WYDANIE JUBILEUSZOWE NR 2 (23) 2018

pismo edukacyjne Polskiego Komitetu Olimpijskiego ISSN 2299-9051 OD REDAKCJI www.facebook.com/pkol.olimpionik W numerze Drodzy Czytelnicy!

TOP 100. OLIMPIJSKA Za nami ważny dla wszystkich jubileuszowy rok 4 KRONIKA WYDARZEŃ 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. 18 EYOF W MIEŚCIE, W KTÓRYM Gdyby nie wydarzenia sprzed 100 lat, nie byłoby TWORZY SIĘ HISTORIA nas tu, gdzie jesteśmy, a historia nie byłaby tak 20 IRENIE SZEWIŃSKIEJ – WSPOMNIENIE bogata w znamienne fakty i daty. Rok 2019 jest z kolei ważny dla polskiego ruchu olimpijskiego 22 PRZEŻYJMY TO JESZCZE RAZ! – to 100-lecie Polskiego Komitetu Olimpijskiego, który jako Komitet Udziału Polski w Igrzyskach MEXICO '68 – IGRZYSKA, Olimpijskich (Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich) 25 KTÓRYCH NIE DA SIĘ ZAPOMNIEĆ został utworzony 12 października 1919 roku przez 28 YOG DNA BUENOS AIRES 2018 działaczy turystycznych, lekkoatletycznych oraz narciarskich i pod taką nazwą działał do 1924 roku. 30 POCZUJ PRZYSZŁOŚĆ W 8,10 SEKUNDY! Przypomnijmy, że ruch olimpijski w Polsce narodził się 25 lat po powstaniu w 1894 roku z inicjatywy 32 BREAKDANCE W ARGENTYNIE barona Pierre’a de Coubertin Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Nie od razu polscy sportowcy 34 EKSTRAWAGANCJA W SPORCIE zaprezentowali się na arenie międzynarodowej, nie od razu pojawiły się sukcesy. Za to dzisiaj możemy 38 SPORTOWA PASJA SPOSOBEM NA ŻYCIE pochwalić się znakomitym dorobkiem medalowym igrzysk olimpijskich – 305 medali, w tym 75 złotych, MAMO, NIE ZWALNIAJ MNIE Z WF! 40 90 srebrnych i 140 brązowych. Na jubileusz PKOl przygotowaliśmy Olimpionikową listę 100 wydarzeń, 42 100 LAT SZCZYPIORNIAKA W POLSCE które z różnych powodów uznaliśmy za „historyczne”. Znakomicie w rok jubileuszu PKOl wpisują się 44 WARTO CZYTAĆ dwie niezwykłe kobiety – Irena Szewińska i Halina 46 PROJEKTOWANIE Z KONOPACKĄ Konopacka, o których piszemy. Odnotowujemy też 100 lat szczypiorniaka w Polsce i przypominamy 48 WARTO OGLĄDAĆ o szczególnych Igrzyskach XIX Olimpiady w Meksyku sprzed lat 50. A z bieżących wydarzeń fleszowo 50 EDUKACJA OLIMPIJSKA W PKOl podsumowujemy rok 2018 i dokonania polskich sportowców triumfujących na wodzie, stadionach i boiskach, w oczekiwaniu na podobne emocje w 2019 roku. W tym roku w Sarajewie odbędzie się już 14. Olimpijski Zimowy Festiwal Młodzieży Europy. OLIMPIONIK – PISMO EDUKACYJNE POLSKIEGO KOMITETU OLIMPIJSKIEGO (ISSN 2299-9442), Ciekawe, czy wystartują w nim zawodnicy „pozytywnie WYDAWNICTWO POLSKIEGO KOMITETU OLIMPIJSKIEGO, DOSTĘPNE NA: WWW.OLIMPIJSKI.PL REDAKCJA: MONIKA CZECHOWSKA (REDAKTOR NACZELNA), KATARZYNA DEBERNY, zakręceni” (o kilku takich piszemy w numerze) MAGDALENA GARLEJ, IWONA MARCINKIEWICZ, MONIKA MYSZKOWSKA i czy pojawi się na nim ekstrawagancja (o tym zjawisku w sporcie też wspominamy)...

OPRACOWANIE WYDAWNICZE: CONTENT TUBE SP. Z O.O. Redakcja UL. PILICKA 4, 02-629 WARSZAWA, TEL.: +48 22 642 96 40, WWW.CONTENTTUBE.PL PROJEKT MAKIETY: JAKUB BAUMAN GRAFIKA NA OKŁADCE: VELVET FACTORY

2 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 3 100-LECIE PKOl TOP 100. OLIMPIJSKA KRONIKA WYDARZEN´ SPORT DOSTARCZA NIEZAPOMNIANYCH EMOCJI, WZRUSZA DO ŁEZ I ŁĄCZY KOLEJNE Podczas Igrzysk IX Olimpiady w Amsterdamie, 31 lipca POKOLENIA POLAKÓW. Z OKAZJI SETNYCH ROCZNIC – ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ 6 1928 roku ustanawiając rekord świata w rzucie dyskiem NIEPODLEGŁOŚCI (2018) ORAZ POWSTANIA POLSKIEGO KOMITETU OLIMPIJSKIEGO (2019) (39,62 m), Halina Konopacka zdobyła pierwszy złoty medal – WYBRALIŚMY CHRONOLOGICZNIE 100 WAŻNYCH WYDARZEŃ Z HISTORII POLSKIEGO olimpijski dla Polski. Po raz pierwszy w historii na stadionie OLIMPIZMU I PRZYPOMINAMY MISTRZÓW OLIMPIJSKICH olimpijskim zabrzmiał Mazurek Dąbrowskiego, mianowany rok wcześniej hymnem Polski.

IWONA MARCINKIEWICZ Pierwszy złoty medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki 7 i Literatury (odbywały się w latach 1912–1948, Pola- cy zdobyli w nich 8 medali) zdobył w 1928 roku Kazimierz Wierzyński – redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego” POCZA˛TKI POLSKIEGO OLIMPIZMU – za tomik poezji „Laur olimpijski".

Na Igrzyskach X Olimpiady w Los Angeles (1932) Janusz Pierwszy start polskiej reprezentacji w Igrzyskach 8 Kusociński przełamał dominację Finów i zdobył złoty 2 VII Olimpiady w Antwerpii w 1920 roku uniemożliwiła woj- medal w biegu na 10 000 m (30.11,4 min – rekord olimpij- na polsko-bolszewicka. Nasza obecność została zaznaczona ski), a Stanisława Walasiewicz została mistrzynią olimpijską w sposób symboliczny – polska flaga pojawiła się w defiladzie w biegu na 100 m (11,09 s – rekord świata). sztandarów. zawodnika”. Cztery lata później w Berlinie uzyskał srebro Z powodu braku funduszy do Los Angeles (1932) wysłano za dzieło „Piłkarze”. W 1924 roku dziewięciu polskich sportowców wzięło 9 tylko 20-osobową ekipę składającą się z lekkoatletów, 3 udział w Tygodniu Sportów Zimowych w Chamonix, który szermierzy i wioślarzy. We wszystkich tych trzech dyscypli- Jedni z najsłynniejszych i najwszechstronniejszych spor- rok później uznano za I Zimowe Igrzyska Olimpijskie. nach Polacy zdobyli medale (2 złote, 1 srebrny i 4 brązowe). 11 towców II RP to dwaj narciarze z Zakopanego: Bronisław Czech (trzykrotny olimpijczyk, taternik, ratownik górski, W lipcu 1924 roku polska reprezentacja wzięła udział Józef Klukowski to dwukrotny medalista olimpijski pilot i konstruktor szybowcowy, malarz) oraz Stanisław 4 w Igrzyskach VIII Olimpiady w Paryżu. Dwa medale w pierw- 10 w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury. W 1932 roku Marusarz (pięciokrotny olimpijczyk, trener i propagator spor- szym olimpijskim starcie (zdobyte w ostatnim dniu igrzysk) w Los Angeles zdobył złoty medal za rzeźbę „Wieńczenie tu, w czasie II wojny światowej kurier tatrzański AK). – srebrny kolarzy torowych: Józefa Lange, Jana Łazarskiego, Tomasza Stankiewicza i Franciszka Szymczyka, oraz brązowy jeźdźca Adama Królikiewicza – przyjęto w kraju jako sukces, zwłaszcza że było to niespełna 6 lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Pierwszą Polką, która jako jedyna kobieta w naszej repre- 5 zentacji wystartowała w igrzyskach w Paryżu (1924) była W Hotelu Francuskim w Krakowie 12 października Wanda Dubieńska. Znakomicie grała w tenisa, jeździła na nar- 1 1919 roku powołano Komitet Udziału Polski w Igrzyskach tach i konno, jednak na igrzyska pojechała jako... florecistka. Olimpijskich (dzisiaj pod nazwą Polski Komitet Olimpijski). Komitet szybko uzyskał społeczne uznanie oraz protektorat Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, który doceniał rolę kultury fizycznej w wychowaniu dzieci i młodzieży oraz zna- czenie udziału polskich sportowców w igrzyskach olimpijskich dla promocji odrodzonej Polski w świecie. RYS. VELVET FACTORY

4 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 5 100-LECIE PKOl

W Igrzyskach XIV Olimpiady w Londynie (1948) jedyny 16 medal dla Polski i pierwszy po wojnie zdobył pięściarz Aleksy Antkiewicz (waga piórkowa), zwyciężając walkę o brązowy krążek. IGRZYSKA XVII OLIMPIADY W Londynie (1948) odbył się ostatni Olimpijski Kon- w Rzymie 17 kurs Sztuki i Literatury. Polski kompozytor i dyrygent 1960 Zbigniew Turski zdobył wówczas złoty medal w dziedzinie Józef Szmidt, jako pierwszy trójskoczek na świe- muzyki za „Symfonię Olimpijską". 23 cie, przekroczył granicę 17 m, zyskując przydo- mek „Polski Kangur”. W Rzymie pobił rekord olimpijski Pierwszy złoty medal dla biało-czerwonych po II woj- – 16,81 m i zdobył złoty medal. 18 nie światowej zdobył na ringu w wadze półśredniej Zygmunt Chychła podczas Igrzysk XV Olimpiady w Helsin- Bieg na 3000 m z przeszkodami, w pięknym IGRZYSKA XVIII OLIMPIADY kach (1952). 24 stylu wygrał Zdzisław Krzyszkowiak (8.34,2 s 1964 w Tokio – rekord olimpijski), wyprzedzając na ostatniej prze- W latach 1936–1968 trenerem pięściarskiej reprezentacji szkodzie Rosjanina. Do historii polskiego olimpizmu przeszedł piątek, 19 polski był Feliks „Papa” Stamm – legendarny szkolenio- 27 23 października 1964 roku. Trzech polskich pię- Na Igrzyskach XI Olimpiady w Berlinie (1936) Maria wiec, twórca polskiej szkoły boksu. Jego podopieczni zdobyli Kazimierz Paździor, nazywany filozofem ringu, ściarzy – Józef Grudzień (waga lekka), Marian Kasprzyk 12 Kwaśniewska-Maleszewska zdobyła brązowy medal 24 medale olimpijskie (6 złotych, 7 srebrnych, 11 brązowych). 25 zmagał się nie tylko z rywalami, ale również (półśrednia) i Jerzy Kulej (lekkopółśrednia) – wysłu- olimpijski w rzucie oszczepem, a zrobione wówczas zdjęcie z bólem kontuzjowanej nogi. Dzięki opanowaniu i tak- chało w Tokio Mazurka Dąbrowskiego. „Zasadniczo z Adolfem Hitlerem pozwoliło jej w czasie II wojny światowej Na VII Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Cortina tyce potrafił wykorzystać słabe punkty przeciwników jestem zadowolony” – powiedział po turnieju trener nieść pomoc więźniom obozu niemieckiego w Pruszkowie. 20 d’Ampezzo (1956) pierwszy medal (brązowy) zimowych i sięgnął po złoto w wadze lekkiej (do 60 kg). Feliks Stamm, który słynął z niesztampowych wypo- igrzysk dla Polski zdobył Franciszek Gąsienica-Groń w kom- wiedzi. Należy do nich też: „Nie ma osób odpornych na Jan Parandowski zdobył w 1936 roku brązowy medal binacji norweskiej. Ireneusz Paliński jest pierwszym polskim złotym ciosy, są jedynie źle trafieni”. 13 w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury za książkę 26 medalistą olimpijskim w podnoszeniu ciężarów. „Dysk olimpijski”. Akcja powieści osadzona została w staro- Elżbieta Duńska-Krzesińska w 1956 roku została mi- Złoto wywalczone w Rzymie (w wadze półciężkiej Złoty medal w podnoszeniu ciężarów zdobył żytnej Grecji i oparta jest na autentycznych wydarzeniach 21 strzynią olimpijską w skoku w dal (6,35 m). Cztery lata 82,5 kg) to jego wielki sukces, po którym przyszły 28 Waldemar Baszanowski (waga lekka 67,5 kg), z okresu Igrzysk LXXVI Olimpiady w 476 r. p.n.e. wcześniej (Helsinki 1952) uzyskała drugi wynik, nieuznany kolejne triumfy polskich ciężarowców na imprezach nazywany profesorem sztangi i uznany wśród sztan- przez sędziów z powodu jej długiego warkocza, który zosta- światowej rangi. gistów za atletę o najbardziej harmonijnej sylwetce. Z powodu wybuchu I i II wojny światowej nie odbyły się wił ślad na piasku, gdy lądowała – sklasyfikowano ją wtedy 14 Igrzyska VI (1916), XII (1940) i XIII (1944) Olimpiady. dopiero na 12. pozycji. Irena Kirszenstein (później po mężu Szewińska) Organizatorami miały być kolejno: Berlin, Helsinki i Londyn. 29 stała się sztandarową postacią młodego pokole- Janusz Sidło prowadził w konkursie rzutu oszczepem do nia, zdobywając w Tokio trzy medale: złoty w sztafe- W czasie wojny olimpizm nadal łączył ludzi, a „igrzyska 22 momentu, kiedy pożyczył swój oszczep Egilowi Daniel- Jerzy Kulej cie 4x100 m, srebrny na 200 m i w skoku w dal. Miała 15 za drutami”, które odbyły się z inicjatywy polskich jeń- senowi. Norwegowi przyniosło to szczęście, bo wygrał rzutem wtedy 19 lat. ców w oflagach niemieckich (Langwasser 1940 i Woldenberg na 85,71 cm, pozbawiając Sidłę tytułu mistrza olimpijskiego 1944), udowodniły siłę sportu i idei olimpijskiej. i rekordu świata. Faworytkami biegów sprinterskich były Amery- 30 kanki, jednak to Polki w składzie: Teresa Ciepły, Irena Kirszenstein, Halina Górecka i Ewa Kłobukowska, sięgnęły po złoty medal w sztafecie 4x400 m, ustana- wiając rekord świata (43,06 s).

