Gmina Kotla Strona 1 Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN Sp

Gmina Kotla Strona 1 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

SPIS TREŚCI UWARUNKOWAŃ

Część I. Uwarunkowania Zagospodarowania Przestrzennego

1. Wstęp 3 1. 1. Zakres i cel opracowania 3 1. 2. Podstawa prawna 3 2. Uwarunkowania geograficzne 5 2. 1. Położenie geograficzne 5 2. 2. Położenie administracyjne 6 2. 3. Klimat 7 2. 4. Geologia 10 2. 5. Geomorfologia 16 2. 6. Hydrologia 17 2. 7. Gleby 19 2. 8. Roślinność 22 2. 9. Zwierzęta 25 2. 10. Ochrona przyrody 25 2. 11. Warunki podłoża budowlanego 32 3. Uwarunkowania historyczne 34 3. 1. Historia 34 3. 2. Osadnictwo 35 3. 3. Zabytki i stanowiska archeologiczne 36 3. 4. Strefy konserwatorskie 38 4. Sfera społeczna 41 4. 1. Struktura funkcjonalno – przestrzenna 41 4. 2. Demografia 41 4. 3. Rynek pracy 49 4. 4. Bezrobocie 54 4. 5. Ochrona zdrowia i opieka społeczna 60 4. 6. Oświata i wychowanie 62 4. 7. Kultura 65 4. 8. Sport 67 4. 9. Gospodarka mieszkaniowa 68 4. 10. Bezpieczeństwo publiczne 74 4. 11. Administracja samorządowa 78 4. 12. Organizacje społeczne i polityczne 80 5. Gospodarka 81 5. 1. Rolnictwo i leśnictwo 81 5. 2. Działalności produkcyjne 92 5. 3. Usługi rynkowe 96 Gmina Kotla Strona 2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

5. 4. Turystyka 98

6. Infrastruktura techniczna 100 6. 1. Komunikacja 100 6. 2. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna 104 6. 3. Sieć gazowa 109 6. 4. Elektroenergetyka 110 6. 5. Ciepłownictwo 110 6. 6. Telekomunikacja i łączność 111 6. 7. Gospodarka odpadami 112 6. 8. Melioracje i urządzenia wodne 114 6. 9. Cmentarze 116 6. 10. Obiekty obrony cywilnej 117 7. Obiekty i tereny chronione 118 7. 1. Ochrona przyrodniczo – rolnicza 118 7. 2. Ochrona kulturowa 119 7. 3. Ograniczenia użytkowania terenu związane z infrastrukturą techniczną 120 8. Dokumentacja strategiczno – planistyczna 125 8. 1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego 125 8. 2. Studium Zagospodarowania Przestrzennego Pasma Odry w granicach Województwa Dolnośląskiego 127 8. 3. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kotla 130 8. 4. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 131 8. 5. Strategia Rozwoju Powiatu Głogowskiego 132 8. 6. Strategia Rozwoju Gminy Kotla 133 8. 7. Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego 135 8. 8. Program Ochrony Środowiska Powiatu Głogowskiego 138 8. 9. Program Ochrony Środowiska Gminy Kotla 140 9. Wnioski 143 LITERATURA 145 Gmina Kotla Strona 3 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007 Gmina Kotla Strona 4 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

1. Wstęp.

1. 1. Zakres i cel opracowania.

Opracowanie jest zmianą do Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Prze- strzennego Gminy Kotla sporządzonego w 1999 roku przez pracownię „Projekto- wanie Urbanistyczne – Anna Skoczyk”. Obejmuje cały teren gminy dlatego też traci ważność w całości tekst Studium Uwarunkowań i Zagospodarowania Przestrzen- nego Gminy Kotla i załącznik graficzny do Studium Uwarunkowań i Zagospodaro- wania Przestrzennego Gminy Kotla.

Do zmiany studium przystąpiono na podstawie uchwały Rady Gminy Kotla Nr XXIV/159/05 z dnia 15 września 2005 roku w sprawie przystąpienia do opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kotla. Zmiana obejmuje tereny w granicach administracyjnych gminy Kotla.

1. 2. Podstawa prawna.

Uchwały Rady Gminy w Kotli  Uchwała Rady Gminy Kotla Nr XXIV/159/05 z dnia 15 września 2005 roku w sprawie przystąpienia do opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Kotla.

Ustawy:  Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami.

Rozporządzenia:  Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 roku w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dz. U. 2004 nr 118 poz. 1233. Gmina Kotla Strona 5 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Zespół projektowy:

Regioplan sp. z o.o. ul. Wolbromska 7 53-148 Wrocław Tel/fax: (071) 33 80 253 www.regioplan.pl e-mail: [email protected]

Zespół projektowy: mgr inż. Sylwia Wróbel mgr inż. Dagmara Jordanek mgr inż. Magdalena Flacha mgr inż. Agnieszka Małanka mgr Robert Boryczka

Dyrektor biura: mgr. inż. arch. Jacek Więckowicz Gmina Kotla Strona 6 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2. Uwarunkowania geograficzne.

2. 1. Położenie geograficzne.

Gmina wiejska Kotla położona jest w północnej części województwa dolnośląskie- go na wysokości od 68 do 100 m n.p.m. Najwyżej położone tereny zlokalizowane są w północnej części gminy (wzniesienie o wysokości 100,1 m n.p.m. położone na północny – zachód od wsi Krążkówko), zaś najniżej usytuowany jest obszar poło- żony wzdłuż koryta rzeki Odry (68,2 m n.p.m. na wysokości wsi Dorzecze). Współ- rzędne geograficzne wynoszą 52º szerokości geograficznej północnej oraz 16º dłu- gości geograficznej wschodniej. Powierzchnia rozpatrywanego obszaru wynosi 12775 ha, to jest 127,8 km², co stanowi 28,89 % powierzchni powiatu głogowskie- go oraz 0,64 % powierzchni województwa dolnośląskiego.

Według fizyczno – geograficznej regionalizacji Polski J. Kondrackiego gmina Kotla umiejscowiona jest w następujących jednostkach:  megaregion – Europa Środkowa (3);  prowincja – Niż Środkowoeuropejski (31);  podprowincja – Niziny Środkowopolskie (318);  makroregion – Obniżenie Milicko – Głogowskie (318.3);  mezoregion – Pradolina Głogowska (318.32). Należy nadmienić, że północne kresy gminy Kotla położone są na terenie mezoregionu Pojezierza Sławskiego (315.81), wchodzącego w skład makroregionu Poje- zierza Leszczyńskiego (315.8) i podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich, natomiast północno – wschodnie krańce gminy znajdują się na terenie mezoregionu Wysoczyzny Leszczyńskiej (318.11), wchodzącej w skład makroregionu Niziny Po- łudniowowielkopolskiej (318.1).

Mezoregion Pradoliny Głogowskiej graniczy bezpośrednio z:  Pojezierzem Sławskim – od północy;  Wysoczyzną Leszczyńską – od wschodu;  Kotliną Żmigrodzką – od południowego – wschodu;  Wzgórzami Trzebnickimi – od południowego – wschodu;  Obniżeniem Ścinawskim – od południa;  Wzgórzami Dalkowskimi – od południa;  Obniżeniem Nowosolskim – od zachodu;  Kotliną Kargowską – od północnego – zachodu.

Odległość z Kotli do stolicy województwa Wrocławia wynosi 123 km. Ponadto do:  Głogowa jest 12 km;  Zielonej Góry – 58 km;  Poznania – 127 km; Gmina Kotla Strona 7 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 Świnoujścia – 336 km;  Warszawy – 421 km. Odległość z Kotli do najbliższych przejść granicznych wynosi:  Niemcy (Olszyna) – 123 km;  Czechy (Lubawka) – 136 km;  Słowacja (Chyżne) – 463 km;  Rosja (Bezledy) – 533 km;  Białoruś (Terespol) – 579 km;  Ukraina (Hrebenne) – 658 km;  Litwa (Ogrodniki) – 678 km.

2. 2. Położenie administracyjne.

Po wdrożeniu reformy administracyjnej, od 1 stycznia 1999 roku gmina wiejska Ko- tla wchodzi w skład województwa dolnośląskiego oraz powiatu głogowskiego. Gra- niczy z gminami:  Sława (województwo lubuskie) – od północy;  Szlichtyngowa (województwo lubuskie) – od północnego – wschodu;  Głogów gmina wiejska (województwo dolnośląskie) – od południa;  Głogów gmina miejska (województwo dolnośląskie) – od południa;  Żukowice (województwo dolnośląskie) – od południowego – zachodu;  Siedlisko (województwo lubuskie) – od zachodu. Łączna długość granic okalających gminę wynosi 65 km. Południowo – zachodnią granicę gminy wyznacza rzeka Odra, pozostałe granice z uwagi na brak naturalnych barier mają sztuczny charakter.

Siedzibą urzędu jest położona centralnie wieś Kotla. W skład gminy wchodzi 20 miejscowości. Należy do nich 16 wsi: Bogomice, Ceber, Chociemyśl, Dorzecze, Głogówko, Grochowice, Kotla, Kozie Doły, Krążkówko, Krzekotówek, Kulów, Mo- szowice, Skidniów, Skidniówek, Sobczyce i Zabiele, 3 osady: Leśna Dolina, Skó- rzyn, Zaszków oraz 1 przysiółek: Pękoszów. Gęstość sieci osadniczej mierzona liczbą miejscowości na 100 km² powierzchni wynosi 15,63. Jest to wartość mniejsza od wskaźnika charakteryzującego powiat głogowski wynoszącego 18,96 i nieznacznie większa od wskaźnika dla województwa – 15,00.

Położenie gminy w regionie jest korzystne. Wpływ na to mają szczególnie walory naturalne oraz usytuowanie w pobliżu granic trzech województw (dolnośląskie, lubuskie, wielkopolskie) i miasta powiatowego Głogów, przez które przebiegają waż- ne szlaki transportowe: drogowe, kolejowe oraz wodne. Gmina Kotla Strona 8 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2. 3. Klimat.

Klimat gminy podobnie jak całej polski jest przejściowy, kontynentalno – morski, kształtowany na przemian przez masy powietrza napływające znad Oceanu Atlan- tyckiego lub wschodniej Europy i Azji. W skali kraju według W. Okołowicza i D. Martyn (1979) gmina Kotla wchodzi w skład regionu klimatycznego śląsko - wielko- polskiego. Natomiast według A. Wosia (1999) gmina położona jest na granicy trzech regionów: dolnośląskiego zachodniego (R-XXIII), lubuskiego (R-XIV) i połu- dniowowielkopolskiego (R-XVI). Niezależnie od podziałów rejon gminy należy do cieplejszych w Polsce i charakteryzuje się: przewagą wpływów oceanicznych, mniejszymi od przeciętnych amplitudami temperatur, wczesną wiosną, długim cie- płym latem, łagodną i krótką zimą oraz malejącymi opadami w kierunku centrum kraju.

Reprezentatywne dla gminy Kotla będą dane charakteryzujące klimatyczny region dolnośląski jako całość. Według pomiarów średnia temperatura roczna z wielolecia 1951 – 1980 wynosi około 8,2 ºC; stycznia (-1,9 ºC), a lipca 17,8 ºC. W skali roku średnia liczba dni przymrozkowych, to jest takich, w których temperatura powietrza może wynieść 0 ºC wynosi 86, dni mroźnych z ujemną temperaturą powietrza w ciągu całej doby jest 29, zaś dni ciepłych z temperaturą minimalną powyżej 0 ºC jest 250. Izoamplitudy roczne kształtują się na poziomie 19 – 20 ºC.

TABELA 1: Czas trwania termicznych pór roku oraz daty przejścia średniej dobo- wej temperatury przez określone progi termiczne dla regionu klimatycznego dolno- śląskiego. Wartości średnie za lata 1951 – 1980 (T. Niedźwiedź, D. Limanówka, 1992).

Pora roku Charakterystyka Czas trwania – Data przejścia termiczna liczba dni Przedwiośnie 0 ºC < t ≤ 5 ºC 34 22 II Wiosna 5 ºC < t ≤ 15 ºC 65 28 III Lato t ≥ 15 ºC 93 1 VI Jesień 5 ºC < t ≤ 15 ºC 68 1 IX Przedzimie 0 ºC < t ≤ 5 ºC 57 8 XI Zima t ≤ 0 ºC 64 19 XII

Z powyższej tabeli wynika, że okres kiedy średnia temperatura dobowa kształtuje się w granicach od 5 ºC wzwyż trwa tutaj przez około 226 dni, w tym powyżej 15 ºC przez 93 dni, natomiast okres ze średnią temperaturą dobową poniżej 5 ºC trwa 155 dni, w tym poniżej 0 ºC przez 64 dni w roku. Gmina Kotla Strona 9 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 2: Temperatura powietrza dla regionu dolnośląskiego. Wartości średnie za lata 1951 – 1980 (ºC).

Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII średnie - -0,9 2,7 7,9 12,7 16,7 17,8 17,2 13,5 8,7 4,1 0,3 1,9 najwyż- 3,8 3,1 6,4 11,5 15,2 19,0 20,4 19,4 16,5 11,8 7,8 3,9 sze najniższe - - - 5,2 10,3 14,4 15,3 15,2 11,2 6,2 0,1 -6,5 9,7 12,0 1,3

TABELA 3: Rozkład średnich temperatur powietrza dla regionu dolnośląskiego. Wartości średnie za lata 1951 – 1980.

Temperatura Wartość w ºC Średnia roczna 8,2 Średnia stycznia -1,9 Średnia lipca 17,8 Izoamplituda roczna 19,7

Suma rocznego opadu wynosi 600 – 700 mm, w tym półrocza chłodnego (listopad – kwiecień) około 200 – 250 mm. Opady półrocza ciepłego (maj – październik) osiągają 400 – 450 mm. Pierwszy śnieg pojawia się około połowy listopada, a ostatni na przełomie marca i kwietnia. Pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio przez 45 – 65 dni. Jej grubość waha się w przedziale 15 – 20 cm. Okres występo- wania pokrywy śnieżnej przerywany jest częstymi odwilżami. W tym czasie opad zimowy stanowi deszcz.

TABELA 4: Średnie miesięczne wartości opadów dla regionu dolnośląskiego. Dane za lata 1951 – 1980.

Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII wartość w 33 31 32 42 64 69 97 71 47 43 45 38 mm

TABELA 5: Sumy opadów dla regionu dolnośląskiego. Dane za lata 1951 – 1980.

Opady Wartość Suma roczna 600 – 700 mm Suma półrocza chłodnego 200 – 250 mm Gmina Kotla Strona 10 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Suma półrocza ciepłego 400 – 450 mm Grubość pokrywy śnieżnej 15 – 20 cm

RYCINA 1: Rozkład średnich temperatur oraz sum opadów dla regionu dolnoślą- skiego w latach 1951 – 1980.

120 20

100 15

80 10 60 5 40

0 20

0 -5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

opady temperatura

Na podstawie danych za lata 1951 – 1980 średnia liczba dni pogodnych (zachmurzenie ≤ 20 %) w roku wynosi 41, a pochmurnych (zachmurzenie ≥ 80 %) 118 i jest jedną z najmniejszych w Polsce. Mgła pojawia się średnio przez około 50 dni w roku, zaś mgła całodzienna przez około 3 do 5 dni w roku. Usłonecznienie przekracza w roku 1400 godzin. Dni z burzą jest przeciętnie około 20 w roku.

Najczęstsze wiatry wieją z sektorów: zachodniego, południowo – zachodniego i po- łudniowego. Stanowią około 50 % częstości wiatru. Ich średnia prędkość oscyluje w granicach 3,3 m/s. Średnia roczna liczba dni w okresie 1951 – 1985 (T. Niedź- wiedź, J. Paszyński, D. Czekierda, 1994) z wiatrem bardzo silnym (prędkość powy- żej 15 m/s) wynosi 2, z wiatrem silnym (prędkość od 10 do 15 m/s) wynosi około 20 – 30, zaś średnia roczna częstość występowania ciszy i słabego wiatru (prędkość poniżej 2m/s) wynosi około 60 % dni w roku.

TABELA 6: Prędkość wiatru w regionie dolnośląskim. Wartości średnie za lata 1951 – 1965 (m/s). Gmina Kotla Strona 11 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII prędkość 3,9 3,7 3,7 3,3 3,1 3,0 3,0 2,8 3,0 2,8 3,5 3,6

RYCINA 2: Gmina Kotla – róża wiatrów według danych IMGW Radzyń1.

N 20%

NW 15% NE

10%

W 0% E

SW SE

Okres wegetacyjny jest jednym z najdłuższych w Polsce i trwa średnio przez około 226 dni. Początek robót polnych przypada na drugą dekadę marca. Reasumując, warunki klimatyczne panujące na terenie gminy są bardzo korzystne, sprzyjają rozwojowi rolnictwa oraz pozwalają na osiąganie wysokiego komfortu osiedlania.

2. 4. Geologia.

2.4.1. Budowa geologiczna.

Budowę geologiczną obszaru gminy Kotla opracowano na podstawie Mapy Geo- środowiskowej Polski w skali 1:50000, arkusze: Szlichtyngowa nr 614 (PIG, 2004) oraz Bytom Odrzański nr 613 (PIG, 2004).

Obszar arkusza Szlichtyngowa wchodzi w skład trzech pięter strukturalnych: epi- metamorficznego podłoża starszego paleozoiku, zalegających na nim utworów per-

1 IMGW Radzyń – stacja meteorologiczna położona w odległości 15 km w linii prostej na północ od Kotli. Gmina Kotla Strona 12 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

momezozoicznych monokliny przedsudeckiej oraz młodoalpejskiego piętra zbudo- wanego z utworów trzeciorzędowych i czwartorzędowych.

Na staropaleozoicznym podłożu leżą niezgodnie permotriasowe osady monokliny przedsudeckiej. Opisywane piętro strukturalne budują piaskowce czerwonego spą- gowca, na których leżą cyklicznie wykształcone osady cechsztynu, zbudowane z iłowców, anhydrytów, soli kamiennych i dolomitów. Przykrywa je prawie zgodnie zalegający, miąższy kompleks utworów triasu i pstrego piaskowca, wapienia musz- lowego i kajpru, na który składają się: piaskowce, mułowce, iłowce, wapienie, dolo- mity, anhydryty i gipsy. Znaczny wpływ na obszar stropu monokliny przedsudeckiej miała również paleogeńska erozja, która doprowadziła do całkowitego zniszczenia pokrywy osadów jury, kredy i starszego paleogenu.

Sedymantację trzeciorzędową rozpoczynają osady eocenu górnego. Rozpoznano również osady oligocenu dolnego i górnego oraz miocenu. Miąższość osadów trze- ciorzędowych sięga maksymalnie 277 m. Oligocen dolny reprezentowany jest przez piaski glaukonitowe, podrzędne mułki, na nich leżą mułki ilaste i drobnoziar- niste piaski kwarcowe oligocenu górnego. W miocenie dolnym nastąpiło nasilenie ruchów tektonicznych, które doprowadziły do obniżenia monokliny przedsudeckiej i spowodowały powstanie zbiornika słodkowodnego, a w nim osadzenie się serii ila- sto – piaszczystych z miąższymi pokładami węgla brunatnego. Do śródlądowego zbiornika w miocenie środkowym wkroczyło morze pozostawiając osady piasków, mułków i iłów z fauną morską. W okresach sedymentacji lądowej, po ustaniu kolej- nych ruchów tektonicznych osadziły się iły, mułki i piaski z węglem brunatnym. Se- dymentację miocenu środkowego kończą iły oliwkowe i szare. Osady miocenu gór- nego to iły, muły i piaski, których pełny profil obserwuje się na brzegach Pradoliny Głogowskiej.

Osady czwartorzędowe, o zróżnicowanej miąższości, pokrywają 97 % powierzchni arkusza Szlichtyngowa i leżą na utworach trzeciorzędowych miocenu górnego i środkowego osiągając miąższości do 92 m. Wyróżnić tutaj można trzy powierzchniowe strefy występowania osadów czwartorzędowych. Pierwsza dotyczy południo- wej części obszaru (również terenu gminy Kotla) z dominacją utworów holoceń- skich, związanych z doliną Odry. Druga, środkowa część (również teren gminy Ko- tla), to przede wszystkim osady wodnolodowcowe i lodowcowe zlodowaceń środ- kowopolskich (zlodowacenie Warty) i zlodowaceń północnopolskich. Trzecia zaznacza się na północy (północne krańce gminy Kotla) i powstała w strefie marginal- nej zlodowaceń północnopolskich, zbudowana jest z utworów wodnolodowcowych i lodowcowych.

We wczesnym plejstocenie zaznaczyły się tutaj intensywne procesy erozyjno – de- nudacyjne. Powstały wtedy głębokie doliny rozcinające wysoczyznę neogeńską. Z Gmina Kotla Strona 13 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

okresem zlodowaceń południowopolskich związane są utwory wodnolodowcowe, lodowcowe i zastoiskowe. Są to piaski, żwiry, gliny zwałowe i mułki zastoiskowe. Osady zlodowaceń środkowopolskich to dwa poziomy glacjalne, podścielone i przykryte osadami wodnolodowcowymi, zastoiskowymi i rzecznymi. Występują tutaj mułki piaszczyste i piaski rzeczne ze szczątkami organicznymi, mułki i iły jezior- ne. Osady zlodowaceń północnopolskich to: piaski i żwiry wodnolodowcowe; piaski, żwiry i głazy lodowcowe; piaski, żwiry, głazy i gliny moren czołowych i gliny zwałowe; piaski, głazy i gliny moren i żwiry tarasów nadzalewowych. Występują też formy opisane jako ozy i kemy. Czwartorzęd nierozdzielony reprezentowany jest przez lessy i gliny lessopodobne, piaski eoliczne oraz deluwia piaszczyste i piaszczysto – gliniaste. W dolinie Odry oraz w korytach jej bocznych dopływów występują osady holocenu, które stanowią to piaski i żwiry rzeczne tarasów zalewowych, namuły, kreda jeziorna oraz torfy.

2.4.2. Złoża kopalin.

Na obszarze gminy występuje 8 złóż kopalin użytecznych. 5 z nich to kopaliny podstawowe: gazu ziemnego – „Grochowice”, „Kulów”, „Dębina” i „Wilków” oraz rud miedzi – „Bytom Odrzański”. Pozostałe złoża należą do kopalin pospolitych i są to złoża piasków: „Grochowice” i „Kozie Doły” oraz złoże iłów ceramiki budowlanej „Kotla”.

Gaz ziemny:

Złoża gazu ziemnego zostały rozpoznane w kategorii „B”. Są to złoża typu masy- wowego wykształcone w formie brachyantyklin o osiach wydłużonych w kierunku wschód – zachód. Skałami zbiornikowowymi są głównie porowate węglanowe osady cechsztynu i częściowo osady piaskowcowe czerwonego spągowca. Górną gra- nicę złóż stanowią nieprzepuszczalne skały kompleksów anhydrytowo – solnych, których spąg tworzący górną granicę złóż położony jest na głębokości od 1401,1 m do 1601,8 m. Dolną granicę stanowi poziom wody podścielającej położony na głę- bokości od 1509,0 m do 1628,5 m. Skały zbiornikowe posiadają porowatość od 8,8 % do 14,96 %, a przepustowość od 33,00 mdcy do 66,75 mdcy. Kopaliną główną jest gaz bezgazolinowy, zaazotowany, z którego jako kopalina towarzysząca pozy- skiwany jest hel. Gaz ziemny ze złóż „Grochowice”, „Kulów”, „Dębina” i „Wilków” przydatny jest do celów energetycznych. Zgodnie z przyjętą klasyfikacją złoża gazu ziemnego zaliczono do mało konfliktowych w odniesieniu do elementów środowi- ska podlegających ochronie.

TABELA 7: Gmina Kota – parametry jakościowe gazu ziemnego. Nazwa zło- Wartość opa- Metan Etan Propan Butan Azot Hel ża łowa (%) (%) (%) (%) (%) (%) Gmina Kotla Strona 14 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Grochowice 14,21 MJ/Nm³ 36,76 1,26 0,11 - 61,51 0,24 Kulów 3306 kcal/Nm³ 33,14 0,74 0,07 0,03 65,97 0,23 Dębina 3011 kcal/Nm³ 30,61 0,45 0,4 0,02 68,59 0,22 Wilków 3425 kcal/Nm³ 37,68 1,01 0,10 - 60,83 0,25

Kopaliny mataliczne:

Złoże rud miedzi „Bytom Odrzański” udokumentowano w kategorii C1+C2 (Kozula, Golczak, 1988). Na powierzchni 12326 ha udokumentowano tylko zasoby pozabi- lansowe. Kopaliną użyteczną jest łupek miedzionośny, piaskowce i skały węglano- we. Złoże zalega w formie pokładu o miąższości od 1,47 do 2,00 m na głębokości 1442,10 – 1450,55 m. Zawartość miedzi w rudzie wynosi średnio w zależności od jej rodzaju od 0,19 do 0,91 %. Oprócz miedzi w złożu jako kopalina współwystępu- jąca, występuje: ołów, srebro, kobalt, nikiel i molibden. Złoże „Bytom Odrzański” ze względu na konflikt zagospodarowania terenu oraz ogólną uciążliwość dla środowi- ska zaklasyfikowano do złóż konfliktowych.

Kruszywo naturalne:

Złoża piasków „Grochowice” (Szapliński, 2003a) i „Kozie Doły” (Nowak, Owsiana, 1990) udokumentowane zostały w formie kart rejestracyjnych. Są to złoża wy- kształcone w formie pokładowej. Złoże „Grochowice” z punktu widzenia ochrony środowiska zakwalifikowano do złóż małokonfliktowych, natomiast złoże „Kozie Doły” położone jest na terenie leśnym i zakwalifikowano je do złóż konfliktowych.

TABELA 8: Gmina Kota – parametry geologiczne i jakościowe kopalin złóż kruszywa naturalnego (I).

Nazwa Rodzaj Powierzchnia Miąższość Grubość złoża kopaliny (ha) (m) nadkładu (m) Grochowice piaski 0,72 3,8 – 4,5 0,3 Kozie Doły piaski 0,76 2,6 – 11,5 0,9

TABELA 9: Gmina Kota – parametry geologiczne i jakościowe kopalin złóż kruszywa naturalnego (II).

Nazwa złoża Wybrane parametry jakościowe zawartość ziarn do 2 mm – 98,79 %; Grochowice zawartość pyłów mineralnych – 4,11 %; zawartość zanieczyszczeń obcych i organicznych – brak zawartość ziarn do 2 mm – 99,0 %; Kozie Doły zawartość pyłów mineralnych – 2,3 %; Gmina Kotla Strona 15 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

zawartość zanieczyszczeń obcych i organicznych – brak Gmina Kotla Strona 16 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Iły ceramiki budowlanej:

Złoże iłów ceramiki budowlanej „Kotla” zostało udokumentowane w 1984 roku. W 2003 roku informacje o złożu zostały zaktualizowane w dodatku do dokumentacji geologicznej w kategorii C1 z jakością w kategorii „B” (Maśko, 2003). Kopalinę sta- nowią trzeciorzędowe iły, które osadziły się w miocenie górnym (warstwy poznań- skie). Złoże udokumentowano w dwóch polach: A i B o powierzchniach odpowiednio: 1,56 i 3,04 ha, w których miąższość złoża wynosi od 2,0 do 19,7 m, średnio 4,59 w polu A i 14,5 w polu B. Nadkład stanowi gleba, piaski gliniaste z otoczakami oraz glina piaszczysta i pylasta o miąższości 0,36 w polu A i 0,74 w polu B. Kopali- na charakteryzuje się zawartością marglu w ziarnach powyżej 0,5 m, średnio 0,03 %, skurczliwością wysychania 10,3 % i wartością wody zarobowej 29,10 %. Po wy- paleniu w temperaturze 960 ºC, wyroby charakteryzują się średnią nasiąkliwością 12,0 % oraz wytrzymałością na ściskanie 15,89 MPa. Złoże jest częściowo zawod- nione. Wśród iłów w obrębie soczewek piaszczysto – mułkowych występują sącze- nia wody. Kopalina może być stosowana do wyrobów grubościennych i drążonych. Według przyjętej klasyfikacji złoże jest małokonfliktowe.

TABELA 10: Gmina Kotla – charakterystyka złóż kopalin.

Nazwa zło- Rodzaj Stan Zastosowanie Przyczyny ża kopaliny zagospodarowania kopaliny konfliktowości złoża Grochowice G G E - Kulów G N E - Dębina G G E - Wilków G G E - Bytom Cu N M Z , U Odrzański Grochowice p Z Skb - Kozie Doły p Z Skb L Kotla i(ic) Z, K Scb - Rodzaj kopaliny: G – gaz ziemny, Cu – rudy miedzi, p – piaski, i(ic) – iły i łupki ilaste ceramiki budowlanej; Stan zagospodarowania: G – zagospodarowane, N – niezagospodarowane; Z – zaniechane; Zastosowanie kopaliny: E – kopaliny energetyczne, M – kopaliny metaliczne, Skb – kruszywa budowlane, Scb – surowce ceramiki budowlanej; Przyczyny konfliktowości: Z – konflikt zagospodarowania terenu, U – ogólna uciążliwość dla środowiska, L – ochrona lasów. K – konflikt z wymagami ochrony kulturowej – stanowisko archelogiczne Gmina Kotla Strona 17 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2.4.3. Perspektywy i prognozy występowania kopalin.

W granicach gminy Kotla wytypowano trzy obszary perspektywiczne dla występo- wania kruszywa naturalnego oraz jeden prognostyczny dla soli kamiennej.

W okolicach Grochowic zgodnie z Mapą geologiczną Polski w skali 1:50000 wystę- pują piaski i żwiry wodnolodowcowe (sandrowe), piaski eoliczne i piaski eoliczne w wydmach. Poprzednio w tym rejonie Urząd Gminy Kotla prowadził eksploatację piasków drobno- i średnioziarnistych, lokalnie z domieszką żwiru dla potrzeb budownictwa. Eksploatacja odbywała się na obszarze 1 ha w kilku wyrobiskach o maksymalnej głębokości 2,0 m. na tej podstawie na wschód od Grochowic, wytypowano obszar perspektywiczny o powierzchni 63,6 ha, gdzie występują piaski o średniej miąższości 4,0 m pod nadkładem 0,3 m. Szacunkowe zasoby kruszywa naturalnego o średniej zawartości ziarn do 2 mm – 98,8 % oraz pyłów mineralnych – 4,1 %, wynosi 4070 tys. ton. Ze względu na występowanie na tym obszarze gleb chronionych oraz przewidywaną w tym miejscu rozbudowę Grochowic nie wyznaczono tutaj prognoz.

W okolicach Krążkówka występują piaski i żwiry wodnolodowcowe, gdzie również Urząd Gminy Kotla eksploatował piaski średnioziarniste ze żwirem dla potrzeb budownictwa oraz naprawy dróg. Na powierzchni około 0,15 ha było tutaj kilka ma- łych wyrobisk o głębokości do około 1,5 m. W tym rejonie znajdowało się kilka miejsc „dzikiej” eksploatacji piasku i żwiru, aktualnie całkowicie zarośniętych lub zrekultywowanych na pola uprawne. W rejonie tym wytypowano drugi obszar perspektywiczny kruszyw naturalnych (piasków), pomiędzy linią kolejową i Krążków- kiem. Na powierzchni 18,5 ha, pod nadkładem 0,3 m gleby, występuje średnio 2,0 m kruszywa naturalnego. Szacunkowe zasoby wynoszą 522 tys. ton. Ze względu na położenie tego terenu na obszarach leśnych nie wyznaczono w tym rejonie prognoz.

Trzeci obszar perspektywiczny występowania piasków wyznaczono w oparciu o in- formację z Karty rejestracyjnej złoża „Kozie Doły” (Nowak, 1990) i mapę geologicz- ną. Pomiędzy miejscowościami Kozie Doły i Chociemyśl, na powierzchni 31,5 ha występuje około 7560 tys. ton piasków. Zalegają one w formie pokładu o średniej miąższości 15,0 m, położonego pod nadkładem 0,3 m. Kopalina charakteryzuje się średnią zawartością zanieczyszczeń obcych i organicznych. Ze względu na położe- nie piasków na terenach leśnych nie wyznaczono prognoz.

Jako prognostyczne można traktować również wystąpienia soli kamiennej towarzy- szące złożom miedzi „Bytom Odrzański”. Występują one w utworach cechsztyń- skich, ponad łupkami miedzionośnymi. Sól położona jest średnio na głębokości 1000 m, miąższość pokładów soli zmienia się od 60 do 290 m. Zawartość NaCl Gmina Kotla Strona 18 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

waha się w granicach 70 – 99 %. Dla złoża „Bytom Odrzański” zasoby prognostyczne soli kamiennej wynoszą około 3829 mln ton. 2. 5. Geomorfologia.

Gmina Kotla położona jest w pasie nizin środkowopolskich i tym samym charakteryzuje się małym zróżnicowaniem rzeźby krajobrazu. Przeważająca część gminy wchodzi w skład makroregionu Obniżenia Milicko – Głogowskiego, a dokładniej mezoregionu Pradoliny Głogowskiej. Pradolina Głogowska przedstawia dużą formę dolinną szerokości do 12 km, długości około 70 km i powierzchni 850 km², ciągną- cą się od Wąsoszy nad Baryczą po Nową Sól. Było to początkowo zagłębienie koń- cowe lodowca warciańskiego, z którego zostały wydarte warstwy trzeciorzędowe z węglem brunatnym, spiętrzone we Wzgórzach Dalkowskich, towarzyszących tej formie wklęsłej od strony południowej (Kondracki, 1998). Obecnie jest to rozległe, równoleżnikowe obniżenie o wysokościach 67,6 – 79,0 m n.p.m. z systemem holo- ceńskich terasów zalewowych i plejstoceńskich nadzalewowych. W mezoregionie Pradoliny Głogowskiej na terenie gminy Kotla dolina rzeki Odry osiąga szerokość od 5 do 7 km, a większość terenu stanowi terasa zalewowa. W pradolinie występu- je szeroki taras łąkowy i piaszczyste terasy plejstoceńskie z wydmami, zajęte prze- ważnie przez lasy. Ponadto teren charakteryzuje się występowaniem dużej ilości zagłębień wypełnionych wodą oraz szeregiem drobnych cieków i rowów melioracyjnych, z których największy to Krzycki Rów, świadczących o słabym nachyleniu terenu, co jest spowodowane wypełnieniem obniżenia pradoliny holoceńskimi piaskami i żwirami rzecznymi. Jedynym wyróżniającym się wzniesieniem jest pagórek wydmowy w okolicy wsi Kozie Doły i Chociemyśl.

W północnej oraz północno – wschodniej części gminy wyraźnie zaznacza się strefa graniczna pomiędzy mezoregionami Pradoliny Głogowskiej oraz Wysoczyzny Leszczyńskiej i Pojezierza Sławskiego. Jest to wysoka skarpa osiągająca 8 m w rejonie Głogówka oraz 12 m w rejonie Kotli. Teren powyżej linii skarpy położony jest na wysokości od około 80 do 100 m n.p.m.

Pojezierze Sławskie (północne krańce gminy) jest zachodnią częścią Pojezierza Leszczyńskiego. Wzgórza kemowe osiągające tutaj wysokości około 100 m n.p.m. wyznaczają granicę zasięgu zlodowacenia wiślańskiego w postaci wygiętego na południe łuku i kończą się na północ od Wschowy (Kondracki, 1998).

Wysoczyzna Leszczyńska (północno – wschodnie krańce gminy) jest terenem o małym zróżnicowaniu morfologicznym, przeobrażonym w wyniku działalności wód roztopowych. Znajduje się ona pomiędzy pojezierzami Sławskim i Krzywińskim na północy a Pradoliną Głogowską na południu, którą odpływały wody lodowcowo – rzeczne na zachód. Śladem tego odpływu na wysoczyźnie są wysłane piaskami Gmina Kotla Strona 19 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

doliny, np.: Krzyckiego Rowu oraz niewielkie pola sandrowe na przedpolu pojezierzy (Kondracki, 1998).

2. 6. Hydrologia.

2.6.1. Wody podziemne.

Charakterystyka warunków hydrogeologicznych została przedstawiona zgodnie z Mapą hydrogeologiczną Polski w skali 1:50000, arkusz Szlichtyngowa (Malinow- ska-Pisz, 2002) oraz na podstawie Mapy Geośrodowiskowej Polski w skali 1:50000, arkusze: Szlichtyngowa nr 614 (PIG, 2004) oraz Bytom Odrzański nr 613 (PIG, 2004).

Według regionalizacji zwykłych wód podziemnych (Paczyński, 1993) obszar gminy Kotla znajduje się w regionie Wielkopolskim, w skład którego wchodzą subregiony: zielonogórsko – leszczyński (północna część gminy) oraz pradoliny barycko – gło- gowskiej (centralna i południowa część gminy). Na terenie gminy występują dwa użytkowe piętra wodonośne: czwartorzędowe i trzeciorzędowe.

Czwartorzędowe piętro wodonośne związane jest z plejstoceńskimi i holoceńskimi piaskami i żwirami pradoliny i doliny Odry oraz z plejstoceńskimi osadami wodnolodowcowymi Wysoczyzny Leszczyńskiej i Pojezierza Sławskiego. Zwierciadło wód poziomu wodonośnego w obrębie dolin ma charakter swobodny i występuje na głę- bokości 0,5 – 3,9 m. Miąższość tego poziomu wynosi od 15,0 do 63,7 m, przy czym największa występuje w rejonie miejscowości: Krzekotówek oraz Serby i Wil- ków (poza terenem gminy) i wynosi od 40,0 do 59,4 m. Współczynnik filtracji zmienia się od 5,6 do 36,9 m/d. Przewodność wynosi 336 – 1256 m²/d. Wydajność po- tencjalna studni osiąga wartości od 10 m³/h w rejonie Głogowa do 70 – 120 m³/h w rejonie gminy Kotla. Poziom wodonośny występujący na obszarze wysoczyzn, związany jest z osadami piaszczysto – żwirowymi, występującymi między glinami zlodowaceń południowopolskich a środkowopolskich. Zwierciadło wód podziemnych ma charakter naporowy, tylko lokalnie swobodny i występuje na głębokości 12,6 – 29,0 m. Miąższość warstw wodonośnych waha się od 4,9 do 24,4 m. Współ- czynnik filtracji zmienia się od 3,6 do 23,0 m/d, a przewodność od 35 do 450 m²/d. Największe eksploatowane ujęcie wody piętra czwartorzędowego to ujęcia: „Serby” (poza teren gminy) pomiędzy Serbami i Krzekotówkiem o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych 1520 m³/h przy depresji 5,7 – 11,2, Chociemyśl o zasobach 90 m³/h przy depresji 3,5 m i Krzepielów (poza terenem gminy) o zasobach eksploatacyjnych w ilości 74 m³/h przy depresji 9,3 – 10,3 m. Gmina Kotla Strona 20 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Trzeciorzędowe piętro wodonośne występuje na terenie całej gminy i okolic. Użyt- kowym poziomem jest poziom mioceński, który składa się z trzech warstw wodono- śnych, występujących na głębokościach od 50 do 100 m. Ich miąższości wynoszą od kilkunastu do ponad 20 m. Współczynnik filtracji zmienia się od 2,5 do 21,6 m/d, a przewodność waha się od 7,2 do 123 m²/d. Do największych ujęć trzeciorzędo- wych należy ujęcie w Głogowie o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych 168 m³/h przy depresji 3,2 – 4,7 m. W południowej i centralnej części gminy, w ob- rębie piętra trzeciorzędowego, zaznacza się wpływ odwodnienia kopalni miedzi. Obniżenie terenu wywołane odwodnieniem górotworu nie powoduje szkód górni- czych natury hydrogeologicznej.

2.6.2. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych.

Według Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) (Klecz- kowski, 1993) na omawianym terenie wyróżniono dwa główne zbiorniki wód podziemnych:  GZWP nr 302 „Pradolina Barycz – Głogów (W)”;  GZWP nr 306 „Wschowa”.

GZWP nr 302 „Pradolina Barycz – Głogów (W)”:

GZWP nr 302 to czwartorzędowa pradolina rozciągająca się wzdłuż doliny rzeki Odry. Ogółem zachodnia część zbiornika nr 302 zajmuje powierzchnię 43500 ha. Na terenie gminy występuje w jej południowej części. Zbiornik charakteryzuje się dużą miąższością (20 – 40 m) utworów wodonośnych oraz wysoką zasobnością. Jest podatny na skażenia zanieczyszczonymi wodami rzek oraz z powierzchni ziemi ze względu na położenie w ośrodku porowym. Największe zanieczyszczenie wód występuje płytko, w partiach stropowych i przenika do głębszych partii w warunkach intensywnej eksploatacji. Obecnie wody są nieznacznie zanieczyszczone i łatwe do uzdatniania. Średnia głębokość ujęć wynosi 30 m, a szacunkowe zasoby wynoszą 59 tys. m³/d. Cały zbiornik jest objęty obszarem najwyższej ochrony (ONO).

GZWP nr 306 „Wschowa”:

GZWP nr 306 to zbiornik czwartorzędowy, poligenetyczny sandrowo – międzymo- renowy. Ogółem zbiornik nr 306 zajmuje powierzchnię 20000 ha. Na tereni gminy występuje w jej wschodniej części. Średnia głębokość ujęć wynosi 3,5 m, a zasoby dyspozycyjne wynoszą 22 tys. m³/d. Charakterystyczną cechą tego zbiornika jest wysoka odnawialność zasobów. Jednak ze względu na brak izolacji od powierzchni ziemi narażony jest na zanieczyszczenia. Południowa część zbiornika nr 306 (na Gmina Kotla Strona 21 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

terenie gminy) objęta jest obszarem najwyższej ochrony (ONO), a północna (poza terenem gminy) obszarem wysokiej ochrony (OWO).

2.6.3. Wody powierzchniowe.

Obecna sieć hydrograficzna nawiązuje do morfologii oraz budowy geologicznej wy- stępującej na terenie gminy Kotla. W południowej części występuje rejon dolinny posiadający gęstą i zróżnicowaną sieć hydrograficzną, zaś w północnej wysoczy- znowy – uboższy w wodę. W układzie sieci rzecznej rejonu Głogowa charakterystyczny jest łamany kształt cieków. Sieć hydrograficzna składa się z odcinków po- łudnikowych i poprzecznych do nich odcinków równoleżnikowych. Taki układ sieci rzecznej jest pozostałością po epoce lodowcowej. Podczas zlodowaceń powstawa- ły odcinki równoleżnikowe, a podczas interglacjałów rzeki tworzyły odcinki południ- kowe.

Główny ciek wodny stanowi rzeka Odra przepływająca wzdłuż południowej granicy gminy na odcinku 10,5 km. Odrze towarzyszą liczne starorzecza wypełnione wodą, stanowiące pozostałość po silnie meandrującej niegdyś rzece.

Drugim znaczącym ciekiem jest Krzycki Rów. Rzeka ta jest ciekiem II rzędu, stano- wiącym prawobrzeżny dopływ Odry, do której uchodzi w 433,2 km. Całkowita dłu- gość Krzyckiego Rowu wynosi 73,5 km, natomiast powierzchnia dorzecza 559 km2. W granicach gminy Krzycki Rów przepływa na odcinku 12,8 km. Na terenie gminy głównymi dopływami Krzyckiego Rowu są: Bogomicki Rów, Serbska Struga, Grodzki Rów i Starka.

Wodostany wszystkich pomniejszych rzek i strumieni zależą od stanu wód w Od- rze. Roczne wahania wodostanów Odry wskazują na wezbrania wiosenne i letnie. Wyżówki wiosenne związane są z odprowadzaniem wód roztopowych. Najczęściej przypadają na marzec, jednakże przy krótkiej zimie wystąpienie wezbrań może na- stąpić już w styczniu, zaś przy długotrwałej zimie kończy się dopiero w maju. Wez- brania letnie związane są z gwałtownymi i ciągłymi opadami atmosferycznymi wy- stępującymi najczęściej w lipcu. Wyżówka letnia trwa krócej i jest bardziej regular- na. Niskie stany wód w Odrze obserwowane są najczęściej od połowy lipca i trwają przez cały sierpień. Determinują je głównie długotrwałe susze, spowodowane sta- bilną, suchą i upalną pogodą. Niżówka zimowa pojawia się głównie wraz z okresem suchej oraz mroźnej pogody.

2. 7. Gleby.

Wytworzenie się określonych profilów glebowych oraz ich przydatność rolnicza pozostaje w ścisłym związku z budową geologiczną i morfologią danego obszaru. Na- Gmina Kotla Strona 22 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

tomiast skład mineralny i właściwości gleb są uzależnione przede wszystkim od rodzaju skały macierzystej, panującego klimatu i występującej szaty roślinnej.

Na obszarze gminy dominują dwa typy gleb:  mady;  gleby bielicowe.

Mady związane są z doliną rzeki Odry i należą do jednych z najżyźniejszych gleb Dolnego Śląska. W gminie Kotla występują mady lekkie, średnie i ciężkie. Gleby bielicowe zalegają na obszarze wysoczyznowym. Genetycznie można tutaj wyróż- nić gleby powstałe z glin zwałowych oraz z piasków naglinionych i naiłowych. Jako grunty orne można wykorzystywać jedynie te ostatnie.

Na kształtowanie się rolniczej przydatności gleb poza rzeźbą terenu i klimatu mają również duży wpływ czynniki glebowe takie jak: skład mechaniczny, miąższość poziomu próchnicznego oraz głębokość występowania szkieletu. Pod względem rolniczej przydatności gleb, na terenie gminy należy zaliczyć je do:  kompleksu 2 – pszenny dobry;  kompleksu 4 – żytni bardzo dobry;  kompleksu 5 – żytni dobry;  kompleksu 6 – żytni słaby;  kompleksu 7 – żytni bardzo słaby;  kompleksu 8 – zbożowo – pastewny mocny;  kompleksu 9 – zbożowo – pastewny słaby.

Klasyfikacja bonitacyjna ma na celu ustalenie wartości produkcyjnej gleb na podstawie badań terenowych odkrywek. Szczególną uwagę poświęca się cechom morfologicznym profilu glebowego, właściwościom fizycznym gleb i niektórym chemicz- nym. Uwzględnia się również konfigurację terenu, stosunki wilgotnościowe, położe- nie itp.

TABELA 11: Gmina Kotla – struktura gruntów ornych według klas bonitacyjnych.

Klasa bonitacyjna Powierzchnia w ha Struktura w (%) I - - II - - III a 529,5 9,81 III b 975,2 18,07 IV a 1610,0 29,83 IV b 840,9 15,58 V 989,6 18,33 VI 452,9 8,39 Gmina Kotla Strona 23 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 12: Gmina Kotla – powierzchnia użytków zielonych według klas bonitacyjnych.

Klasa bonitacyjna Powierzchnia w ha Struktura w (%) I - - II - - III 237,5 19,23 IV 437,8 35,45 V 421,0 34,09 VI 138,8 11,24 Z powyższego zestawienia wynika, że w przypadku gruntów ornych udział gleb dobrych, będących w III klasie bonitacyjnej (IIIa i IIIb) wynosi 27,87 %. Gleby śred- nie IV klasy bonitacyjnej (IVa i IVb) to 45,40 % ogółu, zaś gleby słabe i bardzo sła- be V i VI klasy bonitacyjnej stanowią 26,72 %. Natomiast udział użytków zielonych będących w III klasie bonitacyjnej wynosi 19,23 %, w IV klasie – 35,45 % zaś naj- słabsze V i VI klasy to 45,32 %.

RYCINA 3: Gmina Kotla – struktura powierzchni gruntów ornych i użytków zielonych według klas bonitacyjnych.

50 %

A 40 R U

T grunty orne K 30 U użytki zielone R T

S 20

0 I II III IV V VI KLASA BONITACYJNA

TABELA 13: Gmina Kotla – powierzchnia gruntów ornych według klas bonitacyjnych. Gmina Kotla Strona 24 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Nazwa Klasa bonitacyjna gruntów ornych – powierzchnia w ha obrębu I II IIIa IIIb IVa IVb V VI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bogomice - - 115,5 293,9 323,5 159,5 40,7 13,3 Chociemyśl - - 49,7 151,7 170,6 79,6 28,7 2,4 Głogówko ------25,1 17,1 Grochowice - - 3,3 14,2 28,8 53,8 127,3 125,3 Kotla - - 218,7 164,3 469,1 69,4 301,9 75,5 Kozie Doły - - 28,0 36,0 56,4 65,1 41,9 18,4 Krzekotówek - - - - 6,0 44,1 57,6 37,1 Kulów - - - 1,4 97,7 44,5 154,5 118,1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Moszowice - - 36,7 64,3 41,4 18,7 8,5 5,8 Sikdniów - - 13,3 114,3 205,3 194,5 149,8 29,1 Sobczyce - - 12,6 60,4 148,5 93,2 36,3 9,4 Zabiele - - 51,7 74,7 62,7 18,5 17,3 1,4

TABELA 14: Gmina Kotla – powierzchnia użytków zielonych według klas bonitacyjnych.

Nazwa Klasa bonitacyjna użytków zielonych – powierzchnia w ha obrębu I II III IV V VI Bogomice - - 35,2 42,7 8,8 2,7 Chociemyśl - - 15,6 31,9 10,0 22,3 Głogówko - - - - 153,1 29,6 Grochowice - - 1,2 65,9 51,4 6,9 Kotla - - 55,6 59,6 84,2 11,6 Kozie Doły - - 3,7 15,0 11,5 16,3 Krzekotówek - - - 40,5 16,7 15,9 Kulów - - - 16,5 18,2 - Moszowice - - 42,7 44,1 9,2 4,1 Sikdniów - - 14,4 72,5 25,8 28,0 Sobczyce - - 42,4 37,4 10,8 0,8 Zabiele - - 26,7 11,7 21,3 0,6

2. 8. Roślinność.

2.8.1. Regionalizacja geobotaniczna. Gmina Kotla Strona 25 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Według geobotanicznego podziału Polski (Szafer, Pawłowski, 1959) gmina Kotla należy do następujących jednostek:  Państwo: Holarktyka;  Obszar: Euro – Syberyjski;  Prowincja: Niżowo – Wyżynna Środkowoeuropejska;  Dział: Bałtycki  Poddział: Pas wielkich dolin;  Kraina: Wielkopolsko – Kujawska.

Obszar gminy Kotla jest w rzeczywistości strefą przejściową pomiędzy Krainami: Wielkopolsko – Kujawską i Kotliną Śląską (Poddział: Pas Kotlin Podgórskich). Gmina Kotla Strona 26 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2.8.2. Zbiorowiska nieleśne.

