PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KOWALA

WARSZAWA 2020

+48 22 870 42 74 ul. Kordeckiego 20 [email protected] 04-327 Warszawa +48 22 870 42 62 www.budplan.net

2

Nazwa opracowania: Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Zleceniodawca: Wójt Gminy Kowala

Opracowujący: Budplan Sp. z o.o. 04-327 Warszawa ul. Kordeckiego 20

Kierujący zespołem autorskim: mgr inż. Aleksandra Radawiec

Zespół autorski: mgr inż. arch. Anna Olbromska-Matusiak mgr inż. Anna Bereś inż. Monika Nasiłowska inż. Natalia Andraszek mgr inż. arch. Adrianna Białęska inż. Adam Potapowicz mgr Ewelina Skirzyńska inż. Kamil Suchożebski inż. Agnieszka Szaniawska inż. Anna Wojtczuk mgr inż. Katarzyna Łysyganicz-Francuzik inż. Zuzanna Górecka-Gąbka mgr Agata Grzelak

Spis treści

1 WPROWADZENIE ...... 7

1.1 PODSTAWA FORMALNO -PRAWNA OPRACOWANIA ...... 7 1.2 CEL , ZAKRES I STOPIEŃ SZCZEGÓŁOWOŚCI INFORMACJI WYMAGANYCH W PROGNOZIE ...... 7 2 ZAWARTOŚĆ, GŁÓWNE CELE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI ...... 9

2.1 CHARAKTERYSTYKA I LOKALIZACJA TERENU OPRACOWANIA ...... 9 2.2 CELE SPORZĄDZENIA DOKUMENTU ...... 9 2.3 ZAWARTOŚĆ DOKUMENTU ...... 10 2.4 ZMIANY WPROWADZONE W PORÓWNANIU Z OBOWIĄZUJĄCYM STUDIUM ...... 12 2.5 POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI ...... 14 3 STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ...... 16 4 CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU OBJĘTEGO SPORZĄDZENIEM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 19

4.1 CHARAKTERYSTYKA I LOKALIZACJA TERENU OPRACOWANIA ...... 19 4.2 RZEŹBA TERENU I GEOLOGIA ...... 19 4.3 SUROWCE MINERALNE ...... 20 4.4 GLEBY ...... 21 4.5 HYDROLOGIA I HYDROGEOLOGIA ...... 23 4.6 WARUNKI KLIMATYCZNE ...... 25 4.7 FAUNA I FLORA ...... 26 4.8 POWIĄZANIA EKOLOGICZNE ...... 27 4.9 ZASOBY KRAJOBRAZOWE ...... 29 4.10 OBSZARY I OBIEKTY PRZYRODNICZE PRAWNIE CHRONIONE ...... 29 5 STAN ZASOBÓW I FUNKCJONOWANIE ŚRODOWISKA, ODPORNOŚĆ NA DEGRADACJĘ I ZDOLNOŚĆ DO REGENERACJI ...... 32

5.1 STAN ŚRODOWISKA ...... 32 5.2 OCENA STANU OCHRONY I UŻYTKOWANIA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH , W TYM BIORÓŻNORODNOŚCI ...... 35 6 TENDENCJE ZMIAN ŚRODOWISKA PRZY BRAKU REALIZACJI USTALEŃ STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 35 7 ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 35

7.1 IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH ZAGROŻEŃ ...... 35 7.2 ZAGROŻENIA NATURALNE ...... 37 8 CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZOWANEGO DOKUMENTU ORAZ SPOSOBU W JAKI TE CELE I INNE PROBLEMY ŚRODOWISKA ZOSTAŁY UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU ...... 37

9 PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE, CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE, NA CELE I PRZEDMIOTY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU, A TAKŻE NA ŚRODOWISKO ...... 38

9.1 ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ...... 39 9.2 WYTWARZANIE ODPADÓW ...... 40 9.3 WPROWADZANIE ŚCIEKÓW DO WÓD LUB DO ZIEMI ...... 41 9.4 PRZEKSZTAŁCENIE NATURALNEGO UKSZTAŁTOWANIA TERENU , ZANIECZYSZCZENIE GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI ...... 41 9.5 EMITOWANIE HAŁASU I PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ...... 42 9.6 WYKORZYSTANIE ZASOBÓW ŚRODOWISKA ...... 44 9.7 WPŁYW NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY ...... 45 9.8 WPŁYW NA EKOSYSTEMY I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ ...... 46 9.9 ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT I ADAPTACJA DO ZMIAN KLIMATU ...... 46 9.10 WPŁYW NA ZABYTKI I DOBRA MATERIALNE ...... 47 9.11 ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY NATURA 2000 I INNE OBSZARY CHRONIONE NA MOCY USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY ...... 48 9.12 RYZYKO WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII ...... 48 10 ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO DOKUMENTU NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCE BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE, DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA ...... 49 11 ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ...... 50

11.1 ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE , OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU ...... 51 12 ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ...... 51 13 PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA ...... 51 14 TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ...... 51 15 OŚWIADCZENIE AUTORA PROGNOZY ...... 52 16 AKTY PRAWNE UWZGLĘDNIONE W OPRACOWANIU ...... 53 17 MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE ...... 53

6 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

1 Wprowadzenie

Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala, sporządzonej w następstwie podjęcia uchwały Rady Gminy Kowala nr IX.69.2019 z dnia 21 czerwca 2019 r.

1.1 Podstawa formalno-prawna opracowania

Obowiązek sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko wynika z art. 46 oraz art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Prognoza w myśl wyżej przywołanego art. 46 stanowi element strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko organ opracowujący projekt dokumentu: 1. Uzgadnia z właściwymi organami zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko; 2. Poddaje projekt wraz z prognozą opiniowaniu przez właściwe organy; 3. Zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko; 4. Bierze pod uwagę ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, opinie organów oraz rozpatruje uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. Projekt dokumentu nie może zostać przyjęty (o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody), jeżeli ze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wynika, że może on znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000.

1.2 Cel, zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie

Celem prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na środowisko ustaleń projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala, określenie rozwiązań eliminujących, ograniczających lub kompensujących negatywne oddziaływania na środowisko oraz w miarę potrzeb przedstawienie rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie. Zakres merytoryczny prognozy jest zgodny z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Prognoza uwzględnia ustalenia Zamawiającego, który uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Warszawie, który wyraził swoje stanowisko w piśmie z dnia 19 sierpnia 2019 r. (znak pisma: WOOŚ-III.411.181.2019.MM) oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Radomiu, który wyraził swoje stanowisko w piśmie z dnia 24 lipca 2019 r. (znak pisma: ZNS.4801.6.2019). Prognoza przedstawia wyniki analiz i ocen w formie opisowej. W prognozie ocenia się stan i funkcjonowanie środowiska, odporność na degradację i zdolność do regeneracji wynikające z uwarunkowań określonych w opracowaniu ekofizjograficznym oraz tendencje do zmian przy braku realizacji ustaleń projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Rozpatrywane są także skutki realizacji ustaleń projektu studium. Projektowane użytkowanie i zagospodarowanie terenów jest rozpatrywane pod kątem zgodności z uwarunkowaniami określonymi w opracowaniu ekofizjograficznym, z przepisami prawa dotyczącymi ochrony środowiska, skuteczności ochrony bioróżnorodności i właściwych proporcji pomiędzy terenami o różnych formach użytkowania. Ocenia się również określone w projekcie studium warunki zagospodarowania przestrzennego wynikające z potrzeb ochrony środowiska, prawidłowości gospodarowania zasobami przyrody oraz ochrony gruntów rolnych i leśnych. Uwzględniane są ponadto zagrożenia dla środowiska i wpływ na zdrowie ludzi, skutki dla istniejących form ochrony przyrody i innych obszarów chronionych i zakres zmian w krajobrazie, oraz możliwość rozwiązań

7 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

eliminujących lub ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko. W prognozie zawarte są, jeżeli zachodzi taka potrzeba, również propozycje innych rozwiązań w projekcie studium, sprzyjających ochronie środowiska. Prognoza wykonana jest zgodnie z art. 51 ust. 2 pkt. 1, 2 i 3 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko: − zawiera informacje o zawartościach, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami; − zawiera informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy; − zawiera propozycje dotyczące przewidywanych metod analiz skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania; − zawiera informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko oraz streszczenie w języku niespecjalistycznym; − określa, analizuje i ocenia istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu; − określa, analizuje, ocenia stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem na środowisko; − określa, analizuje i ocenia istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych; − określa, analizuje i ocenia istniejące problemy ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym albo krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele ochrony środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu; − określa, analizuje i ocenia przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko; − przedstawia rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu; − przedstawia rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru.

8 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

2 Zawartość, główne cele projektowanego dokumentu oraz jego powiązania z innymi dokumentami

2.1 Charakterystyka i lokalizacja terenu opracowania

Gmina Kowala jest to wiejska położona w powiecie radomskim, w południowej części województwa mazowieckiego. Gmina graniczy bezpośrednio z miastem oraz czterema gminami: Wolanów, Skaryszew, Wierzbica, Orońsko. Położenie gminy w bezpośredniej bliskości aglomeracji miejskiej oraz dogodnych szlaków komunikacyjnych daje możliwości rozwoju strefy społeczno-gospodarczej. Południowy obszar gminy to region z przewagą gospodarstw rolnych, w którym obok tradycyjnych gospodarstw wzrasta ilość producentów owoców i warzyw.

Rysunek 1 Położenie gminy Kowala na tle podziału administracyjnego źródło: opracowanie własne na podstawie danych CODGiK – państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju

2.2 Cele sporządzenia dokumentu

Konieczność sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala wynika z uchwały Rady Gminy Kowala nr IX.69.2019 z dnia 21 czerwca 2019 r. Rada Gminy podjęła niniejszą uchwałę celem dostosowania studium do obecnego stanu prawnego oraz zmian zachodzących w sferze społeczno-gospodarczej. Obecnie na terenie gminy obowiązuje studium przyjęte uchwałą nr IV/21/2001 Rady Gminy Kowala z dnia 14 września 2001 ze zmianą w 2009 r. Konieczność aktualizacji i uchwalenia nowego studium wynika przede wszystkim z sygnalizowanych przez osoby fizyczne i podmioty gospodarcze potrzeb wprowadzania zmian do istniejącego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania. Studium wymaga również aktualizacji z uwagi na: - wprowadzenie spójności ustaleń studium z dokumentami planistycznymi wyższego rzędu, w szczególności w odniesieniu do zadań wynikających z Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego;

9 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

- wnioski osób fizycznych i podmiotów gospodarczych o zmianę parametrów kształtowania zabudowy oraz przeznaczenia terenów; - aktualizację uwarunkowań warunkujących zasady kształtowania przyszłej polityki przestrzennej w gminie Kowala, w tym uwzględnienie aktualnych trendów demograficznych, społecznych i gospodarczych; - potrzeby inwestycyjne gminy.

2.3 Zawartość dokumentu

Sporządzenie dokumentu stanowi jeden z elementów dostosowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala oraz sporządzanych na jego podstawie planów miejscowych do zmienionych uwarunkowań wewnętrznych, zewnętrznych i przepisów prawa. Analizie ustaleń studium w prognozie oddziaływania na środowisko podlegać będzie jedynie część Kierunki zagospodarowania przestrzennego. Na opracowanie studium składa się część tekstowa i graficzna. Część tekstowa zawiera przede wszystkim: a) zdefiniowaną politykę przestrzenną gminy, która ma swoją kontynuację w ustaleniach szczegółowych w przeznaczeniu terenów; b) określony sposób kształtowania struktur przestrzennych i zasady zagospodarowania terenów; c) kierunki ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, dziedzictwa kulturowego; d) wytyczne rozwoju systemu komunikacji i infrastruktury technicznej. Część graficzna przedstawia m.in. : a) położenie gminy na tle jednostek administracyjnych; b) położenie gminy na tle regionów fizycznogeograficznych Polski; c) udokumentowane złoża kopalin; d) rozmieszczenie gleb dobrych i bardzo dobrych, w tym chronionych, na terenie gminy Kowala; e) rozmieszczenie lasów ochronnych; f) system połączeń ekologicznych w gminie; g) obszary i obiekty prawnie chronione na terenie gminy. Główne założenia kształtowania zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Dominującym typem zagospodarowania w projekcie studium jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, zagrodowa, usługowa w większości realizowana na dotychczasowych terenach zabudowy zagrodowej, jednorodzinnej oraz rolniczej i jednorodzinnej. Zabudowa prowadzona jest w nawiązaniu do istniejącej już zabudowy. Ponadto jako tereny inwestycyjne wskazano obszary towarzyszące istniejącej zabudowie oraz zlokalizowane wzdłuż dróg. Przeznaczenie terenu

W części graficznej studium (kierunki zagospodarowania przestrzennego), wskazane zostały główne kategorie terenów, które zostały rozróżnione ze względu na funkcję, zasady zagospodarowania oraz możliwości ich przekształceń. Ostateczny przebieg granic terenów i wielkość wskaźników zostaną ustalone w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W projekcie studium określa się następujące przeznaczenie terenów: - MU – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej; - ML – tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej;

10 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

- RM – tereny zabudowy zagrodowej; - U – tereny zabudowy usługowej; - PU – tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów, usług; - PEF – tereny obiektów produkcyjnych – elektrownie fotowoltaiczne; - PG – tereny powierzchniowej eksploatacji kopalin; - IT – tereny infrastruktury technicznej; - ZP – tereny zieleni urządzonej; - ZC – tereny cmentarza; - ZCz – tereny cmentarza zamkniętego; - R – tereny rolnicze; - ZL – tereny lasu; - ZLz – tereny zalesień; - WS – tereny wód powierzchniowych śródlądowych; - KK – tereny kolejowe. Dla każdego typu terenu wskazano podstawowe i dopuszczalne kierunki przeznaczenia, ograniczenia zmian przeznaczenia, standardy kształtowania zabudowy i zasad zagospodarowania terenu. Uzupełnieniem dla tych ustaleń są ustalenia kierunków ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego, kierunków i zasad ochrony dziedzictwa kulturowego, kierunków rozwoju systemu komunikacji i systemów infrastruktury technicznej itp. oraz wskazania wynikające z ogólnych zasad polityki przestrzennej. Tereny z ograniczeniami

W projekcie studium wyznaczono tereny, na których zakazuje się lokalizacji nowej zabudowy. Są to tereny lasów (ZL), tereny zalesień (ZLz), tereny wód powierzchniowych (WS) oraz tereny stanowiące rezerwy pod projektowane drogi uzupełniające układ komunikacyjny. Zakaz zabudowy na wskazanych powyżej terenach nie dotyczy obiektów drogowych, elementów infrastruktury technicznej, obiektów hydrotechnicznych lub służących ochronie środowiska bądź zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego.

11 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Rysunek 2 Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala źródło: opracowanie własne na podstawie projektu studium

2.4 Zmiany wprowadzone w porównaniu z obowiązującym studium

Z punktu widzenia oceny wpływu ustaleń projektu dokumentu planistycznego na środowisko najistotniejsze jest zidentyfikowanie ryzyka wystąpienia konfliktów przestrzennych. W tym celu należy wskazać w jaki sposób projekt studium umożliwia lub ogranicza możliwości realizacji nowych inwestycji, przy czym należy odnieść się do obowiązującego stanu planistycznego, czyli obowiązującego studium. ma obowiązujące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte w 2001 r. ze zmianą w 2009 r., w którym określono kierunki zagospodarowania przestrzennego, układu komunikacyjnego, rozwoju infrastruktury, ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego itd. Omawiany projekt studium częściowo powiela ustalenia obowiązującego studium. Wprowadzone zmiany mają niewielkie znaczenie wobec obranego w 2001 r. ze zmianą w 2009 r. kierunku rozwoju gminy. Dotyczą one w znacznej mierze zmiany funkcji lub parametrów zabudowy w granicach wcześniej już wyznaczonych terenów inwestycyjnych. Wprowadzono również nowe tereny budowlane, przenosząc część niewykorzystanych terenów przeznaczonych pod zabudowę w obowiązującym studium w inne miejsce. W projekcie studium w porównaniu z obowiązującym studium wprowadzono następujące zmiany: - Wprowadzono ujednolicone zagospodarowanie w formie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej (w projekcie studium oznaczone symbolem MU) na obszarach dotychczasowej zabudowy jednorodzinnej, zabudowy jednorodzinnej

