01_Cover_01 27-10-11 16:42 Pagina 1 DeVoetbalTrainer 181 29 e JAARGANG | NOVEMBER 2011 | www.devoetbaltrainer.nl nummer

Jürgen Klopp 'Training hoeft niet leuk te zijn'

Marinus Dijkhuizen denkt vanuit zijn spelers

Dossier Individuele periodisering

Zulte Waregem Mental coaching

Voeding Haal er meer energie uit

Middenkatern: De JeugdVoetbalTrainer

De JeugdVoetbalTrainer 4 1e JAARGANG | NOVEMBER 2011 | www.devoetbaltrainer.nl nummer

AC Milan-opleiding in Nederland

Voetbal en gedrag Hulp bij gedragsstoornissen

A-jeugd Hans Weggemans

B-jeugd Mike de Geer

C-jeugd René Roord

D-jeugd Paul Simonis 00_VVON:VT_Adv-basis_2011 31-05-11 07:30 Pagina 1

Vakbond Voetbal Oefenmeesters Nederland Aangesloten bij de A.E.F.C.A. (Europese Bond voor Voetbaltrainers)

Gediplomeerd trainer-coach? Word lid van de vakbond! Of u nu trainer-coach bent bij een zaalvoetbalteam, bij een jeugdelftal, bij een dameselftal of in de top van het amateurvoetbal, de VVON behartigt al uw collectieve belangen. Ook voor individuele zaken zoals het opstellen van een arbeidsovereenkomst, MXULGLVFKDGYLHVHQELMVWDQGELMFRQÀLFWHQELMVFKROLQJHQWHQEHKRHYHYDQKHWYHUOHQJHQ van uw licentie en het vinden van een andere club, kunt u een beroep doen op de VVON.

Magazine “De Trainer-Coach”, Nederlands Trainerscongres en actuele website Als lid van de VVON ontvangt u het actuele en moderne verenigingsblad “De Trainer- Coach” dat vijf keer per jaar verschijnt en vol staat met interessante artikelen, oefenstof en boeiende interviews. Tijdens het jaarlijkse Nederlandse Trainerscongres in Tilburg ontmoet u uw collega’s en kunt u workshops en trainingen bijwonen met medewerking van specialisten en Top Coaches. De website biedt u als lid van de VVON actuele informatie over diverse onderwerpen die voor u van belang zijn.

Meer weten? Wilt u meer weten? Neemt u dan contact op met het secretariaat van de VVON, telefoonnummer 053 - 5360637. U kunt ook kijken op de website: www.vvon.nl. Mailen kan ook: [email protected].

Kosten Het lidmaatschap van VVON kost slechts 75,00 euro per jaar en daarvoor ontvangt u alle genoemde diensten inclusief gratis juridische bijstand en regelmatig zeer voordelige bijscholingen voor uw licentieverlenging in geheel Nederland.

VVON De Vakbond Voetbal Oefenmeesters Nederland (VVON) is opgericht in 1946 en is een vakbond voor trainers en coaches in de voetbalsector. De VVON telt ruim 3.400 leden.

De VVON is sterk vertegenwoordigd bij vele organisaties die betrokken zijn bij het voetbal. De VVON:

- vervult de rol van gesprekspartner voor KNVB, CBV, BZV, LBA en COVS; - is aangesloten bij de Europese Bond van Voetbaltrainers (A.E.F.C.A.); - is adviserend lid van de Bondsvergadering Amateurvoetbal KNVB.

VUL DE ANTWOORDKAART IN (OF KIJK OP VVON.NL) EN WORD LID!

Deze kaart sturen Ja, ik word lid van de VVON: naar: Naam: ______m/v Secretariaat VVON Voornamen (voluit):______Melkweg 30 Adres: ______7582 CS Losser Postcode:______Woonplaats: ______Telefoonnummer: ______Geboortedatum: ______Emailadres: ______Laatst behaalde diploma: ______Rekeningnummer: ______

Ondergetekende verbindt zich tot schriftelijke wederopzegging zijn verplichtingen als lid te zullen nakomen en gaat akkoord met de jaarlijkse automatische incasso van de VVON-contributie van zijn rekeningnummer: ______

Handtekening:______03_Inhoud_03 27-10-11 15:59 Pagina 3

In dit nummer Van de redactie

Erwin Koeman stapte 18 oktober op Beroepsfanaat bij Borussia Dortmund 4 bij FC Utrecht omdat de werkom­ standigheden bij zijn werkgever niet Jürgen Klopp strookten met zijn ambities of zijn ‘Wie heeft ooit gezegd dat trainen vooral idee over het bedrijven van topsport. leuk moet zijn? Het gaat maar om één ding, Dat horen we niet vaak. Niet over het moet zin hebben.’ De Voetbaltrainer een profclub of uit de mond van een sprak met Klopp over zijn visie, zijn werk- proftrainer. Koeman keek ook in de wijze en over de ontwikkelingen binnen het spiegel en nam zichzelf kwalijk dat hij Paul Geerars hedendaagse voetbal. zich onvoldoende op de hoogte had Hoofdredacteur laten stellen van de werkomstandig­ heden op het trainingscomplex van de club. ‘Eenmaal op Zoudenbalch kwam ik er achter dat ik de faciliteiten miste Schakelen van 1:4:3:3 naar 1:4:4:2 14 om professioneel te kunnen werken’, vertelde Koeman aan de pers. Koeman is naar eigen zeggen niet veeleisend op Marinus Dijkhuizen het gebied van faciliteiten, maar bij FC Utrecht miste hij de Het sprookje van The Orange Machine factoren rust, prettige werksfeer en enige privacy. bracht de kleine dorpsclub vv Montfoort dankzij twee onverwachte promotie par- Zijn opvolger Jan Wouters verklaarde daags na het vertrek does in de felbegeerde Topklasse. Stuwen- van Koeman dat hij niet zo zwaar tilt aan de ‘open’ werkom­ de kracht achter het succes is Marinus standigheden bij FC Utrecht. Dezelfde werkelijkheid, een Dijkhuizen: ‘Ik denk vanuit de spelers’. andere perceptie. Toch wilde ook Wouters na het opstappen van Koeman een keer besloten trainen. Dat moest dan in het stadion gebeuren. Deze maatregel werd echter weer in­ getrokken, omdat men het wedstrijdveld bij nader inzien wilde sparen voor de wedstrijd tegen Heerenveen. ‘Mental coaching maakt voetballers beter’ 63 Hoe anders is het geregeld bij de meeste Engelse profclubs. Darije Kalezic en Eva Maenhout Bij clubs als Chelsea en Tottenham Hotspur kom je alleen op Zulte Waregem sloeg in 2011 de weg naar afspraak binnen en niet voordat je door één of meerdere professionalisering in. In dat kader vormde slagbomen bent gegaan. De spelers en (technische) staf niet alleen de komst van hoofdtrainer Darije werken daar in totale afzondering van de buitenwereld. Het Kalezic een belangrijke schakel. Kort voor- voordeel is duidelijk: in complete rust kunnen werken, zon­ dien werd ook ‘mental coach’ Eva Maenhout der dat supporters de training verstoren of dat media en ko­ aangetrokken. Zij helpt de hoofdtrainer in- mende tegenstanders pottenkijker zijn. Het nadeel geldt in zien wat voor vlees hij in de kuip heeft. Engeland blijkbaar minder zwaar: raken spelers en staf het ‘gevoel’ met hun achterban niet kwijt? Foppe de Haan vroeg zich een paar jaar geleden al hardop af of sommige van zijn

De JeugdVoetbalTrainer veelbelovende voetballers de link met de werkelijkheid niet 4 1e JAARGANG | NOVEMBER 2011 | www.devoetbaltrainer.nl nummer aan het kwijtraken waren vanwege hun voortdurende af­ AC Milan-opleiding in Nederland

Voetbal en gedrag Hulp bij De JeugdVoetbalTrainer: gedragsstoornissen scherming van de buitenwereld. A-jeugd Hans Weggemans

B-jeugd Mike de Geer

C-jeugd René Roord

D-jeugd De A-, B-, C- en D-jeugd 30 Paul Simonis Het is najaar, we gaan langzaamaan op weg naar de winter­ De opleiding van AC Milan in Nederland 38 stop. Dat is de periode dat de meeste (amateur)trainers zich Voetbal en gedrag 45 beraden op het volgende seizoen. De redactie wenst u veel wijsheid toe bij de keuze voor een langer dienstverband bij uw huidige club of voor een transfer naar een club die beter Verder: aansluit bij uw ambities. Vergeet niet om in dat laatste geval nu alvast een kijkje te nemen op een doordeweekse trai­ Actueel: de scheids fluit, de trainer ziet het anders … en dan? 12 ningsavond van de club en de volle kantine in het weekend. Dossier individuele periodisering (3) 20 Symposium van de Nederlandse Voetbalacademie 28 Leerstrategie: van conditietrainer naar expert 49 Haal meer energie uit voeding 52 De Jodan Boys en het spelersvolgsysteem Talento 56 Stijn VandenBroucke: ‘Bewegen om te herstellen’ 60 Oscar Moens: ‘Keepen is aangeleerde intuïtie’ 68 De Verlenging 72

2 3 De Voetbaltrainer 181 2011 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:01 Pagina 4

PROFVOETBAL Tekst: Ruud Doevendans

Jürgen Klopp, beroepsfanaat bij Borussia Dortmund ‘Trainen hoeft niet leuk te zijn, het moet zin hebben!’

Flamboyant. Als het woord nog niet had bestaan, dan was het voor Jürgen Klopp uitgevonden. De begroeting door de Duitse trainer van het jaar gaat niet met een ‘normale’ handdruk, maar de gesprekspartner krijgt een klap tegen zijn hand alsof

Klopp een oude vriend ontmoet. De kenmerkende sportschoe­ terfeier in mei van dit jaar, nadat Klopp met Borussia de titel had bin- nen, vale spijkerbroek en het vest met capuchon ontbreken nengehaald. In schril contrast met zijn veelkleurige image staat de be- natuurlijk niet onder het ongeschoren hoofd met het kekke roepsernst van de Duitse trainer van het jaar. ‘Wie heeft ooit gezegd dat brilletje van Kloppo, die na zeven jaren bij Mainz ’05 zijn voor­ trainen vooral leuk moet zijn? Het gaat maar om één ding, het moet zin lopige hoogtepunt als trainer bereikte bij de geelzwarte hebben.’ De Voetbaltrainer sprak met Klopp over zijn visie, zijn werkwijze Borussen uit Westfalen. en over de ontwikkelingen binnen het hedendaagse voetbal. De finale van het Wereldkampioen- mund. Onder het, uiteraard gele, em- schap voetbal in 2006 werd gespeeld bleem van Borussia Dortmund dat je Sportwetenschappen in Berlijn, de hoofdstad van de Duitse overal in en om het stadion tegen- Nog vóórdat Klopp het hoogste Duitse Bondsrepubliek. Het grootste stadion komt, staat telkens: ‘BVB. Echte Liebe’. trainersdiploma behaalde, rondde hij van Duitsland echter staat niet in Ber- De Ballspiel Verein Borussia (BVB) zit in een studie Sportwetenschap af aan de lijn maar in Dortmund. Het Signal Dortmund in ieders hart. Die 80.720 Universiteit van Frankfurt. Iduna Park, het voormalige Westfalen- toeschouwers zijn er dan ook twee- Jürgen Klopp: “Ik heb het als voetbal- stadion, kan 80.720 toeschouwers wekelijks, zeker sinds trainer Jürgen ler niet slecht gedaan (325 profwed- herbergen. Van verre prijken de acht Klopp aan de Strobelallee de scepter strijden, 52 doelpunten, red.), maar ik dominante gele pilaren aan de bui- zwaait. Jürgen Klopp, wat is er al niet had toch een aanmerkelijk handicap. tenkant van het stadion je al tege- over hem gezegd en geschreven? Cha- Mijn benen konden bij lange na niet moet. Alles is er geel, zelfs het licht rismatisch, analystisch, emotioneel in uitvoeren wat ik in mijn hoofd alle- uit de lampen in de persruimte. zijn coaching, in zijn optreden bij het maal bedacht. Ik had de benen voor Geel wordt gevoelsmatig vaak geasso- extravagante af. ‘Kloppo, Du Popstar!’ de Regionalliga en de hersenen voor cieerd met haat, echter niet in Dort- scandeerden de fans tijdens de Meis- de Bundesliga, dus ik kwam precies in

www.devoetbaltrainer.nl 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:01 Pagina 5

Met Klopp in de lift: de Footbonaut “We gaan nog iets nieuws doen”, zegt Jürgen Klopp na het gesprek in de lift. “Borussia Dortmund gaat gebruikmaken van de Footbonaut. Het is een genia- le uitvinding om aspecten als techniek en reactie- snelheid te verbeteren. De Footbonaut is een hal van ca. 20x20 m, voorzien van kunstgras. Vanuit de wanden kan men op alle mogelijke manieren bal- len afvuren op de spelers. Die worden soms audi- tief, danwel visueel aangekondigd of spelers moe- ten er gewoonweg op reageren. Na het verwerken moet die speler de bal afwerken op een doel. Alles is instelbaar: de snelheid van de bal, de hoogte, de frequentie. Een analyseprogramma geeft ons alle noodzakelijke gegevens: reactiesnelheid, accurates- se van de passes, ontwikkelingen hierin etc. We verwachten veel rendement van deze investering.”

Voor informatie over de Footbonaut: www.cgoal.de en www.youtube.com/watch?v=7kDn5vbz2QA Foto’s: Pro Shots Pro Foto’s:

het midden uit: de tweede Bundesli- Duitse trainersdiploma gehaald aan ga. Het trainersambt kwam als geroe- de Sporthochschule in Köln. In het pen voor mij. Op een dag wordt zo begin paste ik de wetenschap omtrent maar aan je gevraagd of je de trai- trainingsleer en de schema’s omtrent nerspost kunt overnemen bij de club belastbaarheid etc. strikt toe. Inmid- waar je speelt. En dan ben je ineens dels heb ik een dusdanige database trainer. Mijn studie aan de universi- van eigen ervaringen opgebouwd dat teit van Frankfurt, die ik al tijdens ik meer op gevoel kan werken. Maar mijn periode als zonder de theo- speler had gedaan, retische onder- kwam me uitste- ‘Ik had als speler bouwing die ik kend van pas. in Frankfurt heb Hoewel ik moet de benen voor de opgedaan, was toegeven dat ik, ik niet de trai- Fragment uit de wedstrijd van dit seizoen tegen Klopps toen ik die studie Regionalliga en de ner geworden oude club, Mainz ’05. deed, vaak een die ik nu ben. echt ‘schoolgevoel’ hersenen voor de En nu ben ik werd ik daarentegen slechts derde of had: leuk allemaal dus Duits trai- vierde, terwijl volgens mij die presta- dat ik dit leer, Bundesliga’ ner van het jaar. tie toch hoger in te schalen was. Het maar dit ga ik Leuk natuurlijk, gaf mij in ieder geval minimaal even- nooit ergens gebruiken. Ik had echter daar niet van, maar eigenlijk vind ik veel plezier. Hoe dan ook, het was een alles nodig: sociologie, pedagogiek, Duits kampioen worden met Borussia fantastisch jaar dat we met Borussia psychologie, trainingsleer. Dit alles Dortmund relatief niet zo’n grote Dortmund hebben gehad. Zo’n onder- gevoegd bij het gezonde verstand dat prestatie. Zo’n titel als trainer van het scheiding is voor mij en voor mijn ik meebracht, gaf me een uitstekende jaar valt je dan al snel ten deel. Toen trainersteam dan een mooie afslui- basis om dit werk te gaan doen. Pas ik met Mainz ’05 als gedoodverfd de- ting van het jaar en dan gaan we in 2004 heb ik vervolgens het hoogste gradant tóch in de Bundesliga bleef, weer verder.”

4 5 De Voetbaltrainer 181 2011 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:01 Pagina 6

PROFVOETBAL

Het vak Dat kun je trainen, maar helaas heb- Onmiskenbaar heeft het vak van ben we er door onze drukke program- voetbaltrainer zich gedurende de af- ma met veel ‘Engelse’ weken nu nau- gelopen tien jaar sterk veranderd. welijks nog tijd voor. Klopp is, zo vindt hij zelf, steeds meer manager geworden. Het meest in het oog springende ver- Jürgen Klopp: “Ik ben wel blij dat ik, schil is het inzetten van een sportpsy- toen ik als trainer begon, niet de staf choloog. Ik wilde er eigenlijk nooit om me heen had die ik nu heb. Ik iets van weten. Voordat ik overstag weet dat dit vreemd klinkt, maar ging, heb ik er dan ook wel vijfhon- daardoor heb ik zelf veel aspecten derd gesproken en telkens had ik er van het vak zélf onder de knie moe- geen optimaal gevoel bij. Bij de spe- ten krijgen en heb ik hetgeen ik opge- cialist die we nu ingeschakeld heb- pikt heb tijdens de studie in Frank- ben, kreeg ik dat wel. Wat hem boven furt, ook daadwerkelijk zelf moeten de anderen deed uitsteken, is de ab- toepassen. Nu voel ik me soms meer solute rust die hij in zijn werk legt en manager van diverse trainers, ieder het totale gebrek aan de behoefte om met zijn eigen specialiteit. Vroeger zijn kunstje te laten zien. Strakke, had je hulp van een keeperstrainer en vooraf vastgelegde programma’s past dat was het dan. Ik heb nu, sinds ik in hij niet toe. Voordat we hem definitief Dortmund train, een heel uitgebreid aannamen, heeft hij een halfjaar met team van specialisten om mee heen, ons meegelopen zonder echt aan het langs het veld zomaar in het voorbij- zoals experts in fysieke training, vi- werk te gaan met de spelers. Lang- gaan. Hij slaagt erin op het niveau deo-analisten, uiteraard een keepers- zaamaan groeide dat toch, sterker van de spelers met hen te praten en trainer en de beste hersteltrainer van nog: het klikte tussen hem en de spe- geen barrières op te werpen, bijvoor- Duitsland. Gedurende de afgelopen lers. Zijn benoeming was een logisch beeld door steeds ingewikkelde ter- jaren hebben we ook gebruik gemaakt vervolg, en juist dat natuurlijke pro- men te gebruiken waar spelers direct van Life-Kinetik, bewegings- en coör- ces is precies wat ik bij deze functie genoeg van hebben. Inmiddels is me dinatie-oefeningen. Het lijkt weinig zocht. Hij begeleidt spelers op een va- wel duidelijk dat deze pure specialist met voetbal te maken te hebben, derlijke manier, heel ontspannen en beduidend meer van dit vakgebied af- maar het zorgt ervoor dat er een bete- schijnbaar zonder opgemerkt te wor- weet dan ik en hij straalt meer rust re informatieoverdracht tussen de den. Dat kan een gesprekje in het uit dan ik. Hij heeft dus een absolute hersenen en de spieren plaatsvindt. sportcafé hier in het stadion zijn, of meerwaarde.”

Na het succes Borussia Dortmund kan in het nieu- De Klopp-curve we seizoen nog niet aanknopen bij Opvallend is hoe de teams zich vrijwel direct weten te verbeteren na aanstelling van Jürgen het schitterende voetbal en de succes- Klopp. Onderstaand het palmares van de trainer: sen van het vorige jaar. Hoe gaat de trainer hiermee om? Seizoen Club Liga Eindklassering Jürgen Klopp: “Ik blijf heel rustig on- 2001/2002 FSV Mainz ‘05 Tweede Bundesliga 4 der de wat mindere start van het hui- 2002/2003 FSV Mainz ‘05 Tweede Bundesliga 4 dige seizoen, omdat ik heel goed zie 2003/2004 FSV Mainz ‘05 Tweede Bundesliga 3 (promotie) waar de problemen zitten. Die zullen 2004/2005 FSV Mainz ’05 Bundesliga 11 zich met de tijd oplossen en dat wil ik 2005/2006 FSV Mainz ’05 Bundesliga 11 ook uitstralen naar mijn spelers. Al- 2006/2007 FSV Mainz ’05 Bundesliga 16 (degradatie) lereerst kom je als ploeg in een totaal 2007/2008 FSV Mainz ’05 Tweede Bundesliga 4 andere situatie terecht als je eenmaal 2008/2009 Borussia Dortmund Bundesliga 6 succesvol bent gebleken. Dat zit na- 2009/2010 Borussia Dortmund Bundesliga 5 tuurlijk in de hoofden van de spelers, 2010/2011 Borussia Dortmund Bundesliga 1 (kampioen) maar dit komt ook door de benade- ring van buitenaf. Kom hier maar FSV Mainz ’05 en Borussia Dortmund eindigden resp. als 14de en 13de in de jaargangen voor- eens in dit enorme stadion. Voor iede- afgaand aan de aanstelling van Jürgen Klopp, die nog tot 2014 onder contract staat bij Borussia re tegenstander is een bezoek aan Dortmund. Dortmund iets bijzonders. Dat is al- leen nog maar erger geworden sinds

www.devoetbaltrainer.nl 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:01 Pagina 7

maar door de werklust kwam als nét waarin ik voor mezelf heb kunnen dat beetje extra glans ontbreekt. Het analyseren hoe het nu echt gegaan is is mijn taak om ervoor te zorgen dat en wat ik moet verbeteren. En natuur- niemand in de war raakt. Ik probeer lijk, als er veel negatief over je ge- ernaartoe te werken dat voor mijn schreven wordt dan boet je kwaliteit elftal alleen mijn mening telt. Uiter- van leven in. Dat is duidelijk. Maar aard bespreken we iedere wedstrijd druk vind je in iedere baan. snel na, daarna maakt hetgeen ge- schreven wordt al minder uit.” Ik ben sowieso een trainer die zich weinig aantrekt van ‘wat men vindt’. Videoanalyse Misschien is dat wel een van mijn Uiteraard heeft ook bij Borussia Dort- voornaamste talenten. Ik weet waar mund de videoanalyse zijn intrede mijn invloed begint en waar die ein- gedaan. Klopp is er zelf nauwlettend digt. Sommige dingen heb ik niet in bij betrokken. Het helpt hem om spe- de hand en dat accepteer ik, ook als lers zaken in het juiste perspectief te ik daardoor verlies. Dat hoort erbij. laten zien. Mijn spits schiet soms tegen de bui- Jürgen Klopp: “Natuurlijk willen ook tenkant van de paal in plaats van te- de spelers zo snel mogelijk weer die gen de binnenkant, waardoor de bal stap vooruit maken, en als dat niet di- er net niet ingaat. Kan ik daar iets ‘Voor iedere tegenstander is een be­ rect lukt dan levert dat wel eens on- aan doen? Ik denk het niet. Soms vra- zoek aan Dortmund iets bijzonders.’ vrede op. Het is dan aan mij als trai- gen ze wel eens: ‘Heb je daar niet op ner om de speler te laten zien dat we getraind?’ Nou, inderdaad, op het we kampioen zijn. De keeper van de wel degelijk op de goede weg zijn en schieten tegen de binnenkant van de tegenpartij speelt hier altijd grandi- dat de rol die de betreffende speler paal in plaats van tegen de buiten- oos, haalt altijd die Note eins (het daarin vervult, heel waardevol is. kant, hebben we niet getraind. Fouten hoogst haalbare waarderingscijfer, Daarbij kunnen worden ge- red.). Daar kunnen we zelf weinig aan ook de statisti- maakt en je veranderen. Het betekent alleen dat sche gegevens ‘Liever met z’n moet de din- we het nóg beter zullen moeten doen helpen om ervoor gen die je wél dan in vorige jaren. Daar komt bij dat te zorgen dat ie- allen iets verkeerds kunt beïnvloe- we zelf ook meer problemen hebben dereen de zaken den zó goed gehad in de voorbereiding. Een essen- toch vanuit het doen, dan ieder trainen, dat de tiële speler als Nuri Sahin is vertrok- juiste perspectief fouten niet ken, een andere topper als Lucas Bar- blijft bekijken. In zijn eigen ding’ doorslagge- rios al enige tijd geblesseerd. Daar- alle Bundesliga- vend zijn. naast zijn nog enkele spelers wat lan- wedstrijden had Iedere dag ger aan de kant gebleven met kwet- Borussia Dortmund veruit het meeste moet een trainer tientallen, misschien suren, en dat betekent dat al vier spe- balbezit. Dat was zelfs zo in de Cham- honderden beslissingen nemen. Als ik lers uit de kampioensploeg korter of pions League. We waren de dominan- me nu bij alles wat ik doe moet gaan langer verstek moesten laten gaan. te partij, schoten het meest op doel, afvragen wat anderen daarvan zullen Dat heeft even wat tijd nodig, maar hadden de meeste kansen. Akkoord, vinden, dan worden mijn dagen echt daar word ik niet nerveus van. Dus je als je dat in ogenschouw neemt dan te kort. Uiteraard hou ik rekening met wordt wel de kampioen genoemd, hebben we te weinig punten. Het zij de invloed van mijn beslissingen op maar in feite is het elftal goeddeels zo. We staan nog niet eens heel ver mijn spelers, maar daar laat ik het anders ingericht. Dat vertekent dus achter op Bayern München, dat rond- dan ook wel bij.” de realiteit. uit wereldklassevoetbal speelt. Dus zo Een probleem is de algemene onte- beroerd doen we het niet. Omschakeling vredenheid, niet eens zo zeer bij de Ik denk dat ik zelf relatief weinig last De spelers van Borussia Dortmund spelers alswel bij de omgeving. Je heb van druk, zeker van druk van bui- zijn stuk voor stuk goed, maar niet kunt het eigenlijk nooit meer goed tenaf. De meeste druk leg je toch je- zo goed dat je er normaliter de Bun- doen, tenzij je minimaal even goed zelf op. Natuurlijk kan de pers je on- desliga mee wint met zeven punten speelt als in de beste wedstrijd van deruit halen na een nederlaag, maar voorsprong. Wat is het geheim? het laatste jaar. Winnen is niet meer voordat zij dat doen heb ik met mijn Jürgen Klopp: “Ik vraag van mijn spe- voldoende, want er wordt al snel ge- team al een hele busreis achter de rug lers ‘belevingsvoetbal’ met veel passie zegd en geschreven dat het alleen of is er al een nacht overheen gegaan en emotie, op basis van een groter

6 7 De Voetbaltrainer 181 2011 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:01 Pagina 8

PROFVOETBAL

loopvermogen dan de tegenstander wordt gevraagd op basis van de situ- en volstrekte tactische discipline. atie in de wedstrijd zélf te beslissen, Daarbij zie ik graag dat overal op het hoe zij aanvallend bewegen. In mijn veld direct op de bal verdedigd wordt trainingen doe ik veel met de bal (in en verlang ik razendsnel omschake- tegenstelling tot de vroegere Duitse len zowel in de aanval als in de verde- opvattingen) en probeer ik oefeningen diging. Binnen het hoofdthema aan- te kiezen die nauw aansluiten bij vallen geef ik daarentegen veel vrij- wedstrijdsituaties. heid aan mijn spelers. Wel gelden er enkele uitgangspunten. De bal moet Het belangrijkste element binnen snel en doelgericht naar voren ge- mijn visie is de omschakeling. Het is speeld worden en van de spelers lang geleden dat ik nog eens een oe- fening heb gegeven waarin omscha- kelen geen rol speelde. Soms is dat Mielitz eentonig, maar dat is dan jammer. Als trainer ben ik er totaal niet op uit om

een training ‘leuk’ te maken. Zeker als Wolf Naldo de spelers er geld voor krijgen, is ple- zier een totaal ondergeschikte zaak. Sokratis Lewandowski Het feit dat je mag voetballen, moet Schmitz plezier genoeg geven. De inhoud van Bargfrede de training moet zinvol zijn, dat is al- Götze Perisic les waar ik naar kijk. Er moet gewerkt Hunt Fritz worden. Natuurlijk, spelers willen al- Grosskreutz Marin les graag met een bal doen want dan Bender Gündogan hebben ze veel afwisseling en dan Owomoyela zijn ze eerder tevreden. Ik doe veel Löwe Rosenberg met de bal, maar niet als doel op zich. Pizarro Hummels

Iedereen kan een boek pakken en een Shots Pro Foto’s: Subotic Weidenfeller training uitzetten. Maar de vraag is: wat doet de trainer, wat voegt hij van- De houding bij omschakelen wordt uit zijn visie aan die training toe? De bepaald door reflexen. Die reflexen vorm zelf maakt niet het verschil. Het moeten getraind worden, in het ideale De aanvallende opties van Borussia Dortmund is wat men ermee doet. geval in alle oefeningen. Iedere situ- atie in voetbal is an- ders en vereist een

4 nieuwe handeling van alle spelers. Let wel, van álle spelers dus. Ie- 3 dereen is altijd bij iede- 2 Lewandowski re situatie betrokken, ook al is de bal nog zo Götze ver weg en lijkt jouw Perisic 1 Bender rol van geen enkel be- lang. Tóch: als de bal 1) Dieptepass op Lewandowski; van positie verandert, loopactie Götze buitenom jouw medespelers be- 2) Bender kruist en ontvangt de bal wegen en de tegen- 3) Speelt diepgaande Perisic aan standers bewegen, dan 4) Schot op doel, 0­1 kan het niet anders of ook jouw positie veran- dert. Zo speel ik vaak een positiespel 6:3 met drie Doorlopend kantelen op het middenveld; de verdedigen­ In vier passes van verdedigen tot doelpunt; de omscha­ drietallen waarvan er de strategie van Borussia Dortmund keling van Borussia Dortmund. telkens twee het zestal

www.devoetbaltrainer.nl 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:01 Pagina 9

‘Ook maar gewoon een voetbalelftal’ Ooit zou Jürgen Klopp bondscoach kunnen zijn, zo denkt hij. In de Duitse versie van het blad Playboy ging hij in oktober uitgebreid op de kwestie in: “Ik denk dat ik verstand heb van dit vak. De Duitse na- tionale ploeg heeft met Joachim Löw een geweldige trainer. Maar als hij ooit stopt, ik heb op dat mo- ment geen contract bij een club en de bond denkt dat ik kan helpen dan zou ik dat zeker overwegen. Aan carrièreplanning doe ik niet. Ik wil gewoon dat wat ik nu doe, goed doen. Dan komt de rest van- zelf. En ach, het nationale team is ook maar ge- woon een voetbalelftal, toch? Als ik nooit bonds- coach word, is mijn leven echt niet mislukt.”

geldt voor het drukzetten. Het liefst zo ‘hoog’ mogelijk, in ieder geval di- rect nadat de bal verloren is gegaan en door de mensen in de directe om- geving van de bal.

Mijn invloed is vooral groot als het gaat om verdedigende aspecten. Bij het thema aanvallen ligt dat toch moeilijker. Uiteraard kun je combina- ties, positiespel en looplijnen oefe- nen, uiteindelijk ben er toch van af- Borussia Dortmund speelde een groot deel van de wedstrijd tegen Werder Bremen hankelijk of een speler de kwaliteit met 10 man. Toch wist het te winnen, onder meer door een goede omschakeling na heeft om op het juiste moment de balverovering. juiste pass te spelen. Daar kan ik niet veel aan doen. In het verdedigen ligt vormen. Het drietal dat de bal ver- lijke actie van de spelers, dus dan dat anders, daar is mijn invloed bijna liest, wordt de verdedigende partij. In moet ik dat op de trainingen ook op honderd procent. Dat is precies train- die gevallen gaat het mij er vaak niet deze wijze doen. Het kan niet zo zijn baar. Misschien krijgt een ploeg per om, hoe die zes spelers de bal in bezit dat een bal seizoen vijftig te- houden. Op ons niveau kunnen de op de lat gendoelpunten, meesten dat wel. Nee, het gaat mij er- gaat, terug- ‘Je kwam met een maar als ik het ge- om hoe de spelers zich gedragen als komt het voel heb dat het de bal van eigenaar verandert. Als de veld in en de drilboor nog niet zonder de visie drie verdedigers de bal veroveren, hoe speler is op van de trainer snel zijn dan de drie nieuwe verdedi- zijn dooie ge- door de vast- tachtig tegendoel- gers daadwerkelijk bezig met hun mak nog punten zouden taak? Hoe vaak zie je niet even dat twee passen geroeste Duitse zijn geweest, dan treurmomentje, de bal is verloren en doorgelopen is die trainer voor men staat even één of twee seconden en is de bal opvattingen heen’ mij toch een vak- stil en blijft hangen in het moment. voorbij. Dat man. Verdedigen Dat kan bij mij niet bestaan, dat ac- kán niet, dat is eigenlijk vrijwel cepteer ik nooit. mág niet! Niet bij mijn training. onafhankelijk van talent, hier is al- Speel je een pass in de diepte, dan ga leen de discipline en de fitheid van Een ander voorbeeld, afwerken op je dus niet staan kijken of hij aan- belang. Die aspecten zijn perfect doel. Als de bal terugkomt van de komt of niet. Nee, niet nakijken maar trainbaar. keeper of de paal of de lat, dan kan nabewegen, direct weer onderweg zijn Vasthouden aan je visie, in goede en die spelsituatie nooit afgelopen zijn. en sneller handelen dan dat je tegen- slechte tijden, dat is de kern van mijn In de wedstrijd vereist dit ogenblikke- stander kan nadenken. Hetzelfde voetbalopvatting. Dus het element

8 9 De Voetbaltrainer 181 2011 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:02 Pagina 10

PROFVOETBAL

‘omschakelen’ zal ik altijd in mijn ken, want dat durfde men niet aan. Je training brengen, het liefst in iedere had een drilboor nodig om door die oefening opnieuw zodat het voor spe- vastgeroeste opvattingen te komen. lers een tweede natuur wordt. Als Nu weten we eigenlijk niet beter trainer kunnen we nog veel meer in- meer, het spelen met drie centrum- vloed uitoefenen. Het gaat erom dat verdedigers en twee lopers op de Aus- iedere speler in iedere situatie precies senbahnen lijkt volledig verleden tijd. weet wat hij moet doen. Daar kan nog We hebben onze opleidingsmethodes veel winst behaald worden. Het moet aanmerkelijk verbeterd. De resultaten eigenlijk zo zijn dat de ploeg syste- zijn de afgelopen tien jaar spectacu- matisch uitvoert wat ik zeg. Ook al lair. Sinds de vroege jaren zeventig, zou ik iets willen wat helemaal fout waarin technisch excellente spelers is, dan nog moet die ploeg dat geza- als Beckenbauer, Overath en Netzer menlijk direct uitvoeren. Dat is altijd furore maakten, heeft Duitsland nooit nog veel beter dan wanneer iedereen meer een lichting gehad die technisch zijn eigen gang gaat.” op dit niveau stond. Met name in de breedte hebben we veel meer goede Opleiding spelers. Na het desastreuze EK 2000, Algemeen wordt gesteld dat de huidi- waarop Duitsland reeds in de groeps- ge Duitse lichting de meest talentvol- ronde ten onder ging, is men in Duits- le sinds tientallen jaren is. Waaraan land heel goed gaan analyseren. We is dit volgens Klopp te danken? lagen zogezegd uitgeteld op onze rug Jürgen Klopp: “Dat heeft te maken en het was duidelijk dat het roer om met de vernieuwde opleiding van zo- moest. Weliswaar kon de National- wel trainers als spelers. Vroeger, als ik mannschaft in 2002 met veel kunst- en een dvd met oefenstof wilde hebben, vliegwerk nog vice-wereldkampioen kwam die dvd altijd uit Nederland. Of worden, het EK 2004 leerde ons dat het nu om keeperstraining ging of af- we er echt goed aan deden om onze werkvormen, altijd was Nederland opleiding totaal op de schop te gooi- ons mijlen vooruit. Wij hebben inge- en. Immers, toen lagen we er op- Mario Götze haald en zijn volgens mij nu mini- nieuw al in de eerste ronde uit; Duits- is een van de maal op hetzelfde niveau. We zijn ook land totaal onwaardig. Het waren de Begeleiding talentvolle moderner geworden. Tien jaar gele- laatste dagen waarin we nog last had- Wat kan een clubtrainer doen om spelers bij den moest je hier nog niet over ‘de den van het gebrek aan opleiding van succesvolle, jeugdige spelers op het Borussia Viererkette’ als verdedigingslinie spre- die generatie voetballers én trainers. juiste spoor te houden? Dortmund. Jürgen Klopp: “Van een clubtrainer Gaandeweg het vorige decennium mag verwacht worden dat hij deze hebben we gezien dat er een nieuwe spelers nauwgezet begeleidt in hun lichting trainers is gekomen. Deze weg naar de absolute top. Ik doe dat trainers waren veel meer bereid om door steeds met de spelers in gesprek verder te kijken dan de aloude Duitse te blijven. Als voorbeeld kan ik Mario deugden ‘Kampfgeist und Laufpensum’. Götze noemen. Wie zo goed kan voet- De DFB heeft de clubs verplicht om ballen, is natuurlijk ook intelligent. Dat Nachwuchs Leistungs Zenter te bou- geldt ook voor Mario. Hij kan het nodi- wen, opleidingscentra waarin de ge verwerken, ook qua aandacht. Maar meest talentvolle spelers werden op- er komt ontegenzeggelijk enorm veel genomen. Daarbij werd veel meer dan op deze jonge speler af. In overleg met vroeger de nadruk gelegd op techniek hemzelf, zijn uitstekende zaakwaarne- en spelbegrip. Met Mario Götze, Mats mer en soms zelfs met zijn ouders Hummels, Sven Bender, Kevin Gross- (Götze woont nog thuis, red.) bepalen kreutz en Marcel Schmelzer heeft Bo- we steeds wat de juiste route voor russia Dortmund vijf spelers die het hem is. Wel een interview, geen inter- product zijn van dit opleidingssys- view? Wel een extra trainingsmoment, teem en heel dicht tegen het nationa- of juist niet? De openheid daarin is erg le team aan zitten. Spelen zij, dan is groot. Natuurlijk weten we dat er twee dat geen verzwakking.” kansen zijn: ofwel Borussia Dortmund

www.devoetbaltrainer.nl 04-11_Klopp_04-11 27-10-11 16:02 Pagina 11

Niet altijd trots op zichzelf Jürgen Klopp wordt geroemd als een excellent ana- list en een harde werker. Tegelijkertijd staat zijn gedrag langs de lijn vaak ter discussie. Het ene mo- ment kan hij als een zesjarig kind in Disneyland langs de lijn dartelen, kort daarna wild opsprin- gend in onbegrip een beslissing van een scheids- rechter ter discussie stellen. Het zorgt ervoor dat hij soms meewarig wordt bekeken. Niet alleen door de pers en de toeschouwers, ook door hemzelf: “Zie ik beelden van mezelf op tv, dan ben ik niet altijd trots. Maar ik ben geen man voor heel rustig gedrag langs de lijn. Ik ben nu eenmaal emotioneel en spontaan.”

