Strategia Rozwoju Gminy Tarczyn

opracowana przez:

PPUH „BaSz” przy współpracy

Urzędu Gminy Tarczyn

Tarczyn 2001

SPIS TREŚCI

Spis treści str. 2 Założenia i cel opracowania Strategii Rozwoju Gminy str. 4 I. Gmina Tarczyn str. 6 1.1. Historia gminy Tarczyn str. 7 1.2. Informacje ogólne o gminie str. 7 1.3. Położenie i środowisko przyrodnicze gminy str. 7 1.4. Samorząd Gminy str. 8 1.5. Działalność samorządu gminy w latach 1990-2000 str. 11 II. Diagnoza stanu sfery społecznej str. 26 2.1. Ludność str. 26 2.2. Oświata str. 32 2.3. Służba zdrowia str. 35 2.4. Mieszkalnictwo str. 37 2.5. Kultura str. 39 2.6. Opieka społeczna str. 43 2.7. Bezpieczeństwo publiczne str. 45 2.8. Sport, turystyka, rekreacja str. 48 2.9. Aktywność społeczna str. 48 III. Diagnoza stanu infrastruktury technicznej str. 49 3.1. Zaopatrzenie w wodę str. 49 3.2. Kanalizacja str. 54 3.3. Sieć gazownicza str. 59 3.4. Zaopatrzenie w ciepło str. 61 3.5. Energetyka str. 62 3.6. Gospodarka odpadami str. 65 3.7. Komunikacja str. 65 3.8. Telefonizacja str. 70 IV. Diagnoza stanu sfery gospodarczej str. 73 4.1. Przemysł str. 73 4.2. Rolnictwo i leśnictwo str. 73 4.3. Aktywność gospodarcza mieszkańców gminy str. 82 4.3.1. Handel str. 84 4.3.2. Usługi str. 85 4.3.3. Gastronomia str. 85 4.4. Banki str. 85 4.5. Struktura zatrudnienia str. 86

V. Diagnoza stanu środowiska str. 89 5.1. Ochrona powietrza str. 89 5.2. Ochrona wód str. 90 5.3. Ochrona przyrody str. 92 5.4. Eksploatacja złóż kopalin str. 91 VI. Raport z „Sesji Planowania Strategicznego” str. 92 6.1. Geneza i zakres Raportu z Sesji Planowania Strategicznego str. 92 6.2. Geneza i zakres Raportu z Młodzieżowej Sesji Planowania Strategicznego str. 103 VII. Analiza zasobów gminy str. 113 VIII. Misja oraz cele strategiczne i cele operacyjne Gminy str. 116 IX. Optymalne kierunki rozwoju gminy str. 137 9.1. Sfera społeczna str. 137 9.2. Infrastruktura techniczna str. 138 9.3. Sfera gospodarcza str. 138 9.4. Ekologia str. 139 X. Harmonogramy realizacyjne najważniejszych zadań str. 140 XI. Zestawienie oczekiwanych efektów długofalowych realizacji strategii str. 164

CZĘŚĆ II

Plan zadań Gminy Tarczyn do roku 2017

ZAŁOŻENIA I CEL OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY

Rozpoczynając proces planowania strategicznego w gminie musimy odpowiedzieć sobie na pytanie co rozumiemy przez planowanie strategiczne i dlaczego jest ono gminie potrzebne. Większość gmin posiada plany rozwojowe w poszczególnych dziedzinach życia społecznego, jednak kolejność i zakres ich wdrażania zależy zwykle od nacisków różnych grup czy możliwości pozyskania środków na określony typ zadań. Ponieważ praktycznie każdy samorząd ma w swoim budżecie za mało środków w stosunku do potrzeb, zachodzi więc konieczność określenia priorytetów w taki sposób, aby osiągnąć możliwie najlepszą efektywność wydatkowanych środków.