12 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

i wielorodzinnej, a także na terenach zabudowy zagrodowej oraz terenach zabudowy rolniczej, w celu uwzględnienia stanu istniejącego (mieszana zabudowa) oraz ułatwienia opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie terenów zostanie uszczegółowione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. - Wskazano nowe tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej (oznaczone symbolem MU) w miejscowościach Kończyce, Kosów Większy, Kosów Mniejszy, Augustów, Błonie, Młodocin Mniejszy, Rożki, Dąbrówka Zabłotnia, Ruda Mała, Ludwinów, , , , Huta Mazowszańska, , Romanów, , Grabina, Maliszów, przy czym bilans terenów przeznaczonych pod ww. zabudowę pozostaje bez zmian. Wyznaczone nowe tereny zabudowy powstały poprzez zaniechanie jej realizacji na wcześniej wskazanych w obowiązującym studium innych obszarach. Przesunięć dokonano na podstawie analizy uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego (w tym ruchu budowlanego) oraz składanych wniosków; - Zrezygnowano ze wskazywania terenów zabudowy rolniczej (oznaczone w obowiązującym studium symbolem RM/RU). Wyznaczono natomiast tereny zabudowy zagrodowej (w projekcie studium oznaczone symbolem RM) w miejscowościach Dąbrówka Zabłotnia, Rożki, Kosów Mniejszy, Augustów, Romanów, Kowala, Parznice, Grabina, Bardzice w większości w terenach istniejącej zabudowy zagrodowej; - Wydzielono tereny rolnicze na obszarach całej gminy (oznaczone w projekcie studium symbolem R); - Wskazano nowe tereny zabudowy usługowej (w projekcie studium w miejscowościach Kosów Większy, Błonie, Augustów, Kosów Mniejszy, Kowala, Młodocin Mniejszy, Trablice, Mazowszany, Parznice; - W miejscowości Huta Mazowszańska zrezygnowano z terenów zabudowy letniskowej zlokalizowanych wzdłuż wschodniej granicy miejscowości. Dotychczasowe tereny przeznaczone pod zabudowę związaną z rekreacją i wypoczynkiem przekształcono na tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej (oznaczone w obowiązującym studium symbolem ML) oraz częściowo pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, zagrodową, usługową (MU); - Dotychczasowe tereny produkcyjne w miejscowościach Rożki, Kowala przekształcono na tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów, usług (oznaczone w projekcie studium symbolem PU). Wskazano nowe tereny PU w postaci pojedynczych działek w miejscowościach Zabierzów, Błonie, Kosów Większy, Augustów, Rożki, Dąbrówka Zabłotnia, Kowala, Trablice, Kotarwice, Mazowszany, Huta Mazowszańska, Parznice, Maliszów w większości w terenach istniejącej zabudowy produkcyjnej. Powiększono również tereny produkcyjno-usługowe w miejscowościach Młodocin Mniejszy, Maliszów, Kosów Większy dla większych inwestycji; - Wskazano tereny obiektów produkcyjnych – elektrownie fotowoltaiczne (oznaczone w projekcie studium symbolem PEF) w miejscowościach Romanów, Dąbrówka Zabłotnia; - Wskazano nowe tereny powierzchniowej eksploatacji kopalin w miejscowości Rożki oraz Trablice (oznaczone w projekcie studium symbolem PG); - Wskazano tereny lasów (w projekcie studium oznaczone symbolem ZL), zalesień (w projekcie studium oznaczone symbolem ZLz) na obszarach całej gminy na podstawie danych ewidencyjnych gruntów. Wprowadzono również tereny zieleni urządzonej (w projekcie studium oznaczone symbolem ZP) w miejscowościach Kowala oraz Mazowszany. Projekt studium zakazuje lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej w terenach MU, ML, RM, U. Zakaz lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych w zakresie emisji do powietrza, w tym odorów obejmuje w projekcie studium również tereny dolin rzecznych oraz inne obniżenia terenu podatne na tworzenie zastoisk. Na pozostałych obszarach lokalizacja przedsięwzięć mogących oddziaływać znacząco na środowisko regulowana jest przepisami odrębnymi. W ramach realizacji takiego przedsięwzięcia powinna zostać przeprowadzona

13 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

procedura oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w celu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji przedsięwzięcia (można odstąpić od procedury OOŚ, jeśli odpowiedni organ uzna na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia, że nie będzie ono znacząco oddziaływać na środowisko). Wprowadzono również zakaz lokalizacji zakładów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, a w szczególności zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

2.5 Powiązania z innymi dokumentami

Studium stanowi dokument o znaczeniu lokalnym, jednak przy jego sporządzaniu uwzględniono cele ochrony środowiska ustanowione na wyższych szczeblach. Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju

Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju stanowi podstawę systemu aktów planistycznych kraju, będąc tym samym najważniejszym dokumentem strategicznym, kształtującym politykę przestrzenną kraju, sporządzanym obligatoryjnie dla całego jego obszaru. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, przyjęta w grudniu 2011 r., definiuje wizję Polski w 2030 r., jako kraju o ugruntowanych warunkach trwałego i zrównoważonego rozwoju, dobrze zagospodarowanego, sprawnie zarządzanego i bezpiecznego. Stan ten ma być rezultatem procesów gospodarczych, społecznych, przestrzennych oraz cywilizacyjnych. Cechą kraju ma być spójność społeczno- gospodarcza i terytorialna – silne regiony, których rozwój oparty będzie na endogenicznym potencjale i przewagach konkurencyjnych, kreować mają ogólnokrajowe impulsy rozwojowe, przyczyniając się do osiągania celów ogólnych polityki regionalnej i przestrzennej. Wizja Polski w 2030 r. opiera się na pięciu pożądanych cechach przestrzeni: konkurencyjności i innowacyjności, spójności wewnętrznej, bogactwie i różnorodności biologicznej, bezpieczeństwie oraz ładzie przestrzennym. W KPZK zwraca się uwagę na ochronę zastanych walorów przyrodniczych i umiejętne wykorzystanie funkcji ekosystemów. Planowanie przestrzenne, uwzględniając wzajemne relacje komponentów środowiska, oddziałuje na procesy zarządzania zasobami przyrody ożywionej i krajobrazu, czym przyczynia się do zmniejszenia izolacji siedlisk oraz stabilizacji ekosystemów. Stymulowana jest innowacyjność oraz rozwój trwałych i zrównoważonych form gospodarowania na obszarach o wyjątkowych walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Działania zmierzają do zachowania tradycyjnego krajobrazu rolniczego, kształtowania powiązań widokowych, zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom dolin rzek. Proces odnowy wsi, wsparty przez planowanie na poziomie krajowym, przyczynia się do utrzymania trwałych, wielofunkcyjnych struktur ekologicznych na modernizujących się obszarach. Jednym z celów zawartych w Koncepcji polityki przestrzennej zagospodarowania kraju jest poprawa spójności wewnętrznej kraju. Cel ten ma być realizowany m.in. poprzez zapewnienie spójności między lepiej rozwiniętymi społecznie i gospodarczo obszarami centralnej Polski, a obszarami usytuowanymi w większej odległości w stosunku do głównych ośrodków życia społeczno-gospodarczego kraju, o niższym stopniu rozwoju i pogarszających się perspektywach rozwojowych oraz zapewnienie spójności między dynamicznie rozwijającymi się miastami wojewódzkimi i ośrodkami regionalnymi a obszarami je otaczającymi – obszarami wiejskimi oraz miastami subregionalnymi. Spójność funkcjonalna ma zapewnić warunki dla procesów rozprzestrzeniania się rozwoju skoncentrowanego w szczególności w głównych ośrodkach miejskich, które skupiają najbardziej dochodową i konkurencyjną działalność gospodarczą oraz pełnią podstawowe funkcje gospodarcze, administracyjne, polityczne oraz kulturowe wobec obszarów je otaczających (w tym miast subregionalnych). Rozwój mniejszych ośrodków miejskich uzależniony jest od stopnia integracji funkcjonalnej z głównymi miastami regionu, a także możliwości wykorzystania unikatowych wewnętrznych zasobów dla wytworzenia specjalizacji terytorialnej.

14 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego

W planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego w zakresie Polityki kształtowania i ochrony zasobów i walorów przyrodniczych oraz poprawy standardów środowiska ustalono kierunki (wymieniono istotne dla gminy Kowala): − upowszechnianie działań rolno-środowiskowo-klimatycznych zapewniających rozwój gospodarki rolnej zintegrowanej z ochroną przyrody na obszarach wiejskich; − ochronę gruntów leśnych przed zmianą funkcji na nieleśną i zwiększanie powierzchni leśnej; − zachowanie funkcji rolniczej na gruntach o wysokiej jakości i przydatności dla rolnictwa; − utrzymanie istniejących naturalnych zbiorników wodnych i terenów podmokłych, w szczególności starorzeczy, bagien i mokradeł, oczek wodnych oraz renaturalizację przekształconych odcinków rzek i terenów zalewowych; − zwiększanie retencyjności zlewni województwa poprzez realizację Programu Ma łej Retencji dla Województwa Mazowieckiego; − ograniczenie emisji ścieków komunalnych oraz spływów powierzchniowych zanieczyszczeń z terenów rolnych; − ochronę głównych zbiorników wód podziemnych; − ograniczanie niskiej emisji (powierzchniowej) ze źródeł rozproszonych. Strategia rozwoju gminy Kowala na lata 2015–2022

W strategii rozwoju gminy do roku 2022 ustalono następujące cele strategiczne gminy Kowala: − rozwój infrastruktury technicznej poprzez działania takie jak budowa i modernizacja infrastruktury drogowej, modernizacja oświetlenia drogowego, budowa i przebudowa ciągów pieszych wzdłuż dróg, budowa i rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej, budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, dostosowanie infrastruktury do potrzeb osób niepełnosprawnych, promowanie oferty połączeń kolejowych, budowa parkingów rowerowych przy stacjach kolejowych; − rozwój infrastruktury społecznej poprzez działania takie jak budowa przyszkolnych sal sportowych, budowa nowego przedszkola, budowa i modernizacja bazy oświatowej, sportowej i rekreacyjnej, rozwój oferty zajęć dodatkowych z zakresu języków obcych, budowa świetlic wiejskich, budowa Gminnego Ośrodka Kultury, budowa i modernizacja infrastruktury związanej z bezpieczeństwem publicznym, przebudowa ośrodka zdrowia; − tworzenie warunków do rozwoju aktywności społecznej mieszkańców Gminy Kowala poprzez działania takie jak utworzenie centrum wspierania osób starszych, utworzenie Gminnego Centrum Kultury i Aktywności Społecznej, poprawa funkcjonowania bibliotek, promocja organizacji pozarządowych, system mikro Grantów dla grup nieformalnych; − rozwój przedsiębiorczości w Gminie Kowala poprzez działania takie jak stworzenie Inkubatora przedsiębiorczości/Punktu Informacji Gospodarczej, wsparcie gminy dla rozwoju produkcji ekologicznej żywności, organizacja jarmarków produktów lokalnych, stworzenie Gminnej Spółdzielni Socjalnej opiekującej się osobami starszymi; − Intensyfikacja działań na rzecz wzrostu atrakcyjności turystycznej i ekologicznej poprzez działania takie jak stworzenie tablic informacyjnych, zagospodarowanie parku wiejskiego w Kowali, stworzenie Informacji Turystycznej, modernizacja strony internetowej gminy, organizacja Rodzinnych Zawodów Rowerowych, edukacja mieszkańców w zakresie zewnętrznych środków umożliwiających finansowanie inwestycji proekologicznych, zwiększanie świadomości mieszkańców dotyczącej ich wpływu na lokalne środowisko i jakość powietrza. Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy Prognozę sporządzono na podstawie rozpoznania terenowego uwarunkowań ekofizjograficznych i walorów krajobrazowych, identyfikacji potencjalnych zagrożeń i uciążliwości. Analizowano dostępne

15 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

opracowania planistyczne i dokumentacyjne na poziomie gminy, powiatu, województwa i kraju oraz oceny realizacji obowiązków prawnych i skuteczności rozwiązań chroniących środowisko przed nadmierną eksploatacją zasobów oraz wprowadzaniem zanieczyszczeń antropogenicznych do środowiska.

3 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Zawartość i główne cele ocenianego dokumentu

Przedmiotem oceny zawartej prognozie są ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala. Projekt studium określa podstawowe warunki zagospodarowania terenu, wynikające z potrzeb ochrony środowiska i gospodarowania zasobami przyrody. Uwzględnia obowiązek ochrony powierzchni ziemi, gleb, powietrza, wód podziemnych i powierzchniowych oraz potrzeby ochrony środowiska wynikające z polityki ekologicznej kraju, obowiązków określonych w ustawach szczegółowych regulujących problematykę ekologiczną oraz planu zagospodarowania przestrzennego województwa i programów ochrony środowiska na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Omawiany projekt studium częściowo powiela ustalenia obowiązującego studium, wprowadzone zmiany mają niewielkie znaczenie wobec obranego w 2001 r. ze zmianą w 2009 r. kierunku rozwoju gminy. Dotyczą one w znacznej mierze zmiany funkcji lub parametrów zabudowy w granicach wcześniej już wyznaczonych terenów. Wprowadzono również nowe tereny budowlane, przenosząc część niewykorzystanych terenów przeznaczonych pod zabudowę w obowiązującym studium w inne miejsce. Założenia polityki przestrzennej gminy opierają się głównie na rozwoju funkcji mieszkalnej, zagrodowej, a także usługowej i produkcyjnej, które wpłyną korzystnie na strukturę demograficzną oraz aktywność gospodarczą (szczególnie przy granicy z Radomiem). W projekcie studium wyznaczono tereny, na których zakazuje się (bądź wskazuje się ograniczenia) lokalizacji nowej zabudowy. Są to tereny lasów (ZL), tereny zalesień (ZLz), tereny wód powierzchniowych (WS) oraz tereny stanowiące rezerwy pod projektowane drogi uzupełniające układ komunikacyjny. Zakaz zabudowy na wskazanych powyżej terenach nie dotyczy obiektów drogowych, elementów infrastruktury technicznej, obiektów hydrotechnicznych lub służących ochronie środowiska bądź zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego. Diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska

Kowala jest gminą typowo wiejską o powierzchni ok. 75 km 2, składającą się z 19 sołectw. Liczba ludności wynosi około 12 tys. osób. Gmina Kowala bezpośrednio graniczy z Radomiem, dzięki czemu posiada dostęp do dogodnych szlaków komunikacyjnych (droga krajowa nr 7, drogi wojewódzkie nr 733 oraz 744, zrealizowana droga S7, linia kolejowa nr 8 oraz nr 22), co wpływa na możliwości rozwoju gminy. W granicach gminy Kowala jedyną wielkoobszarową formą ochrony przyrody jest Obszar Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec, który zajmuje niewielkie tereny we wschodniej części obszaru opracowania. Na terenie gminy występują również dwa użytki ekologiczne oraz jeden pomnik przyrody. W gminie Kowala przeważają grunty rolne, które stanowią ok. 77,5% ogólnej powierzchni. Dominujący udział ma zabudowa zagrodowa, budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne oraz zabudowa związana z prowadzoną działalnością gospodarczą. Poza zwartą zabudową wsi występuje zabudowa rozproszona w formie kolonijnej. Lesistość jest bardzo niska i wynosi zaledwie ok. 9,1%. Występuje znaczne zróżnicowanie klas bonitacyjnych gleb oraz duże rozdrobnienie areałów gospodarstw rolnych. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska oceny stanu powietrza dokonywane są w ramach państwowego monitoringu środowiska. Oceny dokonuje się w strefach, w tym w aglomeracjach. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w „Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie mazowieckim „Raport za 2017 rok” (Tabela 4), wykonał klasyfikację jakości powietrza w poszczególnych strefach według poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych. Gmina Kowala znajduje się w zasięgu strefy mazowieckiej, dla której nie notuje się wielu przekroczeń stężeń substancji chemicznych i pyłów, jednak występujące przekroczenia pyłu zawieszonego PM2,5 oraz PM10 i benzoapirenu należą do najgroźniejszych.