‘Voor Borussia Dort­ mund is het nu zaak het hoge niveau dat we de afgelopen jaren heb­ ben kunnen bereiken, te stabiliseren en ons­ zelf te bevestigen als topploeg.’

sluit aan bij de absolute wereldtop, of- Dortmund en met het Duitse voetbal. sporthal, in plaats van aan een nieu- wel Mario Götze gaat ooit ergens an- Het enige risico is dat het nationale we speler. Investeren in stenen in ders spelen. Hij kan als negentienjari- elftal halve finales en finales blijft ver- plaats van in benen kan soms heel ge nog zestien jaar in de top spelen, liezen zoals in 2006, 2008 en 2010. We slim zijn. Stenen raken niet zo snel dat hoeft natuurlijk niet alleen maar zouden kunnen denken dat we terug geblesseerd.” bij Borussia te gebeuren. Het is dan moeten grijpen op de oude waarden. zaak voor alle partijen, maar vooral Dat zou een grote fout zijn. Overigens, Samenvatting: voor de speler zelf, om daarin de juiste die oude waarden zijn er nog wel de- • Klopp deed de basis van zijn beslissingen te nemen. Götze kan bij gelijk. Maar hetgeen we eraan hebben werkwijze op tijdens een studie Borussia Dortmund de komende jaren toegevoegd zorgt ervoor dat we vol- Sportwetenschappen. nog enorme stappen maken en het is gens mij een geweldige toekomst voor • Omschakelen is een kwestie aan mij om hem daarin op alle gebie- ons hebben. van reflexen trainen. den goed te begeleiden. Het zou funest Voor Borussia Dortmund is het nu • De topspelers van het huidige zijn als een speler die tot dan toe al- zaak het hoge niveau dat we de afge- Borussia Dortmund zijn een leen onder de hoede van zijn ouders lopen jaren hebben kunnen bereiken, product van de vernieuwde heeft gewoond, opeens in zijn eentje te stabiliseren en onszelf te bevestigen Duitse opleiding. in een wereldstad in een vreemd land als topploeg. In het verleden heeft de • Klopp is van mening dat trai- terechtkomt. Dat is vragen om proble- club de nodige beleidsfouten gemaakt ners nog veel meer invloed men, zelfs bij een emotioneel stabiele maar met de huidige troika aan de lei- kunnen uitoefenen. speler. Wij zien dat, en wij begeleiden ding (voorzitter Watzke, commissaris • De focus ligt op de verdedigen- hem daarbij. In ons eigen belang, maar Rauball, technisch directeur Zorc) zal de organisatie, verdedigen is vooral in zijn belang. dat niet gebeuren. Er wordt veel geïn- volgens Klopp 100% trainbaar. vesteerd in de jeugdopleiding en in de • Soms heeft Klopp liever dat in Ik kan dus niet anders zeggen dan dat faciliteiten. Men twijfelt niet om een faciliteiten geïnvesteerd wordt het fantastisch gaat met Borussia keer geld te besteden aan een goede dan in spelers.

10 11 De Voetbaltrainer 181 2011 12-13_Actueel_12-13 27-10-11 16:03 Pagina 12

ACTUEEL Tekst: Ruud Doevendans

Trainer en arbitrage De scheids fluit, de trainer ziet het anders … en dan?

Het is de droom van iedere trainer: van ’s werelds topscheidsrechters. Is bij rust in de Arena een 0-2 voor- een betere afstemming tussen trai- sprong tegen Ajax. Dat gebeurt je ners en scheidsrechters mogelijk, of hooguit een enkele keer in de loop- kunnen we er wel naar fluiten? baan, immers. Met een supergevoel ga je de kleedkamer in. Twee minu- Kijkend naar de wedstrijden van uw ten na de pauze echter is de droom eigen ploeg, wat zijn uw ervaringen zelfs de uitslag van een wedstrijd verworden tot een nachtmerrie: straf- met de prestaties van scheidsrech- wordt veel te vaak negatief beïnvloed schop voor de thuisploeg, tegendoel- ters? door arbitrale beslissingen. Op fysiek punt en Ajax dat er weer helemaal in Ron Jans: “Ik ben zeker niet ontevre- terrein, qua instelling, specifieke voet- gelooft. Maar die penalty, dat klopte den over de scheidsrechters. We heb- balkennis en waarnemingsvermogen toch niet? Die Ajacied werd door ben één rode kaart gehad die is gese- moeten nog sprongen worden ge- jouw rechtsback toch búiten het zes- poneerd. Ik besef echter wel dat een maakt. Daarvoor is een progressieve tienmetergebied ten val gebracht? scheidsrechter in een split-second benadering nodig. De leiding van Pie- Waarom interpreteerde die scheids- moet beslissen en dan is het niet zo ter Vink bij Ajax-FC Twente (jammer rechter dat nu toch zo verkeerd? gek als je er eens naast zit. Daar kan van die fatale fout van een assistent- ik wel vrede mee hebben.” scheidsrechter, afgekeurde goal Jan Het bovenstaande scenario overkwam Dennis Demmers: “Het niveau valt Vertonghen) en Bas Nijhuis bij Ajax- Gertjan Verbeek op bezoek in Amster- me niet tegen. We hebben veel goede Feyenoord was van volwaardig eredi- dam. De trainer van AZ gaf in de me- scheidsrechters gehad die een wed- visieniveau en moet als benchmark dia ruimschoots uiting aan zijn onge- strijd goed aanvoelen en door middel worden neergezet. Hoe hoger het ni- noegen. Verbeek staat niet alleen. We- van consequent fluiten een wedstrijd veau van de arbitrage, hoe hoger het kelijks zijn de beslissingen van goed op de rails houden. Dit komt ook spelpeil en des te beter spelers zich scheidsrechters onderwerp van ge- door de uitstraling en communicatie kunnen ontwikkelen.’’ sprek rondom de live uitzendingen, in het veld met de spelers. We hebben samenvattingen en in de talloze ook scheidsrechters meegemaakt die Hoe gaat u als trainer richting uw praatprogramma’s die voetbal omge- niet communiceren in het veld en spelers om met discutabele beslissin- ven. Wat is de rol van de trainer in proberen macht te tonen door het uit- gen van een scheidsrechter? deze jungle van emoties? Op welke delen van kaarten. Gevolg is dat er Dennis Demmers: “Voetbal is emotie. wijze kan hij richting geven aan het veel frustraties ontstaan en de Soms wordt er wel het een en ander ingewikkelde samenspel tussen spe- scheidsrechters soms moeten mar- gezegd. We proberen spelers, met na- lers, trainers en scheidsrechters? De chanderen omdat er anders geen spe- me de spelers die zich verkeerd heb- Voetbaltrainer legde een aantal vra- lers meer in het veld staan.” ben gedragen, bewust te maken van gen voor aan drie betrokkenen: Heer- het feit dat protesteren geen zin enveen-trainer Ron Jans, voormalig Wat is uw visie op de prestaties van heeft. Ik heb nog nooit een kaart of Amateur Trainer van het Jaar Dennis huidige generatie scheidsrechters? strafschop teruggedraaid zien wor- Demmers (Excelsior ’31) en Mario van Mario van der Ende: “Dat kan en den. Bovendien krijgen spelers die der Ende, in de negentiger jaren een moet beter. Het wedstrijdverloop of een kaart krijgen vanwege praten of

www.devoetbaltrainer.nl 12-13_Actueel_12-13 27-10-11 16:03 Pagina 13

In hoeverre vindt u dat u de media kennis verzamelen, bijvoorbeeld door kunt/mag gebruiken om scheidsrech- trainerscursussen te volgen. Dit zal terlijke beslissingen aan de orde te veel scheidsrechtersogen openen.’’ stellen? Waarom vindt u dat? Ron Jans: “De trainers zelf zoeken dat Onmiskenbaar is er tussen trainers meestal niet op. Het gaat vrijwel altijd en scheidsrechters de nodige commo- uit van de media, die de vragen stel- tie. Welke elementen kunnen helpen len. Soms gaat een trainer daarin wel om dit te verbeteren, c.q. te vermin- wat verder dan de rest. In de kritiek deren? die zij dan hebben zit vaak een kern Dennis Demmers: “Ik denk dat trai- van waarheid, maar het zoeken van ners moeten proberen de emoties te de confrontatie brengt ons niet dich- onderdrukken. Daarnaast kunnen ter bij elkaar.” scheidsrechters in de communicatie Dennis Demmers: “Indien een trainer meer doen. Scheidsrechters en hun een scheidsrechterlijke beslissing assistenten moeten volledig gefocust waarneemt, of hierover zijn twijfels zijn op het spel en minder op de heeft dan mag hij daarmee best naar randzaken zoals het overtreden van buiten treden. Mits het maar op een de lijnen van het coachvak, het aantal fatsoenlijke manier gebeurt.” spelers dat op de bank zit enz. Daar- voor zou een vierde man kunnen Wat ziet u als de belangrijkste verbe- worden aangesteld in de Topklasse. terpunten voor scheidsrechters? Ook kan de onderlinge acceptatie ver-

Foto: Pro Shots Pro Foto: Ron Jans: “Een pasklare oplossing beterd worden: beiden fouten durven voor de momenten waarop fouten toegeven. Je komt elkaar tenslotte al- andere onzinnige acties een boete die worden gemaakt, heb ik niet. Ik denk tijd weer tegen.” in de spelerspot gaat. Als staf probe- wel dat het positief zou kunnen wer- Ron Jans: “Er zijn van tijd tot tijd ini- ren we de reacties richting de ken als de vierde official de bevoegd- tiatieven die scheidsrechters en trai- scheidsrechter te beperken.” heid krijgt om aan de hand van beel- ners om de tafel brengen. Ik heb zelf Ron Jans: “Soms zie je wel eens een den te bepalen of een beslissing al ook wel eens de de basis hiervan ge- wedstrijd waarbij je denkt ‘dit gaat dan niet correct was. Dat bevordert de staan. Maar uiteindelijk gaat het toch helemaal mis’. Dan is het ook niet gek eerlijkheid en neemt in ieder geval de vaak weer ergens mis. Remy Reijnierse dat er een reactie komt. Je moet pro- nodige discussie weg.” (KNVB, red.) is onlangs bij alle trainers beren het binnen grenzen te houden Dennis Demmers: “Wellicht kunnen geweest met de vraag om vóór een en dat probeer ik uit te stralen, ook scheidsrechters in de Topklasse naast wedstrijd even contact te hebben met richting mijn spelers. En aangezien de piepvlag ook communicatieappa- de scheidsrechter, over wat men van Heerenveen vorig jaar de Fair Play ratuur gebruiken waardoor er tijdens elkaar verwacht. Dat is wel een voor- Cup heeft gewonnen, zullen we dat de wedstrijd ook met de assistenten uitgang. Maar je blijft toch ook een best keurig gedaan hebben. Al zijn we gecommuniceerd kan worden.” soort natuurlijke vijand: scheidsrech- heus niet roomser dan de paus, cor- Mario van der Ende: “Dat begint met ters en trainers geven elkaar de rect gedrag is waar deze club voor elektronische hulpmiddelen. Een ca- schuld. Dat zal ook wel zo blijven.” staat en dat geldt ook voor mij.” mera op de doellijn lijkt voor de ver- Mario van der Ende: “De commotie antwoordelijken binnen voetbal nog verandert nooit. Het zijn nu eenmaal Scheidsrechters verschijnen tegen- een reis naar Mars. Verder moeten twee verschillende partijen met totaal woordig vaak in de media, met name scheidsrechters hun zelfbeeld bijstel- verschillende belangen. Neem nu zo’n na discutabele beslissingen. Wat len. Je bent spelleider, niet de spil overleg tussen de Coaches Betaald vindt u hiervan? waar alles om draait. Voorts moet de Voetbal en de scheidsrechters, zoals Mario van der Ende: “Studio Sport en onafhankelijkheid van de beoordelin- dat van tijd tot tijd plaatsvindt: wat Eredivisie Live gaan steeds meer op gen gewaarborgd worden. Hier geldt: zijn we ermee opgeschoten? Er wordt een aflevering van ‘Het spijt me’ lij- wiens brood men eet, wiens woord geprobeerd begrip voor elkaar te kwe- ken. Niet gek dat Gertjan Verbeek het men spreekt. Loskoppelen van de ar- ken en binnenkort worden per club laatst na Ajax-AZ over ‘lulkoek’ had bitrage van de bond is een vereiste. twee spelers uitgenodigd waarmee een toen scheidsrechter Kuipers van zijn De oplossing kan zijn dat er een auto- spelregelquiz wordt gespeeld. Polderen vier nog een vijfje probeerde te ma- nome organisatie komt met een keur- in optima forma, padvindersgedrag in ken. Het wordt hoog tijd dat deze ar- merk die borg staat voor kwaliteit, op- de stijl van Lord Baden-Powell. De baby bitrale penitentie van de buis ver- leiding en coaching. Tot slot moeten wordt op deze manier nooit zindelijk, dwijnt.’’ scheidsrechters meer sportspecifieke laat staan onafhankelijk.’’

12 13 De Voetbaltrainer 181 2011 14-19_Dijkhuizen_14-19 27-10-11 16:04 Pagina 14

AMATEURS Tekst: Alex van Vogelpoel

Marinus Dijkhuizen denkt vanuit spelers Schakelen van 1:4:3:3 naar 1:4:4:2

Het sprookje van The Orange Machine bracht de kleine dorps­ club vv Montfoort dankzij twee onverwachte promotie par­ does in de felbegeerde Topklasse. Stuwende kracht achter het succes is Marinus Dijkhuizen. Voor de voormalig profvoetbal­ ler is het pas zijn eerste club als trainer en tevens de beste leerschool die hij zich kon wensen. Dijkhuizen blikt terug op

tweeënhalf jaar Montfoort en de ontwikkeling die hij en de leerd en de druk zou ook veel groter zijn geweest. Bij Montfoort was ieder- club in die periode hebben gemaakt. een al tevreden toen al snel bleek dat we ons makkelijk zouden gaan hand- haven in de eerste klasse, bij een gro- Zijn eerste stappen als trainer zette winnen. Zo heb ik iemand aangesteld tere club was er vermoedelijk juist Dijkhuizen al toen hij nog actief voet- om analyses te maken van de tegen- paniek ontstaan als er twee keer was baller was. Bij het huidige FC Oss standers en de medische begeleiding verloren. Door wat ik geleerd heb bij trainde hij achtereenvolgens de C1, B1 uitgebreid. Ik moest dus zelf van alles Montfoort kan ik als trainer de stap en A1 om ook zijn TC1-diploma te be- uit gaan zetten, waardoor je veel er- naar zo’n grotere club veel makkelij- halen. Toen de boomlange spits stopte varing opdoet. Daarnaast ga je wel ker maken.” met voetballen deed hij een aantal eens onderuit, waar je alleen maar sollicitaties de deur uit. Eersteklasser van leert. Als ik nu bijvoorbeeld terug- Ontwikkelen Montfoort kwam toen uit de koker. kijk op het eerste informatieboekje Na een lange periode in het betaald voet- dat ik had gemaakt dan is daar in drie bal te hebben rondgelopen waren de Marinus Dijkhuizen: “Iedere begin- jaar tijd al vreselijk veel aan veran- meeste amateurclubs onbekend voor Dijk- nend hoofdtrainer zou ik direct een derd. Van het aantal regels dat ik huizen. Hij begon dan ook volledig blanco type club als Montfoort adviseren. De daarin had opgesteld is in het boekje bij Montfoort. Het gaf hem de kans om spelers en ook de mensen binnen de van dit seizoen nog geen kwart over. volledig vanaf het nulpunt te beginnen. club waren niet veel gewend, waar- Daarnaast investeerde hij veel in zichzelf door ik alles zelf mocht en ook moest Was ik gelijk bij een club aan de slag om beter te worden. doen. Op technisch vlak was er geen gegaan waar alles al stond, was ik in vastomlijnd technisch beleid en ook een gespreid bedje terechtgekomen. Marinus Dijkhuizen: “Ik kende de binnen de organisatie was veel te Daarvan had ik een stuk minder ge- club en de spelers niet. Om daar snel

www.devoetbaltrainer.nl 14-19_Dijkhuizen_14-19 27-10-11 16:04 Pagina 15

en de spelers vooral met voetbal bezig te laten zijn. Ik deed in die periode veel pass- en trapvormen, 4:3 positie- spelen en partijvormen. Al snel bleek dat veel spelers deze manier van trai- nen niet gewend waren en het en- thousiasme snel toenam. Ze waren gewend om gewoon te voetballen in plaats van echt te trainen. We train- den toen twee keer in de week en ik voerde een extra vrijwillige maandag- training in. Daaruit bleek ook al snel het enthousiasme, want iedere week stonden er zo’n tien spelers op het veld, veelal de aanvallers. Dat gaf de mogelijkheid om aandacht te schen- ken aan technische onderdelen en de afwerking. Doordat er gerichter ge- werkt werd, waren de resultaten al snel boven verwachting. Dat gaf mij de kans om jonge spelers in te pas- sen, waardoor we ook nog eens beter gingen voetballen.

Als trainer is mijn eerste gedachte bij het voorbereiden altijd ‘hoe zou ik het als speler graag gehad willen hebben’.

Foto’s: Pro Shots Pro Foto’s: Het is mijn insteek om van daaruit training te geven. Plezier en beleving verandering in te brengen heb ik veel pen om zelf als trainer bij te leren. zijn daarin erg belangrijk. Voor mijzelf één-op-ééngesprekken gevoerd. Om Dat seizoen was ik drie keer per week als speler was het belangrijk om een ervaring op te doen is het heel be- bij Excelsior en kon al mijn vragen bij goede sfeer en omgeving te hebben langrijk om gestructureerd en goed hem kwijt. Pastoor is een zeer voor- om optimaal te kunnen presteren. Zo voorbereid te werk te gaan. De trai- uitstrevende trainer die heel ver gaat vond ik het zelf ook prettig om al tij- ningen bereidde ik altijd uitgebreid in zijn denkproces. Behalve het trai- dig de opstelling te weten. Op donder- voor en na afloop zette ik ook wat nen an sich kijkt hij verder naar an- dag maak ik de opstelling al bekend. aantekeningen op papier. Datzelfde dere facetten van coaching en hoe Spelers die zijn gepasseerd hebben deed ik aan de hand van de wedstrij- trainers in andere sporten te werk dan al de mogelijkheid om een ge- den. Daarmee bouwde ik voor mezelf gaan. Voor mij als beginnend trainer sprek aan te gaan of soms vind ik het een archief op waar ik op terug kan was dat ontzettend leerzaam, waar- zelf handiger om het al toe te lichten. vallen. Tevens kon ik eenvoudig terug- door ik mezelf snel heb kunnen door Wat ik hiermee wil bereiken is dat koppelen richting spelers die bijvoor- ontwikkelen.” spelers op de wedstrijddag fris aan beeld vonden dat ze te weinig speel- hun voorbereiding beginnen en hun den. Uit de cijfers bleek dan vaak wat Op het moment dat Dijkhuizen bij Mont- hoofd leeg hebben om in te kunnen anders. foort kwam, had de club zich met één vallen. Ze weten waar ze aan toe zijn doelpunt verschil weten te handhaven in en krijgen niet vlak voor een wed- Voor mijn eigen ontwikkeling was het de eerste klasse. Een aantal oudere spe- strijd een teleurstelling te verwerken. ook erg belangrijk dat ik in iemand lers stopte en vanuit de jeugd en het Als reactie krijg ik dan wel eens dat anders keuken kon kijken. Ik maakte tweede elftal kwamen talentvolle spelers spelers die wissel staan op vrijdag bij Excelsior de wedstrijdanalyses van door. misschien wel op stap gaan. Wanneer de eerstvolgende tegenstander. Toen dat het geval is merk ik dat zaterdag Alex Pastoor hoofdtrainer werd heb ik Marinus Dijkhuizen: “Mijn eerste doel en dan weet je gelijk wat je aan zo’n gevraagd of ik bij hem mee mocht lo- was om het plezier terug te brengen speler hebt.”

14 15 De Voetbaltrainer 181 2011 14-19_Dijkhuizen_14-19 27-10-11 16:04 Pagina 16

AMATEURS

Omgaan met druk scoren. Wij hadden op de laatste zich dan ook in eerste instantie op be- Marinus Dijkhuizen: “We hebben speeldag hetzelfde scenario. Vlak voor houd. In de Topklasse dit seizoen hetzelf- twee jaar op rij voor promotie gestre- tijd scoorden we bij DTS’35 de 0-1 en de verhaal. den. Na een seizoen lang zonder druk het enige wat ik deed, was alle spe- in de eerste klasse konden we twee lers weer op scherp zetten. Voer je Marinus Dijkhuizen: “Aan het begin wedstrijden voor het einde promove- taak uit en ben klaar voor de lange van het Hoofdklassejaar heb ik een ren. Opeens stond er spanning op het bal die komen gaat. We haalden de presentatie gehouden. Daarin kwam team en verloren we. Een week later nacompetitie en daarin was er bij de ook een sheet voorbij met de degra- ging het weer mis en eindigden we spelers geen enkele stress of druk datieregeling. De doelstelling was om met drie teams op gelijke hoogte. Ik meer zichtbaar. Toen wij ons hadden als tiende te eindigen, goed voor heb toen vooral rust proberen uit te geplaatst voor de halve finale tegen handhaving. De spelersgroep heb ik stralen en gedaan wat ik altijd doe Young Boys ben ik al bij CSV Apel- op dat moment niet verder voorbe- rondom wedstrijden en trainingen. doorn – Staphorst gaan kijken, de an- reid op het mogelijk spelen tegen de- Voor de spelers was het vooral een dere halve finale. De volgende trai- gradatie en het incasseren van te- leerproces, want opeens kom je het ning vroegen de spelers ‘En trainer, genslagen. De meeste aandacht ging sportpark oplopen en staan de feest- hoe was Young Boys?’ ‘Hoezo Young naar de veranderingen in de tactiek, tenten al klaar. Uiteindelijk promo- Boys?’, zei ik. ’Ik ben naar CSV Apel- op de trainingen werd meer tijd be- veerden we alsnog via twee beslis- doorn gaan kijken en heb me vast steed aan spelhervattingen en we ke- singsduels. Een jaar later kon je zien voorbereid op de finale. En die kun- ken na afloop van de laatste training dat de spelers, misschien onbewust, nen we hebben.’ Daarmee gaf ik aan wat meer naar de tegenstander om de ervaring hadden meegenomen en de spelers het signaal af dat we niet de spelers daarop voor te bereiden. had ik zelf ook een belangrijke les bij- meer in de nacompetitie zaten om de Op die punten probeerden we winst geleerd. Door mijn werk bij Excelsior finale te halen, maar gewoon om te te behalen. Toen de competitie begon was ik aanwezig bij de beslissende winnen en de Topklasse te bereiken. wisten we al vrij snel wedstrijden te nacompetitiewedstrijd met Sparta. De overtuiging begon bij de spelers winnen, waardoor het goede gevoel Eén minuut voor tijd maakte Sparta toen ook zichtbaar te groeien.” van het eerste seizoen moeiteloos de 1-0 en ging trainer Aad de Mos overeind bleef. We zijn dat jaar dan mee in het feestgedruis. Vervolgens Degradatievoetbal ook geen moment in de zorgen ge- lette er geen enkele speler van Sparta De eerste promotie naar de Hoofdklasse weest over degradatie. op en kon Excelsior de gelijkmaker was al onverwacht en Montfoort richtte Dit seizoen merk ik hoe belangrijk het

www.devoetbaltrainer.nl 14-19_Dijkhuizen_14-19 27-10-11 16:04 Pagina 17

is dat we vorig jaar snel een wedstrijd wonnen. Die overwinning bleef dit keer lang uit. We hebben een aantal wedstrijden gehad waarin we beter waren en op voorsprong kwamen. In de slotfase ging het nog mis. Dat is nieuw voor de ploeg, want zulke te- leurstellingen zijn ze niet meer ge- wend. Waar de media en de buiten- wacht de afgelopen twee jaar altijd positief was, komen er nu voor het eerst kritische geluiden. Ik probeer de groep zo positief mogelijk te benade- ren. De spelers moeten de beleving lers nu al bijna spelenderwijs bekend wisten opvallend genoeg meer te sco- houden dat ze zichzelf willen verbete- met hun nieuwe posities. Daarna ren in de Hoofdklasse dan ze op een ren en ervoor blijven knokken.” volgden partijspelen, van klein naar lager niveau hadden gedaan. Organi- groot. In eerste instantie bijvoorbeeld satorisch stond het defensief ook Wisselen van speelstijl 6:5 met twee linies, vier middenvel- goed. We hadden onszelf ook meer Een andere grote stap die Dijkhuizen ders en twee aanvallers tegenover mogelijkheden verschaft. In de loop maakte bij de promotie naar de Hoofd- vier verdedigers en één middenvelder. van het seizoen kwam het incidenteel klasse was het omgooien van de speel- In deze vorm kwamen de loopacties eens voor dat het niet goed liep en we stijl. Montfoort had altijd 1:4:3:3 ge- uitgebreid aan bod om de ruimtes te tactisch in de problemen kwamen. Zo speeld, maar de trainer koos ervoor om benutten. hebben we in de finale van de nacom- over te schakelen naar 1:4:4:2 met een petitie het laatste half uur weer 1:4:3:3 kommetje op het middenveld. De spelers waren vrij snel enthousiast gespeeld, omdat daar voor ons moge- en tijdens het trainingskamp ben ik lijkheden lagen. De spelers waren bei- Marinus Dijkhuizen: “In het eerste verder op de tactiek ingegaan. Op een de systemen gewend en konden mak- seizoen had ik al het gevoel dat sheet had ik iedere speler in de selec- kelijk omschakelen. Tegenstanders 1:4:4:2 beter bij de groep zou passen. tie een positie gegeven in het nieuwe werden daar juist door verrast.” De spitsen scoorden vrij moeilijk om- systeem en op een tweede wedstrijd- dat ze geregeld te weinig ruimte had- veld de tweede positiekeuze. Daar- Bij de switch liep Dijkhuizen wel tegen den. In de selectie had ik ook geen naast heb ik uitgelegd wat er van ie- een aantal problemen aan. Defensief wa- echte buitenspelers. In tactische zin dere positie werd verwacht en ben ik ren de verschuivingen niet groot en de or- zou het wel veel meer van de groep alle spelers langsgegaan of ze het ganisatie op het middenveld stond al snel gaan vragen en de resultaten waren eens waren met hun voorlopig toebe- goed. De meeste aandacht moest worden in 1:4:3:3 wel aardig. Ik besloot daar- deelde rol. In de meeste gevallen geschonken aan het goed benutten van de om het seizoen gewoon af te maken kwam de positie niet als een verras- ruimte in balbezit. in het huidige systeem. In de voorbe- sing, maar vooral bij de aanvallend reiding van het tweede seizoen heb ik ingestelde spelers waren er wat ver- Marinus Dijkhuizen: “De moeilijkste wel gelijk de stap gemaakt naar schuivingen. posities zijn de buitenste twee mid- 1:4:4:2. Dat begon al in de warming- Vervolgens heb ik ons nieuwe sys- denvelders, bij ons nummer 7 en 10 up (zie trainingsvorm) waarin het sys- teem besproken aan de hand van de (zie tekening op volgende pagina). Als teem in loopvormen werd aangereikt. opties van de tegenstanders. 1:4:3:3 de tegenstander de bal heeft moeten Wat ik heb gemerkt is dat spelers het met de punt naar voren, met de punt ze ver naar binnen komen, zeker in dit soort vormen veel sneller op- naar achteren en 1:4:4:2. Dit leverde wanneer de tegenpartij 1:4:4:3 speelt. pakken dan wanneer het op een bord boeiende discussies op omdat het In balbezit moeten ze juist geduld wordt uitgelegd. Ze gaan er snel in voor de spelers allemaal nieuw was, hebben om de ruimte voor zich niet mee en beginnen elkaar te coachen. daarbij kwamen ze zelf ook met dicht te lopen. Die ruimte kunnen ze Doordat we vorig seizoen nog maar ideeën hoe we dan het beste konden zelf induiken wanneer het moment twee keer per week trainden, wordt gaan spelen. daarvoor is, maar het moet ook mo- de tijd ook nog eens zeer effectief ge- Al vrij snel bleek de switch succesvol. gelijk blijven voor de twee aanvallers bruikt, want in plaats van puur een De spitsen kregen veel meer ruimte om een loopactie richting de hoek te warming-up afdraaien raken de spe- om zich vrijer te kunnen bewegen. Ze maken. Doordat de 7 en 10 in het ver-

16 17 De Voetbaltrainer 181 2011 14-19_Dijkhuizen_14-19 27-10-11 16:04 Pagina 18

AMATEURS

groot is. Om het bijsluiten te versnel- Veel spelers waren toch echter nog op len schakelden we ook de buitenste vakantie. De Hoofdklasse begon name- middenvelders in (7 en 10), waarbij lijk pas begin september, waar onze een van de twee naar binnen onder voorbereiding ook op was ingepland. de bal kwam en de andere naar bui- Origineel stonden er maar twee oefen- 11 9 ten richting de diepte bewoog. Zodra wedstrijden op het programma en wil- het mogelijk was om combinerend tot de ik de drie duels in de districtsbeker

10 7 een oplossing te komen probeerden eveneens gebruiken als voorbereiding. we om nummer 6 of 8 vrij te spelen. Die drie vielen weg doordat we als

8 6 De twee vleugelverdedigers moeten Topklasser automatisch geplaatst wa-

dan wel gaan durven om met een ren voor de knock-outfase. Daarnaast 5 4 3 2 schuine pass het middenveld in te waren de oefenduels voornamelijk spelen. Een riskante pass, maar wan- tegen clubs uit de eerste klasse. neer de middenvelder een vooractie maakt komt deze bijna altijd vrij en De conditionele opbouw in de voorbe- ligt het speelveld als hij goed openge- reiding werd nog lastiger door de hoe- leden in de spits of op de vleugel had- draaid staat in één keer open. Zeker veelheid wedstrijden in de eerste drie den gespeeld, gingen ze al vrij snel wanneer de 7 en 10 vanuit hun defen- weken van de competitie. Ik stond veel te diep spelen. Daarmee liepen sieve stellingen uitwaaierden konden voor de keuze om de intensiteit van ze juist de ruimte die in dit systeem we de ruimte richting de spitsen ge- de trainingen op te schroeven doordat ontstaat dicht. Deze posities zijn vaak bruiken om de vrijgespeelde midden- we op een hoger niveau moesten ingevuld door oudere en ervaren spe- velder in te laten komen.” gaan spelen of via een behoudende lers, de jongere spelers hadden er te aanpak te werken. Ik heb voor die veel moeite mee. Voorbereiding Topklasse laatste optie gekozen, waardoor in de Daarnaast is de wisselwerking tussen Op 15 juni promoveerde Montfoort, op 20 eerste week van oktober de eerste de nummer 6 en 8 heel belangrijk. Ze augustus begon de Topklasse alweer. Een zeswekencyclus van de conditietrai- moeten veel communiceren over de goede voorbereiding was al amper moge- ningen pas was afgerond. Daarnaast speelwijze van de tegenstander. Wie lijk en de competitieopzet maakte het nog heb ik in de eerste weken van de pakt welke middenvelder op en wie eens moeilijker. Binnen vijftien dagen competitie constant doorgewisseld, zakt er in. In balbezit moeten ze de werden de eerste vier speelronden van de waar ik in de vorige seizoenen vrijwel ruimte richting de twee spitsen be- Topklasse afgewerkt én de eerste ronde altijd met dezelfde basiself begon. Het spelen. Zeker wanneer de ploeg onder van de KNVB Beker gespeeld. was noodzakelijk om de eerste wed- druk staat zal er vaak een aanvaller strijden te gebruiken als een verlen- met zijn rug naar het doel worden in- Marinus Dijkhuizen: “De spelers heb- ging van de voorbereiding. In deze pe- gespeeld en gebeurt het al snel dat ben vijf weken vrij gehad, we begon- riode heeft het misschien punten ge- het gat richting de middenvelders te nen op 25 juli met de eerste training. kost, maar het gevaar voor veel en vooral lange (spier)blessures was te groot. Met onze krappe selectie was dat niet verantwoord geweest.”

