Gazeta Nacional 239.Pmd
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BOTIM I “NACIONAL GRUP” VITI VI BOTIMIT NR. 239 2 - 9 MARS, 2014 ÇMIMI 50 LEKË / 0,50 EURO Gazetë javore, letrare, kulturore, politike 50 LEKË Gazeta e përditshme online:acionaAdresa: Ish-kinostudio “Shqipëria e re”, Tiranë nwww.gazeta-nacional.com E-mail: [email protected] Poeti i mirënjohur Ferik Ferra përfaqëson një Në librin e tij me kujtime, "Kur shembeshin themelet", zë origjinal dhe pasionant në poezinë shqipe ish-kryehetuesi Qemal Lame rrëfen për Kadarenë Metafora në poezinë e Ferrës, Lame: Ismail Kadare ndiqej nga pasojë e një përjetimi të hollë sigurimi i shtetit si armik i Partisë Kritikë nga QAZIM SHEHU faqe 3 faqe 17 Një letër arvanitase e shkruar në Londër më 1824, E DITORIAL hedh dritë mbi fakte të panjohura rreth shqiptarëve në Greqi Elshani, një pendë e fuqishme e letërsisë Zyrtarët grek përdornin shqipe për fëmijë Nga Prof. As. Dr. ASTRIT BISHQEMI ë kapërcyell të shqipen arvanitase Nviteve më erdhi me postë nga Prishti- Studim nga NIKO STYLOS faqe 21 na një vepër e pors- abotuar studimore e fushës së letërsisë FLET PËR NACIONAL FITUESJA E “MISS INTERNATIONAL ALBANIA” për fëmijë e të rinj. Tit- BRENDËSI ullohej “Aspekte të faqe 12 Në poezisë sonë për fëm- ijë (1945-1976)”. Autori: Ymer Elshani. Ishte Nënqielli poetik i tema dhe puna me të cilën autori kishte Jaho Margjekës magjistruar në verën e vitit 1978... Faqe 2 Studim nga RAMIZ LUSHAJ faqe 6-7 Fakte të reja. Poezi nga NDUE UKAJ, URAN KOSTRECI, MENTOR THAQI, Si u themelua ELINDA MARKU, LIDA LAZAJ faqe Tirana si kryeqytet 10-15 Nga Dr. ORHAN SAKIQI Një ëndërr e Omar Khajamit dhe ne kapitujt e Tregim nga MIRASH MARTINOVIQ Eme parshem Miho faqe permend kushtet e fa- 4 vorshme qe kishte zgjedhja e Tiranes si SHTËPIA E ËNDRRAVE kryeqytet. Jeta e verte- toi plotesisht per- Tregim nga VJOLLCA TIKU PASKU faqe paresite e medha qe 9 pati kjo zgjidhje. Me caktimin provizor nga Kongresi i Lushnjes te S’DUA SHPËRBLIME Tiranes si kryeqytet provizor, ajo e ndjente nevojen e ndertimeve te reja... Faqe 8 Poezi nga MUSTAFA SPAHIU faqe 16 Ornela Bardhi: GJYSHJA Tregim nga ERMENTILA GUCI faqe Synoj afirmimin tim 4 "UNE TË DUA TY" www.radionacional.al si modele edhe në Itali Poezi nga ZDRAVKA SHEYRETOVA faqe 5 Prozë nga BAHRI MYFTARI, TAHIR FONIQI DHE HAMIT TAKA faqe 22 Pushkatimet dhe vrasjet e shqiptarëve në vitet ‘44 - ’45 www.eurosig.al Dossier nga SHERADIN BERISHA Tel fiks: 042 238-899/999 faqe 20 CMYK 2/ E Diel, nacional STUDIM 2 mars 2014 Ymer Elshani dhe “Aspekte të poezisë sonë për fëmijë 1945-1976” Një pendë e fuqishme e letërsisë shqipe për fëmijë Nga Prof. As. Dr. “Studimi është një analizë e shkëlqyer e arritjeve dhe e mangësive të letërsisë të poezisë shqiptare për fëmijë ASTRIT BISHQEMI në Kosovë përgjatë tri dekadave të para, pas Luftës së Dytë Botërore. Analizohet rruga e zhvillimit të këtij 1. zhanri të letërsisë, tradicionalizmi dhe moderniteti, dobësi të tilla si: didaktizmi, moralizimet që transmetonte; Në kapërcyell të viteve më erdhi me postë nga tematikat e ndryshme që lëvronte, ndikimin e letërsisë gojore (folklorit), veçoritë stilistike, strukturën e vargut Prishtina një