Proces planowania strategicznego należy rozpoczęć od dokładnej analizy stanu gminy w podstawowych sferach życia społecznego. Wnioski z przeprowadzonej diagnozy powinny stanowić punkt wyjścia do określenia mocnych i słabych stron gminy a następnie zdefiniowania wynikających z nich szans i zagrożeń. Można w ten sposób wyznaczyć obszary priorytetowe oparte na mocnych stronach gminy i dla tych obszarów określić strategiczne cele i zadania. Proces ten powinien mieć charakter ciągły - niezbędny jest bieżący monitoring i ocena wdrażania planów strategicznych. Pozwala to na wprowadzanie we właściwym czasie korekt i poprawek w programach realizacyjnych.

Ważnym aspektem planowania strategicznego jest możliwie szeroka konsultacja społeczna planowanych rozwiązań. Im większa grupa mieszkańców gminy jest zaangażowana w proces planowania, tym łatwiej w przyszłości wprowadzać w życie wnioski wynikające ze strategii. Ponadto doświadczenie i znajomość problemów gminy stanowi najcenniejsze źródło informacji o lokalnych potrzebach i dążeniach.

I GMINA TARCZYN

1.1. Historia Gminy Tarczyn Pierwsze wzmianki o wsi Tarczyn i znajdującym się tam kościele parafialnym pochodzą z XII wieku. W wieku XIII Tarczyn był jedną z siedzib książąt mazowieckich, o czym może świadczyć dokument wystawiony przez księcia czerskiego Konrada II w 1284 roku. W roku 1355 książę Kazimierz I nadał osadzie prawa miejskie (magdeburskie). W wiekach późniejszych Tarczyn stanowił uposażenie proboszcza kapituły warszawskiej. W roku 1490 i 1506 odbyły się tu zjazdy szlachty mazowieckiej. W XVI wieku utworzone zostało województwo mazowieckie, składające się z 10 ziem i 26 powiatów. Ziemia warszawska obejmowała 3 powiaty – warszawski, błoński i tarczyński. Taki podział administracyjny funkcjonował do rozbiorów. W wieku XIX nastąpił znaczący rozwój gospodarczy miasta, związany m.in. z przebudową i unowocześnieniem traktu z Warszawy do Grójca. Ukaz carski z 1865 roku pozbawił Tarczyn praw miejskich. I i II wojna światowa przyniosły Tarczynowi znaczne straty, zarówno dotyczące liczby mieszkańców, jak i zabudowy. Po 1945 roku pełnił funkcję lokalnego ośrodka handlowo-usługowego, obecnie jest siedzibą Władz Gminy.

1.2. Informacje ogólne o gminie

Gmina Tarczyn położona jest w południowej części województwa mazowieckiego, w powiecie grójeckim. Graniczy z gminami: Żabia Wola (powiat grodziski), Nadarzyn (powiat pruszkowski), Lesznowola, Piaseczno, Prażmów (powiat piaseczyński) oraz Pniewy i Grójec (powiat grójecki). Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 7 Warszawa – Kraków oraz dwutorowa

linia kolejowa Skierniewice - Łuków. Gmina podzielona jest na 36 sołectw i liczy 9977 mieszkańców (stan na dzień 01.01.2001). Powierzchnia ogólna gminy wynosi 11415 ha, z czego 74,7% stanowią użytki rolne a 16,6% lasy. Znaczną powierzchnię użytków rolnych (19,7%) stanowią sady – gmina klasyfikowana jest jako rolniczo-sadownicza. 49% gruntów ornych to ziemie klasy III i IV, 51% ziemie klas V VI. W gminie znajdują się 4 szkoły podstawowe (w Tarczynie, Pracach Małych, Pamiątce i Suchostrudze), gimnazjum w Tarczynie i dwa przedszkola (Tarczyn, Jeziorzany). Ośrodek Zdrowia, Ośrodek Pomocy Społecznej, Dom Kultury, Biblioteka i Komisariat Policji zlokalizowane są w Tarczynie.