Wedstrijdvoorbereiding Marinus Dijkhuizen: “In het tweede seizoen heb ik een wedstrijdanalist aangesteld. Hij stelt een grote ana- lyse samen van de eerstvolgende te- genstander, waar ik een beknopte versie van maak. Op donderdag ver- tel ik al wat algemene dingen over de aankomende tegenstander. Zater- dag ga ik vervolgens specifieker in op de wedstrijd aan de hand van drie sheets: verdedigen, aanvallen en op de derde pagina de kansen en be- dreigingen. Aan de hand daarvan maak ik nog een puntsgewijze versie voor in de kleedkamer, waarin vrij

www.devoetbaltrainer.nl 14-19_Dijkhuizen_14-19 27-10-11 16:04 Pagina 19

luchtig de belangrijkste punten naar waardoor we de bal richting het vijf- plus daarbij wat extra informatie. voren komen. metergebied kunnen trappen of juist Denk daarbij aan een gevaarlijke in- Voor het moment van balbezit tegen- verder van het doel af. Ook geeft deze valler die gebracht kan worden, stander geef ik aan hoe de tegen- sheet aan wat de tegenstander vaak waarbij ik vooraf al weet welke wis- stander wil opbouwen, kiest de kee- doet als ze de bal veroveren. Gaan ze sel ik zal toepassen, een speler met per voor het inspelen van een verde- gecontroleerd opbouwen, zoeken ze een verre ingooi en spelbenadering diger of de lange bal en naar welke de spits in de voeten met lopende van de tegenstander. Vliegen ze er kant. Welke middenvelders komen middenvelders of sturen ze aanvallers gelijk bovenop of sussen ze je in veelal in de bal, welke bewegen juist gelijk de diepte in. slaap. Lopen ze vaak tegen gele kaar- de diepte in en wat voor loopacties ten op en is er snel onderlinge irrita- maken de aanvallers. Daar koppel ik Op het laatste vel staan de kansen tie of juist het omgekeerde. Allemaal aan hoe wij daarop moeten reageren. en bedreigingen opgesomd. Dit zijn op het oog kleine zaken die tussen Wie is voetballend de zwakste vleu- eigenlijk de belangrijkste punten in twee gelijkwaardige teams het ver- gelverdediger, dan laten we die in de balbezit en balbezit tegenstander, schil kunnen maken.” opbouw vrij. Vanaf welke hoogte gaan we druk zetten en hoe gaat ons middenveld staan. In uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat één Trainingsvorm kennismaken 1:4:4:2 bepaalde speler van de tegenpartij dermate bepalend is dat ik hem mandekking geven. Voor iedere wed- Organisatie strijd selecteer ik de belangrijkste • volledig speelveld punten en die neem ik op in de be- • basisformatie 1:4:4:2 spreking in de kleedkamer. Het ge- • vier wisselspelers en keeper als tegenstanders raamte van onze eigen formatie blijft • zes pylonen opgesteld als tegenstanders nagenoeg hetzelfde, maar kleine de- • bal bij reservekeeper tails veranderen om optimale winst te boeken. Ik probeer wel de balans Inhoud te behouden waarbij je uit blijft gaan • de wisselspelers, opgesteld als vier verdedigers, en de reservekeeper gaan van je eigen kracht. In de Topklasse de bal rondspelen merk ik dit seizoen echter dat tegen- • tijdens het rondspelen moet de basis een warming-up onderdeel uitvoeren, standers dermate sterk zijn dat het bijvoorbeeld knie heffen of kruispass en meebewegen met de bal in de belangrijk is om met kleine details formatie toch het verschil te kunnen maken. • de opgestelde pylonen tellen als tegenstanders waarop de spelers zich dus Tevens geef ik bij deze sheet aan hoe op moeten richten en daarnaast op de onderlinge afstand van elkaar. de corners, vrije trappen en penalty’s door de tegenstander worden geno- Methodiek men. Voor de corners geef ik ook aan • de tegenstanders en pylonen opstellen in verschillende formaties, 1:4:3:3 wie welke tegenstander oppakt, wel- met de punt naar voren of naar ke twee spelers de palen dekken en achteren, 1:4:4:2 met een vlak welke speler de zone blijft afdekken. middenveld, met een kommetje of in een ruit Op sheet 2 staat onze aanval weerge- • de tegenstanders behalve de bal geven. Onze eigen speelstijl is bekend laten rondspelen ook de links- bij de spelers en daar wijken we ook of rechtsback laten indribbelen. 11 9 niet veel vanaf. De aanwijzingen die Er zal dan druk gezet moeten

ik meegeef zijn specifiek ten aanzien worden 10

7 van de zwakke of juist sterke punten 6 8 van de tegenstander. Het is belangrijk Coaching

dat we bijvoorbeeld weten hoe we on- • Formatie 5 4 3 2 ze spitsen gaan aanspelen. Over de - ‘Linies kort op elkaar.’ grond of juist door de lucht. Welke - ‘Coach elkaar.’ spelers zullen veel vrijheid krijgen - ‘Bepaal het moment van waar we van kunnen profiteren en drukzetten.’ hoe anticipeert de keeper op corner- ballen. Blijft hij op zijn lijn staan

18 19 De Voetbaltrainer 181 2011 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 20

VOETBALCONDITIE Tekst: Raymond Verheijen en Jan Zoutman

Dossier Individuele Periodisering (3)

Bij de topamateurs van IJsselmeervogels houdt coach Jan Zoutman zich al jarenlang bezig met het ‘Periodiseren van voetballen’. Binnen deze periodisering zorgt specialist Kohei Sagara voor maatwerk in voetbalbelasting per speler. Middels het ‘Dossier Individuele Periodisering’ biedt De Voetbaltrainer in samenwerking met Raymond Verheijen een kijkje in de keu­ ken bij de Nederlandse Amateurkampioen. Dit keer deel 3 waarin de revalidatieperiodisering centraal staat.

Tijdens het seizoen 2004-2005 konden te leveren in trainingsbelasting per scoren, hetgeen drie overwinningen de lezers van De Voetbaltrainer het individuele speler. en in totaal zeven extra punten heeft Katwijkse Quick Boys van trainer Gert opgeleverd. Aandewiel volgen in het ‘Dossier Pe- Teamperiodisering riodisering’. In zes afleveringen kreeg In de maanden september en oktober Week 39 en 40 men een beeld hoe de trainersstaf heeft IJsselmeervogels binnen de In trainingsweek 39 stond volgens de van de toenmalige Nederlandse Ama- teamperiodisering cyclus 2 afgewerkt. teamperiodisering cyclus 2/week 2 ge- teurkampioen van dag tot dag en van Door de midweekse KNVB-beker wed- pland. Echter, zoals in deel 2 reeds week tot week de teamperiodisering strijd tegen Dordrecht op dinsdag- aangegeven, moest Jong IJsselmeervo- plande. Inmiddels zijn de meeste avond 20 september heeft de tweede gels op dinsdagavond 27 september voetbaltrainers in Nederland prima in 6 weken-cyclus in totaal zeven weken een oefenwedstrijd spelen tegen Jong staat om een periodisering te ontwik- in beslag genomen. FC Utrecht. Daardoor had trainer Jan kelen op teamniveau. Daarom achtte Zoutman onvoldoende spelers tot zijn de redactie van De Voetbaltrainer de Evaluatie beschikking om op deze dinsdagavond tijd rijp om aandacht te besteden aan De tweede cyclus van zes weken is ei- voetbalconditionele partijvormen een verdere verdieping binnen het genlijk zonder noemenswaardige pro- 11v11/8v8 te spelen. Hij heeft daarom vakgebied ‘het periodiseren van voet- blemen verlopen. Er zijn geen spelers besloten om cyclus 2/week 2 en cyclus ballen’. In de vorm van het ‘Dossier geblesseerd geraakt. Daarnaast oogt 2/week 3 (oorspronkelijk in week 40) Individuele Periodisering’ krijgen de het team zeer fit. Inmiddels heeft het om te draaien. Op dinsdagavond 27 lezers handvatten aangereikt om bin- team al tijdens vier competitiewed- september waren immers wel vol- nen de teamperiodisering maatwerk strijd in blessuretijd alsnog weten te doende spelers beschikbaar om voet-

www.devoetbaltrainer.nl 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 21

Evaluatie Teamperiodisering: september­oktober 2011

Week 39: Cyclus 2/week 2 Di 18 okt: VCT VSVR: 7x5m/30secR-4x15m/45secR- Ma 26 sep: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze 2x25m/60secR (stap 2) Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR 4v4: 2x6x1minA/1.5minR (stap 4) (tactisch) Speler 2: VSVR: 7x5m/4x15m Di 27 sep: VCT EVV: 9x30m/90%/30secR 4v4: 1x6x1minA/1.5minR 11v11: 3x12min/2minR (stap 7) Speler 3: VSVR: 7x5m/4x15m Speler 2: 11v11: 3x12min/2minR 4v4: 1x6x1minA/1.5minR Speler 3: 11v11: 2x12min/2minR Speler 9: VSVR: niet Speler 9: 11v11: 2x12min/2minR 4v4: 1x6x1minA/1.5minR Don 29 sep: TT 11v11: 2x8min/2minR (tactisch) Don 20 okt: TT 11v11: 2x8min/2minR (tactisch) 7v7: 4x3min/2minR (underload) Zat 22 okt: De Meern – VVIJ (Bekerwedstrijd) Zat 1 okt: Katwijk – VVIJ 1-2 (Competitie 8) Week 43: Cyclus 2/week 6 Week 40: Cyclus 2/week 3 Ma 24 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Ma 3 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR (tactisch) (tactisch) Di 25 okt: VCT VSVR: 7x5m/30secR-5x15m/45secR- Di 4 okt: VCT VSWR: 2x7x15m/10secR (stap 2) 2x25m/60secR (stap 3) 6v6: 4x5min/2minR (stap 3) 4v4: 2x6x1minA/1minR (stap 5) Speler 2: VSWR: 1x7x15m/10secR Speler 2: VSVR: 7x5m/5x15m 6v6: 4x5min/2minR 4v4: 1x6x1minA/1minR Speler 3: VSWR: 1x7x15m/10secR Speler 3: VSVR: 7x5m/5x15m 6v6: 2x5min/2minR 4v4: 1x6x1minA/1minR Speler 9: VSWR: niet Speler 9: VSVR: niet 6v6: 2x5min/2minR 4v4: 1x6x1minA/1minR Don 6 okt: TT 11v11: 2x8min/2minR (tactisch) Don 27 okt: TT 11v11: 2x8min/2minR (tactisch) 4v4: 6x1min/1.5minR (underload) Zat 29 okt: Barendrecht - VVIJ (Competitie 11) Zat 8 okt: VVIJ – Spakenburg 2-2 (Competitie 9)

Week 41: Cyclus 2/week 4 Ma 10 okt: Vrij Afkortingen Di 11 okt: VCT VSWR: 2x8x15m/10secR (stap 3) 6v6: 4x5.5min/2minR (stap 4) EVV: explosiviteits voorberei- Speler 2: VSWR: 1x8x15m/10secR dende vormen 6v6: 4x5.5min/2minR TT: tactische training Speler 3: VSWR: 1x8x15m/10secR 6v6: 2x5.5min/2minR R: rust Speler 9: VSWR: niet A: arbeid balconditionele partijvormen 7v7/5v5 6v6: 2x5.5min/2minR VCT: voetbalconditietraining te spelen. Don 13 okt: TT 11v11: 2x8min/2minR (tactisch) VSWR: voetbalsprints met weinig 4v4: 6x1min/1.5minR (underload) Dit praktijkvoorbeeld maakt heel goed rust Zat 15 okt: Excelsior’31 – VVIJ 2-1 (Competitie 10) duidelijk dat de teamperiodisering VSVR: voetbalsprints met veel weliswaar zorgt voor een zeer uitgeba- Week 42: Cyclus 2/week 5 rust lanceerde trainingsplanning, maar dat Ma 17 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze trainers binnen dit raamwerk wel eni- Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR (tactisch) ge flexibiliteit dienen te hanteren. Er kunnen immers altijd uitzonderingen op de regel plaatsvinden. Het is voor elke trainer belangrijk zich te realise- Week 41 hij drie teams samen te stellen, waarbij ren dat de periodisering slechts een Tijdens cyclus 2/week 4 op dinsdag- steeds twee teams tegen elkaar speel- ‘middel’ is om spelers beter te maken. avond 11 oktober had trainer Jan Zout- den en één team een Intervalloopvorm De spelers zijn geen ‘middel’ om de man veertien veldspelers en twee 2b afwerkte (zie trainingsvorm 2b op periodisering zo perfect mogelijk uit keepers tot zijn beschikking. Daardoor pagina 27). De drie teams draaien te voeren. Ook op het gebied van ‘het werd hij geconfronteerd met het pro- steeds door. Dit is geen ideale maar wel periodiseren van voetballen’ zijn de bleem dat er voor de voetbalconditio- een praktische oplossing. spelers te allen tijde het vertrekpunt nele partijvormen 7v7/5v5 te veel spe- en dient de trainer zich niet rigide lers waren om twee teams (8v8) te ma- Planning vast te houden aan de planning. ken en te weinig spelers om vier teams Tot aan de winterstop staan geen te maken (5v5 en 4v4). Daarom besloot midweekse wedstrijden meer op het

20 21 De Voetbaltrainer 181 2011 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 22

VOETBALCONDITIE

Planning Teamperiodisering: november­december 2011

Week 44: Cyclus 3/week 1 Week 48: Cyclus 3/week 5 Ma 31 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Ma 28 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR (tactisch) (tactisch) Di 1 nov: VCT EVV: 8x40m/80%/40secR Di 29 nov: VCT VSVR: 7x5m/30secR-5x15m/45secR- 11v11/8v8: 3x12min/2minR (stap 7) 2x25m/60secR (stap 3) Speler 2: 11v11/8v8: 3x12min/2minR 4v4/3v3: 2x6x1minA/1minR (stap 5) Speler 3: 11v11/8v8: 2x12min/2minR Speler 2: VSVR: 7x5m/5x15m Speler 9: 11v11/8v8: 3x12min/2minR 4v4/3v3: 1x6x1minA/1minR Speler 10: 11v11/8v8: 1x12min/2minR Speler 3: VSVR: 7x5m/5x15m Don 3 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) 4v4/3v3: 1x6x1minA/1minR 7v7/5v5: 4x3min/2minR (underload) Speler 9: VSVR: 7x5m/5x15m Zat 5 nov: VVIJ – Harkemase Boys (Competitie 12) 4v4/3v3: 1x6x1minA/1minR Speler 10: VSVR: niet Week 45: Cyclus 3/week 2 4v4/3v3: 1x3x1minA/1minR Ma 7 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Don 1 dec: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Zat 3 dec: SVZW - VVIJ (Competitie 16) (tactisch) Di 8 nov: VCT EVV: 9x30m/90%/30secR Week 49: Cyclus 3/week 6 11v11/8v8: 3x13min/2minR (stap 7) Ma 5 dec: TT Pass- en trapvorm vanuit de Speler 2: 11v11/8v8: 3x13min/2minR speelwijze Speler 3: 11v11/8v8: 2x13min/2minR Groot positie/partijspel: Speler 9: 11v11/8v8: 3x13min/2minR 4x4min/2minR (tactisch) Speler 10: 11v11/8v8: 1x13min/2minR Di 6 dec: VCT VSVR: 7x5m/30secR-5x15m/45secR- Don 10 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) 3x25m/60secR (stap 4) 7v7/5v5: 4x3min/2minR (underload) 4v4/3v3: 2x6x1.5minA/1minR (stap 6) Zat 12 nov: Lisse - VVIJ (Competitie 13) Speler 2: VSVR: 7x5m/5x15m 4v4/3v3: 1x6x1.5minA/1minR Speler 3: VSVR: 7x5m/5x15m Week 46: Cyclus 3/week 3 4v4/3v3: 1x6x1.5minA/1minR Ma 14 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Speler 9: VSVR: 7x5m/5x15m Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR 4v4/3v3: 1x6x1.5minA/1minR (tactisch) Speler 10: VSVR: niet Di 15 nov:VCT VSWR: 2x8x15m/10secR (stap 3) 4v4/3v3: 1x3x1.5minA/1minR 7v7/5v5: 4x5.5min/2minR (stap 4) Don 8 dec: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) Speler 2: VSWR: 1x8x15m/10secR Zat 10 dec: VVIJ – ARC (Competitie 17) programma. Daarom is de planning 7v7/5v5: 4x5.5min/2minR van de teamperiodisering zeer Speler 3: VSWR: 1x8x15m/10secR Week 50: Cyclus 4/week 1 overzichtelijk. Nog voor de winterstop 7v7/5v5: 2x5.5min/2minR Ma 12 dec: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze zal het team cyclus 3 afronden en Speler 9: VSWR: 1x8x15m/10secR Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR 7v7/5v5: 2x5.5min/2minR (tactisch) zelfs alvast een begin maken met Speler 10: VSWR: niet Di 13 dec: VCT EVV: 9x30m/90%/30secR de vierde cyclus van de teamperiodi- 7v7/5v5: 2x5.5min/2minR 11v11/8v8: 3x13min/2minR (stap 7) sering. Don 17 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) Speler 2: 11v11/8v8: 3x13min/2minR 4v4/3v3: 6x1min/1minR (underload) Speler 3: 11v11/8v8: 2x13min/2minR Zat 19 nov: VVIJ - Noordwijk (Competitie 14) Speler 9: 11v11/8v8: 3x13min/2minR Week 44 en 45 Speler 10: 11v11/8v8: 2x13min/2minR Tijdens het toepassen van de 6 we- Week 47: Cyclus 3/week 4 Don 15 dec: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) ken-cyclus willen trainers nog wel- Ma 21 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze 7v7/5v5: 4x3min/2minR (underload) Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Zat 17 dec: Inhaalprogramma eens ongeduldig zijn in week 1 en 2 (tactisch) van de cyclus. Niet alle trainers kun- Di 22 nov:VCT VSWR: 2x9x15m/10secR (stap 4) nen het geduld opbrengen om twee 7v7/5v5: 4x6min/2minR (stap 5) Afkortingen weken achter elkaar voetbalconditio- Speler 2: VSWR: 1x9x15m/10secR 7v7/5v5: 4x6min/2minR EVV: explosiviteits voorbereidende nele partijvormen 11v11/8v8 te spe- Speler 3: VSWR: 1x9x15m/10secR vormen len. Ze hebben (onbewust) de behoef- 7v7/5v5: 2x6min/2minR TT: tactische training te om tijdens voetbalconditietraining Speler 9: VSWR: 1x9x15m/10secR R: rust toch vooral kleine(re) partijvormen te 7v7/5v5: 2x6min/2minR Speler 10: VSWR: niet A: arbeid spelen. Deze trainers moeten zich 7v7/5v5: 2x6min/2minR VCT: voetbalconditietraining goed realiseren dat tijdens de grote Don 24 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) VSWR: voetbalsprints met weinig partijvormen 11v11/8v8 het voetbal- 4v4/3v3: 6x1min/1minR (underload) rust conditionele fundament wordt gelegd Zat 26 nov: Rijnsburgse Boys - VVIJ (Competitie 15) VSVR: voetbalsprints met veel rust voor wat betreft het ‘volhouden van voetballen’. Door de voetbalconditio- nele partijvormen 11v11/8v8 af te

www.devoetbaltrainer.nl 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 23

Tijdelijk of 11v11/8v8 7v7/5v5 4v4/3v3 VSWR VSVR structureel (3 partijen) (4 partijen) (2x6 partijen) (2 series) (5/15/25 meter)

speler 1 T ­ 6 partijen ­ 1 serie speler 2 S ­ 3 partijen ­ 1 serie ­ 25 meter speler 3 S ­ 1 partij ­ 2 partijen ­ 6 partijen ­ 1 serie ­ 25 meter speler 4 T ­ 3 partijen ­ 1 serie speler 5 speler 6 speler 7 S ­ 1 serie ­ 25 meter speler 8 S ­ 1 partij ­ 1 partij ­ 3 partijen ­ 2 serie speler 9 T alles ­ 1 partij ­ 6 partijen ­ 1 series ­ 25 meter speler 10 T ­ 2 partijen ­ 2 partijen ­ 9 partijen xxx xxx speler 11 speler 12 T ­ 3 partijen ­ 1 serie speler 13 speler 14 speler 15 T ­ 1 partij ­ 2 partijen ­ 6 partijen xxx xxx speler 16 T ­ 1 serie speler 17 Blessure xxx xxx xxx xxx xxx speler 18 speler 19 T ­ 1 serie ­ 25 meter speler 20 speler 21 Afkortingen VSWR: Voetbalsprints met weinig rust VSVR: Voetbalsprints met veel rust Aanpassingen staan cursief aangeduid

raffelen of zelfs op een gegeven mo- Evaluatie benen heeft. De individuele periodise- ment over te slaan, zal dit conditione- Zoals staat beschreven in deel 2 van ring van speler 3 is een mooi bewijs le fundament langzaam als sneeuw dit dossier, heeft de trainersstaf tij- dat voetbal toch vooral een wed- voor de zon verdwijnen. Spelers beta- dens de overgang van cyclus 1 naar strijdsport is en veel minder een trai- len met name in de eindfase van het cyclus 2 enkele aanpassingen gedaan ningssport, omdat men elke week 1-2 seizoen hiervoor de rekening. Trainer binnen de individuele periodisering keer een topprestatie moet leveren. Jan Zoutman blijft consequent de gro- van een aantal spelers als een soort Indien speler 3 volledig zou zijn be- te partijvormen spelen om ook in de fine-tuning van de inschatting die is last, had hij nooit zo veel wedstrijd- laatste maanden van het seizoen over gemaakt voor aanvang van de voorbe- minuten kunnen maken en zo be- een topfit team te kunnen beschikken. reiding. Terugkijkend op cyclus 2 zijn langrijk voor het team kunnen zijn. Daarom staan in week 44 en 45 ook deze aanpassingen prima geweest. Kortom, in het voetballen is de trai- gewoon weer cyclus 3/week 1 en cy- ning slechts een ‘middel’ om tijdens clus 3/week 2 gepland. Speler 3 de wedstrijd te presteren. De voetbal- Tijdens het vorige seizoen 2010/2011 training mag nooit een ‘doel’ op zich- Individuele Periodisering had speler 3 regelmatig last van klei- zelf worden. De meeste spelers worden volledig be- ne (spier)pijntjes. Daardoor moest hij last binnen de teamtraining. Voor een ook een aantal wedstrijden aan zich Speler 8 aantal spelers is de trainingsbelasting voorbij laten gaan. Dit was voor de Vorig seizoen heeft speler 8 bijna een tijdelijk of structureel verlaagd om trainersstaf aanleiding om speler 3 dit half jaar gemist als gevolg van fysieke overtraining en als gevolg daarvan on- seizoen structureel lager te belasten. problemen die los stonden van het nodige blessures te voorkomen. Met Deze maatregel lijkt vooralsnog zijn voetballen. Hoewel deze speler totaal deze aanpak hoopt trainer Jan Zout- vruchten af te werpen. De kleine pijn- geen blessuregeschiedenis heeft, is man zo vaak mogelijk met zijn sterk- tjes lijken tot het verleden te horen evengoed vooraf besloten om speler 8 ste team te kunnen spelen en zijn en uit de statistieken is gebleken dat binnen bepaalde voetbalconditionele team fris te houden voor de slotfase speler 3 zelfs inmiddels de meeste trainingsvormen niet volledig te be- van het seizoen. wedstrijdminuten van iedereen in de lasten. Echter, ondanks deze aange-

22 23 De Voetbaltrainer 181 2011 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 24

VOETBALCONDITIE

5 Speler 15 doelt men dat trainingen die gericht De knieklachten van speler 15 bleken zijn op beter worden (kwaliteit) vooraf- joggen wandelen achteraf mee te vallen. Inmiddels gaan aan trainingen die bedoeld zijn 4 traint speler 15 weer mee en heeft hij voor het langer volhouden (kwantiteit). zelfs al de eerste wedstrijdminuten Immers, om grenzen te verleggen op gemaakt. Speler 15 wordt wel nog het gebied van het beter worden, is het wandelen joggen steeds tijdelijk lager belast omdat hij noodzakelijk dat de speler uitgerust afkomstig is van de A1 van een BVO. aan de training begint. Alleen dan kan 100% daadwerkelijk 101% worden. In 3 Planning vermoeide toestand kan hij niet maxi- Net als bij de overgang van cyclus 1 maal presteren en dus al helemaal naar cyclus 2 heeft de trainersstaf be- geen grenzen verleggen op dit vlak. joggen wandelen sloten om ook bij de overgang van de Tijdens een (kwantitatieve) training – tweede naar de derde cyclus de voet- gericht op het langer volhouden van

2 balbelasting voor een aantal spelers 100% – is dit een ander verhaal. Een verder te verhogen. Deze aanpassin- dergelijke trainingsprikkel heeft juist joggen wandelen 1a gen binnen de Individuele Periodise- als doel vermoeidheid te creëren en 1 ring staan cursief aangegeven in de daar vervolgens beter mee te leren om- tabel op pagina 26. gaan. Dus hoeft de speler niet per se uitgerust aan zo’n training te begin- Speler 9 nen. Concreet betekent dit in de prak- De van een lager niveau afkomstige tijk dat aspecten als krachttraining en 5 speler 9 begon het seizoen met een loop- en coördinatietraining (kwaliteit) tijdelijk lagere trainingsbelasting. In voorafgaan aan met name de verschil- wandelen joggen cyclus 2 werd de belasting iets ver- lende Intervalloopvormen (kwantiteit). 4 hoogd hetgeen op geen enkel mo- Op basis van het weekschema bij VVIJ ment heeft geleid tot lichamelijke on- heeft speler 10 gemiddeld vier trai- versnellen gemakken. Daarom heeft de trainers- ningsmomenten bij de club tot zijn be- joggen tot 70% staf besloten om de trainingsbelasting schikking: maandag, dinsdag, donder- in de derde cyclus weer iets verder op dag en zaterdag. Daarom staan in de

3 te voeren. Vanaf cyclus 3 zal speler 9 revalidatieperiodisering de kwalitatieve tijdens de voetbalconditionele partij- trainingsvormen op maandag en don- vormen 11v11/8v8 alle drie blokken derdag gepland, terwijl de kwantitatie- versnellen joggen meedoen. Ook zal hij tijdens de voet- ve trainingsvormen steeds op dinsdag tot 70% balsprints met weinig rust één serie en zaterdag op het programma staan. gaan afwerken. Op deze manier komt 2 speler 9 weer een stapje dichter bij Vertrekpunt joggen wandelen het uiteindelijke doel, namelijk volle- Binnen de revalidatieperiodisering 1b 1 dig meedoen met alle teamtrainin- werkt de speler stapsgewijs toe naar gen. de voetbalbelasting, zoals deze staat beschreven in de teamperiodisering. Revalidatieperiodisering Deze teambelasting dient vanaf het paste trainingsbelasting had speler 8 In deel 2 is de revalidatieperiodisering begin van de revalidatie tijdens de In- tijdens de seizoensvoorbereiding reeds geïntroduceerd. In deel 3 zullen tervalloopvormen als streefdoel. Im- evengoed soms wat last van lichte de onderliggende principes nader wor- mers, in de teamperiodisering staat hamstringklachten. Dit is waarschijn- den toegelicht. de voetbalbelasting beschreven waar lijk toch een signaal dat het lichaam de speler aan het einde van het reva- van speler 8 nog niet helemaal op het Kwaliteit voor kwantiteit lidatieproces weer aan zal moeten oude niveau is. Daarom werd besloten Na een serieuze blessure zoals in het voldoen. om hem tijdens trainingsweek 42 een geval van speler 10 vindt de revalida- volledige week rust te geven in de tietraining in eerste instantie in z’n ge- Partijvormen 11v11/8v8 hoop dat het lichaam volledig kon heel individueel plaats. In die fase Normaal gesproken maakt speler 10 herstellen. Vooralsnog is besloten om speelt het principe ‘kwaliteit gaat vóór in cyclus 3/week 1 voor het eerst weer speler 8 niet structureel nog minder kwantiteit’ een grote rol bij het plan- deel uit van de voetbalconditionele te belasten dan al wordt gedaan. nen van de weekindeling. Hiermee be- partijvormen 11v11/8v8. Binnen de

www.devoetbaltrainer.nl 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 25

Evaluatie Revalidatieperiodisering Speler 10: september­oktober Di 11 okt: VCT Intervalloopvorm 2b (kwantiteit) Week 37: Cyclus 2/week 1 3x5 minuten / 2 minuten rust Ma 12 sep: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) Don 13 okt: TT 11v11/8v8: 1x8min/2minR (tactisch) Versnellingen tot 70% met max. rust Zat 15 okt: VCT Intervalloopvorm 2b (kwantiteit) 4 Di 13 sep: VCT Intervalloopvorm 1a (kwantiteit) 3x5.5 minuten / 2 minuten rust 2x8 minuten / 2 minuten rust Don 15 sep: Loop-/coordinatietraining (kwaliteit) Week 42: Cyclus 2/week 5 Versnellingen tot 70% met max. rust Ma 17 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze versnellen joggen Zat 17 sep: VCT Intervalloopvorm 1b (kwantiteit) Groot positie/partijspel: 2x4min/2minR tot 70% 2x8 minuten / 2 minuten rust (tactisch) Di 18 okt: VCT Intervalloopvorm 2c (kwantiteit) 3 Week 38: Neutrale week 3x5.5 minuten / 2 minuten rust Ma 19 sep: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) Don 20 okt: TT 11v11/8v8: 1x8min/2minR (tactisch) Versnellingen tot 80% met max. rust Zat 22 okt: VCT Intervalloopvorm 1d (kwantiteit) 2x12 minuten / 2 minuten rust joggen Di 20 sep: VCT Intervalloopvorm 1b (kwantiteit) versnellen 2x9 minuten / 2 minuten rust tot 70% Don 22 sep: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) Week 43: Cyclus 2/week 6 Versnellingen tot 80% met max. rust Ma 24 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze 2 Zat 24 sep: VCT Intervalloopvorm 1b (kwantiteit) Groot positie/partijspel: 3x4min/2minR 2x10 minuten / 2 minuten rust (tactisch) joggen wandelen Di 25 okt: VCT Intervalloopvorm 2c (kwantiteit) 1c 1 Week 39: Cyclus 2/week 2 3x5.5 minuten / 2 minuten rust Ma 26 sep: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) Don 27 okt: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) Versnellingen tot 80-90% met max. rust Zat 29 okt: VCT Intervalloopvorm 3b (kwantiteit) Di 27 sep: VCT Intervalloopvorm 1c (kwantiteit) 1x6x 1 minuut / 1 minuut rust 2x10 minuten / 2 minuten rust Don 29 sep: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) Versnellingen tot 80-90% met max. rust 4 Zat 1 okt: VCT Intervalloopvorm 1c (kwantiteit) 2x11 minuten / 2 minuten rust Afkortingen Week 40: Cyclus 2/week 3 joggen versnellen Ma 3 okt: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) tot 70% Versnellingen tot 90-100% met max. rust EVV: explosiviteits voorberei- Di 4 okt: VCT Intervalloopvorm 2a (kwantiteit) dende vormen 3 3x5 minuten / 2 minuten rust TT: tactische training Don 6 okt: Loop-/coördinatietraining (kwaliteit) R: rust Versnellingen tot 90-100% met max. rust Zat 8 okt: VCT Intervalloopvorm 1c (kwantiteit) A: arbeid versnellen joggen 2x12 minuten / 2 minuten rust VCT: voetbalconditietraining tot 70% VSWR: voetbalsprints met weinig 2 Week 41: Cyclus 2/week 4 rust Ma 10 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze VSVR: voetbalsprints met veel Groot positie/partijspel: 1x4min/2minR 1d (tactisch) rust

teamperiodisering bevindt het team een speler in de lengte van het veld. joggen en wandelen. Op deze manier zich op dat moment op 3x12 minuten. Hij begint bij pylon 1 op de achterlijn. verplaatst de speler zich een aantal Volgens de Individuele Periodisering Vervolgens gaat hij in een rechte lijn minuten op en neer over het veld, af- doet speler 10 altijd maar twee partij- rustig joggend richting pylon 2 ter hankelijk van de trainingsomvang. vormen mee. Intervalloopvorm 1 is hoogte van de hoek van het straf- Het mag duidelijk zijn dat het inter- speciaal ontwikkeld als voorbereiden- schopgebied. Daarna wandelt hij naar valprincipe direct nadrukkelijk aan- de vorm op voetbalconditionele par- pylon 3 op de middenlijn. Vervolgens wezig is. Door de weken heen wordt tijvormen 11v11/8v8. Met behulp van gaat hij rustig joggend in een rechte de trainingsomvang binnen Interval- deze Intervalloopvorm zal speler 10 lijn naar pylon 4 op de hoek van het loopvorm 1a steeds groter. De speler dus moeten toewerken naar deze trai- andere strafschopgebied. Tenslotte gaat meer blokken afwerken en deze ningsomvang van 2x12 minuten. wandelt hij rechtdoor naar pylon 5 op blokken duren steeds langer. de achterlijn. Bij de achterlijn draait Binnen de revalidatieperiodisering is Intervalloopvorm 1a hij om en herhaalt alles zich van py- speler 10 op dinsdagavond 13 sep- Tijdens Intervalloopvorm 1a werkt lon 5 naar pylon 1: joggen, wandelen, tember begonnen met 2x8 minuten

24 25 De Voetbaltrainer 181 2011 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 26