16 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Wody powierzchniowe na terenie gminy wykazują zły stan i zagrożone są ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych. W przypadku wód podziemnych, większość obszaru gminy położona jest z zasięgu jednolitej części wód, która nie jest zagrożona ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych. Przekształcenia ziemi dotyczą głównie eksploatacji złóż kopalin, która prowadzona jest jedynie w miejscowości Rożki. Odkrywkowy system wydobycia powoduje trwałe przekształcenia terenu i szereg zmian w środowisku naturalnym tj.: powstanie wyrobisk, hałd, odpadów przeróbczych i złożowych, czasami osuszanie gruntów lub zanieczyszczenie wód. Należy jednak podkreślić, że wyrobisko złoża Rożki oraz Rożki I jest stosunkowo niewielkie, niezagłębione – skutki eksploatacji są relatywnie nieduże dla środowiska i krajobrazu. Innymi przekształceniami terenu są niewielkie zwykle deniwelacje działek, podcięcia zboczy przy drogach itp. Przewidywane oddziaływania realizacji ustaleń projektu studium

W niniejszej prognozie ocenia się skutki, które mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu pod funkcje określone w projekcie studium, które mogą wpływać na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych oraz powodować ryzyko wystąpienia awarii. Analogicznie ocenia się skutki wpływu realizacji ustaleń projektu studium na powierzchnię ziemi, glebę, kopaliny, wody powierzchniowe i podziemne, klimat, zwierzęta i rośliny. Ustalenia prognozy oddziaływania na środowisko nie wykazały, aby w wyniku realizacji ustaleń studium mogło dojść do znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko lub na życie i zdrowie ludzi. Studium wskazuje tereny pod zabudowę mieszkaniowo-usługową, zagrodową, rekreacyjną, usługi i produkcję. Projektowane przeznaczenie oraz określone dla nich warunki kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu pozwalają w sposób prawidłowy korzystać z zasobów środowiska, nie prowadząc do jego degradacji. Negatywne oddziaływania będą miały lokalny charakter, będzie to głównie zajęcie terenów otwartych pod zabudowę, generowanie ścieków, odpadów, nieznaczne zwiększenie niskiej emisji czy hałasu drogowego. Przeznaczenie terenów otwartych pod zabudowę spowodować może utratę bądź też przekształcenie siedlisk przyrodniczych. Jednak najczęściej zabudowa będzie kształtowana jako przedłużenie istniejących ciągów zabudowań, co ograniczy intensywność przekształceń obszarów typowo przyrodniczych. Ponadto w projekcie studium wskazano obszary zakazu zabudowy oraz obszary z ograniczeniami w zabudowie na terenach cennych przyrodniczo. Nowa zabudowa mieszkalna oraz produkcyjno-usługowa powodować będzie generowanie ścieków komunalnych oraz w przypadku terenów zabudowy produkcyjnej innych ścieków. W gminie Kowala brak jest oczyszczalni ścieków oraz systemu zbiorowego odprowadzenia ścieków. Gospodarka ściekowa rozwiązywana jest w sposób indywidualny. Ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, z których nieczystości wywożone są wozami asenizacyjnymi do punktu zlewnego na terenie oczyszczalni poza granicami gminy. Część mieszkańców korzysta z przydomowych oczyszczalni ścieków. W gminie znajduje się 2 908 zbiorników bezodpływowych oraz 431 przydomowych oczyszczalni ścieków. Tak zorganizowana gospodarka ściekowa na terenie gminy stwarza zagrożenie dla środowiska, w szczególności w przypadku nieszczelności zbiorników bezodpływowych, bądź ich przepełnienia. Należy dążyć do uregulowania gospodarki ściekowej gminy poprzez rozwój kanalizacji sanitarnej. Jest to rozwiązanie szczególnie pożądane ze względu na powstawanie zwartych osiedli zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w sąsiedztwie Radomia (północna część gminy). Na terenie gminy Kowala planowana jest budowa sieci kanalizacji sanitarnej, która miałaby działać w oparciu o małe osiedlowe oczyszczalnie ścieków oraz o możliwość odprowadzenia ścieków do systemu kanalizacyjnego miasta Radom. W wyniku realizacji ustaleń studium powstanie nowa zabudowa wytwarzająca odpady, jednak nie przewiduje się wytwarzania odpadów innych niż dotychczas wytwarzane w gminie. Stąd nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań realizacji ustaleń studium na środowisko. Zagrożenie hałasem w gminie nie jest uciążliwe i ogranicza się do kilku źródeł, głównie ciągów komunikacyjnych, takich jak droga S7, droga krajowa nr 7 relacji Warszawa – Kraków. Dodatkowo przez centralną część gminy przebiegają drogi wojewódzkie nr 733 relacji Wolanów – Skaryszew oraz nr 744 relacji Radom – Starachowice. Emitorem hałasu mogą być również linie kolejowe przebiegające przez gminę (linia nr 8 relacji Kraków – Warszawa Zachodnia oraz nr 22 relacji Tomaszów Mazowiecki – Radom).

17 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Realizacja nowej zabudowy na terenach MU, ML, RM, U, czyli głównie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej i rekreacyjnej, wiąże się ze wzrostem zapotrzebowania na energię i ciepło. Planowane zwiększenie powierzchni terenów zabudowy z dopuszczeniem ogrzewania budynków z indywidualnych źródeł ciepła, może powodować nieznaczny wzrost emisji pyłów i gazów do powietrza, jednakże przy systematycznej modernizacji w zakresie ogrzewania należy się spodziewać minimalizowania negatywnych skutków. Projekt studium zakazuje lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej w terenach MU, ML, RM, U. Zakaz lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych w zakresie emisji do powietrza, w tym odorów obejmuje w projekcie studium również tereny dolin rzecznych oraz inne obniżenia terenu podatne na tworzenie zastoisk. Na pozostałych obszarach lokalizacja przedsięwzięć mogących oddziaływać znacząco na środowisko regulowana jest przepisami odrębnymi. W ramach realizacji takiego przedsięwzięcia powinna zostać przeprowadzona procedura oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w celu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji przedsięwzięcia (można odstąpić od procedury OOŚ, jeśli odpowiedni organ uzna na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia, że nie będzie ono znacząco oddziaływać na środowisko). Wprowadzono również zakaz lokalizacji zakładów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, a w szczególności zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Studium określa szereg zasad mających na celu ochronę walorów przyrodniczych, zasobów naturalnych oraz minimalizujących negatywne oddziaływanie nowej zabudowy. Najważniejszymi zasadami są: − zachowanie drożności powiązań ekologicznych; − czynna ochrona nieleśnych ekosystemów dolinowych ; − ograniczenie niskiej emisji ze spalania węgla w piecach domowych; − respektowanie zasad określonych dla obszarów prawnie chronionych; − ochrona zwartych kompleksów terenów rolnych gleb klasy I-III; − ochrona lasów Skarbów Państwa i własności prywatnej przed przeznaczaniem na inne cele; − rozwój systemu kanalizacji sanitarnej. Dla rozwiązań zawartych w projekcie studium nie stwierdzono potrzeby przeprowadzania oceny transgranicznego oddziaływania na środowisko ani wskazywania rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. Monitoring skutków wdrażania i funkcjonowania ustaleń studium będzie prowadzony przez Radę Gminy Kowala. Wskazane jest dokonywanie oceny stanu realizacji ustaleń i wpływu na środowisko w cyklach corocznych. Proponuje się objąć analizą skutków realizacji ustaleń studium następujące elementy: − ilość ścieków odprowadzanych do sieci kanalizacji sanitarnej, w oparciu o umowy zawarte z odbiorcą; − ilość odpadów, w oparciu o umowy zawarte z odbiorcą; − klimat akustyczny w miejscach narażonych na szczególny hałas; Urząd powinien również zapoznawać się z raportami o stanie i jakości poszczególnych elementów środowiska i monitorowanych parametrów, przygotowywanymi przez jednostki i instytucje związane z gospodarką wodną, zarządy dróg, starostwa powiatowe, urzędy wojewódzkie, a w zakresie ochrony przyrody Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz jednostki wspomagające, zatrudniające ekspertów w dziedzinie ochrony środowiska, np. IMGW, RZGW i inne. Ponadto należy realizować monitoring zgodnie z wydanymi decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach. Podstawowe problemy z zakresu ochrony środowiska zostały w projekcie studium rozwiązane w sposób prawidłowy. Projekt studium uwzględnia wariant najkorzystniejszy pod względem społecznym, ekonomicznym oraz ekologicznym.

18 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

4 Charakterystyka środowiska przyrodniczego obszaru objętego sporządzeniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

4.1 Charakterystyka i lokalizacja terenu opracowania

Kowala jest gminą typowo wiejską o powierzchni ok. 75 km 2, składającą się z 19 sołectw. Liczba ludności wynosi około 12 tys. osób. Gmina Kowala położona jest w bliskim sąsiedztwie Radomia, dzięki czemu posiada dostęp do dogodnych szlaków komunikacyjnych (droga krajowa nr 7, drogi wojewódzkie nr 733 oraz 744, zrealizowana droga S7, linia kolejowa nr 8 oraz nr 22), co wpływa na możliwości rozwoju gminy. W gminie Kowala przeważają grunty rolne, które stanowią ok. 77,5% ogólnej powierzchni. Dominujący udział ma zabudowa zagrodowa, budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne oraz zabudowa związana z prowadzoną działalnością gospodarczą. Poza zwartą zabudową wsi występuje zabudowa rozproszona w formie kolonijnej. Lesistość jest bardzo niska i wynosi zaledwie ok. 9,1 % (BDL, 2017). Występuje w niej znaczne zróżnicowanie klas bonitacyjnych gleb oraz duże rozdrobnienie areałów gospodarstw rolnych.

Rysunek 3 Ogólne zagospodarowanie gminy Kowala źródło: opracowanie własne na podstawie danych SWDE

4.2 Rzeźba terenu i geologia

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Kondrackiego gmina Kowala położona jest w przeważającej części w makroregionie Wzniesienia południowomazowieckie oraz mezoregionie Równina Radomska, która jest równiną denudacyjną o zdegradowanej pokrywie utworów czwartorzędowych, pod którą występują warstwy jurajskie i kredowe, zapadające się ku północnemu wschodowi.

19 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Geomorfologia

Równina Radomska wyniesiona jest na ok. 180–212 m n.p.m., przeważają małe spadki terenu. Najwyższe wzniesienie znajduje się w północnej części gminy, na zachód od miejscowości Kotarwice. W krajobrazie dominują wysoczyzny morenowe płaskie, o wyraźnej denudacyjnej rzeźbie terenu charakterystycznej dla obszarów staroglacjalnych. Teren przemodelowany jest zagłębieniami bezodpływowymi o głębokości 1–2 m, których geneza związana jest z nierównomierną akumulacją lodowca oraz formami wydmowymi o zróżnicowanych kształtach i wielkościach względnych dochodzących do kilku metrów. Innymi formami wypukłymi akumulacji lodowcowej i rzeczno-lodowcowej są wzniesienia morenowe czołowe. Geologia

Utwory czwartorzędowe pokrywają teren całej gminy. Związane są ze zlodowaceniem środkowo- i południowopolskim. Pokrywają one występujące również na tym terenie utwory kredy i trzeciorzędu. Osady zlodowaceń południowopolskich mają miąższość ok. 10 m. Są to żwiry i piaski lodowcowe. Powyżej zalegają gliny zwałowe o miąższości między 3 a 20 m oraz piaski i żwiry wodnolodowcowe o miąższości dochodzącej do 6 m. Osady zlodowaceń środkowopolskich są bardzo powszechne na powierzchni powiatu radomskiego. Są to głównie gliny zwałowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe. W obniżeniach terenu występują namuły zagłębień bezodpływowych, a także mułki, mady i piaski jeziorne. W rejonach dolin rzecznych spotkać można również torfy.

4.3 Surowce mineralne

Na terenie gminy Kowala występuje 9 udokumentowanych złóż kopalin. 8 z nich stanowią złoża kruszywa naturalnego, natomiast w jednym wydobywane są surowce ilaste do produkcji kruszywa lekkiego. Tabela 1 Udokumentowane złoża kopalin na terenie gminy Kowala źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce, PIG-PIB 2019; System Gospodarki i Ochrony Bogactw Mineralnych MIDAS – karty informacyjne złóż kopalin, PIG-PIB Nr L.p. Złoże Kopalina systemowy Powierzchnia Stan zagospodarowania Obszar i teren górniczy MIDAS 1. Helenów Kruszywa 5242 2,08 ha złoże rozpoznane - naturalne szczegółowo 2. Kotarwice Surowce 1277 22,681 ha złoże rozpoznane - (Parznice) ilaste d/p szczegółowo kruszywa lekkiego 3. Malczów- Kruszywa 1617 37,24 ha złoże rozpoznane - Zenonów naturalne szczegółowo

4. Malczów- Kruszywa 18086 0,9714 ha złoże rozpoznane - Zenonów2 naturalne szczegółowo 5. Romanów Kruszywa 9237 1,53 ha złoże skreślone z bilansu - naturalne zasobów

6. Rożki Kruszywa 18219 1,0748 ha złoże zagospodarowane Rożki naturalne

7. Rożki I Kruszywa 18569 1,65 ha złoże eksploatowane Rożki I naturalne okresowo

8. Trablice Kruszywa 10403 6,23 ha złoże skreślone z bilansu - naturalne zasobów

20 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

9. Trablice II Kruszywa 18217 1,2187 ha złoże rozpoznane - naturalne szczegółowo

Na terenie gminy wyznaczono 4 obszary perspektywiczne występowania złóż kopalin. Za perspektywiczne dla kruszywa naturalnego uznano 2 obszary z miejscowości Trablice i 1 obszar w miejscowości Huta Mazowszańska, gdzie prognozowane jest wydobycie piasku. Natomiast w miejscowości Rożki i częściowo Dąbrówka Zabłotnia wyznaczono obszar perspektywiczny, gdzie występować mogą pokłady torfu.

Rysunek 4 Występowanie udokumentowanych złóż kopalin, obszarów perspektywicznych występowania kopalin na terenie gminy Kowala źródło: opracowanie własne na podstawie danych SWDE

4.4 Gleby

Na powierzchni wysoczyzn występują głównie zwietrzałe gliny zwałowe oraz naglinowe piaski pokrywowe, fluwioglacjalne i eoliczne. Wykształciły się na nich gleby brunatne wyługowane, płowe i bielicowe. W dolinach rzek, na skale macierzystej jaką są piaski drobnoziarniste i namuły piaszczyste powstały gleby zaliczane do mad piaszczystych i próchnicznych. Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjne

Kowala jest typową gminą rolniczą, gdzie grunty rolne stanowią ok. 77,5% jej powierzchni. Gleby wykazują umiarkowanie dobrą jakość do produkcji rolniczej. Udział poszczególnych klas bonitacyjnych: klasy II–III – 13,8 % (1 033,5 ha); klasa IV – 34 % (2 538, 7 ha);

21 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

klasa V i VI - 52 % ( 3 899 ha). Na terenie gminy gleby klas I–III stanowią znaczny obszar, zwłaszcza we wschodniej części analizowanego obszaru. Należy unikać przeznaczenia na cele nierolnicze tych terenów.

Rysunek 5 Rozmieszczenie gleb dobrych i bardzo dobrych, w tym chronionych, na terenie gminy Kowala źródło: opracowanie własne na podstawie danych SWDE

Na terenie gminy Kowala występują następujące rodzaje kompleksów glebowo-rolniczych: − pszenny dobry i pszenno-żytni (gleby brunatne i bielicowe); − żytni słaby (gleby brunatne o małej zawartości składników pokarmowych i niskiej pojemności wodnej); − żytni bardzo słaby (gleby brunatne wytworzone na piaskach luźnych). Najwyższą wartość użytkową posiadają gleby brunatne i bielicowe kompleksu pszennego dobrego lub pszenno-żytniego. Gleby te występują głównie na terenie wsi: Kotarwice, Mazowszany, Parznice, Józefów. Gleby słabe (brunatne o małej zawartości składników pokarmowych i niskiej pojemności wodnej) występują we wsiach: Kowala, Huta Mazowszańska, Romanów, Rożki, Ruda Mała, Młodocin Mniejszy, Dąbrówka Zabłotnia, Trablice, Parznice. Gleby te należą głównie do kompleksu żytnio – ziemniaczanego słabego. Najsłabsze gleby na terenie gminy to ubogie w składniki pokarmowe gleby brunatne wytworzone z piasków luźnych, należące do kompleksu żytniego bardzo słabego i VI klasy bonitacyjnej.

22 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

4.5 Hydrologia i hydrogeologia

Wody powierzchniowe

W granicach gminy przebiegają granice zlewni dopływów Radomki: Szabasówki od źródeł do Kobyłki bez Kobyłki (rzeka Oronka), Mlecznej bez Pacynki (rzeka Mleczna oraz Strumień Godowski), Garlicy (rzeka Garlica), oraz granica zlewni dopływu Wisły, dopływów rzeki Iłżanki – Modrzejowianki (rzeka Kobylanka). W gminie nie ma większych naturalnych zbiorników wodnych, występują jedynie sztuczne stawy w północnej części analizowanego terenu. Łącznie wody powierzchniowe w gminie zajmują ok. 0,5% powierzchni . Radomka jest rzeką typowo nizinną, jej dopływy Oronka i Garlica przepływają przez gminę w południowej i zachodniej jej części. Rzeka Mleczna natomiast biegnie w północnej części gminy. W ich dolinach występują przede wszystkim użytki zielone, grunty orne, lasy oraz kompleks stawów rybnych o powierzchni ok. 26 ha. Rzeka Strumień Godowski przepływa w północno-wschodniej części gminy. Rzeka Kobylanka, będąca dopływem Iłżanki, która stanowi lewostronny dopływ Wisły, przepływa we wschodniej części gminy, gdzie graniczy z gruntami ornymi, lasami oraz towarzyszy zabudowie we wsi Parznice. Na terenie gminy występują cztery jednolite części wód powierzchniowych (JCWP) rzecznych, których ogólny stan ekologiczny określa się jako poniżej dobrego lub słaby, a wody te zagrożone są ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych.

