87 akademia ERCİYES İLETİŞİM www.akademia-erciyes.com TEMMUZ 2013 akademia 88 . . [email protected] Mustafa Ulaş Atasoy (Arş.Gör. Dr.) Atasoy (Arş.Gör. Ulaş Mustafa Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Güzel Erciyes Üniversitesi arında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan ’ın Yeri ve Önemi Yeri Kaval’ın Çalgılarımızdan Nefesli Geleneksel arında 2013 KAVAL’IN YERİ VE ÖNEMİ YERİ KAVAL’IN Eğitim, Eğitim, müzik eğitimi, müzik eğitimi anabilim dalları, ana çalgı, “akademia” mi Anabilim mi Anabilim Dall Education, musical education, departments of musical education, main GELENEKSEL NEFESLİ ÇALGILARIMIZDAN NEFESLİ GELENEKSEL i ÜLKEMİZDE MÜZİK EĞİTİMİ ANABİLİM DALLARINDA EĞİTİMİ ÜLKEMİZDE MÜZİK Geleneksel müzik ve çalgılarımız, kökleri çok sağlam kültürel öğelerin gelenekselleşmiş öğelerin kültürel sağlam çok kökleri çalgılarımız, ve müzik Geleneksel THE IMPORTANCE OF END-BLOWN FLUTE WHICH IS ONE OF THE WHICH IS ONE OF END-BLOWN FLUTE OF THE IMPORTANCE Key Words: Our traditional music and instruments are the traditional examples of cultural properties Our traditional music, even though it is originally based on Central Asia, with the Abstract arose is today until regards material-moral and property cultural traditional, a of Survival Anahtar Anahtar Kelimeler: Geleneksel müziğimiz, köken olarak Asya’ya Orta bağlı olsa da coğrafi, sosyal- kültürel

Özet gelmiş kadar günümüze beğenilerin, maddi-manevi varlığın, bir kültürel Gelenekselleşmiş

TRADITIONAL WIND INSTRUMENTS AT MUSIC DEPARTMENTS IN OUR COUNTRY MUSIC DEPARTMENTS AT WIND INSTRUMENTS TRADITIONAL Ülkemizde Müzik Eğit Müzik Ülkemizde flute. www.akademia-erciyes.com instrument, education of traditional Turkish instruments, end-blown flute, education of end-blow of education flute, end-blown instruments, Turkish traditional of education instrument, was, and still is, the subject of many scientific researches. The importance of the usage of the traditional musical instruments in Educational Sciences, Musical Education and the researches that are committed or will be committed on this topic is obvious. contributions and impacts of geographical, socio-cultural, it is one of the rich cultural heritages music cultural our of identity etc) rhythmical, melodic, (instrumental, genuine The world. the of which are quite substantial. The fact that they didn’t disappear in the course of time and they are they and time of course the in disappear didn’t they that fact The substantial. quite are which still used shows how these properties are permanent and valuable. importance of evaluation of cultural properties is an undisputed reality in designing of a culture’s culture’s a of designing in reality undisputed an is properties cultural of evaluation of importance future inventively . from that they are accepted by the Ignoring society. this cultural property means both denying The years. long for improved and approved are which knowledge the of lack being and power its geleneksel Türk çalgıları eğitimi, kaval, kaval eğitimi, Türk çalgıları eğitimi, geleneksel müziğimizin (çalgısal, melodik, ritimsel vb.) özgün kimliği birçok bilimsel araştırmaya konu olmuş, olmaktadır. Eğitim Bilimleri içerisinde, müzik eğitimi alanında da Geleneksel Müzik araştırmaların önemi ortadadır öğelerinin kullanımı ve bu konuda yapılan-yapılacak kadar kalıcı ve değerli olduklarının bir göstergesidir. kadar kalıcı ve değerli olduklarının Geleneksel durumundadır. birisi miraslardan kültürel zengin üzerindeki dünya ile katkılar etkiler, örnekleridir. Zaman içerisinde silinip gitmemeleri, bugün de kullanılıyor olmaları bu öğelerin ne öğelerin bu olmaları kullanılıyor de bugün gitmemeleri, silinip içerisinde Zaman örnekleridir. saymak, onun gücünü inkâr etmek olduğu gibi, uzun yıllar denenmiş ve geliştirilmiş bu bilgiler şekilde bir özgün geleceğini toplumun Bir gelir. anlamına olmak kalmış mahrum topluluğundan önemi tartışılmaz bir gerçektir tasarlamasında kültürel öğelerini değerlendirmesinin olması, toplum tarafından kabul görmüş olmasından kaynaklanmaktadır. Bu kültürel varlığı yok varlığı kültürel Bu kaynaklanmaktadır. olmasından görmüş kabul tarafından toplum olması, Erciyes İletişim Dergisi Dergisi Erciyes İletişim 2, (88-98) 3, Sayı (Number): Cilt (Volume): ISSN:1308-3198 89 akademia süreçte yaşanan bölgenin coğrafi ve kültürel vb. durumlarına Alman “CurtsSachs”kaval da Ural-Altay ötesi ili çalanlara da ya öğelerinin kullanımıvebukonudayapılan-yapılacak araştırmalarınönemiortadadır Müzik Geleneksel da alanında