Trójskoczek Józef Szmidt jako pierwszy polski 31 sportowiec obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Jak mówi W Tokio startował z poważną kontuzją kolana, któ- trener Stamm, ra nie przeszkodziła mu jednak w pobiciu drugiego nie ma osób rekordu olimpijskiego – 16,85 m. odpornych na Sensacją było zwycięstwo Egona Franke w indy- ciosy, są jedynie 32 widualnym turnieju szermierczym, dokonał tego źle trafieni jako pierwszy z Polaków. RYS. VELVET FACTORY

6 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 7 100-LECIE PKOl

IGRZYSKA XIX OLIMPIADY 1968 w Meksyku Doskonale wyszkolony technicznie pięściarz 33 Jerzy Kulej obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Był jedynym polskim bokserem, który nigdy nie prze- grał przez nokaut. IGRZYSKA XX OLIMPIADY 1972 w Monachium W konkurencji pistoletu szybkostrzelnego 34 na strzelnicy zatriumfował Józef Zapędzki Bokser Jan Szczepański (waga lekka do 60 kg) (593 pkt – rekord olimpijski), pierwszy mistrz olimpijski 38 w finale pokonał rywala 0:5. Do walki miał tak w historii polskiego strzelectwa sportowego. wielkie serce, że przezwyciężył nawet jego wadę, z któ- rą się zmagał. Cztery lata wcześniej lekarze orzekli, Waldemar Baszanowski po raz drugi został że uprawianie jakiegokolwiek sportu może zagrażać 35 chorążym polskiej reprezentacji i obronił tytuł jego życiu. mistrza olimpijskiego w podnoszeniu ciężarów. W su- mie trzykrotnie niósł biało-czerwoną flagę podczas Władysław Komar już na początku finału pchnię- ceremonii otwarcia igrzysk. 39 cia kulą osiągnął rekord olimpijski 21,18 m. Mimo ataków zawodników z NRD i USA utrzymał pozycję Igrzyska w Meksyku były zwieńczeniem sporto- lidera i zdobył złoto. 36 wej kariery szermierza Jerzego Pawłowskiego. Złoty medal, o który starał się przez 16 lat, był jego Zygmunt Smalcerz, w myśl powiedzenia „ostatni piątym krążkiem olimpijskim (3 srebrne i 1 brązowy). 40 będą pierwszymi”, przed wylotem reprezentacji W tym samym roku został wybrany szablistą wszech celowo wsiadł ostatni do samolotu. Szczęściu nie za- czasów. szkodzi pomóc, ale złoty medal olimpijski w podno- IGRZYSKA XXI OLIMPIADY szeniu ciężarów (waga musza do 52 kg) zawdzięcza 1976 w Montrealu Irena Szewińska wygrała bieg na 200 m (22,58 s wyłącznie swojej pracowitości i talentowi. 37 – rekord świata) oraz zdobyła brązowy medal na Polskich kibiców bez reszty porwał turniej siat- zwycięstwo w konkursie skoku wzwyż (2,25 m), zachwy- 100 m, stając na olimpijskim podium już po raz pią- W 33. rocznicę hitlerowskiego najazdu na Polskę 44 kówki, w którym biało-czerwoni rozegrali aż czte- cając kibiców formą i determinacją. ty. Łącznie, ta najwybitniejsza polska lekkoatletka 41 1 września 1972 roku Józef Zapędzki poprawił wła- ry (z sześciu) 5-setowe mecze, a w pełnym dramaturgii zdobyła 7 olimpijskich krążków – 3 złote, 2 srebrne sny rekord olimpijski (595 pkt) i obronił tytuł mistrza finale pokonali drużynę ZSRR. Złoty medal „mistrzów Po zaciętej rywalizacji, trzech skoczków o tycz- i 2 brązowe. olimpijskiego w strzelaniu z pistoletu do sylwetek. piątego seta” był efektem katorżniczej pracy, któ- 48 ce uzyskało taki sam wynik – 5,50 m. Jednak rą przed igrzyskami zawodnicy wykonali pod wodzą tytuł mistrza olimpijskiego zdobył Polak – Tadeusz Szermierz Witold Woyda startował z dorobkiem legendarnego trenera Huberta „Kata” Wagnera. Ślusarski. 42 już trzech medali olimpijskich, ale ten najbar- dziej upragniony – złoty, zdobył w wieku 33 lat dopie- Janusz Peciak sięgnął po złoty medal w pięciobo- Zapaśnik Kazimierz Lipień (-62 kg, styl klasyczny) ro w Monachium, w pięknym stylu pokonując w finale 45 ju nowoczesnym, osiągając 5520 pkt – najwyższy 49 w finałowej walce wygrał olimpijskie złoto 13:4. rywala wynikiem 5:0. Był również bohaterem turnieju wynik ze wszystkich dotychczasowych zwycięzców Jego karierze sportowej zawsze towarzyszyła wzoro- drużynowego, w którym triumfowali polscy floreciści olimpijskich. wa miłość braterska. Pomagał w treningach swojemu (Witold Woyda, Marek Dąbrowski, Lech Koziejowski, bratu bliźniakowi Józefowi, który na następnych igrzy- Arkadiusz Godel i Jerzy Kaczmarek). W finale bokserskim wagi lekkośredniej Jerzy skach w Moskwie (1980) sięgnął po brązowy medal. 46 Rybicki wygrał 5:0. Nawet po wysłuchaniu Ulice polskich miast opustoszały, gdy w stru- Mazurka Dąbrowskiego trudno mu było uwierzyć, Irena Szewińska, wygrywając bieg na 400 m 43 gach deszczu rozpoczynał się piłkarski mecz że ziścił się jego sen o upragnionym złotym medalu. 50 (49,28 s) znokautowała przeciwniczki – wyprzedziła finałowy Polska – Węgry. Drużyna legendarnego srebrną medalistkę aż o 1,23 s. Jej wynik zagwarantował- Jerzy Pawłowski trenera Kazimierza Górskiego wygrała 2:1, królem Mokry tartan nie okazał się przeszkodą dla 19-let- by także złoto w Atenach (2004), Pekinie (2008), Londynie strzelców został wtedy Kazimierz Deyna, który strze- 47 niego Jacka Wszoły, który odniósł sensacyjne (2012) oraz w Rio de Janeiro (2016)! lił obydwie bramki. RYS. VELVET FACTORY

8 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 9 100-LECIE PKOl

Czułem presję. IGRZYSKA XXII OLIMPIADY IGRZYSKA XXV OLIMPIADY Pojawiały się 1980 w Moskwie 1992 w Barcelonie głosy, że inny Bronisław Malinowski, po niezwykłym pościgu Dwa złote medale przywiezione z Barcelony to medal niż złoty 51 dogonił prowadzącego i z czasem 8.09,7 s został mi- 56 niespodziewany i największy sukces w historii strzem olimpijskim w biegu na 3000 m z przeszkodami. Po polskiego pięcioboju. Imponujące zwycięstwo indywi- będzie porażką biegu mówił: „To jest mój największy sukces. Bardzo się dualne odniósł Arkadiusz Skrzypaszek. W złotej dru- Paweł Nastula cieszę, czekałem na to 13 lat". Rok później zginął w wy- żynie zaś startowali oprócz niego Dariusz Goździak padku samochodowym na moście w Grudziądzu... i Maciej Czyżowicz.

Władysław Kozakiewicz ustanowił rekord świata Judoka Waldemar Legień (tym razem w wadze 52 (5,78 m) i wygrał konkurs skoku o tyczce. Zna- 57 do 86 kg) powtórzył sukces z Seulu i wysłuchał mienny gest Polaka (do dzisiaj często nazywany ge- Mazurka Dąbrowskiego na najwyższym stopniu podium. stem Kozakiewicza) skierowany w stronę niesprzyja- jącej i wygwizdującej go publiczności stał się jednym z najbardziej pamiętnych obrazów w historii sportu. IGRZYSKA XXVI OLIMPIADY Rozgrywany na zakończenie igrzysk konkurs 1996 w Atlancie 53 jeździecki oglądało 100 tys. osób przybyłych na ceremonię zakończenia. Polscy kibice oszaleli Pierwszy złoty medal na igrzyskach w Atlancie z radości, gdy na koniu Artemorze zwyciężył w nim IGRZYSKA XXIV OLIMPIADY 58 zdobyła Renata Mauer w strzelaniu z karabinka Jan Kowalczyk. 1988 w Seulu pneumatycznego na dystansie 10 m. Zapaśnik Andrzej Wroński (-100 kg) miał w ogóle Robert Korzeniowski, po serii niepowodzeń 54 nie pojechać na igrzyska i nawet on sam nie li- 59 i dyskwalifikacji, został mistrzem olimpijskim czył na siebie. Jednak trenerzy widzieli w nim mistrza w chodzie sportowym na dystansie 50 km. o niezwykłej odporności. Zdobył złoty medal w stylu klasycznym. Mateusz Kusznierewicz, pierwszy polski meda- 60 lista olimpijski w żeglarstwie, miał nad rywala- Waldemar Legień (78 kg) wywalczył pierwszy mi tak dużą przewagę punktową, że już dzień przed 55 złoty medal olimpijski w historii polskiego judo, ostatnim wyścigiem wiedział, że nikt nie odbierze mu a w finale pokonał swojego rywala przez ippon. zwycięstwa w żeglarskiej klasie Finn.

Tak wyjątkowego judoki jak Paweł Nastula (-95 kg) 61 nie było na światowych matach od dawna. Zacięte walki, m.in. z dwoma mistrzami olimpijskimi, przynio- sły wygraną w igrzyskach. „Czułem presję. Pojawiały się głosy, że inny medal niż złoty będzie porażką. By- łem jednak na tyle silny psychicznie, że nie wpływało To jest mój to na moją postawę" – wspominał po latach judoka. największy sukces. Bardzo się cieszę, Polscy zapaśnicy w stylu klasycznym położyli 62 świat na łopatki, zdobywając w sumie pięć meda- czekałem li, a na najwyższym stopniu olimpijskiego podium sta- na to 13 lat nęli: Ryszard Wolny (-68 kg), Andrzej Wroński (-100 kg) Bronisław Malinowski i Włodzimierz Zawadzki (-62 kg). Bronisław Malinowski RYS. VELVET FACTORY, SHUTTERSTOCK

10 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 11 100-LECIE PKOl

IGRZYSKA XXVII OLIMPIADY IGRZYSKA XXX OLIMPIADY 2000 w Sydney 2012 w Londynie Tomasz Kucharski i Robert Sycz, wbrew wszel- Adrian Zieliński (-85 kg) został złotym medalistą 63 kim przeciwnościom losu, stworzyli jedną z naj- 73 olimpijskim w podnoszeniu ciężarów, w dwuboju wspanialszych osad w historii polskiego wioślarstwa. Leszek Blanik uzyskał wynik 385 kg. Nasza dwójka podwójna wagi lekkiej prowadziła od początku dwukilometrowego wyścigu i zasłużenie Rewelacyjny Tomasz Majewski został pierwszym zdobyła złoty medal. 74 od 1956 roku kulomiotem, który obronił tytuł mistrza olimpijskiego. Konkursowi rzutu młotem towarzyszyły trudne 64 warunki atmosferyczne (padało i było bardzo śli- sko), ale Szymonowi Ziółkowskiemu nie przeszkodziło to w zdobyciu złota. IGRZYSKA XXVIII OLIMPIADY Młociarka Kamila Skolimowska świetnie poradzi- w Atenach 65 ła sobie ze stresem – 18-latka zwyciężyła rzutem 2004 71,16 m, ustanawiając przy okazji nowy rekord Polski W swojej koronnej konkurencji na 200 m delfi- i rekord świata juniorek. W 2009 roku kibicami wstrzą- 67 nem Otylia Jędrzejczak popłynęła po złoty me- IGRZYSKA XXIX OLIMPIADY snęła informacja o jej nagłej śmierci. dal olimpijski. Był to początek ogromnej popularności w Pekinie „Oti” i wielkich sukcesów polskich pływaków (Otylia 2008 Robert Korzeniowski obronił tytuł mistrza olim- zdobyła 1 złoty i 2 srebrne medale). Kulomiot Tomasz Majewski, choć nie był fawory- 66 pijskiego w chodzie sportowym na 50 km i zdobył 69 tem olimpijskiego finału, zadziwił niesamowitą złoty medal na 20 km. Jest jedynym chodziarzem na Robert Korzeniowski przekroczył granicę marzeń siłą i odpornością psychiczną. Zdeklasował rywali IGRZYSKA XXXI OLIMPIADY świecie, który wygrał na dystansie 20 i 50 km na tych 68 i osiągnął ogromny sukces – zdobył czwarte złoto życiowym wynikiem 21,51 m. 2016 w Rio de Janeiro samych igrzyskach. olimpijskie w chodzie sportowym (50 km). „Nie bójmy się powiedzieć, że jest gigantyczna różnica między by- Trzykrotni mistrzowie świata potwierdzili, że nie Pierwsze złoto w historii polskiej kobiecej osady wio- ciem dobrym sportowcem a dostąpieniem zaszczytu 70 ma na nich mocnych. Wioślarska czwórka po- 75 ślarskiej zdobyły Magdalena Fularczyk-Kozłowska zdobycia tytułu szlacheckiego – mistrza olimpijskiego. dwójna, „dominatorzy” w składzie: Adam Korol, Marek i Natalia Madaj (dwójka podwójna). Rozstrzygająca walka W naszym nowoczesnym świecie to naprawdę nobili- Kolbowicz, Michał Jeliński i Konrad Wasilewski, pierw- rozegrała się na ostatnich 500 m, na których Polki fini- tuje” – mówił mistrz. sza dopłynęła do mety. szowały w kapitalnym stylu, wyprzedzając zawodniczki z Wielkiej Brytanii. Leszek Blanik został pierwszym polskim złotym 71 medalistą olimpijskim w gimnastyce i pierwszym Anita Włodarczyk przeszła do historii igrzysk polskim sportowcem, którego nazwiskiem nazwano 76 olimpijskich. W konkurencji rzutu młotem pobiła element gimnastyczny (przerzut, podwójne salto rekord olimpijski i została pierwszą kobietą w historii, w przód w pozycji łamanej). Skok „blanik” zapisany która wygrała konkurs z lepszym wynikiem niż trium- Jest gigantyczna przez Międzynarodową Federację Gimnastyczną ma fator wśród mężczyzn. Kilka miesięcy później okazała różnica między byciem numer 332. się również mistrzynią olimpijską z Londynu (2012), dobrym sportowcem gdy ogłoszono, że przeprowadzone ponownie testy a dostąpieniem Szymon Kołecki zdobył srebrny medal w podno- dopingowe potwierdziły stosowanie niedozwolonych 72 szeniu ciężarów (kat. 95 kg). Jednak w wyniku środków przez Rosjankę. zaszczytu zdobycia dyskwalifikacji zwycięzcy za niedozwolony doping, tytułu mistrza po 9 latach został mistrzem olimpijskim. olimpijskiego Robert Korzeniowski RYS. VELVET FACTORY

12 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 13 100-LECIE PKOl

SKRÓTEM PRZEZ STULECIE...

Tylko dwóch Polaków startowało w igrzyskach olim- pomiędzy krajami bloku wschodniego na czele z ZSRR i kra- 77 pijskich aż sześciokrotnie: szermierz Jerzy Pawłowski jami zachodnimi na czele z USA) kraje komunistyczne, w tym (1952–1972, pięciokrotny medalista olimpijski – 1 złoto, Skoczek narciarski Polska, postanowiły zbojkotować igrzyska w Ameryce. 3 srebra, 1 brąz) i strzelec Adam Smelczyński (1956–1976, Wojciech Fortuna srebrny medalista olimpijski). podczas igrzysk W 1985 roku ustanowiony został (pod patronatem rek- 87 tora Uniwersytetu Jagiellonskiego, prezesa Polskiego Łyżwiarka Elwira Seroczyńska zdobyła srebrny medal w Sapporo (1972) Komitetu Olimpijskiego i redakcji „Tempa”) Medal Kalos 78 na dystansie 1500 m na XVIII ZIO w Squaw Valley oddał najdłuższy, Kagathos, przyznawany do dzisiaj za sukcesy w sporcie (1960). Dzień później, w biegu na 1000 m prowadziła do i znakomite osiągnięcia po zakończeniu kariery sportowej. ostatniego okrążenia, jadąc w tempie lepszym od rekor- w dotychczasowej Nawiązuje on do starożytnego ideału kalokagatii: jedności du świata. Zdobyłaby złoty medal, gdyby nie grudka lodu, historii tej dyscypliny przymiotów ciała i ducha ludzkiego, według której wzorzec o którą zawadziła łyżwą, co spowodowało upadek. skok na 111 metrów człowieka wszechstronnego tworzy harmonijne połączenie piękna, zdrowia i sprawności fizycznej (gr. kalos) oraz cnót moralnych i intelektualnych (gr. kagathos).