Naturalna roślinność została wyeliminowana niemal z całego terenu gminy między innymi wskutek intensywnej gospodarki rolnej. Bardziej urozmaicona roślinność występuje w południowej części gminy, gdzie znajdują się liczne cieki wodne oraz towarzyszące im tereny podmokłe i łąki. Atrakcyjny pod względem florystycznym jest w szczególności teren w bezpośrednim sąsiedztwie koryta rzeki Odry. Z rzad- szych okazów flory występują tutaj między innymi:  jarząb brekinia (Sorbus torminalis);  grzybienie północne (Nymphaea candida);  kotewka orzech wodny (Trapa natans);  wrzosiec bagienny (Erica tetrali);  salwinię pływającą (Salvinia natans).

Pozostała roślinność nieleśna reprezentowana jest głównie przez ekosystemy trawiaste, agroekosystemy, zadrzewienia, zakrzaczenia śródpolne i przydrożne oraz przez typowe dla wilgotnych i mokrych koryt rzecznych zbiorowiska roślinne w dolinie Odry. Ekosystemy trawiaste koncentrują się głównie wzdłuż cieków wodnych oraz na terenach okresowo podmokłych, stanowiąc dogodne warunki dla gniazdo- wania ptactwa. W środowisku przyrodniczym gminy ważną rolę odgrywa system zadrzewień i zakrzaczeń. Wzbogaca on florystycznie agrocenozy oraz wpływa na stosunki wodne. Tworzą one ciągi korytarzy ekologicznych, towarzyszących dolin- kom rzecznym oraz rowom melioracyjnym. Zadrzewienia i zakrzaczenia wraz z łą- kami pełnią funkcję łączników pomiędzy kompleksami leśnymi. Poprzez to wpływa- ją na rozwój fauny i flory oraz migracje różnych gatunków zwierząt. Stanowią rów- nież biotop wielu gatunków fauny, zwłaszcza zbiorowisk łąkowych, szuwarowych i torfowych.

Uzupełnieniem powyższych zespołów roślinności naturalnej jest zieleń urządzona reprezentowana przez: zieleń parkową, cmentarną, przykościelną, a także przez szereg alei i szpalerów przydrożnych (Kotla, Grochowice, Sobczyce, Moszowice) oraz zadrzewienia śródpolne i przywodne. W otwartym krajobrazie rolniczej części gminy peł- ni ona nie tylko funkcję krajobrazowo – estetyczną, ale także ekologiczną, korzystnie wpływającą na mikroklimat oraz walory użytkowe środowiska rolniczego. W zadrze- wieniach przeważają takie gatunki jak: topole, wierzby, kasztanowce, jesiony oraz ol- sze czarne, a także: jarzębina, kruszyna pospolita czy kalina koralowa. Duże znaczenie ma także zieleń towarzysząca zabudowie oraz zieleń uprawnych sadów i ogrodów.

2.8.3. Lasy.

Gmina Kotla charakteryzuje się znacznym zalesieniem. Lasy i grunty leśne stano- wią 37,19 % powierzchni gminy, to jest 4751 ha. Tereny leśne są obszarami cen- Gmina Kotla Strona 27 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

nymi pod względem florystycznym, ekologicznym i krajobrazowym. Skupia się w nich większość chronionych i rzadkich gatunków roślin, występujących na terenie gminy. Największe kompleksy leśne na terenie gminy znajdują się przede wszystkim w jej północnej i wschodniej części. Pozostałe mniejsze obszary leśne znajdują się w południowo – zachodniej i centralnej części gminy.

TABELA 15: Gmina Kotla – typy siedliskowe lasów będące w zarządzie Nadle- śnictwa Głogów.

Typ siedliskowy lasu Oznaczenie Powierzchnia w ha Struktura w % Bór suchy Bs 251 6,29 Bór świeży Bśw 1284 32,16 Bór wilgotny Bw 8 0,20 Bór mieszany świeży BMśw 2054 51,44 Las mieszany świeży LMśw 161 4,03 Las świeży Lśw 6 0,15 Las wilgotny LW 29 0,73 Las łęgowy Lł 79 1,98 Ols Ol 97 2,43 Ols jesionowy OlJ 24 0,60

Na terenie gminy zdecydowanie dominują siedliska borowe nad lasowymi. Siedli- ska borowe stanowią aż 90,08 % ogólnej powierzchni lasów będących w zarzą- dzie Nadleśnictwa Głogów. Wśród siedlisk borowych dominującymi są: bór mieszany świeży oraz bór świeży.

TABELA 16: Gmina Kotla – struktura gatunkowa drzew będących w zarządzie Nadleśnictwa Głogów.

Gatunek drzewa Symbol Powierzchnia w ha Struktura w % 1 2 3 4 Sosna So 3267 83,62 Modrzew Md 33 0,84 Świerk Św 29 0,74 Buk Bk 21 0,54 Dąb Db 214 5,48 Daglezja Dg 3 0,08 Klon Kl 1 0,03 Jawor Jw 4 0,10 Jesion Js 9 0,23 Brzoza Brz 140 3,58 Gmina Kotla Strona 28 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Olcha Ol 164 4,20 Topola Tp 8 0,20 Osika Os 2 0,05 1 2 3 4 Wierzba Wb 1 0,03 Lipa Lp 8 0,20 Akacja Ak 3 0,08

Drzewa iglaste stanowią 85,21 % ogólnej powierzchni lasów. Dominującym gatunkiem jest tutaj sosna (83,62 % ogólnej powierzchni). Wśród drzew liściastych naj- bardziej powszechny jest dąb (5,48 % ogólnej powierzchni), olcha (4,20 %) oraz brzoza (3,58 %). Najrzadziej spotykanymi gatunkami drzew w gminie są: klon (0,03 %), wierzba (0,03 %), osika (0,05 %), akacja (0,08 %), daglezja (0,08 %) i jawor (0,10 %).

Nadleśnictwo Sława Śląska Kotla leży w obrębie Sława, w którego skład wchodzi 6 leśnictw, z czego 2 częściowo położone są w gminie Kotla. Są to: Leśnictwo Ostrzeszków i Leśnictwo Grochowice na powierzchni łącznej 598,42 ha, z czego lasy stanowią 560,66 ha, użytki rolne 36,89 ha i grunty zabudowane 0,87ha. Do- minującym gatunkiem na tym terenie jest sosna zwyczajna na siedlisku boru świe- żego i boru mieszanego świeżego.

2. 9. Zwierzęta.

Uwarunkowania przyrodnicze charakteryzujące gminę Kotla powodują, że jest ona miejscem występowania nielicznych gatunków zwierząt. Ptactwo skupione jest głównie w obrębie ekosystemów łąkowych oraz w dolinie rzeki Odry. Reprezento- wane jest między innymi przez: bociana białego, płaskonosa, trzmielojada, kanię czarną, kanię rdzawą, błotniaka stawowego, bekasa, dzięcioła i inne. Pradolina Odry stanowi ponadto ważny szlak wędrówkowy dla wielu gatunków ptaków wodnych i błotnych. Obszary Krzyckiego Rowu położone w okolicach Moszowic to tereny występowania bobrów. Na terenie gminy znajduje się fragment strefy ochrony częściowej wokół gniazda bociana czarnego. Obecność wielu małych zbiorników wodnych umożliwia rozród wielu gatunkom płazów i gadów. Niska jakość wód powierzchniowych ogranicza występowanie ryb. Faunę ssaków reprezentują przedstawiciele następujących rzędów:  owadożerne – między innymi: jeż, ryjówka, kret;  zajęczaki – m.in.: królik, zając;  gryzonie – m.in.: nornik, wiewiórka;  parzystokopytne – m.in.: sarna;  drapieżne – m.in.: łasica, kuna, wydra, lis. Gmina Kotla Strona 29 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Brak szczegółowej, kompleksowej inwentaryzacji przyrodniczej gminy Kotla unie- możliwia pełniejsze przedstawienie uwarunkowań charakteryzujących miejscową faunę i florę.

2. 10. Ochrona przyrody.

Do podstawowych form ochrony przyrody w Polsce należy tworzenie rezerwatów przyrody, parków narodowych, parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. Coraz większe znaczenie mają także użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne oraz zespoły przyrodniczo – krajobrazowe. Formami ochrony indywidualnej są: gatunkowa ochrona roślin i zwierząt oraz pomniki przyrody w rodzaju: pojedynczych drzew, alei, głazów narzutowych, skałek itp., które są akcenta- mi wydatnie wpływającymi na urozmaicenie krajobrazu.

2.10.1. Położenie gminy na tle systemu ochrony przyrody w regionie.

Spośród form ochrony przyrody wyszczególnionych w art. 6 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92 poz. 880) na terenie gminy Ko- tla występuje jedynie: użytek ekologiczny, pomniki przyrody oraz gatunkowa ochrona roślin i zwierząt. Natomiast w bezpośredniej bliskości od granic gminy zlokalizowane są istotne dla regionu wielkopowierzchniowe formy ochrony przyrody. Są to:

 Obszar Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sławsko – Przemęckie” – na pół- noc od granic gminy;  Obszar Chronionego Krajobrazu – „Dolina Baryczy” – na południowy – wschód od granic gminy;  Obszar Chronionego Krajobrazu „Nowosolska Dolina Odry” – na zachód od granic gminy;  Obszar Chronionego Krajobrazu „Wzgórza Dalkowskie I” i „Wzgórza Dalkow- skie II” – na południowy – zachód od granic gminy.

2.10.2. Elementy systemu ECONET – PL.

Rozwój gospodarczy w XX wieku przyczynił się do gwałtownego wzrostu ilości za- nieczyszczeń emitowanych do środowiska i jego całkowitej lub częściowej degradacji. Presja człowieka na przyrodę doprowadziła do zaniku wielu gatunków flory i fauny, postępującej synatropizacji oraz fragmentacji naturalnych ekosystemów. W celu zjednoczenia wysiłków na rzecz zachowania i ochrony środowiska przyrodniczego ustanowiono szereg porozumień i konwencji międzynarodowych, których sy- gnatariuszem jest również Polska. Gmina Kotla Strona 30 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Jedną z ważniejszych inicjatyw krajów Wspólnoty Europejskiej, przyczyniającą się do integracji współpracy w dziedzinie ochrony przyrody jest koncepcja utworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej (EECONET). Sieć EECONET mają stanowić obszary powiązane przestrzennie i funkcjonalnie oraz objęte różnymi, wzajemnie się uzupełniającymi formami ochrony przyrody.

Dla ochrony środowiska oraz poprawy jego funkcjonowania biologicznego i zwięk- szenia bioróżnorodności powstała krajowa sieć ekologiczna ECONET - PL, która jest częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej EECONET, utworzonej w celu zinte- growania istniejących obszarów chronionych w poszczególnych krajach europejskich oraz potencjalnych obszarów przewidzianych do ochrony w jeden spójny system, zgodnie z przyjętymi międzynarodowymi kryteriami i standardami (koncepcja Europejskiej Sieci Ekologicznej została przyjęta przez Radę Europy w 1992 roku). Zasadniczymi elementami sieci są:  obszary węzłowe, w których wyróżniono biocentra i strefy buforowe;  korytarze ekologiczne.

Obszary węzłowe odznaczają się dużą różnorodnością gatunkową oraz różnorod- nością form krajobrazowych i siedliskowych. Stanowią ostoję gatunków rodzimych i wędrownych, zwłaszcza rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Wyróżnione w obszarach węzłowych biocentra obejmują obszary nagromadzenia największych wa- lorów przyrodniczych. Otoczone są strefami buforowymi, które mają wyróżniające się walory, ale nie tak wysokie jak walory biocentrów. Natomiast korytarze ekologiczne to struktury przestrzenne, które umożliwiają rozprzestrzenianie się gatun- ków pomiędzy obszarami węzłowymi oraz terenami przylegającymi do nich. Według koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – Polska (Liro, 1998) w po- łudniowej części gminy znajduje się obszar nr 18m „Głogowskie Odry”. Obszar „Głogowski Odry” (18m) to międzynarodowy korytarz ekologiczny, rozciągający się wzdłuż rzeki Odry po obu jej stronach. W jego obrębie znajdują się liczne rezerwaty przyrody. Podstawowym walorem tego obszaru jest występowanie międzynaro- dowej rangi ostoi ptaków. Ponadto znajduje się tu liczne i dobrze zachowane starorzecza z bogatą roślinnością wodną. Jest to obszar ważny dla ptaków wodno – błotnych.

2.10.3. Pomniki przyrody.

Według art. 40 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku „pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz ja- Gmina Kotla Strona 31 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

skinie”. Pomniki przyrody są ważnym elementem składowym krajobrazu, podnoszą jego piękno, posiadają wysokie walory dydaktyczne i edukacyjne.

Na terenie gminy Kotla znajdują się 3 pomniki przyrody: dąb szypułkowy, buk zwyczajny oraz grupa 8 dębów szypułkowych. Gmina Kotla Strona 32 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 17: Gmina Kotla – pomniki przyrody.

Miejscowość Rodzaj obiektu Nr rejestru Podstawa prawna Grochowice dąb szypułkowy 175/187 Zarządzenie nr 5 Wojewody Le- gnickiego z 11.03.1988 roku Leśna Dolina buk zwyczajny 334/350 Rozporządzenie Wojewody Le- gnickiego z 26.10.1998 roku Leśna Dolina grupa 8 dębów 336/352 Rozporządzenie Wojewody Le- szypułkowych gnickiego z 26.10.1998 roku

2.10.4. Użytek ekologiczny.

Na podstawie art. 42 ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku „użytka- mi ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mają- cych znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowi- ska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania”.

Rozporządzeniem Wojewody Dolnośląskiego z dnia 28 października 2005 roku (Dz. Urzęd. Województwa Dolnośląskiego poz. 3550) utworzono użytek ekologiczny „Łęgi Głogowskie” na powierzchni 605,57 ha. Na terenie gminy Kotla użytek ekologiczny „Łęgi Głogowskie” zajmują powierzchnię 156,34 ha i zlokalizowany jest w południowej części gminy w obszarze międzywala rzeki Odry w strefie ochronnej Huty Miedzi „Głogów”. Celem ochrony jest zachowanie starorzeczy rzeki Odry, ze- społów roślinnych, od wodno – szuwarowych do łęgowych lasów liściastych z licznymi chronionymi gatunkami fauny i flory.

2.10.5. Ochrona gatunkowa fauny i flory.

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku „ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu dziko występują- cych roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodno- ści gatunkowej i genetycznej”.

Gmina Kotla nie posiada opracowanej inwentaryzacji przyrodniczej w związku z powyższym nie ma dokładnych danych dotyczących występowania oraz lokalizacji Gmina Kotla Strona 33 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

chronionych gatunków flory i fauny. Charakterystyka szaty roślinnej oraz świata zwierząt została przedstawiona w rozdziałach nr 2.8. i 2.9.

2.10.6. Parki wiejskie i podworskie.

Parki wiejskie i podworskie nie są szczególną formą ochrony przyrody. Część z nich podlega ochronie konserwatorskiej jako zabytki kultury. Jednak duże walory przyrodnicze ich terenów, a także bezpośrednie sąsiedztwo terenów zurbanizowa- nych, dla których pełnią ogromną rolę środowiskotwórczą i biocenotyczną, predys- ponują do przedstawienia tych obszarów w rozdziale dotyczącym ochrony środowi- ska.

Na terenie gminy zlokalizowany jest 1 park pałacowy w Kotli. Zespół pałacowy i park pałacowy z XVII – XIX wieku położone są w zachodniej części tej miejscowo- ści. Obecnie dawne założenie pałacowo – ogrodowe obejmuje pałac, folwark i ogród, znajdujący się w stanie znacznego zniszczenia. Dawny układ parku jest coraz mniej widoczny ze względu na nadmierny niekontrolowany rozrost roślinność i dość znaczne ubytki w starym drzewostanie. Wśród starego drzewostanu parku zachowało się osiem topól białych, kasztanowiec, cztery graby pospolite, dąb biały i szypułkowy oraz lipa drobnolistna. Park w Kotli ujęty jest w wojewódzkim rejestrze zabytków.

2.10.7. Pozostałe elementy środowiska przyrodniczego podlegające ochronie.

Na podstawie przepisów ogólnych ochronie na omawianym terenie podlegają:  lasy i grunty leśne;  zieleń urządzona;  ekosystemy wodno – łąkowo – leśne;  gleby klas III – IVa;  udokumentowane złoża;  wody powierzchniowe i podziemne;  powierzchnia ziemi, krajobraz i powietrze.

Lasy i grunty leśne:

Na terenie gminy Kotla lasy i grunty leśne zajmują powierzchnię 4751 ha i stanowią 37,19 % powierzchni gminy. Rozmieszczenie terenów leśnych na terenie gminy jest równomierne. Skupiają się one przede wszystkim w północnej oraz wschodniej części gminy. Pozostałe mniejsze obszary leśne znajdują się w południowej, nad- odrzańskiej części gminy. W strukturze gatunkowej dominuje sosna, stanowiąca ponad 80% powierzchni wszystkich gatunków drzew. Gmina Kotla Strona 34 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Zieleń urządzona:

Zieleń urządzona na terenie gminy reprezentowana jest przede wszystkim w formie zieleni parkowej, alei i szpalerów przydrożnych (Kotla, Grochowice, Moszowice, Sobczyce) oraz śródpolnych, zieleni cmentarnej i przykościelnej – chronionych za- pisami ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury i muzeach oraz dodatkowo w formie zieleni przyzagrodowej.

Ekosystemy wodno – łąkowo – leśne:

Ekosystemy wodno – łąkowo – leśne obejmują doliny rzek wraz z przyległymi do nich kompleksami łąk, pastwisk i lasów, spośród których wyraźnie zaznacza się jedynie ekosystem doliny Odry oraz w mniejszym stopniu Krzyckiego Rowu. Działa- nia w obrębie ekosystemów wodno – łąkowo – leśnych powinny zmierzać do:  zachowania istniejącej obudowy biologicznej cieków;  wzbogacenia i uzupełnienia istniejących nasadzeń zgodnie z następującymi zasadami: - unikanie zwartych nasadzeń utrudniających przewietrzanie dolin rzecznych; - obsadzanie głównie południowych brzegów (ochrona przed nadmiernym pa- rowaniem i zarastaniem roślinnością wodną);  zakazu lokalizacji inwestycji kubaturowych;  zakazu zabudowy poprzecznej dna dolin rzecznych.

Ochrona gleb:

Stosownie do ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i le- śnych (Dz. U. 95, 16, 78 z późniejszymi zmianami) ochronie podlegają kompleksy użytków rolnych z glebami zaliczonymi do wysokich klas bonitacyjnych (klasy I – IV). Na terenie gminy występują obszary o przeciętnych walorach dla rolnictwa. Grunty orne i użytki zielone o wysokiej wartości bonitacyjnej (klasy III – IV) stano- wią odpowiednio 73,3 % oraz 54,7 % ich ogólnej powierzchni. W związku z powyż- szym praktycznie 2/3 powierzchni użytków rolnych podlega ochronie, a rozwój przestrzenny poszczególnych miejscowości wymaga ingerencji w ochronę gleb. Wykorzystanie gruntów chronionych na cele nierolne, przy projektowanym obszarze powyżej 0,5 ha wymaga uzyskania zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Użytki rolne klasy IV o powierzchni większej niż 1 ha mogą być wykorzystane na cele nierolne i nieleśne za zgodą wojewody.

Ochrona złóż:

Złożem kopaliny jest naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie może przynieść korzyść go- Gmina Kotla Strona 35 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

spodarczą. Zgodnie z art. 41 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity z 2005 r. dz. U. Nr 228, poz. 1947 z późniejszymi zmianami), w celu określenia granic złoża, jego zasobów oraz geologicznych warunków występowania sporządza się dokumentację geologiczną. Udokumentowane złoża kopalin uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Na obszarze gminy występuje 8 złóż kopalin użytecznych. 5 z nich to kopaliny podstawowe: gazu ziemnego – „Grochowice”, „Kulów”, „Dębina” i „Wilków” oraz rud miedzi – „Bytom Odrzański”. Pozostałe złoża należą do kopalin pospolitych i są to złoża piasków: „Grochowice” i „Kozie Doły” oraz złoże iłów ceramiki budowlanej „Kotla”.

Przed przystąpieniem do wydobywania kopaliny, zgodnie z art. 54, przedsiębiorca, ubiegający się o koncesję na wydobywanie kopaliny sporządzana, w oparciu o do- kumentację geologiczną złoża, projekt zagospodarowania złoża, który powinien określać zamierzenia w zakresie:  ochrony złóż kopalin, w tym kopalin towarzyszących i użytecznych pierwiast- ków śladowych, zwłaszcza przez ich kompleksowe i racjonalne wykorzystanie;  technologii eksploatacji zapewniającej ograniczanie ujemnych jej wpływów na środowisko.

Przedsiębiorca podejmujący eksploatację złóż kopalin lub prowadzący te eksplo- atację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przy- wracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze.

Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych:

Ochrona wód polega na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami przez zapobieganie naruszaniu równowagi przyrodniczej i przeciwdziałanie wywoływaniu w wodach zmian powodujących ich nieprzydatność dla ludzi, świata roślinnego i zwie- rzęcego oraz gospodarki narodowej. Ochronie podlegają wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne oraz obszary ich zasilania.

Według Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) (Klecz- kowski, 1993) na terenie gminy wyróżniono dwa główne zbiorniki wód podziemnych: GZWP nr 302 „Pradolina Barycz – Głogów (W)” oraz GZWP nr 306 „Wscho- wa”. Oba zbiorniki podlegają na tym obszarze najwyższej ochronie (ONO).

Ochrona krajobrazu: Gmina Kotla Strona 36 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Struktura przestrzenna krajobrazu jest jednym z ważniejszych czynników wpływa- jących na wartość przyrodniczą obszaru. Najważniejszymi elementami krajobrazu, które powinny podlegać ochronie są: lasy, większe zadrzewienia nieleśne, zadrzewienia śródpolne, pasy zieleni wzdłuż dróg i cieków wodnych, naturalne łąki w dolinach rzecznych, a także koryta rzek. Lasy, większe zadrzewienia lub zwarte, eks- tensywnie użytkowane łąki spowalniają szybkość odpływu składników mineralnych oraz warunkują prawidłowe krążenie wody, pierwiastków i energii w środowisku. Zadrzewienia śródpolne ograniczają erozję wietrzną gleb, parowanie wody z gleb, szczególnie w okresie letnim oraz są miejscem bytowania gatunków zwierząt ży- wiących się wieloma szkodnikami upraw. Pasy zieleni przydrożnej zapobiegają tworzeniu się zasp śnieżnych na drogach. Szczególnie liczne dodatkowe korzyści występują w przypadku zachowania mało przekształconych rzek i ich dolin. Ochro- na niezajętych przez przemysł, budownictwo, infrastrukturę techniczną i użytkowa- nie rolnicze dolin rzecznych bez obwałowań lub z wałami odsuniętymi daleko od rzeki, zapewnia nie tylko prawidłowe funkcjonowanie środowiska, ale także sprzyja lepszemu zabezpieczeniu przeciwpowodziowemu miejscowości położonych w dolinach rzecznych, ochronie wód rzek przed zanieczyszczeniami obszarowymi pochodzenia rolniczego i samooczyszczaniu się tych wód. Takie doliny rzeczne peł- nią rolę korytarzy ekologicznych zapewniających prawidłowe funkcjonowanie ze- społów roślinnych i zwierzęcych. Struktura przestrzenna krajobrazu musi być odpowiednio uwzględniana w procesie planowania przestrzennego. Zachowaniu naj- istotniejszych obszarów o cennych walorach krajobrazowych służy tworzenie form ochrony przyrody wymienionych w art. 6 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92 poz. 880).

2.10.8. Obszary proponowane do objęcia ochroną.

Nadleśnictwo Głogów proponuje rozszerzenie systemu obszarów chronionych na terenie gminy poprzez utworzenie obszarów do naturalnej sukcesji zlokalizowanych w następujących miejscach:  Głogówko – o powierzchni 1,00 ha (działka nr 155/553);  Skidniów – 1,21 ha (działka nr 285/412);  Skidniów – 7,41 ha (działka nr 285/411);  Skidniów – 15,14 ha (działka nr 286/408).

Powyższe tereny zostały wytypowane przez Nadleśnictwo Głogów do objęcia ochroną prawną w celu urozmaicenia krajobrazu i stworzenia dogodniejszych wa- runków dla ptactwa i zwierzyny. Działki w obrębie Skidniów położone są na mię- dzywalu rzeki Odry i są okresowo zalewane. Natomiast działka w obrębie Głogów- ka stanowi naturalne zagłębienie terenu z założoną w środku wydzielenia remizą ogniskowo – kompleksowej metody ochrony lasu. Gmina Kotla Strona 37 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2. 11. Warunki podłoża budowlanego.

Analizę warunków podłoża budowlanego ma obszarze arkusza Szlichtyngowa (614) Mapy Geośrodowiskowej Polski (PIG, 2004) przedstawiono dla obszarów le- żących poza granicami przypowierzchniowych złóż kopalin, terenów leśnych i rolnych w klasie III – IVa, łąk na glebach pochodzenia organicznego oraz obszarów międzywala rzeki Odry. Podstawą wydzielenia obszarów o korzystnych bądź niekorzystnych warunkach geologiczno – inżynierskich były mapy geologiczne i geologiczno – inżynierskie (Michalska, 1998, Malinowska-Pisz, 2002, Jakubowicz, Ło- dzińska, 1994).

Obszary o korzystnych warunkach podłoża budowlanego obejmują północną i cen- tralną część gminy Kotla, gdzie w podłożu zalegają grunty spoiste, wykształcone na glinach zwałowych zlodowacenia Warty, o konsystencji półzwartej i twardopla- stycznej oraz grunty niespoiste wykształcone na piaskach i żwirach wodnolodowcowych, piaskach i żwirach rzecznych terasów nadzalewowych 5,0 – 6,0 m n.p. rzeki z okresu zlodowaceń północnopolskich. Grunty niespoiste są średniozagęsz- czone i zagęszczone, a głębokość wody gruntowej przekracza 2 m. Występują one np.: w okolicach miejscowości Kotla.

Obszaru o warunkach niekorzystnych, utrudniających budownictwo, występują głównie w południowej części gminy. Są to tereny w dolinach rzek, obszary tara- sów zalewowych, grunty słabonośne, grunty niespoiste luźne, obszary podmokłe i zabagnione, obszary zmienione w wyniku działalności człowieka i obszary zalewane w czasie powodzi. Niekorzystne warunki budowlane występują w dolinie Odry w obrębie istniejącego systemu tarasów zalewowych. W czasie powodzi w 1997 roku obszar ten był zalany przez wezbrane wody Odry, a na obszarach nie zalanych przez wody powodziowe miało miejsce podsiąkanie wód gruntowych. Duża naturalna zdolność retencji wód oraz wolny odpływ wód powierzchniowych stwarzają za- grożenia występowania podtopień utrzymujących się przez dłuższy okres czasu. Gmina Kotla Strona 38 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

3. Uwarunkowania historyczne.

3. 1. Historia.

Tereny gminy Kotla, będąc częścią Śląska początkowo należały do państwa czeskiego. Około 990 roku zostały włączone do wczesnopiastowskiego państwa księ- cia polskiego Mieszka I. Od 1138 roku, w ramach Polski, znajdowały się w jednej z dziedzicznych dzielnic senioralnych. W efekcie dalszego podziału ziem śląskich między potomków Władysława II Wygnańca okolice Kotli znalazły się w Księstwie Głogowskim. Po rozpadzie monarchii Henryków Śląskich, w wyniku postępującego rozdrobnienia dzielnicowego, Księstwo Głogowskie podobnie jak cały Śląsk prze- chodziło stopniowo w strefę wpływów czeskich, a od 1348 roku stało się już formal- nie częścią państwa czeskiego. Do 1793 roku okolice Kotli położone były tuż przy granicy z Królestwem Polskim, a w latach 1919 – 1939 z II Rzeczpospolitą Polską.

Pierwsze wzmianki dotyczące Kotli w postaci dwóch dokumentów pochodzą z XIV wieku. Dotyczą one spraw kościelnych i wymieniają proboszczów kościoła parafial- nego (Herman – 1318 rok i Mathias 1381 rok). Natomiast pierwszym znanym wła- ścicielem wsi był Hannos von Rokewycz, który około 1390 roku podzielił swój ma- jątek pomiędzy dwóch synów. Następnie dobra kilkakrotnie zmieniały właścicieli. Znaczący ślad w postaci pałacu pozostawili po sobie przedstawiciele rodu M’lenau. Johan von M’lenau był inicjatorem budowy, a Ferdinand, jego syn, kontynuował i zakończył budowę. Ferdinand posiadał tytuł barona oraz pełnił również funkcję starosty w księstwie głogowskim. Początki barokowego założenia pałacowo – ogrodo- wego przypadają na początek XVII wieku. Wtedy ogród miał charakter gospodarczy i przeznaczony był w zachodniej części na sad, zaś we wschodniej na warzyw- nik.

Śmierć ostatniego Piasta Śląskiego w 1675 roku spowodowała, że Kotla znalazła się w granicach imperium Habsburgów. W 1742 roku po pokoju wrocławskim cały Śląsk został włączony do Królestwa Pruskiego. W skład Państwa niemieckiego – od Cesarstwa Niemieckiego, poprzez Republikę Weimarską, po Trzecią Rzeszę – Kotla wchodziła do 1945 roku.

Nieco dokładniejszy opis Kotli pochodzi z II połowy XVIII wieku, kiedy jej właścicie- lem był Carl, książe pruski Carolath – Beuthen. Z opisu dokonanego w tamtych czasach przez Zimmermana wynika, że ówczesna Kotla składała się z dwóch czę- ści: Górnej i Dolnej. Kotla Dolna należała do dóbr książęcych i mieściła na swoim terenie: pałac, folwark, kościół z zabudowaniami towarzyszącymi oraz karczmę, kilka wiatraków i miejsce targowe. Kotla Górna nie należała do dóbr książęcych. Znajdowały się w niej: dwa folwarki, wiatrak, trzy karczmy oraz zabudowania mieszkalno – gospodarcze. Gmina Kotla Strona 39 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

W połowie XIX wieku pałac i ogród zostały zmodernizowane w duchu neogotyku. Wzbogacona została ogrodowa elewacja pałacu, natomiast środkowa część pałacu nabrała charakteru parkowego. W centralnej części ogrodu założono dwie aleje li- powe, pomiędzy którymi przebiegała oś widokowa z pałacu. Ówczesny ogród wy- różniał się spośród założeń tego typu na Śląsku, o czym świadczy między innymi pochlebna wzmianka Kniego. Wschodnia oraz zachodnia część ogrodu nadal była użytkowana gospodarczo, natomiast część środkowa obsadzana była regularnie drzewami. Pod koniec XIX wieku wzniesiono w południowej części ogrodu pawilon, w którym mieściła się pompownia. We wschodniej części znajdowała się w tym czasie strzelnica.

Około 1830 roku przeprowadzono proces scalenia kilku sąsiadujących ze sobą wiosek (Kotla Dolna, Średnia, Górna, folwark Neu – Kranz z wioską) i tym samym powstała rozległa miejscowość posiadająca własny przemysł i rzemiosło. Pełniła także funkcję miejscowości targowej. Następnie jeszcze kilkakrotnie miejscowość zmieniała właścicieli. W 1908 roku stała się własnością państwa i do 1937 roku była dzierżawiona przez Franza Klawitera.

W ramach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej od 1945 do 1950 roku Kotla wchodziła w skład województwa wrocławskiego. Od VI 1950 do VI 1975 roku należała do wo- jewództwa zielonogórskiego, a od VI 1975 do XII 1998 roku – województwa legnickiego. Reforma administracyjna dokonana już w ramach III Rzeczpospolitej 1 stycznia 1999 roku spowodowała, że gmina Kotla wróciła w skład zintegrowanego Dolnego Śląska – województwo dolnośląskie, powiat głogowski.

3. 2. Osadnictwo.

Osadnictwo w gminie należy do zwartych. Spowodowały to głównie korzystne uwarunkowania gruntowe. Większość wsi zlokalizowana jest przy drogach. Były to naj- częściej powstałe już w średniowieczu popularne ulicówki bądź owalnice, które późniejszy rozwój osadnictwa przekształcił w wielodrożnice. Powstało także kilka przysiółków. W kilku wsiach znajdują lub znajdowały się zespoły dworskie z parka- mi i folwarki. Po 1945 roku wiele z nich uległo degradacji.

TABELA 18: Gmina Kotla – rozwój osadnictwa.

Miejscowość Data pierwszej wzmianki 1 2 Ceber 1679 Chociemyśl 1300 Dorzecze 1845 Gmina Kotla Strona 40 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Głogówko 1791 Grochowice 1300 Kotla 1318 1 2 Kozie Doły 1580 Krążkówko 1688 Krzekotówek 1586 Kulów 1670 Leśna Dolina 1845 Moszowice 1580 Pękoszów 1845 Skidniów 1300 Skidniówek 1845 Skórzyn 1845 Sobczyce 1580 Zabiele Stare 1298 Zabiele Nowe 1298

3. 3. Zabytki i stanowiska archeologiczne.

Zabytki architektury i budownictwa występują na terenie całej gminy. Są to: kościo- ły, plebanie, zabudowania dworskie, budynki mieszkalne i gospodarcze, wiejskie aleje i parki. Zachowały one elementy pierwotnych układów urbanistycznych. W okresie powojennym stopień zachowania historycznie ukształtowanych układów zabudowy poszczególnych miejscowości nie uległ zasadniczym zmianom. Obecnie na terenie gminy 228 obiektów objętych jest ewidencją konserwatorską, z czego 10 figuruje w rejestrze zabytków.

TABELA 19: Gmina Kotla – wykaz obiektów figurujących w rejestrze zabytków.

Miejscowość Obiekt Wiek Nr Data rejestru wpisu 1 2 3 4 5 Chociemyśl Dom mieszkalny nr 1 XVIII 367/L 18.12.1963 Grochowice 3A Kościół filialny p.w. XVIII 335/L 02.04.1963 MB Częstochowskiej Kotla Kościół parafialny p.w. 1748 359/L 18.12.1963 ul. Kościelna 3 Św. Marcina Kotla Pałac z otoczeniem XVIII 308/L 10.09.1960 ul. Bielawska 1 parkowym Kotla Park XVII, 556/L 06.05.1980 Gmina Kotla Strona 41 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

XIX Kotla Dom mieszkalny nr 62 XVIII 382/L 18.12.1963 ul. Głogowska 117 Kotla Dom mieszkalny nr 95 XVIII 383/L 18.12.1963 ul. Podgórna 3 1 2 3 4 5 Kotla Założenie folwarczne XVIII – 42/A/1-10 06.02.2001 XIX Moszowice Kaplica przydrożna 1 poł. 435/L 05.05.1971 XIX Sobczyce Dom mieszkalny nr 7 XVIII/XIX 402/L 18.12.1963

Obiekty, zespoły i założenia wpisane do rejestru zabytków objęte są rygorami ochrony konserwatorskiej, wynikającymi z przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 roku, nr 1568, poz. 162). Odnośnie obiektów zabytkowych obowiązuje bezwzględny priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej. Należy dążyć do pełnej rewaloryzacji zabytków. Wszelkie działania podejmowane przy zabytkach wymagają pisemnego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Ochroną konserwatorską objęte zostały także zespoły i obiekty ujęte w wojewódz- kiej i gminnej ewidencji zabytków. Są to zespoły i obiekty o istotnych lokalnych walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych. Dla obiektów wymienionych w ewidencji zabytków, a znajdujących się w strefach ochrony konserwatorskiej, obo- wiązują ustalenia sformułowane dla poszczególnych stref. Dla prac remontowych i modernizacyjnych, związanych z rozbudową i przebudową obiektów oraz dla prac rozbiórkowych prowadzonych przy zabytkach znajdujących się poza strefami i uwzględnionych w ewidencji należy uzyskać uzgodnienie wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wojewódzka i gminna ewidencja zabytków architektury i budownictwa obejmuje różne obiekty nieruchome powstałe prze 1945 rokiem, w których późniejsza działalność nie zatarła cech świadczących o ich historycznym rodowo- dzie. Stanowią one charakterystyczne przykłady działalności budowlanej dawnych epok lub posiadają znaczące w skali lokalnej walory artystyczno – architektonicz- ne.

Gminny zasób wartości kulturowych podlegających ochronie uzupełnia 340 stanowisk archeologicznych, z czego 10 figuruje w rejestrze zabytków. Gmina Kotla Strona 42 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 20: Gmina Kotla – wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków.

Miejscowość Obiekt Chronologia Numer Data wpisu rejestru do rejestru 1 2 3 4 5 Chociemyśl Cmentarzysko Kultura 255/Arch/2004 22.10.2004 łużycka Chociemyśl Osada Mezolit 176/85 01.12.1968 KZA-1-V-66/68 1 2 3 4 5 Głogówko Krzemienica Mezolit 221/85 01.12.1968 KZA-1-V-159/68 Głogówko Osada Mezolit i neolit 217/85 01.12.1968 KZA-1-V-155/68 Głogówko Osada Mezolit 219/85 01.12.1968 KZA-1-V-157/68 Kotla Obozowisko Mezolit 235/85 188/Ar/69 20.10.1969 Kozie Doły Obozowisko Mezolit 220/85 01.12.1968 KZA-1-V-158/68 Krzekotówek Krzemienica Mezolit 218/85 01.12.1968 KZA-1-V-156/68 Krzekotówek Osada Wczesne 201/85 01.12.1968 średniowiecze KZA-1-V-116/68 Kultura łużycka 174/85 Moszowice Grodzisko i wczesne KZA-1-V-29/66 10.03.1966 średniowiecze

3. 4. Strefy konserwatorskie.

Przyjęte uchwałą nr XIX/76/2000 Rady Gminy w Kotli z dnia 14 marca 2000 roku Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Ko- tla proponuje ustanowienie następujących stref ochrony konserwatorskiej:

Strefa „A” – ścisłej ochrony konserwatorskiej: Gmina Kotla Strona 43 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

W strefie „A” zakłada się bezwzględny priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wynikającymi z działalności inwestycyjnej, gospodarczej i usługowej. Działania konserwatorskie w strefie „A” zmierzają do zachowania i uczytelnienia historycznego układu przestrzennego oraz do konserwacji jego głów- nych elementów: zabudowy, rozplanowania, przebiegu głównych ciągów komunikacyjnych, kompozycji wnętrz urbanistycznych, historycznych linii zabudowy, ukła- dów zieleni zabytkowej, kamiennej nawierzchni, małej architektury. Dąży się też do utrzymania historycznych podziałów własnościowych i sposobu użytkowania grun- tów. Wszelka działalność inwestycyjna, budowlana, jak również przebudowy, remonty, adaptacje, dostosowywania do współczesnych funkcji, czy też rozbiórki oraz dokonywania podziałów nieruchomości znajdujących się w obszarze strefy, wymagają uzgodnienia z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Strefa „A” jest równoznaczna ze strefą ścisłej ochrony konserwatorskiej tak więc na wszelkie prace ziemne w jej obszarze wymagane jest uzyskanie pozwolenia konserwatorskiego na prace archeologiczne i wykopaliskowe.

Na terenie gminy proponuje się objąć strefą „A” dwa tereny: 1. Zespół pałacowo – parkowy z folwarkiem w Kotli 2. Kościół parafialny p.w. św. Marcina w Kotli wraz z otaczającym go terenem, któ- ry stanowił cmentarz przykościelny (XIV – XV wiek).

Strefa „K” – ochrony krajobrazu kulturowego:

Obejmuje ona obszar krajobrazu związanego integralnie z zespołem zabytkowym znajdującym się w jego otoczeniu lub obszary o charakterystycznym wyglądzie, ukształtowane w wyniku działalności człowieka. Działania konserwatorskie w strefie „K” obejmują restauracje zabytkowych elementów krajobrazu urządzonego, ochronę krajobrazu naturalnego przestrzennie związanego z historycznym założe- niem, ochronę form i sposobu użytkowania terenów takich jak: rozłogi pól, układ dróg, miedz, zadrzewień śródpolnych, alei, szpalerów, grobli, stawów, przebiegu cieków wodnych z zaleceniem utrzymania wykształconego sposobu parcelacji gruntów i formy użytkowania. Na obszarze strefy „K” wymagane jest uzgadnianie inwestycji z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Strefą „K” proponuje się objąć fragment zabudowy wsi Kotla, ograniczony od wschodu zabytkowym kościołem, a od zachodu zespołem pałacowo – parkowym. Kościół i pałac stanowią wyraźne dominanty widokowe powiązane harmonijnym układem zabudowy i zieleni. Cały układ budynków i zieleni jest wyeksponowany w terenie dzięki położeniu na wysokiej skarpie i stanowi widok o dużych walorach estetycznych. Gmina Kotla Strona 44 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Strefa „W” – ochrony archeologicznej:

Strefa „W” obejmuje tereny o rozpoznanej zawartości stanowisk archeologicznych podlegających ochronie konserwatorskiej, a charakteryzujących się własną formą krajobrazową. Obiekty, dla których wyznaczono strefę „W” wyłączone są z wszelkiej działalności inwestycyjnej, która mogłaby naruszyć ich specyficzną formę.

Strefą „W” proponuje się objąć stanowisko archeologiczne w pobliżu miejscowości Moszowice. Jest to grodzisko kultury łużyckiej i osada średniowieczna.

Strefa „OW” – obserwacji archeologicznej:

Strefa „OW” obejmuje obszary o stwierdzonej lub domniemanej zawartości waż- nych reliktów archeologicznych. Na terenie strefy „OW” na zamierzenia inwestycyjne związane z pracami ziemnymi należy uzyskać uzgodnienie wojewódzkiego konserwatora zabytków co do konieczności prowadzenia tych prac pod nadzorem ar- cheologicznym.

Strefą „OW” proponuje się objąć miejscowości o średniowiecznej metryce:  Chociemyśl – pierwsza wzmianka z 1300 roku;  Grochowice – z 1300 roku;  Kotla – 1318 rok;  Skidniów – z 1300 roku;  Zabiele – 1298 rok;  Sobczyce – ze względu na wynik prowadzonych na terenie miejscowości ba- dań archeologicznych, które wykazały ślady cmentarzyska z epoki brązu. Gmina Kotla Strona 45 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

4. Sfera społeczna.

4. 1. Struktura funkcjonalno – przestrzenna.

4. 2. Demografia.

4.2.1. Podstawowe dane o ludności.

Podstawowymi miernikami charakteryzującymi zbiorowość ludzką jest jej liczeb- ność i rozmieszczenie. Gmina wiejska Kotla 31 grudnia 2004 roku liczyła 4066 mieszkańców. Zamieszkiwało ją 2004 mężczyzn oraz 2062 kobiety. Współczynnik feminizacji, to jest stosunek liczby kobiet na 100 mężczyzn wynosi 103 i jest zbliżo- ny zarówno do średniej dla powiatu głogowskiego – 105 jak i do wartości charakte- ryzującej województwo dolnośląskie – 108. Na 1 km² powierzchni gminy przypada 32 mieszkańców. Gęstość zaludnienia jest więc sześć razy niższa od średniej dla powiatu i blisko 5 razy niższa od średniej dla województwa (odpowiednio 198 i 145 osób/km²). Współczynnik występujący w gminie Kotla jest jednak charakterystyczny dla gmin wiejskich o niewielkiej liczbie ludności.

TABELA 21: Gmina Kotla – współczynnik feminizacji i gęstość zaludnienia w 2004 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Współczynnik feminizacji 103 105 108 Gęstość zaludnienia 31,77 197,83 145,03 Gmina Kotla Strona 46 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

RYCINA 4: Gmina Kotla – zaludnienie w latach 1946 – 2004.

7000

6500

I 6000 C Ś O

N 5500 D U L

5000 A B

Z 4500 C I L 4000

3500

3000

1946 1975 1980 1985 1990 1995 1999 2001 2002 2003 2004

TABELA 22: Gmina Kotla – zaludnienie w latach 1946 – 2004.

Rok Liczba ludności 1 2 1946 6250 1975 4882 1980 4685 1985 4211 1990 4131 1 2 1995 4160 1997 4161 1998 4134 1999 4158 2001 4157 2002 4060 2003 4071 2004 4066

Na przestrzeni ostatnich 60 lat obserwowany jest stały spadek liczby ludności gminy. Liczba mieszkańców zmalała w tym okresie o 2184 osoby, to jest o blisko 35 %. Spadek liczby ludności spowodowany został między innymi całkowitą likwidacją Gmina Kotla Strona 47 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

wsi Bogomice, która była położona w strefie uciążliwości Huty Miedzi. Tendencja spadkowa z lat 70-tych i początku 80-tych XX wieku była charakterystyczna dla większości wsi w byłym województwie legnickim. Głównym powodem były migracje do dynamicznie rozwijających się pobliskich miast (Lubin, Polkowice, Głogów) w związku z budową Legnicko – Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM). Po- cząwszy od 1985 roku, liczba ludności gminy ustabilizowała się na stałym poziomie od 4000 do 4200 mieszkańców.

TABELA 23: Gmina Kotla – rozkład zaludnienia według miejscowości w 2005 roku.

Miejscowość Liczba mieszkańców Ceber 135 Chociemyśl 373 Dorzecze 43 Głogówko 371 Grochowice 385 Kotla 1420 Kozie Doły 200 Krążkówko 23 Krzekotówek 114 Kulów 142 Leśna Dolina 1 Moszowice 126 Pękoszów 50 Skidniów 281 Skidniówek 61 Skórzyn 1 Sobczyce 285 Zabiele 117 Zaszków 5 Najliczniejszą miejscowością w gminie jest wieś Kotla (1420 osób). Kolejne pozycje zajmują wsie: Grochowice (385), Chociemyśl (373) oraz Głogówko (371). W granicach od 200 do 300 mieszkańców znajdują się 3 miejscowości: Sobczyce (285), Skidniów (281) oraz Kozie Doły (200). W przedziale od 100 do 200 mieszkańców znajdują się wsie: Kulów (142), Ceber (135), Moszowice (126), Zabiele (117) i Krzekotówek (114). Natomiast pozostałe miejscowości liczą poniżej 100 mieszkań- ców: Skidniówek (61), Pękoszów (50), Dorzecze (43), Krążkówko (23), Zaszków (5) oraz Leśna Dolina i Skórzyn po 1.

4.2.2. Struktura wieku mieszkańców.

Gmina Kotla Strona 48 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Na liczbę ludności decydujący wpływ mają dwa czynniki: ruch naturalny oraz wę- drówkowy ludności. Te z kolei zdeterminowane są przez strukturę ludności według wieku i płci.

Struktura ludności według wieku określa proces starzenia się ludności, definiowany najogólniej jako zmiany stanu i struktury według wieku ludności, polegające na wzroście w ogólnej liczbie udziału osób starszych. Za granicę starości przyjmuje się umownie wiek 60 lat. Obecnie ludność województwa dolnośląskiego, podobnie jak całej Polski starzeje się. Jednak na wsi i małych miastach udział dzieci i mło- dzieży jest większy co powoduje, że pod względem struktury wieku mieszkańców gminę Kotla obecnie możemy określić jeszcze jako jednostkę młodą.

TABELA 24: Gmina Kotla – ludność według wieku w 2002 roku.

Grupa wieku Liczba mieszkańców 0 – 2 154 3 – 6 191 7 – 12 352 13 – 15 198 16 – 17 136 18 – 64 mężczyźni 2423 oraz 18 – 59 kobiety2 65 i więcej mężczyźni 606 oraz 60 i więcej kobiety3

2 Wiek produkcyjny. 3 Wiek poprodukcyjny. Gmina Kotla Strona 49 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 25: Gmina Kotla – struktura ludności według wieku w 2002 roku.

Grupa wieku Gmina Powiat Województwo Kotla (%) Głogowski (%) Dolnośląskie (%) 0 – 2 3,79 2,96 2,59 3 – 6 4,70 4,26 3,83 7 – 12 8,67 7,38 7,15 13 – 15 4,88 4,69 4,20 16 – 17 3,35 3,54 3,23 18 – 64 M 59,68 66,97 63,74 18 – 59 K 65 i więcej M 14,93 10,20 15,27 60 i więcej K

25,39 % mieszkańców zameldowanych w gminie, to jest 1031 osób, liczy poniżej 18 roku życia. Natomiast 17,17 % obywateli – 697 osób nie ukończyło jeszcze 12 roku życia. Struktura mieszkańców gminy Kotla według wieku jest bardzo zbliżona do wartości charakteryzujących zarówno populację powiatu głogowskiego jak i wo- jewództwa dolnośląskiego. W stosunku do porównywanych wartości prezentuje się najkorzystniej w najmłodszych (0 – 17) kategoriach wiekowych.

RYCINA 5: Gmina Kotla – struktura ludności według wieku w 2002 roku.

3,8% 4,7% 14,9% 8,7% 4,9% 0 - 2 3 - 6 7 - 12 13 - 15 3,3% 16 - 17 18 - 59:64 59,7% 60:65 i więcej Gmina Kotla Strona 50 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007 Gmina Kotla Strona 51 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Korzystny rozkład demograficzny ludności potwierdza struktura mieszkańców w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Przez ludność w wieku produkcyjnym ro- zumie się ludność w wieku zdolności do pracy. Dla mężczyzn przyjęto wiek 18 – 64 lata, a dla kobiet 18 – 59 lat.

TABELA 26: Gmina Kotla – ludność wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego w 2004 roku.

Gmina Gmina Powiat Województwo Ludność w wieku Kotla Kotla Głogowski Dolnośląskie (%) (%) (%) Przedprodukcyjnym 976 24,00 21,11 19,48 Produkcyjnym 2509 61,71 68,31 65,11 Poprodukcyjnym 581 14,29 10,58 15,41

Obywatele wieku nieprodukcyjnego (przedprodukcyjni i poprodukcyjni) stanowią 38,29 % całej zbiorowości. Od kilku lat rośnie, także w ujęciu relatywnym, zbioro- wość mieszkańców zdolnych do pracy. Wpływ na to ma wejście w wiek dorosły osób z wyżu demograficznego, urodzonych na początku lat 80-tych XX wieku. Jed- nocześnie zmniejsza się tak zwane „obciążenie” ludności jej nieprodukcyjną czę- ścią. Struktura wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego mieszkańców gminy Kotla nieznacznie odbiega od średnich wartości przyporządkowanych dla powiatu i woje- wództwa.

RYCINA 6: Gmina Kotla – ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w 2004 roku.

70 60 50 40 % 30 20 10 0 1 2 3 l w pp l w p l w pop

Gmina Kotla Powiat Głogowski Województwo Dolnośląskie Gmina Kotla Strona 52 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Współczynnik obciążenia demograficznego, ustalony jako stosunek ludności nie- produkcyjnej do liczebności wieku produkcyjnego dla gminy Kotla wynosi 0,62 i jest wyższy od średniej w powiecie głogowskim (0,52) oraz w województwie dolnoślą- skim (0,54). Jego wartość w gminie Kotla rozkłada się korzystnie, ponieważ wśród obywateli „nieprodukcyjnych” jest 1,68 razy więcej osób „przedprodukcyjnych” niż „poprodukcyjnych”. Odnotowując jednak zmiany struktury mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym oraz rosnącą liczebność roczników poprodukcyjnych, za kilka- naście lat można przewidywać odwrócenie dotychczasowych tendencji wskaźni- ków „obciążenia”.