eğitimi müzik içerisinde, Bilimleri Eğitim olmaktadır. olmuş, vb.) ritimsel melodik, (çalgısal, müziğimizin etkiler, katkılar ile dünya üzerindeki zengin kültürel miraslardan birisi durumundadır. Geleneksel kadar kalıcıvedeğerliolduklarınınbirgöstergesidir. örnekleridir. Zaman içerisinde silinip gitmemeleri, bugün de kullanılıyor olmaları bu önemi tartışılmazbirgerçektir değerlendirmesinin öğelerini kültürel tasarlamasında şekilde bir özgün geleceğini toplumun böylece “kökü geçmişte olan bir gelecek” gibi anlaşılmak istenir (Akt. Uçan, 2005, 309). Bir Gelenek, gelir. anlamına “geçmişten gelmekle birlikte, olmak geçmişte kapanıp kalmaz”, günümüze erişir, geleceğe kalmış uzanır ve mahrum denenmiş topluluğundan yıllar bilgiler uzun bu gibi, geliştirilmiş olduğu ve etmek inkâr gücünü onun saymak, yok varlığı kültürel olması gelmiş varlığını öğelerinde belli durumlarda denendiktensonrageçerlikalmışlıktanalır”. ulaşmış kadar zamanımıza çeşitli beri öteden de hem eskilikten, sürdürür.hem gücünü ve “değerini gelenek, bakımdan Bu kuşağa kuşaktan kültürün özgünlüğüdür. niteliği, Gelenek, özel toplumun Gelenek, gösterir. yeteneği değişim ve Kalıcılık taşır. özellikler öğeleridir.edici Toplumlarıkültür ayırt manevi kökleşmiş bağlayan birbirine ile bağ bir sağlam üyelerini toplumun yaşatılan, aktarılarak kuşağa kuşaktan oluşturulan, biriktirilerek etmiştir. varsa k anlamda olur.Bu (ilham) başlangıç, için süreç akım, sonraki ve etkilenir süreçten akım, önceki bir mutlaka süreci yenilenme ve akım sanatsal Her değildir. geçmişlerinden, gelişimlerini sanatsal sanat gibi olduğu alanında her yaşamın halindeki her türlü yaşayış, düşünce ve sanat varlıklarının tümüdür” (Turan, 2002, 189). yere sahiptir.” demekdoğruolacaktır. bir önemli de kültüründe müzik Türk müzikler, Geleneksel müzikleridir. geleneksel toplumun o müzikler, oluşturan özgünlüğünü niteliğini, özel müziğinin toplumun bir olabilecek, anahtar (Aydıner,anlayışla Bu önemlidir. bakımından etmesi ifade da olduğunu noktası başlangıç önemli en gelişebilmesinin edebilmesinin, ifade kendini oluştuğunu topluluğundan öğeler (Clarke, 2001, 38). Bu tanım aslında yaşadığımız coğrafya ve içinde var olan her şeyin, söz konusu olan herhangi bir ulus, etnik ya da kültürel bir grubu anlamayı sağlayacak anahtardır” için, olduğu biri öğelerden kültürel dayanıklı en ve karmaşık oluşan şeyden her manevi maddi- , öncelikle gelişimin kaynağı olmuş, sonrasında değişmesi ve hatta yenileşmesine de etki Kaval Orta Asya’dan Anadolu ve Mezopotamya’ya Türkler ile birlikte gelmiş, tarihsel gelmiş, birlikte ile Türkler Mezopotamya’ya ve Anadolu Asya’dan Orta Kaval “Kaval 1.1. KavalNedir? m Geleneksel beğenilerin, maddi-manevi varlığın, bir kültürel Gelenekselleşmiş tarafından toplum içinde zaman bir uzun “Gelenek” 95), (1992, göre Bayraktar’a gelenek kuran, birliğini düşünüş ve duyuş özelliğini, manevi toplumun bir “Kültür, öğrettiği aktarıp ve öğrendiği yaparak yaşayarak, insanın, olarak üyesi Kültür,toplumun 1. GİRİŞ Geleneksel müzik ve çalgılarımız, kökleri çok sağlam kültürel öğelerin gelenekselleşmiş ı n en az insanl az en n tpu trfna kbl ömş laıdn ankamkaı. Bu kaynaklanmaktadır. olmasından görmüş kabul tarafından toplum , ş kin birçok fikirlere rastlanmakta ise de, ara de, ise rastlanmakta fikirlere birçok kin üziğimiz ğ lar ı aras ı n Türkçe as ı , köken olarak Orta olarak köken k tarihi kadar eski bir çalg bir eski kadar tarihi k ı dk ble olabilece bölge ndaki . açıklamakla beraber, kültürel öğelerin bir toplumun öncelikle toplumun bir beraber,öğelerin açıklamakla kültürel kültürel birikimlerinden bağımsız birikimlerinden kültürel ı ll ile ilgili alanlarda ilgili ile ı oldu özgün kimliği özgün ğ Asya’ya bağlı olsa da coğrafi, sosyal- kültürel sosyal- coğrafi, da olsa bağlı Asya’ya unu belirtmi ERCİYES İLETİŞİM ğ knsna birle konusunda i Şen,141). ı oldu göre ş önemli bir etken bir önemli birçok bilimsel araştırmaya konu araştırmaya bilimsel birçok ştı ğ tir”(Aktr.Tarlaba u söylenebilir.Çalg u “Bir toplumun anlaşılmasında toplumun “Bir rmac fizikisel (yapımında kullanılan ültür ı lar Kaval’ lar , m , ş etdre. Nitekim mektedirler. www.akademia-erciyes.com üzik ve ona dair ne dair ona ve üzik düşünmeleri doğru düşünmeleri üüüe kadar günümüze dir. Toplumlardir. şı ı , 1983,12). n Hazar denizi Hazar n TEMMUZ 2013 ıyı ilk ıyı . öğelerin

kültürel Kültür bulan ne ın

