Yazili Basinda Üç Büyükler Ve Anadolu Kulüpleri Ayrimi
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi YAZILI BASINDA ÜÇ BÜYÜKLER VE ANADOLU KULÜPLERİ AYRIMI Çağatay Sönmez 2501070187 Tez Danışmanı: Prof. Dr. Murat Özgen İstanbul 2011 ÖZ YAZILI BASINDA ÜÇ BÜYÜKLER VE ANADOLU KULÜPLERĠ AYRIMI ÇAĞATAY SÖNMEZ Bu çalışmada, “Yazılı Basında Üç Büyük İstanbul Kulübü ve Anadolu Kulüpleri Ayrımı” başlığı altında dünyada ve Türkiye’de en fazla ilgi gören, sayısal izleyici çokluğu ile en önde, en yoğun biçimde yazılı ve görsel yayınlarda hakkında haber yaratılan ve insanların günlük hayatı içinde, ekonomik, sosyal ve toplumsal paylaşımda en öne çıkan futbol olgusu ele alınmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde futbolun tarihsel geçmişi ve bir kültür olarak gelişim serüveninde bugün sosyal, ekonomik ve toplumsal hayatımıza yansıyan ağırlığı incelenmiştir. İkinci bölümde Türkiye’de futbolun doğuşu ve gelişimi, üç büyük kulübün kuruluşu ve başarılarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Türkiye’de futbol ile yazılı basın ve birbirleri üzerine etkileri, yazılı basında futbol kulüpleri ayrımcılığı, iletişimin sürükleyicisi olan spor medyası profesyonellerinin görüşleri ile zenginleştirilmiştir. Bu durumun nedenleri-etkenleri, literatür taraması ve niteliksel- niceliksel analizlerle elde ettiğimiz bulgularla ortaya konulmuştur. iii ABSTRACT In this study,under the title of "The Differenciation of Three Major Ġstanbul Football Clubs and Anatolian Football Clubs In Written Media" ,the football phenomenon has been considered as the fact being; the most interested globally and in Turkey ,ahead of many with its high number of audience,the most discussed and news released about in written and visual media,existant in daily life of people together with economic, social and public sharing In the first part,historical background of football and its weight reflected to our social ,economic life in its development process as a culture has been searched. In the second part, the rise and development of football in Turkey,establishment of three major football club and achievements of them have been included. In the third part ,the effects of football and written media on each other,the differentiation of football clubs in written media has been analyzed by enriched views of sport media professionals who are the drivers of communication. Causes-factors for this case have been set by literature searching and findings as result of qualitative- quantitative analysis. iv ÖNSÖZ Günümüz medyasında spor dalları içinde futbol lehine yapılan ayrımcılığın bir benzerinin Türk yazılı basınında yine hem spor dalları arasında hem de futbolun kendi bünyesinde bazı kulüpler için yapıldığını görmekteyiz. Gazetelerin spor sayfalarının genelde futbol haberleriyle dolduğunu, diğer branĢların ise ancak arta kalan yerleri alabildiği bir gerçektir. Bu gerçek, Türkiye’de karĢımıza futbolun içinde de çıkmaktadır. Nasıl ki basın için spor branĢlarında futbol her zaman ayrı bir yerde duruyorsa, Türk yazılı basınında da üç büyük Ġstanbul kulübü (BeĢiktaĢ, Fenerbahçe ve Galatasaray) ayrı bir yere koyuluyor. Bu çalıĢmanın amacı, Türk yazılı basınının futbol kulüpleri arasında yaptığı ayrımcılığın temel