Norsk Tidend 3-18

Sjølvopplevd Rak i ryggen Seriedronninga RETURADRESSE: – Det er viktig at ein står Landsmøtet i Vinje vart Husteiknar for Norsk inne for det ein skriv. Berre ei feiring av rekordmange Barneblad, 70 bokomslag, Noregs Mållag på den måten kan me få utsendingar, eit rekord- 30 Smørbukk-hefte og Lilletorget 1 med oss publikum, seier høgt medlemstal og fleire 49 hefte av Tuss og Troll. 0184 OSLO Bjørn Marius Øyehaug i viktige målpolitiske sigrar I år ville Solveig Muren Rotlaus. dei siste åra. Sanden blitt 100 år. SIDE 14–15 SIDE 8–11 SIDE 22–23

nr. 3 Norsk Tidend juni 2018 medlemsblad for Noregs Mållag

Ny nynorsk setel Heimlaus I hundre år hadde målfolk i Skien eit eige lokale. Men i vår var det slutt for tida på Dag Bondeheim. Bøker, protokollar og bilete måtte flyttast til eit mellombels lager. – Det er eit nederlag, og det kjem på mi vakt, seier Svanhild Haugen, leiar i Mållaget Dag. SIDE 16–19

FOTO: KJARTAN HELLEVE 2 Norsk Tidend Norsk Tidend 3 • 2018 Framhald avFedraheimen ogDen17deMai skjer iOslo. slaga handlar uansettomdetsom som kjem.Mestepartenav inn opninga gjeveitfintbilete av det ҡ spreidd utover heilelandet. ikkje minstfinstdetfineskular kontorbygg ogsåiandre byar, og enn OsloS.Detfinstmoderne ҡ heilt lettåplassera. Kårstø meser, mendeterikkje Moglegvis erdetoljeraffineriet på ger ogeitsmåbrukved einfjord. bilete frå konserthuset iStavan av landet errepresentert medeit er ihovudstaden einstad.Resten ein skulegang somsikkert også Oslo S,eigangbru over OsloSog spesifikt erdetbilete av Stortinget, krig, togtrafikk ogutlandet. Meir konfliktar, menneske, politikk, vêr, råma inndetsomkjem.Her er Den ereinseriefotografi som skal ҡ i detheile. ikkje kommuniserte medomverda av atrestenein inntrykk av landet det egtrurmåvera Bodø,såfekk Noreg. Les:Oslo.Medunnatakav ogtverskryss av verda oginntil anten, derdetgjekk«signal»på eigentleg attfrå denførre vari- opninga av Dagsrevyen. Detheng siste paråra hardettegått utover på arroganse frå hovudstaden. Dei ҡ [email protected] Utforming: Audun, AS Språksmia Abonnement: 250kroner perår Heimeside: www.nm.no Hege Lothe,ErikGrov I redaksjonen: tlf. 23002932 [email protected], Redaktør: KjartanHelleve, Tilskrift: Avisa blirredigert etterRedaktørplakaten. Utgjeven avNoregs Mållag By og land ҡ ҡ ҡ ҡ Men så kan einjohevdaMen såkan at Det finstandre togstasjonar Den nye slitmeddetsame. Eg erstadigpåjaktetterteikn Lilletorget 1,0184OSLO

KJARTAN HELLEVE

•

2018 - - i lokallaga. skulering, særleg medsiktepåmeirpolitiskarbeid lokallag, skipafleire lokallag ogdrive medleiar- Noregsperioden skal Mållag skipaopp attsovande styrking av sjølve organisasjonen vår. Idenne det sisteprioriteringsområdet –nemlegeiauka sjon (mendessverre etteratnamnetvar bestemt). nettstaden «Entur»somnyleg kom inynorskver rane generelt. Eit eksempelerreiseplanleggings- at lærarutdanninga får sterkare nynorskkrav. under heileutdanningsløpet,ogdetmåògføre til bør føre tiltydelegare regelverk ogbetre rettar. nynorskbrukarane. Deterhellerslikatendringane og fylke slikatikkjereformene slår negativt utfor VISKALÒGpåverke samanslåinga av kommunar enten opplæringatavle skjerpåskjerm, elleribok. møter språket sittgjennomheileskulekvardagen, påverknad visørgeforatnynorskelevane skal «Oppdater!».for kampanjen Medblestogpolitisk er klare, ogdenførsteersomògliggtilgrunn etter deinestefire åra. Femhovudprioriteringar vi nåhareitgodtogaktueltarbeidsprogram åstyre DET VIKTIGASTERESULTATET av landsmøtet erat og stortav servering oganna.Takk tilalle! fråbeid medlokallagsfolka Vinjesomheldtismått fekk detkompliserte tilåsjålettut,igodtsamar varstova somtokutfordringane påstrak og arm møtedagane iVinje. Takk ogsåtildeitilsetteiskri- til alledykk egfekkgledaav åtreffe under lands- GODE ALLEMÅLLAGSMEDLEMMERogtakkforsist er iemning Ei ny tid Grunnlaget få foratviskal tilaltdette,er Slike krav måògstillast tilteknologi-utvikla- Alle skuleelevar iNoreg møte nynorsken skal - - ҡ å gjera ingengjera. meirkan sågodtvikan, oss somervalde, vilegfå takke fortilliten.Vilovar kompetente folk.Varalista erògsterk.På vegner av rik Hope),ogitilleggerdetsupplertmedtonye, det gamle styret (femmedmålungdomsleiarFred- nytt styre valt. Såmangesomfire av ossermedfrå åra. Når detgjelddeinestetoåra, såeraltsåeit ARBEIDSPROGRAMMET GJELDFORdeinestefire million folkover heilelandet vilhaskattemeldinga har fått frå Skattedirektoratet, viserat nesteneinhalv nynorsk forvaksne innvandrarar. Tal Noregs Mållag dig fleire kommunar går over tilnorskopplæring på om korleisstyrke einbestkan nynorsken ibyen. Sta - gode dømepåplassar derdetfortidagår debattar veg til ådøy. Bergen,ÅlesundogStavanger ertre det umoglegåseiaattaletvisereit språk somerpå var ein auke, men settoppmottotalenpå76 352 er til saman37. Dethaddesjølvsagt vore betre omdet talet pånynorskelevar igrunnskulengått nedmed svara tilføremon fornynorsken. Deitosisteåra har debatten omVestlandsregionen ogallehøyrings- styre fekkgjennom,bleieitslags vass-skilje. Såkom siste åra. Grunnlova somMaritAakre Tennø ogførre med Noregs Mållag ogdetnynorske prosjektet idei INNTRYKKET VÅRT ERatdethargått ganske bra ҡ LEIARTEIGEN Leiar iNoregsMållag MAGNE AASBRENN

sjon tilåfå mykje mål(medvite ordspel!). Nestleiar ringsposisjon». Medstatsministerens ord erviiposi- idretten bruker ein«posisjon» mestieittord: «sco- av atVMifotballerrett veit rundthjørnet, atiden posisjon. Noko harnemleghendt. Visomeropptatte nisteren harrett nårho seieratnynorsken nåeri LIKEVEL TRUREGdetergrunntilåseiaatstatsmi - Dialektbruken mangestaderersterktsvekt … fjøla. Digitalelæremiddel kjemikkjepånynorsk. samanslåingane leggpress påspråket over heile dei går over ividaregåande. Fylkes- ogkommune- truar, ognynorskelevane girslepppånynorsken når i kø, spesieltirandsonene derskulemålsrøystingar eiga, vonfulle boble.Utfordringane ogtrugsmåla står står ifare foråsjåverda littmykje frå innsidaav vår OK –IMÅLRØRSLAmåviheiletidahugsepåat singstalen. eigentleg harkomme iposisjon», saSolberg ihel- Solbergtilstades.«NynorskeroutsiderenErna som leet var kronprinsesse MetteMaritogstatsminister VedElena Ferrante- ogMariaParr-suksess. jubi- sidan. Inynorsk-forlaget feirar deiògrekord-år med jubileet forDetNorske Samlaget fornokre veker PÅ DETNORSKETEATRET var detfeiringav 150-års- tid eriemning». av BobDylans «The «Einy TimesTheyAre A-Changin’»: sjølv iånynne påtelemarkingKåre Viruds1975-versjon for tida.Fleire gongerdetsiste året hareggripemeg rekord. Ogsåbortetter. Slike dømefinstdetmange av utrulege 267 297 publikummarar ifjor. Deterogsåny Det Norske Teatret haddesmått levert pånynorsk. Deterny rekord. og relevante.» skuldertrekk, menblisettpåsom viktige,forståelege ikkjeberremar skal blimøttmedhovudristing og kjempe forsvarskampar. Våre ønske, krav ellerdrau- med åskjefornynorsken: Vitreng ikkjelengerberre etter festkvelden med statsministeren: «Noko er i ferd detgodtisosialemediumdagen Jens Kihluttrykte gode. nettkjenningar framover dersomvispelerkvarandre gar. Detbørvera moglegåinnkassere mangefleire grunn tilåleggeballenrette medgodeforhåpnin NÅR VINÅblesnesteomgang igang, erdetaltsåall

seier atnynorsken at statsministeren nå eriposisjon. grunn tilåseia har rett nårho Eg trurdeter - ҡ fattaren bruker foråskildre Lothepus. Gjer greie fornokre avverkemidla for- språk, «kjeftgjørikke vondt». «Kjeft gjerikkjeilt»betyr, påditt 2,2 kiloomnynorsklitteratur Byen erBergen oglageterMållaget Tidend? Hvilken organisasjon girutNorsk nynorsk ogbokmål? HvaerOsloMetsnavnpå målformene. «OsloMet» stemmerikke mednoenav det sammenavnetibeggemålformer. bokmål, dersomdetikke passer med målloven hanavnpåbådenynorskog somfallerunder statlige virksomheter I følgerundskrivV-9B/2016 alle skal det. brukar med solkrem: Du eridiotomduikkje Det erlittmednynorsksomdet skiva, foråseiedetsånn. opp ommorgonen og smørje brød- er mitt.Einfårikkjeprisarforåstå Det eringabragdåskrivespråket som «Neida, jegskrev denpånynorsk.» «Jøss, duskrev den påsidemål.»Jeg: Kollega, lesermasteroppgaven min: beste skule.Slikerdetberre. vi måprioritereverdas foråskape forstår atsærinteresser reagerer, men Eg kutta igrammatikkundervisninga? Noregs Mållagreagerer påatdetblir nynorsk, detereiære åkunnedet. Det erikkjenoko problem ålære Samlagsrot avmindre masse.til fjerning iuliktmaterialebrukt reiskap påskaft ALDRI einspadeforannaenngrave eg Menelleskallar eit eksempel. Bortsett fråakkuratnoforåillustrere einspadeforspade. ALDRI kallar Først fådetpresisert vilegberre at på nynorskåfåkjøpt? Hvorfor finnesdetikke bokstavkjeks Signaturen iinnkallinga tilårsmøte litteraturhistorie avJanIngeSørbø litteraturhistorie Hegglund til forsknings- oghøgare Hegglund tilforsknings- ҡ Kjell Åsmund SundepåFacebookKjell Åsmund SAGT i Morgenbladet-kvissen 25.mai. i Morgenbladet-kvissen Sunnmørsposten om nynorsk omnynorsk Sunnmørsposten Skriftleg spørsmål fråStefan spørsmål Skriftleg Eksamensoppgåve påVg3 Eksamensoppgåve Årets nynorskbrukar 2018 nynorskbrukar Årets Halvor Thengspåtwitter Martin Årseth påtwitter Årseth Martin Mister Beanz på twitter Lothepus tilDagbladet utdanningsministeren. Ali AhmedDhadahow, i Elevorganisasjonen, i Elevorganisasjonen, John-Ragnar Aarset, John-Ragnar Aarset, Rahman Chaudhry Avtroppande leiar moskéleiar iVinje Magne Aasbrenn i Samlagsrota. Spørsmål 12 Spørsmål -

3 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ MÅLNYTT Ottar Grepstad utnemnd til riddar Aftenposten opnar for nynorsk

H.M. KONGEN HAR utnemnt direktør Ottar Grepstad ved Aftenposten og Nynorsk kultursentrum til Rid- sjefredaktør Espen dar av 1. klasse av St. Olavs orden. Egil Hansen har Grepstad får utnemninga for innsatsen han har gjort for å fått Målblome frå fremje nynorsk språk, litteratur og skriftkultur. Noregs Mållag. – Dette er litt pinleg og mest stas. Eg har hatt god tid til å venje – DET ER fordi Aftenposten har ved- meg til dette, men står framleis teke nye språkreglar som tek eit langt utanfor tanken. Eg har gjort steg i retning av å tillate nynorsk ein jobb og sikkert meir enn eg på redaksjonell plass, smiler Magne måtte, mest fordi det har vore Aasbrenn, leiar i Noregs Mållag. kjekt og så mange fine folk eg har Saman med kulturredaktør Sarah fått samarbeide med, seier Ottar Sørheim fekk Espen Egil Hansen Grepstad i ei pressemelding frå blome og diplom som eit synleg Nynorsk kultursentrum. prov på at Noregs Mållag er svært RIDDAR: Ottar Grepstad. Foto NPK Tidlegare rådsordførar Grete glade for dei nye retningslinjene i Riise og tidlegare styremedlem Noregs største avis. Georg Arnestad i Nynorsk kultursentrum tok initiativ til å Rune Olsen ved Universitetet i Skriftfesting av praksis sende søknaden hausten 2016. Bergen og tidlegare forlagssjef Espen Egil Hansen sette tydeleg pris Medunderskrivarar var forfat- Audun Heskestad i Det Norske på merksemda. Han understreka at taren Jon Fosse, museumsdi- Samlaget. moderat bokmål framleis skal vere rektør Ivar Gunnar Braaten og Riddar-dekorasjonen blir viktigaste språket i avisa, og at nynorsk Venstre-leiar Trine Skei Grande. overrekt ved eit arrangement på også i framtida vil vere unnataket. Saman med søknaden følgde Ivar Aasen-tunet i Volda onsdag Han sa at dei nye retningslinjene to tilrådingsbrev frå rektor Dag 6. juni 2018. er ei skriftfesting av ein praksis avisa har blitt styrt etter i fleire år, og at dei kjem som ein konsekvens av samar- beidet med Bergens Tidende, av ein ny generasjon journalistar og at medie- Diagnoselister kvardagen er blitt meir mangfaldig. – Dessutan vil eg hevde at det i 2018 vil vere umoderne å ha eit abso- berre på bokmål lutt forbod mot nynorsk på redaksjonell plass, seier Espen Egil Hansen. DET ER HELSEDIREKTORATET gering, seier avdelingsdirektør som gjev ut diagnoselistene. Det Alfhild Stokke i direktoratet. Nye spåkreglar er ikkje nytt at diagnoselistene – Avdeling helsefaglege kode- Kommentator Harald Stanghelle har kjem berre på bokmål. Tidlegare verk i Direktoratet for e-helse vore med på arbeidet med å lage desse har det gått an å redigere i fast- har nyleg gjort ei ny vurdering språkreglane for Aftenposten. Han seier legane sine lister, men no er det av saka, og vi rår no til å opne til Medier24 at dette er språkreglar dei slutt på det. Dei nye listene kan for å redigere teksten som er har arbeidd med ei stund. ikkje redigerast. knytt til kvar kode. Då vil det – Dette er noko vi har jobba med mellomrom har stoff på nynorsk – Ei diagnoseliste er ein sjølvsagt vere mogeleg å endre ganske lenge, og det er fleire grun- som vi er interesserte i. internasjonalt anerkjent katalog teksten til nynorsk. I vanleg fri- nar til det. Den eine er at vi har hatt – Vi opnar for at nynorsk kan over dei medisinske tilstandane tekst i journalen kan legen alltid behov for å gå gjennom våre eigne brukast av våre medarbeidarar i som finst. Ho listar opp ulike skrive den presise diagnosen i reglar, sidan det har vore litt uklart enkeltståande tilfelle, og denne bru- sjukdomar, men gjev ikkje krav ønskt målform, seier ho. kva som var tillate og ikkje. Den ken skal avklarast med linjeredak- på å vere fullstendig, fortel leiar Dette vil gjere at legane som andre grunnen er at vi samarbeider tør. Dessutan slår vi fast at innkjøpte i Medisinsk Mållag Arne Exner vil nytte nynorsk, får høve til med regionaviser som med jamne nynorsktekstar og saker som våre Nakling. det, men det vil framleis gje dei samarbeidsaviser i Schibsted har Det finst ulike diagnoselister. ekstraarbeid. No i juni 2018 skal skrive på nynorsk, som hovudregel Ålmennlegane nyttar ei som hei- det kome ein ny versjon av ICD- ikkje skal omsetjast til bokmål. ter ICPC, medan Exner Nakling, 11, altså lista for dei legane som – Det er ei klargjering, og også ei som er spesialist i indremedisin ikkje er fastlegar, fortel Exner opning for nynorsk som vi ikkje har og geriatri nyttar ei meir omfat- Nakling. hatt tidlegare. I tillegg skal innsende tande liste som heiter ICD-10. – Etter 24 år med den gamle debattinnlegg og kronikkar publi- Desse listene vert importerte av bokmålslista er det på tide at dette serast i den målforma innsendaren journalsystemet i kommunane kjem på nynorsk. I dag må eg gå I 2018 vil det vere sjølv har valt, og det same gjeld eller i helseføretaka, og når inn og redigere i kvar kode, det er bidrag frå meldarar og kommenta- legane skal stille ein diagnose eit stort arbeid. Hadde dette vore umoderne å ha eit torar som ikkje er tilsette i Aftenpos- skriv dei inn koden frå diagno- tilgjengeleg på nynorsk, hadde ten, fortel Harald Stanghelle. selista. Men der listene før har eg spara meg mykje arbeid. Ikkje absolutt forbod kunna redigerast, er dei no låste. berre finst det ikkje i nynorskver- Positive tilbakemeldingar

2018 No snur Direktoratet for e-helse. sjon, men det heiter òg «ben» og Magne Aasbrenn trur dette kan ha • mot nynorsk på re- – Eg forstår det slik at dette «sten» som ikkje er oppdatert rett- noko å seie for resten av språkpoli- 3 dreier seg om helsefagleg kode- skriving på bokmål. tikken. verk ICPC-2B (International Clas- Kravet frå Medisinsk Mållag daksjonell plass. – Når også landets største avis sivication of Primary Care, ver- er at når den nye lista, som kjem Sjefredaktør Espen Egil Hansen opnar for nynorsk, viser det i praksis sjon 2b). Denne er nyleg teken frå WHO, skal omsetjast til norsk, i Aftenposten at både bokmål og nynorsk er offisielle i bruk hos ein av fastlegane så må ho kome på nynorsk. norske skriftspråk. Dette har mange sine journalleverandørar der MARIT AAKRE TENNØ positive sider ved seg. Det aukar moti- [email protected] Norsk Tidend Norsk kodeteksten i dag er låst for redi- vasjonen for å lære nynorsk hos sku- 4 Aftenposten opnar for nynorsk Aftenposten opnar for nynorsk noko å frykte, seierSørheim. noko åfrykte, nokikkjeer for meirennéimålform spele innatdetå«utsetje»lesarane begge målformer. iallefall Såegkan våre lesarar erifullstandtilålese meldingar pååmjuke opplitt,ogat eg atviberre får positive tilbake- på eitgenerelt grunnlag opplever sjon ogeinredaktør åtasjølv. Men ei avgjerd someropptileinredak teten tileiavis, ogegtenkjeratdeter andre redaksjonar tek. skrivne pånynorsk. frå samarbeidsavisene våre somer det ernaturleg.Detgjeldt.d. saker alle flater i avisa, ideitilfella der lesarane våre møte nynorsk kan på merke så mykje tilendringa. seringa, og trurikkjelesarane vil - seier athoerglad formoderni også endelegåsleppenynorsken til. dominerte aviser, somDagbladet,til vere eitilskundingforandre bokmåls- i deisåkallanynorskområda. Detvil leelevar over heilelandet, ikkjeminst HEIDER: – Språk ereinviktigdelav identi- Ho vilikkjeleggjesegoppkva val – Mendettevilaltsåseieat Kulturredaktør Sarah Sørheim Kulturredaktør ogsjefredaktørEspenEgilHansensamanmedMagneAasbrenn. SarahSørheim [email protected] HEGE LOTHE - ҡ FAKTA ҡ Retningslinjer for bruk

brukes av alle avisens med Det skal som hovedregel ordbok, Kunnskapsforlaget). er moderat bokmål (Norsk 1. Aftenpostens hovedspråk Aftenposten. av bokmål og nynorsk i språknorm. mål skal følge Aftenpostens Språkrådet. Innlegg på bok i Nynorskordboka, UiB/UiO/ justeres i tråd med normen ten. Innlegg på nynorsk bør ikke er ansatt i Aftenpos og kommentatorer som gjelder bidrag fra anmeldere selv har valgt. Det samme i den målform innsenderen og kronikker skal publiseres 2. Innsendte debattinnlegg arbeidere.