akademia 90 ti. ve ş nda ı ı layan, ş n tarihi ile ı buluntulardan ı özellikler yeni özellikler ı ı nda gerçekle ı . Kaval i, Hunlar döneminde alan ğ ı ndan en ilginç olan kin baz nda bir Avar nda mezar Avar bir ı ş ısı ru uzun bir göçe ba ğ ra, Çin’in kuzeyindeki Türk ı s uğramıştır yönlerden farkl yönlerden imi aç ı lar aras ı ı ş ya do ı r” (Uçan, 2000, 25) . ı lan kaz ı n kültürlerine ili ı Resim 4. Dilli Düdük terk ederek bat inin tarihsel geli “çifte kaval” d makla birlikte baz birlikte makla ğ şı ış ını en Avarlar’ lm ş ı melerin en önemlilerinden biri çalg arında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri ve Önemi Yeri Kaval’ın Çalgılarımızdan Nefesli Geleneksel arında ş inden yap nda Türk müzi ı ğ kusuz, Macaristan’da yap ş ru yönelen, Kafkaslardan ve Karadeniz’in kuzeyinden geçerek bugünkü geçerek kuzeyinden Karadeniz’in ve Kafkaslardan yönelen, ru , ku ı ğ mi Anabilim mi Anabilim Dall i yan unun kemi şı ş ya do ya ı u özellikleri büyük ölçüde ta ölçüde büyük özellikleri u ğ er ta ğ oldu ış Geleneksel Türk Halk Müziği’nin nefesli çalgılarından olan kaval direkt üflemelilerdendir. üflemelilerdendir. direkt kaval olan çalgılarından nefesli Müziği’nin Halk Türk Geleneksel “Büyük Hunlardan sonra, Ak Hunlar’ın (350–557) yan meler gösterdi. Özellik ve geli yoruz. Bu buluntular aras ı Ülkemizde Müzik Eğit Müzik Ülkemizde www.akademia-erciyes.com Resim 3. Kaval ki kaval ve benzeri çalgılarda (, flüt)sesi elde edebilmek için içinde özel bir aparat (dil) yoktur. çalgının uç kısmında veya Bu çalgının ismen karıştırıldığı “ ” çalgısı ile ses dizisi haricinde bir benzerliği yoktur. yoktur. benzerliği bir haricinde dizisi ses ile çalgısı ” kaval dilli “ karıştırıldığı ismen çalgının Bu “Dilli Kaval” diye isimlendirilmiş çalgı, çocuk çalgıları (düdükler) olarak tanımlanan, blok flüt gelir anlamına boş içi “kav” olan kökü kelime Kavalın düdüktür. tür bir olan aileden aynı ile vb. Resim 1. Avar Mezarından Çıkartılan “Çifte Kaval” Avar Resim 1. en büyük de ku Turna bulunan Kafkaslardan bat Kafkaslardan Macaristan’a ve balkanlara gelip yerle anl kazanm geliş Bunu Göktürklere yenildikten sonra yurtlar Resim 2.Kavalın Yayılışını Gösteren Harita Gösteren Yayılışını Resim 2.Kavalın Türk döneminde müzi yurdunda Avar 552’ye 394’ten kadar hüküm süren ilgili en önemli verilerden birisi de Macaristan’da bir Avar mezar kazısında Çifte Kavalı). eserdir (Avar bulunmuş tarihi maddeler),tavırsal maddeler),tavırsal (icrasal özellikler) bakımından değişikliklere 91 akademia ve gençlerinilgisiniçeken bir çalgıkimliğinikazanmıştır. konuksolistolarakkatıldığıkonser Resim7.Kaval Çalan Yörük ÇobanResim8.Kavalsanatçısı Theodosii Spassov açısıyla, teknikvesanatsalolaraküstdüzeybirçalgıolmasıgerçeğinideğiştirmez. bakış bir bilimsel kavalın gibi, azaltmayacağı hayranlığı duyduğumuz ustalığa ve tavra özgü, Onlara icralarındaki çalgılarını hatta sevgiyi, ve saygı duyulan onlara de ne durumu, özel (Üstün) yeteneklerindeki müzikal vatandaşlarımızın Roman ne durum Bu gibi. anılması birlikte terimden sonra akla Roman vatandaşlarımızın gelmesi ve bu çalgılar ile Roman vatandaşlarımızın ve şuankavaldeninceaklailkolarakçobanlarıngelmesinesebepolmuştur uğraşları meslek olarak edinmişlerdir. Bu durum kavalın, onu çalan kişiyle (çoban) ile anılmasına bu ve ilgilenmiş da uğraşlarla dışında hayvancılık geçtiklerinde, düzene yerleşik yerlerde diğer durumun olamaz. bir sonucu olması bekli durum de tesadüf değildir. bir Ama Türkler, doğal Anadolu’da veya göç ettikleri kadar anılması Dedeleri (ataları) çoban olan bir milletin her olarak ferdinin kaval sesine duyduğu hissi duyguların, bu çoban toplumun bir sağlayan sürülerinden sırasında göçler topluluklar, bu Batı sonrasında tanıtmıştır.hayvan öncelikle Asya’ya ve Avrupa’yaGeçimini kavalı taşımış da sürdüren ile hayvancılık zamanını ve Geçimini yayılmıştır. Resim 5-6.KavaldaDudakPozisyonu anlamına olduğu dahil sınıfa aynı ile çalgılar olmayan gelmektedir. kolay vb.) (düdükler sağlanması Kaval şimdilerde, “çoban çalgısı kaval” kimliğinin çok ötesinde, orkestralarda icra edilen Ülkemizin müzik, çalgı, klarnet, keman, , vb. müzik ve çalgı ile ilgili bir çok bir ilgili ile çalgı ve müzik vb. zurna davul, keman, klarnet, çalgı, müzik, Ülkemizin yerine her dünyanın üzere olmak Anadolu başta sonucu göçler Asya’dan Orta Kaval, ses özelliği, bu vb.” “flüt. kavalın edilebilen elde ses ile pozisyonu bir belli Dudağın ERCİYES İLETİŞİM www.akademia-erciyes.com . . TEMMUZ 2013 akademia 92 ı . ötesinde Türk

ı çalgılarının st Ses Alan . Ü

ı ı ı Ses Alan Ses Orta Ses Alan Orta Ses Orta Ses Alan Orta Ses Üst . arında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri ve Önemi Yeri Kaval’ın Çalgılarımızdan Nefesli Geleneksel arında