Tabela 2 Ocena stanu powierzchniowych wód płynących źródło: opracowanie własne na podstawie danych RZGW w Warszawie

ocena ryzyka nieosiągnięcia stan stan/potencjał celów nazwa i kod jcwp 1 chemiczny ekologiczny stan jcwp środowiskowych

Szabasówka od źródeł do Kobyłki bez dobry poniżej poziomu zły stan wód zagrożona Kobyłki dobrego RW20001725223

Mleczna bez Pacynki dobry słaby zły stan wód zagrożona RW20001725269

Modrzejowianka do Kobylanki dobry poniżej poziomu zły stan wód zagrożona RW20001723664 dobrego

Garlica dobry poniżej poziomu zły stan wód zagrożona RW20001725226 dobrego

Wody podziemne

Pośród typów wód podziemnych najpowszechniejszymi są: − wody gruntowe, które występują najpłycej i oddzielone są od powierzchni ziemi przepuszczalną strefą ponad zwierciadłem wody (strefa aeracji), intensywnie zasilane przez infiltrujące opady atmosferyczne; − wody wgłębne, znajdujące się w warstwach wodonośnych pokrytych utworami słabo przepuszczalnymi. Związek z powierzchnią jest ograniczony, co zmniejsza zasilanie, ale zwiększa odporność na zanieczyszczenia;

1 jednolita część wód powierzchniowych

23 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

− wody głębinowe, czyli wody izolowane od powierzchni ziemi większymi kompleksami utworów nieprzepuszczalnych. Na obszarze gminy ujmowane są trzy poziomy wód podziemnych: − czwartorzędowy poziom wodonośny związany z piaskami fluwioglacjalnymi na głębokości 5–26 m, oraz piaskami współczesnych dolin rzecznych na głębokości 0,5–1,0 m; − kredowy poziom wodonośny, posiadający wody o charakterze szczelinowo-porowym, przykryty utworami nieprzepuszczalnymi – glinami zwałowymi i iłami trzeciorzędowymi, wykształcony w postaci piasków i piaskowców; − jurajski poziom wodonośny – wody szczelinowo-krasowe o ponadnormatywnej zawartości manganu i żelaza, występujący pod utworami przepuszczalnymi. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych

Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) to wydzielone szczególnie cenne i zasobne struktury wodonośne, wytypowane jako wymagające ochrony obszary, spełniające określone wymagania ilościowe i jakościowe oraz stanowiące istotne w skali kraju rezerwuary dla zaopatrzenia ludności w wodę. Na terenie gminy wydzielono GZWP nr 405 Niecka Radomska, który jest zbiornikiem porowo-szczelinowym, powstałym w neogenie. Powierzchnia zbiornika wynosi ok. 2925 km 2. Wody Głównych Zbiorników Wód Podziemnych podlegają ochronie prawnej na tych samych zasadach, co wszystkie wody podziemne, a ponadto objęte mogą być dodatkową ochroną obszarową poprzez ustanowienie obszarów ochronnych. Dla wymienionego zbiornika opracowano dokumentację hydrogeologiczną w 2011 r., w której wskazano projektowane obszary ochronne, które zajmują prawie całą powierzchnię obszaru zbiornika. Prawie cały obszar gminy znajduje się w zasięgu podobszaru ochrony B, obejmującym tereny podatne na zanieczyszczenie, o czasie wymiany wód wynoszącym od 5 do 25 lat.

Rysunek 6 Obszary ochronne zbiornika nr 405 Niecka radomska źródło: opracowanie własne na podstawie podobszarów projektowanego obszaru ochronnego GZWP nr 405 RZGW

W strefie B obowiązują m.in. wymogi: − zakaz składowania lub przechowywania odpadów promieniotwórczych, lokalizowania podziemnych składowisk odpadów; − zaleca się wyznaczenie obszarów zwartej zabudowy w celu wyposażenia w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni dla ścieków komunalnych;

24 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

− intensyfikacja programu szkolenia rolników w zakresie stosowania dobrych praktyk w użytkowaniu i przechowywania nawozów; − systematyczna kontrola stanu i funkcjonowania przydomowej gospodarki ściekowej oraz rygorystyczne egzekwowanie wymogów prawnych w tym zakresie. Zakazy wynikające z przepisów odrębnych: − Zakaz lokalizowania składowisk odpadów promieniotwórczych; − Zakaz lokalizowania podziemnych składowisk odpadów niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne i obojętnych; − Zakaz lokalizowania i rozbudowy składowisk odpadów niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne i obojętnych; − Zakaz stosowania komunalnych osadów ściekowych. Zakazy proponowane do Projektu Rozporządzenia Dyrektora RZGW w Warszawie w sprawie ustanowienia obszaru ochronnego GZWP Nr 405: Na podobszarze B, obejmującym tereny podatne na zanieczyszczenie, o czasie wymiany wód wynoszącym od 5 do 25 lat: 1) Zakaz rekultywacji odpadami wyrobisk poeksploatacyjnych lub terenów zdegradowanych, jeżeli z oceny oddziaływania na środowisko, wykonanej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska ora o ocenach oddziaływania na środowisko, wynika możliwość negatywnego oddziaływania tych odpadów na jakość wód podziemnych. 2) Zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko dla których ocena oddziaływania na środowisko, wykonana zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, oraz dokumentacja hydrogeologiczna, o której mowa w art. 90 ust. 1 pkt 2d ustawy z dnia z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze wykazały możliwość zagrożenia degradacją parametrów stanu jakościowego lub ilościowego wód podziemnych objętych ochroną.

4.6 Warunki klimatyczne

Gmina Kowala wchodzi w skład „radomskiej dzielnicy klimatycznej”, charakteryzującej się wyraźnie wyższymi od otoczenia temperaturami. Poza tym gmina leży w pasie najniższych w kraju opadów atmosferycznych. Pod względem klimatycznym obszar gminy charakteryzują: − średnia roczna suma opadów wynosząca 550–600 mm, − średnie roczne temperatury wynoszące +6,8 ºC, − 200 - 220 dni okresu wegetacyjnego (początek w pierwszej dekadzie kwietnia, koniec w ostatniej dekadzie października). W gminie klimat różnicowany jest przez rzeźbę terenu i jego zagospodarowanie, w związku z czym można wyodrębnić następujące topoklimaty: − rejon równiny denudacyjnej ze średnimi wartościami temperatur powietrza i średnimi wielkościami opadów atmosferycznych, − rejon zagłębień i den dolin rzecznych z niekorzystnymi warunkami klimatycznymi, z tendencją do inwersji termicznych, gromadzenia się chłodnych mas powietrza i mgieł, − południowe krańce gminy, gdzie warunki klimatyczne są kształtowane przez rejon klimatyczny pogórzy świętokrzyskich z niższymi wartościami temperatur powietrza i najwyższymi na tym obszarze opadami atmosferycznymi.

25 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

4.7 Fauna i flora

Obszar gminy w podziale przyrodniczo-leśnym należy do mezoregionu Równiny Radomsko- Kozienickiej, będącej częścią Krainy Małopolskiej. Lesistość mezoregionu jest niska (23%), przeważa krajobraz roślinny borów mieszanych i grądów w odmianie mazowiecko-podlaskiej. Lesistość gminy Kowala wynosi zaledwie ok. 9,1%. Największe kompleksy leśne występują w rejonie miejscowości Kowala, Rożki, Romanów. W północnej części gminy lasów praktycznie nie ma, ze względu na większą koncentrację struktur osadniczych. Część obszarów leśnych to tereny szczególnie chronione (tzw. lasy ochronne), gdyż znajdują się w odległości mniejszej niż 10 km od miasta liczącego powyżej 50 tys. mieszkańców (Radom). Wśród lasów ochronnych gminy Kowala wyróżnia się: • Lasy wokół miast – w miejscowości Huta Mazowszańska i Bardzice; • Lasy trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu – w miejscowości Kosów Większy, Kowala oraz Rożki; • Lasy wodochronne – w miejscowości Rożki oraz Kowala.

Rysunek 7 Lasy w gminie Kowala – Lasy ochronne źródło: opracowanie własne na podstawie danych Nadleśnictwa Radom

Dominujące gatunki drzew to sosna, brzoza, olcha. Przeważającym siedliskiem w lasach jest bór świeży i bór mieszany świeży z dominującym drzewostanem sosnowym i domieszką brzozy i dębu. Na wilgotniejszym podłożu występują bory (drzewostan sosnowy) i lasy wilgotne (drzewostan grabowo- olchowo-dębowy). W dolinach cieków i lokalnych zagłębieniach przeważa siedlisko olsu z dominująca olchą. Zbiorowiska leśne stanowią miejsce występowania wielu gatunków ptaków, ale również większych i mniejszych ssaków.

26 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Na terenie gminy Kowala występują również zbiorowiska roślinne o charakterze naturalnym, związane z rzekami oraz roślinność ruderalna i segetalna związana z terenami zainwestowanymi. Zbiorowiska o charakterze naturalnym dotyczą przede wszystkim środowisk wodnych – jest to roślinność drobnych zbiorników – oczek i starorzeczy, szuwary, roślinność tarasów zalewowych. Na tych obszarach występuje głównie ptactwo wodne, a także drobne płazy. Roślinność ruderalna występująca na terenie gminy związana jest z terenami przekształconymi przez człowieka takimi jak tereny wsi, osiedli mieszkaniowych, drogi, przydroża. Roślinność segetalna występuje na terenach pól uprawnych, łąk, pastwisk i nieużytków. Na tych obszarach spotkać można zwierzęta takie jak zając szarak, jeż, mysz polna, a także ptactwo. Parki

Na terenie gminy znajdują się 3 parki wiejskie w Kowali, Kosowie oraz Mazowszanach, które stanowią uzupełnienie szaty roślinnej na terenie gminy. W parku w Kowali wyróżniają się trzy aleje drzew: grabowa, jesionowa oraz lipowa. Obecnie występuje tu kilkanaście gatunków drzew, m.in. dąb szypułkowy, jesion wyniosły, klon pospolity, grochodrzew, kasztanowiec, wiąz, jawor. Park w Mazowszanach zachował się częściowo – pozostały drzewostan zlokalizowany jest głównie w otoczeniu stawów. Występuje tam kilka gatunków drzew, m.in. świerk pospolity. We fragmentarycznym parku w Kosowie zachowały się pojedyncze stare drzewa tj. dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, jesion wyniosły.

4.8 Powiązania ekologiczne

Obszar objęty opracowaniem położony jest poza korytarzami ekologicznymi wyznaczonymi w ramach ogólnopolskich i europejskich koncepcji powiązań przyrodniczych (ECONET-PL, Natura2000, PAN). Rzeki wpływające od zachodu do gminy Kowala stanowią dopływy Radomki, która stanowi regionalny korytarz ekologiczny, będący jednym z ogniw łączących węzłowy obszar świętokrzyski z Puszczą Kozienicką, również obszarem węzłowym, oraz dalej – z doliną środkowej Wisły. Dolina Radomki cechuje się wysoką różnorodnością biologiczną – występują tu ekosystemy szuwarowo-torfowiskowe, łąkowo-pastwiskowe, zadrzewienia przywodne i kępowe oraz cenne kompleksy leśne. Dopływy Radomki, przede wszystkim Mleczna i Oronka, stanowią korytarze o znaczeniu lokalnym. Część terenów gminy została zakwalifikowana do Sieci wielofunkcyjnych terenów otwartych systemu przyrodniczego (greenbelt) w ramach projektu „Strategia rozwoju miejskiego Radomskiego Obszaru Funkcjonalnego (ROF)” . Obszar Radomskiej Sieci Terenów Otwartych „Green Belt” (RSTO GB) zbudowany jest w 88% z terenów otwartych, a celami jego utworzenia są: • Zachowanie terenów posiadających potencjał rekreacyjny i turystyczny w rejonie ROF, • Poprawa stanu środowiska zamieszkania, • Zachowanie potencjału przyrodniczego ROF, • Ograniczenie rozwoju osadnictwa na tereny istotne dla rekreacji i środowiska, • Ograniczenie bezładu przestrzennego, w tym żywiołowego rozwoju osadnictwa. Główne kierunki kształtowania struktury przestrzennej zdefiniowano jak poniżej: 1. Zachowanie terenów otwartych w RSTO GB poprzez ograniczenie zmiany zagospodarowania i użytkowania terenów obecnych lasów, pól, łąk, pastwisk, zadrzewień, zakrzewień, wód, sadów, użytków ekologicznych, stawów; 2. Ograniczenie intensywności zabudowy w terenach zdefiniowanych jako klasoużytki: rekreacyjny, komunikacyjny, przemysłowy, zurbanizowany, nieużytki, zabudowa, wyrobiska, pola z niewielkim udziałem zabudowy zagrodowej; 3. Wprowadzenie na terenie RSTO GB sposobów zagospodarowania i użytkowania gruntów sprzyjających rozwojowi funkcji przyrodniczych i rekreacyjnych np.: renaturalizacja cieków

27 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

wodnych, zalesienia, zadrzewienia śródpolne i przydrożne, renaturalizacja lasów, budowa przejść dla zwierząt, itp. 4. Wykluczenie niekorzystnych zmian w RSTO GB np.: melioracje bagien, terenów podmokłych, przekształcenia trwałych użytków zielonych, wycinka zadrzewień przywodnych, przydrożnych, śródpolnych itp. 5. Ograniczenie dalszej fragmentacji RSTO GB, szczególnie w obszarach klinów i przewężeń stref RSTO GB np.: ograniczenie realizacji inwestycji liniowych, zabudowy wzdłuż istniejących ciągów komunikacyjnych obecnie przecinających kliny, wykluczenie zabudowy w terenach otwartych itd.; 6. Udrożnianie ciągów przestrzennych, szczególnie cenne na terenach systemu przyrodniczego (drożnych ekologicznie); 7. Zachowanie walorów krajobrazowych RSTO GB, 8. Adaptacja terenów RSTO GB do zaspakajania potrzeb rekreacyjnych i wypoczynkowych mieszkańców ROF; 9. Zachowanie powiązań przestrzennych RSTO GB z obszarami zasilającymi tj. obszarem północno-wschodnim („Kozienicki”) i południowym („Iłżański”); 10. Wzmocnienie ochrony terenu RSTO GB przez zachowanie istniejących obszarów i obiektów objętych ochroną oraz wprowadzanie nowych instrumentów ochrony przyrody i krajobrazu. 11. W graniach obszaru opracowania dotyczy to znacznych powierzchni, a budują ją głównie różne typy agrokultur oraz duże płaty łąk i pastwisk. Celem koncepcji „greenbelt” jest stworzenie ciągłości przestrzennej systemu obszarów o ograniczonych warunkach zainwestowania.

28 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Rysunek 8 System połączeń ekologicznych w gminie Kowala źródło: opracowanie własne na podstawie Opracowania ekofizjograficznego dla obszaru ROF

4.9 Zasoby krajobrazowe

Na ogólną fizjonomię krajobrazu wpływa ukształtowanie terenu, wartości przyrodnicze (szata roślinna), sposób użytkowania terenu oraz wartości kulturowe. Teren gminy Kowala w aspekcie krajobrazowym jest dość jednolity – przeważa krajobraz rolniczy charakteryzujący się występowaniem otwartych przestrzeni w postaci pól i łąk. Pośród agrocenoz występują rozproszone niewielkie kępy drzew i krzewów, które stanowią urozmaicenie krajobrazowe tego obszaru. Północno-zachodnia część gminy (miejscowości Kończyce-Kolonia, Kosów Większy, Kosów Mniejszy, Ludwinów, Trablice, Kotarwice, Mazowszany) stanowi obszar przemian ze względu na bliskie położenie miasta Radomia. Na tych terenach obserwuje się wyraźne przekształcanie obszarów wiejskich w tereny podmiejskie (zwiększenie obszarów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej). Cennym zasobem krajobrazowym są obszary objęte ochroną przyrodniczą i krajobrazową (omówione w rozdziale poniżej), głównie siedliska leśne wraz z podmokłymi terenami i dolinami niewielkich rzek stanowiącymi wartościowy zasób krajobrazowy. Urozmaicenie krajobrazowe stanowią także tradycyjne zabudowania wiejskie oraz dawne zespoły dworskie wraz ze starym drzewostanem parkowym.

4.10 Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione

W granicach gminy Kowala jedyną wielkoobszarową formą ochrony przyrody jest Obszar Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec, który zajmuje niewielkie tereny we wschodniej części obszaru opracowania. Na terenie gminy występują również dwa użytki ekologiczne oraz jeden pomnik przyrody.

29 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Rysunek 9 Obszary i obiekty prawnie chronione na terenie gminy Kowala źródło: opracowanie własne, dane SWDE Obszary Chronionego Krajobrazu

Obszar Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec znajduje się we wschodniej części gminy Kowala i obejmuje ok. 567 ha na jej terenie. Obszar ten został utworzony na podstawie Uchwały Nr XV/69/83 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Radomiu z dnia 28 czerwca 1983 r. zmieniającej uchwałę nr VI/27/77 w sprawie planu przestrzennego zagospodarowania województwa radomskiego do 1990 r. oraz planu społeczno-gospodarczego rozwoju województwa w latach 1976-1980 i kierunków rozwoju do roku 1985 (Dz. Urz. z 1983 r. Nr 9, poz. 51). Obecnie dla tego Obszaru obowiązuje Rozporządzenie Nr 41 Wojewody Mazowieckiego z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec ze zmianami wprowadzonymi na podstawie dwóch uchwał Sejmiku Województwa Mazowieckiego. Na obszarze zakazuje się:

1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;

2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227, z późn. zm.); (nie dotyczy przedsięwzięć służących obsłudze ruchu komunikacyjnego, turystyce oraz przedsięwzięć bezpośrednio związanych z rolnictwem i przemysłem spożywczym).

3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych;

30 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych;

6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka;

7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych;

8) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m w obszarze Natura 2000 a 50 m na pozostałym terenie od:

a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych,

b) zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1121)

– z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej”.

Użytki ekologiczne

Na terenie gminy Kowala znajdują się dwa użytki ekologiczne zlokalizowane w miejscowości Rożki 2.