- -

redaktør. skal alltid drøftes med sjef disse reglene. Slike unntak 6. Det kan finnes unntak fra Sitater gjengis på nynorsk. skrives på moderat bokmål. ninger til nynorsktekster 5. Førsteside-/fronthenvis Nynorskordboka. justeres i tråd med normen i tes til bokmål. Tekstene bør som hovedregel ikke overset ser har skrevet på nynorsk, skal saker som våre samarbeidsavi 4. Innkjøpte nynorsktekster og med linjeredaktør. Denne bruken skal avklares reportasjer og intervjuer. enkeltstående kommentarer, Aftenpostens medarbeidere i 3. Nynorsk kan brukes av

(Foto: Kjartan Helleve)

- - -

teresserte, meinerjuryen. fleire enndeimestsportsin - forteljarglede somnårlangt har eitoverskot avhumorog Thingnes uansett målform. strekkjamange kan segetter, og ereitdømepånoko saman tilrein forteljekunst, nes smeltarmangegonger seg godtsomsportsspråk. han harvistatnynorskeignar eit føredøme forandre, ogat atThingnesharvore juryen stått språklegåleine,meiner Trass daksjonen. iathanhar bokmålsdominerte sportsre ein einslegminoritetiden vore har somnynorskbrukar forteljar iNRK-sporten. Han vore historie einmarkant det atThingnesi20århar 2018. journalistar mentet sinnynorskprisfor (biletet), fårKulturdeparte sporten, iNRK-Mangeårig journalist sportsnynorsk Får for pris god nye fylkesnamn. namnefaglege rådivaletav at detblirlagtstorvektpå Stortinget gjervedtak,og blir sendpåhøyringfør omnyefylkesnamn saka vala, erfagleguforsvarleg. leg prosess rundtnamne har hatteinforsvarlegfag- ikkje med eitnyttnårfylka ut eitgammaltfylkesnamn behandla somdet.Åbyte ogmåbli lege kulturminne andre, seierAasbrenn. både Språkrådetogalleoss gjer detpåtversavrådfrå «Innlandet», viteatdei skal «Vestland», «Viken» og som nosamlarsegom namn fråregjeringa. støtte framleggatilfylkes- Det ernoklartat KrF vil Mållag, MagneAasbrenn. dingar, seierleiariNoregs i stridmedfaglegetilrå- går innfortilfeldigenamn deierogheller turminna somdeikul- fylkesnamna KrF ikkjevilhandsame – Egerskuffaoverat overKrF skuffa Mållaget – Orda ogbiletatilThing- I grunngjevingaheiter Noregs Mållagkrev at – Fylkesnamna erspråk – Deistortingspartia Harald Thingnes

- (NPK) (NPK) - - - -

5 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ MÅLNYTT Generalsekretæren i Høgre Kva kjenneteiknar nynorsk skjønnlit- er Årets nynorskbrukar Generalsekretæren i Høgre, – Eg tok mine aktive val for teratur og nynorske forfattarskap? I eit John Ragnar Aarset, er kåra til nynorsk først som gymnasiast Årets nynorskbrukar heime i Hallingdal, og vidare nytt storverk på 680 sider kan folk no 2018 av Nynorsk kul- då eg blei leiar i Unge Høgre tursentrum. for 20 år sidan. For meg har det få innsikt i den nynorske litteraturen – Han får prisen for gamle slagordet om «Dialekt viljen til konsekvent + nynorsk = sant» sidan vore bruk av nynorsk i poli- heilt sant heile tida. Eg prøver frå Ivar Aasen si tid og fram til i dag. tiske miljø der slike etter fattig evne å motivere røyster trengst for å andre til den same erkjenninga fremje nynorsk som og opplevinga, og denne prisen sak og praksis, seier motiverer meg sterkt til å halde styret i Nynorsk kul- fram med det, seier den ferske tursentrum i grunngi- prisvinnaren vinga si. Prisen er på 100.000 kroner – Dette er over- og eit grafisk blad av Arne Nøst veldande! Berre det å og blir delt ut under opnings- Foto: Hans Kristian Thorbjørnsen vere tenkt på i denne høgtida for Dei nynorske samanhengen er stor festspela i Ørsta 7. juni. Aarset stas, seier John-Ragnar Aarset kjem til å gi prissummen til eit i ei pressemelding frå Nynorsk verdig føremål. kultursentrum. (NPK) NYNORSK LITTERATURHISTORIE: Nynorskstipend til Åsmund Husabø Eikenes Åsmund Husabø Eikenes får Kvart år deler Noregs Mållag 50 000 kroner i nynorskstipend ut to nynorskstipend på 50.000 for å skrive sakprosabøkene kroner. Midlar til stipenda får Samla for Høg fem og Sprut. Målgruppa vi av Kulturdepartementet, for desse to illustrerte bøkene og føremålet er å hjelpe fram er barn i alderen mellom seks gode prosjekt som kan fremje og ni år. nynorsk på alle samfunnsom- – Utgjevingane Høg fem og råde. Det eine skal gå til ei Sprut er med på å bøte på eit kvinne, og det andre skal gå til problem vi i Mållaget har sett ein mann. første gong lenge, nemleg at det er ein stor – Vi veit at alle små, nys- mangel på sakprosabøker på gjerrige småskolebarn vil få nynorsk for barn, seier Magne tilgang til fagleg fundamentert I TO OG eit halvt år har professor betyr ikkje at han er uavhengig av Aasbrenn, leiar i Noregs Mållag informasjon på nynorsk, og i nynorsk skriftkultur ved Høgsku- annan litteratur. Men nynorsklit- derfor er vi begeistra for å dele len i Volda, Jan Inge Sørbø, dukka teraturen har nokre spesielle sider, ut det eine nynorskstipendet ned i over 150 ulike forfattarskap seier han. for 2018 til Åsmund H. Eikenes, og teke for seg dei store linjene Han peikar mellom anna på seier Magne Aasbrenn. og ulike epokar frå Ivar Aasen si at nynorskfolk gjerne hadde ei Stipendiat Åsmund H. Eike- tid og fram til i dag. Sørbø håpar anna geografisk tilknyting og ofte nes har ein doktorgrad i celle- den nye litteraturhistoria kan vera såg dei litterære periodane frå biologi frå Universitetet i Oslo. med å kasta nytt lyst over nynorsk ein litt annan vinkel enn andre Gjennom utdanning og jobb- litteratur. forfattarar. Ifylgje forlaget viser erfaring har han solide kvalifi- – Eg trur ein får ny innsikt i Sørbø både korleis nynorske kasjonar for å kunne gjennom- nynorsklitteraturen ved å sjå på forfattarar har forma dei litterære føre desse prosjekta. Han har han som sin eigen tradisjon. Det periodane dei levde i – og oppo- fått mykje ros for si fyrste sak- nert mot dei. prosabok frå 2016: Handboka, Ved å bruka sitt eige språk og alt du vil vite om hendene dine erfaringane der dei kom frå, har – og litt til. nynorske forfattarar vore med på å HEGE LOHE gje stemme til folk frå ulike plassar (Foto: Gro Morken Endresen) i landet.

Rosar banebrytande kvinner Framtida til ny- I boka løftar Jan Inge Sørbø fram Ole Rolfsrud heidra med mediemålpris ei rekkje forfattarskap. Ikkje minst har han vore oppteken av å trekkja Programleiar og sportsjourna- Rolfsrud har skilt seg ut med ein norsklitteraturen fram nynorske kvinnelege forfat- list i NRK, Ole Rolfsrud (42) munnleg og ledig nynorsk både tarar som han meiner ikkje har har fått Alf Helleviks medie- på tv og radio. ser god ut. Det har blitt nok påakta. målpris 2018 for bruken sin av – Gjennom entusiasme, – Ser ein på dei store kvinne- nynorsk. sportsglede, humor og alvor aldri debutert så lege forfattarane har nesten alle Prisen blei delt ut på årsmø- viser han eit lett og variert gjort nye, spesielle ting. Halldis tet til Litteraturselskapet Det språk, heiter det. mange nynorske Moren Vesaas skriv til dømes Norske Samlaget. Ole Rolfsrud kjem frå Bran- mykje meir lett og dansande

2018 – Rolfsrud får prisen for dal i Møre og Romsdal og har forfattarar. Ny- enn store, tunge forfattarar som • å vera ein tydeleg og leiken vore knytt til NRK sidan 2003. Aukrust og Nygard. Aslaug Vaa 3 nynorskbrukar gjennom mange Alf Helleviks mediemålpris norskforfattarar skreiv på si side filosofiske dikt år i NRK Sport og for å ha pløgd går til yngre, faste nynorskbru- som var heilt eineståande, og ny mark som laurdagsunderhal- karar i radio og fjernsyn som får veldig mange Marie Takvam føregreip mange lit- dar i programmet «Alle mot 1» legg vekt på å dyrka eit norma- terære periodar før dei kom, seier på NRK 1, skriv forlaget i pres- lisert nynorsk talemål. Prisen er prisar. han. semeldinga. på 25.000 kroner. Poeten Eldrid Lunden er også Jan Inge Sørbø (NPK) Norsk Tidend Norsk Det blir også trekt fram at blant dei han nemner spesielt. Det 6 alltid settlike lovande ut. På på nynorske forfattarar ikkje forfattarskapar, hartilgangen raturhistoria inneheldmange Sjølv omdennynorske litte- – Lys framtid feminist.kalla einmoderne det ermorosamt ategharblitt på åfå medkvinnerogsynest noko med. bli marginalisert,seierhan. ut stårdeialltidifare forå gurane ut. bryt Fordi deibryt fattaren KarinMoe. same ersunnhordlandsfor seier JanIngeSørbø. SJØLVSTENDIG: – Egprøvd åhaeitblikk Det harhanprøvd ågjera – Alle desse store kvinnefi- – Eg trur ein får ny innsikt i nynorsklitteraturen vedåsjåpåhansomsineigentradisjon,– Egtrureinfårnyinnsiktinynorsklitteraturen

- studentrevolusjonen med dis- litteraturen. Det sameblei som bleiviktigfor nynorsk- å innføra innkjøpsordninga, get eratBondevikvar med Bondevik ogBodDylan. Poen Kjell undervisningsminister redda av dåverande og kyrkje- at nynorsklitteraturen blei døy ut,seierSørbø. nynorske litteraturen kom tilå var foratden detbekymring debuterte pånynorsk. Då ganske få forfattarar som nen kritisk. jinga av 1960-taletvar situasjo- slutten av 1950-taletogbyr I boka vitsarhanmed I boka – På eitheilttiårvar det - - dommar motå lesa nynorsk. prisar. Deterogsåmindre for forfattarar får veldig mange nynorske forfattarar. Nynorsk har aldridebutertsåmange teraturen sergodut. Det nynorsklitteraturen. forfattaren lyst påframtida til stemning. Då vart detbrått eiheiltny kull somtoktilåskriva bøker. tidig kom detstore etterkrigs- nynorsken veldig godt. Sam- triktsopprør ogradikalitet. – Framtida tilnynorsklit- I dagserprofessoren og – Detvar tingsompassa MARGUNN SUNDFJORD Foto: Agnete Brun. NPK - - ҡ er slettesikkjeberre «bygdefin». emne. Frå høgttillågt.Nynorsken nade språk tilallehøve ogtilalle nynorsken er eit levande ogdug- nynorsken får. Forpoengeterat den littstemoderlegebehandlinga gladsak, menheftarosslikevel ved nynorsk irikspressa eralltidei til, erframleis eiseignøtt. Meir bygda, tilemnesomhøyrer bygda AT NYNORSKPASSAR bestpå berre eitteiknpådette. depride» pånynorsk erisåmåte å haldestand.Dekninga av «Byg- seruttil tema ogintervjuobjekt, nytta isærskildehøve,til densen tilatnynorsk berre vert atten me iKringkastingsringen opphevinga avforbodet,merkar FOR MEDAN MEventar på også vanskeleg åblibuktmed. digmeskifte. Sommespøkelse erdet VG king av språkpolitikken iriksavisa å vente. Tingtektid,ogeioppmju- nynorsk, såmålfolket ervane med der og3veker åfå Grunnlova på men dettokoss199år, 11måna- uttalte isambandmedsaka: nestleiar iNoregs Mållag,JensKihl, for lengsterutdatert!Mensom som teiknpåatnynorskforbodet ei einasteklage. Dettemådeitake i riksavisa VG av nynorskkring eittårmeddrypp ikkje havore meirstolte.Etter EspenBreivik,tikant ogmekunne i pennenav tidlegare nynorskprak paraden pånynorsk. vart Saka ført lese nokre av oppslaga iVG kunne me iKringkastingsringen GLEDA VAR TILSVARANDE stordå kvinne ellereinmann. bygd, omduersaman medei uavhengig omdu bur ibyeller dufrittfåskal leve utkjærleiken bygda Sjølvsagt ogforhomosaka. dommar vart bådefor tilskamme Befriande var detåsjåkorleis for ste «Bygdepride» i Volda ogØrsta. herlege oppslaga frå denallerfør ein kunnefølgjemedpåalledei FOR DETVAR eingledelegdagdå ein slikdag,tildømes. 10.maivarsom drivmedmålsaka. Slik kjennestdetstundomfoross STEGFRAMogtoattende. EITT Stryn» «DU EEIN Bygdefin? ҡ erikkjesynonymt medeitpara- – Detkjemsikkert tilåtalitttid, MEDIA (Bygderøyst) Dagleg leiariKringkastingsringen GURO KVALNES toer i Oslo, men ein nier på toer iOslo,meneinnierpå hardeiikkjemotteke frå - - - -

7 Norsk Tidend 3 • 2018 8 Norsk Tidend 3 • 2018 inn ieirekkje avsaker derregjeringa har i namnesaker, Språkrådet.Detteføyer seg ikkje høyrtpåsitteige sakkunnigeorgan påhøyring,og regjeringasaka harheller vedikkje åsenda utgreiingsinstruksen Regjeringa på sakshandsaminga. har brote reagerer sterkt både på desse framlegga og «Innlandet» og«Viken». Noregs Mållag regjeringa gåttinnfornamna«Vestland», råd ogtrass istorfolkeleg motstandhar i Stortinget.Istridmednamnefaglege legg tilnyefylkesnamn, liggno ogsaka valet avnyefylkesnamn. blir lagtstorvektpånamnefaglegerådi ring førStortingetgjervedtak,ogatdet omnyefylkesnamnblirsendpåhøy- saka FYLKESNAMNA: STORTINGET MÅTA OVER STYRINGA ◗ ◗ ◗ Noregs krev Mållag at: av nynorskklassane. slikt kravvilhindre unødvendigutarming lege hovudmålet,børinnførastigjen.Eit vere minsttielevarattmeddetopphav- store byane.Kravetfrå2003omatdetskal klasse iallenynorskkommunar ogidei framforvedtakilaupetav2018. legg saka er eittårpåovertid,ogkrev atRegjeringa handsaming. Noregs Mållagmeineratsaka Utdanningsdirektoratet hargjortferdig si ikkje lagtframforStortinget.Heller om Odda-modellen, erenno mensaka Stortinget vedtoki2016åutgreie saka grunnskulen innvandrarar.norskopplæringa forvaksne middel, ogmåogsågjeldelæremiddel i ogdigitalelære Dette gjeldbådetrykte som liggføre påbådebokmålognynorsk. segoversynoverkva enkelt skaffe kan ning forlæremiddel somgjeratskulane leg. Statenmåsyteforeigodkjenningsord- læremiddel, derutvaletpånynorskerdår- nynorsk. Dettegjeldsærlegnyedigitale midla somvertnyttaiskulen, vere skal på ikkje tekpåalvorkravetomatdeilære dag erdetaltformangekommunar som kjem påbåespråktilsametidogpris.I middel. Statenmåsikre atlæremiddel sitt ansvaratelevanefårnynorske lære ikkjevere skuleeigar nale. Detkan berre ernasjonale,ikkjekommuLæremiddel - vert oppfylte norskopplæringa ivaksenopplæringa. ogsåstyrei skulen.Detteskal språkvaleti føremon forkvaspråksomvertundervist ividaregåande skule. avsluttande eksamen og ring, somhareigenstandpunktkarakter og studieførebuande vidaregåande opplæ sidemålsordning gjennomungdomsskulen viktig åsikre tidlegstartmedsidemålogei nynorsk ogbokmålmåhaldefram.Deter Dagens rett tilåsikre opplæringaibåde og styrkjast den nyelova: lov arbeidastfram. einyopplærings- ber 2019.Etterdetskal leverelova ogskal utgreiinga siidesem- offentlege utgreiingar) omopplærings- regjeringa arbeidermedeinNOU (Noregs NYNORSKELEVANE: EI NYOPPLÆRINGSLOV MÅSIKRE 2018 på landsmøtet Fråsegner vedtekne ҡ modellen) klassar utheilegrunnskulen(Odda- harettelevane skal påspråkdelte desse rettane vertoppfylte ansvarforåsikrestaten tekstørre at opplæringslova vert vidareførte ogstyrkteidennye dei språklegerettane tilnynorskelevane Regjeringa kom 6.aprilmedfram- Det børvere einrett ågåinynorsk Retten tilspråkdelte klassar utheile Staten måtaansvarforatdesse rettane Språkvedtak ikommunen ereinviktig Dei språklegerettane måvidareførast Noregs Mållaghartre hovudkravtil

ҡ LANDSMØTET

Noregs Mållagkrev at Eit utvalutnemntav - - - - - hundre år. iNoregs Mållag meinerdifordetersærs Landsmøtet bliståandeifleire går inniallmennspråkbruk ogsomkan namn påfylkeskommunar,berre menerinndelingsnamnsom Mållag atstyresmaktene ikkjeharprioritert dettei2018. runde ogeingrundigpolitiskprosess. Detereigåtefor Noregs fagleg utgreiingsarbeid,av eitstørre einomfattandehøyrings- dømet. resultat avpolitiske kompromiss, med«Vestland» somdetverste prosessar omnyefylkesnamn.Tvert førvedtaka omernamnevala harhattforsvarlege faglege OsloMet. Hellerikkjedeinyefylka sett vekkfrårådatilSpråkrådet,somifleire kommunenamn og hadde gått oppognedmedmålrei- synte Aasbrenn vidare korleis det Utan ådvele forlengeved jubilanten, ta ogfølepåfordetnye skriftspråket. å starteDølen.Optimismenvar tilå opp stillinga siiDrammens Avis for starta meddendjerve Vinjesomsa opp deispråkhistoriske linjene,og tet ennkva somharvore vanleg. kvinner tokordet pådettelandsmø - nene. Særsgledelegvar detatfleire arbeidsprogrammet ellertilfråseg- endringsframlegg korkje tildetnye vore vanleg, ogdetmangla ikkjepå tok ordet oftare ennkva somhar staden hans.Over 180utsendingar potent organisasjon somvitjaheim- motkulturelle idag». journalistikken brandsen snakke om«vilkåra forden ikkje helstvillehahøyrt Frøy Gud- om hansjølv, mendetspørstomhan nok haliktdetOlav Vesaas fortalde var ogsåeitav hovudemna. Hanville umsåret hans,nynorsk journalistikk berre fann detstadiVinjejubile- Mållag sittlandsmøte 2018.Ikkje han haddefått høyre omNoregs nok hakosa segigrava påGran om AASMUND OLAVSSON VINJEville møte iVinjeapril. som møttesttillands- kraftig organisasjon Det var ein handle- Mållaget lenersegframetter laget skalsetjeseg Valet avfylkesnamn harstore konsekvensar. Namnaerikkje Då dagensfylkesnamnvartvedtekne i1918,vardetresultat I leiartalentrekte MagneAasbrenn Det var einhøgstlevande og – MevilatMål- medlemer og10 mål om15000 fleire lokallag, Fredrik Hope, leiar iNMU saman. Denstyrken erdetingen vi får til,får vitilfordi vigjerdet mykje av detvisetossføre. Det vel fulltogfast få påatviskal til ambisiøst program. Egtrurlike- krava våre. vedta Viskal eitsvært gaste grunn tilåvinnefram med Det ervår størstestyrke ogvikti- for nynorsk ersterktogaukande. legget tilnytt arbeidsprogram. leiar JensKihl,dåhala fram framtil, spegla ogsåinnleiinga tilnest- Trua påkva organisasjonenfå kan Arbeidsprogram hev innvertes» erviktig,saAasbrenn. den personlegeinnsatsen,«ljosetme er detsåmangesomharvistatnett viser det. Blant dykk somsitheridag, sken skulle begynneåkverve i2012, målrørsla haropplevd sidannynor bidrakan med.Alleframgangane nynorskbrukar ogmållagsmedlem og verdien av innsatsendenenkelte viktigaste korta, tarikkjebortansvaret sigrar deisisteåra. lemstal ogfleire viktige målpolitiske stort landsmøte, eitrekordhøgt med- som gledasegstortover eitrekord- med pådetsomskjer, saAasbrenn om målrørsla ervaktsam ogfølger opneoppforbetrekan ordningar omgjeringar pådet«store» planet, ken, mendeierògeksempelpåat pregekan denvesle språkpolitik eksempel påatdenstore politikken samanslåingsprosessane ergode Noregs Mållag. Fylkes- ogkommune- og eintilsvarande medlemsauke for overveldande røystetal fornynorsken 2016, førtehøyringsprosessen tileit skulle få nøytral språkform hausten til atdetnye storfylket påVestlandet sjere tilforsvarskamp. Dådetsågut ein opinionlatent somlar segenga- nynorsken blirutfordra, såliggdet eit eksempelpåatnårposisjonentil landet uti,gav bleikasta ossendå eit tydeleg svar. feil, ogateitsterktNoregs Mållag var meinte hoikkjekunnehateke meir var ilive totiårseinare. Aasbrenn at detikkjevar sikkert atnynorsken ter KristinHalvorsen ymtaframpå om 2012, dådåverande utdanningsminis- singa. Hantrekte fram lågpunktet i – Detfolkelege engasjementet – Det at styresmaktene sit med dei – Detatstyresmaktene sitmed dei – Fylkes- ogkommunereforma forsvarleg saksførehaving. viktig atStortingetnotekstyringaoverprosessen ogsyterforei saman med kommunar med mindre nynorsk, må den nye kommunen saman med kommunar med mindre nynorsk, må den nye kommunen framtida for nynorsken. Når tidlegare nynorskkommunar vert slegne opp ansvaret sittmed åtake vare pånynorsken. Mållag krev atdesse støttetilåfylgje kommunane fårekstra kommunar ellerspråknøytralekommunar. iNoregs Landsmøtet nynorskkommune ogkommunar somerrekna sombokmåls - kommunar.til nye,større Sju avsamanslåinganeermellomein NYE KOMMUNAR OGFYLKE:119kommunarslåastsaman skal LANDSMØTET INOREGSMÅLLAGKREVMEIR NYNORSKI Språkbruken i kommunane har mykje å seie for den språklege Språkbruken i kommunane har mykje å seie for den språklege

- - seg målom15000medlemerog10 15 000 medlemer. laget like godtburde siktepååbli Fredrik Hopeframlegg omatMål- «Ungdomens tale»gjorde NMU-leiar endringsframlegg. Inyvinninga halde greie påover sekstisidermed vedtak sundag,måtteutsendingane telen «Nynorskforalle», skulleopptil programmet, somnohaddefått tit- tydeleg atframlegget engasjerte. Då dagen. tafråsom kan oss,saKihllaur – MevilatMållagetsetje skal I ordskiftet somfølgde var det -

3 1

2 Mållaget lenersegframetter 2 ei lang rekkje endringsframlegg. (2) Heldigvis vart detogsåtidtileinlufteturpåPlassen, (2)Heldigvisvart ei langrekkjeendringsframlegg. derAasmundNordstogatokimotogsynterundt.(3) HEKTISK: Kommunal- og moderniseringsdepartementet kan setje i sikre nynorsken i respekt for mindretalet i dei nye fylka. reie har eit sterkt bokmålspress, og det vert ekstra viktig å kjem i små mindretal. Dette gjeld fylke der nynorsken alle- leg satsing og ekstra støtte frå staten si side. og språkleg medvit. I desse kommunane trengst det også ei sær- arbeidstid, kurs og investeringar, men i større mon gode rutinar dretal i den nye kommunen. Språkarbeidet i ein kommune krev som er i mindretal nasjonalt og i mange tilfelle kan verte i min tikk. Dette er særleg viktig for nynorsken og nynorskbrukarane, halde fram med å bruke nynorsk og ha ein medviten språkpoli- av språket sittrundtsegennbok ein rett. Nynorskelevane ser mindre for atdetblirorden iranselen. syte «Oppdater!»skal og kampanjen tale læremiddel fornynorskelevane, har vore uro kringtilgangen pådigi- dreg igang einny Det kampanje. Det erikkjelandsmøte utanatein Kampanje vaksne tillitsvalde, saHope. ganisasjon, ogsatsepåfleire unge at Noregs Mållag ereinvalkampor fleire lokallag, få inneitpunktom Landsmøtet i Noregs vil trekkje Mållag fram tre tiltak I fleire ser me at nynorsken av fylkessamanslåingane – Læremiddel påhovudmål er Nestleiar Jens Kihl har leia arbeid med det nye arbeidsprogrammet. (1)Gledelegmangehaddesynspunktpåframlegget,oglandsmøtetmåttetastillingtil arbeidsprogrammet. meddetnye JensKihlharleiaarbeid Nestleiar - - , og i dag, og journalistikk Om nynorsk Øystein Skjæveland sineigenrapport På deiandre seminara presenterte av deiparallelle seminara sundag. bakk dåhopresenterte kampanjen. styremedlem IngerJohanne Sæter læremiddel erogsålæremiddel, sa på bokmål.Det må taslutt. Digitale mer over meddigitalelæremiddel sen eratnynorske klasserom fløy og produsentane sviktar. Konsekven nynorskutgåver, menskuleeigarane viktig atdigitalelæremiddel kjemi målselevane gjer. Diforerdetsærleg Kampanjen var ogsåemnepåeitt - 1 get då kommunereforma vart handsama: på Stortin eit krav frå kommunal- og forvaltningskomiteen som var ikkje kjem svekt ut av kommunesamanslåingane, Tiltaka vil vereslåingsarbeidet. med på å sikre at nynorsken verk for å stø kommunane og fylka som står midt i saman Eigne samlingar for nye kommunar og nye fylke for problemstillingane og korleis ein praktisk løyser dei. til dømes knytt til skulen, kan slike samlingar avklare nistrasjonen, informasjonen til innbyggjarane og i drift for å sikrefylkestinga planlegg nynorsken både i admi- For å sikre at fellesnemndene, kommunestyra og etter samanslåing å sikre tenleg nynorskbruk - - - Guri Vesaas som guidar, fekkutsen Med AasmundNordstoga ogOlav og tilMidtbøogPlassen.Kultur-turen let, mendetvart fortgløymd med frå landsmøtesalen iÅmotoghotel- vegen austover. Detvar eitstykke eit ørlitemotorhavari påheim- fin reise, omeindåser vekk ifrå både frå OsloogBergenhadde ei møtet. Mendeilangsvegsfarande skepsis til allebussturane knytt til lærdomar frå. rørsla sommålrørsla kunnetrekkje Jon Todal syntetildømefrå same- På førehand var detknytt einviss -