ı kılmaktadır mi Anabilim mi Anabilim Dall i ı Orta Ses Alan Orta Ses ı Ezgileri’ni de aslına uygun bir şekilde icra edebilen özgün bir çalgıdır özgün bir bir şekilde icra edebilen de aslına uygun Ezgileri’ni Alt Ses Alan 1.3 Kaval Eğitimi Kaval başlı başına ele alındığında tarihiyle, felsefesiyle, incelenmeyi, araştırılmayı, Kaval ve Ney olarak bilinen çalgılar, aynı kökten gelen kardeş çalgılardır. Üfleme tekniği Üfleme çalgılardır. kardeş gelen kökten aynı çalgılar, bilinen olarak Ney ve Kaval Son yıllarda karakteristik özellikleri ve teknik gelişmişliğini ortaya koyan eserlerin ile çalışmaları patent dair olduğuna Çalgısı Türk bir kavalın ve standartlaştırma Yapılacak Kaval icracının niteliğine ve çalgının fiziksel yeterliğine göre değişebilen 2,5 ila 3 oktav 3 ila 2,5 değişebilen göre yeterliğine fiziksel çalgının ve niteliğine icracının Kaval ses genişliği ve kromatik ses dizisi ile flüt ve benzeri batı Alt Ses Alan Alt Ses 9. Re# Re# La# 9. Re# Re# La# 10. Mi Mi Si Fa Fa Do 11. 7. Do# Do# Sol# Do# Fa 7. Do# Do# Sol# Re Sol 8. Re Re La 4. La# La# Fa La# Re 4. La# La# Fa Si Re# 5. Si Si Fa# Do Mi 6. Do Do Sol 1. Sol Sol Re Sol Si Sol Re Sol Si 1. Sol Sol# Do 2. Sol# Sol# Re# La Do# 3. La La Mi Tablo1. Kavalda Sesler ve Doğuşkanlarını Gösteren Tablo Gösteren ve Doğuşkanlarını Kavalda Sesler Tablo1. Ülkemizde Müzik Eğit Müzik Ülkemizde kendi içinde doğal ritmik, çok seslilik (Horlatma Tekniği) ve ülkemizin hemen her yerinde farklı yerinde her hemen ülkemizin ve Tekniği) (Horlatma seslilik çok ritmik, doğal içinde kendi www.akademia-erciyes.com geliştirilmeyi hak eden teknik ve kültürel açıdan güçlü olduğu bir gibi Türk günümüzde Halk de Çalgısı’dır. geçerliliğinden Geçmişte hiçbir şey Özellikle kaybetmeden çalgıdır. bir özel ile varlığını teknikleri icra ve rengi ses has kendine dizisi, ve Ses sürdürmektedir. işlevselliğini bu anlamda birbirinden bağımsız düşünmek yanlış Her olacaktır. iki çalgı da zaman içerisinde ülkemiz çalgısının Ney ki yazık ne da kazansalar farklılıklar teknik ve kültürel özgü kendilerine müzik eğitimi içerisindeki durumu kavaldan pek de farklı değildir açısından aynı olan bu iki çalgıdan “Ney” kavalın bir ses (en çalgıyı iki Bu üstte benzeridir. bir yapılmış kamıştan bulunan bulunabilen olarak doğal ve “re” eksiltilmiş ) perdesi sesini veren 1.2 Kaval ve Ney Çizim1.Kavalın Ses alanının Porte Üzerinde Gösterimi Çizim1.Kavalın Ses alanının Porte Üzerinde kavuşacaktır. kaval öncelikle ismen ve cismen gerçek anlamda bir Türk Çalgısı, “Eğitim Çalgısı” kimliğine yazılmaya başlanması, farklı sürecindeki öğretim yeri ve önemi metotlarının konusunun, bilimsel bir yayınlanması, bakış zorunlu değerlendirilmesini açısı ile kavalın en baştan müzik incelenmesi ve eğitim geçen Geleneksel 93 akademia oluşturur” ve “Türk müziği makamlarını seslendirmekten zevk alır” kazanımları yer almaktadır kazanımı seslendirir” makamlarından müziği örnekler “Türk sınıfta 11. kazanımı, alır” zevk söylemekten eserlerini müziği halk “Türk ve kazanımı olur” istekli söylemeye eserleri oluşmuş makamlarından müziği “Türk müziğine “Türk alanında, öğrenme “Söyleme-Çalma” için sınıf 9. bölümünde; “Kazanımlar” programın olarak ilgili ile müzikleri Türk geleneksel Ayrıcaalmaktadır. yer ifadeleri olmak” yardımcı olmalarına sahip ifadesi, kültürüne kavrayabilme” ilişkisini kültürle ve ‘Programın Genel Amaçlar’ bölümünde tarih de “Ülkemiz müzik türleri ile birlikte “Müziğin evrensel bir müzik bölümünde Yaklaşımı’ Temel ‘Programın ifadesi, kazandırmak” perspektif tarihsel ve kültürel değerlendirebilecek eserlerini müzik arası Uluslar ve “Ulusal ‘Misyon’bölümünde, programın incelendiğinde; 2009) (MEB, geniş ölçüde yer verilmiştir. Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar Müzik Dersi Öğretim Programı (1-8.sınıflar) ilköğretimmüzikdersiöğretimprogramınındevamıniteliğindeolan, almaktadır. hoşlanır’ kazanımı ve ‘Geleneksel Türk müziklerine ilişkin türleri seslendirir’ayırt dinlemekten eder’ örnekleri gibi kazanımlar uygun yer eserler kültürlerinden müzik topluluklarının ve türlerinden toplum ‘Türk kazanımı, müzik ‘Yurdumuzdaki alanında, öğrenme Söyleme-Çalma” “Dinleme- için; sınıflar 8. ve kazanımı seslendirir’ eserler seçkin türlerinden müzik ‘Yurdumuzdaki türlerinden müzik alanında, için; öğrenme Çalma” Söyleme- “Dinleme- ‘Yurdumuzdaki için; sınıflar 7. Sınıflar kazanımı, seslendirir’ örnekler 6. alanında, kazanımı, tanır’ öğrenme şarkıları ve “Dinleme-Söyleme-Çalma” türkü sevdiği Kültürü” “Müzik ‘Atatürk’ün için alanında; sınıflar 2007). öğrenme 5. (MEB, incelendiğinde; görülmektedir (2006) programı verildiği eğitimi yer müzik şekilde İlköğretim bir kapsamlı müziğine Türk geleneksel yer türleriyle bütün müziklerimize geleneksel verilmiştir (MilliEğitimBakanlığı[MEB],1994,7;Uçan,2005,324). defa ilk yapılandırmada bu yapılandırılmış yeniden Programı” Dersi Müzik “İlköğretim ile çıkarılması yıla sekiz eğitimin temel Nitekim Türk müzik kültürü içerisindeki önemi, genel müzik eğitimi programlarında da yankı bulmuştur. Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri veÖnemi Dallarında “AnaÇalgı”olarakvarolmalarının, Eğitimi Anabilim Müzik yolunda olabilmeleri bireyi birer Müzik’in Evrensel geliştirilmesi, ve kemane, vb. çalgıların ud ve ney çalgı Müzik Türk “Geleneksel ile durumu bu kaval, çalışılan verilmeye eğitimi kişilerce bilinçsiz eğitimsiz, çoğunlukla dershanelerde, bazı şeyden ötekimliksizleşmeanlamınageleceğiunutulmamalıdır. her yozlaşma, (duyumsal) müziksel uzaklaşma, kimliğimizden eğitiminin, müzik bir olmadığı içinde çalgıların benzeri imkânsızdır.ve düşünmek Kaval ayrı birikiminden ve geçmiş kültürel rol alabilmektedir. bir etkin ile kimliği saz solist topluluklarında orkestra dışında yurt özellikle ile kimliği çalgı bir uluslararası ötesinde ve yanında gelenekselliğinin kaval, olan özellikleri (tavır) icrasal kültürel işlevi Ortaöğretim Müzik Dersi yine Programında, Dersi Müzik İlköğretim yapıldığı düzenlemelerin yeni yılında 2006 Geleneksel müzikler Türk müzik kültürünün omurgasını oluşturur. Geleneksel müziklerin 1.3.1. KavalınOkulMüzikEğitimindeKullanılabilirliğininMantığıNedir? anlamda Bu Ülkemizde Müzik Öğretmeni yetiştiren kurumlarda, Ne yazık ki ülkemizde sadece Türk Müziği Devlet Konservatuarları, resmi ve gayri resmi i üknn aasl Mzke) eiiii oa zl e zü kmiii kazandıran kimliğini özgün ve özel ona gelişimini, (Müziksel) sanatsal ülkenin Bir dışında görmeninötesine Öğrencilerin yaş ve seviyeleri göz seviyeleri ve yaş Öğrencilerin ki diğer Geleneksel Türk Müziği Çalgıları olan , klasik kemençe, kabak leid Mzk ğtm Aaii Dlaıd Glnke Nefesli Geleneksel Dallarında Anabilim Eğitimi Müzik Ülkemizde eğitimi verilmemektedir taşınamamaktadır. e 2 snfa a Tr mzğ eelrn iee dağarcık içeren eserlerini müziği Türk “ da sınıfta 12. ve Öğretim Programında da (MEB, 2009) i mkma eelr ssedrr kznm, 0snf için 10.sınıf kazanımı, seslendirir” eserleri makamsal ait nedir?Sorusununcevabınıaramakgerekmektedir. Çalgıları . Geleneksel Halk Çalgıları’nın, standartlaştırılması

önemli katkısıolacağı önünde bulundurularak yeniden düzenlenen yeniden bulundurularak önünde ” arasında yer alma, korolar topluluklar vb, topluluklar korolar alma, yer arasında ” ERCİYES İLETİŞİM “Ana Çalgı” olarak bağlama, kanun, geleneksel müziklerimize düşünülmektedir. www.akademia-erciyes.com TEMMUZ 2013 ve akademia 94 . müzik öğrenme “komalı” Sayısında . halk çalgısının çoğunluğu mezun yöneltmektedir. Bu yöneltmektedir. ğe sürecinde Geleneksel Türk Müziği , makamsal eserlerini, halk ezgilerini, halk eserlerini, makamsal , Türk Müziği’nin karakteristik çeşitli türlerini çeşitli “bağlama”ya yönelik olarak özel ders almışlardır öğretimi süresince herhangi bir Türk arında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri ve Önemi Yeri Kaval’ın Çalgılarımızdan Nefesli Geleneksel arında Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisinin, 91 Dergisinin, Araştırmaları Kültür Uluslararası Aylık ortaya konmaktadır. “Türk müziği tarihi hazırlık döneminin genel özelliklerine örnek Üç

çalgılarından çalgılarından yine “bağlama”ya yönelik olarak bir ya da iki yarıyıl (1 yarıyıl %43,3; 2 yarıyıl 2 %43,3; yarıyıl (1 yarıyıl iki da ya bir olarak yönelik “bağlama”ya mi Anabilim mi Anabilim Dall Şeklinde i , 142). ni mezun olduktan sonra bir Türk Müziği Çalgısını ni öğrenme mezun olduktan sonra bir Şen Ayrıca Ayrıca Albuz (2002) “21. Yüzyıl Türk Müzik Eğitiminde Yeni Oluşum Anlayış ve Bir başka araştırmada da; müzik eğitimi anabilim dallarında piyanonun yanı sıra Kaçar (2007) “Geleneksel Çalgılardan Ud’un Müzik Öğretmenliğinde Kullanılması” yaptıkları görev öğretmenlerinin müzik dağılan yanına bir dört ülkenin sonrası Mezuniyet Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2006-2007-2009 yılı ilk ve ortaöğretim programlarının içeriği programlarının ortaöğretim ve ilk yılı 2006-2007-2009 Bakanlığı’nın Eğitim Milli Geleneksel Türk müzikleri ile ilgili olarak aynı programın “Müzik Kültürü” algılarının önemi değerlendirilmelidir. Makamsal okul müziği dağarcığının bazılarının bir batı bir bazılarının dağarcığının müziği