí êþí ëö ýþé ëÿð äÿ, ýþ çö ñåâ ýè ñè íÿ ãàð øû íèô ðÿò îéàí äûð. Åé ÿñÿð ëÿ ðè íèí áþ éöê ÿê ñÿ ðèé éÿ òè íè èñÿ ÿ áÿ äè ëèê äÿ äèð. È÷ àëÿ ìè íèí äÿ - Àë ëà ùûì, ÿñèë ñèç àð çó ëà ðûí áàñ ãû ñû - äÿ áó ðà äà éàç ìûø äûð. ðè íèí ÷î õó íóí Øàì äà éà çûë äû üû îí ëàð äàí ôÿðã ëÿí äèð ìÿê ö÷öí îíà ôèê ðèí äÿ îë ìóø äóð. Ùÿì äÿ î, Ôÿ - íÿ ñèë ëÿ ðè íèí àäû îëàí ßáó Íÿñð ðèí ëèê ëÿ ðèí äÿ, àð çó ëà ðûí äöí éà ñûí - íà ãàð øû ìÿ íè ãöâ âÿò ëÿí äèð. Íÿô - Ôÿ ðà áè 941-942-úè èë ëÿð äÿ äà äî ëà øàí Ôÿ ðà áè áó àð çó ëà ðûí ñè ìè þë ìÿç íÿôñ ëÿ ðèí åâè íÿ ãî - Áàü äàä äà êû ñè éà ñè ãà ðû øûã ëûã ëàð ëà ðà áè íè äöí éà äà äþðä áþ éöê ôè ëî - äå éèë ìèø äèð. Àì ìà áó íÿ ñèë äÿ ñîô ëàð äàí áè ðè ùå ñàá åò ìèø äèð: ßô - åé íè àä äà áàø ãà ëà ðû äà îë äó üóí - íå úÿ ýåð ÷ÿê ëÿ øÿ úÿ éè íè äö øö íÿð - âóø äóð. Âÿ îíó Úÿí íÿò-è ßëà äà êû áàü ëû îëà ðàã Ùÿ ëÿ áÿ ýåò ìÿê ìÿú - êÿí áèð äÿí-áè ðÿ ùÿð âàð ëû üûí ñà ùè - øÿ ðÿô ëè âàð ëûã ëà ðûí äàí áè ðè ãûë. áó ðèé éÿ òèí äÿ ãàë ìûø äûð. Ôÿ ðà áè ëà òóí, Àðèñ òî òåë, Ôÿ ðà áè âÿ Èáí Ñè - äàí îíóí àäû íà áà áà ñû íûí àäû äà íà. Çà ùè ðöä äèí Áåé ùà êè Ôÿ ðà áè - ÿëà âÿ åäèë ìèø âÿ Òÿð ùàíîü ëó àä - áè, ùÿð ùà äè ñÿ íèí ýåð ÷ÿê ñÿ áÿ áè Éÿ íè òÿñ áèò åäè ðÿì, Àë ëà ùûì, ùàã ãûí äà ÷îõ ëó ðÿ âà éÿò ëÿð âàð äûð ëàí ìûø äûð. Äè ýÿð òÿ ôÿð äÿí Òÿð ùàí îëàí Òàí ðû éà éþ íÿ ëèð: Ñÿí Óúà ñàí, Ñÿí Áèð ñÿí, Òÿê - âÿ îí ëàð äàí áè ðè äÿ Ùÿ ëÿá ÿìè ðè íèí îí èêè éÿ éà õûí ÿñÿ ðè íèí Õî ðà - îüóë ëà ðûí äàí àéûð ìàã ö÷öí îíóí Åé áö òöí ùÿð øå éèí ñÿ áÿ áè, ñÿí. Äî üóë ìà ìûø îëàí Ñÿ ìÿä, Ñåé ôöä äþâ ëÿ íèí ñà ðà éûí äà áàø ñàí äà éà çûë äû üû íû äà ñþé ëÿ ìèø äèð. àäû íà óëó áà áà ñû íûí àäû ÿëà âÿ Ùàãã! òà éû âÿ áÿí çÿ ðè îë ìà éàí Áèð ñÿí". âå ðÿí ùà äè ñÿ äèð, äà ùà äîü ðó ñó, Ôÿ ðà áè íèí ÿñÿð ëÿ ðè íè òÿä ãèã åäèë ìèø âÿ Óç ëóü îë ìóø äóð. Ùÿð øå éèí þç ôåéçèí äÿí ôûøãûð - Áóí ëàð Ôÿ ðà áè íèí è÷ äöí éà ñûí - ðÿ âà éÿò äèð. Áå ëÿ êè, Ôÿ ðà áè Ùÿ ëÿá åäÿí ëÿð äÿí áè ðè äÿ Èáí Åáè Óñåé - Ôÿ ðàá øÿ ùÿ ðè Îð òà Àñè éà äà êû äûüû, Ãàéíàã! äà ÿêñ îëó íàí áèð íå ÷ÿ ýþ ðöí òö - ßìè ðè íèí (Ñåé ôöä äþâ ëÿ íèí) ñà ðà - áèà îë ìóø äóð. Î, Ôÿ ðà áè íè “êà ìèë Àðàë ýþ ëö íöí ýö íå éèí äÿ, Ñåé ùóí Îðòà ñûí äà íÿì ëè òîðïàã èëÿ äÿ - äöð. éûí äà ãÿ áóë äà îëóð. ßìèð þç ñà - ôè ëî ñîô âÿ øàí-øþù ðÿò ëè èìàì" àä - âÿ Úåé ùóí ÷àé ëà ðû íûí îð òà ñûí äà íèçëÿð äÿí, Âå ñè÷ áþ éöê áèð åëì âÿ ìÿ äÿ - ðà éûí äà Ôÿ ðà áè éÿ ÿé ëÿø ìÿ ñè íè ëàí äû ðà ðàã éöç îí ö÷ ÿñÿ ðè íèí éåð ëÿ øÿí Ñÿ ìÿð ãÿíä, Äàø êÿíä Áèð äÿ ìÿðêÿç îëàí ýþé òÿ áÿ - íèé éÿò ìÿð êÿ çè îë ìàã ëà Èïÿê éî ëó ñþé ëÿ éèð. Ôÿ ðà áè èñÿ ßìè ðÿ äå éèð: àäû íû ãåéä åò ìèø äèð. êè ìè øÿ ùÿð ëÿ ðè è÷ÿ ðè ñè íÿ àëàí òöðê - ãÿ ñèíèí, ßôÿíäè ñè! êàð âà íû íûí öñ òöí äÿ éåð ëÿø ìèø äèð. “Ìÿ íèì ëà éèã îë äó üóì éåð äÿ ìè, Ôÿ ðà áè íèí ÿñÿð ëÿ ðè áà ðÿ äÿ ÿí ëÿ ðèí “×à éàð äû", ÿ ðÿá ëÿ ðèí èñÿ Ñÿ íÿ éàë âà ðûðàì, áèð ýöíàù - Ôÿ ðà áè äî üóë äó üó êÿíä äÿ éöê - éîõ ñà ñÿ íèí ëà éèã îë äó üóí éåð äÿ - ìþ òÿ áÿð ãàé íàã ëàð äàí áè ðè äÿ Èá - “Ìÿ âà ðöí íÿùð" àä ëàí äûð äû üû êàð îëà ðàã, èìäàä óìà ðàã, ñÿê òÿù ñèë àë ìûø, äîü ìà òöðê äè ëè ìè ÿé ëÿ øèì?". ßìèð îíà äå éèð êè, íöë-Êûô òè éÿ ìÿõ ñóñ äóð. Îíóí ôèê - ìÿì ëÿ êÿò äèð. Áó ãö ñóð ëó íóí, áó ýö íàù êà - èëÿ éà íà øû, ÿðÿá âÿ ôàðñ äèë ëÿ ðè íè þçö íöí ëà éèã îë äó üóí éåð äÿ ÿé - ðèí úÿ, Ôÿ ðà áè “ìö ñÿë ìàí ëà ðûí Âå ñè÷ áèð ãà ëà ãÿ ñÿ áÿ ñè îë - ðûí õÿòà ñû íû ÿôâ åò! äÿ þé ðÿí ìèø äèð. Äà ùà ñîí ðà áè ëè - ëÿø. Áó çà ìàí Ôÿ ðà áè ßìè ðèí éà - ìö áà ùè ñÿ ñèç ôè ëî ñî ôó äóð" Ùÿì ìóø äóð. Áó ãà ëà íûí ðÿù áÿ ðè êè ìè Åé áó Áö òöíöí Ñà ùèáè, Èäà- éè íè, åë ìè íè äÿ ðèí ëÿø äèð ìÿê ö÷öí íûí äà îòóð ìóø âÿ îíó áèð êÿ íà ðà äÿ î, Ôÿ ðà áè íèí 70-ÿ éà õûí ÿñÿ ðè - Ôÿ ðà áè íèí àòà ñû Ìÿù ìÿò î ôÿà ëèé - ðÿå äèúè ñè, þç ôåéçèí ëÿ Áó õà ðà éà ýåò ìèø äèð. Îíóí Áó õà - ñû õûø äûð ìûø äûð. Äå éè ëÿí ëÿ ðÿ ýþ ðÿ, íèí àäû íû ãåéä åò ìèø äèð. éÿò ýþñ òÿð ìèø äèð. Áå ëÿ òÿõ ìèí Öí ñöð ëÿ ðè ìÿ íèì äÿ öí ñö ðöì ðà éà íÿ çà ìàí ýÿë äè éè, íÿ ãÿ äÿð áó âÿ çèé éÿò äÿí íà ðà ùàò îëàí Ôÿ ðà áè íèí ÿñÿð ëÿ ðè íèí àäû áà - îëó íóð êè, áà áà ñû íûí àäû îëàí Òÿð - îëàí áó òÿ áèÿ òèí êè ðèí äÿí ìÿ íè òÿ - ãàë äû üû âÿ áó ðà äàí íÿ âàõò ýåò äè - ßìèð Ôÿ ðà áè íèí àí ëà ìà äû üû áèð ðÿ äÿ ßù ìÿä Àòÿ øèí, Ìöæ ýàí ùàí ìÿ íà åòè áà ðû èëÿ òöðê ëÿð àðà - ìèç ëÿ. éè äÿ ãèã ìÿ ëóì äå éèë äèð. Àí úàã äèë äÿ ÿò ðà ôûí äà îëàí ëà ðà äå ìèø äèð Úóì áó ðóí, Èñ ìåò Áè íàð êûí, Íå æàò ñûí äà áè ëè íÿí âÿ èø ëÿ äè ëÿí áèð öí - Úîø ãóí äóé üó ëà ðû íû, ñÿ ìè ìè ìÿ ëóì îëàí îäóð êè, î, Îð òà Àñè - êè, îíà, éÿ íè (Ôÿ ðà áè éÿ) áÿ çè Ñå ôåð úèîü ëó íóí äà àðàø äûð ìà ëà ðû âàí, áèð ÿñèë-íÿ úà áÿò, ñîé, ðöò áÿ äè ëÿê ëÿ ðè íè, þë ÷ö âÿ ãà ôè éÿ èëÿ äî ëó éà íûí äèí âÿ ìÿ äÿ íèé éÿò ìÿð êÿ - ñóàë ëàð âå ðÿ úÿê äèð. Áó ñóàë ëà ðà îë ìóø äóð. ßù ìÿä Àòÿø Ôÿ ðà áè - îë äó üóí äàí, éÿ ãèí êè, áà áà ñû áó îëàí øåè ðèí äàð ãÿ ëèá ëÿ ðè íÿ ñûü äû ðà çè Áó õà ðà äà þç áè ëè éè íè äà ùà äà Ôÿ ðà áè éå òÿ ðèí úÿ úà âàá âåð ìÿ ñÿ, íèí 160-à éà õûí, Ìöæ ýàí Úóì - áþë ýÿ äÿ ùÿð áè ðÿù áÿð êè ìè ÷à ëûø - áèë ìÿ éÿí Ôÿ ðà áè äóà ëà ðû íû íÿñð ëÿ çÿí ýèí ëÿø äèð ìèø äèð. Áó õà ðà äà êû îíó ÷þ ëÿ àòà úàã äûð. ßìè ðèí äå äè - áóð, Èñ ìåò Áè íàðê âÿ Íå æàò Ñå ôåð - ìûø äûð. Äå ìÿ ëè, Ôÿ ðà áè áèð ÿñ ýÿð èôà äÿ åäèð: “Åé Çÿ ðó ðè Âàð ëûã! Åé êè òàá õà íà äà îëàí ÿí ìÿø ùóð åë - éè áó ñþç ëÿ ðè áà øà äö øÿí Ôÿ ðà áè úèîü ëó áèð ýÿ ùà çûð ëà äûã ëà ðû áèá - îü ëó âÿ áèð ÿñ ýÿð íÿ âÿ ñè äèð. Ñÿ áÿá ëÿ ðèí Ñÿ áÿ áè! Åé ßçÿ ëè âÿ ìè ÿñÿð ëÿ ðè îõó ìóø âÿ þé ðÿí ìèø - äå ìèø äèð êè, áèð àç ñÿáð åò ñèí (éÿ - ëèîã ðà ôè éà äà ("Ôÿ ðà áè íèí áèá ëèî - Ôÿ ðà áè íèí àíà ñû íûí êèì ëè éè, ßáÿ äè îëàí Àë ëà ùûì! Ñÿí äÿí ìÿ - äèð. Áå ëÿ ùå ñàá îëó íóð êè, Áó õà - íè ßìèð ñÿáð åò ñèí) èøèí ñî íó íó ãðà ôè éà ñû") 180-äÿí ÷îõ ÿñÿ ðè íèí ùàí ñû íÿ ñèë äÿí îë ìà üû, þçö íöí íè ïèñ ëèê ëÿ ðäяí ãî ðó ìà üû íû, ùÿ äÿô ðà äà êû êè òàá õà íà äà âàõ òè ëÿ Èáí ýþç ëÿ ñèí. ßìèð ýþð ìöø äöð êè, Ôÿ - àäû íû âåð ìèø äèð.
цасир дюврдя 400-дян чох данышыг М дили мящв олмаг цзрядир. Бу дилляр- дя чох аз сайда, ясасян йашлы инсанлар данышыр вя онларла бу диллярин дя йер цзцндян Дцнйанын ян аз ишлянян дилляри ябяди олараг йох олаъаьы данылмаздыр. Тцкянмякдя олан дилляря истянилян гядяр Алимлярин фикринъя, щазырда мювъуд Мящв олмагда олан дилляр даща эцълц Католик Килсясинин дили, бяшяриййятин елми тер- нцмуня эятирмяк олар. Мисал цчцн: олан диллярин йарысы 50-100 илдя йох ола- бир дил мцщити иля тямасда олмасы сябябин- минолоэийасынын ясас дили); Русийада: керек дили (2 няфяр) вя удегей ъаг. Дилин горунуб сахланмасы цчцн тях- дян йоха чыхыр, буна эюря дя кичик миллятля- Кющня славйан дили (славйанларын вя гон- дили (100 няфяр); минян 100 000 ана дилиндя данышан инсан рин вя дювлятчилик олмайан халгларын дилляри шуларынын ядяби, дини вя сийаси дили (Литвалылар, Африкада: бикиа дили (1няфяр), елмоло дили тяляб олунур. 2009-ъу илдя ЙУНЕСКО илк нювбядя юлмяк тящлцкяси алтындадыр. Молдаванлар, Финн-Угор халглары) Адриатик (8 няфяр), гоундо дили (30 няфяр), камбап Русийада 136 дилин мящв олмаг тящлцкяси ЙУНЕСКО-нун аз истифадя олан дцнйа дил- вя Балтикдян Ураладяк); дили (30 няфяр); алтында олдуьуну гейд етди. ляринин атласына эюря щазырда Авропада тях- Санскрит дили (щинд мядяниййятинин, Австралийада: алайа дили (тягрибян 20 Диллярин юлцмц бцтцн дюврлярдя мцшащи- минян 50 дилин мящв олма тящлцкяси вар. Буддист мядяниййятинин инкишаф едян дилля- няфяр); дя олунмушдур. Мцщарибяляр, тябии фялакят- Алимляр вя сийасятчиляр чохдан щяйяъан риндян биридир). Шимали Америкада: чинук дили (12 няфяр), ляр, епидемийалар, инсанларын диэяр дилдя тябили чалмаьа башлайыблар. Бирляшмиш Башга бир мараглы нцмуня Убых дилидир. канса дили (19 няфяр), кагуила (35 няфяр); данышанларын ясарятиня дцшмяси нятиъясин- Миллятляр Тяшкилаты 1994-2004-ъц илляри дцн - Убых дилинин илкин йайылма зонасы Гафгазын Ъянуби Америкада: техулче дили (тягри- дя бу просес баш вермишдир. Лакин щеч вахт йанын йерли халгларынын ониллийини елан етди вя Гара дяниз сащилляридир, индики Сочи шящяри- бян 30 няфяр), итонама (тягрибян 100 диллярин йох олмасы беля сцрятля давам ЙУНЕСКО вя Авропа Шурасы алимляря нин Лазаревски, Мяркязи вя Хоста районлары- няфяр). етмямишдир. Дилин юлцмцня сябяб олан бир Гырмызы Китаб, дцнйа мигйасында мялумат дыр. 1860-ъы иллярдя, Гафгаз мцщарибяси АБШ-да 90-ъы иллярдя Сиу гябилясинин чох сябяб вар, амма щазырда щялледиъи ролу базасы вя мящв олмагда олан диллярин атлас- баша чатдыгдан сонра, Убыхлар Русийа данышдыьы катоуба дилинин нитг нцмцняляри, игтисади вя сийаси амилляр ойнайыр: бир вахтлар ларыны йаратмаьы тапшырды. щюкумяти тяряфиндян Тцркийяйя кючцрцлдц, дини мащнылары щямин гябилянин цзвц тяря- нисбятян тяминатлы шяхслярин глобаллашма, Ону да гейд етмялийик ки, щятта юлц дил- галанлары йерли ящали иля гарышды, нятиъядя дил финдян йазыйа алынмышды. Бу тяшяббцс модернляшмя, сянайеляшмя вя урбанизаси- лярин бязиляри йенидян елми сащялярдя йашар- тябии йайылма сащясини итирди. Убых дилинин сон Смитсон Институтунун дилчиляри тяряфиндян йа нятиъясиндя, йяни халглары бир “глобал лылыг газаныр. Ишлянян юлц дилляря латын дилини, мяшщур истифадячиси Тофиг Есенч 1992-ъи щяйата кечирилмишди. Тяяссцф ки, бу надир кянд" я ахыны сябяби иля ясасян ващид дил- санскрит вя башга дилляри мисал эюстярмяк илдя Тцркийядя вяфат етди. Убых дили юзцня- щалларда олур. Яксяр щалларда дил сон истифа- дян истифадя етмясидир. олар: мяхсус фонетика иля таныныр – 84 самит сяся дячиляри иля бирликдя сяссизъя вя щисседилмяз Бир гайда олараг, ян ишляк дилляр инэилис, Латин дили-(Рома Императорлу ьу нун дили – шякилдя юлцр. рус, франсыз, яряб вя чин дилляридир. Гярби Авропа сивилизасийасынын сийаси ясасы, Давамы 6-ъы сящифядя ийул 2020-ci il Filoloq 3
è ëè úà íûí äàí ÷îõ ñåâÿí, ñû íûí ñÿäð ìöà âè íè âÿ Äèë ÷è ëèê Ä éî ðóë ìà äàí îíóí ïðîá - Èíñ òè òó òóí äà Åë ìè ñå ìè íà ðûí ëåì ëÿ ðèí äÿí éà çàí ôè ëî ëî ýè éà èëÿ ñÿä ðè äèð. Éöê ñÿê èõ òè ñàñ ëû êàäð - áàü ëû çÿí ýèí òÿä ãè ãàò ëà ðû, àðàø - ШЯРЯФЛЯ ЙАШАНАН ЮМЦР ëà ðûí éå òèø äè ðèë ìÿ ñèí äÿ äÿ óüóð - äûð ìà ëà ðû èëÿ äè ëè ìè çèí ñå ùèð ëè äöí - ëó ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿð ìèø äèð. Ñ.Ñà - éà ñû íû éà øà äàí ëàð äàí áè ðè äÿ ôè ëî - àëû íà ðàã îíóí “À çÿð áàé úàí Õàëã äû ãî âà íûí ðÿù áÿð ëè éè èëÿ äèë ÷è ëè - ëî ýè éà åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, ïðî ôåñ ñîð Úöì ùó ðèé éÿ òè âÿ ìèë ëè ÿäÿ áè äè ëèí éèí ìöõ òÿ ëèô ïðîá ëåì ëÿ ðè èëÿ Ñà éà ëû Ñà äû ãî âà äûð. Äè ëè ìè çèí èí êè øàô òà ðè õè" (1918-2018; Áà êû, áàü ëû 14 ôè ëî ëî ýè éà öç ðÿ ôÿë ñÿ ôÿ ñåùð ëè äöí éà ñû íà áàø âóð ìàã, 2018, Àâ ðî ïà, 485 ñÿù) ÿñÿ ðèí äÿ äîê òî ðó, î úöì ëÿ äÿí 2 ôè ëî ëî ýè - õàë ãû ìû çûí ñþç ñÿð âÿ òè íèí èí úÿ ëèê - ìèë ëè ÿäÿ áè äè ëèí èí êè øàô òà ðè õè çÿí - éà öç ðÿ åëì ëÿð äîê òî ðó àëèì ëèê ëÿ ðè íè äó éà ðàã ãÿ ëÿ ìÿ àë ìàã ùÿð ýèí ôàêò ëàð ëà òÿä ãèã îëóí ìóø äóð. äÿ ðÿ úÿ ñè àë ìûø äûð. 2008-úè èë äÿ êÿ ñÿ íÿ ñèá îë ìóð. Áó íó äó éàí - Ãåéä åäè ëèð êè, ùÿð ìèë ëÿ òèí èí êè- ÀÀÊ òÿ ðÿ ôèí äÿí èõ òè ñàñ öç ðÿ ëàð ÿáÿ äè éà øàð ëûã ãà çà íûð. Äè ëè - øà ôûí äà ÿí ìö ùöì âàð ëûã âÿ éà - ïðî ôåñ ñîð àäû âåðèë ìèø äèð. ìè çèí ãî ðóí ìà ñû âÿ èí êè øà ôû ñà - øàí ìà àìè ëè îëàí äè ëèí ìöñ òÿñ íà éÿ ñèí äÿ ìö ùöì õèä ìÿò ëÿ ðè îëàí Òåð ìè íî ëî ýè éà ñà ùÿ ñèí äÿ êè ðî ëó âàð äûð. Áó ìöä äÿò ÿð çèí äÿ åë ìè òÿä ãè ãàò ëà ðû ðåñ ïóá ëè êà ìû çûí àëè ìèí éà ðà äû úû ëû üû àíà äè ëè ìè çèí þç èú òè ìàè ìà ùèé éÿ òè íÿ, èñ òè ôà äÿ çÿí ýèí ëè éè íÿ ùÿñð îëóí ìóø äóð. ùö äóä ëà ðûí äàí êÿ íàð äà äà íö ôóç äàè ðÿ ñè íÿ, èø ëÿí ìÿ ñà ùÿ ëÿ ðè íÿ ãà çàí ìûø äûð. Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî - Îíóí éà ðà äû úû ëû üûí äà õàë ãû ìû çûí ýþ ðÿ äà ùà äà èí êè øàô åò ìèø äèð. ìÿ íÿ âè âàð ëû üû îëàí àíà äè ëè âÿ ìèñ ñè éà ñû íûí õÿò òè èëÿ Àçÿð áàé - Äè ëèí äþâ ëÿò äè ëè êè ìè èí êè øà ôû äèë úàí äè ëè íèí òÿê úÿ ðåñ ïóá ëè êà äà Àçÿð áàé úàí äèë ÷è ëè éè íèí ÿí àê òóàë ãó ðó úó ëó üó ñè éà ñÿ òè èëÿ áàü ëû äûð. ïðîá ëåì ëÿ ðè òÿä ãèã îëó íóð âÿ áó Áó áà õûì äàí 1918-úè èë ìà éûí äå éèë, ðåñ ïóá ëè êà äàí êÿ íàð äà ãî - òÿä ãè ãàò ëàð þç îðè æè íàë ëû üû, åë ìè 28-äÿ éà ðà äûë ìûø Àçÿð áàé úàí ðóí ìà ñû èñ òè ãà ìÿ òèí äÿ äÿ ìö - ñÿ âèé éÿ ñè èëÿ ñå ÷è ëèð, àõ òà ðûø ëà ðû Õàëã Úöì ùó ðèé éÿ òè èëê äå ìîê ðà - ùöì èø ëÿð àïà ðûð. Òöðê äèë ëè Äþâ ëÿò - áÿù ðÿ ñè íè âå ðèð. òèê ðåñ ïóá ëè êà êè ìè äèë ñè éà ñÿ òè íèí ëÿ ðèí ßìÿê äàø ëûã Øó ðà ñû íûí äÿ - ßñë çè éà ëû éà õàñ îëàí éöê ñÿê ùÿ éà òà êå ÷è ðèë ìÿ ñèí äÿ ðî ëó áþ - âÿ òè èëÿ Èñ òàí áóë øÿ ùÿ ðèí äÿ 16 íî - èí òåë ëåêò ñÿ âèé éÿ ñè èëÿ ñå ÷è ëÿí éöê îë ìóø äóð. Éå íè úÿ éà ðà íàí éàáð 2012-úè èë òà ðè õèí äÿ èëê èú ëà - ýþð êÿì ëè àëèì, Àçÿð áàé úàí Ðåñ - ìöñ òÿ ãèë Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè - ñûí äà èø òè ðàê åò ìèø, Òöðê äèë ëÿ ðè - ïóá ëè êà ñû Íà çèð ëÿð Êà áè íå òè éà - ëö üÿò ëÿ ðèí òÿð òè áè ìå òî äè êà ñû èø ëÿ - Àçÿð áàé úàí äè ëèí äÿ òåð ìè íî ëî ýè - êà ñû ôÿàëèé éÿ òè íèí èëê ýöí ëÿ ðèí äÿ íèí âà ùèä òåð ìè íî ëî ýè éà ñû íûí éà - íûí äà Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî ìèñ ñè éà - þç äþâ ëÿò äè ëè ùàã ãûí äà ãÿ ðàð âåð - ðà äûë ìà ñû ñà ùÿ ñèí äÿ Åêñ ïåðò ëÿð ñû íûí ñÿäð ìöà âè íè, ôè ëî ëî ýè éà íèë ìèø äèð. Áó ïðèí ñèï ëÿð ùÿ éà òà éà íûí òÿ øÿê êö ëö, ôîð ìà ëàø ìà ñû êå ÷è ðè ëÿ ðÿê Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî - âÿ èí êè øà ôû íûí ìöõ òÿ ëèô èñ òè ãà ìÿò - äè. Øÿðã äÿ èëê äå ìîê ðà òèê äþâ ëÿò Êî ìè òÿ ñè íèí âÿ Îð òàê Òåð ìè íî ëî - åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, ïðî ôåñ ñîð Ñà éà ëû ãó ðó ëó øó íó éà ðàò ìûø Àçÿð áàé - æè Êó ðó ëóí öç âö ñå ÷èë ìèø äèð. Òöðê Ñà äû ãî âà 1960-úû èë èéó íóí 22- ìèñ ñè éà ñû íûí ãÿ ðà ðû èëÿ 140-à ãÿ - ëÿ ðè òÿä ãèã åäèë ìèø äèð. Àçÿð áàé - äÿð òåð ìè íî ëî æè ëö üÿò íÿøð îëóí - úàí åë ìè íèí èí êè øàô òà ðè õè íÿ úàí Õàëã Úöì ùóðèé éÿ òè èñ òèã ëà ëèé - äèë ëÿ ðè íèí îð òàã ÿëèô áà ñû íûí ãÿ áóë äÿ Ãÿð áè Àçÿð áàé úà íûí Ýþé ÷ÿ éÿ òè ìè çè åëàí åäÿ ðÿê õàë ãû ìû çûí åäèë ìÿ ñè âÿ ïðèí ñèï ëÿ ðè íèí ùà çûð - ìà ùà ëûí äà àíà äàí îë ìóø äóð. ìóø äóð. 2002-úè èë äÿí ÀÌÅÀ ÐÙ öìóì øÿðã êîí òåêñ òèí äÿ éà íà øû - éà íûí äà Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî ìèñ ñè - ëà ðàã Àçÿð áàé úàí òåð ìè íî ëî ýè éà - ìöñ òÿ ãèë ëèê ÿç ìè íè íö ìà éèø åò - ëàí ìà ñûí äà èø òè ðàê åò ìèø äèð. 5 1977-úè èë äÿÀ çÿð áàé úàí Äþâ ëÿò äèð ìèø äèð. Àçÿð áàé úàí Õàëã ñåíò éàáð 2013-úö èë äÿ Òöð êè êå - Ïå äà ãî æè Óíè âåð ñè òå òè íèí (ÀÏÈ) ôè - éà ñû íûí õÿò òè èëÿ íÿøð îëó íàí “Òåð - ñû íûí òÿ øÿê êö ëö, ôîð ìà ëàø ìà ñû âÿ ìè íî ëî ýè éà ìÿ ñÿ ëÿ ëÿ ðè" òîï ëó ñó - èí êè øàô ìÿð ùÿ ëÿ ëÿ ðè, ùà áå ëÿ òåð - Úöì ùó ðèé éÿ òè þë êÿ íèí äà õè ëèíäÿ íå ñè Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî ìè òÿ ñè íèí ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè íÿ äà õèë îë ìóø - âÿ õà ðè úèí äÿ éà ðàí ìûø ýÿð ýèí âÿ òÿø êè ëàò ÷û ëû üû èëÿ Ãà çà õûñ òàí äà äóð. Îõó äó üó èë ëÿð äÿ Èíñ òè òóò íóí ðå äàê òî ðó äóð. Òÿä ãè ãàò ëà ðû ìè íî ëî ýè éà íûí çÿí ýèí ëÿø ìÿ öìó ìè äèë ÷è ëèê, òåð ìè íî ëî ýè éà, ìÿí áÿ ëÿ ðè, íè çà ìà ñà ëûí ìà ãàé - ìö ðÿê êÿá èú òè ìàè-ñè éà ñè øÿ ðàèò äÿ éà ðà íàí Òöð êè Àêà äå ìè éà ñûí äà Ùÿì êàð ëàð òÿø êè ëà òû íûí ñÿä ðè, Òÿ - ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿð ìèø äèð. Ìî íîã ðà - ëÿ áÿ Åë ìè Úÿ ìèé éÿ òè íèí ñÿäð ÿäÿ áè äèë òà ðè õè, òÿò áè ãè äèë ÷è ëèê, äà ëà ðû, äèë ÷è ëèê òà ðè õè ìèç ö÷öí ìà - Òöðê äèë ëÿ ðè íèí Òåð ìè íî ëî ýè éà îíî ìàñ òè êà âÿ ñ. ñà ùÿ ëÿð ëÿ áàü - ðàã äî üó ðàí ÿäÿ áè äèë ìÿ ñÿ ëÿ ëÿ ðè ôè éà äà ÿäÿ áè äè ëèí èí êè øà ôû èëê íþâ- ìÿ ñÿ ëÿ ëÿ ðè – òåð ìèí éà ðà äû úû ëû üû ìöà âè íè îë ìóø äóð. Èíñ òè òóò äà êå - áÿ äÿ éà çû èëÿ, ÿëèô áà èëÿ áàü ëû îë - ÷è ðè ëÿí åë ìè êîíô ðàíñ ëàð äà ôÿ àë èø - ëû äûð. Òåð ìè íî ëî ýè éà øþ áÿ ñè íèí þç åë ìè øÿð ùè íè òàï ìûø äûð. Áó úÿ - ïðî ñå ñè èëÿ áàü ëû òîï ëàí òû äà èø òè - ÿñàñ åë ìè-òÿä ãè ãàò èñ òè ãà ìÿ òè ùÿò äÿí åëì ëÿ ðèí èí êè øà ôûí äà áþ - ìà ñû ÿñàñ ëàí äû ðû ëûð âÿ ÿäÿ áè äè ëèí ðàê åò ìèø äèð. Òîï ëàí òû äà Òöðê äèë ëè òè ðàê åò ìèø äèð. Èêèí úè êóðñ äà îõó - éö çèë ëèê òà ðè õè àð õèâ ìà òå ðèàë ëà ðû äó üó èë ëÿð äÿ èëê ìÿ ãà ëÿ ñè íÿøð îëàí åë ìè-òåõ íè êè òåð ìè íî ëî ýè éà - éöê ðî ëó îëàí Йó íàí âÿ Øÿðã ðåñ ïóá ëè êà ëàð äà òåð ìè íî ëî ýè éà - íûí ëèíã âèñ òèê ìÿ ñÿ ëÿ ëÿ ðè íèí àðàø - àëèì ëÿ ðè íèí ÿñÿð ëÿ ðè òÿù ëèë åäèë ìèø ÿñà ñûí äà òÿä ãèã åäèë ìèø äèð. Äè ëèí îëóí ìóø äóð. 1981-úè èë äÿ ùÿ ìèí ëö üÿò òÿð êè áè íèí çÿí ýèí ëÿø ìÿ ñèí - íûí ìöà ñèð âÿ çèé éÿ òè, ýÿ ëÿ úÿê èí - ôà êöë òÿ íè ôÿðã ëÿí ìÿ äèï ëî ìó èëÿ äû ðûë ìà ñûí äà, èêè äèë ëè âÿ ÷îõ äèë ëè âÿ äöí éà äèë ëÿ ðèí äÿ îë äó üó êè ìè, êè øà ôû ìö çà êè ðÿ îëóí ìóø äóð. (èçàù ëû) òåð ìè íî ëî æè ëö üÿò ëÿ ðèí òÿð - Àçÿð áàé úàí äè ëèí äÿ äÿ åë ìèí èí - äÿ, õö ñó ñÿí òåð ìèí éà ðà äû úû ëû üûí - áè òèð ìèø äèð. 1981-1984-úö èë ëÿð äÿ äà ñàáèò îð ôîã ðà ôè éà ãàé äà ëà ðû íûí Òöðê äèë ëÿ ðè íèí îð òàã òåð ìè íî ëî ýè - Àçÿð áàé úàí äè ëè èõ òè ñà ñû öç ðÿ òè áèí äÿ, åë ìè äè ëèí òÿê ìèë ëÿø äè ðèë - êè øàô òà ðè õè íèí ãÿ äèì ëè éè ÿñàñ ëàí - âàð ëû üû ÿñàñ âÿ òÿ ñè ðå äè úè àìèë ëÿð - éà ñû íûí éà ðà äûë ìà ñû íûí ÿñàñ ÀÌÅÀ Íÿ ñè ìè àäû íà Äèë ÷è ëèê Èíñ - ìÿ ñèí äÿ ìÿù ñóë äàð ôÿà ëèé éÿò äû ðûë ìûø äûð. Ìî íîã ðà ôè éà äà òåð ìè - äÿí ùå ñàá åäè ëèð. Î, òåð ìè íî ëî ýè - ïðîá ëåì êè ìè ýå íèø øÿ êèë äÿ ìö - òè òó òó íóí Òåð ìè íî ëî ýè éà øþ áÿ ñè - ýþñ òÿ ðèð, òåð ìè íî ëî ýè éà ñà ùÿ ñèí - íî ëî ýè éà íûí òÿ øÿê êö ëö âÿ èí êè øà - éà, ëåê ñè êî ëî ýè éà, ÿäÿ áè äè ëèí òÿ - çà êè ðÿ îëóí ìóø òÿø êè ëàò Êî ìè òÿ - íèí àñ ïè ðàí òû îë ìóø äóð. 1984-úö äÿ ðåñ ïóá ëè êà ñÿ âèé éÿ ñèí äÿ äÿ - ôû ìÿð ùÿ ëÿ ëÿ ðè ìöÿé éÿí ëÿø äè ðè ëÿð - øÿê êö ëö, òÿ êà ìö ëö, Àçÿð áàé úàí ñèí äÿ èø òè ðàê åò ìèø âÿ Òöð êè êå - èë äÿ ÀÌÅÀ Íÿ ñè ìè àäû íà Äèë ÷è ëèê ôÿ ëÿð ëÿ êå ÷è ðè ëÿí åë ìè êîíô ðàíñ ëà - êÿí, ìöÿë ëèô äîü ðó îëà ðàã ãåéä äè ëè íèí ìÿí øÿ éè, îð òàã òöðê äè ëè íå ñè Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî ìè òÿ ñè íèí Èíñ òè òó òóí äà êè ÷èê åë ìè èø ÷è âÿ çè - ðûí òÿ øÿá áöñ ÷ö ñö âÿ òÿø êè ëàò ÷û ñû - åäèð êè, ÂÛ-ÂÛÛ ÿñð ëÿð äÿ ÿë âå ðèø ëè ìÿ ñÿ ëÿ ëÿ ðè âÿ ñ. ïðîá ëåì ëÿð ëÿ öç âö ñå ÷èë ìèø äèð. 2017-úè èë äÿí ôÿ ñè íÿ èøÿ ýþ òö ðöë ìöø äöð. 1986- äûð. òà ðè õè øÿ ðàèò Àçÿð áàé úàí äè ëèí äÿ áàü ëû ñàí áàë ëû òÿä ãè ãàò ÿñÿð ëÿ ðè Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí úû èë äÿ “À çÿð áàé úàí ÿäÿ áè äè ëèí äÿ Òåð ìè íî ëî ýè éà íûí äèë ÷è ëè éèí åë ìè äè ëèí òÿ øÿê êö ëö íÿ çÿ ìèí éà - éàç ìûø äûð .Åë ìèí ìöõ òÿ ëèô ñà ùÿ ëÿ - Ïðå çè äåí òè È.ß ëè éå âèí ñÿ ðÿí úà ìû òåð ìèí-ñþç áèð ëÿø ìÿ ëÿ ðè" ìþâ çó - ìöñ òÿ ãèë áèð ñà ùÿ ñè êè ìè òÿä ãè - ðàò ìûø äûð. Áó áà õû ìûí äàí òåð ìè - ðè èëÿ áàü ëû Òåð ìè íî ëî ýè éà Êî ìèñ - èëÿ éà ðà äû ëàí Äèë Êî ìèñ ñè éà ñû íûí ñóí äà íà ìè çÿä ëèê äèñ ñåð òà ñè éà ñû ãèí äÿ âÿ èí êè øà ôûí äà, íÿ çÿ ðè íî ëî ýè éà íûí òÿ øÿê êö ëö âÿ èí êè øà - ñè éà ñû íûí õÿò òè èëÿ íÿøð îëó íàí ïðîá ëåì ëÿ ðè íèí àðàø äû ðûë ìà ñûí äà ôû ìÿð ùÿ ëÿ ëÿ ðè äÿ ãèã ëÿø äè ðè ëÿ ðÿê öç âö äöð. ìö äà ôèÿ åò ìèø äèð. Ñîí ðà êû èë ëÿð äÿ 50-äÿí àð òûã òåð ìè íî ëî æè ëö üÿ òèí Äèë ÷è ëè éèí ÿí ìö ùöì ïðîá - äÿ äèë ÷è ëè éèí ìöõ òÿ ëèô ñà ùÿ ëÿ ðè íÿ, Ñ.À. Ñà äû ãî âà íûí ìö ùöì õèä - àøà üû äà êû øÿ êèë äÿ äþâð ëÿø äè ðèë - ðå äàê òî ðó âÿ þí ñþ çö íöí ìöÿë ëè - ìÿò ëÿ ðè âàð äûð. Ìöÿë ëè ôèí “À çÿð - ìèø äèð: ÂÛ-ÂÛÛ ÿñð ëÿð äÿ Õ ÿñ ðÿ ëåì ëÿ ðè íÿ -òåð ìè íî ëî ýè éà, ëåê ñè - õö ñó ñè ëÿ, òåð ìè íî ëî ýè éà, ëåê ñè êî - ôè äèð. Åë ìè ôÿà ëèé éÿ òèí äÿ íÿ çÿ ðè âÿ êî ëî ýè éà, äèë òà ðè õè, îíî ìàñ òè êà - ëî ýè éà, äèë òà ðè õè, äèë íÿ çÿ ðèé éÿ ñè áàé úàí äè ëèí äÿ ôè çè êà-ðè éà çèé éàò ãÿ äÿð êè äþâð; ÕÂÛ-ÕÂÛÛÛ ÿñð ëÿð äÿ; òÿò áè ãè ìÿ ñÿ ëÿ ëÿ ðè áèð âÿù äÿò ùà - òåð ìè íî ëî ýè éà ñû íûí ôîð ìà ëàø ìà - ÕÛÕ ÿñ ðèí 30-90-úû èë ëÿ ðèí äÿ; ÕÕ éà àèä ÿñÿð ëÿ ðè, Äþâ ëÿò äè ëè íÿ àèä âÿ äèë ÿëà ãÿ ëÿ ðè èëÿ áàü ëû àðàø äûð - ëûí äà ýþ òö ðÿí òÿä ãè ãàò ÷û íÿ çÿ ðè ìÿò áóàò ñÿ ùè ôÿ ëÿ ðèí äÿ òåç-òåç ìà ëà ðû íû äà âàì åò äèð ìèø, ñàí - ñû âÿ èí êè øà ôû" (Á., “Åëì", 1997), ÿñ ðèí Û ðö áöí äÿ; ÕÕ ÿñ ðèí 20-90- ÿñÿð ëÿð ëÿ éà íà øû “È çàù ëû äèë ÷è ëèê áàë ëû ìÿ ðó çÿ ëÿð ëÿ ìöõ òÿ ëèô åë ìè “À çÿð áàé úàí äè ëèí äÿ èçàù ëû ôè çè êà- úû èë ëÿ ðèí äÿ; ÕÕ ÿñ ðèí 90-úû èë ëÿ ðèí - äÿðú îëóíàí ìÿ ãà ëÿ ëÿ ðè, Êöò ëÿ âè òåð ìèí ëÿ ðè ëö üÿ òè" (Áà êû, Åëì, Èí ôîð ìà ñè éà âà ñè òÿ ëÿ ðèí äÿ ÷û õûø - êîíô ðàíñ ëàð äà ÷û õûø åò ìèø äèð. ðè éà çèé éàò òåð ìèí ëÿ ðè ëö üÿ òè" (Á., äÿ (ìöñ òÿ ãèë ëèê èë ëÿ ðèí äÿ) òåð ìè - 2018, 912 ñÿù. ùÿì ìöÿë ëèô), “È - Òåð ìè íî ëî ýè éà âÿ îíóí ìöõ òÿ ëèô “Åëì", 1998), “À çÿð áàé úàí äè ëè íî ëî ýè éà íûí èí êè øà ôû. ÕÛ-ÕÛÛ ÿñð - ëà ðû ðåñ ïóá ëè êà ìû çûí åë ìè èú òè - çàù ëû äèë ÷è ëèê òåð ìèí ëÿ ðè ëö üÿ òè" ìàèé éÿ òè òÿ ðÿ ôèí äÿí ìà ðàã ëà íÿ çÿ ðè ïðîá ëåì ëÿ ðè íÿ ùÿñð åäè ëÿí òåð ìè íî ëî ýè éà ñû íûí íÿ çÿ ðè ïðîá - ëÿð äÿ áö òöí ìö ñÿë ìàí Øÿð ãèí äÿ (Áà êû, Åëì, 2019, 1200 ñÿù.), “È - ìÿ ãà ëÿ ëÿ ðè åë ìè æóð íàë ëàð äà âÿ ëåì ëÿ ðè" (Á., “Åëì", 2002), “À çÿð - îë äó üó êè ìè, Àçÿð áàé úàí äà äà çàù ëû éå íè òåð ìèí ëÿð ëö üÿ òè" (èêè ãàð øû ëà íûð. Àçÿð áàé úàí äèë ÷è ëèê òîï ëó ëàð äà äÿðú îëóí ìóø äóð. áàé úàí äè ëèí äÿ òåð ìè íî ëî ýè éà íûí åëì âÿ ÿäÿ áèé éàò éöê ñÿê èí êè øàô úèëä, Áà êû, Åëì, 2016 , 2018, 248 åë ìè íèí èí êè øà ôûí äà êû õèä ìÿò ëÿ - Ñ.À. Ñà äû ãî âà áó ñà ùÿ äÿ êè ôÿà - òÿ øÿê êö ëö âÿ èí êè øà ôû" (Á., “Åëì", ñÿ âèé éÿ ñè íÿ ÷àò ìûø äûð. Àçÿð áàé - ñÿù.), “À çÿð áàé úàí äè ëèí äÿ øÿõñ ðè íÿ ýþ ðÿ ïðî ôåñ ñîð Ñ.À. Ñà äû ãî - ëèé éÿ òè íè äà âàì åò äèð ìÿê ìÿã ñÿ - 2005), “Òåð ìè íî ëî ãè ÷åñ êèå ñëî - úàí õàë ãû äà äöí éà ìÿ äÿ íèé éÿ òè àä ëà ðû íûí èçàù ëû ëö üÿ òè" ( Áà êû, âà 12 äå êàáð 2005-úè èë äÿ äè èëÿ 1994-1997-úè èë ëÿð äÿ Íÿ ñè - âî ñî ÷å òà íèÿ â Àçåð áàéä æàíñ êîì õÿ çè íÿ ñè íÿ åë ìèí ñîí ðà êû èí êè øà - Åëì, 2016, 233 ñÿù.) êè ìè áèð ñû - ÀÌÅÀ-íûí 60 èë ëè éè âÿ 29 îêò éàáð ìè àäû íà Äèë ÷è ëèê Èíñ òè òó òóí äà ëè òå ðà òóð íîì ÿçû êå" (Á., “Åëì", ôûí äà ìö ùöì ðîë îé íà ìûø àëèì - ðà ëö üÿò ëÿ ðèí òÿð òèá ÷è ñè äèð. Îíóí 2010-úó èë äÿ àíà äàí îëìà ñû íûí äîê òîð ëóã öç ðÿ äîê òî ðàí òó ðà éà 2007), “Ìöà ñèð Àçÿð áàé úàí ÿäÿ - ëÿð, øàèð ëÿð òþù ôÿ åò ìèø äèð. Àé ðû- òÿð òèá åò äè éè “À çÿð áàé úàí äè ëèí äÿ 50 èë ëè éè èëÿ ÿëà ãÿ äàð Àçÿð áàé úàí ãÿ áóë îë ìóø äóð. 1997-úè èë äÿ áè äè ëèí äÿ òåð ìèí éà ðà äû úû ëû üû ïðî - àé ðû åëì ñà ùÿ ëÿ ðè íèí èí êè øà ôû èëÿ øÿõñ àä ëà ðû íûí èçàù ëû ëö üÿ òè" Ðåñ - Ìèë ëè Åëì ëÿð Àêà äå ìè éà ñû íûí äîê òîð ëóã èøè ìö çà êè ðÿ îëó íà ðàã ñå ñè" (Á., “Åëì", 2010), “À çÿð - áàü ëû òåð ìè íî ëî ýè éà äà èí êè øàô åò - ïóá ëè êà ìûç äà ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿ ðÿí Ôÿõ ðè Ôÿð ìàí èëÿ, åë ìè âÿ òÿø êè - ìö äà ôèÿ éÿ áó ðà õûë ìûø äûð. 1999- áàé úàí äè ëè íèí òåð ìè íî ëî ýè éà ñû ìèø äèð. Í.Ýÿí úÿ âè, Í.Òó ñè, È. Íÿ - ãåé äèé éàò èäà ðÿ ëÿ ðèí äÿ éå íè äî - ëà òè ôÿà ëèééÿ òè éöê ñÿê ãèé ìÿò ëÿí - úó èë äÿ “À çÿð áàé úàí äè ëèí äÿ ôè çè - “(Á., Åëì .2011) , “ Äèë úè ëè éèí íÿ - ñè ìè, Ø.Õÿ òàè, Ì.Ôö çó ëè éà ðà äû úû - üó ëàí êþð ïÿ ëÿ ðÿ àä ëà ðûí ãî éóë - äè ðè ëÿ ðÿê 2015-úè èë äÿ Àçÿð áàé - êà-ðè éà çèé éàò òåð ìè íî ëî ýè éà ñû íûí çÿ ðè ïðîá ëåì ëÿ ðè"(Á., Åëì, 2010- ëû üûí äà èø ëÿ äè ëÿí òåð ìèí ëÿ ðèí ýå - ìà ñûí äà ÿñàñ âÿ ñàèò äèð. Äèë ÷è ëèê úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íûí Ïðå çè äåí - ôîð ìà ëàø ìà ñû âÿ èí êè øà ôû" ìþâ - Ûú; 2011-ÛÛú; 2012-ÛÛÛú;) “À çÿð áàé - íèø òÿù ëè ëèí äÿí âÿ ôàêò ëàð äàí àé - ñà ùÿ ñèí äÿ êè óüóð ëà ðû ðåñ ïóá ëè êà - òè íèí ñÿ ðÿí úà ìû èëÿ “Òÿ ðÿã ãè ìå - çó ñóí äà äîê òîð ëóã äèñ ñåð òà ñè éà - úàí äè ëèí äÿ òåð ìè íî ëî ýè éà íûí äûí îëóð êè, òåð ìèí éà ðà äû úû ëû üûí äà ìû çûí ùö äóä ëà ðûí äàí êÿ íàð äà äà äà ëû" èëÿ òÿë òèô åäèë ìèø äèð. Ñ.À. Ñà - ñû íû óüóð ëà ìö äà ôèÿ åò ìèø äèð. Ôè - ñòàí äàðò ëàø äûð ìà ôîð ìà ëà ðû", (Áà - Àçÿð áàé úàí äè ëèí äÿí áèð ìÿí áÿ íö ôóç ãà çàí ìûø äûð. Ìîñê âà, äû ãî âà 2017-úè èë äÿ ÀÌÅÀ Íÿ - çè êà-ðè éà çèé éàò òåð ìèí ëÿ ðè íèí èí êè - êû, Åëì, 2015), “Ìöñ òÿ ãèë ëèê èë ëÿ - êè ìè ýå íèø èñ òè ôà äÿ îëóí ìóø äóð. Óôà, Äàø êÿíä, Àø ãà áàä, Àë ìà- ñè ìè àäû íà Äèë ÷è ëèê Èíñ òè òó òó íóí øàô òà ðè õè, éà ðàí ìà ìÿí áÿ ëÿ ðè, ðèí äÿ òåð ìè íî ëîýè éà íûí èí êè øà ôû" Çÿí ýèí ôàêò ëàð ëà àé äûí ëàø äû ðû ëûð êè, Àòà, Òåù ðàí, Àí êà ðà âÿ Èñ òàí áóë Åë ìè Øó ðà ñû íûí ãÿ ðà ðû èëÿ “È ëèí öñóë ëà ðû, áåé íÿë õàëã òåð ìèí ëÿð, (Áà êû, Åëì, 2016)" “À çÿð áàé úàí ÕÛ-ÕÛÛ ÿñð ëÿð äÿ éà çûë ìûø àáè äÿ ëÿð - øÿ ùÿð ëÿ ðèí äÿ êå ÷è ðèë ìèø åë ìè àëè ìè", Àçÿð áàé úàí Êöò ëÿ âè Èí - îí ëà ðûí òåð ìè íî ëî æè ëö üÿò ëÿð äÿ âå - Õàëã Úöì ùó ðèé éÿ òè âÿ ìèë ëè ÿäÿáè äÿ ìÿô ùóì ëà ðû, àí ëà éûø ëà ðû èôà äÿ êîíô ðàíñ ëàð äà ìà ðàã ëû ìÿ ðó çÿ - äè ëèí èí êè øàô òà ðè õè" (1918-2018) åò ìÿê ö÷öí ÿðÿá, ôàðñ âÿ Àçÿð - ôîð ìà ñè éà Øó ðà ñû òÿ ðÿ ôèí äÿí ðèë ìÿ ñè ãàé äà ëà ðû òÿä ãèã åäèë ìèø - ëÿð ëÿ ÷û õûø åò ìèø äèð. Îíóí ÿñÿð ëÿ - Àçÿð áàé úàí äè ëè íèí ãî ðóí ìà ñû - äèð. Ùÿ ìèí ñà ùÿ èëÿ áàü ëû “È çàù ëû ÿñÿð ëÿ ðè äèë ÷è ëèê åë ìè íÿ ãèé ìÿò ëè áàé úàí äè ëèí äÿ ñþç ëÿð ïà ðà ëåë ñó - ðè Ðó ñè éà, Ãà çà õûñ òàí, Òöð êè éÿ òþù ôÿ äèð. Ñ.À. Ñà äû ãî âà äèë òà ðè õè, ðÿò äÿ èø ëÿí ìèø äèð. Áó áà õûì äàí íûí òÿ ìèí åäèë ìÿ ñèí äÿ êè ôÿà ëèé - ôè çè êà-ðè éà çèé éàò òåð ìèí ëÿ ðè ëö üÿ - âÿ Èðàí äà íÿøð îëóí ìóø äóð. éÿ òè íÿ, Âÿ òÿ íÿ âÿ õàë ãà ëà éèã ëè òè"( Áà êû, Åëì, 1998) íÿøð îëóí - òåð ìè íî ëî ýè éà, îð ôîã ðà ôè éà, íèòã ìöÿë ëè ôèí òÿä ãè ãàò ëà ðûí äà àáè äÿ - Ñ.