- 3 2 rettar og politikk rundt det å vere og planverk, å innføre eit tydelegare regelverk, tydelegare ei utgreiinglage som ser om det er mogleg Kommunal- og regionaldepartementet bør Utgreiing for å sikre gode nynorskkommunar i framtida vert råka av samanslåingane. vert råka av samanslåingane. kurse tilsette og sikre til at nynorskelevane midlar ikkje og setje i verk språkbruksplanar,rådvelde for å lage til midlar kommunane og fylka. Det bør også stillast Stortinget har løyvd pengar til overgangsordningar for gar og ordningar for nynorsken Økonomisk støtte for å sikre gode overgangsordnin - seg til neste gong ein skal samlast.seg tilnestegongeinskal ikkje verre ateinaltharbyrjaågle ogframoverlentlukka møte,men eit ørliteantiklimakspåsærsvel- dei bussreisande av garde. Detvart å skuve fram valet av nytt styre og få tidsnauda tilåunngå. Løysinga vart med vedtak sundagen,var ikkje som bommalittpåskotøyet. Deivar ivår-søla. på ryggen fleire gløyme. Særlegikkjedeisomgjekk dingane ei opplevingdeiseintvil Med eiheiltutruleglang liste

Foto: Live Havro Bjørnstad [email protected] [email protected] KJARTAN HELLEVE -

9 Norsk Tidend 3 • 2018 10 Norsk Tidend 3 • 2018 og språkopplæring er ein for viktig del av og språkopplæring ereinfor viktigdelav i lærar-oglektorutdanninga. Skulemål kunna gjevastfritak forvurdering isidemål Noregs Mållagmeineratdetikkjeskal dei språklegerettane tilelevane. og må ogsåkjennatilspråksituasjonen Allelektorstudentane fagterminologien. utdanninga, ogfåinnsiktidennynorske dentane fåopplæringinynorsklektor - sitt pånynorsk.Derformåogsådesse stu- funnsfaglærarar kunnelærabortfaget fag måbådematematikklærararogsam- sikra opplæringatilnynorskelevane ialle kunnanynorsk.Fori fagkrinsenskal å Også lærar-oglektorstudentarutannorsk i detteløpetavutdanningasi. har hattfritak,fårtilstrekkeleg opplæring rette foropplæringatstudentarsom ningsinstitusjonane måspesieltleggjatil og nynorskdidaktikk iutdanninga.Utdan- tansen, mådeifågodopplæringinynorsk fådennekompeat lærarstudentaneskal og ialletimarfagskulen.For språkopplæring skjerbådeibarnehagane iandre fagennnorsk,fordi undervisa skal kompetanse erogsåviktigforlærararsom praktisk-pedagogisk utdanning(PPU).Slik nynorsk ogbokmål.Dettemåogsågjelda tidige lærararhargodkompetanse ibåde lektorutdanningane måsytaforatfram- lærar-og Dei ulike barnehagelærar-, ogskule. barnehage i svært mangeufaglærtearbeidstakarar difor urolege oversituasjonenidagmed Meer iskuleogbarnehage. undervisning pane tillæraraneeravgjerandeforgod Noregs- Mållagvisertilatnorskkunnska NYNORSK ILÆRARUTDANNINGA: ◗ ◗ ◗ ◗ Noregs krev: Mållag med gjeldande pedagogiske retningsliner. oftarebokmål langt enn tidlegare. Det strir elevar med nynorsk som hovudmål, møter av desse nye ressursane. Resultatet er at produsentar nynorske utgåver som har laga føremoner med dei nye verktøya, er det få ressursar. Sjølv om det er pedagogiske - til at dette ikkje skal gjelda digitale lærings målforma eleven ynskjer. Det er ingen grunn også digitale læreverktøy skal koma på den forskrift til opplæringslova kapittel 17 at av prinsippa i opplæringslova. Det står i også digitale tilleggsressursar bli omfatta og tilleggsressursar må opphevast. Difor må blir tilgjengelegepånynorsk. for atogsådeidigitalelæringsverktøya måtahovudansvaretskapsdepartementet i stadenfortradisjonellelæreverk. Kunn- og oppslagsverk.Fleire avdesse vilkoma eit mangfaldavdigitalelæringsressursar læreverk eriferd medåblibytteut som deigjeridenanaloge.Tradisjonelle nynorsk idendigitaleskulekvardagen Nynorskelevane måmøtalike mykje ogskriveopplæringa. lese- leg idenfyrste elevane møterspråket sittheiletida,sær- språkbrukarar.til trygge Deterviktigat oppgåvene skulenhar, erågjeraelevane VERKTØY PÅ NYNORSK:Eiavhovud- MÅLLAGET KREVDIGITALE LÆRINGS- ҡ skal finnastpåbeggemålformer.skal Kontorstøtteprogram ogoperativsystem komaskal inynorsk- ogbokmålsutgåve. Alle læremiddel someribrukskulen, vidareførast idennyeopplæringslova. Prinsippa forspråkiallelæremiddel må gja oppskuleeigaranemedeignetilsyn. - fyl Kunnskapsdepartementet børstraks finnalovlegelæremiddel.eigarar kan beidd einlæremiddelportal derskule- Kunnskapsdepartementet børfåutar- ibrukskulen. takast det digitalelæremiddelet,ikkje skal Om detikkjefinsteinynorskutgåveav Det utdaterte skiljet mellom læreverk Det utdaterte skiljet mellom læreverk

oppfylt rettane sine. tilsyn for å sjå til at innbyggjarane får vere ein nynorskkommune, og medføre innehalde fleireå statlege gode for ein nynorskkommune. Regelverket bør ҡ LANDSMØTET - utruleg takksam forprisen,utruleg takksam sa Olaug Nilssen dåhotokimotprisen. og eg tykkjer deterstorstasåkome tilbake. Egerstolt,gladog roman, omTung meintejuryen tids tale. Mållag somstårbakprisen, somerpå30000kroner. get. DeterNorske Teatret, DetNorske SamlagetogNoregs Tung 2017forboka pris ergjevenutpåSamla - tids . Boka tale På litteratur NilssenutdeltNynorsk - landsmøtetfekkOlaug tilNilssen Litteraturprisen tradisjon. Avisa vartdannaimiljøetrundt journalisten,diktaren journalistane. nynorskspråklege somdiskriminerer bådelesaraneogdei Detereinpraksis språka. si, tviheldDagbladetpåforbodetmoteittavdeitonorske avis, plassskrive nynorskpåredaksjonell i avisa.Menslandetsstørste ste avisahertillands.Likevel erdeti 2018framleisforbodmotå høgare ennopplagettilDagbladet,somidagerdenfjerde stør - nynorsk somsidemål.Talet pånynorske erlangt språkbrukarar iNoreg, ein halvmillionnynorskbrukarar ogendåfleire somhar sken plass. tilpåredaksjonell det ønskjeråspegledettemangfaldet,måavisasleppenynor- med eitsterktspråklegogkulturelt mangfald.DersomDagbla- SLEPP NYNORSKENTILIDAGBLADET! Noreg ereitsamfunn tilgang tiletterutdanningiaust,vest,midt- ognord. ansvar foretterutdanningavlærararinynorsk.Einmådåsikra Nokre lærestader børfåeitnasjonaltellereventueltregionalt synatonorskkarakterar,gane skal éininynorskogbokmål. kvardagen tilnyutdannalektorar. Vitnemålafrålektorutdannin- vitja redaksjonen. Bø, saMagneAasbrenn, dåhansamanmednesteleiarJensKihl utvidedekningsområdettil å dekkjeno skal bådeSauheradog nynorsken ogstøroppunderdialektanelokalt. Bø blad fekkMålblomen2018fordi Målblomen tilBøblad FOTO: bakk, Aasbrenn (leiar),Jens Kihl(nestleiar), valdedesse tilåstyralagetdeinestetoåra:Magne Landsmøtet Styret iNoregs 2018-2020 Mållag ogFredrik Hope(NMU).VarafolkKarlsen Gran vartMarianne Gunnhild Skjold(1.vara)ogElineBjørke (2.vara). (3.vara)ogØyvindFenneErsland (4.vara). Varfolk forNMUer heim Trøyflat Riise(2.vara),Birgitta (1.vara),Anders Lim regs Mållag. og GroBirgitteRøilandiBøbladMagneAasbrenn, leiariNo- iNoregsMållag,Synnøve nestleiar SudbøKleppe stre: Jens Kihl, – Det er lenge sidan eg har vore på landsmøtet i Noregs Mållag, – Deterlengesidanegharvore pålandsmøtetiNoregs Mållag, – Årets ereinuvanleg sterk vinnaravNynorsklitteraturpris sin eigen ogsåmedDagbladet sineigen Forbodet motnynorskbryt Nynorsk ogbokmålerjamstiltespråkiNoreg. Deterover – Vi tykkjer deterviktigatBø blad heldpå nynorsken nårdei VG Peder LofnesHauge, Bø bladharfåttMålblomefråNoregsMållag. Frå ven , har sleppt nynorsken til i spaltene sine og på nettsida , harslepptnynorsken tilispaltenesineogpå nettsida

, Schjeide Mariann Bø blad Foto: Marta Kjøllesdal, Bø blad Inger Johanne Sæter- frimodig brukar frimodig brukar Helen Urdland Helen Urdland - - eit demokratisksamfunnerdetingengodegrunnartilålavere. sken plass tilpåredaksjonell iDagbladet.Foravis eimoderne forOslo. ikkjeeilokalavis det syntatdeiereiekteriksavis, til lands.Gjennomågjenynorsken plass ispaltene,villeDagbla- auke denspråklegetoleransenogsjølvkjenslaher bokmål tiljamstiltespråkieignespalter. Avisa dåbidratilå kan er å gjere nynorsk og gjere foråstyrkjesidemålsundervisninga, i Noreg, ogsåideiseinare åra.DetviktigasteDagbladetkan tatttilordepå leiarplass forobligatorisksidemålsundervisning kulturavis.Dagbladethar kjend somlandetsviktigasteradikale og målmannenAasmundOlavsson Vinje,ogvarimangeår og I sambandmedlandsmøtetutnemndestyret OddnyMiljeteig Heidersmedlemer og sleppnynorsken til,seierMagniØvrebotten no kjemframeinnyredaktørgenerasjon somerlittmeirvågale Dettreng vi.Eghartrupåatdet ment fornynorskjournalistikk. forprisen. varmt og takka Magni Øvrebotten varsværtgladforåtaimotMålprisen2018 Ho erleiarforNRKNynorskmediesenteriFørde. Hokjemfrå Magni Øvrebotten (biletet)vartheidramedMålprisen2018. tilØvrebotten Målprisen trygge på å gjere jobben sin på norsk, er det viktig at universiteta pleiarar, lærarar, juristar, skal vere journalistar og sosialarbeidarar ut i arbeidslivet både innanfor og utanfor akademia. For at sjuke- i Noregsitt. Universitet og høgskular utdannar ungdom som skal tigaste områdaåhindre dettedomenetapetpå erakademia. styrke stillingatilnorskspråkpåmangeområde. Eitavdeivik fram åvere detdominerandespråket iNoreg, erdetviktig å STOPP DOMENETAPET IAKADEMIA:For åsikre atnorskheld skriftspråk tilfrigjering. Miljeteig, ogleggtilatnynorskenvere skal eitkvardagsspråk, eit i 1850,vardeteihandbokspråklegfrigjering,seierOddny foråfåprisen. Oddny Miljeteigvarbådestoltogtakksam medlem iMållaget,saMagneAasbrenn. setjastborttilpynt,eiteigespråk:Erdufornynorsk,er skal Hogavalledeisomikkjevilatnynorsken og glødrundtsaka. eleg godttal.Detandre, somerlike blest viktig,erathoskapte over540medlemertilMållaget.Detereitheiltuforstå- ho verva kunnskapen ifleirekunnskapen bøker. stor kjennaravmålreisingssoga oghargjortsegnytteavdenne om mållovssaker ogjamstellingskrav. OlafAlmenningenerein lovsnemnda, somblantannai89–90sendefråsegover500brev målføra ibygdogby. Fråhausten1988varhanmedlemavmål- stilling somprofessor. Dessutan harhaneithjartesombrenn for store mengderdataomskulemålsrøystingar. målrørsla frå1905til1913.Hanvarògtidlegmedpååsamleinn hovudfagsoppgåva . Almenningentilnyeheidersmedlemer Olaf Det erovereinhalvmilliongodegrunnartilåsleppenynor- – Egviltakke foratNoregs Mållaghareitsliktsterktengasje Det er viktig å kunne tenke, forske og formidle på morsmålet Det er viktig å kunne tenke, forske og formidle på morsmålet – DåIvarAasengavut«Ordbog overdetnorske Folkesprog» der han har hatt derhanharhatt Ordbok Frå 1987varOlafredaktør iNorsk om framveksten av av og målvokster omframveksten Målstrev deren under landsmøtemiddagen. deren underlandsmøtemiddagen. Sæterbakk dåhohøgtidelegdelteuthei- gir oss pågangsmot,saIngerJohanne Denne viljentilspråksomMagniharsynt, ja forallesomkjempareipolitisksak. er ogsåeitførebilete foross imålrørsla, nynorsk førebilete imediebransjen.Ho sidan starteni2004. har vore leiarforNynorskmediesenter Botnane iBremanger, buriNaustdal,og utan sidestykke i Mållaget. Éin ting er at utan sidestykke iMållaget.Éintingerat legende iMållaget,saAasbrenn. ordninga, somgjorde OddnyMiljeteigtil Halvorsen fråSV villesvekkjesidemåls- Kristin at dåverandekunnskapsminister innsats somvartlagtmerke til. fartstid iMållaget,ogtidleglanedein Magne Aasbrenn vektpåathoharlang permisjonar innimellom. Der skreiv han innimellom.Derskreiv han permisjonar stillinga framtil1987,mednokre studie 29årgamal.Hanvaridenne 1976 berre deretter daglegleiariNoregs Mållagi i NorskMålungdomfrå1972til1973,og kalla Bergen. Hanvartredaktør foreitbladdei og dervarthanaktiviStudentmållaget målarbeid. Hanbyrjaåstudere iBergen, frå Voss ogkom tidleginniorganisert – Magni Øvrebotten er ikkje berre eit – MagniØvrebotten eit erikkjeberre – Vervekampanjen hennarerheilt – Deterlikevel innsatseni2012,etter I talatilOddnyMiljeteig(biletet)la (biletet) kjem Almenningen(biletet)kjem Olaf Vestlandsfa’n . Såvarthannestleiar

- - - norsk fagspråk. Utan eit norsk fagspråk blir ikkje forskinga norsk fagspråk. Utan eit norsk fagspråk blir ikkje forskinga tusjonane eit ansvar for vedlikehald og vidareutvikling av kontakt med ålmenta for si faglege utvikling. etter. Særleg er fag som geologi og biologi avhengige av nær norsk. Men òg innanfor realfaga er dette viktige mål å streve desse faga må i sin heilskap vere tilgjengeleg for ålmenta på ein norsk fagterminologi. Forsking som vert gjordutviklar i og rettsvitskap, er det særleg viktig at ein held fast ved og og forska på norsk språk, historie, samfunnsliv, folkeminne Vidare vil Noregs peike på at der det blir undervist Mållag utdanningsinstitusjonane tilby norskspråkleg støttemateriell. nynorsk og på bokmål. I fag der pensum er på engelsk, skal karar. Studentar må bli trygge brukarar av fagspråk både på eksamensforskrifta, gjer ikkje studentane til trygge språkbru- tematisk nedprioriterer nynorsk og bryt både mållova og studentane på alvor. At fleire sys- universitet og høgskular norske samfunnet. å bli demokratiske deltakarar og gode språkbrukarar i det skal danne og bu studentane på Universiteta og høgskulane tar ansvaretog høgskulane dei har for norsk språk på alvor. digitale nynorske læremiddel. til Noregs Mållag omsituasjonenfor Synnøve MidtbøMyking harskrive middel pånynorsk. Mållag, mangelen pådigitalelære- gaste pålandsmøtet saka tilNoregs taletida sitilåsnakke omdenvikti- opningsdagen, bruktehandelar av Mållag. minister, tillandsmøtet iNoregs Sanner, ogintegrerings kunnskaps- - mefåDette skal til,seierJan Tore både digitaleoganalogelæremiddel. gjer lova. Hoerheilttydeleg oggjeld – DETERIKKJEgreitt ateinikkjefyl - Vil ordne oppidendigitale læremiddelsituasjonen INNSPEL: Etter universitets- og høgskulelova har utdanningsinsti - Utdanningsinstitusjonane må også ta språkrettene til Han syntetillæremiddelrapporten Då hankom tillandsmøtet iVinje Else Berit HattalandgavKunnskaps- Berit JanToreElse ogintegreringsminister Sannerrådomkorleishankan sikradigitalelæremiddelpånynorsk. Tore Sanner. konkludere seierJan medisaka, har ikkjebestemtossforkva meskal Utdanningsdirektoratet, menme ofte kom etter bokmålsbøkene. gjekk påskulen,dernynorskbøkene han omkorleis detvar dåhansjølv sa atlæremiddelsituasjonen minte nynorsk, seierJan Tore Sanner. Han fleire læringsressursar påbokmålog betre foråfå fleire læremiddel og midla våre ogsjåkva gjere mekan Det tyder atmemåvurdere verke - linga knytt tildigitalelæremiddel. – To erein likestilte målformer – Departementetharfått frå saka – Egseratdeeruroa forutvik ◗ ◗ ◗ ◗ ◗ ◗ Noregs krev: Mållag det blir høgare prioritert. drive med forskingsformidling på norsk, slik at dette arbei- må forskarane få utteljing for å skrive pensumbøker og utdanning og formidling, blir norsk fagspråk svekt. Derfor dette samfunnsoppdraget. Når forsking blir viktigare enn tilgjengeleg for ålmenta, og institusjonane oppfyller ikkje universitet oghøgskular. haldeframåvere Norsk skal administrasjonsspråk ved halde frammedå vere norsk. vednorske universitetoghøgskularskal bachelornivå ogopplæringsspråket framtilogmed Undervisings- på mållovaellereksamensforskrifta. vedbrot møtesanksjonar Utdanningsinstitusjonane skal på. ben sinpådetspråket møtebrukarane deiskal Profesjonsutdanningane målære studentaneågjere job- støttemateriell pånorsk. der pensumlitteraturendetfinnast erpåengelsk,skal møtemeirnorskpensumlitteratur.Studentar skal Ifag tiv tilåutarbeidenorskfagspråkogpensumlitteratur. Teljekantsystemet fårinsen- måendrast,slikatforskarar - tursentrum. nynorskbrukar 2018av Nynorskkul- tær iHøgre, somvart kåra tilårets Aarset,generalsekreJohn-Ragnar - eg erganske stoltover atdetvar stemmer. Egmåinnrømme at med mangeulike stemmer. det. Hanla vekt påatdeterviktig konfliktlinjer, måvi dyrke mangfal- by ogdistrikt. Istadenforådyrke ieinbysomdetermellom internt linjene inorskpolitikk. taletida tilåseienoko omkonflikt- Jan Tore Sanner. Hanbrukteogså styrke fordetnorske samfunnet,sa – Deterviktigmedtydelege vere– Spennetkan like stort på nett. for at pasientar får svar på, og møter skriftspråket sitt krevMållag at helseministeren tek tak i saka og sørgjer offentleg teneste, altså mållova. Landsmøtet i Noregs gaste uttrykket for dette ansvaret er lov om målbruk i både nynorsk og bokmål som skriftspråk. Det tydele - toratet og dei regionale (og lokale) helseføretaka dette? språklege rettane deira. heilt uhaldbart at dagens helsesystem ikkje varetek dei på språkbruken til det offentlege. Difor er det å klage i ein sårbar situasjon og ha andre prioriteringar enn andre som nyttar seg av desse tenestene, kan ofte vere lingsval på Helsenorge.no sikrar dette. Pasientar og informasjonen til Helsedirektoratet om fritt behand- at pasientar får svar på skriftspråket sitt. Heller ikkje systemet som vert nytta av helseføretaka, sikrar ikkje entar, får ikkje svar på nynorsk. Det dataadministrative HELSEFØRETAKA BRYT MÅLLOVA: Folk som blir pasi- Staten har ansvar for å ta vare på og halde oppe Skatteetaten klarer det; kvifor klarer ikkje Helsedirek- vere eindelav dennorske kulturen. motmakt, representere mangfaldet og Mållag utfordre som kan oss,vere ei laget erfor språkpolitikken iNoreg. utdanning, tilåblieindelav miljøet. også nøkkelen inniarbeidslivet, til i integreringsarbeidet. Norsk språk er får lære nynorsk. rane somkjemtilnynorskkommunar, opp kor viktigdet eratinnvandra- næs, utsendingfrå Kvam Mållag, tok viktig emneitala. Sarifa Moola-Ner – Vitreng organisasjonar somNoregs Sanner la vekt påkor viktigmål- – Språk ernøkkelen iskulenogogså Integreringspolitikk var ogsåeit LIVE HAVRO BJØRNSTAD Foto: Live Havro Bjørnstad - 11 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ LOKALNYTT Elevane på nynorskskulane i Tysvær kommune valde vekk nynorsk. No har kommunen klart å snu trenden. Fleire vel nynorsk igjen I 2016 VILLE ingen foreldre ved Etter innskrivinga til sku- Tysvær har fem nynorskskular skulane Grinde og Tysværvåg i Tys- leåret 2018/2019 har fleire valt og tre bokmålsskular. Frå og med vær kommune i Nord-Rogaland ha nynorsk enn bokmål på dei tre 8. trinn vel elevane sjølv skriftleg nynorsk for ungane sine. Rådman- skulane. 42 vil ha nynorsk og hovudmålform. nen og skulesjefen ville endre til 26 bokmål. Sissel Hansen Tysse – Ein må legge til rette for balan- bokmål ved dei to nynorskskulane i Høgre synst det er positivt at sert opplæring og kunne glede seg frå hausten 2017. Det gjekk ikkje talet jamnar seg ut. over liv, variasjon og mangfald. Mål- politikarane med på, skriv Tysvær – Hovudpoenget var å sjå om laget ønskjer i større grad å få fram Bygdeblad. ein kunne bruke utfordringane til å korleis nynorsk er forankra i dialek- Løysinga blei betre informasjon styrkje både målform og ei jamnare tane våre. Mindre strid, meir språk- til foreldra om val av målform. For fordeling av klassene. Nok og god glede, seier leiaren i Tysvær Mållag, skuleåret 2016/2017 var det berre ni informasjon er alltid ei utfordring. Synnøve Bredal Bjelland, til avisa. elevar som valde nynorsk på Før- Det er derfor kjekt å sjå at eit så (NPK) land, Grinde og Tysværvåg. 70 valde enkelt vedtak som å halde eit infor- bokmål. For skuleåret 2017/2018 masjonsmøte kan sørgje for å få gitt NØGD – Mindre strid, meir språk- valde 18 elevar nynorsk og 38 bok- ut nok informasjon til foreldra, seier glede, seier leiaren i Tysvær Mållag, mål. ho til avisa. Synnøve Bredal Bjelland.

Song, lyrikk, litteratur

Saman med Naustdal Songlag skipa Naustdal Mållag til «Vårsong og litteratur» søndag 22. april. Fullt hus! Vi inviterte åtte forfattarar, alle skriv nynorsk, og alle er frå Naustdal eller er tilknytt her – då reknar vi òg forfattaren André Nikolai Haave i Stavang som litt «vår», for det er berre 200 år sidan stamfaren hans kom frå Naustdal. Biblioteket stilte ut nyare, lokale bøker. To kokebokforfattarar kunne ikkje komme, Tho- mas Holme Smådal og Linda Stuhaug, så vi serverte smaksprøver frå bloggen og bøkene deira i staden. Nydeleg mat!