nedenlerini anlayabilmek ve bu ayrımcılığın önüne geçilip geçilemeyeceğini irdelemektir. ÇalıĢmamı yaparken karĢılaĢtığım en büyük güçlük, konuyla ilgili kaynakların kısıtlı olmasıydı. Bunun dıĢında tezimi yazarken daha önce hiç Ģampiyonluk kazanmamıĢ bir Anadolu kulübü olan Bursaspor’un, 2009-2010 sezonunda Türkiye’nin en üst seviye ligi Turkcell Süper Lig’de Ģampiyonluk kazanması araĢtırmalarım adına hem Ģans hem de gecikme sebebi oldu. Aynı dönemde 2010 Dünya Kupası’nın düzenlenmesi, konuyla ilgili uzman kiĢilerin ve spor adamlarının iĢ hayatlarındaki meĢguliyetini arttırdığı için mülakat randevusu almak ve boĢ zamanlarını yakalayabilmek de bir hayli güçtü. Tüm bu zorluklara rağmen çalıĢmama katkıda bulunan baĢta sevgili annem Gönül Sönmez, babam Aytaç Sönmez, kardeĢim Yağız Sönmez ve yakın dostlarım Burak Sarıaslan, Agah Özberk, Ġsmail Hakkı ġentürk’e ve Anadolu’da henüz Ģampiyonluk yaĢamamıĢ kulüplerin gerçek taraftarlarına umut veren, Anadolu futbolunu yeniden ateĢleyen Bursaspor’a sonsuz teĢekkürlerimi sunarım. v İÇİNDEKİLER ÖZ – ABSTRACT………………………………………………………………….. iii ÖNSÖZ…………………………………………………………………………........ v ĠÇĠNDEKĠLER……………………………………………………………………... vi TABLOLAR……………………………………………………………………..... viii KISALTMALAR………………………………………………………………….… x GĠRĠġ…………………………………………………….………………………...... 1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. TARİHSEL AÇIDAN FUTBOL 2 1.1. Futbolun DoğuĢu…………………………………………………….….….…… 2 1.2. Futbolun GeliĢmesi ve Yayılması…………..………………………….……….. 8 1.3. Türklerde Futbol ...………...………...………………….…………………….. 13 1.4. Üç Büyük Ġstanbul Kulübü ve Diğer Futbol Kulüpleri ……………………….. 18 1.4.1. BeĢiktaĢ………………..…………………………………………………..… 23 1.4.2. Galatasaray………….……………………………….………………………. 25 1.4.3. Fenerbahçe ……………………………………………….……………… 27 1.4.4. Trabzonspor ve Bursaspor ……………………………………..……...… 29 1.4.5. Anadolu Kulüpleri …………………………………………..................... 31 1.5. Dünyada ve Türkiye’de endüstriyelleĢen Futbol ….......................................… 34 İKİNCİ BÖLÜM 2. TÜRKİYE’DEKİ YAZILI SPOR BASININDA FUTBOLUN YERİ ve ÖNEMİ 50 2.1. Türkiye’de Yazılı Spor Basınının Günümüze GeliĢ Süreci…………………… 50 2.2. Yazılı Spor Basınında Futbol Haberciliği ve Takım Yazarları ……………….. 58 vi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. TÜRKİYE’DEKİ YAZILI SPOR BASININDA KULÜP AYRIMCILIĞINI ANLAMAK İÇİN FOTOMAÇ, HÜRRİYET ve CUMHURİYET GAZETELERİNİN İNCELENMESİ 66 3.1. Fotomaç Gazetesi……………………………………………………………… 68 3.2. Hürriyet Gazetesi……………………………………………………………… 99 3.3. Cumhuriyet Gazetesi…………………………………………………………. 115 3.4. AraĢtırmayla Ġlgili Genel Değerlendirme……………………………….…… 124 3.5. Spor Medyasının Kulüp Ayrımcılığına BakıĢı………………………………. 132 SONUÇ………………………………………………………………………….... 134 BĠBLĠYOGRAFYA/KAYNAKÇA………………………………………………. 