Ñà äû ãî âà Ðåñ ïóá ëè êà ìûç äà ìóø äóð. ìÿ äÿ íèé éÿ òè âÿ äèë ÷è ëè éèí áàø ãà ëÿð äÿ âÿ åë ìè ÿñÿð ëÿð äÿ, ëö üÿò ëÿð - åë ìè êîíô ðàíñ ëàð äà, åëÿ úÿ äÿ, õèäìÿò ëÿ ðè íÿ ýþ ðÿ “È ëèí íö ôóç ëó 2000-úè èë äÿí Àçÿð áàé úàí ñà ùÿ ëÿ ðè íèí íÿ çÿ ðè ïðîá ëåì ëÿ ðè íÿ äÿ èø ëÿ íÿí òåð ìèí ëÿð òîï ëàí ìûø, Òöð êè éÿ (Èñ òàí áóë); Ãà çà õûñ òàí çè éà ëû ñû" àëè ìå äèà ìö êà ôà òû íà, Ìèë ëè Åëì ëÿð Àêà äå ìè éà ñû íûí Íÿ - äà èð 26 ìî íîã ðà ôè éà íûí, 300-äÿí ìÿí øÿ áà õû ìûí äàí, ñå ìàí òèê âÿ (Àñòà íà) âÿ Èðàí äà êå ÷è ðèë ìèø 2018-úè èë äÿ éà ðà äû úû ëûã ôÿà ëèé éÿ - ñè ìè àäû íà Äèë ÷è ëèê Èíñ òè òó òóí äà àð òûã åë ìè ìÿ ãà ëÿ íèí ìöÿë ëè ôè äèð. - ñòðóê òóð úÿ ùÿò äÿí òÿù ëèë åäèë ìèø - êîíô ðàíñ âÿ ñèì ïî çèóì ëàð äà òè íÿ ýþ ðÿ ÊÈ âÿ Ùÿì êàð ëàð Èò òè - Òåð ìè íî ëî ýè éà øþ áÿ ñè íèí ìö äè ðè - Ìöÿë ëè ôèí òåð ìè íî ëî ýè éà íûí ÿí àê - äèð. Àïà ðû ëàí åë ìè àðàø äûð ìà ëà - ìà ðàã ëû ìÿ ðó çÿ ëÿð ëÿ ÷û õûø åò ìèø - ôà ãû Ðÿ éà ñÿò Ùå éÿ òè íèí ãÿ ðà ðû äèð. 2001-úè èë äÿí ÀÌÅÀ Ðÿ éà ñÿò òóàë ïðîá ëåì ëÿ ðè íÿ ùÿñð îëóí ìóø ðûí äà, åë ìè äè ëèí èí êè øàô òà ðè õè íèí äèð. 2012-ъè èë äÿ Òöð êè éÿ äÿ êå ÷è - èëÿ “Ãû çûë ãÿ ëÿì" ìå äèà ìö êà ôà - Ùå éÿ òè éà íûí äà Òåð ìè íî ëî ýè éà àðàø äûð ìà ëà ðûí äà òåð ìèí ëÿ ðèí éà - ãÿ äèì ëè éè ÿñàñ ëàí äû ðûë ìûø äûð. ðè ëÿí Äèë ãó ðóë òà éûí äà íö ìà éÿí - òû íà ëà éèã ýþ ðöë ìöø äöð. Äèë ÷è ëè - Êî ìèñ ñè éà ñû íûí ñÿäð ìöà âè íè âÿ ðàí ìà ãàé íàã ëà ðû, òÿ øÿê êö ëö, Òåð ìè íî ëî ýè-éà íûí òÿ øÿê êö ëö âÿ äÿ ùå éÿ òè êè ìè èø òè ðàê åò ìèø äèð. éèí ìöõ òÿ ëèô ñà ùÿ ëÿ ðè íÿ ùÿñð ìÿ ñóë êà òè áè äèð. Áó èë ëÿð äÿ Àçÿð - ôîð ìà ëàø ìà ñû âÿ èí êè øà ôû ïðîá ëå - èí êè øà ôû òà ðè õè äþâð ëÿð ÿñà ñûí äà Ñ.Ñà äû ãî âà óçóí ìöä äÿò Àçÿð - åäèë ìèø úîõ øà õÿ ëè éà ðà äû úû ëû üû èëÿ áàé úàí äè ëè íèí ñà áèò òåð ìè íî ëî ýè - ìè þç ùÿë ëè íè òàï ìûø äûð. Õö ñó ñè ëÿ, þç õà ðàê òå ðèê õö ñó ñèé éÿò ëÿ ðè íÿ áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû Ïðå çè äåí òè Àçÿð áàé úàí äè ëè íèí ãî ðóí ìà ñû éà ñû íûí éà ðà äûë ìà ñû íû ãàé äà éà Àçÿð áàé úàí äèë ÷è ëèê òà ðè õèí äÿ àê - ýþ ðÿ òÿù ëèë åäèë ìèø äèð. Òåð ìè íî ëî - éà íûí äà Àëè Àò òåñ òà ñè éà Êî ìèñ ñè - âÿ èí êè øà ôûí äà ìö ùöì õèä ìÿò - ñàë ìàã, áó ñà ùÿ äÿ êè âÿ çèé éÿ òè òóàë áèð ïðîá ëå ìèí-åë ìè äè ëèí èí êè - ýè éà íûí ìöõ òÿ ëèô ìÿð ùÿ ëÿ ëÿð äÿ éà ñû íûí Åêñ ïåðò Øó ðà ñû íûí öç âö ëÿ ðè îëàí çè éà ëû ëà ðû ìûç äàí äûð. íè çà ìà ñàë ìàã ö÷öí åë ìèí, òåõ - øàô òà ðè õè äèàõ ðî íèê ñÿï êè äÿ àðàø - èí êè øàô òà ðè õè, çÿí ýèн À çÿð áàé úàí îë ìóø, ùà çûð äà Ðåñ ïóá ëè êà Åë ìè íè êà íûí, èã òè ñà äèé éàò âÿ ìÿ äÿ - äû ðûë ìûø äûð. Ñ. Ñà äû ãî âà íûí “À - äè ëè íèí òà ðè õè êþê ëÿðè ãÿ äèì äþâð - Òÿä ãè ãàò ëà ðûí Òÿø êè ëè âÿ ßëà ãÿ - Ìà ùè ðÿ ÙÖ ÑÅÉ ÍÎ ÂÀ íèé éÿ òèí àé ðû-àé ðû ñà ùÿ ëÿ ðè èëÿ çÿð áàé úàí äè ëèí äÿ òåð ìè íî ëî ýè - ëÿð ëÿ áàü ëû äûð. Àçÿð áàé úàí ÿäÿ áè ëÿí äèð ìÿ Øó ðà ñû íûí, Àçÿð áàé úàí áàü ëû êîíê ðåò åë ìè ïðèí ñèï ëÿð éà íûí òÿ øÿê êö ëö âÿ èí êè øà ôû"(Áà - äè ëè äþâ ðö ìö çÿ ãÿ äÿð ãÿ äèì áèð Ìèë ëè Åëì ëÿð Àêà äå ìè éà ñû íÿç - ôè ëî ëî ýè éà åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, ìöÿé éÿí ëÿø äè ðèë ìèø, òåð ìè íî ëî æè êû, “Åëì", 2005, 348 ñ.) ÿñÿ ðèí äÿ òà ðè õè éîë êå÷ ìèø äèð. Áó íÿ çÿ ðÿ äèí äÿ Äèë ÷è ëèê öç ðÿ Ìö äà ôèÿ Øó ðà - ïðî ôåñ ñîð 4 Filoloq ийул 2020-ci il АДПУ-нун Губа филиалы йени мярщялянин башланьыъында
ñûí. Òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí òÿä ðèñ âÿ òÿ ëèì ôÿà ëèé - äÿ ãàð øû ëûã ëû òÿú ðö áÿ ëÿ ðèí þé ðÿ íèë ìÿ ñè - éÿ òèí äÿí ýå ðè ãàë ìà ìà ëà ðû ö÷öí íÿ áþ éöê åù òè éàú îë äó üóí äàí óëó þí - äÿðñ ëÿð èí òåð íåò öçÿ ðèí äÿí ìöõ òÿ ëèô äÿð Ùåé äÿð ßëè éå âèí àíà äàí îë ìà ñû - ïðîã ðàì ëàð ëà òÿä ðèñ åäèë äè, áó íóí ëà íûí 97-úè èë äþ íö ìö íÿ ùÿñð îëóí ìóø éà íà øû èñÿ ùÿì äÿ ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà “Ïàí äå ìè éà øÿ ðàè òèí äÿ îí ëàéí òÿù ñèë: ôè ëèà ëû âÿ “Ãàô ãàç" ÒÂ-íèí áèð ýÿ ÿìÿê - ðåàë ëûã ëàð âÿ ïåðñ ïåê òèâ ëÿð" ìþâ çó - äàø ëû üûí äà “ÒÅ ËÅ ÌÖ ÙÀ ÇÈ Ðß ËßÐ" ñóí äà áåé íÿë õàëã îí ëàéí ñå ìè íà ðà àä ëû äÿðñ-âå ðè ëèø ëÿ äà ùà àëè ìÿê òÿá ëÿð åâ ñà ùèá ëè éè åò äè. “Çîîì" ïðîã ðà ìû è÷ÿ ðè ñèí äÿ áèð èë êÿ èì çà àòûë äû, ôè ëèà ëûí ïëàò ôîð ìà ñû öçÿ ðèí äÿí òÿø êèë åäè ëÿí ìöÿë ëèì ëÿ ðè (Àé ñåë Øåé äà éå âà, Íö áàð Áåé íÿë õàëã îí ëàéí Ñå ìè íàð äà Àë ìà - Áàé ðà ìî âà, Éó ñèô Àáà éåâ, Åé âàç íè éà íûí Ðîñ òîê Óíè âåð ñè òå òè íèí, Òöð - Øåé äà éåâ, Ïÿð âà íÿ Ðçà éå âà, Êÿ ìà - êè éÿ íèí Àí êà ðà Óíè âåð ñè òå òè âÿ Ãà çè ëÿ Áàé ðà ìî âà, Ìöð âÿò ßëè éåâ, Òÿù - Óíè âåð ñè òå òè íèí, Àìå ðè êà íûí Ñàí Äèå - ìè íÿ ßëè éå âà, Åë íà ðÿ Àõóí äî âà, Àé - ýî Äþâ ëÿò Óíè âåð ñè òå òè íèí Ýöð úöñ òàí ýöí Øûõ áà áà éå âà, Õóä éàð Äàø äÿ ìè - áþ ëö ìö íöí, Ãûð üû çûñ òà íûí Ãûð üû çûñ òàí ðîâ) ðÿù áÿð ëè éèí äÿñ òÿ éè èëÿ óüóð ëà áó Òÿù ñèë Àêà äå ìè éà ñû íûí, Øè ìà ëè Êè ïèð ëà éè ùÿ íè ùÿ éà òà êå ÷èð ìÿ éè áà úàð ìûø - Òöðê Úöì ùó ðèé éÿ òè íèí Ýèð íå Àìå ðè - äû ëàð. êàí Öíè âåð ñè òå òè íèí, Àçÿð áàé úàí Ùà çûð äà ãëîáàë ëà øàí äöíéà äà äþðäöí úö ñÿ íà éå èíãè ëà áûíûí òÿñè ðè èëÿ áÿ ëÿ ðèí, ÿìÿê äàø ëà ðûí åë ìè âÿ éà ðà äû - Ôè ëèàë äà èëê äÿ ôÿ îëà ðàã ùÿ éà òà êå - Äþâ ëÿò Ïå äà ãî æè Óíè âåð ñè òå òè íèí, áöòöí ñà ùÿ ëÿð äÿ îëäó üó êèìè òÿù ñèë ñà ùÿ ñèíäÿ äÿ éå íè èíêè øàô åðà ñû éà - úû ïî òåí ñèàë ëà ðû íûí öçÿ ÷û õà ðûë ìà ñû ÷è ðè ëÿí “Èñ òå äàä ëà ðû ìû çû òà íû éàã", “Îí - Àçÿð áàé úàí Òåõ íè êè Óíè âåð ñè òå òè íèí øàí ìàã äà äûð. Áó éå íèëèê ëÿ ðèí òÿò áèãè, ñöðÿò ëè èíòåð íåò èì êàí ëà ðû íûí òÿùñèë ìÿã ñÿ äè èëÿ éå íè øó ðà ëà ðûí – Äîê òî - ëàéí òÿä áèð ëÿð" , “Îí ëàéí ãî íàã", “Óñ- òÿù ñèë ñà ùÿ ñèí äÿ òà íûí ìûø ìÿ ðó çÿ ÷è - ñà ùÿ ñèíäÿ äÿ âà úèá ìþâ ãå òóòìà ñû áèçëÿ ðèí, éÿ íè òÿùñèë ñà ùÿ ñèíäÿ ÷à ëû- ðàíò âÿ Ýÿíú Òÿä ãè ãàò ÷û ëàð Øó ðà ñû íûí òàä äÿðñ ëÿ ðè" ëà éè ùÿ ñè ÷ÿð ÷è âÿ ñèí äÿ òÿ - ëÿ ðèí âÿ Íàõ ÷û âàí Ìöÿë ëèì ëÿð Èíñ òè òó - øàí êàäð ëà ðûí ãàð øû ñû íà éå íè ìÿãñÿä ëÿð ãîé äó. Áåëÿ êè, òÿùñèë âÿ åëì ñà - éà ðà äûë ìà ñû, ôè ëèàë äà Óíè âåð ñè òåò- ëÿ áÿ-ýÿíú ëÿ ðÿ ïàí äå ìè éà äþâ ðöí äÿ òó íóí, Áà êû Äþâ ëÿò Óíè âåð ñè òå òè íèí ùÿ ñèíäÿ ìö êÿì ìÿë óüóð ëà ðûí ÿë äÿ åäèëìÿ ñè ö÷öí ðÿ ãà áÿ òÿ äà âàì ëû, Êîëëåú-Ëè ñåé êëàñòå ðè íèí ôÿà ëèé éÿ òè, ìÿ ñà ôÿ äÿí îë ñà áå ëÿ áèð îë ìà üûí, êî - Ãà çàõ ôè ëèà ëû íûí, ÀÄ ÏÓ-íóí ôè ëèàë ëà ðû - òÿä ãèãàò ìåéë ëè, ìîáèë òÿùñèë ìöùè òè ôîðìà ëàø äûðûë ìà ëû, áó ìöùèò äÿ éå íè ÀÌÅÀ-íûí Ìÿð êÿ çè Åë ìè Êè òàá õà íà ñû ìàí äà ðó ùóí äà ôÿà ëèé éÿò äÿ îë ìà üûí íûí íö ìà éÿí äÿ ëÿ ðè èø òè ðàê åò äè. èäåéà ëàð ÿò ðà ôûíäà áèðëÿø ìÿ ëèéèê. âÿ ðå ýèî íóí ÿí áà õûì ëû êà íà ëû îëàí ñèð ëè éîë ëà ðû ýþñ òÿ ðèë äè. Ôè ëèà ëûí äè ðåê òî ðó äî ñåíò Éó ñèô Àëû - ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëû íûí Äîê òî - Þëêÿ ïðå çèäåí òè úÿ íàá Èëùàì ßëèéå âèí òÿùñèë ñà ùÿ ñè íÿ ýþñòÿð äèéè äèã- “Ãàô ãàç" Ò èëÿ ìå ìî ðàí äóì ëà ðûí ðàíò âÿ Ýÿíú Òÿä ãè ãàò ÷û ëàð Øó ðà ñû íûí ãÿò âÿ ãàé üû ñàéÿ ñèíäÿ Àçÿð áàé úàí äà èíñàí êà ïèòà ëûíûí ôîðìà ëàø ìà - èì çà ëàí ìà ñû, ôè ëèà ëûí êè òàá õà íà ôîí - éåâ èëê äÿ ôÿ îëà ðàã îí ëàéí øÿ êèë äÿ òÿø êèë îëóí ìóø áèð íå ÷ÿ òÿ ëÿ áÿ ãðóï - (ÄÝÒØ) òÿø êè ëàò ÷û ëû üû èëÿ 28 Ìàé – ñûíäà êåé ôèé éÿò ëè òÿùñèë âÿ òÿ ëèì ñèñ òå ìè þí ñûðà äà äà éàí ìà üû áàúà ðûð. äó íóí çÿí ýèí ëÿø äè ðèë ìÿ ñè, ôè ëèàë äà éå - Ðåñ ïóá ëè êà Ýö íö íÿ ùÿñð îëóí ìóø Òÿ ñà äöôè äåéèë äèð êè, Àçÿð áàé úàí Äþâ ëÿò Ïå äà ãîæè Óíèâåð ñè òå òè äÿ ôèëèàë - íè äÿí ãóð ìà, òÿ ìèð âÿ áÿð ïà èø ëÿ ðè íèí ëà ðû íûí ãî íà üû îë äó, äà ùà ñîí ðà òà - íûí ìûø òÿ ëèì ÷è Îð õàí Øàù áàç, Åë âèí “28 Ìàé – Àçÿð áàé úà íûí èñ òèã ëà ëèé éÿò ëà ðû èëÿ áèðëèê äÿ êåé ôèé éÿò ëè òÿä ðèñ âÿ òÿ ëèì ôÿà ëèééÿ òèíÿ ýþðÿ þç ñþ çöíö äå- àïà ðûë ìà ñû, ôè áå ðîï òèê èí òår íåò øÿ áÿ - èì çà ñû" àä ëû îíëàéí åë ìè êîíôðàíñ êå - ìèø àëè òÿù ñèë îúàã ëà ðûíäàí äûð. êÿ ñè íèí ýöú ëÿí äè ðèë ìÿ ñè, éå íè òèï ëè 20 Äà äàø ñîé ëà “Çîîì" ïðîã ðà ìû âàñè òÿ - ñè ëÿ ìþù òÿ øÿì ìàð êå òèíã òÿ ëèì ñàà òû ÷èð ìÿê ëÿ äà ùà áèð èëê óüó ðà èì çà àò - Áó ñÿ áÿáäÿí äÿ éå íè ìÿð ùÿ ëÿ íèí áàøëàí üû úûí äà îëàí Àçÿð áàé úàí ÿäÿä êîì ïö òåð äÿí èáà ðÿò Êîìï éó - ìà üû áà úàð äû. Äþâ ëÿò Ïå äà ãîæè Óíèâåð ñè òå òèíèí (ÀÄÏÓ) Ãóáà ôèëèà ëû ôÿà ëèééÿ òèíè åëÿ òÿ- òåð-èí ôîð ìà ñè éà àó äè òî ðè éà ñû íûí èñ òè ôà - áàø òóò äó. Ùÿð áèð ýþ ðöø äÿ ùÿð äÿ ôÿ 100-äÿí àð òûã òÿ ëÿ áÿ âÿ ÿìÿê äàø ëà ðû - 15 Èéóí – Ìèë ëè Ãóð òó ëóø Ýö íö èëÿ ëÿáëÿð ÿñà ñûíäà ãóðóð êè, ùà çûð ëà íàí êàäð ëàð äþâ ëÿ òÿ, äþâëÿò ÷è ëèéÿ áàü ëû, äÿ éÿ âå ðèë ìÿ ñè, ÿìÿê äàø ëà ðûí ñî ñèàë ÿëà ãÿ äàð êå ÷è ðè ëÿí “Ãà éû äûø äàí ãóð - òÿä ãèãàò ÷û ëûã ãàáè ëèé éÿò ëè, éàðà äûúû âÿ èí íîâà òèâ øÿõ ñèé éÿò ëÿð îëìàã ëà úÿ - âÿ çèé éÿò ëÿ ðè íèí éàõ øû ëàø äû ðûë ìà ñû éþ - ìûç èø òè ðàê åäèáí. Äà ùà ñîí ðà áó ëà - éè ùÿ ëÿð äÿ “×à ïàð" æóð íà ëû íûí áàø ðå - òó ëó øà" àä ëû îí ëàéí åë ìè-ïðàê òèê êîíô - ìèé éÿ òèí òåõ íîëî æè, ñîñèàë-èã òèñà äè âÿ ìÿ äÿ íè ñÿâèé éÿ ñè íèí éöêñÿë äèëìÿ - íöì äÿ àòû ëàí àä äûì ëàð, òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí åë - ðàíñ äà ðåñ ïóá ëè êà ñÿ âèé éÿ ëè èäè. ñèíäÿ ìöÿé éÿí ðî ëà ñà ùèá îëñóí ëàð. Ôèëèàë äà òÿä ðèñ âÿ òÿ ëèì ôÿà ëèééÿ òè èëÿ ìÿ ìà ðà üû íûí ýöú ëÿí äè ðèë ìÿ ñè ìÿã - äàê òî ðó Äèë ãÿì ßù ìÿä, ÄÃÈÄÊ-íûí Òÿá ëè üè Ôîí äó íóí èú ðà ÷û äè ðåê òî ðó Êîíô ðàíñ ôè ëèàë òà ðè õèí äÿ èëê äÿ ôÿ îëà - éà íà øû òÿð áèéÿ èøè íèí äöçýöí ãóðóë ìà ñû, ùÿì ÷è íèí ýÿíúëÿ ðèí àñó äÿ âàõ - ñÿ äè èëÿ óëó þí äÿð Ùåé äÿð ßëè éå âèí ðàã Ãó áà Ðà éîí Èú ðà Ùà êè ìèé éÿ òè íö - òûíûí ñÿìÿ ðÿ ëè òÿø êè ëè, îíëàð äà äþâëÿ òÿ ñÿ äà ãÿò, âÿ òÿ íÿ ìÿ ùÿááÿò ùèññ - ùà êè ìèé éÿ òÿ ýÿë ìÿ ñè íèí 50-úè èë äþ íö - Ìåù ìàí Èñ ìà éû ëîâ ãî íàã ãèñ ìèí äÿ èø òè ðàê åò äè. Ëà ÷ûí ðà éî íó ìóí èø üàë ìà éÿí äÿ ëÿ ðè íèí, ðåñ ïóá ëè êà íûí òà íûí - ëÿ ðè íèí ýöúëÿí äè ðèë ìÿ ñè éþ íöíäÿ òÿä áèðëÿ ðèí ãóðóë ìà ñû, êàäð èñ ëà ùàò ëà ðû- ìöí äÿ Ôÿíí Îëèì ïèà äà ñû íûí êå ÷è ðèë - ìûø àëèì âÿ çè éà ëû ëà ðû íûí, ñè éà ñÿò ÷è ëÿ - íûí ùÿéà òà êå ÷è ðèëìÿ ñè, ðÿù áÿð ëèê òÿ ðÿ ôèíäÿí òÿê ìèëëÿø äèðèë ìèø, èäà ðÿåò - ìÿ ñè, ôè ëèàë äàÅë ìè Øó ðà íûí ãÿ ðà ðû èëÿ ýö íöí äÿ Ãà ðà áàü ãà çè ñè Íà òèã Ìåù - äè éåâ ëÿ îí ëàéí ýþ ðöø êå ÷è ðèë äè. ðè íèí, Ãó áà ðà éî íó íóí èú òè ìàè-ñè éà ñè ìÿ íèí òÿòáèã åäèëìÿ ñè ùàçûð äà îíó ÿìèíëèê ëÿ äå ìÿ éÿ ÿñàñ âå ðèð êè, òóò- òÿ ëÿ áÿ ëÿð ö÷öí “Àä ëû òÿ ãàöä" ëÿ ðèí – ùÿ éà òûí äà þíÿì ëè éåð òó òàí ñòðóê òóð äóüó ìóç éîë äîüðó éîëäóð, áó éîëäà ÿë äÿ åäÿ úÿê ëÿ ðè ìèç òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí Ïàí äå ìè éà äþâ ðöí äÿ òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí Öìóì ìèë ëè ëè äåð Ùåé äÿð ßëè éåâ àäû íà ðÿù áÿð ëÿ ðè íèí äÿ èø òè ðà êû èëÿ ýå íèø òÿð - òÿä ðèñ ýþñ òÿ ðè úè ëÿ ðèíäÿ âÿ øÿõ ñè êåé ôèé éÿò ëÿ ðèíäÿ èíêè øà ôûí äèíà ìè êà ñû èëÿ àëè òÿ ãàöä, ìö âà ôèã èõ òè ñàñ ëàð öç ðÿ àñó äÿ âàõ òû íûí ñÿ ìÿ ðÿ ëè òÿø êè ëè èëÿ éà - íÿ òèúÿ ëÿ íÿ úÿê äèð. íà øû, åë ìè èí êè øà ôû äà õö ñó ñè äèã ãÿò äÿ êèá äÿ êå ÷è ðè ëèá. Ôÿ òÿ ëè õàí àäû íà, Àá áàñ ãó ëó àüà Áà - Áö òöí áó ýþ ðö ëÿí èø ëÿ ðèí èñÿ éàë - êû õà íîâ àäû íà, Ñÿ ìÿä Âóð üóí àäû íà, ñàõ ëà íûë ìûø, éå íè èäå éà ëàð èú ðà åäèë - Éà ðàí ìà òà ðè õè, ñòðóê òóð ëàð, êà ôåä ðà ìöÿë ëèì ëÿ ðè íèí åë ìè ìÿ ãà ëÿ - ìèø äèð. Ùà ìû ñû íû ñà äà ëà ìàã èì êà íû - íûç áèð ìÿã ñÿ äè âàð èäè, ôè ëèà ëûí öìó ìè êàäð ñè éà ñÿ òè ëÿ ðè, êè òàá, äÿðñ ëèê, ïðîã ðàì âÿ ìî - Íà äèð Èá ðà ùè ìîâ àäû íà, Êöá ðà Ôÿ ðÿ - èí êè øà ôû, ýÿíú ëÿðèí äþâ ëÿò, úÿ ìèé éÿò úî âà àäû íà, Áà äè ñÿ áà õà íûì Êþ ÷ÿð ëè ìûç îë ìà ñà äà “Âè ðóñ ëà äþ éö øÿí ùÿ - íîã ðà ôè éà ëà ðû èøûã öçö ýþ ðöð, ôè ëèàë éà òû ìûç!" àä ëû ôè ëèàë ðÿù áÿð ëè éè íèí òÿ - ö÷öí éà ðàð ëû êàäð êè ìè éå òèø äè ðèë ìÿ ñè, Øè ìàë áþë ýÿ ñèí äÿ ïå äà ãî æè êàäð ÿìÿê äàø ëà ðû íûí åë ìè èñ òè ãà ìÿò äÿ èí - àäû íà òÿ ãàöä ëÿ ðèí òÿ ñèñ åäèë ìÿ ñè, ìèë ëè ùà çûð ëû üû ìÿã ñÿ äè ëÿ 1943-úö èë äÿ éà ðà- âÿ òÿí ïÿð âÿð ëèê ðó ùóí äà òÿð áè éÿ âè òÿä - øÿá áö ñö èëÿ ùÿ éàòà êå ÷è ðè ëÿí ëà éè ùÿ äÿ îí ëà ðûí äöí éà ýþ ðö øö íöí ôîð ìà ëàø äû - êè øàô ìî íè òî ðèí ãè àïà ðû ëûð. Ôè ëèà ëûí åë ìè èø òè ðàê áèç ëÿ ðè áèð äà ùà äîü ðó ñå ÷èì ðûë ìà ñû. Âÿ íÿ òè úÿ äÿ ÿë äÿ åäèë äè. Áå - äû ëàí Ãó áà Äþâ ëÿò Ìöÿë ëèì ëÿð Èñ òè òó òó - âÿ ïå äà ãî æè êàäð ïî òåí ñèà ëûí äà ïðî - áèð ëÿ ðèí êå ÷è ðèë ìÿ ñè, èñ òÿð ñÿ äÿ ìàä äè- íóí âà ðè ñè ùå ñàá îëó íàí ôè ëèàë 1991-úè òåõ íè êè áà çà íûí éàõ øû ëàø äû ðûë ìà ñû, éå - åò äè éè ìè çÿ ÿìèí ãûë äû. ëÿ êè, 172 íÿ ôÿð ìÿ çóí îëàí òÿ ëÿ áÿ ëÿ - ôåñ ñîð ëàð, åëì ëÿð âÿ ôÿë ñÿ ôÿ äîê òîð ëà ðû, Ëà éè ùÿ ÷ÿð ÷è âÿ ñèí äÿ àøà üû äà êû ðè ìèç ñû ðà ñûí äàí ìà ýèñò ðà òó ðà èì òà - èë äÿ Àçÿð áàé úàí Äþâ ëÿò Ìÿ äÿ íèé éÿò áàø ìöÿë ëèì ëÿð, àëèì ëÿð, ýÿíú äîê òî - íè òèï ëè àó äè òî ðè éà ëà ðûí, ìöà ñèð ñòàí - âÿ Èí úÿ ñÿ íÿò Óíè âåð ñè òå òè íèí Ãó áà ôè - òÿð êèá äÿ ìöí ñèô ëÿð ùå éÿ òè éà ðà äûë ìûø ùàí ëà ðûí äà óüóð ëó íÿ òè úÿ ëÿð ýþñ òÿ ðÿ - ðàíò âÿ äèñ ñåð òàíò ëàð éåð òó òóð. Ùà çûð - ðÿê, ôè ëèàë òà ðè õèí äÿ èëê äÿ ôÿ îëà ðàã ôè ëèà - ëèà ëû, 2000-úè èë äÿ Àçÿð áàé úàí Ìöÿë - äà ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëûí äà ïðî ôåñ - ëèì ëÿð Èíñ òè òó òó íóí Ãó áà ôè ëèà ëû, 2015- ëûí1 ÿìÿê äà øû âÿ 9 òÿ ëÿ áÿ ñè íèí ìà - ñîð-ìöÿë ëèì ùå éÿ òè íèí åë ìè -òÿä ãè ãàò ýèñò ðà òó ðà èì òà ùàí ëà ðûí äà óüóð ÿë äÿ úè èë äÿí èñÿ Àçÿð áàé úàí Äþâ ëÿò Ïå äà - èø ëÿ ðè íÿ úÿëá åäèë ìÿ ñè ñà ùÿ ñèí äÿ õåé - ãî æè Óíè âåð ñè òå òè íèí Ãó áà ôè ëèà ëû êè ìè åäÿ ðÿê ìöõ òÿ ëèô óíè âåð ñè òåò ëÿ ðÿ ãÿ áóë ëè óüóð ëó íÿ òè úÿ ëÿð ÿë äÿ åäèë ìèø äèð . îë äó. ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿ ðèð. Ãó áà íûí ÿí ñÿ ôà ëû ßìÿê äàø ëà ðû ìûç ãû ñà ìöä äÿò äÿ ìÿ êà íûí äà 2, 5 ùåê òàð ÿðà çè äÿ èêè âÿ Ùà çûð äà áèç ÿìÿê äàø ëà ðûí öçÿ ðè - ìöõ òÿ ëèô áåé íÿë õàëã âÿ ðåñ ïóá ëè êà ñÿ - íÿ äö øÿí âÿ çè ôÿ èñÿ ôè ëèàë äà éöê ñÿê ö÷ ìÿð òÿ áÿ ëè 2 òÿä ðèñ áè íà ñû, 38 îòàã - âèé éÿ ëè êîíô ðàíñ âÿ ñèì ïî çèóì ëàð äà äàí èáà ðÿò 70 òÿ ëÿ áÿ ö÷öí íÿ çÿð äÿ èø òè ðàê åò ìèø, ìÿ ãà ëÿ âÿ åë ìè ÿñÿð ëÿð êî ìàí äà ðó ùóí äà éà ðà äû ëàí èì êàí - òó òó ëàí èêè ìÿð òÿ áÿ ëè éà òàã õà íà áè íà - ÷àï åò äèð ìèø, õà ðè úè þë êÿ ëÿð äÿ òÿù ñèë ëàð äàí ñÿ ìÿ ðÿ ëè èñ òè ôà äÿ åò ìÿ éè áà úà - ñû, 300 êâì-ëèê éå ìÿê õà íà áè íà ñû âÿ òÿú ðö áÿ ñè ÿë äÿ åò ìèø, ìöõ òÿ ëèô ðåñ - ðàí ýÿíú ëÿ ðè, àáè òó ðè éåíò ëÿ ðè ðå ýèîí äà áþ éöê èä ìàí мåé äàí ÷à ñû ôè ëèà ëûí ýå - ïóá ëè êà ñÿ âèé éÿ ëè ëà éè ùÿ ëÿð äÿ èø òè ðàê áó àëè òÿù ñèë ìöÿñ ñè ñÿ ñèí äÿ îí ëàð íèø ìàä äè-òåõ íè êè áà çà éà âÿ èíô ðà - åò ìèø ëÿð. ö÷öí éà ðà äû ëàí øÿ ðàèò ëÿ òà íûø åò ìÿê ñòðóê òó ðà ìà ëèê òÿù ñèë êîìï ëåê ñè íÿ – Áóí äàí ÿëà âÿ ôè ëèà ëûí Öìó ìè øþ - âÿ îí ëà ðû áè çèì ëÿ áèð ýÿ òÿä ðè ñÿ úÿëá êàì ïó ñà ìà ëèê îë äó üó íó ýþñ òÿ ðèð. áÿ ñè, Êè òàá õà íà øþ áÿ ñè, Èí ôîð ìà ñè éà åò ìÿê äèð. äàðò ëà ðà óé üóí òÿ ëÿ áÿ éå ìÿê õà íà ñû - âÿ ñå ÷è ëÿí ãà ëèá åñ ñå ëÿð “À çÿð áàé úàí ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëûí äà ýþ ðö - Àçÿð áàé úà íûí øè ìàë áþë ýÿ ñèí äÿ Êîì ìó íè êà ñè éà Òåõ íî ëî ýè éà ëà ðû Шþ - ìöÿë ëè ìè" ãÿ çå òèí äÿ èøûã öçö ýþð - ìÿ äÿ íè ùÿ éà òûí èí êè øà ôûí äà ìöñ òÿñ - áÿ ñè Òÿ ëÿ áÿ âÿ òÿä ðè ñèí èäà ðÿ åäèë ìÿ - íûí èñ òè ôà äÿ éÿ âå ðèë ìÿ ñè, 19060 íöñ - ëÿí èø ëÿð ëÿ ÿëà ãÿ äàð ãàð øû éà ãî éó ëàí õÿ êè òàá ôîí äó îëàí ôè ëèàë êè òàá õà íà - ìöø äöð. ìÿã ñÿä ëÿð íÿèí êè ðå ýèîí, åëÿ úÿ äÿ íà ÿùÿ ìèé éÿò ëè àëè òÿù ñèë îúà üû îëàí ñè øþ áÿ ñè, Ìö ùà ñè áàò ëûã øþ áÿ ëÿ ðèí äÿ Pðî ôåñ ñîð Ìà ùè ðÿ Íà üû ãû çû, ïðî - ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëûí äà 6 èõ òè ñàñ – äÿ ôè ëèàë äà õè ëè ÿìÿê äàø ëûã ïðèí ñèï ëÿ ðè ñûí äà ùÿì ÷è íèí êîìï éó òåð ëÿ ðèí ýå - ðåñ ïóá ëè êà, ùÿò òà áåé íÿë õàëã ìèã éàñ ëû íèø çî ëàã ëû ôè áå ðîï òèê èí òåð íåò õÿò òè íÿ ôåñ ñîð, Ðà ìà çàí Ãà ôàð ëû, äî ñåíò Ìÿ - òÿä áèð ëÿð ëÿ ÿùà òÿ ëÿ íèð. Ôè ëèàë äà èì èí êè - Àçÿð áàé úàí äè ëè âÿ ÿäÿ áèé éà òû ìöÿë - ãî ðó íóð, òÿ ëÿ áÿ-ýÿíú ëÿ ðèí, öìó ìè ôè - òè Îñ ìà íîü ëó, äî ñåíò Âö ãàð Çè ôÿ ðîü - ëèì ëè éè, Ðè éà çèé éàò âÿ èí ôîð ìà òè êà ëèà ëûí ìÿ íà ôå éè íà ìè íÿ ðÿù áÿð ëè éèí ãî øóë ìà ñû, 92 àä äà 204 íöñ õÿ éÿ øàô åò ìÿ éè, òÿê ìèë ëÿø ìÿ éè ãàð øû éà éà õûí äÿðñ ëèê, äÿðñ âÿ ñàèò ëÿ ðè âÿ õà ðè - ëó, äî ñåíò Øÿ ìèë Ñà äèã âÿ ïå øÿ êàð ìÿã ñÿä êè ìè ãîé ìóø äóð, èíà íû ðûã êè, ìöÿë ëèì ëè éè, Òà ðèõ âÿ úîü ðà ôè éà ìöÿë - òàï øû ðûã âÿ òþâ ñè éÿ ëÿ ðè íÿ ÿìÿë åäèë - æóð íà ëèñò Ñàð âàí Áÿù ëó ëîü ëó íóí ìöí - ëèì ëè éè, Èá òè äàè ñè íèô ìöÿë ëèì ëè éè âÿ ìÿê ëÿ áèð ëèê äÿ èø ùÿ éà òà êå ÷è ðè ëèð. úè ÿäÿ áèé éàò ëà ðûí àëû íà ðàã êè òàá õà íà ýÿ ëÿ úÿê äÿ áèç ëÿ ðè ñå ÷ÿ úÿê òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðè - ôîí äó íóí çÿí ýèí ëÿø äè ðèë ìÿ ñè, äè ýÿð ñèô îë äó üó ìö ñà áè ãÿ áèð ñû ðà ìÿ ãàì - Òÿù ñèë äÿ ñî ñèàë-ïñè õî ëî æè õèä ìÿò, ëàð äà, ÿñà ñÿí äÿ òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðèí éà ðà äû úû ìèç îí ëà ðà èñ òè ãà ìÿò ëÿí ìèø áö òöí áó Ìÿê òÿ áÿ ãÿ äÿð òÿ ëèì âÿ òÿð áè éÿ èõ òè - Ôè ëèàë äà ùÿ éà òà êå ÷è ðè ëÿí éå íè ëèê ëÿð ñî ñèàë òèï ëè ëà éè ùÿ ëÿ ðèí èú ðà ñû íà áàø - ñÿ ìÿ ðÿ ëè ôÿà ëèé éÿò äÿí éà ðàð ëà íà úàã - ëà íûë ìà ñû, Òÿ ëÿ áÿ Ýÿíú ëÿð Òÿø êè ëà òû - èø ëÿ ðè íèí áå ëÿ äÿ éÿð ëè çè éà ëû ëàð òÿ ðÿ ôèí - ñàñ ëà ðû ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿ ðèð. 2020/2021- ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëû íûí éå íè äÿí ãèé ìÿò ëÿí äè ðèë ìÿ ñè ÷îõ ÿùÿ ìèé - ëàð. Ôè ëà ëû ìûç äà îëàí ÿñàñ êåé ôèé éÿò ëÿ - úè èë äÿí èñÿ Èí ýè ëèñ äè ëè ìöÿë ëèì ëè éè èõ òè - íûí ñÿäð âÿ ñÿäð ìöà âèí ëÿ ðè íÿ áöä - ðè ìèç áóí ëàð äûð: ùÿ äÿô ëÿ ðè, ãàð øû ñûí äà äó ðàí âÿ çè ôÿ ëÿð, úÿ ùå ñà áû íà ìà àø òÿ ñèñ åäèë ìÿ ñè âÿ éÿò ëè èäè. ñà ñû äà ÿëà âÿ åäè ëèð. Áà êà ëàâ ðèà òó ðà ìÿã ñÿä ëÿð âÿ áó ìÿã ñÿä ëÿð ëÿ áàü ëû Ôè ëèàë äà ïàí äå ìè éà äþâ ðöí äÿ ùÿ - – Òÿä ðèñ, òÿ ëèì âÿ òÿð áè éÿ ïðî ñå - òÿù ñè ëè àëàí 1000-ÿ éà õûí òÿ ëÿ áÿ éÿ 83 ñà èð ýþ ðö ëÿí èëê èø ëÿð áèð äà ùà îíó ñè íèí ìöà ñèð òÿ ëÿá ëÿ ðÿ óé üóí ãó ðóë - ôÿà ëèé éÿ òè íèí ùàí ñû êåé ôèé éÿò âÿ êÿ - äå ìÿ éÿ ÿñàñ âå ðèð êè, ôè ëèàë éå íè ìÿð - éà òà êå ÷è ðè ëÿí éå íè ëèê ëÿð áó íóí ëà éå - íÿ ôÿð ïðî ôåñ ñîð-ìöÿë ëèì ùå éÿ òè òÿù ñèë ìèé éÿò äÿ éè øèê ëèê ëÿ ðèí äÿ áàø âåð äè éè íè êóí ëàø ìà äû, äÿ éÿð ëè ìèë ëÿò âÿ êèë ëÿ ðè - ìà ñû, âå ðèð. Íè çàì-èí òè çà ìûí éöê ñÿê îë äó - ùÿ ëÿ éÿ ãÿ äÿì ãî éà ðàã àð òûã èëê âÿ – Êåé ôèé éÿò ëè òÿù ñèë, èí íî âà òèâ âÿ áèë ìÿê ö÷öí òÿê úÿ åëÿ ýå ðè äÿ ãîé äó - óüóð ëó àä äûì ëà ðû íû àò ìûø äûð. ìèç (Ãÿ íè ðÿ õà íûì Ïà øà éå âà, Ñà äèã üó, òÿ ëÿ áÿ-ìöÿë ëèì èøè íèí øÿô ôàô ãó ðóë - üó ìóç òÿä ðèñ èëèí äÿ ôè ëèà ëûí äè ðåê òî ðó Ãóð áà íîâ), ðåñ ïóá ëè êà íûí ìöõ òÿ ëèô ïå øÿ êàð êàäð ñå ÷è ìè, äó üó ôè ëèàë äà 43 íÿ ôÿð òÿä ðèñ êþ ìÿê ÷è, äî ñåíò Éó ñèô Àëû éå âèí èäå éà, òÿ øÿá - Ïàí äå ìè éà äþâ ðöí äÿ ôÿà ëèé éÿò ðà éîí ëà ðû íûí ùþð ìÿò ëè ÉÀÏ òÿø êè ëàò – Éöê ñÿê òÿä ðèñ ýþñ òÿ ðè úè ëÿ ðè íÿ 20 íÿ ôÿð õèä ìÿ òå äè úè ùå éÿò äÿ ôÿà ëèé - áöñ âÿ ýþñ òÿ ðèø ëÿ ðè íÿ ÿñà ñÿí ùÿ éà òà ñÿäð ëÿ ðè (Ðà ìèç Ýþ éö øîâ, Éó ñèô Àáè - ñà ùèá ýÿíú ëÿ ðÿ éà ðà äû ëàí ýö çÿøò ëÿð, éÿò ýþñ òÿ ðèð. ßìÿê äàø ëà ðûí ìàä äè ðè - êå ÷è ðè ëÿí èí íî âà òèâ âÿ ÷îõ øà õÿ ëè éå íè - "ÚÎ ÂÛÄ-19" – Êî ðî íà âè ðóñ èí ôåê - äîâ) äöí éà íûí âÿ ðåñ ïóá ëè êà ìû çûí áèð – Ýÿíú ëÿ ðèí àñó äÿ âàõ òû íûí ñÿ - ôàù ùà ëû äà èì éàõ øû ëàø ìà èñ òè ãà ìÿ - ëèê ëÿ ðÿ íÿ çÿð ñàë ìàã êè ôà éÿò åäÿð. ñè éà ñû íûí Àçÿð áàé úàí Ðåñ ïóá ëè êà ñû íå ÷ÿ ðåé òèíã ëè óíè âåð ñè òåò ëÿ ðè íèí ïðî - ìÿ ðÿ ëè òÿø êè ëè ö÷öí êëóá âÿ äÿð íÿê ëÿ - òèí äÿ äÿ éè øèð. Áå ëÿ êè, 2019-úó èë ÿð - Áå ëÿ êè, ôè ëèàë äà ùÿ éà òà êå ÷èð äè éè ÿðà çè ñèí äÿ éà éûë ìà ñû íûí ãàð øû ñû íûí ôåñ ñîð âÿ ìöÿë ëèì ëÿ ðè èëÿ îí ëàéí ýþ - ðèí ôÿà ëèé éÿ òè, çèí äÿ ôè ëèàë ÿìÿê äàø ëà ðû íûí ÿìÿê ùàã - ëà éè ùÿ ëÿð – èñ òÿð èì òà ùàí ëà ðûí ìÿð êÿç - àëûí ìà ñû, þë êÿ ÿðà çè ñèí äÿ éåð ëÿ øÿí ðöø ëÿð, òÿ ëèì âÿ áåé íÿë õàëã ñå ìè íàð - – Ýÿíú ëÿ ðèí åë ìè âÿ øÿõ ñè èí êè øà - ëà ðû îð òà ùå ñàá ëà 30% àð òû ðû ëûá, ÿìÿê - ëÿø äè ðèë ìèø, äà ùà ìöà ñèð âÿ òÿê ìèë ëÿø - áö òöí àëè òÿù ñèë îúàã ëà ðûí äà òèá áè-ïðî - ëàð òÿø êèë åäèë äè, òÿ ëÿ áÿ-ýÿíú ëÿ ðè ìà - ôû íà äÿñ òÿê ëà éè ùÿ ëÿ ðè, äàø ëà ðà áà úà ðûã ëà ðû íà ÿñà ñÿí îí ëà ðû äè ðèë ìèø ãàé äà äà àïà ðûë ìà ñû, ôè ëèàë äà ôè ëàê òè êè âÿ äå çèí ôåê ñè éàå äè úè òÿä áèð ëÿ - ðàã ëàí äû ðàí ñóàë ëà ðà úà âàá òà ïûë äû. – Òÿ ëÿ áÿ íàè ëèé éÿò ëÿ ðè íèí îá éåê òèâ èø ïðî ñå ñè íÿ, ôè ëèàë äà êû êî ìàí äà ðó - òÿ ëÿ áÿ-ýÿíú ëÿ ðèí ôÿàë ëû üû íûí òÿ ìèí ðèí èí òåí ñèâ ëÿø äè ðèë ìÿ ñè ìÿã ñÿ äè èëÿ ãèé ìÿò ëÿí äè ðèë ìÿ ñè, ùó íà ìî òè âÿ åò ìÿê ìÿã ñÿ äè èëÿ ôè ëèàë åäèë ìÿ ñè ìÿã ñÿ äè èëÿ âÿ Åë ìè Øó ðà - ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëûí äà äà 3 ìàðò Áåé íÿë õàëã âÿ ðåñ ïóá ëè êà – Ìöÿëëèì-òÿ ëÿ áÿ ÿìÿê äàø ëû üû, ðÿù áÿð ëè éè òÿ ðÿ ôèí äÿí ìö êà ôàò ëàð dèï - íûí ãÿ ðàð ëà ðû èëÿ éà ðà äû ëàí êëóá ëà ðûí" - 2020-úè èë òà ðèõ äÿí òÿä ðèñ, òÿ ëèì-òÿð áè - ñÿ âèé éÿ ëè òÿä áèð ëÿð – Òÿùñèë-òÿð áè éÿ ïðî ñå ñè íèí òÿø êè - éÿ ïðî ñå ñè ìö âÿã ãÿ òè îëà ðàã äà éàí - ëîì âÿ ôÿõ ðè ôÿð ìàí ëàð âå ðè ëèá. Áó ñÿ - Úîí âåð ñà òèîí Úëóá", “Êè òàá êëóá", Àçÿð áàé úàí Äþâ ëÿò Ïå äà ãî æè Óíè - ëèí äÿ ïå øÿ êàðëûã, áÿá äÿí äÿ òÿê úÿ àè äèé éÿ òè ñòðóê òóð ëà - “Ïñè õî ëî ýè éà êëó áó", “Ôà úå òî ôà úå" äû ðûë ìûø äûð. Áó ñÿ áÿá äÿí ôè ëèàë äà êå ÷è - – Ìöÿë ëèì âÿ òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðÿ ùóìà íèñò ðèë ìÿ ëè îëàí, òÿ õè ðÿ ñà ëûí ìûø òÿä áèð ëÿð, âåð ñè òå òè íèí Ãó áà ôè ëèà ëû íûí òÿ øÿá áö ñö ðûí äå éèë, áö òöí êîë ëåê òè âèí ñÿ éè íÿ òè - Ïñè õî ëî ýè éà êëó áó, “Òà ëàíò" Èí úÿ ñÿ íÿò âÿ òÿø êè ëàò ÷û ëû üû ÀÄ ÏÓ-íóí ðåê òî ðó ìö íà ñè áÿò. úÿ ñèí äÿ ìöõ òÿ ëèô áåé íÿë õàëã âÿ éåð ëè (ÀÐÒ) êëó áó, ôè ëèàë äà ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿ - ôè ëèàë òà ðè õèí äÿ èëê äÿ ôÿ îëà ðàã äè ðåê òîð Áå ëÿ ëèê ëÿ, þë êÿ ìè çèí Ãó áà áþë ýÿ - äî ñåíò Éó ñèô Àëû éå âèí òÿ øÿá áö ñö èëÿ ïðî ôåñ ñîð Úÿ äÿð Úÿ ôÿ ðî âóí äÿñ òÿ éè òÿä áèð ëÿ ðÿ, ëà éè ùÿ ëÿ ðÿ, èëê ëÿ ðÿ èì çà àòû - ðÿí 3 ôÿ àë òÿ ëÿ áÿ òÿø êè ëà òû íûí ÒÝÒ, èëÿ äöí éà íûí 6 þë êÿ ñè íèí 11 óíè âåð ñè - ñèí äÿ éåð ëÿ øÿí ÀÄ ÏÓ àè ëÿ ñè íèí áèð ëûð, òÿä áèð ëÿ ðèí êåé ôèé éÿò âÿ êÿ ìèé éÿ òè ÒÙÈÊ âÿ ÒÅÚ-íèí àðà ñûí äà ÿìÿê äàø - ìÿ ñà ôÿ äÿí – îí ëàéí ôîð ìàò äà ùÿ éà - ùès ñÿ ñè îëàí Ãó áà ôè ëèà ëû þç ôÿà ëèé éÿ òè - òà êå ÷è ðèë ìÿ éÿ áàø ëà íû ëà ðàã áèð ñû ðà òå òè áèð îð òàì äà àðà éà ýÿ ëÿ ðÿê ôè ëèàë òà - àð òû ðû ëûð. ëû üûí íè çà ìà ñà ëûí ìà ñû ìÿã ñÿ äè èëÿ ðè õèí äÿ ìþù òÿ øÿì èë êÿ èì çà àòûë äû. íè ýÿ ëÿ úÿê äÿ ìöñ òÿ ãèë óíè âåð ñè òå òÿ Ôè ëèàë äà áèð Ïå äà ãî æè ôà êöë òÿ âÿ ö÷ éà ðà äû ëàí Òÿ ëÿ áÿ Êîîð äè íà ñè éà Øó ðà - éå íè ëà éè ùÿ ëÿð èú ðà åäèë ìèø äèð êè, òÿ ëÿ - ÷åâ ðèë ìÿê ùÿ äÿô ëÿ ðè öçÿ ðèí äÿ ãóð - áÿ âÿ ÿìÿê äàø ëà ðûí àñó äÿ âàõ òû, åâ - Áå ëÿ êè, ìàé àéû íûí 14-äÿ ÀÄ ÏÓ-íóí êà ôåä ðà – ßäÿ áèé éàò âÿ äèë ëÿð, Ïå äà - ñû íûí, àêà äå ìèê Àçàä Íÿ áè éåâ àäû íà Ãó áà ôè ëèà ëû äöí éà íûí ÿê ñÿð þë êÿ ëÿ ðèí - ìóø äóð. ãî æè âÿ èú òè ìàè ôÿí ëÿð, Òÿ áèÿò ôÿí ëÿ ðè “Áèë ýÿ îúà üû" íûí éà ðà äûë ìà ñû, òÿ ëÿ áÿ - äÿ ãàë äûã ëà ðû ìöä äÿò äÿ òÿù ñèë äÿí, Àé ñåë ØÅÉ ÄÀ ÉÅ ÂÀ þçö íöèí êè øàô äàí óçàã ëàø äûð ìà ñûí, äÿ àëè òÿù ñè ëèí îí ëàéí ôîð ìà äà ùÿ éà òà âÿ îíóí òÿä ðè ñè ìå òî äè êà ñû êà ôåä ðà ëà - ëÿ ðèí éà øà äûã ëà ðû åâ ëÿð äÿ âÿ éà òàã õà - êå ÷è ðèë ìÿ ñè íè íÿ çÿ ðÿ àëà ðàã áó ñà ùÿ - ÀÄ ÏÓ-íóí Ãó áà ôè ëèà ëû íûí ðû, äå êàí ëûã ôÿà ëèé éÿò ýþñ òÿ ðèð. Ùÿð èë íà äà îí ëàð ëà çè éà ðÿò ëÿ ðèí òÿø êè ëè, òÿ ëÿ - ÿê ñè íÿ äà ùà ôÿðã ëè óüóð ëà ðà èì çà àòûë - äè ðåê òîð ìöà âè íè. ийул 2020-ci il Filoloq 5 ÌÖÀ ÑÈÐ ÒßÙ ÑÈË ÑÈÑ ÒÅ ÌÈ – ÌÖÀ ÑÈÐ ÌÖßË ËÈÌ “À çÿð áàé úàí èí äè êå÷ ìèø Àçÿð áàé úàí äå éèë. Àçÿð áàé úàí äöí éà áèð- Òÿùñèë ìöÿññè ñÿ ëÿ ðèí äÿ øàýèðä ëÿ ðè ìè - ëè éèí äÿ þç éå ðè íè òà ïûá âÿ ùÿð éåð äÿ íÿèí êè òà íû íûð, ùÿð éåð äÿ þç ñþ çö íö çè, òÿëÿ áÿ ëÿ ðè ìè çè Àçÿðáàé úàí õàëãû íà äå éèð, þç ñè éà ñÿ òè íè ùÿéà òà êå ÷è ðèð". ìÿõñóñ ìèëëè äÿéÿð ëÿð ÿñàñûí äà òÿðáè éÿ åòìÿê, ìÿíÿ âè úÿùÿò äÿí ñàüëàì èíñàí - Ùåé äÿð ßËÈ ÉÅ ëàð éåòèø äèð ìÿê ìÿñÿ ëÿ ñè òÿùñèë ñèñòå - Ùåéäÿð ßëèéå âèí òÿìÿ ëè íè ãîéäó üó íèëè éèí òÿòáèã åäèëìÿ ñè äàùà ìÿãñÿä éþ - ìèíäÿ ÿí ìöùöì éåðè òóòìà ëû äûð. Áóíóí óüóðëó äþâëÿò ñèéà ñÿ òè íèí áèð ïàð÷à ñû äà íöìëö äöð. Ëàêèí éåíè òÿùñèë ñèñòå ìè áÿ- ö÷öí äÿ ùÿìèí äÿéÿð ëÿ ðÿ ìàëèê îëàí òÿùñèë ñèéà ñÿ òè äèð. Óëó þíäÿ ðèí äåäè éè êè- çè úÿùÿò ëÿ ðè íÿ ýþðÿ ÿíÿíÿ âè òÿùñèë äÿí ìèëëè ìöÿëëèì êàäðëà ðû íûí éåòèø äè ðèë ìÿ ñè ìè, ÕÕ ÿñðäÿ Àçÿðáàé úàí õàëãû íûí ÿí ôÿðãëÿ íèð. éàõóä ôîðìà ëàø äû ðûë ìà ñû âàúèá äèð. “Ùÿð áþéöê íàèëèé éÿò ëÿ ðèí äÿí áèðè þëêÿ ìèç äÿ ßíÿíÿ âè òÿùñèë ñèñòå ìè áèëèê éþ íöì - áèðè ìè çÿ áèëèê, òÿùñèë âåðÿí, áó ñÿâèé éÿ - åëìèí, òÿùñè ëèí ñöðÿò ëÿ èíêè øàô åòìÿ ñè îë- ëö, ìöÿëëèì éþ íöì ëö, ôÿíéþ íöì ëö, òÿê- éÿ ãàëäû ðàí ìÿêòÿá äèð âÿ ìÿêòÿá äÿ ìóøäóð. ÕÕ ÿñðèí áèðèí úè ìÿðùÿ ëÿ ñèí äÿ ëèôéþ íöì ëö äöð ñÿ, ìöàñèð òÿùñèë øÿõñèé - òÿùñèë âåðÿí äÿ ìöÿëëèì äèð. Ìÿí éåð Ùåéäÿð ßëèéå âèí ôÿàëèé éÿ òè íÿòè úÿ ñèí äÿ éÿòéþ íöì ëö äöð, øàýèðä éþ íöì ëö, íÿòè úÿ - öçöíäÿ ìöÿëëèì äÿí éöêñÿê àä òàíû ìû - Àçÿðáàé úà íûí ãÿäÿì ãîéäó üó èíòè áàù éþíöì ëö, òÿëÿá éþ íöì ëö äöð. Áó ñûðà éà ðàì". Óëó Þí äÿð Ùåé äÿð ßëè éå âÿ ìÿõ - äþâðö íö øÿðòëÿí äè ðÿí ÿñàñ àìèëëÿð ñûðà - ìöàñèð òÿùñè ëèí ÿñàñ õöñó ñèé éÿò ëÿ ðèí äÿí ñóñ áó äàùè éà íÿ ôèêèð äÿ áþéöê áèð ùèê- ñûíäà åëìèí âÿ òÿùñè ëèí éöêñÿ ëè øè äèããÿò - áèðè êèìè, ñîí àéëà ðûí éàðàò äû üû òÿëÿ áà òà ìÿò âàð. äÿí êÿíàð äà ãàëà áèëìÿç. óéüóí îëàðàã, îíëàéí êå÷è ðèë ìÿ ìåòî äó - ×öíêè éóõà ðû äà ãåéä åòäè éè ìèç êèìè, Ùÿ úÿð Åìèí ãû çû Ùö ñåé íî âà (Ó ìà íè) "Òÿùñèë ñèñòå ìè åëÿ áèð ñèñòåì äèð êè, íó äà ÿëàâÿ åòìÿê ëàçûì äûð. Äåìÿ ëè, àð- ìöÿëëè ìèí øÿõñè íöìó íÿ ñè òÿùñèë-òÿð áè - éÿ ïðî ñå ñèí äÿ þí äÿ îëàí ìÿ ñÿ ëÿ äèð. ÀÄ ÏÓ, ôè ëî ëî ýè éà áóðà äà ùå÷ áèð èíãè ëà áè äÿéè øèê ëèê îëà òûã ìöàñèð ìöÿëëèì èíòåð íåò ðåñóðñ ëà ðûí - åëì ëÿ ðè äîê òî ðó, ïðîô. áèëìÿç. Öìóìèé éÿò ëÿ, áèçèì ùÿéà òû ìû - äàí èñòè ôà äÿ åòìÿ áàúà ðû üû íà äà ìàëèê Àçÿðáàé úàí ïåäà ãî æè ôèêèð òàðè õè íè âÿ- çûí áöòöí ñàùÿ ëÿ ðèí äÿ äÿéè øèê ëèê ëÿð òÿ- îëìà ëû, éåíè îíëàéí òÿùñèë ïðîãðàì ëà ðû íû: ðÿãëÿ ñÿê, ýÿíúëÿ ðÿ íöìó íÿ îëà áèëÿ úÿê ñèð òÿùñèë ñèñòå ìè íèí òÿëÿá ëÿ ðèí äÿí áèðè êàìöë õàðàê òå ðè äàøû ìà ëû äûð. Éîë âåð- Çîîì, Ìèúðî ñîôò Òåàìñ âÿ ñ. ïëàòôîð - éöçëÿð ëÿ çèéà ëû ìû çûí – ìöÿëëè ìè ìè çèí äÿ áóäóð êè, øàýèðä ëÿ ðÿ éåðè ýÿлäèê úÿ, ìÿê îëìàç êè, îíèëëÿð ëÿ éàðàí ìûø éåíè - ìàëàð äà òÿäðè ñè ìöòëÿã ìÿíèì ñÿ ìÿ ëè, àäûíû ÷ÿêìÿê îëàð. ìþâçó éà óéüóí îëàðàã ìöäðèê ëÿ ðèí, äà- ëèêëÿð áèð ýöíäÿ äàüû äûë ñûí, îíäàí ñîíðà äàèìà þçöíö òÿêìèë ëÿø äèð ìÿ ëè äèð. Òàðè õè ìè çÿ íÿçÿð ñàëñàã, ýþðÿ ðèê êè, ùèëÿ ðèí àôîðèçì ëÿ ðè ÿçáÿð ëÿ äèë ñèí. ùå÷ áèëìÿ äè éèí éåíè áèð ãàíóí éàðà äûë - Ìÿëóì äóð êè, áöòöí äöíéà äà óüóðëà òÿùñè ëè ìè çè èðÿëè àïàðàí, ìöÿëëèì èäåàëû - Þì ðö íö ýÿíú íÿñ ëèí òÿð áè éÿ ñè íÿ ñûí". Ùåéäÿð ßëèéå âèí ôèêèð ëÿ ðè áó ýöí òÿòáèã åäèëÿí ìöàñèð òÿùñèë ñèñòå ìè íèí íà, íöìó íÿ ñè íÿ ÷åâðèë ìèø êëàññèê ìöÿë- ùÿñð åäÿí, þç áè ëèê âÿ áà úà ðûã ëà ðû íû òÿ ëÿ - äÿ ìèëëè òÿùñè ëè ìè çèí èíêè øà ôû éîëëà ðûí äà ÿñàñû íû ùóìà íèñò ïåäà ãî ýè êà òÿøêèë åäèð. ëèìëÿ ðè ìèç îëìóø äóð âÿ áóíäàí ñîíðà äà áÿ ëÿ ðè íÿ ñå âÿ- ñå âÿ òÿä ðèñ åäÿí Ì.