Tabela 3 Wykaz użytków ekologicznych na terenie gminy Kowala źródło: opracowanie własne na podstawie danych CRFOD

Akt prawny utworzenia, ustanowienia lub lp. nazwa powierzchnia opis wyznaczenia Akty zmieniające

1 użytek 0,93 ha bagno Rozporządze nie Nr 9 Rozporządzenie Woj ewody Nr 221 z dn. 10.07.2001 148 Wojewody Radomskiego w sprawie wprowadzenia użytków ekologicznych na 2 użytek 0,67 ha bagno z dn. 06.04.1998 w sprawie terenie województwa mazowieckiego 149 uznania za użytki ekologiczne Rozporządzenie Nr 95 Wojewody Mazowieckiego z dn. 29.11.2002 zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia użytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego Rozporządzenie Nr 16 Wojewody Mazowieckiego z dn. 23.07.2004 zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia użytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego Rozporządzenie Nr 71 Wojewody Mazowieckiego z dn. 8.07.2005 uchylające rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia użytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego Rozporządzenie Nr 72 Wojewody Mazowieckiego z dn. 8.07.2005 w sprawie użytków ekologicznych Rozporządzenie Nr 35 Wojewody Mazowieckiego z dn. 13.07.2007 zmieniające rozporządzenie w sprawie użytków ekologicznych

2 Zgodnie w danymi RDLP w Radomiu, Nadleśnictwo Radom, użytek ekologiczny nr 149 obejmuje pododdział 117i, nie zaś pododdział 117h, jak by wynikało z Rozporządzenia Nr 9 Wojewody Radomskiego z dn. 06.04.1998 w sprawie uznania za użytki ekologiczne (ze zmianami). Wynikać może to ze zmian numeracji pododdziałów, które zostały przeprowadzone w ostatnich latach na tym obszarze. Teren wyznaczony w ww. rozporządzeniach pod użytek ekologiczny (pododdział 117h) stanowi aktualnie teren wydzielony pod linię elektroenergetyczną.

31 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Na terenie użytków ekologicznych, zgodnie z Rozporządzeniem Nr 72 Wojewody Mazowieckiego z dn. 8.07.2005 w sprawie użytków ekologicznych ze zmianą, zakazuje się: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru; 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; 3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby; 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych; 7) zmiany sposobu użytkowania ziemi; 8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych; 11) umieszczania tablic reklamowych. Pomniki przyrody

Na terenie gminy Kowala występuje jeden pomnik przyrody – głaz narzutowy, zlokalizowany w miejscowości Kotarwice. Utworzony został na podstawie uchwały nr XLVI.301.2018 Rady Gminy Kowala z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody (Dz. Urz. Woj. Maz. z 2018 r. poz. 5930) zmienionej w następstwie uchwały Rady Gminy Kowala nr III.15.2018 z dnia 30 listopada 2018 r. w sprawie zmian w uchwale dot. ustanowienia pomnika przyrody. W myśl ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody art. 45 w stosunku do pomników przyrody wprowadza się m.in. zakazy niszczenia lub uszkadzania obiektu, uszkadzania systemu korzeniowego, a także zmiany stosunków wodnych.

5 Stan zasobów i funkcjonowanie środowiska, odporność na degradację i zdolność do regeneracji

5.1 Stan środowiska

Z punktu widzenia zdrowia ludzi najistotniejsze znaczenie mają zanieczyszczenia wody pitnej, w mniejszym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Dla funkcjonowania ekosystemów podstawowe znaczenie mają zanieczyszczenie powietrza lub wód powierzchniowych, wpływające na procesy życiowe roślin i zwierząt, oraz zmieniające stan środowiska, takie jak eutrofizacja, powodująca niekorzystne zmiany w ekosystemie wód, zakwaszenie oraz uciążliwości powodowane hałasem. Powietrze atmosferyczne

Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności poprzez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszenie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane.

32 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska oceny stanu powietrza dokonywane są w ramach państwowego monitoringu środowisk. Oceny dokonuje się w strefach, w tym w aglomeracjach. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w „Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie mazowieckim „Raport za 2017 rok” (Tabela 4), wykonał klasyfikację jakości powietrza w poszczególnych strefach według poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych. Gmina Kowala znajduje się w zasięgu strefy mazowieckiej. Poziom wielkości większości zanieczyszczeń zaliczany jest do klasy strefy A, dla której stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych. Stężenia zanieczyszczeń zostały przekroczone dla następujących zanieczyszczeń: pyły PM10, PM2,5 oraz benzo(a)piren – klasa C. Związane jest to głównie z niską emisją występującą na terenie gminy.

Tabela 4 Wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń ze względu na ochronę zdrowia ludzi i roślin (źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2016. WIOŚ Warszawa, 2015)

symbol klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń PM PM 3 NO 2 SO 2 CO C6H6 10 2,5 BaP As Cd Ni Pb O3 ze względu na ochronę zdrowia A A A A C C C A A A A A/D2 ludzi ze względu na ochronę roślin A A ------A/D2

Gdzie: − klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych; − klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczały poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczały poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; − klasa C – jeżeli stężenie zanieczyszczeń przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy ten margines jest określony; − klasa D1 – jeżeli stężenia ozonu nie przekraczały poziomy celu długoterminowego; − klasa D2 – jeżeli stężenia ozonu przekraczały poziom celu długoterminowego. W strefie mazowieckiej nie notuje się wielu przekroczeń stężeń substancji chemicznych i pyłów, jednak występujące przekroczenia pyłu zawieszonego PM2,5 oraz PM10 i benzoapirenu należą do najgroźniejszych. Wody powierzchniowe

Obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w ramach PMŚ wynika z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Badania prowadzone przez WIOŚ Warszawa mają na celu przede wszystkim dostarczenie wiedzy o stanie ekologicznym (lub potencjalne ekologicznym) i stanie chemicznym rzek w województwie, niezbędnej do gospodarowania wodami w dorzeczach, w tym do ich ochrony przed eutrofizacją i zanieczyszczeniami antropogenicznymi. Oceny wód dokonano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2019, poz. 2149). W granicach gminy monitoringiem objęta została rzeka Mleczna, której stan uznany został jako zły.

3 dla roślin NO x,

33 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Tabela 5 Ocena stanu powierzchniowych wód płynących w ramach monitoringu rzek w latach 2011–2016 źródło: WIOŚ, 2017

klasa elementów nazwa i kod jcw 4 biol. stan/potencjał ekologiczny stan jcw IV słaby stan ekologiczny zły stan wód Mleczna bez Pacynki (słaby) PLRW20001725269

Na terenie gminy występują cztery jednolite części wód powierzchniowych rzecznych, których ogólny stan ekologiczny określa się jako poniżej dobrego lub słaby, a wody te zagrożone są ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych.

Tabela 6 Ocena stanu powierzchniowych wód płynących źródło: opracowanie własne na podstawie danych RZGW w Warszawie

ocena ryzyka nieosiągnięcia stan stan/potencjał celów nazwa i kod jcwp5 chemiczny ekologiczny stan jcwp środowiskowych Szabasówka od źródeł do Kobyłki bez Kobyłki dobry poniżej poziomu dobrego zły stan wód zagrożona RW20001725223 Mleczna bez Pacynki dobry słaby zły stan wód zagrożona RW20001725269 Modrzejowianka do Kobylanki dobry poniżej poziomu dobrego zły stan wód zagrożona RW20001723664 Garlica dobry poniżej poziomu dobrego zły stan wód zagrożona RW20001725226

Jakość wód podziemnych

Jednostką wyznaczoną do przeprowadzania oceny ilościowego i jakościowego stanu wód podziemnych jest jednolita część wód podziemnych (JCWPd). Jednolita część wód podziemnych oznacza określoną objętość wód podziemnych występującą w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych. Wydzielana jest jako zbiorowisko wód podziemnych, występujących w warstwie lub warstwach wodonośnych, stanowiących lub mogących stanowić źródło wody do spożycia znaczące w zaopatrzeniu ludności lub istotne dla kształtowania pożądanego stanu wód powierzchniowych i ekosystemów lądowych. Podstawowymi kierunkami środowiskowymi w odniesieniu do jednolitych części wód podziemnych jest utrzymanie lub poprawa ich jakości w celu zachowania dobrego stanu ilościowego oraz chemicznego. Gmina Kowala położona jest w zasięgu 2 JCWPd: nr 86 i 87. JCWPd nr 86 przebiega w południowej części gminy Kowala i stanowi zaledwie niewielką część terenu opracowania. Prawie cała gmina znajduje się w zasięgu JCWPD nr 87. JCWPd nr 86 zagrożona jest ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych, jednak zagrożenia te pochodzą spoza terenu gminy Kowala.

4 jednolita część wód 5 jednolita część wód powierzchniowych

34 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Tabela 7 Charakterystyka JCWPd (źródło: Program wodno-środowiskowy kraju)

ocena stanu ocena JCWPd ilościowego chemicznego ryzyka uzasadnienie zniekształcenie stosunków wodnych siedliska typu 7140 na obszarze Natura 2000 Pakosław pod wpływem istotnego 86 słaby dobry zagrożony zmniejszenia jego zlewni podziemnej wskutek odwodnień górniczych 87 dobry dobry niezagrożony -

Przekształcenia powierzchni ziemi

Eksploatacja złóż na terenie gminy obecnie prowadzona jest jedynie w miejscowości Rożki. Odkrywkowy system wydobycia powoduje trwałe przekształcenia terenu i szereg zmian w środowisku naturalnym tj.: powstanie wyrobisk, hałd, odpadów przeróbczych i złożowych, czasami osuszanie gruntów lub zanieczyszczenie wód. Należy jednak podkreślić, że wyrobisko złoża Rożki oraz Rożki I jest stosunkowo niewielkie, niezagłębione – skutki eksploatacja są relatywnie nieduże dla środowiska i krajobrazu. Innymi przekształceniami terenu są niewielkie zwykle deniwelacje działek, podcięcia zboczy przy drogach itp.

5.2 Ocena stanu ochrony i użytkowania zasobów przyrodniczych, w tym bioróżnorodności

Gmina Kowala w wyniku przekształceń środowiska przyrodniczego związanych z rolnictwem, urbanizacją oraz budową infrastruktury technicznej i komunikacyjnej nie posiada szczególnie cennych przyrodniczo terenów, a w krajobrazie jednym z dominujących elementów są tereny otwarte. Jako cenne uznano tereny występujące we wschodniej części gminy – wchodzą one w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec. Cenniejszymi obszarami mogą być tez niewielkie doliny rzeczne, a także zwarte kompleksy roślinne, występujące płatowo.

6 Tendencje zmian środowiska przy braku realizacji ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Gmina ma obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala z 2001 r. wraz ze zmianą w 2009 r. Na podstawie ww. dokumentu i powstających w zgodności z nim miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, będzie następował rozwój przestrzenny gminy, w tym zabudowa terenów zgodnie z określonymi funkcjami. Jedynym istotnym zagrożeniem jest rozpraszanie zabudowy na terenach nieobjętych planami a o wysokich walorach krajobrazowych i przyrodniczych.

7 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu

7.1 Identyfikacja głównych zagrożeń

Hałas

Klimat akustyczny w istotny sposób wpływa na warunki bytowania i zdrowie człowieka oraz warunki życia zwierząt. Hałas stanowi jedno z istotnych zanieczyszczeń środowiska, które w związku z ciągłym rozwojem komunikacji, wzrastającym uprzemysłowieniem i postępującą urbanizacją stale wzrasta. Dopuszczalne poziomy hałasu są regulowane rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie

35 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Klimat akustyczny na terenie gminy warunkują takie czynniki jak natężenie ruchu i jakość sieci drogowej, w mniejszym stopniu – ilość i zagęszczenie zabudowy, występowanie małych zakładów rzemieślniczych, koncentracja usług turystycznych. Głównym źródłem hałasu w gminie jest komunikacja drogowa. Największe zagrożenie pod względem hałasu stanowi droga S7 oraz istniejąca droga krajowa nr 7 relacji Warszawa – Kraków o znaczeniu międzynarodowym, które biegną w zachodniej części gminy. Średni Dobowy Ruch Roczny (SDRR) na drodze nr 7 biegnącej przez gminę wynosi 17295 pojazdów na dobę (GDDKiA, 2015). Duże obciążenie ruchem w gminie mają również trasy biegnące przez środek gminy – drogi wojewódzkie nr 733 relacji Wolanów – Skaryszew o znaczeniu regionalnym, dla której SDRR wynosi odpowiednio od 528 do 1026 pojazdów na dobę oraz nr 744 relacji Radom – Starachowice o znaczeniu regionalnym, dla której SDRR wynosi od 2553 do 8114 pojazdów na dobę (GDDKiA, 2015). Emitorem hałasu mogą być również linie kolejowe przebiegające przez gminę (linia nr 8 relacji Kraków – Warszawa Zachodnia oraz nr 22 relacji Tomaszów Mazowiecki - Radom). Na podstawie Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego na obszarze gminy Kowala wskazano również projektowaną drogę ekspresową S12 relacji Piotrków Trybunalski – Radom – Lublin – Chełm – Dorohusk (odcinek Radom – Lublin) oraz orientacyjny przebieg drogi wojewódzkiej 744 na odcinku od Radomia do węzła z planowaną drogą ekspresową S12. Realizacja tych ciągów komunikacyjnych również wpłynie ujemnie na poziom hałasu w gminie, przy czym ich przebieg został zaprojektowany w taki sposób aby w jak największym stopniu omijać zwartą zabudowę. Miejscowościami narażonymi na hałas komunikacyjny są przede wszystkim miejscowości Młodocin Mniejszy, Rożki, Kończyce-Kolonia, Zabierzów, Błonie, Kosów Większy, Augustów, Kowala, Parznice, Mazowszany, Trablice, Romanów, Huta Mazowszańska oraz Bardzice. Niska emisja

Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja antropogeniczna, w szczególności emisja z sektora bytowego oraz emisja komunikacyjna. Obszar gminy jest tylko w niewielkiej części zgazyfikowany. Na terenie gminy nie występuje scentralizowany system ciepłowniczy. Znaczny problem w gminie stanowi tzw. niska emisja. W większości budynków indywidualnych użytkowane są kotły węglowe, dla których paliwem jest węgiel (90%). Wykorzystywane są również inne paliwa, tj.: ekogroszek, olej opałowy i gaz, stanowią one jednak mniejszy udział. Na wielkość emisji ma również wpływ stan techniczny urządzeń. W kotłownie wyposażone są jedynie niektóre obiekty gminne i kilka obiektów usługowo-produkcyjnych. Nie ma możliwości zmiany systemu rozwiązań indywidualnych na sieć cieplną, dlatego ważne są działania z zakresu modernizacji kotłów, doboru paliw, termomodernizacji budynków i ogólnych zachowań mających na celu ograniczenie emisji. Działania takie są określone w Programie ograniczenia niskiej emisji na terenie gminy Kowala w latach 2015 – 2020. Na terenie gminy nie występują obiekty przemysłowe, które mogą być źródłem zanieczyszczeń do powietrza. Na stan jakości powietrza gminy Kowala wpływ ma: − emisja ze źródeł stacjonarnych (niska emisja w zabudowie mieszkaniowej), − transport samochodowy, tzw. emisja komunikacyjna (liniowa), − wielkość emisji napływowej (zanieczyszczenia podlegające procesowi rozprzestrzeniania się wraz z masami powietrza w szczególności z sąsiednich gmin i powiatów). Gospodarka wodno-ściekowa

Gmina Kowala posiada dostęp do sieci wodociągowej, z której korzysta 97,6% ludności (BDL, 2018). W gminie Kowala brak jest oczyszczalni ścieków oraz systemu zbiorowego odprowadzenia ścieków. Gospodarka ściekowa rozwiązywana jest w sposób indywidualny. Ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, z których nieczystości wywożone są wozami asenizacyjnymi do punktu zlewnego na terenie oczyszczalni poza granicami gminy. Część mieszkańców korzysta z przydomowych oczyszczalni ścieków.

36 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Obiekty potencjalnie uciążliwe

Kowala jest gminą typowo wiejską, gdzie północna jej część przekształca się w obszary podmiejskie, tak więc nie znajduje się tu wiele obiektów uciążliwych – emitujących hałas czy zanieczyszczenia powietrza (np. zakłady produkcyjne), występuje tu więcej obiektów mogących być zagrożeniem dla wód podziemnych i powierzchniowych (np. stacje benzynowe, ujęcia wód).

7.2 Zagrożenia naturalne

W obszarze objętym opracowaniem nie występuje zagrożenie powodzią ani inne obszary narażone na niebezpieczeństwo występowania powodzi. Nie występuje również zagrożenie osuwaniem się mas ziemnych.

8 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia realizowanego dokumentu oraz sposobu w jaki te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu

Ochrona środowiska na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym realizowana jest w Polsce między innymi poprzez wprowadzenie w życie odpowiednich aktów prawnych, w tym ustaw i rozporządzeń. Dokument, którego projekt jest przedmiotem oceny w niniejszej prognozie, tworzy podstawy prawne dla realizacji przedsięwzięć. Ustalenia projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala są zgodne z Planem zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego oraz innymi dokumentami strategicznymi o randze krajowej i lokalnej. Do tych dokumentów można zaliczyć również Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju i Politykę Ekologiczną Państwa.

Za istotne cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu krajowym i międzynarodowym, mające znaczenie w skali sporządzanego opracowania, uznano następujące cele: − utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. oraz odpowiednie rozporządzenia do niej – z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku; − prawidłowej gospodarki odpadami określonej w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa 27 kwietnia 2001 o odpadach; Program Ochrony Środowiska województwa mazowieckiego o Plan gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego; − lokalizacji obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko, obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych, optymalizacji potrzeb transportowych, wykorzystywania odnawialnych źródeł energii i zachowania proporcji pomiędzy terenami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi zgodnie z Polityką ekologiczną państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do 2016, Dyrektywą 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko oraz Konwencją z Espoo z 1991r. o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym; − ochrony powierzchni ziemi, racjonalnego gospodarowania i zachowania wartości przyrodniczych określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. , Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia i Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 Prawo geologiczne i górnicze; − ochrony wód powierzchniowych i podziemnych oraz prowadzenia odpowiedniej gospodarki wodno-ściekowej określonej w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r., Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej; Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków i Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych;

37 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

− utrzymanie norm odnośnie jakości gleb określonych w przepisach szczegółowych, tj.: Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Ustalenia studium umożliwiają realizację wymienionych powyżej celów. Dzięki odpowiednim rozwiązaniom planistycznym możliwy jest rozwój gospodarczy z poszanowaniem zasad zrównoważonego rozwoju na terenie gminy Kowala.