vepër e porsabotuar studimore e fush- ës së letërsisë për fëmijë e të rinj. Titullohej “Aspe- dhe të strofës; pasurimin e saj me humorin e lojën, me personifikimin e gjësendeve, të florës e të faunës.” kte të poezisë sonë për fëmijë (1945-1976)”. Au- tori: Ymer Elshani. Ishte tema dhe puna me të cilën autori kishte magjistruar në verën e vitit 1978, pra Faza e tretë përfshin vitet 70. Tematika e njohur afër katër dekada më parë. e fazës së dytë këtu realizohet me një art më të ngri- Dihet fati tragjik i Ymer Elshanit (14 qershor tur stilistik, kemi një transformim kualitativ. Ndikimi 1948-17 prill 1999) nga Korrotica e Ulët e Drenasit, i letërsisë gojore është i modifikuar, larg imitimit. Kosovë, këtij krijuesi të talentuar për fëmijë. Është Është interesant krahasimi i këtij periodizimi unik në gjithë rruzullin tokësor. Të hulumtosh gjithë me atë të studiuesit Agim Deva. Duhet thënë se kronikat e popujve të çdo kontinenti nuk mund të Deva, së pari, ka ingranuar në studimin e vet edhe gjesh histori më të dhimbshme e më çnjerëzore, më poezinë për fëmijë të prodhuar jashtë kufirit kriminale e më makabre. Është historia-simbol e jugosllav; së dyti: ai përfshin në të edhe krijimet nënë Kosovës, e masakrës serbe mbi të. Kur ndo- poetike të një pesëvjeçari të mëvonshëm. Kësisoj dhi eksodi i madh i popullit kosovar, kur ai u shkul ai bën këtë periodizim: me bajonetë nga vendi i stërgjyshërve, patrioti 1. Poezia didaktike-moralizuese (deri më 1925) Ymer Elshani i bishtnoi kësaj reprezaleje. Pady- 2. Romantizmi, realizmi (1925-1939) shim, që ti shërbente atdheut të tij që hiqte e lën- 3. Poezia ekzoterike e Luftës NCL (1939-1945) gonte. Shembullin për këtë qëndresë e kishte dhënë 4. Poezia sociale e pasluftës (1945-1950) edhe më parë. Qe drejtor në gjimnazin e Drenasit, 5. Poezia realiste folklorike (1950-1960) por më 1981 e pushojnë si irridentist, pjesëmarrës 6. Poezia e imagjinatës së lirë (1960-1980) në demonstratë. Pasi mbeti pa punë pesë vjet, më Siç shihet, të dy studiuesit ngulin një piketë të 1985 hyri përkthyes në Ndërmarrjen e hekur-ni- Qe njohur edhe në “dheun amë”, me romanin Studiuesi vlerëson e vendos një heriarki përbashkët në vitin 1945. Deva e ka përimtësuar fazën kelit në Gllogovc. Pas shtatë vjetësh edhe aty e Ndodhitë e Hundëkarrotës të ribotuar në Tiranë vlerash midis autorëve. Madje, dallon dy gjenera- e parë të Elshanit në dy të tjera: a) Poezia sociale e larguan nga puna... E pra, ai qe përndjekur nga më 1987. Pas vdekjes, nën përkujdesjen shem- ta krijuesish të poezisë për fëmijë në territorin e pasluftës (1945-1950); b) Poezia realiste folklorike regjimi serb. Megjithatë nuk u tërhoq nga e tija. bullore të të vëllait, Zymber Elshani, dhe të bijës Kosovës, por duke përfshirë edhe më gjerë, të gjithë (1950-1960). Të dy studiuesit, gjithashtu, në fillim të Dhe në atë vitin e mbrapshtë të luftës në Kosovë së Ymerit, Teutës, në Prishtinë iu botuan edhe li- krijuesit shqiptarë në Jugosllavi. viteve 60 ngulin piketën e dytë të përbashkët dhe deshi ti shërbente e ti gjindej mbi krye Atdheut që brat e tjerë që krijuesi pati lënë në dorëshkrim: Ylli Ymer Elshani qe vetë një poet i talentuar për fëm- konsiderojnë se