ß. Ñà - ýö íÿø êè ìè èøûã ñà ÷ûð. Áó ýöí ùÿ ìèí Ùóìà íèñò ïåäà ãî ýè êà íûí èñÿ þç òÿëÿá ëÿ - îëàúàã. Ñ.ß.Øèð âà íè, Ú.Ìÿììÿä ãó ëó çà - áèðè Ìèð Úÿëàë ýöíÿø ëÿ ìöãà éè ñÿ åäèð, ïðèí ñèï ëÿ ðÿ ÿñàñ ëà íàí òÿù ñèë ñèñ òå ìè íè ðè, þç øÿðòëÿ ðè âàðäûð .Èëê íþâáÿ äÿ, ìöÿë- äÿ, Ì.ß.Ñà áèð, Èñìà éûë Øûõëû, Ìèð Úÿëàë áåëÿ áèð èíñà íûí âÿôà òû íû èñÿ ýöíÿ øèí áàò- éàðà äà áèëñÿê, òÿhñèë ïðîñå ñè íè óüóðëà ëèìäÿí òÿëÿá åäèëÿí úÿùÿò ìöÿëëè ìèí âÿ ùÿ ìèí ìÿê òÿ áèí äà âàì ÷û ëà ðûí äà í ìàñû íà, ÷ûðà üûí ñþíìÿ ñè íÿ áÿíçÿ äÿ ðÿê ùÿéà òà êå÷è ðÿí, ñÿíÿ òè íèí, ïåøÿ ñè íèí øÿõñè íöìó íÿ ñè äèð. Ìöÿëëèì òÿëÿ áÿ éÿ, îëàí, Àçÿðáàé úàí òÿùñè ëèí äÿ âÿ åëìèí äÿ äåéèð äè: “Åëÿ áèð ÷ûðàã ñþíöð äö êè, îíóí âóðüó íó îëàí ìöÿëëèì êàäðëà ðû éåòèø äè ðÿ øàýèð äÿ øÿõñèé éÿò êèìè éàíàø ìà ëû, îíà äÿéÿð ëè ðîëó îëìóø, åëìè ÿñÿðëÿ ðè èëÿ áó íó ðó þç âÿ òÿ íè ö÷öí ùå÷ äÿ ýö íÿø èøû üûí - áèëñÿê, äöíéà ìöñòÿ âè ñèí äÿ áþéöê óüóð- þðíÿê, íöìó íÿ îëìà ëû äûð. “Àçÿð áàé úàí ýöí äÿ äþâëÿ òè ìè çÿ, õàëãû ìû çà õèäìÿò äàí àç çÿðó ðè äåéèë äè". ëàðà èìçà àòà áèëÿ ðèê. Ðåñïóá ëè êà ñûí äà òÿùñè ëèí èíêè øà ôû öçðÿ åäÿí ïðîôåñ ñî ð ß.Äÿ ìèð ÷è çà äÿ êèìè, Ìÿí èíà íû ðàì êè, ÿýÿð áó âÿ äè ýÿð Àçÿðáàé úàí Ðåñïóá ëè êà ñû íûí Ïðåçè - Äþâëÿò ñòðàòå ýè éà ñû" ñÿðÿí úà ìûí äà ýþñ- ïðî ôåñ ñîð Ùÿ ñÿí Ìèð çÿ éåâ, ïðî ôåñ ñîð êëàññèê ìöÿëëèì ëÿ ðè ìèç áó ýöí äÿ ÷àëûø - äåíòè úÿíàá Èëùàì ßëèéå âèí “Àçÿð áàé - òÿðèë äè éè êèìè, “ìöÿëëè ìèí ïåäà ãî æè ôÿà- Àôàä Ãóðáà íîâ âÿ îíëàð ëà äèýÿð øÿõñèé - ñàéäû ëàð, îíлине òÿùñè ëèí äÿ ñèð ëÿ ðè íÿ éè- úàí Ðåñïóá ëè êà ñûí äà òÿùñè ëèí èíêè øà ôû öç- ëèééÿ òè åëÿ ãóðóë ìà ëû äûð êè, î íÿèíêè þç éÿòèí àäûíû ÷ÿêìÿê îëàð êè, îíëàð äÿéÿð - éÿëÿ íÿ ðÿê þçëÿ ðè íè òÿêìèë ëÿø äè ðÿð, õàë- ðÿ Äþâëÿò ñòðàòå ýè éà ñû" 2013-úö èë 24 éåòèð ìÿ ëÿ ðè íÿ, ùÿòòà ÿòðàô äà êû èíñàí ëà ðà ëè þìöðëÿ ðè íè, áèëèê âÿ áàúà ðûã ëà ðû íû øàì ãûìû çûí ýÿëÿ úÿ éè íàìè íÿ éåíÿ áèëäèê ëÿ - îêòéàáð òàðèõ ëè ñÿðÿí úà ìû òÿùñèë ñèñòå ìè - íöìó íÿ îëñóí". êèìè õàëãû ìû çûí èíêè øà ôû, ýÿíúëÿ ðèí òÿ- ðèíè, þéðÿí äèê ëÿ ðè íè ýÿíú íÿñëÿ ñåâÿ-ñå - ìèçèí èíêè øà ôû ñàùÿ ñèí äÿ éåíè áèð ìÿðùÿ - ÕÕÛ ÿñð ìöÿëëèì ëÿ ðè íèí ãàðøû ñûí äà ëèì-òÿðáè éÿ ñè âÿ òÿùñè ëè éîëóí äà ÿðèòìèø - âÿ þéðÿ äÿð äè ëÿð. ëÿ îëìàã ëà éàíà øû, ñÿðÿí úàì äà ìÿíÿ âè äóðàí âàúèá ìÿñÿ ëÿ ýÿíúëÿ ðèí ÿõëà ãè- ëÿð. Áó úöð èíñàí ëàð êå÷ìèø äÿ äÿ, áó ýöí Ñþé ëÿ äèê ëÿ ðè ìè çè éå êóí ëàø äû ðà ðàã úÿùÿò äÿí éöêñÿê ÿõëà ãè äÿéÿð ëÿ ðÿ ìà- ìÿíÿ âè äÿéÿð ëÿð ÿñàñûí äà òÿðáè éÿ åäèë- äÿ, ýÿ ëÿ úÿê äÿ äÿ ýÿíú íÿ ñèë ö÷öí, ìöà - äåéÿ áèëÿ ðèê êè, ìöàñèð úÿìèé éÿ òèí ãó- ëèê îëàí, ñàâàä ëû, ñÿðèø òÿ ëè, ìöàñèð äþâ- ìÿñè äèð. Ìöÿëëèì øàýèðä ëÿ êå÷ìèø, èíäè - ñèð ìöÿëëèì ëÿ ðè ìèç ö÷öí þðíÿê îëàðàã ðóëìà ñûí äà ìöàñèð úÿìèé éÿ òèí òÿëÿá ëÿ - ðöí äöíéà ñòàíäàðò ëà ðû íûí òÿëÿá ëÿ ðè íÿ úà- êè âÿ ýÿëÿ úÿê ìÿíÿ âè äÿéÿð ëÿð àðàñûí äà ãàëà úàã ëàð. Îíëà ðûí ôÿàëèé éÿò ëÿ ðè íè àðàø- ðèíÿ úàâàá âåðÿí ìöÿëëèì êàäðëà ðû íûí âàá âåðÿí ìöÿëëèì êàäðëà ðû íûí ùàçûð ëàí - áèð âàñè òÿ ÷è îëìà ëû äûð. äûðäûã äà ìöàñèð éåíè òÿùñèë ñèñòå ìè íèí, ùàçûð ëàí ìà ñû ìöùöì ÿùÿìèé éÿò ëè ñòðà- ìàñû ìÿñÿ ëÿ ñè íÿ äÿ äèããÿò éåòè ðèë ìèø äèð. Àçÿð áàé úàí Ðåñïóá ëè êà ñû Ïðåçè äåí òè ùó ìà íèç ìèí ÿí ýþ çÿë íö ìó íÿ ëÿ ðè íÿ òåæè ìÿñÿ ëÿ äèð. Áó ýöí ùÿð ìöÿëëèì äÿí Ïðåçè äåí òèí ñÿðÿí úà ìû òÿùñè ëè ìè çèí ìå- Èë ùàì ßëè éå âèí 2005-úè èëèí 30 àâ ãóñò ðàñò ýÿëè ðèê. òÿëÿá îëóíàí ÿñàñ ìÿñÿ ëÿ ïàíäå ìè éà òîäî ëî æè ÿñàñû, ïåäà ãî ýè êà íûí áöíþâ ðÿ ñè òàðèõ ëè ñÿðÿí úà ìû èëÿ úÿìèé éÿ òÿ éàðàð ëû Ìèð Úÿ ëàë 1928-úè èë äÿ Ýÿí úÿ Äà ðöë - äþâðö íöí òÿëÿá ëÿ ðè íÿ óéüóí îëàðàã ýÿ- îëàðàã äþâëÿò ðÿùáÿ ðè íèí òÿùñè ëÿ ãàéüû ñû - âÿòÿí äàø éåòèø äè ðèë ìÿ ñè, ýÿíúëÿ ðèí ìèëëè- ìöÿëëè ìè íè áèòèð äèê äÿí ñîíðà Ýÿäÿ áÿé ëÿúÿ éè ìèç íàìè íÿ éåíè òÿùñèë ñèñòå ìè íèí íûí áàðèç ýþñòÿ ðè úè ñè äèð. ìÿíÿ âè êåéôèé éÿò ëÿð ÿñàñûí äà ôîðìà ëàø - ñÿêêè çèë ëèê ìÿêòÿ áèí äÿ ÷àëûø ìûø, Ñþéöä - ôîðìà âÿ öñóëëà ðû íû ìÿíèì ñÿ ìÿê, òÿòáèã Äþâëÿò ñèéà ñÿ òè íèí ìÿãñÿ äè éöêñÿê ìà ñû íû íÿ çÿð äÿ òó òàí “À çÿð áàé úàí ëö âÿ Àõûðäàì êÿíäëÿ ðèí äÿ äÿðñ äåìèø - åòìÿê, âÿòÿí âÿ õàëã ãàðøû ñûí äà áîðúó - êåéôèé éÿò ëè ìöÿëëèì êàäðëà ðû íûí ùàçûð - Ýÿíúëè éè Äþâëÿò Ïðîãðà ìû" òÿñäèã åäèë- äèð. Èëê äÿôÿ ñàäÿ êÿíä óøàãëà ðû èëÿ öí- íó éåðè íÿ éåòèð ìÿê äèð. ëàíìà ñû, òÿêìèë ëÿø äè ðèë ìÿ ñè, ìöàñèð úÿ- ìèøäèð. Óëó юíäÿð Ùåéäÿð ßëèéå âèí “Áèç ñèééÿò äÿ îëìàã, îíëà ðà äÿðñ äåìÿê áþ- Ìöÿëëèì ÿìÿéè íè, îíóí úÿìèé éÿò - ìèééÿ òèí òÿëÿá ëÿ ðè íÿ óéüóí îëìà ñû âÿ ÷àëûø ìà ëû éûã êè, ýÿíúëÿ ðè ìèç Àçÿðáàé - éöê ìöÿëëè ìèí õàòè ðèí äÿ þìöð áîéó õîø äÿ êè ðî ëó íó éöê ñÿê ãèé ìÿò ëÿí äè ðÿí äèýÿð ìÿñÿ ëÿ ëÿð äèð. Åëÿ ìöÿëëèì ùàçûð ëû - úàí õàë ãû íà õàñ îëàí ìÿ íÿ âè, ìèë ëè ÿíÿ - èçëÿð áóðàõ ìûø äûð. Óøàãëûã èëëÿ ðè íè êå÷èð - Öìóì ìèë ëè ëè äåð Ùåé äÿð ßëè éåâ 24 üû ÿñàñ ýþòö ðöë ìÿ ëè äèð êè, î, áþéöê ùÿðô- íÿëÿð ÿñàñûí äà òÿðáè éÿ åäèëñèí ëÿð" - ôèêðè - äèéè Ýÿíúÿ, èëê äÿôÿ ìöÿëëèì ëèê åòäè éè ñåíòéàáð 1998-úè èë òàðè õèí äÿ Àçÿðáàé - ëÿ éàçû ëà áèëÿ úÿê ÿñë ÌÖßËËÛ Ì îëñóí, íè ÿñàñ ýþòö ðÿí ùÿìèí ïðîãðàì äà âÿòÿ - Ýÿäÿ áÿé éàçû ÷û-ìöÿë ëè ìèí äèëè íèí ÿç- úàí ìöÿëëèì ëÿ ðè íèí ÕÛ ãóðóë òà éû íà öí- êå÷ìèø èðñè, êëàññèê ÿíÿíÿ íè ãîðó éóá íÿ ìÿùÿá áÿò, íàðêî ìà íè éà éà, ãàíóí áÿðè îëìóø äóð. Äàùà ñîíðà ëàð ÷àëûø äû üû âàíëà äû üû ìÿêòó áóí äà äåìèø äèð: “Áó ñàõëà éà ðàã, áó ýöíöí ðåàëëû üûí äàí ÷ûõûø ïîçóí òó ëà ðû íà ãàðøû ìöáà ðè çÿ, èäìà íûí Áàêû Äþâëÿò Óíèâåð ñè òå òè íèí àóäè òî ðè éà - ýöí þëêÿ ìè çèí ãàðøû ñûí äà äóðàí ïðîá- åòñèí. Þçöíö òÿê ìèë ëÿø äèð ìÿê ëÿ ýÿëÿ úÿê èíêè øàô åòäè ðèë ìÿ ñè èëÿ ñàüëàì íÿñëèí éå- ëà ðûí äà ñå âèì ëè òÿ ëÿ áÿ ëÿ ðè ãàð øû ñûí äà ëåìëÿ ðèí ùÿëëèí äÿ ìöÿëëèì ëÿ ðèí ôÿàë èøòè - ö÷öí ùàçûð ëàí ñûí. òèø äè ðèë ìÿ ñè, ýÿíú ëÿ ðèí þë êÿ íèí ñè éà ñè ñþéëÿ äè éè ìöùà çè ðÿ ëÿð Ìèð Úÿëàë ìöÿëëè - ðàêû õöñó ñè ÿùÿìèé éÿò êÿñá åäèð. Àçÿð- Ùà çûð äà äöí éà ìèã éà ñûí äà áþ éöê ùÿéà òûí äà ôÿàë èøòè ðà êû âÿ äèýÿð âÿçè ôÿ ëÿ - ìèí ÿí äÿéÿð ëè ÿñÿðëÿ ðè, ùÿìèí àíëàð èñÿ áàéúàí ìöÿëëè ìè íèí áèð ìÿãñÿ äè, áèð äÿéè øèê ëèê ëÿ ðèí áàø âåðäè éè, îíëàéí ùþ- ðèí ùÿéà òà êå÷è ðèë ìÿ ñè ÿñàñ âÿçè ôÿ êèìè ùÿéà òû íûí ÿí ýþçÿë ÷àüëà ðû èäè. Äÿðñ äå- àìà ëû îë ìà ëû äûð; Àçÿð áàé úà íû ìû çû ÷è - êöìÿò ëÿ ðèí, ùÿòòà áèðúÿ èë, áèð íå÷ÿ àé ãàðøû éà ãîéóë ìóø äóð. äèéè, ùÿòòà äÿðñ äåìÿ äè éè òÿëÿ áÿ ëÿ ðèí õà- ÷ÿêëÿ íÿí, èíêè øàô åäÿí, ôèðà âàí, ãöäðÿò ëè áåëÿ þíúÿ ùÿéà òà êå÷èð äè éè ìèç òÿùñèë ñèñ- Ìöÿëëèì éöêñÿê ÿõëà ãè-ìÿ íÿ âè äÿ- òèðÿ ñèí äÿ î áþéöê èíñàí ñàäÿ, ñÿìè ìè, áèð äþâëÿ òÿ ÷åâèð ìÿ éÿ ãàäèð, ìöñòÿ ãèë - òåìè íèí îíëàéí òÿùñèë ëÿ ÿâÿç åäèëìÿ ñè éÿðëÿ ðÿ ìàëèê îëìà ëû, ùÿìèí ìÿíÿ âè äÿ- ìåùðè áàí áèð ìöÿëëèì êèìè áó ýöí äÿ ëèê èäå éà ëà ðû íà ñà äèã, þçö íö âÿ òÿ íèí çÿðó ðÿ òè íè ãàðøû ìû çà ãîéäó. éÿðëÿ ðè øàýèðä ëÿ ðè íÿ àøûëà ìà ëû, îíëà ðû éàøà éûð. àçàäëû üû íàìè íÿ ôÿäà åòìÿ éÿ ùÿð àí ùà- Ìÿëóì äóð êè, Àçÿðáàé úàí äà äöíéà ñåâìÿ ëè âÿ øàýèðä ëÿ ðèí ñÿâèé éÿ ñè íÿ óé- Òÿùñè ëè, ìààðèô ëÿí ìÿ íè éöêñÿê ãèé- çûð îëàí, éåíè òÿôÿê êöð òÿðçè íè ãàâðà éà - ñòàíäàðò ëà ðû íà óéüóí éåíè òÿëèì ìåòîä - üóíëà øà ðàã äöçýöí öíñèé éÿ òèí ôîðìà ëàø - ìÿòëÿí äè ðÿí Ìèð Úÿëàë éàçûð äû: ðàã ìöàñèð òÿëÿá ëÿ ðÿ úàâàá âåðÿí, ñàü- ëàðû òÿòáèã åäèëìÿê äÿ äèð. Éåíè òÿùñèë ñèñ- ìàñû íà íàèë îëìà ëû äûð. Éàëíûç áó çàìàí 1. “Ìèëëÿ òèì! Ìöÿëëèì êÿíäèí éàíàí ëàì ÿãèäÿ ëè, ìèëëè ðóùëó íÿñèë éåòèø äèð - òåìè íèí ùÿéà òà êå÷è ðèë ìÿ ñè èñòè ãà ìÿ òèí - ìöÿëëèì äþâðöí, çàìà íûí âÿ Äþâëÿò ÷ûðà üû äûð. Îíóí èøûüûí äàí áÿùðÿ ìÿíä îë- ìÿê". äÿ áþéöê èøëÿð ýþðö ëöð êè, ìöàñèð òÿëÿá - ñòðàòå ýè éà ñû íûí òÿëÿá ëÿ ðè íÿ óéüóí êàäð ìàã èñòÿ ìÿ éÿí ëÿð êîð ãàëàð ëàð. Áàëà ëà ðû - Àçÿð áàé úàí ìöÿëëèì ëÿ ðè íèí ãàðøû ñû - ëÿðÿ úàâàá âåðÿí ìöÿëëèì êàäðëà ðû íûí îëà áèëÿð. ìûçûí ìÿíÿ âè àòàñû ìöÿëëèì äèð". íà ãîéó ëàí áó ìöùöì äþâëÿò ÿùÿìèé - ùàçûð ëàí ìà ñû áó ñàùÿ äÿ ÿí àêòóàë ìÿñÿ - Ìöÿëëèì äÿ âÿ öìóìèé éÿò ëÿ, èíñàí - 2. “Øàèð äÿ, àëèì äÿ, ìöÿë ëèì äÿ åë - éÿòëè òÿëÿá áèçèì ùÿð áèð òÿùñèë èø÷è ñè íèí ëÿäèð. ëàðäà ÿõëà ãè-ìÿ íÿ âè äÿéÿð ëÿ ðè éöêñÿê äÿí ýöú àëìà ëû äûð". ãàðøû ñûí äà ãîéó ëàí òÿëÿá äèð. Áèð âÿòÿí - Ëà êèí îíó äà ãåéä åò ìÿê ëà çûì äûð ãèé ìÿò ëÿí äè ðÿí Àë áåðò Åéíøòåéí éàç - 3. “Åëìèí øÿðÿ ôè íè ãîðó ìàã ëàçûì - äàø îëàðàã, áèð ìöÿëëèì îëàðàã ùÿð áèðè - êè, ìöàñèð òÿùñèë ñèñòå ìè þëêÿ ìèç äÿ ñîí ìûøäûð êè, áÿøÿ ðèé éÿ òèí ýÿëÿ úÿ éè åëìè òÿ- äûð". ìèç áó âÿçè ôÿ íèí þùäÿ ñèí äÿí ýÿëìÿ éÿ, èëëÿ ðÿ ãÿäÿð òÿòáèã åäèëÿí ÿíÿíÿ âè òÿùñèë ðÿããè íèí ñàáà ùûí äàí áèð î ãÿäÿð àñûëû äå- Éàçû ÷û íûí ìöÿëëè ìè, åëìè, òÿùñè ëè ãèé- ìöñòÿ ãèë äþâëÿ òè ìè çèí ýÿëÿ úÿê òàëå éè íè ñèñòå ìè íÿ ãàðøû äåéèë. Ùÿòòà, äåìÿê îëàð éèë, èíñà íè ÿõëà ãûí âÿ ìÿíÿ âèé éà òûí ñà- ìÿòëÿí äèð äè éè áó âÿ äèýÿð îíëàð ëà àôîðèç - òàïøû ðà úà üû ìûç ýÿíú íÿñëèí ëàéèã ëè âÿ- êè, ÿíÿíÿ âè òÿùñè ëèí áàçà ñû ÿñàñûí äà éå- áàùêû ìÿíçÿ ðÿ ñèí äÿí àñûëû äûð. ìèíè íöìó íÿ ýþñòÿð ìÿê îëàð. Åëÿ ìöà- òÿíäàø êèìè éåòèø ìÿ ñè íÿ ÷àëûø ìà ëû éûã. 6 Filoloq ийул 2020-ci il ЕЛМ ВЯ АЛИМ АДЫНЫН УЪА ЗИРВЯСИ
Òà ðèõ äÿ åëÿ èí ñàí ëàð âàð êè, îí ëà - Ìöà ñèð Àçÿð áàé úàí äè ëè êà ôåä ðà ñûí äà äà, áèð ñû ðà óüóð ëà ðà íà èë îë ìà ñûí äà âàì åò äè ðèð. Áó ýöí òöðê äèë ëè þë êÿ ëÿ ðèí éà ñè õà äèì Ùÿ ñÿí Ìèð çÿ èëÿ áèð ëèê äÿ ðûí äöí éà éà ýÿ ëè øè ýÿ ëÿ úÿê äÿ òÿê úÿ ëà áî ðàíò âÿ çè ôÿ ñèí äÿ ñàõ ëà íûë ìà ñû ÿí éöê ñÿê, öë âè êåé ôèé éÿò ëÿ ðè þçöí äÿ ùó ìà íè òàð åëì ëÿð ñà ùÿ ñèí äÿ ÷à ëû øàí þë êÿ ìè çèí ìöñ òÿ ãèë ëè éè âÿ îíóí ìþù - áèð àè ëÿ éÿ, áèð åëÿ-îáà éà äå éèë, ìÿí - ö÷öí èíñ òè òóò ðÿù áÿð ëè éè ãàð øû ñûí äà òÿ úÿñ ñöì åò äè ðÿí áþ éöê øÿõ ñèé éÿò òà íûí ìûø àëèì ëÿ ðè ñû ðà ñûí äà Áó ëóä õàí êÿì ëÿí ìÿ ñè óü ðóí äà ôÿ äà êàð ëûã ýþñ - ñóá îë äó üó ìèë ëÿ òÿ áà øó úà ëû üû ýÿ òè ðèð òÿã äè ìàò ëà ÷û õûø åäèð âÿ áó íà íà èë Ùÿ ñÿí Ìèð çÿ éÿ áîðú ëó îë äó üó íó äþ - ìöÿë ëè ìèí äÿ àäû ôÿõð ëÿ ÷ÿ êè ëèð. Áó òÿð ìèø çè éà ëû ëà ìûç äàí äûð. âÿ õàë ãûí ôÿõ ðè íÿ ÷åâ ðè ëèð. Îí ëà ðûí åë - îëóð. Áó íóí ëà äà Áó ëóä õà íûí èñ òÿð ùÿ - íÿ-äþ íÿ õà òûð ëà éûð âÿ áó óíó äóë ìàç, ùÿì äÿ îíóí ëà áàü ëû äûð êè, Àçÿð áàé - Î, àíà äè ëè ìè çèí ãî ðóí ìà ñû, ùÿ - ìè, èú òè ìàè-ñè éà ñè ôÿà ëèé éÿò ëÿ ðè, éà ðàò - éà òûí äà, èñ òÿð ñÿ äÿ òà ëå éèí äÿ éå íè áèð ïàð ëàã èí ñà íû ùÿð çà ìàí ìèí íÿò äàð - úàí ÿäÿ áè-åë ìè ôèê ðè íèí ýþð êÿì ëè ñè - éà òû ìû çûí áö òöí ñà ùÿ ëÿ ðèí äÿ äîü ìà äûã ëà ðû âÿ éà ðà äû úû ëûã ëà ðû õàë ãûí åëì âÿ ìÿð ùÿ ëÿ áàø ëà íûð. Áå ëÿ ëèê ëÿ, áó èñ òå - ëûã ëà éàä åäèð. ìà ëà ðû íûí éà ðà äû úû ëû üû íà, Òöðê äöí éà- äè ëè ìè çèí áèð ìÿ íà ëû îëà ðàã ìà íåÿ ñèç ìÿ äÿ íèé éÿò õÿ çè íÿ ñè íè äà ùà äà çÿí - äàä ëû ýÿí úèí þç áþ éöê ïî òåí ñèà ëû íû Áó ëóä õàí ìöÿë ëèì 33 èë äèð êè, þç ñû ÿäÿ áè ôèê ðè íÿ äÿ ðèí äÿí áÿ ëÿä îë ìà- èø ëÿí ìÿ ñè, äè ëè ìè çÿ äèã ãÿò âÿ ãàé üû - ýèí ëÿø äè ðèð. ýåð ÷ÿê ëÿø äèð ìÿê ö÷öí ÿë âå ðèø ëè øÿ ðàèò äîü ìà àëè ìÿê òÿ áèí äÿ óüóð ëà ÷à ëû øûð ñû âÿ áó äèë ëÿð äÿ íÿøð åäèë ìèø ÿäÿ áèé - íûí ýþñ òÿ ðèë ìÿ ñè óü ðóí äà ùÿð çà ìàí Áå ëÿ ìÿ íà ëû þìöð éà øà éàí ýþð - éà ðà íûð. Îíó äà ãåéä åäÿê êè, Ùÿ ñÿí âÿ áö òöí øöóð ëó ùÿ éà òû íû ìèë ëè êàäð ëà - éàò ëà ðû ìöí òÿ çÿì íÿ çÿð äÿí êå ÷èð ìÿ- áèð âÿ òÿí äàø-àëèì êè ìè ìö áà ðè çÿ êÿì ëè çè éà ëû ëàð äàí áè ðè äÿ äèë ÷è-àëèì, ìöÿë ëèì Áó ëóä õà íûí èñ òÿð åë ìè, èñ òÿð - ðûí éå òèø ìÿ ñè, ýÿíú ëÿ ðèí åë ìÿ, òÿù ñè - ñè äÿ Áó ëóä õàí ìöÿë ëè ìèí ÿäÿ áè-åë ìè àïà ðàí àëèì ëÿ ðè ìèç äÿí äèð. Ýþð êÿì ëè òöð êî ëîã, ÿäÿ áèé éàò øö íàñ, èú òè ìàè õà - ñÿ äÿ èú òè ìàè ôÿà ëèé éÿ òè íèí áö òöí ìÿð - ëÿ éè éÿ ëÿí ìÿ ñè íÿ ùÿñð åò ìèø äèð. Î, ýþ ðöø ëÿ ðè íèí òÿ øÿê êö ëöí äÿ äÿ ìö - ïå äà ãîã, ïðî ôåñ ñîð ßæ äÿð Àüà éåâ äèì, ôè ëî ëî ýè éà öç ðÿ åëì ëÿð äîê òî ðó, ùÿ ëÿ ëÿ ðèí äÿ âÿ áó éþí äÿ áèð ñû ðà èêè åëì ëÿð äîê òî ðó, îí åëì ëÿð íà ìè - ùöì ðîë îé íà éàí ìÿí áÿ ëÿð îë ìóø- éà çûð: “Áó ëóä õàí åé íè çà ìàí äà ñþç ïðî ôåñ ñîð Áó ëóä õàí Õÿ ëè ëîâ äóð. Î, óüóð ëà ðà íà èë îë ìà ñûí äà þç ìÿñ ëÿ - çÿ äè ùà çûð ëà ìûø, ùàë-ùà çûð äà áèð íå - äóð. ßñÿð ëÿ ðèí äÿ Òöðê äöí éà ñû íûí ñÿð ðà ôû äûð, èí ñà íûí âÿ èí ñàí ëû üûí áàø äÿ ðèí âÿ àíà ëè òèê òÿ ôÿê êöð òÿð çè, þç ùÿò ëÿ ðè íè âÿ äÿñ òÿ éè íè ùå÷ çà ìàí ÷ÿ äèñ ñåð òàíò, äîê òî ðàí òà èñÿ åë ìè ýþð êÿì ëè ñè ìà ëà ðûí äàí ýÿ òèð äè éè õåé ëè ÿëà ìÿò ëÿ ðèí äÿí îëàí íèò ãÿ âÿ ôè êèð äÿñò-õÿò òè, éà ðà äû úû ëûã öñ ëó áó, øÿõ ñè ÿñèð ýÿ ìÿ ìèø äèð. ðÿù áÿð ëèê åäèð, îí ëà ðûí åë ìè ôÿà ëèé éÿ - ñè òàò âÿ èñ òè íàä ëàð äà îõó úó äà áó ùàã - ìö êÿì ìÿë ëè éè íÿ õö ñó ñè äèã ãÿò éå òè - ìþâ ãå éè, áö òþâ ëö éö, ñÿ ìè ìè ëè éè, åë ìè Ùÿ ëÿ 1983-úö èë ëÿð äÿ òÿ ëÿ áÿ èêÿí òè íÿ éà õûí äàí êþ ìÿê ëèê åäÿ ðÿê þç äà àé äûí òÿ ñÿâ âöð éà ðà äûð. ðèð, óñ òàä ëà ðû íûí íö ìó íÿ ñèí äÿ þç àëè - âÿ èú òè ìàè íö ôó çó èëÿ ñå ÷è ëÿí áèð àëèì - èì çà ñû îõó úó äàè ðÿ ëÿ ðèí äÿ òà íûí ìà- òþâ ñè éÿ ëÿ ðè íè âå ðèð. Áó ýöí õåé ëè ñàé - Á.