Wojciech Fortuna

W 1963 roku, z inicjatywy dziennikarzy „Sztandaru Mło- 79 dych” (Tadeusza Olszańskiego i Tadeusza Konwickiego), przeprowadzono pierwszy plebiscyt na „Dżentelmena Sportu”, który wygrał wybitny pięściarz, trzykrotny medalista olimpijski Na przełomie lat 60. i 70. polscy kolarze byli prawdziwą Zbigniew Pietrzykowski (jeden srebrny i dwa brązowe meda- 83 potęgą. U szczytu formy był Ryszard Szurkowski, naj- le). Nagroda ta, już pod nazwą Trofeum Główne Fair Play, jest lepszy wówczas kolarz-amator na świecie: dwukrotny srebr- przyznawana corocznie przez Klub Fair Play PKOl. ny medalista olimpijski (Monachium 1972 i Montreal 1976), czterokrotny zwycięzca Wyścigu Pokoju i trzykrotny mistrz Polski Komitet Olimpijski od 1969 roku, co cztery lata świata. 80 nagradza artystów „Wawrzynem Olimpijskim” za wy- bitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki. Do 2016 roku Szczególnych emocji dostarczają kibicom sporty Wawrzyny przyznano 112 laureatom. 84 zespołowe. Do igrzysk w Montrealu (1976) polscy pił- karze ręczni przygotowywali się, trenując w bardzo trudnych Skoczek narciarski Wojciech Fortuna podczas igrzysk warunkach. Podczas olimpijskiego turnieju, zahartowani fi- 81 w Sapporo (1972) oddał najdłuższy w dotychczasowej zycznie i psychicznie, pokazali nieprawdopodobną siłę ze- historii tej dyscypliny skok na 111 metrów, którym zapew- społu i ducha walki, zdobywając brązowy medal. nił sobie sensacyjne zwycięstwo. Jednocześnie był to set- ny medal olimpijski polskiej reprezentacji i pierwszy złoty Na igrzyskach w Moskwie (1980) wystartowała najlicz- w sportach zimowych. 85 niejsza jak do tej pory reprezentacja Polski, zdobywając najwięcej medali olimpijskich w historii startów biało-czer- W Lahti (1978) Józef Łuszczek, w wieku zaledwie 22 lat, wonych (32 krążki). 82 został mistrzem świata w biegach narciarskich na 15 km, wygrywając z dwoma mistrzami olimpijskimi. Kolejnym celem Od olimpijskiego debiutu w 1924 roku Polska uczest- Janusz Kusociński było zdobycie złotego medalu na igrzyskach w Lake Placid 86 niczy we wszystkich igrzyskach olimpijskich z jednym (1980). Niestety, piąte miejsce na 30 km i szóste na 15 km tylko wyjątkiem w 1984 roku. Otóż Zarząd PKOl postano- przyniosły rozczarowanie i przyczyniły się do przedwczesnego wił nie zgłaszać reprezentacji do udziału w Igrzyskach zakończenia kariery sportowej tego bardzo utalentowanego XXIII Olimpiady w Los Angeles. Z powodu „zimnej wojny”

zawodnika. RYS. VELVET FACTORY (umowna nazwa trwającego w latach 1947–1991 napięcia

14 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 15 100-LECIE PKOl

Wspaniałym dopełnieniem relacji z igrzysk olimpijskich Wśród olimpijczyków zdarzają się także sportowcy 96 są komentarze dziennikarzy sportowych, dzięki którym 98 aktorzy. Swój talent przed kamerą prezentowali m.in. wydarzenia nabierają barw i głębi. Błyskawiczne tempo rywa- bokserzy Leszek Drogosz, Jerzy Kulej, Krzysztof Kosedowski lizacji czasem sprawia, że w sprawozdania wkradają się prze- i Jan Szczepański, lekkoatleta Władysław Komar, judoka języczenia. Niektóre z nich na długo pozostają w pamięci kibi- Rafał Kubacki, piłkarz Kazimierz Deyna i zapaśnik Andrzej ców: „Wszystko w rękach konia” (Jan Ciszewski), „Oddajemy Supron. głos do studia, bo tam zacznie się walka o złoto” (Włodzimierz Szaranowicz), „Jest! Niemka traci głowę!” (Jarosław Idzi). Order Orła Białego, najwyższe odznaczenie przyzna- 99 wane przez Rzeczypospolitą Polską, otrzymały dotych- Polskie miasta trzykrotnie występowały z inicjatywą or- czas tylko dwie osoby ze świata sportu. Są to wspaniałe lek- 97 ganizacji igrzysk olimpijskich. Ambicje te jednak nigdy koatletki: Irena Szewińska za działalność na rzecz rozwoju, nie zostały zrealizowane: promowania kultury fizycznej i sportu oraz krzewienia idei – w 1937 roku prezydent miasta Stefan Starzyński podczas olimpijskiej w Polsce i na świecie (w 2016 roku) i Halina Ko- 36. Sesji MKOl w Warszawie zapowiedział chęć organizacji nopacka za zasługi dla polskiej niepodległości (pośmiertnie igrzysk w Polsce na przełomie lat czterdziestych i pięć- w 2018 roku). dziesiątych; – w 1988 roku PKOl podjął decyzję o zgłoszeniu miasta W latach 1924–2018 polscy reprezentanci w let- Zakopane na organizatora zimowych igrzysk olimpijskich 100 nich i zimowych igrzyskach olimpijskich zdobyli w 2006 roku Przegraliśmy tę batalię z Turynem; 305 medali: – w 2013 roku zgłoszona została kandydatura Krakowa na – 75 złotych, organizatora zimowych igrzysk olimpijskich w 2022 roku, – 90 srebrnych, jednak w przeprowadzonym referendum mieszkańcy opo- – 140 brązowych. wiedzieli się przeciwko temu pomysłowi.

Jerzy Kukuczka za zdobycie wszystkich 14 ośmioty- zdobył cztery medale olimpijskie: srebrny i brązowy w Salt 88 sięczników otrzymał w 1988 roku srebrny medal Orderu Lake City (2002) oraz dwa srebrne w Vancouver (2010). Olimpijskiego MKOl. Wspinaczka (ale sportowa) znajdzie się po raz pierwszy w programie igrzysk olimpijskich w 2020 roku Justyna Kowalczyk w latach 2006–2014 pięciokrotnie w Tokio. 93 stawała na olimpijskim podium (2 medale złote, 1 srebr- ny i 2 brązowe). Drugi złoty medal w biegach narciarskich Najwięcej złotych medali olimpijskich (po 7) Polacy zdobyła w 2014 roku na igrzyskach w Soczi, startując wów- 89 zdobyli dotychczas czterokrotnie: w Tokio (1964), czas z pękniętą kością śródstopia. Dla wielu stała się wzorem Monachium (1972), Montrealu (1976) i Atlancie (1996). sportowca, który nigdy się nie poddaje i uparcie dąży do celu.

Podczas 107. Sesji Międzynarodowego Komitetu Olim- Na igrzyskach w Soczi (2014) skoczek narciarski Kamil 90 pijskiego w Nagano w 1998 roku Irena Szewińska zo- 94 Stoch zdeklasował rywali i zdobył złote medale olim- stała wybrana na członkinię MKOl. pijskie zarówno na skoczni normalnej, jak i dużej. Podwójny mistrz z Soczi obronił tytuł na dużej skoczni podczas igrzysk Podczas rozpoczęcia XIX Zimowych Igrzysk Olimpij- w PyeongChang (2018), a w konkursie drużynowym sięgnął 91 skich w Salt Lake City (2002) Lech Wałęsa, były prezy- (z Dawidem Kubackim, Stefanem Hulą i Maciejem Kotem) dent RP, przywódca Solidarności, wniósł flagę olimpijską po brązowy medal. Lista jego sukcesów jest imponująca, na stadion, wśród siedmiu innych osobistości, reprezen- a kolejne starty Kamila potwierdzają, że jest najlepszym tujących kontynenty, sport, kulturę oraz walkę o ochronę skoczkiem na świecie. przyrody. W Soczi (2014) nieoczekiwanie rywalizację łyżwiarzy Niewielu sportowcom udaje się utrzymywać tak długo 95 szybkich na 1500 m wygrał Zbigniew Bródka. Fawory- 92 wysoką formę i popularność jak Adamowi Małyszowi. tem był holenderski zawodnik, który po przegranej o jedną Przez ponad dekadę kilkanaście milionów polskich kibiców „bródkę” (czyli tylko o 0,03 s) nie mógł powstrzymać łez

poddawało się małyszomanii. Nasz skoczek narciarski rozczarowania. RYS. VELVET FACTORY, SHUTTERSTOCK

16 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 17 EYOF

W tym przepięknie położonym mieście, które uznawane jest jedno z niewielu miast, gdzie obok siebie wybudowano cer- za najbardziej orientalną stolicę Europy, młodzież będzie kiew, kościół rzymskokatolicki, meczet i synagogę. Stolica rywalizować w ośmiu sportach: snowboardzie, narciarstwie Bośni i Hercegowiny to miejsce, gdzie rozgrywały się pięk- EYOF W MIEŚCIE, biegowym, narciarstwie alpejskim, hokeju, short-tracku, ne, ale i tragiczne wydarzenia historii XX wieku. To tutaj łyżwiarstwie figurowym, biatlonie oraz curlingu. Polska re- 28 czerwca 1914 roku dokonano zamachu na austriackiego prezentacja będzie liczyć 37 zawodników, przedstawicieli następcę tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Zabój- W KTÓRYM naszego kraju zabraknie jedynie w turnieju hokeja. stwo to i wystosowane tuż po nim ultimatum Austro-Węgier wobec Serbii wywołało ogólnoeuropejski kryzys dyploma- EYOF [European Youth Olympic Festival] tyczny, który po miesiącu przerodził się w I wojnę światową. to wiodące wydarzenie multisportowe dla młodych spor- Niewątpliwie szczególnym wydarzeniem jest również fakt, TWORZY SIĘ towców w wieku od 14 do 18 lat z 50 europejskich krajów. że w 1984 roku Sarajewo gościło XIV Zimowe Igrzyska Olim- Rozgrywane są edycje zimowe i letnie, które odbywają się pijskie. Są to jedyne igrzyska, kiedy ich gospodarzem był w cyklach dwuletnich, w latach nieparzystych. Zawody pro- kraj socjalistyczny. Do historii przeszedł wówczas występ mują sport i aktywność fizyczną oraz inspirują młodzież brytyjskich łyżwiarzy figurowych – Jayne Torvill i Christo- HISTORIA do zdrowego stylu życia. Zgodnie z zasadami olimpijskimi, phera Dean. Po raz pierwszy odtańczyli oni na lodzie słynne EYOF promuje przyjaźń, uczciwości i tolerancję. Festiwal „Bolero”, które stało się wzorcem tanecznej doskonałości. PIERWSZY OLIMPIJSKI ZIMOWY FESTIWAL odbywa się pod olimpijską flagą, z zachowaniem olim- Tancerzom przyznano 12 najwyższych not „6”. Niestety, MŁODZIEŻY EUROPY ODBYŁ SIĘ W 1993 ROKU pijskiego ceremoniału, czyli z przemarszem narodowych osiem lat po największym święcie sportu, w Sarajewie wy- WE WŁOSKIM MIEŚCIE AOSTA. ZATEM ekip, złożeniem olimpijskiego przyrzeczenia, wciągnięciem buchła okrutna wojna domowa. Przez trzy lata miasto, od- olimpijskiej flagi i zapaleniem znicza. Zawody jednoczą cięte od dostaw wody i prądu, było pod ciągłym ostrzałem TEGOROCZNE SPOTKANIE MŁODYCH młodzież Europy i są bramą do igrzysk. Wielu medalistów artylerii, prowadzonym z otaczających je wzgórz. Praktycz- SPORTOWCÓW W SARAJEWIE BĘDZIE JUŻ olimpijskich swoje pierwsze kroki stawiało właśnie na nie wszystkie budynki uległy zniszczeniu, do dzisiaj widać 14. EDYCJĄ ZIMOWEGO EYOF. STOLICA BOŚNI EYOF. Przypomnijmy chociażby Gabrielę Szabo (lekko- na wielu murach ślady po kulach. Znakiem charakterystycz- I HERCEGOWINY BĘDZIE GOSPODARZEM TEGO atletka), Anję Pärson (narciarka alpejska), Pietera van den nym miasta są słynne sarajewskie róże – to powierzchnie WYDARZENIA OD 9 DO 16 LUTEGO 2019 ROKU Hoogenbanda (pływanie) czy Evgeniya Plushenko (łyżwiar- wypełnione czerwoną żywicą, symbolizujące miejsca, w któ- stwo figurowe). rych w wyniku ostrzału zginęli ludzie. Na szczęście, to już przeszłość. Dzisiaj Sarajewo to piękne, MAGDALENA GARLEJ Tegoroczna edycja tętniące życiem miasto, pełne zapachów, kolorów i gościn- EYOF odbędzie się w mieście, w którym kultura Zachodu nych, serdecznych ludzi, którzy z otwartymi ramionami

FOT. SHUTTERSTOCK,FOT. MATERIAŁY PRASOWE miesza się z religiami chrześcijańską i islamską. Jest to czekają na europejską młodzież. FOT. SHUTTERSTOCKFOT.

18 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 19 POŻEGNANIA

z dumnie zawieszonym na szyi aparatem Altix za 1780 zł. Taki aparat w tamtym czasie to był pełen szpan. Sprzęt ku- piliśmy, oszczędzając na jedzeniu, odkładając każdy grosz. W pewnym momencie podchodzi do nas płotkarz, sprinter Janusz Szewiński [później mąż Ireny Szewińskiej – red.], któ- ry traktuje nas jak dobrych kumpli i wyjmuje z torby Zorkę 4 – za 3600 zł. To był nokaut, gdyż było to marzenie każdego po- czątkującego fotografa. Na pocieszenie dodał, że jego obiek- tyw jest tak samo kiepski jak nasz, więc szanse się wyrównały. Z Januszem szybko się zaprzyjaźniliśmy, on został trzecim bliź- niakiem, a jego mama była naszą drugą mamą. Gdy rodzice kładli się spać, my z kuchni robiliśmy do rana ciemnię. Wiosną 1961 roku ruszył sezon lekkoatletyczny na stadionie Gwardii. Wieść gminna niosła, że Jan Kopyto (dawniej świetny oszczepnik) przyprowadzi wielce utalentowaną zawodnicz- kę. Ciekawi jej przybyliśmy, patrzymy, a tu na stadion wchodzi nieśmiała czarnulka, tak szczuplutka, że mogłaby się schować za oszczep. Popatrzyliśmy na siebie ze zdziwieniem, bo przez głowy przeszła nam myśl, że ona rozsypie się w połowie biegu. Na wszelki wypadek ustaliliśmy, że Janusz zrobi zdjęcie lepszym aparatem (tą Zorką 4) na mecie, a ja po biegu. Zawodniczki na starcie uklękły w dołkach, a gdy padł strzał star- tera, ona z tych dołków nie mogła się wygrzebać. Gdy w końcu zaczęła biec, to nie był to bieg, a poezja ruchu. Ona wręcz przy- frunęła na metę, wyprzedzając pozostałe dziewczęta o kilka metrów. Po biegu usiadła, opierając się o słupek bramki i tu za- jeszcze raz ustawiam parametry w moim aparacie. Gdy robię IRENIE SZEWIŃSKIEJ częła się moja rola. Podchodzę pewnym krokiem, dla pewności zdjęcie, słyszę anielski głosik: – Towarzyszu, nie szkoda błony? Od tego momentu zostaliśmy przyjaciółmi, a tą zawodniczką była Irenka Kirszenstein. Najlepszy kompan do płatania figli, cho- – WSPOMNIENIE dzenia na dzierżawę, ścigania po peronach w drodze na lub z za- wodów. Przez lata nie pozwalała nam pokazywać zdjęcia z mety, bo jak twierdziła, w czasie biegu opadły jej nogawki spodenek. IRENA SZEWIŃSKA ZAKOŃCZYŁA SWÓJ BIEG ŻYCIA 29 CZERWCA 2018 ROKU. POŻEGNALIŚMY Dopiero gdy przekonaliśmy ją, że wymyśliła legginsy, uległa". JĄ 5 LIPCA NA WARSZAWSKICH POWĄZKACH. BYŁA RODZINA, RÓWNIEŻ TA OLIMPIJSKA, WŁADZE PAŃSTWOWE Z PREZYDENTEM I PREMIEREM RP ORAZ OLIMPIJSKIE Z PREZYDENTEM MKOl, PRZYJACIELE Z CAŁEGO ŚWIATA, SPORTOWCY, KIBICE, KOMPANIA HONOROWA WOJSKA POLSKIEGO... ODESZŁA KRÓLOWA POLSKIEJ LEKKOATLETYKI – TAK JĄ TYTUŁOWANO Klękasz na starcie do krótkiego biegu sama przed sobą jakby do modlitwy IWONA MARCINKIEWICZ, LESZEK FIDUSIEWICZ ponad stadionem obniża się niebo ucisza wrzawa jak pole do bitwy Irena Szewińska była najwybitniejszą zawodniczką w historii Wielka patriotka, niestrudzona ambasadorka Polski w świecie, polskiego sportu, multimedalistką największych światowych członkini Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i wiceprezes wystrzał poderwał uskrzydlone stopy imprez. Lista osiągnięć lekkoatletki wszech czasów jest imponują- Polskiego Komitetu Olimpijskiego, Dama Orderu Orła Białego. cierpi do bólu poraniona bieżnia ca: wywalczyła 7 medali olimpijskich (Tokio 1964 złoto – sztafeta 4x100 m, srebro – 200 m, srebro – skok w dal, Meksyk 1968 złoto O Irenie Szewińskiej każdy będzie pamiętał na swój własny spo- za metą dłutem w granitowej płycie – 200 m, brąz – 100 m, Monachium 1972 brąz – 200 m, Montre- sób, a tak naszą multimedalistkę wspomina Jej przyjaciel Leszek wieńczy Cię Nike – bogini zwycięstwa al 1976 złoto – 400 m), wielokrotnie ustanawiała rekordy Polski, Fidusiewicz, wieloboista, fotograf sportowy, brat bliźniak Jerzego, Europy i świata. Największą dumą napawało ją zdobywanie me- najlepszego wówczas w kraju wieloboisty. dali z orłem na piersi. Odznaczała się wybitną osobowością, in- LESZEK FIDUSIEWICZ: „Nadmienię, że w tym czasie by- Krzysztof Zuchora spirowała kobiety i sportowców na całym świecie, a dzięki swojej liśmy członkami sekcji lekkoatletycznej Polonii Warsza- Warszawa 25.10.2018

łagodności i skromności dla wielu była wzorem do naśladowania. wa. Przed jednym z treningów technicznych wkraczamy JANUSZFOT. SZEWIŃSKI

20 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 21 WYDARZENIA NA MEDAL

Zosia Klepacka po raz trzeci zosta- ła mistrzynią Europy w windsurfin- gowej klasie RS:X, zapewniając so- PRZEŻYJMY TO bie zwycięstwo już na dzień przed finałem. „Specjalnie popłynęłam w drugą stronę niż pozostałe dziewczyny. Z tyłu obserwowałam JESZCZE RAZ! jak Rosjanka z Brytyjką rywalizują o srebrny medal” – powiedziała. ROK 2018 OBFITOWAŁ W WIELE CIEKAWYCH I NIEZAPOMNIANYCH WYDARZEŃ SPORTOWYCH. NA PEWNO W KOLEJNYM SEZONIE WIELU MEDALISTÓW MISTRZOSTW ŚWIATA, EUROPY I POLSKI BĘDZIE CHCIAŁO POWTÓRZYĆ SWÓJ WYNIK, ALE TEŻ POJAWIĄ SIĘ NOWI BOHATEROWIE I NOWE SUKCESY. MIEJMY WIĘC OKO NA SPORTY WODNE I ZESPOŁOWE, LEKKOATLETYKĘ, KARATE I WSZYSTKIE INNE Czwórka podwójna: DYSCYPLINY. PRZYPOMINAMY KILKA Z TYCH SPEKTAKULARNYCH SUKCESÓW Katarzyna Zillmann, Maria Springwald, Marta Wieliczko i Agnieszka Kobus-Zawojska to złote medalistki MŚ i ME oraz Żeńska Osada Roku Międzynarodowej Federacji Wioślarskiej.