4.2.3. Ruch naturalny i wędrówkowy ludności.

Na przyrost naturalny ludności składają się zmiany w jej liczbie, powodowane przez urodzenia i zgony. Charakteryzujące go wartości określają nie tylko strukturę populacji według płci i wieku, ale także liczbę zawartych małżeństw, osób w wieku rozrodczym oraz zgonów. Wartości charakteryzujące ruch naturalny gminy Kotla w 2004 roku rozkładają się zdecydowanie korzystniej od średniej dla całego woje- wództwa i są zbliżone do zjawisk występujących w powiecie głogowskim. Wpływ na to ma szczególnie niższy wskaźnik zgonów oraz wyższy wskaźnik małżeństw i urodzeń w stosunku do województwa. Jednak z drugiej strony należy wziąć pod uwagę fakt stosunkowo niskiej populacji gminy Kotla powodującej, że nawet jednostkowe przypadki mogą wpłynąć na końcowy obraz poszczególnych wskaźników statystycznych.

Przeciętna stopa przyrostu naturalnego w gminach wiejskich jest wyższa niż w du- żych aglomeracjach. Ta tendencja utrzymuje się także w gminie Kotla. Współczyn- nik przyrostu naturalnego w 2004 roku wyniósł 1,5 ‰ i był niższy od średniej dla powiatu głogowskiego (2,5 ‰) oraz wyższy od wskaźnika dla województwa dolno- śląskiego (-1,2 ‰).

TABELA 27: Gmina Kotla – ruch naturalny ludności w 2004 roku.

Ruch naturalny ludności Wartości bezwzględne dla gminy Kotla Małżeństwa 24 Urodzenia żywe 41 Zgony 35 Przyrost naturalny 6 Saldo migracji -9

Współczynnik małżeństw, to jest liczba zawartych małżeństw na 1000 ludności ogółem, w 2004 roku w gminie Kotla wyniósł 5,9 i był równy wartości dla powiatu Gmina Kotla Strona 53 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

oraz wyższy od średniej w województwie (4,7). Współczynnik rodności, określający liczbę urodzeń żywych badanego okresu na 1000 ludności ogółem, wyniósł tutaj w 2004 roku 10,1 i był wyższy od średniej dla powiatu (9,9) oraz województwa (8,6). Natomiast umieralność społeczeństwa, mierzona współczynnikiem zgonów (liczba zgonów na 1000 ludności), wyniosła w gminie 8,6 i była wyższa od wartości cha- rakteryzującej powiat głogowski (7,4) i województwo dolnośląskie (9,8).

TABELA 28: Gmina Kotla – podstawowe współczynniki (na 1000 ludności) określa- jące ruch naturalny ludności w 2004 roku.

Współczynnik Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Małżeństwa 5,9 5,9 4,7 Urodzenia żywe 10,1 9,9 8,6 Zgony 8,6 7,4 9,8 Przyrost naturalny 1,5 2,5 -1,2 Saldo migracji -2,214 -4,15 -0,56

Migracje są drugim, obok przyrostu naturalnego, czynnikiem wpływającym bezpo- średnio na liczbę ludności oraz jej rozmieszczenie. Obecna tendencja przemiesz- czania się, szczególnie młodych mieszkańców, z mniejszych do większych ośrod- ków osiedleńczych powoduje, że saldo migracji w 2004 roku na terenie gminy Kotla było ujemne i wyniosło (-9).

TABELA 29: Gmina Kotla – ruch wędrówkowy ludności w 2004 roku.

Napływ Odpływ Saldo w tym: w tym: migracji razem z miast ze razem do na stałej wsi miast wieś ogółem 54 37 17 63 47 16 -9

Saldo migracji stałej liczone na 1000 ludności wyniosło w 2004 roku –2,21 i było zdecydowanie niższe od średniej dla powiatu głogowskiego (-4,1) oraz wyższe niż średnia dla województwa dolnośląskiego (-0,5). Przyrost rzeczywisty dla gminy Ko- tla, liczony jako suma wartości przyrostu naturalnego oraz salda migracji, był ujem- ny i wyniósł w 2004 roku w liczbach bezwzględnych (-3).

4 Migracje wewnętrzne. 5 Migracje wewnętrzne i zagraniczne. 6 Migracje wewnętrzne i zagraniczne. Gmina Kotla Strona 54 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

4. 3. Rynek pracy.

4.3.1. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w rejestrze REGON.

Gmina ma charakter rolniczy toteż większość mieszkańców pracuje we własnych gospodarstwach rolnych, których jest 475. Część znajduje zatrudnienie w kilkunastu miejscowych zakładach pracy, które rozwijają się stosownie do nowych realiów gospodarki rynkowej. Są to firmy zajmujące się głównie handlem, budownictwem oraz zakłady rzemieślnicze. Znaczny odsetek mieszkańców znajduje zatrudnienie poza granicami gminy, głównie w pobliskich zakładach należących do KGHM „Pol- ska Miedź” SA.

Na koniec 2004 roku urząd zarejestrował 223 podmioty gospodarcze w rejestrze REGON.

TABELA 30: Gmina Kotla – formy własności podmiotów gospodarczych będących w rejestrze REGON w 2004 roku.

Formy własności Gmina Kotla – ilość podmiotów Zakłady publiczne 13 Spółki handlowe 9 Spółki cywilne 6 Spółdzielnie 3 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje 4 społeczne Osoby fizyczne prowadzące działalność 185 gospodarczą Inne formy własności prywatnej 3

Własnością publiczną jest 13, natomiast prywatną 210 przedsiębiorstw, to jest 94,17 % ogółu. Spośród firm prywatnych 185 to zakłady należące do osób fizycznych, co stanowi 88,10 % ogółu podmiotów sektora prywatnego. Należy nadmie- nić, że wśród 9 spółek prawa handlowego żadna nie posiada kapitału zagranicznego. Gmina Kotla Strona 55 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 31: Gmina Kotla – struktura podmiotów gospodarczych według form wła- sności w 2004 roku.

Gmina Powiat Województwo Forma własności Kotla Głogowski Dolnośląskie (%) (%) (%) Zakłady publiczne 5,83 2,50 5,20 Spółki handlowe 4,04 5,03 5,94 Spółki cywilne 2,69 9,11 7,73 Spółdzielnie 1,35 0,32 0,49 Fundacje, stowarzyszenia i 1,79 1,55 1,82 organizacje społeczne Osoby fizyczne prowadzące 82,96 80,27 74,96 działalność gospodarczą Inne formy własności 1,35 1,21 3,85 prywatnej

Powyższe uwarunkowania w gminie Kotla nieznacznie różnią się od przeciętnej dla powiatu i województwa. Wśród przedsiębiorstw prywatnych z terenu gminy Kotla jest stosunkowo najwięcej zakładów osób fizycznych, spółdzielni oraz zakładów publicznych, kosztem spółek prawa handlowego oraz spółek cywilnych, w ogólnej strukturze przedsiębiorstw, w stosunku do porównywanych wartości. Jest to struktura charakterystyczna dla gmin wiejskich.

Poniższa tabela przedstawia rozkład podmiotów gospodarczych, będących w rejestrze REGON według wybranych sekcji PKD. Dokonano w niej także dodatkowego pogrupowania, np.: ujmując pod pojęciem przemysł: górnictwo i kopalnictwo, dzia- łalności produkcyjne i przetwórstwo przemysłowe. W skład sekcji handel i naprawy wchodzą: handel hurtowy i detaliczny, naprawy pojazdów mechanicznych, motocy- kli oraz artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego.

TABELA 32: Gmina Kotla – podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w RE- GON według wybranych sekcji według w 2004 roku.

Wybrane sekcje według PKD Gmina Kotla – ilość podmiotów 1 2 Ogółem 223 Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 23 Przemysł 20 Budownictwo 19 Handel i naprawy 72 Gmina Kotla Strona 56 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Hotele i restauracje 1 1 2 Transport, gospodarka magazynowa 17 i łączność Pośrednictwo finansowe 10 Obsługa nieruchomości i firm 21 Pozostałe sekcje 30

Spośród wymienionych sekcji najwięcej firm (72) prowadzi działalność handlową i naprawczą. 23 podmioty zajmują się rolnictwem i leśnictwem, 21 obsługą nierucho- mości i firm, natomiast 20 przemysłem (wszystkie przetwórstwem przemysłowym) oraz 19 budownictwem. Te pięć grup stanowi łącznie blisko 70 % wszystkich zarejestrowanych firm. Znaczną pojedynczą grupę w powyższej statystyce stanowi 30 podmiotów określonych jako „pozostałe nie wymienione”, które reprezentują blisko 15 % ogółu przedsiębiorstw w gminie. Są to przede wszystkim podmioty z sekcji: edukacja, ochrona zdrowia oraz administracja państwowa i samorządowa. Uwa- runkowania te prezentuje poniższa rycina oraz tabela.

RYCINA 7: Gmina Kotla – struktura podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON według wybranych sekcji w 2004 roku.

13% 4% 33% 5%

9% 10% 9% 9%

handel i naprawy rolnictwo i leśnictwo obsługa nieruchomości i firm przemysł budownictwo transport i gospodarka magazynowa hotele i restauracje pośrednictwo finansowe pozostałe Gmina Kotla Strona 57 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 33: Gmina Kotla – struktura podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w REGON według wybranych sekcji w 2004 roku.

Gmina Powiat Województwo Wybrane sekcje według PKD Kotla Głogowski Dolnośląskie (%) (%) (%) Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 10,31 1,47 2,18 Przemysł 8,97 7,50 9,27 Budownictwo 8,52 10,07 9,71 Handel i naprawy 32,29 35,24 32,76 Hotele i restauracje 4,93 3,21 3,01 Transport i łączność 7,62 8,96 7,16 Pośrednictwo finansowe 4,48 4,34 3,59 Obsługa nieruchomości i firm 9,42 14,98 19,58 Pozostałe sekcje 13,45 14,21 12,73

Udział sekcji: przemysł, budownictwo, handel i naprawy oraz transport jest zbliżony do przeciętnych uwarunkowań charakteryzujących powiat głogowski i województwo dolnośląskie. Zdecydowanie mniejszy odsetek przedsiębiorstw z sekcji obsługa nieruchomości i firm w gminie Kotla w stosunku do porównywanych jednostek jest zjawiskiem naturalnym, bowiem statystyka dla powiatu i województwa obejmuje również gminy miejskie, w których te firmy mają przeważnie swoje siedziby. Nato- miast sekcja rolnictwo i leśnictwo zdecydowanie przeważa w wiejskiej gminie Kotla nad średnią powiatową (rejon silnie uprzemysłowiony) i wojewódzką.

4.3.2. Zatrudnienie.

Według danych z końca 2004 roku liczba pracujących7 w gospodarce narodowej na obszarze gminy Kotla wyniosła 260 osób.

TABELA 34: Gmina Kotla – pracujący w 2004 roku.

Pracujący Liczba pracujących Ogółem 260 Sektor rolniczy 68 Przemysł i budownictwo 53 Usługi rynkowe 22 Usługi nierynkowe 117

7 Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób; bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie. Gmina Kotla Strona 58 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 35: Gmina Kotla – struktura pracujących w 2004 roku.

Gmina Powiat Województwo Pracujący Kotla Głogowski Dolnośląskie (%) (%) (%) Sektor rolniczy 26,15 1,78 1,66 Przemysł i budownictwo 20,38 41,78 38,79 Usługi rynkowe 8,46 30,93 31,47 Usługi nierynkowe 45,00 25,51 28,08 Na 1000 ludności 64 198 205

Niniejsze statystyki nie odzwierciedlają faktycznej struktury zatrudnienia na terenie gminy, powiatu i województwa. Odnoszą się bowiem do liczby pracujących, zgodnie z przedstawioną powyżej definicją, odzwierciedlającą strukturę pracujących w większych podmiotach gospodarczych. Jednakże na podstawie powyższej tabeli obserwujemy naturalną prawidłowość. Liczba pracujących w sektorze publicznym jest wyższa w wiejskiej gminie Kotla, ze względu na fakt, że największą ilość gminnych firm zatrudniających powyżej 9 osób stanowią podmioty państwowe. Potwier- dza to między innymi wysoki odsetek pracujących w sektorze usług nierynkowych (administracja, edukacja, ochrona zdrowia). Analogiczna sytuacja dotyczy rolnictwa, a wysoki odsetek pracujących w tym sektorze oznacza, że lokalne rolnictwo to nie tylko indywidualne gospodarstwa rolne. Mniejsza ilość pracujących w przemy- śle i budownictwie oraz w sektorze usług rynkowych w stosunku do powiatu i woje- wództwa to skutek tego, że lokalne firmy produkcyjne i usługowe to przede wszystkim podmioty o niewielkiej liczbie zatrudnionych.

RYCINA 8: Gmina Kotla – struktura pracujących w 2004 roku.

8,46%

20,38% 45,00%

26,15%

usługi nierynkowe sektor rolniczy przemysł i budownictwo usługi rynkowe Gmina Kotla Strona 59 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

4. 4. Bezrobocie.

4.4.1. Bezrobocie w latach 1995 – 2006.

Jednym z ważniejszych kryteriów oceny warunków bytu mieszkańców jest możli- wość uzyskania zatrudnienia. Zjawiskiem, które nieustannie wywiera istotny wpływ na poziom życia ludności jest bezrobocie. 28 lutego 2006 roku Powiatowy Urząd Pracy w Głogowie zarejestrował 433 bezrobotnych z gminy Kotla. Oznacza to, że na 100 osób w wieku produkcyjnym 17,26 zarejestrowano jako bezrobotne. Współ- czynnik obliczany w stosunku do 100 osób czynnych zawodowo jest o wiele wyż- szy, jednakże kształtuje się na zbliżonym poziomie w stosunku do innych gmin wiejskich województwa dolnośląskiego.

TABELA 36: Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie głogowskim i wojewódz- twie dolnośląskim w miesiącu lutym 2006 roku.

Wyszczególnienie Powiat Głogowski Województwo Dolnośląskie Stopa bezrobocia w % 22,0 20,8

RYCINA 9: Gmina Kotla – dynamika kształtowania się bezrobocia w latach 1995 – 2006.

600 550

H 500 C Y

N 450 T O

B 400 O

R 350 Z E

B 300

B 250 Z C I 200 L 150 100 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

liczba bezrobotnych ogółem w tym liczba kobiet Gmina Kotla Strona 60 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Na przestrzeni ubiegłych 16 lat (lata 1989 – 2005) największe bezrobocie w Polsce i gminie Kotla występowało w latach 1992 – 1995 oraz w ciągu ostatnich 5 lat. Wy- raźnie zarysował się spadek liczby bezrobotnych na 1997 rok w stosunku do lat 1995 – 1996. Spowodowane to było między innymi zmianą klasyfikacji statystycz- nej bezrobotnych, wprowadzonej na początku 1997 roku. Wpływ na to miała także koniunktura gospodarcza obserwowana w latach 1995 – 1997. Zaznaczający się w latach 1999 – 2003 wzrost bezrobocia należy przypisać między innymi dekoniunk- turze oraz innym niekorzystnym wynikom makroekonomicznym, notowanym w tych latach. Proces ten przełożył się na liczne zwolnienia grupowe. Jako pozytywny można uznać fakt, że począwszy od 2004 roku bezrobocie w gminie zaczęło syste- matycznie spadać i zbliża się do pułapu z 2000 roku.

TABELA 37: Gmina Kotla – bezrobocie w latach 1995 – 2006.

Rok Liczba bezrobotnych W tym kobiety Udział kobiet ogółem w % 1995 348 208 59,77 1996 320 187 58,44 1997 297 179 60,27 1998 314 178 56,69 1999 379 225 59,37 2000 437 262 59,95 2001 481 275 57,17 2002 474 252 53,16 2003 484 252 52,07 2004 447 226 50,56 2005 413 224 54,24 28 lutego 2006 433 236 54,50

W przeciągu całego analizowanego okresu udział kobiet wśród ogółu bezrobotnych przekraczał 50 %. Obecnie, to jest 28 lutego 2006 roku współczynnik ten wynosi 54,50 % i jest najwyższy od 2002 roku.

TABELA 38: Gmina Kotla – bezrobotni bez prawa do zasiłku w latach 1995 – 2005.

Rok Liczba bezrobotnych Udział w % bez prawa do zasiłku ogółu bezrobotnych 1 2 3 1995 149 42,82 1996 155 48,44 Gmina Kotla Strona 61 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

1997 210 70,71 1998 252 80,25 1999 298 78,63 2000 327 74,83 2001 379 78,79 1 2 3 2002 399 84,18 2003 408 84,30 2004 371 83,00 2005 343 83,05

Obecnie 343 osoby, to jest 83,05 % ogółu zarejestrowanych bezrobotnych nie posiada prawa do zasiłku. Jest to jeden z najwyższych wskaźników od początku wy- stępowania zjawiska bezrobocia w gminie Kotla.

4.4.2. Struktura bezrobotnych według wieku, wykształcenia i stażu pracy.

TABELA 39: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według wieku. Stan na 28 lutego 2006 roku.

Grupa wieku Liczba bezrobotnych Struktura W tym liczba ogółem (%) kobiet 18 – 24 109 25,17 66 25 – 34 129 29,79 76 35 – 44 70 16,17 40 45 – 54 93 21,48 45 55 – 59 30 6,93 9 60 – 64 2 0,46 0

RYCINA 10: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według wieku. Stan na 28 lutego 2006 roku. Gmina Kotla Strona 62 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

250

H 200 C Y N T

O 129

B 150

O 109 R

Z 93 E B 100 70 A B Z C I

L 50 32

0 18 - 24 25 - 34 35 - 44 45 - 54 55 i więcej

WIEK

Struktura bezrobotnych według wieku jest zróżnicowana. Niepokojące jest zjawisko, że bardzo liczna rzesza bezrobotnych, ponad 25 %, to osoby najmłodsze w wieku 18 – 24 lata. Natomiast aż 55 % ogółu zarejestrowanych bezrobotnych sta- nowią osoby do 34 roku życia. Blisko 40 % bezrobotnych to ludzie w wieku 35 – 54 lata. Jedynie grupa bezrobotnych powyżej 55 roku życia jest nieliczna, między innymi ze względu wcześniejszego przejścia na emeryturę lub systemu zasiłków i świadczeń przedemerytalnych.

TABELA 40: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształce- nia. Stan na 28 lutego 2006 roku.

Liczba Struktura W tym liczba Wykształcenie bezrobotnych (%) kobiet ogółem Wyższe 6 1,39 5 Policealne i średnie zawodowe 82 18,94 61 Średnie ogólnokształcące 26 6,00 21 Zasadnicze zawodowe 145 33,49 68 Gimnazjalne i poniżej 174 40,18 81

RYCINA 11: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształce- nia. Stan na 28 lutego 2006 roku. Gmina Kotla Strona 63 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

6% 1%

19% 41%

33%

gimnazjalne i poniżej zasadnicze zawodowe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące wyższe Gmina Kotla Strona 64 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niż- szym stanowią blisko 75 % ogółu zarejestrowanych. Natomiast osoby pozostające bez pracy i legitymujące się wykształceniem wyższym stanowią niewiele powyżej 1 % ogółu bezrobotnych. Wskaźnik ten, podobnie jak powyższe odpowiadają śred- nim wartościom charakteryzującym kraj oraz region.

TABELA 41: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy. Stan na 28 lutego 2006 roku.

Staż pracy w latach Liczba bezrobotnych Struktura (%) W tym liczba ogółem kobiet Bez stażu 119 27,48 85 Do 1 roku 48 11,09 26 1 – 5 95 21,94 50 5 – 10 57 13,16 31 10 – 20 63 14,55 29 20 – 30 44 10,16 15 30 lat i więcej 7 1,62 0

RYCINA 12: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy. Stan na 28 lutego 2006 roku.

250

H 200 C Y N T

O 150 B 119 O

R 95 Z E

B 100

A 57 63 B 48 44 Z C I

L 50 7

0 bez do 1 1 - 5 5 - 10 10 - 20 20 - 30 30 i stażu roku więcej STAŻ PRACY W LATACH Gmina Kotla Strona 65 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Ponad 26 % zarejestrowanych bezrobotnych ma za sobą staż pracy dłuższy niż 10 lat. Znacznie liczniejszą grupę stanowią bezrobotni, którzy nie podejmowali jeszcze pracy bądź mają staż do 1 roku. Społeczność ta stanowi łącznie blisko 39 % ogółu zarejestrowanych. Niekorzystnym zjawiskiem jest fakt, że w tej drugiej grupie są głównie ludzie młodzi, absolwenci średnich szkół technicznych oraz liceów. Powyż- sze wskaźniki charakteryzujące strukturę bezrobotnych według stażu pracy w gminie Kotla przedstawiają się mniej korzystnie od średniej w województwie, szczegól- nie ze względu na krótszy staż pracy obecnie bezrobotnych.

TABELA 42: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawania bez pracy. Stan na 28 lutego 2006 roku.

Czas pozostawania bez Liczba bezrobotnych Struktura W tym liczba pracy w miesiącach ogółem (%) kobiet Do 1 42 9,70 18 1 – 3 63 14,55 32 3 – 6 74 17,09 36 6 – 12 83 19,17 50 12 – 24 50 11,55 26 Powyżej 24 miesięcy 121 27,94 74

RYCINA 13: Gmina Kotla – bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawania bez pracy. Stan na 28 lutego 2006 roku.

140

H 120 C Y

N 100

T 121 O B 80 O 83

R 74 Z

E 60 63 B

A 50

B 40 42 Z C I

L 20

0 do 1 1 - 3 3 - 6 6 - 12 12 - 24 powyżej 24 Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Gmina Kotla Strona 66 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

72 % bezrobotnych pozostaje bez pracy nie dłużej niż 24 miesiące. Jest to grupa osób objęta zwolnieniami w latach 2003 – 2004 oraz dodatkowo zasilona absol- wentami szkół średnich, zwłaszcza zawodowych i technicznych. Natomiast za ne- gatywny należy uznać fakt, że 28 % bezrobotnych pozostaje bez pracy dłużej niż 2 lata. Jest to jeden z symptomów bezrobocia strukturalnego.

Niepokojącym zjawiskiem jest brak ofert pracy. Problematykę tą potęguje wcho- dzący w wiek produkcyjny i zawodowy wyż demograficzny z I połowy lat 80-tych XX wieku. Natychmiastowe stworzenie kilkuset miejsc pracy, oparte tylko o środki własne samorządu jest praktycznie niemożliwe. Szansę na poprawę sytuacji upa- truje się w restrukturyzacji sektora rolniczego i znalezieniu grupy inwestorów strategicznych, mogących zatrudnić kilkuset pracowników. Gmina posiada tereny i warunki infrastrukturalne do przyjęcia niezbędnych zamierzeń. Ważnym atutem jest również bezpośrednie położenie na granicy dynamicznie funkcjonującego Legnicko – Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM).

4. 5. Ochrona zdrowia i opieka społeczna.

4.5.1. Służba zdrowia.

Całość infrastruktury służby zdrowia zlokalizowana jest w miejscowości Kotla i składa się z następujących elementów:  Gminny Ośrodek Zdrowia – publiczny zakład opieki zdrowotnej;  Indywidualna Praktyka Stomatologiczna – niepubliczny zakład opieki zdrowotnej.

Personel służby zdrowia składa się z:  1 lekarza internisty;  1 lekarza pediatry;  1 lekarza stomatologa;  3 pielęgniarek, w tym 1 higienistka szkolna.

Z powyższych danych wynika, że w gminie liczba ludności przypadająca na 1:  lekarza medycyny wynosi 2033 osoby;  stomatologa – 4066 osób;  pielęgniarkę – 1355 osób.

Na terenie gminy jest 1 apteka w Kotli. Nie ma żłobków. Gminny Ośrodek Zdrowia zapewnia mieszkańcom gminy podstawową opiekę medyczną. Korzystanie ze specjalistycznych usług medycznych odbywa się w placówkach zlokalizowanych poza granicami gminy, głównie w: Głogowie, Legnicy oraz Wrocławiu. Gmina Kotla Strona 67 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 43: Gmina Kotla – dostępność do usług służby zdrowia w 2004 roku.

Liczba mieszkańców Gmina Powiat Województwo przypadająca na 1 obiekt: Kotla Głogowski Dolnośląskie Apteki 4066 3371 3714 Ośrodki zdrowia8 2033 1537 2203

Powyższe parametry występujące w gminie Kotla są zbliżone do warunków w innych gminach wiejskich oraz mniej korzystne od uwarunkowań charakteryzujących powiat głogowski oraz województwo dolnośląskie. Jednakże dane dotyczące powiatu oraz województwa obejmują również statystykę dotyczącą miast.

Obecnie zlokalizowana w gminie sieć placówek służby zdrowia jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb i nie przewiduje się w najbliższych latach budowy nowej bądź likwidacji żadnej z funkcjonujących obecnie placówek.

4.5.2. Opieka społeczna.

Opieką społeczną na terenie gminy zarządza Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kotli. W 2005 roku rozdysponowano następującą pomoc:  zasiłki okresowe – 440 świadczeń;  zasiłki celowe – 187 świadczeń;  zasiłki celowe specjalne – 26 świadczeń;  zasiłki stałe – 233 świadczenia;  posiłki dla dzieci i młodzieży w szkołach – 25715 świadczeń.

TABELA 44: Gmina Kotla – liczba osób korzystających z pomocy społecznej w latach 1996 – 2005.

Rok Liczba osób korzystających z pomocy 1996 427 1997 541 1998 376 1999 350 2000 344 2001 278 2002 287 2003 268 2004 248 2005 228

8 Powyższa statystyka obejmuje: szpitale ogólne, przychodnie, ośrodki zdrowia oraz prakty- ki lekarskie. Gmina Kotla Strona 68 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Powyższy rozkład odzwierciedla dynamikę kształtowania się bezrobocia na terenie gminy, ponieważ nadal głównym powodem ubiegania się o pomoc społeczną jest brak pracy zarobkowej. Znacznie odbiegająca od wieloletniej średniej liczba osób, która otrzymała pomoc społeczną w 1997 roku, spowodowana była pomocą dla po- wodzian z lipca 1997 roku.

W najbliższej przyszłości nie przewiduje się rozbudowy infrastruktury związanej z gminną pomocą społeczną.

4. 6. Oświata i wychowanie.

W roku szkolnym 2005 / 2006 sieć oświatowa na terenie miasta i gminy składa się z:  Przedszkola Publicznego w Kotli;  Szkoły Podstawowej w Kotli;  Szkoły Podstawowej w Chociemyśli;  Gimnazjum Gminnego w Kotli.

TABELA 45: Gmina Kotla – charakterystyka wychowania przedszkolnego, podstawowego i gimnazjalnego w roku szkolnym 2005 / 20069.

Placówka Liczba Liczba Liczba uczniów uczniów nauczycieli10 na 1 nauczyciela Przedszkole Kotla 70 8 8,8 SP Kotla 204 17 12,0 SP Chociemyśl 88 17 5,2 Gimnazjum Kotla 175 20 8,8

Ogółem w roku szkolnym 2005 / 2006 z gminnej sieci oświatowej korzysta:  70 uczniów w przedszkolu;  292 uczniów w szkołach podstawowych;  175 uczniów w gimnazjum.

Pozostają oni pod opieką 62 nauczycieli. Średnio w gminie na 1 nauczyciela przypada:  9 uczniów w przedszkolu;  9 uczniów w szkołach podstawowych;  9 uczniów w gimnazjum.

9 Dane z początku roku szkolnego 2005 / 2006, to jest z września 2005. 10 Wartość podawana jest niezależnie od formy zatrudnienia. Gmina Kotla Strona 69 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 46: Gmina Kotla – charakterystyka wychowania przedszkolnego w roku szkolnym 2005 / 2006. Stan na kwiecień 2006.

Wyszczególnienie Przedszkole Kotla Liczba uczniów 84 Liczba oddziałów 3 Liczna uczniów na 1 oddział 28 Liczba nauczycieli 8 Liczba uczniów na 1 nauczyciela 10,5 Korzystanie z posiłków w placówce TAK

TABELA 47: Gmina Kotla – charakterystyka szkolnictwa podstawowego w roku szkolnym 2005 / 2006. Stan na kwiecień 2006.

Wyszczególnienie Szkoła Podstawowa Kotla Chociemyśl Liczba uczniów 201 86 + 1111 Liczba oddziałów 12 6 + 1 Liczna uczniów na 1 oddział 16,8 13,9 Liczba nauczycieli 23 15 Liczba uczniów na 1 nauczyciela 8,8 6,5 Dostęp do internetu TAK TAK Pedagog szkolny TAK NIE Zajęcia dodatkowe TAK TAK Biblioteka szkolna TAK TAK Zajęcia w świetlicy szkolnej TAK TAK Korzystanie z posiłków w szkole NIE TAK Sala gimnastyczna TAK TAK Boiska i place sportowe TAK TAK

TABELA 48: Gmina Kotla – charakterystyka szkolnictwa gimnazjalnego w roku szkolnym 2005 / 2006. Stan na kwiecień 2006.

Wyszczególnienie Gimnazjum Kotla 1 2 Liczba uczniów 175 Liczba oddziałów 7 Liczna uczniów na 1 oddział 25 Liczba nauczycieli 18 Liczba uczniów na 1 nauczyciela 9,7

11 Oddział przedszkolny – klasa „0”. Gmina Kotla Strona 70 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Dostęp do internetu TAK 1 2 Pedagog szkolny TAK Zajęcia dodatkowe TAK Biblioteka szkolna TAK Zajęcia w świetlicy szkolnej TAK Korzystanie z posiłków w szkole TAK Sala gimnastyczna TAK Boiska i place sportowe TAK

TABELA 49: Gmina Kotla – wybrane wskaźniki charakteryzujące sieć szkolno – oświatową w roku 2004 / 2005.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Liczba dzieci na 1 przedszkole 106,0 125,0 119,0 Liczba miejsc w przedszkolach 0,8 1,0 1,1 na 1 dziecko w przedszkolu Liczba uczniów na 1 149,0 277,8 216,5 szkołę podstawową Liczba uczniów na 1 pomieszczenie 15,7 21,1 18,2 w szkołach podstawowych Liczba pomieszczeń szkolnych 9,5 13,1 11,9 na 1 szkołę podstawową Liczba uczniów na 1 gimnazjum 182,0 295,9 247,9 Liczba uczniów na 1 pomieszczenie 26,0 21,5 23,5 w gimnazjum Liczba pomieszczeń szkolnych 7,0 13,8 10,6 na 1 gimnazjum

Wskaźniki dotyczące poszczególnych typów sieci oświatowej są zróżnicowane. Przeciętna liczba uczniów przypadająca na 1 obiekt w placówkach oświatowych jest w gminie Kotla niższa od porównywanych wartości. Wpływ na to ma głównie kameralny charakter placówek oświatowych w gminie. Potwierdza to między innymi mniejsza liczba pomieszczeń na 1 placówkę. Natomiast w przypadku gimnazjum sytuacja dotycząca pomieszczeń jest odwrotna, bowiem tylko jeden obiekt w gminie Kotla świadczy usługi na tym szczeblu nauczania. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że w analizowanym roku szkolnym (2004/2005) nominalna liczba miejsc w przedszkolach w gminie Kotla była niższa niż liczba dzieci do niego uczęszczających. Gmina Kotla Strona 71 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Młodzież z gminy Kotla korzysta również z bogatej sieci placówek zlokalizowanych poza granicami samorządu, głównie w Głogowie oraz w Legnicy, Zielonej Górze i Wrocławiu Dotyczy to pobierania nauki w szkołach średnich oraz na wyższych uczelniach.

Obecnie gminna sieć oświatowa jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb i nie przewiduje się w najbliższych latach budowy nowej bądź likwidacji żadnej z funk- cjonujących obecnie placówek. Jednakże w dłuższej perspektywie, w związku z postępującym niżem demograficznym, należy rozważyć możliwość uszczuplenia sieci szkół podstawowych.

4. 7. Kultura.

Rozpowszechnianiem kultury na terenie gminy zajmuje się Gminny Ośrodek Kultu- ry i Sportu (GOKiS) zlokalizowany w Kotli. Jego integralną częścią są następujące placówki:  Wiejskie Centrum Kultury i Sportu w Sobczycach;  Wiejski Dom Kultury w Grochowicach;  Wiejski Dom Kultury w Chociemyśli.

Ośrodki prowadzą działalność kulturalno – oświatowo – sportową. Zorganizowane są w liczne kluby i sekcje zainteresowań. Infrastrukturę kulturalną uzupełniają ogól- nodostępne świetlice wiejskie zlokalizowane w miejscowościach:  Ceber;  Chociemyśl;  Głogówko;  Grochowice;  Kotla;  Kozie Doły;  Krzekotówek;  Moszowice;  Skidniów;  Zabiele; oraz 4 remizy strażackie we wsiach:  Chociemyśl;  Grochowice;  Kotla;  Sobczyce.

Na terenie gminy działają trzy zespoły folklorystyczne:  „Wrzos” z Chociemyśli;  „Skidniowianie” ze Skidniowa; Gmina Kotla Strona 72 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 „Grochowiczanki” z Grochowic. oraz 2 sekcje artystyczne:  plastyczna „Akcent”;  wokalna „Wiolinki”. Opiekę nad zespołami i sekcjami sprawuje GOKiS w Kotli. Miejscowe grupy i ze- społy biorą udział w cyklicznych imprezach rangi regionalnej, wojewódzkiej czy ogólnopolskiej. Ponadto na terenie gminy organizowane są liczne imprezy kulturalno – sportowe o randze lokalnej i regionalnej. Kalendarz imprez kulturalnych przedstawia się następująco:  lokalny Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy;  Gminny Turniej Wsi – jarmark;  plener malarsko – rzeźbiarski w Chociemyśli;  „Stachuriada” w Grochowicach  Dożynki Gminne;  „Spotkania z Rozrywką” – cykl imprez dla dzieci i młodzieży w okresie ferii zi- mowych i wakacji letnich;  regionalne zawody konne w skokach przez przeszkody;  Folwark Filmowy PGRiA12. Folwark Filmowy PGRIA to międzynarodowe kursy z zakresu: reżyserii, scenopi- sarstwa i produkcji filmowej, odbywające się w częściowo odrestaurowanym Ze- spole Pałacowym w Kotli. Uroczyste otwarcie imprezy nastąpiło 6 lipca 2002 roku. W inauguracyjnych zajęciach udział wzięli studenci i aktorzy między innymi z: Indii, Holandii, Norwegii, Niemiec, Wielkiej Brytanii oraz Turcji. Organizatorem zajęć jest obecna właścicielka zabytkowego Zespołu Pałacowego.

Integralną częścią GOKiS jest Biblioteka Publiczna w Kotli z filiami w Chociemyśli i Grochowicach. Działalność biblioteki służy zaspokajaniu potrzeb czytelniczych spo- łeczeństwa, jego wychowaniu i upowszechnianiu oraz rozwojowi kultury i wiedzy. Biblioteka Publiczna wraz z filiami posiada księgozbiór liczony na około 28,9 tysią- ca woluminów. Korzysta z niej rocznie blisko 700 osób. W 2004 roku wypożyczenia na 1 czytelnika wyniosły 18,3 woluminów.

TABELA 50: Gmina Kotla – uwarunkowania charakteryzujące usługi kultury w 2004 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Ilość mieszkańców 1355 4173 3625 na 1 bibliotekę Księgozbiór w woluminach 7108 2777 3685 na 1000 mieszkańców

12 Pełna nazwa – „Folwark Filmowy Polskiego Gospodarstwa Reżyserów i Aktorów”. Gmina Kotla Strona 73 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Wypożyczenia w woluminach 18,3 18,9 21,0 na 1 czytelnika Liczba mieszkańców na 1 kino - 87637 61554 Liczba mieszkańców na 1 muzeum - 87637 65751 Z usług kultury wyższego rzędu (np.: teatry, opery, galerie, muzea, wystawy, itp.) mieszkańcy gminy Kotla korzystają poza jej granicami, głównie w Głogowie, Legni- cy, Zielonej Górze i Wrocławiu.

Obecna sieć i zakres usług kultury jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb. Władze samorządowe zamierzają nadal utrzymywać i kontynuować działalność ist- niejących placówek kulturalnych. Ponadto przyszłe działania powinny prowadzić do zachęcenia uczestnictwem w życiu kulturalnym miasta i gminy coraz większej liczby mieszkańców. Osiągnąć to można między innymi poprzez szersze dostosowanie oferty w kierunku potrzeb różnych grup wiekowych, między innymi wzbogaca- jąc obecną ofertę oraz łącząc działalność instytucji kulturalnych z innymi rodzajami aktywności, szczególnie w dziedzinach: sportu, rekreacji, gastronomii czy rozrywki. W najbliższym czasie nie przewiduje się likwidacji żadnej z placówek kulturalnych. Wśród niesprecyzowanych jeszcze zamierzeń inwestycyjnych wymienia się między innymi budowę sali wiejskiej w Kulowie (rozbiórka starej).

4. 8. Sport.

Działania klubów i licznych sekcji sportowych oraz urozmaicona infrastruktura sportowa to podstawowa możliwość rozwoju kultury fizycznej wśród mieszkańców miasta i gminy, a szczególnie dzieci i młodzieży. Organizacją aktywności związanych ze sportem zajmuje się Gminny Ośrodek Kultury i Sportu (GOKiS) w Kolti. Do gminnych obiektów sportowych należy zaliczyć przede wszystkim:  stadion sportowy w Kotli;  salę gimnastyczną w Kotli;  place sportowe.

Zlokalizowany w Kotli stadion sportowy jest pełnowymiarowym obiektem, na któ- rym odbywa się większość gminnych imprez sportowych i kulturalnych. Jest on tak- że miejscem treningu oraz rozgrywek drużyny sportowej LZS „ZRYW” Kotla. Jego infrastrukturę wzbogaca budynek pełniący rolę szatni, do którego doprowadzona jest woda i sanitariaty, scena, widownia oraz stałe podłączenie linii energetycznej. Obecnie obiekt jest w rozbudowie.

W 1994 roku oddano do użytku salę sportową w Kotli o powierzchni 288 m². Obiekt posiada pełne zaplecze socjalne w postaci: natrysków, szatni oraz sanitariatów. Służy głównie uczniom szkoły podstawowej i gimnazjum oraz innym sekcjom spor- towym. Gmina Kotla Strona 74 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Place sportowe zlokalizowane są w miejscowościach: Chociemyśl, Grochowice, Krzekotówek, Moszowice, Skidniów, Sobczyce i Zabiele. Infrastrukturę sportową na terenie gminy wzbogacają obiekty i place sportowe zlokalizowane przy placów- kach szkolnych.

Działania samorządu powinny nadal koncentrować się wokół rozwoju oraz upo- wszechniania na terenie gminy różnych form sportu i rekreacji. Analogicznie do przedsięwzięć związanych z kulturą, należy kontynuować możliwość zrzeszania się w klubach i sekcjach sportowych dla miejscowej młodzieży. W najbliższych latach nie planuje się likwidacji obecnych obiektów. Wśród zamierzeń inwestycyjnych wymienia się budowę nowego boiska w Głogówku oraz modernizację boisk w Ski- dniowie, Krzekotówku i Grochowich. Planuje się także budowę drugiej sali gimna- stycznej w Kotli. Taka docelowa sieć obiektów sportowo – rekreacyjnych będzie w pełni wystarczająca z punktu widzenia potrzeb gminy wiejskiej Kotla.

4. 9. Gospodarka mieszkaniowa.

4.9.1. Zasoby mieszkaniowe.

Przeciętne wskaźniki dotyczące mieszkalnictwa w gminie Kotla są zbliżone do poziomu występującego w skali kraju i województwa dolnośląskiego. Podobnie kształ- tuje się problematyka związana z gospodarką mieszkaniową, to jest:  wysoki odsetek mieszkań o niskim standardzie;  ograniczone fundusze na remonty bieżące;  niezaspokojone potrzeby kwaterunkowe ludności;  wysoka przeciętna liczba osób na 1 mieszkanie;  mała powierzchnia użytkowa w m² na 1 osobę;  wysoka przeciętna liczba osób na 1 izbę.

Na terenie gminy dominuje zabudowa jednorodzinna – zagrodowa i jednorodzinna – usługowa (rzemieślnicza). Zespoły zabudowy wielorodzinnej zlokalizowane są jedynie w miejscowościach: Kotla, Głogówko, Ceber i Dorzecze. Powierzchnie dzia- łek w zależności od typu zabudowy wahają się od 500 do 2000 m². Przeciętna wy- sokość zabudowy wynosi 2, a maksymalnie 3 kondygnacje.

Na podstawie wyników badań z powszechnego spisu ludności w 2002 roku można obliczyć, że spośród 1107 budynków mieszkalnych zlokalizowanych na terenie gminy aż 75 % wybudowano przed 1945 rokiem, z czego 40 % powstało przed 1918 rokiem. Większość z nich wymaga kapitalnych remontów. Gmina Kotla Strona 75 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

TABELA 51: Gmina Kotla – struktura zasobów mieszkaniowych według wieku w 2002 roku.

Okres budowy mieszkania Ilość mieszkań Struktura w % 1 2 3 przed 1918 rokiem 319 28,84 1918 – 1944 516 46,65 1945 – 1970 62 5,61 1971 – 1978 76 6,87 1 2 3 1979 – 1988 105 9,49 1989 – 2002 15 1,36 w budowie 0 0,00 nie ustalono 13 1,18

RYCINA 14: Gmina Kotla – budynki mieszkalne zamieszkane według okresu ich budowy.

600

500 516 W Ó

K 400 N

Y 319 D 300 U B

Ś 200 O L I 100 105 62 76 15 0 przed 1918 1918-1944 1945-1970 1971-1978 1979-1988 1989-2002 rokiem OKRES BUDOWY

TABELA 52: Gmina Kotla – zasoby mieszkaniowe w 2004 roku.

Wyszczególnienie Gmina Kotla Liczba mieszkań 1183 Liczba izb 4880 Gmina Kotla Strona 76 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Całkowita powierzchnia użytkowa mieszkań wyniosła w 2004 roku 96313 m².

TABELA 53: Gmina Kotla – budynki mieszkalne według miejscowości w 2002 roku.

Miejscowość Ilość budynków mieszkalnych 1 2 Ceber 12 Chociemyśl 99 Głogówko 68 1 2 Grochowice 97 Kotla 228 Kozie Doły 52 Krzekotówek 29 Kulów 49 Moszowice 38 Skidniów 63 Skidniówek 8 Sobczyce 75 Zabiele 27

TABELA 54: Gmina Kotla – wskaźniki charakteryzujące warunki zamieszkania w 2004 roku.

Przeciętna: Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Powierzchnia użytkowa w m² 81,41 62,34 65,87 1 mieszkania Powierzchnia użytkowa w m² 19,74 17,02 18,30 1 izby Liczba izb w 1 mieszkaniu 4,13 3,66 3,60 Powierzchnia użytkowa w m² 23,69 20,39 22,87 na 1 osobę Liczba osób w 1 mieszkaniu 3,44 3,06 2,88 Liczba osób w 1 izbie 0,83 0,83 0,80

Powyższa tabela prezentuje wskaźniki statystyczne dotyczące warunków zamieszkania w gminie Kotla. Są one charakterystyczne dla gmin wiejskich. Wskaźniki te odznaczają się bowiem korzystniejszymi uwarunkowaniami na tle powiatu i woje- wództwa (statystycznie obejmujących również duże gminy miejskie) w zakresie powierzchni użytkowej oraz liczbie izb, zaś mniej korzystniejszymi w kontekście prze- Gmina Kotla Strona 77 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

ciętnej liczby osób na 1 mieszkanie oraz 1 izbę. Powodem tego stanu jest z jednej strony znacznie większa kubatura przeciętnego zabudowania na wsi niż w mieście, zaś z drugiej większa liczba osób składających się na 1 gospodarstwo domowe na terenach wiejskich od gospodarstwa charakteryzującego średnie i duże miasto. Gmina Kotla Strona 78 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

RYCINA 15: Gmina Kotla – wybrane wartości charakteryzujące warunki zamieszkania w 2004 roku (I).

) Gmina Kotla 2 m

( 70

a i 60 Powiat n h

c Głogowski

z 50 r e i

w 40 Województwo o p Dolnośląskie a

n 30 t ę i c

e 20 z r P 10

0 1 2 3 1 mieszkania na 1 osobę 1 izby

RYCINA 16: Gmina Kotla – wybrane wartości charakteryzujące warunki zamieszkania w 2004 roku (II).

4,5

4 Gmina Kotla 3,5 A B

Z 3 C I Powiat L

A 2,5 Głogowski N T Ę I 2

C Województwo E

Z 1,5 Dolnośląskie R P 1

0,5

0 1 2 3 osób/mieszkanie izb/mieszkanie osób/izbę Gmina Kotla Strona 79 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

4.9.2. Własność komunalna.

Własnością komunalną objęte są 32 mieszkania, składające się ze 102 izb, o łącz- nej powierzchni użytkowej wynoszącej 1594,57 m². Zarządza nimi Urząd Gminy – Referat Gospodarki Komunalnej. Cena 1 m² powierzchni użytkowej mieszkań komunalnych wynosi średnio 430 złotych.

TABELA 55: Gmina Kotla – komunalne zasoby mieszkaniowe w 2005 roku.

Wyszczególnienie Własność Gminy Kotla % ogółu zasobów Mieszkania 32 2,70 Izby 102 2,09 Powierzchnia użytkowa w m² 1594,57 1,66

Własność komunalna stanowi zaledwie 1,66 % ogółu zasobów mieszkaniowych na terenie gminy Kotla. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania komunalnego wynosi 49,83 m² i składa się średnio z 3,19 izb. Obecnie na przydział mieszkania komunalnego oczekuje 6 rodzin.

4.9.3. Budownictwo mieszkaniowe.

Na terenie gminy Kotla w 2004 roku oddano do użytku 1 mieszkanie, składające się z 5 izb. Łączna powierzchnia użytkowa nowo oddanych mieszkań wyniosła 167 m². Mieszkania oddano do użytku w systemie jednorodzinnym. Obecnie cena 1 m² terenu przeznaczonego pod budownictwo mieszkaniowe waha się w granicach od 10 do 20 złotych. Jej poziom jest uzależniony od lokalizacji i stopnia uzbrojenia.

TABELA 56: Gmina Kotla – mieszkania oddane do użytku w 2004 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie 1 2 3 4 Mieszkania oddane do użytku 0,25 2,64 2,25 na 1000 ludności Mieszkania oddane do użytku w budownictwie indywidualnym na 1000 0,25 1,40 1,38 ludności Nowe izby mieszkalne na 1000 1,23 11,64 9,72 ludności Przeciętna powierzchnia użytkowa 167,00 97,74 104,94 1 nowego mieszkania w m² Przeciętna powierzchnia użytkowa Gmina Kotla Strona 80 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

1 nowego mieszkania w 167,00 137,50 137,51 budownictwie indywidualnym w m² 1 2 3 4 Przeciętna ilość izb w nowym miesz- 5,00 4,42 4,33 kaniu Przeciętna ilość izb w nowym mieszkaniu w budownictwie 5,00 5,72 5,41 indywidualnym

Ze względu na fakt, że na terenie gminy Kotla w 2004 roku oddano do użytku zaledwie 1 mieszkanie, porównywanie wskaźników statystycznych ze średnią charakte- ryzującą ruch budowlany na terenie całego powiatu i województwa jest bezcelowe. Należy nadmienić, że prezentowane dane nie są wizerunkiem stałych tendencji lecz tylko obrazem sytuacji w danym roku i mogą z roku na rok ulegać znacznym zmianom. Bez względu na to gmina Kotla jest atrakcyjnym miejscem pod wzglę- dem budownictwa mieszkaniowego. Wpływ na to mają głównie walory krajobrazowe i przyrodnicze oraz bliskość aglomeracji głogowskiej. Należy więc promować tereny przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe, licząc głównie na napływ osadników, szczególnie z pobliskiego Głogowa. Jednocześnie należy prowadzić wyważoną politykę w zakresie wyznaczania miejsc pod budownictwo mieszkaniowe. Zbytnie nasycenie zabudową mieszkaniową, szczególnie na terenach atrakcyjnych krajobrazowo, może spowodować odwrócenie obecnych, potencjalnie korzystnych możliwości.

4.9.4. Kierunki rozwoju budownictwa mieszkaniowego.

Przyjęte uchwałą Rady Gminy w Kotli nr XIV/76/2000 z dnia 14 marca 2000 roku Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania przestrzennego Gminy Ko- tla zakłada rozwój następujących terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe:

 strefa skoncentrowanej zabudowy z usługami centrotwórczymi:

Strefa ta obejmuje istniejące tereny mieszkalno – usługowe w miejscowości Kotla.

 strefa zabudowy o niskiej intensywności:

W pierwszej kolejności ma służyć zaspokojeniu potrzeb samorządowej wspólnoty mieszkaniowej. Strefa ta obejmuje tereny obecnie nie zainwestowane lub częścio- wo zainwestowane. Przewidziana jest jako osiedle domków jednorodzinnych przede wszystkim dla potrzeb gminy, a także dla osadnictwa ludności napływowej. Gmina Kotla Strona 81 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 strefa zabudowy jednorodzinnej z dopuszczalną nieuciążliwą działalnością produkcyjną, rzemieślniczą i usługową:

Strefa ta zlokalizowana jest w północnej części Kotli. Służyć ma ona głównie zaspokojeniu potrzebom terenowym w zakresie poza rolniczych dziedzin działalności gospodarczej. Przewiduje się tutaj rozwój funkcji mieszkaniowo – produkcyjnych oraz usług rzemieślniczych z pełną infrastrukturą techniczną, usługami i komunika- cją.

 strefa zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem budownictwa jednorodzinnego, usług i terenów zielonych:

Strefą tą objęto wszystkie miejscowości na terenie gminy z wyłączeniem Kotli oraz Głogówka. Celem umożliwienia rozwoju poza rolniczych form działalności przewiduje się tutaj możliwość lokalizacji nieuciążliwych zakładów rzemieślniczych lub drobnej nieuciążliwej produkcji.

 tereny predestynowane do rozwoju funkcji mieszkaniowej:

Strefa ta obejmuje tereny położone w północnej części gminy przy drodze woje- wódzkiej nr 319.

 tereny przeznaczone pod budownictwo letniskowe:

Tereny przeznaczone pod budownictwo letniskowe położone są w północnej części gminy w rejonie miejscowości Kulów. O lokalizacji tej zdecydowały dogodne warunki fizjograficzne, bliskość lasów oraz stosunkowo niewielka odległość od drogi wo- jewódzkiej.

Przyszłe inwestycje na wszystkich wyżej wymienionych terenach wymagają uprzedniego opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Powinien on przede wszystkim rozwiązać problematykę: powiązań komunikacyjnych, zaopatrzenia w energię elektryczną, wodę, gaz oraz usuwania i unieszkodliwiania odpadów.