1.3. Położenie i środowisko przyrodnicze gminy

Gmina Tarczyn położona jest na pograniczu Równiny Łowicko – Błońskiej, Równiny Warszawskiej i Wysoczyzny Rawskiej. Przez centrum gminy przepływa rzeka Tarczynka (zasilająca położone na południe od Tarczyna stawy rybne), wschodnią granicę stanowi rzeka Jeziorka. Lasy – tworzące trzy kompleksy – znajdują się w sołectwach Prace Duże, Księżak oraz przy granicy gminy Pniewy. Na terenie gminy występują znaczne zasoby jurajskich wód podziemnych. Średnie roczne opady atmosferyczne wahają się w granicach od 450 do 600 mm. Średnia roczna temperatura wynosi około +80C, długość okresu wegetacyjnego wynosi około 210 dni. Część obszaru gminy należy do Chojnowskiego Parku Krajobrazowego.

1.4. Samorząd Gminy

W wyniku wyborów samorządowych do Rady Gminy kadencji 1998 –2002 weszły następujące osoby:

1. Zbigniew Bąkowski 2. Stanisław Bęczkowski 3. Mieczysław Brodniewicz 4. Jan Cyngot – Przewodniczący Rady Gminy 5. Jerzy Dębski 6. Ryszard Domański 7. Danuta Dziembowska 8. Mirosław Faliszewski 9. Dariusz Galicz 10. Jerzy Malewski 11. Stanisław Małczyński 12. Ewa Michalczak 13. Marek Młynarczyk 14. Krzysztof Olczak 15. Zofia Perzyna 16. Bogdan Pałka 17. Jolanta Rutka – Z-ca Przewodniczącego Rady Gminy 18. Ryszard Surała 19. Barbara Węgrowska 20. Hanna Wołkiewicz

Zarząd Gminy Tarczyn 1. Danuta Dziembowska – Wójt Gminy – Przewodnicząca Zarządu Gminy 2. Zbigniew Bąkowski – Z-ca Wójta – Z-ca Przewodniczącego Zarządu 3. Barbara Węgrowska – Członek Zarządu 4. Jerzy Malewski – Członek Zarządu 5. Krzysztof Olczak – Członek Zarządu 6. Ryszard Domański – Członek Zarządu

Komisja Budżetu i Finansów 1. Jan Cyngot – Przewodniczący Komisji 2. Bogdan Pałka 3. Krzysztof Olczak 4. Jolanta Rutka 5. Ryszard Surała 6. Dariusz Galicz 7. Hanna Wołkiewicz 8. Zbigniew Bąkowski

Komisja Rozwoju, Rolnictwa i Planowania Przestrzennego 1. Stanisław Małczyński – Przewodniczący Komisji 2. Dariusz Galicz 3. Marek Młynarczyk 4. Jerzy Dębski 5. Zbigniew Bąkowski 6. Ryszard Domański 7. Krzysztof Olczak 8. Barbara Węgrowska 9. Zofia Perzyna

Komisja Opieki Socjalnej i Zdrowia 1. Bogdan Pałka – Przewodniczący Komisji 2. Jolanta Rutka 3. Danuta Dziembowska 4. Jerzy Malewski 5. Mieczysław Brodniewicz 6. Ryszard Domański 7. Ryszard Surała 8. Mirosław Faliszewski 9. Marek Młynarczyk

Komisja Oświaty i Kultury 1. Ewa Michalczak – Przewodnicząca Komisji 2. Hanna Wołkiewicz 3. Stanisław Bęczkowski 4. Jan Cyngot 5. Jerzy Dębski 6. Danuta Dziembowska 7. Mirosław Faliszewski 8. Ryszard Ozimek 9. Barbara Węgrowska

Komisja Rewizyjna 1. Stanisław Bęczkowski – Przewodniczący Komisji 2. Zofia Perzyna 3. Stanisław Małczyński 4. Mieczysław Brodniewicz 5. Ryszard Surała

1.5. Działalność samorządu gminy w latach 1990 – 2000

Na potrzeby niniejszego opracowania działalność samorządu gminy Tarczyn zostanie przedstawiona przez prezentację realizacji budżetów gminy oraz głównych inwestycji w latach 1990 – 2000.

