JAARGANG 10 NUMMER 20 JUNI 2018 LANDSCHAPS REGIONAAL LANDSCHAP RIVIERENLAND KRANT

10 JAAR RIVIERENLAND

OP STAP

PAARD & LANDSCHAP

IEDEREEN LANDSCHAPSBOUWER

© Vilda - Jeroen Mentens Dijle, Zenne en kanaal Leuven-Dijle © Vilda - Yves Adams

RI’VIEREN’ Resultaten 10 jaar Rivierenland Een verrassende erfgoedwandeling, een fietstocht langs de oevers van onze rivieren, een adembenemende zonsondergang of de magie Streekeigen bomen en struiken van een mysterieuze poel... Het landschap maakt 103550 aangeplant ons leven rijker en schenkt ons rust, schoonheid en inspiratie. 18 speelbossen ingericht

Unieke regio monumentale 1012 bomen hersteld Rivierenland is de waterrijke regio in het 1012 zuidwesten van de provincie Antwerpen. De rivieren Rupel, Dijle, Nete en Zenne vormen de 1350 blauwe draad. Nergens in Vlaanderen komen knotbomen zoveel rivieren samen op zo’n relatief kleine 110 gesnoeid oppervlakte. De zoetwatergetijdenwerking zorgt streekeigen fruitvariëteiten110 bovendien voor een unieke fauna en flora. streekeigen 40 scholen vergroend fruitvariëteiten Tijdens de voorbije tien jaar ontpopte Regionaal wandelkaarten verkocht Landschap Rivierenland vzw zich tot een 13000 efficiënt samenwerkingsverband waarin ‘open- ruimtegebruikers’ zich inzetten voor het behoud vormingen evenementen 173 georganiseerd 141 georganiseerd en herstel van het typische landschap, de 173 natuur en onze streekidentiteit. Wij willen de ingeslagen weg graag verder bewandelen en samen poelen aangelegd met u projecten uitwerken die de (be)leefbaarheid 185 53 hectare kunstzwaluw- van ons rivierenlandschap verder verhogen. fauna-akker 465 nesten

Rivierenland ontdekken? www.rlrl.be

RIVIERENLAND | 2 IEDEREEN LANDSCHAPSBOUWER

Met het project ‘Vergroen je samen met de lokale jeugd en de Voortuin’ moedigen wij burgers gemeentebesturen aan nieuwe aan om samen te werken aan en kindvriendelijke speelzones. een groene en levendige buurt. Door geveltuintjes aan te leggen, Onze padvinders inventariseer- creatief straatgroen te integreren den de trage wegen - paden be- Publieke zaaiactie Netepaleis en leuke klimplanten te kiezen stemd voor niet-gemotoriseerd kan je immers de hele straat in verkeer- in Boom, Reet, , bloei zetten! , en Heist-op-den- Berg. Nu bekijken we samen met Speelbossen zijn dan weer ideaal de eigenaars, lokale verenigingen om te ravotten. Deze winter plant- en landbouwers de mogelijk- ten we samen met jonge gezin- heden voor openstelling en de nen en lokale jeugdbewegingen aanleg van nieuwe trage wegen. Evaluatiemoment trage wegen 2000 nieuwe bomen aan op een In Lier, Bevel en Kessel starten braakliggend terrein in de Duffelse we deze zomer met inventari- Het landschap is van iedereen. Hoogstraat. Ook in het Kauwen- saties. Zin om zelf padvinder te We zijn er samen verantwoor- daalbos in , park Bel-Air worden? Stuur dan een mailtje naar delijk voor. Regionaal Land- in , het gemeentepark [email protected]. RI’VIEREN’ schap Rivierenland probeert in Boom, Landschapspark Pallie- zoveel mogelijk inwoners, lokale terland in Lier en het Pasbrugbos overheden en verenigingen te in Sint-Katelijne-Waver werken we stimuleren om onze streek uit te bouwen op vlak van natuur, Boomplantactie Chiro Heffen OPROEP landschap, erfgoed en recreatie. Heb jij ideeën om jouw In Heist-op-den-Berg toveren we buurt, school, jeugd- samen met de buurtbewoners, vereniging of wandel- de leerlingen van het Heilig- weg landschappelijk in Hartcollege en de jongeren te kleden? Contacteer van Chiro Heist-Station de ons via [email protected] beschikbare open ruimte beetje bij beetje om tot de nieuwe en levendige buurtplek; ‘’t Werft’. Iedereen denkt mee na over het ontwerpplan, iedereen helpt bij de uitvoering ervan. Nog in Heist- op-den-Berg braken we samen met de leraars en leerlingen van het Mevrouw Govaertsinstituut de betonnen speelplaats uit, om streekeigen planten en speelgroen in de plaats te zetten.