VOETBALCONDITIE

1a. Deze omvang zal geleidelijk toe- de behalve dat het ene keerpunt zich Teamtraining nemen. Omdat al direct duidelijk nu bevindt bij pylon 4 op de hoek In cyclus 3/week 1 (dinsdag 1 novem- werd dat speler 10 meer kon dan al- van het strafschopgebied. Tijdens In- ber) zal speler 10 beginnen met 1x12 leen maar wandelen en joggen, werd tervalloopvorm 1c bouwt men de minuten partijvorm 11v11/8v8. Het op zaterdag 17 september al direct de trainingsomvang van Intervalloop- andere blok van 12 minuten wordt af- stap gemaakt naar Intervalloopvorm vorm 1b verder uit. De speler gaat gewerkt middels Intervalloopvorm 1d. 1b. nog meer blokken van nog meer mi- Na de winterstop in cyclus 4 zal spe- nuten lopen. ler 10 weer gewoon twee partijvor- Intervalloopvorm 1b Door het weghalen van pylon 5 zal men 11v11/8v8 spelen. Zoals gezegd, verlegt een speler tij- de rustperiode tussen de versnellin- dens de loop- en coördinatietraining gen korter zijn. De tijd om te herstel- De veldafmetingen voor de voetbal- (kwaliteitstraining) geleidelijk zijn len tussen de versnellingen zal daar- conditionele partijvormen zijn: grenzen op het gebied van loopsnel- door korter zijn. Het gevolg van deze heid. Er komt een moment dat hij in aanpassing is dat een speler per mi- staat is om vanuit rustige looppas nuut vaker een versnelling van 70% lichte versnellingen (steigerungs) te moet maken. Kortom, het weghalen 11v11: 100 x 60m maken tot 70% van de maximale van de pylon op de achterlijn dwingt 10v10: 90 x 60m loopsnelheid. De speler versnelt dus de speler tijdens Intervalloopvorm 1c 9v9: 80 x 60m vanuit een zogenaamde vliegende nog sneller te herstellen dan tijdens 8v8: 70 x 50m start. Dit is aanzienlijk minder belas- Intervalloopvorm 1b. 7v7: 60 x 40m tend dan het versnellen vanuit stil- Binnen Intervalloopvorm 1c werkt 6v6: 50 x 40m stand. Zodra de speler hiertoe in speler 10 van 2x10 minuten naar 5v5: 40 x 30m staat is, is binnen de revalidatie het 2x12 minuten. Op zaterdag 22 okto- 4v4: 30 x 20m moment aangebroken om over te ber schakelt hij over op Intervalloop- 3v3: 20 x 15m gaan op Intervalloopvorm 1b. De py- vorm 1d. 2v2: 15 x 10m lonen staan op dezelfde plaats als bij 1v1: 15 x 10m Intervalloopvorm 1a. Alleen vinden Intervalloopvorm 1d nu af en toe versnellingen tot 70% Binnen Intervalloopvorm 1d wordt van de maximale loopsnelheid ook pylon 1 op de andere achterlijn plaats. Ook binnen deze Intervalloop- weggehaald. De speler loopt dan feite- vorm voert men de trainingsomvang lijk alleen nog maar tussen pylon 2 en stap voor stap op richting een groter pylon 4 over de lengte van het speel- Partijvormen 7v7/5v5 aantal blokken en meer minuten. veld van de hoek van het ene straf- Naar verwachting kan speler 10 in cy- Speler 10 ging van 2x8 minuten naar schopgebied naar de hoek van het an- clus 3/week 3 ook weer deelnemen 2x10 minuten. dere strafschopgebied. Op de midden- aan de intensievere partijvormen De overgang van de ene Intervalloop- lijn staat nog pylon 3. Op dat punt 7v7/5v5. Volgens de teamperiodisering vorm naar de andere vindt plaats op gaat de speler steeds over van ver- bestaat de belasting dan uit 4x5,5 mi- het moment dat de coach herkent snellen op joggen. Wat betreft de trai- nuten. Conform de individuele perio- dat de revaliderende speler steeds ningsomvang werkt speler 10 binnen disering doet speler 10 altijd maar makkelijker herstelt tussen de ver- deze laatste variant van Intervalloop- drie partijvormen mee. Intervalloop- snellingen. De speler heeft zijn vorm 1 toe naar de omvang van 2x12 vorm 2 is speciaal ontwikkeld als ademhaling na een versnelling steeds minuten, zoals deze staat beschreven voorbereidende vorm op voetbalcon- sneller onder controle. Op dinsdag- in zijn individuele periodisering op ditionele partijvormen 7v7/5v5. Tij- avond 27 september was het tijd voor het moment dat de speler voor het dens deze Intervalloopvorm werkt Intervalloopvorm 1c omdat de rust eerst weer deelneemt aan de voetbal- speler 10 toe naar deze omvang van tussen de versnellingen inmiddels conditionele partijvormen drie blokken van 5,5 minuten. duidelijk te lang was. Tijdens de over- 11v11/10v10/9v9/8v8. gang van de ene naar de andere in- Als gevolg van het weghalen van py- Intervalloopvorm 2 tervalloopvorm blijft de trainingsom- lon 1 neemt het aantal versnellingen De voetbalconditionele opbouw rich- vang altijd gelijk. Anders zou er spra- per minuut nog meer toe. De tijd om ting de partijvormen 7v7/5v5 vindt ke zijn van een dubbele verzwaring. te herstellen tussen de versnellingen plaats met behulp van Intervalloop- is nog slechts heel beperkt. Nog meer vorm 2. Deze loopvorm wordt afge- Intervalloopvorm 1c dan binnen Intervalloopvorm 1c werkt over de breedte van het veld De volgende stap binnen Interval- wordt de speler gedwongen om volgens dezelfde principes als Inter- loopvorm 1 is het weghalen van pylon snel te herstellen tussen de versnel- valloopvorm 1. Intervalloopvorm 2a 5 op de achterlijn. Alles blijft hetzelf- lingen. (vanaf dinsdag 4 oktober) gaat van zij-

www.devoetbaltrainer.nl 20-27_Dossier Periodis_20-27 27-10-11 16:05 Pagina 27

Planning Revalidatieperiodisering Speler 10: lijn tot zijlijn met versnellingen tot november­december 80%. Bij Intervalloopvorm 2b (vanaf dinsdag 11 oktober) wordt bij een zij- Week 44: Cyclus 3/week 1 Week 48: Cyclus 3/week 5 lijn de pylon weggehaald waardoor de Ma 31 okt: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Ma 28 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze speler sneller moet herstellen tussen Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR (tactisch) (tactisch) versnellingen. In Intervalloopvorm 2c Di 1 nov: VCT EVV: 8x40m/80%/40secR Di 29 nov: VCT VSVR: 7x5m/30secR-5x15m/45secR- (vanaf dinsdag 18 oktober) is ook op 11v11/8v8: 3x12min/2minR (stap 7) 2x25m/60secR (stap 3) de andere zijlijn de pylon verdwenen Speler 10: 2x12min/2minR 4v4/3v3: 2x6x1minA/1minR (stap 5) en wordt nog slechts gewerkt van 1x12min 11v11/2minR Speler 10: 9x1minA/1minR punt strafschopgebied tot punt straf- 1x12min Intervalloopvorm 1d/2minR 3x1min 4v4/3v3/1minR Don 3 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) 6x1min Intervalloopvorm 2d/1minR schopgebied. Binnen deze loopvorm 7v7/5v5: 1x3min/2minR (underload) Don 1 dec: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) rent de speler steeds meer blokken Zat 5 nov: VCT Intervalloopvorm 3b (kwantiteit) Zat 3 dec: SVZW - VVIJ (Competitie 17) van steeds meer minuten. 1x9x 1 minuut / 1 minuut rust Week 49: Cyclus 3/week 6 Teamtraining Week 45: Cyclus 3/week 2 Ma 5 dec: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Ma 7 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Vanaf cyclus 3/week 3 (dinsdag 15 no- Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR (tactisch) vember) zal speler 10 binnen deze (tactisch) Di 6 dec: VCT VSVR: 7x5m/30secR-5x15m/45secR- trainingsomvang twee partijvormen Di 8 nov: VCT EVV: 9x30m/90%/30secR 3x25m/60secR (stap 4) 7v7/5v5 spelen. Het derde blok van 5,5 11v11/8v8: 3x13min/2minR (stap 7) 4v4/3v3: 2x6x1.5minA/1minR (stap 6) minuten vindt plaats middels Inter- Speler 10: 2x13min/2minR Speler 10: 9x1.5minA/1minR 1x13min 11v11/2minR 3x1.5min 4v4/3v3/1minR valloopvorm 2d. In cyclus 4 na de 1x13min Intervalloopvorm 1d/2minR 6x1.5min Intervalloopvorm 2d/1minR winterstop is het de planning dat spe- Don 10 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) Don 8 dec: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) ler 10 weer alle drie partijvormen 7v7/5v5: 2x3min/2minR (underload) Zat 10 dec: VVIJ – ARC (Competitie 18) meedoet. Zat 12 nov: VCT Intervalloopvorm 3c (kwantiteit) 1x9x 1 minuut / 1 minuut rust Week 50: Cyclus 4/week 1 Ma 12 dec: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze Partijvormen 4v4/3v3 Week 46: Cyclus 3/week 3 Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Indien de revalidatie volgens plan Ma 14 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze (tactisch) verloopt zonder tegenslagen dan zal Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR Di 13 dec: VCT EVV: 9x30m/90%/30secR in cyclus 3/week 5 (dinsdag 29 no- (tactisch) 11v11/8v8: 3x13min/2minR (stap 7) vember) zelfs een aantal blokken met Di 15 nov: VCT VSWR: 2x8x15m/10secR (stap 3) Speler 10: EVV: 9x30m/90%/30secR 7v7/5v5: 4x5.5min/2minR (stap 4) 2x13min 11v11/2minR intensieve partijvormen 4v4/3v3 geen Speler 10: 3x5.5min/2minR Don 15 dec: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) enkel probleem meer zijn voor speler 2x5.5min 7v7/5v5/2minR 7v7/5v5: 4x3min/2minR (underload) 10. In de teamperiodisering is de be- 1x5.5min Intervalloopvorm 2d/2minR Zat 17 dec: Inhaalprogramma lasting op dat moment 2x6 partijvor- Don 17 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) men van 1 minuut met tussendoor 1 4v4/3v3: 3x1min/1minR (underload) Zat 19 nov: VVIJ - Noordwijk (Competitie 14) minuut rust. Conform de individuele Afkortingen periodisering doet speler 10 altijd Week 47: Cyclus 3/week 4 maar negen partijvormen mee. Inter- Ma 21 nov: TT Pass- en trapvorm vanuit de speelwijze EVV: explosiviteits voorberei- valloopvorm 3 is speciaal ontwikkeld Groot positie/partijspel: 4x4min/2minR dende vormen als voorbereidende vorm op voetbal- (tactisch) TT: tactische training Di 22 nov: VCT VSWR: 2x9x15m/10secR (stap 4) conditionele partijvormen 4v4/3v3. R: rust 7v7/5v5: 4x6min/2minR (stap 5) Deze Intervalloopvorm leent zich uit- Speler 10: 3x6min/2minR A: arbeid stekend voor het bereiken van de ver- 2x6min 7v7/5v5/2minR VCT: voetbalconditietraining eiste trainingsomvang. 1x6min Intervalloopvorm 2d/2minR VSWR: voetbalsprints met weinig Don 24 nov: TT 11v11/8v8: 2x8min/2minR (tactisch) rust 4v4/3v3: 3x1min/1minR (underload) VSVR: voetbalsprints met veel Intervalloopvorm 3 Zat 26 nov: Rijnsburgse Boys - VVIJ (Competitie 15) Met behulp van Intervalloopvorm 3 rust werkt een speler aan zijn voetbalcon- ditionele opbouw richting de partij- vormen 4v4/3v3. Deze loopvorm is tussen de versnellingen. Ook binnen deze Intervalloopvorm begint, heeft identiek aan Intervalloopvorm 2 be- deze loopvorm rent de speler steeds hij de 9 x 1 minuut direct voor ogen. halve dat de versnellingen nu tot meer blokken van steeds meer Zodra hij deze trainingsomvang maximaal 95% worden uitgevoerd. minuten. heeft bereikt, zullen vanaf cyclus Ook nu worden stapsgewijs de pylon- 3/week 5 steeds meer van deze ne- nen bij de zijlijn weggehaald waar- Teamtraining gen blokken bestaan uit voetbalcon- door de speler sneller moet herstellen Vanaf het moment dat de speler met ditionele partijvormen 4v4/3v3.

26 27 De Voetbaltrainer 181 2011 28_NVA_28 27-10-11 16:27 Pagina 28

Nederlandse Voetbal Academie Voetbaldenken Volgens mede-oprichter van de Nederlandse Voetbal hersenen is denken. Het gaat dus niet langer Academie Raymond Verheijen is bewust gekozen voor om ‘mentale’ training maar om het trainen van het symposiumthema ‘Van voetbal naar psychologie’. het denken, en in het verlengde daarvan de in- Verheijen: “We staan in de voetbalwereld aan de voor- vloed van dit denken op ons handelen. Binnen avond van een nieuwe ontwikkeling. De term ‘geest’ of het voetballen betekent dit het trainen van het ‘mentaal’ hebben we binnenkort niet meer nodig om za- denken tijdens voetbalhandelingen, met als doel ken in het voetballen te verklaren. Tussen de oren bevin- deze handelingen beter en in een hoger tempo den zich de hersenen en in die hersenen vinden allerlei uit te voeren. Dit moeten spelers vervolgens ondoorgrondelijke processen plaats. Dit zijn fysiologi- ook 90 minuten lang kunnen volhouden. Dankzij sche processen. Oftewel, alles wat zich in het lichaam af- dit zogenaamde ‘voetbaldenken’ zal het vakge- speelt is per definitie fysiek. De primaire functie van de bied van de psychologie nog meer een integraal onderdeel zijn van ‘het coachen van voetballen’ en niet langer los staan van het voetballen.

De Nederlandse Voetbal Academie wil tijdens het 2e Nationale Voetbal Symposium een eerste aanzet geven. Het thema ‘Van voetbal naar psy- chologie’ wordt benaderd vanuit de voetbalprak- tijk: op het niveau van de individuele speler, het team, de staf en de coach.

Speciaal voor de medische subsessies is een aantal internationale experts uitgenodigd om te spreken over krachttraining, voeding, blessure- preventie en het samenwerken binnen een me- disch team. 2e Nationale Voetbal Symposium ‘van voetbal naar psychologie’ Woensdag 14 december 2011, Amsterdam, 13.00 - 21.00 uur Inschrijven: vanaf 1 november via www.nvacademie.nl Inschrijfgeld: 150 Euro (excl. btw) 125 Euro (excl. btw) voor abonnees van De Voetbaltrainer en leden van de CBV en VVON Doelgroep: Profvoetbal, Amateurvoetbal, Jeugdvoetbal en Medische zaken. Accreditatie: 4 studiepunten

Thema’s en sprekers tijdens het symposium:

1. Het coachen van individuele spelers Bruno Demichelis (Sportpsycholoog AC Milan), Peter Bosz en Paul van Zwam (Heracles) 2. Het coachen van een team Guus Hiddink, Pieter Huistra en René Felen (FC Groningen) 3. Het samenstellen en coachen van een staf Mike Forde (Chelsea Director of Football), Ton van Rhoon 4. Het coachen van de coach Steve McClaren en Bill Beswick (Sportpsycholoog)

Medische subsessies: - Simon Bitcon (Manchester City): Voetbalkrachttraining - Andy Barr (New York Knicks): Football Movement Screening - Dave Hancock (Nationaal team Engeland): Samenstellen en managen van medisch team - Nigel Mitchell (UK Olympics): Voetbalvoeding 29_Cover-JVT_29 27-10-11 16:07 Pagina 29

De JeugdVoetbalTrainer 4 1e JAARGANG | NOVEMBER 2011 | www.devoetbaltrainer.nl nummer

AC Milan-opleiding in Nederland

Voetbal en gedrag Hulp bij gedragsstoornissen

A-jeugd Hans Weggemans

B-jeugd Mike de Geer

C-jeugd René Roord

D-jeugd Paul Simonis 30-31_A-Jeugd_30-31 27-10-11 16:08 Pagina 30

A-JEUGD

Scholing

Hans Weggemans: “De speelwijze binnen de hoogste jeugdelftallen van BVV Barendrecht is uniform. We spelen in een 1:4:3:3-formatie. In de laatste jaren dat een speler de jeugdopleiding doorloopt, willen we hier zoveel mogelijk tactische vaardigheden aan toevoegen. Bijvoorbeeld: Hoe spelen we tegen een team dat 1:4:4:2 speelt? Gaan we dan achterin één op één spelen en schuiven de vleugelverdedigers door of maken we een andere keuze? Ook door zelf een keer in een andere formatie te spelen Hans Weggemans traint voor het kun je spelers in een andere situatie brengen. De meest ideale situatie is tweede seizoen de A1 van BVV natuurlijk dat je team tijdens een wedstrijd om kan schakelen naar een Barendrecht, dat in de derde ander systeem op het moment dat het nodig is. A-junioren worden met divisie landelijk speelt. In zijn grote regelmaat ingezet in het team voor spelers onder de 23 jaar. Ik vind carrière trainde hij al meer dan dit elftal absoluut een meerwaarde hebben. Mijn spelers kunnen veel le- tien jaar diverse eerste elftallen in ren van de oudere spelers uit het eerste en tweede. Zowel technisch als de derde en vierde klasse. Als tactisch, maar ook zeker mentaal. De stap naar de selectie moet daar- speler kwam hij in de jeugd uit door kleiner worden. Tegelijkertijd kunnen we beter kijken op welk ni- voor Feyenoord, speelde bij veau de A-junioren het beste kunnen spelen en of ze zich snel kunnen Excelsior in het tweede elftal en aanpassen aan een hoger tempo. Met de A1 spelen we elk jaar ook een kwam ook uit voor BVV aantal oefenwedstrijden tegen teams voor spelers onder de 23 jaar. Dit Barendrecht en SC Feyenoord. ook weer met als doel om spelers onder een hogere weerstand te kun- Weggemans is in het bezit van nen beoordelen.” het diploma TC2.

Trainingen Beleid

Hans Weggemans: “Met de A1 trainen we drie keer per week. Ik wil dat de beleving elke Hans Weggemans: “Het is voor training hoog is. Naast duidelijke leerdoelen moet een training ook altijd leuk zijn. Zodra een club als Barendrecht goed dat spelers met plezier trainen en zich voor de volle honderd procent inzetten, is het rende- we met de jeugdelftallen op hoog ment een stuk hoger. Spelers mogen elkaar daar ook op controleren. Elke partijvorm niveau acteren. Het eerste elftal moeten ze willen winnen. Dit principe geldt ook tijdens een warming-up. Als we een speelt in de topklasse en we wil- rondo spelen moet je als speler niet steeds in het midden willen staan. Alleen als je met len zo veel mogelijk spelers de zo’n instelling traint, word je echt een betere voetballer. Ondanks dat de spelers op het stap naar het eerste elftal laten gebied van techniek de basisvormen al lang onder de knie moeten hebben, komen we maken. Gezien het hoge niveau wekelijks terug op bepaalde pass- en trapvormen. Indien mogelijk worden hier altijd van de topklasse zullen lang niet wedstrijdsituaties ter verduidelijking bij gehaald. Herhalen is een belangrijke factor. Elke alle A-junioren die stap ook daad- week spelen we bepaalde positiespelen, waarbij we altijd beginnen met een overtal en werkelijk kunnen maken. We wil- nog weinig beperkingen bij balbezit. De ruimte is altijd een rechthoek, omdat we zo wed- len deze jongens graag voor de strijdecht mogelijk willen trainen. Afhankelijk van het aantal spelers en het niveau van club behouden en indien ze niet de training, wordt dit methodisch in een paar stappen teruggebracht. Bijvoorbeeld van de selectie halen, kunnen ze in 5:5 met drie kaatsers naar 6:6 met nog maar één kaatser. Veelal is het uitgangspunt om het derde elftal spelen of in een maximaal twee keer te raken, zodat spelers gedwongen worden sneller te handelen en recreatie-elftal actief blijven. We vooruit te denken, met bal en zonder bal. Uiteindelijk eindigt elke training met een par- scouten niet extern, het uitgangs- tijspel met twee keepers. Het idee daarachter is dat je de geleerde oefenstof op een trai- punt is om spelers zelf op te lei- ning vervolgens toe kunt passen in een echte wedstrijdsituatie.” den. A-junioren worden veelvul- dig ingezet bij de begeleiding van de jongste jeugd. Zowel voor de club als voor de speler in kwestie VOLG De VoetbalTrainer is dit een gezonde ontwikkeling.”

www.devoetbaltrainer.nl 30-31_A-Jeugd_30-31 27-10-11 16:08 Pagina 31

De JeugdVoetbalTrainer

Trainingsvorm

Doel • verbeteren van het positiespel

Organisatie • voldoende ballen en hesjes 3 Inhoud • 7 tegen 7 (+ 2 kaatsers) • maximaal twee keer raken en zodra er tien keer rondgespeeld is, wordt het vrij spel 2

Coaching 1 Ruimte • ‘Maak het veld groot.’ • ‘Kies het juiste moment om naar de bal toe te komen of weg te blijven.’ Techniek • ‘Speel elkaar op het juiste been in.’ • ‘Kijk voordat je de bal aanneemt al waar je naar toe wilt spelen.’ Communicatie • ‘Coach je pass na, help je medespelers.’ • tijdslimiet instellen waarbinnen de aanvallende partij tien keer Methodiek moet overspelen • variëren met de aantallen (6:6, 8:8 of 9:9) • na tien keer overspelen eventueel laten scoren op een doeltje • variëren met het aantal keer raken • na tien keer overspelen mogen de spelers het vierkant uitdrib- belen voor een punt

VOLG De VoetbalTrainer

30 31 De Voetbaltrainer 181 2011 32-33_B-Jeugd_32-33 27-10-11 16:09 Pagina 32

B-JEUGD

Mentaliteit

Mike de Geer: “Voor een trainer is het belangrijk om spelers te prikkelen. Tijdens trainin- gen en wedstrijden moet er gepresteerd worden en spelers moeten hun kwaliteiten laten zien. Daar omheen, dus ook tussen de oefeningen door, is er altijd ruimte voor een dolle- tje. Verder vind ik het belangrijk om een speler vrij te laten in zijn gedrag buiten het veld. Hij is zelf verantwoordelijk voor zijn gedrag en prestaties. Indien andere spelers of het team last hebben van het gedrag van een ander is het aan de trainer om in te grijpen. Daarom is het van belang om van tevoren, over alle (rand)zaken goede afspraken te ma- Mike de Geer traint de B1 van ken. Dan heb ik het bijvoorbeeld over: te laat komen, afzeggen voor een training zonder HBS uit Den Haag, eens per week goede reden, niet op komen dagen, stappen op vrijdagavond, etc. de C1, en verder de F­pupillen en Een B-junior krijgt pas echt door dat hij fout zit, als hij het voelt. Een plek op de bank, een de Fjoeters, de jongste jeugd die wedstrijd met de B2 mee zijn hier goede oplossingen voor. Daarbij is het wel erg belangrijk alleen nog maar onderling dat je er met de speler over praat en hem uitlegt wat hij in jouw ogen verkeerd heeft ge- voetballen. De afgelopen twee daan. Bij aanvang van het seizoen heb ik tijdens een etentje met alle spelers, ouders, seizoenen trainde en coachte hij broers en zussen een aantal afspraken gemaakt. Buiten het feit dat dit een mooi moment bij HBS de D1 en gaf er was om iedereen te leren kennen, creëerde ik gelijk draagvlak en schiep duidelijkheid over techniektraining aan de E­ de manier van werken. Direct is duidelijk wat iedereen het komende jaar mag verwach- pupillen. Na een langjarig verblijf ten. Zowel van mij als trainer, maar ook van zichzelf.” bij ADO Den Haag speelt hij sinds vorig seizoen bij HBS in het eerste elftal in de topklasse zondag. In het dagelijks leven Trainingen Teambuilding werkt hij bij een reclamebureau in Den Haag. Mike de Geer: “Dit seizoen trainen wij Mike de Geer: “De B-selectie met de B1 drie keer in de week. De is naar mijn mening, in ieder trainingen zijn op dinsdag, donderdag geval wat de leeftijd betreft, en vrijdag. Ik heb bewust voor deze de lastigste leeftijd om trai- Speelwijze dagen gekozen, zodat de opbouw in de ning aan te geven. De spelers trainingsweek optimaal is. Op de dins- zitten midden in de puberteit Mike de Geer: “Wat mij betreft is een 1:4:3:3 dagen pas ik de Voetbal Conditie Trai- en zullen altijd proberen om formatie met de punt naar achteren op het ning (VCT) toe. Er is namelijk bewezen alles zo veel mogelijk naar middenveld de meest ideale formatie. Indien je dat deze trainingen het aantal bles- hun hand te zetten. Daarom beter bent dan je tegenstander, speel je altijd sures verminderen en de spelers ge- vind ik het heel belangrijk dat met twee aanvallend ingestelde middenvel- durende het hele seizoen fitter zijn. er naast het voetbal ook een ders. Als de tegenstander gelijkwaardig of zelfs Met name aan het einde van het sei- aantal activiteiten worden ge- beter is, heb je altijd een extra controleur voor zoen kan het team hier zijn voordeel organiseerd om de groep je verdediging. Daarbij is het bijkomende voor- uit halen. De donderdagen staan over hechter te maken. Denk hier- deel dat er in de persoon van de verdedigende het algemeen in het teken van de bij aan waterskiën, Sinter- middenvelder constant een aanspeelpunt op speelwijze, waarbij ik vaak in partij- klaas en Kerst vieren, et c. Er het middenveld is om het spel te verleggen. In vormen speel. In tegenstelling tot veel wordt bij HBS ook dameshoc- de opbouw van achteruit heeft het spelen met andere trainers ben ik er een voor- key gespeeld. Een halve wed- de punt naar achteren nog een voordeel. Door- stander van om de dag voor de wed- strijd voetballen en een halve dat er namelijk geen echte nummer 10 op het strijd te trainen. Deze training is uiter- wedstrijd hockeyen tegen een veld staat, is er ruimte genoeg om in één keer aard niet heel intensief, maar zal met meidenteam, met daarna een de spits gecontroleerd over de grond aan te name bestaan uit afwerkvormen en gezamenlijk etentje vindt spelen. De beide aanvallende middenvelders spelhervattingen.” men top.” kunnen er dan onder komen. Doordat er een controleur op het middenveld speelt, kan ik de backs de vrijheid geven er overheen te komen, indien hier de ruimte voor is.” VOLG De VoetbalTrainer

www.devoetbaltrainer.nl 32-33_B-Jeugd_32-33 27-10-11 16:09 Pagina 33

De JeugdVoetbalTrainer

Trainingsvorm

Doel • Aanvallend: verbeteren van het positiespel, met de nadruk op de afwisseling tussen korte en lange passes, het bewegen ten opzichte van elkaar, de tegenstander en de bal

• Verdedigend: verbeteren van het druk zetten, met de nadruk op het herkennen van de juiste momenten, de samenwerking tijdens het druk zetten en het coachen van je medespelers

Organisatie • het veld is 35 meter lang en 35 meter breed 2 • voldoende ballen en hesjes

Inhoud 1 • positiespel 5:5:5 • twee vijftallen spelen samen op balbezit, het andere vijftal probeert de bal af te pakken • zodra de bal is onderschept, gaat het vijftal dat de bal verliest in het midden

Coaching Aanvallend • ‘Maak het veld groot.’ • ‘Probeer af te wisselen tussen korte en lange combinaties.’ • ‘Coach je pass na, help je medespelers.’

Verdedigend • ‘Probeer samen druk te zetten.’ • ‘Haal passlijnen eruit.’ • ‘De dichtstbijzijnde speler zet druk.’

Methodiek • maximaal aantal keer raken instellen • deze oefening spelen met de nadruk op het omschakelen

32 33 De Voetbaltrainer 181 2011 34-35_C-Jeugd_34-35 27-10-11 16:10 Pagina 34

C-JEUGD

Visie Pass- en trapvormen

René Roord: “In het jeugdvoet- René Roord: “Tijdens pass- en trapvormen oefen bal draait het in mijn optiek ik de techniek. Dit kan heel goed onder druk. Een alleen maar om handelings- voorbeeld is tekening 1a. Bij die oefening begint snelheid in combinatie met het met het inspelen van speler 1 op 2. Deze techniek. Voortdurend dient er draait door en speelt 3 aan. 3 speelt naar 4 en de- getraind te worden om de ze dribbelt met bal naar het beginpunt. Een uit- techniek van jeugdspelers te breiding bij deze vorm zou zijn om een kaats bij René Roord speelde bij FC verbeteren. Pas daarna kan de elk tussenstation te laten geven (tekening 1b). Twente en haalde Jong Oranje, handelingssnelheid van de Dus 1 speelt op 2, die kaatst. 1 speelt dan op 3, voordat hij op 23­jarige leeftijd spelers worden opgevoerd. die kaatst op 2. 2 speelt op 4, die kaatst op 3. Ook werd afgekeurd voor het spelen Spelers moeten eerst elke kun je bij deze oefenvorm spelers laten over- van betaald voetbal. Daarna vorm technisch goed uitvoe- slaan. Dus 1 speelt in op 2, die kaatst. 1 speelt speelde hij bij de amateurs van ren, voordat je kunt eisen dat vervolgens op 4, die kaatst op 3. Zowel links- als Quick’20, de club waar hij nu een oefening sneller moet rechtsom kan deze oefening uitgevoerd worden. alweer tien jaar trainer is. worden uitgevoerd. Dit lijkt lo- Technisch moeten spelers deze vorm kunnen uit- Komend seizoen traint hij er de gisch, maar veel trainers staan voeren, alvorens je een hogere handelingssnel- C1 en hij was daarnaast hier niet bij stil. Uiteindelijk is heid kunt eisen. Dat kan ook in een afwerkvorm. gedurende vier jaar assistent­ het doel om op deze manier De speler die afwerkt krijgt van diverse kanten in trainer bij het eerste elftal van elke tegenstander te snel af te totaal 9 of 12 ballen toegespeeld. Na een goede Quick´20, dat uitkomt in de zijn. In elke trainingsvorm, of aanname werkt hij af op het doel. Ook bij deze topklasse zondag. In het dagelijks het nu gaat om een pass- en vorm ligt eerst de nadruk op het technische ge- leven runt hij met onder andere trapvorm, een positiespel of deelte. Dus het aannemen en wegdraaien met zijn broer een assurantiebedrijf. een afwerkvorm, komt dit bal. Pas daarna kun je het hebben over afwerken. principe weer terug. De erva- Door deze vorm vaak te herhalen zet je spelers ring leert mij dat deze benade- op een gezonde manier op de training onder ringswijze zichtbaar resultaten druk. Bovendien train je zowel techniek als han- Pingelen oplevert.” delingssnelheid.”

René Roord: “Ik vind dat een spe- ler met een goede individuele ac- tie moet blijven pingelen. Ook al overdrijft hij soms in zijn acties, het blijft belangrijk. Als trainer kun je dan het beste eens samen Verantwoordelijkheden met hem aan de slag met het ma- ken van de juiste keuzes. Wan- René Roord: “Dat plezier de prestatie bevordert is zeker en dat moet dan ook het uitgangs- neer speel ik de bal af en wanneer punt zijn. Maar daarnaast kun je met een C-junior (en eigenlijk elke speler) streven naar moet ik de bal juist nog even vast- een prestatieve omgang. Dit houdt in dat je jonge spelers voorbereidt op hoe om te gaan houden? Als een speler niet zo met prestatievoetbal in de breedste zin van het woord. Ik heb het dan over zaken als men- lekker in de wedstrijd zit, moet hij taliteit, het maken van afspraken, de voorbereiding en het verwachtingspatroon van diver- het wellicht wat simpeler houden. se mensen om de speler heen. Het tijdig aanwezig zijn bij een training of wedstrijd, het op ‘Doorsnee spelers’ zijn er genoeg, tijd naar bed gaan de avond voor een wedstrijd, het op tijd afmelden in het geval van een van spelers met een extra kwali- blessure of ziekte, dat soort zaken. Het zijn allemaal facetten die mijns inziens horen bij teit ga je dat extra’s toch niet af- prestatievoetbal. Ook het onderdeel voeding hoort daarbij. Niet alleen gedurende de week, pakken? Spelers die een mannetje maar ook zeker tijdens een wedstrijddag. Met zowel een lege als een volle maag kun je kunnen uitspelen zijn goud niet optimaal presteren. Door het hier met jeugdspelers over te hebben bied je ze moge- waard, omdat je daardoor sneller lijkheden om aan de ene kant trainingstechnisch beter te worden, anderzijds geef je ze de een overtalsituatie creëert.” mogelijkheid te bekijken waar hun plafond ligt als we het hebben over prestatievoetbal.” VOLG De VoetbalTrainer

www.devoetbaltrainer.nl 34-35_C-Jeugd_34-35 27-10-11 16:10 Pagina 35

De JeugdVoetbalTrainer

Trainingsvorm

4

3

6 3

5 4 2 2 4 3 1 2 7 1 1

1a 1b 2

Doel Inzicht gebruiken • verbeteren van de technische vaardigheden en de handelings- • ‘Probeer voordat je de bal hebt aangenomen, al te kijken naar snelheid naar een vrijstaande medespeler.' • ‘Kijk goed over de bal.’ Organisatie • ‘Blijf continu in beweging.’ • het veld is 40 meter breed en 60 meter lang • ‘Handel en beslis, door dit in deze kleine ruimte te leren wordt het in een grotere ruimte gemakkelijker.’ Inhoud • 5 tegen 5 met 3 extra spelers, die horen bij de partij in balbezit • acht keer overspelen is een punt voor de partij in balbezit • de kaatsers horen bij de partij in balbezit • in eerste instantie wordt er zonder grote doelen gespeeld • in de methodiek kun je ervoor kiezen na verloop van tijd wel op de grote doelen te laten scoren

Coaching Passing • ‘Neem de bal goed aan, zodat je vlotter kunt handelen.’ • ‘Speel elkaar op het juiste been in.’

34 35 De Voetbaltrainer 181 2011 36-37_D-Jeugd_36-37 27-10-11 16:10 Pagina 36

D-JEUGD

Stabiliteit trainen

Paul Simonis: “De Regionale Jeugdopleiding Sparta Rotterdam heeft een totaal ei- gen identiteit. Deze identiteit wordt vormgegeven door het woord S-P-A-R-T-A en heeft de volgende kenmerken: Strijdvaardig, Prestaties/Plezier, Attractief, Respect, Talentontwikkeling, Anders. Zo staat plezier in de voetbalschool (F t/m eerstejaars D) centraal tijdens iedere training. De spelers komen zelfstandig naar het veld toe en starten zelf met de warming-up. Dit kan voetvolley zijn, een positiespel of een pass- en trapvorm in kleine aantallen. De training wordt altijd centraal gestart met Paul Simonis is al zeven jaar een gezamenlijk warming-upspel. Hierbij wordt scherpte verwacht, maar dit gaat jeugdtrainer bij Sparta zeker gepaard met plezier. Na de warming-up worden met de gehele groep ‘core- Rotterdam. Hij begon er als stability’ oefeningen gedaan, variërend met of zonder bal en zowel individueel als assistent bij de C1 en werd in tweetallen. Deze oefeningen variëren van liggen op de rug, buik, staand of op daarna zelfstandig trainer van de één been. De bedoeling van deze oefeningen is om de spieren rondom het middel E­pupillen. De jaren erop te verstevigen en zodoende sterker op je benen te staan in duels. Ook worden de assisteerde hij bij diverse spieren die dieper liggen meer geactiveerd. Spieren van de romp worden zo effec- jeugdelftallen. Simonis is dit tief gebruikt om de positie van de wervelkolom zo goed mogelijk te leren beheer- seizoen trainer van Sparta sen tijdens de wedstrijd en/of training. Er zijn altijd drie vormen die per serie van Rotterdam D2, het team voor drie en in een aantal herhalingen uitgevoerd worden. Deze vormen worden maan- spelers onder de 12 jaar. In de delijks gevarieerd.” ochtenduren werkt hij bij een fysiotherapiepraktijk in Den Haag.

Manier van trainen Manier van coachen

Paul Simonis: “Omdat de ontwikkeling van het individu leidend is bin- Paul Simonis: “Elke training die bij Sparta wordt ge- nen de jeugdopleiding, wordt er na de warming-up en core-stability geven, wordt voorbereid in een logboek. Alle trainers maatwerk geboden. Dit doen we om zo het ontwikkelingsproces verder hebben zo’n logboek. Hierin schrijf je op wat je wilt te optimaliseren. Er zijn twee of meer organisaties waarin spelers in gaan doen en tekent daarbij ook je organisatie. Na de kleine aantallen werken aan technische vaardigheden die ze al beheer- training schrijf je een korte evaluatie van de training. sen en nog beter kunnen maken, of juist aan de slag gaan met aspec- Zo zorg je ervoor dat je als trainer niet verslapt en ten binnen het technisch handelen die ze nog flink kunnen verbete- ook kritisch blijft op jezelf. Door actief te coachen en ren. Dit wordt iedere week in verschillende vormen en in verschillende spelers te complimenteren creëer je voor de spelers groepjes aangeboden. Een ander wezenlijk onderdeel van trainingen een optimale situatie om zichzelf te verbeteren. We binnen deze leeftijdsgroep is dat de spelers leren doelgericht samen te maken veel gebruik van ‘modelling.’ Anno 2011 zijn spelen. Vormen die heel veel terugkomen tijdens de trainingen zijn kinderen erg visueel ingesteld. Ze hebben vaak meer overtalsituaties, dus 2:1, 3:2 en 4:3. Wij willen met verzorgd voetbal de aan een beeld dan aan een praatje. Modelling is een overtalsituatie in de opbouw van achteruit uitspelen, zodat er op het proces, waarbij de speler gedrag aanleert van een an- middenveld ook weer een overtal wordt gecreëerd. In principe wordt der, puur door een ander te observeren en te imite- elke training afgesloten met een partijvorm, in kleine groepen of met ren. Binnen de jeugdopleiding wordt heel veel ge- de gehele groep. Na het partijspel sluiten we ook weer gezamenlijk af werkt met video-analyse en spelers kunnen zo hun met een eindspel, bijvoorbeeld latjetrappen, een kopspel of een penal- eigen handelen terugzien. Op de opleidingssite van ty-shoot-out. Altijd staat hierbij het plezier centraal. Tijdens dat eind- Sparta staan verschillende techniekvormen, die thuis spel kan de uiteindelijke winnaar een ster verdienen, die wordt bijge- door de speler bekeken kunnen worden en dus ook houden in een logboek. Zodoende maak je het eindspel, behalve dat thuis kunnen worden geoefend. Ik verwijs ook regel- het leuk is, ook voldoende interessant om optimaal geconcentreerd te matig naar fragmenten van wedstrijden op het aller- zijn. Aan het eind van het jaar wint degene die gedurende het jaar de hoogste niveau. Daar kunnen ook jonge spelers al meeste sterren heeft verdiend een mooie prijs.” van leren.”

www.devoetbaltrainer.nl 36-37_D-Jeugd_36-37 27-10-11 16:10 Pagina 37

De JeugdVoetbalTrainer

Trainingsvorm

Doel • verbeteren van de loopacties van de middenvelders ten opzichte van elkaar wanneer er een centrale verdediger doorschuift naar het middenveld

Organisatie • 11 spelers • 12 pylonen • het speelveld is 70 meter lang en 40 meter breed 3 • het speelveld is verdeeld in drie vakken met de volgende afmetingen: -Vak 1: 25x40m -Vak 2: 30x40m -Vak 3: 15x40m 2

Inhoud • in vak 1 wordt een overtal uitgespeeld, waarna een centrale ver- dediger doorschuift naar het middenveld • afhankelijk van welke van de twee centrale verdedigers door- schuift, komen de middenvelders in vak 2 in beweging om weder- 1 om een overtal uit te spelen • in vak drie komt er een middenvelder door uit vak 2 en die speelt een 1:1 tegen een verdediger en probeert te scoren • tegenpartij mag bij balverovering proberen te scoren, maar dan wel binnen 20 seconden

Coaching In vak 1 • ‘Probeer de ruimte tussen jezelf en je medespeler groot te houden.’ • ‘Wees aanspeelbaar.’ • ‘Neem de bal zo aan dat je gelijk vooruit kunt.’ • ‘Houd tempo in je actie.’