HYLLA VÅREN: Naustdal Songlag song vå- ren velkomen, og lyrikaren Magne Velle sup- plerte med småskeiv lyrikk. Foto: Arne Kleiva

ҡҡ BOKMELDING Ei bok full av gode helse- og livsstilsråd

PÅ SEINHAUSTEN I fjor vart eg Heilt frå nitten års alder har kjemikar og har i dei seinare åra kjend med ei eineståande bok, eg aktivt interessert meg for gjort djuptgåande studiar innan den beste og mest opplysande helse og ernæring - og likevel dei emna som boka dekker! Han boka om helse eg nokon gong aldri før funne ei bok som på er ein framifrå pedagog med har kome over! Ho er full av gode ein så enkel og liketil måte får ein lang karriere bak seg i den helse- og livsstilsråd og viktig fram kva som skal til for å sikra vidaregåande skulen, og med ei helsekunnskap - i eit enkelt, lett- ei god helse. Det som gjer boka formidlingsevne som er einestå-

2018 fatteleg språk. så unik, er at sjølv det mest kom- ande! • Ved å lesa i den vil du forstå kva pliserte meistrar forfattaren å Boka er på nynorsk, noko som 3 som skal til for å ta betre vare på forklara i eit enkelt språk - utan er ganske eineståande til fagbok helsa, heilt til høg alder – for boka unødig bruk av framandord, og å vera - og av ein sjeldan høg inneheld gode råd med omsyn til om framandord blir nytta så blir kvalitet! Aldri før har eg funne både kosthald, levevanar, medisin- dei grundig forklarte! Dette gjeld ei fagbok om helse som er på Helse for livet bruk, kroppens ulike funksjonar, jamvel avanserte eller innvikla nynorsk - og vil seia at dette er av Jon Ingvald Håbrekke vitaminar og mineralar sine funk- biokjemiske prosessar i kroppen. den beste og mest informative Eige forlag

Norsk Tidend Norsk sjonar i kroppen m.m. Forfattaren er sjølv utdanna bio- boka om helse eg nokon gong 12 ҡ ҡ BOKMELDING få kolesterolet ned,forimangetilfelle fåfølger detkan statinarforå åbruka tankevekkande omkva informasjon gjerakan medkroppen dinoghelsadi! næringsmidlar, søtstoff,medisinaretc. skjøna mykje betre kva inntakav ymse vil du og helse.Lesdudenneboka, mv.stoff ogsøtedrikkar harpåkropp kva verknader sukker, kunstigesøt- –oglesaden. boka deg derfor oppmodedegtilåskaffa er mioppriktigemeining–ogegvil har sett,uavhengig av Det målform. på år finansiertbarnebøker nande forteljingane. i bøkene og høyre deispa- sjå deifineoggøyale bileta bøkene og gledasegover å segover kasta lag. Borna nye bøker frå Sotra Mål- på Straume dådeifekk verkstedet barnehage iLærings- blant borna DET VAR STOR spaning nynorsk altibarnehagen møter – Viktigatbarna DELER UTBARNEBØKER: bøkerdei fekknye fråSotraMållag. SPANING: Du finn t.d. veldig opplysande og vilòggjeraBoka degmedveten om Sotra Mållag harifleire Det varstorspaningblantbornaiLæringsverkstedet barnehagepåStraumedå vere naturlegåleseog På Vestlandet det skal for deikomande slekter. nynorsk somskriftspråk hagen. Slikvilvifremje få møtenynorsk- ibarne skal mogleg førskuleborn Litle-Sotra, vestom Bergen. munane påøyene Sotra og Fjell ogSund,deitokom - nynorsk i tilbarnehagane – Viarbeiderforatflest

denne! einaste helsebok iår, børduvelje Håbrekke gjev. Omduberre lesei dei råda somforfattar JonIngvald startar imagen.» lyder:Eitt kapittel «All hjernesjukdom heile organismens helseogvelvære! viktig magenogfordøyelsen erfor fører tildød! jamvel fleire dømepåatstatinbruk kvensar ogiverste fall gir død! Boka detførakan tildramatiske konse- Skaff deg boka -oglevetter degboka Skaff gireigrundiginnføringikorBoka i barnehagen. velbrukte, lovar deitilsette nyleg.barnehagar rekte tilfem barnebøker Marit R.Melkevik over styremedlem imållaget Apelthun, somsamanmed Sotra Mållag, MargitLiljan av,barnsbein seierleiari høyre nynorsk heiltfrå – Bøkene kjemtilåbli EINAR BJØRN REITAN HILDE KRISTIN APELTHUNHILDE KRISTIN Foto: Hilde Kristin Apelthun - ҡ har runda60år. Meynskjertillukke! Johannessen gjort.Ogtidlegareland Arne Målpris-vinnar leiar 70år.har nettfylt Detharogsåtidlegare styremedlem og Randen70 ÅR:Olav ,leiariNoregs Mållag frå1994til1997 mune melderseginnattiLNK. (LNK) ogharibrev tilkommunen bedeomatStrandakom- avnynorskkommunar iLandssamanslutninga medlemskap Styret hardrøfta iStrandaMållag Stranda kommune sitt MEDLEM ILNK: ost. vardet kake ogkaffi, prøvesmaking avitalienskpecorino- Andrea Mainispeltenapoletanskmusikk,ogitilleggtil Kristin Sørsdal«OmåomsetteElenaFerranteogNapoli». målprisvinnar imai.Dåsnakka til eineigenFerrante-kveld demiet Agderog ELENA FERRANTE-KVELD:Vegårshei Folkeaka Mållag, - nen. støtta avstudieforbundetKultur ogtradisjonkommu - er Språkkaféen om språkogkulturihyggelegselskap. held frammedåinvitere Hervertdetsnakka tilspråkkafé. SPRÅKKAFE: Sunndalfolkebibliotek ogSunndalMållag Arbeiderblad. kan lag GÅVE TILTINNDIALEKT- OGMÅLLAG:Tinndialekt-ogmål- skriv spalta«Halling». månaden framover. ImaierdetOveBråtenfråTorpo som målspaltaiHallingdøleneingong fylle bentar somskal Buskerud Mållag HALLING IHALLINGDØLEN: gen. - aveibokgåvetilbarneha ske ogoverrekking barnebøker var detsnakkombrukavdialektord, høgtlesingfrånynor- byrjepåskulentilhausten.Då aller eldsteunganesomskal vitjing iReinliSør-Aurdal. meddei Detsnakka barnehage BARNEHAGEVITJING: i år. gjekk ogsåSandnesMållag.Deimarkerte atlageter100år SANDNES MÅLLAGITOGET: I17.mai-togetiSandnes Mariakirken påGran iHadeland17.mai. for Nynorskkultursentrum,taleunderVinjemarkeringa i VinjeheldtOttarGrepstadAasmund Olavsson ,direktør FEIRING PÅ GRANAVOLLEN: Ihøve200-årsjubileumfor Dessutan harlagetfått2000kroner idriftsstøtte. kroner til stadnamnregistering fråSunndalkommune. STADNAMNREGISTERING: utgåve avNaumdøla jul. iårets blirpremiertetre ogkjempåtrykk bestetekstane der dei einskrivekonkurranse Mållag harutlyst Naumdøla SKRIVEKONKURRANSE: Myklebust. Målprisen tilsokneprest iVolda ogDalsfjord, Kristian MÅLPRIS TILSOKNEPRESTEN: Volda Mållaghargjeve vang Mållag. tileihandfastbok,utgjeven avUllens- eit utvalavtekstane åra skriveblogginnleggkvarfredag, iJakobs bok.Ifjorvart KVARDAGSORD: Sykkel sentrum. &Kaffi iLeirvik feirar Stord Mållagmedeitnynorskopplesingsdøgerpå sette mållagsrekord? Ihøve150års-jubileettilSamlaget OPPLESING I24TIMAR:Kan detvere atStord Mållag vert tildelingaomtalaiHallingdølen. til ålevaoggjevHallingdalkulturell identitet.Kvar månad språket, påatdeterdeisombrukar somfårdet lag peikar inspirerande nynorsk- og/eller dialektbrukar. Buskerud Mål- på einpersoniellerfråHallingdalsommarkerer segsom KJAKJI &KRUS: ҡ har fått4000kroner igåvefråTinnSparebank, melderRju- LANDET RUNDT Nils Ulvundogtidlegare styremedlem HelgaHjet- Buskerud gjerkvarmånadkrus Mållag Hardingen Comunità ItalianainAgderinviterte har samlaeirekke målinteresserte skri- Sør-Aurdal harvore Mållag på Sunndal Mållagharfått5000 Magne Velure hardeisiste 13 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ INTERVJUET

Han slutta i Vassendgutane då det var for mykje reising, og starta gruppa Rotlaus. Brått var reising på ny eit faktum, med konsertar kvar einaste helg fram til september. – Det handlar mykje om å leggja til rette og prøva å snu litt på ting, seier Bjørn Marius Øyehaug. Alltid rotlaus

– EG SLUTTA av di eg drøymde om Eg har mist mange eg har vore eit anna liv, fortel Bjørn Marius glad i, og eg har gjort ting eg har Øyehaug. BJØRN MARIUS ØYEHAUG angra på. «På vei» er truleg den Frå han var 19 og fem år fram- songen som fortel dette best, fortel etter var han trommeslagar i Vass- ҡҡ tekst- og melodiforfattar i Rotlaus Øyehaug. endgutane. Det vart mykje reising ҡҡ syng og spelar gitar Dette er ikkje ukjend tematikk og lite tid heime, i 2012 slutta han i sjangeren Rotlaus høyrer heime i gruppa. ҡҡ spelte tidlegare trommer i Vassendgutane i. Men til skilnad frå sine meir – Eg hadde eigne draumar. ҡҡ Rotlaus skal spele konsert kvar einaste helg fram til september kjende sambygdingar, er det ikkje Kompisar bygde hus, fekk familie og nyt stor suksess med plata På vei som kom i januar. mykje rølp og flatfyll å finna i og ungar og alt som høyrer med. tekstane. Det heile verka så fjernt, eg var – Me har moglegvis litt meir der ute på vegen, men visste at substans i tekstane våre, alvor og eit anna liv, det var også noko eg ein raud tråd reint tematisk sett. kunne tenkja meg på sikt. Eg skriv ut i frå det eg sjølv har Men livet vart ikkje heilt slik opplevd, situasjonar eg sjølv har med det same. Han kom inn i ein vore i, og då blir nok songane våre tøff periode, der han miste ho han litt annleis. For meg er det viktig hadde vore saman med og vart at ein står inne for det ein skriv, samstundes utsett for ei arbeidsu- av mai og ut august skal dei spela lar mykje om å leggja til rette og det må vera sjølvopplevd. Berre lukke. I staden for å setja seg ned kvar einaste helg, til saman over prøva å snu på ting. Eg plar seia at på den måten kan me framføra «og hulka», fekk han heller ned 30 konsertar. Det er mykje for ei eg har helg i vekene og arbeider låtane, få med oss publikum og tankane på papiret. gruppe som vart starta av di ein i helgene. Difor prøver eg alltid røra ved dei. Det vert ekte. Det ikkje ville vera så mykje vekke. å finna på noko «helge-aktig» i gjeld for så vidt musikken òg, me Viktig å stoppa opp Øyehaug ser ironien. vekene, passar på at det faktisk er nok nærare pop-sjangeren. Det – Det skal vera kjekt å spela kon- – Det har gått fort med oss, og blir fri. Men me gler oss stort til er ei god blanding av ulike inspi- sertar, og det å ta vare på spele- eg trur det er sunt å stoppa og av å koma ut og spela, og det er ein rasjonskjelder og ein fot i ulike glede er viktig, fortel Øyehaug, og til, fordøya alle sansar og inn- herleg gjeng som er ute på vegen, sjangrar. som spelar gitar, syng og skriv trykk og finna seg sjølv oppi dette fortel Øyehaug. songane i gruppa. sirkuset. Me er veldig medvitne Gull og platina – Me fekk ein utruleg start og på at det skal vera råd å spela i Eige liv Rotlaus fekk både gull og platina har vore på vegen om lag kvar helg bandet og kombinera det med eit Denne stadige kampen om å vera for debutplata «Bygderamp» som sidan me starta. Mange reagerte nokolunde normalt liv. Det er lett vekke og aldri heilt heime finn ein kom i 2016. Veggen er full med på at me tok ein spelefri periode å ta alt for gitt, som ei sjølvfølgje att både i namnet på gruppa og i trofé for alle singlane som følgde frå slutten av mars og fram til i og berre la dette verta ein vane. Då mange av tekstane. tida etter. Tidlegare i år kom

2018 dag. Men me var samanhengande vert det ikkje moro lenger, og då – Rotlaus starta eigentleg som den andre plata, «På vei». Dei er • på vegen frå nyåret og spelte vert det heller ikkje god musikk. ein liten lufteventil, ein stad der eg strøymde fleire titals millionar 3 25 jobbar, jobbane var utselde, Framleis er det utfordrande å kunne få utløp for kjensler. Så tek- gonger på Spotify. stemninga var god, men eitkvart vera så mykje på farten. stane er stort sett baserte på eige – Det er fort å tenkja at dette stemde ikkje. Me valde å kansel- – Det er framleis tungt å reisa liv. Eg har gjort mykje, opplevd har kome av seg sjølv, at det har lera alle jobbar som stod på kalen- frå det som er heime. Eg har sjølv mykje og reist mykje. I tolv år har vore lett. Det er ikkje tvil om at me deren ein periode og lova å koma ei jente eg er glad i, og ho kunne eg vore på vegen, og det har til har hatt god hjelp av at erfarin- sterkare attende. sikkert ha tenkt seg ei heilt vanleg tider kosta meir enn det smakar. gane eg fekk med Vassendgutane.

Norsk Tidend Norsk Og pausen trengst. Frå midten ferieveke i Syden. Men det hand- Det er mykje ein gjev avkall på. Det handlar om kva knappar 14 for åhaldahjula ogdrifta i gang. vegen, ogdetermange folkisving største heilårs-produksjon på rundt. IdagharmetrulegNoregs 2 bussarpåvegennårmereiser rundt medfullproduksjonoger låta bra, og detkostar. Me køyrer sjåbrabandet skal ut,atdetskal biinntekt. Meeropptekneav at og deisomermed,harnokeiok er idagtotalt10mannpåvegen, gjera kvardagen påvegen god.Me utstyr, spela innfleire låtar og men detmestegår tilåkjøpameir jobbane ognoko påplatesalet, kjekt. Metenerpengar påspele- reisa rundtogspela av didetvar skulle vera eigullgruve. Meskulle kostar. me ersomsagtmedvitne påatdet det harvore einhumpeteveg, og erfaring, harmejobbaknallhardt, gjort åhamnaifeilspor. Trass bransjen vildegvel, ogdeterfort av menneske.Ikkjealleidenne ein skaloppførasegijungel påogomkorleis trykkja ein skal Øyehaug. Bjørn Marius UNDER RADAREN: – Intensjonenvar aldriatdette av– Sånogåranåleva dette? – Det er vel knapt nemnd med eit ord at me har vore på VG-lista. Ein periode varmeinnemedtoalbumpåeiogsametid,– DetervelknaptnemndmedeitordatmeharvorepåVG-lista.Einperiode seier

me diforberre om eitrelativt eller andre frivillige.Ofteber idrettslagtane, erofteeitlokalt fylgjer med. å tasindelav risikoen somalltid det smakar.Deter mykje ein gjev av- mykje ein gjev vore påvegen,og – Deisomskipartilkonser Han fortelatdeimedvite prøver det hartiltider I tolvårhareg kosta meirenn kall på. - Øyehaug. at mefår fleire spelejobbar, fortel verta einsuksess.Detgjerjoberre har interesse av åfå dettetilå partar medeinrisiko ogbegge ein avtale medoss.Dåsitbegge fleire somteksjansenpåå laga eit lågt grunnbeløp,såerdetjo ha levd godtmed.Menved åha Det erikkjeeitscenario egville endar ieitkjempeunderskot. få betalande gjesterogdetheile bygda, ogsåkjemdetberre nokre som prøver åfå tilnoko artigi risikoen. Eg serføre megnokon der einepartenstårmedheile urimeleg åbeomhøgehonorar billettinntektene. Egtykkjerdet lågt grunnbeløp ogeidelingav hadde iBergen saman med ein omtaleav einkonsert gruppa er noko artigdervest einstad. I har høyrt om,ogVassendgutane stovereine, Stauterdetnokon som merksemd. Hellbillieservortne sjanger somikkjefår formykje Rotlaus errepresentantar forein frå media Lite merksemd vel noko rett. metrudei,så gjerme tane. Skal nemleg deisomkjempåkonser nen medvåre eigneplatemeldarar, oppstyret. Meheldoss ibakgrun ærlege på sida av det kommersielle jordnæreer no,meusminka, og meossgodtder stundes likar enn deiflestei landet. Mensam- sjanger ogspelar fleire konsertar avspelingar ennnokon andre i vår skiltamedidag. Mekan harfleire og sametid,noko ikkjemange var meinnemedtoalbumpåei av utgjevingane våre. Ein periode me harvore påVG-lista påfleire vel knaptnemntmedeitord at media.Deter sosiale ogtrykte får eigoddraghjelp frå både tenkjer pådet. Determangesom gratis merksemd. Gruppa erikkjebortskjemdmed tid ogatpublikumvar såunge. konserten haddevore utseldilang meldaren overraska bådeover at Gunslingers frå Tørvikbygd, var – Deterfeilåseiaatmeikkje [email protected] Foto Jørgen W. Lyngvær KJARTAN HELLEVE - - 15 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ LAGRBRUKA

I mange år var lagsbruka heilt avgjerande for målreisinga. No er det knapt nokon att. I vinter forsvann Dag Bondeheim i Skien ut av rørsla. Over og ut

Flyttelasset har stått nokre veker i kjellaren til eit kjøpeseneter, men skal no vidare til eit anna. ◆ Reklame, fotografi, klistremerke og jobbsøknadar frå 30-talet er samla i ein gamal koffert. ◆ Ein innbunden utgåve av Telemark Tidend er noko av det som er teke vare på.

– DET ER syrgjeleg, seier Svanhild gjort sidan starten i 1916. Me som På 90-talet trong bygget sårt frisk Haugen, leiar i Mållaget Dag. har kome etter, har ikkje vore like kapital. Drifta kasta ikkje nok av seg Me står i eit lagerrom under ei FAKTA: dyktige, seier ho. og ein trong midlar til naudsynt bru i Lundedalen i Skien. To karar ҡҡ Lagsbruk er ei gammal norsk vedlikehald. Noko måtte endrast. frå eit flyttebyrå ber inn kasse på nemning på ei verksemd som Frå lagshus til aksjeselskap Dette var ikkje fyrste gong at fram- kasse med bøker, papir, fotografi, blir eigd og/eller driven av eit Kaffistova i Skien opna dørene i tida til bygget vart vurdert. I 1975 bilete, stolar frå 80-talet og ei gips- lag innan Noregs Ungdoms- 1916, midt i den veldige medvin- vart det sett ned ei nemnd som byste av Ivar Aasen. Det vesle flytte- lag og Noregs Mållag, og var den til norskdomsrørsla. Skarpe skulle vurdera alternative drifts- lasset er alt som er att etter hundre mest kjende som bondehei- hovud såg at det var pengar å tena måtar eller sal av garden. Ingen av års drift av Dag Bondeheim og hun- mar og kaffistover. på overnatting og servering, og at alternativa vart realiserte. dre og tolv år med mållagsarbeid i ҡҡ Det har vore over to hundre dette kunne skaffa midlar til lokal- Denne gongen endra ein på byen. Haugen sukkar på ny. lagsbruk i drift, no er det laga. Dette var noko også fleire driftsmåten. I 1996 vart aksjeselska- I månadsskiftet mars/april berre ei handfull att. andre rørsler hadde innsett, t.d. pet Dag Bondeheim skipa, med ein overtok den nye eigaren bygget, fråhaldsmiljøet og indremisjonen. dagleg leiar og eit eige styre. Mål- ҡҡ Mållaget Dag i Skien kjøpte og mållaget måtte ut. Huset vart I Norskdomsrørsla kalla ein desse laget skulle ha ein representant i det som seinare vart til Dag seld nokre månader tidlegare, men Bondeheim i 1915, og kaf- forretningane lagsbruk. Frå 1910 og dette styret, det same skulle Noregs lokallaget hadde håpa på at dei fistova opna året etter. I 1995 utetter gav desse verksemdene vel- Mållag sentralt ha, som var ein av på ein eller annan måte kunne få vart verksemda til eit aksje- dige inntekter. aktørane som gjekk inn selskapet. halda til der likevel. Dei kom i dia- selskap. I 2014 overtok Bøn- Mållaget i Skien hadde kjøpt – Ikkje alle var samde i dette, for- log med den nye eigaren, og fekk til denes Hus i Oslo alle aksjane, Bragegarden året før, fyrst ved tel Haugen. og med ha møte der så seint som i men selde det seinare vidare. at formannen i laget, grosserar – Nokre melde seg då ut i protest, mars. Dei fekk låna nøkkel og låste 15. mars 2018 overtok Onar- Aleksander Lundervold, kjøpte den mellom anna dåverande leiar i mål- seg sjølve inn. Men til slutt vart det heim Eiendom AS bygget. «på eigen vågnad». Sidan overtok laget. Mange reagerte på at ein på klart at leiga ville vera altfor høg. laget eigedomen ved hjelp av ei denne måten gav frå seg styringa. Dei pakka det dei kunne i flytte- handfull private garantistar. I Mållaget fekk likevel tinglyste kasser, og fekk låna eit rom under 1927 vart det innreidd hotellrom i rettar til å ha eit eige møterom, eit kjøpesenteret på Lietorvet. Løysinga tredje høgda, og Dag Bondeheim rom til den omfattande boksam- var mellombels, medan lagerrom- såg dagens ljos. Noko av det siste linga og skulle ha eit årleg tilskot

2018 met under brua kan dei få låna len- Johansen, og ser på at flyttekarane styret gjorde før Nasjonal Samling • til møteverksemd med målsak og ger. Historielaget har halde til her ber inn dei siste kassene. overtok i 1943, var å setja av nok kulturelle aktivitetar. 3 i mange år, og det er turt og gratis. – Det er eit nederlag, og det kjem pengar til å gjera huset gjeldfritt. Planen fungerte. I alle fall ei Men det er ikkje ein samlingsstad på mi vakt. Eg har aldri sete i styret Stadig fleire oppussingar følgde i stund. Sjølv om lokallaget ikkje len- slik Bondeheimen var. i aksjeselskapet som styrte huset, åra etter krigen, og frå 1967 hadde ger styrte huset, hadde dei likevel sitt – Eg må bita det i meg, seier så eg har ikkje vore direkte med lokallaget huset som fast møte- å seia om drifta på generalforsamlin- Haugen, der me står midt mellom på desse avgjerslene. Men det er stad. I alle desse åra var det lokal- gane. Laget hadde mange aksjar. ein modell av ein steinalderlandsby eit nederlag når ein tenkjer på kva laget som dreiv bygget, gjennom – Me har passa på at dei nyttar