Podczas lekkoatletycznych ME w Berlinie reprezentacja Polski zdobyła najwięcej punktów w hi- storii i uplasowała się na 2. miejscu. W sumie przywieźliśmy 12 medali z czego 7 to medale złote. Anita Włodarczyk po raz czwarty wywalczy- ła złoto w rzucie młotem. Powie- działa: „Ten medal dedykuję pani Irenie Szewińskiej".

W czasie lekkoatletycznych ME w Berlinie Justyna Święty-Ersetic w półtorej godziny zdobyła dwa medale. Zaczęła od zwycię- stwa na dystansie 400 m, by następnie wraz Po dramatycznym finiszu wioślarska z koleżankami Małgorzatą Hołub-Kowalik, czwórka podwójna, w składzie Maciej Igą Baumgart-Witan i Patrycją Wyciszkie- Zawojski, Dominik Czaja, Wiktor Chabel wicz triumfować w sztafecie 4x400 m. i Szymon Pośnik, sięgnęła po brązowy medal ME w Glasgow. „Warto podzię- kować kibicom za trzymanie kciuków, przydały się na pewno przy fotofiniszu” „Profesor” Adam Kszczot pewnie sięgnął – podsumowali nasi medaliści. po złoty medal ME w Berlinie. Jako pierwszy w historii zdobył trzy tytuły mistrzowskie z rzędu na tym dystansie. FOT. MAREKFOT. BICZYK, ROBERT HAJDUK, JULIA KOWACIC

22 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 23 WYDARZENIA NA MEDAL Z KART HISTORII

Polscy siatkarze w finale MŚ we Włoszech pokonali Brazylię 3:0, a Bartosz Kurek został MVP tur- nieju. Po przylocie, na warszawskim Okęciu, Kurek tak zwrócił się do kibiców: „Dzisiaj spóźniliśmy się parę godzin, ja się spóźniłem 4 lata, ale już je- stem na tej imprezie. Jak wjechać, to od razu z buta. Bez tych chłopa- ków nic nie byłoby jednak możliwe. Jak na wojnę to z nimi... i z wami”.

Kajakarka Dorota Borkowska w imprezach ran- gi mistrzowskiej w 2018 roku zdobyła 7 medali. Brązowy medal MŚ (Montemor, Portugalia) wywalczyła w olimpijskiej konkurencji C1 200 m, która zadebiutuje na Igrzy- skach XXXII Olimpiady Tokio 2020. Co jest jej największym marzeniem? Złoto na igrzyskach w Tokio. Mówi: „Nie boję MEXICO ’68 – IGRZYSKA, się. Duży cel wymaga wielkich marzeń”. KTÓRYCH NIE DA SIĘ ZAPOMNIEĆ W MEKSYKU PO RAZ PIERWSZY ZAWODNICY BIEGALI PO TARTANOWEJ BIEŻNI, OGIEŃ Z OLIMPII W SZTAFECIE OLIMPIJSKIEJ PRZEMIERZYŁ SZLAK PODRÓŻY KRZYSZTOFA KOLUMBA, ALE PRZEDE WSZYSTKIM TO BYŁY DOPIERO TRZECIE IGRZYSKA, KTÓRE ODBYŁY SIĘ POZA W Madrycie Dorota Banaszczyk została mi- EUROPĄ. MEKSYK ’68 PAMIĘTAMY DZIŚ ZE WZGLĘDU NA WYSTĘPY POLAKÓW – AŻ 18 MEDALI strzynią świata w karate olimpijskim, które OLIMPIJSKICH (5/2/11), NAJWIĘCEJ ZDOBYTYCH W BOKSIE I PODNOSZENIU CIĘŻARÓW, zadebiutuje w Tokio w 2020 roku. Z przy- ALE TAKŻE NA WOLTĘ, KTÓRĄ WYKONAŁ MIĘDZYNARODOWY RUCH OLIMPIJSKI tupem weszła do czołówki światowej, ARCHIWUM D. BANASZCZYK D. ARCHIWUM

zostając także najbardziej warto- aj., ściowym zawodnikiem turnieju (MVP). „Ten medal zmienił cały KATARZYNA DEBERNY mój świat. Marzenie zamieniło się w cel do zrealizowania. To było cu- Igrzyska XIX Olimpiady w Meksyku w transmisjach telewizyjnych. Od tego czasu popularne stały downe uczucie, cieszę się, że wreszcie w 1968 roku były przełomowe pod różnymi względami. Były się trzy paski oraz inne, wiodące dzisiaj marki sportowe. Pod mogłam go doświadczyć” – powie- pierwszymi, które odbyły się na wysokości 2240 m n.p.m., względem stylistyki, igrzyska były bardzo dobrze przemyślane działa mistrzyni. co powodowało problemy dla zawodników z nizin, szczególnie wizualnie, od logotypu po scenografię miasta. Wiodąca linia w biegach średnich i długich, a wyróżniło Kenijczyków i Etiop- graficzna stylu op-art, ale z dużym odniesieniem się do kultury czyków. Zdjęto z zawodników obowiązek amatorstwa w spor- Inków, emanuje swoją siłą do dzisiaj i stała się wręcz kultowa.

FOT. ARCHIWUMFOT. PZPS, ARCHIWUM PZK FOT. IOC cie i po raz pierwszy firmy mogły „lokować” swoje produkty Igrzyska trafiły, niestety, na zły moment. Negatywne nastroje

24 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 25 Z KART HISTORII

społeczne, brutalnie stłumione zamieszki studentów jeszcze ni. Gdy grano hymn, wznieśli zaciśnięte pięści ku górze w ak- na tydzień przez ceremonią otwarcia na pewno zaklinały ideę cie sprzeciwu przeciwko dyskryminacji rasowej oraz w obronie rozejmu olimpijskiego. praw człowieka. Pół roku wcześniej w USA dokonano zamachu na Martina Luthera Kinga – aktywistę walczącego w obronie Bob Beamon (USA) zadziwił świat czarnoskórych. Apartheid w Afryce, wojna w Wietnamie, kryzy- swoim historycznym skokiem w dal. Nie przyjechał do Meksy- sy społeczne i coraz mocniej wypierający ideę olimpijską biznes, ku jako lider, ale naturalne warunki fizyczne oraz wyśmienita to tło igrzysk w Meksyku. Do dzisiaj dużo mówi się o kontekście forma sprzyjały zwycięstwu. Konkursowi skoku w dal towarzy- tej manifestacji. szył podobny ciąg zdarzeń jak podczas igrzysk w 1936 roku w Berlinie, kiedy niemiecki zawodnik Lutz Long podpowiedział „Jeśli nie wygram, popełnię samobójstwo!” swojemu rywalowi Amerykaninowi Jessemu Owensowi, aby – powiedział Felipe Muñoz po tym, jak niesławnie przegrał zmienił długość i rytm rozbiegu. Otóż Beamon, za namową w swej koronnej konkurencji pływackiej na 100 m stylem kla- Reprezentanci Polski zadbali o to, aby kibice bardzo dobrze konkurenta, srebrnego medalisty olimpijskiego sprzed 4 lat, Grafika op-artu i kultura Inków znalazły swoje odniesienie sycznym, ale miał startować jeszcze na 200 m. Brak wyobraźni, wspominali igrzyska w Meksyku. Zdobyli wtedy 18 medali! Ralpha Bostona, wyjął z ziemi swój znacznik startu. Rozpędził w logotypie Igrzysk XIX Olimpiady Meksyk 1968 aby na szali kłaść swoje życie, jest narodowym aktem honoru się, idealnie trafił w belkę, poszybował do przodu, zaprzecza- Meksykan. Gdy na słupku startowym stanął młody ryzykant, Igrzyska w Meksyku jąc grawitacji, wyciągnął nogi i ciałem miękko opadł na piasek Wtedy metoda niekonwencjonalna, a dzisiaj powszechna. Oczy- każdy chciał dodać mu sił. Ale gdy dopłynął w finale jako pierw- poza miarę. Organizator musiał przynieść dodatkowy sprzęt do wiście, nowy rekord olimpijski (2,24 m) i złoty medal należały szy, 10 tysięcy kibiców na widowni zaśpiewało dla niego hymn były pierwszymi, pomiaru odległości, a końcowy wynik 8,90 m był absolutnym do niego. meksykański. które odbyły się na rekordem wszech czasów. Zawodnicy mówili z żartem: „Po co wysokości 2240 m n.p.m., to kontynuować? Wszyscy wyjdziemy na durniów”. Do dzisiaj John Carlos i Tommie Smith Takie były igrzyska w Meksyku, jak sztuka op-artu, wiodły ku o Beamonie mówi się, że to człowiek, który potrafi latać. to czarnoskórzy sprinterzy, którzy zajęli pierwsze i trzecie miej- złudzeniu, że świat jest wolny od problemów, ale jednocześnie co powodowało problemy sca (19,83 s, rekord świata Smitha) w biegu na 200 m. Kiedy – dzięki olimpijczykom – pozostawiły po sobie wrażenie nieza- dla zawodników z nizin Gdy trwał konkurs skoku w dal, wchodzili na podium, założyli po czarnej rękawicy na jedną z dło- pomnianych... młoda zawodniczka, Irena Kirszenstein (później Szewińska), chwilę wcześniej ustanowiła rekord świata w biegu na 200 m z wynikiem 22,58 s. Startując na 7. torze, tuż przed biegiem grzebieniem przeczesała włosy. Na wirażu była w tyle staw- ki, ale ostatnie kilkanaście metrów zdecydowanie należało do młodej Polki. Sama mówiła potem z rozbrajającą szczerością, że tylko dwoje ludzi w nią wierzyło, a większość raczej powąt- piewała, że może zwyciężyć. To był już piąty medal w jej olim- pijskiej karierze, ale nie ostatni.

Skoczek wzwyż Dick Fosbury wykorzystał wiedzę do zrewolucjonizowania techniki. Wymyślił, że poprzeczkę, poza metodą nożycową czy przerzutową, moż- na pokonać tyłem. Świadczą o tym prawa fizyki, aerodynamiki i matematyki. Do dzisiaj bije się rekordy tzw. flopem Fosbury'ego.

Czarnoskórzy sprinterzy John Carlos i Tommie Smith Styl, jaki na igrzyskach w Meksyku zaprezentował To był szok i niedowierzanie... Bob Beamon swoim protestowali przeciw dyskryminacji rasowej Dick Fosbury, zrewolucjonizował skoki wzwyż kosmicznym skokiem wręcz zaprzeczył prawom grawitacji! FOT. IOC,FOT. GETTY IMAGES

26 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 27 WYDARZENIA

współzawodnictwo z udziałem Argentyńczyków. W głównym miejscu najważniejszego obiektu, czyli Olympic Park, przy skrzy- żowaniu dróg pomiędzy obiektami lekkotletycznymi, pływalnią i do sportów walki, palił się znicz olimpijski – piękny symbol trwa- łości idei olimpijskiej. Wioska olimpijska była enklawą radości i pozytywnej energii. Było to małe osiedle, z placem w centralnej części, na którym co wieczór zbierała się młodzież całego świata, by celebrować przyjaźń i pokojowe kontakty między ludźmi. Zabawy, konkursy i atrakcje sprawnościowe urozmaicały czas tym, którzy już za- kończyli starty lub czekali na swoje rozgrywki. W wiosce można było także odnaleźć ekoinspirację. Potocznie nazwana „globu- Kamil Kasperczak w międzynarodowej drużynie sem”, a będąca w rzeczywistości instalacją wykonaną z plastiku (formuła MIO) zdobył brązowy medal w pięcioboju i elektrośmieci kula ziemska, miała przypominać, że świat tonie nowoczesnym. To wielki sukces dla tej dyscypliny! w odpadach. Ekoigrzyska to idea wcale nie utopijna, choć pa- radoksalnie, te w Buenos Aires wyprodukowały tony plastiku w olimpijskiej stołówce...

Polacy spisali się rewelacyjnie Choć 6 zdobytych medali to nie rekord, jednak nasi sportowcy za- jęli wiele miejsc tuż poza podium, do którego brakowało napraw- dę niewiele, a pozycja była autentycznym wynikiem możliwości. Gwarancja walki do końca i pięknej postawy na starcie to domena naszych zawodników. Atmosfera w całej ekipie była wyjątkowa Drużyna drobnych dziewcząt o mocnym charakterze. – wspólne kibicowanie i przeżywanie połączyły wszystkich do Pochodzą z małych miejscowości, ale ruszyły ostatniego dnia. na podbój świata. Są już mistrzyniami Europy. Do czerwoności rozgrzewały występy „Axela” w breakingu Teraz marzą o czymś więcej YOG DNA czy mecze chłopców i dziewcząt w hokeju na trawie, a wygra- ny w rewelacyjnym stylu mecz o 5. miejsce przeciwko Australii tchnął bojowego ducha w młodych sportowców. BUENOS AIRES 2018 Pierwsze medale zdobyli pływacy. Jan Kałusowski zajął 3. miej- sce w wyścigu na 200 m st. klasycznym, a pół godziny później wraz z kolegami: Jakubem Kraską, Jakubem Majerskim i Bar- GEN MŁODOŚCI ZNÓW URZEKŁ ŚWIAT. CZTERY TYSIĄCE MŁODYCH ZAWODNICZEK tłomiejem Koziejką, wywalczył także brąz w sztafecie 4x100 m. I ZAWODNIKÓW Z 206 KRAJÓW – CO JEST ABSOLUTNYM OLIMPIJSKIM REKORDEM Zgodnie mówią, że robią to, co lubią, a ich szkoły robią wszyst- NARODOWEJ FREKWENCJI – OD 6 DO 18 PAŹDZIERNIKA 2018 ROKU WYSTARTOWAŁO ko, by dobrze pływali i dobrze się uczyli. Po raz pierwszy w ży- W 25 SPORTACH. POLSKA MŁODZIEŻ ZDOBYŁA 6 MEDALI OLIMPIJSKICH ciu pływali przy widowni zapełnionej po brzegi. Na początku szok, a potem już radość, że pływanie w Argentynie jest takie popularne. Trzeci medal dla Polski także zdobył pływak – Jakub Kraska na 100 m st. dowolnym, przegrywając raptem o jedną KATARZYNA DEBERNY „kraskę”, czyli 0,03 s. Iga Świątek zdobyła złoty medal w tenisowym deblu w parze Od samego początku historii Młodzieżowych Igrzysk Olimpijskich torach jak w kajakarstwie czy kolarstwie, ale w sumie szanse są ze Słowenką Kają Juvan. Na maszt po zwycięstwie wciągnięta przyświeca idea radości z wysiłku i poznania świata dzięki spor- równe dla wszystkich. Zawsze chodzi o dobrą zabawę sportem została flaga olimpijska i odegrano hymn olimpijski, dlatego cała towi. Zdobywanie medali i bicie rekordów jest tu sprawą równo- i olimpizmem. nasza ekipa przy wieczornej odprawie spontanicznie zaśpiewała l rzędną wobec wartości, które kryje w sobie olimpizm. Młodzież a cappella Mazurka Dąbrowskiego dla Igi i Polski. reprezentuje swój kraj z godnością, ale także korzysta z bogatego YOG w Buenos Aires Dwie fajne niespodzianki sprawili: dyskobol Gracjan Kozak – zdo- programu edukacyjno-kulturalnego, ma możliwość spotkania Zawody odbywały się w kilku punktach miasta. Ich klimat odpo- był brązowy medal, najbardziej zaskakując tym chyba siebie z gwiazdami swoich dyscyplin, uczestnictwa w warsztatach wiadał charakterowi dyscyplin, a aranżacja przestrzeni miejskich samego, oraz Kamil Kasperczak, który wraz Hiszpanką Laurą m.in. na temat niedozwolonego dopingu w sporcie, fair play czy sprawiała, że mieszkańcy Buenos Aires spędzali tu całe dnie, Heredią wywalczył brąz w pięcioboju nowoczesnym. technologii sportu. Zawody odbywają się w innych niż zawsze uprzednio czekając na wejście do strefy czy obiektu nawet kilka Trzecie miejsce polskiej sztafety pływackiej! Dieta, trening Kolejne igrzyska już za cztery lata w afrykańskim Dakarze. Też i determinacja to elementy sukcesu naszych pływaków formułach, inaczej sumuje się punkty, rywalizuje na „dziwnych” godzin. Szczególnym zainteresowaniem cieszyło się oczywiście SZYMONFOT. SIKORA/PKO będzie się działo!