4. 10. Bezpieczeństwo publiczne.

4.10.1. Policja. Gmina Kotla Strona 82 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Stan bezpieczeństwa w gminie w znacznym stopniu jest zdeterminowany przez funkcjonowanie stosownych jednostek powołanych w tym celu. W Kotli funkcjonuje posterunek rewiru dzielnicowych Policji Państwowej, który podlega Komendzie Po- wiatowej Policji w Głogowie. Do obsługi poszczególnych rejonów gminy oddelego- wanych jest 4 funkcjonariuszy. Policjanci obsługujący obszar gminy Kotla dysponu- ją pojazdem służbowym.

Z punktu widzenia gospodarki przestrzennej nie przewiduje się dodatkowych potrzeb terenowych związanych z funkcjonowaniem Policji.

4.10.2. Ochrona przeciwpożarowa.

W zakresie ochrony przeciwpożarowej rejon gminy Kotla podlega Komendzie Po- wiatowej Państwowej Straży Pożarnej (PSP) w Głogowie. Na terenie gminy funk- cjonują 4 jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP) zlokalizowane w nastę- pujących miejscowościach:  Kotla;  Chociemyśl;  Grochowice;  Sobczyce.

Wyposażenie techniczne miejscowych jednostek OSP obejmuje między innymi:  OSP Kotla – samochód średni GBM 2/8 i motopompa;  OSP Chociemyśl – samochód GBM 2/8 i motopompa;  OSP Grochowice – samochód GBM 2/8 i motopompa;  OSP Sobczyce – motopompa.

Statystycznie w ciągu roku odnotowuje się około 35 wyjazdów do zagrożeń, w tym 25 wyjazdów do pożarów.

Z punktu widzenia gospodarki przestrzennej nie przewiduje się dodatkowych potrzeb terenowych związanych z funkcjonowaniem miejscowych jednostek OSP. Gmina Kotla Strona 83 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

4.10.3. Ochrona przeciwpowodziowa.

Stopień zagrożenia powodziowego w dolinie rzeki Odry determinowany jest zarów- no czynnikami naturalnymi, takimi jak: natężenie opadów atmosferycznych, powierzchnia i ukształtowanie powierzchni zlewni i jej poszczególnych dopływów, jak również czynnikami antropogenicznymi, takimi jak: regulacja koryt rzecznych, infrastruktura hydrotechniczna, stopień zagospodarowania dolin rzecznych.

Największe zagrożenie powodziowe dla gminy Kotla stanowią wezbrania powodziowe w górnym oraz środkowym biegu zlewni rzeki Odry, pomiędzy Opolem, Wrocławiem i Głogowem. Górna część zlewni rzeki Odry to tereny górskie i pod- górskie. Opady atmosferyczne przekraczają tam 700 mm rocznie, powstając wskutek ścierania się mas chłodnego powietrza polarno – morskiego z bardzo ciepłym powietrzem zwrotnikowym. Górski charakter dorzecza górnej Odry i jej większych dopływów (Olza i Opava zasilana dodatkowo Moravicą) oraz wysokie natężenie opadów niejednokrotnie powodują duży spływ powierzchniowy i gwałtowny przybór wody. Odcinek ten położony jest na terenie Republiki Czeskiej (Oderske Vrchy – Góry Odrzańskie). Pomiędzy Opolem a Wrocławiem Odrę zasilają rzeki: Nysa Kłodzka, Oława, Ślęza i Bystrzyca ze Strzegomką. Rzeki te zbierają wody opado- we z Przedgórza Sudeckiego (Oława, Ślęza) oraz z Sudetów Wschodnich i Środ- kowych (Nysa Kłodzka, Bystrzyca ze Strzegomką). Obszary te charakteryzują się jeszcze większym potencjalnym natężeniem opadów niż Oderske Vrchy. Natomiast pomiędzy Wrocławiem a Głogowem Odrę zasilają rzeki: Cicha Woda, Kaczawa i Barycz. W tym zestawie najgroźniejsza jest rzeka Kaczawa i zasilające ją dopływy: Nysa Szalona oraz Czarna Woda.

Odra zaliczana jest do rzek europejskich o największym potencjale powodziowym. Około ¾ maksymalnych wezbrań rocznych występuje w miesiącach: czerwiec, li- piec i sierpień. W porównaniu z powodziami letnimi wezbrania zimowe w dorzeczu Odry są rzadsze i charakteryzują się wielokrotnie mniejszymi stratami materialny- mi. Południowa część gminy Kotla z uwagi na położenie w dolinie rzeki Odry, znajduje się w zasięgu oddziaływania wielkich wód powodziowych, zalewających tereny zamieszkane i zabudowane począwszy od XII wieku, powodując wielkie szkody materialne, szczególnie w czasie powodzi w latach: 1903, 1977, 1985 i 1997.

Powódź z lipca 1997 roku stwarzała duże zagrożenie dla mieszkańców gminy. Nie zostały przerwane wały przeciwpowodziowe, dzięki czemu fala powodziowa nie ob- jęła całej doliny Odry. Zalanie terenu wystąpiło w międzywalu, a na pozostałym obszarze miało miejsce podsiąkanie wody. Zalany został, łącznie z podsiąkami, teren o powierzchni 1296 ha. Ewakuowano 1611 osób z miejscowości: Skidniów, Skid- niówek, Ceber, Zabiele, Dorzecze, Pękoszów, Bogomice, Kozie Doły, Chociemyśl, Gmina Kotla Strona 84 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Sobczyce, Moszowice i Krzekotówek. Według prognoz, przy natężeniu przepływu Q = 3.640 m³ / s (wielkość równa natężeniu przepływu w czasie powodzi z lipca 1997 roku) w przypadku przerwania wałów przeciwpowodziowych, obszar zalania obejmie całą południową część gminy, pokrywając się z obniżeniem terenu, które stanowi krainę geograficzną: Pradolina Barycko – Głogowska. Cyklicznie pojawia- jące się zalewy powodziowe wykazały słabe przygotowanie techniczne obszaru ca- łej zlewni do bezpiecznego przeprowadzenia wód powodziowych. Dla poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego została opracowana koncepcja modernizacji i budowy obwałowania rzeki Odry również na odcinku rzeki obejmującym swoim zasięgiem obszar gminy Kotla.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) we Wrocławiu nie posiada opracowanego studium obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzą, o którym mowa w art. 79 ust. 2 Ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (DZ. U. Nr 239, poz. 2019 z późniejszymi zmianami). Na podstawie „Opracowania zasięgów zalewów rzek kontrolowanych na obszarze RZGW przy uwzględnieniu Q1% i Q10%” opracowanego przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) we Wrocławiu w 2003 roku wynika, że prawy brzeg rzeki Odry jest na całej długości gminy Kotla obwałowany i wody o prawdopodobieństwie Q1% mieszczą się w granicach obwałowań. Tereny międzywala należy traktować, zgodnie z art. 82 ust. 1 pkt 1 Ustawy Prawo wodne z 2001 roku, jako obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią.

W razie wystąpienia zagrożenia powodziowego ochronę przed żywiołem sprawuje na terenie powiatu głogowskiego Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego, zaś na terenie gminy Kotla Gminny Zespół Reagowania Kryzysowego. Bardzo ważnym elementem lokalnego systemu ostrzegania przed powodzią jest stałe monitorowanie oraz pomiar stanu wód płynących w rzece Odrze. Na terenie powiatu zlokalizowany jest jeden wodowskaz, znajdujący się na terenie miasta Głogów.

TABELA 57: Gmina Kotla – lokalizacja i parametry pomiarowe właściwego dla lokalnej ochrony przeciwpowodziowej wodowskazu.

Nazwa Km Stan wody w cm wodowskazu Rzeka rzeki ostrze- alarmowy absolutny średni gawczy (16 VII 1997) Głogów Odra 395 350 400 713 279

Dokumenty planistyczne wyższego rzędu, takie jak między innymi „Studium Zago- spodarowania Przestrzennego Pasma Odry” czy „Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego”, wśród pożądanych dla poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego inwestycji na terenie gminy Kotla wymienia budowę nowych wałów prze- Gmina Kotla Strona 85 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

ciwpowodziowych oraz zwiększenie wskaźnika lesistości na terenach bezpośred- nio zagrożonych zalaniem. Gmina Kotla Strona 86 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

4. 11. Administracja samorządowa.

4.11.1. Urząd Gminy.

Urząd Gminy, zlokalizowany w miejscowości Kotla, nadzoruje aktywności społecz- no – gospodarcze w gminie. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym na czele urzędu gminy wiejskiej stoi Wójt. Jest on kierownikiem Urzędu i zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Struktura organizacyjna Urzędu Gminy Kotla składa się z następujących referatów i stanowisk:  Wójt;  Zastępca Wójta;  Radca prawny;  Sekretarz Gminy;  Skarbnik Gminy – kieruje pracą Referatu Finansowego, w skład którego wcho- dzą: - stanowisko ds. księgowości budżetowej, zastępca skarbnika; - stanowisko ds. księgowości i wymiaru; - stanowisko ds. wymiaru podatków i opłat; - stanowisko ds. księgowości podatkowej i opłat; - stanowisko ds. gospodarki kasowej, wymiaru VAT i lokali mieszkalnych;  Referat Gospodarki Komunalnej, w skład którego wchodzą: - kierownik Referatu Gospodarki Komunalnej; - stanowisko ds. inwestycji i budownictwa; - stanowisko ds. lokalizacji inwestycji i gospodarki komunalnej; - stanowisko ds. gospodarki wodno – ściekowej; - stanowisko ds. opłat komunalnych; - stanowisko ds. dróg;  Biuro Rady Gminy, w skład którego wchodzi: - stanowisko ds. obsługi Rady Gminy;  Samodzielne stanowiska pracy: - stanowisko ds. organizacyjnych; - stanowisko ds. obywatelskich; - stanowisko ds. kadrowych, ochrony informacji niejawnych i ochrony danych oso- bowych; - stanowisko ds. wojskowych i działalności gospodarczej; - stanowisko ds. planowania, promocji gminy i pozyskiwania środków pozabudżeto- wych; - stanowisko ds. rolnictwa, leśnictwa i gospodarki wodnej; - stanowisko ds. obronnych i zarządzania kryzysowego, szef Gminnego Centrum Reagowania; - komendant gminny ochrony przeciwpożarowej; Gmina Kotla Strona 87 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 Stanowiska obsługi Urzędu: - sprzątaczka, dozorca; - konserwator; - konserwator SUW; - konserwator oczyszczalni ścieków; - elektryk; - robotnik gospodarczy; - 3 stanowiska kierowców OSP.

Ponadto w strukturze Urzędu funkcjonuje Gminny Zespół Reagowania, którego skład osobowy oraz zakres działania określa Wójt odrębnym zarządzeniem.

Ogółem w Urzędzie Gminy Kotla pracują 22 osoby. Ponadto Urzędowi Gminy Kotla podlegają następujące jednostki organizacyjne:  Przedszkole Publiczne w Kotli;  Szkoła Podstawowa w Kotli;  Szkoła Podstawowa w Chociemyśli;  Gimnazjum Gminne w Kotli;  Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Kotli;  Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kotli;  Gminny Zespół Ekonomiczno – Administracyjny Szkół.

4.11.2. Gremia samorządowe.

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym władzę wykonawczą w gminie Kotla sprawuje Wójt, wyłoniony na podstawie bezpośrednich wyborów. Władzę uchwało- dawczą, odpowiednik władzy ustawodawczej Sejmu RP, pełni Rada Gminy, skła- dająca się z 15 osób. W wyniku wyborów samorządowych, które odbyły się jesienią 2002 roku, Rada Gminy w Kotli składa się z 10 mężczyzn i 5 kobiet.

TABELA 58: Gmina Kotla – Radni Gminy według wieku w 2005 roku.

Wiek Liczba radnych Struktura w % 29 i mniej 2 13,33 30 – 39 1 6,67 40 – 59 11 73,33 60 i więcej 1 6,67

4.11.3. Współpraca krajowa i międzynarodowa. Gmina Kotla Strona 88 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Obecnie Gmina Kotla jest członkiem Związku Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Pol- skiej. Poza tym nie należy do innych stowarzyszeń, organizacji i płaszczyzn współ- pracy zarówno na arenie krajowej jak i międzynarodowej. Gmina Kotla Strona 89 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

4. 12. Organizacje społeczne i polityczne.

Na terenie gminy działają liczne organizacje i stowarzyszenia społeczne. W sołec- twach funkcjonują Koła Gospodyń Wiejskich. Ponadto funkcjonują:  Stowarzyszenie Ludowe Zespoły Sportowe „ZRYW” (LZS „ZRYW” Kotla) – zrzeszające ponad 100 członków;  Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – Koło Gminne w Kotli;  Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycz- nych – Koła Gminne w Kotli;  Związek Sybiraków – Koło Gminne w Kotli;  Koło nr 5 „Jaź” w Kotli (Polski Związek Wędkarski);  4 jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP) w miejscowościach: Kotla, Chociemyśl, Grochowice i Sobczyce. Gmina Kotla Strona 90 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

5. Gospodarka.

5. 1. Rolnictwo i leśnictwo.

Gospodarka gminy Kotla to przede wszystkim I sektor gospodarki narodowej czyli rolnictwo i leśnictwo. Przeważają małe gospodarstwa rolne o areale około 10 ha, zajmujące się głównie uprawą ziemi oraz hodowlą. Współpracują na terenie gminy z licznymi podmiotami gospodarczymi.

5.1.1. Struktura użytkowania i własnościowa gruntów.

TABELA 59: Gmina Kotla – użytkowanie gruntów w 2004 roku (w ha).

Użytki rolne Lasy i Pozostałe Powierzchnia W tym grunty grunty i ogólna Razem grunty sady łąki pastwi- leśne nieużytki orne ska 12775 6636 5464 15 746 411 4751 1388

Użytki rolne stanowią 51,95 % ogólnej powierzchni gminy, lasy i grunty leśne 37,19 %, a pozostałe grunty i nieużytki 10,86 %. Natomiast w strukturze użytków rolnych największy odsetek stanowią grunty orne – 82,34 % oraz łąki – 11,24 %.

RYCINA 17: Gmina Kotla – struktura użytkowania gruntów w 2004 roku.

5,8% 3,2% 10,9% 0,1%

42,8%

37,2%

grunty orne lasy i grunty leśne pozostałe łąki pastwiska sady Gmina Kotla Strona 91 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 60: Gmina Kotla – struktura użytkowania gruntów w 2004 roku (w %).

Użytki rolne Lasy i Pozostałe Jednostka W tym grunty grunty i administra- Razem grunty sady łąki pastwi- leśne nieużytki cyjna orne ska Gmina 51,95 82,34 0,23 11,24 6,19 37,19 10,86 Kotla Powiat 61,68 86,06 0,43 8,80 4,71 19,87 18,45 Głogowski Województwo 58,02 77,70 0,70 12,29 9,31 29,42 12,56 Dolnośląskie

RYCINA 18: Gmina Kotla – struktura użytkowania gruntów w 2004 roku w (%).

100 90

w ó

t 80 n u r 70 g

a i

n 60 a

w użytki rolne % o 50

k t w lasy y

ż 40

u pozostałe

r 30 u t k

u 20 r t

S 10 0 1 2 3 Gmina Powiat Województwo

Z powyższej ryciny oraz tabeli wynika, że w porównaniu ze średnią charakteryzują- cą zagospodarowanie w powiecie i województwie, w gminie Kotla zdecydowanie dominują lasy i grunty leśne. Położone tylko na terenie gminy lasy i grunty leśne stanowią 54 % wszystkich lasów w powiecie głogowskim. Użytki rolne oraz tereny określone kategorią „pozostałe”, w skład których wchodzą między innymi: obszary zabudowy mieszkaniowej, tereny przemysłowe, place, ulice, skwery, parki, nieużyt- ki itp., stanowią zbliżony do powiatu oraz województwa udział w strukturze użytko- wania gruntów. Gmina Kotla Strona 92 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 61: Gmina Kotla – użytkowanie gruntów w gospodarstwach indywidual- nych13 w 2002 roku (w ha).

Użytki rolne Lasy i Pozostałe Powierzchnia W tym grunty grunty i ogólna Razem grunty sady łąki pastwi- leśne nieużytki orne ska 4815 4638 4301 13 286 38 24 153

Gospodarstwa indywidualne stanowią 37,69 % powierzchni ogólnej gminy. Użytki rolne stanowią 96,32 % ogólnej powierzchni gruntów gospodarstw indywidualnych, lasy i grunty leśne 0,50 %, a pozostałe ziemie oraz nieużytki 3,18 %. Natomiast struktura użytków rolnych będących we władaniu gospodarstw indywidualnych kształtuje się w następujący sposób:  grunty orne – 92,73 %;  sady – 0,28 %;  łąki – 6,17 %;  pastwiska – 0,82 %.

RYCINA 19: Gmina Kotla – struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach indywidualnych w 2002 roku.

0,8% 3,2% 0,5% 5,9% 0,3%

89,3%

grunty orne łąki pozostałe pastwiska lasy sady

13 Za gospodarstwo indywidualne uważa się gospodarstwo będące własnością lub znajdują- ce się w użytkowaniu osoby fizycznej lub grupy osób. Gmina Kotla Strona 93 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Udział gospodarstw indywidualnych w stosunku do ogólnej powierzchni poszcze- gólnych elementów kształtujących przestrzeń gminy Kotla w 2002 roku przedsta- wiał się w następujący sposób:  użytki rolne razem – 44,82 %;  grunty orne – 47,31 %;  sady – 54,10 %;  łąki – 41,31 %;  pastwiska – 34,11 %;  lasy – 0,67 %;  pozostałe grunty – 3,16 %.

TABELA 62: Gmina Kotla – struktura własności gruntów w 2005 roku.

Własność Powierzchnia Struktura (%) w ha Grunty Skarbu Państwa ogółem 6713 52,64 Zasoby Własności Rolnej Skarbu Państwa 854 12,72 Państwowe Gospodarstwa Leśne 4748 70,73 Grunty przekazane w użytkowanie wieczy- 730 10,87 ste Pozostałe 381 5,68 Grunty osób fizycznych 5617 44,05 Grunty komunalne 227 1,78 Grunty spółdzielni 8 0,06 Pozostałe grunty ogółem 187 1,47

RYCINA 20: Gmina Kotla – struktura własności gruntów w 2005 roku.

1,5% 1,8% 0,1%

skarb państwa osoby fizyczne 44,0% 52,6% grunty komunalne pozostałe grunty grunty spółdzielni Gmina Kotla Strona 94 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

5.1.2. Charakterystyka gospodarstw rolnych.

TABELA 63: Gmina Kotla – użytkowanie gruntów w gospodarstwach rolnych14 w 2002 roku (w ha).

Użytki rolne Lasy i Pozostałe Powierzchnia W tym grunty grunty i ogólna Razem grunty sady łąki pastwi- leśne nieużytki orne ska 5863 5670 5233 17 388 32 20 173

Gospodarstwa rolne stanowią 45,89 % powierzchni ogólnej gminy. Użytki rolne sta- nowią 96,71 % ogólnej powierzchni gruntów gospodarstw rolnych, lasy i grunty le- śne 0,34 %, a pozostałe ziemie oraz nieużytki 2,95 %. Natomiast struktura użytków rolnych będących we władaniu gospodarstw rolnych kształtuje się w następujący sposób: grunty orne – 92,29 %, sady – 0,30 %, łąki – 6,84 %, pastwiska – 0,56 %.

RYCINA 21: Gmina Kotla – struktura użytkowania gruntów w gospodarstwach rolnych w 2002 roku.

0,5% 0,3% 3,0% 6,6% 0,3%

89,3%

grunty orne łąki pozostałe pastwiska lasy sady

14 Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizo- waną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Gmina Kotla Strona 95 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Na terenie gminy Kotla funkcjonuje 475 gospodarstw rolnych. Średnia wielkość gospodarstwa prywatnego zajmuje areał około 10 ha i jest zbliżona do przeciętnej wartości występującej w powiecie głogowskim oraz województwie dolnośląskim.

TABELA 64: Gmina Kotla – struktura powierzchni gospodarstw rolnych w 2005 roku.

Powierzchnia gospodarstwa w ha Ilość gospodarstw Struktura (%) 1 – 2 196 41,26 2 – 5 110 23,16 5 – 10 69 14,53 10 – 15 36 7,58 15 – 20 14 2,95 20 – 50 27 5,68 50 i więcej 23 4,84

RYCINA 22: Gmina Kotla – charakterystyka struktury agrarnej w 2005 roku.

250 225 196 200 W

T 175 S R

A 150

D 110 O 125 P S

O 100 69 G

A 75 B

Z 36 27

C 50 23 I

L 14 25 0 1 - 2 2 - 5 5 - 10 10 - 15 15 - 20 20 - 50 50 i więcej POWIERZCHNIA W HA

Gospodarstwa bardzo małe, to jest o areale do 5 ha, stanowią aż 64,42 % ogólnej liczby gospodarstw w gminie. Gospodarstwa małe, to jest o areale od 5 do 10 ha stanowią ponad 14 %, natomiast gospodarstwa średnie jak na polskie warunki, czyli o powierzchni od 10 ha do 50 ha to ponad 16 % ogółu, a gospodarstwa duże Gmina Kotla Strona 96 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

o areale powyżej 50 ha stanowią zaledwie blisko 5 % ogółu. Należy więc przyjąć, że struktura obszarowa gospodarstw rolnych jest bardzo rozdrobniona. Większość małych gospodarstw poszukuje i będzie poszukiwać dodatkowych, pozarolniczych źródeł dochodu. Aby sprostać realiom współczesnej gospodarki rynkowej należy przyspieszyć tempo restrukturyzacji sektora rolniczego, celem poprawy struktury agrarnej gospodarstw. Należy nadmienić, że na podstawie danych z Powszechne- go Spisu Rolnego z 2002 roku 448 gospodarstw (spośród 599) prowadziło działal- ność wyłącznie rolniczą. Ponadto należy zaznaczyć, że 57 gospodarstw o areale większym niż 15 ha skupiało w swoim władaniu aż 4385 ha spośród 5863 ha ogól- nej powierzchni gospodarstw rolnych, czyli 75 %.

TABELA 65: Gmina Kotla – rozkład gospodarstw rolnych według miejscowości w 2005 roku.

Miejscowość Ilość gospodarstw rolnych Ceber 1 Chociemyśl 67 Głogówko 19 Grochowice 43 Kotla 103 Kozie Doły 39 Krzekotówek 17 Kulów 27 Moszowice 25 Sobczyce 45 Skidniów 52 Zabiele 37

Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego (2002 rok) gospodarstwa rolne z terenu gminy Kotla dysponowały:  298 ciągnikami;  38 kombajnami zbożowymi;  14 kombajnami buraczanymi;  4 kombajnami ziemniaczanymi;  21 samochodami ciężarowymi.

Ponadto:  262 gospodarstw – oborami;  249 gospodarstw dysponowało – stodołami;  222 gospodarstwa – chlewniami;  170 gospodarstw – kurnikami;  128 gospodarstw – budynkami wielofunkcyjnymi; Gmina Kotla Strona 97 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 28 gospodarstw – przechowalniami owoców, warzyw i ziemniaków. 5.1.3. Jakość gleb, uprawy, hodowla i ceny gruntów.

Pod względem jakości gleb wyrażonej klasyfikacją według klas bonitacyjnych gmina Kotla posiada bardzo przeciętne warunki do produkcji rolniczej. Areał gruntów dobrych, będących w III klasie bonitacyjnej (IIIa i IIIb) wynosi 27,87 %. Gleby śred- nie IV klasy bonitacyjnej (IVa i IVb) to 45,40 % ogółu, zaś gleby słabe i bardzo sła- be V i VI klasy bonitacyjnej stanowią 26,72 %. Natomiast udział użytków zielonych będących w III klasie bonitacyjnej wynosi 19,23 %, w IV klasie – 35,45 % zaś naj- słabsze V i VI klasy to 45,32 %. Według opracowanej przez Instytut Upraw, Nawo- żenia i Gleboznawstwa w Puławach (IUNG Puławy) kompleksowej metody waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obliczony dla gminy Kotla wskaźnik warto- ści wynosi 70,1 pkt.

TABELA 66: Gmina Kotla – odsetek gruntów ornych dobrych i średnich (III – IV) klasa bonitacyjna) według miejscowości.

Miejscowość Odsetek gruntów ornych w III – IV klasie bonitacyjnej Bogomice 94,29 Chociemyśl 93,56 Głogówko 0,00 Grochowice 28,38 Kotla 70,94 Kozie Doły 75,47 Krzekotówek 34,60 Kulów 34,50 Moszowice 91,85 Sikdniów 74,67 Sobczyce 87,32 Zabiele 91,74

Grunty o najwyższym wskaźniku bonitacji występują w obrębach: Bogomice, Cho- ciemyśl, Moszowice, Zabiele, Sobczyce, Kozie Doły, Skidniów i Kotla (ponad 70 % gruntów ornych w klasie III – IV), zaś o wskaźniku najsłabszym w miejscowościach: Głogówko, Grochowice, Kulów i Krzekotówek (powyżej 65 % gleb w klasie V – VI). Gmina Kotla Strona 98 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 67: Gmina Kotla – odsetek użytków zielonych dobrych i średnich (III – IV klasa bonitacyjna) według miejscowości.

Miejscowość Odsetek użytków zielonych w III – IV klasie bonitacyjnej Bogomice 87,14 Chociemyśl 59,52 Głogówko 0,00 Grochowice 53,51 Kotla 54,60 Kozie Doły 40,22 Krzekotówek 55,40 Kulów 47,55 Moszowice 86,71 Sikdniów 61,76 Sobczyce 87,31 Zabiele 63,68

Użytki zielone o najwyższym wskaźniku bonitacji występują w obrębach: Sobczyce, Bogomice, Moszowice, Zabiele i Skidniów (ponad 60 % użytków zielonych w klasie III – IV), zaś o wskaźniku najsłabszym w miejscowościach: Głogówko, Kozie Doły i Kulów (powyżej 50 % użytków zielonych w klasie V – VI).

Powyższe uwarunkowania decydują, że głównym kierunkiem w produkcji rolniczej jest uprawa roślinna dostosowana przede wszystkim na potrzeby rolno – spożyw- czego przemysłu przetwórczego oraz hodowla zwierząt. Największe znaczenie w gminie miały w 2002 roku (według danych ze spisu powszechnego) następujące uprawy:  zboża podstawowe – 3222 ha (66,01 % powierzchni zasiewów);  buraki cukrowe – 703 ha (14,40 %);  okopowe pastewne – 500 ha (10,24 %);  kukurydza – 215 ha (4,40 %);  ziemniaki – 110 ha (2,25 %);  rzepak i rzepik – 89 ha (1,82 %);  warzywa gruntowe – 22 ha (0,45 %)  pozostałe – 20 ha (0,41 %).

Natomiast wśród zbóż podstawowych dominują:  pszenica – 1350 ha (41,90 % zasiewów zbóż podstawowych);  jęczmień – 658 ha (20,42 %);  pszenżyto – 441 ha (13,69 %);  żyto – 430 ha (13,35 %); Gmina Kotla Strona 99 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 mieszanki zbożowe – 228 ha (7,08 %);  owies – 115 ha (3,57 %).

Warunki glebowe gminy, odpowiadające średniej występującej w województwie dolnośląskim powodują, że plony głównych ziemiopłodów są zbliżone do przecięt- nych wartości osiąganych w regionie.

Produkcja zwierzęca dostosowana jest do bieżących potrzeb na rynku. Na terenie gminy Kotla główne kierunki hodowli w 2002 roku (według danych ze spisu powszechnego) to:  trzoda chlewna – 9140 sztuk;  drób ogółem – 6785 sztuk;  bydło – 1368 sztuk;  króliki – 173 sztuki;  konie – 63 sztuki;  kozy – 43 sztuki.

Cena za 1 ha użytków rolnych kształtuje się na poziomie od 3000 do 7000 tysięcy złotych. Jej wysokość uzależniona jest od klasy bonitacyjnej gruntu.

5.1.4. Leśnictwo.

Gmina charakteryzuje się znacznym zalesieniem. Lasy i grunty leśne stanowią 37,19 % powierzchni gminy, to jest 4751 ha. Jest to wskaźnik zdecydowanie wyż- szy od średniej dla powiatu głogowskiego – 19,87 % oraz od średniej charakteryzu- jącej województwo dolnośląskie – 29,42 %.

TABELA 68: Gmina Kotla – wskaźnik lesistości15 w 2004 roku.

Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Lesistość (%) 35,88 19,17 29,14

Lasami znajdującymi się na terenie gminy Kotla zarządza Nadleśnictwo Głogów (leśnictwa: Kotla, Bielawy, Gola, Głogówko i Wilków), należące do Regionalnej Dy- rekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. Ponadto kompleks leśny zlokalizowany na północno – zachodnim krańcu gminy znajduje się w zarządzie Nadleśnictwa Sława. Największe kompleksy lasów porastają północno – zachodnią oraz północ- no – wschodnią część gminy.

15 Tylko tereny leśne. Gmina Kotla Strona 100 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

W 2004 roku 4677 ha gruntów leśnych, to jest 99,34 % znajdowało się w rękach Skarbu Państwa, w tym 4672 ha w zarządzie Lasów Państwowych. Pozostałe grunty leśny były we władaniu prywatnym. Transgraniczne zanieczyszczenia związane z emisją zakładów przemysłowych wpływają na zmniejszenie odporności biologicznej drzewostanów, zwiększają po- datność na choroby łańcuchowe i występowanie szkodników wtórnych oraz zwięk- szone wydzielanie posuszu. Lasy na terenie gminy Kotla objęte zostały ochroną jako lasy I oraz II strefy zagrożenia przemysłowego. I strefa – słabego uszkodzenia, charakteryzuje się występowaniem początkowych objawów uszkodzenia aparatu asymilacyjnego drzew. II strefa – średniego uszkodzenia, oznacza zaawansowane objawy uszkodzenia aparatu asymilacyjnego drzew. Większość lasów z terenu gminy Kotla znajduje się w II strefie uszkodzeń. Jedynie niewielki fragment la- sów położony na północnym – wschodzie gminy należący do Nadleśnictwa Gło- gów, a także fragment zlokalizowany na północnym – zachodzie należący do Nad- leśnictwa Sława, znajduje się w I strefie.

Znaczna część lasów na terenie gminy została uznana jako lasy ochronne w nastę- pujących kategoriach ochronności:  lasy uszkodzone na skutek działalności przemysłu;  lasy w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50000 mieszkańców;  lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej (bocian czarny).

W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną zapewniającą utrzymanie spełnianych funkcji ochronnych. Istnienie takich form ochronnych na terenie lasów położonych w granicach gminy Kotla w zasadniczy sposób wpływa na możliwości ich wykorzystywania dla celów rekreacyjnych. Racjonalna gospodarka leśna zapewnia: ochronę gleb i terenów szczególnie narażonych na zniszczenie lub uszko- dzenie oraz ochronę wód powierzchniowych i głębinowych. Właściwa gospodarka leśna pozwala miejscowym lasom na spełnianie różnych funkcji, które można po- dzielić na dwie podstawowe grupy: funkcja produkcyjna i pozaprodukcyjna. Funk- cje produkcyjne (gospodarcze) lasu polegają na zdolności do produkcji biomasy i ciągłego powtarzania tego procesu, co umożliwia trwałe użytkowanie drewna i su- rowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym użytków gospodarki łowieckiej. Do funkcji pozaprodukcyjnych zaliczyć należy: funkcje ekologiczne i społeczne. Funkcje ekologiczne wyrażają się między innymi korzystnym wpływem lasów na kształtowanie: klimatu, atmosfery, regulacji obiegu wody w przyrodzie, ochronę gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem, zachowanie potencjału biologicznego (różnorodność gatunków i ekosystemów) i różnorodności krajobrazu. Funkcje społeczne lasu kształtują głównie korzystne warunki: zdrowotne, rekreacyjne, turystyczne i edukacyjne dla społeczeństwa. Gmina Kotla Strona 101 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Podobnie jak w całym kraju oraz województwie dolnośląskim dzisiejszy las na terenie gminy Kotla w większości posiada strukturę gatunkową korzystną z punktu widzenia zysków, ale niekorzystną z punktu widzenia optymalnego wykorzystania siedlisk i bioróżnorodności zespołów leśnych. Obecnie dominującym gatunkiem drzewa jest sosna, kosztem pożądanych z biologicznego punktu widzenia: dębów, jesionów, klonów czy lip. Nadrzędność pozaprodukcyjnych funkcji lasu nad produk- cją drewna pojawiło się i funkcjonuje od 1991 roku wraz z datą wejścia w życie „Ustawy o lasach”. Las gospodarczy bliższy wzorcowi lasu naturalnego jest bardziej odporny na działanie szkodliwych czynników. Do najgroźniejszych z nich na- leżą:  cyklicznie pojawiające się susze;  skażenie powietrza i gleb zanieczyszczeniami;  gradacje szkodliwych owadów;  odbiegająca od przepisów penetracja terenów leśnych przez ludzi;  ewentualne zmiany struktury własnościowej lasów.

Nadrzędnym celem ochrony ekosystemów leśnych jest utrzymanie i odtwarzanie ich charakteru, zbliżonego do pierwotnego oraz naturalnego, a także prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej związanej z pozyskiwaniem drewna. Ponadto zgodnie z tendencją zwiększania lesistości kraju wskazane byłoby przeznaczenie pod zalesienie nie użytkowanych gruntów rolnych i użytków zielonych V i VI klasy bonitacyjnej. Areał wszystkich gruntów ornych i użytków zielonych V i VI klasy na terenie gminy Kotla to około 2000 ha. Przeznaczenie tych terenów pod zalesienie spo- wodowałoby wzrost lesistości gminy z obecnych 37 % do około 53 %. Natomiast przeznaczenie pod zalesienie tylko gleb VI klasy bonitacyjnej spowodowałoby wzrost lesistości gminy z obecnych 37 % do około 42 %.

5. 2. Działalności produkcyjne.

5.2.1. Górnictwo i przetwórstwo kopalin.

Na obszarze gminy Kotla eksploatowane są dwa złoża gazu ziemnego: „Grochowi- ce” i „Wilków”. Oba złoża są eksploatowane przez Polskie Górnictwo Naftowe i Ga- zownictwo SA w Warszawie (PGNiG SA), Zielonogórski Zakład Górnictwa Nafty i Gazu.

Złoże „Grochowice” eksploatowane jest od 1997 roku na podstawie koncesji wyda- nej przez Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Konce- sja ważna jest do 2018 roku. Dla kopalni utworzono obszar i teren górniczy o powierzchni 17023 ha. Kopalinę wydobywa się samoczynnie za pomocą 22 otworów. Wody złożowe są gromadzone w zbiornikach, a następnie zatłaczane ponownie do Gmina Kotla Strona 102 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

górotworu poprzez specjalnie przygotowany otwór wiertniczy. Z każdego otworu gaz jest transportowany do punktu zbiorczego w Grochowicach, w którym jest przy- gotowywany do dalszego transportu rurociągiem do Zakładu Odazotowania „KRIO” w Odolanowie. Gmina Kotla Strona 103 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Złoże „Wilków” eksploatowane jest od 1988 roku. Gaz ziemny jest wydobywany na podstawie koncesji wydane jw. 1995 roku i ważnej przez kolejne 25 lat. Dla kopalni „Wilków„ utworzono obszar i teren górniczy o powierzchni 1244,2 ha. Eksploatacja jest prowadzona 24 otworami (większość poza teren gminy Kotla). Wody złożowe gromadzone w zbiornikach są ponownie zatłaczane do górotworu, specjalnie przy- gotowanym otworem. Gaz wydobywany jest samoczynnie, a następnie transportowany rurociągami do ośrodka zbiorczego, w którym przygotowuje się go do dalszego transportu rurociągiem do Zakładu Odazotowania „KRIO” w Odolanowie.

Decyzją nr DGe-4771-7/3573/07/MS z dnia 26.04.2007 Obszar górniczy „Dębina” został wykreślony z rejestru.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowo – Usługowe „BASPA” sp. z o.o. w 1996 roku uzyskało od Wojewody Legnickiego koncesję na eksploatację złoża kruszywa naturalnego „Kozie Doły” ważną do 2013 roku. Na jej podstawie utworzono obszar górniczy o powierzchni 5,09 ha i teren górniczy o powierzchni 5,62 ha. Użytkownik złoża nie rozpoczął eksploatacji.

W 2004 roku Wojewoda Dolnośląski wygasił koncesję na eksploatację złoża iłów ceramiki budowlanej „Kotla” Przedsiębiorstwu Produkcyjno – Handlowo-Usługowe- mu „DUL” w Tylewicach. W koncesji Starosty Głogowskiego nr 2/05 (BO.7510-2/9/2005 z dnia 18.07.2005r.) dla złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej – „Kotla I" wyznaczono obszar górniczy o powierzchni 1,79 ha oraz teren górniczy o powierzchni 2,87 ha .

Eksploatacja złoża piasku „Grochowice” została zaniechana, a śladami po dawnej działalności górniczej są nie zrekultywowane wyrobiska.

5.2.2. Pozostałe działalności produkcyjne i struktura zatrudnienia w większych za- kładach pracy.

Dzięki dużej powierzchni użytków rolnych i lasów gospodarka gminy związana jest głównie z rolnictwem i leśnictwem. Wśród zakładów produkcyjnych dominują firmy związane przetwórstwem przemysłowym, budownictwem oraz leśnictwem. Gmina Kotla Strona 104 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 69: Gmina Kotla – wykaz większych zakładów pracy (pracodawców). Stan na początek 2005 roku.

Nazwa zakła- Opis klasy działalności Zatrudnienie du Lokalizacja według PKD z terenu gminy

1 2 3 4

Zakład Rolny Ceber Produkcja rolnicza 48 „Ceber” Produkcja wyrobów stolarskich i „Mirexim” Głogówko ciesielskich dla budownictwa, 35 sp. z o.o. impregnacja drzewa, sprzedaż detaliczna, transport towarowy Szkoła Kotla Szkolnictwo podstawowe 33 Podstawowa Urząd Gminy Kotla Kierowanie podstawowymi 21 rodzajami działalności publicznej Gimnazjum Kotla Szkolnictwo średnie 18 Publiczne Kopalnia Grochowice Wydobywanie gazu ziemnego 18 Gazu „Gro- chowice” Szkoła Chociemyśl Szkolnictwo podstawowe 17 Podstawowa Produkcja cegły, dachówki i 13 PPU „DUL” Kotla pozostałych ceramicznych materiałów budowlanych Przedszkole Kotla Wychowanie przedszkolne 12 Publiczne Kierowanie działalnością agencji Gminny odpowiedzialnych za ochronę Ośrodek Kotla zdrowia, edukację, usługi 9 Kultury i Spor- kulturalne i pozostałe usługi so- tu cjalne z pominięciem usług w zakresie opieki społecznej Bank Spółdzielczy Kotla Pośrednictwo walutowe 7 Wschowa PPHU „BAJ- Kotla Produkcja pozostałych wyrobów 5 KA Eksport z betonu i gipsu Import” Gmina Kotla Strona 105 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Gminny Działalność związana Ośrodek Kotla z gwarantowaną prawnie opieką 5 Pomocy socjalną Społecznej ZPU Sobczyce Produkcja wyrobów z betonu 4 „ART – BET” dla budownictwa Produkcja drewnianych PHUP Krzekotówek elementów konstrukcyjnych 3 „WEMA” i wyrobów stolarki budowlanej Kierowanie działalnością agencji Gminny Ze- odpowiedzialnych za ochronę spół Ekono- Kotla zdrowia, edukację, usługi kultu- 3 miczno ralne i pozostałe usługi socjalne z Administracyj- pominięciem usług w zakresie ny Szkół opieki społecznej „TARTAK” Krzekotówek Cięcie i heblowanie drewna, 2 impregnacja drewna Urząd Kotla Działalność poczty państwowej 1 Pocztowy Jaworski Krzekotówek Cięcie i heblowanie drewna, 1 Mieczysław impregnacja drewna

Powyższa tabela obejmuje również zakłady pracy z I i III sektora gospodarki narodowej, zarówno publiczne jak i prywatne, ponieważ głównym kryterium doboru była tutaj liczba zatrudnionych. Wyżej wymienione zakłady pracy generują zatrudnienie na poziomie 210 osób. Liczba ta stanowi około 8,4 % wszystkich obywateli gminy w wieku produkcyjnym.

Opracowane w 1999 roku Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kotla wskazuje tereny o areale około 100 ha, oznaczone jako „strefa rozwoju funkcji przemysłowych” przy głównej osi komunikacyjnej, którą stanowi droga wojewódzka nr 319. Występują one w dwóch strefach: w południo- wej części gminy w rejonie wsi Moszowice oraz na północny – wschód od Kotli. Te- reny te wskazane są do lokalizacji: zakładów produkcyjnych, uciążliwego rzemio- sła, składów, magazynów oraz obiektów obsługujących komunikację samochodo- wą takich jak: stacje paliw, parkingi, zajazdy, motele itp. Rezerwy te zaspokajają potrzeby gminy i lokalnych przedsiębiorców w zakresie powierzchni przeznaczonej pod aktywności gospodarcze.

Wszystkie planowane tereny wymagają opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które przede wszystkim powinny rozwiązać problemy: powiązań komunikacyjnych, zaopatrzenia w energię elektryczną, wodę, gaz Gmina Kotla Strona 106 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

oraz usuwania i unieszkodliwiania odpadów, jak również skutków oddziaływania planu na środowisko naturalne.

Obecnie cena 1 m² terenu przeznaczonego pod działalności gospodarcze waha się w granicach od 2 do 10 złotych. Cena uzależniona jest od lokalizacji oraz stopnia uzbrojenia danej działki.

5. 3. Usługi rynkowe.

Charakterystyczny w ostatnich 30 latach XX wieku dla krajów rozwiniętych proces serwicyzacji gospodarki postępuje w Polsce od 16 lat. Rośnie odsetek zatrudnionych w III sektorze gospodarki narodowej. Dogodne położenie geograficzne gminy Kotla oraz obecna struktura gospodarcza powoduje, że pożądany staje się dalszy rozwój sektora produkcyjnego oraz usług: handlowych, gastronomicznych, sportowych i rekreacyjnych.

5.3.1. Handel.

Ogółem w 2002 roku na terenie gminy Kotla funkcjonowały 33 sklepy, w których pracowały 54 osoby. Na 1 obiekt handlowy przypadało 123 mieszkańców. Więk- szość sklepów to placówki małe i średnie, o powierzchni sprzedaży nie przekracza- jącej 100 m². Głównym ośrodkiem handlowym w gminie jest wieś Kotla. Pozostałe większe miejscowości posiadają przynajmniej jeden obiekt handlowy zaopatrujący miejscową ludność w podstawowe produkty. Ponadto na terenie gminy w 2002 roku funkcjonowały 2 stacji paliw oraz 3 targowiska stałe o powierzchni 250 m².

TABELA 70: Gmina Kotla – dostępność oraz nasycenie placówkami handlowymi w 2002 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Liczba mieszkańców na 1 sklep 123,03 90,96 90,14 Liczba sklepów na 10 km² 2,58 21,81 16,15 Liczba pracujących na 1 sklep 1,64 2,86 2,47 Liczba mieszkańców na 2030 3515 4368 1 stację paliw Liczba stacji paliw na 10 km² 0,16 0,56 0,33

Dostępność oraz nasycenie placówkami handlowymi dla mieszkańców gminy Kotla jest mniej korzystne od przeciętnej w powiecie i województwie. Jednakże odpowiada średniej charakteryzującej gminy wiejskie. Natomiast niska liczba pracujących Gmina Kotla Strona 107 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

na 1 sklep świadczy o tym, że miejscowy handel to głównie zakłady osób fizycznych oraz firmy rodzinne. Gmina Kotla Strona 108 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 71: Gmina Kotla – placówki handlowe według miejscowości w 2005 roku.

Miejscowość Ilość placówek handlowych Ceber 1 Chociemyśl 2 Głogówko 2 Grochowice 2 Kotla 5 Kozie Doły 1 Krzekotówek 1 Kulów 2 Moszowice 1 Skidniów 2 Sobczyce 2

5.3.2. Gastronomia.

Niezbędnym elementem współtworzącym prestiż danego rejonu jest świadcząca wysoki poziom gastronomia. Należy rozwijać sieć tego typu placówek. W tym celu należy wykorzystać obecne rezerwy lokalizacyjne oraz budynki typu: świetlice wiejskie czy dawne zabytkowe karczmy. Obecnie obiekty gastronomiczne i gastrono- miczno – rozrywkowe reprezentuje 5 placówek zlokalizowanych w: Kotli, Grochowi- cach, Krążkówku, Sobczycach i Leśnej Dolinie.

5.3.3. Pozostałe placówki usługowe i rzemiosło.

Oferta zakładów rzemieślniczych jest bogata i zróżnicowana. W szczególności świadczą one usługi: transportowe, budowlane, gastronomiczne, mechaniki pojaz- dowej, pośrednictwo oraz inne czynności związane z sektorem produkcyjnym, budownictwem czy obsługą rolnictwa. W Kotli zlokalizowany jest Urząd Pocztowy. Łącznie na terenie gminy, poza handlem, funkcjonuje około 50 placówek usługo- wych oraz około 90 zakładów rzemieślniczych.

TABELA 72: Gmina Kotla – placówki usługowe16 i rzemieślnicze według miejsco- wości w 2005 roku.

Miejscowość Placówki usługowe Zakłady rzemieślnicze 1 2 3 Ceber - 1 Chociemyśl 4 6 Głogówko 8 9 16 Poza handlem i gastronomią. Gmina Kotla Strona 109 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Grochowice - 3 1 2 3 Kotla 12 31 Kozie Doły 1 3 Krzekotówek 9 9 Kulów 2 4 Moszowice 4 5 Skidniów 4 5 Sobczyce 7 11

5.3.4. Pośrednictwo finansowe.

W miejscowości Kotla działalność gospodarczą prowadzi Bank Spółdzielczy we Wschowie. Obecność oddziału banku pozytywnie wpływa na prestiż gminy. Zarów- no klienci detaliczni jak i przedsiębiorcy mogą korzystać z pełnego wachlarza nowoczesnych usług finansowych. Na miejscu można ubiegać się o bardzo ważne w nowoczesnej gospodarce rynkowej kredyty konsumpcyjne lub inwestycyjne

Z pozostałych usług, zwłaszcza ponadpodstawowych, związanych między innymi z: handlem, kulturą, szkolnictwem, służbą zdrowia, pośrednictwem finansowym, administracją powiatową i wojewódzką, itd., mieszkańcy gminy korzystają w pobli- skim Głogowie, Legnicy, Zielonej Górze oraz w stolicy województwa – Wrocławiu. Obecna ilość oraz profil zakładów usługowo – rzemieślniczych jest wystarczająca z punktu widzenia lokalnych potrzeb.

5. 4. Turystyka.

5.4.1. Główne atrakcje turystyczne.

Brak atrakcyjnych krajobrazowo obszarów, pobliska lokalizacja zakładów przemy- słowych należących do KGHM „Polska Miedź” SA oraz rolniczy charakter gminy powoduje, że sektor turystyczny praktycznie nie istnieje. Poza malowniczą doliną rzeki Odry, dużymi kompleksami leśnymi, obfitującymi w grzyby i jagody oraz wysokiej klasy obiektami zabytkowymi na terenie gminy nie ma innych miejsc, na któ- rych można stworzyć ofertę turystyczną. Ważną funkcję rekreacyjną, głównie dla mieszkańców Głogowa, spełniają ogrody działkowe, zlokalizowane w Kulowie na areale około 90 ha.

Należy nadmienić, że oferta turystyczna gminy Kotla nie jest w stanie konkurować ze zlokalizowanymi w niedalekiej odległości od północnych granic gminy, atrakcyj- nymi ośrodkami turystyczno – wypoczynkowymi, bazującymi na walorach krajobrazowych Pojezierzy Sławskiego i Przemęckiego. Gmina Kotla Strona 110 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006 Gmina Kotla Strona 111 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

5.4.2. Znakowane trasy turystyczne.

Obecnie przez teren gminy nie prowadzą żadne znakowane szlaki piesze i rowerowe będące w gestii Polskiego Towarzystwa Krajoznawczo – Turystycznego (PTTK).

5.4.3. Baza noclegowa.

Na terenie gminy brak jest turystycznej bazy noclegowej. Ośrodek w Leśnej Dolinie pełni funkcje konferencyjno – wypoczynkową dla pracowników Huty Miedzi „Gło- gów”.

5.4.4. Potencjalne kierunki rozwoju turystyki.

Pomimo istniejących rzeczywistych i potencjalnych możliwości rozwoju turystyki na obszarze gminy, funkcja ta nie była dotychczas należycie rozwijana. W związku ze zmieniającymi się uwarunkowaniami społeczno – gospodarczymi w skali kraju i gmin, a także zwarzywszy na niewykorzystane walory krajobrazowe oraz zasoby sportowe i rekreacyjne gminy Kotla, wydaje się być zasadne organizowanie, choć- by w skali „mikro” tej dochodowej działalności. Aby osiągnąć wyżej wymieniony cel należy przede wszystkim:  zainwestować w budowę nowych funkcjonalnych obiektów sportowo – rekreacyjnych;  przygotować nową bazę noclegową i gastronomiczną, zwłaszcza w większych wsiach;  przygotować zabytki kultury i przyrody na przyjęcie turystów poprzez: urządze- nie parkingów, ogrodzenia oraz inne działania zależne od specyfiki miejsca;  oznakować sieć szlaków dla turystyki pieszej, rowerowej, konnej oraz ścieżek przyrodniczo – dydaktycznych.

Ponadto wskazane jest wprowadzanie funkcji turystycznych do obiektów zabytkowych. Przede wszystkim poprzez adaptację zespołów pałacowo – parkowych i za- budowań folwarcznych na hotele, zajazdy lub pensjonaty z towarzyszącymi im ośrodkami sportów np.: jeździeckimi. Aby wykorzystać istniejący potencjał tych obiektów należy doskonalić ich standard, dostosować infrastrukturę do wymogów architektonicznych, ekologicznych oraz ogólnych uwarunkowań ładu przestrzennego.

Przyjęta uchwałą Rady Gminy Kotla nr IX/42/03 z dnia 10.09.2003 roku Strategia Rozwoju Gminy Kotla rozwija tematykę potencjalnego rozwoju turystyki na terenie gminy w zadaniu strategicznym nr 6.2.11. „Rozwój bazy turystycznej i stworzenie oferty rekreacyjnej”. Gmina Kotla Strona 112 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006 Gmina Kotla Strona 113 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

6. Infrastruktura techniczna.

6. 1. Komunikacja.

Położenie komunikacyjne gminy Kotla z punktu widzenia połączeń regionalnych i międzynarodowych jest korzystne. Już od średniowiecza przebiegały tutaj szlaki łą- czące historyczne krainy Polski Piastowskiej: Śląsk i Wielkopolskę.