Norsk Tidend Norsk og ein plansje om livet til Hjalmar innsats som mange dyktige folk har eit forretningsstyre. nynorsk, og har heile tida meint at 16 gjort permanent, fortel ho. fortelho. gjort permanent, «prøveordning». Somsjølvsagt vart slutt, dådetvart innførteitreårig tapte meogsåtil Men detkampen som detikkjevar skjenkeløyve på. var bra forbyen atdet var eithotell på deitradisjonane. Kanhendadet haldapåfråhaldslinjaskal oghalda keløyve. Meharalltidmeintatein Bøndenes Husovertek det stadigteke oppdettemedskjen hotellet, fortelSvanhild. alkoholdet ikkjeskulleskjenkast på Flyttekarane gjersegklaretilåkøyra. det drifta kasta det drifta av seg.I2010 vart sing ogvedlikehald kravde meir enn Men detstadige kravet omoppus- – På generalforsamlingane vart - planar påbordet, og fleire gonger kom detstadig Dag Bondeheim AS, Bøndenes Huskom inni styret for utan vederlag. Etter at direktøren for og overførast tildennye eigaren aksjane måtteskrivast nedtilnull skulle overta verksemda gratis. Alle drifta. Deteinastekravet var at dei let ogvar villigetilåtaover heile Oslo. Deisågeitpotensialihotel- Hus, somdriftarBondeheimeni og denkviteriddaren vart Bøndenes Berre eitmirakel kunneredda drifta, 2014 var konkursen like omhjørnet. inntektenekomdei auka aldri.I gar foråmodernisera hotellet. Men satsa stort,ogiovermot lånte pen det tilsetteinny daglegleiarsom - skulle blieinlangsiktig eigar ogdei vart lagde fram. Bøndenes Hus konkurs ogtruddepåplanane som meinte atdetvar viktigåunngå Både styret oggeneralforsamlinga var sjølvsagt lojalmotdetvedtaket. let konkurs. Fleirtaletvar for, ogeg alternativet kunnevera åslå hotel- skulle få overta. Sjølvomegvissteat røysta egimotatBøndenesHus leg formeg,seierHaugen. ralforsamlinga. Detvart forvanske- stort hotellattmeddetgamle. utviding ogoppføringav eitnytt, arkitektteikningar ogdraumar om vart lesarane iTelemarksavisa synte – Dåmållaget handsamasaka, –Egvar ikkjepådensistegene- laget kan fåsetjatingasine. dermål- Det erlagtuteinpresenning overlevera dentilfolksomkjem kulturen og historiatillaget, ogå mykje vanskelegare åsynafram ikkje ommegjorde rett. Detervorte me hargjortdetkunne,eg veit lyste rettane våre. Egveit ikkjeom det minsteframleis hattdeiting- bli slegenkonkurs. Dåhaddemei moglegvis haddevore like greitt å rettane for800 000 kroner. nei,seldelagetå hatakka tilslutt rettane lokallaget hadde.Etterfyrst kjøpte BøndenesHusdeitinglyste med på,seierHaugen. gjevne vekk? Detvilleegikkjevera dei førre var skrivnenedtilnullog og bedeikjøpaaksjar?Etterat var villigetilåskyta innpengar. åfinnaprivatenoko alternativ som dei pengar, ogdetvar hellerikkje var forstor. Ingenbankvillelåna frå satsingane tidlegpå2010-talet til åkjøpahusetattende.Mengjelda der, prøvde finansiering deiåskaffa søk pååhaldabygget imållagshen ste somkunnehenda.Ieitsistefor men forlokallaget var dettedetver at detvar eirett forretningsavgjerd, selja bygget. Deterikkjeutenkjeleg I januar2017bestemtedeisegforå varig vart detjoikkje,seierho. familien somoss.Mensærleglang - var trass alteindelav densame – Iettertidsåtenkjeregatdet For ågjera husetenklare åselja – Skriva rundttilfolkpånytt For BøndenesHusgav fort opp. - - - 17 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ LAGRBRUKA

Svanhild Haugen på «kontoret» sitt.

inn i styret. Så eg er redd for at det skaut økonomien i Noregs Mållag og etter beste evne har leita opp spor mykje som smuldrar vekk, og at det Noregs Ungdomslag sentralt i verda. etter alle kaffistover og bondehei- er verre å halda det samla, seier Lagsbruka måtte betala ein fast pro- mar rundt om i landet. Ein kan føl- Haugen. sent inn til landslaga, og det gjorde gja arbeidet på nettsida lagsbruk.no, Den nye eigaren, Onarheim Eien- at budsjettet for Mållaget gjekk og etter planen skal arbeidet enda dom AS, tok over bygget i mars. Tid- frå 2500 kroner i 1909 til 49 000 i opp som bok ein gong til vinteren. leg i april bar ho og dei andre i dug- 1919. Så seint som i 1952 kom meir Arbeidet har fått noko stønad frå nadsgjengen dei siste flyttekassene enn halvparten av inntektene frå Norsk Kulturråd, men er elles fina- ut frå bondeheimen, og smekka att lagsbruka. nisert av ei testamentert gåve frå døra etter seg. Nøyaktig hundre år i Seland nærmar seg slutten på eit lagsbruksnestoren Kåre Kolås frå eigen heim var til vegs ende. dokumentasjonsprosjekt der han Bergen, og blir administrert av Noregs Ungdomslag. Ei suksesshistorie Seland var i mange år dag- Salet av Dag Bondeheim gjer at me leg leiar for Norske lagsbruk, som no berre sit att med ei handfull var ei samanslutning av verksem- lagsbruk; Bondeheimen i Oslo, dene under lagsbruk-paraplyen. Hordaheimen i Bergen, Saga Hotell Han såg utviklinga på nært hald, og i Tromsø, som også er medaksjonær veit at ei nedlegging aldri er moro, i Finnsnes hotell. Og så er Kaffistova men tidene og vilkåra endrar seg i Mosjøen i drift enno. Det kan verka Rørsla har slite gjennom meir enn 100 år - ikkje stusseleg då ein reknar med at det minst forholdet mellom produkt- har vore minst to hundre lagsbruk pris og prisen på arbeidsløn og innan rørsla. Men med litt avstand litt med eit kultu- råvarer. er det råd å sjå verdien av dette – I byrjinga kunne kaffistovene arbeidet. relt mindreverds- tilby eit kvalitetsprodukt til ein det var god butikk. I tillegg kunne – Alt i alt har lagsbruka betydd rimeleg pris, eit «konsept» som låg dei profilera seg med interiør, kolossalt mykje. Det er viktig å sjå kompleks. Dette ein stad mellom kneipa på den eine husbunad og norsk mat. Men etter alt det gode dei gjorde, seier Nils sida og sosietetsrestauranten på den kvart har alle kostnader gått opp:

2018 Seland. gjorde seg særleg • andre sida, seier Seland. løningar, husleige og råvarer. Utan Han meiner at ein ikkje skal – Rundt 1905 var det ei enorm denne bylgja vart det fort tungt for 3 dvela for mykje ved alt det ein har gjeldande i det norskdomsbylgje som lyfte desse mange. Dei som har overlevd, har mista, men heller verdsetja alt det verksemdene fram. Ja, redak- drive godt, men er også dei som dette arbeidet har ført med seg. eg lettvint kallar tør Rasmus Steinsvik i nynorskavisa har vore dei største. Ein resepsjon På den eine sida fekk ein store og Den 17de Mai, sa det gjekk så godt kan halda styr på fem rom eller robuste lokallag, ikkje minst i dei respatex-alderen. at det snart ikkje var moro å vera på femti rom. Og det er heilt klart store byane. Men då den omstridde målmann lenger. Dei må ha vore mest økonomisk at den utgifta skal Nils Seland

Norsk Tidend Norsk lagsbrukskatten vart vedteken i 1915, i ein rus. Kaffistover rund baut, og delast på femti rom. 18 dei historiskehotella,seierhan. lagsbruka har vore pålangtid,t.d. kare tilåtavare på tradisjonarenn me private aktørar somerlangt flin redninga forallelagsbruk. No ser noko friskt åseiaatdetvillehavore gjort einbetre jobb,sjølvom deter merke. Her truregmekunneha ha gjeve ossoglagsbruka eitsær å haldafana høgtnok,somkunne Så rørsla harikkjevore flinknoktil ut. Menmevart joaldrimoderne. ogaltdetgamle skulle moderne Då skullememodernisera oss,bli eg lettvintkallarrespatex-alderen. gjorde segsærleggjeldande idet turelt mindreverdskompleks. Dette seg sjølvetterkrigen. rørsla oglagsbrukamistenoko av for åhjelpaavisa over Meni kneika. Det vart settpåsom eitstøttekjøp aksjar iHaugesunds Avis i30-åra. leg smartetrekket var åkjøpaseg desse eigedomane.Mendetverke - komog kapitalen tildelsfrå salav tidlegare fleire i sentrum, lokale så seintsomi1990.Deihadde og Ungdomslag bygde lagshuset døme pådet. HaugesundMållag Kvalatunstort pådet,kan vera eit driv levande lagsbruk. Omeinser Det finstlikevel dømepå lag som og overlevde Kvitta segmedkafeen lagerligginnundereibruiLundedalen.◆SvanhildDet nye Haugenlåserdøraetterataltharkome påplass. – Rørsla harslitelittmedeitkul- Seland meiner ogsåatbåde - - er bygget drive av eitaksjeselskap, fekk bygget Idag innfriskkapital. seg innibygget, ogpådenmåten for Bondeungdomslaget. Deikjøpte leiar ilokallaget. dei saknarhan,fortelSolveig Lima, framleis erdetfolksomfortelat og formangeibyen. drifta. Det var sårtformangei laget noko annaval ennåleggjaned grunn av Det kafedrifta. var ikkje heile laget påågå over endepå Vedtene auka. årtusenskiftetheldt 90-talet forsvann kundaneogutgif- populær samlingsstad.Menutover iandrekafé høgda,ogdetvar ein styr. Heiltsidanstartenvar det kunne leiga isentrum. då kommunen sjølvtrong dei lokale gja såpassstort,oggav fyrst løyve Kommunen nektafyrstlaget åbyg- vanlegvis forbindmednorskdom. av utsjånadeitstykke unnadenein dom. Bygget vart reist i1970, oger etter kvart åsamla desseiéineige- mar rundtomibyen, ogynskte andre lag haddedeifleire eigedo- get iKristiansand.Tilliksmedfleire god økonomi. forretningssans harlaget nosvært god forteneste.Kombinert medgod og laget kunne seljaaksjanemed 80-åra stodmedieaksjarhøgtikurs, Då kafeen varDå kafeen ute,vart detrom – Detvar eininstitusjon,og Det heldtlikevel påågå over Det bestedømeterlikevel Målla - uansett, fortelLima. går greitt det. Folkveit kvar deiskal møte heiterhanBUL-salen. Mendet Når BULhar ter detMållags-salen. møtesalen. Når meharmøte,hei- kome fram tilkva kalla meskal bra. Deteinasteeratmeikkjehar med sitt. Samlivet fungerer veldig målarbeidet, haldapå ogBULkan mållaget konsentrera kan ossom og BULharto.Dettegjeratmei der mållaget har tre representantar, bra. blirstyrtav Selskapet eitstyre i 2013,fortelLima. tiske dåme la omtilåvera eitlutlag 250 000 kroner iåret. tilskotet tildenne stillingatil auka nisasjonsskrivar. Frå ogmed2018er gjev laget råd tilåhaeineigenorga- lånet som gjevlaget inntekter. Det mållaget, ogdeterrentene frå dette harlåntAksjeselskapet pengar av Bondeungdomslaget 30prosent. der mållaget eig 70prosent og Svanhild Haugen. ket, ogdetfungerteveldig bra, fortel sitt fyrstemøteutaneigenheim. går livet vidare. Iaprilhaddelaget om deternoko tristover det heile, bels erlagra heimehjåhenne.Sjølv heim foråsjåpåfanene somføre- I SkienharHaugeninvitert meg Ein nymorgon – Mensålangt går detveldig – Detvar mangesomvar skep- – Mefår låna ibibliote- eitlokale

i ungdomen,seier Haugen. nye former. megripatak Og noskal sken ibyen, sjølvomdetnobliri halda fram medåmarkera nynor må egvel ståfor. Fordeterviktigå ingen måtehargjeve opp. folk, seierHaugen,ogathopå detogsåskremmakan vekk mållags- av Bondeheimen,mensamstundes endra segnårmenoflyttar møtaut «kyrkjelyd» over detheile. Detkan høyrer meikkjetil»ogatdetvart litt det var nokfolksomtenkteat«der litt skremmande medlagsmøta våre, dette. komadet kan noko positivtutav det vart egveldig glad foråsjå. folk vart likevel sitjandeogdrøsa, og pappfat påeitbord ihjørnet. Men er noko anna medpappkrusog men, gjekkrett attendetildei. Det Så pengane me fekkfrå Bondehei- ogplass tilallerundtbordet.servise til tjuepersonar, førtifemsnittar, me ervane medåtinga oppdekking krev piano,sågår detikkjeder. Og ein felespelar eller hamusikksom ha godt medfolk.Menommeskal mund Haugenpåbesøk,ogdetkom No iaprilhaddemelyrikaren Odd- føredrag såerdeteithøveleg lokale. – Detharegjosagtiavisa, sådet – Deterklart atdetkunnevera Ho serhellerikkjevekk ifrå at – Erdeteinforfattar ellereit Alle foto: Kjartan Helleve [email protected] KJARTAN HELLEVE - 19 Norsk Tidend 3 • 2018 20 Norsk Tidend 3 • 2018

Frequency.no STOLTE • OPNE OG ÆRLEGE • PÅLITELEGE • GODT HUMØR • TEAMÅND • LØNSAME VÅRE VERDIAR: optne O ike is teg vi treng minst ikkje Og kompetanse. sin einskilt kvar på tanke med òg men organisasjon, som berre Ikkje tida. heile oss utvikle å av opptekne vi er Fjord1 I MÅ EIN HA KULTUR FOR LÆRING! VISSTE DU AT ... søk ledigestillingarpå oss påFacebook og fjord1.no forretningsutvikling, HRogIKTtilstrategi,cateringøkonomi/finans med omlag1200tilsette over storedelaravNoreg FOR Å UTVIKLE NÆRING … Instagram Noregs største kompetanseområdene ogfølg ferjereiarlag med deg for å sjå om det kan vere ein vere kan det om sjå å for deg kontakt med i kome gjerne vil Vi fjordane. norske dei på løyse skal vi oppgåvene stadig nye folk til dei mange spennande opplæringsstillingar opplæringsfartøy … Fjord1er … vitilbyr … framovererdetmellomanna maskinkadettar ogtiavdeierdekkskadettar for maskinistar … fortidaharvi … tilsamanharviiløpetaveitåromlag spennande traineestillingar matrosfaget og25personarpåmotormannfaget

… vihartileikvartid vårespennerfråmiljøteknologi, 15 kadettar medarbeidarar 281 nye … i2017tilsetteviheile administrasjonen derimellom 19nyei ikortareellerlengreperiodar påsjø i konsernet,fordeltpå35personar ... viernominerteiårigjen Opplæringsbedrift stort behov , derfemavdeier gode sveler! og ferjer mykje miljøvennlege berre så enn meir er Fjord1 kompetanse. din og deg nettopp passe kunne som jobb ... Fjord1vartkåratil 60 lærlingarpå35 120 , maritime fagi2016 Årets innan ein periode med kassettar ogDVD-ein periodemed kassettar desse erframleis ibruk.Såvar det instruksjonsbøker, ogmange av å gjera noko nytt. Det finstgode var i Ungdomslaget, ogynskte prosjektet etterathosluttader. men harhaldefram somkurator for gjevar forfolkedans i ungdomslaget, Folkedal. Hoertidlegare kulturråd- kunne finnafram til,fortelHalldis sarar, lærarar oginstruktørar lett glipp av noko verdfullt. har dusjølvellerungane dinegått av dessefilmaneutanåtenkjaather godtgjerastDet skal åsjåeihandfull filma ieinslags reklamefilmestetikk. dei heldpåmeddette.Altsaman dansen, oglètdeiforteljaomkvifor sjølveFilmane lètogsåborna forklara ut inaturen, innieinfloreller tunell. teknemed ler øvingslokale, erborna for åfilmaaltinneiungdomshusel- tilgjengeleg pånettet. Menistaden ogdans,altligggratis songleikar ogungdomarsynerfram der born dia» ereisamlingmedkorte videoar no teke det tilnye høgder. «Folkepe - laga menhar undervisingsopplegg, domslag har lange tradisjonar medå gull ogventar pådeg.Noregs Ung- du ikkjedetvar påjaktetter. lyden erstortsettskral ellersålærer liding åsjåpå.Deieroftefor lange, INSTRUKSJONSFILMAR sett artigare ut. dan harstjernepolka til nye høgder. Sjel- instruksjonsfilmen Folkepedia tek Reklameeffekten – Egarbeiddesomkulturrådgje- – Mevillelaga eitoppleggdan dulæraSkal folkedans, liggdet kan vera kan ei

- finna, fortelFolkedal. på nettet. Deiskullevera letteå laga eisamlingfilmarsomliggute ar, mennovar tanken atmeskulle terer dansen. Forfyrstegongerdet men dererdetvaksne sompresen dagar ellerNRKsin«Blimed»-dans, har liknandeprosjekt underDansens senterer ogforklarar dansane.Du skulle sleppaungane til. at deikunneståseglenge,og mane: deiskullehasågodkvalitet Det var toviktigepremiss forfil- Unge tilunge NT NT NT NT NT FAKTA – Deterungane sjølve sompre- ҡ ҡ ҡ ҡ ҡ Skal på sikt verta ei generell Skal på sikt verta ei generell Filmane er resultatet av eit Prosjektet er drive av Noregs Ei samling filmar som syner Folkepedia aktørar på feltet. aktørar på feltet. sikk i Noreg saman med andre side om folkedans og folkemu- og Romsdal. treårig prosjekt er i gang i Møre og folkedans, i tillegg til at eit nar og Rådet for folkemusikk barne-og ungdomsorganisasjo- støtta av Landsrådet for Noregs heller stå at prosjektet til no er datert på heimesida. Det kan infoen er nok ikkje heilt opp- organisasjonar (LNU). (denne for Noregs barne- og ungdoms - forprosjekt støtta av Landsrådet Ungdomslag. youtube no, FB, Vimeo og etterkvart på Du finn filmane på folkepedia. folkedans. fram og forklarar - lukkast betrelukkast iåskiljaossut. ungane sine premiss, såtruregme i såstorgrad lata forteljinga vera på Ved ågjefilmanesæreigne og uttrykk etterslike filmariskulen. terspurnad seg ieitmiljø.Detereinveldig et- gar åhengja hanpå,atdetgår føre meir omeinfår nokre visuelleknag- dansen. Menegtrurateinhugsar miljø, slikateinfokuserer mest på skal læra? småpraten koma ivegenfordetein vore veldig viktigforutforminga. Ranum har vore medfrå startenog med flinkeNyseth filmfolk.Jørn duksjonen, ogegharsamarbeidd mykje ressursar påsjølve filmpro- filmane stårseglenge.Meharbrukt det vore viktigmedkvalitet, slikat senterer dansane.Samstundes har no ungane ogungdomanesompre- alle springrundt ibunadattmedein ikkje vera nasjonalromantikk der mest moglegtilgjengeleg, detskal veramusikk tildansane.Detteskal ulike bruka typar ogateinkan trykk folkedans. Meharrom forulike ut- peikestokken ogseiaatdetteikkjeer at detteerfeil,elleråstådermed så erdetikkjevår oppgåve åseia ein danssomerlittutanforboksen, lære Omungane dansar hjåborna. bra tilopplæring, ellersomerpopu- dansar ogandre dansarsompassar breitt tverrsnitt, bådetradisjonelle gleda somliggibotnen. oppslagsverk. Mendeterdanse- også kunnafungera someitslags fram mangfaldet, ogfilmaneskal ulike miljø.Måletharvore åsyna har reist rundtiheilelandet ogvitja Folkedal og resten av hjelparane Oppslagsverk – Nokre vera vilatdetskal enklare – – Meharmedfolkedans medeit Men vilikkjedetvisuelleog FOLKEDANS interesserte iåtaoppatttradisjonen. noko sliktogmoglegvisogsåsjølve er motiverte foråsendaungane sinepå Så eghartrupåatdesseforeldra er ynskjeråfå til noko. i einleikarring, som harvakse oppmedåvera med ser atmangepåmineigenalder, er noknedeieinbylgjedal.Meneg dansen derute? berre dansar. der kallar deidetikkjefolkedans, dei kulturarv detteer. Medanandre sta- i detvideogbreie omkor viktig kva leggjaut deiheldpåmed,ogkan Nokre ungar erveldig medvitne om språk ogsineeigneformuleringar. ter. Deterviktigatdeinyttar sitteige prat meddeiomkva meerpåjaktet- ut derogdå,meharberre einliten Ungane seianoko, som skal blirvalde det endagodt. Altskjerpåsparket. Og detgjeregaldriigjen,sjølvom stad åfilmamedalleungane påslep. Difor reiste meutogsågetter einny på atdetikkjevar såspanandelokale. såg utder. Dåmekom fram, landa me utanatmevisstekorleiskantine, det sist haddemefått lov åfilmainneiei sering? akkurat fortelja. detegvildeiskal framføre kameraet, ogsåforteldei eg berre ut eitparogplasserer dei segutidet.kastar Av ogtilplukkar tøffe, ogutrulegmodigesomberre heilt fantastiske. Deierkjempe - dansarane. alltid like lett,menFolkedal av skryt domar lyst tilådansa,fortelho. fjord. Måleterågjeungar ogung- – Dei typiske barneleikarringane – Deitypiske barneleikarringane – Ogkorleis stårdettilmedfolke- – Deternestenekstremsport. No – Mendetmåveramykjeorgani - – Ungane mearbeidermed,er Å filmaeinskokk ungar erikkje Kjartan Helleve og Romsdal. TIL VENSTRE:FråopptakiMøre som erkuratorforprosjektet. HalldisFolkedal, å dansa,fortel til gje ungarogungdomarlyst SKAL INSPIRERE: [email protected] Foto: Halldis Folkedal KJARTAN HELLEVE – Måleterå NT Foto: 21 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ TEIKNESERIE

– Smørbukk vart tidleg min favoritt. Då eg kom inn i «livet» hans, mjukna eg han opp. La vekk karikaturen, ironien og moderniserte han forsiktig, fortalde Solveig Muren Sanden.I år ville ho ha fylt hundre år. «Mor til Smørbukk»