In vak 2 • ‘Dribbel niet op volle snelheid en overzie je opties.’ • ‘Beweeg weg van de bal om de ruimte groot te houden.’ • ‘Kies zo positie dat je aanspeelbaar blijft.’ • ‘Speel in op het goede been van je medespeler, om een zo hoog mogelijk tempo te kunnen hanteren.’

In vak 3 • ‘Maak op snelheid een actie.’

VOLG De VoetbalTrainer

36 37 De Voetbaltrainer 181 2011 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 38

De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Ruud Doevendans

AC Milan­opleiding in Nederland Coördinatie- training binnen voetbalvormen

Op het Nationale Trainerscongres, eind mei in Tilburg, werd aan een viertal prominente oefenmeesters gevraagd of Neder­ land de beste jeugdopleiding ter wereld heeft. De mening lie­ pen uiteen. Immers, zo werd gesteld, in andere landen zit men natuurlijk ook niet stil en gebeuren vaak dingen die wij hele­ maal niet weten. Neem nu bijvoorbeeld Italië. Eric van Zutphen, hoofdtrainer van het Winterswijkse WVC, brengt met het Milan Junior Camp de methodieken van de Italiaanse topclub AC Milan naar Nederland.

Eric van Zutphen was coach binnen gebruikt, binnen handbereik van Ne- dan ook nog een kunstgrasveld ter be- het Jeugdplan Nederland en zeven derlandse jeugdvoetballers. schikking. Nemen we Milaan, een we- jaar trainer van Avanti Wilskracht. Hij reldstad met 2,5 miljoen inwoners, als promoveerde met de Enschedese ver- Structuur voorbeeld dan constateren we dat de eniging van de vierde naar de eerste Kunnen we in Nederland overal jeugd daar veel minder keuze heeft. In klasse. Daarna maakte hij de overstap terecht als we willen voetballen, in Milaan kun je bij precies vier vereni- naar WVC Winterswijk, waar hij afge- Italië is dat anders georganiseerd. gingen terecht, daaronder begrepen AC lopen seizoen op de rand van de Eric van Zutphen: “De organisatie van Milan en Internazionale. De amateur- tweede klasse strandde. Een gemiste jeugdvoetbal club zoals we die (negende) penalty in de beslissende in Italië is hier kennen, is strafschoppenreeks maakte, dat Van niet te verge- ‘Iedere oefening in daar eigenlijk Zutphen met de gerenommeerde lijken met de onbekend. In het geelzwarten ook komend jaar in de manier waar- Italië kent ook een provinciestadje derde klasse uitkomt. In de zomer op we dat in Enschede liggen echter was zijn focus gericht op de Nederland fysieke doelstelling’ momenteel ca. organisatie van het Milan Junior doen. Hier veertig kunst- Camp. Hiermee komen de trainings- kun je op iedere hoek van de straat bij grasvelden en in Winterswijk beschik- methodieken die bij AC Milan worden een club voetballen en veelal heb je ken we straks bij de nieuwe fusieclub

www.devoetbaltrainer.nl 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 39

De JeugdVoetbalTrainer

onder heb je de Scuola’s en de Milan Junior Camps. Ben je een gemiddelde jeugdspeler en wil je graag voetballen, dan kun je je aanmelden bij een Scuo- la, letterlijk vertaald een school, een voetbalschool dus. Precies zoals bij ons bij de amateurclubs geldt er dan geen kwaliteitseis. Je kunt er gewoon lid van worden. Die Scuola’s organiseert men op vier verschillende plekken in Mi- laan, zodat een kind niet eerst de hele stad hoeft te doorkruisen voordat hij talentvolle zoontje niet zo groot, om- bij zijn club is. dat ze het in Nederland al goed heb- ben. Ben je Venezolaan of Keniaan, Verder organiseert AC Milan overal ter dan ligt dat meestal toch anders.” wereld Milan Junior Camps. Dat doet men in de eerste plaats om het merk Organisatie Milan met al zijn partners wereldwijd AC Milan stelt strenge eisen aan de uit te dragen en om kinderen wereld- organisatie van een Milan Junior wijd kennis te laten maken met voet- Camp. Zo moet op organisatorisch, fi- bal. Maar daarnaast zijn de Camps nancieel en marketingterrein aan ook bedoeld als scoutingstool. Van vastomlijnde voorwaarden worden overal ter wereld, van Peru tot Sene- voldaan. gal, wordt de beste speler van zo’n Eric van Zutphen: “Een vriend van mij Milan Junior Camp uitgenodigd om is een ondernemend persoon en raak- een week in Milaan te komen trainen. te aan de praat met de organisatie van De directeur van de Milan Junior een Milan Junior Camp op Curaçao. Hij Camps is Filippo Galli, de voormalige gaf daarbij aan geïnteresseerd te zijn topverdediger uit de jaren tachtig. De om een Milan Junior Camp in Neder- Scuola’s zijn er dus permanent, de land te organiseren. Hij heeft mij ver- Camps incidenteel in de weekenden volgens ingeschakeld omdat ik een

Foto’s: Gert Bongers Foto’s: of tijdens de vakanties. UEFA-A licentie heb, hetgeen een noodzaak is om dit te mogen doen. Er Het merkwaardige was, dat een derge- zijn strenge voorwaarden aan verbon- over vijf kunstgrasvelden. In heel Mil- lijk kamp in Nederland nog niet werd den voordat je gerechtigd bent om een aan zijn er daarvan slechts twaalf. georganiseerd terwijl AC Milan door Milan Junior Camp te organiseren. Fi- Toen ik de mensen bij Milan dit vertel- het verleden (denk aan Gullit, Rijkaard nancieel, organisatorisch en qua mar- de, vielen ze bijna achterover. Voor zo- en Van Basten) toch een nauwe band keting moet het allemaal degelijk in ver er wel amateurclubs zijn, dan zijn met Nederland heeft opgebouwd. Het elkaar zitten. Er worden eisen gesteld die veelal slecht gestructureerd en zijn bleek dat zich simpelweg nog nooit ie- aan de accommodatie die uit perfecte er bijvoorbeeld niet of nauwelijks re- mand had opgeworpen om in Neder- grasvelden of kunstgrasvelden moet guliere competities. land iets dergelijks neer te zetten. bestaan. Er moet een hotel op loopaf- Daarbij was Nederland voor Milan in stand zijn, omdat er twee Milan-trai- AC Milan verdeelt zich in twee afdelin- zekere zin minder interessant. Im- ners overkomen en die hebben geen gen: in de eerste plaats uiteraard het mers, vrijwel nergens anders ter we- zin om hele einden te moeten afleggen eerste elftal. Dat schermt men herme- reld is met name de scouting van ta- voor ze op het veld zijn. Zelfs qua eten tisch af en van hun trainingsmethodes lentvolle spelers zo doorontwikkeld als werden er voorwaarden gesteld. Aan- weet ik net zo veel als iedereen, weinig in Nederland. De écht goede spelers vankelijk moesten de organisatoren dus. Anders ligt dat bij de andere afde- vallen direct op en zitten dan al bij een volledig overgaan op Italiaans eten, ling, de Milan Academy. Ook zij trainen Regionale Jeugd Opleiding. Bovendien maar gaandeweg is men erachter ge- op Milanello. Voor die Academy wor- is de drang voor Nederlandse mensen komen dat dit niet altijd werkt. Als den de grote talenten gevraagd. Daar- om naar Italië te verkassen met hun een Peruviaans jongetje van tien jaar

38 39 De Voetbaltrainer 181 2011 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 40

De JeugdVoetbalTrainer

’s avonds met een lege maag naar huis Fysieke ontwikkeling gaat omdat hij absoluut geen spaghetti In Nederland ligt de nadruk bij de lust, dan doe je iets niet goed. Dus we jeugdopleiding in eerste instantie bij mogen nu de maaltijden naar Neder- de individuele, technische ontwikke- landse normen inrichten, maar het ling van spelers. Daarna wordt ge- moet wel gezond zijn. Iedere avond werkt aan tactische aspecten. In Ita- friet is dus uitgesloten, voor zover we lië wordt simultaan gewerkt aan li- dat zelf al zouden hebben gewild. chamelijke ontwikkeling. Maar de Junior Camps die in Italië zelf Eric van Zutphen: “Op het hoogste ni- gehouden worden, gaan daarin nog veau kijken alle clubs natuurlijk ook veel verder. Die hebben ook een heel bij elkaar in de keuken. En omdat Bar- avondprogramma en de voeding celona nu zo succesvol is, sijpelt die wordt daar bijna afgewogen. In ieder speelwijze ook in de opleiding bij Mi- geval was dit voor ons allemaal goed lan wel door. Maar typerend voor de te behappen. In februari zijn wij naar Milanese manier van opleiden is het Milaan gegaan en we hebben daar een gebruik van coördinatietraining in de presentatie verzorgd voor de directie voetbalvormen. Net zoals bij ons is in van het Milan Junior Camp. Mijn com- Italië het bewegingsonderwijs bijna pagnon heeft het financiële plaatje uit volledig uit het basisonderwijs wegbe- de doeken gedaan, ik heb gesproken zuinigd. Dit heeft als gevaar dat kin- over het voetbaltechnische gedeelte. deren een slechte motoriek ontwikke- Uiteindelijk heeft dit ertoe geleid dat len. In Italië is men toch altijd al sterk vrijwel altijd de nadruk leggen op het wij dit mogen organiseren. Wij zijn er- gericht geweest op het ontwikkelen technische en het tactische aspect, zit in geslaagd door een perfecte week in van een goede lichamelijke gezond- er in Italië vrijwel altijd een fysieke augustus de licentie voor de hele Be- heid, maar met dit gegeven erbij krijgt doelstelling bij. nelux te bemachtigen. Ik ben de eer- dit nu nog meer aandacht. Maar niet ste Nederlandse trainer die deze Mi- zo zeer geïsoleerd, alswel binnen de Ook in Nederland is intussen meer ge- lan-licentie op zak heeft.” voetbalvormen. Waar wij in Nederland wicht gehangen aan fysieke ontwikke- lingen. Denk maar aan de judotrainin- gen die inmiddels onderdeel uitma- ken van de opleiding bij Ajax. Het is Belangrijkste aandachtspunten binnen de jeugdopleiding van AC Milan interessant om te bezien hoe iemand als Johan Cruijff daar straks mee zal Individueel omgaan. Maar denk ook aan de stabi- Aanvallen Verdedigen liteitsoefeningen waarmee bijvoor- - vrijlopen - druk zetten beeld bij Feyenoord weer veel gewerkt - balbehoud - dekken wordt. Je praat dan ook over topoplei- - passing - bal veroveren dingen. Maar in Milaan denken ze an- - dribbelen - duel ders: de fysieke ontwikkeling en de - afwerken - doel verdedigen technische en tactische ontwikkeling lopen parallel. We kunnen objectief Collectief vaststellen dat Milan met zijn visie op Aanvallen Verdedigen voetbal en de rol van het fysieke ele- - veldbezetting - veldbezetting ment daarin, erg succesvol is. Kijk - dieptespel - spel ophouden maar naar spelers als Costacurta en - positiespel - concentratie Maldini, beiden vanuit de opleiding - beweging - balans van Milan, die tot hun veertigste op - creativiteit / onvoorspelbaarheid - geen ruimte weggeven / geen risico nemen topniveau speelden. Een spits als In- zaghi is niet door Milan opgeleid, Overeenkomsten in de werkwijze tussen de ‘Nederlandse’ opvatting en de Italiaanse trainings- maar is met 38 jaar – een blessure methodiek door een zware overtreding daargela- - Plezier als basis voor leren ten – opmerkelijk fit. In het algemeen - Intensiteit zijn Italiaanse voetballers fit en weinig - Tijdsduur bewaken geblesseerd. De visie heeft dus waar- - De trainingen worden veelal in vier fases opgebouwd de. Je ziet het ook al aan de jeugdspe- lers, en niet alleen bij Milan: het is fy-

www.devoetbaltrainer.nl 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 41

De JeugdVoetbalTrainer

paalde motorische ontwikkeling en doorstoomvorm zodat iedereen aan al- ben je daardoor in staat om op een ho- le oefeningen en bewegingen toekomt. ger niveau de technische elementen Overal zit een motorische beweging uit te voeren. bij. Zo zag ik een afwerkoefening Als je de oefeningen ziet die hieraan waarbij de spelers al stuiterend met de vastzitten, dan zul je opmerken dat ze bal op een bepaald punt afliepen, ver- soms ver afstaan van de Nederlandse volgens de bal op hun voet lieten val- benadering. Ik kan dat verduidelijken len en pas daarna gingen afwerken. aan de hand van de verschillen die Wij zeggen dan: ‘Waarom stuiteren optreden bij een oefening 2:1 met af- met de bal, het is toch geen handbal of werken. In Nederland passen we dan basketball? Wat is dit voor een onzin?’ veelal de bal in op de eerste speler. Maar in Italië ziet men dat allemaal in Die zoekt samen met zijn medespeler functie van een perfecte lichamelijke te verdediger op, ze spelen hem uit en ontwikkeling die de spelers toekom- proberen tot scoren te komen op een stig in staat moet stellen om alle be- doel dat door de keeper verdedigd wegingen met én zonder bal op het wordt. En dan geven wij als trainers hoogste niveau perfect uit te voeren. daarbij de technische en tactische In Nederland zeggen we al snel: we aanwijzingen die nodig zijn om tot trainen maar enkele keren per week scoren te komen. En dat doen we pri- en als we dan ook nog veel tijd gaan ma, want in Nederland liggen deze besteden aan fysieke training, dan ko- siek allemaal dik in orde, het ziet er vormen doorgaans op een heel hoog men we voetballend te kort. Logisch, geweldig uit. In Italië zegt men: wil niveau. natuurlijk. Maar door het in de voet- een speler slagen als betaald voetbal- Echter, in Italië voegen ze daaraan fy- balvormen te verpakken, combineer je ler, dan moet hij niet alleen technisch sieke elementen toe. Zo staat de kee- het op een simpele maar doeltreffende en tactisch maar ook fysiek en moto- per niet een minuut lang te wachten wijze. risch perfect zijn. En daarvoor legt tot het volgende tweetal op hem af- Het aardige is dat we tijdens de hele men al bij de jongste jeugd de basis. komt. En als dat tweetal naast schiet week waarin wij in Milaan zijn ge- en zélf de bal moet halen, dan staat weest, het woord ‘conditietraining’ niet Aan de basis van het opleidingspro- hij nog veel langer niets te doen. Nee, hebben gehoord. Men ziet dat hele- gramma staat een door artsen ontwik- die keeper legt in de tijd die hij bij ons maal niet als een onderdeel dat te iso- keld model. Zij hebben wetenschappe- staat te wachten, een parcours af. Hij leren is. Men integreert al deze aspec- lijk vastgesteld voor welke elementen maakt bijvoorbeeld een koprol en ten in de voetbalvormen.” jeugdspelers op sluipt onder een bepaalde een dwarslat Functie van het brein leeftijd open- ‘Kruipen, klimmen door om pas In De Voetbaltrainer 176 kwam Mi- staan. Daaruit daarna zijn po- chel Bruyninckx aan het woord. De blijkt bijvoor- en rollen zijn een sitie in het doel Belgische trainer legde uit hoe hij het beeld dat op jon- in te nemen. brein van de speler ontwikkelt om ge leeftijd, vanaf voorwaarde om hem in staat te stellen tot grotere pakweg zes tot Daar komt bij voetbalprestaties te komen. Bij AC twaalf jaar, het voetbalbewegin- dat de speler Milan werkt men op een soortgelijke opnamevermo- die de bal gaat manier. gen het grootst gen goed uit te ontvangen van- Eric van Zutphen: “Veel gaat bij de is. Bovendien uit de pass, jongste jeugd in spelvormen die tot de zijn deze jaren kunnen voeren’ eerst een traject verbeelding spreken. Zo geeft men bepalend voor door een loop- een dribbeloefening met de titel ‘For- het aanleren van bewegingsritmes. Dit ladder aflegt. Zijn medespeler loopt mule 1’. Daarbij is een heel parcours heeft tot gevolg dat binnen de trainin- zigzaggend door een aantal pylonen. uitgezet in de vorm van een racecir- gen veel ruimte is voor bewegingen die De verdediger legt een afstand af cuit dat de speler met de bal aan de voor ons gevoel helemaal niets met waarbij hij over poortjes moet sprin- voet moet afleggen. Het gaat er daarbij voetbal te maken hebben: sluipen, gen. Pas daarna gaat hij verdedigen. niet alleen om dat hij de bal onder kruipen, klimmen, rollen, grijpen, gooi- Dit alles is zodanig gecoördineerd dat controle houdt, maar ook om de be- en et cetera. Zij vinden dat nodig om men toch ongeveer op hetzelfde mo- wegingen met zijn lichaam. Immers, je verder te kunnen ontwikkelen. In ment aan de voetbalactie, de 2:1 vorm, iedere keer moet hij weer naar rechts hun visie kweek je daarmee een be- kan beginnen. En uiteraard is het een of naar links bewegen. En altijd gaat

40 41 De Voetbaltrainer 181 2011 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 42

De JeugdVoetbalTrainer

het in competitievorm. Er is dus altijd onder leiding van Attilio Maldera, het heus niet om de pylonen neer te zet- een winnaar. De spelers raken gewend hoofd van de Milan Academy en in ten.’ Het lijkt alsof de rol van assistent- aan druk. Italië bekend als Maldera II (om hem trainer als iets minderwaardigs wordt Tijdens de oefeningen moeten de spe- te onderscheiden van zijn andere beschouwd. Rondom de trainingen lers continu blijven nadenken. Een be- broers Luigi en Aldo, die net als Attilio van AC Milan was die rolverdeling veel weging wordt vaak niet voorgezegd, in Maldera in de duidelijker. Er de zin van ‘maak nu een koprol’. Men Serie A speel- was sprake van verbindt daar vaak een term of een den, red.). Uit ‘Gedurende een een hoofdtrainer kleur aan. Van tevoren wordt afge- heel Italië ko- die de oefeningen sproken dat de spelers een koprol ma- men dan bij- week in Italië heb- ‘deed’ en de ken wanneer de trainer bijvoorbeeld voorbeeld 150 coachmomenten ‘bloemkool’ roept. En als de trainer trainers om ben we het woord voor zijn reke- ‘broccoli’ roept, dan moeten ze een zich zes dagen ning nam. De an- andere oefening uitvoeren. Zo moeten aan zo’n cur- ‘conditietraining’ dere trainer be- spelers steeds de link blijven leggen sus te onder- moeide zich niet tussen de term en de beweging die werpen. Maar niet gehoord’ of nauwelijks uitgevoerd moet worden. Ook de dat zijn wel met de inhoud groepjes werden steeds van een naam dagen van ’s maar zorgde er voorzien. Bij een sprintoefening riep ochtends vroeg tot laat in de middag, wel voor dat de oefening qua organisa- de trainer ‘groen’ en dan moest de dus je komt wel aan een flink aantal tie perfect verliep. De afmetingen wa- groene ploeg de sprint uitvoeren. Je opleidingsuren. Ook wij hebben zo’n ren goed, de ballen lagen dáár waar ze moet dan wel onthouden dat jij bij de cursus gevolgd, met als doelstelling: nodig waren. Die wisselwerking was groene partij hoort. Zo moet je steeds hoe geef je op Milan-niveau een trai- perfect en iedereen leek zich daar pri- blijven nadenken. Op die manier prik- ning binnen het Milan Junior Camp. ma in te kunnen vinden. Aan de ene kel je de hersenen wat de ontwikke- Twee van de trainers die daar zijn ge- kant zijn het natuurlijk in Italië wel ling als geheel ten goede komt.” weest, kwamen ook namens AC Milan ‘mannetjes’ met een groot ego, aan de naar het Milan Junior Camp dat wij andere kant zijn ze ook erg gediscipli- Rol van trainer organiseerden. Onder leiding van die neerd en daarvan zie je bij een grote In Nederland is men het sinds jaar en trainers wordt de inhoud bepaald. club als AC Milan natuurlijk een ge- dag eens: de alom aanwezige trainer Een van de opvallendste zaken is dat weldig voorbeeld. Behalve dat we de die zijn team doorlopend coacht, is de trainers in Italië erg veel praten. kinderen tijdens het Milan Junior niet van deze tijd. In Italië is de trai- Dat zal ten dele de landsaard zijn, Camp veel plezier en oefening wilden ner nog altijd prominent aanwezig. maar ongetwijfeld ziet men hierin ook bieden, probeerden we hen ook een Eric van Zutphen: “AC Milan geeft zijn een meerwaarde. In Nederland wor- basis te geven als het gaat om die eigen trainersopleidingen. Die staan den wij tegenwoordig opgeleid om werkdiscipline. Immers, op welk ni- rustig en inhoudelijk te zijn. Je geeft veau je ook speelt, je hebt dat altijd één of twee gerichte aanwijzingen en nodig om ergens te slagen.” laat het daarna gebeuren om spelers Verenigingen die geïnteresseerd zijn om een Milan van hun eigen handelingen te laten Samenvatting: Junior Camp op hun complex te houden of die ge- leren. In Italië lijkt dat anders te zijn • Eric van Zutphen is de eerste bruik wil maken van een clinic/demonstratietrai- en begeleidt men tijdens de oefenin- Nederlandse trainer die een ning kunnen voor informatie terecht op: gen veel actiever. Waar wij het situ- Milan Junior Camp mag organi- atief coachen verkiezen, is daar de seren. www.milanjuniorcamp.nl trainer vaak doorlopend aanwezig met • In de jeugdopleiding van AC [email protected] commentaar en aanwijzingen. Ook Milan wordt aan iedere oefe- het uitleggen van een oefening vereist ning een fysieke doelstelling Citaat Clarence Seedorf: doorgaans relatief veel tijd en veel gekoppeld. “Met het Milan Junior Camp geeft AC Milan uiting woorden. • ‘Niet-voetbalbewegingen’ ma- aan haar wens om topvoetbal en breedtesport sa- ken vaak onderdeel uit van de men te brengen. Ik vind dat bij het voetbal plezier De rol van de assistent-trainer is ook trainingen. voorop moet staan. Maar de jeugd leert ook te be- opzienbarend. In Nederland zal een • De hersenen worden geprikkeld wegen, omgaan met winst en verlies, vriendjes assistent-trainer nooit verzuimen om door spelers doorlopend na te maken en samenwerken met teamgenoten. Het Mi- direct te vermelden ‘Ik ben dan wel as- laten denken. lan Junior Camp doet precies dat. Heel veel plezier sistent-trainer maar ik heb een rol bij- • De trainer is in Italië veel en...... FORZA MILAN !” – Clarence Seedorf na gelijkwaardig aan de hoofdtrainer. prominenter aanwezig dan in We bespreken alles samen. Ik ben er Nederland.

www.devoetbaltrainer.nl 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 43

De JeugdVoetbalTrainer Trainingsvormen AC Milan

1.

Doel • verbeteren 1:1 duel met afwerken in combinatie met motorische vaardigheden

Organisatie • een poortje aan de zijkant van het veld • een vierkant van 10x10 m vóór het zestienmetergebied • een parcours van 5 pylonen vanuit de hoek van het veld • ballen aan het einde van dit laatste parcours

Inhoud • keeper start aan de linkerzijde/rechterzijde van het veld. Hij springt over een poortje alvorens naar zijn doel te sprinten. • aanvaller start in de middencirkel en legt zonder bal een parcours af door te springen in vier hoepels, daarna een slalom langs twee pylonen • verdediger start in de hoek van het veld en legt een parcours af tussen vijf pylonen, passt daarna een klaar- liggende bal in het vierkant naar de aanvaller, stelt zich op als verdediger • de aanvaller probeert de 1:1 tegen de verdediger uit te spelen en tot scoren te komen

2 (Nummerspel)

Doel • verbeteren afwerken in combinatie met motorische vaardigheden

Organisatie • twee vierkanten waarin zich telkens vijf spelers met bal bewegen. De spelers in vierkant 1 zijn oranje en hebben nummers 1 t/m 5. De spelers in vierkant 2 zijn groen en hebben nummers 1 t/m 5. • voor beide vierkanten een poortje • centraal op het veld een parcours van 5 pylonen • een rechthoek van 10x5 m ter hoogte van het zestien- metergebied

Inhoud • de trainer roept een kleur met een nummer • de speler die het betreft, werkt zo snel mogelijk met de bal aan de voet het parcours tussen de pylonen af • uit het andere vierkant reageert de speler met hetzelfde nummer, laat zijn bal liggen, maakt een sprong/koprol over het poortje en rent naar het doel om als keeper te fungeren

42 43 De Voetbaltrainer 181 2011 38-44_AC Milan jeugd_38-44 27-10-11 16:11 Pagina 44

De JeugdVoetbalTrainer

3.

Doel • verbeteren 2:1 met afwerken in combinatie met motori- sche vaardigheden

Organisatie: • twee parcoursen van 4-5 pylonen vanaf de middenlijn verticaal opgesteld, ca. 15 m naast elkaar • een parcours van 4 pylonen aan de korte kant van het zestienmetergebied • een parcours van 2 poortjes aan de andere korte zijde van het zestienmetergebied

Inhoud • de keeper legt het parcours bij de poortjes af door mid- del van twee sprongen of twee koprollen, of een combi- natie daarvan • de verdediger start aan de andere korte zijde en legt het parcours af alvorens zich op te stellen als verdedi- ger • de aanvallers (1 met bal) leggen het parcours vanaf de middenlijn af en proberen de 2:1 situatie uit te spelen en tot scoren te komen

4.

Doel • verbeteren afwerken (schot), duel 1:1 met afwerken in combinatie met motorische vaardigheden

Organisatie • een parcours met 5 hoepels en een doel, ‘verticaal’ op- gesteld • een vierkant van ca. 10x10 m • een poortje aan de korte zijde van het zestienmeterge- bied • een parcours van 6 pylonen aan de andere zijde van het zestienmetergebied, diagonaal opgesteld • ballen aan het einde van het parcours van 6 pylonen, aan het einde van het parcours met 5 hoepels, en bij het vierkant

Inhoud • de keeper gaat over het poortje, met een koprol, een sprong of door eronderdoor te kruipen • speler 1 legt een parcours tussen de pylonen en werkt af op doel, en wordt verdediger in het 1:1 duel • speler 2 legt een parcours af door de hoepels en werkt af op het lege doel, wordt daarna aanvaller

www.devoetbaltrainer.nl 45-47_Voetbal en gedrag_45-47 27-10-11 16:12 Pagina 45

De JeugdVoetbalTrainer

Voetbal en gedrag Hulp bij autisme, ADHD en ADD

Het kan voorkomen dat je in je team te maken krijgt met een speler die ADHD of ADD heeft, of contactgestoord is. Waar moet je als voetbaltrainer dan rekening mee houden?

Kinderen met autisme hebben een stoornis in de prikkelverwerking. Dit betekent dat zij vaak moeite hebben om meerdere handelingen tegelijk te doen. Een opdracht opvolgen en die

tegelijkertijd uitvoeren is vaak moei- Shots Pro Foto's: lijk. Ook meerdere handelingen tege- lijk doen, bij veel sporten nodig, is vaak lastig. Omgaan met onverwachte veel kinderen moeilijk. Zij verliezen goed te raken. Dit kan voor veel frus- prikkels, bijvoorbeeld een bal die snel snel het overzicht in het spel en ha- traties zorgen. Bij het kind zelf en ook achter iemands rug vandaan komt, en ken af. De informatieverwerking gaat bij eventuele teamleden. Kinderen vervolgens direct weer te bepalen vaak ook trager, waardoor kinderen met autisme hebben hun begeleiders waar die bal naartoe moet, is voor ook vaak ‘te laat’ zijn om de bal nog nodig om ze bij het spel te houden en de interactie met de andere sporters te begeleiden. Vanwege de vaak an- ders verlopende prikkelselectie en Contactstoornissen (autisme spectrum stoornissen) -integratie zie je dat veel kinderen Autisme: is een stoornis in het verwerken van informatie. De stoornis komt met autisme moeite hebben met een direct tot uiting in relaties met anderen en heeft gevolgen voor de soepele motorische coördinatie. Zij zelfstandigheid. moeten nieuwe vaardigheden in klei- PDD-NOS: hier kunnen dezelfde symptomen voorkomen als bij de autist ne stapjes aanleren. Zij voelen bij- maar in minder ernstige mate of op minder gebieden. voorbeeld vaak niet vanzelf aan wat Asperger: evenals bij een autistische stoornis is er sprake van beperkingen het goede moment is om tegen een in de sociale interactie, zijn de interesses en activiteiten beperkt bal te schoppen of te slaan. Hiervoor en ze herhalen stereotype gedragspatronen. De taalontwikkeling hebben zij veel training nodig. Op den verloopt normaal. duur slijten de handelingen in en als ze de activiteiten blijven doen, gaat het meer vanzelf.

44 45 De Voetbaltrainer 181 2011 45-47_Voetbal en gedrag_45-47 27-10-11 16:12 Pagina 46

De JeugdVoetbalTrainer

Een kind met autisme spectrum stoornissen kan opvallen door: ­ begrijpt weinig van de sociale wereld om zich heen ­ het niet of nauwelijks leren van sociale ervaringen ­ vermijdt sociale situaties, is sociaal angstig ­ kan zich moeilijk in andermans gevoelens verplaatsen ­ kan fantasie en werkelijkheid moeilijk uit elkaar houden ­ weinig begrip/gebruik van non­verbale signalen (oogcontact, gelaatsexpressie, lichaamshouding) ­ vertoont dwangmatig gedrag ­ is vaak druk en rusteloos ­ maakt stereotype bewegingen ­ is vaak alleen en sociaal geïsoleerd ­ durft niets nieuws te doen ­ heeft vaak een zondebokpositie ­ wordt vaak afgewezen door anderen ­ neemt de kleinste verandering waar en denkt in details, overziet het geheel niet ­ schermt zich af voor prikkels en reageert niet uit zelfbescherming ­ blijft hangen aan regels, zo niet dan ontstaat paniek ­ heeft langere tijd nodig om dingen te verwerken ­ taalgebruik is formeel en ouwelijk ­ taal in alle gevallen letterlijk nemen ­ wil het onderste uit de kan ­ koppig reageren en vertoont soms drift en gilbuien ­ een onhandige, stijve motoriek ­ overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels Een kind met ADD kan ­ of juist weinig gevoeligheid voor geluiden, beelden, temperaturen of aanrakingen opvallen door: ­ een trage taalontwikkeling ­ stil en angstig gedrag vertonen ­ dromerig, vergeetachtig en passief zijn ­ teruggetrokkenheid Mogelijke tips voor begeleider, trainer of coach bij contactstoornissen: ­ gebrek aan zelfcontrole ­ besef dat (koppig) gedrag een uiting van onvermogen is ­ traag leertempo ­ voer de druk niet op ­ te weinig zelfcontrole ­ let op je taalgebruik (zeg bijvoorbeeld niet ‘doe niet zo gek’), vermijdt sarcasme, figuurlijk ­ maakt slordigheidsfouten taalgebruik en dubbele betekenissen ­ kan de aandacht niet vasthouden ­ geef structuur aan tijdens training en wedstrijd, geef aan wat je gaat doen ­ lijkt niet te luisteren, volgt aanwij­ ­ geef veel visuele instructie praatje­PLAATJE­daadje zingen niet op ­ spreken is zilver, iets zichtbaar maken is goud ­ moeite met organiseren ­ probeer vaste routines niet abrupt te verbreken ­ raakt dingen kwijt ­ bouw de training methodisch goed op ­ wordt gemakkelijk afgeleid ­ nieuwe dingen in kleine ‘brokjes’ aanbieden ­ veranderingen van tevoren aankondigen Let op, veel van deze kenmerken ­ corrigeer ongewenst gedrag door snel en duidelijk in te grijpen komen bij alle kinderen in meer of ­ probeer inzicht te krijgen in factoren die gedragingen uitlokken en tracht deze te vermijden mindere mate voor. Bij kinderen ­ stimuleer en organiseer relatiebevorderende activiteiten met ADD gaat het om een aantal ­ geef aan hoe belangrijk sociale situaties zijn bovenstaande kenmerken die meer ­ betrek de groep erbij dan gemiddeld voorkomen, langere ­ ben alert op pestkoppen tijd bestaan en niet veroorzaakt ­ vermijd zoveel mogelijk angst en spanning worden door andere (psychiatri­ ­ ben geduldig, consequent, duidelijk, helder en voorspelbaar, kortom: een vaste structuur sche) stoornissen. ­ moedig aan om te praten, wanneer dit te weinig spontaan gebeurt ­ beloon positief gedrag ­ niet iedereen kan alles, verwijs door als je grenzen overschreden worden. En als het je te veel of te zwaar lijkt te worden: schakel de vereniging in voor een extra leider of vrijwilliger.

www.devoetbaltrainer.nl 45-47_Voetbal en gedrag_45-47 27-10-11 16:12 Pagina 47

De JeugdVoetbalTrainer

Aandacht- en concentratiestoornissen - ADHD met voornamelijk hyperactivi- ADHD; in het Nederlands aandacht- teit en impulsiviteit en concentratiestoornis met hyperac- - ADHD met de combinatie van de tiviteit. Kinderen met ADHD hebben hierboven genoemde typen (dit komt vaker en sterker dan gemiddeld last het meeste voor) van aandachts- en concentratieproble- men, impulsiviteit en hyperactiviteit. Officieel bestaan er drie typen ADHD: Dit artikel is tot stand gekomen met - ADHD met voornamelijk aandachts- medewerking van Harry Oomen en de en concentratiestoornissen, vaak NKS CD-rom 'Teamboek'. ADD genoemd Bestellen: [email protected]

Een kind met ADHD kan opvallen door: ­ moeilijk kunnen blijven zitten ­ snel zijn afgeleid ­ wiebelen, draaien en veel friemelen ­ moeilijk op hun beurt kunnen wachten ­ antwoord geven voordat de vraag is gesteld ­ moeilijk instructies kunnen volgen ­ moeilijk blijvend de aandacht kunnen richten Mogelijke tips voor begelei­ ­ van de ene activiteit naar het andere hollen der, trainer of coach bij ­ niet rustig kunnen spelen ADD­gedrag: ­ overdreven veel praten ­ werk aan het zelfvertrouwen. Veel ­ anderen in de rede vallen ADD’ers noemen zichzelf regelma­ ­ niet luisteren naar wat anderen zeggen tig bijvoorbeeld lui, hopeloos ­ veel kwijtraken of vaak wat verliezen of dom. Let op voor ‘negative self­ ­ zich vaak in gevaarlijke situaties storten talk’. ­ een teveel aan taken zorgt er ech­ Let op, veel van deze kenmerken komen bij alle kinderen in meer of mindere mate voor. Bij kinderen ter weer voor dat lichaam en geest met ADHD gaat het om een aantal kenmerken die in ernstige mate voorkomen en de ontwikkeling volledig blokkeren. Het gaat van het kind belemmeren. dus om het vinden van een balans. Het verwarrende is dat kinderen met ADHD niet altijd druk of afgeleid zijn. Kinderen met ADHD ­ bij verveling zakt het energiepeil in kunnen zich soms wel goed concentreren op sterke prikkels zoals spannende films of een spel. Aan een snel tempo buitenstaanders ontlokt dit vaak de opmerking 'ze kunnen het wel, als ze maar willen'. ­ hij houdt vaak van een humoristi­ sche benadering ­ geef positieve aandacht, beloon Mogelijke tips voor begeleider, trainer of coach bij ADHD­gedrag: positief gedrag (schouderklopje, ­ bied structuur, vermeld duidelijk wat wel en niet kan en maak teamafspraken grapje, prijzen) ­ geef positieve aandacht, beloon positief gedrag (schouderklopje, grapje, prijzen). Fout is om alleen ­ zelfstandig, eigen tempo bepalen, aandacht te geven bij negatief gedrag vrijheid en creativiteit zijn sleutel­ ­ ben geduldig, ze zijn vaak snel gefrustreerd als iets niet lukt. Word niet boos maar help bij het woorden vinden van oplossingen ­ informatie snel geven en in kleine ­ wees erg voorzichtig met straffen. Straffen kan een negatief zelfbeeld oproepen porties ­ bewust belonen van gewenst en regelopvolgend gedrag ­ Niet iedereen kan alles, verwijs ­ wees concreet en visualiseer door als je grenzen overschreden ­ geef instructie kort en bondig worden. En als het je te veel of ­ de momenten van wachten en instructie krijgen zijn vaak het moeilijkst te zwaar lijkt te worden: schakel de ­ iets vaak herhalen op een training wordt vaak als saai ervaren; wissel sneller af vereniging in voor een extra leider ­ niet iedereen kan alles, verwijs door als je grenzen overschreden worden. En als het je te veel of of vrijwilliger. te zwaar lijkt te worden: schakel de vereniging in voor een extra leider of vrijwilliger

46 47 De Voetbaltrainer 181 2011 Schitteren op een internationaal toernooi? www.euro-sportring.nl

Prijs vanaf Prijs vanaf Prijs vanaf € 83,- € 65,- € 70,- Hasselt Cupper persoon Aalborg City Cupper persoon Dynamo Cup per persoon

Hasselt Aalborg Berlijn 7 - 8 april 2012 17 - 18 mei 2012 26 - 27 mei 2012 Pasen Hemelvaart Pinksteren

6
"/
2")!"+
,-
55+

6
"".
!+

0"*/
*"0

6
"4,"(
".)&'+


), 0&"
4"2"+
+0&,+)&0"&0"+
.+!"+ 1.$".
,.