28 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 29 ROZMOWA Z MISTRZEM

to wspinaczka na trudność, krótko mówiąc, kto wyżej zajdzie, NATALIA: Zanim tu przyjechałyśmy, już jako mistrzynie świata ten jest lepszy. A bouldering... Niech moja mądra siostra powie... juniorów, myślałyśmy, że wyżej i więcej już nie można chcieć. OLA: Bouldering (z ang. boulder – głaz) to pokonanie 4 przeszkód Ale teraz to wolę medal olimpijski niż ten z mistrzostw świata. Dla- na 4–5-metrowej ścianie bez asekuracji. Na każdy boulder mamy tego będę dalej próbować. 4–5 minut w zależności od rundy i trzeba go pokonać w najmniej- TRENER: Najfajniejsze jest to, że pierwszy rekord olimpijski nale- szej liczbie prób. ży do Oli i prawdopodobnie będzie wyznaczał standard w Tokio TRENER TOMASZ MAZUR: Trzy konkurencje wspinaczkowe ideal- – to 8,10 sekundy. nie wpisują się w motto olimpijskie, czyli szybciej – wyżej – silniej. I być może szkoda, że w swoim debiucie na igrzyskach olimpijskich Co Was najbardziej zaskoczyło, gdy weszłyście do wioski w Buenos Aires wspinaczka miała taki krótki program, bo już po olimpijskiej? dwóch dniach wspinacze zakończyli współzawodnictwo. A kryje NATALIA: Liczba krajów i ludzi z różnych zakątków świata. Wszyscy się tu taki olimpijski potencjał! w jednym miejscu.

Skąd wspinaczka w Waszym życiu? Jak zmieniała się wspinaczka przez ostatnich kilkanaście lat? NATALIA: Nasze miasto Tarnów słynie z czasówek. Mamy tu naj- TRENER: Wspinaczka w skałach i sportowa to dwa odmienne lepszy klub KU AZS PWSZ, najlepszego trenera w Polsce oraz naj- światy. Ta w skałach też się zmienia, ale ta na ścianie nieustannie większe osiągnięcia. Po prostu. ewoluuje. Kiedyś ścianka była trenażerem, aby w skałach lepiej „chodzić”. Dzisiaj drogi na ściance są ustawiane pod telewizję. Jak rozumiecie hasło tych igrzysk: „Feel the Future”? Konstruktorzy omawiają z realizatorem, by w jakimś stopniu re- NATALIA: Będąc tutaj, możemy wczuć się w atmosferę oraz orga- żyserować widowisko, gdzie ma być trudno, a gdzie efektowne nizację igrzysk i choć trochę pomyśleć o tych seniorskich. Igrzyska przejście przeplatane z łatwiejszym pasażem, tak by komentator to bardzo poważne zawody. I choć jest to pewien etap, to przygo- mógł wpleść dłuższy komentarz o zawodniku, zanim ten zbyt szyb- towuje nas do igrzysk seniorskich. A my marzymy o Tokio. W przy- ko odpadnie od ściany. To teatralizacja na dużą skalę. szłym roku weźmiemy udział w kwalifikacjach, a jeśli się nie uda, to atakujemy Paryż w 2024 roku. Co dał Wam sport? TRENER: Gdy czytałem wywiady z zawodnikami, którzy mówili, OLA: Sport jest fajny. Podróżujemy po całym świecie. Nawet że marzą o występie w igrzyskach olimpijskich, to się im zawsze jak trening jest trudny, to czuję po nim duże spełnienie. To mega POCZUJ PRZYSZŁOŚĆ dziwiłem, że co to za marzenie. A teraz to rozumiem. Tutaj się o tym uczucie. Sport nie przeszkadza w nauce. Inni chyba nam zazdrosz- przekonałem. To jest inny poziom zawodów. I ten duch olimpijski, czą troszkę, że mamy pasję, że coś ciągnie nas do przodu. Chyba W 8,10 SEKUNDY! który trudno zdefiniować, ale towarzyszący nam każdego dnia... sport pozwala odnaleźć siebie... PIERWSZY REKORD OLIMPIJSKI WE WSPINACZCE SPORTOWEJ (KONKURENCJA BIEG) NALEŻY DO ALEKSANDRY KAŁUCKIEJ. WRAZ Z SIOSTRĄ NATALIĄ UCZESTNICZYŁY W III MŁODZIEŻOWYCH IGRZYSKACH OLIMPIJSKICH W BUENOS AIRES 2018. CHOCIAŻ W TRZECH LICZONYCH KONKURENCJACH OSTATECZNIE ZAJĘŁY MIEJSCA POZA PODIUM, WARTO POZNAĆ TE DZIEWCZYNY I ICH TRENERA

ROZMAWIAŁA KATARZYNA DEBERNY

Jak zorganizowane były zawody podczas Młodzieżowych odbywały się zawody na BMX, koszykówce 3x3, wspinaczce, Igrzysk Olimpijskich w Buenos Aires? wioślarstwie i kajakarstwie... NATALIA: Na końcowy wynik składały się trzy konkurencje. Naj- NATALIA: ...oraz breakdance. Zdziwiło mnie, że wszędzie były l pierw były dwa biegi na szybkość po ścianie, potem zawodniczki takie tłumy. Nie można się było dopchać na trybuny. I właśnie musiały pokonać 4 bouldery, a na koniec przejść drogę na trud- breakdance cieszył się dużą popularnością. Jeśli na młodzieżo- ność. Zdobywało się tylko jeden medal, a więc zupełnie inaczej wych igrzyskach jest tyle kibiców, to co dopiero będzie w Tokio? niż na mistrzostwach świata. Wytłumaczcie nam, na czym polega wspinaczka sportowa? Zawody odbywały się w Urban Parku. Był to świetnie zaaran- NATALIA: W biegu na prędkość ściana ma 15 metrów wysokości. Młodzi zawodnicy – na pierwszym planie siostry Aleksandra i Natalia Kałuckie – podczas spotkania z prezesem PKOl Andrzejem Kraśnickim żowany teren, pełen różnych atrakcji. W miejskiej scenerii Na każdych zawodach droga i chwyty są takie same. Prowadzenie SZYMONFOT. SIKORA/PKO

30 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 31 SPORT I TANIEC

Breakdance...... czy tango argentino? Jedną z najpopularniejszych subkultur młodego pokolenia W stolicy Argentyny można się zetknąć z taneczną kultu- jest hip-hop, a taniec, który pojawił się w Nowym Jorku w la- rą, opierającą się na filozofii wolności i improwizacji, która tach 80. i jest jego elementem, to breakdance lub breaking. wpisana została nawet na listę niematerialnego dziedzictwa Obok DJ-ingu, rapu i graffiti to czwarty pierwiastek tej kultu- UNESCO. Mowa oczywiście o tangu argentino. Taniec, który, ry. Efektowny, trudny i wymagający, polega na wykonywaniu tak samo jak breakdance, od samego początku był wyrazem kroków tanecznych osadzonych idealnie w muzyce (nierzadko buntu i niezależności. Na początku nawet zakazany w wyż- wykonywanych w tzw. parterze, a więc na ziemi), połączo- szych sferach społecznych, bo kojarzono go z rozpustą. Miał nych z ewolucjami akrobatycznymi. Samodyscyplina i kre- zdecydowanie złą reputację, jako że pozbawiony był wszel- atywna improwizacja pozwala na indywidualną, unikatową kich konwenansów i tańczony w portach przez afrykańskich ekspresję, dowolność ruchową, działa poza normami, nie jest niewolników, imigrantów, marynarzy i robotników. Wśród ba- zamknięty w układach jak inne tańce. Breaking pozwala na daczy tańca tango uznawane jest za jedno z największych sza- improwizację, trudną do ujęcia w klamry ocen, jednak stał leństw tanecznych wszech czasów. Namiętne, romantyczne, się jedną z form rywalizacji. unikatowe. Każde jego wykonanie to opowieść jedyna w swo- Polskim topowym b-boyem (bo tak nazywa się tancerzy tego im rodzaju, bo podporządkowana chwili, muzyce i tej drugiej stylu, a tancerki b-girl) jest Piotr Winiarski, pseudonim „Axel”. osobie, bez której tango nie istnieje – jak śpiewał klasyk: „bo Breaking to jego filozofia życia. Reprezentował nasz kraj na do tanga trzeba dwojga”. Wszystko dzieje się tu i teraz, w cią- Młodzieżowych Igrzyskach Olimpijskich w Buenos Aires. Swo- gu kilkunastu minut. Choreografię tworzą emocje chwili, ją przygodę z tańcem zaczął w Radomiu w wieku 8 lat. Dzięki w których tancerze zatracają się bez pamięci. Breakdance ciężkim treningom i talentowi wygrał już niejedne międzyna- i tango pod tym względem mają wiele wspólnego. rodowe zawody. Igrzyska w Buenos ukończył na 4. pozycji. Taniec jest jedną z najstarszych sztuk, posiadających różne Współzawodnictwo polegało na pojedynku tancerzy. Bitwa tradycje i bardzo zróżnicowane formy. Wszystkie style łączy ma dwie rundy. Zawodnik tańczy przed rywalem, który po jednak potrzeba poszukiwania własnej autentyczności, któ- chwili dostaje swoją szansę interpretacji muzyki granej na ra jest wizytówką danej kultury. Ojciec nowożytnych igrzysk żywo. Ważne jest to, by elementy tańca nie powtarzały się Pierre de Coubertin mówił: „Aby narody wzajemnie się szano- w kolejnych rundach. Zawody w breakingu niosły wiele emocji wały, muszą się najpierw poznać”. Jako komunikacja niewer- i z pewnością mają przed sobą wielką przyszłość. balna, taniec daje gwarancję zrozumienia. BREAKDANCE W ARGENTYNIE

WIELE JEST SPOSOBÓW POROZUMIEWANIA SIĘ ORAZ WIELE JĘZYKÓW, KTÓRE ŁĄCZĄ LUDZI NA CAŁYM ŚWIECIE. ICH ZNAJOMOŚĆ NIE GWARANTUJE JEDNAK POROZUMIENIA. ISTNIEJE JĘZYK MIĘDZYNARODOWY – TANIEC, KTÓRY WSZĘDZIE MA TE SAME ZASADY – ENERGIĘ, RYTM I EMOCJE

ADRIANNA BANIO l, SHUTTERSTOCK l, Słynny Grek Zorba z książki Nikosa Kazantzakisa mówił: także są nam bliżsi, łatwiej nam ich zrozumieć, akceptować „Mam Ci wiele do powiedzenia, ale język mój temu nie po- wady, a także wybaczać błędy. Taniec, jako środek ekspresji, doła. Pozwól, abym to odtańczył”. Taniec jest naturalną dodaje odwagi osobom nieśmiałym, a nadpobudliwym po- formą ekspresji ruchowej. Ułatwia nawiązywanie kontak- zwala dać upust nadmiaru energii. Jest znakomitą propozy- tów interpersonalnych. Dzięki niemu poznaje się wielu lu- cją szczególnie dla młodzieży, która zmagając się z komplek- dzi. Podczas tańca uwalniane są endorfiny, tzw. hormony sami i problemami swojego wieku, szuka oparcia w różnych

szczęścia. Gdy jest nam samym ze sobą dobrze, inni ludzie subkulturach, również tańca. SZYMONFOT. SIKORA/PKO

32 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 33 TEMATY NA CZASIE

Schodzący na manowce? 37-letnia Serena Williams nieraz w swojej karierze Według „Słownika wyrazów obcych”, ekstrawagancja to: szokowała ubiorem i zachowaniem zachowanie się, postępowanie lub wygląd odmienne od po- wszechnie przyjętych, zwracające na siebie uwagę; dziwac- two. Słowo pochodzi z języka łacińskiego i w dosłownym tłu- maczeniu oznacza „wędrówki poza”, a ściślej „schodzenie na manowce”. Pytanie o zjawisko ekstrawagancji jest bowiem py- taniem o granice pomiędzy normą społeczną („przeciętnością”) a wszystkim, co poza nią wykracza. W jakich okolicznościach odmienny od powszechnie przyjętych wygląd lub zachowanie są wyrazem naszej oryginalnej osobowości, a kiedy narażamy się już na śmieszność, stajemy się karykaturalni? Za ekstra- wagancją może stać obrona indywidualizmu i wolności, idea samoakceptacji czy pochwała kreatywności i wyobraźni. Ale za- wsze można przesadzić i zamiast pięknych kolorowych ptaków wyróżniających się na tle szarej masy, zapamiętają nas tylko jako krzykliwe, jaskrawo upierzone, irytujące papugi...

Sportowcy – bogacze Osoby ekstrawaganckie nietrudno odnaleźć wśród artystów. Wielu sportowców, szczególnie tych najlepszych, także znaj- duje się na tej liście. Sława, która spada na nich po tym, gdy biją rekordy, oprócz pewności siebie przynosi im też fortuny. Dzięki pieniądzom najłatwiej zrealizować swoje najbardziej szalone pomysły. Przykłady? Ulubiony pupil Mike’a Tysona – mistrza świata w boksie – to tygrys bengalski, którego utrzymanie wynosi przeszło 130 tys. dolarów rocznie. Golfista Tiger Woods ma na Florydzie posiadłość o wartości 222 mld dolarów, gdzie sama siłownia ma 500 metrów kwadratowych. Z kolei mistrz świata Formuły 1, Lewis Hamilton, nie mógł EKSTRAWAGANCJA odmówić sobie kupna gitary Prince'a – słynnego amerykań- skiego muzyka. Za elektryczny Fender Stratocaster zapłacił, bagatela, 100 tys. dolarów... Z bogactwem i sławą bardzo W SPORCIE lubi obnosić się najlepiej zarabiający bokser świata – Floyd Mayweather Jr. Na jego instagramowym profilu jest zdjęcie, na którym siedzi na pokładzie odrzutowca przy stoliku wyło- ROZPOCZĘCIE ROKU SZKOLNEGO. KAŻDY NA GALOWO, BIAŁO-GRANATOWA MŁODZIEŻ. żonym dolarami. Miłość do błyskotek cechuje też koszykarza PRZYCHODZI ONA. NOWA. WŁOSY RUDE, ZA DUŻY CZARNY KAPELUSZ, CIĘŻKIE BUTY, Marquisa Danielsa, który postanowił zrobić... diamentowe KRÓTKA SPÓDNICA W KRATĘ I PODKOLANÓWKI PODCIĄGNIĘTE DO POŁOWY odwzorowanie własnej głowy. CHUDYCH UD. NAUCZYCIELE PATRZĄ Z DEZAPROBATĄ, DZIEWCZYNY ZACZYNAJĄ PLOTKOWAĆ. RESZTA OLEWA ALBO UDAJE BRAK ZAINTERESOWANIA. Jestem opętany STOJĘ ZACHWYCONA. PODZIWIAM NOWĄ ZA ODWAGĘ I ZAZDROSZCZĘ STYLU... Rekordy, sława, pieniądze... Woda sodowa uderza niektórym sportowcom do głowy dosłownie i wydaje im się, że mogą już Widowisko sportowe wszystko. Wola zwycięstwa, ogromna pewność siebie i poczucie swobody mogą łatwo przerodzić się w nonszalancję i agresję, jest częścią kultury MONIKA MYSZKOWSKA która niejednokrotnie wychodzi także poza ring czy stadion i jest masowej i najlepiej całkowicie nieuzasadniona ze sportowego punktu widzenia. O ile – ze względu na Kolorowe ptaki a szary tłum (1881–1957) potrafiła owinąć wokół szyi węża boa zamiast dia- niektóre rytuały (okrzyki, postawa, mimika, hasła motywujące) Każdy zna lub pozna taką osobę. Ubraną inaczej niż inni, wygła- mentów, spacerować w otoczeniu dwóch gepardów lub ubra- mogą służyć jako element zagrzewania siebie do walki, odstra- powodzenie show – żeby szającą niepopularne poglądy albo wyróżniającą się odmiennym na w fontannę (sic!) – artystyczną instalację. Za punkt honoru szenia rywala, zbudowania wokół siebie aury wojownika (czego występowały najbardziej zachowaniem. W skrajnych przypadkach tacy ludzie są nazywani postawiła sobie zostać żywym dziełem sztuki, nie chciała być doskonałą ilustracją jest wojenny taniec haka wykonywany przez dziwakami. Bywa też, że wyznaczają nowe trendy i inni zaczynają przeciętna, gardziła półśrodkami. Chciała wyróżniać się z tłumu. Maorysów przed bitwą), o tyle wulgaryzmy i wszczynane bójki „upierzone” i krzyczące ich naśladować. Słynna, bajecznie bogata Włoszka Luisa Casati Luisa Casati uchodzi do dzisiaj za symbol ekstrawagancji. IOC,FOT. SHUTTERSTOCK przez sportowe „gwiazdy” to zwykłe chuligaństwo. najgłośniej gwiazdy

34 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 35 TEMATY NA CZASIE

i piłkarzami, rozbijanie samochodów. Gerard Piqué: obraźliwe agresywne wpisy w mediach społecznościowych dotyczące piłkarzy innych drużyn. Luiz Suarez: gryzie rywali. Robi to też Brazylijczyk Diego Costa – nazywany najbardziej nielubianym piłkarzem świata, dodatkowo na jego koncie są bójki, boiskowe prowokacje i łapanie rywali za szyję...