SOLVEIG MUREN VART fødd 17. april 1918. Far hen- det å lese i avisa, og ho fekk ein del nye oppdrag. Telemark. Men viktigast var det truleg at ho i nar, Olav Muren, var lærar på Straumsnes skule, Desse åra nytta også Solveig til å lage ei barnebok desse åra vidareutvikla sin eigen eventyrstil. Den kyrkjesongar og kordirigent. Han gifte seg med Åsne som vart gjeven ut på Nasjonalforlaget i 1942. kom til å bli inspirert av Theodor Kittelsen (1857– Lønnegraff i 1914 og fekk seks born: Malmfrid, Alv- Boka hadde eigne teikningar, eigen nynorsk tekst 1914) og Henrik Sørensen. hild, Solveig, Halvor, Anders og Randi. og fekk tittelen I trollheimen. Solveig fekk folkeskulen hos far sin, også teik- I kunstutviklinga si har Solveig Muren Sanden Norsk Barneblad ning. Mange gonger lét far Olav henne få andre hatt fleire førebilete. Louis Moe (1857–1945) var 1957 markerte eit generasjonsskifte i Norsk Bar- motiv enn kjedelege klossar, flasker og gjenstan- fødd i Arendal og flytta i ung alder til København. neblad. Den nye redaktøren Johannes Farestveit dar. Han kunne gje særoppgåver med å illustrere Om somrane var han i Vrådal gjennom 40 år, der hadde begynt året før. Men han var på leiting eit vers eller ei forteljing; noko som utvikla intui- bygde han si kunstnarhytte på Juvlandsæter. etter ein ny teiknar. sjon og kreativ evne. Den våren fekk Solveig Muren Sanden i Vrådal – Det var nok teikning og måling som var stør- eit viktig brev. Det var datert 13. april 1957, og ste interessa mi i oppveksten, fortel Solveig. redaktør Farestveit skreiv: «Med dette gjer vi oss – Rundt det store kjøkkenbordet kunne me så frie at vi sender Dykk nokre forteljingar og dikt sysken sitje og teikne under parafinlampa i vinter- til illustrering. Vi har sett nokre av teikningane kveldane. Den gongen var det mangel på kvitt papir. Dykkar, og likar dei godt.» Difor teikna me ofte på grått innpakningspapir; – Eg vart overvelda. Spurde meg sjølv om eg stundom på margen i avisa, på baksida av voksdu- ville klare det. Tenk å kome etter Jens R. Nilssen, ken og slagbenken. Når eg fekk ei kladdebok, var som hadde teikna i barnebladet i femti år! Eg vis- det storveges. Då kunne det bli teikneseriar. Dei harmlause og ste godt kva hans særmerke var: flotte teikningar – Eg var svært glad då eg hausten 1938 kom inn med ein tunn og presis strek, ein kombinasjon av på Kunst- og handverksskulen. I 1939 gjekk eg også dumme trolla er realisme, karikatur og solid handverk. på Kunstakademiet. Eg lika å måle etter modell, – Eg trong ein liten tenkjepause. Så sette eg i og aktmåleria var i oljemåling. Ei stund hadde eg mine favorittar, gang på teikneromet mitt. Ein månad seinare fekk Henrik Sørensen (1882–1962) som lærar i Oslo. Han eg nytt brev: «Takk for dei 7 illustrasjonane! Vi er var inspirerande og lånte oss kunstbøker. Eg lærte sjølv om det finst svært nøgde med dei – det er sjeldan vi får så fint mykje av han. Då var eg ikkje sikker på om det var arbeid, og så sant De vil teikne meir for oss, skal vi målar- eller illustratøryrket eg skulle satse på. somme som er vere storleg takksame. Over postgiro sender vi i dag – Å arbeide fast med teikneseriar tenkte eg ikkje kr. 210,00 som teikneløn.» Eg følte eg var oppdaga. på den gongen. Mange vurderte ikkje den retninga slemme òg. – På den tid stelte gamleredaktøren, Haavoll, som fullverdig kunst. Eg høyrde at ein flink teiknar framleis med barnebøker og julehefte. Han hadde som Jens R. Nilsen, ikkje var verkeleg kunstnar; Solveig Muren Sanden bruk for ein ny teiknar til Tuss og Troll-heftet. Då noko som gjorde meg rasande. Han var den første han fekk sjå dei sju illustrasjonane mine, sende som teikna Smørbukk og Tuss og Troll fram til 1957. han straks brev: «Er dette noko som interesserer I den tida kom eg òg i kontakt med ein som jobba Dykk? Send meg personleg eit svarord snøggast!» med teiknefilm. Eg fekk nokre oppgåver i prosjektet, Ein sommardag i 13-årsalderen tok faren Solveig – Igjen måtte eg tenkje meg nøye om. Men året som var veldig interessant. Men så kom krigen og med til Juvlandsæter. Kunstnaren viste interesse for 1957 vart starten på eit godt og langt samarbeid. sette ein stoppar. Eg reiste heim att til Vrådal. arbeida og gav henne positiv kritikk. «Du skal teikne Både Johannes Farestveit og eg kom til å setje stor I 1952 gifta ho seg med Arne Sanden og flytta det du tenkjer. Dyra må ikkje stå stille, dei skal ha pris på kvarandre. Det enda opp med 30 år med inn i nytt hus på Vatnar, i nærleiken av Straums- fart og rørsle. Då får teikningane liv», sa Moe. Tuss og Troll, og meir enn 20 år med Smørbukk. nes. Det nye kunstnarnamnet hennar vart Solveig Åra etter krigen utvikla Solveig Muren Når ein ser på livsverket til Solveig Muren Muren Sanden, og snart dukka det opp i Norsk Sanden seg som kunstnar. Ho gjekk eitt år til Sanden, må ein konstatere at ho og Johannes Barneblad i fleire samanhengar. på Kunstakademiet, men satsa stadig meir på Farestveit var eit radarpar. Ved tilbakeblikk ser illustrasjonsarbeid. Ho arbeidde med fleire ein tydeleg at Solveig vart husteiknar for Norsk Ein kunstnar veks fram sjangrar: oljemåleri, akvarellar og illustrasjonar. Barneblad. Ho illustrerte forteljingar i bladet, Alt som 14-åring fekk ho ein illustrasjon på trykk Oppdraga kom frå ymse hald. Det kunne laga vignettar til faste spalter og teikna rundt sytti i Norsk Barneblad. Under krigen, sommaren 1942, vere privatpersonar som kjøpte bilete, Norsk bokomslag til dette forlaget. hadde ho si fyrste utstilling i Arendal. Ho stilte ut Barneblad som trong ein illustrasjon, forlag som Største arbeidet var utan tvil teikneseriane. akvarellar med motiv som var henta frå Vrådal og skulle ha akvarellar til bokomslag. Ofte laga ho Solveig teikna 30 Smørbukk-hefte og hadde Haugtussa. «En ung kunstnerinne i Vrådal», stod både framside og teikningar til juleheftet Jol i ansvar for 49 hefte av Tuss og Troll. På eit ski- 2018 • 3 Norsk Tidend Norsk 22 opp gjennomåra. Egføltedetvar naturlegålate bli glad i. utan åklare alt. Lettåidentifisere segmedogå tasifull guti12–14-årsalderen, somprøver mangt og meirinnitelemarksnaturen: Hanereinfan han seggradvis frå vestlandsmiljøet ogkom meir siktig. Utanategtenktesåmykje over det,fjerna karikaturen, ironien hanfor ogmoderniserte inn i«livet» hans,mjuknaeghanopp.Lavekk Norheim Smørbukk 70år. sagtiboka på24år,mykje. Meir enn9000‘ruter’ harOlav og Troll-illustrasjonane, haregteiknasvært dersamanmedTusshefta. Leggeinserie-rutene ogiSmørbukk- Barneblad teikneserien iNorsk fått tilnamnetteikneseriedronninga. kunstnaråra og med sin store har arbeidskapasitet frå 1959til1983.Ikkjerart athoiløpetav alle Solveig teiknaTuss ogTroll frå 1957,Smørbukk og Smørbukk mentet delteuti1974. fekk denførsteteikneserieprisenKulturdeparte - vart hovald tilheiderlagskvinne. HoogFarestveit pingsmøte forSmørbukksvener i1983Rauland TIDLEG START: – Somme har kalla meg «mor tilSmørbukk» – Sommeharkallameg«mor – Smørbukkvart tidlegminfavoritt. Dåegkom – Smørbukkfekksinfaste plass to stader:i Alt som 14-åring fekk Solveig Muren Sanden ein illustrasjon på trykk i Norsk Barneblad. iNorsk Seinareskulledetblimangefleire. fekkSolveigMurenSandeneinillustrasjonpåtrykk Alt som14-åring - - og folkedikting. korleis trolla igamletida kunnevekse fram isoger av eindovregubbe. inntrykk skaper Dåanareg vere eirot, som einsteinellerfjellformasjon at eganarkonturane av ‘troll’ derute.Detkan vandrar idenvakre vrådalsnaturen, henderdet om detfinstsommesomerslemmeòg. Når eg lause ogdumme trolla erminefavorittar, sjølv og påkort. Mendeierallesnille troll.- Deiharm Dei haregbruktihefteogbøker, tilillustrasjonar kjensle. noko somav ogtilgirmegeilitason- Smørbukk; tre generasjonar av han.Denimidtenermin bukken sitt ‘livsløp’, egvel kan seieatdetfinst islendaren harhanfått behalde.SermepåSmør som køyrde snøskuteri1967. Menskyggelua og avløyste nikkersen. Hanvar denførstegutungen Knebuksene fornuftig. vart tilshorts,ogolabuksa blitt littbreiare ogeldre, menikkjealltidmeir han gå gjennom eivissutvikling.Smørbukkhar Heider ut større bokprosjekt. Detvargav Barneblad då Norsk I 1984vart Solveig Muren Sandenmed påsittandre dal somforteljarogSolveig somteiknar. Hønemor ogdeitolvkjuklinganemedAslaug Høy – Mange kjenner nok dei stornasa trolla– Mangekjennernokdeistornasa mine. - - 22.11.2013. biletkunstnaren. Solveig Muren Sanden døydde sert påamfiet ved miljøgata tilheiderogære for Smørbukk ibronsepåVrådal torg.Hanerplas- hennar iVrådal. Galleri Samvirke eistorutstillingav arbeida Krødsherad ogHeidal.Sommaren 2010hadde på Maihaugen,Brandbu, i Kviteseid, Notodden, fråturprisen Kviteseid kommune. Hoharstiltut «Trollauga» i2004.Året tokhoimotkul- etterpå stor eventyrfestival iHeidalfekkhoutmerkinga kongens fortenestemedalje isølv2001.På ein pris påarbeidetogteikningane hennar. Hofekk biletkunstnar. Hofekkoppleve atmangesette hundre originalarbeid tilKviteseid kommune. overførte Solveig Muren Sandeneiflottsamling av Telemarksavisa meldeom27. februar2001.Då teseid bygdetun. Denstørstegåva hennarkunne oljemåleri av dengamle Flekstveit-garden tilKvi - rellar ogbilete.Sommaren 2007gav hoeitstørre ute, heilttildetsiste.Hoharlaga teikningar, akva- aktivt medimangesamanhengar bådeheimeog seg frå detfaste kunstnararbeidet i1986,var ho 14. 07. 2012avduka Kviteseid kommune Solveig var einsympatiskogstillfarande Sjølv omSolveig Muren Sandenpensjonerte

OLAV MOSDØL Foto: Tone Tveit 23 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡҡ ORDSKIFTE Nynorsken fjernar seg frå seg sjølv! Dette trur eg mållagsleiar Magne Aasbrenn no har skjøna. I leiarartikkelen i Norsk Tidend 2, mars 2018, skriv han kløyvd infinitiv. Her er det konsekvent vera og gjera gjennom heile artikkelen. Dersom dette signaliserer eit endra syn på korleis nynorsken bør stellast med, er det ei gledeleg vending, skriv Hallvard Hegna mellom anna i dette innlegget. Ei gledeleg vending

VOKALEN a GJEV norsk og svensk Man kan aldri vere forsiktig nok. i den offisielle rettskrivinga. Den til- har vorte fleire «nynorskpatriotar». eit særpreg. Dette skil desse språka Ein kan aldri vere forsiktig nok. rådde norma blir eit tilbod som ikkje Kva desse patriotane tenkjer og frå dansk. Språkstriden «nynorsk/ er obligatorisk å bruke for nokon, gjer, er viktig. Det beste dei kan bokmål» har difor dreidd seg mykje Begge er rette. men kan gjere det lettare for mange gjera for nynorsken, er å leggja seg om denne vokalen. Ein har vilja privatpersonar å skrive regelrett og etter å læra seg språket og bruka gjera bokmålet «norskare» med Dette er berre noko av det som stilsikkert.» (ført i pennen av Ottar det i skrift og tale. – Uttrykka «fyr- a-endingar i substantiv og verb undra meg i øvinga. Ein artikkel i Grepstad). ste gong/første gang» viser skiljet i (utan at dette har hatt særleg verk- Utdanning 4/2018 er eit apropos til I august 2017 kom det ut ei ord- dagens nynorsk. nad for korleis bokmål vert skrive.) dømet ovanfor: Ein lærar har laga liste som svarar til «tilrådd norm». «Eit språk treng respekt,» seier A-infinitiv var òg normrett i bokmå- ei liste over ord som bokmålselevar Det er «Nynorsk ordliste – tradisjo- Ottar Grepstad i boka Draumen om let ein periode før 2005. skriv feil. Denne skal hjelpa dei til nell og einskapleg norm» frå Kunn- målet. Difor må målrørsla ha fokus At e-infinitiven no dominerer i å skriva nynorsk rett. Eitt av orda i skapsforlaget. Ho har òg ein liten på kvalitet. Det særmerkt nynorske nynorsken, er eit brot med tradisjo- lista er pronomenet i øvinga: «man», grammatikk og ei synonym-ordliste må ikkje gå tapt. Nynorsk må vera nen, og det endrar språkets karakter. eit ord eg alltid har halde for å vera bokmål>nynorsk. eit alternativ mål. Ein må òg hugsa Dette skjer òg når ein gjer a-verb til typisk riksmål. No skal altso dét på at eit språk ikkje høyrer berre til e-verb (lika > likte). ogso vera «nynorsk»! NÅR DET GJELD 2012- norma, må éin eller eit par generasjonar. Det er Brev frå det offentlege har ein lura på kvifor det skulle vera felleseiga åt eit folk i mange gene- e-infinitiv, det same har brev frå SPRÅKNYTT 3/17 HAR eit intervju naudsynt å setja inn i nynorsken rasjonar. Språkrådet. Redaksjonsspråket i med Jon Fosse: At han skriv godt, bokmålsformer for ord som det er Nynorskordboka har òg e-infinitiv. trur han har noko med nynorsk å gode tradisjonelle nynorskord for. A-INFINITIVEN «SMAKAR» NYNORSK, «Dette er ei avgjerd som er tatt for gjera, seier han. «Du merkar skilnad Døme: Av substantivet «linje» har og eg trur han verkar på elevane å kunne ha ein standard slik at det på nynorsk og bokmål. Det kjem ein jamvel laga to hybridar: skilje- slik at dei tenkjer meir «nynorsk», vert konsekvens i redigeringssprå- noko anna ut.» Då stykket hans, linjer og straumlinjer. Kvifor kunne noko som gjev nynorsk målkjensle. ket. E-infinitiven er truleg vald fordi «Nokon kjem til å komme», vart spelt ikkje skiljeliner og straumliner vera Eg rådde difor barneborna mine i den er mest brukt.» svarar dei meg. på bokmål på Nasjonalteateret, «vart eineformer? Og kvifor kunne ikkje Bærum til å skriva a-infinitiv , og dei Målet er klårt: E-infinitiv skal verta det sagt noko anna», seier Fosse. preteritum av å læra vera ‘lærde’? gjorde det godt i sidemålet. standard i nynorsk. «Stykket skifte farge.» No har han – No er det ikkje lenger normrett Opplæringa i skulen er ei hovud- slutta å skriva skodespel, «og i trilo- nynorsk; det skal vera ‘lærte!’ – årsak til at e-infinitiv har vorte DETTE MÅ SEIAST vera eit paradoks: gien «Andvake» skreiv eg a-infinitiv Eg har sett denne normeringa dominerande. Han er òg godt som Nynorsken fjernar seg frå seg sjølv! og so gamalvore som eg fekk det til grunngjeven med at «fleirtalet seier einerådande i nynorske fjernsyns- Dette trur eg mållagsleiar Magne (han fekk den nordiske litteratur- og skriv «lærte». Då gjer ein det som tekster. Det gledde meg difor då det Aasbrenn no har skjøna. I leiarartik- prisen). Eg var ikkje redd for gamle, Olav H. Hauge har skildra slik: heilt uventa dukka opp eit program kelen i Norsk Tidend 2 mars 2018 gode ord.» No skriv han det han «Riv ut ein stein her og ein stein med særs god nynorsk tekst. Dette skriv han kløyvd infinitiv. Her er kallar «radikal nynorsk»: «Det vil der i ein mur, - det fører til at heile må gjera godt for nynorsken, tenkte det konsekvent vera og gjera gjen- seia markert og langt borte frå bok- muren rasar saman». Det er dette eg. Det same gjeld god nynorsk i nom heile artikkelen. Dersom dette målet,» seier han. Og: «Samstundes som er gjort med nynorsken sidan blad og bøker. Ivar Aasen heldt gode signaliserer eit endra syn på korleis kan eg ikkje skjøna at det kan heita 1938 (side 232 i 5. band av Hauges førebilete for viktig. nynorsken bør stellast med, er det ei «bølge» på nynorsk. Det same gjeld dag-bøker). gledeleg vending. Edvard Hoem har for «tenka». Å ta vekk j-en er like MED MAGNE AASBRENN har alltid halde seg til kløyvd infinitiv, gale som å ta vekk j i «ikkje». Ingen APROPOS HAUGE: Han fortalde Noregs Mållag fått ein aktiv og og Halvor Tjønn, som skriv i Dag språk er konsekvente, men alle språk til Johannes Gjerdåker at då han entusiastisk leiar i. Og som norsk- og Tid, har gjort eit skifte – frå e til har nokre markørar. Og dei skal ein ein gong var i ei litterær samkome filolog er han fagmann. Når konsekvent a-infinitiv. Dette kan ikkje tukla med, seier Jon Fosse. i Oslo, kom André Bjerke bort til han i siste leiarartikkelen førde kalla «målreising på norsk folkemåls Det er i ei ordliste frå Samlaget bordet han sat ved: «Jeg misunner a-infinitiv inn i nynorsken sin, grunn» (eit uttrykk frå Halvdan dette er gjort (Enkel nynorsk ord- Dem Deres språk,» sa han, denne viste han språkleg klokskap, det Koht). Jens Arup Seip fann ut i si tid liste). Men i denne ordlista er det òg markante riksmålsdiktaren. gjev meg voner for nynorsken, som at 65 prosent av folket hadde a-infi- gjort noko klokt. Der er ta/teke eine- Og eg må leggja til: «Det Norske slit. Difor bør det vera ordskifte om nitiv i rein eller kløyvd form. form. For ta – tar – tatt er ei bøying Akademi for Språk og Litteratur» spørsmåla som reiser seg. Under som bryt med nynorsk stil og skjem- har no medlemer med nynorsk som overskrifta «Og bakom syng mino- NÅR DETTE ER sagt, so er det andre mer ei elles god nynorsktekst. hovudspråk. Éin av dei er diktaren ritets-språkpakta», etterlyste leiaren ting som peikar i ei anna lei. Her Knut Ødegård. i Norsk Målungdom, Fredrik Hope, er eit par døme frå ei opplærings- EG VIL MINNA om at Språkrådet «Tal dialekt, skriv nynorsk!» diskusjon. Han spør: «Skal me gå

2018 øving som Språkrådet tilbyd. Ein (etter at det i mai 2012 hadde har vore slagordet åt Noregs Mål- for språksikring eller jamstilling? I • spør: godkjent Riise-normalen, der alle lag sidan 1970-åra. Ein trudde dag er dette det største spørsmålet 3 Kva er rett bøying av substantivet former er likestilte) gjorde eit anna dette skulle få mange til å skriva for målrørsla. Kvar vert det av ord- sak? vedtak: «Som eit tillegg til denne går nynorsk. Men når dei nynorsknære skiftet?» styret med seks mot to røyster inn dialektane vert fortrengde av Eg fyller 90 år i juli, og vil då Ein sak – saken – sakar – sakane for at språkrådet lagar ei tilrådd fleirtalsmålet (Hallingdal, Valdres, snart koma til å forlata «arenaen». Ei sak – saka – saker – sakene norm for nynorsk. Med ei slik norm Telemark osv.), då fell grunnlaget Det vil difor gleda meg om eg fær brukar ein berre ein skrivemåte av for slagordet bort. Mållaget har koma til orde med denne artikkelen.

Norsk Tidend Norsk Begge er rette alle ord som har valfrie skrivemåtar likevel auka medlemstalet sitt. Det HALLVARD HEGNA 24 og Noreg, og det er på tide at dei og Noreg, ogdeterpåtide atdei Men Noreg ermeirennNorge avriksgrensa. skilt langsstorparten på har offisiellstatusogstårsaman Noreg ogbokmålsnamnetNorge det veldigbraatnynorsknamnet eit fleirspråklegområde.Diforer påplass. fårformalitetane Mæland Monica moderniseringsminister deiatkommunal og forventar No Noreg måvertaoffisielle. samiske ogkvenske namnapå Norsk Målungdomkrev atdei Krev samiskogkvensknamnpåNoreg styret, ogaksjonenvar eitfaktum. fekk spire ogslå røter hosSmiN- til aksjonisme.Ballonglepp-ideen kunne passegodtånytte ballong sing. Studentmållaget tyktedet ein slags metafor formyteknu- sprekt medeinpennesplitt, som teikning av einballongsomvert varbrukte ikampanjen, det ei som erfakta. På flygeblada vi kva somernynorskmyte, ogkva har viforsøktåopplyse folkom Nynorskmyteknusarkampanjen av detdeitrur, erfeil.Gjennom mykje om nynorsk, ogmykje aksjon: ballongslepp.Mangetrur laget iNidaros einutradisjonell Målungdom haddeStudentmål- myteknusar»-kampanjen tilNorsk I SAMBAND MED«Nynorsk ballongsprekking Ballongblåsing og – Noreg erogharalltidvore kjøpesenter. eit gåvekort på1000kroner påeit Aasentunet. Hovudpremien var Burger King,Trondheim Kinoog SiT,Samlaget, Akademika, Egon, saman 40premiar av Detnorske positiv respons. Vifekksponsa til sleppet, ogfekkoverveldande få sponsapremiar tilballong- spurte SmiNverksemder omå og henteeinpremie. På førehand long, kunnegå borttilstanden greidde åfå takieinslikbal- eller flinke med olbogebruk,og anten var heldige,høgeav vekst mytar ogpremiekodar. Deisom gane var detlappar mednynorsk Dragvoll. Inninokre av ballon samla ieit nettpåeibruinne skal få denne statusen. skal tementet omatdei samiske namna - munal- ogmodnerniseringsdepar ogsendtkrav tilKomtak isaka, - glade foratSametingetharteke målungdomsleiaren. Deierdifor ikkje hareinoffisiellstatus,seier at deisamiske ogkvenske namna kjande ogdessutan uakseptabelt Hope, leiariNorskMålungdom. det fårsamestatus,seierFredrik samiske ogkvenske namnapålan- Vi blåste opp ballongar somvi – Mevilgålenger, ogmeiner at – Metykkjerdeteroppsiktsvek - - - knuste mangenynorskmytar. longsleppet var vellukka, ogatvi myteknusar». «Nynorsk knust underkampanjen handling påallemytane vi har å smelleiballongar, eisymbolsk men pånynorsk. Snartbyrjadet å oppmodedeitilbeomeksa- folk velkomen, ognytta høvet til vere medpåaksjonen.Viynskte myldrande folkemengd somville førelesningar samla detsegei I denstuttepausenmellom over folkemengda like under. over 70ballongar dalande ned ONSDAG 25.APRILkl.12:05kom tar Hope. burde hattforlengesidan, avslut handle, oggjenamna statusendei namna pålandetvårt,seierHope. saman mednynorsk- ogbokmåls- på skiltogioffisiellesamanhengar lenge. Diforbørdeikunnenyttast språk, ogharvore bruktherilandet skrift- rettskriving ogeitnormert misk oglulesamiskhareioffisiell nordsamisk,Språka kvensk,sørsa- kvenske namnetpåNoreg –Norja. departementet ikkjemågløymedet Vi konkluderer medatbal- – No må Monica Mæland Mæland – NomåMonica Studentmållaget iNidaros Studentmållaget Foto: Marte Søreng MARTE SØRENG - mål inokre samanhengar. få tilsettekan kande lov tilånytta bok det språket deisjølvvil,ogbokmålsbru- lufthamn. Innbyggjarane skal få svar på nynorsk påNAV, VinmonopoletogVigra krevja nynorsk frå staten,somlyt nytta istortmonnyttaskal nynorsk utetterog gamaldags kompromiss: Kommunen nynorskkommunane rundtlaga eitgodt, dagens språknøytrale Ålesundogdeifire flest nynorskelevar – over 2500.Herhar vert denkommunen ilandet medtredje nyttaskal nynorsk ikontakt meddei.Det kommunen iNoreg somkrev atstaten og Romsdal, ogden klart mestfolkerike Dette vert denstørstekommunen iMøre EIT DØMEERnye Ålesundkommune. open forfleire nynorskbrukarar. kerike område –ogmeddetligg vegen fåå vinna:Mekan meirnynorsk ifol- vedtak sompåSunnmøre. Meharmykje Molde –derdetikkjefinstforpliktande i nye Stavanger, nye Sandnesognye fri fornynorsk. Dettrengst enno meir mot deisomynskjeråhaldajugendbyen mogleg politiske vedtak ogforåståopp rørsle iåra somkjem.Bådeforåfå best I NYEÅLESUNDtreng meeisterkmål- munesamanslåing ervedteken. i planane somvert laga etterateikom- betalt påsiktommefår språket vårt inn mefå kan me meineromdensaka, godt kommunesamanslåingar. Mensamekva som folkflest,ogerbådeformot nynorsk ellermeirnynorsk. Målfolker det føra tiltre ting:Statusquo,mindre manslåingar inynorskområda, kan NÅR DETVERTvedteke kommunesa- område –medfleire nynorskbrukarar? manslåingane nye tilåskapa nynorsk KORLEIS KANME utnytta kommunesa- nye kommunar brukarar med Fleire nynorsk- må nytta nynorsk utetter. at deifaktisk ernynorskskular, ogatdei medvit pånynorskskulane iområdet om størreungdomsskulen. Detmåskapast og detmåkoma språkdelte klassar i trengbarnehagane åsjåmeirnynorsk munen måfå nynorskkurs, i borna vedtaka somerfatta. Deitilsetteikom- FOR ÅFÅ tildettetreng memeirenn dag ernynorskområde. nye Ålesund,ikkjeberre deidelane somi større innpass ogfleire brukarar iheile Noregs Mållag måvera atnynorsk får eit dre vel nynorsk sine.Måletfor forborna som nynorskbrukarar ogatfleire forel - vaksen nynorskbrukar, atfleire heldfram nynorsk fører tilatdetvert lettare åvera områda påVestlandet. Meir synleg meir nynorsk ieitav deimestfolkerike føraVONLEG KANDETTE tilmykje ҡ ҡ NMU Leiar i Norsk Målungdom Leiar iNorsk FREDRIK HOPE

- - 25 Norsk Tidend 3 • 2018 26 Norsk Tidend 3 • 2018 Arne Nustad Arne Jogrim Nordsletten Øyvind Nordli MyrvangAsbjørn Asgeir Lilleås Gunnar Lien Anders Jan Larsson Grete Langodden Inger Margrethe Reidulv Kleppe Ola Klepp Håvard Kleiven Ola Jonsmoen Per Rolf Johnsen Helen Johannessen Kåre Idsø Bjarte Hole Gaute Elvesæter Magnhild Harsheim Solfrid M.Harildstad Olav Haraldseid Anders G.Fretheim Tordis Irene Fosse Inger LiseFiskvik Frode Erstad Ingvild MarieEknes Trond Dalsegg Jan Dahle Ivar Bungum Per Brumillom Jostein Brenden Jon SteinarBredeveien Anders Bjørge Ole Bjerke Olaug Aaberge LAGET AUSTMANNA- Olav Torj Åkre Jens Vellene Olav Vehus TveitenBjarne Helge Ove Tveiten Johannes G.Torstveit Berith Svendsen Tone Stålesen Øystein Rød Olav Riisland Astri Reine Sigrid BjørgRamse Signe AliseOlstad Tarald Myrum Nils Markset Torleiv K.Løyland Jon KolbjørnLindset Hans-Olav Lauvstad Gunvor Lande Karl Kråkedal Ragnar Kaasa John Gustav Johansen Gerd FosseHovden Malmfrid N.Homme Knut K.Homme Johannes Havstad Per Yngvar Hardeberg Angerd Gjerden Hallgeir Gjelsvik Rolf Fredriksen Torfinn Brokke Anne Margrethe Bjåen Jorunn Rysstad Berg Lars Aasbø Scott Aanby MÅLLAG AUST-AGDER med norsken ognynorskbrukarane. Vildugjemålgåve? giroen Brukgjerne somkom kroner igåve. Støtta frå dykk ereitutrulegviktigbidrag tilarbeidetvårt for ny- Tusen takk! Mellom15.marsog23.maifekk hjarteleg Noregs Mållag 334 884 ҡ Kyllingstad Helland ҡ MÅLGÅVA Norsk Tidend,ellervippseitvalfritt beløptil90540.Tusen takk!