okul Makamsal değerlendirilmelidir. önemi algılarının Ülkemizde Müzik Eğit Müzik Ülkemizde sergileyeceğini sergileyeceğini bu nedenle; her müzik eğitimcisinin esas çalgısının yanı sıra geleneksel Türk www.akademia-erciyes.com müziklerin dengeli olarak dağıtılmasını, hazırlanacak müzik ders kitaplarında da bu yaklaşımın sergilenerek geleneksel müziklerimizden örnekler sunulması kültürünü gerektiğini belirtmiştir. yeterince Kendi tanımayan müzik eğitimcilerinin toplumdan kopuk bir müzik eğitimi Yaklaşımlar Yaklaşımlar Neler Olmalıdır” adlı sorumluluk ve görev bir mesleki yararlanmanın de eğitiminde müzik birikiminden bu ülkemizin çalışmasında “çok zengin kültür olduğunu, mirasına bu anlayışla sahip düzenlenecek olan olan müzik eğitimi programları içerisine geleneksel zorunlu olmasının gerekliliği belirtilmiştir (Özeren, 2003, 229-232). durumunda kalmışlardır. (Sağer, 2003, 357-363). 2003, (Sağer, durumunda kalmışlardır. geleneksel Türk müziği çalgılarından birinin eğitiminin/ öğretiminin de (bağlama, ud, tambur) bilmesi gerektiğini ortaya müzik koymuştur. olan Eğitimini dolgunluğu kulak nedeniyle almadıkları, olması müzik bu bir ait kültürlerine yüzden öz ancak de olmayan sahip yeterli donanıma öğretmenleri, kendi gayretleriyle daha sonradan geleneksel müzikleri ve çalgılarını öğrenmek kurmalarının, faaliyetlerde bulunmalarının istenmesi, müzik öğretmenlerini ülke gerçekleri ile Anadolu’da müzik deyince ilk karşı akla karşıya gelenin bırakmıştır. türkü, şarkı, zeybek, uzun hava olması, çalgılardan bağlama, ud, kanun çalınması, müzik öğretmenlerinin bu alanları da okullarda, sosyal etkinliklerde, özel günler ve milli bayramlarda geleneksel Türk müziği koroları müziği Türk geleneksel bayramlarda milli ve günler özel etkinliklerde, sosyal okullarda, adlı makalesinde; müzik öğretmeni adayları için geleneksel müzik türleri ve ona bağlı olarak meslek hayatlarında zorunluluk arz ettiğini belirtmiştir geleneksel çalgıların kullanılmasının, öğrenimini görmeyen müzik öğretmenlerinden 8’i, mesleki yaşantılarında gereksinimini duymuş gereksinimini yaşantılarında mesleki 8’i, öğretmenlerinden müzik görmeyen öğrenimini olacaklar ki; Türk halk (Aydıner, ve mesleki yaşantıda etkili bir şekilde kullanılabilmesi için yeterli olmadığı düşünülmektedir. Nitekim bu husus vurgulanmıştır. Tablo Üniversitedeki eğitimi/ 5’de açıklanan bulgularda; müzik öğretmenleri tarafından da yayınlanan makalenin araştırma sonuçlarında “Yine müzik öğretmenlerinin üniversitede oldukları %30) süreyle öğrenim Ancak gördüklerini bu belirtmişlerdir. sürenin; çalgının öğrenilebilmesi sesleri, uslup ve tavırsal özelliklerini seslendirmede yetersiz kalmaktadır. öğretmenleri Bu durum, Folklor Milli ilgili ile konu algılayabilme, seslendirebilme, vb. davranışları kazandırma Ç müziği çalgısı ile seslendirilmesi mümkün olabilir ama incelendiğinde Geleneksel Türk Müziği’nin Türk Geleneksel incelendiğinde verir” kazanımı, “Türk halk müziğinin genel özelliklerini açıklar”, “Türk sanat müziği biçimlerini müziği sanat “Türk açıklar”, özelliklerini genel müziğinin halk “Türk kazanımı, verir” müziği halk bölgelerindeki değişik “Dünyanın için; sınıflar 12. ve kazanımları tanır” (formlarını) yer almaktadır (MEB, 2009). ile ilişkilendirir” kazanımları Türk müziği çalgıları çalgılarını 2009). alanında da; 9. sınıflar için, eserlerini eserlerini dinlemekten zevk alır”, “Türk müziği makamlarından oluşmuş eserleri dinlemekten zevk alır” kazanımları, 11.sınıf için; “Dinlediği Türk halk müziği eserlerini tanır”, Türk “Dinlediği müziği makamlarını tanır” kazanımları yer almaktadır (MEB, ozanlarının ve aşıklarının (MEB, 2009). Aynı (MEB, programın Aynı 2009). “Dinleme” öğrenme alanında; 10. sınıf için, “Türk halk müziği 95 akademia eidğ grletdr 1 Mzk ğemnii nblm alrna s Ud ise Dallarında Anabilim Öğretmenliği verilme Müzik 14 görülmektedir. verildiği Tablo 3.Ud’un Ana ÇalgıOlarakOkutulduğuMüzikÖğretmenliği Anabilim Dalları bağlama ise eğitiminin verilmediğigörülmüştür. Dallarında Anabilim Öğretmenliği Müzik 5 görülmektedir. verildiği eğitiminin Tablo 2.Bağlama’nın Ana ÇalgıOlarakOkutulduğuMüzikÖğretmenliği Anabilim Dalları üniversitelere göredağılımıbelirlenmiştir. çalgılarımızın “bağlama, ud, ney, kanun” olduğu görülmektedir. Yapılan araştırmada bu çalgıların bu ikimüzikkültürünüdengeli,tutarlıbiçimdekaynaştıranbireğitimverilmelidir”. ve kurulabilmeli bağ arasında kültürü halk ile kültürü yetiştirmede, müzik kazandırılan ile programı öğretim öğretmeni müzik “nitelikli göre; sonucuna niteliktedir. edilen elde görüşlerinden