6
"4,"(
!"
$"4"))&$"


6

2")!"+
*"0
""+

%" (-,&+0
%.)&"
/0!
//")0
*,!".+
)1 %1&/ 6
1&0/)+!/
$.,,0/0"


6
,,&"
.1&*"

6
"4,"(
) ,.$
*"0
2")"


0.&+&+$/ "+0.1*
/-,.0(+0&+"
"4&"+/3.!&$%"!"+ 6
&++"+/0!
$,"!
0"


"."&("+

,,.
*"".
&+#,.*0&"
(1+0
1
,+0 0
,-+"*"+
*"0 Euro-Sportring Erik Kool
"(,,)"1.,/-,.0.&+$,.$ 6
-"+
&+/ %.&'2&+$ 6
"/(1+!&$"
0,".+,,& ,**&//&" ,/0 1/
6
&0$"(&"+!
3"!/0.&'!-.,$.**  

.+ 6

'.
".2.&+$
&+


  


0,".+,,&,.$+&/0&" 
  

6
+0".+0&,+)&0"&0
$"$.+!"".! 6
,,.
&"!".
1!$"0
""+
-//"+


333"1.,/-,.0.&+$+)
..+$"*"+0 49-51_Leerstrategie (3)_49-51 27-10-11 16:13 Pagina 49

CONDITIE Tekst: Ton Biessels

Leerstrategieën voor de voetbaltrainer

In deze rubriek ‘Hoe coaches leren en zich ontwikkelen’ wordt het betreffen­ de leerveld als het ware ontleed. Deze keer wordt het leerveld ‘fysiologie’ onder de loep genomen. Wat moet een trainer weten en kunnen op dit gebied? Wat houdt het in, wat is de essentie, wat komt er allemaal bij kijken? Kun je het beter overlaten aan specialisten, conditietrainers en looptrainers? Wat is

dan je eigen rol? Shots Pro Foto’s: Van conditietrainer naar expert

Conditietraining lijkt steeds ingewik- duinen en in de polder. Het gaat dan van het Latijnse ‘conditio’ en staat kelder te worden. Is dat de reden dat meestal om het trainen van ‘grote voor: ‘schepping’ of ‘voorwaarde’. het onder meer door Gertjan Verbeek longen’. Middenvelders moesten die Wordt het dan ‘voorwaardentraining’? ‘trainingskunde’ wordt genoemd? De met name hebben, omdat zij ‘overal’ Wat moet er geschapen worden? Het ontwikkelingen gaan steeds maar moesten zijn, meegolvend met alle klinkt vaag, maar het is wel de kern! door. Zijn ze alle even nuttig en on- aanvallen, met het uitverdedigen en misbaar? Tijd voor ontleedkunde en meeverdedigen. De ‘grote longen trai- Training van de voorwaarden! op zoek naar de basics. ning’ werd evenwel door iedereen ge- Met training van de hart-longcapaci- volgd, in dezelfde mate, in de veron- teit, aërobe training genoemd, trainen Conditietraining? derstelling dat iedereen, ongeacht de we de voorwaarde om gedurende lan- Conditietraining is de benaming die positie in het veld, daar baat bij had. gere tijd een hoog looptempo in de sporters en trainers sinds jaar en dag Inmiddels kijken we daar wat anders wedstrijd vol te kunnen houden. Hier- geven aan onder meer het rennen van tegenaan. Maar om terug te gaan naar bij zijn dus de grote longen de voor- grote afstanden, al of niet rond het het woord conditie: wat betekent dat waarde, de conditie om dit vol te kun- veld. Het kan ook in de bossen, de eigenlijk? Het schijnt afgeleid te zijn nen houden. Omgekeerd, heb je deze

48 49 De Voetbaltrainer 181 2011 49-51_Leerstrategie (3)_49-51 27-10-11 16:14 Pagina 50

CONDITIE

geweldige longcapaciteit niet, dan heb je ‘geen conditie’. En dat klopt, in beide opzichten. Je hebt geen lucht genoeg én je mist de voorwaarde om de hele wedstrijd te kunnen gáán. Als we zo leren kijken naar conditie- training, hebben we de kern te pak- ken. Ontleedkunde doet de rest, door de vraag te formuleren: welke condi- ties heb ik nodig om dit spelletje per- fect te kunnen spelen, tot en met de allerlaatste minuut, of zelfs langer. De antwoorden op deze vraag kunnen voor diverse spelers heel verschillend zijn. Individuele verschillen, bijv. in sprintvermogen of in sprongkracht, leiden als het goed is tot verschillen in de trainingsprogramma’s. Zo ook vraagt een centrale verdediger om andere condities om zijn werk goed te kunnen doen dan een (steeds) op- komende vleugelverdediger. Dit maakt duidelijk dat een training niet voor iedereen hetzelfde is. En zo zijn we weer terug bij Gertjan Verbeek, die al eerder in een inter- view met HR Sport (maart 2007) aan- gaf dat training gericht moet zijn op Trainingskunde wat doe je precies, wanneer, voor het individu. Waarbij we graag de Duurtraining, tempotraining, interval- wie? Wat heb je nodig en in welke nuancering aanbrengen: in grote training, sprinttraining, krachttrai- mate? Als team en als individu. mate. Want er zijn ook basiscondities ning, sprongtraining, coördinatietrai- De vaardigheden (duurvermogen, die voor iedereen gelijk zijn. ning, hersteltraining, periodisering; tempo, acceleratie, sprinten etc.) zijn dus geen doel op zich, maar de condi- ties waaronder er maximaal gepres- teerd kan worden. Trainingskundigen Tabel 1. uitkomst van de analyse zitten dan ook dáár waar maximaal gepresteerd moet worden: langs de 1 2 3 4 5 lijn, in de dug-out, met scherpe blik. Daar zien trainers welke condities FYSIO- techniek tactiek psychologie management nog niet optimaal zijn. Daar worden LOGIE de groeps- en individuele program- ma’s ‘geboren’, om op het trainings- veld verder uitgevoerd te worden. Of in de fitnessruimte.

De leerstrategieën Je wilt een expert worden in trai- ningskunde. De condities om je team optimaal te laten presteren wil je imiterend reflectief leren buiten leren door leren in en inter- theoretisch leren, de leren, vóór- je eigen uitprobe- van extre- actief leren leren, infor- kennen en kunnen beïnvloeden. Hoe kunst af- en náden- sport ren binnen me, span- matie ver- pakken we dit aan? Qua leerstrate- kijken ken je eigen nende situ- zamelen gieën zijn theoretisch leren en alle trainingen aties vijf de vormen van leren op de vol- en wed- gende pagina in de werkpraktijk het strijden meest effectief. Zie schema links.

www.devoetbaltrainer.nl 49-51_Leerstrategie (3)_49-51 27-10-11 16:14 Pagina 51

Tips om je te bekwamen in de fysiologie

1. Het begint met kennis 2. Dan zelf observeren in de Zonder kennis is het niet moge- werkpraktijk lijk om te werken in het leerveld Met de theoretische kennis die je hebt van de fysiologie. Informatie over opgedaan, ga je de eigen praktijk in. trainingsprogramma’s is gelukkig Stel vast wat er nodig is, kijkend door makkelijk te vinden; hoogstens een fysiologische bril. is er te veel en is het lastig om de kwaliteit te beoordelen. Imite- - in de wedstrijd: op de cruciale ren is mogelijk, mits goed afge- momenten, in extreem spannende wogen of het wel past bij jouw situaties. team, het aantal keren dat je - in de training: situaties waarbij de traint. Je kunt clinics en work- tekortkomingen duidelijk zichtbaar shops bezoeken, maar ook boe- worden. ken en dvd’s zijn volop beschik- baar. Zoals bekend biedt de Als trainer focus je op de condities KNVB geen aparte cursussen aan die nodig zijn om de wedstrijd te win- op specialistische gebieden zoals nen. Welke zijn dat? Is dat de sprint- trainingsleer. De bond wil alle snelheid van de vleugelspelers? De facetten trainen in combinatie sprongkracht van de ‘luchtmacht’ bij met het spel zelf. Dit is inder- hoekschoppen? Je concentreert je op daad te prevaleren, maar niet al- de fysieke aspecten. Op deze manier les is geïntegreerd uit te voeren, werk je heel gericht aan de start van zoals specifieke training in een de verbetering van de diverse onder- krachthonk of fitnesscenter. delen van de fysieke geschiktheid.

3. Diagnose: beschrijving van 4. Meten: hoe erg is het? sterke en zwakke punten Maak gebruik van de diverse meetinstrumenten om specifieke fysieke as- Voor het team wordt een trai- pecten in kaart te brengen. In zijn interview met HR Sport geeft Verbeek aan ningsplan gemaakt, als collectief. dat er instrumenten bestaan “die heel snel een volledig beeld geven van ie- Per individuele speler wordt een mands fysieke kwaliteiten”. Hij noemt een apparaat dat de belastbaarheid maatwerkprogramma beschreven. van spelers test en ook de stressfactor van een speler kan bepalen. “Hierbij Doe collectieve programma’s ook ligt de speler ongeveer tien minuten aan de draden, waarna de computer ons als hecht collectief. Het zijn vaak alle informatie kan geven.” Die mogelijkheden heeft echter niet iedereen. zware fysieke belastingen met Maar er zijn oplossingen en vaak zijn ze voordehandliggend. Het meten van veel herhaling en pittig tempo. Ty- spierkracht kan voor diverse spiergroepen eenvoudig plaatsvinden in een fit- pisch iets om als groepsproces op nesscenter. Overleg met een fitnesscenter in de omgeving hoe dit in samen- te pakken. Voor de individuele werking met hen kan worden vormgegeven. Voor aerobe capaciteitsmeting maatwerkprogramma’s maak je voldoet de Coopertest en voor anaeroob de shuttle run test. Ook zijn er sport- per speler afspraken en neem je medische centra op diverse plaatsen in Nederland, waar verantwoord kan met hem de aanpak door. worden getest, tegen geringe kosten.

5. Leren buiten je eigen praktijk Wat kun je leren van andere sporten? Als bijv. sprinttraining een noodzakelij- ke conditie is voor voetballers, dan zouden we veel kunnen leren van de ‘moeder aller sporten’, de atletiek. Worden daar immers niet de snelste Wil je reageren of heb je sprinters gekweekt? Zo ook voor sprongkracht: hoe wordt dat getraind bij vragen over dit onderwerp? turners, volleyballers of dunkende basketballers? Kijk over de grenzen! Stuur een e-mail naar [email protected]

50 51 De Voetbaltrainer 181 2011 52-55_Multiskills_52-55 27-10-11 16:15 Pagina 52

VOEDING Tekst: Stichting Instituut MultiSkills Haal meer energie uit voeding

Geef je training tussen 18.00 en 20.00 uur? Grote kans dat je spelers onvoldoende energie uit voeding halen. Voor de trai­ ning eten is voor velen vaak te vroeg, na de training zijn je spelers te moe om te koken. Of heeft het gezin al gegeten. Toch is een goed voedingspatroon essentieel om lekker te kunnen voetballen. Het kan anders. Een aantal handige tips Veel water drinken is essentieel voor van de Stichting Instituut MultiSkills, door Robert Bolhuis in voetballers. Leer jonge spelers dus (al) dat een bidon met water ook tijdens de samenwerking met Esther van Etten. training onmisbaar is.

De moderne (jeugd)trainer doet en Voetbaltrainer een aantal praktische ning een drinkpauze in en leer ze om weet veel meer dan alleen techniek tips, voor jezelf, voor je spelers en meteen na de training te drinken. en tactiek. Hij weet ook hoe hij de voor de ouders van de jeugdspelers. spelers fysiek en mentaal optimaal 2) Deel de avondmaaltijd in voorbereidt op een training en een 1) Drink veel water tweeën wedstrijd. Fitheid wordt mede be- Vocht is heel belangrijk en staat daar- De vuistregel is: hoe korter voor de in- paald door een goed voedingspatroon. om bovenaan. Zeker voor kinderen, spanning, hoe kleiner de maaltijd. Wie Zeker voetballers in de selectieteams want zij zijn gevoeliger voor warmte hard traint, verbruikt veel koolhydra- (van de F, E en D tot en met het eerste dan volwassenen. Wie tijdens een ten (zie kader). Ook overdag, op school elftal) verbruiken veel energie. Een training of een wedstrijd dorst krijgt, bijvoorbeeld, wordt energie verbruikt. goed voedingspatroon zorgt dat ze de is te laat. Wie na school te weinig koolhydraten verbruikte energie (koolhydraten) op aanvult, krijgt in het tweede deel van de juiste manier aanvullen, en zorgt Voor kinderen geldt het volgende ad- de training een hongergevoel. Dat be- voor voldoende bouwstoffen. Niet al- vies per dag: tekent concentratieverlies en grotere leen vitamines, maar bijvoorbeeld ook • 4-8 jaar: 1 liter water (inclusief kans op blessures. eiwitten (goed voor de spieren) en melk) calcium (goed voor de botten). Dat • 9-13 jaar: 1 liter water, 2-3 glazen Tip: deel de avondmaaltijd in tweeën. laatste is extra belangrijk als je spe- zuivel Zet een helft in de koelkast en eet dit lers traint en begeleidt die in de groei • 14-18 jaar: 1,5 liter water de volgende dag ca. anderhalf uur zitten (pubers). vóór de training. Na de training heeft Een fles of bidon met water is dus on- het gezin vast wel een half bordje van In samenwerking met de sportdiëtis- misbaar tijdens de training. Stel het zijn avondmaaltijd van die dag voor je ten van de Stichting Instituut Multi- dus verplicht en leer je spelers om klaar staan. De maaltijd ná de trai- Skills geven we in dit nummer van De vooraf te drinken, las tijdens de trai- ning is essentieel voor voetballers. Er

www.devoetbaltrainer.nl 52-55_Multiskills_52-55 27-10-11 16:15 Pagina 53 Foto’s: Archief Stichting Instituut MultiSkills Stichting Archief Foto’s: Een goed voedingspatroon zorgt voor veel energie tijdens training en wedstrijd. De maaltijd ná de training is erg belangrijk om de energievoorraad aan te vullen (kool­ hydraten) en de spieren te laten herstellen (eiwitten).

zijn nieuwe koolhydraten nodig om koek- of snoeptrommel, maar kies draten weer helemaal aan te vullen. de voorraad aan te vullen, en voe- voor yoghurt met fruit. Het bevat ei- Bovendien heeft het lichaam sowieso dingsstoffen zoals eiwitten voor snel- witten (goed voor spierherstel) en stilt elke ochtend behoefte aan nieuwe ler (spier)herstel. de eerste trek. energie. Moeite met een bruine boter- ham op de vroege ochtend? Kies dan Lukt het toch niet om voor de training Gaan je spelers wel snoepen, dan ne- voor ontbijtgranen, drinkontbijt (Goe- een halve maaltijd te eten? Zorg dan men ze eigenlijk enkelvoudige kool- demorgen), ontbijtkoek of een vruch- in ieder geval voor een koolhydraat- hydraten in. Die verhogen snel je tendrank. rijk tussendoortje een uur voor de bloedsuiker waardoor je je weer ener- training of de wedstrijd. Voorbeelden: giek voelt. Daardoor stillen ze ook je Ook op de wedstrijddag is het ontbijt krentenbollen, ontbijtkoek, tussen- trek en laat je de maaltijd staan. Even essentieel. Ben je trainer van een D, C door-biscuits zoals Liga Fruitkick, Sul- later zijn ze echter uitgewerkt en voel of B-team? Dan speel je regelmatig tana of Evergreen. je je extra moe en lusteloos. Je li- aan het einde van de ochtend. Pubers chaam vraagt natuurlijk om nieuwe slapen graag uit (hebben die slaap 3) Na de training thuis eerst koolhydraten en daar gaat de hand ook nodig) en racen dan naar het yoghurt met fruit weer richting de koek- of snoeptrom- sportcomplex. Stimuleer ze tijdig hun Na de training gaan je spelers dou- mel…. bed uit te komen en uiterlijk 1,5-2 uur chen en naar huis. Met een enorm voor de wedstrijd uitgebreid te ontbij- hongergevoel komen ze thuis. In het 4) Neem de tijd voor het ten. Liefst 3-4 sneetjes bruin (!) brood, ideale geval wordt de koolhydraatrijke ontbijt met margarine of halvarine. Wees zui- maaltijd dan meteen op tafel gezet. Voor sporters is het ontbijt extra be- nig met het zoete beleg, kies liever Helaas lukt dat niet altijd, maar het langrijk. Ondanks alle goede bedoe- hartig beleg zoals rosbief, ham, frican- lichaam schreeuwt wel om koolhy- lingen lukt het soms niet om deau, kip- of kalkoenfilet. Drink daar- draten. Ga dan niet ‘snaaien’ in de ‘s avonds na de training de koolhy- bij een mager zuivelproduct en een

52 53 De Voetbaltrainer 181 2011 52-55_Multiskills_52-55 27-10-11 16:15 Pagina 54

VOEDING

glas vruchtensap. Niet doen: vette kaas of vette vleeswaren zoals worst.

5) Na de wedstrijd eten en drinken om te herstellen Na de wedstrijd, net als na de trai- ning, is er maar één ding belangrijk: het lichaam laten herstellen van de inspanning. Veel water of dorstlessers drinken dus, en zorgen voor voldoen- de koolhydraten. Ben je jeugdtrainer en trap je rond 11.00 uur of 12.00 uur af? Zorg er dan voor dat je spelers na de wedstrijd goed eten. Tijdens de lunch speelden ze immers de wed- strijd en het duurt nog even tot de avondmaaltijd. In de voedingsdriehoek zie je in één oogopslag wat voetballers nodig hebben (aan­ Geen friet of kroketten (te vet), maar tallen gebaseerd op oudere jeugd en senioren; jongere jeugd, zie artikel). bijvoorbeeld brood met mager vlees of vis. Magere yoghurt of kwark met fruit vormen een goede afsluiter (ei- witten zorgen voor spierherstel). Is dit maal energie uit voeding halen. En gebruik van kunnen maken. In de niet verkrijgbaar in de voetbalkanti- zorgen voor de juiste bouw- en voe- meeste gevallen is er geen doorver- ne? Laat je spelers het dan van huis dingsstoffen om optimaal te presen- wijzing van de huisarts nodig. Atten- meenemen. Lukt het niet, zorg dan in teren op het trainings- en voetbal- deer je spelers hier dus op, en verwijs ieder geval voor voldoende koolhy- veld. Een sportdiëtist heeft dus niks hen voor meer informatie naar draatrijke tussendoortjes (zie 2.) en te maken met ‘te dun’ of ‘te dik’, http://www.sportdietetiek.nl. Daar is geef advies wat ze het beste kunnen maar met zaken als energie en spier- ook de dichtstbijzijnde sportdiëtist te bestellen in de kantine. herstel. Zij stellen voor elke speler die vinden en die kan precies vertellen intensief sport, een voedingsprogram- wat hij of zij voor je spelers kan doen, 6) Advies op maat: naar de ma op maat samen. en hoe het precies zit met de vergoe- sportdiëtist dingen door de zorgverzekeraar. De In Nederland zijn gespecialiseerde Let op: in 2011 worden de eerste con- meeste sportdiëtisten zijn ook graag sportdiëtisten werkzaam. Zij zijn op- sults (4 uur) van de sportdiëtist nog bereid om je voetbalteam een keer geleid om actieve sporters, en dus ook vergoed vanuit de basisverzekering. voor te lichten over de beste voeding voetballers, te adviseren hoe ze maxi- Dat betekent dus dat al je spelers hier voor voetballers.

Korting op boek Coach aan de Keukentafel

Lezers van De uitgave van de Stichting Instituut Mul- geven hun visie, bekende (ex-)topspor- Voetbaltrainer tiSkills en speciaal geschreven voor ters delen hun ervaringen uit de prak- krijgen 30% ouders van kinderen die intensief tijk. De informatie in dit artikel is ont- korting op het sporten. leend aan het boek ‘Coach aan de boek ‘Coach Keukentafel’. aan de Keu- Op een praktische manier behandelt kentafel. het boek zowel voeding als de fysieke Knip de bon (zie pagina 73 in deze uit- Handboek ontwikkeling van kinderen (en wat te gave) uit en lever deze in bij de boek- voor ouders doen bij blessures) en de mentale as- handel. Je kunt de bon ook kopiëren van sportieve pecten (hoe ga je om met wedstrijd- en aan de ouders in je team geven. kinderen’. spanning). Experts als sportartsen, Dan betalen ze geen € 17,95 voor het Dit is een sportpsychologen en sportdiëtisten boek, maar slechts € 12,57.

www.devoetbaltrainer.nl 52-55_Multiskills_52-55 27-10-11 16:15 Pagina 55

Brandstof voor het lichaam Koolhydraten zijn voor het lichaam wat benzine is voor een auto. Het is dé energiebron en dus erg belangrijk voor voetballers en extra belangrijk voor spelers in de puberteit. Vuistregel is dat de voeding van een actief kind voor meer dan de helft moet bestaan uit voedingsmiddelen die koolhydraten leve- ren. Denk daarbij aan bruin- of volkorenbrood, ontbijtgranen zoals Brinta en Muesli, aardappelen, rijst, pasta en peulvruchten zoals bonen, erwten, kapu- cijners en linzen.

Rol van de ouders Advies per dag voor kinderen: Train je jeugdspelers? Dan weet je • 4-8 jaar: 2-3 opscheplepels aardappels, rijst, pasta of peulvruchten, 3-4 hoe belangrijk de rol van de ouders is sneetjes brood waar het gaat om goede voeding. Van • 9-13 jaar: 3-4 opscheplepels aardappels, rijst, pasta of peulvruchten, 4-5 de F tot en met de A: in bijna alle ge- sneetjes brood vallen bepalen de ouders wat er op • 14-18 jaar: 4-5 opscheplepels aardappels, rijst, pasta of peulvruchten, 6-7 tafel komt, en wat er in de koel- en sneetjes brood voorraadkast ligt. Als je je spelers op- timaal wilt begeleiden, organiseer dan een ouderbijeenkomst aan het begin van het seizoen. Niet alleen om je Zuivel goed voor pubers plannen uit de doeken te doen, maar Gezonde zuivelproducten helpen sportieve kinderen in de groei. Ze bevatten ook om de ouders praktische tips te zowel eiwitten (goed voor de spieren) als calcium (goed voor de botten). On- geven. Zoals deze tips over voeding. der gezonde zuivelproducten vallen o.a.: melk, yoghurt, kwark, rijstepap, va- nilleyoghurt, yoghurtdrank, vruchtenyoghurt en kaas. Stichting Instituut MultiSkills Dit artikel is tot stand gekomen in sa- Advies per dag voor kinderen menwerking met de Stichting Insti- • 4-8 jaar: 400 ml melk en ½ plak kaas tuut MultiSkills. Dit is een initiatief • 9-13 jaar: 600 ml melk en 1 plak kaas van bezorgde ouders, (ex-) topsporters • 14-18 jaar: 600 ml melk en 1 plak kaas en -trainers, ondersteund door beken- de personen en instellingen uit sport en samenleving. Zij zien dat kinderen in Nederland niet goed bewegen en Welke dorstlesser wanneer? zien dit als de belangrijkste reden Er zijn talrijke dorstlessers te koop. Welke gebruik je wanneer? Op het etiket waarom kinderen te weinig bewegen. zie je staan hoeveel gram koolhydraten elke 100 ml bevat. Zit dat tussen de Diverse onderzoeken bevestigen dit 6 en 8 gram? Dan is het een Isotone dorstlesser. Dat betekent dat de koolhy- (TNO, 2009, sportstimuleringsprogram- draten snel in het bloed worden opgenomen. Dit is de ideale dorstlesser als ma’s hebben geen effect; Bernett et al, je langer dan anderhalf uur traint en tussendoor koolhydraten wilt aanvul- 2009, interventions should consider motor len. skill development as key strategy). Bevat de dorstlesser meer dan 8 gram koolhydraten per 100 ml? Dan is het een Hypertone dorstlesser. Veel koolhydraten, maar ze worden niet snel op- De missie van de Stichting Instituut genomen. Ze blijven langer in de maag en werken remmend op de prestatie. MultiSkills is het leveren van een po- Deze dorstlessers gebruik je dus ná de inspanning. sitieve bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen, waardoor hun kans op een gezond, fit en sportief leven gro- ter wordt. Pas op voor ondergewicht Hiervoor is het van belang dat er een Train je pubers? Hou ze dan goed in de gaten. Met name de zeer sportieve goede basis wordt gelegd in de kin- jongens en meisjes (vaak de spelers in de selectieteams) hebben in de groei der- en jeugdjaren. Deze basis wordt kans op ondergewicht. Ze verbruiken veel energie tijdens het voetballen, en gelegd door te zorgen dat kinderen de groei vraagt ook energie. Hun voedingspatroon wordt daar meestal niet of • zich (voor hun puberteit) motorisch te laat op aangepast, waardoor ze te weinig koolhydraten tot zich nemen ge- allround ontwikkelen (ontwikkelen durende de dag. Ondergewicht is niet altijd goed te zien. Is een van je spelers grondmotorische vaardigheden) vaak moe en lusteloos? Grote kans dat dit komt door een tekort aan koolhy- • voldoende energie en bouwstoffen draten. Informeer dan eens naar het voedingspatroon. Op internet zijn online uit voeding (weten te) halen. BMI-tools te vinden (zoals op www.multiskills.nl), adviseer je spelers de test te doen. Erg belangrijk, want ondergewicht is vaak een oorzaak van (onnodi- Meer informatie op www.multiskills.nl, ge) blessures. te volgen op twitter @MultiSkillsNED.

54 55 De Voetbaltrainer 181 2011 56-59_Talento J_56-59 27-10-11 16:16 Pagina 56

SPELERSVOLGSYSTEM Tekst: Pieter Fischer

Talento systeem in gebruik bij De Jodan Boys Kinderlijk eenvoudig te bedienen

Je voelt je als in een FIFA­game van EA Sports. Je organiseert je team, klikt op de verschillende formaties, voegt spelers toe en voert spelers af, je evalueert en beoordeelt. Alleen de wedstrijden kun je niet spelen op de computer, die moe­ ten nog steeds in het echt worden gespeeld. Gelukkig maar. Talento is een sys­ teem waarmee trainers en bestuurders zicht houden op de ontwikkeling van spelers, teams en club. Ontwikkelaar Luuk Berends en gebruiker Ard Blok delen hun enthousiasme voor Talento met De Voetbaltrainer.

Ard Blok: “Bij mijn aanstelling als be- stuurslid Voetbaltechnische Zaken hield iedere trainer wel wat bij in Ex- cel-sheets of bestanden. Die gegevens werden dan per mail uitgewisseld of meegenomen naar besprekingen. Nie- mand had een goed overzicht. Ik heb meteen gezegd dat ik geen nieuw sys- teem wilde aanschaffen. Maar ik vond ook dat onze trainers eerst maar eens een en ander moesten registreren zo- als wij dat hadden afgesproken. Ik ben daar uiteindelijk van teruggeko- men. Je moet niet vasthouden aan iets wat niet werkt. Eerlijk gezegd deed de club zelf ook niet zo veel met de gegevens die wel werden ingevuld. Ik wilde verder. We moesten gewoon om. Na wat marktonderzoek kwam ik onder andere terecht bij Talento. Ik heb mijzelf afgevraagd: ‘Wat biedt het en wat kost het?’ Vooral bij ‘wat biedt

www.devoetbaltrainer.nl 56-59_Talento J_56-59 27-10-11 16:16 Pagina 57

het’ kwam ik uit bij twee partijen. Ta- lento bleek veel uitgebreider te zijn dan alleen een spelersvolgsysteem. een van de weinigen ben met rechten spelersportfolio’s. De trainers van de Het biedt je eigenlijk als vereniging om ieder team te bekijken. In het be- hoogste jeugdteams zijn bij ons ver- en als trainer een volledig administra- gin kon iedere trainer alles zien, ook plicht om hun spelers te beoordelen, tief pakket. alles wat zijn collega’s invulden. Nu na zes weken en na elf weken. Dat De prijs van Talento is scherper dan heb ik dat anders ingesteld. Trainers stellen we verplicht omdat een speler de prijs van de concurrentie. Het kunnen alleen de teams om het eigen die vijftien wedstrijden in categorie A clubpakket heeft een vaste prijs. Bij team heen volgen. Het kan nog wel heeft gespeeld, niet meer lager mag andere pakketten moest ik betalen relevant zijn voor de trainer van D1 spelen. We willen dus halverwege het per speler. Dan ga je om de prijs te om te weten hoe de spelers van D2 en seizoen een onderbouwde keuze ma- drukken alleen de selectiespelers in- E1 trainen en spelen. Maar hij hoeft ken of het voor de ontwikkeling van voeren en laait de discussie weer op niet de rechten te hebben om de be- een speler goed is om in een hoger of waarom de selecties wel een mooi oordeling van de spelers van A1 of Jo- lager team uit te komen na de winter- systeem hebben en de lagere teams dan Boys 1 te lezen. stop. Ook onze interne scouts kunnen niet. Wij hebben bij Talento het club- Ik had direct al het idee dat het een in dit systeem om hun beoordelingen pakket afgenomen en dat betekent goede investering was voor de club. en notities toe te voegen. Zo ontstaat dat iedere trainer alle functies van Wij wilden spelers volgen in hun ont- een compleet, uniform beeld van spe- het systeem mag gebruiken. wikkeling. In Talento worden alle be- lers. Tijdens een overleg hoeft nie- Ik log eigenlijk elke dag wel in om te oordelingen in het systeem opgesla- mand briefjes of mappen mee te ne- kijken of er weer nieuwe gegevens gen.” men. Een laptop en een internetver- zijn toegevoegd over wedstrijden of Ard Blok klapt zijn laptop open en laat binding zijn voldoende.” trainingen. Ik moet erbij zeggen dat ik zien hoe het werkt. “Hier staan de Gemaakt voor trainers Ard Blok: “Er is bij Talento goed nage- dacht over gebruiksgemak voor de Ard Blok is bestuurslid Voetbaltechnische Zaken van De Jodan Boys uit trainer. Die kan zijn opstellingen en Gouda. Blok heeft bij Jodan Boys zeventien seizoenen in het eerste gespeeld. wedstrijdverslagen heel gemakkelijk In de drie jaren dat hij Jodan Boys ontrouw was, werd hij met ARC kampioen bijhouden. De trainer kan oefenstof van de hoofdklasse. In zijn afscheidswedstrijd bij Jodan Boys werd promotie opslaan en trainingsgegevens regis- naar de Hoofdklasse afgedwongen. “Ik werd direct na mijn afscheid assis- treren. Dat alles gebeurt op een een- tent-trainer en ging vragen stellen aan het bestuur over de opleiding. De eer- duidige manier in één systeem. Ik kan ste vragen stelde ik in oktober, in januari zat ik in het bestuur. Dan moet je mij goed voorstellen dat er trainers ineens overal een mening over hebben. Ik heb als voordeel dat ik een man zijn bij kleinere clubs die het pakket van de club ben, ik ben al 33 jaar lid. Als ik iets vernieuwends voorstel dan voor zichzelf aanschaffen. Voor een geloven ze wel dat het goed zit. Een buitenstaander zou waarschijnlijk veel club als Jodan Boys, met twaalfhon- meer weerstand krijgen.” derd leden en meer dan zestig teams, is een verenigingsversie veel voordeli-

56 57 De Voetbaltrainer 181 2011 56-59_Talento J_56-59 27-10-11 16:16 Pagina 58

SPELERSVOLGSYSTEM

ger. Iedere trainer bij ons mag het steeds mijn password kwijt. Als je er Ard Blok: “Talento is in ontwikkeling. programma gebruiken tot en met de iedere week mee werkt dan heb je dat Er komen nog ieder kwartaal functio- E11M-trainer aan toe. Een aantal trai- niet. naliteiten bij. Zo willen we graag voor ners móet het gebruiken. Ik merk dat onze interne scouting eigen beoorde- trainers er graag mee werken en er De eerste presentatie op de club is lingscriteria gebruiken. Nu wordt een veel meer mee doen dan wij verplicht verzorgd door Luuk Berends van Ta- speler beoordeeld, gebaseerd op de stellen. Vroeger moesten we zeuren lento. Daar was een groot deel van de KNVB-theorie (uitgangspunt zijn bij- om een wedstrijdverslag met een trainers bij aanwezig. Je krijgt ze he- voorbeeld de teamfuncties), maar analyse per speler. Nu zetten ze die laas nooit allemaal bij elkaar. De ver- aangevuld met ervaring uit de prak- gegevens er zelf in omdat het zo lek- volgpresentaties heb ik gegeven. Er tijk. Dat betekent dat ik één waarde- ker werkt. Er zijn heel fanatieken bij zijn maar een paar dingen die de ge- ring moet geven voor passen-schie- die lengte en gewicht van iedere spe- bruiker uitgelegd moet krijgen. Voor ten-koppen. Ik begrijp de keuze van ler invullen en bijhouden welke spe- het merendeel wijst het systeem zich Talento maar dat dwingt mij en mijn ler een waarschuwing heeft gekregen vanzelf. De vormgeving is aantrekke- trainers om in de vrije velden een voor commentaar op de leiding. Vroe- lijk waardoor een trainer graag met toelichting te schrijven. Verder zijn er ger zette ik drie keer per jaar gege- het systeem werkt.” wat handelingen nodig om trainers te vens in een systeem. Dan was ik Zijn er ook nog nadelen aan Talento? beperken in hun rechten om bij ande- re teams te kijken. Die functie zou van mij wat handiger mogen zijn.”