Bjarne ØygardenBjarne Svein Øye Åse GrønlienØstmoe LiavaagBjørn Visø Olav Veka Lars Ullgren Ola Tronsmoen Ola Tolstad Randi EekThorsen Magne Teppen Gudmund Teigen Aud Søyland Sverre Sørbø Nils SteinarSlapgård I.Skåle Arne Skuterud Arne Ola Sivilhaug Randi Rosenborg Torlaug Roel Ellen Preststulen Kjersti Prestkvern Jørgen Nørstegard Olaf Nøkleby Jon EgilBrekke Anne Kristine Reidar Borgstrøm Martin Ingvald Erlend Bleie Gudrun Bjørset Reidar Bjørnerheim IvarBjørn Bjar Ola Bergsaker Karin Berget Eivind Berge Lillian Austnes Børre Austmann Anne Krøgli Auen Gurid Aga Askeland Norunn Askeland Per Andresen Ruth Amdahl Ivar Aasen Solveig Fiskvik Bergfinn Aabø VIKVÆRINGEN FYLKESMÅLLAGET Anders Olav Vøllo Sigurd Tveito Sigrun Torsteinsrud Einride Tinjar Rolf Harald Sæther Kjell Snerte Knut H.Skrindo Kari Roe Halle Perstølen Ommedal Arne Ingunn Asperheim Osvald Medhus Klaus Lågøyr Hildegun H.Lien Mona Lid Kirkebøen Arnhild JordeOddbjørn Bjørg KariBrattåker Ola Feten Per Drabløs BrennhovdHerbjørn Niri Baklid MÅLLAG BUSKERUD Bredsdorff Blindheim Aamodt Nestegard Håheim

Olav Nils Thue Tordis Thorsen Jostein Sønnesyn Ingeborg Sætre Sæther Bent Arne Sissel LSæbø Åsfrid Svensen Ellen MarieSvea Anne Strømberg Agnete Strand Anne Storaker Nils Standal Sigrid Skålnes Arve Skutlaberg Gunnvor Fykse Olav R.Skage Toril KristinSjo Geir Kåre Sandsleth Magnus Robberstad RoaldsetAsbjørn Håvard Rem Benjamin Edillon Kari Rysst Paulsen Torgeir Ose Øystein NjålNordang Finn Måge Odd GeorgMurud Mundal Arnold Norvald Mo Jon Låte Aaslaug Lode Tor EinarLjønes John Petter Lindeland Edvard Lauen Aase Haugan Larsen Bård Kolltveit Harald Sverdrup Koht Siri Kjær Laurits Killingbergtrø Jens Kihl Olav Høgetveit Marit Hovdenak Joar T. Hovda Karin Strand Valborg Holten Halldor Hoftun Anne Grethe Hoff Edvard Hoem Sigrun Heskestad Botolv Helleland Mildrid Helland Eva BirgitHeide Øystein Havrevoll Valgerd Svarstad Even Haugland Oddrun Grønvik Gunnvald Grønvik Kåre Glette Otto Gjerpe Anne BritGabrielsen Tor Gabrielsen Haldor Fykse Torfinn Fuhr Jon Fosse Kjersti Fjeldstad Ingar DaffinrudFjeld Alf GunnarEritsland Tove Karina Jenny Margrethe Tormod Bønes Kjell Bø Karen Bø Skirbekk Reichle Hovbrender Haugland Eidhammer Dugstad Kristen Øyen Johannes GeorgØstbø WågeArne Kjetil Vistad Kristi Vindedal Lars Sigurdson Vikør Helene Valvatne Synnøve Ulvik Stein Tveite Hanna SandeTurøy Øystein Tormodsgard Kåre Johan Hauge Kirsti Handeland Alvhild Halleraker Jakob Gullberg Kåre Grønsnes Solveig Grønlien Endre Grutle Lars Gjøstein Torill Føyen Harald Frønsdal Olav Freim Harald Forland Sjur D. Flåm Frode Flesland Sverre Fjell Øystein Erstad Magne Engevik Reidun Emhjellen Eirik IngolfEldøy Anna ElnaEkeland Ragnhild Eikeland Randi EngelsenEide Gunnar Eide Dyvik Jan-Egil Vigleik M.Dyrøy Torbjørn Dyrvik Nils J.Drage Kristian Djuvsland Olav Digernes Åse Davidsen Brit Margrethe Dale Reidar Dale Rannveig Bårtvedt Helge Buer Buene Bjarne Jostein Buene Reidar Bremerthun BrattabøArne Borge Oddbjørn Gjertrud Bleie Målfrid Bjånesøy Solveig Bjørsvik Dag Bjørnevoll Audun Bjørnberg Tone Reinskou Ansgar Bjelland Dagrun Berntsen Eli Bergsvik Daniel Berge Olav Berge Einar Bardal Svanlaug Jofrid Edel Augestad Øystein Ask JørgenAnsok Arnfinn Aud Angeltveit Ingvard Andreassen Andersen Arne Audhild Aldal Livar Aksnes Malena Aasen MÅLLAG HORDALAND Bjotveit Austgulen

Håvard Romarheim Lars Riise Nils B.Reisæter Rannveig Reigstad Jan Reidar Rasmussen Anfinn Otterå Ruth Olsnes Ragnar Nøttveit Helge MartinNygård Randi Vestrheim OlavArne Nilsen Nilsen Arne Marit Nedreli Sigfrid Rogne Naasen Amund Måge Bjørg Odlaug Måge Møster Arnljot Nils Mæhle Einar Myster Jostein Mykletun Marie Morken Olav K.Morken Svanhild Monstad Monsen Leif Bjørn Torgun Moltu Nils Moldøen Inger Synnøve Moi Kristi Yttredal Moe Hallgeir Mjåtveit Åslaug Mjøs Solveig H.Michelsen Torstein Løning Torun Lyssand Marit Merete Lunde Anstein Lohndal Torgrim Ljones Åsmund Lien Marit HannaasLarsen Torfinn Langelid Ane Landøy Magne Kvæven Mons Kvalvågnes Solveig Katle Kambestad Sigbjørn Åse MaritKalhovd Randi Jåstad Atle Jåstad Ingvild Jøsendal Leif Johnsen Aslaug Garnes Ole-Jørgen Sniolvur Joanesarson Sjur K.Jaastad Geir Instanes Jens Hystad Husefest Bjørn Ingvild Hovland Arny-Sissel Myking Karl Hope Karl JohanHolmås Grete OlineHole Oddfrid Hole Marit Hjartåker L. O. Himle Kjartan Hernes Kåre Herfindal Jan Kåre Henriksbø Knut JohannesHelvik Aslak T. Helleve Aslak L.Helleve HellevangArnfinn Øyvind Hellesnes Åshild Haukås Agnes Hauge Norheim Johnsen Johannessen Horsås

Ingvild Ystaas Ingebjørg Viste Sidsel Vinsand Inger B.Vikøren Aud LivHoleVike Berta Vevle Marta KatrineVethe Randi Vengen Amund Velure Rigmor Nesheim Anna K.Valle Egil Vaage Utne Brynhild Olav Ulveseth Harald Ulland Tora Tønder Odd Tøndel Håvard Tvedte Kjell Thore Tungesvik Torgeir Torvik Borghild Laupsa Kjell Torp Svanhild Toppe Knut J.Tokheim Harald Tjønn Roald ErlingTjore Erling Thu Anders Søvik Kjell GudmundSøholt Borgny Særsten Leif HelgeSærsten Anne Sæland Åshild Sveinsgjerd Terje Svardal Rolf SigmundSunde Nelly Storebø Helge Storebø Gerhard IngeStorebø Frøydis Storaas Magnhild Steine Nora Henden Stegane Mette Løkeland Stai Solberg Harry Solberg Asbjørn Småland Bjørn Jostein Småbrekke Kari Smith Solbjørg Slettebakken Slaattelid Hermund Marie Skålnes Oddvar Skre Atle Skorpen Harald Skorpen Per Skjæveland SkjævelandArnlaug Skjold Bjarne SkjervenArne Ingunn Skjelvan Gunnar Skirbekk Gunvald Skeiseid Olav JohannesSkeie Skarestad Bjarne Kjersti Sjøtun Mons Ole Dyvik Mons OleDyvik Heidi Seilfaldet Helge Sandøy Solbjørg Åmdal Lars K.Sandven Håkon Sagen Knut Røyrvik Magnhild Rørtveit Inger-Johanne Toril Romsø Vaular Torvik Sellevold Sandvik Rossebø

Magne Århus Olav Ånneland Einar Øyre Ståle Øvrebø Nils Ivar Østerbø Jan Økland Paula Ingelin Eivind Hasle IdarBøe Bernt Ola Bræin Anne Grete Witzøe Jon KristianAune Aksel Aarflot MÅLLAG NORDMØRE Signe Petrine Ragnhild Renna Berit Oksfjellelv Knut E.Karlsen Ragni HeleneHerseth Kåre Fuglseth Kåre Belsheim MÅLLAG NORDLAND Liv MaritIdsø Toralf Engesnes Odd Eidshaug Håvard Avelsgaard MÅLLAG NAUMDØLA Yngve Øvstedal Sivert Ørevik Kari VikStuhaug Ingolv Vevatne Svein Terje Vestbø Knut Tungesvik Jon Olav Tesdal Sælevik Arne Ernst Kjersti Simmenes Knut Selsaas Geir Ragnhildstveit Borghild Sævereide Gunlaug Pedersen Torleiv Nilsen Paul Mølstre Lars Mo Leiv KarstenMedhaug Marit Løvvig Signe Lønning Solveig Lunde Svend Kjetland Olav Torfinn Jondahl Torill Borge Magne Haugsgjerd Trygve Handeland Audhild Drivdal Jørund Flesland Synneva Flesland Dorthea SofieErøy Lars Eikehaugen Solveig Eidhammar Reidun Dyrseth DjuvAsbjørn Reidar Alvestad Torunn Alnes MÅLLAG KARMSUND Hermichen Øen Hermichen Botten Åbergsjord Prestegård Horneland Frøyland

Tore Sandvik Rolf Salte Torhild L.Rørheim Atle Røe Magne A.Roth Audun Rosland Torleiv Robberstad Svein Risa Kirsten Rafoss Inger Skretting Opstad Leiv Olsen Knut Norddal Ingjerd S.Nicolaysen Svanhild Olianna Sigrid Myhre Moe Bjørn MikkelsonMikal Eli Marvik Rolf SandLunde Roald Lomeland Magnhild Lid Nils Ingvar Korsvoll Anne Margrethe Ellen HarboeKleppa Magnhild Harboe Ole Johannessen Håvard Ims Jorunn Håvarstein Terje Håland Ingvor Høyland Magne O. Hope Tom Hetland Halvard Helseth Astrid Heigre Johan Sigmunn HaugvaldstadArne Inge Haugland Kari IngfridHatteland Lidvor Hatteland Erik Severin Ranveig Gudmestad Rune Gramstad Ingrid Gjesdal Ove Harald Fossen Rune Folkvord Ingrid Fiskaa Sigrid BojesenFatnes Eirik DanielFatnes John Djup Alf Jan Bysheim Gunn MarteBull Kirsten MarieBue Berit Brusli Geir Sverre Braut Ingebrigt Botnen Torvald R.Bore Gjert AndersSaltskår Wenche Berg Johannes Bakka Lars Bakka Ask Asbjørn Sigmund Andersen Helge Alfsvåg Mona Aksdal Audun Aarflot Kjell Aardal Kjell Aambakk MÅLLAG ROGALAND Magne Vedul-Moen VattenBernt Per Utne Eirik S.Todal Elen MariaTodal Rolv Sæter Ottar Roaldset Opland Henry Tove Mogstad Oddvar Moen Jorunn M.Kvendbø Tora Kjelleberg Randi Skrøvset Hatle Sverre Hatle Nessa Kolnes Kleppa Hebnes Hagesæther Bjerkevoll

Viggo Østebø Klara Vik Arve Vedvik Ottar Vandvik Knut Vadla Svein Undheim Kurt Tunheim Tora-Liv Thorsen Svein Kåreson Kari Sørensen Hogne Sønnesyn Brit HarstadSværen Odd Sigmund Olav O. Sukka Inga Stokka Audun Steinnes Marit Rommetveit Jon Stangeland Per Spødervold Hans Spilde Torgeir Spanne Tom Soma Ingeborg NSkjærpe Ingeborg Skjerpe Marta Skjerpe Jostein Selvåg Bergljot Selvåg Sigfrid Selsvik Arne GjerakerArne Oddvar Gjelsvik Håkon Giil Geithus Asbjørn Ottar Færøyvik Else Fure Siri BenteFuhr Kjellrun Fossdal Johannes Flaten Kjellrun HamnesEspe Dag-Erik Eriksmoen Hans Engesæt Ragnhild S. Gjertrud Eikevik Tor W. Eikemo Nils Distad Audun Bøyum Gyda Bøtun Eivind Brekke Helene M.Bolstad Jan AsleBolset Aashild Bergvoll Vidar Bergset Ola Austring Monica Austring Georg Arnestad Kjellfrid Alme Lise Aasen Jarle Aarvoll DANE MÅLLAG SOGN OGFJOR Øystein Øye Ivar Vereide Kristoffer Venås Ole KjellTalberg Knut Sæbø Oddmund Svarteberg Karen Os Gunnhild Austlid Per Løvik Einar MLangset Tor Kvadsheim Digernes Arnhild Jon Hølmo Kåre Magne Inga GuriHestad Håkon Gåsø John Ekroll Dagrun Gjelsvik Henning Austigard Ingar Aas ROMSDAL MÅLLAG Søyland Sunnanå Staveland Eimhjellen Oppigard Krøvel Holsbøvåg Austigard - Liv Østrem Jarl Yndestad Ottar Wiik Wenche Wie Lars ØyvindVikesland Øystein Vikesland Gudrun Vigdal Reidun Vårdal Vie Runa Urheim Kari ogHelgeTveit Paul Arnfinn Ivar JosteinTjugum Johs BThue Helge Thue Marit Nore Sørhaug Ståle Sørbotten Søholt Arne Harald Systad Gunnhild Systad Tor Sværen Målfrid Sværen Magn Jarl Stubhaug Geir Liavåg Strand Dag Håkon Storaker Irene Stokker Kirsti SolheimStegane Synneva Kolle Knut AtleSkjær Einar Skeie Ingunn Skeide Anders Skarestad Marta KariSchawlann Ottar Sande RørtveitBjørn Jakob IngertRutledal Henning LeivRivedal Annette Refsdal Ramstad Oddbjørn Per Scott Olsen Stein BuggeNæss KåraBrynhild Lund Signe Nordvik Bjarte Nordeide Kolbjørn Nord Odd Njøs Julie KristineNess Olav Myrhol Knut OleMyren Rune EgilMyklebust Kjell Magnar Terje ErikMoe Håkon Lundestad Rune Lotsberg Øystein Lavik Gunnhild Larsen Liv Janne Kvåle Aage Kvendseth Kari AnnKrogh Oddborg Hellebø Rannveig Tveit Odd Kinden Bente Oddny Kandal Ingunn Kandal Kaarstad Bjarne Ellen HoleJordanger Jonstad Anna Skadal Marta Systad Iden Målfrid Husnes Liv Husabø Bjørg G.Hovland Ragnar Hove Sølvi AnneEspeland Marianne Hoff HavroBjarne Hans Haugen Sissel Norunn Hatløy Margit Hovland Oddlaug Hammer Inger Kvam Gurvin Tomasgard Solheim Notøy Myklebust Klævold Kirkebø Hope Hamre Kjell Arne Årseth Kjell Arne Ragnhild Ørstavik Øye Knut Ytterdal Sveinung Walseth Bodil Waldal Eldrid Vik Randi FlemUlvestad Rolv Ukkelberg TryggestadAsbjørn Per Svein Tandstad Bastian Sætre Jarle Solheim Liv JohanneØrjasæter Olav Slettebak Sindre Skurtveit Astrid Skjelten Else Synnøve Skarbø Reidar Skarbø Gunder Runde Torleiv Rogne Ottar Rogne Solveig EldridRisbakk Karl Ramstad Lillian Ramnefjell Vidar Parr Hilda Margrete Britt Oterholm John Osnes Eldrid Ose Lars Omenås Sara Janne Nybø Roger Nedreklepp Helge H.Moe Jostein O. Mo Else Løndal Hallstein Ljoså Einar Landmark Margrete Kvalsvik Jostein Korsnes Erlend Kjøde Jakob O. Kjersem Ottar Kaldhol Ingrid RundeHuus Torstein Huse Astri Hunnes Reidun Hunnes Jorunn H.Henriksen Severin Haugen Hatlehol Asbjørn G.Grimstad Arne Andre Gjerde Einar EllingFlø Jostein Fet Knut Falk Anne Grethe Eikrem Oddrun MariaEikrem Liv Eikrem Oddrun Eidem Norunn Margrethe Ole ArildBø Hilde Petra Brungot Torvald Bringsvor Bente Johanne Solgunn Tilseth Sigurd Olav Brautaset Steinar Bjørkedal Synnøve RusteBjørdal Ingunn Bergem Solveig AstridB. Oddfrid Nora Bell Kristian Almås Ottar Aashamar Ingrid Aamdal MÅLLAG SUNNMØRE Margit RuiChristenson Sigrid Bø Lars Bjaadal Erlend Bakke Anne IngunBakaas Sveinung Astad MÅLLAG TELEMARK Solhaug Pareliussen Dimmen Iversen Breivik Breivik Bendixen

Halvor Øygarden Åshild Wingereid Anne Vik Einar Versto Margit Verpe Tor Valle Johan Vaa Jon Tvitekkja Kari Tveit Alf Torbjørn Tveit Torkjell Tjønn Olav Tho Tone Telnes Olav Teigen Gunnar Sæther Margit Ryen Steen Trygve Solli Gunvor Solberg Olav Solberg Per Skaugset Tore Skaug Sigvald Rørtveit Helge Rykkja Annbjørg Romtveit Jakob Olimstad Guri Espeland Ness Moen Sigrun Garvik Aslaug Langåsdalen Bente Klokkehaug Anne Tvedte Halvard Jansen Jon Ingebretsen Hallgrim Høydal Ragnhild Hovda Jan Holme Malin Berg Svanhild Haugen NesAsbjørn Hansen Torgeir Grimstveit Lavrans Grimstveit Hans MagneGautefall Anne KarinFunner Jon Funner Sigrid Fonnlid Gunlaug Fjellstad Olav Felland Per Engene Gunhild TDølen Tjøstov GunneDjuve Olav Engan Anne Eldevik Olaug Denstadli Karl Ove Bjørnstad Bjørgum Arvid Ivar Berg Kjell Bardal TRØNDERLAGET Gunn Utkvitne Jon Todal Grete LienStenvold Anne MartaSteinnes Sunniva Skålnes Sigrid Skarstein Ingrid Russøy Guro Reisæter Ole Edgar Nilssen Kjell-Per Nilsen Atle Måseide May JohanneMolund Sigrun Lunde Bjørg Berge Olaug Husabø HayLillian Bernes Liv Grønvik Eldbjørg Gjelsvik Torgeir Engstad Eilertsen Bjarne Sveinung Eikeland Knut O. Dale Terje B.Dahl Per K.Bjørklund Reidar Bertelsen Øystein OmarAas FINNMARK MÅLLAG TROMS OG Johannessen Hjelmeland Kristiansen

Inger JohanneWibe Jarle Vingsand Harald Vik-Mo Jan Sørås Eiliv Størdal Odd Storstad Staupe Henry Arvid Tor Stallvik Jan Solberg Ingebjørg Sogge Åsmund Snøfugl Oddny Pauline Skeide Rutt OldenSkauge Anders Sakrisvoll Einar Rædergård Kristian Risan Jostein Rekstad Ranes Herman Helge Raftevold Solveig Otlo Irene Nevervik Birger Mølnå Sverre Mikal Tore Moen Lars Kolbjørn Moa Mehl Arne Geir Lorentzen Borghild Kristin Jens Loddgard Per KnutKvande Olav Kuvås Bergljot Kristoffersen Ingrid LillKolset Inger Sandvik Jarstein Kjell Håve Øyvind Hoel Andrea Hjelde Jon Grønlid Anders Gjelsvik A.FrisvollArne Jon Olav Forbord Helge Fiskaa Oddmund Farbregd Ola StugguFagerhaug Tore Fagerhaug Inger Ertsås Else Ørstavik Hove Magne Heie Torfinn Hageland Ole SteffenGusdal Øyvind Grov Helen Glomså Vigleik Frigstad Randi LohndalFrestad Svein Harald Follerås Åse-Berit Fidjeland Anne-Berit Erfjord Helga Dåsvatn Leiv Hartly Ragnar Alrek MÅLLAG VEST-AGDER Ingebjørg Årseth Magnor Wigdel Per GunnarVeltun Knut Tjelle Marit EltunSvendsen Anne BeritStrømmen Ragnhild Solberg Brita SiriNesja Liv Aslaug Myhre Per Lykkja Bjørg Lerhol Johannes Kasa VegardBjørn Johnsen Ingunn Hommedal Helga A.Fugllien Ola Fosheim Jan Espeliødegård Olav GullikBø Olav Bråten Kristian Berglund Bjørg Berge VALDRES MÅLLAG Myklestad Lomundal Andreassen Strand Ivar Åmlid Bjug Åkre Gunnar Vollen Maria Viken Vidar Toreid Eva HaugenSørgaard Per Sveinung Stallemo Asbjørn Knut GunnarSolberg Bjørgulv Rygnestad Håkon Bøye Elfrid Ovedal Gudlaug Nedrelid Astrid Møen Målfrid Lindeland Tom Lindeland Arnt Solveig StallemoLima Kirsti Lavold Torger Kvåle Åslaug Kvaale Svein Kjørvik Alf GeorgKjetså Oddvar Jakobsen Karin Vere Jacobsen Gudrun Haugen Olav Torgny Hårtveit Kjell ErlingHåland Magnus Utgard Åse FloaSteinrud Liv-Marit HReitan Villy Nordmo Erling Nordheim Olaug KristineLauvås Kjell Jacobsen Johannes Hjønnevåg Kristian Halse Edmund Elvebakk Randi Einrem INNMELDE BEINVEGES Bodvar Vandvik Birger Valen Turid J.Thune Harald Thune StensvandArne Sigrun Solberg Frode Ringheim Linda Plahte Borge Otterlei S. K.J.Nesdal Kjell Harald Lunde Rønnaug Kattem Gunnar Jordal Kari Huus Eirik Holten Sissel Hole Marta Johanne Trygve Gjedrem Ragnar Ekre Anne-Marie Botnen Kjellfrid Bøthun YRKESMÅLLAG Einar O. Standal Bjørg Robberstad Gunnar Ottne Nils AkselDanbolt Karl MagneLøseth Guro SteineLetting KvernhusvikArne Kjell Karlsen Benthe Kolberg Hjelde Arnstein Kjelrun Hersund Eiliv Herikstad ØSTFOLD MÅLLAG Stordrange Prestegård Håvorsen Gjengedal Eggerud Jensen Mjøs Jansson 27 Norsk Tidend 3 • 2018 28 Norsk Tidend 3 • 2018 ҡ 1 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 ҡ ҡ QUIZ Kva heittedeitorivaliserande utbrot påHawaii? trugar folkogheimarmedeitstort aktive vulkanar, somakkuratno Kva ernamnetpå ein avverdas mest anna Kreml ogLenin-mausoleumet? Ved kvaplass iMoskvaliggmellom Kva årdøyddeElvis Presley? lemmer tilstreik ivår? lag iNRKsomleiaover1700med Kva heiterleiaren iNorskjournalist P? byrjar påbokstaven Kva statiUSA erdeneinastesom slag iAftenposten? Noreg i1988,ogfekkførstesideopp Kva var«Morris-ormen», somkom til 1944? giev tre statskupp–i1923,1934og I kvalandorganiserte KimonGeor kva varåret? som eitgyldigbetalingsmiddel,men 1. januarvarteuroen introdusert Kor mykjevegeinlitermedvatn? «mange øyer»? eit namnsomrett ogsletttyder Kva øygruppeiStillehavethar iår? League-finale kvarandre tilChampions Liverpool I kvalandmøttestReal Madridog på JulesVerne sinubåtNautilus? Kvakapteinen heiterdenfiksjonelle hudpleie? eksklusiv og ermykjebruktsomingrediens i Kva ereitannanamnpåvitaminA, pagnen? etter detsogaseier, fannoppcham Kva heittedenfranske munken som, rat sameflaggsomUSA? Kva landharnestenakku afrikansk Orly-flyplassen? I kvaeuropeiskduflyfrå bykan opp kom utpåDetNorske Samlaget? litteraturhistorie somnett Nynorsk Kven erforfattaren avstorverket ten? nasjonale finalen, menkvaerspor fjerde årpåradidenamerikanske Cavaliers møtekvarandre skal for Golden StateWarriors ogCleveland oppetter? kalla Kva jeans italienskbyerbuksetypen ? Story Westgjengane imusikalen Side ҡ BAK MÅL