destekler grubunun bahsedilenleri yukarıda da, sonuçları çalışmanın gerçekleştirilen ile öğrencileri) sınıf son ve öğretmenler elemanları, (öğretim grubu öğretmenliğinin müzik örneklem bulunulmuştur.3 programının çıkarımlarda ilişkin düzeyine kazandırma lisans yeterlilikleri gerektirdiği ise; çalışmasında adlı Öneriler” Görüşler İlişkin bir müzikeğitimcisininyeterincegerçekçivebaşarılıolacağını”belirtmiştir böyle ancak gerektiğini olması durumda çalabilecek düzeyde iyi de birini çalgılarından müziği 9 8 7 6 5 4 3 2 1 No 9 8 7 6 5 4 3 2 1 No Ülkemizdeki Ülkemizdeki Ülkemizde Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında ana çalgı olarak okutulan geleneksel 2. BULGULARve YORUMLAR Tasarısına Programı Lisans Öğretmenliği Müzik “Yürürlükteki 59) (2004, Çevik’in Marmara Ün. Karadeniz Tek. Ün. İnönü Harran Ün. Gazi Ün. Erzincan Ün. Cumhuriyet Ün. Atatürk Ün. Adnan Menderes Ün. Müzik Eğitimi Anabilim Dalları diği görülmüştür. Cumhuriyet Ün. Atatürk Ün. Adnan Menderes Ün. Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Marmara Ün. Karadeniz Tek. Ün. İnönü Harran Ün. Gazi Ün. Erzincan Ün. Ün. Ün. 23 Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarının 9’unda Ana Çalgı Ud eğitiminin 23 Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarının 17’sinde Ana Çalgı Bağlama Çalgı 17’sindeAna Dallarının Anabilim Öğretmenliği Müzik 23 13 12 11 10 No 17 16 15 14 Ondokuz MayısÜn. Niğde Ün. Muğla Mehmet Akif ErsoyÜn. Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Yüzüncü YılÜn. Uludağ Ün. Selçuk Ün. Pamukkale Ün. ERCİYES İLETİŞİM Ün.

aımnn ğec örneklem öğrenci Çalışmanın www.akademia-erciyes.com . TEMMUZ 2013 eğitiminin akademia 96

çeşitlilik ve Dallarında ise Kanun

çıkmaktadır. Müzik Öğretmenliği Anabilim arında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri ve Önemi Yeri Kaval’ın Çalgılarımızdan Nefesli Geleneksel arında nedir? İsimli araştırmanın bulguları incelendiğinde Geleneksel lkemizdeki 23 Müzik Anabilim Öğretmenliği Dallarının hiçbirisinde ü mi Anabilim mi Anabilim Dall 23 Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarının 3’ünde Ana Çalgı Kanun i 23 Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarının 6’sında ise Ana Çalgı eğitiminin Çalgı Ana ise 6’sında Dallarının Anabilim Öğretmenliği Müzik 23 diği görülmüştür. Adnan Menderes Ün. Adnan Menderes Atatürk Ün. Niğde Ün. Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Anabilim Müzik Eğitimi Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Müzik Eğitimi Ün. Karadeniz Tek. Muğla Ün. Selçuk Ün. Dokuz Eylül Ün. Gazi Osman Paşa Ünv. İzzet Baysal Ünv. Ünv. Trakya Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Müzik Eğitimi Balıkesir Ün. Çanakkale 18 Mart Ün. nicel) olarak azlığını, bazı Anabilim dallarında ise Geleneksel Çalgıların “Ana Çalgı” Bu ve benzeri araştırmalardan elde edilen sonuç-sonuçlar ülkemizdeki müzik öğretmeni Ülkemizdeki 3. SONUÇLAR Ülkemizde Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Ülkemizdeki Ülkemizdeki 23 Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarının 3’ünde Ana Çalgı Ney 6 4 5 2 3 No 1 3 1 2 No 2 3 No 1 Ülkemizde Müzik Eğit Müzik Ülkemizde www.akademia-erciyes.com yetiştiren kurumlarda Ana Çalgı olarak eğitimleri verilen Geleneksel Çalgıların, sayısal ( olarak değerlendirilmediği sonucunu ortaya Çalgılarımızdan kavalın Ana Çalgı olarak eğitiminin verilmediği görülmektedir. Kaval’ın Yeri ve Önemi verilmediği görülmektedir. Tablo Tablo 6. Geleneksel Çalgıların Ana Çalgı Olarak Okutulmadığı Dalları Müzik Öğretmenliği Anabilim eğitiminin verildiği görülmektedir. 20 eğitiminin verilme eğitiminin verildiği görülmektedir. 20 görülmüştür. eğitiminin verilmediği Müzik Öğretmenliği Anabilim Dallarında Anabilim Dalları Öğretmenliği Ana Çalgı Olarak Okutulduğu Müzik ise 5. Kanun’un Tablo Ud Tablo 4. Ney’in Ana Çalgı Olarak Okutulduğu Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalları Anabilim Müzik Öğretmenliği Olarak Okutulduğu Ana Çalgı 4. Ney’in Tablo 97 akademia grubuna uygunmetotlarvekavaleğitimdağarcığıgeliştirilmelidir tartışılacağı, sempozyumlarvb.düzenlenmelidir. standart bir çalgı (Bulgaristan örneği vb.) durumuna kavuşturmak amaçlı çalışmalar yapılmalıdır. çalgı yapım bölümleri, uzman icracıları, araştırmacılarından oluşturulacak bir çalışma grubu ile geçirmelidirler. benzeri geleneksel çalgıların “Ana Çalgılar” olarak değerlendirilmesi konusunu yeniden gözden Kaval, ve saati ders ayrılan Müziğine Türk Geleneksel programlarında ders Dalları Anabilim araştırılmalı veortayakonmalıdır. sebepleri