Luuk Berends heeft Talento ontwikkeld met zijn bedrijf Q-bus bv. Berends was trainer van Clubvisie scherper jeugdselectieteams van Voorwaarts in Twello. Twee jaar geleden startte hij een softwarebedrijf. Ard Blok: “Talento maakt het voor mij Zijn ervaring als trainer en zijn vakkennis komen samen in Talento. en mijn commissieleden weer gemak- kelijker om ontwikkelingen binnen Luuk Berends: ”Ik werkte als trainer ook altijd met Excelbestandjes, documenten en mailtjes. elftallen te volgen. Onze Technische Met mijn nieuwe bedrijf heb ik gekeken wat de markt biedt om trainers te ondersteunen. Naar Commissie bestaat uit een man of mijn mening waren de bestaande pakketten vaak te complex of te verdelen in spelersvolgsys- twaalf. We zien vooral veel thuiswed- temen en systemen om de administratie bij te houden. Een combinatie van die twee ontbrak strijden. De trainers van de hoogste als één integraal hulpmiddel voor trainer en club. We hebben Talento van begin af aan in sa- jeugdteams zijn verplicht om versla- menwerking met trainers en clubs ontwikkeld. Veel trainers willen niet studeren op een nieuw gen en spelersbeoordelingen in te pakket. Ze willen meteen aan de slag. Als ze iets willen opschrijven thuis, op de club of op het voeren. Wij volgen de teams zo veel werk dan moet dat mogelijk zijn. Daarom moet het pakket dicht bij de praktijk staan en via mogelijk op het veld en soms via het internet overal bereikbaar zijn. Je moet een opstelling kunnen maken en je moet gemakkelijk systeem. Als de trainer zijn spelers en overzichtelijk iets kunnen opschrijven over trainingen en wedstrijden. Een dergelijk sys- beoordeelt op basis van een wedstrijd teem kan ontzettend veel informatie opslaan. Het is de kunst om de informatie alleen te pre- die we hebben gezien dan komen we senteren als de trainer daar gebruik van wil maken. Van spelers kunnen NAW-gegevens, er snel achter of wij hetzelfde denken e-mailadressen, geboortedata, telefoonnummers en KNVB-nummers in het systeem staan. Wij over spelers. Als dat niet zo is dan be- zorgen er dan voor dat het KNVB-nummer wordt meegenomen bij wedstrijden. Dat is relevant spreken we de verschillen. Misschien en handig. betekent het dat we naar de trainer Een ander voorbeeld: Als een tegenstander wordt ingevoerd in de wedstrijdadministratie dan toe niet duidelijk zijn geweest over zoekt het systeem meteen de historie met wedstrijden tegen die tegenstander. De trainer kan hetgeen we verwachten van spelers. de wedstrijdstatistieken of het wedstrijdverslag nog eens teruglezen en gebruiken bij zijn De trainer vindt het ruim voldoende wedstrijdbespreking. als de rechtsachter de ballen risico- Voor clubs is het wenselijk dat gegevens bewaard blijven als de trainer vertrekt. Een nieuwe loos naar voren afspeelt, wij vinden trainer krijgt de beschikking over de beoordelingen van zijn spelers. Dat is niet zo vanzelfspre- het pas ruim voldoende als de rechts- kend. Bij alle systemen ben je afhankelijk van wat mensen in het systeem zetten. Club en trai- achter zichzelf ook inschakelt bij de ner moeten met elkaar in gesprek blijven. Je kunt niet ineens je club gaan runnen van achter aanval. Door zo’n discussie benut je je computer. Coachen blijft mensenwerk. Je moet veel met elkaar praten. Die gesprekken wer- het systeem om je voetbalvisie scher- den vroeger opgeslagen in de hoofden, notitieblokjes of op de eigen computer. Nu zet de alerte per neer te zetten binnen de techni- trainer of clubbestuurder de inhoud in Talento en kunnen we een paar jaar later nog steeds te- sche lijn. rugvinden wat er is afgesproken.” www.talentovoetbal.nl Er is natuurlijk een rol weggelegd voor ons Hoofd Jeugdopleiding. Hij

www.devoetbaltrainer.nl 56-59_Talento J_56-59 27-10-11 16:16 Pagina 59

kan in Talento persoonlijke ontwikke- lingsplannen van spelers volgen waarin de spelers zelf schrijven over hun ontwikkeling. Ons Hoofd Jeugd- opleiding is tevens bezig om onder de knop ‘oefenstof’ trainingen toe te voe- gen. Onder ‘oefenstof’ is al een be- stand met de standaard warming-up voor iedere leeftijdscategorie opgeno- men. Ik laat me nu nog verrassen door alle gegevens die trainers toe- voegen. Ze houden onder andere hun periodisering bij in de trainingskalen- der of ze beoordelen spelers per wed- strijd. Het is niet uitgesloten dat die initiatieven over een tijdje worden omgezet naar beleid van de club. Dan heb je het over veel meer dan een Vanaf 15 november kunnen abon- spelersvolgsysteem.” nees op De Voetbaltrainer gratis kennismaken met het spelers- Samenvatting: volgsysteem van Talento. • Talento is een computerpro- de lagere teams van het sys- Ga daarvoor naar de website van gramma waarmee trainers de teem. De Voetbaltrainer, ontwikkelingen van spelers en • Door gegevens met elkaar te www.devoetbaltrainer.nl. teams bijhouden. delen ontstaan er discussies • De gegevens in Talento kunnen over de technische visie van de vanaf iedere computer met een club. Zulke discussies verscher- internetverbinding worden be- pen de duidelijkheid over de vi- keken door mensen die door de sie. club zijn geautoriseerd. • Clubs kunnen in Talento oefen- • Omdat je niet per team of per stof opnemen. Iedere jeugd- speler betaalt maar per club, trainer kan die oefenstof ge- profiteren ook de trainers van bruiken.

De proefversie van Talento is ontwikkeld in een pilot met vier amateurclubs. FC Zwolle heeft in een later stadium in- put geleverd bij ontwikkeling van de nieuwe module scou- ting (intern en extern). De ontwikkelaars van Talento luisteren goed naar de ge- bruikers en weten wensen om te zetten in gebruiksvriende- lijke oplossingen.

58 59 De Voetbaltrainer 181 2011 60-62_Vandenbroucke_60-62 27-10-11 16:17 Pagina 60

MEDISCH Tekst: Yves Brokken

Stijn Vandenbroucke, West Ham United Bewegen om te herstellen

De 34­jarige Belg Stijn Vandenbroucke ging als jonge knaap in Antwerpen aan de slag bij topfysio Lieven Maesschalck en werkte sindsdien wereldwijd. Hij deed ervaring op in China, Albanië, Iran en Kameroen en hanteert zijn eigen back­to­ basics­filosofie nu als Head of Rehabilitation bij het Engelse West Ham United.

Vandenbroucke studeerde kinesithe- ook zo werken, want een sterk kader of laat een groter fysiek probleem rapie aan de Universiteit van Gent, zorgt ervoor dat iedereen in zijn func- ontwikkelen. Bewegen is meer dan volgde een opleiding manuele thera- tie beter wordt”, is Vandenbroucke een som van mechanische compo- pie en schoolde zich ook in de osteo- van mening. nenten. Een atleet beweegt met het pathie. De kneepjes van het vak leer- volledige lichaam. Iedere schakel van de hij als revalidatiefysiotherapeut in Visie het lichaam is verbonden en even be- Antwerpen bij Lieven Maesschalck, Stijn Vandenbroucke: “Mijn taak is langrijk om tot goede prestaties te ko- een van ’s werelds meest vermaarde om de spelers fit te houden en als ze men. Mentaal, nutritioneel, emotio- fysiotherapeuten met een onberispe- geblesseerd zijn ze zo snel mogelijk neel: ieder detail kan de sleutel van lijke reputatie in het Europese top- weer fit te krijgen en te houden. Als een blessure zijn. Voor mij is het pre- voetbal. Na zijn verre buitenlandse de spelers in perfecte conditie verke- ventief screenen en het preventief be- avonturen koos Vandenbroucke voor ren, dan is iedereen tevreden. ‘Kwali- handelen van voetballers heel belang- een nieuwe uitdaging bij West Ham teit van bewegen’ is mijn motto. Dat rijk voor hun fitheid. Met preventief United. Zijn functie plaatst hem met- betekent dat ik ervan uitga dat een behandelen bedoel ik functionele oe- een aan de top van het medisch kabi- speler met een goede manier van be- fentherapie toepassen. In tegenstel- net van de Oost-Londense club. Want wegen nauwelijks met blessures wor- ling tot wat gebruikelijk is in de voet- in tegenstelling tot clubs op het Euro- stelt. Ik gebruik dus beweging om te balwereld gaan wij functioneel pese vasteland werken Engelse clubs genezen. Als een voetballer op een screenen. Daarbij hebben we low niet met fulltime dokters. “Al begint slechte manier gaat bewegen door be- treasult screening tests, een functionele men het nut daarvan bij de topclubs paalde problemen in zijn lichaam screening test die een speler in zijn wel stilaan in te zien. Eigenlijk wil ik zonder dat hij last heeft, zal hij vroeg algemeen bekijkt. Daarnaast gaan we

www.devoetbaltrainer.nl 60-62_Vandenbroucke_60-62 27-10-11 16:17 Pagina 61

doet, dan zal die beweging aan die kant beter zijn dan aan de linkerkant. Het is een detail, maar die maken wel het verschil. Van daaruit gaan we aan blessurepreventie doen, iets waarvoor we een apart departement hebben opgericht. Daarin gaan we twee mo- menten per week drie kwartier tot een uur individueel werken met spe- lers. De bedoeling is om in die tijd- spanne te werken aan zijn zwakke punten wat bewegen betreft. Daarbij worden meestal geen toestellen ge- bruikt, het zijn eenvoudige oefenin- gen waarbij hij voor de spiegel be- paalde bewegingen onder controle probeert te krijgen.

De preventie van een speler om een re-injury te voorkomen start op de eerste dag dat hij een blessure op- loopt. Van dan af mag die preventie ook nooit meer stoppen. Een kinesist moet bovendien durven ingrijpen voor een blessure optreedt. We laten bijvoorbeeld iemand die een impact op het hoofd of de schoudergordel krijgt honderd procent preventief be-

Foto: VI Foto: Images handelen, zowel door het medisch team als door een externe consulent. Dit om het lichaam van de atleet niet ook nog een functionele sportspeci- verschil tussen een centrale verdedi- toe te laten om te compenseren en fieke screening doen. Een algemene ger en een linksbuiten. Op deze ma- aan kwaliteit van beweging in te boe- screening test is een testbatterij nier kunnen we een speler op de juis- ten. Kwaliteit van bewegen is heel erg waarbij we gaan kijken naar zaken te manier integreren naar het veld en belangrijk. Spelers moeten beseffen zoals flexibiliteit, kracht, springen, in de ploeg zodra hij weer fit wordt hoe hun lichaam werkt en dat ze ech- landen en de manier en kwaliteit van verklaard. Er zullen dan andere ver- te atleten moeten worden. Voetbal is bewegen. De sportspecifieke scree- wachtingen en referentiepunten ge- een dynamische sport, er zijn heel ning hebben we zelf ontwikkeld. Hier- plaatst worden. Iemand die op de veel contacten, meestal met de grond. bij gaan we na hoe een speler zich in flank veel heen en weer loopt, moet Als spelers op toestellen trainen, zul- een bepaalde sportspecifieke situatie anders benaderd worden dan een len ze wel spiermassa kweken, maar beweegt. We passen beide screenings centrale verdediger, want die laatste je weet nooit wat het zal geven eens toe omdat we gemerkt hebben dat be- zal bijvoorbeeld nooit een sprint van ze beginnen lopen.” paalde spelers in een algemene situ- twintig meter moeten trekken en ver- atie niet goed bewegen terwijl ze dat volgens een voorzet geven. De rotatie- Standaardprocedures met een bal wel kunnen, en omge- stabiliteit zal dus ook ietwat anders Stijn Vandenbroucke: “Waarom krijgt keerd. Het belangrijkste blijft dat de zijn dan bij een vleugelspeler. Er is een voetballer plots te maken met kwaliteit waarmee je beweegt zeer ook een verschil tussen een rechts- een spierscheur? Dat is niet toevallig, hoog is. We gaan ook steeds kijken en een linksvoetige speler. Wie op er is altijd een achterliggende reden. naar de positie van een speler op het rechts speelt, zal door voorzetten te Men gaat er nog steeds vanuit dat een veld als we hem gaan behandelen. Er geven een laterale beweging in de rug hamstringblessure deel uitmaakt van is immers een, weliswaar beperkt, krijgen. Als hij dat al zijn hele leven het voetbal, terwijl dat helemaal niet

60 61 De Voetbaltrainer 181 2011 60-62_Vandenbroucke_60-62 27-10-11 16:17 Pagina 62

MEDISCH

zo is. Een spierblessure krijg je omdat er elders in je lichaam iets fout loopt. Ik ben een grote believer van een mul- tidisciplinaire aanpak. Het is belang- rijk dat je je laat omringen door vak- mensen. Zelf probeer ik ook een ver- trouwensband te creëren met elke speler afzonderlijk. Zo kan je hem overhalen om preventief te gaan wer- ken als hij tijdens een wedstrijd bij- voorbeeld een slag in zijn gezicht

heeft gekregen, want zoiets kan lei- WHUFC Foto: den tot grotere blessures. Ik heb bij West Ham United een standaardpro- cedure ingevoerd om te bepalen wat staf sterk vergemakkelijken. Als er op waarbij men zowel mentaal als sport- we gaan doen als een speler gebles- voorhand trainingsschema’s voor de specifiek cognitief gaat werken om de seerd is. Als we bijvoorbeeld een daaropvolgende weken worden vast- prestaties te verhogen. Een probleem breuk (lees: barstje in de spier) ver- gelegd, kunnen wij vanuit het me- in het voetbal is echter de betrokken- moeden, dan gaan we twee dagen disch kader ook spelers beter begelei- heid van de voetballer zelf. Dat is nu wachten, die scan laten nemen en le- den. Als je een speler individueel wilt nog vaak gewoon iemand die komt zen door een specialist. Daarna is het behandelen, moet je bijvoorbeeld we- trainen en nadien naar huis gaat om de bedoeling om die specialist ook zo ten dat je hem na een intensieve trai- te doen waar hij zin in heeft. Je hebt snel mogelijk te gaan consulteren. ning geen krachtoefeningen moet la- atleten nodig die 24 uur per dag pro- ten doen. Als het trainingsschema fessioneel zijn, en daarbij komt na- Onlangs had ik een speler waarbij ik vastligt, kunnen wij daar dus ons ei- tuurlijk ook de psychologische factor vaststelde dat er méér was dan alleen gen werk veel beter op afstemmen.” en mental coaching kijken. De toe- een ligamentair probleem. We zijn komst is dat spelers psychologische dan met hem naar een topspecialist Psychologie testen afleggen om bijvoorbeeld hun gestapt, die ook meteen iets anders Stijn Vandenbroucke: “Voetbal wordt reactievermogen te verscherpen.” vaststelde. Resultaat: twee dagen later steeds maar sneller gespeeld en was de speler geopereerd en stonden vraagt altijd maar meer van het li- Samenvatting: hem drie maanden revalidatie te chaam. Het is dus van belang dat • Stijn Vandenbroucke stelt dat wachten. Als hij niet naar die specia- coaches ook veel beter op sportwe- elk detail bij een blessure be- list was geweest, dan was zijn carriè- tenschappelijk gebied geschoold wor- langrijk is. re bedreigd geweest, want hij zou den. Als je bijvoorbeeld kunt zien • Kwaliteit van bewegen is het steeds terugvallen in zijn blessure. wanneer een speler vermoeid is, niet stokpaardje van Vandenbroucke. Het is heel belangrijk dat de veld- alleen op ervaring maar ook uit objec- • Kennis van sportwetenschappen coaches up-to-date zijn, dat ze geor- tieve gegevens van het sportweten- is onontbeerlijk, ook voor veld- ganiseerd zijn en ook op sportweten- schappelijk departement, dan zul je coaches. schappelijk gebied weten waar ze ook bepaalde trainingen in bepaalde • Blessurepreventie is cruciaal mee bezig zijn. Ze moeten hun trai- groepen gaan aanpassen. Een trainer voor de fitheid van een speler. ningen periodiseren, weten wat in- wil in het begin van het seizoen graag • De positie van een speler op het tensiteit is en wat ze verwachten van een fitte ploeg om op sportief vlak de veld speelt een belangrijke rol. hun trainingen. Zo kunnen de veld- best mogelijke resultaten te behalen. coaches het werk van de medische Daarom zal hij er meteen de beuk in gooien en de spelers heel hard laten trainen, terwijl ze twee dagen voor- dien bij wijze van spreken nog met een kater op het strand lagen. Me- disch gezien ben je dan niet goed aan het werken. Het voetbal moet streven naar een meer ‘topatletische’ sport. Als je ervoor zorgt dat alle details zo ONLINE goed mogelijk in orde zijn, dan kun je https://twitter.com/#!/stijnvdb een stap vooruit zetten. Ik ben een http://www.whufc.com/

Foto: WHUFC Foto: grote voorstander van de brain room,

www.devoetbaltrainer.nl 63-67_Kalezic_63-67 27-10-11 16:18 Pagina 63

PSYCHOLOGIE Tekst: Yves Brokken Mental coaching helpt voetballers naar hoger niveau

Zulte Waregem sloeg anno 2011 de weg naar professio­ nalisering in. In dat kader vormde niet alleen de komst van hoofdtrainer Darije Kale­ zic een belangrijke schakel. Kort voordien werd ook ‘mental coach’ Eva Maen­ hout aangetrokken. Zij helpt de hoofdtrainer inzien wat voor vlees hij in de kuip heeft en maakt de spelers sterker

in het hoofd. Waro Holvoet Karl SVZW / Foto’s:

Darije Kalezic verruilde afgelopen zo- capacities that will determine who the ik bij mijn komst snel inschatten hoe mer De Graafschap voor de Belgische real winners are.” Een quote van de de situatie was en dat probeer ik nu eersteklasser Zulte Waregem. De Ne- Zweedse toptrainer die laat verstaan aan te vullen met mijn eigen kijk op derlands-Bosnische trainer volgde dat er tussen topspelers slechts een het mentale profiel van de spelers. Zo voorheen het Belgische voetbal niet klein verschil is in kwaliteit en trai- mag je bepaalde spelers niet voor de en kende zijn spelersgroep dus in het ningsintensiteit en dat de mentale ca- hele groep op hun fouten wijzen, om- geheel niet. Daarin werd echter in paciteiten het verschil maken. dat de boodschap voor hen averechts sneltempo duidelijkheid gebracht zal werken.” door Eva Maenhout, een 33-jarige “Ik had nooit eerder met een mental “Voetbal is vaak een mentaal spelle- mental coach die haar mosterd haal- coach gewerkt en dus maakte ik met tje”, duidt Maenhout het onderwerp. de bij onder meer Sven-Göran Eriks- haar de afspraak om onze samenwer- “Een trainer moet vooral bezig zijn son: “Considering top players today, there king na een poos te evalueren”, zegt met het tactische verhaal en de fysie- is very little difference in talent or trai- trainer Darije Kalezic. “Het is mij pri- ke paraatheid van zijn spelers. Dat ning intensity. It’s the difference in mental ma bevallen. Met haar informatie kon vergt al heel wat tijd en energie,

62 63 De Voetbaltrainer 181 2011 63-67_Kalezic_63-67 27-10-11 16:18 Pagina 64

PSYCHOLOGIE

waardoor hij minder aandacht kan hebben voor wat er in de hoofden van al zijn kernspelers leeft. Als het daar goed zit, dan heeft dat een recht- streeks rendement op het veld. Con- centratie, zelfvertrouwen en motivatie moeten optimaal zijn om goed te presteren. Mental coaching is dus ze- ker geen overbodige luxe in het voet- bal. Eenvoudig gezegd geef ik de trai- ner een objectief mentaal profiel van elke speler. Zo weet hij snel wie er al- lemaal in zijn groep zitten. In een spelersgroep zitten 25 of meer men- sen met vaak andere gedachtegangen. Een trainer heeft niet de mogelijkheid om elke speler in dat opzicht te vol- gen. Daarom heb ik de technische staf in het begin van het seizoen objectie- ve informatie gegeven over de spe- lers, zodat de coaches weten hoe ze met ieder moeten omgaan en op wel- ke manier ze een speler kunnen moti- veren en alert houden. Al is die infor- matie ook nuttig voor trainers die al langer bij een club zitten.”

Meten is weten Eva Maenhout: “In het begin van het seizoen is het belangrijk om inzicht te krijgen in de mentale capaciteiten van de spelers. Dat betekent dat ik

hen nauwkeurig ga observeren, zowel ting op vlak van mentale vaardighe- tijdens trainingen en stages als in den, motivatie en persoonlijkheid. wedstrijden. Zo zie ik bijvoorbeeld of Vroeger gebeurde dit met pen en pa- ze vooral frustraties communiceren of pier, nu kan dat online eerder taakgerichte instructies geven (www.mentalsportsprofile.com), zodat en hoe ze omgaan met kleine tegen- de spelers van thuis uit de vragenlijs- slagen – laten ze het kopje hangen of ten kunnen invullen. Op basis van dat halen ze er juist motivatie uit? Per gesprek, alle observaties en die online training volg ik zes spelers en maak tool maak ik een mentaal profiel op. ik notities van observeerbaar gedrag. Op het einde van de eerste trainings- Dit maak ik meetbaar door aan elk maand kan ik dan een grondig gefun- van de vaardigheden een score tussen deerde feedback geven aan de techni- 1 en 9 toe te kennen. Vervolgens ga ik sche staf, wat hun in staat stelt de met elk van hen een gesprek aan, wat sterktes en zwaktes van het team en een uur per speler in beslag neemt. de uitdagingen voor het komende sei- We hebben het dan onder andere over zoen in te schatten. Verdere individu- hun motivatie, ambities, sterke pun- ele begeleiding kan opgezet worden ten en valkuilen. Tenslotte krijgen ze op vraag van de coach of van spelers een batterij aan vragenlijsten, waarin zelf, maar is nog niet standaard opge- gepeild wordt naar hun zelfinschat- nomen.”

www.devoetbaltrainer.nl 63-67_Kalezic_63-67 27-10-11 16:18 Pagina 65

Het analysegesprek Bij aanvang van het seizoen praat Maenhout een uur lang met elke kernspeler. “Dan vraag ik om hun carrière te beschrijven, waarom ze bepaalde keuzes gemaakt hebben en welke zaken er meespeelden. Ik peil ook hun achtergrond en familiale situatie. Daarnaast vraag ik naar hun langetermijnambities, hun drijfveren, hun verwachtingen ten aanzien van de coach en medespelers, hun indrukken van het team. We hebben het tevens over de doelstellingen voor het aankomende seizoen. Dan betreft het vooral ontwikkelingsdoelen, dus niet gewoon ‘de play-offs halen’. Een speler kan bijvoorbeeld als specifieke doelstelling hebben om te groeien op het vlak van zelfvertrouwen of – vooral bij keepers – concentratie gedurende negentig mi- nuten. Samen met de speler breng ik dan in kaart hoe we aan zijn mindere punten kunnen sleutelen en hoe we de sterktes nog meer kunnen benutten. Dat gebeurt op basis van een ge- detailleerde bespreking van die mentale vaardigheden. Ik overloop met hen een aantal vaar- digheden zoals concentratie – hoe schat jij jezelf daarop in, hoe bouw jij je wedstrijdvoorberei- ding op, wat vraagt het om 90 minuten lang bij de les te kunnen zijn, welke afleiders kunnen jou uit concentratie halen, wat brengt jou dan toch opnieuw in de wedstrijd? Hetzelfde doe ik voor het thema zelfvertrouwen: hoe schat jij jezelf op dat vlak in, op welke momenten in je loopbaan had je twijfels, hoe kwam je daar weer uit, wat kan er in een wedstrijd voor zorgen dat je een dip kent en op veilig speelt of dat je plots juist wel lef toont? Ook emotioneel ma- nagement op het veld is van belang. Bedoeling is om spelers te leren tijdens de wedstrijd hun emoties te managen en snel te kunnen herfocussen. Spelers moeten zich dus snel weer con- centreren op hun taak en niet in frustratie blijven hangen omdat er iets foutliep. Sommige spelers kunnen zichzelf op deze vlakken heel goed inschatten, anderen hebben een minder correct beeld van zichzelf. Niet iedereen is natuurlijk evenveel bezig met dat mentale bewust- zijn. Sommigen moet je wakker schudden. Bepaalde spelers hebben behoefte aan theoretisch inzicht (bijvoorbeeld: hoe functioneert het brein op vlak van emoties en concentratie? Of: wat gebeurt er in je lichaam in geval van stress?), anderen verkiezen een goed gesprek. Ik tracht op dezelfde golflengte te komen door het persoonlijkheidstype van de speler in te schatten; dat bepaalt hoe ik iemand benader.”

Darije Kalezic: “De meerwaarde van Eva is bijzonder groot. Haar informa- tie is heel belangrijk. Ze presenteerde mij in het begin van het seizoen op een bordje over welk soort spelers ik beschik wat betreft persoonlijkheid. Samen met het advies dat ze me gaf, heeft me dat veel geholpen. Zo had ik een uitgangspunt om mijn spelers te benaderen.”

Eva Maenhout: “Het persoonlijkheids- model dat ik toepas, gebaseerd op het werk van de Zwitserse psycholoog Jung, geeft inzicht in zestien persoon- lijkheidstypes die zich elk op een an- dere manier uiten op het veld. Om spelers in kaart te brengen, kijken we naar de meest typerende kenmerken, al weten we natuurlijk wel dat ze veel

64 65 De Voetbaltrainer 181 2011 63-67_Kalezic_63-67 27-10-11 16:18 Pagina 66

PSYCHOLOGIE

Bewakers meer voorstellen dan dat. Voor een krijgen bij voorkeur heldere instructies, een goede structuur en een strak coach is het natuurlijk te complex om plan. met zestien verschillende spelersty- pes rekening te houden en hen elk op Vakmannen een andere manier aan te sturen. moet je meer vrijheid geven en hun creativiteit aanwakkeren. Daarom is er een vereenvoudigd mo- del met vier hoofdtypes: bewakers, Idealisten vakmannen, idealisten en rationalis- hebben meer nood aan waardering. Hen moet je met positieve feedback be- ten. Zij hebben elk hun eigen sterktes naderen en een persoonlijke relatie opbouwen. en zwaktes. Bewakers hebben graag controle op het veld. Zij willen graag Voor de rationalisten alles organiseren en hopen dat alles moet je als coach enkel het systeem uitleggen en dan gaan zij vanzelf au- zo goed mogelijk volgens plan ver- tonoom aan de slag. loopt. Zij verwachten van de coach

ook dat hij een duidelijke visie heeft de coach een goed overzicht van wie Eva Maenhout en dat hij iedereen op het veld korte tot welk type behoort. Hij weet dan Eva Maenhout studeerde Klinische Psychologie en maar duidelijke instructies meegeeft. meteen hoe hij elke speler moet aan- deed haar stage en thesis in de sportpsychologie. Ze gaan er ook van uit dat alle spelers pakken. Bewakers krijgen bij voorkeur Tevens is ze Master in Human Resources Manage- zichzelf maximaal geven om hun ta- heldere instructies, een goede struc- ment en in Bedrijfskunde en communicatie. Haar ken tot het uiterste uit te voeren. Je tuur en een strak plan. Vakmannen ervaring in de Human Recources consultancywe- vindt hen vaak terug in het verdedi- moet je bijvoorbeeld meer vrijheid ge- reld vertaalde ze ondertussen naar de topsportwe- gende compar- ven en hun reld. Ze werkt als mental coach bij Knack Roeselare timent. Vak- creativiteit in de Belgische Volley Liga, basketbalclub Telenet mannen daar- ‘Bedoeling is aanwakke- Oostende en sinds dit seizoen ook voor voetbaleer- entegen spelen ren. Idealis- steklasser Zulte Waregem. Maenhout begeleidt ook vaak op hun dat de spelers ten hebben individuele topsporters en beloftevolle jongeren in gevoel of op meer nood het wielrennen, triatlon, atletiek, zwemmen en de ingevingen zelfbewuster worden aan waar- ritmische gymnastiek. Ze is lid van het Bloso Ex- van het mo- dering. Hen pertenteam Sportpsychologie en gastspreker op ment. Ze beho- en zichzelf moet je met verschillende symposia en clinics. Samen met haar ren tot de cre- positieve collega Kris Perquy (die als mental coach bij Cercle atievere spe- snel herladen’ feedback Brugge werkt) neemt ze de jeugdinternationals lers maar zijn benaderen (U15 tot en met de beloften) van de Belgische Voet- ook moeilijker in te schatten voor de en een persoonlijke relatie opbouwen. balbond onder handen en geeft ze vorming aan tegenstander en de eigen medespe- Voor de rationalisten moet je als jeugdcoaches en lesgevers op de topsportscholen. lers. Ze zien kansen en grijpen kan- coach enkel het systeem uitleggen en sen. Het gaat hier meestal om aanval- dan gaan zij vanzelf autonoom aan de lend ingestelde spelers. De idealisten slag. Het is belangrijk dat de coach zijn echte teamplayers en zorgen er weet wie tot welk type behoort. Dit dus voor dat alles in een harmonieu- kan hij bijvoorbeeld benutten bij een ze en constructieve omgeving ge- wedstrijdbespreking: dit mag niet te schiedt. De samenwerking en com- lang duren want de vakmannen willen municatie moeten voor hen vlot ver- er snel tegenaan. Echter, de bewakers lopen. De rationalisten zijn de strate- willen wel duidelijk weten wat hun ta- gen, de koelbloedigen. Zij behouden ken zijn. De rationalisten moet je prik- het overzicht en denken op langere kelen met spannende vooruitzichten termijn. Ze zijn zelf zeer strijdvaardig en de idealisten moeten geïnspireerd en letten erop dat alle schakels bin- worden om geconcentreerd te blijven.” nen de groep in elkaar passen. Het menselijk aspect is voor hen niet zo Spelers sterker maken belangrijk, het systeem moet gewoon Vraag blijft natuurlijk: hoe maakt een kloppen. mental coach spelers sterker? Eva Maenhout: “Iedereen is anders, Dit persoonlijkheidsmodel geeft aan dus alles gebeurt op maat van het in-

www.devoetbaltrainer.nl 63-67_Kalezic_63-67 27-10-11 16:18 Pagina 67

dividu. Aan spelers met bijvoorbeeld potentieel op het vlak van leider- schap, geef ik uitleg rond communica- tietechnieken en impact op het veld. Anderen hebben last van stress bij aanvang van een wedstrijd, wat ook in bepaalde gevallen fysieke last kan veroorzaken. Hun kan ik een aantal ontspannings- en ademhalingstech- nieken aanleren. Nog anderen krijgen focustraining of uitleg rond het func- tioneren van het emotionele brein. Spelers hebben er immers baat bij om te weten dat hun aandachtsspan on- bewust vernauwt als het emotionele centrum in het brein wordt geacti- veerd (door bijvoorbeeld de scheids- rechter of een slechte pass). Dat bete- kent dat ze relevante zaken uit het oog kunnen verliezen of te veel bezig zijn met irrelevante zaken zoals frus- traties omwille van eigen of ander- mans mislukte acties. Bedoeling is dat de spelers zelfbewuster worden en dat ze die informatie gebruiken om zich- zelf snel te herladen. Ik geef ook dik- wijls de tip om na een training of wedstrijd de sterke en zwakke punten van hun eigen prestatie op te schrij- ven. Dit helpt hen kort en objectief te analyseren en snel nieuwe leerdoelen te stellen. Schrijven laat je nadenken en tot actie komen. Bij sommige jon- gens blijven negatieve punten soms lang in het hoofd hangen na de match en dat kan hun slaapkwaliteit versto- ren. Als ze zich regelmatig evalueren aan de hand van deze ‘performance review’ kunnen ze het sneller achter zich laten en helemaal ontspannen (= mental recovery).

Spelers kunnen dus leren hoe ze kunnen winnen. Winnaars nemen de verantwoordelijkheid voor zichzelf,

winnaars verbeteren zichzelf con- • Een voetbaltrainer moet weten Online stant. Winnen is een vaardigheid. Dat hoe zijn spelers denken. geldt niet alleen voor profs, maar ook • Kalezic vult zijn eigen indruk- Mental coaching in topsport voor spelers op lager niveau.” ken aan met die van de mental www.maenhoutperquy.be coach. Accuraat beeld van mentaal profiel Samenvatting: • Mentale training gebeurt op www.mentalsportsprofile.com • Eva Maenhout meent dat zelf- maat van het individu; het per- Zulte Waregem bewustzijn en mentale weer- soonlijkheidstype bepaalt hoe www.essevee.be baarheid de kans op succes je de speler benadert. op het terrein vergroten. • Winnen is een vaardigheid.

66 67 De Voetbaltrainer 181 2011 68-71_Moens keepers_68-71 27-10-11 16:20 Pagina 68

KEEPERSTRAINING Tekst: Ruud Doevendans

Hoe bereik je als voormalig topper de minder getalenteerden? ‘Keepen is aan- geleerde intuïtie’

Vraag een natuurtalent waarom hij op een bepaalde manier handelt, en hij zal veelal zeggen: ‘Geen idee, het gaat vanzelf.’