9 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe, chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmioty obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko

W niniejszej prognozie ocenia się skutki, które mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu pod funkcje określone w projekcie studium, które mogą wpływać na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, wytwarzanie odpadów, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych oraz powodować ryzyko wystąpienia awarii. Analogicznie ocenia się skutki wpływu realizacji ustaleń projektu studium na powierzchnię ziemi, glebę, kopaliny, wody powierzchniowe i podziemne, klimat, zwierzęta i rośliny. Gmina Kowala ma obowiązujące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przyjęte w 2001 r. ze zmianą w 2009 r., w którym określono kierunki zagospodarowania przestrzennego, układu komunikacyjnego, rozwoju infrastruktury, ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego itd. W projekcie studium w porównaniu z obowiązującym studium wprowadzono następujące zmiany: - Wprowadzono ujednolicone zagospodarowanie w formie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej (w projekcie studium oznaczone symbolem MU) na obszarach dotychczasowej zabudowy jednorodzinnej, zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej, a także na terenach zabudowy zagrodowej oraz terenach zabudowy rolniczej, w celu uwzględnienia stanu istniejącego (mieszana zabudowa) oraz ułatwienia opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie terenów zostanie uszczegółowione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. - Wskazano nowe obiekty zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej (oznaczone symbolem MU) w miejscowościach Kończyce, Kosów Większy, Kosów Mniejszy, Augustów, Błonie, Młodocin Mniejszy, Rożki, Dąbrówka Zabłotnia, Ruda Mała, Ludwinów, Trablice, Kotarwice, Mazowszany, Huta Mazowszańska, Parznice, Romanów, Bardzice, Grabina, Maliszów, przy czym bilans terenów przeznaczonych pod ww. zabudowę pozostaje bez zmian. Wyznaczone nowe tereny zabudowy powstały poprzez zaniechanie jej realizacji na wcześniej wskazanych w obowiązującym studium innych obszarach. Przesunięć dokonano na podstawie analizy uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego (w tym ruchu budowlanego) oraz składanych wniosków; - Zrezygnowano ze wskazywania terenów zabudowy rolniczej (oznaczone w obowiązującym studium symbolem RM/RU). Wyznaczono natomiast tereny zabudowy zagrodowej (w projekcie studium oznaczone symbolem RM) w miejscowościach Dąbrówka Zabłotnia, Rożki, Kosów Mniejszy, Augustów, Romanów, Kowala, Parznice, Grabina, Bardzice w większości w terenach istniejącej zabudowy zagrodowej; - Wydzielono tereny rolnicze na obszarach całej gminy (oznaczone w projekcie studium symbolem R); - Wskazano nowe tereny zabudowy usługowej (w projekcie studium w miejscowościach Kosów Większy, Błonie, Augustów, Kosów Mniejszy, Kowala, Młodocin Mniejszy, Trablice,

38 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Mazowszany, Parznice; - W miejscowości Huta Mazowszańska zrezygnowano z terenów zabudowy letniskowej zlokalizowanych wzdłuż wschodniej granicy miejscowości. Dotychczasowe tereny przeznaczone pod zabudowę związaną z rekreacją i wypoczynkiem przekształcono na tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, rekreacji indywidualnej (oznaczone w obowiązującym studium symbolem ML) oraz częściowo pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, zagrodową, usługową (MU); - Dotychczasowe tereny produkcyjne w miejscowościach Rożki, Kowala przekształcono na tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów, usług (oznaczone w projekcie studium symbolem PU). Wskazano nowe tereny PU w postaci pojedynczych działek w miejscowościach Zabierzów, Błonie, Kosów Większy, Augustów, Rożki, Dąbrówka Zabłotnia, Kowala, Trablice, Kotarwice, Mazowszany, Huta Mazowszańska, Parznice, Maliszów, w większości w terenach istniejącej zabudowy produkcyjnej. Powiększono również tereny produkcyjno-usługowe w miejscowościach Młodocin Mniejszy, Maliszów, Kosów Większy dla większych inwestycji; - Wskazano tereny obiektów produkcyjnych – elektrownie fotowoltaiczne (oznaczone w projekcie studium symbolem PEF) w miejscowości Romanów, Dąbrówka Zabłotnia; - Wskazano nowe tereny powierzchniowej eksploatacji kopalin w miejscowości Rożki oraz Trablice (oznaczone w projekcie studium symbolem PG); - Wskazano tereny lasów (w projekcie studium oznaczone symbolem ZL), zalesień (w projekcie studium oznaczone symbolem ZLz) na obszarach całej gminy na podstawie danych ewidencyjnych gruntów. Wprowadzono również tereny zieleni urządzonej (w projekcie studium oznaczone symbolem ZP) w miejscowościach Kowala oraz Mazowszany. Projekt studium zakazuje lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej w terenach MU, ML, RM, U. Zakaz lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych w zakresie emisji do powietrza, w tym odorów obejmuje w projekcie studium również tereny dolin rzecznych oraz inne obniżenia terenu podatne na tworzenie zastoisk. Na pozostałych obszarach lokalizacja przedsięwzięć mogących oddziaływać znacząco na środowisko regulowana jest przepisami odrębnymi. W ramach realizacji takiego przedsięwzięcia powinna zostać przeprowadzona procedura oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w celu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji przedsięwzięcia (można odstąpić od procedury OOŚ, jeśli odpowiedni organ uzna na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia, że nie będzie ono znacząco oddziaływać na środowisko). Wprowadzono również zakaz lokalizacji zakładów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, a w szczególności zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

9.1 Oddziaływanie na powietrze

Stan czystości powietrza w gminie należy ocenić jako dobry, choć odnotowano przekroczenia stężeń pyłu zawieszonego 2,5 i benzoapirenu, które należą do najgroźniejszych. Odnosi się to do całej strefy mazowieckiej. Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza jest emisja antropogeniczna pochodząca głównie z sektora bytowego, tzw. emisja niska, i komunikacyjnego, w gminie nie ma istotnych źródeł z działalności przemysłowej. Emisja niska pochodzi głównie z terenów zabudowy mieszkaniowej ogrzewanej indywidualnie, emitowane są głównie: SO 2, NO X, CO, pyły zawieszone. Realizacja nowej zabudowy w terenach MU, ML, RM, U, czyli głównie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej, rekreacyjnej wiąże się ze wzrostem zapotrzebowania na energię i ciepło. Planowane zwiększenie powierzchni terenów zabudowy z dopuszczeniem ogrzewania budynków z indywidualnych źródeł ciepła, może powodować nieznaczny wzrost emisji pyłów i gazów do powietrza. Będzie to oddziaływanie bezpośrednie, o charakterze sezonowym, zależnym od warunków atmosferycznych, lokalne. Jednym z kierunków określonych w studium jest ograniczenie niskiej emisji ze spalania węgla w piecach domowych poprzez: - zmianę sytemu ogrzewania z użyciem tradycyjnego paliwa na ekologiczne w tym wycofanie z użytkowania kotłów i pieców węglowych,

39 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

- rozbudowę sieci gazowej, - modernizację systemów grzewczych i docieplenie budynków, w celu zmniejszenia zapotrzebowania na energię cieplną, - popularyzację energii ze źródeł odnawialnych, przede wszystkim przy wykorzystaniu instalacji kolektorów słonecznych oraz ogniw fotowoltaicznych. W terenach produkcyjno-usługowych (PU) mogą powstawać obiekty emitujące zanieczyszczenia bezpośrednio lub wpływające na natężanie ruchu samochodowego, tym samym zwiększenie emisji ze spalania paliw. Każdy z nowych obiektów, jeśli zaliczony zostanie do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, powinien przejść procedurę oceny oddziaływania na środowisko w celu wydania decyzji środowiskowej, w której, w razie potrzeb, nakłada się na przedsiębiorcę obowiązki związane z ograniczaniem zanieczyszczeń. W studium wskazano konieczność utrzymywania i tworzenia nowych pasów zieleni izolacyjnej w sąsiedztwie głównych szlaków komunikacyjnych, w celu zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza związanego w ruchem drogowym. Ponadto dla potrzeb ograniczania niskiej emisji dla gminy sporządzono w 2015 r. Program Ograniczenia Niskiej Emisji na terenie Gminy Kowala w latach 2015–2020. Plan określa szczegółowe cele ograniczenia niskiej emisji w gminie oraz działania, zadania i środki zaradcze, których wprowadzenie przyczyni się do poprawy stanu jakości powietrza atmosferycznego.

9.2 Wytwarzanie odpadów

W wyniku realizacji ustaleń projektu studium powstanie nowa zabudowa wytwarzająca odpady, jednak nie przewiduje się wytwarzania odpadów innych niż dotychczas wytwarzane w gminie. Stąd nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań realizacji ustaleń studium na środowisko. Odpady będą generowane na terenach zabudowy mieszkaniowej, terenach zabudowy usługowej, czy też terenach produkcyjno-usługowych. Na terenach związanych z zabudową mieszkaniową oraz usługową dominować będą odpady komunalne, natomiast w obszarach zabudowy produkcyjnej czy też obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych wytwarzane będą inne odpady. W warunkach wdrożenia działań ustalonych w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, nowe obszary generujące wytwarzanie odpadów nie będą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa ekologicznego. Ponieważ projekt studium wprowadza tereny zabudowy, w których wytwarzane będą odpady, można założyć, że oddziaływanie projektowanego dokumentu będzie stałe i lokalne. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odpadach, przez odpady komunalne rozumie się odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład, są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Odpadami tymi są: − odpady organiczne (domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego i pochodzenia zwierzęcego, ulegające biodegradacji oraz odpady pochodzące z pielęgnacji ogródków przydomowych, kwiatów balkonowych, domowych – ulegające biodegradacji); − odpady zielone (odpady z ogrodów, parków, targowisk, z pielęgnacji zieleńców miejskich i wiejskich, z pielęgnacji cmentarzy – ulegające biodegradacji); − papier i karton (opakowania z papieru i tektury, opakowania wielomateriałowe na bazie papieru, papier i tektura – nieopakowaniowe); − tworzywa sztuczne (opakowania z tworzyw sztucznych, tworzywa sztuczne – nieopakowaniowe); − tekstylia; − szkło (opakowania ze szkła, szkło – nieopakowaniowe); − metale (opakowania z blachy stalowej, aluminium, pozostałe odpady metalowe); − odpady mineralne (z czyszczenia placów i ulic: gleba, ziemia, kamienie itp.);

40 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

− drobna frakcja popiołowa (odpady ze spalania paliw stałych w piecach domowych; − odpady wielkogabarytowe, − odpady budowlane (odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych – w części wchodzącej w strumień odpadów komunalnych); − odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie domowych odpadów komunalnych. Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2012 r. ustawą o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, zlikwidowano powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami a pozostawiono je na poziomie ogólnokrajowym i wojewódzkim. Można przypuszczać, że w związku z nowymi zasadami odbioru odpadów większość mieszkańców będzie oddawała odpady posegregowane.

9.3 Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi

Odpowiednia gospodarka ściekami jest kluczowa dla utrzymania czystości wód powierzchniowych i podziemnych, a także gleby. W gminie Kowala brak jest oczyszczalni ścieków oraz systemu zbiorowego odprowadzenia ścieków. Gospodarka ściekowa rozwiązywana jest w sposób indywidualny. Ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, z których nieczystości wywożone są wozami asenizacyjnymi do punktu zlewnego na terenie oczyszczalni poza granicami gminy. Część mieszkańców korzysta z przydomowych oczyszczalni ścieków. W gminie znajduje się 2 908 zbiorników bezodpływowych oraz 431 przydomowych oczyszczalni ścieków. Tak zorganizowana gospodarka ściekowa na terenie gminy stwarza zagrożenie dla środowiska, w szczególności w przypadku nieszczelności zbiorników bezodpływowych, bądź ich przepełnienia. Należy dążyć do uregulowania gospodarki ściekowej gminy poprzez rozwój kanalizacji sanitarnej. Jest to rozwiązanie szczególnie pożądane ze względu na powstawanie zwartych osiedli zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w sąsiedztwie Radomia (północna część gminy). Na terenie gminy Kowala planowana jest budowa sieci kanalizacji sanitarnej, która miałaby działać w oparciu o małe osiedlowe oczyszczalnie ścieków oraz o możliwość odprowadzenia ścieków do systemu kanalizacyjnego miasta Radom. Systemem zbiorowego odprowadzania ścieków objęte zostałyby miejscowości w północnej części gminy, które charakteryzują się gęstszą zabudową i większym potencjałem rozwojowym (Augustów, Huta Mazowszańska, Kończyce-Kolonia, Kosów, Kotarwice, Kowala, Kowala-Kolonia, Kowalówka, Ludwinów, Mazowszany, Młodocin Mniejszy, Młodocin Mniejszy, Kąty, Parznice, Rożki, Rożki Adamów, Trablice, Zenonów). Do czasu budowy zbiorowego systemu odprowadzania ścieków lub w miejscach, gdzie budowa kanalizacji nie będzie planowana, czyli w południowej części gminy, należy stosować indywidualne rozwiązania w zakresie odprowadzania ścieków, oparte na szczelnych zbiornikach do gromadzenia ścieków oraz przydomowych oczyszczalniach. Przy czym wskazuje się na konieczność kontroli przez gminę częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych i sposobu pozbywania się komunalnych osadów ściekowych z istniejących przydomowych oczyszczalni ścieków.

9.4 Przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, zanieczyszczenie gleb i powierzchni ziemi

Na obszarze gminy projekt studium zakłada przede wszystkim zwiększenie powierzchni zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej i produkcyjno-usługowej. Prace związane z budową tych obiektów wpłyną w niewielkim stopniu na naturalną rzeźbę terenu. W trakcie ich budowy naruszona zostanie wierzchnia warstwa gruntów w związku z wykonywaniem wykopów fundamentowych, wykopów i nasypów pod urządzenia związane z infrastrukturą oraz przebudowę dróg. Obecnie prowadzona jest eksploatacja dwóch złóż kruszyw naturalnych w miejscowości Rożki. W projekcie studium wyznaczono nowe tereny powierzchniowej eksploatacji kopalin w miejscowości Trablice. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych ochronie przed zmianą przeznaczenia podlegają grunty rolne stanowiące użytki rolne klas I–III. Gleby wyższych klas bonitacyjnych, chronione na mocy ww. ustawy, wymagają zgody Ministra ds. Rozwoju na zmianę przeznaczenia na cele nierolnicze. W gminie Kowala, zwłaszcza we wschodniej części, odsetek gleb wysokich klas jest duży,

41 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

planowanie nowej zabudowy z ich pominięciem jest praktycznie niemożliwe. Planowana zabudowa zajmować będzie jednak fragmentaryczne obszary gleb wysokiej klasy, które nie stanowią zwartych kompleksów. Dodatkowo zabudowa realizowana będzie w sąsiedztwie istniejącej zabudowy oraz przy drogach. Standardy jakości gleby i ziemi uwzględniające aktualną i planowaną funkcję terenów są określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Przeznaczenie terenu pod funkcje określone w studium – obszary osadnictwa, nie wiąże się z zanieczyszczeniem gleby lub ziemi pod warunkiem prawidłowej gospodarki odpadami i ściekami. Działania podjęte na terenie gminy w zakresie gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami są w tym względzie prawidłowe w stosunku do istniejących uwarunkowań. Gospodarka ściekowa rozwiązywana jest w sposób indywidualny. Ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, z których nieczystości wywożone są wozami asenizacyjnymi do punktu zlewnego na terenie oczyszczalni poza granicami gminy. Część mieszkańców korzysta z przydomowych oczyszczalni ścieków. Budowa sieci kanalizacyjnej jest zadaniem priorytetowym, pożądanym szczególnie za względu na powstawania zwartych osiedli zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w bezpośrednim sąsiedztwie Radomia. Zagrożeniem może być możliwość wystąpienia lokalnego skażenia gleb wzdłuż dróg, którego intensywność zależeć będzie od natężenia ruchu i ilości stosowanych środków służących do utrzymania dróg (przede wszystkim soli). Dotyczy to przede wszystkim drogi S7 oraz istniejącej drogi krajowej nr 7 relacji Warszawa – Kraków o znaczeniu międzynarodowym, które biegną w zachodniej części gminy. W mniejszym stopniu oddziaływać mogą drogi wojewódzkie nr 733 relacji Wolanów – Skaryszew o znaczeniu regionalnym oraz nr 744 relacji Radom – Starachowice o znaczeniu regionalnym. Skażenie gleb wzdłuż pozostałych dróg – głównie powiatowych i lokalnych – nie będzie znaczne. Na podstawie Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego na obszarze gminy Kowala wskazano również projektowaną drogę ekspresową S12 relacji Piotrków Trybunalski – Radom – Lublin – Chełm – Dorohusk (odcinek Radom – Lublin) oraz orientacyjny przebieg drogi wojewódzkiej 744 na odcinku od Radomia do węzła z planowaną drogą ekspresową S12. Realizacja tych ciągów komunikacyjnych również wpłynie ujemnie na skażenie gleb. Ponadto w trakcie realizacji ewentualnych prac budowlanych może dojść do zanieczyszczenia poprzez składowanie surowców i odpadów budowlanych. Będzie to oddziaływanie średnioterminowe i wtórne. Przy przestrzeganiu zasad ochrony gleb na terenie gminy określonych w projekcie studium oraz w przepisach odrębnych zanieczyszczenie gleb będzie nieznaczne.