në këtë vit fillon një fazë e re, më e lëngonte rëndë. Po e pësoi. Dhe fatin e tij tragjik ëndërrimtar (vjersha, 2000), Vajza e diellit (tre- ijë. Ndaj edhe studimi i tij është i përimtësuar. Studi- ngritur, më me vlera ideotematike e stilistike, ajo e na e përshkruan më tej studiuesi i jetës e i veprës gime, 2000), Njohja e trimave [tregime e përralla, uesi e pati njohur me rrënjë traditën dhe i pati lexuar e poezisë së imagjinatës së lirë, siç e quan Deva. Ndër- së tij, Dr. Xhevat Syla, në librin “Universi i mirë- 2000], Përralla për ylberin (poemë, 2000), Gjeli i analizuar një për një të 105 librat poetikë për fëmijë që sa Elshani e përimtëson këtë fazë në dy ndarje. sisë” (Prishtinë, 2008), në faqen 20: “...më 15 prill kuq (tregime të zgjedhura, Shkup 2000), Zogu i qenë botuar deri në atë vit në Kosovë, vepra këto që Ndoshta mendime që nuk përputhen krejtë- 1999, Ymeri bashkë më familjen u dëbua nga fs- lirisë (vjersha, 2001), Le të vijë në Sharr pranvera bëhen objekt e kësaj analize shkencore. sisht, midis Elshanit dhe Devës, do të konstatonim hati. U vendos në fshatin Polek i Vjetër. Më 17 prill (poema, 2002), Gjelastreni mendjelehtë (vjersha, Punimi i Elshanit sjell informacion për zhvillimin te përdorimi i figurës stilistike të metaforës. Në f. 1999, herët në mëngjes, ai bashkë me gruan, fëm- 2003), Flokargjendta (tregime të zgjedhura, 2004), historiko-letrar të letërsisë për fëmijë në Kosovë, 176 të punimit të vet Elshani shprehet: “Numri i ijët, nënën, babanë e bashkëfshatarë të tjerë ten- Udhëtimet e Xhuxhimaxhuxhit (roman, 2008). por nga ana tjetër, siç është i vetëdijshëm autori, ai metaforave në poezinë tonë është i madh dhe ato tojnë të hyjnë në Drenas, por policia gjysmën e Botimi më i ri, “Aspekte të poezisë sonë për është një kontribut “drejt konstituimit të bazës teor- janë të llojllojshme. Poetët tanë nganjëherë edhe asaj turme e kthen prapa, me premtimin se nuk do fëmijë (1945-1976)”, është një dëshmi tjetër e fu- iko-letrare të letërsisë për fëmijë, e cila mungon e tërë strofën e shtjellojnë përmes metaforës”. Ndërsa ti prekte. Ymeri me të vetët, por edhe me bashkëf- qisë intelektuale të këtij martiri të lirisë së popullit plotë jo vetëm te ne, por edhe gjetkë” (f.11). Deva te “Poezia...”, kur analizon metaforën, ka shatarë të tjerë strehohen në shtëpinë e Sinan shqiptar kosovar. Ai e paraqet në një prerje “Aspekte...” qe një bazë e shëndoshë për stu- mendimin: “Kjo figurë shfaqet rrallë në poezinë Muçollit për ti terur rrobat e bëra qull nga shiu që tjetërYmer Elshanin, si studiues i zot i artit letrar dime të tjera edhe më të gjera për këtë lloj letrar. Ai tonë për fëmijë, ngaqë: 1) Misioni konkretizues i binte rrëke, me vetëtima e bubullima të pandalura. për fëmijë. Dhe ne çuditemi sesi deri më sot ky patjetër që qe njohur nga studiuesi Agim Deva dhe metaforës është më i dobët sesa te krahasimi...” Po atë ditë, në orën 17,00 policët serbë kishin hyrë studim nuk qe botuar në libër më vete, ndonëse qe bërë nxitës e trampolinë për veprën e tij funda- në shtëpinë e Sinan Muçollit dhe nga turma e stre- pjesë të tij qenë publikuar edhe më parë në sh- mentale prej më tepër se gjashtëqind e ca faqe “Poe- 4.