MEER INFO www.vergroenjevoortuin.be: Tips om jouw gevel of voortuin op te fleuren en biodivers in te richten www.natuurenbos.be/spelen: Overzicht van alle speelzones in Vlaanderen

3 | RIVIERENLAND Eikendreef naar Nete © Vilda - Yves Adams DREVEN, erfgenamen van het verleden met een mooie toekomst

Dreven spreken tot de verbeelding en bepalen mee het karakter van onze regio. Ze vormen houtige lijnen in het landschap en zijn vaak getuigen van oude toegangswegen. Aan het einde van een dreef vind je soms nog een prachtige hoeve of een verborgen kasteel. Vroeger werden deze bomenrijen langs wegen aangeplant om pendelend vee, reizigers of gegoede burgers tegen de zon te beschermen, om bij sneeuwval de weg te markeren of om de eigenaar van timmerhout te voorzien. Vandaag vervullen deze imposante bomenrijen eveneens een belangrijke ecologische functie. Ze vormen groene verbindingen tussen natuurgebieden, waardoor plant- en diersoorten makkelijker met elkaar in contact komen. Vogels en vleermuizen vinden er voedsel en nestgelegenheid. Bovendien zijn oude dreefbomen een belangrijke bondgenoot in de klimaatstrijd en het zuiveren van onze lucht.

RIVIERENLAND | 4 Dreefherstel in Rivierenland Aanleg en herstel KLE’s

De indrukwekkende Rameyendreef, die Gestel Regionaal Landschap Rivierenland zet zich in om met Itegem verbindt en deel uitmaakt van de kwaliteit van het landschap te verbeteren. Wandelnetwerk Kempense Netevallei, is erfgoed- We planten jaarlijks duizenden autochtone kundig erg waardevol. Ze ligt in het verlengde bomen en struiken aan, voeren achterstallige van de beschermde dorpskern van Gestel mid- onderhoudswerken uit en ijveren voor meer denin de prachtige vallei van de Grote Nete. beleefbaar groen in de open ruimte. Ook jij Bovendien leidt ze wandelaars en fietsers voorbij kan helpen kleine landschapselementen weer de mooie kapel ‘Onze-Lieve-Vrouw Troost der groots te maken! Bedrukten’, langs de prachtige waterburcht ‘Hof van Rameyen’ richting het landelijke Itegem. - Poel aanleggen of herstellen Omdat deze historische dreef, die 700 meter lang - Haag, heg of fruitboomgaard aanplanten is, heel wat bomen met achterstallig beheer - Onderhoud knotbomen, monumentale bomen huisvest, zorgden we in samenwerking met de - Bebossen, speelnatuur, groen in de stad private eigenaars en de gemeenten en - Graslandbeheer en akkerranden Heist-op-den-Berg voor het beheerplan en een snoeionderhoud. Ook in Nijlen en Lier werken we MEER INFO www.rlrl.be; 015 21 98 53 aan het opvolgingsbeheer van de veteraanbomen in de Soldatendreef, de Nazarethdreef en de Bea- trijslaan: alle drie belangrijke recreatieve, ecolo- Snoeionderhoud Rameyendreef gische en cultuur-historische verbindingswegen. © Bart Vermylen

‘LANDSCHAPSHERSTEL LANGSHEEN RECREATIEVE ROUTES IS BELANGRIJK OMDAT HET ONS LOKALE ERFGOED IN DE KIJKER ZET’

Digitaal landschapsloket

Met de uitbouw van een digitaal landschapsloket willen we groendiensten helpen om het beheer van kleine landschapselementen (KLE’s), zoals dreven, heggen en bomenrijen efficiënter te plannen, uit te voeren en op te volgen. Daarvoor werken we samen met de Provincie Antwerpen aan het digitale platform DIPLA, waarmee gemeenten de te beheren elementen gedetailleerd in kaart kunnen brengen en aan elk element het juiste beheer kunnen koppelen. Bovendien geeft DIPLA een melding wanneer het voorziene tijdstip voor beheer aanbreekt en biedt het de mogelijkheid om de opdracht door te geven aan een aannemer. Omdat een efficiënt digitaal landschapsloket begint bij een degelijke inventarisatie, doorkruisen we de twee pilootgemeenten en Berlaar, op zoek naar alle KLE’s. Europa investeert in zijn platteland MEER INFO [email protected]; 015 28 18 28