Oscar Moens wás zo’n natuurtalent maar maakt nu de stap dan je kennis over op keepers die met minder aangeboren talent zijn geze- om zijn kennis en ervaring over te brengen op jongeren, die gend? Is dat niet vaak het probleem van de voormalige topvoetballer die minder getalenteerd zijn dan hijzelf was. Dus is het nu zaak een loopbaan als trainer start?

om het gevoel van een geboren keeper om te zetten in hand­ ‘Half half’ trainen De keeper Oscar Moens werd om- zame oefenstof die breed toepasbaar is. Daarom presenteerde schreven als een natuurtalent. Toch is hij van mening dat een keeper veel Oscar Moens zijn eerste dvd. moet trainen, en dan het liefst de tijd moet verdelen tussen geïsoleerde keeperstraining en binnen de spelers- Kort achter de glazen voordeur van buiten het veld (‘Als je stopt als voet- groep trainen. het huis van Oscar Moens ligt een baller dan merk je pas, dat altijd alles Oscar Moens: “Keeperstraining is na- sporttas, met daaroverheen gedra- voor jou geregeld is. In feite moet je tuurlijk heel leuk. Maar alleen maar peerd twee gebruikte keepershand- bijna alles nog leren.’) en gaat binnen continu die oefeningen afdraaien, schoenen. Het is alsof de keeper een de stichting ‘De Betrokken Spartaan’ wordt op een bepaald moment ook stilleven voor zichzelf heeft ingericht, werkzaamheden verrichten op maat- saai. Dan wil je wel weer eens iets an- nu hij onlangs bij Sparta zijn lange schappelijk terrein. Daarnaast doet hij ders. En dan is het ideaal wanneer je loopbaan beëindigde. Zijn carrière het relatiebeheer bij de thuiswedstrij- de keeper in de training van de veld- bracht hem door het hele land en in den van Sparta, geeft hij keeperstrai- spelers kunt integreren. Keepen in Italië en de Verenigde Staten. Een be- ning bij de voetbalschool Winning een wedstrijdsituatie is totaal anders zoek aan de tweevoudig international Skills, binnen zijn eigen keepers- dan tijdens geïsoleerde keeperstrai- maakt echter duidelijk dat hij het school en gaat hij ook bij Sparta een ning. Je hebt met zoveel meer weer- drukker heeft dan ooit en dat van een rol vervullen bij de opleiding van stand te maken. Onze tweede dvd, die stil leven geen sprake kan zijn. Moens jeugdkeepers. Als voor jou alles min voor volgend jaar gepland staat, is richt zich inmiddels op een loopbaan of meer vanzelf ging, hoe breng je daarom gericht op trainen binnen de spelersgroep. Ik noem het wel eens ‘half half trainen’. Daarmee bedoel ik niet dat je alles half moet uitvoeren, maar juist dat je je tijd moet opdelen. Veel keeperstrainers gaan tegenwoor- dig heel gedetailleerd op iedere bewe- ging in. Dat is in principe natuurlijk prima, maar je moet je afvragen of

www.devoetbaltrainer.nl 68-71_Moens keepers_68-71 27-10-11 16:20 Pagina 69

Oscar Moens Oscar Moens werd al op jonge leeftijd vergeleken met Jan van Beveren. De lange, slanke doel- man uit ’s-Gravenzande kon flitsend reageren en wekte de interesse van Ajax. Achter Stanley Menzo en Edwin van der Sar kon hij als zeventienjarige niet doorbreken en Moens verkaste naar SVV om reservedoelman te worden achter Joop Hiele. Het was de start van een lange en bewogen loopbaan. Na SVV volgden SVV/Dordrecht, Excelsior en Go Ahead Eagles. De kern van zijn carrière bracht Moens door bij AZ, waar hij van 1996 tot 2003 onder contract stond. Juist dat contract (of beter: de combinatie van diverse contracten) bracht hem in een juridische strijd met AZ-eigenaar Scheringa. Moens won het veelbesproken geschil, maar voor samenwerking bestond geen ba- sis meer. De keeper verkaste naar Genoa, waar hij geen officiële wedstrijden speelde. Via Willem II (tweemaal) en PSV kwam Oscar Moens terecht in de Verenigde Staten om bij de Dayton Dutch Lions te gaan spelen. Hierna plakte hij er nog een half seizoen aan vast bij Spar- ta. In totaal bracht Moens het tot 401 officiële clubwedstrijden. Oscar Moens speelde tweemaal in het Nederlands elftal. In 1998 maakte hij zijn debuut tegen Ghana in het GelreDome (0-0), drie jaar later volgde een tweede interland tegen Denemarken (1-1).

het ook nog op alle niveaus goed toe- van voetenwerk - denk aan het mee- hun opleiding hebben gedaan en trai- pasbaar is. Het is handig om simpel spelen op de trainingen tijdens partij- ners die meer vanuit hun eigen spe- toepasbare oefeningen te hebben. tjes - dat ik het verkies om keepers lerservaring training geven. Videoana- Dan worden bepaalde bewegingen au- vroeg in het doel te hebben. Voor- lyses en inspanningsfysiologen zijn tomatismen. Dat krijg je door te her- waarde is dat ze het leuk vinden. Ple- nu in opmars. Ook op keepersgebied halen. Steeds de oefening maar weer zier in wat je doet, is de basis van al- zijn de ontwikkelingen heel snel ge- herhalen, dan gaat het steeds beter. les. Het is toch gek om tegen iemand gaan. Vroeger was dinsdag dé training Maar daarin moet je natuurlijk wel die graag wil keepen, te zeggen ‘ga en dan vlogen de spaanders eraf, te- variëren qua onderwerp, want anders maar voetballen’? genwoordig zit er veel meer balans in. verdwijnt de motivatie. Als je bij die Kinderen van acht jaar zijn nog zo Ik weet niet wat beter is. Wat beter is, variatie steeds één of twee aanwijzin- speels, die moet je vooral oefeningen blijkt zondag om half drie. Wat in ie- gen kunt geven, kun je snel bepalen geven die ze leuk vinden. Dus wel af- der geval wel beter is, is dat de kee- of het verbetering heeft opgeleverd. werkvormen waarbij gescoord kan pers veel meer samen trainen met de En dan kun je daarna weer verder- worden en ballen moeten worden te- veldspelers. gaan met de volgende oefeningen en gengehouden, maar toch geen series? Mensen vergissen zich vaak in de ont- blijft het leuk. Daar kun je bij die kinderen niet mee wikkeling van voetbal. Het gaat zo Mijn ervaring is dat het bijna onmo- aankomen, want dan is de lol in het veel sneller, er wordt veel harder ge- gelijk is om dingen nog af te leren als keepen er snel af. Keepen is voor kin- schoten. Voorzetten komen veel snel- je eenmaal volwassen bent. Daarom deren op jonge leeftijd: de bal vangen, ler, met veel meer vaart en effect. In moet je heel vroeg met keepen begin- een mooie duik maken. Dus je moet ieder schot zit een rare zwabber, want nen. Als een jongen van acht jaar wil niet te veel praten en zeker niet te de ballen worden steeds lichter. Het keepen, prima toch? Laat het lekker moeilijk doen, maar ze gewoon lekker keepen is totaal anders geworden. En gebeuren, kiezen kan altijd nog. Te- aan het werk zetten. En keepers heb- daar moeten wij onze keepers op genwoordig hoor je vaak dat keepers ben vaak toch net dat kleine beetje gaan voorbereiden. Het zorgt ervoor eerst een degelijke voetbalachter- meer enthousiasme en drive dan dat het afwachtende keepen echt uit grond moeten hebben in verband met veldspelers, dus met de juiste begelei- de tijd is geraakt. Je moet actief zijn. het meevoetballen. Ik vind dat er zo ding komt het dan echt wel goed.” Je moet aanvallend keepen, zorgen veel oefeningen zijn op het gebied dat jij zo snel mogelijk bij de bal bent. Ontwikkelingen Natuurlijk moest dat vroeger ook, Oscar Moens volgt de ontwikkelingen maar toen kon je nog veel makkelij- op trainersgebied met argusogen. Te- ker iets herstellen. Die tijd, op hoog gelijkertijd zet hij zijn vraagtekens niveau, is er nu niet meer. De enige bij de verregaande toepassing van de ‘redding’ voor de keeper is nog, dat de wetenschap. veldspelers kwalitatief minder zijn Oscar Moens: “Je merkt een enorm geworden. De techniek was vroeger, verschil tussen trainers die onlangs ook pakweg tien jaar geleden nog,

68 69 De Voetbaltrainer 181 2011 68-71_Moens keepers_68-71 27-10-11 16:20 Pagina 70

KEEPERSTRAINING

veel beter. We trainen nu heel dyna- Dat moet natuurlijk heel anders. misch, er wordt fysiek ontzettend veel Neem de basis met je keeper door, en gevraagd. Het is constant lopen, be- dan heb ik het vooral over zijn uit- wegen, rennen. Daarop is nu het voet- gangspositie. En daarna ga je terug Dan kan ik de dingen veel beter be- bal gebaseerd. Maar ondertussen naar de groep en vrije trappen van de noemen. Beter één keer laten zien heeft de pure voetbalkwaliteit, de zijkant en corners oefenen. En die dan tien keer vertellen, is mijn erva- technische vaardigheid dus, er wel keeper gaat er bij iedere voorzet uit. ring. Als ik met de meer getalenteerde onder geleden. Als een oud-voetballer En zo ga je leren welke bal voor jou keeper praat en dus meer de diepte in nu meedoet met de training van een bereikbaar is, en welke niet. Je gaat ga, is een van de speerpunten het BVO, dan gaat dat nog moeiteloos. Al veel meer ballen onderscheppen dan aanvallend keepen. Hoewel er doorlo- dat geren en gedraaf wordt eenvoudig je vooraf dacht. Het helpt natuurlijk pend over gesproken wordt, zie ik het goedgemaakt door de betere techniek als je lang bent en een flinke sprong- steeds minder: de keeper die uit zijn en het betere inzicht dat die oud- kracht hebt, maar het is voor iedereen doel durft te keepen. De keepers ogen voetballer heeft. Maar voor keepers is mogelijk. En wat denk je dat het met vaak een beetje slap en initiatiefloos, het zeker moeilijker geworden.” een keeper doet, als hij merkt dat hij terwijl je uitstraling juist zo veel be- die voorzetten veel beter pakt dan paalt. Ze staan daar maar op hun lijn Zelfvertrouwen voorheen? Zijn zelfvertrouwen groeit. en bovendien gaat het insnijden vaak Voor een keeper is zelfvertrouwen Zijn uitstraling wordt beter, want hij slecht. Terwijl daar zo veel winst te een belangrijke basiseigenschap. straalt dat zelfvertrouwen uit. Hij behalen is. Het is een heel vreemd Maar dat vertrouwen kun je alleen krijgt een supergevoel. Dáár gaat het proces. Keeperstrainers hoor je het kweken door je eigen mogelijkheden toch om? Keepen is: doen, doen, wel overal roepen: je moet insnijden, goed te kennen. doen. Je fouten maken. En daarvan le- je moet een paar metertjes ‘pakken’. Oscar Moens: “Wat is nu precies trai- ren en je vervolgens sterk voelen Maar waarom gebeurt het dan niet? nen? Trainen is toch vooral: zorgen waardoor je meer kunt.” Ligt het aan de oefeningen? Misschien dat je de basis onder de knie hebt en aan de wijze waarop het gedoceerd dit dan concreet leren toepassen in Meerwaarde wordt? Terwijl het een kwestie is van een wedstrijdechte situatie. Neem Moens richt zich met zijn activiteiten kansberekening. Doe je dit goed, dan nou het trainen op voorzetten. Dit on- niet alleen op de toptalenten, maar pak je meer ballen. derdeel van het vak wordt enorm on- probeert zijn visie zo breed mogelijk derschat, maar voorzetten zijn mis- toepasbaar te maken. Er is een heel simpele oefening voor schien wel het moeilijkste voor een Oscar Moens: “De kracht van mijn (zie trainingsvorm). Je hoeft als trainer keeper. Maar in de trainingen gaat er werkwijze zit er volgens mij niet zo alleen maar een paar hoedjes uit te ook veel mis. zeer in, dat ik ieder thema tot in het zetten zodat de keeper weet hoe hij diepste detail uitpluis. De meerwaar- moet vallen. Je trapt de ballen laag, en Ten eerste staan keepers hier vaak de is dat ik probeer keeperstraining later ook hoog, richting die hoek en ‘vast’ op de lijn. Terwijl je hier je eer- aantrekkelijk te maken voor een heel dan gaat die keeper echt ervaren wat ste winst kunt pakken door in te brede groep keepers én trainers. Je de meerwaarde is. Het is heel eenvou- schatten of je met een indraaiende of kunt je alleen richten op de toptalen- dig. Dát is precies wat ik wil: door een uitdraaiende voorzet te maken ten. Maar ik vind het net zo leuk om eenvoudige vormen en met een enke- krijgt. Wordt die uitdraaiend, dan pak een gedreven jongen met iets minder le aanwijzing keeperstraining op een je vast je eerste meters en dan heb je aanleg toch stappen te laten maken. goed niveau bereikbaar maken voor voorsprong. Dan komt die voorzet, Eigenlijk vind ik dat keepers in groe- alle keepers en hun keeperstrainers. maar die komt vaak van de keepers- pen getraind moeten worden die niet Keepen is natuurlijk toch voor een be- trainer en het komt regelmatig voor groter zijn dan vier personen. Ze langrijk deel intuïtie. Je weet eigenlijk dat die trainer een voorzet niet wed- moeten volledige aandacht krijgen. niet waarom je iets doet, maar je doet strijdecht kan trappen. Dus zo pakt Daarbij wil ik toch ook de stap naar het wel. Maar om dat automatisme er- die keeper op een avond even twintig videoanalyses maken. Ik kon vroeger in te brengen, moet er wel getraind voorzetjes op zijn gemak uit de lucht al mijn bewegingen ’s avonds in Stu- worden. En het liefst heel gericht, zo- en ze zijn weer klaar. dio Sport terugzien, maar voor de dat de keeper precies weet waarom hij keepers die ik train is dat niet moge- die oefening doet en zodanig dat hij lijk. Juist het visuele aspect is enorm aan het einde van de oefening ook be- belangrijk. Ik kan honderd keer tegen speurt: hé, het gaat beter dan een half een keeper zeggen hoe hij het moet uur geleden. Hij gaat puur op zijn ge- doen en ik kan het zelfs voordoen, voel de juiste dingen doen. Dan heb ik maar uiteindelijk werkt het veel beter mijn doel bereikt. Eigenlijk is keepen als hij kan zien hoe hij het zelf doet. een soort aangeleerde intuïtie.”

www.devoetbaltrainer.nl 68-71_Moens keepers_68-71 27-10-11 16:20 Pagina 71

Trainingsvormen Oscar Moens

Het insnijden van de bal

Doel Inhoud • de keeper beweegt achterwaarts/voor- • verbeteren van het zogenaamde in- • de keeper maakt vanuit de driehoek waarts om de hoedjes heen, waarna een snijden van de bal waarbij de keeper een stap naar voren en verwerkt het contra geschoten bal verwerkt moet schoten op het doel zo vroeg mogelijk schot, waarbij hij vóór het vierde worden onderschept hoedje duikt • de keeper maakt vanaf de doellijn Coaching Organisatie een koprol in voorwaartse richting • ‘Houd steeds druk op de voorvoeten.’ • 1 doel en verwerkt het schot, waarbij hij • ‘Tussenpasjes blijven klein.’ • 4 hoedjes schuin voorwaarts duikt • ‘Denk aan het insnijden van de bal.’ • 1 stok • de keeper verwerkt met de voet een • voldoende ballen terugspeelbal, loopt vervolgens ach- terwaarts om de stok en verwerkt het schot,waarbij hij vóór de hoed- 1 jes duikt 2 • de keeper verwerkt een halfhoog schot in de ene hoek, verwerkt daar- 3 2 na direct een schot laag in de ande- 1 re hoek waarbij hij telkens schuin voorwaarts duikt 4 3 4 Coaching • ‘Op de voorvoeten bewegen.’ • ‘Bij het duiken blijven de ellebogen koprol voor het lichaam.’ Voetenwerk 1 Doel • verbeteren van het bewegen op de 2 voorvoeten om snel te kunnen re- 3 2 1 ageren in alle richtingen 3 Organisatie • 1 doel • 4 stokken • 4 hoedjes • voldoende ballen

Inhoud • de keeper beweegt vanaf de doellijn 1 2 zigzaggend door een rij van 4 stok- ken en verwerkt het schot in de hoek • na iedere stok die de keeper gepas- seerd is, volgt een schot • de keeper beweegt zijdelings tussen de stokken en verwerkt de aange- gooide bal • de keeper beweegt vanaf de paal zij- delings over de doellijn en verwerkt het schot • de keeper maakt op de doellijn een zijwaartse trippling en verwerkt het schot

70 71 De Voetbaltrainer 181 2011 72_Verlenging_72 27-10-11 16:43 Pagina 72

Colofon De verlenging Uitgave: Eisma Businessmedia bv Hoezeer kan een vooroordeel ons om de tuin leiden? Het stereotiepe beeld van Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden Bezoekadres: Celsiusweg 41 een Duitse trainer immers bestaat uit een trainingspak, luidkeelse aanwezigheid Telefoon: 088-2944800 | Fax: 088-2944810 E-mail: [email protected] langs het veld en de nadruk op de aloude Duitse deugden als werklust en loop- Directie: vermogen. Wat betreft het trainingspak en de luidkeelse aanwezigheid langs de Egbert van Hes, algemeen directeur Bouke Hoving, financieel directeur lijn voldoet Borussia Dortmund-trainer Jürgen Klopp perfect aan dit plaatje. Ech- Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur ter, de Duitse trainer van het jaar verraste de redactie van De Voetbaltrainer met Uitgever: een uitgebreid en zeer inhoudelijk verhaal over zijn werkwijze. Verder bleek de Gerbert Tiecken

voormalige student Sportwetenschappen open te staan voor nieuwe trainings- Hoofdredactie: Paul Geerars (hoofdredacteur) methodieken en toonde hij zich juist uiterst stabiel in de omgang met succes en Telefoon: 088-2944826 | 06-51904854 tegenslag. Fax: 088-2944810 | E-mail: [email protected] Tjeu Seeverens (adjunct-hoofdredacteur) Telefoon: 043-4502304 | 06-23941973 Toegegeven, echt verrast waren we ook weer niet want Borussia Dortmund ver- E-mail: [email protected]

maakte de wereld vorig seizoen met flitsend spel waarin de uitstekende om- Adviseur: schakeling van het team het meest in het oog sprong. Daar wilden we meer van Henny Kormelink Telefoon: 06-50686964 | E-mail: [email protected] weten. Klopp bleek over de omschakeling nadrukkelijk te hebben nagedacht. Hij Redactiemedewerkers: verwerkt het aspect in elke oefening die hij geeft, waardoor het een soort tweede Rob Baan, Gino van den Broecke, Yves Brokken, Ruud Doevendans, Theo Ducaneaux, Pieter Fischer, natuur van de spelers wordt om op elke situatie razendsnel te reageren. Hij Qasim Hakim, Henk Mariman, Hans Nijboer, toonde zich daarmee allesbehalve een oefenmeester van de oude stempel maar Alex van Vogelpoel, Gerjos Weelink, Ron Weinbrecher juist een van de voorlopers in de spectaculaire ontwikkelingen die het Duitse Aan dit nummer werkten verder mee: Luuk Berends, Ton Biessels, Ard Blok, Robert Bolhuis, Marinus Dijkhuizen, voetbal gedurende de laatste tien jaar heeft doorgemaakt. Met een ongekend Esther van Etten, Mike de Geer, Darije Kalezic, Jürgen Klopp, Eva Maen- hout, Oscar Moens, Harry Oomen, René Roord, Paul Simonis, Stijn Van- brede selectie bestaande uit veel technisch excellente spelers behoort Duitsland denbroucke, Raymond Verheijen, Hans Weggemans, Jan Zoutman, Eric tot de favorieten voor het komende EK. Dat hielden we rond het jaar 2004 nog van Zutphen voor onmogelijk. Foto’s: Archief Stichting Instituut MultiSkills, Gert Bongers, Holvoet Karl SVZW/Waro, Pro Shots, VI Images, WHUFC

Onze ooster- Redactie-adres: buren tonen De Voetbaltrainer, Postbus 340 - 8901 BC Leeuwarden aan dat inno- Lay-out en productiebegeleiding: ZeeDesign, Postbus 13 - 8748 ZL Witmarsum vatie momen- Telefoon: 0517-531672 | E-mail: [email protected]

teel onont- Druk: beerlijk is, wil Veldhuis Media, Raalte men zich aan Boekbestellingen: Jolanda Bloem de top hand- Telefoon: 088-2944865 I E-mail: [email protected]

haven. Ver- Abonnementen voor Nederland: Nieuwe opgaven, adreswijzigingen en correspondentie over schillende abonnementen: disciplines Abonneeservice Eisma Businessmedia Postbus 2238 - 5600 CE Eindhoven hebben hun Telefoon: 088-2266648 | E-mail: [email protected] weg binnen Abonnementen voor België: Henk Mariman, Pontweg 35a, 9160 Lokeren (B.) Foto: Pro Shots Pro Foto: onze sport ge- Telefoon: 0499/171834 | Fax: 09/3483439 vonden en zorgen voor een verdere verdieping van het vak van voetbaltrainer. E-mail: [email protected] Deze uitgave van De Voetbaltrainer is er opnieuw een voorbeeld van. Individuele Abonnementsprijs: De Voetbaltrainer verschijnt 8 keer per jaar. De abonnementsprijs periodisering, mentale begeleiding, leerstrategieën, voedingsleer en spelersvolg- voor Nederland en België bedraagt voor jaargang 2011-2012 (loopt van juli tot juli) € 95,- incl. 6% btw en is bij vooruitbetaling systemen worden besproken. Al deze aspecten verbreden het vak. Immers, be- verschuldigd. Andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan. Opzegging dient schriftelijk en minimaal een heerst hij deze werkvelden niet zelf dan zal de trainer toch minimaal in staat maand voor het einde van de abonnementsperiode te geschieden; moeten zijn met specialisten om te gaan die hem kunnen helpen kennis over al u ontvangt een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. deze zaken op de juiste manier toe te passen. De tijden waarin een trainer als Marketing: Heleen Rodenhuis Cor van der Hart voldoende autoriteit had als hij zei: “Kom op Frits, er tegenaan. Telefoon: 088-2944863 | E-mail: [email protected]

Denk aan de huur die je aan het einde van de maand weer moet betalen!” zijn Advertentieverkoop: toch echt voorgoed voorbij. Wilma Zijlstra Eddy Hoornstra Telefoon: 088-2944847 Telefoon: 06-31768830 E-mail: [email protected] e-mail: [email protected]

Het gesprek met Klopp zette ons, op de terugweg in de auto, nog eens aan het Traffic, ZeeDesign Telefoon: 0517-531672 | Fax: 0517-531810 denken. Misschien was Duitsland, hoe zelfkritisch het zich ook heeft getoond, al- E-mail: [email protected] tijd al wel een land dat qua opleiding en visie op voetbal nadrukkelijk ‘meedeed’. Bankrelatie: Want natuurlijk liepen (en lopen!) in de Bundesliga (maar ook in andere landen!) Friesland Bank 29.80.05.298 trainers in hun trainingspak driftig gebarend langs de lijn. Maar hebben we in © 2011, Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op het verre verleden Helmut Schön, Udo Lattek, Hennes Weisweiler en Dettmar enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zon- der voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren Cramer – trainers die analyseerden, nauwelijks van de bank opstonden maar wél dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uit- gever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor hun teams met soms schitterend voetbal naar internationale successen leidden - schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die geba- seeerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden misschien ook niet wat onderschat? deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

72 73 De Voetbaltrainer 180 2011 lkamp! ste voetba Het leuk 3 dagen v.a. 25 51. p.p. Inclusief: 2 overnachtingen, 4 maaltijden en vrij gebruik van de faciliteiten op het Summercamp Voetbalkamp in Heino Iedere groep beschikt over een eigen groepshuis met een dagverblijf, slaapkamers en sanitaire gelegenheid.

Er is van alles te doen: * Zwembad * Disco * Sporthal * Midgetgolf * Sportvelden * Ponyrijden * Bioscoop * Outdoorpark * en meer, kom vrijblijvend kijken!

Summercamp Heino | Schaarshoekweg 1 8131RE Wijhe | www.Heino.nl | 0572 393 049

INTERNATIONAL INSTITUTE FOR TRAINING I.I.T.VOF OUDE BAAN 19 5854 PJ NIEUW BERGEN (L) NEDERLAND TEL 0031-(0)485 34 34 26 E-MAIL [email protected] HOMEPAGE www.toinevandegoolberg.nl

ALLROUND CURSUS WORKSHOPS CONDITIE / HERSTELTRAINER FYSIEKE TRAINER VOETBAL • Duur: 3 uur op locatie • Erkend door het NGS (35 studiepunten) • Erkende methode Betaald Voetbal • Datum, tijdstip en groepsgrootte in overleg en Korps Mariniers, Atletiekunie (8 studiepunten) - NEC-Nijmegen 1ste team • Accreditatie KNGF voor RRS/KRS/ARS/HRS/FWS • 12 avonden van 19.30 – 22.30 uur, - Feyenoord-Rotterdam 1ste team Keuze uit de thema's: ca. 50% praktijk • 4 dagdelen: • Rug Revalidatie Systeem (RRS) • Hoofdthema’s zowel voor individuele sport - Dag 1 14.00 – 21.00 uur • Kracht Revalidatie Systeem (KRS) als teamsport: - Dag 2 09.00 – 16.00 uur • Aeroob Revalidatie Systeem (ARS) - Revalidatie, conditieopbouw, kracht-, • Hoofdthema’s: • Heart Rate System (HRS) / Polar Team2 System snelheid- en uithoudingsvermogen volgens - Opbouw loopvermogen • Free-Weight System (FWS) / FitroDyne De Rehaboom® en trainingsprogramma’s - Opbouw kracht • De Rehaboom® schrijven - Transfer naar voetbal • Onderwerp naar keuze • Cursusdata of/of: • Cursus start maandag 30 januari 2012 - Cursus A 01 + 02 juni 2012 Groepsprijs per workshop op aanvraag • Cursus start dinsdag 6 maart 2012 - Cursus B 08 + 09 juni 2012 • Cursus start maandag 17 september 2012 - Cursus C 10 + 11 augustus 2012 • Locatie NSC Papendal Arnhem DOCENT • Locatie NSC Papendal te Arnhem • Cursusprijs € 375,00 TOINE VAN DE GOOLBERG, IIT • Cursusprijs € 875,00 • Fysieke trainer 1ste team Feyenoord Rotterdam seizoen 2009-2012 • Kerndocent Masteropleiding Sportfysiotherapie Avans+ te Breda / NPi

U kunt voor aanvullende informatie ook contact opnemen:

Telefoon 0485-34 34 26 www.toinevandegoolberg.nl Fax 0485-53 09 54 E-mail Mobiel 06-53 33 2678 [email protected] Van Speelstijl naarTrainingsvormen Hét Voetbalopleidingsplan De De

Voetbalople Setprijs:

Speelstijl € Voetbal Abonnees krijgen

7,5% korting i

d 49, i ngsplan www.devoetbaltra i ner.nl INCLUSIEF

- Trainer Trainer Han BergerenAndr DEEL i es Ulder Voetbalople 1 Trainings i nk i d i ngsplan www.devoetbaltra INCLUSIEF i ner.nl vormen Han BergerenAndr DEEL

INCLUSIEF

2 30%

i es Ulder KORTING Keukentafel Coach aande www.multiskills.nl Actiecode: 0000090187858 ISBN: 9789076106199 bij deboekhandel Kortingsbon uitknippeneninleveren Geldig: 15/09/2011-15/12/2011 Actieprijs: i nk Online Bestellen devoetbaltrainer.nl Woont uinBelgië?Bestel danvia: Ga naardenieuwewebshopop: Veilig bestellen ensnelinhuis? voor Deze boekenzijnooklosverkrijgbaar, metDVD, betaald voetbal. DVD, waarop geanalyseerde fragmenten staanuithet In beideboeken wordt diversemalen verwezen naarde en AndriesUlderinkhieraan invulling. en werkzaamhedenbijdiverseclubsgevenHanBerger technisch jeugdbeleid.Aandehandvan hunervaringen middel bijdeinvoeringvan eengestructureerd voetbal- De boeken ‘Voetbalopleidingsplan: Speelstijl’en ‘Voetbal € 29,- perstuk opleidings € plan: Trainingsvormen’ zijnhét 12,57 Normale prijs: € marimanfootball.be devoetbaltrainer.nl 17,95 hulp- B✃ ON  

 

COACHES BETAALD VOETBAL

 


  

  

De CBV wil zich manifesteren als een vaste bij discussies met andere entiteiten in het Trainer/coaches, allen werkzaam in het en betrouwbare waarde in de wereld van Betaald Voetbal. Door deze stelling wordt Betaald Voetbal in Nederland of in het het Betaald Voetbal. Ze wil een volwaardig vastgesteld dat het voetbal in zijn totaliteit buitenland zijn lid van de CBV. Dat is een gesprekspartner zijn van de KNVB en andere belangrijker is dan de individuele belangen score van ruim 98%, een percentage om belangenorganisaties. Ze biedt zich aan als van spelers, trainers, scheidsrechters en zeer trots op te zijn! adviesorgaan voor overheid en bedrijfsleven andere professionals. Natuurlijk is het ook en als goed belangen behartiger van haar zo, dat wanneer het goed gaat met het Het CBV-kantoor is gevestigd leden en haar sponsors. Nederlandse voetbal, het ook goed gaat in Zwolle. met alle mensen die in de voetballerij MISSIE CBV werkzaam zijn. Dan is er voldoende De CBV vertegenwoordigt haar leden in werkgelegenheid en veel vraag naar in diverse organisaties ten behoeve van Nederland opgeleide Trainer/coaches. de professionaliteit en het verder professionaliseren van het vak Naast het verhogen van de kwaliteit van CBV trainer/ coach Betaald Voetbal. het voetbal heeft de CBV nog twee Postbus 1 8000 AA Zwolle doelstellingen. Het behartigen van de Bezoekadres: DE CBV, DE VAKVERENIGING VOOR DE belangen van haar leden en het vergroten Hogeland 10 8024 AZ Zwolle PROFESSIONELE TRAINER/COACH! van het imago van het vak Trainer/coach. Telefoon: 088 850 8610 Bij de CBV gaat het in de eerste plaats om Dat vele Trainer/coaches het daarmee Fax 088 850 8613 de kwaliteit van het voetbal te verhogen. eens zijn wordt bevestigd door het E-mail: [email protected] Als uitgangspunt is dit uitermate belangrijk ledenaantal van de CBV. Meer dan 460 Website: www.coachesbv.nl

Onze partners De 5 voordelen van De VoetbalTrainer Als abonnee van De Voetbaltrainer profiteert u direct van vele voordelen.

DeVoetbalTrainer 178 28e JAARGANG | JUNI 2011 | www.devoetbaltrainer.nl nummer

Ronald Koeman analyseert de finale De Voetbaltrainer, het

Trainerscongres: Inclusief nieuw katern Trainingsdemonstraties en workshops vakblad voor en door

Tactiek: ‘De Jeugdvoetbaltrainer’. Het vierkant op het middenveld coaches 8 x per jaar op

Oranje Onder 17: Beïnvloeden van De JeugdVoetbalTrainer Tekst: Gino van den Broecke De JeugdVoetbalTrainer voetballers de mat.

Nick van Aart, keeperstrainer bij AZ Indirect gevaar Een van de eindtermen waarop de keepers van de Middenkatern: onderbouw en met name bovenbouw bij AZ Alk- maar worden beoordeeld is bijvoorbeeld INDIRECT De JeugdVoetbalTrainer Gevaar. De keeper moet de bal kunnen onderschep- ‘Teamtrainer pen bij indirect gevaar, zoals bij voorzetten en steekballen. Nick van Aart: “Het zogenoemde indirect gevaar fase 4 is een eindterm waarop we keepers beoordelen én ook situatief trainen. Daar gebruiken we verschillen- De JeugdVoetbalTrainer 1 1e JAARGANG | JUNI 2011 | www.devoetbaltrainer.nl moet er ook voor de vormen voor. Indraaiende en wegdraaiende voor- nummer zetten, hoge strakke ballen, lage voorzetten en ga zo maar door. We proberen onze keepers daarin zo goed mogelijk voor te bereiden op situaties zoals die zich in de wedstrijd kunnen voordoen. Enkele voor- keeper zijn’ beeldvormen daarvan zijn de trainingsvormen 1, 2 en 3. Daarbij wordt geïsoleerd getraind met keepers en verder uitgebouwd naar positie- en partijvormen. Dit is een manier van trainen die we binnen AZ suc- FC Twente jeugd Een goed WK van Maarten Stekelenburg deed de angst voor een waardige cesvol toepassen. Elementen zoals voetenwerk, Vierkant op het middenveld

coaching, timing, techniek en een goede spelvoort- A-jeugd Maik Angenent opvolging van Edwin van der Sar vorige zomer definitief verdwijnen. Maar zetting komen daarbij ruimschoots aan de orde.” B-jeugd Marco Baars en Bart van Rooijen C-jeugd ³ hebben we verder nog veel jonge en vooral goede keepers rondlopen in het Jeroen van der Geest

D-jeugd topvoetbal? De kenners verbazen zich over het grote aantal buitenlandse Ton van der Leeden keepers op de Nederlandse velden. Waar ligt nou de oorzaak? Volgens keeperstrainer en keepersscout Nick van Aart (34) van AZ Alkmaar zit het ages

hem vooral in de opleiding bij jeugdkeepers én de hoge eisen die aan de m leid in Nederland is hier vaak een ge- volg van. Ook omdat coaches denken

moderne keeper worden gesteld. VI Foto: I te weinig kennis over de keeper te hebben. Ik vind dat wel erg gemakke- lijk gedacht. Die coach moet er ook Een keeper moet kunnen meevoetbal- Keuzes van hoofdtrainers zijn vaak De wedstrijd is daarom binnen AZ onze keepers met techniek als voor- en dan zinvol zijn, maar het heeft voor zijn keepers zijn. Vaak hoor je len, goed zijn bij hoge ballen, de tus- gericht op de korte termijn, maar er ook altijd leidend om spelers op de naamste uitgangspunt.” toch meer effect wanneer de linksbui- dat ze daar ‘geen verstand van heb- senruimte goed kunnen bespelen, zijn niet veel hoofdtrainers die een juiste manier voor te bereiden en te ten of de aanvallende middenvelder ben’ of ‘vraag maar aan de keepers- goed kunnen trappen, atletisch en jonge keeper de kans geven in het trainen, zo ook de keeper. Waar in de Eigen visie de ballen op of voor het doel brengt trainer’. Dat is in mijn ogen onzin, snel zijn, leiderschapskwaliteiten be- eerste elftal. Ze kiezen in het alge- jongste jeugd de aandacht voorname- In De Voetbaltrainer hebben al eerder zoals in de wedstrijd ook het geval is. zéker bij een profclub. Daar moet de zitten én hij moet toch ook nog een meen voor meer zekerheid door een lijk is gericht op de techniek van het onder meer Frans Hoek, Maarten Arts Op die manier wedstrijdsituaties na- trainer/coach iedereen van informatie bal kunnen tegenhouden. keeper te selecteren op basis van er- keepen, daar ziet men naarmate een en Edwin Susebeek een eigen filosofie bootsen heeft voor keepers op jonge en nuttige tips kunnen voorzien. Bin- Nick van Aart: “Al komt dat tegenhou- varing in plaats van potentie. Dus keeper langer in de opleiding zit de over het opleiden van keepers voor maar ook op latere leeftijd vaak veel nen AZ besteden we daar met onze den van de bal soms helemaal onder- moet er voor een jonge talentvolle verschuiving steeds verder gaan naar het voetlicht gebracht. Ook Van Aart meer effect. Ze leren zo een wedstrijd teamcoaches heel veel aandacht aan. aan het rijtje, lijkt het wel. Voor mij is keeper een op maat gemaakt plan tactiek en wedstrijdsituaties. Bij de E- heeft als voormalig (jeugd)keeper van of situatie ‘lezen’ en daarop anticipe- Hoe? Door met hen te praten over dat echter nog altijd basistaak nummer worden samengesteld, waarmee hij pupil trainen we niet specifiek op bij- Ajax en AZ, met zijn tien jaar erva- ren. Het probleem is echter dat voor situaties in de wedstrijd, waar in hun 1. Wat eveneens in mijn ogen van groot zich uiteindelijk kan doorontwikkelen voorbeeld flankballen want die ko- ring als teamtrainer en keeperstrai- deze situatieve trainingen trainers ogen keepers aan moeten voldoen, en belang is, is het mentale aspect dat bij tot keeper van het 1e team. Hoe ga je men daar nog niet veel voor. Wel le- ner/scout, een eigen visie ontwikkeld hun veldspelers vaak niet lenen. Ze uiteraard ook hoe zij daar als coaches · een keeper hoort. Het is mede daar- bijvoorbeeld om met een jonge ta- ren we de functionele handelingen als het om keepers gaat. nemen de keeper mee in het geheel mee omgaan.” door dat keepers op latere leeftijd hun lentvolle A-junior die gaat aansluiten die belangrijk zijn en veel voorkomen Nick van Aart: “De wedstrijd moet het van de training met alle beperkingen beste niveau halen. Ze zijn dan beter bij de selectie? Wat en hoe wil je ver- per leeftijdscategorie bij Balbezit, In- uitgangspunt zijn. Geïsoleerd trainen qua coaching en training van keepers Ontwikkelingsplan bestand tegen bepaalde druk tijdens der ontwikkelen in trainingen en direct gevaar en Direct gevaar. Die is leuk, links en rechts tien ballen in tot gevolg. Nick van Aart: “We hebben binnen de wedstrijden. Het mentale aspect, erva- wedstrijden en op welk niveau gaat vaardigheden maken we met leuke de hoek schieten en de keeper laten Dat er volgens de ‘kenners’ te weinig AZ Jeugdopleiding een zogenaamd ring en persoonlijkheid is belangrijk. hij zijn wedstrijden spelen? technische vormen begrijpbaar voor werken. Natuurlijk kan dat ook zo nu echte keeperstalenten worden opge- Ontwikkelingsplan beschreven. Daar- Onbeperkt toegang tot de online www.devoetbaltrainer.nl 32 33 De Voetbaltrainer 179 2011 mediatheek met € 20,- korting. ¿

Altijd 7,5% korting op alle producten uit de Voetbaltrainer webshop.

»

Nieuw! Vanaf 15 november ´ 2011 toegang tot Talento, hét online spelersvolgsysteem.

Nog geen abonnee? Ga naar devoetbaltrainer.nl www.devoetbaltrainer.nl/abonnementen