Drogi krajowe:

Przez teren gminy nie przebiega żadna z dróg krajowych. Jednakże rejon Kotli po- łożony jest w bezpośrednim sąsiedztwie dróg krajowych nr: 3, 5 oraz 12. Odległość z Kotli do drogi krajowej nr 3 (Świnoujście – Jakuszyce), będącej częścią europejskiego korytarza transportowego E – 65 wynosi 24 km. Do drogi krajowej nr 5, łą- czącej Lubawkę ze Świeciem jest 51 km. Natomiast do trasy nr 12, spinającej Do- rohusk na granicy z Ukrainą z Łęknicą na granicy z Niemcami, będącej jednocze- śnie jedną z dróg alternatywnych dla przyszłej autostrady A 2, odległość wynosi 10 km.

Drogi wojewódzkie:

 nr 319 Stare Strącze – Krzepielów – Głogów.

Na obszarze gminy prowadzi przez miejscowości: Sobczyce, Moszowice, Zaszków oraz Krążkówko. Droga pełni rolę dodatkowego połączenia regionalnego dla gmin województwa dolnośląskiego. Spełnia także funkcje ponadregionalne, ponieważ łą- czy bezpośrednio gminy województwa dolnośląskiego i lubuskiego oraz rozprowa- dza ruch z kierunku Głogowa i pozostałej części LGOM – u w stronę Sławy, Wolsz- tyna, Kargowej i Nowego Tomyśla. Długość drogi na terenie gminy wynosi 8,301 km (km 9+129 – 17+430). Według danych Dolnośląskiego Zarządu Dróg Woje- wódzkich z 2000 roku średni dobowy ruch pojazdów na drodze nr 319 wyniósł 2406 pojazdów na dobę.

 nr 321 Przyborów - Siedlisko – Bielawy – Ceber – Głogów.

Na obszarze gminy prowadzi przez miejscowości: Skidniówek, Ceber oraz Bogomi- ce. Pełni rolę dodatkowego połączenia regionalnego dla gmin województwa dolno- śląskiego i lubuskiego. Przebieg drogi wojewódzkiej nr 321 wzdłuż prawego brzegu rzeki Odry, umożliwia przejazd z kierunku Wschowy i Szlichtyngowej do mostu na Odrze oraz trasy nr 3 w Nowej Soli bez wjazdu do Głogowa. Długość drogi na terenie gminy wynosi 10,356 km (km 19+344 – 29+700). Według danych Dolnośląskie- Gmina Kotla Strona 114 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

go Zarządu Dróg Wojewódzkich z 2000 roku średni dobowy ruch pojazdów na drodze nr 321 wyniósł 185 pojazdów na dobę.

Łączna długość dróg wojewódzkich nr 319 oraz 321 na terenie gminy wynosi 18,657 km. Obie trasy znajdują się w gestii Dolnośląskiego Zarządu Dróg Woje- wódzkich we Wrocławiu, Rejonowy Oddział Drogowy nr 2 Legnica.

Zgodnie z przyjętą Ustawą nr XLIX/678/2005 Sejmiku Województwa Dolnośląskie- go z dnia 16.12.2005 roku w sprawie zmian w Wieloletnim Programie Inwestycyj- nym dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2004 – 2008 realizowanym przez Samorząd Województwa Dolnośląski Zarząd Dróg Wojewódzkich w w/w latach nie planuje żadnych zadań inwestycyjnych na terenie gminy Kotla.

Drogi powiatowe:

TABELA 73: Gmina Kotla – wykaz dróg powiatowych.

Długość odcinka w km Nr drogi Przebieg drogi całkowita w tym o nawierzchni twardej gruntowej 1002 D droga nr 321 – Chociemyśl – Ko- 8,884 8,884 - zie Doły – Zabiele – dr. nr 321 1003 D Kozie Doły – Kotla 2,406 2,406 - 1004 D Sobczyce – Krzekotówek – Ku- 8,642 7,422 1,220 lów – granica województwa 1005 D Głogówko – Kotla – Grochowice 10,305 10,305 - 1026 D droga przez wieś Kotla 0,612 0,612 - 1027 D PKP Kamionna – droga nr 321 0,390 - 0,390

Wyszczególnione w powyższej tabeli trasy pełnią rolę dróg obsługujących obszar całej gminy Kotla oraz w ramach powiatu łączą miejscowości będące siedzibami poszczególnych samorządów. Łączna długość dróg powiatowych przebiegających przez gminę Kotla wynosi 31,239 km. Nawierzchnię twardą posiada 29,629 km dróg, to jest 94,85 % ogółu. Drogi są pod nadzorem Zarządu Dróg Powiatowych w Głogowie. Gmina Kotla Strona 115 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Drogi gminne:

TABELA 74: Gmina Kotla – wykaz dróg gminnych.

Długość Nr drogi Przebieg drogi Nawierzchnia drogi w km 1 2 3 4 100001 D Zabiele – Sobczyce 3,6 asfaltowa 100002 D Kulów – Krążkówko 3,5 asfaltowa, żużlowa 100003 D Skidniów – Pękoszów 3,2 asfaltowa, żużlowa 100004 D Skidniówek – Skidniów 3,3 żużlowa 100005 D Bogomice – Zabiele 1,5 gruntowa 100006 D Ceber – Kozie Doły 2,5 asfaltowa, zużlowa Chociemyśl – Bielawy 100007 D 2,0 asfaltowa (do granicy województwa) 100008 D Chociemyśl – Kotla 2,1 żużlowa, asfaltowa Grochowice – Bielawy 100009 D 1,6 asfaltowa (do granicy gminy) Grochowice 100010 D 2,6 gruntowa (do granicy województwa) Grochowice – Krążkowo 100011 D 1,1 gruntowa (do granicy gminy Sława) Krzekotówek – Serby 100012 D 1,0 gruntowa (do granicy gminy) Krzekotówek – Krzekotów 100013 D 1,2 żużlowa, gruntowa (do granicy gminy) 100014 D Głogówko 0,5 asfaltowa 100015 D Kulów – Krzepielów 1,3 gruntowa Kotla – Bielawy 100016 D 6,5 asfaltowa, żużlowa, (do granicy gminy Siedlisko) 100017 D Zabiele – Moszowice 2,9 żużlowa 100018 D Kotla (ul. Polna, Sportowa) 1,7 asfaltowa, gruntowa 100019 D Kotla (ul. Słoneczna) 0,8 asfaltowa 100020 D Kotla – Skórzyn 2,7 asfaltowa 100021 D Kotla (ul. Parafialna) 0,1 asfaltowa 100022 D Kotla (ul. Kościelna) 0,6 asfaltowa 100023D Kotla (ul. Spadzista) 0,1 asfaltowa 100024 D Kotla (ul. Parkowa) 0,3 asfaltowa 100025 D Kotla (ul. Kolejowa) 0,2 brukowa Gmina Kotla Strona 116 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

100026 D Kotla (ul. Gimnazjalna) 0,3 asfaltowa 100027 D Kotla (ul. Krótka) 0,2 gruntowa 100028 D Kotla (ul. Radarowa) 1,0 żużlowa 100029 D Kotla (ul. Krzycka) 0,6 asfaltowa, żużlowa 1 2 3 4 100030 D Kozie Doły 0,5 gruntowa 100031 D Skidniów – Dorzecze 2,1 asfaltowa, żużlowa 100032 D Skidniów 0,8 żużlowa, gruntowa 100033 D Głogówko 0,3 asfaltowa 100034 D Głogówko 0,3 asfaltowa 100035 D Głogówko 0,2 asfaltowa 100036 D Sobczyce 0,7 asfaltowa 100037 D Sobczyce 0,5 asfaltowa 100038 D Grochowice 0,8 gruntowa 100039 D Chociemyśl 0,4 asfaltowa 100040 D Chociemyśl 0,8 asfaltowa, gruntowa

Łączna długość dróg gminnych wynosi 56,4 km. Wśród zamierzeń inwestycyjnych związanych z rozbudową oraz remontami dróg gminnych wymienia się:  budowę nawierzchni utwardzonej drogi Zaszków – Krążkówko;  budowę parkingu i zatoczki autobusowej dla potrzeb Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Kotli;  budowę nawierzchni utwardzonej drogi Ceber – Kozie Doły;  położenie dywanika asfaltowego na drodze Sobczyce – Zabiele;  utwardzenie drogi gminnej wraz z odwodnieniem w Kotli;  budowę mostu na drodze Chociemyśl – Kotla.

Komunikacja samochodowa:

Dobrze rozwinięta jest sieć komunikacji autobusowej, obsługiwanej głównie przez Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej (PKS) Głogów oraz tak zwane prywatne busy. Dzięki niej można dotrzeć do każdego sołectwa gminy oraz do miej- scowości sąsiednich takich jak między innymi: Głogów, Sława czy Siedlisko.

Linie kolejowe:

 Głogów – Kotla – Sława – Kolsko.

Jest to jednotorowa niezelektryfikowana linia kolejowa o długości 13 km na terenie gminy Kotla. W przeszłości linia ta miała charakter lokalny, nie mający znaczenia w Gmina Kotla Strona 117 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

układzie krajowym. Infrastrukturę kolejową uzupełniały stacje: Kamionna, Chocie- myśl oraz Kotla. Ze względów ekonomicznych nie jest ona eksploatowana przez Polskie Koleje Państwowe (PKP) dla przewozu pasażerów. Modernizacja i ponowne ożywienie linii głównie o charakterze turystycznym jest pożądane między innymi z ekologicznego punktu widzenia.

 Głogów – Wschowa – Leszno.

Jest to dwutorowa niezelektryfikowana linia kolejowa o długości 9 km na terenie gminy Kotla. Linia ta jest częścią czynnego dla ruchu pasażerskiego szlaku kolejowego relacji Głogów – Leszno – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski. Obecnie eksplo- atowany jest jeden tor. Infrastrukturę kolejową na terenie gminy uzupełnia stacja Głogówko, na której zatrzymują się obecnie codziennie 3 składy osobowe w kierunku Leszna i Głogowa.

Szlak wodny:

Południową granicę gminy wyznacza rzeka Odra. Zgodnie z koncepcją zagospodarowania tej rzeki zakłada się jej włączenie do europejskiego systemu dróg wodnych. Do tego celu ma służyć między innymi projekt rozbudowy portu rzecznego na lewym brzegu Odry w rejonie Głogowa.

Fakt istnienia różnorodnej i dogodnej sieci komunikacyjnej podnosi prestiż gminy oraz stanowi istotny argument, pozwalający stymulować jej gospodarczy rozwój, zwłaszcza w zakresie funkcji pozarolniczych.

6. 2. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna.

6.2.1. Zaopatrzenie w wodę.

Obecnie gmina Kotla jest zaopatrywana w wodę przez sieć wodociągową o długo- ści 77,7 km z 873 połączeniami prowadzącymi do budynków. Siecią objęte są wszystkie miejscowości w gminie poza przysiółkami i osadami: Krążkówko, Leśna Dolina, Skórzyn i Zaszków.

TABELA 75: Gmina Kotla – wyposażenie w sieć wodociągową w 2005 roku.

Miejscowość Długość sieci Ilość przyłączy w km 1 2 3 Ceber 2,0 1 Chociemyśl 6,2 109 Gmina Kotla Strona 118 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Dorzecze 1,0 8 Głogówko 8,0 77 Grochowice 9,6 99 Kotla 12,5 245 Kozie Doły 4,5 55 Krzekotówek 4,2 35 Kulów 4,3 45 Moszowice 5,5 41 1 2 3 Pękoszów 1,7 7 Skidniów 8,6 52 Sobczyce 6,5 70 Zabiele 3,1 29

Do obiektów zaopatrujących gminę w wodę należą:  Stacja Uzdatniania Wody w Kotli;  Stacja Uzdatniania wody w Chociemyśli;  Stacja Uzdatniania wody w Serbach (gmina wiejska Głogów).

SUW Kotla:

Na podstawie decyzji Starosty Głogowskiego z dnia 22.09.2000 roku udzielono Gminie Kotla pozwolenia wodnoprawnego na pobór wody podziemnej z ujęcia zlokalizowanego na terenie Kotli, w skład którego wchodzą dwie studnie eksploatowane przemiennie o następujących parametrach eksploatacyjnych:  Nr 2 – o głębokości 80 m, wydajności eksploatacyjnej Q = 78 m³/h przy depresji s = 11,0 m z utworów trzeciorzędowych;  Nr 3 – o głębokości 78 m, wydajności eksploatacyjnej Q = 34 m³/h przy depresji s = 5,30 m z utworów trzeciorzędowych; w ilości:  Qmaxh = 34,0 m³/h;  Qśrd = 512,0 m³/d;  Qmaxd = 634,0 m³/d.

SUW Chociemyśl:

Na podstawie decyzji Starosty Głogowskiego z dnia 18.04.2005 roku udzielono Gminie Kotla pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód podziemnych z trzech studni wierconych, w tym jednej studni podstawowej (nr III) o głębokości 38,0 m oraz dwóch studni awaryjnych (nr I i II) pracujących na przemian, o głębokości 40,0 m każda, ujmujących wody poziomu czwartorzędowego o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych Qe = 90 m³/h przy depresji Se = 3,5 m w ilości: Gmina Kotla Strona 119 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 Qmaxh = 61,0 m³/h;  Qśrd = 1015,0 m³/d;  Qmaxd = 1470,0 m³/d. Gmina Kotla Strona 120 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 76: Gmina Kotla – zaopatrzenie w wodę w 2005 roku.

Miejscowość Źródło zaopatrzenie w wodę Ceber SUW Chociemyśl Chociemyśl SUW Chociemyśl Dorzecze SUW Chociemyśl Głogówko SUW Chociemyśl Grochowice SUW Kotla Kotla SUW Kotla Kozie Doły SUW Chociemyśl Krzekotówek SUW Serby Kulów SUW Chociemyśl Moszowice SUW Chociemyśl Pękoszów SUW Chociemyśl Skidniów SUW Chociemyśl Sobczyce SUW Serby Zabiele SUW Chociemyśl

TABELA 77: Gmina Kotla – charakterystyka poszczególnych ujęć wodnych według pozwoleń wodnoprawnych.

Lokalizacja ujęcia Wydajność: Qmaxh m³/h Qśrd m³/d Qmaxd m³/d Kotla 34,0 512,0 634,0 Chociemyśl 61,0 1015,0 1470,0

TABELA 78: Gmina Kotla – gęstość sieci wodociągowej w 2004 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Gęstość sieci wodociągowej17 42,97 76,75 64,50 w km / 100 km² Zużycie wody na 1 23,4 32,3 33,7 mieszkańca w m³

Nasycenie siecią wodociągową w gminie Kotla jest niższe od średniej w powiecie i województwie. Decydujący wpływ na to ma fakt, że jest to gmina o charakterze wiejskim i dodatkowo charakteryzuje się znacznym rozproszeniem jednostek osadniczych. Ponadto statystyki dotyczące powiatu i województwa obejmują również

17 Sieć rozdzielcza, bez połączeń prowadzących do budynków i innych obiektów. Gmina Kotla Strona 121 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

dane z gmin miejskich. Natomiast średnie jednostkowe zużycie wody w gospodarstwach domowych jest niższe od średniej powiatowej i wojewódzkiej.

6.2.2. Kanalizacja.

Na terenie gminy jedynie miejscowość Kotla posiada sieć kanalizacyjną. Ma ona długość 15,3 km oraz 243 przyłącza. Gminną sieć obsługuje oczyszczalnia ście- ków zlokalizowana w Kotli. W 2004 roku odprowadzoną siecią kanalizacyjną 37 dam³ płynnych nieczystości.

Na podstawie decyzji Starosty Głogowskiego z dnia 16.09.2004 roku udzielono Gminie Kotla pozwolenia wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód, to jest na odprowadzanie ścieków komunalnych bytowych oczyszczonych do cieku Krzyc- ki Rów w km 26+180 w ilości:  Qmaxh = 15,0 m³/h;  Qśrd = 255,0 m³/d;  Qmaxd = 305,0 m³/d. o najwyższych dopuszczalnych wartościach zanieczyszczeń oczyszczonych ście- ków w studzience kontrolnej SK na kolektorze odpływowym do odbiornika, stano- wiącej miejsce poboru prób do analiz:  BZT5 – 40 mg O2/l;  CHZTCr – 150 mg O2/l;  zawiesina ogólna – 50 mg/l.

Oczyszczalnia składa się z dwóch ciągów technologicznych, każdy z ciągów po- dzielony jest na części nadziemną i podziemną. W części podziemnej oczyszczalni wykonano komory denitryfikacji, w części nadziemnej – komory nitryfikacji, osadniki wtórne, komory stabilizacji osadu. Łącznikiem pomiędzy częścią podziemną a nad- ziemną jest hala maszyn, w której znajdują się dmuchawy, pompy, stacja dawko- wania PIX-u, układy zasuw regulacyjno – odcinających, rozdzielnia główna. Pozo- stałe obiekty technologiczne oczyszczalni to:  kratopiaskownik w żelbetowej komorze przykrytej wiatą;  zlewnia ścieków dowożonych;  przepompownie ścieków wewnątrzzakładowe;  żelbetowy zbiornik wyrównawczo – odświeżający z systemem napowietrzania i wydzielonymi dmuchawami zamontowanymi w hali maszyn;  poletka do odwadniania i suszenia osadu;  laguna osadowa;  budynek socjalny. Gmina Kotla Strona 122 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

TABELA 79: Gmina Kotla – gęstość sieci kanalizacyjnej w 2004 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Gęstość sieci kanalizacyjnej18 10,16 49,21 31,15 w km / 100 km² Ścieki odprowadzone siecią kanalizacyjną19 na 1 mieszkańca 9,10 33,90 36,39 w m³

Ze względu na fakt, że jedynie miejscowość Kotla posiada sieć kanalizacyjną war- tości wskaźników zdecydowanie odbiegają od porównywanych średnich.

Brak systemowego rozwiązania gospodarki ściekowej na terenach wiejskich przy jednoczesnym pełnym zwodociągowaniu powoduje powstawanie większej ilości nieodprowadzonych siecią ścieków. Miejscowa społeczność zmuszona jest groma- dzić płynne nieczystości w zbiornikach zlokalizowanych na terenie własnych pose- sji. To z kolei wpływa na zwiększone zanieczyszczenie gleb oraz wód powierzchniowych i podziemnych. Budowa kanalizacji sanitarnej ma priorytetowe znaczenie dla gminy i w najbliższych latach przewiduje się rozpoczęcie inwestycji w tym zakresie.

Projekt budowy i modernizacji urządzeń wodno – kanalizacyjnych na najbliższe lata przewiduje między innymi następujące inwestycje:  renowację studni w Kotli;  wodociąg Kotla (wymiana);  budowę wodociągu w Krążkówku z włączeniem do Kotli;  budowę wodociągu w miejscowościach: Ceber i Skidniówek;  budowę sieci wodociągowej łączącej Sobczyce i Moszowice;  budowę sieci kanalizacji sanitarnej we wsiach: Moszowice, Sobczyce i Krzeko- tówek;  budowa sieci kanalizacji we wsiach: Głogówko, Kulów, Kozie Doły wraz z oczyszczalnią ścieków.

Zgodnie z koncepcją kanalizacji sanitarnej dla gminy Kotla opracowanej w 2003 roku przez PPIS INSTALPROJEKT Legnica zakłada się 3 warianty rozwiązania gospodarki ściekowej na terenie gminy:  Wariant I – jedna centralna gminna oczyszczalnia ścieków zlokalizowana w Kotli składająca się z istniejącej i zmodernizowanej oczyszczalni oraz z nowej oczyszczalni zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie;

18 Bez połączeń do budynków i innych obiektów. 19 Do kanalizacji miejskiej. Gmina Kotla Strona 123 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 Wariant II – dwie gminne oczyszczalnie ścieków: Kotla (składająca się z istnie- jącej i zmodernizowanej oczyszczalni) oraz z nowej oczyszczalni zlokalizowanej w bezpośrednim sąsiedztwie) oraz Chociemyśl;  Wariant III – cztery gminne oczyszczalnie ścieków: Kotla (składająca się z ist- niejącej i zmodernizowanej oczyszczalni) oraz Chociemyśl, Kozie Doły i Gło- gówko.

6. 3. Sieć gazowa.

Na terenie gminy Kotla nie ma sieci gazowej, która umożliwia pobór medium od- biorcom indywidualnym. Mieszkańcy gminy zaopatrywani są w gaz bezprzewodo- wy. Wymiana butli gazowych dokonywana jest w punktach wymiany zlokalizowanych na terenie gminy.

6. 4. Elektroenergetyka.

Na obszarze gminy nie ma i nie przewiduje się budowy nowych obiektów elektroenergetycznych, to jest stacji oraz linii o napięciu 220 kV i 400 kV krajowej sieci przesyłowej, której właścicielem są Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA.

Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się podstawowo za pomocą Głównego Punktu Zasilania (GPZ) 110/20 kV zlokalizowanego w Głogowie: GPZ „Brzegowa – I” oraz rezerwowo poprzez GPZ „Brzostów”. Rozprowadzanie energii odbywa się poprzez sieci średniego napięcia SN 20 kV oraz sieci niskiego napięcia. Energię elektryczną niskiego napięcia pobierają mieszkańcy wszystkich miejscowości. Obecne dostawy energii w pełni pokrywają potrzeby mieszkańców oraz jednostek gospodarczych. Ponadto przez teren gminy przebiegają 2 linie wysokiego napięcia 110 kV:  linia S 454 relacji Żukowice – Sława;  linia S 450 relacji Huta Miedzi „Głogów” – Wschowa.

Za gospodarkę energetyczną na terenie gminy Kotla odpowiada EnergiaPro Kon- cern Energetyczny SA, Oddział w Legnicy, Rejon Energetyczny Głogów. Energia- Pro SA w najbliższych latach nie planuje rozbudowy sieci 110 kV na terenie gminy Kotla.

6. 5. Ciepłownictwo.

Na terenie gminy Kotla nie ma sieciowych systemów centralnego ogrzewania. Po- trzeby grzewcze mieszkańców terenów wiejskich pokrywane są ze źródeł lokalnych, do których należą głównie piece opalane drewnem, węglem kamiennym i jego pochodnymi oraz olejem opałowym lub gazem propan – butan. Budynki wielo- Gmina Kotla Strona 124 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

rodzinne i zabudowania produkcyjne oraz usługowe ogrzewane są z lokalnych ko- tłowni na węgiel kamienny lub olej opałowy. W najbliższym okresie nie przewiduje się realizacji centralnych urządzeń ciepłowniczych, umożliwiających dostawę ciepła dla odbiorców indywidualnych.

Wymogi ochrony powietrza atmosferycznego wymuszają potrzebę podjęcia inicjatyw związanych ze zmianą obecnego rodzaju paliw używanych do celów grzewczych, szczególnie węgla i drewna, w kierunku szerszego wykorzystania paliw uznawanych za ekologiczne. Takim nośnikiem energii może stać się np.: gaz prze- wodowy. Gmina posiada wymagane ustawą Prawo Energetyczne opracowanie „Projekt założeń do planu zaopatrzenia gminy Kotla w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe”, sporządzony w 2002 roku.

6. 6. Telekomunikacja i łączność.

Gmina Kotla wyposażona jest w nowoczesne systemy telekomunikacyjne. Dzieje się tak dzięki włączeniu do central obsługujących przepływ automatyczny. Zwięk- sza się liczba numerów telefonicznych. W każdej miejscowości zainstalowani są abonenci telefonii przewodowej.

Operująca na terenie gminy Telekomunikacja Polska SA (TP SA) zapewnia szero- ką gamę usług. Są wśród nich usługi powszechne: telefoniczne, telegraficzne, te- leksowe i telefaksowe oraz specjalistyczne w dziedzinie transmisji danych, radioko- munikacji i dostępu do internetu.

Trudności z pozyskaniem szerokiej gamy najświeższych informacji dotyczących telekomunikacji i łączności, związane z zastrzeżeniem danych ze względu na konku- rencję, spowodowały, że w poniższej tabeli analizowane są ostatnie ogólnodostęp- ne dane z 2000 roku.

TABELA 80: Gmina Kotla – podstawowe dane z zakresu telekomunikacji w 2000 roku.

Abonenci analogowi Abonenci Gmina ogółem w tym ISDN indywidualni biznesowi (dostępy) Kotla 828 674 154 9

Według danych z 2000 roku w gminie zarejestrowanych było 828 łączy telefonii przewodowej. Na 1000 ludności przypadało więc 199,13 numerów telefonicznych. Obecnie dzięki inwestycjom poczynionym przez TP SA wskaźnik ten znacznie się Gmina Kotla Strona 125 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

zwiększył. Ponadto cały obszar gminy znajduje się w zasięgu działania telefonii ko- mórkowej systemu GSM: Plus GSM, Era GSM, Idea (Orange).

Obecnie w gminie funkcjonuje 1 placówka pocztowa zlokalizowana w Kotli, świad- cząca również usługi telekomunikacyjne. Daje to 2,46 placówki na 10 tysięcy lud- ności.

TABELA 81: Gmina Kotla – telekomunikacja i łączność w 2000 roku.

Wyszczególnienie Gmina Powiat Województwo Kotla Głogowski Dolnośląskie Ludność na 1 placówkę pocztową 4158 5095 4444 Liczba placówek pocztowych 2,41 1,96 2,25 na 10 tysięcy ludności Liczba placówek na 10 km² 0,08 0,41 0,34 Linie telefoniczne20 na 1000 199,13 272,21 273,79 ludności Linie telefoniczne21 na 1000 593,31 807,67 729,45 mieszkań

Nasycenie usługami łączności na terenie gminy Kotla było statystycznie korzystniejsze od uwarunkowań charakteryzujących powiat głogowski. Poziom telefoniza- cji gminy Kotla, o którym świadczy liczba linii na 1000 mieszkańców odbiegał w 2000 roku od średniej dla powiatu i województwa. W tym przypadku wyższą śred- nią ilość linii w skali powiatu i województwa zwiększa duża liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminach miejskich. Jeszcze bardziej wymiernym wskaźnikiem w niniejszej analizie jest wskaźnik nasycenia telefonią na 1000 miesz- kań. Tutaj liczone są wyłącznie linie telefoniczne zainstalowane w mieszkaniach w stosunku do ogólnej liczby mieszkań na danym terenie. Także w tym przypadku wskaźnik dla gminy Kotla był niższy od wartości dla powiatu oraz województwa.

Mając na uwadze zaspokojenie potrzeb mieszkańców oraz instytucji publicznych i prywatnych należy przedsięwziąć inwestycje, które spowodują wzrost liczby łącz do około 250 – 300 na 1000 mieszkańców gminy. Jest to proces niezbędny w dzisiejszych realiach gospodarki rynkowej, z uwagi na zwiększone potrzeby telekomunikacyjne oraz teleinformatyczne mieszkańców, obecnych przedsiębiorców i potencjalnych inwestorów.

6. 7. Gospodarka odpadami.

20 Standardowe łącza główne należące do TP SA ogółem, łącznie z aparatami ogólnodo- stępnymi i liniami w firmach 21 Linie telefoniczne zainstalowane w mieszkaniach. Gmina Kotla Strona 126 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Aktualny system gospodarki odpadami na terenie gminy Kotla nie odbiega w spo- sób znaczący od innych gmin wiejskich w regionie. W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, jest to system oparty na zbiórce zmieszanych odpadów komunalnych, ich transporcie oraz bezpośrednim składowaniu na składowiskach odpadów komunalnych. Na terenie gminy Kotla brak selektywnej zbiórki surowców.

W gminie Kotla zbiórka odpadów odbywa się do koszy, pojemników oraz kontene- rów metalowych i z tworzywa sztucznego. Pojemności urządzeń do zbiórki odpa- dów odpowiadają standardom unijnym i są to głównie pojemniki o pojemności 110, 240 i 1100 dm3 metalowe i z tworzywa sztucznego oraz kontenery KP o pojemno- ściach 4 ÷ 8 m3. Do zbiórki suchych odpadów z terenów cmentarzy, ogródków działkowych, zespołu garaży, przy obiektach usługowo – handlowych, a także od- padów wielkogabarytowych, służą duże kontenery o pojemnościach 4  8 m3. Od- pady komunalne zbierane są do wyżej wymienionych pojemników i kontenerów. Następnie bezpośrednio wywożone są na składowiska. Łącznie na terenie gminy rozstawionych jest około:  56 pojemników o pojemności 110 dm3;  455 pojemników o pojemności 240 dm3;  10 pojemników o pojemności 1100 dm3;  6 sztuk kontenerów o pojemności 4 ÷ 8 m3.

Aktualnie zezwolenia na wywóz odpadów komunalnych z gminy posiadają dwie firmy:  Głogowskie Przedsiębiorstwo Komunalne „SITA” sp. z o.o. Głogów;  „TEW” Gospodarowanie odpadami Nowa Sól.

W przypadku obu firm, częstotliwość wywozu nieczystości z pojemników małych kształtuje się na poziomie od: 1 ÷ 2 razy w miesiącu do 1 raz w tygodniu. Odpady są odbierane z pojemników, bezpośrednio transportowane na składowisko w Bie- chowie (poza teren gminy Kotla), gdzie podlegają deponowaniu.

Na terenie gminy zlokalizowane są 2 nieczynne składowiska odpadów. Składowi- sko odpadów komunalnych w Grochowicach obsługiwało miejscowość Grochowi- ce. Powierzchnia składowiska wynosi 0,6 ha. Od 1 lipca 2004 roku Wójt Gminy Ko- tla wstrzymał eksploatację tego obiektu. Na składowisku deponowane były odpady komunalne z gospodarstw wiejskich. Były to komunalne odpady niesegregowane (zmieszane). Drugie składowisko położone jest na terenie byłej miejscowości Bo- gomice. Powierzchnia działki wynosi 1,24 ha, w tym obszar na którym deponowano odpady 0,9 ha. Składowisko odpadów zlokalizowane jest w wyrobisku poeksploata- cyjnym piasku. Właścicielem składowiska jest Gmina Kotla. Eksploatacja gminnego składowiska prowadzona była od 1992 roku i została wstrzymana przez Wójta Gmina Kotla Strona 127 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Gminy Kotla w dniu 1 lipca 2004 roku. Składowisko podlegało dozorowaniu przez pracownika Urzędu Gminy. Do tej pory składowisko było udostępniane mieszkań- com okresowo, pod nadzorem pracownika urzędu gminy, który ewidencjonował ro- dzaje i ilość deponowanych odpadów. W świetle wykonanych przeglądów ekologicznych oraz obowiązujących przepisów w zakresie wymagań, jakie powinny speł- niać składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, należy stwierdzić, że składowiska w Bogomicach i Grochowicach nie spełniają wymagań dla tego typu obiektów i powinny zostać zamknięte oraz zrekultywowane do końca 2009 roku. Wytwarzane na terenie gminy odpady przemysłowe odbierane są przez uprawnio- ne do tego typu działań podmioty gospodarcze lub zagospodarowywane przez wy- twórców we własnym zakresie.

Znaczącym problemem w zakresie zbiórki odpadów komunalnych są odpady wytwarzane na terenie pracowniczych ogródków działkowych. Na terenie ogródków zbudowane zostały nierzadko murowane dacze przypominające domki jednorodzinne, w których przez okres letni mieszka szereg osób. Jednak ze względu na spółdzielczy charakter ogródków osoby te nie posiadają odrębnych umów na od- biór odpadów komunalnych i nierzadko mogą pozbywać się ich w sposób nielegal- ny w pobliskich zagłębieniach terenu, lasach i zagajnikach.

Niepokojącym zjawiskiem jest występowanie dzikich wysypisk śmieci. Występują one np.: na terenie miejscowości Kulów. Działania samorządu powinny skupić się na skutecznej eliminacji tych zjawisk, począwszy od gorliwiej stosowanych kar administracyjnych, poprzez likwidację obiektów, a skończywszy na biologicznej rekultywacji zanieczyszczonych przez składowiska terenów.

Mając na uwadze dbałość o stan środowiska naturalnego należy dążyć do osią- gnięcia 100 % wartości wskaźnika gospodarstw objętych zorganizowanym wywo- zem odpadów, między innymi poprzez działania w celu podniesienia świadomości ekologicznej. Ponadto należy wdrożyć system segregacji odpadów „u źródła” oraz ich racjonalnego zagospodarowania poprzez wtórne przetwarzanie.

6. 8. Melioracje i urządzenia wodne.

6.8.1. Melioracje.

Urządzenie melioracji wodnych służą regulacji stosunków wodnych w celu popra- wienia zdolności produkcyjnej gleby oraz ułatwienia jej uprawy. Ponadto chronią użytki rolne przed powodziami. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 Prawo wodne (Dz. U. 115, poz. 1229 z dnia 11.10.2001 z późniejszymi zmianami) dzieli urządzenia melioracji wodnych na podstawowe i szczegółowe. Gmina Kotla Strona 128 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Do urządzeń melioracji wodnych podstawowych należą:  budowle piętrzące, upustowe oraz obiekty służące do ujmowania wód;  stopnie i zbiorniki wodne;  kanały wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie;  rurociągi o średnicy co najmniej 0,6 m;  budowle regulacyjne oraz przeciwpowodziowe;  stacje pomp.

Natomiast urządzenia melioracji wodnych szczegółowych obejmują:  rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie;  deszczownie z pompami przenośnymi;  rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m;  stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych;  ziemne stawy rybne oraz groble na obszarach nawadnianych;  systemy nawodnień grawitacyjnych.

Obecnie ogólna powierzchnia gruntów zmeliorowanych wynosi 1918,34 ha, co stanowi 28,52 % ogólnej powierzchni użytków rolnych. Areał zmeliorowanych gruntów ornych wynosi 1425,55 ha, to jest 26,11 % ogólnej powierzchni ziem ornych. Dłu- gość rowów melioracyjnych podstawowych wynosi 48,5 km. Należą do nich nastę- pujące rowy:  Krzycki – 12,8 km;  Grodzki – 8,1 km;  Bogomicki – 8,1 km;  Moczar – 7,1 km;  Starka – 5,0 km;  Serbska Struga – 2,9 km.

TABELA 82: Gmina Kotla – podstawowe dane dotyczące melioracji. Stan na po- czątek 2003 roku.

Melioracje podstawowe Melioracje szczegółowe Miejscowość rzeki w km wały w km grunty orne użytki zielone w ha w ha Bogomice 6,4 5,0 198,92 102,51 Chociemyśl 7,9 - 60,40 27,44 Głogówko 1,2 - 20,31 36,63 Grochowice 6,8 - 74,22 38,12 Kotla 5,5 - 641,94 100,35 Kozie Doły 1,4 - 48,27 28,63 Krzekotówek 3,1 - 32,80 14,66 Gmina Kotla Strona 129 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Kulów - - 136,63 25,84 Moszowice 5,5 - 36,78 15,18 Skidniów 5,0 7,3 95,39 52,58 Sobczyce 2,4 - 32,45 34,82 Zabiele 3,3 - 47,44 16,03

Istotny wpływ na prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej mają rozmiary i techniczna sprawność urządzeń wodnych. Ponieważ nadmiar wód w glebie, podobnie jak ich niedobór negatywnie wpływają na jej wydajność, to tworzenie optymalnych warunków wilgotnościowych i powietrznych poprzez melioracje, dzięki którym moż- na regulować poziom wód gruntowych oraz odpływ nadmiaru wód opadowych, staje się koniecznością. Prawidłowe funkcjonowanie systemów melioracyjnych jest uzależnione od ich właściwej eksploatacji i konserwacji. Odpowiedzialność za wła- ściwe utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych spoczywa na zainteresowanych właścicielach gruntów.

Stan urządzeń melioracji wodnych szczegółowych na terenie gminy Kotla jest nie- zadowalający. Według analiz wykonanych na potrzeby sporządzenia gminnego Programu Ochrony Środowiska większość urządzeń melioracyjnych wymaga odbu- dowy lub modernizacji.

Urządzenie melioracyjne znajdują się w administracji Dolnośląskiego Zarządu Me- lioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, Oddział w Legnicy.

6.8.2. Urządzenia wodne.

Prawy brzeg rzeki Odry znajdujący się na terenie gminy Kotla jest na całej długości obwałowany. Ponadto w administracji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) we Wrocławiu znajdują się ostrogi od nr 18/397 do 18/408. RZGW Wro- cław nie planuje w najbliższym czasie zamierzeń inwestycyjnych na terenie gminy Kotla.

6. 9. Cmentarze.

Na terenie gminy Kotla funkcjonują 3 cmentarze komunalne oraz 1 parafialny. Zlo- kalizowane są w następujących miejscowościach:  komunalne: - Kotla – o powierzchni 0,86 ha oraz 0,63 ha; - Skidniów – 0,38 ha; - Moszowice – 0,66 ha,  parafialne: - Grochowice – 0,71 ha. Gmina Kotla Strona 130 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Łączna powierzchnia cmentarzy wynosi 3,24 ha. Istniejące miejsca pochówku mogą nie zaspokoić potrzeb mieszkańców gminy w okresie najbliższych kilkunastu lat i w związku z powyższym planuje się rozbudowę cmentarza w Kotli.

Na terenie gminy nie występują grzebowiska dla zwierząt. Miejscowi rolnicy posia- dają stosowne umowy na utylizację martwych zwierząt z przedsiębiorstwami spoza terenu gminy. Gmina Kotla Strona 131 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

6. 10. Obiekty obrony cywilnej.

Obrona cywilna na terenie gminy Kotla nie posiada obiektów typu schrony lub studnie zapasowe, przeznaczonych do wykorzystania w razie potencjalnych zagrożeń. Natomiast w miejscach ogólnie dostępnych dla ludności znajdują się następujące studnie:

TABELA 83: Gmina Kotla – wykaz studni.

Lokalizacja studni Stan Jakość Uwagi techniczny wody Kotla ul. Kościelna dobry dobra22 studnia kopana Kotla ul. Kościelna nie używana od 20 lat - j. w Kotla ul. Kolejowa j. w - j. w Kotla ul. Górna j. w - j. w Kotla ul. Szkolna j. w - j. w Chociemyśl przy szkole j. w - j. w Chociemyśl przy PKP j. w - j. w Głogówko przy PKP j. w - studnia wiercona

Wyżej wymienione studnie nie są używane od chwili kiedy wsie zostały podłączone do wodociągów, z wyjątkiem wsi Głogówko. W chwili obecnej większość studni jest przykryta kręgami betonowymi bez możliwości pompowania wody. Żadna ze studni nie ma możliwości współpracy z wodociągiem publicznym.

22 Według wypowiedzi mieszkańców Gmina Kotla Strona 132 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

7. Obiekty i tereny chronione.

W przeznaczeniu terenów do pełnienia funkcji planistycznych należy uwzględnić ograniczenia jakie wynikają z prawnej ochrony: środowiska, zasobów przyrody i warunków życia ludzi. Należy zapewnić przewidywaną prawem ochronę wszystkim elementów środowiska i obiektów opisanych w rozdziałach nr 2 i 3 niniejszego opracowania. Istnienie na omawianym terenie infrastruktury technicznej, opisanej w rozdziale nr 6, stwarza dodatkowe ograniczenia. Wymagają one zapewnienia dodatkowych stref ochronnych oraz obszarów ograniczonego użytkowania.

7. 1. Ochrona przyrodniczo – rolnicza.

Na obszarze gminy Kotla ochronie przyrodniczo – rolniczej podlegają:  użytek ekologiczny „Łęgi Głogowskie”;  pomniki przyrody;  tereny leśne;  cały areał gruntów ornych, łąk i pastwisk zaliczanych do klas bonitacyjnych od III do IVa;  grupy śródpolnej zieleni wysokiej;  istniejące ciągi zadrzewione;  ciągi ekosystemów wodno – łąkowych wzdłuż cieków;  zieleń urządzona;  gatunki roślin i zwierząt prawnie chronionych;  złoża surowców mineralnych, a ponadto:

Wody podziemne:

Z uwagi na przewodność hydrauliczną, wydajność potencjalną studni oraz ryzyko zagrożenia zasobów wodnych, na obszarze gminy Kotla wyodrębniono zgodnie z regionalizacją hydrogeologiczną A.S. Kleczkowskiego (1990) dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP). Są to:  GZWP nr 302 „Pradolina Barycz – Głogów (W)”;  GZWP nr 306 „Wschowa”. Oba zbiorniki podlegają na tym obszarze najwyższej ochronie (ONO).

Na obszarze ONO wskazana jest likwidacja lub ograniczenie oddziaływania na wody podziemne i powierzchniowe (obszar zasilania) już istniejących ognisk zanie- czyszczeń. Należy wprowadzić także ograniczenia dotyczące użytkowania grun- tów, a w szczególności stosowania nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Gmina Kotla Strona 133 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Wody powierzchniowe:

Zgodnie z ustawą Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (Dz. U nr 115 poz. 1229 z późniejszymi zmianami) należy przestrzegać między innymi:  zakazu gromadzenia nieruchomości w odległości 1,5 m od krawędzi cieków;  zakazu uprawy gruntu, sadzenia drzew lub krzewów na wałach oraz w odle- głości mniejszej niż 3 m od stopy wału, a także wykonywania obiektów budowlanych, kopania studni, sadzawek, dołów oraz rowów w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału przeciwpowodziowego po stronie odpowietrznej.

Ochrona przeciwpowodziowa:

Dla obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią należy uwzględnić wymagania wynikające z art. 40 oraz art. 82 ust. 2 ustawy Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (Dz. U nr 115 poz. 1229 z późniejszymi zmianami) zakazujące między innymi:  lokalizowania na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 roku);  gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody;  prowadzenia odzysku lun unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;  wykonywania urządzeń wodnych oraz wznoszenia innych obiektów budowlanych;  sadzenia drzew lub krzewów, zmiany ukształtowania terenu;  składowania materiałów oraz wykonywania innych robót i czynności, które mo- głyby utrudnić ochronę przed powodzią oraz wpłynąć na pogorszenie jakości wód.

7. 2. Ochrona kulturowa.

Opracowane w 1999 roku Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Kotla wprowadziło wytyczne konserwatorskie do planów zagospodarowania przestrzennego gminy. Wyznaczono następujące strefy:  Strefa „A” – ścisłej ochrony konserwatorskiej;  Strefa „K” – ochrony krajobrazu kulturowego;  Strefa „W” – ochrony archeologicznej;  Strefa „OW” – obserwacji archeologicznej;

Ponadto ochroną objęto:  obiekty architektury i budownictwa figurujące w rejestrze zabytków;  stanowiska archeologiczne figurujące w rejestrze zabytków; Gmina Kotla Strona 134 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 obiekty architektury i budownictwa objęte ewidencją konserwatorską;  stanowiska archeologiczne objęte ewidencją konserwatorską. Wytyczne dotyczące zabytkowych obiektów i stref znajdują się w rozdziale nr 3.3. i 3.4. niniejszego opracowania. Ostateczny zakres stref oraz ich uszczegółowienie nastąpi na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

7. 3. Ograniczenia użytkowania terenu związane z infrastrukturą techniczną.

7.3.1. Komunikacja – strefa uciążliwości akustycznej od dróg.

Ograniczenia w zainwestowaniu na terenach o przekroczonych standardach akustycznych polegają na zakazie lokalizacji obiektów mieszkalnych lub innych wyma- gających ochrony przed hałasem, jeżeli wcześniej nie zostaną podjęte środki ogra- niczające emisję fal dźwiękowych. Przy lokalizowaniu obiektów budowlanych na terenach sąsiadujących z drogami należy uwzględnić strefy ograniczonego użytko- wanie terenu, to jest:  strefę wyłączoną z wszelkiej działalności budowlanej, wyznaczoną położeniem linii zabudowy – określoną przepisami ustawy o drogach publicznych;  strefę uciążliwości dróg dotyczącą obiektów z pomieszczeniami na pobyt ludzi;  strefę uciążliwości drogi wyznaczoną położeniem linii uciążliwości drogi.

Strefy ochrony wynikające z przepisów szczególnych przedstawione są w poniż- szej tabeli.

TABELA 84: Minimalne odległości dróg publicznych od istniejących i planowanych budynków z pomieszczeniami na pobyt ludzi (w metrach) wynikające z przepisów szczególnych.

Obiekty mieszkaniowe Budynki i użyteczności publicznej szpitalne i Typ drogi Klasa jedno – wielo – wymagające techniczna kondygnacyjne kondygnacyjne szczególnej ochrony Autostrada A 120 150 300 Między – re- GP 50 70 200 gionalna Krajowa re- GP, G, Z 30 40 130 gionalna Wojewódzka GP, G, Z 30 40 130 Powiatowa G, Z, L, D 15 20 80 Gminna G, Z, L, D 15 20 80 Gmina Kotla Strona 135 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006 Gmina Kotla Strona 136 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

7.3.2. Ujęcia wody.

Na terenie gminy Kotla zostały wyznaczone bezpośrednie i pośrednie strefy ochronne ujęć wód podziemnych. Zlokalizowane są one przy:  SUW Kotla;  SUW Serby.  SUW Chociemyśl

SUW Kotla:

Na podstawie decyzji Starosty Głogowskiego z dnia 22.08.2000 roku ustanowiono strefę ochrony bezpośredniej ujęcia wody dla studni nr 2 i nr 3 w granicach istnieją- cych ogrodzeń. Strefy ochrony pośredniej nie wyznaczono.

SUW Serby:

Strefa ochrony ujęcia wody „Serby” (gmina wiejska Głogów) dla miasta Głogowa została ustanowiona na podstawie decyzji Wojewody Dolnośląskiego z dnia 26.02.1999 roku. Na terenie gminy Kotla zlokalizowana jest część zewnętrznej strefy ochrony pośredniej oraz niewielki fragment wewnętrznej strefy ochrony po- średniej.

SUW Chociemyśl:

Dla ujęcia wody podziemnej w Chociemyśli Rozporządzeniem nr 13/2006 Dyrek- tora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 27 września 2006 ustanowiono strefy ochronne.

7.3.3. Tereny położone w strefie ochronnej od odwiertów, gazociągów wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjno – pomiarowych.

Na terenie gminy Kotla nie ma gazowej sieci przesyłowej, rozdzielczej oraz stacji redukcyjno – pomiarowych dla potrzeb odbiorców indywidualnych. Natomiast funk- cjonująca w Grochowicach kopalnia wydobywa gaz ziemny, który jest przesyłany gazociągiem wysokoprężnym Ø 250 pod ciśnieniem 7 MPa do Odolanowa w celu uzdatnienia.

Przy projektowaniu obiektów terenowych należy zachować następujące odległości podstawowe (strefy ochronne):  50 m od istniejących czynnych odwiertów zgodnie z Rozporządzeniem Mini- stra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 roku „w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia prze- Gmina Kotla Strona 137 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

ciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi” (DZ. U. Nr 109 poz.961, zm. z 2004 r. Dz.U. Nr 24 poz. 213 );  5 m od zlikwidowanych odwiertów;  od istniejących czynnych gazociągów odległości podstawowe wyznacza się w zależności od rodzaju obiektów terenowych, średnicy oraz ciśnienia gazocią- gu. Odległości te zostały ustalone na etapie projektowania i budowy przedmiotowych gazociągów zgodnie z ówcześnie obowiązującymi aktami prawnymi: - Rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 listopada 1995 roku „w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe” (DZ. U. Nr 139, poz. 686 z 1995 roku) i dla gazociągów o ciśnieniu powyżej 2,5 do 10 MPa i średnicy gazociągu do 300 mm, to jest dla gazociągów od odwier- tów do Ośrodka Grupowego Grochowice oraz dla gazociągu wysokiego ciśnie- nia Ø 250 KGZ Grochowice – KGZ Wilków przykładowo wynoszą: - dla budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego – 35 m od granicy terenu górniczego; - dla budynków mieszkalnych zabudowy jedno – wielorodzinnej – 20 m; - dla wolno stojących budynków niemieszkalnych – 15 m; - dla obiektów zakładów przemysłowych – 25 m; - Rozporządzeniem Ministra Górnictwa z dnia 18 sierpnia 1978 roku „w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe” (DZ. U. Nr 21, poz. 94 z 1978 roku) oraz normą BN-80/8976-31 „Odległości poziome ga- zociągów wysokiego ciśnienia od obiektów terenowych” i dla gazociągów o ci- śnieniu powyżej 2,5 do 6,4 MPa i średnicy gazociągu do 300 mm, to jest dla gazociągów od odwiertów do KGZ Wilków przykładowo wynoszą: - dla budynków użyteczności publicznej – 35 m od granicy terenu górnicze- go; - dla oddzielnie stojących budynków mieszkalnych – 20 m; - dla oddzielnie stojących budynków niemieszkalnych i budynków pomocniczych – 15 m; - dla obiektów zakładów przemysłowych – 25 m.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 roku „w sprawie warunków jakim powinny odpowiadać sieci gazowe” (DZ. U. Nr 97 poz. 1055 z 2001 roku) dla przedmiotowych gazociągów obowiązują strefy kontrolowane, które wynoszą:  dla gazociągów o średnicy do DN 150 włącznie – 4 m (po 2 m w każdą stronę od osi gazociągu);  dla gazociągów o średnicy DN 150 do DN 300 włącznie – 6 m (po 3 m w każ- dą stronę od osi gazociągu). W strefie kontrolowanej zabrania się wznoszenia budynków, urządzania stałych składów i magazynów, sadzenia drzew oraz podejmowania jakichkolwiek działalno- ści mogących zagrozić trwałości gazociągów podczas ich eksploatacji. Gmina Kotla Strona 138 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006 Gmina Kotla Strona 139 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

7.3.4. Tereny położone w strefie uciążliwości od linii i urządzeń elektroenergetycznych – zagrożenie polami elektromagnetycznymi.

Dla napowietrznych linii elektrycznych i elektroenergetycznych do 110 kV strefa ochronna znajduje się mniej więcej w pasie o szerokości 25 – 40 m. Stacje trans- formatorowe powinny mieścić się w rezerwowanym pod nie obszarze o wymiarach 150 m x 80 m. Wszelkie zmiany zagospodarowania terenu pod linią 110 kV oraz w odległościach poziomych mniejszych niż 15 m od skrajnych przewodów linii należy projektować w oparciu o normę PN-E-05100-1, ustawę Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27.04.2001 roku (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z późniejszymi zmianami) oraz Roz- porządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11.08.1998 roku (Dz. U. Nr 107 poz. 676) i uzgodnić z właściwym zakładem energetycznym. Natomiast wzdłuż linii 15 kV oraz 1 kV proponuje się pozostawienie pasów wolnych od zagospodarowania i zadrzewienia o szerokości odpowiednio: 16 m i 4 m (po 8 m i 2 m od osi linii) wzdłuż urządzeń. Są to tak zwane strefy techniczne, umożliwiające eksploatację sieci napowietrznych z uwzględnieniem do- jazdu do stanowisk słupowych.