Czas kobiet O ile nietypowe wydatki i chuligańskie ekscesy są w sporto- wym świecie w większości udziałem mężczyzn, tak szoko- wanie wyglądem to raczej domena kobiet. Historia kobiecej ekstrawagancji w sporcie biegnie równolegle do idei spor- towej emancypacji kobiet w ogóle. Od końca XIX wieku płeć piękna stopniowo uwalnia ciało z długich, krępujących ruchy tkanin. Za ekscentryczne musiały uchodzić obcisłe stroje kąpielowe wylansowane przez australijską pływaczkę An- nette Kellerman lub luźne spodnie rowerowe noszone przez Amelię Bloomer. W atmosferze skandalu przebiegała spor- towa metamorfoza wylansowana przez Suzanne Lenglen – francuską tenisistkę, orędowniczkę chłopięcego stylu, któ- ra jako pierwsza zagrała w spódnicy do połowy łydki i bez kapelusza. Było to w 1919 roku.

Wiele sportsmenek odsłania tak dużo ciała, jak tylko pozwalają im na to przepisy

Gdy już sportsmenki wywalczyły strój wygodny, trzeba było Każdy sposób jest dobry, by przykuć uwagę mediów, zadbać o modę. I tu – jak pokazują przykłady – ograniczała je O ile nietypowe wydatki kibiców, rywali... tylko wyobraźnia. Wystarczy wspomnieć choćby skąpe, ciasno i chuligańskie ekscesy przylegające i bogato przyozdobione stroje łyżwiarki Katariny są w sportowym świecie Przywołajmy kilka takich przykładów. Zawodnik MMA Conor Witt czy tenisistki Marii Szarapowej. Z kolei siostry Williams McGregor, który nieustannie prowokuje rywali, słynie z non- udowadniają, że grać na korcie można nawet w stroju łudząco w większości udziałem szalanckiego stylu bycia i kontrowersyjnych wypowiedzi, przypominającym bieliznę erotyczną czy skórę węża. Wśród mężczyzn, tak szokowanie wśród których jedna z łagodniejszych brzmi: „Nie jestem uta- zawodniczek panuje też moda na specyficznie pojmowany mi- lentowany, jestem opętany”. Przyznaje bez ogródek, że swoje nimalizm. Wiele sportsmenek (wśród których prym wiodą lek- wyglądem to raczej show robi dla czystego zysku. Rzeczywiście jest na co popa- koatletki i siatkarki) odsłania tak dużo ciała, jak tylko pozwalają domena kobiet trzeć, bo McGregor walczy widowiskowo. Potrafi całkowicie im na to przepisy określające dolną granicę normy wymaga- opuścić gardę lub schować ręce za plecami. Na niechlubnej nej szerokości stroju. W konsekwencji, ich sportowe spodenki na igrzyskach w Rio de Janeiro nie zdobyła żadnego medalu, liście awanturników-ekstrawagantów nie brakuje oczywiście zakrywają tylko tyle, ile potrzeba i bliżej jest im do zwykłego ale została zapamiętana, bo miała wytatuowane ciało, tunele piłkarzy. Mario Balotelli: cięty język, konflikty z trenerami bikini. Makijaż, podobnie jak odpowiedni ubiór, może dodawać w uszach i twarz umalowaną w „barwy wojenne”. zawodniczkom pewności siebie, przyciągać uwagę kibiców Współczesny trend, by wyróżniać się z tłumu dzięki niecodzien- i onieśmielać rywalki. Andrzej Niemczyk, były trener polskich nemu wyglądowi i nierzadko kontrowersyjnym zachowaniom, Współczesny trend, aby siatkarek, wymagał, aby jego podopieczne dobrze prezentowały przenosi się także na sportowe areny. Widowisko sportowe jest wyróżniać się z tłumu dzięki się na boisku. Przeciwniczki gotują się wtedy ze złości, gdyż wy- częścią kultury masowej i najlepiej – ze względu na powodze- glądają gorzej – przekonywał. Psychologiczna przewaga może nie show – żeby występowały najbardziej „upierzone” i krzy- niecodziennemu wyglądowi być także osiągnięta dzięki tatuażom i piercingowi, które mogą czące najgłośniej gwiazdy. Sportowcy to wykorzystują, przy i nierzadko kontrowersyjnym podkreślać osobowość sportowca i nieść otoczeniu przesłanie: czym w przypadku kobiet dochodzi jeszcze aspekt seksualizacji Piłkarz Mario Balotelli to prawdziwy specjalista od „mam przy sobie swoje talizmany, które przyniosą mi szczę- ciała. Lepiej dobrze wyglądać niż osiągać lepsze wyniki. Czy zachowaniom, przenosi się zwracania na siebie uwagi. Począwszy od przyciągającej ście i nikt mnie nie pokona”. Przynajmniej teoretycznie. Ame- sportowcy promują jeszcze humanistyczne wartości sportu? wzrok fryzury do prowokacyjnego stylu bycia także na sportowe areny IOC,FOT. SHUTTERSTOCK rykańska reprezentantka w skoku w wzwyż, Inika McPherson, Czy już zeszli na manowce?

36 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 37 POZYTYWNIE ZAKRĘCENI

Lyn-Z Adams podczas zawodów X Games w Filadelfii, jak sama przyznaje, jazda i próby dorównania Amerykance stały się nie- Sport, który uprawia mal jej obsesją. Specjalnością 29-latki, która od lat mieszka Seweryn, należy do SPORTOWA PASJA i trenuje w USA, są jazda na rampach oraz takie konkurencje jak niebezpiecznych. Rodzice vert, bowl i park. To w nich odnosi największe sukcesy. W ostat- nich dwóch latach zdobyła m.in. brązowy medal mistrzostw nie zabraniają mu jednak świata w kategorii vert i złoty w ME w park. Zapytana w jednym poświęcać się tej pasji, SPOSOBEM NA ŻYCIE z wywiadów o cele, jakie przed sobą stawia, odpowiedziała: „Jeżdżę i cieszę się tym, jak mogę, a jeśli są przy tym jakieś suk- widząc, jaką radość „HEJ, CZY NIE WIECIE? NIE MACIE WŁADZY cesy, jest jeszcze przyjemniej”. Jej ostatnie rezultaty plasują ją i satysfakcję sprawia NA ŚWIECIE!” – ŚPIEWAŁ ZESPÓŁ KULT POD w czołówce zawodniczek na świecie i pozwalają z optymizmem patrzeć w przyszłość. Czy w 2020 roku w Tokio, gdzie jazda to synowi. Mimo obaw, KONIEC LAT 80. CHOĆ CZASY SIĘ ZMIENIŁY, na deskorolce zadebiutuje w igrzyskach, Polce uda się stanąć wspierają go i dopingują WOLNOŚĆ WEWNĘTRZNA, KTÓRA POZWALA na podium? Z całego serca jej tego życzymy. NAM BYĆ SOBĄ, PCHA NAS KU NIEZWYKŁYM Amelia nie tylko uprawia skateboarding, ale także go promuje. już kilka znaczących sukcesów. W swoim debiutanckim sezonie WYCZYNOM. BOHATEROWIE TEGO CYKLU Założyła fundację Exposure, nakręciła nawet film dokumen- zajął m.in. drugie miejsce w mistrzostwach Polski w kategorii SĄ MŁODZI I WYJĄTKOWI, ALE JEDNI Z NAS... talny o roli kobiet w tym sporcie. Poszukajcie go na YouTubie, 10–16 lat. Choć miał wówczas dopiero 9, wyjątkowo pozwolo- bo warto go obejrzeć. no mu wystartować. Został wtedy najmłodszym w historii wi- MARTA MAREK Dzięki deskorolce Polka znalazła też miłość. Aleca Becka, rów- cemistrzem kraju w tej dyscyplinie. W dorobku ma także m.in. nież pasjonata tej dyscypliny, poznała na zawodach Vans Pool tryumfy w klasyfikacji generalnej Pucharu Polski Południowej Szybciej – wyżej – silniej w Buenos Aires Amelia nie ogranicza się tylko do samej jazdy na deskorolce. Party w Vans Skatepark w mieście Orange w Kalifornii. Rok w klasie MX 65 oraz Pucharze Top Amator Cup. Aleksandra i Natalia Kałuckie to z pozoru zwyczajne 16-latki. Jest również zaangażowaną promotorką skateboardingu temu para zaręczyła się właśnie w tym miejscu, w dość nieco- Sport, który uprawia Seweryn, należy do niebezpiecznych. Od innych odróżnia je jednak to, że wspinaczka ze zwinnością dziennych okolicznościach. Amerykanin oświadczył się Amelii... Rodzice nie zabraniają mu jednak poświęcać się tej pasji, wi- i szybkością „Kobiety-Kota” – fikcyjnej bohaterki komiksów że kluczem do ich sukcesów jest ambicja i determinacja. „Po- w trakcie wywiadu telewizyjnego transmitowanego na żywo. dząc, jaką radość i satysfakcję sprawia to synowi. Mimo obaw, i filmów o Batmanie – nie pozostaje tylko w sferze ich marzeń. trafią bardzo ciężko pracować i są zawzięte. Chyba dzięki temu Właśnie gdy opowiadała o ich związku, Beck wykonał akrobację wspierają go i dopingują, a jego starty i sukcesy napawają ich Wejście na 15-metrową pionową ścianę zajmuje im bowiem są tu, gdzie są we wspinaczce i mają osiągnięcia”. na deskorolce, wylądował tuż obok niej, ukląkł na jedno kolano dumą. „Zaraził się tym niemożliwie. Chłopak jest ambitny i ma zaledwie około 8 sekund. A sukcesów, mimo młodego wieku, zawodniczki KU AZS PWSZ i dopełnił formalności. Jak romantycznie, nie sądzicie?! do tego smykałkę. Wolałbym jednak, żeby grał w piłkę albo Jak wspomina mama sióstr, dziewczynki sporo przeszły w Tarnowie mają sporo, nie tylko w kraju. Natalia jest m.in. łowił ryby, ale Sewerynowi bardziej odpowiadało skakanie w pierwszych latach życia i nic nie wskazywało, że będą upra- mistrzynią globu i Europy juniorów z 2018 roku, Ola natomiast Nastoletni motocyklowy geniusz przez przeszkody na rowerze” – wspominał w jednym z wy- wiać sport wyczynowo. Tuż po urodzeniu obie nie oddychały triumfowała w tej kategorii na świecie w ubiegłym sezonie. Najmłodszy z naszych bohaterów to 11-letni bytomianin wiadów tata-trener. A młody rajdowiec bardzo poważnie trak- przez kilka minut i lekarze podejrzewali, że mogą być niepeł- Jest także rekordzistką kraju seniorek we wspinaczce na czas. – Seweryn Gazda, którego wielką miłością są rajdy motocyklo- tuje swoją pasję. Zimą, gdy nie startuje, regularnie ćwiczy, nosprawne. Obawy nie sprawdziły się, jednak Ola i Natalia Jako pierwsza Polka w historii, w zawodach Pucharu Świata we. Fascynację tym sportem zaszczepił w nim ojciec, który obec- by zadbać o kondycję i dobrze przygotować się do kolejnego musiały regularnie chodzić na terapię. „Dziewięć lat to była w Moskwie w kwietniu 2018 roku, złamała barierę 8 sekund. nie jest jego trenerem w stowarzyszeniu „Ajska Enduro Team”. sezonu. Jego wysiłki i zaangażowanie jak dotąd przynoszą ciągła rehabilitacja i chyba przegięłam z nią w drugą stronę!” „Wczoraj spełniłam jedno ze swoich marzeń! Rekord Polski Seweryn startuje w rajdach od dwóch lat. Mimo że konkuruje bardzo dobre efekty. – powiedziała z uśmiechem w jednym z wywiadów, tłumacząc, seniorów 7,91 s!” – napisała wtedy na Twitterze. W poście tym ze starszymi i bardziej doświadczonymi zawodnikami, odniósł Cokolwiek robisz, rób to dla siebie! Z pełnym przekonaniem. jak dziewczynki zainteresowały się sportem. Zaznaczyła także, podziękowała także Tomaszowi Mazurowi, pod którego opieką obie z siostrą trenują. Bliźniaczki zajmowały także miejsca na podium zawodów o Młodzieżowy Puchar Europy, a Natalia wygrała nawet raz klasyfikację generalną. W październiku 2018 roku obie repre- zentowały Polskę na Młodzieżowych Igrzyskach Olimpijskich w Buenos Aires. Nie awansowały jednak do finałowej szóst- ki. Ola zajęła ostatecznie siódme, a Natalia ósme miejsce. Marzą o Tokio, a plany na przyszłość mają dosyć konkretne. Choć w Buenos Aires do medalu liczyły się wyniki z biegu, boulderingu i w prowadzeniu, w Tokio jest szansa, że nikt nie pobije pierwszego olimpijskiego rekordu, który należy do Oli w biegu po ścianie. Więcej o siostrach Kałuckich pisaliśmy w ROZMOWIE Z MISTRZEM na str. 30.