• Janne Nygård

Ukraina (Kiev) 1 kilo Eit datavirus Aune Richard Den raude plassen - - - Sharks og Jets Jan Inge Sørbø (1638–1715) Dom Pérignon Nemo Kaptein - - - - - 1 2 Genova 3 Basketball 4 5 Paris 6 Liberia 7 8 Retinol 9 10 11 Polynesia 12 13 1999 14 Bulgaria 15 16 Pennsylvania 17 18 1977 19 20 Kileaua ҡ Det varikkje lovåhamedalkohol i70-årslaget. Didrichson vareinstreng og særsmistruiskvert. enn før. Dessutan kunneeintaoppogfå unnafleire saker varen fekkbreiare støtteidetmålpolitiske arbeidet. Mållag tileinmeirarbeidsførsamskipnad,ogskri- stor makt. Skipnadenmed eitfast AU gjorde Noregs utvalet, mellomannaforåsikra atAU ikkjefekkfor iNMveraskulle formannen sjølvskriven medlemi personar somvar knytte tilSkrivarstova iOslo.Dertil mer, ogsentrallekken fekkeitarbeidsutval (AU) påtre LANDSSTYRET VART SÅ utvidafrå femtilsjumedle- sveiv ifaste banar. Mendetmangla driviarbeidet. bolken ogarbeidethaddegått segtilsålagsverksemda opp i1937–38.Medlemstaletsvinga kring10 000 itid- tid i1930-åra, heiltfram tilrettskrivingsstriden blussa NOREGS MÅLLAGSOMorganisasjon haddeeilaber Organisasjonen i 1930-åra organisasjonar ommedlemene.I1931–32var detmin I tilleggmåttemål-ogungdomslaga tevla medandre som ikkjesågsegråd tilåbetala lagspengane lenger. kost. Detkom stadiginnklager frå einskildpersonar Arbeidsløyse ogtvangsauksjonar høyrde tildagens mangevanskarskapte for altorganisasjonsarbeid. mangla. Deiøkonomiske krisetidenepåbygdene det no,noko av dentidlegare oppdriftaogframtaket MEN UTEPÅ grasrota gjekkdettyngre medmålarbei- ҡ FALCH Henta frå Sigmund Falch: Den slemmastedokka iDrammen, Schibsted / Vigmostad & Bjørke 2015 skapte mangevanskarforaltorgani økonomiske krisetidenepåbygdene oppdrifta ogframtaket mangla.Dei målarbeidet no,nokoavdentidlegare Ute pågrasrota gjekkdettyngre med sasjonsarbeid. - ҡ Høgåsen somtiltøkleiar. drivande var laget iGudbrandsdalen medMartinus følgde ikjølvatnet av rettskrivingsbrigdet i1938.Mest fekk gjortmykje ideiskulemålsrøystingane somno taren LarsBergsomdrivande Dettelaget formann. Noregs Lærarmållag, skipa27. mars1934,medforfat- greitt. Detviktigaste yrkesmållaget vart, naturlegnok, heller stuttlevetid, overlevde menmedisinarmållaget Eir.Medisinarmållaget Mangeav desselaga fekkei for juristaneoglækjarane. Sistnemndefekknamnet Studentmållaget iOslofekkpåsisidetileiteigelag oglækjarmållag strandatekarmållag derimot. Men det medåfå reist apo- påbeinaeitjarnbanemållag, lag, Noregs Postmållag til.Arbei- ogIngeniørmållaget lys i1930ognokre åretterkom Norsk Ordførarmål- yrkesmållag. SåleissågDepartementsmållaget dagens NYE FRAMSTØYTAR VART likevel gjorde foråskipa Agder Mållag. Austmannalaget, Rogaland Mållag, Telelaget ogAust- dre enn250medlemerattikvart av dessefylkeslaga: ҡ MÅLSOGE Olaf Almenningen • Olaf - ҡ Kryss NTnr.3-2018 BEDRIFT HALVØY FJERNKOS DRONNING TARVE- TRENERE OMRÅDE PLASS ҡ BJERKREIM UTKAST Kryss NTnr.2-2018 HAVØRN FISKE HØGTID- SLAGSTAD FLATMAKK ROM- BAKST TIL SKIPAR SOKNDAL, TELT- RUNDT FART KAFFIEN IMOT DER- FØRSTE SAMT SJIKT BELING VÆSKE GLØDE SINT 1177 LUND, DANS M.FL. TUR TAL PLOG SOM GIFT SUR LEG ØKS O S Å B AP F F L ҡ TIL I KRYSSORD ҡ BELEGG GRØNT LØYSING R R R R A B A A D P E E E T T I I I PÅLEGG EKSTRAKT FØREMON IDRETT REISKAP TRYKK TVINNE G UT- R R R A O NORR. FOR- S D K P E V L I I TELJING OSTEBY MORGONEN STYGGVÊR MAKARONI VEST FOR NYANSAR BYE MED REINSAR SKARPT MJØSA MYNT UTAN R ROP Ø R A O U N U D E E T T L I SJUKDOM RINGAR BORT- STIGE REIST HIND- G R R N S U B A S K E E E T L I I TOKKE AV LURING SJARM HADDE KAMP JAMN LÅN R A S N S U N D D K E E F T T NØYDD I TREKVIT FØDEBY IBSENS FISK FEIT VER STILL! ER FRYDE MANGE KOKAR VASSE I ALT SAFT- G R R A K E E E E V T T L L I I SANNELEG • Nr. 2 – 2018 USTØTT DUGANDE GJEKK LEVER SKRIK GOLV LEITT R R R A A A A A K E V F T T L • Laurits Killingbergtrø NOKO FOR- FRÅ SJØEN SPERRING KASTELEG BORDSALT FRAKT INN KAMERAT OMRÅDE ER T.D. SYSTEM G R R Ø A N O N D D K F L L I I I IBSEN- FIGUR SKJENKJE- OPPFATTE BAKST TIL ALLMENT UTTREKK VOGNER I BEGGE KAFFIEN OPNING DAMPA VITSEN UTHUS LEIENE FÆLT G Ø R N A O S E E E T T L L JÅLETE ORDNE MERK- SEMD DEKKE VEGG- TRIVE G G R R N A A A K E P E T T T I SORTERING KJERNE- SNØMORO PLANTE I NORD- FØRSTE- TYKKE KALKU- STOFF I SAMAN SAM- DROPS FELLE BERR FJORD M VED LATOR R N S U O N REX K E E T L VERN I SÅ MÅLAR VEDTEKE BIERGET DUM R N A FRU A A U A N O D V E J T T T L LYSKJELDE NESTEN INNEBERE TÆRTE BAKKE HOGGAR ATTÅT BLINK NOGO KAKSE BILET- M Ø R N U Å S N S K E E L I IDYLLISK ARTIG GJETEN LÅTTEN NAMN- REKNAR FOSTRING MEISTER- DYR VESALE DEL AV SOPP SKAP INDIA M G BOR R R N B N S Y K E E E T I I OG LUKAS TAK PÅ MATTEUS OG DEI LAGT G N N A A S K E V E E E T T T L I GJORDE KJELDA VONDT VASS- R R A O O U S K K E V E F T L L I LIKESÆLE I TILLEGG ELTAR LERRET GROVT STILL ANDE TYPE PRODUKT NÆRTAK- SKOGS- DANS M R R R R A A A E E E E T T L L I VERTSHUS PLANTE- LOBBE- PLASS SITJE- BYGD FUGL DEL Postnummer/-stad: Adresse: Namn : Kryssordvinnarar inr.Kryssordvinnarar 2– 2018 Jon Magne Skjerpe, StavangerJon MagneSkjerpe, Mads Løkeland, Orkanger Sigrid MagnetunTuv, Hemsedal BOKSAR MANNS- LYTEFRI SEINKE MÅLAR SNUSE UTSLEPP NAMN OPNING PÅ BÅT TYSK FOR FERD PÅ LÆRE- TYGGJE SPORET STAD HARMLAUS BÅDE HER KRAMSET ANONYM OG DER KRIMS- SKRIVE LEVER YNKE ORG. NED MANNS- MANNS- DÅRLEG SKJELV VEGEN KÅTE NAMN NAMN I DAG KLEMMER SANITÆR- VÆSKE UTSTYR MENN Merk konvolutten «Kryssord». Frist: 7. september Send løysinga til: premie. Tre vinnarar vert trekte utogfår fin Rett løysing kjeminesteutgåve. 0184 Oslo Lilletorget 1 Noregs Mållag KJENDE ÅTAKET SKRATTA SPARKE- DRIVE IKKJE MIDDEL FLIS HJELP FOR ELVEFISK EINØYGD SIVBÅT LENGD MÅLTE PRON. IGJEN GUD OPPFINNAR BRYGGJE MÅLTID EKSIS- TERER HØGT SITJE KVINNA SKRIVNE UNDER- GODE HERME ALLE TING AVDEL- INGAR NR. 03 SET I STIG 2018 SEG NT 29 Norsk Tidend 3 • 2018 KRAMBUA Cirkle K-krus inkludert kaffiavtale. Termokrus som gjev deg gratis kaffi på alle Cirkle K- stasjonar ut 2018. Kr 299,-

Til/frå-lappar. Klistrelappar til jolegå- vene. 20 stk. Kr 50,-

Fat. Stilsikker logo på stilsikkert fat frå Verde-serien til Figgjo. Høveleg til både grill- og jolemat. Diameter 20 cm. Kr 200,–

Krus. «Nynorsk til meg, takk!» på Verde-koppen frå Figgjo og formgjevar Johan Verde. Ein klassikar med klassisk slagord! Kr 200,–

TILBOD! Fat + krus. Kr 330,–

Ostehøvel i stål, blank, frå Bjørklund. Kr 190,–

Ostehøvel i stål, matt svart, frå Bjørklund. Kr 170,– Refleks. Mjuk refleks, 7 cm i diameter, med logo. Absolutt noko ein vil bli sett med. Kr 30,–

Pledd med logo frå Røros Tweed. Kr 1500,–

Krus med trykket: Det går mangt eit menneske og ser seg fritt ikring for Ivar Aasens skuld. Tarjei Vesaas, 1950. Kr 160,– Skistroppar. To skistroppar med borre- lås, 26 cm lange. Høver til langrennsski, uavhengig av målform og målføre. Kr 50,–

Krus med trykket: Skogen stend, men han skifter sine tre. Olav H. Hauge, 1965. Kr 160,–

Jakkemerke Send e-post med tinging til [email protected], ring til 23 00 29 30, «NyNorsk» «Slepp nynorsken til» eller gå inn på www.nm.no. Sjå innom heimesida for andre tilbod. «Gjennom ord blir verda stor» «Takk, Ivar Aasen!» Kr 10,– per stk., kr 50,– for 20 stk. Hugs at vi kan gå tom for somme artiklar. Det er såleis ikkje sikkert 2018 • at du får alt du tingar. i polyester. 3 Noreg-skjerf Kr 150,– Aasen-panneband i ull. Kr 350,– Porto kjem i tillegg til prisane vi har gjeve opp her. Norsk Tidend Norsk 30 5. september nr.Stoffrist 4–2018: nummer kanvidiskutere særskilde avtalar. Alle prisarereks.mva. Ved lysingifleire Ilegg tilavisa: Heilside: Halvside: Kvartside: Spaltebreidd: Tillegg fortekstside: Annonseprisar: Annonsar: Abonnement: kr. 250,–perår 14600 Opplag: Prent: Nr1Trykk as Norsk Tidend Framhald avFedraheimen ogDen17deMai kr 1,00pr. stk. kr 9000,– kr 5000,– kr 3000,– 45 mm kr 0,50,–/mm kr 9,00,–/mm 3

•

2018 MÅLLAGET INFORMERER Mobil: E-post: [email protected] Leiar: Bankgiro: Kontoradresse: E-post: [email protected] Telefon: 23002930 0184 OSLO Lilletorget 1, Tilskrift: www.nm.no NOREGS MÅLLAG Lilletorget 1,0184OSLO MagneAasbrenn 979 70065 Henden. Henden. HjeltnesogOlinJohanne Skjæveland,Arne Øystein livspris erMagneAasbrenn, leiar, NinaBerge Rudi, til LilletorgetMållag, 1,0184OSLO ellerpåe-post Send framlegginnan21.septembertilNoregs somfortenerdenneprisen. framlegg tilkandidatar inviterer alletilåkoma medgrunngjevne Juryen 2018 NÆRINGSLIVSPRIS KANDIDATAR TIL NYNORSK esse raskt. nm.no. Deteravgrensa talplassar, såmeldinter- tilhege.lothe@ som børfåsjansen?Sende-post Ynskjer duåvere medellerkjennerdunokon mat, ogdebetalar500kroner imøtepengar. utfordringar.og lokale til organisasjonsarbeid, målpolitiske innleiingar sjonen Noregs Mållagfungerer, goderådogtips tember iOslo.Dufårinnføringkorleis organisa- lag. Detblirfredag 31.augustoglaurdag 1.sep- fylkesmållagogyrkesmålnye leiararilokallag, - oginvitererVi gjenteksuksessen tilseminarfor SEMINAR FOR NYE LAGSLEIARAR leiar såsnartsområd. alltidvarsledagleg leiar somtekmotvarsel,skal get, - og/eller til dagleg leiar i Noregs Mållag. Lags ellerfylkesla- meldast tilnærasteleiarilokallaget noko sombørvarslastom,gjerdet.Varsel skal har opplevdellerveitomnokon somharopplevd trakasseringellerandre overgrep.seksuell Omdu gar, altfråunderslag,grenseoverskridande åtferd, innehaldemangetyparbekymrin- Eit varselkan respekt. vere Detskal såenkelt sområdåvarsle. skikkeleg motkvarandre ogmøtekvarandre med aktive ogtilsetteharansvarfor å oppføre seg organisasjon. Alletillitsvalde, vereskal eintrygg lagsleiarar. DokumentetslårfastatNoregs Mållag til Noregs- Mållagogvertsendtuttilallelokal trakassering. Dokumentetliggutepånettsidene møteplassar ogmot eit dokumentomtrygge På gong landsmøtetivedtokMållagetforfyrste I NOREGS MÅLLAG TRYGGE MØTEPLASSAR 3450.19.80058 g Noregs og Mållagdekkjerreise, overnatting . Jury forNynorsknærings- [email protected]. Jury

tlf. 45471716,[email protected] Marit Aakre Tennø, politiskrådgjevar, [email protected] tlf. 23002932-94397998 Kjartan Helleve,informasjonskonsulent, tlf. 92648348,[email protected] og organisasjonskonsulent, Hege Lothe,informasjons- [email protected] tlf. 23002936•975 29700, Ingar Arnøy,skulemålsskrivar, tlf. 23002934,[email protected] Per HenningArntsen,økonomikonsulent, tlf. 23002930,[email protected], Erik Grov, organisasjonskonsulent, [email protected] tlf. 23002937•957 85560, dagleg leiar, Gro Morken Endresen, Tilsette:

NOREGS MÅLLAG plassar, såmeldinteresse raskt. [email protected] tal e-post eller kjennerdunokon sombørfåsjansen?Send kroner imøtepengar. Ynskjer duåvere med lem IngerJohanneSæterbakk. for samlingaernestleiarJensKihlogstyremed- tikk ogdagsaktuelleproblemstillingar. Ansvarlege med godeinnleiingar, ogtidtilådrøfte målpoli- målfolk privat.Detverteitvidtspekteravemne og deisomertilreisande, burpåhotellellerhjå verepå nippettilåfådet.Samlingaskal iOslo, er iMållagetellerkanskje som hareittillitsverv 25 årog40år. Samlingaereinmøteplass fordei målfolkmellom denne samlingaerungevaksne laurdag 1.ogsundag2.september. Målgruppafor iOslo Vi inviterer tilsamlingforungevaksne SAMLING FOR UNGE VAKSNE hanne Sæterbakk. (Foto:hanne Sæterbakk. Per Henning Arntsen) INVITERER TILSAMLING: Det er gratis reise og overnatting og500 Det ergratisreise ogovernatting E-post: [email protected] Telefon: 95404115•23002940, Skrivar: Leiar: Tilskrift: malungdom.no NORSK MÅLUNGDOM Bankgiro: 3450.65.48707 E-post: [email protected] Telefon: 23002940 0103 Oslo E-post: [email protected] Telefon: 47659738 • 23002940, Fredrik Hope, ElineBjørke, Styremedlem IngerJo- Postboks 285Sentrum, NT 31 Norsk Tidend 3 • 2018 RETURADRESSE:

Noregs Mållag Lilletorget 1 0184 OSLO

Nr. 3 • juni 2018 Vi er i ein fase der nynorsk litteratur er i ferd med å missa Norsk Tidend førenamnet. Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Jan Inge Sørbø

PÅ TAMPEN

KVA HISTORIER VEL me å fortelja, og kva går rett i gløymeboka? På veg heim frå ein festival på Sørlandet blei eg sitjande i leigebilen og grubla på dette. Utgangspunktet var ein sam- tale på eit lærarrom, der eg og ein forfattarkol- lega fortalde om dei verste turneopplevingane våre. For det er ikkje til å komma unna at det innimellom ikkje går heilt som planlagt. Som då eg kom til ei lita vestlandsbygd, berre for å oppdaga at gjestgiveriet eg skulle overnatta på, var stengt. Det same var hotellet i bygda, og nærmaste opne overnattings- stad var nesten ein time unna. Eller læraren som innleia forfattarbesøket med å fortelja elevane at dobbeltimen i gym forsvann på grunn av meg, og at det blei te- ori i neste time, før ho avslutta med å ønskja Andreas velkommen. Jo, takk for det!

DESSE HISTORIENE ER fine å ha når du må ha noko å småprata om. Men dei utgjer unn- taka. Hadde dette vore normalen, hadde eg neppe orka å turnera landet rundt. Grunnen til at det trass alt er ein ganske fin jobb, er alle dei kjekke folka eg møter. Det er berre så kjedeleg å fortelja om rektoren som kasta seg rundt og køyrde oss vidare då den planlagde logistikken svikta, når ein i staden Illustrasjon: Vennelaget for Koldalsfossen kan fortelja om den gongen alt gjekk skeis.

DET GRELLASTE DØMET mitt på kva utslag dette kan gje, er eit par år gammalt, frå då eg først debuterte som forfattar. I eit intervju skjedde det same som vanlegvis skjer på læ- Ny nynorsk setel rarrommet. Sidan boka mellom anna handla om ein prest, og eg sjølv har vikariert som kyrkjeorganist halve livet, var det ikkje heilt ҡҡDet nystifta «Vennelaget for Koldalsfos- stod respekt av. Baksida syner Koldalsfossen unaturleg at dette blei tema i intervjuet. Når sen» i Fusa har lansert ein eigen 4-krunesetel. med det som den gongen var «Smørfabriken journalisten i tillegg visste at eg gjennom åra Venelaget vil ta vare på og vidareutvikla området Viking». har spelt veldig mykje rart i kyrkja, var det ik- rundt Koldalsfossen, med historiske bygg, kultur- kje så rart at eg fekk spørsmål om reaksjonar. sti og jettegryter. Smørfabrikken like ved fossen er ҡҡSetelen er formgitt og trykt hos Gabris Ban- For kva sa kyrkjefolket om all popen og eit landemerke som dei vil gjere om til «kulturfa- knotes i Bratislava, Slovakia, i tett samarbeid med rocken eg har fylt kyrkjerommet med dei siste brikk». venelaget. Formgjevaren Matej Gabris har teikna 15 åra? – Me opplever stor entusiasme for saka vår. og forfalska pengesetlar sidan han var åtte år ga- Svaret eg gav gjorde seg godt i intervjuet. Eg Dette har folk tydelegvis tenkt på lenge. Dette mal. Seinare gav han opp denne usunne innfalls- fortalde om den gongen eg spelte Money mo- kan bli Fusa sitt svar på Oseana på Os. Som kjent vinkelen og fann ut at det kunne vere ein måte ney money under takkofferet, og presten ikkje skal Os og Fusa bli éin kommune frå 1. januar å uttrykke seg på. Han likar å lage alternative likte det. Han lurte på om eg kunne spela noko 2020, seier laget i ei pressemelding. betalingsmiddel for kontroversielle område som anna enn pengegaloppen neste gong. Kosovo, Skottland, Katalonia og Sameland. På Det var for så vidt sant. Men det finst ei ҡҡFor å finansiere ein detaljert områdeplan for Fidel Castros 77-årsdag sende han 100 setlar med anna historie som er vel så sann. Den hand- korleis dei ser føre seg området i framtida, lan- El Commandantes portrett og fekk ei personleg lar om prestar, kyrkjetenarar, klokkarar og serer venelaget no ein ny 4-krunesetel. Setelen helsing i retur. festkledde menn og kvinner i kyrkjebenkene har ein verdi i norske kroner på 400. Setelen kan – 4-krunesetelen er trykt på bomullspapir som har støtta, takka, heia og klappa. brukast i utvalde butikkar i Eikelandsosen fram med vassmerkemønster og har ei rekkje tryg- Men det hadde kanskje ikkje vore like løye til 26.juni. gingselement for å hindre forfalsking. Kopiering å lesa om. Hovudmotivet på framsida er andre ordførar og mangfaldiggjering vil bli politimeldt, åtvarar ANDERS TOTLAND i Fusa kommune Gitle Havsgård (1923–1995). venelaget. https://totlanders.wordpress.com/blogg/ Havsgård var ein svært omtykt mann som det (Pressemelding)