Strefą ochronną obejmuje się również maszty telefonii cyfrowej (GSM) oraz inne instalacje radiotelekomunikacyjne. Określony areał jest ogrodzony i obejmuje obszar zależny od wysokości masztu – od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów od osi masztu. Na terenie gminy zlokalizowany jest 1 maszt telefonii komórkowej w Kolti.

7.3.5. Cmentarze – strefa ochrony sanitarnej.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze, z dnia 25 sierpnia 1959 r. (Dz. U. Nr 52, poz. 315) podaje minimalne odległości terenów od granicy cmentarzy:  50 m od zabudowań mieszkalnych, jeśli posiadają one sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do niej podłączone;  150 m od zabudowań mieszkalnych, zakładów produkujących lub przechowu- jących artykuły żywnościowe, zakładów żywienia zbiorowego, studzien, źródeł i strumieni, z których czerpana jest woda do picia dla potrzeb gospodarczych;  500 m od ujęć wody o charakterze zbiorników wodnych będących źródłem zaopatrzenia sieci wodociągowej w wodę do picia.

Na omawianym terenie czynne cmentarze znajdują się w miejscowościach zwodo- ciągowanych: Grochowice, Kotla, Moszowice, Skidniów. Gmina Kotla Strona 140 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

7.3.6. Obiekty wojskowe i obrony cywilnej:

Ochronie podlegają obiekty obrony cywilnej:  studnie zapasowe;  obiekty wojskowe istotne dla bezpieczeństwa kraju.

Gabaryty i parametry ochronne określają właściwe organy wojskowe i obrony cywilnej.

7.3.7. Strefa ochronna Huty Miedzi „Głogów”.

Zgodnie z decyzją Urzędu Wojewódzkiego w Legnicy z dnia 25.11.1987 roku ustanowiona została strefa ochronna Huty Miedzi „Głogów”. Jest to teren w całości bę- dący własnością KGHM „Polska Miedź” SA. Na podstawie wyżej wymienionej decyzji ustalono następujące zagospodarowanie strefy:  wymiana drzewostanu na terenach zalesionych;  przeznaczenie terenów obecnych gruntów ornych na uprawę roślin przemysło- wych lub alternatywnie pod zalesienie. Obowiązuje zakaz uprawy roślin przeznaczonych do spożycia przez ludzi i zwierzęta.

Dnia 28 października 2005 roku Wojewoda Dolnośląski postanowił (w związku z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw DZ. U. Nr 100, poz. 1085 z późniejszymi zmianami) wszcząć postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia wyżej wymienionej decyzji ustanawiającej strefę ochronną dla Huty Miedzi „Głogów” oraz innych decyzji zmieniających wyżej wy- mienioną.

7.3.8. Pozostałe obiekty.

Dla obiektów typu oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów komunalnych i przemysłowych, baz maszynowych, zakładów przemysłowych, ferm hodowlanych, stacji paliw płynnych – strefy ochronne wyznaczane są indywidualnie. W bezpo- średnim sąsiedztwie zajmowanym przez tereny chronione wprowadza się zakaz lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej, obiektów służby zdrowia, oświaty, sportu i rekreacji oraz innych budynków użyteczności publicznej. Wskazane jest tworzenie pasów zieleni izolacyjnej. Gmina Kotla Strona 141 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006 Gmina Kotla Strona 142 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

8. Dokumentacja strategiczno – planistyczna.

W niniejszym rozdziale zanalizowano zapisy wybranej dokumentacji planistyczno – strategicznej odnoszącej się do terenu gminy Kotla.

8. 1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego.

Uchwalony w 2002 roku przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego Plan Zago- spodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego, uchwałą nr XLVIII/873/2002 z dnia 30 sierpnia 2002 roku, wyróżnia 6 stref pod względem struktury funkcjonalno – przestrzennej. Gmina Kotla znalazła się w strefie związa- nej z rzeką Odrą.

Strefa związana z rzeką Odrą przeznaczona jest do wielofunkcyjnego rozwoju z zachowaniem walorów środowiska przyrodniczego. Jest to strefa w większości za- grożona zalewem powodziowym. Przewidziane są tam działania zmniejszające za- grożenie powodziowe oraz działania prowadzące do rozwoju żeglugi, sportów wodnych i rekreacji. Konieczne jest zachowanie i wzmocnienie funkcji ochronnych korytarza ekologicznego rzeki Odry.

Pod względem systemu osadniczego Plan wyróżnia, poza Wrocławiem jako ośrod- kiem metropolitalnym, regionalne i subregionalne ośrodki równoważenia rozwoju oraz ośrodki lokalne. Wieś Kotla została zakwalifikowana do rangi ośrodka lokalnego, natomiast pobliski Głogów do rangi regionalnego ośrodka równoważenia rozwoju, obejmującego duże i średnie miasta województwa dolnośląskiego. Ponadto w celu określenia wyznaczników położenia regionu oraz zaakcentowania powiązań z regionami sąsiednimi wyznaczono miejscowości spełniające funkcje „bram” czyli ośrodków otwarcia. Jest wśród nich także pobliski Kotli Głogów.

W dziedzinie ochrony środowiska Plan postuluje podjęcie starań mających na celu:  ograniczenie wprowadzanych do środowisk ilości zanieczyszczeń;  budowę kompleksowego systemu gospodarki odpadami;  stopniowe oczyszczanie zlewni rzek;  rewitalizację zdegradowanych terenów;  renaturyzację cennych ekosystemów;  optymalizację systemu obszarów prawnie chronionych;  wzrost lesistości. W zakresie gospodarki wodnej konieczna jest realizacja Programu dla Odry 2006 oraz ochrona głównych zbiorników wód podziemnych. Gmina Kotla Strona 143 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

W dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego Plan zakłada, że podstawowym celem w tym zakresie jest ochrona, rewaloryzacja i udostępnianie ich zasobów, mię- dzy innymi poprzez:  kompleksową rewaloryzację obiektów i zespołów zabytkowych;  rozszerzenie zakresu ochrony konserwatorskiej poprzez tworzenie nowych stref ochrony konserwatorskiej;  rygorystyczne egzekwowanie zaleceń konserwatorskich i prawidłowości procesu rewaloryzacji oraz użytkowania obiektów zabytkowych;  kontrolowanie procesu prywatyzacji obiektów zabytkowych;  wykorzystanie i udostępnianie zasobów dziedzictwa kulturowego poprzez tworzenie atrakcyjnych ofert inwestycyjnych;  prowadzenie działań organizacyjnych, promocyjnych i badawczych pod kątem podniesienia świadomości społecznej w zakresie znaczenia i wartości obiek- tów kulturowych oraz zasad i metod ich konserwacji, a także późniejszego ich użytkowania;  zachowanie i ochrona krajobrazu kulturowego o najcenniejszych walorach ar- tystycznych i krajobrazowych – objęcie tych obszarów strefami konserwator- skimi oraz ochroną w formie parków i rezerwatów kulturowych;  prowadzenie działań rewaloryzacyjnych pod kątem tworzenia atrakcyjnych ofert inwestycyjnych o charakterze kulturotwórczym, społecznym i gospodarczym.

W zakresie działalności gospodarczej Plan odnosi się do głównych celów polityki regionalnej państwa czyli:  realizacji określonej koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;  stymulowanie maksymalnego wykorzystania specyficznych cech regionu;  zapobieganie powstawaniu rażących dysproporcji międzyregionalnych. Główne cele gospodarcze to konsekwentna budowa gospodarki rynkowej, konku- rencyjnej i innowacyjnej. Zakładane powyżej cele główne można osiągnąć poprzez niżej wyszczególnione cele szczegółowe:  restrukturyzację gospodarki i dalsze wdrażanie procesów prywatyzacji;  pobudzenie rozwoju przedsiębiorczości, szczególnie w sektorze MŚP;  podejmowanie przedsięwzięć obniżających społeczne koszty reform;  włączenie regionu w tendencje występujące w gospodarce światowej w dziedzinie nauki i techniki;  działanie na rzecz wzrostu międzynarodowej konkurencyjności i innowacyjno- ści;  działania na rzecz wprowadzenia nowoczesnego zarządzania przedsiębiorstw;  przyspieszenie procesów inwestycyjnych i tworzenie warunków do dopływu kapitału zagranicznego. Gmina Kotla Strona 144 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa zakłada, że zmiany strukturalne w rolnictwie wymagają przekształceń na obszarach wiejskich. Służyć ma temu realizacja następujących celów:  przebudowa struktur sektora rolnego, tworząca przesłanki adaptacji rolnictwa do zmieniającej się sytuacji gospodarczej i społecznej;  kształtowanie warunków rozwoju zrównoważonego na obszarach wiejskich;  ochrona zasobów środowiska naturalnego wraz z wiejskim dziedzictwem kul- turowym;  kształtowanie warunków pracy i życia ludności wiejskiej odpowiadających standardom cywilizacyjnym.

Celem działań gospodarki leśnej jest między innymi:  stałe powiększanie zasobów leśnych;  kształtowanie lasu wielofunkcyjnego;  zachowanie zdrowotności i żywotności ekosystemów leśnych;  ochrona i powiększanie biologicznej różnorodności lasów;  utrzymywanie i rozwój funkcji produkcyjnej lasów;  racjonalne użytkowanie zasobów leśnych.

Kierunki działań polityki przestrzennej w dziedzinie eksploatacji surowców mineralnych to:  utrzymanie ciągłości eksploatacji najważniejszych złóż kopalin strategicznych i złóż ważnych dla gospodarki regionu;  wykorzystanie małych złóż kopalin pospolitych, przeznaczonych na potrzeby lokalne;  sukcesywna rekultywacja wyrobisk, hałd i osadników terenów pogórniczych.

W dziedzinie turystyki Plan nie wymienia Kotli i okolic jako ośrodka o wysokich walorach kulturowych i jako regionu o potencjalnym rozwoju funkcji turystycznych.

W dziedzinie transportu Plan wskazuje na modernizację dróg krajowych i woje- wódzkich w celu dostosowania parametrów tych dróg do ich funkcji oraz natężenia ruchu, to jest poprzez przyjęcie dla dróg krajowych klasy GP i dostosowanie do no- śności 115 kN/oś, a dla dróg wojewódzkich klasy G i nośności 100 kN/oś. Ponadto potrzebna jest przebudowa systemu żeglugi na Odrze, by mógł być włączony w eu- ropejski system wodny.

8. 2. Studium Zagospodarowania Przestrzennego Pasma Odry w granicach Województwa Dolnośląskiego.

Zakres powyższego opracowania objął również obszar gminy Kotla. Powódź, która nastąpiła w lipcu 1997 roku zwróciła uwagę na istniejące problemy w dorzeczu Gmina Kotla Strona 145 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Odry. W Polsce opracowano Strategię modernizacji Odrzańskiego Systemu Wod- nego „Program dla Odry 2006”, przyjętą przez Sejm RP w 2001 roku. 24 lipca 2000 roku we Wrocławiu województwa nadodrzańskie i Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast podpisały porozumienie w sprawie podjęcia prac nad Studium Zagospodaro- wania Przestrzennego Pasma Odry. Każde z województw opracowało Studium na swoim obszarze. Opracowanie stanowi studium obszaru funkcjonalnego. Związane jest tematycznie z Programem dla Odry 2006, a jako studium obszaru problemo- wego jest częścią projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego.

Według Studium Zagospodarowania Przestrzennego Pasma Odry głównym celem działań przestrzennych jest zapewnienie optymalnego, zrównoważonego rozwoju obszarów w obrębie pasma Odry. Na realizację celu głównego złoży się realizacja celów strategicznych. Są to:  efektywne wykorzystanie stanu zainwestowania z zachowaniem kulturowych i przyrodniczych wartości obszaru i realizacji ekorozwoju;  tworzenie warunków dla poprawy jakości życia i rozwoju zrównoważonego;  zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego;  zapewnienie konkurencyjności pasma Odry.

Przy realizacji tych celów powinny zostać zachowane zasady:  ukierunkowania rozwoju na symbiozę środowiska przyrodniczego i zurbanizo- wanego;  włączenie dziedzictwa kulturowego we współczesne struktury przestrzenne;  tworzenie układów przestrzennych powinno sprzyjać rozwojowi społecznemu i integrować mieszkańców.

W sferze powiązań osadniczych zakłada się między innymi aktywizację obszarów wiejskich.

W sferze społecznej w związku ze starzeniem się ludności województwa w paśmie Odry, konieczne jest prowadzenie polityki pro rodzinnej i podnoszenie poziomu zdrowotności ludności poprzez stworzenie nowoczesnej bazy lecznictwa podstawowego przez restrukturyzację placówek służby zdrowia, co może powstrzymać spadek odnowy pokoleń. Dla zmniejszenia bezrobocia konieczne jest tworzenie nowych miejsc pracy na wsi, wzrost zatrudnienia w usługach i przemyśle wysokiej techniki oraz tworzenie miejsc pracy w systemie robót publicznych. W dziedzinie mieszkalnictwa potrzebna jest poprawa standardów zamieszkiwania, zmniejszenie dekapitalizacji substancji mieszkaniowej i ukształtowanie struktur mieszkaniowych z pełnym wyposażeniem infrastrukturalnym. Bezsporna jest także potrzeba rozwoju innych usług jak: handel, rekreacja, sport i kultura fizyczna. Gmina Kotla Strona 146 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Dla zachowania, ochrony i właściwego wykorzystania zasobów przyrodniczych potrzebne jest rozszerzenie systemu obszarów chronionych, utrzymanie i ochrona ist- niejących ekosystemów, integracja systemu obszarów chronionych w nawiązaniu do systemów europejskich takich jak: rezerwaty biosfery, NATURA 2000 czy ECO- NET. W tej dziedzinie projektuje się między innymi utworzenie Lubiąsko – Głogow- skiego Parku Krajobrazowego. Natomiast lasy w dolinie Odry włączone będą do programu retencji dolinowej i wykorzystane do retencji powodziowej. Gospodarując surowcami mineralnymi w dolinie Odry należy wykorzystać najlepsze dostępne techniki dla pełnego i oszczędnego wykorzystania zasobów złóż, zaawansowane- go ich przetworzenia i wykorzystania surowców odpadowych. Tereny zdegradowa- ne muszą być rekultywowane i renaturyzowane. Obszary występowania złóż su- rowców należy zdelimitować dla wyznaczenia ich ochrony. Dotyczy to w szczegól- ności złóż węgla brunatnego, którego ewentualna eksploatacja może się rozpocząć po zakończeniu eksploatacji rud miedzi. W zakresie wód podziemnych potrzebne jest racjonalne wykorzystanie zasobów, ochrona przed zanieczyszczeniami, w tym objęcie ochroną Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Wody powierzchniowe należy racjonalnie zagospodarować i poprawiać ich czystość przez ograniczenie dopływu zanieczyszczeń. Natomiast najważniejsze cele ochrony przeciwpowodziowej to:  zapobieganie powodzi;  ostrzeganie przed powodzią;  monitorowanie sytuacji hydrologicznej;  ochrona przed powodzią mieszkańców, większych zespołów zabudowy i cennych obiektów dziedzictwa kulturowego;  usuwanie lub ochrona obiektów mogących stworzyć wtórne zagrożenie;  usuwanie zniszczeń powodziowych.

W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego potrzebne są działania dla poprawy stanu zabytków, np.: prowadzenie prac rewaloryzacyjnych pod kątem atrakcyjnych ofert o charakterze kulturotwórczym, społecznym i gospodarczym.

W sferze gospodarczej najważniejsze kierunki polityki przestrzennej dla ośrodków lokalnych to:  rozwijanie sektora usług;  wsparcie rozwoju małych i średnich firm;  rozwój przemysłu opartego na surowcach lokalnych;  wykreowanie lokalnych centrów gospodarczych. Natomiast na obszarach wiejskich zakłada się wielofunkcyjność rozwoju z dąże- niem do harmonijnego rozwoju wszystkich funkcji i ochrony zasobów środowiska naturalnego. Gmina Kotla Strona 147 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Pasmo Odry jest obszarem o wysokim potencjale turystycznym ze względu na walory krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe. Walory te należy wykorzystać poprzez:  przystosowanie Odry i jej dopływów dla potrzeb turystyki motorowodnej, kaja- kowej i innych sportów wodnych;  poprawę bazy rekreacyjno – turystycznej;  rozwój turystyki specjalistycznej, edukacyjnej, kwalifikowanej, wędkarstwa i agroturystyki;  stworzenie regionalnego systemu odrzańskich tras rowerowych;  stworzenie węzłów szlaków turystycznych;  dostosowanie bazy do potrzeb różnych grup turystów, w tym niepełnospraw- nych. Żegluga i transport wodny powinny odzyskać swoją pozycję w transporcie. Przewi- duje się dostosowanie Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów III klasy według klasyfikacji międzynarodowej.

W dziedzinie infrastruktury dla zapewnienia należytej ilości i jakości wody i prawi- dłowej gospodarki ściekowej należy:  chronić istniejące źródła wody przez ustanawianie stref ochronnych;  uzupełnić system kanalizacji w miastach;  budować systemy kanalizacji na obszarach wiejskich.

Celem polityki przestrzennej w dziedzinie gospodarki odpadami jest:  minimalizowanie ilości wytwarzanych i składowanych odpadów;  prowadzenie segregacji i recyklingu;  stosowanie nowoczesnych metod utylizacji odpadów.

Wśród zadań skierowanych bezpośrednio na teren gminy Kotla wymienia się mię- dzy innymi:  budowa wałów przeciwpowodziowych;  modernizacja i podwyższenie istniejących wałów przeciwpowodziowych;  zabezpieczenie przed wodami powodziowymi oczyszczalni ścieków w Kotli;  utworzenie Lubiąsko – Głogowskiego Parku Krajobrazowego (Park Krajobra- zowy Dolina Odry I);  inwentaryzacja przyrodnicza;  budowa systemów odprowadzania ścieków na terenach wiejskich;  określenie terenów, na których obowiązuje zakaz zabudowy ze względu na za- grożenie powodziowe;  renaturyzacja ekosystemów – działania w celu renaturyzacji towarzyszące inwestycjom z zakresu budowli regulacyjnych oraz przeciwpowodziowych;  zwiększenie lesistości. Gmina Kotla Strona 148 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

8. 3. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kotla.

Zgodnie z poprzednią ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku, z późniejszymi zmianami, Rada Gminy Kotla przyjęła Studium Uwarun- kowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Kotla, uchwałą nr XIV/76/2000 z dnia 14 marca 2000 roku.

Studium z 2000 roku w następujący sposób formułuje główne założenia polityki przestrzennej na terenie gminy:

„W zakresie rozwoju sieci osadniczej przyjęto założenia: dalszy rozwój ośrodka gminnego i umacnianie jego funkcji usługowych z równoległym rozwojem funkcji produkcyjnych i mieszkaniowych, rozwój miejscowości w północnej części gminy (Grochowice, Kulów) jako terenów mieszkaniowych i rekreacyjnych dla ludności spoza gminy oraz ograniczenie funkcji osadniczych w południowej części gminy.

Występowanie odmiennych uwarunkowań w zakresie środowiska przyrodniczego jest głównym czynnikiem decydującym o przyjętych kierunkach rozwoju przestrzennego dla południowej i północnej części gminy. Związanej z rzeką Odrą części po- łudniowej przypisano funkcję ekstensywnego rozwoju rolnictwa, a wszelka działal- ność inwestycyjna na tym terenie winna być podporządkowana ochronie przyrody. Dodatkowym czynnikiem ograniczającym funkcje osadniczo – produkcyjne jest wy- stępowanie na jej terenie strefy ochronnej Huty Miedzi „Głogów” oraz obszarów gleb skażonych, wymagających stałego monitoringu. W celu umożliwienia prowadzenia i rozwoju gospodarki rolnej przez ludność tam zamieszkałą, wyznaczono granicę terenów zainwestowania, w ramach których realizować będzie można budownictwo zagrodowe, jednorodzinne, usługi, a także nieuciążliwe zakłady produkcyjne i rzemieślnicze.

Z uwagi na znacznie korzystniejsze warunki środowiska naturalnego w części pół- nocnej wyznaczono strefę „wielofunkcyjnego potencjalnego rozwoju”, w ramach której wyróżniono:  tereny rozwojowe związane z ośrodkiem gminnym;  tereny intensywnego rozwoju rolnictwa;  tereny potencjalnego rozwoju mieszkalnictwa;  tereny potencjalnego rozwoju przemysłu i rzemiosła;  tereny rekreacyjne.

Granica między dwoma głównymi, o odmiennym sposobie zagospodarowania strefami, przebiega równoleżnikowo wzdłuż drogi łączącej Kotlę z miejscowością Gło- gówko. Biegnąca południkowo droga wojewódzka nr 319 relacji Głogów – Sława Gmina Kotla Strona 149 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Śląska stanowi pionową oś rozwoju, wzdłuż której zlokalizowano strefy rozwojowe o różnych funkcjach. Dla wszystkich terenów przeznaczonych do zainwestowania przyjęto zasadę pełnego uzbrojenia w infrastrukturę techniczną” (Skoczyk, 1999).

8. 4. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego.

Według autorów dokumentu sformułowanie, uchwalonej przez Sejmik Wojewódz- twa Dolnośląskiego uchwałą nr XXVIII/511/2000 w dniu 15 grudnia 2000 roku, Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego stanowi podstawowe zadanie Sa- morządu Województwa i jest dla niego głównym instrumentem oddziaływania na ewolucję regionu. Dla Dolnoślązaków zaś, Strategia powinna stać się programem współdziałania w sferze dobra wspólnego i miarą poczynionych dokonań. Misję regionu wyrażono słowami: „Dolny Śląsk to region, który łączy Polskę z Europą”.

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego wyodrębnia trzy zasadnicze pasma rozwoju, wyraźnie różniące się między sobą: ukształtowaniem terenu, środo- wiskiem przyrodniczym, zagospodarowaniem przestrzennym, dostępnością komu- nikacyjną i warunkami sprzyjającymi aktywności gospodarczej. Są to: pasmo pół- nocne, pasmo centralne i pasmo południowe. Pasma te zachodzą na siebie na obrzeżach, co tworzy dwa pasma dodatkowe, które historycznie były miejscem naj- większej aktywności cywilizacyjnej na Dolnym Śląsku. Są to: pasmo Odry oraz pasmo pogórza Sudetów. Gmina Kotla położona jest w paśmie Odry. Według auto- rów Strategii pasmo przejściowe doliny Odry ma szanse na odzyskanie swej dawnej żywotności poprzez wykorzystanie dwoistości zalet położenia. Jego perspektywy rozwoju gospodarczego i kulturowego uzależnione są jednak od udanego połą- czenia dynamizmu gospodarczego z dbałością o środowisko przyrodnicze.

W kontekście zawartych w Strategii osi rozwojowych województwa dolnośląskiego gmina Kotla zlokalizowana jest w pobliżu osi Odry. Rzeka Odra, będąca niegdyś ważnym elementem europejskiego systemu transportu wodnego, jest od ponad pół wieku zaniedbywana. Wymaga pilnej modernizacji systemu zabezpieczeń przeciwpowodziowych, zdecydowanej rewaloryzacji ekologicznej oraz inwestycji umożli- wiających wykorzystania gospodarcze i rekreacyjne.

8. 5. Strategia Rozwoju Powiatu Głogowskiego.

Strategia Rozwoju Powiatu Głogowskiego została opracowana w 2001 roku i przy- jęta przez Radę Powiatu Głogowskiego uchwałą nr XXXVI/227/2001 z dnia 29 maja 2001 roku. Zawartą w Strategii Rozwoju Powiatu Głogowskiego wizję sformu- łowano w następujący sposób: „Powiat Głogowski atrakcyjnym miejscem dla mieszkańców. Jego rozwinięta infrastruktura wychodzi naprzeciw nowocze- Gmina Kotla Strona 150 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

snej gospodarce, zapewniając zrównoważony rozwój wszystkim sferom ży- cia”. Rozwinięciem powyższej wizji są 3 główne cele strategiczne:

1. Awans cywilizacyjny poprzez rozwój infrastruktury społecznej i technicznej. rozwinięcie celu nr 1:

 nowoczesna infrastruktura techniczna zaspokajająca potrzeby społeczne;  przyjazne środowisko naturalne;  podniesienie jakości i dostępności usług służby zdrowia oraz humanizacja sta- tusu pacjenta;  wzrost standardów bezpieczeństwa publicznego oraz sprawności zapobiega- nia klęskom żywiołowym i ich skutkom;  skuteczny system pomocy społecznej;  sport i rekreacja jako aktywne formy wypoczynku, dostępne wszystkim miesz- kańcom powiatu. Gmina Kotla Strona 151 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

2. Nowoczesne rolnictwo oraz konkurencyjna, zdywersyfikowana gospodarka. rozwinięcie celu nr 2:

 nowoczesna infrastruktura techniczna dynamizująca rozwój gospodarczy;  wspieranie rozwoju przedsiębiorczości – łagodzenie skutków monokultury przemysłowej;  nowoczesne rolnictwo;  perspektywiczny rozwój rzeki Odry i uatrakcyjnienie terenu doliny rzeki Odry;  podniesienie atrakcyjności turystycznej powiatu.

3. Zintegrowane społeczeństwo w atrakcyjnym powiecie. rozwinięcie celu nr 2:

 wzrost poczucia tożsamości regionalnej mieszkańców;  stworzenie wizerunku powiatu jako miejsca atrakcyjnego do zamieszkania, pracy i inwestycji;  rozwój kultury.

8. 6. Strategia Rozwoju Gminy Kotla.

Uchwałą nr IX/42/03 Rada Gminy Kotla w dniu 10 września 2003 roku przyjęła Strategię Rozwoju Gminy Kotla. Strategia została zrealizowana metodą partycypa- cyjną. W pracach nad dokumentem uczestniczyli zaproszeni przez Urząd Gminy lokalni liderzy i przedstawiciele wszystkich środowisk Kotli. Na podstawie licznych spotkań, analiz i dyskusji zespół autorski przyjął wizję o następującym brzmieniu: „Gmina Kotla – zlokalizowana na pograniczu dwóch regionów brama wjazdo- wa do Dolnego Śląska, wyposażona w pełen zestaw sprawnie funkcjonującej infrastruktury technicznej, z zachowanymi naturalnymi zasobami przyrodni- czymi, sprawnie zarządzana, przyjazna i otwarta na ekologiczne formy przed- siębiorczości: przemysłowej, usługowej i rolniczej, słynąca z bogatego zesta- wu oryginalnych inicjatyw społeczno – kulturalnych, posiadająca różnorodną ofertę rekreacyjną, oferująca znakomite warunki dla osadnictwa”. Gmina Kotla Strona 152 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Następnie w oparciu o wizję opracowano: cele i zadania strategiczne w trzech dziedzinach:

Środowisko przyrodnicze i infrastruktura techniczna

Cel strategiczny:

Rewitalizacja i ochrona walorów naturalnych oraz wyposażenie gminy w pełen zestaw nowoczesnej infrastruktury technicznej. Zadania strategiczne:

 Rekultywacja terenów skażonych przez Hutę Miedzi „Głogów”;  Rewitalizacja i zagospodarowanie parku pałacowego;  Zagospodarowanie terenów zielonych wzdłuż rzeki Odry;  Poprawa wizerunku i estetyki w gminie;  Program podnoszenia świadomości ekologicznej wśród mieszkańców;  Sporządzenie gminnego Programu Ochrony Środowiska;  Dokończenie budowy sieci wodociągowej;  Budowa sieci kanalizacyjnej;  Gazyfikacja gminy;  Modernizacja urządzeń melioracyjnych;  Rozbudowa i modernizacja dróg.

Gospodarka

Cel strategiczny:

Wizerunek aktywnej i przyjaznej przedsiębiorczości gminy poprzez stworzenie wa- runków do funkcjonowania różnorodnych zakładów pracy, aktywizację obszarów wiejskich i wypromowanie oferty turystyczno – rekreacyjnej.

Zadania strategiczne:

 Sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;  Przygotowanie oferty gruntów pod inwestycje;  Stworzenie pionu obsługi inwestorów na poziomie Urzędu Gminy;  Stworzenie systemu wszechstronnej promocji gminy;  Nowoczesne doradztwo dla przedsiębiorców;  System informacji rynkowej dla rolników;  Pomoc Urzędu Gminy w pozyskiwaniu środków unijnych;  Stymulowanie kooperacji wśród producentów i rolników;  Promocja rodzimych produktów; Gmina Kotla Strona 153 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 Tworzenie gospodarstw specjalistycznych i agroturystycznych;  Rozwój bazy turystycznej i stworzenie oferty rekreacyjnej. Sfera społeczna

Cel strategiczny:

Bezpieczna, wspierająca inicjatywy i otwarta na zewnątrz gmina, ze sprawnie funk- cjonującą infrastrukturą społeczną, świadczącą wysoką jakość usług mieszkań- com.

Zadania strategiczne:

 Utrzymanie obecnego profilu usług opieki medycznej na terenie gminy;  Realizacja „Programu Rozwoju Oświaty”;  Upowszechnianie i rozwój cyklicznych imprez kulturalnych;  Upowszechnienie i rozwój cyklicznych imprez sportowych i rekreacyjnych;  Nawiązanie współpracy partnerskiej z zagraniczną gminą;  Przygotowanie oferty terenów pod budownictwo mieszkaniowe;  Poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego;  Rozbudowa, poprawa stanu obiektów infrastruktury społecznej (np.: sale wiejskie, boiska sportowe)23.

8. 7. Program Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego.

Sejmik Województwa Dolnośląskiego uchwałą nr XLIV/842/2002 z dnia 26 kwietnia 2002 roku przyjął „Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska woje- wództwa dolnośląskiego”. Wypracowany w tym dokumencie długoterminowy cel dla województwa dolnośląskiego, uwzględniający kierunki rozwojowe w regionie brzmi: „Harmonijny, zrównoważony rozwój województwa, w którym wymagania ochrony środowiska mają nie tylko istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale również wspierają jego rozwój gospodarczy”.

Powietrze atmosferyczne

Generalny cel strategiczny:

Poprawa jakości powietrza atmosferycznego.

Cele długoterminowe:

23 Zadanie wprowadzone do Strategii Rozwoju Gminy Kotla uchwałą nr XVII/90/2004 Rady Gminy Kotla z dnia 9 września 2004 roku w sprawie zmiany uchwały nr IX/42/03 Rady Gminy Kotla w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy Kotla. Gmina Kotla Strona 154 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 dalsze ograniczanie emisji z zakładów przemysłowych;  zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza pochodzącego ze źródeł niskiej emisji;  zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza pochodzącego ze źródeł komunikacyjnych;  wzmocnienie współpracy międzynarodowej w dziedzinie minimalizowania za- nieczyszczeń transgranicznych.

Hałas i wibracje

Generalny cel strategiczny:

Zmniejszenie uciążliwości hałasu.

Cele długoterminowe:  zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego;  zmniejszenie uciążliwości hałasu przemysłowego.

Wody powierzchniowe i podziemne

Generalny cel strategiczny:

Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i podziemnych i ich ochrona.

Cele długoterminowe:  uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej (w szczególności na terenach wiejskich);  zmniejszenie zużycia wody;  ograniczenie zanieczyszczenia spowodowanego niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi;  podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego;  zwiększenie małej retencji;  rozwój współpracy regionalnej na wodach granicznych;  ochrona zasobów wód podziemnych.

Gospodarka odpadami

Generalny cel strategiczny:

Ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko. Gmina Kotla Strona 155 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Cele długoterminowe:  uporządkowanie gospodarki odpadami przemysłowymi;  uporządkowanie gospodarki odpadami komunalnymi.

Gleby

Generalny cel strategiczny:

Podniesienie jakości gleb. Cele długoterminowe:  ograniczenie procesu degradacji gleb;  rekultywacja gleb zdegradowanych.

Surowce mineralne

Generalny cel strategiczny:

Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystywanie. Cele długoterminowe:  minimalizacja presji wywieranej na środowisko w procesie wykorzystywania surowców mineralnych;  zabezpieczenie złóż perspektywicznych i prognostycznych.

Walory przyrodnicze i krajobrazowe

Generalny cel strategiczny:

Ochrona i wzrost różnorodności biologicznej.

Cele długoterminowe:  określenie zasobów przyrodniczych w województwie;  objęcie ochroną obszarów o wysokich walorach przyrodniczych;  podniesienie różnorodności biologicznej i krajobrazowej;  powiększenie zasobów leśnych i zapewnienie ich kompleksowej ochrony;  rozwój terenów zieleni w miastach i na terenach wiejskich.

Nadzwyczajne zagrożenia środowiska

Generalny cel strategiczny:

Ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Gmina Kotla Strona 156 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Cele długoterminowe:  poprawa bezpieczeństwa ekologicznego związanego z działalnością produk- cyjną przedsiębiorców;  zapewnienie bezpieczeństwa przewozu drogowego i kolejowego materiałów niebezpiecznych. Edukacja ekologiczna

Generalny cel strategiczny:

Podniesienie świadomości ekologicznej w społeczeństwie.

Cele długoterminowe:  rozwój edukacji ekologicznej.

Komunikacja społeczna

Generalny cel strategiczny:

Otwarta i dwustronna komunikacja pomiędzy wszystkimi stronami zaangażo - wanymi w ochronę środowiska.

Cele długoterminowe:  rozwój komunikacji społecznej.

Monitoring

Generalny cel strategiczny:

Uzyskanie pełnej informacji o stanie środowiska.

Cele długoterminowe:  dalszy rozwój monitoringu wszystkich elementów środowiska zgodnie z wymo- gami prawa polskiego i przepisami Unii Europejskiej.

8. 8. Program Ochrony Środowiska Powiatu Głogowskiego.

Zgodnie z ustawą „Prawo ochrony środowiska” z dnia 27 kwietnia 2001roku „Pro- gram Ochrony Środowiska dla Powiatu Głogowskiego na lata 2005 – 2012” został opracowany w 2004 roku i przyjęty przez Radę Powiatu Głogowskiego uchwałą nr XXV/216/2004 z dnia 29 listopada 2004 roku. W dokumencie tym określono priory- tety ekologiczne, w ramach których wyznaczono cele ekologiczne i kierunki dzia- łań, których konsekwencją na szczeblu powiatowym jest poprawa stanu środowi- Gmina Kotla Strona 157 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

ska na terenach gmin. Do wyznaczonych priorytetów ekologicznych w programie powiatowym należą:  uporządkowanie gospodarki ściekowej w gminach powiatu;  ochrona przed powodzią;  uporządkowanie gospodarki odpadami (według „Planu Gospodarki Odpadami Powiatu Głogowskiego na lata 2005 – 2012”);  poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie zagrożenia hałasem;  ochrona przyrody i krajobrazu;  poprawa systemu zaopatrzenia w wodę.

Nadrzędny cel „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Głogowskiego na lata 2005 – 2012” zdefiniowano podobnie jak cel dla województwa dolnośląskiego, to jest: „Harmonijny, zrównoważony rozwój Powiatu Głogowskiego, w którym wymagania ochrony środowiska mają istotny wpływ na charakter powiatu i regionu, jak również wspierają jego rozwój gospodarczy”.

W stosunku do gminy Kotla sformułowano między innymi następujące przedsię- wzięcia:

Zaopatrzenie w wodę

 kontynuacja budowy sieci wodociągowej Skidniów – Pękoszów;  budowa wodociągu w Krążkówku z włączeniem do Kotli;  wymiana wodociągu w Kotli;  budowa wodociągu Ceber, Skidniówek;  renowacja studni w Kotli.

Gospodarka ściekowa

 budowa kanalizacji sanitarnej w Kotli;  budowa kanalizacji sanitarnej we wsi Moszowice, Sobczyce, Krzekotówek.

Ochrona przed powodzią

 modernizacja systemu melioracyjnego.

Ochrona przed hałasem

 budowa nawierzchni utwardzonej drogi Zaszków – Krążkówko;  przebudowa drogi do SUW w Kotli i części ul. Parkowej;  budowa nawierzchni utwardzonej drogi Ceber – Kozie Doły z wjazdem koło byłej mleczarni; Gmina Kotla Strona 158 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

 położenie dywanika asfaltowego na drodze Sobczyce – Zabiele;  utwardzenie drogi gminnej wraz z odwodnieniem w Kotli.

Ochrona powietrza atmosferycznego

 promowanie budownictwa z materiałów energooszczędnych;  wzrost liczby ścieżek rowerowych i spacerowych. Ochrona przyrody i krajobrazu

 obejmowanie obszarów i obiektów różnymi formami ochrony przyrody;  bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych;  sporządzenie opracowania ekofizjograficznego z wykorzystaniem dokumentacji dotyczącej inwentaryzacji przyrodniczej;  utrzymanie i rozwój zieleni;  rozwój rolnictwa ekologicznego;  rozwój szlaków turystycznych i ścieżek przyrodniczych.

Ochrona lasów

 przekwalifikowanie gruntów rolnych na leśne;  wyznaczenie granicy rolno – leśnej.

Ochrona gleb

 ochrona gruntów rolnych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego;  wapnowanie gleb kwaśnych.

Ochrona złóż kopalin

 uwzględnienie w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów prognostycznych niedopuszczonych do trwałego zainwestowania i dopuszczonych do inwestowania pod pewnymi warunkami.

Edukacja ekologiczna

 szkolenia własne z zakresu ochrony środowiska.

8. 9. Program Ochrony Środowiska Gminy Kotla. Gmina Kotla Strona 159 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Zgodnie z ustawą „Prawo ochrony środowiska” z dnia 27 kwietnia 2001roku Pro- gram Ochrony Środowiska Gminy Kotla został opracowany w 2005 roku i przyjęty uchwałą nr XXII/134/05 Rady Gminy Kotla z dnia 26 kwietnia 2005 roku. W dokumencie tym przyjęto następujące długoterminowe cele ekologiczne do 2012 roku: Gmina Kotla Strona 160 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Ochrona powietrza atmosferycznego

 minimalizacja emisji zanieczyszczeń powietrza z tzw. niskich źródeł emisji;  minimalizacja emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł komunikacyjnych;  utrzymanie emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł przemysłowych na obecnym poziomie lub niższym.

Ochrona przed hałasem

 minimalizacja uciążliwości hałasu komunikacyjnego;  minimalizacja uciążliwości hałasu przemysłowego.

Ochrona przed polami elektromagnetycznymi

 bieżąca kontrola źródeł pól elektromagnetycznych.

Ochrona i racjonalne wykorzystanie gleb

 zmniejszenie zanieczyszczeń gleb i utrzymanie ich jakości na poziomie wyma- ganych standardów.

Ochrona zasobów kopalin

 ochrona zasobów kopalin;  rekultywacja i zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych.

Ochrona zasobów wodnych i poprawa jakości wód

 zapewnienie mieszkańcom dostawy wody dobrej jakości;  uporządkowanie gospodarki ściekowej;  ograniczenie zanieczyszczenia spowodowanego niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi;  podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.

Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej

 utrzymanie i ochrona istniejących zasobów przyrodniczych;  utrzymanie zasobów leśnych i obszarów zielonych;  ochrona krajobrazu. Gmina Kotla Strona 161 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska

 podniesienie bezpieczeństwa na wypadek wystąpienia nadzwyczajnych zagro- żeń środowiska.

Informacja o środowisku gminy Kotla

 prowadzenie monitoringu poszczególnych elementów środowiska dostosowa- nego do wymogów prawa polskiego (uwzględniającego standardy UE).

Edukacja ekologiczna

 rozwój edukacji ekologicznej. Gmina Kotla Strona 162 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

9. Wnioski.

Gmina Kotla zaliczana jest do rolniczych. Występujący na jej obszarze umiarkowa- ny klimat oraz średniej jakości gleby sprzyjają większości rodzajów upraw.

Położenie gminy w regionie jest korzystne. Oprócz walorów naturalnych i położenia w pobliżu Legnicko – Głogowskiego Okręgu Miedziowego duże znaczenie dla rozwoju mają przebiegające przez gminę drogi lądowe i wodne. Szczególne znaczenie mają trasy:  nr 319 Stare Strącze – Krzepielów – Głogów;  nr 321 Siedlisko – Bielawy – Ceber – Głogów;  linia kolejowa Głogów – Wschowa – Leszno;  szlak wodny na rzece Odrze.

Najcenniejsze są jednak walory naturalne gminy: dolina rzeki Odry, lasy, ekosystemy łąkowo – wodne, siedliska rzadkich gatunków roślin oraz zwierząt, które w dalszym ciągu powinny być chronione.

Na obszarze 128 km² zamieszkuje 4066 mieszkańców, co daje średnią gęstość zaludnienia na poziomie 32 osób/km². Jest to typowy wskaźnik dla gmin wiejskich o znacznym udziale lasów w strukturze przestrzennej.

Teren zamieszkuje młoda demograficznie społeczność. Ponad 25 % zameldowanych mieszkańców nie ukończyło jeszcze 18 roku życia. Przyrost naturalny od lat jest dodatni i wynosi 1,5 ‰. Jest to zjawisko dość rzadkie w województwie dolno- śląskim. Z bilansu migracji wynika, że mniej osób napływa do gminy niż ją opusz- cza. W obecnej rzeczywistości charakteryzującej gminy wiejskie jest to zjawisko powszechne. Współczynnik obciążenia demograficznego, to jest stosunek ludności w wieku nieprodukcyjnym do liczebności wieku produkcyjnego wynosi 0,62. Jest on wyższy od średniej dla województwa dolnośląskiego – 0,54.

Gospodarka rolna oraz leśnictwo, a także niewielkie zakłady przetwórstwa przemy- słowego dają zatrudnienie większości pracujących mieszkańców. Pozostała grupa pracujących znajduje zatrudnienie poza granicami gminy, zwłaszcza w zakładach przemysłowych zlokalizowanych na terenie pobliskiego miasta Głogów. Gminnym ośrodkiem administracyjno – usługowym jest wieś Kotla.

Transformacja systemowa w Polsce wymusiła szereg zmian, które niekorzystnie odbiły się na gminie. Likwidacja Państwowych Gospodarstw Rolnych spowodowała wzrost bezrobocia. Brak efektywnej polityki rolnej prowadzonej przez rządy od 1990 roku sprawiły, że realne dochody części mieszkańców gminy obniżyły się w stosunku do lat 70 – tych i 80 – tych XX wieku. Szansą na poprawę bytu rolników Gmina Kotla Strona 163 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław kwiecień 2006

jest system dopłat w ramach polityki rolnej Unii Europejskiej. Jednocześnie prężnie rozwija się sektor usług. Sprywatyzowano handel oraz inne branże gospodarki narodowej. Gmina Kotla i okolice są jednym z największych ośrodków wydobycia i przetwórstwa gazu ziemnego w południowo – zachodniej Polsce. Struktura i rozmieszczenie usług nierynkowych jest wystarczająca z punktu widzenia potrzeb. Po- wyższe decyduje, że gmina nie jest zagrożona bezrobociem strukturalnym. Jed- nakże obecny wskaźnik bezrobocia jest wyższy niż średnia w województwie dolno- śląskim. Standard życia jest zróżnicowany i nie można go jednoznacznie określić. Średni dochód na 1 mieszkańca kształtował się w 2005 roku na poziomie 1500 – 2000 złotych i był na przeciętnym poziomie w porównaniu z innymi samorządami województwa.

Standard zamieszkania w gminie jest zróżnicowany. Atrakcyjny krajobraz (bliskość terenów leśnych) to szansa na potencjalne zwiększenie popytu na działki przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe. Obecny ruch budowlany jest symboliczny. W związku z powyższym oczekuje się dalszego rozwoju infrastruktury technicznej, a szczególnie sieci modernizacji wodociągowej i budowy sieci kanalizacyjnej.

Dla inwestujących przedsiębiorców gmina oferuje ulgi podatkowe, czyste powietrze, wysoką jakość wody, główne media infrastruktury technicznej oraz dostatek siły roboczej. Gmina Kotla Strona 144 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

SPIS TREŚCI KIERUNKÓW

Część II - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZE- STRZENNEGO

1. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE PRZESTRZENNEJ GMINY...... 146

1.1 STRUKTURA FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNA...... 146 1.1.1 Funkcja rolnicza...... 147 1.1.2 Funkcja leśna...... 148 1.1.3 Funkcja przemysłowa, produkcyjna...... 149 1.1.4 Funkcja usługowa...... 150 1.1.5 Funkcja mieszkaniowa...... 151 1.1.6 Funkcja turystyczna i rekreacyjna...... 154 1.2 WSKAŹNIKI DOTYCZĄCE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ UŻYTKOWANIA TERENÓW...... 156 2. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY KOMUNIKACYJNEJ I TECHNICZNEJ...... 157

2.1 INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA...... 157 2.1.1 Drogi wojewódzkie...... 157 2.1.2 Drogi powiatowe...... 157 2.1.3 Drogi gminne...... 158 2.1.4 Warunki ogólne dla dróg publicznych...... 158 2.1.5 Ścieżki i trasy rowerowe...... 158 2.1.6 Linie kolejowe...... 158 2.1.7 Szlak wodny...... 159 2.2 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA...... 159 2.2.1 Zaopatrzenie w wodę...... 159 2.2.2 Odprowadzanie ścieków...... 159 2.2.3 Zaopatrzenie w gaz...... 160 2.2.4 Zaopatrzenie w energię elektryczną...... 161 2.2.5 Zaopatrzenie w energię cieplną...... 162 2.2.6 Telekomunikacja...... 162 2.2.7 Korytarz infrastrukturalny...... 163 2.3 GOSPODARKA ODPADAMI...... 163 3. TERENY WYMAGAJĄCE REHABILITACJI I PRZEKSZTAŁCEŃ...... 164

4. INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM...... 164

5. INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU PONADLOKALNYM 165

6. OBSZARY DLA KTÓRYCH OBOWIĄZKOWE JEST SPORZĄDZENIE PLANÓW MIEJSCOWYCH...... 165

7. OBSZARY DLA KTÓRYCH GMINA ZMIERZA SPORZĄDZIĆ PLANY MIEJSCOWE...... 166

8. KIERUNKI ROZWOJU Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW...... 167

8.1 OBSZARY PROPONOWANE DO OBJĘCIA OCHRONĄ PRZYRODNICZĄ ...... 167 8.1.1 Obszar Natura 2000...... 167 Gmina Kotla Strona 145 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

8.1.2 Park Krajobrazowy "Dolina Odry"...... 167 8.1.3 Tereny naturalnej sukcesji...... 168 8.2 OBSZARY OBJĘTE OCHRONĄ PRZYRODNICZĄ ...... 169 8.2.1 Użytki ekologiczne:...... 169 8.2.2 Pomniki przyrody:...... 170 8.2.3 Elementy systemu ECONET – PL...... 170 8.3 STREFA OCHRONNA HUTY MIEDZI „ GŁOGÓW”...... 171 8.4 STREFA OCHRONNA WOKÓŁ UJĘCIA WODY "SERBY" I UJĘCIA WODY W CHOCIEMYŚLI...... 171 8.5 OCHRONA POWIETRZA...... 173 8.6 OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH...... 174 8.7 OCHRONA GLEB...... 175 8.8 OCHRONA LASÓW...... 175 8.9 OCHRONA PRZED HAŁASEM...... 176 8.10 OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM...... 176 8.11 OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA:...... 176 8.12 OCHRONA ZASOBÓW SUROWCÓW MINERALNYCH I WÓD PODZIEMNYCH...... 177 8.12.1 Złoża kopalin...... 177 8.12.2 Teren tych złóż podlegają ochronie...... 178 8.12.3 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP)...... 179 8.13 OBSZARY NARAŻONE NA OSUWANIE SIĘ MAS ZIEMNYCH...... 180 8.14 STREFY OCHRONNY SANITARNEJ OD CMENTARZY...... 180 9. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW ORAZ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ...... 181

9.1 STREFA „A" ŚCISŁEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ...... 181 9.2 STREFA „K" OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO...... 182 9.3 STREFA „W” – OCHRONY RELIKTÓW ARCHEOLOGICZNYCH:...... 183 9.4 STREFA „OW” – OBSERWACJI ARCHEOLOGICZNEJ:...... 183 9.5 OBIEKTY UJĘTE W REJESTRZE ZABYTKÓW...... 184 9.6 OBIEKTY UJĘTE W EWIDENCJI ZABYTKÓW...... 184 9.7 STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE...... 184 10. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LEŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ...... 184

10.1 ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA...... 184 10.2 LEŚNA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA...... 185 PODSUMOWANIE...... 187

SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM...... 188

WPŁYW UWARUNKOWAŃ NA USTALENIA KIERUNKÓW I ZASAD ZAGO- SPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I UZASADNIENIE ROZWIĄZAŃ...... 190

LITERATURA...... 191

WYKAZ OBIEKTÓW UJĘTYCH W REJESTRZE I EWIDENCJI ZABYTKÓW...... 193 Gmina Kotla Strona 146 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy

1 Struktura funkcjonalno – przestrzenna.

Gmina Kotla jest obszarem na którym dominującą role pełni funkcja rolnicza i le- śna. Teren położony jest w bezpośredniej bliskości Huty Miedzi Głogów oraz miasta Głogów w związku z czym dominującą funkcją rozwojową na terenie jest zabudowa mieszkaniowa oraz zabudowa rekreacyjna. W związku z rozwojem funkcji mieszkaniowej należy zabezpieczyć rezerwy ternu pod funkcje obsługujące – głów- nie sektor usług i nieuciążliwej produkcji. Utrzymuje się ukształtowany we wcześniejszych dokumentach planistycznych układ funkcjonalno przestrzenny oparty na dominującej roli wsi gminnej Kotli, z rozwojem zabudowy mieszkaniowej oraz obszarów wielofunkcyjnych w kierunku pół- nocnym. W każdej jednostce osadniczej przewiduje się rozwój zabudowy mieszkaniowej, oraz możliwość lokalizacji usług na wydzielonych działkach i wśród istniejącej oraz nowoprojektowanej zabudowy. Ustala się zakaz lokalizacji przedsięwzięć, których oddziaływanie będzie wykraczać poza granice administracyjne gminy. Istotnym elementem zagospodarowania przestrzenni są ograniczenia wynikające z wysterowani złóż, w tym gazu ziemnego.

W oparciu o analizy przeprowadzone na podstawie zebranych materiałów inwenta- ryzacyjnych oraz na podstawie występujących powiązań komunikacyjnych i funkcjonalnych, przyjmuje się następujący system obsługi ludności gminy:

Ośrodek gminny 2 poziomu obsługi, o zasięgu lokalnym obsługujący w zakresie usług ponadpodstawowych teren całej gminy – wieś Kotla. Pełni ona funkcję admi- nistracyjną, stanowi ośrodek koncentracji usług dla ludności oraz obsługi rolnictwa. W Kotli znajduje się większość zlokalizowanych na terenie gminy zakładów produkcyjnych i rzemieślniczych. Tym samym pełni ona funkcję lokalnego centrum rozwoju, które jest istotnym czynnikiem wzrostu i kumuluje usługi oraz inne działalności gospodarcze w skali umożliwiającej społeczny i ekonomiczny rozwój sąsiadujących z nią miejscowości.