Õÿ ëè ëî âóí åë ìè-ïå äà ãî æè ôÿà ëèé - ëè éè íè òÿ úÿñ ñöì åò äè ðèð. Áó ëóä õà íûí äèð. Ñþç ñöç êè, áö òöí áó êåé ôèé éÿò ëÿð üà áàø ëà éàí Áó ëóä õàí åë ìè ùÿ éà òû íûí äà äÿðñ ëèê, äÿðñ âÿ ñàèò ëÿ ðè íèí, ìî - éÿ òè óçóí áèð äþâ ðö ÿùà òÿ åäèð. Ùÿ - äèë ÷è ëè éÿ âÿ ìÿõ ñó ñè òö êî ëî ýè éà éà àèä îíóí äà ùà ýÿíú éàø ëà ðûí äàí àëèì êè - ãà éÿ ñè ùå ñàá åäÿ ðÿê áö òþâ ëöê äÿ íîã ðà ôè éà âÿ êè òàá ëà ðûí ìöÿë ëè ôè îëàí ìèí äþâ ðö äèã ãÿò ëÿ èç ëÿ äèê äÿ î Àçÿð - ÿñÿð ëÿ ðè íèí ÿê ñÿ ðèé éÿ òè åí ñèê ëî ïå äèê ìè éå òèø ìÿ ñè íÿ âÿ òà íûí ìà ñû íà ñòè - þì ðö íö åë ìÿ ùÿñð åò ìèø, 26 éà øûí äà Áó ëóä õàí ìöÿë ëè ìèí ôÿà ëèé éÿ òè äå - áàé úàí äè ëè íèí âÿ ÿäÿ áèé éà òû íûí þé ðÿ - õà ðàê òåð äà øû éûð, ìèë ëè âÿ ìÿ íÿ âè äÿ - ìóë âåð ìèø äèð. íà ìè çÿä ëèê, 32 éà øûí äà èñÿ äîê òîð ëóã ìÿê îëàð êè, âà ùèä áèð ìÿã ñÿ äÿ ùÿñð íèë ìÿ ñè íèí åë ìè-íÿ çÿ ðè ñÿ âèé éÿ ñè íÿ éÿð àøû ëà éûð". ßæ äÿð ìöÿë ëèì áó ëà êî - Òÿ ëÿ áÿ ëèê èë ëÿ ðèí äÿ “Ú.Úàá áàð ëû" äèñ ñåð òà ñè éà ñû íû óüóð ëà ìö äà ôèÿ åò - îëó íóá. Äà ùà äÿ ãèã äå ñÿê âÿ òÿ íÿ, þçö íöí ìèë ëè ìÿô êó ðÿ ìþâ ãå éèí äÿí íèê ôè êèð ëÿ ðè èëÿ Áó ëóä õàí ìöÿë ëè ìèí àäû íà éöê ñÿê òÿ ãàöä ëÿ îõó éàí Áó - ìèø äèð. õàë ãà ìÿ ùÿá áÿò âÿ õèä ìÿò! Äå ìÿê éà íà øà ðàã àðàø äû ðûë ìà ñû íà ðàñò ýÿ ëè - éà ðà äû úû ëû üû íûí áö òöí ìà ùèé éÿ òè íè èôà - ëóä õàí ùÿ ìèí äþâð ëÿð äÿ ðà äèî äà ÷û - Éå ðè ýÿë ìèø êÿí îíó äà ãåéä îëàð êè, áó àìàë Áó ëóä õàí ìöÿë ëè ìèí ðèê. Áó úÿ ùÿò äÿí äå éÿ áè ëÿ ðèê êè, àëè - äÿ åò ìÿê ëÿ, îíóí åë ìè âÿ èú òè ìàè ôÿà - õûø ëàð åäÿð, äþâ ðö ìÿò áóàò äà êè ÷èê åäèì êè, êå÷ ìèø Èò òè ôàã ìèã éà ñûí äà ÿäÿ áè-ïå äà ãî æè ôÿà ëèé éÿ òè íèí ÿñàñ ìèí ìöà ñèð äþâð äÿ åë ìè èú òè ìàèé éÿ òÿ ëèé éÿ òè íèí èäå éà èñ òè ãà ìÿ òè íèí íÿ äÿí ùÿúì ëè éà çû ëàð ÷àï åò äè ðÿð äè. Óíè âåð- ùó ìà íè òàð ôÿí ëÿð öç ðÿ ìö äà ôèÿ åò - ãà éÿ ñè íè òÿø êèë åäèð. Î, ôÿà ëèé éÿ òè íèí òÿã äèì åò äè éè ÿñÿð ëÿð Àçÿð áàé úàí èáà ðÿò îë äó üó íó âÿ ùàí ñû àìà ëà õèä - ñè òåò âÿ ôà êцë òÿ åë ìè øó ðà ñû íûí öç âö ìèø ÿí ýÿíú åëì ëÿð äîê òîð ëà ðû è÷ÿ ðè - áö òöí ìÿ ãàì ëà ðûí äà ìÿí ñóá îë äó - ÿäÿ áè-åë ìè ôèê ðè íèí áèð ñû ðà àê òóàë ìÿ - ìÿò åò äè éè íè äÿ ãèã ìöÿé éÿí ëÿø äè ðÿ îëàí áó ýÿí úèí èñ òå äà äû, ãà áè ëèé éÿ òè, ñèí äÿ, úÿ ìè 5 àëèì äÿí áè ðè äÿ Áó - üó õàë ãûí àäû íû ùÿ ìè øÿ óúà òóò ìà üà ñÿ ëÿ ëÿ ðè íè þçöí äÿ ÿêñ åò äèð ìÿê ëÿ éà - áèë ìèø äèð. Áó íóí ëà äà î, âÿ òÿ íÿ ìÿ - éöê ñÿê áà úà ðû üû âÿ êåé ôèé éÿò ëÿ ðè, èú òè - ëóä õàí ìöÿë ëèì îë ìóø äóð. Ùÿð äÿí ÷à ëû øûð. Á.Õÿ ëè ëî âó àé ðû úà ìöÿë ëèì, íà øû, ùÿì îðè æè íàë ëû üû, ùÿì äÿ òÿù ëèë ùÿá áÿò, åë ìÿ ìåéë, ñÿ íÿ òÿ âóð üóí ëó - ìàè ôÿàë ëû üû ìöÿë ëèì ëÿ ðè íèí äèã ãÿ òè íè àëèì ëÿð àðà ñûí äà åë ìè äèñ êóñ ñè éà - ïå äà ãîã, àëèì, ÿäÿ áèé éàò øö íàñ êè - öñó ëó áà õû ìûí äàí äà äèã ãÿ òè úÿëá üó Áó ëóä õàí éà ðà äû úû ëû üû íûí ÿñàñ úÿëá åäÿð âÿ îí ëàð äà áó ýÿí úÿ ãàð øû ëàð îëàí äà Ùÿ ñÿí ìöÿë ëèì ãö ðóð ëà ìè äÿ éÿð ëÿí äèð ìÿê ìÿí úÿ äöç ýöí åäèð. ìî òèâ ëÿ ðè ùå ñàá åäèð. ßë áÿò òÿ âÿ òÿ íÿ, ìà ðàã îéà íàð äû. Áþ éöê øÿõ ñèé éÿò âÿ ôÿõð ëÿ äå éÿð äè êè, “ìÿí Áó ëóä - îë ìàç âÿ áó úöð éà íàø ìà îíóí âà - Ó çóí èë ëÿð äèð åë ìè-ïå äà ãî æè éþí äÿ õàë ãà õèä ìÿò åäÿí ëÿð þë ìÿç äèð, ùÿ - ýþð êÿì ëè àëèì, èú òè ìàè-ñè éà ñè õà äèì õàí êè ìè àëèì éå òèø äèð ìè øÿì. Áÿñ ùèä áèð àìà ëà éþ íÿë ìèø ìÿã ñÿ äè íÿ éî ðóë ìà äàí ÷à ëû øàí Áó ëóä õàí ìöÿë - ìè øÿ ìöà ñèð äèð. Ùÿ ñÿí Ìèð çÿ òÿ éè íàò áþë ýö ñö çà ìà íû ñèç íÿ åäèá ñè íèç?". êþë ýÿ ñàë ìûø îëàð. ëè ìèí ôÿà ëèé éÿ òè òÿê úÿ åëì, òÿù ñèë ñà - Úÿ ëàë ÀË ËÀÙ ÂÅÐ ÄÈ ÉÅ áó èñ òå äàä ëû ýÿí úèí ìö òÿ õÿñ ñèñ êè ìè Áó ýöí Áó ëóä õàí ìöÿë ëèì áèð Áö òöí áóí ëàð ëà éà íà øû î, åë ìè éà - ùÿ ñè èëÿ ìÿù äóä ëàø ìûð. Î, ùÿì äÿ ôè ëî ëî ýè éà öç ðÿ ôÿë ñÿ ôÿ äîê òî ðó, þçö íöí éà ðàò äû üû âÿ ðÿù áÿð ëèê åò äè éè àëèì, èú òè ìàè õà äèì êè ìè òà íûí ìà ñûí - ðà äû úû ëû üû íû äà äóð ìà äàí óüóð ëà äà - áþ éöê øÿõ ñèé éÿò, òà íûí ìûø èú òè ìàè-ñè - äî ñåíò
Яввяли 2-ъи сящифядя маликдир (онлардан дюрдц йалныз алынма сюз- лярдя истифадя олунур) вя йалныз ики саит ("а" Дцнйанын ян аз ишлянян дилляри узун, “а" гыса) вар. Дилляр щямчинин тябии вя сцни олараг ики йеря бюлцнцр: Йухарыда йазыланлардан мялум олдуьу Ниереп (Нйереп)-Банту дилидир вя 1) тябии – дилчилик вя дил фялсяфясиндя, кими аз истифадя едилян вя йа нясли тцкян- Ниэерийада данышылыр. Камерунда да яввял- инсанлар арасында цнсиййят цчцн истифадя мякдя олан дилляр чохдур. Онлардан ян аз ляр истифадя олунуб. Ба вя мвоп кими бир сыра олунан дилляр (рясми диллярдян вя диэяр ишаря ъанлы истифадячиси галмыш дилляр ашаьыдакылар- Мамбйлоид лящъяляри тяряфиндян ляьв едилди. системляриндян фяргли олараг, семиотикасы дыр: 2007-ъи илдя Нйерепе йалныз 4 няфяр тяряфин- олан дил) вя сцни олараг йарадылмамыш дилдир. Камикуро (камиколо, камеколо, ками- дян данышырды, юлмяк тящлцкяси алтына алынан 2) сцни – тябии диллярдян фяргли олараг кура)- 2008-ъи илдя едилян бир арашдырмайа бир дилдир. Бу дилдя данышанларын щамысы йашлы мягсядйюнлц шякилдя йарадылан хцсуси дил- эюря, дцнйада 8 Камикуро дилиндя данышан инсанлардыр, буна эюря бир нечя ил сонра бу лярдир. Чохдиллилик щямишя халгларын бир-бири иля вар. Перуда мяскунлашыблар. Бу эцн бу дил дил юляъяк. цнсиййят гурмасына мане олур, буна эюря критик вязиййятдядир, чцнки бу дилдя данышан- Чемуеви (чемеэуеви)-Чемеуеви дили инсанлар щяр кяс цчцн баша дцшцлян бир дил ларын яксяриййяти йашлы инсанлардыр. Бюлэядя Уто-Азтеъ дилляр аилясинин шимал субфамилйа - хяйал едирдиляр. испан дили эениш йайылдыьы цчцн ушаглар сынын Нумиан голунун ъянуб групуна аид- Сцни диллярин ашаьыдакы нювляри вар: Камикуро дилиндя данышмырлар. Бу дилдя дир. Бу групун дилляри орта гярб вя гярб сащи- 1. Програмлашдырма дилляри вя компцтер данышан инсанлар юз дилляриндян бир лцьят щазырлайыб эяляъяк нясилляря сахлайыблар. линдя данышылыр. Бу дилляри Йута, Колорадо, дилляри – компцтердян истифадя едяряк мялу- Ъянуби Пайуте, Аризонанын шималында, матларын автоматик ишлянмяси дилляри. Камикурода бязи щейванларын адлары: кавали (ат), полио (тойуг), пато (юрдяк), катуикана Невада вя Калифорнийада ешитмяк олар. 2. Мялумат дилляри мцхтялиф мялумат (меймун), манали (ит), мисща (пишик), wака Чемеуеви гябилясинин юзц щяля дя мювъ- емал системляриндя истифадя олунан диллярдир. (иняк). уддур вя чичяклянся дя, демяк олар ки, щеч 3. Формалашдырылмыш елмин дилляри елми ким бу дилдя ана дили кими данышмыр. 2007-ъи фактларын вя рийазиййат, мянтиг, кимйа вя Думи (дум ибо, думи бро, лси парадисе, Мялащят БАБАЙЕВА род обо, сотмали)-Думи-Тап вя Рава бюлэя- илдя, ъями 3 няфяр буну йахшы даныша билиб. диэяр елмлярин нязяриййяляринин символик синдя эениш йайылмыш Непал дилляриндян бири- Чемеуеви дилиндя ян чох тябият щаггында гейд олунмасы цчцн нязярдя тутулан дилляр- филолоэийа цзря фялсяфя доктору данышылыр:каив (даь), щусип (океан), мащав дир. дир. Непалын шяргиндя йерляшян Щотанэ даь- 4. Гондарма вя йа яйлянъя мягсядляри Есперантода дцнйа конгресляри кечирилир, ларында да данышылыр. Бу Киранти голларынын дили, (аьаъ) вя титтвип (торпаг) цчцн йарадылан, мювъуд олмайан халгларын гязет вя журналлар няшр олунур, радиолар юз йяни Тибет-Бурма субфамилйасына дахил едил- Лемериэ (пак, бек, сасар, леон, лем)- програмларыны йайымлайыр. Есперанто мишдир. 2007-ъи илдя ъями 8 няфяр данышырды, Лемериэ дили Австралийанын шимал сащилиндян дилляри, мясялян: Ж. Толкиен тяряфиндян иъад дил критик вязиййятдядир. О вахтдан бяри едилян Елвиш дили, Стар Трек фантазийа серийа- Интернетдя ян чох данышан диллярдян биридир. тягрибян 1000 мил шяргдя, Ъянуби Сакит Сцни диллярдян ян мяшщурлары ейни Думи дилинин лцьяти йарадылды, ялавя мялу- океандакы Вануату адаларында данышылыр. сы цчцн Марк Окранд тяряфиндян иъад едилян матлар топланылды. Бундан ялавя, бу дилин Клинэон дили, филм цчцн йарадылан Нави дили заманда БАСЫЪ Инэилис, Волапук, интерлинэ- Тящлцкя алтына алынан дилляр сийащысында ва вя с. Линъос кими йерцстц кяшфиййат иля синтаксиси вя грамматикасына даир бир нечя Лемериэ цчцнъц йердядир. Вануа Лава ада- (“Аватар “). китаб йазылмышдыр. 5. Бейнялхалг кюмякчи дилляр – тябии дил- ялагя гурмаг цчцн хцсуси олараг щазырлан- сында данышылырды. 2008-ъи илдя йалныз ики мыш дилляр дя вар. Онэота (бира (й) ле)-2008-ъи илдя Онэот няфяр сялис даныша билиб, демяк олар ки, юлц лярин елементляриндян йаранмыш вя миллятля- дили нясли кясилмяк тящлцкяси алтына алынды. рарасы цнсиййят цчцн кюмякчи васитя кими БАСЫЪ Инэилис – база, ясас инэилисъя (бу бир дилдир. Лемериэин 4 фяргли диалекти вар иди. ад Бритисщ Америъан Съиентифиъ Ынтернатионал Онэота, Ефиопийадакы Веито чайынын шярг тяклиф олунан дилляр. сащилиндяки кичик бир кянддя данышан Афро- Лакин инди щеч бири истифадя олунмур. 6. Есперанто дили сцни шякилдя йарадылан Ъоммеръиал – “Инэилис-Америка елми бейнял- Каиксана-Каиксан дили индики дюврдя халг тиъаряти"). Инэилис дилчиси Чарлес Оэден Асийа дилидир. Ъями 6 няфяр данышыр, щамысы диллярдян ян мяшщуру вя эениш йайылмышыдыр. йашлыдыр. Дил критик вязиййятдядир. демяк олар ки, ян надир дилдир. Жапура чайы- Бу дил Варшава щякими вя дилчи Лцдвиг тяряфиндян 1925-ъи илдя йарадылан Инэилис дили- нын сащилиндя йерляшян Бразилийада бир кянд- ня ясасланан бейнялхалг сцни бир дилдир. Ефиопийадакы Яддис Ябябя Университетиндя Заменщоф тяряфиндян 1887-ъи илдя йарадылыб. бу дили юйрянян бир профессор вар. дя данышылырды. Заман кечдикъя ярази “Есперанто" ("есперанто" – цмидвериъи) Инэилис дилиндян ясас фярг гысалдылмыш лцьят- Португалийалы кючкцнляр тяряфиндян ишьал дир (850 сюз). Ясас Инэилис грамматикасы Лики (моар)-Лики, Сарми Жайапура Кабу - сюзц яввялъя Заменщофун тяхяллцсц иди. патен вя Сарми Кекаматанын (Индонезийа едилди. Бу дилдя яввялляр 200 няфяр данышырды, ясасян дяйишмяз олараг галыр. лакин 2006-ъы илдя демяк олар ки, йоха чых- Есперанто, Латын вя Йунан дилиндян Волапук- 1879-ъу илдя Алман Католик йахынлыьындакы адалар) шималындакы адаларда эютцрцлмцш бейнялхалг сюзляря, 16 грам- кешиши Жощан Мартин Счлейер тяряфиндян данышылан бир дилдир. 2007-ъи илдя 5 няфяр бу мыш бу дили билян йалныз бир няфяр вар иди. матик гайдалара ясасланыр. Бу дилдя щеч бир йарадылан бейнялхалг сцни иътимаиляшмиш дил. дилдя данышырды. Яввялляр бу дилдя бюлэядяки Тауширо (пинчи, пинче)-Тауширо, Аука - грамматик ъинс йохдур, ъями ики щалы вар – Арие де Жонэ тяряфиндян 1929-ъу илдя ислащ бцтцн йерли кился рясмиляри данышырдылар. Бу дил йаку чайларынын бюлэясиндя данышылан Перу адлыг вя тясирлик, галанлары ися юн сюзлярдян едилмиш вя 1931-ъи илдя эениш иътимаиййятя чох кюкляря сащибдир, эенетик олараг Амазонийасынын щинд дилляриндян биридир. истифадя олунмагла чатдырылыр. Ялифба латын дили- тягдим олунан Волапук версийасы щазырда Аутронесиан дилляринин мяркязи-шярг шюбяси- Изолйасийа дилляриня аиддир, йяни диэяр диллярля ня сюйкянир вя нитгин бцтцн щиссяляриндя истифадядядир. Волапук ялифбасы Латын дили нин Шярги Малай-Полинезийа зонасына дахил эюрцнян бир ялагя йохдур. 