Wirtuozka i mistrzyni deskorolki Największe sukcesy Amelia Bródka odnosi w takich Pasją Amelii Bródki jest deskorolka. Zafascynowała się nią Jedenastoletni bytomianin Seweryn Gazda startuje w rajdach Fascynację rajdami motocyklowymi zaszczepił w Sewerynie konkurencjach, jak vert, bowl i park motocyklowych od dwóch lat. Osiąga już znaczące sukcesy jego ojciec. Jest on teraz także trenerem syna w wieku 12 lat. A kiedy obejrzała popis swojej rówieśniczki, KATARZYNAFOT. KOZAK, ARCHIWUM PRYWATNE A. BRÓDKI

38 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 39 SPORT I ZDROWIE

Lekcja WF to dla mnie chwila relaksu podczas ciężkiego dnia, odpoczynek od myśli o czekających mnie sprawdzianach i kartkówkach. Szczególnie w klasie maturalnej, gdzie nauki i stresujących sytuacji jest bardzo dużo. WF traktuję też jako formę MAMO, dbania o dobrą kondycję i figurę na studniówkę. W moim otoczeniu większość ćwiczy na WF-ie, bo to okazja do dobrej zabawy i integracji. Lekcje te są dla mnie przyjemnością, bo od szkoły podstawowej zawsze trafiam NIE ZWALNIAJ na nauczycieli, którzy są wspaniałymi ludźmi. Nigdy nie poprosiłam o zwolnienie z lekcji WF, a zresztą, to byłoby trudne, ponieważ moi rodzice są sportowcami, a tata uczy WF-u w szkole podstawowej. Ocena z WF jest ważna dla moich rodziców. MNIE Z WF! Od dziecka mam wpajane, jak ruch i regularna aktywność fizyczna wpływa na funkcjonowanie organizmu. Wychowanie fizyczne jest cool! LEKCJE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO SĄ Marysia – klasa III, Liceum Ogólnokształcące nr 99, Warszawa TAK SAMO WAŻNE, JAK LEKCJE MATEMATYKI, BIOLOGII CZY JĘZYKA POLSKIEGO. ĆWICZENIA POPRAWIAJĄ ZARÓWNO NASZĄ KONDYCJĘ, PRZEMIANĘ MATERII, ODPORNOŚĆ I KOJĄCO Lubię chodzić na WF, bo to dobra zabawa. WPŁYWAJĄ NA NASZĄ PSYCHIKĘ Ze sportu można się wiele nauczyć. Jak chodzić po górach albo grać w siatkówkę. Ja kocham sport, a Wy? Moim zdaniem lekcje WF są interesujące, można Ola – klasa II, Szkoła Podstawowa nr 8, Legionowo na nich odpocząć od pracy umysłowej i poprawić swoją kondycję. Sport to zdrowie, więc aktywność fizyczna Lubię brać udział w lekcjach wychowania wyjdzie nam na dobre. Na tych lekcjach można się fizycznego, ponieważ uwielbiam się rozciągać. Lubię WF, bo mam fajnego trenera, który odstresować od innych ciężkich przedmiotów. Bardzo lubię swojego nauczyciela, gdyż wymyśla urozmaica nasze zajęcia. Gramy w gry zespołowe różne ćwiczenia i rozśmiesza dzieci, mówiąc: i mamy zajęcia na siłowni. Dzięki lekcjom WF-u Ola – klasa IV, Technikum Ekonomiczne nr 8, Warszawa oddychamy, oddychamy, bąków nie puszczamy. udało mi się schudnąć! Pan zachęca nas do wspólnej zabawy i rywalizacji. Krzysztof – klasa III, gimnazjum, Warszawa Cieszę się, że w drugim semestrze w ramach zajęć WF będę chodziła na basen. Wspólnie z dziećmi Chcemy chodzić na WF ze względu na zdrowie Lubię biegać, pływać, szaleć, a na WF-ie jest szaleństwo będę mogła popływać i pobawić się w wodzie. psychiczno-fizyczne. Wychowanie fizyczne pozwala i zabawa. Nie lubię jednak, gdy trener zamiast bawić się Zosia – klasa II, Szkoła Podstawowa nr 84, Warszawa na upust emocji, które są blokowane w ciele. z nami, patrzy w telefon komórkowy! Sport to zdrowie, póki ktoś wie, jak tego uczyć! Andrzej – klasa II, Szkoła Podstawowa nr 53, Warszawa Ola, Kuba, Aneta, Paula – klasa I, Zespół Szkół nr 3, Warszawa

Chcę brać udział w lekcjach wychowania fizycznego, ponieważ na nich się ruszamy, a wszyscy WF to moja ulubiona lekcja, bo uwielbiam biegać! Jest luz od siedzenia w ławkach. Jestem jedną wiemy, że ruch jest potrzebny w naszym życiu. Niektórzy nie ćwiczą poza szkołą, więc WF jest dla nich jedyną okazją do uprawiania sportu w ciągu dnia. Uważam, że jest to bardzo ważne. ze sprawniejszych osób w klasie. Sport jest czymś Sport pobudza krążenie, wzmacnia odporność i kondycję! nie do opisania - tak jakbym się uwolniła ze smyczy! Pola – klasa V, Szkoła Podstawowa nr 133, Warszawa Zuzanna – klasa I, Technikum Ekonomiczne nr 8, Warszawa FOT. SHUTTERSTOCKFOT.

40 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 41 WOKÓŁ DYSCYPLIN

100 LAT SZCZYPIORNIAKA Do startu w Igrzyskach XXI Olimpiady w Montrealu (1976) polscy piłkarze ręczni przygotowywali się na zgrupowaniach w górach, W POLSCE trenując w bardzo trudnych warunkach. Mieszkali w drewnianych barakach bez ogrzewania, spali na trzypiętrowych łóżkach, a po CZY WIESZ, ŻE... całym dniu dźwigania ciężarów i biegania po górach w trampkach, „SPOKOJNIE, PANOWIE. DO KOŃCA JEST PIĘTNAŚCIE SEKUND. TO DUŻO CZASU. rozgrywali mecze na zamarzniętych stawach. Opłaciło się. Nasi TRZEBA PRZERWAĆ AKCJĘ. BĘDZIE PUSTA BRAMKA...” szczypiorniści, zahartowani fizycznie i psychicznie, za trud i ciężką – SŁAWOMIR SZMAL ZOSTAŁ W 2009 ROKU UZNANY ZA NAJLEPSZEGO PIŁKARZA ŚWIATA. DO TEJ PORY JEST TO JEDYNE pracę zostali wynagrodzeni brązowym medalem olimpijskim. TAKIE WYRÓŻNIENIE DLA POLSKIEGO GRACZA W HISTORII. W REPREZENTACJI POLSKI ROZEGRAŁ 298 MECZÓW. IWONA MARCINKIEWICZ – KAROL BIELECKI TO RÓWNIEŻ JEDEN Z NAJLEPSZYCH ZAWODNIKÓW W HISTORII POLSKIEGO HANDBALLA. Co prawda od Mistrzostw Świata w piłce ręcznej (Chorwacja Od roku 1918 piłka ręczna szybko zaczęła zyskiwać popu- W REPREZENTACJI POLSKI WYSTĄPIŁ 255 RAZY, ZDOBYŁ W NIEJ 955 BRAMEK. DO NIEGO NALEŻY RÓWNIEŻ REKORD W SILE 2009) minęło już 10 lat, ale chyba każdy kibic wie, kto wypowie- larność, zajmując równorzędne miejsce obok innych gier ze- RZUTU W PIŁCE RĘCZNEJ – 120 KM/H. dział te słowa. Tak trener Bogdan Wenta, tuż przed końcem meczu społowych, takich jak piłka nożna, koszykówka i siatkówka. – PIŁKA RĘCZNA JEST DRUGĄ, PO HOKEJU, NAJSZYBSZĄ z Norwegią, przekonywał swoich zawodników, że mogą jeszcze Na początku lat dwudziestych zaczęła się rozwijać hazena GRĄ NA ŚWIECIE. wygrać to spotkanie. Norwegowie faktycznie wycofali bramkarza, – gra podobna do piłki ręcznej. Przede wszystkim uprawiały ją – UDERZENIE BRAMKARZA PIŁKĄ W TWARZ JEST FAULEM. a podanie przejął Artur Siódmiak i celnym rzutem przez całe bo- kobiety, a polskie hazenistki w 1930 roku sięgnęły po brązowy isko zapewnił polskiej drużynie awans do półfinału. Legendarne medal Światowych Igrzysk Kobiecych. – TYLKO RAZ ROZEGRANO ZAWODY PIŁKI RĘCZNEJ NA OTWARTYM STADIONIE, PODCZAS IO W BERLINIE zwycięstwo i „nowa” jednostka czasu: „jedna wenta”, czyli 15 se- W 1936 ROKU. WTEDY TEŻ PO RAZ PIERWSZY PIŁKA RĘCZNA kund. Biało-czerwoni wywalczyli w tych mistrzostwach brązowy ZNALAZŁA SIĘ W PROGRAMIE IGRZYSK. medal, a ich mecze, które śledziło ponad 6 milionów telewidzów, – POLACY SĄ UWAŻANI ZA NAJLEPSZYCH KIBICÓW przebiły oglądalnością najpopularniejsze seriale. Jedną z gwiazd polskiego szczypiorniaka jest Michał Jurecki PIŁKI RĘCZNEJ NA ŚWIECIE. W roku jubileuszu odzyskania przez Polskę niepodległości, – W 2015 ROKU ZPRP URUCHOMIŁ PROGRAM OŚRODKÓW historia odmierzyła sto lat również Związkowi Piłki Ręcz- Piłka ręczna to bezsprzecznie sport, który łączy pokolenia, do- SZKOLENIA W PIŁCE RĘCZNEJ (OSPR). NA ZAKOŃCZENIE ROKU SZKOLNEGO 2017/2018 W PROGRAMIE OSPR UCZESTNICZYŁO nej w Polsce. W popularyzowaniu i rozpowszechnieniu piłki starcza ogromnych emocji, pokazuje ducha walki i nieprawdo- ŁĄCZNIE 178 SZKÓŁ (400 ODDZIAŁÓW). ręcznej w naszym kraju wielką rolę odegrali polscy legioniści, podobną siłę zespołu. Poza brązowym medalem olimpijskim, – W 2016 ROKU POLSKA BYŁA ORGANIZATOREM MISTRZOSTW internowani w obozie jenieckim w Szczypiornie koło Kalisza. najważniejsze sukcesy naszych szczypiornistów to srebrny medal EUROPY MĘŻCZYZN. Piłsudczyków, którym odebrano broń i wolność, na duchu wów- MŚ mężczyzn 2017, brązowe medale MŚ mężczyzn 1982, 2009 – W 2016 ROKU ZAWODNICY VIVE TAURON KIELCE TRIUMFOWALI czas podnosiła nadzieja na odzyskanie niepodległości, a z apatii i 2015, srebrny medal ME 2017 w piłce ręcznej plażowej kobiet W ELITARNEJ LIDZE MISTRZÓW – JEST TO NAJWIĘKSZE wyrywała gra, nazwana „szczypiorniakiem”, której reguł na- Brązowy medal igrzysk w Montrealu (1976) był owocem oraz dwa 4. miejsca reprezentacji mężczyzn na igrzyskach olim- OSIĄGNIĘCIE W HISTORII KLUBOWEJ PIŁKI RĘCZNEJ W POLSCE. ciężkiej pracy trenera oraz jego podopiecznych uczyli się od niemieckich wartowników. ARCHIWUMFOT. PRESS ZPRP, FOCUS pijskich w Pekinie (2008) i Rio de Janeiro (2016).

42 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 43 WARTO CZYTAĆ

zjach, ale po utracie oka, ze zmniejszonym o 35 procent polem CHCIEĆ TO MÓC widzenia, to niemożliwe. Niemożliwe? „Wystarczy czegoś GWIAZDY „WOJOWNIK” bardzo chcieć i pracować nad tym, a wszystko jest możliwe” KAROL BIELECKI, WSPÓŁPRACA KAMIL WOLNICKI – mówi Karol Bielecki. W książce „Wojownik” opowiada o dzie- WYDAWNICTWO MUZA SA, 2018 ciństwie w Sandomierzu i marzeniach zostania piłkarzem... Z CHARAKTEREM nożnym. W Wiśle Sandomierz uparcie kopał piłkę do ostatniej IWONA MARCINKIEWICZ klasy szkoły podstawowej, zanim nauczyciel WF namówił go na ręczną, w którą początkowo wcale nie chciał grać. Szybko CHOĆ URODZILI SIĘ W INNYM MIEJSCU Kielce, 11 czerwca 2010. Trybuny pełne kibiców piłki ręcznej. okazało się, że Karol ma smykałkę do szczypiorniaka, a sys- I CZASIE, HALINĘ KONOPACKĄ I ADAMA Karol Bielecki, lewy rozgrywający polskiej drużyny, rozpoczął tematyczne treningi przynoszą efekty. Został powołany do BIELECKIEGO ŁĄCZY SPORTOWA grę w meczu towarzyskim z Chorwacją w świetnym nastroju. kadry juniorów, potem do reprezentacji narodowej seniorów. DETERMINACJA W DRODZE DO Mimo zmęczenia sezonem czuł, że jest w formie i nie dawał Dzięki talentowi i przede wszystkim pracy, „Bomber” trafił do UPRAGNIONEGO CELU. WARTO POZNAĆ szans rywalom. Sytuacja zmieniła się dramatycznie w dziesią- niemieckiej Bundesligi – najlepszej na świecie, gdzie został BLIŻEJ KOLEJE LOSU PIERWSZEJ tej minucie meczu, kiedy Josip Valčić trafił Karola kciukiem jedną z gwiazd piłki ręcznej. I gdy kariera sportowa nabrała POLSKIEJ MISTRZYNI OLIMPIJSKIEJ w oko. Pierwsza diagnoza: rozerwana powieka i uszkodzenie tempa, zdarzył się ten wypadek. Wszystko wskazywało, że I SZCZYPIORNISTY-WOJOWNIKA gałki ocznej. Po szczegółowych badaniach w szpitalu i prze- to sportowy koniec Karola Bieleckiego. Bolało. Jednak gdy prowadzonej natychmiast operacji okazało się, że oka nie da podczas rehabilitacji lekarz powiedział, że nie ma przeciw- się uratować. To dramat dla 28-letniego sportowca, któremu wskazań, żeby wrócić do gry, postanowił spróbować. Pierwsze zawalił się świat u szczytu sportowej kariery. Nikt nie dawał treningi kończyły się niepowodzeniem, ale i tak przychodził na żadnych szans na to, żeby z jednym okiem grać w piłkę ręcz- następne. Dwa i pół miesiąca po wypadku wyszedł na boisko ną. Zawodnicy wracają do gry nawet po poważnych kontu- i rozegrał mecz, w którym pobił własny rekord skuteczności, BOGINI SPORTU I ŻYCIA rzucając jedenaście bramek! Koledzy z zespołu i kibice zgoto- „Z RADOŚCI ŻYCIA. HALINA KONOPACKA” wali mu owację na stojąco, a Karol – dwumetrowy, zamknięty MARIA ROTKIEWICZ w sobie facet – popłakał się jak dziecko. Na przekór wszystkim WYDAWNICTWO BOSZ i PKOl, 2018 i wszystkiemu wrócił do gry i jeszcze przez kilka lat był podporą reprezentacji Polski oraz swojego klubu. ROBERT GAWKOWSKI Karol Bielecki to wspaniały sportowiec, dwukrotny olimpijczyk, jeden z najwybitniejszych zawodników w historii piłki ręcznej. W 2018 roku minęło 90 lat od zdobycia pierwszego dla kraju Agrykoli i od razu zwróciła na siebie uwagę francuskiego trenera Jego postawa, zarówno w sporcie, jak i w życiu prywatnym, złotego medalu olimpijskiego. Czynu tego dokonała dyskobol- polskich lekkoatletów Maurice Baqueta. Jak opisała to Maria pracowitość, nieustępliwość i wiara we własne siły, jest uoso- ka Halina Konopacka. Z tej okazji, staraniem Polskiego Komi- Rotkiewicz: „Baquet miał oko do nieoszlifowanych talentów, bieniem trzech podstawowych wartości olimpijskich: szacunku, tetu Olimpijskiego, ukazała się jej biografia autorstwa Marii dostrzegł u niej doskonałe wyczucie rytmu. Dziewczyna rzuciła przyjaźni i dążenia do doskonałości. Rotkiewicz – piękny prezent dla bibliofilów. dyskiem tak sprawnie, że rekord Polski ustanowiła niemal od nie- Książka, napisana w dowcipny sposób, jest szczerą opowie- Starannie i ciekawie wydana książka z licznymi, wcześniej często chcenia, po kilku rzutach. Rekord, o którym tak naprawdę nie mia- ścią, niezwykle motywującą i inspirującą. Znajdziecie w niej nieznanymi fotografiami, pokazuje naszą bohaterkę nie tylko jako ła pojęcia”. I tak zaczęła się błyskawiczna kariera sportowa pięk- również wiele opisów i wyników meczów, ale na pewno sportsmenkę, ale też ikonę polskiego sportu z mniej znanej strony: nej Haliny Konopackiej. Potem były niezliczone sukcesy, z AZS nie jest to lektura tylko dla fanów piłki ręcznej. Polecamy! jako poetkę, malarkę, patriotkę, a nawet dyplomatę i działaczkę. i reprezentacją Polski. Wreszcie nadszedł 31 lipca 1928 roku W dzisiejszych czasach sportowcy, zwłaszcza reprezentanci po- – wystartowały igrzyska olimpijskie w Amsterdamie. Tam właśnie pularnych dyscyplin, zdobywający medale i laury za najlepsze nasza dyskobolka zrobiła furorę. Zdeklasowała rywalki, a jej rzut Postawa Karola Bieleckiego, miejsca, cieszą się powszechną sławą. Ale czy zawsze tak było? na odległość 39,62 m był zarazem rekordem świata! Pierwszy zarówno w sporcie, Jeszcze 100 lat temu, gdy rodziła się II Rzeczpospolita, to złoty medal olimpijski dla Polski został zdobyty. Cały kraj oszalał spora część jej mieszkańców ze zdziwieniem, a nawet zgor- na punkcie pięknej lekkoatletki z AZS Warszawa. Wcześniejsze jak i w życiu prywatnym, szeniem przyglądała się ubranym w cienkie koszulki i krót- uprzedzenia Polaków, co do uprawiania sportu zostały prze- pracowitość, nieustępliwość kie spodenki lekkoatletom czy piłkarzom. To właśnie w takich łamane. Przykład dali dostojnicy państwowi: prezydent Ignacy czasach rozpoczynała swoją karierę dwudziestokilkuletnia Mościcki natychmiast wysłał do Amsterdamu depeszę gratula- i wiara we własne siły, panna Halina Konopacka. Urodzona w Rawie Mazowieckiej cyjną, a Józef Piłsudski przyjął ją w Belwederze. W książce au- jest uosobieniem trzech w 1900 roku, ale od pierwszych miesięcy życia mieszkająca torka przedstawia Konopacką jednak nie tylko jako sportsmenkę. podstawowych wartości w Warszawie, stykała się ze sportem dzięki starszemu bra- Poznajemy ją jako zdolną poetkę i malarkę, a poprzez jej sztukę tu, Tadeuszowi, piłkarzowi warszawskiej Polonii. Z prawdzi- czytelnik może zrozumieć jej duszę, myśli i spostrzeżenia. Obser- olimpijskich: szacunku, wym sportem zetknęła się w 1924 roku. Na obozie narciar- wujemy naszą bohaterkę podczas wojennej zawieruchy i podzi- przyjaźni i dążenia skim AZS Warszawa, a Halina świetnie jeździła na nartach, wiamy jej odwagę w wywozie rezerw złota Banku Polskiego. koledzy namówili ją do spróbowania sił w lekkoatletyce. Opowieść o życiu i sportowych sukcesach Haliny Konopackiej do doskonałości

Piękna i wysoka dziewczyna przyszła więc na stadion przy koniecznie trzeba przeczytać! MATERIAŁYFOT. PRASOWE

44 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 45 SPORT I SZTUKA PROJEKTOWANIE Z KONOPACKĄ CO? WYSTAWA „KONOPACKA Z RADOŚCI ŻYCIA" I WARSZTATY PLASTYCZNE. KTO? MŁODZI GRAFICY Z LICEUM PLASTYCZNEGO W WARSZAWIE. DLACZEGO? ABY UDOWODNIĆ, ŻE LEGENDA KONOPACKIEJ JEST WCIĄŻ ŻYWA, A SPORT MOŻE POZOSTAĆ AKTUALNYM TEMATEM DLA SZTUKI. PROBLEM: JAK TAK BARWNĄ POSTAĆ WKOMPONOWAĆ W OGRANICZONE RAMY PLAKATU? EFEKT: TROCHĘ NIEPRZESPANYCH NOCY, ALE BYŁO WARTO.