9.5 Emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych

Hałas Do oceny hałasu w środowisku zewnętrznym ma zastosowanie Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku . Tabela 8 Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku w dB z uwzględnieniem obiektów i terenów położonych w gminie Kowala

drogi lub linie kolejowe instalacje i pozostałe obiekty

pora dnia 6 pora nocy 7 pora dnia 8 pora nocy 9 rodzaj terenu tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej tereny zabudowy związanej ze stałym lub 61 dB 56 dB 50 dB 40 dB czasowym pobytem dzieci i młodzieży tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej tereny zabudowy zagrodowej 65 dB 56 dB 55 dB 45 dB tereny rekreacyjno-wypoczynkowe tereny mieszkaniowo-usługowe

6 przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom 7 przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom 8 przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia kolejno po sobie następującym 9 przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy

42 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Poziom hałasu na danym terenie w dużej mierze zależy od rodzaju emitora, jego odległości od omawianego terenu oraz stopnia jego urbanizacji. Ochrona przed hałasem polega na utrzymaniu poziomu hałasu poniżej poziomu dopuszczalnego, a co najwyżej na poziomie tego hałasu oraz zmniejszenie hałasu, co najmniej do poziomu dopuszczalnego, gdy został on przekroczony. Działania te mają na celu zapewnienie jak najlepszego stanu akustycznego środowiska. Zagrożenie hałasem w gminie nie jest znaczące, ogranicza się do kilku źródeł, głównie ciągów komunikacyjnych. Głównym źródłem hałasu jest droga S7 oraz droga krajowa nr 7 relacji Warszawa – Kraków, przebiegające w zachodniej części gminy. Dodatkowo źródłem uciążliwości hałasowej mogą być drogi wojewódzkie nr 733 relacji Wolanów – Skaryszew oraz nr 744 relacji Radom – Starachowice, poprowadzone przez centralne części gminy Kowala. Emitorem hałasu mogą być również linie kolejowe przebiegające przez gminę (linia nr 8 relacji Kraków – Warszawa Zachodnia oraz nr 22 relacji Tomaszów Mazowiecki – Radom). Na podstawie Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego na obszarze gminy Kowala wskazano również projektowaną drogę ekspresową S12 relacji Piotrków Trybunalski – Radom – Lublin – Chełm – Dorohusk (odcinek Radom – Lublin) oraz orientacyjny przebieg drogi wojewódzkiej 744 na odcinku od Radomia do węzła z planowaną drogą ekspresową S12. Realizacja tych ciągów komunikacyjnych również wpłynie ujemnie na poziom hałasu w gminie, przy czym ich przebieg został zaprojektowany w taki sposób aby w jak największym stopniu omijać zwartą zabudowę. W projekcie studium przedstawiono najważniejsze zadania w zakresie ochrony przed hałasem: − modernizacja dróg publicznych, poprawa stanu nawierzchni; − utrzymanie istniejących i tworzenie nowych pasów zieleni izolacyjnej w sąsiedztwie głównych szlaków komunikacyjnych; − zakaz lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych w zakresie emisji hałasu: o w terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej; w przypadku obiektów istniejących – realizacja zieleni izolacyjnej lub infrastruktury wyciszającej, o w dolinie rzek, w enklawach leśnych, w granicach korytarzy ekologicznych oraz w bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników wodnych. Dodatkowo wzdłuż drogi S7 wyznaczono tereny lasów i zalesień, które przyczynią się do zminimalizowania oddziaływania hałasu. Bezpośredni, ale krótkotrwały charakter może mieć uciążliwość akustyczna związana z fazą realizacji obiektów budowlanych w granicach terenów przeznaczonych w projekcie studium pod różne funkcje, będzie ona ograniczona do okresu prac budowlanych. Hałas związany z terenami rolnymi ma charakter sezonowy i wynika on z prowadzenia prac polowych z użyciem ciężkiego sprzętu. Ilość dotychczas generowanego hałasu nie powinna ulec zmianie, studium wprowadza tereny rolne i jako jeden z kierunków rozwoju gospodarczego gminy wskazuje rolnictwo. Istotnymi emitorami hałasu mogą być obiekty przemysłowe powstające na terenach PU. W projekcie studium dotychczasowe tereny produkcyjne w miejscowościach Rożki, Kowala przekształcono na tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów, usług (PU). Wskazano nowe tereny produkcyjno-usługowe w miejscowościach Zabierzów, Błonie, Kosów Większy, Augustów, Dąbrówka Zabłotnia, Kowala, Trablice, Kotarwice, Mazowszany, Huta Mazowszańska, Parznice, Maliszów. Natomiast w miejscowościach Młodocin Mniejszy oraz Maliszów powiększono tereny PU. Niemniej jednak stopień oddziaływania zależny będzie od prowadzonej działalności gospodarczej w granicach niniejszych terenów i na tym etapie jest trudny do oceny. Tereny produkcyjno-usługowe częściowo sąsiadują bezpośrednio z zabudową mieszkalną jednorodzinną, zagrodową i usługową (MU), konieczne więc będzie zabezpieczenie zabudowy przed ewentualnymi uciążliwościami. W projekcie studium na terenach oznaczonych symbolem PU obowiązuje wprowadzenie pasa zieleni izolacyjnej, oddzielającego te tereny od sąsiadujących terenów mieszkalnych. Promieniowanie elektromagnetyczne Pole elektromagnetyczne jest to pole elektryczne, magnetyczne lub elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Głównymi źródłami promieniowania niejonizującego w środowisku są:

43 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

stacje radiowe i telewizyjne, elektroenergetyczne linie wysokiego napięcia, stacje transformatorowe, stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej, urządzenia radiolokacyjne oraz radionawigacyjne. Dopuszczalny poziom pola elektromagnetycznego w zależności od funkcji obszaru określa szczegółowo rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania i dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. 2003, Nr 192 poz. 1883). W granicach administracyjnych gminy znajdują się przesyłowe linie elektroenergetyczne najwyższego napięcia (220 kV) i wysokiego napięcia (110 kV) oraz sieć dystrybucyjna oparta liniach średniego i niskiego napięcia. W miejscowości Rożki zlokalizowano stację elektroenergetyczną. Linie elektroenergetyczne wprowadzają ograniczenia w możliwości zabudowy terenów wokół nich. Dla napowietrznych linii 220 kV obowiązuje pas technologiczny o szerokości 50 m (po 25 m licząc od osi linii), natomiast dla napowierzchnych linii 110 kV obowiązuje pas technologiczny o szerokości 36 m (po 18 m licząc od osi linii). W pasch technologicznych linii elektroenergetycznych dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń budowlanych zgodnie z przepisami odrębnymi. Zgodnie z planami rozwojowymi Operatora Systemu Przesyłowego planowana jest modernizacja linii elektroenergetycznej 220 kV relacji Rożki - Kielce, Kozienice - Rożki tor 1 i tor 2, Rożki - Puławy oraz stacji elektroenergetycznej 220/110 kV Rożki. Powyższe inwestycje mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego w rejonie centralnej Polski, a także zmniejszenie ograniczeń przesyłowych w KSE. Dla istniejących i projektowanych linii elektroenergetycznych średniego i niskiego napięcia należy pozostawić korytarze uwzględniające wymagane przepisami odległości od innych obiektów. Zachowanie odpowiedniej odległości od linii energetycznych (zakaz lokalizacji zabudowy w zasięgu stref ochronnych obowiązujących dla linii) pozwolą w znacznym stopniu ograniczyć narażenie ludności na niekorzystny wpływ tego typu instalacji i urządzeń.

9.6 Wykorzystanie zasobów środowiska

Do wykorzystywanych w gminie zasobów środowiska należy zaliczyć przede wszystkim: - lasy, które są wykorzystywane gospodarczo, a także rekreacyjnie; - gleby, które są wykorzystywane rolniczo; - wody podziemne – woda do celów komunalnych i gospodarczych; Projekt studium w sposób prawidłowy wykorzystuje zasoby środowiska przyrodniczego. Projekt studium wyznacza graficznie zasięgi lasów i zalesień. Zasady polityki ochrony terenów leśnych to m.in.: ochrona lasów Skarbów Państwa i własności prywatnej przed przeznaczaniem na inne cele, wzmacnianie struktury lasów poprzez dolesianie luk, tworzenie ciągłych ekosystemów leśnych, możliwość wykorzystania terenów leśnych na cele rekreacyjne, poprzez wytyczanie ścieżek rowerowych i pieszych oraz wyznaczanie miejsc piknikowych. Zasady polityki ochrony gleb polegają przede wszystkim na koncentracji zabudowy wokół istniejącej (ograniczanie przeznaczania gruntów rolnych na inne cele), zachowaniu gleb wysokich klas, ochronie użytków zielonych. Dla terenów MU, ML, RM, U wprowadzono zakaz realizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, z wyjątkiem: urządzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Na terenach rolnych (R) dopuszcza się utrzymanie istniejącej zabudowy. Na terenach ZL oraz ZLz zakazano lokalizacji zabudowy niezwiązanej z gospodarką leśną. Priorytetem ekologicznym w zakresie gospodarki wodno-ściekowej jest przywrócenie czystości wód powierzchniowych, ochrona zasobów wód podziemnych oraz zapewnienie mieszkańcom wody do picia wysokiej jakości. W celu przywrócenia dobrego stanu wód powierzchniowych oraz utrzymania dobrego stanu wód podziemnych planowane rozwiązania przestrzenne powinny uwzględniać: - uregulowanie gospodarki ściekowej obszaru poprzez rozwój systemów kanalizacji sanitarnej, eliminując w maksymalny sposób indywidualne sposoby utylizacji ścieków sanitarnych; - kontrolę wywozu nieczystości ze zbiorników bezodpływowych;

44 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

- zapewnienie odpowiedniego udziału powierzchni biologicznie czynnych umożliwiających infiltrację wód opadowych do gruntu; - zachowanie otuliny biologicznej wokół cieków. Wody powierzchniowe na terenie gminy Kowala są zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych (dobrego stanu jakościowego i ilościowego), na co wpływ ma występująca na tych terenach presja komunalna i rolnicza oraz niska emisja. Wody podziemne są dobrej jakości. Realizacja ustaleń studium z jednej strony wiąże się ze zwiększeniem poborów wód podziemnych, z drugiej przyczynia do ochrony wszystkich wód – poprzez budowę kanalizacji sanitarnej czy zachowanie otuliny biologicznej cieków. Projekt studium wskazuje obszary, na których istnieje możliwość lokalizowania urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW – elektrownie fotowoltaiczne, oznaczone na rysunku studium (Kierunki zagospodarowania przestrzennego) symbolem graficznym, wraz ze strefą ochronną zw. z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, zamykającą się we wskazanym obszarze.

9.7 Wpływ na zwierzęta i rośliny

Realizacja ustaleń studium nie będzie istotnie oddziaływała na zwierzęta i rośliny. Zarówno dla fauny jak i dla flory największym zagrożeniem jest utrata bądź przekształcanie siedlisk. Projekt studium precyzyjnie wyznacza granice terenów leśnych oraz innych terenów, które mogą stanowić siedlisko życia roślin oraz zwierząt. Projekt studium wskazuje na ograniczanie przeznaczania na cele nieleśne, zapobieganie procesom degradacji lasów i zapobieganie fragmentacji, zapewnienie możliwości powiększenia powierzchni kompleksów leśnych. Ponadto lasy oraz inne zadrzewienia, w tym otuliny biologiczne cieków, zadrzewienia śródpolne, położone w granicach obszarów wchodzących w sieć korytarzy ekologicznych, powinny podlegać ochronie przed zmianą sposobu użytkowania. Projekt studium kształtuje zwarte kompleksy zabudowy, który będą oddziaływały na środowisko jedynie lokalnie. Na terenach R może dochodzić do rozpraszania zabudowy ze względu na dopuszczenie lokalizacji obiektów związanych z rolnictwem. Z punktu widzenia ochrony fauny rozpraszanie zabudowy jest niekorzystne, jednak ze względu na rolniczy charakter gminy jest to rozwiązanie konieczne. Zajęte pod nową zabudowę tereny nie odgrywają istotnej roli przyrodniczej. Są one najczęściej zlokalizowane przy istniejącej już zabudowie. Nowe tereny potencjalnej zabudowy zostały zlokalizowane poza obszarem terenów zalesionych. Ponadto tereny te znajdują się w większości poza granicami korytarzy ekologicznych. Ponadto dla ochrony flory i fauny istotna jest ochrona łąk. Projekt studium nie rozdziela gruntów ornych od użytków zielonych, wszystkie oznaczone zostały jako tereny rolne. Na tych terenach obowiązuje zakaz zabudowy oraz prowadzenie działań mających na celu: - wzbogacanie krajobrazu obszarów przestrzeni rolniczej poprzez utrzymanie i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych z uwzględnianiem gatunków rodzimych, - poprawę wartości użytkowej gruntów m.in. poprzez zwiększanie retencji, działania melioracyjne, właściwe zabiegi agrotechniczne (dostosowanie roślin do możliwości kompleksów glebowo-rolniczych, wapnowanie, nawożenie, itp.). - ochronę przed zmianą użytkowania zwartych kompleksów o najlepszych i średnich, w skali gminy, warunkach naturalnych do produkcji rolniczej, - promocję różnorodnych form rolnictwa ekologicznego i produkcji zintegrowanej (np. gospodarstwa ekologiczne) przede wszystkim na określonych terenach systemu przyrodniczego oraz na pozostałych obszarach rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Z punktu widzenia ochrony roślin i zwierząt małe znaczenie mają obiekty przemysłowe. Nowe obiekty na terenach PU mogą powstać w miejscowościach Zabierzów, Rożki, Błonie, Kosów Większy, Augustów, Dąbrówka Zabłotnia, Kowala, Trablice, Kotarwice, Mazowszany, Huta Mazowszańska, Parznice, Maliszów,

45 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Młodocin Mniejszy. Są to tereny położone w pobliżu dróg, zabudowy i nie powinny mieć dużego znaczenia dla bytowania zwierząt, nie są to też cenne siedliska roślin. W przypadku stwierdzenia, na etapie przeprowadzania procedury oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, iż inwestycja powoduje negatywny wpływ na środowisko przyrodnicze, należy wykonać działania naprawcze, mające na celu przywrócenie równowagi przyrodniczej na danym terenie. Ponadto na terenie gminy dopuszczona jest lokalizacja elektrowni fotowoltaicznych o mocy powyżej 100 kW. Duże połacie paneli fotowoltaicznych pokryte sztuczną substancją, umieszczone wśród otwartego krajobrazu, mogą stanowić barierę dla migracji większych zwierząt. Instalacja paneli fotowoltaicznych wiązać się może z niszczeniem gniazd gatunków ptaków gniazdujących na ziemi, do przyczynić się może do opuszczania przez ptactwo ważnych siedlisk i zmniejszania ich liczebności. W fazie eksploatacji elektrownia fotowoltaiczna nie będzie źródłem hałasu i zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, może jednak odstraszać ptaki i owady przez duże odbijające światło powierzchnie.

9.8 Wpływ na ekosystemy i różnorodność biologiczną

Różnorodność biologiczną można rozumieć, jako stopień zachowania naturalnie występujących gatunków oraz zbiorowisk, a także ras zwierząt i form roślin. Różnorodność biologiczna występuje, zatem na trzech poziomach organizacji przyrody: ekosystemowym, gatunkowym, genetycznym. Założenia projektu studium przyczynią się do zmniejszenia powierzchni biologicznie czynnej (w przypadku terenów MU, ML, RM, U, PU, PEF, PG, IT, ZC, R, KK). Będą to zazwyczaj zmiany punktowe, związane z posadowieniem obiektów budowlanych oraz drogami dojazdowymi. Przy lokalizacji terenów zabudowy produkcyjnej, składów, magazynów i usług nastąpi znaczne zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej, będą to jednak pojedyncze obiekty rozproszone na terenie całej gminy oraz kilka terenów, gdzie powiększono dotychczasowe obszary w celu realizacji większych inwestycji. Prognozuje się, iż na nowych terenach inwestycyjnych nastąpi zmiana składu gatunkowego zarówno roślin, jak i zwierząt. Tereny, które były to tej pory niezainwestowane o składzie gatunkowym charakterystycznym dla terenów otwartych zostaną przeznaczone pod zieleń urządzoną (trawniki, krzewy, drzewa ozdobne, rośliny rabatowe, w tym gatunki obcego pochodzenia). Skład gatunkowy zwierząt, również ulegnie zmianie, zwierzęta, które do tej pory wykorzystywały teren do żerowania, migracji, zmienią swoje tereny bytowania. Prognozuje się, iż nie będą to oddziaływania znaczące, projekt studium nie wprowadza nowych, wielkoobszarowych terenów zabudowanych, są to przede wszystkim niewielkie powiększenia terenów już zabudowanych. Ważnym elementem stabilizującym różnorodność biologiczną jest zachowanie zadrzewień śródpolnych na terenach rolniczych.