2008-ъи илдя сабит сонлуглар вар: -о исимляр цчцн, -а сифят- ясасындадыр, 27 символдан ибарятдир. олан Океан дилляринин Гярби Океан голунун Таушитодан йалныз бир няфяр даныша билирди. ляр цчцн вя с. Бцтцн бунлар есперантону еля Интерлингва-1936-1951-ъи иллярдя Бейнял - Сарми-Жаипур шюбясиня аиддир. Дил демяк олар ки, сюнмцш щесаб олунур. садя бир дил щалына эятирир ки, щяркяс гыса халг Кюмякчи Дил Дярняйи (ИАЛА) тяряфиндян Танема (танима, тетаво)-Танем дили бир Сонунда ону да гейд етмялийик ки, азиш- мцддятдя сялис данышмаьы юйряня биляр. Алехандер Эоуд-ун рящбярлийи иля инкишаф заманлар Темоту яйалятиндяки Ваниколо лянян, юлмякдя олан дилляри республика ярази- Тябии диллярдян бирини ейни сявиййядя юйрян- етдирилян бейнялхалг кюмякчи дилдир. адасындакы Соломон адаларында вя Ема синдя дя тядгигата ъялб етдик. Азсайлы халг - мяк ися ян азы бир нечя ил чякир. Ынтерлинэва ЫАЛА, Авропа вя Америка дилчи- кяндиндя истифадя едилмишдир. Инди йалныз 4 ларын юзцнямяхсус дилляри иля дя таныш олдуг. Щал-щазырда Есперанто дилиндян мцхтялиф ляринин бюйцк бир групунун ишинин нятиъяси- няфяр данышыр (2008-ъи ил тядгигатына эюря). Севиндириъи щалдыр ки, щеч бир азсайлы халгын щесабламалара эюря, бир нечя милйона дир. Интерлинэва лцьятиня Латын кюкляри олан Танема, Австралийа дилляриня аиддир дили тцкянмякдя дейил. Ян аз истифадя олу- гядяр инсан фяал шякилдя истифадя едир. Ейни сюзляр, щямчинин Италйан, Испан, Португал, ((Мяркязи-шяргдян чох олан Малай- нан диллярдя (мясялян: хыналыг дили) беля заманда 500-1000 няфяр цчцн есперанто- Франсыз, Инэилис, Алман вя Рус дилляриндян Полинезийа зонасы, Океан дилляри). Бир вахт- 3000 инсан данышыр. Азсайлы халгларын дилляри- нун доьма дил олдуьу иддиа олунур, йяни алынан бейнялхалг лцьят дахилдир. лар Танемайы данышан бир чох инсан, инди бюлэянин ян популйар дилляри олан Пидэин вя ня юлкямиздя дя бюйцк диггят вар. Щяр хал- анадан оландан бу дили юйрянир. Адятян Линкос- рийазиййат профессору Щанс гын дилиндя мяктяб мювъуддур, дярсликляр бунлар валидейнлярин фяргли миллятляря мянсуб Фреудентал тяряфиндян хариъдян эялян зяка йа Теану дилиндя данышыр. Бир нечя танема олдуглары вя есперантодан аилядахили цнсий - феилини нцмуня олараг эюстяряк: веъщини чап олунуб, тядгигат ясярляри йазылыр. Бу да иля ялагя гурмаг цчцн йарадылан бир сцни онларын йашарлылыьыны, инкишаф етмясини тямин йят цчцн истифадя етдикляри никащдан олан дилдир. Космик дил сайылыр. (дюнцн), ларо (цзмяк), ла вамора (иш) вя ла ушаг лардыр. Мунана (йатмаг). едир. ийул 2020-ci il Filoloq 7
ÊÈÌ ÄÈÐ ÀÍÀ? ÁÅØ ÌßÐ Òß Áß ËÈ Å Êèì äèð àíà? ÝÅ ÍÅ ÐÀË ÏÎ ËÀÄ Ùß ØÈ ÌΠÝц ëÿí äÿ äî äàã ëà ðûì, àь ëà éàí äà ýюç ëÿ ðèì, Áó åâäÿ áåø ìÿðòÿ áÿ, áó åâäÿ áåø öìèä âàð, Øÿ ùèä ëÿð – äö íÿ íè ìè çèí ãÿù ðÿ ìàí ëûã ñèì âî ëó, áó ýö íö ìö çöí Ýå äÿí äÿ ÿí óçàь à ãàчàí àéàã èç ëÿ ðèì. Òà âàí äàí ñó ÿâÿ çè ùÿð ýöí ýþç éà øû äà ìûð. ãåé ðÿò ñàë íà ìÿ ñè, ñà áà ùû ìû çûí ÿáÿ äè þð íÿê òÿì ñèë ÷è ñè äèð. Øÿ ùèä ëÿð – ß ñÿá ëÿшÿí äÿ äî íóã, ùèðñ ëè ãà ðà ýюç ëÿ ðèì, Ýå äè øèé ëÿ éû õàí ëàð øÿ êèë ëÿð äÿí äèê áà õûð, ãÿëá ëÿð äÿ àçàä ëûã, èñ òèã ëàë èøû üû éàí äû ðà ðàã ÿñà ðÿò áó õîâ ëà ðû íû ãû ðûá äà - Ùÿ éÿ úàí äàí òèò ðÿ éÿí èí úÿ, çÿ ðèô ÿë ëÿ ðèì. Ýþé öçö äÿ áó ðà äà ãîð õóé ëà ýó ðóë äà ìûð. üû äàí ìÿðä èýèä ëÿð äèð. Îí ëàð äàí áè ðè äÿ øÿ ùèä Ïî ëàä Ùÿ øè ìîâ äóð. Éîõ ñà, èí úèê îëàí äà, äî ëàí èðè ýюç ëÿ ðèì?! Ïî ëàä Ùÿ øè ìîâ 2 éàí âàð 1975-úè èë äÿ Ñóì ãà éûò øÿ ùÿ ðèí äÿ àíà äàí Êèì äèð àíà, àõû êèì? Áèð ãÿ äÿ ùèí äè áèí äÿ òà ïû ðàì âàð ëû üû íû, îë ìóø äóð. Þçö ÿñ ëÿí Ãÿáÿëÿ ðà éî íó íóí Âÿíäàì êÿí äèí äÿí äèð. Ïî - Áÿë êÿ, äî äàã ëà ðûì äàí чû õàí ÿí ýюçÿë úцì ëÿ, ß ëè ìè óçà äàí äà áó õàð ëà íûð õà òè ðÿí. ëàä Ùÿøè ìîâ Ùåéäÿð ßëèéåâ àäûíà Àëè Ùÿðáè Ìÿêòÿáè áèòèð ìèø äèð. Ïî- Áÿë êÿ äÿ, ãû ðû ëàí äà èí úè íÿí çÿ èô íюã òÿì. Ö ìèä äÿí þï ìÿê îë ìóð, îâóú ëà ðû íû ýÿ òèð, ëàä Ùÿ øè ìîâ 2003-úö èë äÿ ìà éîð ðöò áÿ ñèí äÿ Ïðå çè äåíò Ùåé äÿð ßëè éå- Áÿë êÿ äÿ î, цðÿê äèð, áÿë êÿ äÿ î òÿê íÿ ôÿñ. Áÿë êÿ îí äà äóà ëàð ñÿ íè ìÿ íÿ ýÿ òè ðÿ. âèí Ñÿ ðÿí úà ìû èëÿ “Ùÿð áè õèä ìÿò ëÿ ðÿ ýþ ðÿ" ìå äà ëû èëÿ òÿë òèô åäèë ìèø - Éîõ, éîõ, çèë ãà ðàí ëûã äà ïà ðûë äà éàí áèð óë äóç, äèð. 6 èë ñîíðà, 2009-úó èëäÿ èñÿ î, àðòûã ïîëêîâ íèê-ëåé òå íàíò ðöòáÿ ñèí - Óë äóç äå éèë, î ìÿ íèì Àéûì äûð, Ýц íÿшèì äèð, Ýþ çö íöí èøû üû íû ãà ðàí ëû üà áî éà äûí, äÿ Ïðå çè äåíò Èë ùàì ßëè éå âèí Ñÿ ðÿí úà ìû èëÿ “Âÿ òÿí óü ðóí äà" ìå äà ëû Î, àõшàì äàí ýцí äц çÿ ìÿ íè èç ëÿ éÿ íèì äèð. Áó ùÿ éÿò äÿ èï ëÿð äÿí òÿð öìèä ëÿð àñû ëûð. èëÿ òÿëòèô îëóíóð. 2014-úö èë èéóíóí 25-äÿ ÛÛÛ äÿðÿ úÿ ëè “Âÿòÿ íÿ õèäìÿ - Áÿë êÿ äÿ î, êюë ýÿì äèð, áÿë êÿ äÿ î áèð ìà éàê, Ýå úÿ þëö ðÿì äå éèá, ñÿ ùÿ ðè þë ìÿ äèí ñÿ, òÿ ýþ ðÿ" îð äå íè èëÿ òÿë òèô åäè ëÿí Ïî ëàä Ùÿ øè ìîâ, 2016-úû èëèí Àï ðåë äþ - Éîõ ñà, î áèð äцí éà äûð, ÿò ðà ôûì äà ôûð ëà íàí? Èí òè ùàð äÿô òÿ ðèí äÿ ñÿ íÿ ãà éûá éà çû ëûð. éöø ëÿ ðèí äÿ ýþñ òÿð äè éè øö úàÿ òÿ ýþ ðÿ ÛÛ äÿ ðÿ úÿ ëè “Âÿ òÿ íÿ õèä ìÿ òÿ ýþ - Ìÿí úÿ, àíà äà éàã äûð, éû õû ëàí äà ãàë äû ðàí, ðÿ" îð äå íè èëÿ ìö êà ôàò ëàí äû ðû ëûð. Ïî ëàä Ùÿ øè ìîâ 2016-úû èëèí 2-4 àï ðåë Áè çè ãî ðó ìàã цчцн âàð ýц úцé ëÿ чà ëûшàí. Èí úÿ-èí úÿ ýö íàù ëàð èí úè äÿí äÿ ãÿë áè íè, òà ðèõ ëÿ ðèí äÿ úÿá ùÿ áî éó áàø âå ðÿí äþ éöø ëÿð çà ìà íû Òà ëûø ãÿ ñÿ áÿ ñè À íà! Î áèð ìÿ ëÿê äèð, áè çèì цчцнñà âàшàí, Êöñ äö ðÿ úÿê Òàí ðû äàí ÿí ýþ çÿë äóà ëà ðû. óü ðóí äà ýå äÿí äþ éöø ëÿ ðè àïà ðàí 1-úè Îð äó Êîð ïó ñó íóí Ãÿ ðàð ýàù ðÿè - Ìÿí úÿ, àíà Ýц íÿш äèð, ñÿ ùÿð ëÿð шю ëÿ ñàчàí! Ãó ëà üû íûí äè áèí äÿ éîõ ëó üóì ãûø ãû ðàí äà, ñè îë ìóø âÿ äþ éöø âàõ òû éà ðà ëàí ìûø äûð. 2019-úó èëè éó íóí 25-äÿ Ïî ëàä - Ïþù ðÿ ëÿ íÿð ãÿë áè íèí ÿí ýèç ëè éà ðà ëà ðû. Ùÿ øè ìî âà ýå íå ðàë-ìà éîð àëè ùÿð áè ðöò áÿ ñè âå ðè ëèð. Ï.Ùÿ øè ìîâ äà ùà Ñà äû ãî âà Ðÿ íà Åë ÷èí ãû çû ñîí ðà Àçÿðáàé úàí Ñè ëàù ëû Ãöââÿëÿðè íèí 3-úö Îðäó Êîðïóñóíóí Ôè ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè /À çÿð áàé úàí Øÿ êèë ëÿ ðè èêè éÿ áþë ìÿê äÿ àñàí äå éèë, Ãÿðàðýàù ðÿèñè òÿéèí îëóíóð. Ýåíåðàë-ìà éîð 2020-úè èë è éó ëóí 14-äÿ äè ëè âÿ ÿäÿ áèé éà òû ìöÿë ëèì ëè éè Éó õó ëà ðûí è÷èí äÿí ýö ëöø ëÿ ðè íè ÷û õàð. Òîâóç èñòèãàìÿòèíäÿ áàø âåðÿí øèääÿòëè äþéöøëÿð çàìàíû Åðìÿíèñòàí Ãðóï: 1901Á, ÛÛ êóðñ Ó íóò ìà üû áà úàð ìàã åëÿ þëö ìÿ òàé äûð, Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèíèí ùöúóì úÿùäèíèí ãàðøûñûíû àëàðêÿí ùÿëàê îëóð. Ïî - Ö ðÿ éè íèí êöí úöí äÿí ùÿð ýöí áèð þëöì ÷û õàð. ëàä Ùÿøè ìî âóí þëöìö ùÿì úÿìèé éÿò, ùÿì äÿ îðäó ìóç ö÷öí áþéöê ÊÈÒÀÁ ÎÕÓ ÉÀÃ.... èò êè äèð. Úÿ ìèé éÿò êåé ôèé éÿò ëè èí ñà íû íû èòèð äè, îð äó èñÿ ïå øÿ êàð çà áè òè íè. Ìÿì ìÿ äî âà Àé òàú Þëö ìöí äÿí ñîí ðà ùàã ãûí äà éà çû ëàí ëà ðà íÿ çÿð ñàë ìàã, äå éè ëÿí ëÿ ðè ×ßÐ Ïß ËßÍÝ Ó×Ó ÐÀÍ Ôè ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè /À çÿð áàé úàí äè ëè âÿ äèí ëÿ ìÿê êè ôà éÿò äèð. Ïî ëàä Ùÿ øè ìîâ ëà áàü ëû áö òöí õà òè ðÿ ëÿð ñÿ ìè ìè - ÿäÿ áèé éà òû ìöÿë ëèì ëè éè äèð. ßí ÿñà ñû äà, èí ñàí ëàð áó õà òè ðÿ ëÿ ðè êþ íöë ëö ïàé ëà øûð. ×îõ òÿÿñ ñöô Õàëèä Ùöñåé íè íèí áó Ãðóï: 1901Á, ÛÛ êóðñ äåáöò ðîìà íû íû àðòûã éå- åäè ðÿì êè, ýå íå ðàë-ìà éîð Ïî ëàä Ùÿ øè ìî âóí ùÿ éà òû, èí ñàí ëû üû, ïå øÿ êàð íè ÿñ ðèí áàø ðî ìà íû, ùÿðá ÷è îë ìà ñû ùàã ãûí äà ìÿ ëó ìàò ëà ðû îíóí øÿ ùà äÿò çèð âÿ ñè íÿ óúàë ìà - Ùß ÊÈÌ, Ìß Íß ñûí äàí ñîí ðà áèë äèì. Áó òÿ âà çþ êàð èí ñàí ëà áàü ëû ñî ñèàë øÿ áÿ êÿ ëÿð äÿ ìöÿëëè ôè íè èñÿ úàíëû êëàñ- Âß Òß ÍÈ ÉÀÇ! ñèê ùåñàá åäèðëÿð. “×ÿð- åëÿ ôè êèð ëÿð, õà òè ðÿ ëÿð éà çûð ëàð êè, ñîé äàø îëà ðàã öðÿ éèì ãö ðóð ùèñ ñèé ëÿ ïÿëÿíý ó÷óðàí" áó àí Õå éèð õàù ñàí ÷îõ, ýþ ðö íöð, ÷ûð ïû íûð. Äå éè ëÿ íÿ ýþ ðÿ, Ïî ëàä Ùÿ øè ìîâ Áà êû éà îíà âå ðè ëÿí õèä ìÿ òè éàøà íàí ìöñòÿì ëÿ êÿ ÷è - Þë ìÿ éè ìè èñ òÿ ìèð ñÿí. ìà øûí ëà ýÿ ëèð ìèø. Àì ìà øÿ ùÿ ðÿ ÷àò äûã äàí ñîí ðà, àâ òî ìî áè ëè Íà çèð ëè - ëèê ñîí ðà ñû éå íè ìöñ - Áèð ñà âàä ëû ëîü ìàí êè ìè, éÿ òÿù âèë âå ðèð, øÿõ ñè èø ëÿ ðè íè ùÿëë åò ìÿê ö÷öí èú òè ìàè íÿã ëèé éàò äàí èñ - òÿì ëÿ êÿ ÷è ëèê (íåî êî ëî - ßí õå éèð ëè äÿð ìàí êè ìè, òè ôà äÿ åäèð ìèø. Ùÿì ÷è íèí, î äà ãåéä îëó íóð êè, Àï ðåë ñà âà øûí äà êû ãÿù - íèàë), ãëîáàë ëàø ìà, ìÿ- Ùÿ êèì, ìÿ íÿ Âÿ òÿ íè éàç! ðÿ ìàí ëû üû íà ýþ ðÿ äþâ ëÿò òÿ ðÿ ôèí äÿí îíà âå ðèë ìèø åâè åù òè éà úû îëàí áèð äÿíèé éÿò ëÿ ðà ðà ñû ñàâàø, ×îõ äÿð ìàí âàð, äÿðä ýÿ òè ðèð, øÿ ùèä àè ëÿ ñè íÿ áà üûø ëà ìûø äû. Áóí ëàð Ýå íå ðà ëû ìû çûí äè ýÿð çà áèò ëÿð äÿí âÿòÿí äàø ìöùà ðè áÿ ñè âÿ Ìÿí îí ëàð äàí èñ òÿ ìè ðÿì. ôÿðã ëÿí äè éè íè, îíóí áþ éöê âÿ òÿí ïÿð âÿð, õå éèð õàù èí ñàí îë äó üó íó ýþñ - ìèãðà ñè éà êèìè ìþâçó ëà ðà áÿäèè áàõûø à÷ûñû ýÿòè ðèð. Éîë öñ òÿ éÿì éîë ÷ó êè ìè, òÿ ðèð. Ýå íå ðàë Ïî ëàä Ùÿ øè ìî âóí ýþñ òÿð äè éè ãÿù ðÿ ìàí ëûã áó ýöí îð äó - Áóíäàí ÿëàâÿ, ìöÿëëèô õàòè ðÿ ëÿð, àéäûí ëàò ìà, úèíñè Þç ïå øÿ íèí áîð úó êè ìè, äà õèäìÿò äÿ îëàí âÿ ùÿðáè õèäìÿ òÿ ìöíà ñè áÿò ëÿð êèìè ãàâðà éûø ëà ðà äà òîõó íóð. Êèòàá, Ùÿ êèì, ìÿ íÿ Âÿ òÿ íè éàç! ùàçûð ëà øàí ýÿíúëÿð ö÷öí þðíÿê äèð. ñþ çöí ÿñë ìÿ íà ñûí äà, äîñò ëóã, ñÿ äà ãÿò, õÿ éà íÿò, ýö - Þç ýÿ äÿð ìàí ëà çûì äå éèë, Áàõ áå ëÿ! Ýå íå ðàë-ìà éîð Ïî ëàä Ùÿ - íàù ëàð äàí òÿ ìèç ëÿí ìÿ ùàã ãûí äà äûð âÿ Õà ëèä Ùö - Î êÿ ñèí êè äÿð äè Âÿ òÿí! øè ìîâ áÿë êÿ äÿ 100 èë äÿ áèð äÿ ôÿ îëà - ñåéíè íèí áó èíúÿ, úàíà éà õûí, èðîíèê âÿ ñþçöí éàõøû Ùà âà êè ìè, öðÿê êè ìè, úàã áèð òà ðèõ éàç äû! Õàë ãû ãö ðóð ëàí äûð - ìÿíà ñûí äà ñåíòè ìåí òàë ðîìà íû äîéìà äàí âÿ ýþç Áèð äÿðä ëè éÿ êþ ìÿê êè ìè äû, äöø ìÿ íè ãåéç ëÿí äèð äè, ÿñÿá ëÿø äèð - ÷ÿêÿ áèëìÿ äÿí áàõäûã úà áàõû ëàí ìþùòÿ øÿì áèð Ùÿ êèì, ìÿ íÿ Âÿ òÿ íè éàç! äè! Àõû ýåíå ðà ëû áåëÿ èýèä îëàí õàëãà ðÿñì ÿñÿðè íÿ áÿíçÿ éèð. Ìöÿëëèô, ÿñÿðèí àäûíäàí äà Òöðê åëè íÿ òÿ ëÿ ñè ðÿì, ãà ëèá ýÿë ìÿê ÷ÿ òèí äèð…. Úÿ íàá Ýå - ýþ ðöí äö éö êè ìè, ßô ãàí óøàã ëà ðû íûí ÷ÿð ïÿ ëÿíý ó÷óð - À çÿð áàé úàí þë êÿ ñèíÿ! íå ðàë, Ðó ùó íóç ãàð øû ñûí äà ùÿð áè ðè ìèç ìàã ÿéëÿí úÿ ñè íè éàäà ñàëûð. Áó éàðûø ëàð äàí áèðèí äÿ ßê áÿð õÿñ òÿ, øÿô ãÿò êè ìè, áàø ÿéè ðèê! ÿñÿ ðèí ãÿù ðÿ ìàí ëà ðûí äàí áè ðè – Ùÿ çà ðà (Õÿ çÿð) îü - Áó õÿñ òÿ éÿ õèä ìÿò êè ìè, Áàõ øà ëû éå âà Íÿç ðèí Âÿ çèð ãû çû ëó Ùÿ ñÿ íèí áà øû íà äÿù øÿò ëè ùà äè ñÿ ýÿ ëèð, î áó ùà äè - Ùÿ êèì, ìÿ íÿ Âÿ òÿ íè éàç! Ôè ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè Àçÿð áàé úàí ñÿéÿ äîñòó áèëäè éè ßìèðèí íàìè íÿ ðàçû îëóð, àíúàã äè ëè âÿ ÿäÿ áèé éà òû îíó êÿäÿð ëÿí äèð ìÿê ùàãäà äöøöí ìöð. Ùÿìèí äîñò ßê áÿð Íîâ ðóç ìöÿë ëèì ëè éè èõ òè ñàñû èñÿ áó äÿùøÿ òè êÿíàð äàí ýþðöð, ëàêèí ýèçëÿ íèá ñÿñè íè Ôè ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè íèí ìÿ çó íó Ãðóï 302 ÷û õàð ìûð. Áó íóí ëà äà ôà úèÿ áþ éö éöð, ýåò äèê úÿ äà - âàì åäèð. Þç ãîðõàã ëû üûí äàí äÿùøÿ òÿ ýÿëÿí ßìèð àéûëàí äà àðòûã ýåú îëäó üó íó äöøö íöð... Le patriotisme, le sommet du martyre Tovuz’s accidents ÀÜ ÇÀÍ ÁÀà ËÀÐ ÞË Êß ÑÈ La patrie est un pays et une terre où une personne est née, où vivent ses ancêtres After April battles et ses proches, où elle est liée à son ascendance. Le patriotisme est caractérisé par le people again met with "Àü çàíáàã ëàð þëêÿ ñè" patriotisme chez les gens. Armenians’ aggres- ýþðêÿì ëè ðóñ èëàùèé éàò ÷û ñû La patrie n'est pas seulement une zone géographique avec certaines frontières. La sion.12 July was an âÿ èúòè ìàè õàäè ìè Ãðèãî ðè patrie est une terre sacrée digne d'un amour et d'un respect particuliers. Tout le monde ordinary day for peo- aime sa patrie. Les fils d'Azerbaïdjan ont toujours été les gardiens de notre patrie et ple but news coming Ñïè ðè äî íî âè÷ Ïåò ðî âóí from Tovuz changed (1866-1925) ÿí òàíûí ìûø étaient prêts à être martyrisés. Le patriotisme des fils d'Azerbaïdjan s'est une fois de plus manifesté dans les batailles de Tovuz. the whole life of peo- ïóáëè ñèñò ÿñÿðè äèð. Ðóñè éà - ple. On the 12th of äà áàø âå ðÿí ãàí ëû Îêò éàáð Le 12 juillet 2020, les forces armées arméniennes ont tiré sur les positions du Service national des frontières de l'Azerbaïdjan dans la région de Tovuz depuis l'ar- July Armenians attacked in the direction of Tovuz. èíãè ëà áûí äàí ñîíðà ìöùà - tillerie. Grâce aux tirs de représailles et aux mesures de contre-offensive des forces Nobody expected it but everybody was ready. úèðÿ òÿ ýåäÿí Ã.Ïåòðîâ áó Unlike April battles this time no one left the front . armées azerbaïdjanaises, la tentative d'attaque des forces armées arméniennes a été Many trenches were dug along not only in Tovuz but êèòà áû Ñåðáè éà äà ÷àï åòäèð - empêchée. ìèø äè. Êè òàá ÷àï îëó íàí êè - also in all front lines. Front population had a great Le 14 juillet, les forces armées arméniennes ont tiré sur les villages d'Agdam et hope to this battles. Even children dug that trenches ìè Àâ ðî ïà íûí ñëàâ éàí d'Alibeyli de la région de Tovuz avec des armes de gros calibre et de l'artillerie. À la with great zeal.On the 15th of July, despite quaran- õàëã ëà ðû àðà ñûí äà áþ éöê suite de l'attaque de l'armée arménienne, le général de division de l'armée azerbaïd- tine, people flowed into the streets in Baku. They øþù ðÿò ãà çàí ìûø, òÿê ðàð-òÿê ðàð íÿøð åäè ëÿ ðÿê éà - janaise Polad Hashimov, le colonel Ilgar Mirzayev, ainsi que 5 militaires ont été wanted mobilization and taking back our lands by éûëìûø äû. Êèòàá äà Ôèíëàí äè éà íûí Ðóñè éà éà áèðëÿø - héroïquement tués alors qu'ils empêchaient l'attaque. En outre, il a été déclaré qu’il y war. Regardless of their age and their physical con- äèðèë ìÿ ñèí äÿí ñîíðà êå÷äè éè èíêè øàô éîëó òÿñâèð avait eu d’autres blessés du côté azerbaïdjanais dans les combats. Un habitant civil du dition everybody again showed the national unity of åäèëèð. ßëáÿò òÿ, áóðà äà òÿñâèð îëóíàí ùàäè ñÿ ëÿð áö- village d'Aghdam âgé de 76 ans a été tué à la suite de tirs d'artillerie arménienne. the Azerbaijani people in the streets of Baku. Within òöíëöê ëÿ ðåàëëû üû ÿêñ åòäèð ìèð. Ã.