137 EKLER…………………………………………………………………………… 145 vii TABLOLAR Tablo 1: Türkiye Futbol Federasyonu’nun Düzenlediği Turnuva ve Ligleri Kazanan Kulüpler (Sayfa: 22) Tablo 2: 13-19 Mayıs 2007 tarihleri arasında incelenen Fanatik Gazetesi’nde futbol haberlerinin diğer haberlere oranı. (Sayfa 55) Tablo 3: 13-19 Mayıs 2007 tarihleri arasında incelenen Cumhuriyet Gazetesi’nde futbol haberlerinin diğer haberlere oranı. (Sayfa 55) Tablo 4: 13-19 Mayıs 2007 tarihleri arasında incelenen Zaman Gazetesi’nde futbol haberlerinin diğer haberlere oranı. (Sayfa 56) Tablo 5: 19-25 Nisan 2010 tarihleri arasında incelenen Fotomaç Gazetesi’nde futbol haberlerinin diğer haberlere oranı. (Sayfa 56) Tablo 6: 19-25 Nisan 2010 tarihleri arasında incelenen Cumhuriyet Gazetesi’nde futbol haberlerinin diğer haberlere oranı. (Sayfa 57) Tablo 7: 19-25 Nisan 2010 tarihleri arasında incelenen Hürriyet Gazetesi’nde futbol haberlerinin diğer haberlere oranı. (Sayfa 57) Tablo 8: “Bursaspor’un şampiyonluğunun ardından, basının Bursaspor’a ve Anadolu kulüplerine daha fazla yer ayıracağını düşünüyor musunuz?” sorusuna taraftarların verdikleri cevaplar. (Sayfa 64) Tablo 9: “Bursaspor’un şampiyonluğunun ardından, basının Bursaspor’a ve Anadolu kulüplerine daha fazla yer ayıracağını düşünüyor musunuz?” sorusuna rast gele seçilen insanların verdikleri cevaplar. (Sayfa 65) Tablo 10: 19-25 Nisan 2010 tarihleri arasında Fotomaç Gazetesi’nde çıkan futbol haberlerinin oransal dağılımı. (Sayfa 125) Tablo 11: 19-25 Nisan 2010 tarihleri arasında Hürriyet Gazetesi’nde çıkan futbol haberlerinin oransal dağılımı. (Sayfa 126) viii Tablo 12: 19-25 Nisan 2010 tarihleri arasında Cumhuriyet Gazetesi’nde çıkan futbol haberlerinin oransal dağılımı. (Sayfa 127) Tablo 13: 13-29 Mayıs 2007 tarihleri arasında Fanatik Gazetesi’nde çıkan futbol haberlerinin oransal dağılımı. (Sayfa 128) Tablo 14: 13-29 Mayıs 2007 tarihleri arasında Zaman Gazetesi’nde çıkan futbol haberlerinin oransal dağılımı. (Sayfa 129) Tablo 15: 13-29 Mayıs 2007 tarihleri arasında Cumhuriyet Gazetesi’nde çıkan futbol haberlerinin oransal dağılımı. (Sayfa 130) ix KISALTMALAR a.e. : Aynı eser a.g.e. : Adı geçen eser 3D : Üç boyutlu ABD : Amerika BirleĢik Devletleri ANAP : Anavatan Partisi A.ġ. : Anonim ġirketi BJK : BeĢiktaĢ Jimnastik Kulübü Bkz. : Bakınız BS : Bursaspor ESK : EskiĢehirspor FB : Fenerbahçe FIFA : Uluslararası Futbol Federasyonu G.ANTEP : Gaziantepsor GS : Galatasaray HD : Yüksek Çözünürlüklü ĠBB : Ġstanbul BüyükĢehir Belediye Spor LCD : Sıvı Kristal Ekran TFF : Türkiye Futbol Federasyonu TS : Trabzonspor UEFA : Avrupa Futbol Birliği VIP : Çok Önemli KiĢi x GĠRĠġ Futbol günümüzün en çok ilgi gören spor dalıdır. Dünyanın bütün kıtalarına sıçramıĢ, geldiğimiz teknoloji düzeyinde her yerden takip edilebilir duruma gelmiĢtir. BirleĢtirici bir spordur futbol. En zengin insanları, en fakir insanlarla aynı ortama getirebilir. Siyasi görüĢleri bambaĢka olan insanları yan yana oturtabilir ya da ayrı tribünlerde birbirlerine küfür ettirebilir. Fikirler, düĢünceler, görüĢler, sosyal statü… Konu futbol olunca, konu futbolseverler olunca bunların hiçbir önemi kalmıyor. Çünkü bütün dünya meĢin bir topu izliyor. Bir Ģeye dünya çapında bu kadar ilgi olması demek, ekonomik bir alan yaratılması demektir. Ekonomik alan ise rant demektir. ĠĢte futboldaki rekabetin gizli yüzü de budur. Bazı yazarlar, günümüzde artık endüstriyelleĢen futbolda para, ekonomi, gelirler ve giderler hesaplarının futbolun romantizmini öldürdüğünü savunur. Bunun en büyük göstergelerinden bir tanesi aslında burnumuzun dibinde. Fakat biz sadece verileni almaya alıĢtığımız için bazı ayrımların, ayrımcılıkların farkına henüz varamadık. ÇalıĢmanın temelinde Türkiye‟deki futbol kulüplerini