9.9 Oddziaływanie na klimat i adaptacja do zmian klimatu

Zgodnie z ratyfikowaną przez Polskę Ramową Konwencją Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu należy dążyć do wprowadzania działań prowadzących do zapobiegania niebezpiecznej, antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny. Problematyka zmian klimatu została omówiona z uwzględnieniem Poradnika przygotowania inwestycji z uwzględnieniem zmian klimatu, ich łagodzenia i przystosowania do tych zmian oraz odporności na klęski żywiołowe. W zakresie łagodzenia zmian klimatu, w skali studium istotne jest zapewnienie możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W projekcie studium wyznaczono tereny, na których rozmieszczone mogą być urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW (elektrownie fotowoltaiczne). Większość strategicznych dokumentów dotyczących aspektów związanych ze zmianami klimatu i klęskami żywiołowymi, takich jak: Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 , Krajowy Plan Działania dotyczący efektywności energetycznej dla Polski (2014) , czy Polityka energetyczna Polski do roku 2030, w odniesieniu do działań związanych z łagodzeniem zmian klimatu, opiera się na ustaleniach i celach wynikających z pakietu energetyczno-klimatycznego. Zgodnie z Programem ograniczenia niskiej emisji na terenie gminy Kowala w latach 2015 – 2020 . :

• redukcję emisji CO 2,

46 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

• zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, • redukcja zużycia energii finalnej poprzez podniesienie efektywności energetycznej, • poprawa jakości powietrza (zmniejszenie emisji zanieczyszczeń). W zakresie działań przystosowawczych, obszar nie jest zagrożony powodzią. Nie dotyczy go również zagadnienie wpływu na różnorodność biologiczną i obszary chronione, z uwagi na umiarkowaną wartość przyrodniczą i niskie zróżnicowanie siedlisk. Według Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej, teren gminy narażony jest na występowanie suszy. Należy podkreślić, że wprowadzone w projekcie studium zmiany, nie mają wpływu na zmiany klimatyczne.

9.10 Wpływ na zabytki i dobra materialne

Na terenie gminy Kowala znajduje się 7 obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego. Są to kościół i dzwonnica w Bardzicach, kościół, dzwonnica i cmentarz w Kowali, a także parki podworskie w Kowali i Mazowszanach. W gminnej ewidencji zabytków znajdują się 32 obiekty, w tym te ujęte w rejestrze zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego oraz 2 obiekty do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków (pozytywnie zaopiniowane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków). Są to głównie obiekty sakralne m.in. kościoły, dzwonnice, kapliczki i krzyże. Występują także nieliczne obiekty świeckie takie jak domy, spichlerz i parki. W gminie zewidencjonowano również 12 miejsc pamięci narodowej w miejscowościach Rożki (stacja PKP), Kosów (las), Bardzice (cmentarz) i Kowala (cmentarz i park). Obejmują one płyty, groby, mogiły, obeliski i krzyże. Projekt studium ustala następujące ogólne zasady ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w gminie: - ochrona z mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – w odniesieniu do obiektów wpisanych do rejestru zabytków, - zasada maksymalnej ochrony zachowanych obiektów o wartości historyczno-kulturowej; - konserwacja, rewaloryzacja i porządkowanie zabytkowych zespołów, obiektów sakralnych oraz innych terenów publicznych, - zwiększenie atrakcyjności zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych, - wyeksponowanie zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; - realizacja nowoprojektowanych obiektów o formach architektonicznych nawiązujących do lokalnych tradycji kształtowania i sytuowania zabudowy, - zachowanie i ochrona stanowisk archeologicznych, - zachowanie i ochrona miejsc pamięci, przydrożnych kapliczek i figurek, - zintegrowanie ochrony dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i krajobrazu, - dążenie do upowszechniania, szczególnie wśród społeczności lokalnej, wiedzy w zakresie rozpoznawania walorów obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie gminy. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 51 zabytków archeologicznych. W obrębie zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych wszelkie działania inwestycyjne powinny być prowadzone zgodnie z przepisami odrębnymi w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Wokół stanowisk powierzchniowych wyznaczono strefę ochrony archeologicznej, wskazaną na rysunku studium. Funkcjonowanie strefy ma na celu ochronę szeregu istniejących, odkrytych stanowisk archeologicznych w gminie. Nie przewiduje się negatywnego oddziaływania realizacji ustaleń projektu studium na zabytki, dziedzictwo kulturowe oraz dobra kultury współczesnej.

47 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

9.11 Oddziaływanie na obszary Natura 2000 i inne obszary chronione na mocy ustawy o ochronie przyrody

W granicach administracyjnych gminy występują obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione, dla których projekt studium ustala uwzględnienie obowiązujących zakazów i nakazów określonych w przepisach odrębnych. Istnieje jednak potrzeba analizy zgodności planowanych funkcji i przeznaczenia terenów z konkretnymi ustaleniami dla poszczególnych obszarów lub obiektów chronionych. Obszary Chronionego Krajobrazu

Na terenie gminy znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Iłża-Makowiec, zlokalizowany we wschodniej części gminy Kowala. Na terenie gminy zajmuje powierzchnię ok. 567 ha. Obszar ten stanowią tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej, rolnej oraz leśnej, dla których nie przewiduje się znacznych zmian przeznaczenia terenu. Ustalenia projektu studium: - nie wpłyną na trwale zniekształcenia rzeźby terenu w wyniku prac ziemnych; - nie wpłyną na zmiany stosunków wodnych; - nie wpłyną na likwidowanie naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno- błotnych. Realizacja zapisów studium nie spowoduje zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym terenu. Użytki ekologiczne

Na terenie gminy Kowala znajdują się dwa użytki ekologiczne zlokalizowane w miejscowości Rożki. Utworzone zostały na podstawie Rozporządzenia Nr 9 Wojewody Radomskiego z dn. 06.04.1998 w sprawie uznania za użytki ekologiczne. Obecnie dla tego Obszaru obowiązuje Rozporządzenie Nr 71 Wojewody Mazowieckiego z dn. 8.07.2005 uchylające rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia użytków ekologicznych na terenie województwa mazowieckiego ze zmianą. Ustalenia projektu studium: - nie będą się wiązać z negatywnym oddziaływaniem na zachowanie użytków ekologicznych; - nie spowodują zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym terenu, ponieważ położone są na terenach leśnych, dla których nie przewiduje się żadnych działań mogących prowadzić do pogorszenia stanu użytków. Pomniki przyrody

Na terenie gminy występuje 1 pomnik przyrody – głaz narzutowy, zlokalizowany na działce nr 176 w miejscowości Kotarwice. Ustalenia projektu studium nie będą miały negatywnego wpływu na zachowanie pomnika przyrody. Podsumowując, należy podkreślić, że zapisy projektu studium stwarzają odpowiednie warunki dla ochrony zasobów przyrodniczych.

9.12 Ryzyko wystąpienia poważnych awarii

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska przez poważną awarię rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem . O zaliczeniu zakładu do kategorii o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii decyduje Minister ds. Gospodarki w porozumieniu z Ministrem ds. Zdrowia, Ministrem ds. Wewnętrznych i Ministrem ds. Ochrony Środowiska (Dz. U. 2002 Nr 58 poz. 535 z dnia 9 kwietnia 2002 ze zm.).

48 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

Na terenie objętym opracowaniem obecnie nie ma zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnych awarii. W projekcie studium wprowadzono zakaz lokalizacji zakładów stwarzających zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, a w szczególności zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Ponadto w ustaleniach projektu studium dla terenów MU, ML, RM, U zakazano realizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Zakaz lokalizacji przedsięwzięć uciążliwych w zakresie emisji do powietrza, w tym odorów obejmuje w projekcie studium również tereny dolin rzecznych oraz inne obniżenia terenu podatne na tworzenie zastoisk. Na pozostałych obszarach lokalizacja przedsięwzięć mogących oddziaływać znacząco na środowisko regulowana jest przepisami odrębnymi. W ramach realizacji takiego przedsięwzięcia powinna zostać przeprowadzona procedura oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko w celu wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji przedsięwzięcia (można odstąpić od procedury OOŚ, jeśli odpowiedni organ uzna na podstawie karty informacyjnej przedsięwzięcia, że nie będzie ono znacząco oddziaływać na środowisko).

10 Znaczące oddziaływania planowanego dokumentu na środowisko, obejmujące bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe, długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania

Poniższe rodzaje oddziaływań zostały opisane w powyższych rozdziałach, poniżej przedstawiono zestawienie prezentujące występowanie danego rodzaju oddziaływań, nie są to jednak oddziaływania znaczące.

Tabela 9 Przewidywane negatywne oddziaływania realizacji zapisów projektu studium na poszczególne elementy środowiska

RODZAJ CZAS PRZESTRZEŃ RODZAJE

ODDZIAŁYWAŃ

ELEMENTY ŚRODOWISKA BEZPOŚREDNIE POŚREDNIE WTÓRNE SKUMULOWANE KRÓTKOTERMINOWE ŚREDNIOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE STAŁE CHWILOWE LOKALNE PONADLOKALNE RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA - + + - - - + - - + - LUDZIE ------+ + + - ZWIERZĘTA + + - - - - + - - + - ROŚLINY + - - - - - + - - + - WODA - + - - - - + - - + - POWIETRZE I HAŁAS + - - - + - - - + + - POWIERZCHNIA ZIEMI - - + - - + - - + + - KRAJOBRAZ + + - - - - + - + + - ZASOBY NATURALNE + + - - - - + - - + - ZABYTKI - + + ------+ - DOBRA MATERIALNE - + + ------+ - OBSZARY NATURA 2000 ------

49 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

11 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu

Podstawowe problemy z zakresu ochrony środowiska zostały w projekcie studium rozwiązane w sposób prawidłowy, ponadto: - Wskazano tereny wyłączone spod zabudowy: o tereny lasów oznaczone symbolem ZL na zasadach określonych w Studium; o tereny zalesień oznaczone symbolem ZLz na zasadach określonych w Studium; o tereny wód powierzchniowych oznaczone symbolem WS; o tereny stanowiące rezerwy pod projektowane drogi uzupełniające układ komunikacyjny. - Wskazano tereny z ograniczeniami zabudowy: o tereny rolne oznaczone symbolem R na zasadach określonych w Studium; o tereny objęte ochroną prawną na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody: pomnik przyrody, obszar chronionego krajobrazu; o strefy sanitarne wokół cmentarza – 50 m i 150 m zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze; o tereny objęte strefami ochrony archeologicznej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; o tereny przyległe do lasów na zasadach wynikających z przepisów odrębnych, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie; o tereny kolejowe, od których została ustalona odległość w jakiej można lokalizować budowle i budynki, zgodnie z ustawą z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym; o droga krajowa z uwagi na oddziaływanie; ograniczenia wynikają również z Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r.; o w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie oraz z ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych; o pasy technologiczne wokół magistralnych urządzeń infrastruktury technicznej na zasadach określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, a także zgodnie z przepisami odrębnymi; o tereny znajdujące się w zasięgu powierzchni ograniczających przeszkody dla lotniska Radom-Sadków i powierzchni ograniczających zabudowę od lotniczego urządzenia naziemnego. W zasięgu powierzchni ograniczających przeszkody obowiązują bezwzględne ograniczenia wysokości obiektów budowlanych oraz naturalnych (w tym urządzeń umieszczonych na obiektach budowlanych i inwestycji celu publicznego z zakresu łączności), określone w dokumentacji rejestracyjnej lotnika oraz w Planie Generalnym. Dopuszczone w studium maksymalne wysokości zabudowy dla poszczególnych terenów uwzględniają ww. ograniczenia, zgodnie z ustawą z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze. Ponadto, zgodnie z ww. ustawą na części obszaru gminy Kowala, w odległości do 7 km od punktu odniesienia lotniska Radom-Sadków, zabrania się budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych sprzyjających występowaniu zwierząt stwarzających zagrożenie dla ruchu statków powietrznych.

50 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

- określono zasady ochrony środowiska przyrodniczego (politykę ochrony przyrody i krajobrazu, ochrony powietrza atmosferycznego, klimatu akustycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, eksploatacji surowców i rekultywacji), zasady ochrony dziedzictwa kulturowego oraz kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; - w projekcie studium określono standardy kształtowania zabudowy i zasad zagospodarowania terenu dla poszczególnych typów terenów; - przy tworzeniu projektu studium posiłkowano się opracowaniem ekofizjograficznym i zawartymi w nim wytycznymi.

11.1 Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru

Nie przewiduje się negatywnych oddziaływań na cele ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność obszarów, stąd nie określa się rozwiązań mających na celu zabezpieczenie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań.

12 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru

Podstawowe problemy z zakresu ochrony środowiska zostały w projekcie studium rozwiązane w sposób prawidłowy. Projekt studium uwzględnia wariant najkorzystniejszy pod względem społecznym, ekonomicznym oraz ekologicznym.

13 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania

Monitoring skutków wdrażania i funkcjonowania ustaleń studium będzie prowadzony przez Radę Gminy Kowala. Wskazane jest dokonywanie oceny stanu realizacji ustaleń i wpływu na środowisko w cyklach corocznych. Proponuje się objąć analizą skutków realizacji ustaleń studium następujące elementy: − ilość ścieków odprowadzanych do sieci kanalizacji sanitarnej, w oparciu o umowy zawarte z odbiorcą; − ilość odpadów, w oparciu o umowy zawarte z odbiorcą; − klimat akustyczny w miejscach narażonych na szczególny hałas; Urząd powinien również zapoznawać się z raportami o stanie i jakości poszczególnych elementów środowiska i monitorowanych parametrów, przygotowywanymi przez jednostki i instytucje związane z gospodarką wodną, zarządy dróg, starostwa powiatowe, urzędy wojewódzkie, a w zakresie ochrony przyrody Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska oraz jednostki wspomagające, zatrudniające ekspertów w dziedzinie ochrony środowiska, np. IMGW, RZGW i inne. Ponadto należy realizować monitoring zgodnie z wydanymi decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach.

14 Transgraniczne oddziaływanie na środowisko

Realizacja ustaleń projektu studium nie spowoduje transgranicznego oddziaływania na środowisko ze względu na znaczne oddalenie obszaru gminy od granic państwa oraz na lokalne oddziaływanie planowanych inwestycji.

51 Prognoza oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków 2020 zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala

15 Oświadczenie autora prognozy

Warszawa, dnia 29 października 2019 r.

OŚWIADCZENIE AUTORA PROGNOZY

W związku z 74a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2018, poz. 2081 ze zm.) oświadczam że jako kierownik zespołu autorów Prognozy oddziaływania na środowisko do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kowala spełniam warunki określone przez wyżej przywołany artykuł, tj. ukończyłam, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym, co najmniej studia pierwszego stopnia lub studia drugiego stopnia, lub jednolite studia magisterskie na kierunkach związanych z kształceniem w obszarze nauk przyrodniczych z dziedzin nauk biologicznych oraz nauk o Ziemi. Jestem świadoma odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

52

16 Akty prawne uwzględnione w opracowaniu

− Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 2081 ze zm.); − Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 1396 ze zm.); − Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1614 ze zm.); − Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. Urz. z 2018 r., poz. 1945 ze zm.); − Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 868); − Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 2268 ze zm.); − Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 2129 ze zm.); − Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 701 ze zm.); − Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1161); − Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 2067 ze zm.), − Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 1437 ze zm.); − Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 2010 ze zm.); − Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1259 ze zm.); − Ustawa z dnia 20 maja 2016 roku o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 654 ze zm.), − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz.U. z 2002 r. Nr 155, poz. 1298); − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz. U. z 2016 r., poz. 1395); − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031); − Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 58); − Dyrektywa 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa; − Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory;

17 Materiały źródłowe

1. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kowala, 2001; 2. Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kowala, 2009; 3. Plan Rozwoju Gminy Kowala na lata 2015-2022, 2015;

53

4. Roczna Ocena Jakości Powietrza w Województwie Mazowieckim, Raport za rok 2017, 2018; 5. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego, 2018; 6. Plan gospodarki niskoemisyjnej Gminy Kowala, 2016; Materiały kartograficzne oraz warstwy tematyczne GIS (shp): 1. Mapa geologiczna Polski. Skala 1: 50 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa; Arkusze z objaśnieniami – 564 Skórzec, 707 Radom, 2. Mapa Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET. Liro A. IUCN, Warszawa, 1995 3. Przeglądowa mapa osuwisk i obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych w części pozakarpackiej województwa mazowieckiego; 4. Warstwy tematyczne Nadleśnictwa Radom – lasy stanowiące własność Skarbu Państwa, lasy ochronne, typy siedliskowe lasów; 5. Warstwy tematyczne IBS PAN w Białowieży – sieć korytarzy ekologicznych łączących obszary Natura 2000 wg koncepcji Jędrzejewskiego; 6. Warstwy tematyczne CBDG: • Hydrogeologia – Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, • Hydrogeologia – Jednolite Części Wód Podziemnych, • MIDAS – obszary górnicze, • MIDAS – tereny górnicze, • MIDAS – złoża kopalin, • Środowisko – regiony fizyczno-geograficzne Polski (J. Kondracki 2002) Witryny internetowe 1. http://www.wios.warszawa.pl Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie – publikacje dot. wyników monitoringu środowiska; 2. http://warszawa.rdos.gov.pl Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie – rejestry form ochrony przyrody; .

54