Ośrodki 1 poziomu obsługi z poszerzonym programem usługowym, współpra- cujące z ośrodkiem gminnym – wsie: Chociemyśl, Głogówko, Grochowice, Skid- niów i Sobczyce. Są to ośrodki stanowiące etap pośredni w kompleksowym systemie obsługi ludności, szczególnie w zakresie usług oświaty (Chociemyśl) i podstawowych usług rynkowych, o stosunkowo dużej liczbie ludności w rejonie obsługi.

Ośrodki 1 poziomu obsługi, bliższego zasięgu – zalicza się do nich wsie: Ce- ber, Kozie Doły, Krzekotówek, Kulów, Moszowice i Zabiele. Gmina Kotla Strona 147 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Wsie elementarne, o funkcjach typowo rolniczych i leśnych, obsługujące ludność w podstawowym zakresie usług (niektóre nawet ich pozbawione). Zalicza się do nich wsie i przysiółki: Dorzecze, Krążkówko, Leśna Dolina, Pękoszów, Skidniówek, Skórzyn i Zaszków.

1.1 Funkcja rolnicza Ze względu na korzystne warunki naturalne funkcja rolnicza powinna się rozwijać w obrębie wartościowych areałów rolnych wsi.

Zgodnie z założonymi celami rozwoju gminy, oraz stanem dotychczasowym, gospodarka rolna stanowić ma jedną z podstawowych dziedzin życia gospodarczego gminy. Z uwagi na istniejące uwarunkowania wyróżniono dwie strefy rozwoju rolnictwa, a mianowicie:  Strefę intensywnego rozwoju części północnej oznaczone symbolem 1R. Gospodarka intensywna winna być nastawiona na wielkoobszarowe, wysoko wydajne nowoczesne gospodarstwa.  Strefę ekstensywnej gospodarki części południowej oznaczone symbolem R. Produkcja rolna winna być prowadzona z uwzględnieniem wymogów wynikających z ochrony środowiska naturalnego polegającej na:  ograniczeniem stosowania nawozów sztucznych, środków ochrony ro- ślin.

. Na terenach ustalonych w studium jako rolne zabrania się wprowadzanie zainwestowania, za wyjątkiem:  obiektów i sieci infrastruktury technicznej (w tym urządzeń melioracyjnych),  stawów rybnych,  powierzchniowej eksploatacji kruszywa naturalnego,  zabudowy siedliskowej - gospodarstw rolnych.

Na terenach rolniczych wskazane jest stosowanie jak największej ilości zadrzewień śródpolnych i przydrożnych oraz obsadzanie cieków i zbiorników wodnych roślin- nością, stanowiąca filtr dla zanieczyszczeń wód gruntowych. Podstawą przyjętych kierunków rozwoju rolnictwa jest jego modernizacja w celu dostosowania do kryteriów nowoczesnej gospodarki oraz wymogów Unii Europej- skiej. Głębokie strukturalne przemiany winny iść w kierunku:  Zmiany struktury agrarnej, na korzyść gospodarstw wielkoobszarowych  Tworzenie gospodarstw specjalistycznych  Zwiększenie wydajności i konkurencyjności  Zwiększenie eksportu Gmina Kotla Strona 148 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 Prywatyzacja gruntów i obiektów Agencji Własności Rolnej Skarbu Pań- stwa  Rozwoju zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego  Rozwoju zakładów usług rolniczych  Rozwoju zakładów przechowalniczych

W celu obsługi gospodarki rolniczej ustala się tereny zabudowy obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych oraz gospodarstwach rybackich i leśnych oznaczone symbolem RU. Dla terenów te stanowiących adaptacje istniejących obiektów w celu ich rekultywacji ustala się alternatywny kierunek rozwoju lub uzupełniający: obiekty mieszkaniowe, agroturystykę i obiekty turystyki, zabudowa usługowa.

We wsi Kotla zakazuje się rozbudowy istniejących obiektów obsługi gospodarki rolniczej oznaczonych symbolem 2RU o nowe obiekty przeznaczone do hodowli zwierząt.

W ramach prac melioracyjnych, przewiduje się realizację przepompowni wraz ze zbiornikiem retencyjnym „Pękoszów”, oraz odbudowę kanałów podstawowych : Starka, Bogomicki, Grodzki i kanałów szczegółowych. Inwestycja ta, zlokalizowana jest w południowo-zachodniej części gminy, w są- siedztwie granicy z województwem lubuskim. Zadanie to swoim zasięgiem obejmuje też woj. lubuskie w związku z czym zaliczone zostało do ponadlokalnych zadań publicznych. Przebudowa systemu melioracyjnego „Skidniów – Pekoszów” może wymagać poza ustalonymi na rysunku studium terenami pod zbiornik wyrównawczy i przepompownie innych urządzeń i terenów. Studium dopuszcza lokalizacje dodatkowych urządzeń i terenów służących modernizacji sytemu melioracji gminy na całym obszarze.

1.2 Funkcja leśna Gospodarka leśna powinna być prowadzona w zakresie:  Ochrony kompleksów leśnych  Zwiększenia areału leśnego poprzez program zalesień areałów rolnych nie- przydatnych rolnictwu

Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościo- wej, Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Legnicy opracowało projekt granicy rolno-leśnej dla gminy Kotla, w ramach którego wyznaczono tereny kwalifi- kujące się do zalesienia. Dodatkowo w związku ze złożonymi wnioskami indywidualnymi w procedurze opracowania zmiany studium uzupełniono tereny pod zalesienie. Wnioski uwzględniono w zakresie wynikającym z niskiej przydatności rolnej gleb oraz bezpośredniego są- siedztwa z terenami lasów lub obszarów pod dolesienia. Gmina Kotla Strona 149 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Głównym kryterium kwalifikacyjnym była rolnicza przydatność gleby, a także stan własnościowy.

Najwięcej dolesień przewiduje się w rejonie wsi Grochowice, Głogówko i Kulów, a także w strefie uciążliwości huty „Głogów”. W wypadku realizacji planowanych dolesień, lesistość gminy wzrosłaby do ok. 40%. Dla obsługi gospodarstw leśnych ustala się terenu oznaczone symbolem RUL oraz RU.

1.3 Funkcja przemysłowa, produkcyjna

Funkcja przemysłowa powinna być ukierunkowana na przemysł nieuciążliwy, nie powodujący strat w środowisku przyrodniczym.

Dopuszcza się funkcjonowanie zakładów rzemieślniczych wśród istniejącej zabudowy mieszkaniowej pod warunkiem uzyskania przez inwestorów pozytyw- nych opinii właściwych instytucji. Działki przeznaczone pod rozwój budownictwa mieszkaniowego z rzemiosłem powinny mieć zwiększone powierzchnie do około 1400 – 1600 m². Dopuszczenie lokalizowania zakładów rzemieślniczych wśród ist- niejącej zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej nie może jednak prowadzić do po- garszania warunków zamieszkiwania okolicznych mieszkańców.

Preferuje się rozwój przemysłu spożywczego przetwarzającego m.in. płody produkcji rolnej.

Docelowo powinny powstać liczne zakłady produkcyjne i usługowe w liczbie i wyborze dostosowanym do chłonności lokalnego rynku usług. Ponadto wyda- wanie zezwoleń na prowadzenie działalności produkcyjnych powinno być poprze- dzone między innymi analizą: powiązań komunikacyjnych, zaopatrzenia w energię elektryczną, wodę, gaz oraz usuwania i unieszkodliwiania odpadów, jak również skutków oddziaływania obiektów na środowisko naturalne.

Dopuszcza się eksploatacje istniejących złóż.

W Studium wyznacza się tereny rozwoju zabudowy produkcyjno – usługowej, baz, składów i magazynów oznaczone symbolem - PU oraz tereny zabudowy produkcyjnej oznaczone symbolem P. Ważne nowo planowane tereny rozwojowe zlokalizowane są przy głównej osi komunikacyjnej, którą stanowi droga wojewódzka Głogów-Sława Śląska. Wy- stępują w dwóch kompleksach ; w części południowej gminy w rejonie wsi Moszo- wie oraz znacznie większy oraz kompleks położony na północny-wschód od Kotli. O lokalizacji omawianej strefy wynika z:  Dogodnych warunków fizjograficznych Gmina Kotla Strona 150 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 Dostępności komunikacyjnej  Korzystnego położenia względem istniejącego i projektowanego zainwestowania (róża wiatrów)  Korzystnego położenia z punktu widzenia możliwości zaopatrzenia w media  Korzystnej struktury własności (dominująca własność: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa).

Tereny te ustala się jako wielofunkcyjne wskazane są do lokalizacji zakładów produkcyjnych, uciążliwego rzemiosła, składów, magazynów, a także lokalizacji obiek- tów obsługi komunikacji samochodowej, jak stacje benzynowe, parkingi , zajazdy, motele itp., obiekty usługowe, tereny rekreacji i sportu, tereny zieleni Dopuszcza się lokalizację obiektów znajdujących się na liście „ mogących pogorszyć stan środowiska”, jednak pod warunkiem stosowania technologii nie powodujących za- grożenie dla środowiska, albo ( w skrajnych przypadkach) maksymalnie je ograni- czających, do granic własnej działki.

Tereny te mogą stanowić ofertę inwestycyjna gminy dla potencjalnych inwestorów.

Jako przeznaczenie uzupełniające obiektów i terenów usługowych dopuszcza się zabudowę mieszkaniową.

1.4 Funkcja usługowa Tereny zabudowy usługowej oznaczone symbolem - U Funkcja usługowa na opracowywanym terenie powinna się rozwijać w celu poprawy jakości życia mieszkańców. W każdej miejscowości powinien być zapewnio- ny dostęp do usług handlu. Oprócz wydzielonych terenów pod określone usługi dopuszcza się lokalizowanie usług nieuciążliwych wśród zabudowy mieszkaniowej.

W studium ustala się tereny usług oznaczone symbolami: UP – tereny usług publicznych dla których dopuszcza się przekształcenia na inne cele wynikające z zadań własnych gminy, UO – tereny usług oświaty z dopuszczeniem usług publicznych i użytkowania wyni- kającego z zadań własnych gminy, UZ – tereny usług zdrowia z dopuszczeniem usług publicznych i użytkowania wyni- kającego z zadań własnych gminy, UI – obiekty straży pożarnej z dopuszczeniem usług komercyjnych, publicznych i użytkowania wynikającego z zadań własnych gminy, UKS – obiekty sakralne, UT – tereny usług turystyki i rekreacji US – tereny sportu i rekreacji UT/US- tereny usług turystyki, sportu i rekreacji Gmina Kotla Strona 151 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

1.5 Funkcja mieszkaniowa Tereny zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem budownictwa jednorodzinnego, usług, terenów zielonych - oznaczone symbolem RM

Strefą tą objęto wszystkie miejscowości w gminie dla których gówna funkcję stanowi produkcja rolna. W celu umożliwienia w tych miejscowościach rozwoju poza rolniczych form działalności produkcyjnej przewiduje się , oprócz możliwości realizacji budownictwa zagrodowego i jednorodzinnego także realizacja nieuciążliwych za- kładów rzemieślniczych lub drobnej nieuciążliwej produkcji. Na terenach tych dopuszcza się także realizację usług związanych z obsługa lud- ności i infrastruktura techniczną. W odniesieniu do terenów położonych w południowej części gminy, zaleca się stosowanie w budownictwie technologii odpowiednich do wysokiego poziomu wód gruntowych oraz ograniczających skutki powodzi w wypadku przerwania wałów ochronnych rzeki Odry. Obowiązuje zakaz realizacji inwestycji szkodliwych dla śro- dowiska lub mogących pogorszyć stan środowiska.

Dla terenów o dużych wpływach rozwoju zabudowy mieszkaniowej lub o tendencji do przekształceń w kierunku zabudowy mieszkaniowej ustalono funkcję mieszaną oznaczoną symbolem RM/MN – tereny zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem budownictwa jednorodzinnego, usług, terenów zielonych i zabudowy jednorodzinnej z uzupełniającymi usługami i terenami zieleni

Tereny zabudowy jednorodzinnej z uzupełniającymi usługami i terenami zieleni – oznaczona symbolem MN

Strefa zabudowy o niskiej intensywności służąca w pierwszej kolejności zaspokojeniu potrzeb samorządowej wspólnoty mieszkaniowej. Strefa ta, obejmuje tereny obecnie nie zainwestowane lub częściowo zainwestowane. Przewidziana jest jako osiedle domków jednorodzinnych przede wszystkim dla potrzeb gminy, a także dla osiedlania się ludności napływowej. W ramach wyznaczonych terenów przewiduje się realizację pełnego wyposażenia w infrastrukturę techniczna, gospodarkę wodno – ściekową, komunikację i usługi. Dopuszcza się realizację nieuciążliwego rze- miosła. Obowiązuje zakaz realizacji inwestycji szkodliwych dla środowiska lub mogących pogorszyć stan środowiska.

Dla terenów z istniejącą zabudową zagrodową warunkujących rozwój terenu ustalono funkcję mieszaną oznaczoną symbolem MN/RM – tereny zabudowy jednorodzinnej z uzupełniającymi usługami i terenami zieleni oraz tereny zabudowy zagrodowej z dopuszczeniem budownictwa jednorodzinnego, usług, tere- nów zielonych i zabudowy jednorodzinnej z uzupełniającymi usługami i terenami zieleni Gmina Kotla Strona 152 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Dla terenów z istniejącą zabudową usługową warunkujących rozwój terenu ustalono funkcję mieszaną oznaczoną symbolem MN/U – tereny zabudowy jednorodzinnej z uzupełniającymi usługami i terenami zieleni oraz tereny usług

Tereny zabudowy mieszkaniowej z dopuszczoną nieuciążliwą działalnością produkcyjną, rzemieślnicza i usługową – strefa aktywności gospodarczej oznaczona symbolem MU-P

Strefa ta zlokalizowana jest w północnej części Kotli, między terenami zainwesto- wanymi, a linią kolejową. Przewiduje się w niej rozwój funkcji mieszkaniowo-produkcyjnych, oraz usług rzemieślniczych wraz z pełną infrastrukturą techniczną , usługami i komunikacją . Służyć ma ona głównie do zaspokojenia potrzeb terenowych w zakresie poza rolniczych dziedzin działalności gospodarczej co w konse- kwencji powinno wpłynąć na ograniczenie bezrobocia w gminie. Wymagane jest opracowanie planu zagospodarowanie przestrzennego. Komunikacja winna być zaprojektowana w sposób nie stwarzający uciążliwości dla istniejących i projektowanych terenów mieszkaniowych. Obowiązuje zakaz realizacji inwestycji szkodliwych dla środowiska lub mogących pogorszyć stan środowiska.

Tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej z dopuszczeniem budynków mieszkaniowych, usługowych i mieszkaniowo – usługowych, terenów zieleni – oznaczone symbolem MU

Obejmuje istniejące tereny mieszkalno-usługowe w miejscowości. Obowiązują w niej następujące zasady gospodarowania:  Możliwość realizacji budownictwa mieszkaniowego o niskiej intensywno- ści zabudowy  Możliwość realizacji usług z zakresu infrastruktury społecznej (usługi oświaty, zdrowia, kultury, administracji, handlu, gastronomii)  Możliwość realizacji infrastruktury technicznej i komunikacji związanej z obsługą terenów mieszkaniowych Obowiązuje zasada przestrzegania wytycznych konserwatorskich. Wprowadza się zakaz lokalizacji na omawianym terenie inwestycji szkodliwych dla środowiska lub mogących pogorszyć stan środowiska.

Szczególnym rozwoju tej zabudowy są obszary w miejscowości Kotla oznaczone symbolem 2MU – wyznaczone jako strefa skoncentrowanej zabudowy z usługami centrotwórczymi.

Dla terenów o dużych wpływach rozwoju w kierunku zabudowy usług turystyki lub o tendencji do przekształceń w kierunku usług turystyki ustalono funkcję miesza- ną oznaczoną symbolem MU/UT – zabudowy mieszkaniowo – usługowej z do- Gmina Kotla Strona 153 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

puszczeniem budynków mieszkaniowych, usługowych i mieszkaniowo – usługowych, terenów zieleni i usług turystyki i rekreacji.

Dla szczególnego terenu oznaczonego symbolem 2MU/US – tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej z dopuszczeniem budynków mieszkaniowych, usługowych i mieszkaniowo – usługowych, terenów zieleni i usług sportu dopuszcza się realizacje sal sportowych, boisk, miejsc postojowych.

Tereny gminnego budownictwa mieszkaniowego oraz sportu i rekreacji z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywności, usług towa- rzyszących – oznaczone symbolem MG/TS Obejmuje tereny rozwojowe w północnej części Kotli. Obowiązują w niej następują- ce zasady gospodarowania:  Możliwość gminnego budownictwa mieszkaniowego i terenów sportu i rekreacji  Możliwość realizacji usług z zakresu infrastruktury społecznej (usługi oświaty, zdrowia, kultury, administracji, handlu, gastronomii)  Dopuszczenie zabudowy o niskiej intensywności,  Możliwość realizacji infrastruktury technicznej i komunikacji związanej z obsługą terenów mieszkaniowych Wprowadza się zakaz lokalizacji na omawianym terenie inwestycji szkodliwych dla środowiska lub mogących pogorszyć stan środowiska. Teren stanowi obszar z dominującym przeznaczeniem na realizowanie zadań wła- snych gminy

Tereny zabudowy istniejącej:  dopuszcza się adaptacje istniejącej zabudowy zagrodowej na funkcje mieszkaniowe i mieszkaniowo-usługowe;  dopuszcza się realizację plombowej zabudowy mieszkaniowej i usługowej wśród istniejącej zabudowy zagrodowej wsi;  w zwartej zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i zagrodowej oraz wielorodzinnej zakazuje się lokalizacji i utrzymywania obiektów usługowych i produkcyjnych stwarzających zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub związanych z in- tensywnym, transportem dostawczym;  architektura nowo realizowanej zabudowy oraz modernizacje i adaptacje obiektów istniejących winny formą architektoniczną nawiązywać do otaczają- cej zabudowy oraz nie pogarszać walorów krajobrazowych;  inwestycje (budowy, modernizacje, rozbudowy) oraz inne prace polegające na zmianie sposobu użytkowania i zagospodarowania terenów realizowane w granicach wyznaczonych stref konserwatorskich należy uzgadniać z Woje- wódzkim Konserwatorem Zabytków;  należy ograniczać wielkość obsady zwierząt hodowlanych w obiektach utrzy- mywanych wśród zabudowy istniejącej (bydło, trzoda chlewna, drób). Gmina Kotla Strona 154 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Tereny położone w strefach przewidywanego rozwoju przestrzennego miej- scowości:  architektura nowo realizowanej zabudowy winna formą architektoniczną na- wiązywać do zabudowy wsi oraz nie pogarszać walorów krajobrazowych;  zaleca się realizacje obiektów o maksymalnej wysokości do 3 kondygnacji, w ty z użytkowym poddaszem, pokrycie dachu ceramiczne lub z materiałów o fakturze i barwie odpowiadającej pokryciu ceramicznemu, ukształtowanie poła- ci dachowych regularne, symetryczne;  zaleca się aby średnia wielkość działki budowlanej, mieszkaniowej, wynosiła około 1500 m², lecz nie mniej niż 800 m²;  zaleca się aby średnia powierzchnia działki mieszkaniowo – usługowej (rze- mieślniczej) wynosiła około 1600 – 1800 m²;  zaleca się aby średnia powierzchnia działki zagrodowej wynosiła 2000 – 2500 m²;  powierzchnie zabudowane w granicach działki nie powinny przekraczać 40 % jej powierzchni, pozostałą część działki należy zagospodarować zielenią;  do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej każdy nowo realizowany budynek winien mieć zapewnione odprowadzenie ścieków bytowo – gospodarczych do szczelnego, bezodpływowego zbiornika na nieczystości, z zapewnionym wy- wozem nieczystości do punktu zlewnego najbliższej oczyszczalni ścieków;  należy ograniczać możliwości realizacji indywidualnych wjazdów z terenów po- łożonych przy drogach wojewódzkich, włączeń należy dokonywać poprzez zorganizowane drogi dojazdowe.

1.6 Funkcja turystyczna i rekreacyjna Tereny oznaczone symbolem US, UT oraz funkcji mieszanej UT/US Pomimo istniejących rzeczywistych i potencjalnych możliwości rozwoju turystyki na obszarze gminy, funkcja ta nie była dotychczas należycie rozwijana. W związku ze zmieniającymi się uwarunkowaniami społeczno – gospodarczymi w skali kraju i gmin, a także zwarzywszy na niewykorzystane walory oraz zasoby przyrodnicze gminy Kotla, wydaje się być zasadne organizowanie, choćby w skali „mikro” tej dochodowej działalności. Zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju należy promować inwestycje sportowe i turystyczne oparte na koncepcji ekorozwoju, harmonijnie wpisanego w struktury przyrodnicze, gospodarcze oraz społeczne regionu. Ekologiczny rozwój turystyki powinien być nastawiony na budowę małych ośrodków dla turystów poszukujących spokoju i odosobnienie oraz kontaktu z naturą. Ten kierunek, zgodny z ideą ekorozwoju, zakłada unikanie degradacji walorów przyrodniczych. Teren gminy predys- ponowany jest do rozwoju dwóch rodzajów aktywizacji ekoturystycznej Jako tereny rolnicze w bezpośrednim sąsiedztwie dużych kompleksów leśnych i bliskość miasta:  agroturystyka – tworzona w oparciu o bazę noclegową i żywieniową indywidualnych gospodarstw rolnych; Gmina Kotla Strona 155 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 turystyka wiejska – baza noclegowa i żywieniowa w specjalnie przygotowanych punktach. Mogą to być: nowo budowane niewielkie ośrodki, istniejące zabudowania folwarczne, pola biwakowe, campingi.

Aby osiągnąć wyżej wymienione cele należy przede wszystkim:  zainwestować w budowę nowych funkcjonalnych obiektów sportowo – rekreacyjnych;  przygotować nową bazę noclegową i gastronomiczną, zwłaszcza w większych wsiach;  przygotować zabytki kultury i przyrody na przyjęcie turystów poprzez: urządze- nie parkingów, ogrodzenia oraz inne działania zależne od specyfiki miejsca;  oznakować sieć szlaków dla turystyki pieszej, rowerowej, konnej oraz ścieżek przyrodniczo – dydaktycznych.

Ponadto wskazane jest wprowadzanie funkcji turystycznych do obiektów zabytkowych.

Szczególny terenem na obszarze gminy stanowi ośrodek „Leśna Dolina” dla którego ustalono przeznaczenie: tereny usług turystyki i rekreacji, usług oświaty – ośrodek szkoleniowo – konferencyjny, usługi sportu oznaczoną symbolem UT/UO/US

Tereny przeznaczona pod budownictwo letniskowe

Tereny przeznaczona pod budownictwo letniskowe zlokalizowane są w północnej części gminy, w rejonie miejscowości Kulów, oznaczone symbolem ME w pobliżu ogrodów działkowych będących zaczątkiem funkcji rekreacyjnych. O lokalizacji tej zadecydowały bardzo dobre warunki fizjograficzne, bliskość lasów, odpowiednie warunki klimatyczne oraz stosunkowo niewielka odległość od drogi wojewódzkiej. W chwili obecnej istnieje bardzo duże zapotrzebowanie na taką formę wypoczynku. Z innych terenów wyznaczonych na cele rekreacyjne wymienić należy pole namio- towe w Grochowicach, związane z organizacja imprez kulturalno-rozrywkowych pod nazwa „ Stachuriada”, oraz ośrodek wypoczynku świątecznego zlokalizowany w oparciu o zbiornik wody w zachodniej części gminy. We wszystkich wyznaczonych w Studium terenach mieszkaniowych dopuszcza się realizację usług dla ludności. Zaleca się, aby usługi o zasięgu gminnym (np. gimnazjum) lokalizowane były w Kotli w strefie skoncentrowanej zabudowy z usługami centrotwórczymi. Na terenie gminy nie przewiduje się realizacji usług z zakresu infrastruktury społecznej o zasięgu ponadlokalnym. Poza wyznaczonymi w Studium terenami, nie należy lokalizować budynków mieszkalnych ani tez obiektów usługowych, z zakresu usług dla ludności. Gmina Kotla Strona 156 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2 Wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytko- wania terenów Ustala się dla terenów wsi maksymalną wysokość zabudowy: 3 kondygnacje w tym poddasze użytkowe. Zaleca się zachowanie 50 % terenów biologicznie czynnych – dopuszcza się od- stępstwa dla terenów przemysłowych i terenów usługowych. Ustala się stosowanie dachów spadowych – dopuszcza się dachy płaskie i jedno- spadowe dla obiektów przemysłowych, usługowych, gospodarczych.

Na całym terenie opracowania jako przeznaczenie uzupełniające dopuszcza się urządzenia i obiekty infrastrukturalne towarzyszące, sieci, drogi, miejsca postojo- we, garaże i parkingi. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dopuszcza się wprowadzanie ograniczeń w zakresie obiektów towarzyszących. Gmina Kotla Strona 157 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

2. Kierunki rozwoju infrastruktury komunikacyjnej i technicznej

3 Infrastruktura komunikacyjna

Ustala się docelowe parametry dla poszczególnych dróg:

3.1 Drogi wojewódzkie

 nr 319 Stare Strącze – Krzepielów – Głogów.  nr 321 Siedlisko – Bielawy – Ceber – Głogów. Dla obu tych dróg docelowo ustala się:  parametry drogi głównej - oznaczone symbole KD(G) (droga jednojezdniowa, dwukierunkowa),  szerokość w liniach rozgraniczających zgodnie z przepisami szczególnymi,  dopuszcza się zmniejszenie szerokości linii rozgraniczających w związku z istniejącym zagospodarowaniem terenu,  drogi wymagają korekty nie normatywnych łuków poziomych, zapewnienia widoczności poziomej na skrzyżowaniach,  planowane obejście wsi Ceber,

3.2 Drogi powiatowe

 nr 1002 D – droga wojewódzka nr 321 - Chociemyśl – Kozie Doły – Zabiele  nr 1003 D - Kozie Doły – Kotla,  nr 1004 D - Sobczyce – Krzekotówek – Kulów – granica województwa,  nr 1005 D - Głogówko – Kotla – Grochowice,  nr 1026 D - droga przez wieś Kotla,  nr 1027 D - PKP Kamionna – droga wojewódzka nr 321 Dla dróg powiatowych ustala się:  parametry drogi zbiorczej – oznaczone symbolem KD(Z) – nr 1002D, 1004D, 1005D, 1026D (droga jednojezdniowa, dwukierunkowa), dopuszcza się obniżenie do parametrów drogi lokalnej – oznaczone symbolem KD(L) – nr 1003D, 1027D (droga jednojezdniowa, dwukierunkowa)  minimalna docelowa szerokość w liniach rozgraniczających drogi zbiorczej i lokalnej zgodnie z przepisami szczególnymi,  dopuszcza się zmniejszenie szerokości linii rozgraniczających w związku z istniejącym zagospodarowaniem terenu,  drogi wymagają korekty nie normatywnych łuków poziomych, zapewnienia widoczności poziomej na skrzyżowaniach,  dopuszcza się podniesienie do rangi drogi powiatowej – odcinków dróg gminnych: Kulów – droga wojewódzka nr 319 oraz Krązkowo - Grochowi- ce – Bielawy, Gmina Kotla Strona 158 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

3.3 Drogi gminne

Dla dróg gminnych ustala się:  parametry drogi lokalnej – oznaczone symbolem KD(L) (droga jednojezdniowa, dwukierunkowa), i dojazdowej drogi dojazdowej oznaczone symbolem KD(D) (droga jednojezdniowa, dwukierunkowa)  minimalna docelowa szerokość w liniach rozgraniczających drogi lokalnej, zgodnie z przepisami szczególnymi  dopuszcza się zmniejszenie szerokości linii rozgraniczających w związku z istniejącym zagospodarowaniem terenu,  drogi wymagają zapewnienia widoczności poziomej na skrzyżowaniach,

Planuje się budowę nowych dróg publicznych gminnych o parametrach dróg dojazdowych, oznaczonych na rysunku studium symbolem 1 KD(D).

Dopuszcza się poszerzenie istniejącej drogi do ośrodka „Leśna Dolina” oznaczonej symbolem 2 KD(D).

W istniejącej i nowo planowanej zabudowie niezbędne jest ustalenie na etapie opracowywania planów miejscowych układu komunikacyjnego dróg gminnych dojazdowych i lokalnych oraz dróg nie publicznych – wewnętrznych.

3.4 Warunki ogólne dla dróg publicznych  Przy projektowaniu nowej zabudowy należy uwzględniać strefy uciążliwo- ści od dróg publicznych.  Elementy obsługi ruchu drogowego (stacje paliw, warsztaty, motele, parkingi itp.) należy lokalizować poza obszarami zabudowanymi, na odcinkach prostych dróg, z zabezpieczeniem normatywnych warunków widocz- ności poziomej i pionowej.  obsługę komunikacyjną nowo planowanych terenów należy zabezpieczyć z dróg niżej sklasyfikowanych – dróg dojazdowych i lokalnych – gminnych, wyjątkowo zbiorczych (lub lokalnych) – powiatowych oraz wyjątkowo za zgoda zarządcy w sytuacjach indywidualnych dróg głównych (wojewódz- kich).

3.5 Ścieżki i trasy rowerowe Na terenie gminy należy rozwijać sieć tras i ścieżek rowerowych. Ustalone w Stu- dium ścieżki rowerowe są orientacyjne, dopuszcza się prowadzenie tras i ścieżek rowerowych również poza ustalonymi ciągami.

3.6 Linie kolejowe Nie przewiduje się zmian w zakresie istniejących lii kolejowych, w tym, nie przewiduje się likwidacji nieczynnych torów. Gmina Kotla Strona 159 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 linia Głogów – Kotla – Sława – Kolsko – nieczynna (jednotorowa niezelektryfikowana)  linia Głogów – Wschowa – Leszno – dwutorowa – nieczynnych jeden tor (niezelektryfikowana)

Modernizacja i ponowne ożywienie linii głównie o charakterze turystycznym jest po- żądane między innymi z ekologicznego punktu widzenia.

Dopuszcza się po zlikwidowaniu linii wykorzystaniu terenu na ciągi komunikacyjne, drogi, trasy turystyczne, rowerowe i rekreacyjne.

3.7 Szlak wodny Zgodnie z koncepcją zagospodarowania Odry i zakłada się jej włączenie do europejskiego systemu dróg wodnych. Do tego celu ma służyć między innymi projekt rozbudowy portu rzecznego na lewym brzegu Odry w rejonie Głogowa.

Dopuszcza się realizacje przystani – portu obsługi ruchu turystycznego na Odrze zgodnie z rysunkiem kierunków.

4 Infrastruktura techniczna

Na całym terenie gminy dopuszcza się lokalizację sieci i urządzeń infrastruktury technicznej, w tym sieci przesyłowych z uwzględnieniem istniejących i planowanych terenów zabudowy.

4.1 Zaopatrzenie w wodę Ustala się rozwój sieci wodociągowej na terenach planowanego zainwestowania.

Postuluje się modernizację istniejącej sieci wodociągowej w celu zmniejszenia awaryjności sieci.

Dla przysiółków i osad : Krążkówko, Leśna Dolina, Skórzyn i Zaszków ustala się pozostawienie indywidualnego zaopatrzenia w wodę, (dopuszcza się podłączenie tych miejscowości do sieci wodociągowej).

4.2 Odprowadzanie ścieków Realizacja sytemu kanalizacji sanitarnej dla całej gminy jest zadaniem prioryteto- wym. Zakazuje się wprowadzania nieoczyszczonych ścieków do wód lub ziemi. Gmina Kotla Strona 160 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Zaleca się kompleksowe rozwiązywanie gospodarki ściekowej dla terenów zainwe- stowanych i nowoprojektowanych. Realizacja nowej zabudowy powinna być prowadzona na terenach uzbrojonych w infrastrukturę techniczną w zakresie gospodarki wodno – ściekowej lub na terenach objętych rozwojem sieci wodno – ściekowej. Dla pojedynczych domów, oddalonych od głównych terenów zainwestowania, dla których podłączenie do sieci kanalizacyjnej jest nieekonomiczne proponuje się alternatywne sposoby gospodarki ściekami:  wywóz ścieków wozem asenizacyjnym do punktów zlewnych wytypowanych oczyszczalni ścieków,  rozsączanie ścieków sanitarnych do gruntów za pomocą lokalnych systemów infiltracyjnych, przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska  oczyszczanie ścieków na małych, przydomowych oczyszczalniach biologicz- nych, przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska

Ustala się budowę systemu kanalizacji sanitarnej według wybranego „wariantu I „Koncepcji Kanalizacji Sanitarnej Gminy Kotla który zakłada:

 jedną centralną gminną oczyszczalnie ścieków zlokalizowaną w Kotli, skła- dającą się z istniejącej i zmodernizowanej oczyszczalni oraz nowej oczyszczalni zlokalizowanej na działce sąsiedniej.  w wariancie wyróżnia się 3 kierunki rozbudowy układu kanalizacji: wschodni, zachodni i północny, ustalono 5 zadań, które mogą być realizowane nie zależnie lub w różnej kolejności, z zachowaniem zasady, że w obrębie za- dań realizacja sytemu powinna się odbywać w kolejności od miejscowości położonych najbliżej oczyszczalni do położonych najdalej:  zadanie 1 – układ: Kotla - T1 – Moszowie – Sobczyce – Krzekotó- wek (zadanie to należy uznać za priorytetowe z uwagi na położe- nie miejscowości w strefie ochronnej ujęcia wody)  zadanie 2 – układ: T2 – Głogówko – Kulów  zadanie 3 – układ: Kotla – Kozie Doły – Zabiele – Chociemyśl – Ceber,  zadnie 4 – układ kontynuujący kierunek zachodni: Chociemyśl – Skidniówek – T3 – Skidniów ( z odgałęzieniem do Pęszkowa i Do- rzecza)  zadnie 5 – połączenie Grochowic z Kotlą.

Zaleca się prowadzenie rurociągów tłocznych kanalizacji równolegle do wodociągu sieci tranzytowej, na odcinkach prowadzących skrajem lasu możliwe jest prowadzenie odcinków sieci tłocznej pod dnem rowów przydrożnych.

4.3 Zaopatrzenie w gaz W najbliższej perspektywie czasowej nie uwzględnia się budowy sieci gazowej, umożliwiającej dostawę surowca dla odbiorców indywidualnych. Gmina Kotla Strona 161 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Funkcjonująca w Grochowicach kopalnia wydobywa gaz ziemny, który jest przesy- łany gazociągiem wysokoprężnym Ø 250 pod ciśnieniem 7 MPa do Odolanowa w celu uzdatnienia. Według informacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownic- twa SA (PGNiG SA), Oddział w Zielonej Górze teren gminy Kotla znajduje się poza obszarem koncesyjnym na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Ponadto PGNiG SA planuje w 2009 roku budowę tłoczni gazu ziemnego na terenie obszaru górniczego „Grochowice”.

Ewentualna przyszła budowa sieci gazowej dla odbiorców indywidualnych powinna być realizowana z uwzględnieniem obowiązującego prawa energetycznego – ustawy z dnia 10.04.1997 roku (Dz. U. Nr 54 poz. 348) oraz rozporządzeń wykonaw- czych, w szczególności w oparciu o:  wnioski podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci gazowej posiada- jących tytuł prawny do korzystania z przyłączanego obiektu;  sporządzony przez przedsiębiorstwo energetyczne plan rozwoju w zakresie sieci gazowej, uwzględniający wytyczne miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, ograniczony do zadań, dla których istnieją warunki techniczne oraz ekonomiczne dostarczania paliwa gazowego.

Opłacalność przedsięwzięcia uzależniona jest między innymi od zawarcia odpo- wiedniej ilości umów o przyłączenie do sieci gazowej oraz długości projektowanych gazociągów i przyłączy odpowiednich dla umożliwienia zaistnienia warunków technicznych przyłączenia. Stacje redukcyjno – pomiarowe oraz gazociągi stanowią układy hermetycznie zamknięte i wyłączając stany awaryjne nie zagrażają środowi- sku naturalnemu. Wprowadzenie gazyfikacji sprzyja ochronie środowiska poprzez eliminację lokalnej emisji pyłów i toksycznych składników spalin.

4.4 Zaopatrzenie w energię elektryczną Zaopatrzenie w energię elektryczną z istniejących i projektowanych sieci elektroenergetycznych i stacji transformatorowych, na warunkach określonych przez właściciela sieci. W zakresie rozbudowy sieci dopuszcza się:  budowę nowych sieci średniego i niskiego napięcia napowietrznych i kablowych  lokalizacje nowych trafostacji i wymianę istniejących na transformatory o większej mocy  kablowanie istniejących odcinków sieci napowietrznej w miejscach konfliktowych. Ustala się obowiązek zachowania normatywnych odległości zabudowy od ist- niejących i projektowanych sieci elektroenergetycznych. Nie przewiduje się budowy nowych sieci wysokiego napięcia. W przypadku zaistnienia kolizji planowanego zagospodarowania terenu z ist- niejącymi liniami elektroenergetycznymi, przebudowa tych linii będzie możliwa po Gmina Kotla Strona 162 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

uzyskaniu od właściciela sieci elektroenergetycznych warunków na przebudowę tych linii i zawarciu stosownej umowy lub porozumienia o przebudowę sieci elektroenergetycznej. Koszt przebudowy istniejących linii będzie ponosiła gmina lub wła- ściciel terenu.

Wzdłuż linii energetycznych 110 kV studium ustala strefę ochronną, w strefie obo- wiązuje zakaz zabudowy i zalesiania, dopuszczalne jest lokalizowanie sieci, urzą- dzeń i obiektów infrastruktury technicznej i komunikacyjnej na warunkach uzgod- nionych z zarządcą się sieci.

Na terenie gminy dopuszcza się lokalizację elektrowni wiatrowych za wyjątkiem te- renów: 1) podlegających ochronie przyrodniczej, 2) lasów, 3) wód powierzchniowych, 4) obszarów bezpośredniego zagrożenia powodziowego, 5) gruntów rolnych pochodzenia organicznego, 6) stref ochrony konserwatorskiej, 7) terenów położonych w odległości mniejszej niż 500 m od terenów zabudo- wanych lub przeznaczonych do zabudowy.

4.5 Zaopatrzenie w energię cieplną  Postuluje się stosowanie ekologicznych paliw do celów grzewczych (energia elektryczna, gaz, oleje opałowe).  Postuluje się tworzenie lokalnych sieci ciepłowniczych i podłączenie do nich budynków z przestarzałymi kotłowniami i piecami węglowymi.  Postuluje się wprowadzanie alternatywnych/ ekologicznych systemów wytwarzania ciepła i energii (kolektory słoneczne, pompy ciepła, kotłownie na bioma- sę: zrębki wierzby energetycznej, pelet itd.) Należy dążyć aby źródłem energii cieplnej były czynniki ekologiczne. W najbliższym okresie nie przewiduje się realizacji centralnych urządzeń ciepłowni- czych, umożliwiających dostawę ciepła dla odbiorców indywidualnych.

4.6 Telekomunikacja Mając na uwadze zaspokojenie potrzeb mieszkańców oraz instytucji publicznych i prywatnych należy przedsięwziąć inwestycje, które spowodują wzrost liczby łącz. Gmina Kotla Strona 163 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Jest to proces niezbędny w dzisiejszych realiach gospodarki rynkowej, z uwagi na zwiększone potrzeby telekomunikacyjne oraz teleinformatyczne mieszkańców, obecnych przedsiębiorców i potencjalnych inwestorów.

Dopuszcza się także lokalizację przekaźników telefonii komórkowej na terenach przemysłowych oraz usługowych przy zachowaniu odległości od obiektów chronionych, w tym zabudowy mieszkaniowej.

4.7 Korytarz infrastrukturalny Wyznacza się, zgodnie z rysunkiem studium, korytarz infrastrukturalny w ramach którego dopuszcza się lokalizowanie sieci i urządzeń infrastruktury technicznej, w tym sieci przesyłowych.

Na terenie korytarza infrastrukturalnego wprowadza się zakaz zabudowy kubaturo- wej. Teren korytarza stanowi jednocześnie strefę od linii elektroenergetycznej 110 kV.

Na terenie gminy, poza wyznaczonych korytarzem infrastrukturalnym, dopuszcza się prowadzenie ciągów infrastrukturalnych sieci przesyłowych z uwzględnieniem zachowania właściwych odległości od zabudowy mieszkaniowej.

5 Gospodarka odpadami

Wyznacza się kierunki rozwoju w zakresie gospodarki odpadami zgonie z „Pla- nem Gospodarki Odpadami dla Gminy Kotla”: - objęcie wszystkich mieszkańców gminy systemem zbiórki zmieszanych od- padów komunalnych oraz systemem selektywnej zbiórki odpadów opako- waniowych, wybranych nieopakowaniowych, wielkogabarytowych, zielonych, gruzu oraz odpadów niebezpiecznych; - prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów u źródła, w systemie pojemniko- wym poprzez system punktów do selektywnej zbiórki zgodnie z PGO oraz w systemie workowym; - prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów wielkogabarytowych w systemie wystawki; - dążenie do minimalizacji ilości odpadów składowanych oraz zmniejszenia ich potencjału szkodliwości; - dążenie do osiągnięcia wysokiego poziomu efektywności selektywnej zbiórki odpadów; - dążenie do rozwoju przydomowego kompostowania odpadów kuchennych i zielonych w obszarze zabudowy indywidualnej; - rozwijanie świadomość mieszkańców gminy w zakresie gospodarki odpadami poprzez działania informacyjne i edukację ekologiczną; - prowadzenie gospodarki odpadami na terenie gminy w oparciu o planowane Centrum Segregacji, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów (CSOiUO) Gmina Kotla Strona 164 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

w Biechowie oraz przewidziany do utworzenia na cele zbiórki komunalnych odpadów niebezpiecznych punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO) w Kotli; - uruchomienie na terenie planowanego CSOiUO w Biechowie instalacji do sortowania odpadów wielkogabarytowych i gruzu z selektywnej zbiórki; - rozpoczęcie i sukcesywny rozwój kompostowania odpadów zielonych na terenie CSOiUO w Biechowie; - uruchomienie instalacji mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów zmieszanych (na potrzeby całego powiatu głogowskiego) w CSOiUO w Biecho- wie; - dążenie do likwidacji nielegalnych miejsc składowania odpadów, tzw. dzikich wysypisk śmieci. 3. Tereny wymagające rehabilitacji i przekształceń

Tereny kopalin pospolitych, eksploatowanych stanowią obszary które wyma- gać będą rekultywacji po wyeksploatowaniu złoża. Zgodnie z koncesją na wydoby- cie, dla poszczególnych złóż przewidziano następujące kierunki rekultywacji: Złoże Kozie Doły – leśny, Złoże Grochowice – leśny, Złoże Kotla – leśny, wodno - leśny

Rekultywacji podlegają zamknięte składowiska odpadów w Grochowicach i Bo- gomicach. Starosta Głogowski decyzjami nr BO 76443-15/05 z dnia 06-04-2005 oraz nr BO 76443-15/05 z dnia 05-04-2006 ustalił kierunek rekultywacji: wysiew traw i nasadzenie krzewów.

Rehabilitacji należy poddać zespoły dawnych gospodarstw rolnych. Proponuje się nadanie funkcji mieszkaniowej, a także usługowo – turystycznej, przemysłu, obsłu- gi rolnictwa.

4. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym Jako inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym wyznacza się obszary przeznaczone pod:  usługi publiczne, usługi oświaty, zdrowia,  cmentarze,  drogi publiczne  inwestycje rozbudowy i budowy infrastruktury technicznej, w szczególności budowa kanalizacji sanitarnej. Gmina Kotla Strona 165 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

5. Inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym

Do inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym należą: w zakresie infrastruktury komunikacyjnej:  Modernizacja linii kolejowej I klasy Głogów – Leszno (elektryfikacja i przywró- cenie ruchu na drugim torze (inwestycja obejmuje województwa dolnośląski, lubuskie i wielkopolskie).

 Podniesienie do parametrów IV klasy technicznej drogi wojewódzkiej nr 319 Głogów – Sława oraz drogi wojewódzkiej nr 321 Głogów – Siedlisko. w zakresie infrastruktury technicznej:  Realizację gazociągu wysokociśnieniowego z kierunku Wschowa poprzez gmi- nę Szlichtyngowa, do gminy Kotla. Studium zakłada docelowo zaopatrzenie mieszkańców gminy w gaz, jednak z uwagi na rozmiar tego przedsięwzięcia zaliczone ono zostało do ponadlokalnych zadań publicznych (zadanie międzywojewódzkie: lubuskie i dolnośląskie). w zakresie ochrony środowiska:  Inwestycje związane z ochroną przeciwpowodziową rzeki Odry, polegające na remoncie i odbudowie wałów przeciwpowodziowych oraz realizacja przepompowni melioracyjnej ze zbiornikiem wyrównawczym koło Pękoszowa. Zadanie to obejmuje swoim zasięgiem również województwo lubuskie,

 Doprowadzenie wód Krzyckiego Rowu i Odry do klasy II czystości wód, zadanie międzywojewódzkie: woj. lubuskie, dolnośląskie).

 Ochrona zbiorników wód podziemnych: sandru wschowsko – drzewieckiego oraz Doliny Odry (woj. lubuskie i dolnośląskie).

 Poszerzenie parku krajobrazowego „Dolina Odry” (woj. dolnośląskie i lubuskie).

6. Obszary dla których obowiązkowe jest sporzą- dzenie planów miejscowych

Obszarami dla których obowiązuje sporządzenie miejscowych planów są tereny górnicze zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa geologicznego i górniczego. Gmina Kotla Strona 166 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Dopuszcza się zgodnie z przepisami prawa górniczego i geologicznego odstąpie- nie uchwałą rady gminy od obowiązku wykonania planu.

Ustala się obowiązek wykonania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów górniczych gazu Kopalni Grochowice i Wilków, bez możliwości odstąpienia od ich opracowania.

Studium nie ustala do obowiązkowego sporządzenia planu ciąg drogi dojazdowej gminnej w miejscowości Kotla.

7. Obszary dla których gmina zmierza sporządzić plany miejscowe

Obszarami dla których gmina zamierza sporządzić plany miejscowe są tereny nowo planowanej zabudowy realizowanej w częściach.

W tym należy wyróżnić:  kompleksy zabudowy nowo projektowanej wielofunkcyjnej na północ od wsi Kotla,  tereny nowo planowanej zabudowy wsi o wysokich walorach dla rozwoju funkcji mieszkaniowej, rekreacyjnej i usługowej na których studium wyznacza duże nowe tereny pod zainwestowanie,  tereny nowo projektowanych uzupełnień istniejącej zabudowy wsi,

Dopuszcza się możliwość opracowywania planów w częściach dla poszczególnych inwestycji. Dla terenów wymagających uzyskania zgodny na zmianę przeznaczenia zgodnie z art. 14, ust. 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jako obszary wymagające uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na inne cele - ustala się granice etapów opracowania planów miejscowych na rysunku studium. Etapy te mogą być opracowane w całości lub grupowane po kilka etapów w jednym planie. Dopuszcza się dzielnie etapów na kompleksy do opracowania jednostkowych planów miejscowych nie mniejsze jednak niż 2 ha i w granicach wyznaczonych przez istniejące drogi publiczne.

W zabudowie istniejącej nie wymagającej uzyskania zgód na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na inne cele dopuszcza się sporządzanie zmian planów miejscowych jednostkowych w dowolnie ustalonych granicach. Gmina Kotla Strona 167 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

8. Kierunki rozwoju z zakresu ochrony środowiska i jego zasobów

6 Obszary proponowane do objęcia ochroną przyrodni- czą .

6.1 Obszar Natura 2000

W zachodniej części gminy, na terenie obrębu Skidniów znajduję się proponowany obszaru Natur 2000 „Nowosolska Dolina Odry”, który stanowi istotny ciąg ekologiczny województwa lubuskiego, i wchodzi powierzchnią około 7 ha na teren woje- wództwa dolnośląskiego w Gminie Kotla. Stanowi on fragment Doliny Odry wykształconych i zachowanych wciąż zalewa- nych lasów łęgowych i gradów.

6.2 Park Krajobrazowy "Dolina Odry"

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991 (Dz. U. Nr 114, poz. 492 z późniejszymi zmianami), "park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania". Utworzenie parku krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody.

Studium wyznacza tereny stanowiące rezerwę pod ewentualne poszerzenie Parku Krajobrazowego Dolina Odry. Ustanowienie parku krajobrazowego na terenie gminy Kotla ma na celu ochronę korytarza ekologicznego rzeki Odry i jej doliny, który ze względu ma rangę i położenie rzeki, ma znaczenie międzynarodowe. Zasady gospodarowania na tym terenie ze wszystkimi zakazami i nakazami, określi rozpo- rządzenie ustanawiające park krajobrazowy oraz plan ochrony parku. Dopuszcza się utworzenie na terenie rezerwy pod ewentualne poszerzenie Parku Krajobrazowego Dolina Odry innych form ochrony przyrody lub rezygnację z obej- mowania tych terenów ochroną.

Do tego czasu na terenie objętym projektowanym parkiem wprowadza się następu- jące zalecenia:  ograniczenie zabudowy tylko do rozwoju istniejących miejscowości, zgodnie z historycznymi tradycjami (kontynuacja zachowanego układu zabudowy, wysokości budynków, form dachów, tradycyjnych materiałów wykoń- czeniowych);  wyposażenie miejscowości w kanalizację sanitarną; Gmina Kotla Strona 168 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 preferowanie produkcji rolnej ekstensywnej, związanej z ograniczeniem stosowania środków ochrony roślin i nawozów;  zwiększanie powierzchni użytków zielonych (łąk) kosztem gruntów ornych;  docelowa likwidacja wysypiska śmieci w Bogomicach, ograniczenie lokalizowania nowych wysypisk;  wprowadzanie jak największej liczby oczek wodnych, kanałów obsadzo- nych roślinnością wodną; wprowadzanie nowych i utrzymywanie istnieją- cych zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych, przydrożnych i towarzyszących ciekom i zbiornikom wodnym; działania takie mają na celu zatrzymywanie przez roślinność zanieczyszczeń rozprzestrzeniających się z wiatrem, wodami powierzchniowymi i gruntowymi;  zakaz wycinania zadrzewień i zakrzaczeń oraz zasypywania zbiorników wodnych i starorzeczy;  inwestycje melioracyjne powinny być przeprowadzone waloryzacją przy- rodniczą terenów przewidzianych do zmeliorowania oraz oceną skutków ekologicznych tej inwestycji;  należy dążyć do zachowania istniejących w międzywalu lasów, poprzez zapewnienie okresowych zalewów i utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych;  konieczne jest wykonanie waloryzacji przyrodniczej gminy w celu uściśle- nia granic projektowanego parku krajobrazowego i jego otuliny.