PRZEKONAJCIE SIĘ SAMI, CO O TYM PRZEDSIĘWZIĘCIU Mieliśmy nadzieję, MÓWIĄ MŁODZI PLASTYCY że uda nam się zrobić Kinga Babarowski: KATARZYNA KRZEMIŃSKA Nikt z nas nie przeczuwał nadchodzących trudności, kiedy projekty oddające po raz pierwszy usłyszeliśmy: „Halina Konopacka”. Naszym tej postaci należyty oczom ukazała się odważna i zdeterminowana kobieta, która szacunek. Włożyliśmy JAKUB KALINOWSKI podarowała Polsce pierwszy olimpijski złoty medal. Mieli- śmy skupić się na zadaniu, które polegało na wpasowaniu w to bardzo dużo pracy. mistrzyni w ramy autorskiej kompozycji, używając przy tym Przez ten czas zżyliśmy się prostych środków wyrazu. Szkice i rysunki ścieliły blaty. W desperacji chwytaliśmy za farby, chlapiąc, odbijając, ze- z Konopacką skrobując, wyszukując w tym, co robimy, czegoś wyjątko- wego, czegoś co naszym zdaniem mogło sprostać wyzwaniu na salony. Wierzymy, że nasze projekty będą mogły przy- dotyczącego Haliny Konopackiej, ale przez długi czas nic służyć się tej sprawie i staną się narzędziem, za pośrednic- nie dawało zadowalającego efektu, a legendarna sportsmen- twem którego historia tej polskiej sportsmenki będzie znowu ka utkwiła w głowie każdego. na szerszą skalę inspirowała ludzi. Nawet po swojej śmierci stawia wysoko poprzeczkę. Nie- mniej jednak postanowiliśmy podjąć się zadania, nabywa- Agata Kulesza i Kamila Stanisz: jąc nowego doświadczenia, wysłuchując przy tym wykładów Plakat był od zawsze medium, idealnym przekaźnikiem in- o polskiej szkole plakatu. I jestem przekonana, że jeszcze formacji, mógł w symboliczny sposób przemawiać do na- przez kolejne pół roku będziemy znajdować w swoich tecz- rodu bezpośrednio z ulicy. Małe formy graficzne, takie jak kach wycinki zdjęć z podobizną Konopackiej. Aczkolwiek, komunikaty czy ilustracje z drobnym tekstem rozwieszane wszystko to bez poczucia żalu po nieprzespanych nocach, na ulicach miast, miały dużą siłę oddziaływania. Należy pa- czując się zaszczyceni, że mogliśmy w tym projekcie uczest- miętać, że forma plakatu należy do dziedziny grafiki, w któ- niczyć i, co najważniejsze, przyczynić się choć trochę do roz- rej mieści się wiele innych technik, lecz żadna z nich nie głosu tematu igrzysk olimpijskich w 1928 roku oraz pamięt- rozwinęła się w Polsce tak bardzo jak plakat, który stał się nego rzutu dyskiem na 39,62 m. dzisiaj odrębną dyscypliną plastyczną i w dorobku swym re- prezentuje najciekawsze, a może i najbardziej samodzielne Emilia Kudarewko: osiągnięcia. Jego żywiołowy rozwój, odmienność technicz- Podczas całego procesu pracy nad tym zadaniem, wszyscy na, różnorodność narastających problemów oraz mnogość mieliśmy nadzieję, że uda nam się zrobić projekty oddające wybitnych indywidualności twórczych stwarzają bardzo tej postaci należyty szacunek. Włożyliśmy w to bardzo dużo rozległą dziedzinę. pracy. Przez ten czas zżyliśmy się z Konopacką. Chcemy, ANGELIKA WIŚNIEWSKA by wyszła z cienia i z typową dla siebie energią powróciła WIĘCEJ PLAKATÓW NA WWW.OLIMPIJSKI.PL AUTORZY PLAKATÓW: UCZNIOWIE LICEUM PLASTYCZNEGO IM. GERSONA W. W WARSZAWIE LENA DĄBSKA 46 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 47 WARTO OGLĄDAĆ

GINGA – RADOŚĆ WBREW PRZESZKODOM I EKSPRESJA BRAZYLII „PELÉ. NARODZINY LEGENDY”, 2016 BOHATEROWIE WYBRANYCH PRZEZ NAS FILMÓW OSIĄGNĘLI SUKCES MIMO NIE ZAWSZE REŻ. JEFF ZIMBALIST, MICHAEL ZIMBALIST SPRZYJAJĄCEMU IM LOSOWI. I POZOSTALI SOBĄ, NIE ROBIĄC KARIERY ZA WSZELKĄ CENĘ Gdy ktoś Was zapyta, czy znacie niejakiego Edsona Arantesa do Nascimento, raczej przecząco pokręcicie głową. Jeśli jednak MAGDALENA GARLEJ pytanie będzie brzmieć: czy znacie Pelégo? – większość odpowie, że to najsłynniejszy piłkarz świata, który do dziś nazywany jest Królem Futbolu. CZY WARTO GRAĆ CZYSTO? Film „Pelé. Narodziny legendy” rozpoczyna się sceną wejścia „FAIR PLAY”, 2014 17-letniego piłkarza na stadion w Szwecji, podczas finału mi- REŻ. ANDREA SEDLÁČKOVÁ strzostw świata w 1958 roku. Oszołomiony Pelé patrzy na wy- pełnione do ostatniego miejsca trybuny, a twórcy filmu zabierają Akcja filmu „Fair Play” toczy się w komunistycznej Czechosłowacji. Pozna- nas do lat młodzieńczych zawodnika. jemy młodą biegaczkę Annę, której największym marzeniem jest wyjazd Mały Dico (tak na Pelégo wołała rodzina) pochodzi z biednej na Igrzyska XXIII Olimpiady w Los Angeles (1984). Dzięki dobrym wynikom brazylijskiej rodziny. Od najmłodszych lat jego największą mi- udaje jej się dostać do Narodowego Centrum Sportu. Według trenera, łością jest piłka nożna, w którą gra w tajemnicy przed matką. Anna jest talentem, który rodzi się raz na wiele lat. Kunszt i pracowitość W miasteczku panuje taka bieda, że dzieci grają własnoręcznie kwalifikują ją do „narodowego programu medycznego”. Ministerstwo wy- zrobioną piłką ze skarpet. Dico, by zarobić trochę pieniędzy, zaj- typowało grupę lekkoatletów, którzy mają udowodnić całemu światu, muje się czyszczeniem butów. Jedną z najbardziej przełomowych że socjalistyczni lekkoatleci są najlepsi. Specjalistyczna opieka lekarska scen w filmie jest moment, gdy Dico widzi zapłakanego ojca po oraz najnowsze środki wspomagające wzrost mięśni i przyspieszające przegranym przez Brazylię finale mistrzostw świata w 1950 roku regenerację organizmu mają im pomóc w szybkim poprawieniu wyników. (Brazylia – Urugwaj 1:2) i 10-latek wypowiada wtedy pamiętne Obraz Andrei Sedláčkovej jest filmem wielowątkowym, w którym ob- słowa: „Zdobędę mistrzostwo świata, tato! Obiecuję!”. Jednak serwujemy dylematy moralne bohaterów. Czy Annie uda się spełnić ojciec (były piłkarz) mówi: „Skup się na nauce, a piłki unikaj jak marzenia i zakwalifikuje się do narodowej reprezentacji bez stosowa- zarazy”. Na szczęście syn go nie posłuchał. nia dopingu? Co będzie ważniejsze dla jej matki – zwycięstwo córki za Dico został dostrzeżony przez Waldemara de Brito, który uczynił wszelką cenę i lepsze życie na Zachodzie czy pozostanie w smutnej so- go piłkarzem Santos FC. Świetna postawa w klubie zaowocowała cjalistycznej rzeczywistości, w której państwo kieruje życiem swoich powołaniem do reprezentacji. Mając zaledwie 17 lat, Pelé poje- ginga stał się najsłynniejszym stylem gry na świecie. Jedyny re- obywateli, a służba bezpieczeństwa piętnuje i karze tych, którzy godzą chał na mistrzostwa świata do Szwecji. Jednak na początku był kord, którego Pelé nie zdołał pobić to strzelenie pięciu bramek w socjalistyczny ustrój? Jakie konsekwencje będą miały działania zawodnikiem rezerwowym. Trener za wszelką cenę chciał w nim głową w jednym meczu. A rekord ten należy do jego ojca. trenera i matki, którzy w tajemnicy chcą podawać Annie doping? wyplenić brazylijski styl gry w piłkę ginga wywodzący się z ca- Film „Pelé. Narodziny legendy” to piękna, ciepła historia legen- Film jest również naoczną relacją „złotej ery” dopingu w kra- poeiry. Dla Brazylijczyków piłka nożna to styl życia, a ginga to darnego piłkarza u progu światowej kariery. Reżyserom udało jach socjalistycznych, w których zdecydowana większość gra całym, zrelaksowanym ciałem, który opiera się na dryblingu, się pokazać, jaką miłością Pelé od najmłodszych lat darzył piłkę zawodników była nieświadoma zażywania i przerażających żonglowaniu i kontrolowaniu piłki wszystkimi częściami stopy. nożną. Treningi ojca z synem owocami mango w różnym stopniu konsekwencji zabronionych substancji. To piękny, artystyczny i niezwykle trudny styl gry, którego orę- dojrzałości robią wrażenie – zielone do strzałów, dojrzałe do Film „Fair Play” jest, niestety, wciąż bardzo aktualny i wpi- downikiem był Pelé. Finał między Szwecją a Francją okrzyknię- sztuczek. Duży nacisk położono także na ukazanie zarówno wię- suje się we współczesną sportową rzeczywistość. Historia to walką „rzemieślników” futbolu z „magikami”. Mecz rozpoczął zów rodzinnych, jak i rolę przyjaźni. Ważną kwestią poruszoną w nim pokazana niewiele różni się od tej, którą przeżywa- się od prowadzenia Szwecji 1:0. Jednak Brazylijczycy szybko w filmie jest podejście Brazylijczyków do piłki nożnej. Pogrążeni liśmy po XXII Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Soczi się otrząsnęli i rozpoczęli swoją bajeczną grę, która zakończyła w biedzie i targani konfliktami znajdują ukojenie w futbolu, jednak (2014). Światło dzienne ujrzała wtedy jedna z największych się wygraną 5:2 dla Canarinhos. Dwa gole w finale strzelił Pelé. po przegranym finale w 1950 roku kibice załamują się i niemal nie afer dopingowych ostatnich lat, gdzie za zgodą, a nawet na- Po raz pierwszy w historii zespół spoza Europy zdobył tytuł mi- potrafią normalnie funkcjonować. Droga Pelégo do mistrzostwa kazem państwa, rosyjscy sportowcy nagminnie stosowali strzowski na europejskiej ziemi. Tak rozpoczęła się fenomenalna i wywalczenie tytułu na nowo wniosła do Brazylii radość i na- niedozwolony doping. Podobnie było z aferą dopingową kariera Pelégo – Króla Futbolu. dzieję, którą widzimy na ekranie. Dużym atutem filmu są świetne Lanca Armstronga, który stworzył dobrze zorganizowaną 17-letni Pelé jest najmłodszym zawodnikiem w historii, który zdjęcia przeplatane z archiwalnymi ujęciami oraz muzyka, która grupę przestępczą, w której gdy bierzesz – jesteś z nami. Od- strzelił w mistrzowskim turnieju bramkę i wywalczył mistrzo- adekwatnie do sytuacji nadaje bądź zwalnia tempo. Z filmu do- mawiasz – pozbawimy cię wszystkiego. Film pokazuje nam stwo. Jako jedyny piłkarz trzykrotnie zdobył mistrzostwo świata. wiadujemy się również, dlaczego początkowo piłkarz nie lubił też jasną stronę ludzkiej natury. Są ludzie, którzy potrafią Jest również rekordzistą pod względem strzelonych w karierze swojego przydomka „Pelé”. Bracia Zimbalist stworzyli serdeczne, powiedzieć „NIE”, mimo konsekwencji, które będą musieli bramek – 1283. W 1961 roku prezydent Brazylii uznał Pelégo za przyjazne i bardzo optymistyczne kino dla całej rodziny, która mile FOT. MATERIAŁYFOT. PRASOWE ponieść. Polecamy! MATERIAŁYFOT. PRASOWE skarb narodowy, a MKOl za sportowca stulecia. Od 1958 roku spędzi czas z ikoną światowej piłki nożnej. Polecamy!

48 OLIMPIONIK OLIMPIONIK 49 EDUKACJA OLIMPIJSKA W PKOl NIE SAMYM SPORTEM CZŁOWIEK ŻYJE. WIELCY SPORTOWCY PODKREŚLAJĄ: ABY ZOSTAĆ MISTRZEM, TRZEBA TEŻ SIĘ UCZYĆ. A JEŚLI TA NAUKA JEST ZABAWĄ I ODBYWA SIĘ W FAJNYM MIEJSCU, TO TYM LEPIEJ

Zapraszamy do zapoznania się z bogatą ofertą edukacyjną Galerii (-1) w Centrum Olimpijskim do 31 stycznia 2019 roku Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Zorganizowane grupy dzie- można zwiedzać wystawę „Konopacka z radości życia”, która ci i młodzieży mogą wziąć udział w lekcjach i warsztatach oddaje hołd znakomitej lekkoatletce, pierwszej zdobywczyni tematycznych dotyczących olimpizmu, idei fair play, wartości złotego medalu olimpijskiego dla Polski w rzucie dyskiem. olimpijskich, historii igrzysk oraz dopingu w sporcie. Upamiętniając 90. rocznicę zdobycia tego medalu, Polski Nauczycieli i trenerów zachęcamy do korzystania z na- Komitet Olimpijski (wraz z Wydawnictwem BOSZ) wydał szych materiałów edukacyjnych. W ramach Programu książkę autorstwa Marii Rotkiewicz. „Ja i Sport” powstał pakiet edukacyjny „Co lubię? Sport lubię!”, a w nim 14 Olimpijskich Plansz Edukacyjnych w formie pla- Więcej informacji znajdziecie na naszej stronie internetowej katów, niezbędnik olimpijski oraz gra typu memory. Ciekawa http://www.olimpijski.pl w zakładce EDUKACJA szata graficzna uatrakcyjnia informacje dotyczące historii naszym profilu FB i najważniejszych zagadnień polskiego oraz światowego https://www.facebook.com/pkol.olimpionik olimpizmu. Z plakatów można zrobić wystawę, która ozdobi oraz pod numerem telefonu niejeden szkolny korytarz czy przestrzeń klubu sportowego. (22) 56 03 745 Niezbędnik poszerza i uzupełnia informacje z poszczegól- nych plansz, zawiera zadania, quizy, rebusy, linki do cieka- wych filmów i materiałów. Edukacja olimpijska w PKOl to również wydawnictwa książ- kowe i innowacyjne, multimedialne wystawy. W przestrzeni

50 OLIMPIONIK 51 OLIMPIONIK