Ïåòðîâ Ôèíëàí äè - Le point culminant du patriotisme est le martyre. Quelle que soit la durée de vie 10 days 50,000 azerbaijanis were registered for éà íûí òèì ñà ëûí äà ýå ðè äÿ ãàë ìûø áèð þë êÿ íèí òÿ ðÿã - de ceux qui montent à cette hauteur, elle est honorable et exemplaire. L'héroïsme n'est mobilization. Not only in Azerbaijan but also all pas le fruit d'un instant. C'est une qualité dictée par le pouvoir du caractère, de l'édu- over the world azerbaijanis showed their unity. ãè éî ëó íà ÷ûõ ìà ñû âÿ ÷è ÷ÿê ëÿ íÿí áèð þë êÿ éÿ ÷åâ - cation, de la mémoire spirituelle. C'est une telle qualité Azerbaijani President Ilham Aliyev denounced ðèëìÿ ñè íèí þçöíÿ ìÿõ ñóñ ìîäå ëè íè éàðà äà ðàã îð- qu'il n'y a pas de coïncidence dans son essence. what he described as “another provocation of òà éà ãî éóð. Ëà êèí Ã.Ïåò ðî âóí áó ÿñÿ ðèí äÿ, éà ðû - À divers moments, nous rencontrons des événements Armenians” and vowed to protect Azerbaijan’s ðåàë-éàðûó òî ïèê òÿñâèð ëÿð ëÿ îõóúó éà òÿãäèì îëó- qui nous font réfléchir, nous inquiéter, pleurer, nous national territory. íàí Ôèí ëàí äè éà, äîü ðó äàí äà, áó ÿñÿ ðèí éà çûë ìà - réjouir, ajouter de nouvelles nuances à notre spiritualité, Also brotherty states Turkey and Pakistan sup- ñû íà ãÿ äÿð âÿ éà çûë ìà ñûí äàí ñîí ðà êå÷ äè éè èí êè - et parfois nous endurcir, et c'est le sens et l'essence de ported and assisted Azerbaijan in this. øàô éîëóé ëà äöíéà íûí ÿí ãàáàã úûë âÿ çÿíýèí áèð notre mode de vie. Bien sûr, ces événements, au milieu During the war 12 Azerbaijani servicemen and 1 civilian were killed, 4 soldiers were wounded. The þëêÿ ñè íÿ ÷åâðèë ìÿ ñèé ëÿ ùåéðÿò äîüó ðóð. 1928-úè de ces événements, sont les peines, les peines et other side retreadent , inflicting heavy loses. èëäÿ òöðê äèëè íÿ ÷åâðè ëÿí êèòàá ëà òàíûø îëàí Àòàòöðê l'héroïsme qui nous font réfléchir et nous battre davan- Azerbaijani people saw off their martyrs with êè òà áû ÷îõ áÿ éÿí ìèø, îíóí Òöð êè éÿ íèí ìÿê òÿá ëÿ - tage. great pride. ðèíäÿ, õöñó ñè ëÿ äÿ, ùÿðáè ëèñåé ëÿð äÿ äÿðñ âÿñàè òè Nigar Namazzadeh, étudiante de III année d'en- Thus the digital history of Azerbaijani people êèìè þéðÿ äèë ìÿ ñè áàðÿ äÿ ÿìð âåðìèø äè. seignement du français à la Faculté de Philologie de added a new page. l'Université Pédagogique d'État d'Azerbaïdjan Khanlarova Nazryn gr.1908 8 Filoloq iyul 2020-ci il ÌÀ ÐÀà ËÛ ÔÀÊÒ ËÀÐ Ñß ÙÈ Ôß ÑÈ Èí òåð íåò ìà òå ðèàë ëà ðû ÿñà ñûí äà hà çûrë anìûø äûð
ÌÀ ÐÀà ËÛ ÔÀÊÒ ËÀÐ (ÃÀ ÐÛ ØÛÃ) îëóð. 1920-úè èëèí ìà- ùÿð úöð ôèò ðè èñ òå äà äû èí êàð åäèð äè. Ëîêê “ßã ëèí òÿð áè - éûí 11-äÿí 1930-úó éÿ ñè" ÿñÿ ðèí äÿ ýþñ òÿ ðèð êè, ùå÷ áèð õàë ãû í þâ ëà äû ìèë ëèé - 1. Ôèë äþðä äè çè îëàí éå ýà íÿ ùåé âàí äûð. èëèí ôåâðà ëûí 6-íà êèìè 2. Áèðÿ áèð äÿôÿ éÿ 33 ñì òóëëà íà áèëèð. Áåëÿ òóëëàí - éÿ òèí äÿí, èð ãèí äÿ í à ñû ëû îë ìà éà ðàã, à üûë ñûç, ãà áè ëèé - äÿ ôÿ ëÿð ëÿ ùÿáñ åäè ëÿí éÿò ñèç äî üóë ìóð. Àâ ðî ïà ëû èí ñàí ëà ðû âÿ çÿí úè ãÿ áè ëÿ - ìàã ãà áè ëèé éÿ òè èí ñàí äà îë ñàé äû, î, 213 ìåòð ìÿ ñà ôÿ - Úàâàä áÿé, áèð íå÷ÿ éÿ òóë ëà íà áè ëÿð äè. ëÿ ðè íè áèð-áè ðèí äÿí ôÿðã ëÿí äè ðÿí òÿð áè éÿ äèð, èú òè ìàè àé àüûð èøýÿí úÿ ëÿ ðÿ, ìö ùèò äèð. Î éà çûð: “ßýÿð áèç ñè çèí ëÿ áèð ëèê äÿ Ñó äàí 3. Ïè øèê ëÿð øè ðèí äà äû ùèññ åò ìèð. òÿù ãèð ëÿ ðÿ ìÿ ðóç ãà - 4. Ôèë òóë ëà íà áèë ìÿ éÿí éå ýà íÿ ìÿ ìÿ ëè äèð. ëà ðàã áó ðà õû ëûð. êþð ôÿ çèí äÿ äî üóë ìóø îë ñàé äûã, áè çèì äöí éà ýþ ðö øö - 5. Øèë ëåð éàë íûç ìà ñà íûí öñ òöí äÿ ÷ö ðöê àë ìà îë äó - Ìÿðéÿì 5 èë ñèéà ñè ìöç âÿ äöøöíúÿìèç îðàäà éàøàéàí âÿùøè üó çà ìàí éà ðà äû úû ëûã ëà ìÿø üóë îëóð ìóø. ùö ãóã ëà ðû àëûí ìàã ëà, ãîòòåíòîòëàðûí äöíéàýþðöøöíäÿí àðòûã îëà áèëìÿçäè. 6. Íà ïî ëåîí àé ëó ðî ôî áè éà äàí ÿçèé éÿò ÷ÿ êèð äè – ïè - 10 èë ìöä äÿ òè íÿ àçàä - øèê ëÿð äÿí ãîð õóð äó. ëûã äàí ìÿù ðóì åäè ëèð."Õàëã äöø ìÿí ëÿ ðè" íèí ö÷ ãûç ÄÎÌÈÍÎ ÅÔ ÔÅÊ ÒÈ Íß Çß ÐÈÉ Éß ÑÈ 7. Ìà êå äî íè éà ëû Èñ êÿí äÿð 30.000 ÿñ ýÿ ðè íèí ùà ìû - þâ ëà äû áàø ñûç ãà ëûð. Ñöð ýöí ëöê ùÿ éà òû íûí áè ðèí úè ìÿð - Äî ìè íî åô ôåê òè – ùÿð ùàí ñû äàâ ðà íûø äà äÿ éè øèê ëèê ñû íû öçäÿí òà íû éûð äû. ùÿ ëÿ ñè Àð õàí ýåëñêäÿ êå÷ ìèø äèð. Áó ðà äà õÿñ òÿ ëÿ íèð, 8. Áåò ùî âåí ùÿ éà òû íûí ñî íó íà ãÿ äÿð âóð ìà úÿä âÿ - ýþç ëÿ ðè òó òó ëóð, ìöà ëè úÿ ö÷öí Ìîñê âà éà – ìÿù áóñ ëà - åò äèê äÿ, áó ïðî ñåñ çÿí úèð âà ðè áèð ðåàê ñè éà íû àê òèâ ëÿø - ëè íè áèë ìèð äè. ðûí õÿñ òÿ õà íà ñû íà ýþí äÿ ðè ëèð . Î ðà äàí éå íè äÿí Ãà çàõ - äè ðèð âÿ äè ýÿð äàâ ðà íûø ëàð äà äà äÿ éè øèê ëè éÿ ñÿ áÿá îëóð. 9. È òàë éàí áÿñ òÿ êà ðû âÿ ñêðèï êà ÷û ñû Úö çåï ïå Òàð òè íè ñ òà íà ñöð ýöí åäè ëèð.1948-úè èë äÿ àçàä åäè ëÿ ðÿê Áà êû éà "Äî ìè íî åô ôåê òè" íÿ çÿ ðèé éÿ ñè èëê äÿ ôÿ Úîí Ôîñ òåð áèð äÿ ôÿ éó õó äà ýþ ðöð êè, øåé òàí îíóí ñêðèï êà ñû íû ÷à - ãà éû äûð. Ëà êèí ùÿð èêè ýþ çöí äÿí êîð îë ìà ñû íà áàõ ìà - Äàë ëåñ òÿ ðÿ ôèí äÿí èðÿ ëè ñö ðöë ìöø äöð. Áó òåð ìèí ÀÁØ ñè- ëûð âÿ îéà íàí äà áó íó õà òûðëà éûð âÿ ìó ñè ãè áÿñ òÿ ëÿ éèð. - éà ðàã, îíà Áà êû äà éà øà ìà üà èúà çÿ âå ðèë ìèð.1956-úû éà ñÿò ÷è ëÿ ðè òÿ ðÿ ôèí äÿí 1950-1980-úè èë ëÿð äÿ, éÿ íè Ñî éóã Ñîí ðà äà áó ìó ñè ãè “Øåé òà íûí çÿí ýó ëÿ ñè" àäû àë òûí äà èëÿ êè ìè Äàø êÿ ñÿí äÿ éà øà éûð, ñîí ðà ëàð Áà êû éà êþ ÷öð Ìö ùà ðèáÿ äþâ ðöí äÿ Àìå ðè êà íûí äè ýÿð äþâ ëÿò ëÿ ðÿ ìö- îíóí ÿí ýþ çÿë ÿñÿ ðè ùå ñàá îëó íóð. âÿ þâ ëàä ëà ðû íà ãî âó øóð .Î íóí 3 ãû çû òà ëå éèí ÷ÿ òèí ëèê ëÿ - 10. Äà ùè ðÿñ ñàì Ñàë âà äîð Äà ëè è÷è íÿ øåé òàí ýèð äè - äà õè ëÿ ñè íÿ ùàãã ãà çàí äûð ìàã ö÷öí èñ òè ôà äÿ åäè ëèð äè. ðè íÿ áàõ ìà éà ðàã, àëè òÿù ñèë àëûð âÿ ìöõ òÿ ëèô ïå øÿ ëÿ ðÿ Õö ñó ñè ëÿ, êîì ìó íèñò þë êÿ ëÿ ðÿ ãàð øû èñ òè ãà ìÿò ëÿ íÿí áó éè íÿ èíà íûð äû âÿ áó íà ýþ ðÿ äÿ øåé òà íûí è÷èí äÿí ÷û õàð - ñà ùèá îëóð ëàð. ìà ìö ãà áè ëèí äÿ ðà ùè áÿ äö çÿëò äè éè ÷àð ìûõ ùåé êÿ ëè íè íÿ çÿ ðèé éÿ íèí ñè éà ñè ìà ùèé éÿ òè ùÿ ìèí äþâð ö÷öí áå ëÿ ùÿ äèé éÿ åò ìèø äèð. ÃÎÐ ÄÈ ÄÖ ÉÖ ÍÖ Íß ÄÈÐ? èäè: “Áèð áþë ýÿ äÿ êîì ìó íèç ìèí éà éûë ìà ñû, îíà ãîí øó 11. Áèð ýöí ×àð ëè ×àï ëè íÿ îõ øà éàí ëà ðû áèð ìö ñà áè - îëàí äþâ ëÿò ëÿð äÿ äÿ åé íè èäåî ëî ýè éà íûí éà éûë ìà ñû íà ñÿ- ãÿ äÿ òîï ëà éûð ëàð. Çà ðà ôàò îë ñóí äå éÿ, ×àð ëè ×àï ëèí äÿ áó Ãîð äè äö éö íö – ÿô ñà íÿ éÿ ýþ ðÿ, Ôè íè êè éà äþâ ëÿ òè íèí áÿá îëà áè ëÿð." ìö ñà áè ãÿ éÿ ãî øó ëóð âÿ 3-úö éå ðè òó òóð. ùþêì äà ðû Ãîð äèîí òÿ ðÿ ôèí äÿí âó ðóë ìóø ìöø êöë áèð Ãó ëè éå âà Àé ñåë Ãöä ðÿò ãû çû 12. Áåòùî âåí ñîíóí úó äö éöí îëóá, Ìà êå äî íè éà ëû Èñ êÿí äÿð òÿ ðÿ ôèí äÿí ÷þ çöë - Õà ðè úè Äèë ëÿð Ìÿð êÿ çè íèí áàø ìöÿë ëè ìè ÿñÿ ðè íè êàð îëà ðàã òà ìàì ëà - ìöø äöð. Áó ðà äàí äà ìÿ úà çè ìÿ íà äà “Ãîð äè äö éö íö - ìûø äûð. íöí à÷ûë ìà ñû" èôà äÿ ñè ìåé äà íà ýÿë ìèø äèð. 13. Áåò ùî âåí ÿñÿð áÿñ - Ðÿ âà éÿ òÿ ýþ ðÿ, Ôè íè êè éà äà Çåâñ ìÿ áÿ äè íèí êà ùè íè Ìÿø ùóð àá ðå âèà òó ðà ëà ðûí à÷û ëû øû: òÿëÿ ìÿ éÿ áàøëà ìà ìûø äàí õÿáÿð âåðèð êè, èëê îëàðàã êèì øÿùÿð ãàïû ñûí äàí è÷ÿðè ãà áàã áà øû íû ñî éóã ñó éà ñà - äà õèë îëàð ñà, î äà þë êÿ íèí ÿí ìþù òÿ øÿì ùþêì äà ðû îëà - 1. Wè-Ôè – Wè ðå ëåññ Ôè äå ëèòé (ñèì ñèç áàü ëàí òû) ëàð äû. úàã äûð. Øÿ ùÿ ðÿ èëê îëà ðàã þç àðà áà ñûí äà íà ìÿ ëóì 2. ÑÌÑ-Ñùîðò Ìåñ ñà ýå Ñåð âè úå (ãû ñà èñ ìà ðûú õèä - ß ëè áÿé ßëÿê áÿð çà äÿ êÿíä ëè Ãîð äèîí äà õèë îëóð âÿ îíó Ôè íè êè éà ùþêì äà ðû ìÿ òè) Çè éà ôÿò îü ëó åëàí åäèð ëÿð. Áó ùà äè ñÿ éÿ øöê ðàí ëû üû íû áèë äèð ìÿê ö÷öí 3. ÌÌÑ -Ìóë òè ìå äèà Ìåñ ñà ýèíý Ñåð âè úå (ìóë òè - Ôè ëî ëî ýè éà ôà êöë òÿ ñè /À - Ãîð äèîí þç àðà áà ñû íû Çåâñ ìÿ áÿ äè íÿ áÿõ øèø åäèð. ìå äèà èñ ìà ðûú õèä ìÿ òè) Ãîð äèîí þç àðà áà ñû íû çî üàë àüà úû íûí ëèô ëÿ ðèí äÿí ùà çûð - çÿð áàé úàí äè ëè âÿ ÿäÿ áèé - 4. ÏÛÍ-Ïåð ñî íàë Ûäåí òè ôè úà òèîí Íóì áåð ( ÔÛÍ ôÿð äè éà òû èõ òè ñà ñû ëàí ìûø êÿí äèð ëÿ ìÿ áÿ äèí ãóð áàí ýà ùû íà áàü ëà éà ðàã Ãðóï 1905Á åëÿ äö éöí âó ðóð êè, îíó ùå÷ êèì à÷à áèë ìÿ ñèí. Áó íó è äåí òè ôè êà ñè éà íþì ðÿ ñè) ýþðÿí êàùèí áÿéàí åäèð êè, áó äöéö íö à÷àí êÿñ áöòöí 5. ÑÈÌ-Ñóáñúðè áåð Èäåí òè ôè úà òèîí Ìîäóëå (àáóíÿ÷è èäåíòèôèêàñèéà ìîäóëó) ÌßÐ ÉßÌ ÁÀÉ ÐÀ Ìß ËÈ ÉÅ ÂÀ ÊÈÌ ÄÈÐ? Àñè éà éà ñà ùèá îëà úàã äûð. Àñè éà íû þçö íÿ áèðëÿø äè ðèá áþ éöê áèð èì ïå ðè éà ãó ðà úàã äûð. 6. ÀÒÌ – Àó òî ìà òåä Òåë ëåð Ìàú ùè íå (àâ òî ìà òèê Áå ëÿ êè, Ôè íè êè éà íûí ïàé òàõ òû íû ôÿòù åäÿí áþ éöê õÿ çè íÿ äàð ìà øûí) Ìÿðéÿì Áàéðà ì - ñÿð êÿð äÿ Ìà êå äî íè éà ëû Èñ êÿí äÿð ìÿ áÿ äÿ äà õèë îëà ðàã 7. ÏÄÔ – Ïîð òàá ëå Äî úó ìåíò Ôîð ìàò (äà øû íà áè ëÿí ÿëèéå âà 1898-úè èëäÿ ãû ëûí úû èëÿ äö éö íö ñþ êöá àòûð. Êà ùèí áó íà áå ëÿ áèð ìÿ íà - àíà äàí îë ìóø äóð . Î, 8 ñÿ íÿä ôîð ìà òû) âå ðèð: “Î, úà ùà íà ñà ùèá îëà úàã! Àì ìà ñè éà ñÿò (äèï ëî - 8. ÓÑÁ – Óíèâåð ñàë Ñåðèàë Áóñ (óíèâåð ñàë àðäû úûë éà øûí äà Ùà úû Çåé íà ëàá - ìà òè éà) èëÿ äå éèë, ãû ëûíú ýö úö íÿ". äèí Òàüû éå âèí à÷äû üû ñèñ òåì øè íè) Áà êû ìö ñÿë ìàí ìÿê òÿ - "ÀÝ ËÞ Ùß" Íß Çß ÐÈÉ Éß ÑÈ 9. ÄÂÄ – Äèýè òàë Âåðñà òè ëå Äèñú (ðÿãÿìñàë áèíÿ ýåòìèø äèð. “Ìö- ÷îõìÿãñÿäëè éóìðó êàñåò) ãÿä äÿñ Íè íà" ìÿê òÿ áè - Úîí Ëîêêóí (1632-1704) òÿðáèéÿ ùàããûíäà 10. ÝÏÐÑ – Ýåíå ðàë Ïàúêåò Ðàäèî Ñåðâè úå (öìóìè íÿ äà õèë îë ìóø, áó ðà - ôèêèðëÿðè äþâðö ö÷öí ÷îõ ÿùÿìèééÿòëè èäè. Î, “àü ëþâ - èñòèôàäÿ ö÷öí ïàêåòëè ðàäèîðàáèòÿ) äàí ãûçûë ìåäàë àëàðàã ùÿ" íÿ çÿ ðèé éÿ ñè íè è ðÿ ëè ñöð ìöø äöð. Îíóí ôèê ðèí úÿ, 11. ÝÏÑ – Ýëî áàë Ïî ñè òèî íèíý Ñéñòåì (ãëî áàë ìþâ - Ìîñê âà Òèáá Èíñ òè òó òó - óøàã äî üó ëàð êÿ í î íóí áåé íè àü ëþâ ùÿ êè ìè òÿ ìè ç î ëóð. ãå òÿ éè í åò ìÿ ñèñ òå ìè) íà éîë ëàí ìûø äûð. Ìóð òó çà Ìóõ òà ðîâ îíóí òÿù ñèë þäÿ - Ñîí ðà ÿò ðà ô à ëÿì òÿä ðè úÿ í î íà òÿ ñèð åäèð âÿ õà ðàê òå ðè 12. ÅÒÚ. – Åò úå òå ðà (âÿ áó íà áÿí çÿð øåé ëÿð) íè øè íè þçö çÿ ðè íÿ ýþ òöð ìöø äö. Òÿÿñ ñöô êè, Îêò éàáð Èí - 13. ËÅÄ – Ëèýùò-åìèò òèíý Äèî äå (èøûã éà éàí äèîä) ãèëà áû îíóí áöòöí ïëàíëà ðû íû àëò-öñò åäèð âÿ î, ýåðè ãà - ôîð ìà ëà øûð. Î, ùÿ ìèí íÿ çÿ ðèé éÿ ñè íè “Òÿú ðö áÿ ëÿð" àä ëû éûò ìà üà ìÿú áóð îëóð.1931-úè èë äÿ ÁÄÓ-íó áè òèð ìèø äèð. ÿñÿ ðèí äÿ áå ëÿ èôà äÿ åäèð: èí ñàí ãÿë áè àü ëþâ ùÿ êè ìè äèð. 14. Û ÌÅÛ – Ûí òåð íà òèî íàë Ìî áè ëå Åãóèï ìåíò Ûäåí - Ìÿð éÿì õà íûì Ëÿí êÿ ðàí äà èëê äÿ ôÿ îëà ðàã ãûç ëà - Áó íÿ çÿ ðèé éÿ íè í þç äþâ ðö ö ÷öí áþ éöê ÿùÿ ìèé éÿ òè òèòé (ìîáèë àâàäàíëûüûí áåéíÿëõàëã òàíûíìà êîäó) ðûí òÿù ñèë àë ìà ñû ö÷öí ãûç ñèí ôè òÿø êèë åäÿ ðÿê ìöÿë ëèì - âàð äûð. Áó íÿ çÿ ðèé éÿ èëÿ Úîí Ëîêê ôåî äà ëèçì úÿ ìèé - 15. ÝÑÌ – Ýëî áàë Ñéñòåì ôîð Ìî áè ëå Úîì ìó íè - ëè éÿ áàø ëà éûð. Ëÿí êÿ ðàí äà 50 óøà üûí òÿù ñèë àë äû üû èëê éÿ òè íÿ, îíóí ãàé äà âÿ ãà íóí ëà ðû íà áþ éöê çÿð áÿ âóð - úà òèîíñ (ìî áèë ðà áè òÿ ö ÷öí ã ëî áàë ñèñ òåì) ìö ñÿë ìàí ãûç ìÿê òÿ áèí äÿ äÿðñ äå ìÿê ëÿ éà íà øû, ìóøäó. Î, áóíóíëà ôèòðè ãàáèëèééÿòëÿð íÿçÿðèééÿñèíè 16. ÂÏÍ – Âèðòóàë Ïðèâà òå Íåòwîðê (Âèðòóàë þçÿë 1921-úè èëÿ äÿê áó ìÿê òÿ áÿ ðÿù áÿð ëèê åò ìèø äèð .Î, ðÿää åäèðäè. ßë áÿò òÿ, îíóí áó ðà äà ñÿùâ ëÿ ðè äÿ âàð èäè. øÿ áÿ êÿ ëÿð) ùÿì ÷è íèí, 1919-1920-úè èë ëÿð äÿ Ëÿí êÿ ðàí ãûç ëàð ýèì - Â.Ã.Áå ëèíñ êè Ëîêê íÿ çÿ ðèé éÿ ñè íèí ÷à òûø ìà éàí úÿ ùÿò - 17. ÑÛÌ – Ñóáñúðèáåð Ûäåíòèòé Ìîäó ëå (àáóíÿ÷èíèí íà çè éà ñû íûí èíñ ïåê òî ðó îë ìóø äóð. 1919-úó èë äÿ Ëÿí - ëÿ ðè íè òÿí ãè ä åò ìèø äè. Î éà çûð äû êè, óøàã áåé íè àü ëþâ - êèìëèê ìîäóëó) êÿ ðàí äà èëê ãà äûí Õåé ðèé éÿ úÿ ìèé éÿ òè éà ðàò ìûø äûð. ùÿ äå éèë, èì êà íû îëàí òî õóì äóð. Óøàã äöí éà éà ìöÿé - Àëûéåâà Ýöíàé Äèëãÿì ãûçû Î, Úà âàä áÿé Ìÿ ëèê éå ãà íîâ ëà àè ëÿ ùÿ éà òû ãó ðóð, éÿí òÿ áèè èì êàí ëàð ëà ýÿ ëèð, ùÿ ìèí òÿ áèè èì êàí ëàð ùÿ - Õàðèúè Äèëëÿð Ìÿðêÿçèíèí áàø ìöÿëëèìè àè ëÿ íèí õîø ýöí ëÿ ðè íèí þì ðö áàð ìàã ëà ñà éû ëà úàã ãÿ äÿð éàò äà èí êè øà ô å äèð. Úîí Ëîê êè ñÿ ùÿ ìèí íÿ çÿ ðèé éÿ èëÿ Ð å ä à к ñ è é à ù å é ÿ ò è
Áàø ðåäàêòîðóí Ìàùìóä Èðàäÿ Кюнцл Ýöíàé Севинъ Àéñåë Èëêèí Àðçó ìöàâèíè Àëëàùìàíëû Êÿðèìîâà Сямядова Àëûéåâà Садыгова Ãóëèéåâà ßñýÿð Êÿðèìîâà Éåýàíÿ Ñÿôÿðîâà Щюрмятли охуъулар! Арзу вя тяклифляринизи àä ïó ôè ëî ëîã@ýìàèë. úîì електрон почт цнванына эюндяря билярсиниз. Офсет цсулу иля ÷àï Òÿñèñ÷è: ÀÄÏÓ, Áóðàõûëûøà ìÿñóë: Öíâàí: Áàêû øÿùÿðè, àä ïó ôè ëî ëîã@ýìàèë. úîì Áàø ðåäàêòîð îëóíìóøäóð Ôèëîëîýèéà ôàêöëòÿñè Éåýàíÿ Ñÿôÿðîâà Ö.Ùàúûáÿéîâ êö÷. 68 Òåë.: (012)5984356 Ìàùèðÿ Ùö ñåé íî âà Òèðàæ 500