Dopuszcza się utworzenie na terenie rezerwy pod ewentualne poszerzenie Parku Krajobrazowego Dolina Odry innych form ochrony przyrody lub rezygnację z obej- mowania tych terenów ochroną.

6.3 Tereny naturalnej sukcesji

Zgodnie z wnioskiem Nadleśnictwa Głogów ustala się tereny naturalnej sukcesji:  Głogówko – o powierzchni 1,00 ha (działka nr 155/553);  Skidniów – 1,21 ha (działka nr 285/412);  Skidniów – 7,41 ha (działka nr 285/411);  Skidniów – 15,14 ha (działka nr 286/408). (zaznaczone na rysunku studium).

Ich celem jest ochrona naturalnych stanowisk roślin i zwierząt. Na terenach tych ustala się następujące ograniczenia:  zakaz uszkadzania i zanieczyszczania gleb,  zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody, albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej  zakaz likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych, Gmina Kotla Strona 169 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 zakaz umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierząt oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego po- łowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalna gospodarka rolną, leśną, rybacką, i łowiecką,  zakaz zbioru , niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów,  zakaz umieszczania tablic reklamowych,  zakaz wycinania zadrzewień i zakrzaczeń oraz zasypywania zbiorników wodnych i starorzeczy;  należy dążyć do zachowania istniejących w międzywalu lasów, poprzez zapewnienie okresowych zalewów i utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych;

7 Obszary objęte ochroną przyrodniczą .

7.1 Użytki ekologiczne: Na podstawie art. 42 ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku „użytka- mi ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mają- cych znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowi- ska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania”.

użytek ekologiczny „Łęgi Głogowskie” Rozporządzeniem Wojewody Dolnośląskiego z dnia 28 października 2005 roku (Dz. U. Województwa Dolnośląskiego poz. 3550) utworzono użytek ekologiczny „Łęgi Głogowskie” na powierzchni 605,57 ha. Na terenie gminy Kotla użytek ekologiczny „Łęgi Głogowskie” zajmują powierzchnię 156,34 ha i zlokalizowany jest w południowej części gminy w obszarze międzywala rzeki Odry w strefie ochronnej Huty Miedzi „Głogów”. Celem ochrony jest zachowanie starorzeczy rzeki Odry, ze- społów roślinnych, od wodno – szuwarowych do łęgowych lasów liściastych z licznymi chronionymi gatunkami fauny i flory.

Na terenie użytku ekologicznego obowiązuje, w celu zachowania walorów przyrodniczych, zakaz: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru, 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym, albo budowa, odbudowa, utrzymaniem, remontem lub naprawa urządzeń wodnych, Gmina Kotla Strona 170 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

3) uszkadzania i zanieczyszczania gleb, 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody, albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej 5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych, 6) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierząt oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalna gospodarka rol- ną, leśną, rybacką, i łowiecką, 7) zbioru , niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów, 8) umieszczania tablic reklamowych,

Zakazy , o których mowa powyżej, nie dotyczą: 1) prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody, 2) realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustana- wiającym daną formę ochrony przyrody, 3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeń- stwa państwa, 4) likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych,

7.2 Pomniki przyrody: Według art. 40 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku „pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz ja- skinie”. Pomniki przyrody są ważnym elementem składowym krajobrazu, podnoszą jego piękno, posiadają wysokie walory dydaktyczne i edukacyjne.

Na terenie gminy Kotla obowiązuje ochrona 3 pomników przyrody:  dąb szypułkowy,  buk zwyczajny  grupa 8 dębów szypułkowych.

7.3 Elementy systemu ECONET – PL. Jedną z ważniejszych inicjatyw krajów Wspólnoty Europejskiej, przyczyniającą się do integracji współpracy w dziedzinie ochrony przyrody jest koncepcja utworzenia Europejskiej Sieci Ekologicznej (EECONET). Sieć EECONET mają stanowić obszary powiązane przestrzennie i funkcjonalnie oraz objęte różnymi, wzajemnie się uzupełniającymi formami ochrony przyrody. Gmina Kotla Strona 171 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Według koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – Polska (Liro, 1998) w po- łudniowej części gminy znajduje się obszar nr 18m „Głogowskie Odry”. Obszar „Głogowski Odry” (18m) to międzynarodowy korytarz ekologiczny, rozciągający się wzdłuż rzeki Odry po obu jej stronach. W jego obrębie znajdują się liczne rezerwaty przyrody. Podstawowym walorem tego obszaru jest występowanie międzynaro- dowej rangi ostoi ptaków. Ponadto znajduje się tu liczne i dobrze zachowane starorzecza z bogatą roślinnością wodną. Jest to obszar ważny dla ptaków wodno – błotnych.

8 Strefa ochronna Huty Miedzi „ Głogów”

Zgodnie z decyzją Urzędu Wojewódzkiego w Legnicy z dnia 25.11.1987 roku ustanowiona została strefa ochronna Huty Miedzi „Głogów”. Teren ww strefy stanowi własność Huty Miedzi „Głogów”. Decyzją z dnia 28 października 2005 roku Wojewoda Dolnośląski postanowił (w związku z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw DZ. U. Nr 100, poz. 1085 z późniejszymi zmianami) wszcząć postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia wyżej wymienionej decyzji ustanawiającej strefę ochronną dla Huty Miedzi „Głogów” oraz innych decyzji zmieniających wyżej wymienioną.

Decyzją Wojewody Dolnośląskiego z dnia 19 grudnia 2006 nr SR.III.6615- 2/8/GI/05/06 dla strefy ochronnejj Huty Miedzi „Głogów” prowadzone jest postępo- wanie w sprawie wygaśnięcia strefy. Teren w granicach byłej strefy Huty Miedzi „Głogów” studium przeznaczyło pod użytkowanie rolnicze i leśne zgodnie z rysunkiem kierunków studium. Na terenie dopuszcza się uprawę roślin przemysłowych.

Zaznaczona na rysunku kierunków studium granica własności Huty Miedzi „Głogów” jest tożsama z byłą strefą ochronną huty.

9 Strefa ochronna wokół ujęcia wody "Serby" i ujęcia wody w Chociemyśli.

Strefa ochrony ujęcia wody "Serby" dla miasta Głogowa została ustanowiona na podstawie decyzji OS.I.Le.6210/1/99 z dnia 26 lutego 1999r. Dolnośląskiego Urzę- du Wojewódzkiego we Wrocławiu. na terenie gminy Kotla zlokalizowana jest część zewnętrznej strefy ochrony pośredniej. Na podstawie wyżej wymienionej decyzji, obowiązują gminę następujące, cytowane poniżej, ustalenia dotyczące wskazane- go terenu: ZAKAZY: Gmina Kotla Strona 172 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 lokalizowania nowych ujęć wody z wyłączeniem przypadków konieczności budowy ujęć dla wodociągów wiejskich (nie kolidujących z istniejącymi stu- diami);  wprowadzania ścieków do wód powierzchniowych i do ziemi;  wykonywania dołów chłonnych;  lokalizacji magazynów produktów ropopochodnych i innych substancji chemicznych (w tym środków chemicznych ochrony roślin) a także rurociągów do ich transportu (z wyłączeniem przypadków szczególnie uzasadnionych z wykonaniem pełnego zabezpieczenia przed szkodliwym wpływem na uję- cie wody);  lokalizacji nowych stacji paliw (z wyjątkiem przypadków szczególnie uzasadnionych z wykonaniem pełnego zabezpieczenia przed szkodliwym wpływem na ujęcie wody);  lokalizacji wysypisk i wylewisk odpadów komunalnych i przemysłowych;  lokalizacji nowych ferm hodowli zwierząt powyżej 500 sztuk;  lokalizacji cmentarzy i grzebania zwierząt oraz odpadów poubojowych;  wydobywania kopalin;  przechowywania oraz składowania odpadów promieniotwórczych; OGRANICZENIA:  lokalizacja, budowa oraz wykonywanie następujących obiektów i robót budowlanych: nowych zakładów przemysłowych, nowych dróg i parkingów, nowych osiedli mieszkaniowych; wymaga uzyskania pozytywnej opinii, określającej warunki realizacji inwestycji zapewniające ochronę ujęcia "Serby", właściwych organów ochrony środowiska oraz inspekcji sanitarnej;  wprowadzenie odwodnień wymaga uprzedniego opracowania i zatwierdze- nia dokumentacji hydrogeologicznej (z wyjątkiem awaryjnych odwodnień na sieci wodociągowej); ZOBOWIĄZANIA:  skanalizowania wsi Sobczyce w terminie do 2010 roku;  skanalizowania wsi Krzekotówek w terminie do 2010 roku;  likwidacji wszystkich szamb w skanalizowanych wsiach w terminie 6 mie- sięcy od skanalizowania wsi (likwidacja ma polegać na wypompowaniu wszystkich ścieków z szamb, dezynfekcji i trwałym odcięciu dopływu ście- ków).

Dla ujęcia wody podziemnej w Chociemyśli Rozporządzeniem nr 13/2006 Dyrek- tora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 27 września 2006 ustanowiono strefy ochronne. Dla terenu ochrony bezpośredniej ujęcia o powierzchni 882 m² obowiązuje:  zakaz użytkowania gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia wody,  odprowadzanie wód opadowych w sposób uniemożliwiający przedostawa- nie się ich do urządzeń służących do poboru wody Gmina Kotla Strona 173 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 zagospodarowanie zielenią  odprowadzanie poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieków z urządzeń sanitarnych , przeznaczonych do użytku osób zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody,  ogrodzenie terenu i oznakowanie terenu tablicą informacyjną Dla terenu ochrony pośredniej ujęcia o powierzchni 35,16 ha obowiązuje:  oznakowanie tablicami informacyjnymi  zakaz lokalizowania nowych ujęć wody (nie dotyczy rozbudowy ujęcia wody w Chociemyśli)  zakaz wydobywania kopalin,  zakaz wprowadzania ścieków do wód i do ziemi  zakaz lokalizowania cmentarzy oraz grzebania zwłok zwierzęcych  zakaz lokalizowania składowi odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych  zakaz rolniczego wykorzystania ścieków  zakaz stosowania nawozów sztucznych i naturalnych w dawkach przekra- czających normatywy i niezgodnie z terminami agrotechnicznymi,  zakaz stosowania środków ochrony roślin, poza dopuszczonymi do użycia w obrębie terenów ochrony pośredniej  zakaz przechowywania lub składowania odpadów promieniotwórczych,  zakaz lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych, a także ruro- ciągów do ich transportu,  zakaz wykonywania robót melioracyjnych i długotrwałych odwodnień budowlanych,  zakaz mycia pojazdów mechanicznych,  zakaz lokalizowania zakładów przemysłowych oraz ferm chowu i hodowli zwierząt,  zakaz urządzania parkingów, obozowisk oraz kąpielisk  oznakowanie tablicami informacyjnymi

10 Ochrona powietrza

W celu obniżenia negatywnego wpływu emisji zanieczyszczeń do powietrza nale- ży:  stosować ekologiczne paliwa do celów grzewczych (energia elektryczna, gaz, oleje opałowe).  tworzyć lokalne sieci ciepłownicze i podłączać do nich budynki z przestarzały- mi kotłowniami i piecami węglowymi.  wprowadzić alternatywne, ekologiczne systemy wytwarzania ciepła i energii (kolektory słoneczne, pompy ciepła, kotłownie na biomasę: zrębki wierzby energetycznej, pelet itd.)  poprawić stan techniczny dróg, w celu zmniejszenia emisji spalin  prowadzić akcję edukacyjną i informacyjną dla mieszkańców gminy o aktual- nych, korzystnych dla środowiska systemach spalania paliw Gmina Kotla Strona 174 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 egzekwować utrzymywanie czystości dróg przez rolników i firmy nawożące na ich nawierzchnię błoto oraz inne zanieczyszczenia powodujące po wysuszeniu intensywne pylenie  tworzyć naturalne bariery izolacyjne (bufory zanieczyszczeń) wzdłuż ciągów komunikacyjnych,  promować i zwiększać atrakcyjność zbiorowych i proekologicznych środków transportu

11 Ochrona wód powierzchniowych

Docelowo czystość wody Krzyckiego Rowu powinna osiągnąć III klasę od granicy z gminą Szlichtyngowa w województwie lubuskim do 25-go kilometra, a na dalszym odcinku II-gą klasę czystości. W przypadku rzeki Odry docelowo na terenie gminy Kotla zakłada się osiągnięcie II klasy czystości wody. Osiągnięcie tego celu możli- we jest tylko przy zintegrowanym działaniu wszystkich gmin położonych w zlewni rzeki Odra i jej dopływów. Na terenie gminy Kotla proponuje się wprowadzić nastę- pujące zasady gospodarowania, mające na celu ochronę czystości wód:  w południowej części gminy, poniżej miejscowości Kotla, należy ograni- czać zabudowę do rozwoju istniejących miejscowości, zgodnie z potrzeba- mi lokalnej społeczności;  należy dążyć do wyposażenia wsi w kanalizację sanitarną, w pierwszej ko- lejności większe wsie położone w południowej części gminy (Chociemyśl, Kozie Doły, Skidniów, Sobczyce, Moszowice);  należy nie lokalizować nowych wysypisk w południowej części gminy;  wszelkie inwestycje powinny mieć rozwiązaną gospodarkę wodno - ścieko- wą ze szczególnym uwzględnieniem ochrony czystości wód;  należy dążyć do zalesiania gleb słabych, wprowadzania nowych oraz ochrony istniejących zadrzewień, zakrzaczeń, obsadzania cieków i zbiorni- ków wodnych roślinnością;  należy ograniczać ilość chemicznych środków ochrony roślin i nawozów.  należy dążyć do modernizacji i rozwoju systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków,  koryta rzek i ich brzegi zachować bez zmian, zaś w przypadku koniecznej regulacji brzegów stosować materiały i formy obudowy zharmonizowane z otoczeniem,  zachować w pełni ciągi zieleni łęgowej wzdłuż brzegów rzek wzbogacając je projektowanymi ciągami ekologicznymi,  Modernizować ujęcia wód i Stacji Uzdatniania Wody  Prowadzić Edukację ekologiczną w zakresie oszczędzania wody  Stosować kodeks dobrych praktyk rolniczych i planów nawozowych,  Ograniczyć rolnicze użytkowanie gruntów położonych w bezpośrednim są- siedztwie cieków wodnych,  Kontrolować postępowania z nawozami naturalnymi (gnojowica obornik).  Likwidować nielegalne zrzutów ścieków komunalnych do wód lub ziemi. Gmina Kotla Strona 175 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 Promowanie wykorzystania dostępnych zasobów czystych wód powierzchniowych do wykorzystania w procesach nie wymagających wód podziemnych (np. hydrotransport, prace porządkowe, podlewanie zieleni)

12 Ochrona gleb

Na terenie gminy Kotla przeważają grunty gleby chronione klas III i IV. Ustawowej ochronie podlegają również gleby pochodzenia organicznego. Kom- pleksy tych gleb, zlokalizowane są w okolicy Grochowic oraz Głogówka. Większość gruntów pochodzenia organicznego przewiduje się do zalesienia ze względu na słabą klasę bonitacyjną oraz położenie na styku z kompleksami leśnymi.

W celu ochrony gleb chronionych przed degradacją należy:  Stosować kompleksową gospodarkę związaną z oczyszczaniem ścieków bytowych i przechowywaniem nawozów naturalnych,  Promować i stosować nowoczesne, bezpieczne dla środowiska technologie rolnicze,  Realizować programy rolno -środowiskowe przez wybrane grupy rolników, któ- rych gospodarstwa położone są na tzw. terenach wrażliwych np. wzdłuż istotnych cieków powierzchniowych, miejsc cennych przyrodniczo. Idea programów rolno-środowiskowych opiera się na finansowaniu strat, jakie ponosi rolnik de- cydujący się na zastosowanie ekstensywnych metod produkcji, a także innych zabiegów sprzyjających ochronie bioróżnorodności i zachowaniu walorów krajobrazowych i przyrodniczych obszarów wiejskich.  Użytkować gleby w sposób adekwatny do ich klasy bonitacyjnej  Przeciwdziałać degradacji chemicznej gleb poprzez ochronę powietrza i wód powierzchniowych  Racjonalnie stosować wapno, nawozy sztuczne i środki ochrony roślin na terenach rolnych i leśnych  występować do Starosty o nakazywanie rekultywacji terenów zdegradowanych przez jego użytkowników

13 Ochrona lasów

Lasy podlegają ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004r. Nr 92, poz. 880), ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 16, poz. 78 z póź. zmianami) oraz ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. Nr 101, poz. 444 z późn. zmianami). Ponadto większość lasów na terenie gminy została Zarządzeniami Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa za lasy ochronne w róż- nych kategoriach ochronności. Są to kompleksy leśne: - wodochronne (chronią zasoby wód); - stanowiące drzewostany uszkodzone na skutek działalności przemysłu; - znajdujące się na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych; Gmina Kotla Strona 176 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

- chronią środowisko przyrodnicze. Zasady gospodarowania w lasach określają wyżej wymienione ustawy oraz plany urządzenia lasy.

14 Ochrona przed hałasem

Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców gminy powinno się odbywać poprzez:  utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja aku- styczna jest korzystna,  ograniczenie poziomu hałasu emitowanego przez środki transportu wzdłuż głównych dróg,  wyeliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, z których emisja hałasu nie odpowiada przyjętym standardom,  wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego oraz budowa obwodnic,  poprawienie organizacji ruchu ułatwiającą płynność jazdy,  poprawę stanu nawierzchni ulic,  rozbudowę ścieżek rowerowych,  budowę ekranów akustycznych,  zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zieleni,  właściwe kształtowanie linii zabudowy i brył powstających budynków w celu zminimalizowania wpływu hałasu drogowego,  działania ograniczające hałas przemysłowy,

15 Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

Głównym zadaniem jest ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycz- nego na mieszkańców gminy poprzez:  dotrzymywanie obowiązujących norm w zakresie promieniowania elektro- magnetycznego jonizującego i niejonizującego,  ograniczenie możliwości lokalizacji obiektów potencjalnie uciążliwych, np. nadajników telefonii komórkowej, poprzez odpowiednie zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego.  ustanawianie obszarów ograniczonego użytkowania na terenach, gdzie odpowiednie analizy wykazują znaczne przekroczenie dopuszczalnego poziomu promieniowania.

16 Ochrona przeciwpowodziowa:

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) we Wrocławiu nie posiada opracowanego studium obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzą, o którym mowa w art. 79 ust. 2 Ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (DZ. U. Nr Gmina Kotla Strona 177 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

239, poz. 2019 z późniejszymi zmianami). Na podstawie „Opracowania zasięgów zalewów rzek kontrolowanych na obszarze RZGW przy uwzględnieniu Q1% i Q10%” opracowanego przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) we Wrocławiu w 2003 roku wynika, że prawy brzeg rzeki Odry jest na całej długości gminy Kotla obwałowany i wody o prawdopodobieństwie Q1% mieszczą się w granicach obwałowań. Tereny międzywala należy traktować, zgodnie z art. 82 ust. 1 pkt 1 Ustawy Prawo wodne z 2001 roku, jako obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią. NA orzasze tym należy uwzględnić wymagania wynikające z art. 40 oraz art. 82 ust. 2 ustawy Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (Dz. U nr 115 poz. 1229 z późniejszymi zmianami) zakazujące między innymi:  lokalizowania na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 roku);  gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody;  prowadzenia odzysku lun unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania;  wykonywania urządzeń wodnych oraz wznoszenia innych obiektów budowlanych;  sadzenia drzew lub krzewów, zmiany ukształtowania terenu;  składowania materiałów oraz wykonywania innych robót i czynności, które mo- głyby utrudnić ochronę przed powodzią oraz wpłynąć na pogorszenie jakości wód.  wprowadza się zakaz kopania studni, sadzawek, dołów i rowów` w odległości mniejszej niż 50 m od stopy wału przeciwpowodziowego po stronie odpowietrznej.

W celu ochrony przed powodzią zakłada się remont i modernizację wałów przeciwpowodziowych, a także budowę przepompowni w Pękoszowie.

W zakresie ochrony przeciwpowodziowej studium ustala:  Zwiększenie przepustowości istniejących koryt rzeki,  Modernizację i budowę wałów przeciwpowodziowych z dopuszczeniem zmiany ich lokalizacji do byłej strefy ochronnej Huty Miedzi Głogów i torów kolejowych Jako dodatkowe działania dopuszcza się budowę urządzeń hydrotechnicznych i gospodarki wodnej na obszarze gminy.

17 Ochrona zasobów surowców mineralnych i wód podziemnych

17.1 Złoża kopalin Na obszarze gminy występuje 8 udokumentowanych złóż kopalin użytecznych. 5 z nich to kopaliny podstawowe: Gmina Kotla Strona 178 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

gazu ziemnego:  Grochowice”,  „Kulów”,  „Dębina”  „Wilków” rud miedzi  „Bytom Odrzański”. Pozostałe złoża należą do kopalin pospolitych i są to złoża piasków:  „Grochowice”  „Kozie Doły”  złoże iłów ceramiki budowlanej „Kotla”.

17.2 Teren tych złóż podlegają ochronie. Tereny i obszary górnicze złoża gazu ziemnego Przy projektowaniu obiektów terenowych należy zachować odległości podstawowe (stref ochronne): a) 50m od istniejących czynnych odwiertów, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 roku „w sprawie bezpie- czeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydoby- wających kopaliny otworami wiertniczymi” (DZ. U. Nr 109 poz.961, zm. z 2004 r. Dz.U. Nr 24 poz. 213 ); b) w strefie tej zabrania się wznoszenie jakichkolwiek obiektów niezwią- zanych z ruchem zakładu górniczego. Zaznaczamy, że odwierty zastawione oraz odwierty do zatłaczania wody złożowej należy traktować jak czynne. c) 5m od zlikwidowanych odwiertów, w strefie tej oraz na zlikwidowanych odwiertach zabrania się wznoszenia jakichkolwiek obiektów, d) Od istniejących czynnych gazociągów odległości podstawowe wyznacza się w zależności od rodzaju obiektów terenowych, średnicy oraz ciśnienia gazociągu. Odległości te zostały ustalone na etapie projektowania i budowy przedmiotowych gazociągów zgodnie z ówcześnie obowiązującymi:  Rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 14 listopada 1995r. „ w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 139, poz 686 z 1995r.) i dla gazociągowo ciśnieniu powyżej 2,5 do 10 MPa i średnicy gazociągu do 300 mm tj. dla gazociągów od odwiertów do Ośrodka Grupowego Grocho- wice oraz dla gazociągu wysokiego ciśnienia θ 250 KGZ Gro- chowice - KZG Wilków przykładowo wynoszą: . Dla budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego - 35m od granicy terenu, Gmina Kotla Strona 179 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

. Dla budynków mieszkalnych zabudowy jedno- i wielorodzinnej – 20m, . Dla wolno stojących budynków niemieszkalnych (stodoły, szopy, garaże) – 15m, . Dla obiektów zakładów przemysłowych – 25m od granicy terenu,  Rozporządzeniem Ministra Górnictwa z dnia 18 sierpnia 1978r. „ w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowia- dać sieci gazowe (Dz. U. Nr 21, poz 94 z 1978r.) oraz normą BN – 80/8976 – 31 „Odległości poziome gazociągów wysokiego ciśnienia od obiektów terenowych” i i dla gazociągów o ciśnieniu powyżej 2,5 do 6,4 MPa i średni- cy gazociągu do 300 mm tj.dla gazociągów od odwiertów KZG Wilków przykładowo wynoszą: . Dla budynków użyteczności publicznej (np, szkoły, kościoły, kina) - 35m, . Dla oddzielnie stojących budynków mieszkalnych – 20m, . Dla oddzielnie stojących budynków niemieszkalnych i budynków pomocniczych (np , stodoły, szopy) – 15m, . Dla obiektów zakładów przemysłowych – 25m od granicy terenu,

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001r. „ w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. Nr 97 poz. 1055 z2001r. ) dla przedmiotowych gazociągów obowiązują strefy kontrolowane, które wynoszą: . Dla gazociągów o średnicy do DN 150 włącznie – 4m tj. 2m w każdą stro- nę od osi gazociągu, . Powyżej DN 150 do DN 300 włącznie – 5m tj. 3m w każdą stronę od osi gazociągu, W strefie kontrolowanej zabrania się wznoszenia budynków, urządzania stałych składów i magazynów, sadzenia drzew oraz podejmowania jakichkolwiek działalno- ści mogących zagrozić trwałości gazociągów podczas ich eksploatacji Nadmienia- my , że istniejące gazociągi nie stanowią ograniczenia w rolnym wykorzystaniu terenu.

Na terenie OG Grochowice planuję się budowę tłoczni gazu ziemnego. Teren gminy Kotla znajduje się poza obszarem koncesyjnym na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego.

17.3 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) Na terenie gminy Kotla występują 2 zbiorniki wód podziemnych: Gmina Kotla Strona 180 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 GZWP nr 302 „Pradolina Barycz – Głogów (W)”;  GZWP nr 306 „Wschowa”. Oba zbiorniki podlegają na tym obszarze najwyższej ochronie (ONO) i wysokiej ochrony (OWO).

GZWP podlegają ochronie na mocy ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. Nr 115, poz. 1229, z póź. zmianami). Dla głównych zbiorników wód podziemnych mogą być ustanawiane strefy ochronne. Zbiorniki na terenie gminy Kotla nie posiadają takich stref. w celu ochrony zasobów i jakości wód podziemnych zgromadzonych w GZWP, wprowadza się następujące zasady gospodarowania:  wyposażenie miejscowości na obszarze zalegania GZWP w kanalizację sanitarną (Skidniów, Pękoszów, Chociemyśl, Kozie Doły, Zabiele, Kulów, Moszowice, Sobczyce, Głogówko, Krzekotówek);  docelowa likwidacja wysypiska śmieci w Bogomicach oraz zakaz lokalizowania nowych wysypisk;  w przypadku lokalizacji zakładów przemysłowych, obiektów obsługi drogo- wej w wyznaczonych strefach położonych na terenie GZWP, konieczność wykonania oceny oddziaływania na środowisko, szczególnie pod kątem ochrony wód podziemnych;  ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin i nawozów;  zalesianie słabych gleb, V i VI klasy;  zwiększanie powierzchni terenów zielonych (łąk i pastwisk), kosztem grun- tów ornych, szczególnie w przypadku występowania płytko wody gruntowej;  stosowanie jak największej ilości zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych i przydrożnych oraz obsadzanie cieków i zbiorników wodnych roślinnością wodną (rośliny stanowią filtr dla zanieczyszczeń przenoszonych przez wiatr i wody powierzchniowe);  niewskazana jest lokalizacja zakładów przemysłowych wodochłonnych (np. przetwórstwa rolno - spożywczego).

18 Obszary narażone na osuwanie się mas ziemnych

Na terenie gminy Kotla nie ma obszarów narażonych na obsuwanie się mas ziemnych.

19 Strefy ochronny sanitarnej od cmentarzy

Przy ustalaniu strefy ochronnej od cmentarzy należy stosować obowiązujące przepisy prawa. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 roku w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze. (Dz. U. z dnia 16 września 1959 r.) „Odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych, od zakładów produ- kujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego bądź zakładów prze- Gmina Kotla Strona 181 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

chowujących artykuły żywności oraz studzien, źródeł i strumieni, służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych, powinna wynosić co najmniej 150 m; odległość ta może być zmniejszona do 50 m pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 m odległości od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone. Odległość od granicy cmentarza ujęć wody o charakterze zbiorników wodnych, służących jako źródło zaopatrzenia sieci wodociągowej w wodę do picia i potrzeb gospodarczych, nie może być mniejsza niż 500 m.”

9. Ochrona dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

Ochronie konserwatorskiej na podstawie przepisów odrębnych podlegają obiekty i obszary zabytkowe oraz stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków.

Ustala się ochronę konserwatorską:  obszarów w granicach stref ochrony konserwatorskiej wyznaczonych na rysunku studium,  obiektów zabytkowych ujętych w ewidencji i rejestrze zabytków nieruchomych,

20 Strefa „A" ścisłej ochrony konserwatorskiej

Wyznacza się strefę „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej na terenach: 1. Zespół pałacowo- parkowy z folwarkiem; na tym terenie znajdują się dwa obiekty wpisane do rejestru zabytków (pałac oraz zabytkowy park podwor- ski) 2. Kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina, objęty rejestrem obiektów zabytkowych, wraz z otaczającym go terenem, który stanowił cmentarz przykościelny (XIV- XV wiek) W granicach strefy „A” ścisłej ochrony konserwatorskiej obowiązują nastę- pujące ustalenia:

 należy zachować historyczny układ przestrzenny i poszczególne elementy tego układu (układ i nawierzchnie dróg, placów, linie zabudowy, gabaryty budyn- ków, kompozycje wnętrz urbanistycznych, kompozycję i pojedyncze elementy zieleni, cieki i zbiorniki wodne, historyczne instalacje i obiekty techniczne)  należy konserwować zachowane elementy układu przestrzennego  należy poddać restauracji i modernizacji technicznej obiekty o wartościach zabytkowych  należy dążyć do zagospodarowania wszystkich obiektów zabytkowych , co po- zwoli przeciwdziałać ich zniszczeniu Gmina Kotla Strona 182 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 należy dążyć do odtworzenia lub zaznaczenia w terenie śladów nieistniejących fragmentów kompozycji przestrzennej  nowa zabudowa powinna być dostosowana do historycznej kompozycji pod względem układu, gabarytów obiektów i stosowanych materiałów wkończenio- wych, nowa zabudowa powinna być tak wkomponowana, aby nie dominowała nad zabudową historyczną  należy usunąć lub pozostawić do śmierci technicznej obiekty dysharmonizują- ce i inne elementy zaburzające historyczny układ  należy w miarę możliwości podtrzymać utrwalone funkcje historyczne, a w przypadku lokalizacji innych, współczesnych funkcji, dostosować je do zabytkowych wartości obiektów  należy unikać podziałów własnościowych w obrębie strefy  zalecane jest wykonanie badań historyczno- architektonicznych budynku go- rzelni i przyległej oficyny w zespole folwarcznym przy pałacu w Kotli.  wszystkie zamierzenia i działania w obrębie wyznaczonej strefy, również prowadzone poniżej poziomu terenu, winny być prowadzone za uprzednim formal- nym zezwoleniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków  inwestor winien się liczyć z koniecznością zalecenia badań lub opracowań studialnych, w przypadku postawienia takich warunków przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków

21 Strefa „K" ochrony krajobrazu kulturowego

Wyznacza się strefę „K” ochrony krajobrazu kulturowego obejmującą fragment zabudowy Kotli, ograniczony od wschodu zabytkowym kościołem, a od zachodu zespołem pałacowo- parkowym. Kościół i pałac stanowią wyraźne dominanty widokowe powiązane harmonijnym układem zabudowy i zieleni. Cały układ budynków i zieleni jest wyeksponowany w terenie dzięki położeniu na wysokiej skarpie i stanowi widok o dużych walorach estetycznych.

W granicach strefy „K” ochrony krajobrazu kulturowego obowiązują następu- jące ustalenia:

 należy zachować i eksponować elementy historycznego układu przestrzennego (rozplanowanie dróg, placów, linie zabudowy, kompozycję zieleni)  nową zabudowę w obrębie strefy należy harmonijnie wkomponować w istnieją- cy krajobraz; nowa zabudowa powinna być dostosowana do historycznej, pod względem układu zabudowy, gabarytów budynków, formy dachów i stosowania materiałów wykończeniowych  pierwszeństwo w strefie mają działania odtworzeniowe i rewaloryzacyjne w stosunku do elementów zabudowy objętych spisem obiektów o walorach kulturowych (aneks nr 3), elementów zieleni i układu komunikacji  pierwszeństwo w strefie mają inwestycje stanowiące kontynuację lub rozszerzenie historycznych funkcji Gmina Kotla Strona 183 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 należy unikać inwestycji o funkcji lub formie zabudowy obcej dla danego terenu, szczególnie dużych, wielkoobszarowych inwestycji wymagających znacznego przeobrażenia krajobrazu

22 Strefa „W” – ochrony reliktów archeologicznych:

Wyznacza się strefę "W” ochrony reliktów archeologicznych, obejmującą stanowisko archeologiczne w pobliżu miejscowości Moszowice, wpisane do rejestru zabyt- ków. Jest to grodzisko kultury łużyckiej i osada średniowieczna. Ponieważ teren wokół stanowiska przewidziany jest do zalesienia, należy uzgodnić szczegółowy zasięg zalesień z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków

W granicach strefy „W” ochrony reliktów archeologicznych obowiązują na- stępujące ustalenia:

 zakazana jest wszelka działalność nie związana bezpośrednio z konserwacją lub rewaloryzacją tego terenu  dopuszcza się jedynie prowadzenie prac porządkowych, związanych z konser- wacją zachowanych fragment ów zabytkowych w celu ich ekspozycji w terenie lub z przystosowaniem terenu do pełnienia funkcji muzealnych, rekreacyjnych, kultowych i innych  wszelkie działania w obrębie strefy powinny być uzgodnione oraz prowadzone pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków  inwestor powinien się liczyć z koniecznością zlecenia dodatkowych badań lub opracowań studialnych

23 Strefa „OW” – obserwacji archeologicznej:

Strefa „OW” obejmuje miejscowości o średniowiecznej metryce:  Chociemyśl (pierwsza wzmianka o miejscowości z 1300 r.)  Grochowice (pierwsza wzmianka o miejscowości z 1300r.)  Kotla (pierwsza wzmianka o miejscowości z 1318r.)  Skidniów (pierwsza wzmianka o miejscowości z 1300 r.)  Zabiele (pierwsza wzmianka o miejscowości z 1298 r.)  Sobczyce – ze względu na wynik prowadzonych na terenie miejscowości ba- dań architektonicznych, które wykazały ślady cmentarzyska z epoki brązu

W strefie obowiązują:  wszelkie zamierzenia inwestycyjne dotyczące tego terenu powinny być uzgad- niane i prowadzone pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków  inwestor, w przypadku odkrycia w trakcie robót reliktów archeologicznych powinien liczyć się z koniecznościązlecenia na własny koszt ratowniczych badań archeologicznych; wyniki badań będą decydować o możliwości kontynuowania prac budowlanych Gmina Kotla Strona 184 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 dopuszcza się bez ograniczeń prowadzenie w obrębie strefy prac rolniczych

24 Obiekty ujęte w rejestrze zabytków

Dla obiektów ujętych w rejestrze zabytków obowiązują następujące ustalenia:  Ustala się priorytet wymagań i ustaleń konserwatorskich nad względami wyni- kającymi z działalności inwestycyjnej  Należy dążyć do pełnej rewaloryzacji zabytków  Wszelkie działania podejmowane przy zabytkach wymagają pisemnego pozwolenia właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków

25 Obiekty ujęte w ewidencji zabytków

Dla obiektów ujętych w ewidencji zabytków obowiązują następujące ustalenia:  dopuszcza się prowadzenie bez ograniczeń upraw polowych i ogrodniczych  w przypadku lokalizowania w obrębie stanowiska archeologicznego inwestycji, wymagających prowadzenia prac ziemnych, należy przed przystąpieniem do robót uzyskać zgodę Wojewódzkiego Konserwatora zabytków  inwestor powinien się liczyć z koniecznością zlecenia na własny koszt badań archeologicznych

26 Stanowiska archeologiczne

Dla stanowisk archeologicznych obowiązują następujące ustalenia:  w przypadku lokalizacji inwestycji na terenie stanowiska archeologicznego oraz jego bezpośrednim sąsiedztwie należy uzyskać pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków w zakresie prac ziemnych i przeprowadzić ratownicze badania archeologiczne metodą wykopaliskową

Wykaz obiektów wpisanych do ewidencji i rejestru zabytków oraz wykaz stanowisk archeologicznych zamieszczono na końcu niniejszego opracowania.

10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le- śnej przestrzeni produkcyjnej

27 Rolnicza przestrzeń produkcyjna

Gmina posiada duże zasoby wartościowych areałów rolnych. Stanowią silną podstawę dla rozwoju potencjału rolniczego gminy. Powinny być wykorzystane dla rozwoju rolnictwa z uwzględnieniem wdrażania zasad rolnictwa ekologicznego Po- winna rozwijać się także hodowla zwierząt dostosowana do uwarunkowań. Ponad- Gmina Kotla Strona 185 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

to powinno dążyć się do zwiększania areałów gospodarstw indywidualnych. Alter- natywnym rozwiązaniem dla produkcji rolniczej jest prowadzenie gospodarstw agroturystycznych.

Północą część terenów rolnych gminy ustala się jako tereny intensywnego rolnictwa, z uwagi na:  położenie poza terenami prawnie chronionymi lub proponowanymi do obję- cia ochroną,  występowanie zwartych dużych kompleksów dobrych gleb,  głęboko występującą wodę gruntową,  brak cieków wodnych

Południową część terenów rolniczych gminy należy użytkować pod rolnictwo ekstensywne, związane z ograniczeniami stosowania chemicznych środków ochrony roślin i nawozów, ze w względu na:  wysoki poziom wód gruntowych,  występowanie na większości terenów podsiąkań wody,  duży udział użytków zielonych,  duża ilość cieków wodnych,  położenie w strefie proponowanego parku krajobrazowego „Dolina Odry”,  położenie w dolnie rzeki Odry, co jest związane z odprowadzeniem z wodami gruntowymi zanieczyszczeń do rzeki (docelowy stan czystości Odry, prowadzącej obecnie wody pozaklasowe, został ustalony, na tym odcinku na II klasę czystości wód).

28 Leśna przestrzeń produkcyjna

W związku z małą lesistością gminy część użytków rolnych, należy przezna- czyć pod zalesienie. Mogą to być grunty najniższych klas bonitacyjnych, a także nieużytki, szczególnie w południowej części gminy. Program zalesień może nastą- pić poprzez weryfikację granicy rolno - leśnej. Program ten wymaga opracowania. Przeznaczając grunty rolne pod zalesienie nie możemy zapomnieć o zachowaniu unikalnych walorów krajobrazu, który tworzą między innymi użytki zielone. Enklawy łąk wśród lasów wzbogacają ten krajobraz. Dopuszcza się zalesienia gruntów rolniczych, niskich klas bonitacyjnych (V, VI), nie wyznaczonych na rysunku kierunków studium pod zalesienie, pod warunkiem bezpośredniego sąsiedztwa terenów prze- znaczanych pod zalesienie ze ścianą lasu, lub z terenami wyznaczonymi na rysunku do zalesienia w niniejszym Studium.

Ochrona lasów Powiększenie potencjału leśnego nastąpi w wyniku wyrównania i obniżenia granicy rolno – leśnej oraz zalesienia użytków rolnych o małej wartości rolniczej.

Ponadto należy uwzględnić: Gmina Kotla Strona 186 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 Usuwanie na bieżąco złomów i wywrotów oraz drzew obumierających i zasie- dlonych przez szkodniki  Korowanie drewna iglastego pozostawionego w lesie oraz pni po ściętych drzewach  Wykładanie pułapek na kornika  Przestrzeganie przepisów ochrony przeciwpożarowej

11 Tereny zamknięte.

Na terenie gminy Kotla tereny zamknięte stanowią obszary kolei – zaznaczone na rysunku kierunków studium zgodnie z poniższym wykazem.

Tereny zamknięte na obszarze gminy Kotla

Lp. Obręb Nr działki Pow. [ha] 1. Głogówko 18 5,4800 2. Głogówko 235 3,0600 3. Głogówko 381 12,4800 4. Głogówko 382 9,0400 5. Moszowice 233 4,8600 6. Sobczyce 478 7,2900 Gmina Kotla Strona 187 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

PODSUMOWANIE

Celem opracowania było sporządzenie dokumentu zawierającego uaktualnione dane na temat uwarunkowań i kierunków rozwoju poszczególnych funkcji gminy. W studium uwzględniono wszystkie elementy zagospodarowania przestrzennego obszaru, opracowane w następujących działach: rolnictwo, leśnictwo, przemysł, turystyka i rekreacja, mieszkalnictwo, usługi, infrastruktura techniczna i komunikacja. Zwrócono uwagę także na zagadnienia dotyczące ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz ustalono generalne zasady przebudowy układu prze- strzenno – funkcjonalnego.

Podstawowe problemy, które poruszono to:  stworzenie możliwości terenowych dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego w wiejskich jednostkach osadniczych gminy,  zapewnienie warunków do rozwoju budownictwa usługowego we wszystkich jednostkach osadniczych gminy  rozwój terenów przemysłowych w głównej trasy.  wykorzystanie dla rozwoju rolnictwa kompleksów glebowych o wysokiej wartości rolniczej oraz zabudowań po byłych PGR-ach (wdrażanie zasad rolnictwa ekologicznego )  określenie chronionych elementów środowiska przyrodniczego  uściślenie wymogów ochrony środowiska dla obszarów chronionych  określenie kierunków działań zmierzających do poprawy jakości środowi- ska we wszystkich jego elementach  podporządkowanie rozwoju funkcjonalnego i przestrzennego obszaru wy- mogom ochrony środowiska przyrodniczego  modernizacja układu komunikacyjnego  uregulowanie gospodarki wodno – ściekowej  rozwiązanie problemu gospodarki odpadami komunalnymi i przemysłowy- mi Gmina Kotla Strona 188 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU STUDIUM

Z zakresu rozwoju funkcjonalnego:  Dla funkcji rolniczej: rozwój funkcji, jako jednej z podstawowych, wdrażanie zasad rolnictwa ekologicznego. Alternatywą może być rozwój agroturystyki.  Dla funkcji przemysłowej: rozwój terenów przemysłowych w oparciu w oparciu o Głowna trasę i w sąsiedztwie wsi gminnej. Rozwój przede wszystkim produkcji spożywczej, przetwarzającej płody rolne.  Dla gospodarki leśnej: zaleca się, zalesienie nieużytków i uporządkowanie are- ałów leśnych.  Dla funkcji usługowej: proponuje się zachowanie rezerw pod budownictwo usłu- gowe, rozwój lokalnych ośrodków usługowych z nastawieniem na obsługę mieszkańców gminy we wszystkich jednostkach osadniczych.  Dla funkcji mieszkaniowej: zaleca się zachowanie rezerw terenowych pod roz- wój tej funkcji we wszystkich jednostkach osadniczych, podwyższenie jakości mieszkań komunalnych, uzupełnienie istniejącej zabudowy.  Dla funkcji turystycznej: rozwój funkcji poprzez adaptacje zespołów folwarcznych na cele turystyczne, stworzenie szlaków turystycznych, utworzenie par- kingów przy kompleksach leśnych.

Z zakresu zagospodarowania i użytkowania terenu:  Infrastruktura komunikacyjna - Poprawa stanu technicznego dróg poprzez ich modernizację  Infrastruktura techniczna - Uregulowanie gospodarki wodno – ściekowej poprzez modernizację i roz- budowę istniejącej sieci wodno-kanalizacyjnej, a także budowę systemu kanalizacji sanitarnej w gminie według wariantu zakładającego oczyszczalnie w miejscowości Kotla - Prowadzenie gospodarki odpadami w oparciu o założenia „Programu Go- spodarki Odpadami Gminy. - Rozwój sieci elektroenergetycznej - Rozwój sieci telefonicznej - Preferowanie ekologicznych źródeł energii cieplnej

Z zakresu ochrony środowiska i jego zasobów:  Postuluje się zwiększenie lesistości gminy poprzez zalesienie gruntów najniż- szych klas bonitacyjnych oraz nieużytków  Postuluje się stworzenie Parku krajobrazowego

Z zakresu zagrożeń i poprawy stanu środowiska:  Postuluje się podjecie działań prowadzących do poprawy jakości powietrza, wód powierzchniowych, gleb Gmina Kotla Strona 189 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

 Postuluje się ochronę przed hałasem poprzez lokalizowanie ekranów akustycznych wzdłuż uciążliwych odcinków dróg oraz lokalizacje budynków w odpo- wiedniej odległości od dróg  Postuluje się ochronę przed promieniowaniem elektromagnetycznym poprzez wprowadzenie stref ochronnych od linii elektroenergetycznych  Postuluje się egzekwowanie kar za przekraczanie norm zanieczyszczeń, i stosowanie najnowszych technologii w przemyśle i produkcji.  Należy również ulepszyć ochronę przeciwpowodziową.

Z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego:  Wyznacza się strefy ochrony konserwatorskiej,  Postuluje się adaptację cennych obiektów na potrzeby turystyki i rekreacji, a także na funkcję mieszkaniową i produkcyjną

Z zakresu kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej  Rolnictwo jako jedna z podstawowych funkcji gminy.  Postuluje się rozwój rolnictwa ekologicznego  Agroturystyka jako alternatywa dla małych gospodarstw indywidualnych  Postuluje się rozwój hodowli zwierząt dostosowanej do uwarunkowań  Postuluje się zwiększanie areałów gospodarstw indywidualnych  Północną część gminy ustala się pod rolnictwo intensywne, południową część pod rolnictwo ekstensywne. Gmina Kotla Strona 190 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

WPŁYW UWARUNKOWAŃ NA USTALENIA KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODA- ROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY i UZASADNIENIE ROZWIĄZAŃ

Gmina Kotla jest zasobna w gleby wysokich klas bonitacyjnych i cechuje ją duży stopień zalesienia. Dlatego też jedną z głównych gałęzi gospodarki w gminie powinno być rolnictwo i gospodarka lesna. Dodatkowo powinna rozwijać się produkcja w oparciu o przetwórstwo płodów rolnych. Położenie w pobliżu miasta Gło- gów zwiększa atrakcyjność gminy, jako potencjalnego miejsca lokalizacji inwestycji.

Projektowany w południowej – części gminy Park krajobrazowy obejmuje swym zasięgiem obszary najcenniejsze pod względem przyrodniczym. Jego powstanie może przyczynić się do poprawy stanu środowiska przyrodniczego, a tym samym do zwiększenia atrakcyjności turystycznej gminy. Rozwój tej funkcji, a tak- że ochrona dziedzictwa kulturowego na terenie gminy może nastąpić dzięki adaptacji zabytkowych zespołów folwarcznych na usługi turystyki i rekreacji. Powstanie obszaru chronionego krajobrazu spowoduje jednocześnie zaostrzenie wymogów z zakresu ochrony środowiska, dlatego też ograniczyć to może rozwój rolnictwa i produkcji na tym terenie. Rozwój funkcji rolniczej powinien być oparty na zasadach rolnictwa ekologicznego, a produkcja powinna być prowadzona z zastosowaniem najnowszych technologii nie powodujących strat w środowisku.

Do poprawy stanu środowiska, zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej gminy, a przede wszystkim poprawy jakości życia mieszkańców gminy przyczynić się może modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej. Niezbędne jest wprowadzenie kompleksowej gospodarki odpadami, a także uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej poprzez rozbudowę systemu kanalizacji sanitarnej wraz z ze zbiorczymi oczyszczalniami ścieków. Ważnym zadaniem jest poprawa stanu technicznego dróg, a także korekta ich przebiegów w postaci obejść miejscowości.

Dążeniem nadrzędnym przy wyznaczaniu zasad rozwoju gospodarczego gminy jest ciągła poprawa jakości życia społeczności lokalnej. Dlatego tez program studium oprócz usług istniejących zapewnia dostęp usług komercyjnych i publicznych we wszystkich jednostkach osadniczych. Ze względu na zły stan zabudowy mieszkaniowej i istniejące zapotrzebowanie na lokale mieszkaniowe wyznaczone zostały rezerwy terenów pod zabudowę mieszkaniową i mieszkaniowo-usługową we wszystkich miejscowościach w gminie. Gmina Kotla Strona 191 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

LITERATURA

Arcadis Ekokonrem sp. z o.o., zespół autorski, Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Głogowskiego na lata 2005 – 2012, Głogów 2004. ekoEkspert, zespół autorski, Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Kotla na lata 2005 – 2012, Kotla 2004. ekoEkspert, zespół autorski, Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kotla na lata 2005 – 2012, Kotla 2004.

INSTALPROJEKT – Pracownia Projektowa Instalacji Sanitarnych, Koncepcja kanalizacji sanitarnej Gminy Kotla, Legnica 2003.

IRSEP – Ośrodek Rzeczoznawstwa Stowarzyszenia Elektryków Polskich, ze- spół autorski, Projekt założeń do planu zaopatrzenia gminy Kotla w energię elek- tryczną, ciepło i paliwa gazowe, Wrocław – Kotla 2002.

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Warszawa 2000.

Ministerstwo Środowiska, zespół redakcyjny, II Polityka Ekologiczna Państwa, Warszawa 2000.

Ministerstwo Środowiska, zespół redakcyjny, Wytyczne sporządzania progra- mów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Warszawa 2002.

Państwowy Instytut Geologiczny, Objaśnienia do Mapy Geośrodowiskowej Pol- ski 1:50000, arkusz Bytom Odrzański (613), Warszawa 2004.

Państwowy Instytut Geologiczny, Objaśnienia do Mapy Geośrodowiskowej Pol- ski 1:50000, arkusz Szlichtyngowa (614), Warszawa 2004.

Projektowanie Urbanistyczne Skoczyk A., Gmina Kotla Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, Kotla 1999.

REGIOPLAN sp. z o.o., zespół autorski, Strategia Rozwoju Gminy Kotla, Wrocław – Kotla 2003.

Towarzystwo Urbanistów Polskich – Zakład Planowania Przestrzennego, ze- spół autorski, Gmina Kotla – ogólny plan zagospodarowania przestrzennego, Wro- cław 1989. Gmina Kotla Strona 192 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Program zrównoważone- go rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego, Wrocław 2002. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Strategia Rozwoju Woje- wództwa Dolnośląskiego, Wrocław 2000.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Podstawowe informacje ze spisów po- wszechnych: gmina wiejska Kotla, Wrocław 2003.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Rocznik Statystyczny Województwa Dolno- śląskiego 2000, Wrocław 2000.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Rocznik Statystyczny Województwa Dolno- śląskiego 2002, Wrocław 2003.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Rocznik Statystyczny Województwa Dolno- śląskiego 2003, Wrocław 2004.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Województwo Dolnośląskie 2004, Wrocław 2004.

Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Województwo Dolnośląskie 2005, Wrocław 2005.

Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu, zespół autorski, Studium Za- gospodarowania Przestrzennego pasma Odry – Synteza, Wrocław 2001;

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Raport o stanie środowiska w województwie dolnośląskim w 2003 roku, Wrocław 2004.

Woś A., Klimat Polski, Warszawa 1999.

Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego SA, zespół autorski, Strategia Rozwoju Powiatu Głogowskiego, Głogów 2001. wi Zarząd Województwa Dolnośląskiego, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskie- go, Wrocław 2002. Gmina Kotla Strona 193 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego REGIOPLAN sp. z o.o. Wrocław 2007

WYKAZ OBIEKTÓW UJĘTYCH W REJESTRZE I EWIDENCJI ZABYTKÓW