5 | RIVIERENLAND ZORG VOOR PAARD EN LANDSCHAP

Paard in kruidenrijk grasland © Vilda - Lars Soerink

Hoewel paarden van oudsher in ons landschap thuishoren, is het Met de brochure ‘Inspiratie gebruik ervan de laatste decennia sterk veranderd. De paardensector voor Paard en Landschap’ professionaliseerde. Zij is niet langer een nevenactiviteit van en de thematische beheer- landbouwbedrijven, maar een autonome bedrijfstak met een fiches reiken we paarden- aanzienlijk economisch belang. Daarnaast bezitten steeds meer houders juiste informatie mensen één of meerdere paarden louter voor recreatief gebruik. aan zodat ze de teugels in eigen handen kunnen nemen. De landschappelijke gevolgen Landschap’ inspireren en ad- zijn dan ook merkbaar. Perce- viseren we paardenhouders Op 2 jaar tijd adviseerden len versnipperen en er duiken om hun gronden en weiden we 125 paardenhouders in schuilhokken, ruiterpaden, ma- optimaal te integreren in het de provincie Antwerpen. neges, jumpingconstructies, landschap. Aan de hand van Op 24 locaties voerden we lichtbakken en afrasteringen vijf thema’s:- beplantingstypes, landschapswerken uit. Het in het landschap op. Boven- afsluitingen, graslandbeheer, is duidelijk dat paardenhou- dien heeft een fout beheer van paardenwelzijn en biodiversi- ders vandaag een onmisbare graasweiden een niet te onder- teit leggen we paardenhouders partner zijn in het streven schatten impact op de biodi- uit welke maatregelen zij kun- naar een dynamisch beleid versiteit, de waterhuishouding nen nemen om te investeren in van onze open ruimte. en de groenstructuren van ons een aantrekkelijke leefomge- landschap. ving en de gezondheid van hun paarden. Zo zijn kruidenrijke MEER INFO Met het Europees project (Pro- graslanden, historische perce- [email protected], 015 28 18 28 gramma voor Plattelandsont- lering, het gebruik van kleine Brochure en beheerfiches: wikkeling - PDPO) ‘Paard en landschapselementen en een http://www.rlrl.be/projecten/ correct maaibe- landschapszorg/paard-en- heer erg belangrijk. landschap/4861 Verder moet je als paardenhouder ook INFOAVOND 26/06 goed weten welke Zorg voor paard & landschap materialen en plan- Gemeentehuis Sint-Katelijne- ten je best gebruikt Waver, Lemanstraat 63 en welke soorten giftig zijn. Europa investeert in zijn platteland

RIVIERENLAND | 6 OP STAP IN RIVIERENLAND

2/09 Feest ‘Land van Met nieuwe Spelt en Honing’ medewerkers Met het evenement ‘Land van Maximiliaan Beeldens (26) Spelt en Honing’ zetten wij sa- is onze nieuwe medewerker men met de gemeente Schelle, recreatie en trage wegen. VELT, Bosgroep Antwerpen Zuid Hij studeerde geschiedenis, en Natuurpunt Rupelstreek diplomatie en milieuweten- het natuurgebied ‘Kelderijlei’ schappen. Met deze drie feestelijk in de kijker. Je kan er diploma’s op zak en hobby’s Wandelen in charmant op zoek gaan naar het nest van als wandelen en ornitholo- Rivierenland de boerenzwaluw, genieten van gie is hij de juiste persoon outdoor theater of je eigen fruit om het trage wegennetwerk De terreinsignalisatie van Wan- laten persen. Verder dompelen in onze regio verder in kaart delnetwerk Rivierenland is afge- we je onder in de rijke geschie- te brengen en landschap- lopen winter volledig afgerond. denis van de Kelderijlei, de abdij pelijk uit te bouwen. Dankzij de knooppunten, de van Hemiksem en het nabije wandelkaart en de themalus- landschap van de Speltenvel- Maud Willemen (30) specia- sen hoef je niet langer te ver- den. Fijnproevers kunnen zich liseerde zich als architecte in drinken in het aanbod, maar kan inschrijven voor een workshop duurzame ruimtelijke plan- je talloze verrassende paden biobier en biowijn proeven of ning. Zij zal projecten uit- combineren tot gevarieerde in alle rust genieten van onze werken rond speelnatuur en wandelingen. Onderweg geven landschapsbar. landschapsontwikkeling. Haar 38 infoborden duiding over twee kindjes zijn alvast super unieke plekken, erfgoedrelic- Afspraak zondag 2 september, benieuwd naar de nieuwe ten en natuurschoon. Ook de 11u-17u, Kelderijlei, Schelle speelplekken en kinderwan- wandelkaart en de infoborden delingen in Rivierenland. van Wandelgebied Rivierenland werden deze winter vernieuwd.