verilmemesinin eğitimlerinin olarak Eğitimi Çalgı” Müzik “Ana Dallarında Anabilim sayı bakımından azlığının ve bazı Geleneksel Türk Çalgıları (Kaval, Tambur, Kabak kemane vb.) aaı glnke krkeie yu tki öelkeii e raa oaa hr yaş her koyacak ortaya de özelliklerini teknik uygun karakterine geleneksel Kavalın etraflıca durumunun içerisindeki Eğitimi Müzik Türk Çalgılarının Türk Geleneksel üniversitelerin uzmanları, konunun kavalın, olan çalgılarından geleneksel Ülkemizin Eğitimi Müzik ışığında yaklaşım koyduğu ortaya Programlarının Öğretim Orta ve İlk ve çeşitlilik olarak Çalgı Ana Dallarında Anabilim Eğitimi Müzik çalgıların Geleneksel 4. ÖNERİLER ERCİYES İLETİŞİM www.akademia-erciyes.com TEMMUZ 2013 akademia 98 Durum. ri Tarafından ri Tarafından . . Ankara: Milli Eğitim , Editör ve Dizgi: Cemal Dizgi: ve Editör , Öğretmenle İnönü Üniversitesi Eğitim e Türk Müzik Kültürü. Ankara: ğ Öğretmenliği . Ankara: Milli Eğitim Basım Evi. Ankara: . Üç Aylık Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları İlkeler-Yaklaşımlar ve Türkiye’deki ve İlkeler-Yaklaşımlar

stanbul: Günlük Ticaret Gazetesi Tesisleri. Gazetesi Ticaret stanbul: Günlük İ Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Üniversitesi, . ı arında Geleneksel Nefesli Çalgılarımızdan Kaval’ın Yeri ve Önemi Yeri Kaval’ın Çalgılarımızdan Nefesli Geleneksel arında nlar ı z Kaval. ı m ten Günümüze Günümüzden Gelece ş Öz Çalgı mi Anabilim mi Anabilim Dall i Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Bölümü Eğitimi Sanatlar Güzel İlköğretim Kurumları Müzik Dersi Öğretim Programı İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı 2004). Yürürlükteki Müzik Öğretmenliği Lisans Programı Tasarısına İlişkin Görüşler İlişkin Tasarısına Programı Lisans Öğretmenliği Müzik Yürürlükteki 2004). Müzik Ansiklopedisi Yay Ansiklopedisi Müzik Yayınları. Evrensel Müzikevi Ankara: (Genişletilmiş 3. Basım). Fakültesi Baskı: Öncü Basımevi. Yurga, Yayınları. Araştırma Merkezi Atatürk Ankara: Milli Eğitim Basım Evi. Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu, Kayseri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:22/1. Bilimler Enstitüsü Dergisi, Kayseri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Basım Evi. Üniversitesi Burdur Eğitim Fakültesi. Cumhuriyetimizin 80. Cemal Dizgi: Yılında ve Editör Öğretmenliği, Müzik Bölümü Eğitimi Sanatlar Müzik Güzel Fakültesi Sempozyumu, İnönü Baskı: Öncü Basımevi. Üniversitesi Yurga, Eğitim Yayına Yayına Hazırlayanlar: Feza Tansuğ, Ersin Matbaacılık. Antep, Vural Yıldırım., Baskı: Kitap Öneriler. 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Yetiştirme Günümüze Sempozyumu, Müzik Cilt:I, Öğretmeni (7- 10 Nisan 2004), Isparta, Süleyman Demirel Çeşitli Görüşler. Derleyen: Salih Turhan, Ankara, Kültür Bakanlığı 1414, Yayınları: Kurumu Basımevi. Tarih Türk Müzikoloji Derneği Sempozyum Bildirileri (27-28 Kasım 1999/ 20-21 Ekim 2000), Olmalıdır. Olmalıdır. Uluslararası Avrupa ‘da ve Türk Cumhuriyetleri’nde Müzik Ankara, Gazi Kültürü Eğitimi Kongresi, ve Kullanılma Durumu. MİLLÎ FOLKLOR Sayı 91, http://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/91/13-.pdf Dergisi, KAYNAKLAR Ülkemizde Müzik Eğit Müzik Ülkemizde www.akademia-erciyes.com Uçan, A. (2005). Müzik Eğitimi Temel Kavramlar- Kavramlar- Temel Eğitimi Müzik (2005). A. Uçan, Turan, R. (2002). Kültür Alanındaki Gelişmeler. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Kitapta 4 Bölüm, 4 Kitapta II, Tarihi Cumhuriyeti Türkiye Gelişmeler. Alanındaki Kültür (2002). R. Turan, Uçan, A. (2000). Geçmi Tarlabaşı, B. (1983). Tarlabaşı, MEB. (2009). Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar Müzik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Sağer, T. (2003). Müzik Öğretmeninin Çalgısı ve Mesleksel Yaşama Etkisi. Malatya, MEB. (2007). MEB. (1994). Kaçar,G.Y. Kaçar,G.Y. (2007). Geleneksel Çalgılardan Ud’un Müzik Öğretmenliğinde Kullanılması. Ersöz, Ö. Selen H. (2003). Müzik Eğitiminde Geleneksel Öğelere Yer Verilmesi. Malatya, Çevik, S. ( S. Çevik, Clarke, Gloria, L., (2001). Müzik, Kimlik ve Çoğulculuk: Kanada’ya Bir Bakış, İstanbul. Bayraktar, E. (1992). Geleneksel Müziklerimiz ve Çokseslilik Çalışmaları, Türk Halk Musikisinde Halk Türk Çalışmaları, Çokseslilik ve Müziklerimiz Geleneksel (1992). E. Bayraktar, Aydıner M., Şen,Y. (2011) Geleneksel M., Türk Aydıner Şen,Y. Halk Çalgılarının Müzik Albuz, A. (2002). 21. Yüzyıl Türk Müzik Eğitiminde Yeni Oluşum Anlayış ve Yaklaşımlar Neler Yaklaşımlar ve Anlayış Oluşum Yeni Eğitiminde Müzik Türk Yüzyıl 21. (2002). A. Albuz,