Wandeltips: www.rlrl.be/projecten/ recreatie/wandelen

Nieuwe wandellus: Dankzij ‘Ne Nielse Oemweg’ verlaat je de platgetreden paden en maak je kennis met erfgoed, natuur en kunst..

Opening kasteelpark Bel-Air Nieuwe wandel- en fietskaart op kindermaat

Op 10 juni tussen 14u en 18u Vanaf deze zomer kan je, samen met je kinderen, Rivierenland nodigen we iedereen uit op een speelse manier verkennen. Onze nieuwe kaart bundelt voor de feestelijke opening alle kindvriendelijke wandel- en fietslussen in Mechelen, van het vernieuwde kas- Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Willebroek, Zemst en teelpark Bel-Air. Neem deel Boortmeerbeek. Laat de kleinsten kiezen en ga op pad met aan speelbosactiviteiten, een kikker, een konikpaard, een eekhoorn of een ijsvogel als gegidste wandelingen, en gids. Vanaf deze zomer kan je de kaart gratis downloaden via fruitboomspelletjes. onze website.

7 | RIVIERENLAND ACTIVITEITENKALENDER

10/06/2018 11/06/2018 Opening kasteelpark Bel-Air Opleiding padvinders (Bevel, Kessel) INFO Ravotten in het speelbos, INFO bunkers met vleermuizen Hoe inventariseer je trage wegen? verkennen, Finse piste 20u-22u Gemeentehuis Nijlen, 14u-18u, Mechelsesteenweg 102, Kerkstraat 4 Blaasveld

13/06/2018 26/06/2018 Los in ‘t bos Infoavond Paard & Landschap

INFO INFO Feestelijke opening speelbos Graslandbeheer, paardenwelzijn Pasbrug 19u45-22u Gemeentehuis, 14u Pasbrugbos, Hoeveweg 9, Lemanstraat 63, Sint-Katelijne- Sint-Katelijne-Waver Waver

1/07/2018 1/07/2018 Hoevefeesten Parkendag Mechelen

INFO INFO Maak kennis met het Ontdek de 38 parken en melkveebedrijf van de familie groengebieden in en rond de Lodders stad Mechelen

10u-17u Rooierstraat 26, Bevel Programma: www.mechelen.be/parkendag

2/09/2018 7/10/2018 Landschapsfestival Bonheiden boomt Land van spelt en honing INFO INFO Onderhoud bomen, hagen, Belevenissenmarkt, landschapsbar, plantenkeuze wandelingen, workshops 14u-18u Gekko, Dorp 19, 11u-17u Natuurgebied Kelderijlei, Bonheiden Schelle

COLOFON Deze landschapskrant is een uitgave van Regionaal Landschap Rivierenland vzw. Contactadres: Hallestraat 6, 2800 Mechelen, 015 21 98 53, [email protected], www.rlrl.be Ontdek ons op Facebook via www.facebook.com/rivierenland verantwoordelijke uitgever: Ankatrien Boulanger, Coördinator RLRL vzw / redactie: Regionaal Landschap Rivierenland vzw / foto’s: Mie De Backer, team RLRL, Tim Deforche, Waterwegen en Zeekanaal, Marc van den Brande, Francis Sneyers, Marc De Winter / vormgeving: Regionaal Landschap Rivierenland / druk: Drukkerij Moderna Dankzij de financiele steun van: Provincie Antwerpen, Stad Mechelen, Stad Lier, gemeenten Niel, Boom, , Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Berlaar, Nijlen, Heist-op-den-Berg, Duffel, Schelle en Hemiksem, Agentschap voor Natuur en Bos en Agentschap Onroerend Erfgoed.