Wykonanie dochodów budżetu Gminy Tarczyn wg ważniejszych źródeł:

DOCHODY

L.P Źródła pochodzenia 1990 % 1. Środki otrzymane z budżetu 1689,1 0,13 centralnego 2. Środki otrzymane z budżetu 375591,9 28,36 wojewódzkiego 3. Dochody z majątku gminy 10485,4 0,79 4. Podatki i opłaty 936669,1 70,72 RAZEM 1324435,5 100

W roku 1991 zmieniła się klasyfikacja budżetowa. Dochody wg nowej klasyfikacji zamieszczono w poniższych tabelach.

L.P Źródła pochodzenia 1991 % 1992 % 1993 % 1. Subwencja ogólna z budżetu 91712,4 5,39 504874,6 21,34 888399,2 26,80 2. Dotacja celowa na zadania 26850,6 1,58 95638,8 4,04 144470,2 4,36 zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie 365149,4 21,46 96375,5 4,07 0 0,00 własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie 0 0,00 0 0,00 50000 1,51 inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 40843,3 2,40 101372,7 4,28 111456,7 3,36 6. Podatki i opłaty 1176644,1 69,17 1567534 66,26 2120259,5 63,97 RAZEM 1701199,8 100 2365795,6 100 3314585,6 100

Struktura dochodów budżetu

16000000

14000000 Podatki i opłaty

12000000

Dochody z majątku gminy

10000000

Dotacja na dofinansowanie

z inwestycji

ł 8000000

Dotacja na dofinansowanie 6000000 własnych zadań bieżących

Dotacja celowa na 4000000 zadania zlecone

2000000 Subwencja ogólna z budżetu

0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 plan

L.P Źródła pochodzenia 1994 % 1995 % 1996 % 1. Subwencja ogólna z budżetu 1255250,7 25,88 1568339 23,00 2193178 26,92 2. Dotacja celowa na zadania 366085,5 7,55 374172 5,49 385316 4,73 zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie 0 0,00 15016 0,22 174427 2,14 własnych zadań bieżących

4. Dotacja na dofinansowanie 164600 3,39 520000 7,63 110000 1,35 inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 111678,1 2,30 228677 3,35 461755 5,67 6. Podatki i opłaty 2952392,4 60,87 4111625 60,31 4823206 59,20 RAZEM 4850006,7 100 6817829 100 8147882 100

L.P Źródła pochodzenia 1997 % 1998 % 1999 % 1. Subwencja ogólna z budżetu 2707725 25,02 3359230 27,62 3862715 27,66 2. Dotacja celowa na zadania 632570 5,84 667760 5,49 640611 4,59 zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie 74565 0,69 76107 0,63 72068 0,52 własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie 150000 1,39 110000 0,90 0 0,00 inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 513495 4,74 814053 6,69 1316559 9,43 6. Podatki i opłaty 6746038 62,32 7135598 58,67 8071827 57,81 RAZEM 10824393 100 12162748 100 13963780 100

L.P Źródła pochodzenia 2000 % 2001 plan %

1. Subwencja ogólna z budżetu 4345712 32,11 4260027 31,60 2. Dotacja celowa na zadania 511591 3,78 467188 3,47 zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie 220439 1,63 54460 0,40 własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie 0 0,00 80000 0,59 inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 1069285 7,90 1028500 7,63 6. Podatki i opłaty 7387372 54,58 7590885 56,31 RAZEM 13534399 100 13481060 100 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Udział dochodów własnych w dochodach ogółem

80,0

70,0

60,0

50,0

% 40,0

30,0

20,0

10,0

0,0 Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów ś Powiat łę rednia) dów ż y

• Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Dochód budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca

1600,0

1400,0

1200,0

1000,0 z

ł 800,0

600,0

400,0

200,0

0,0 Chynów G Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Grójec M Nowe Miasto W Belsk Du B ś Powiat łę o o r a e s g d r d z k i ó e n c a w l i z n a y i ) c n ż a y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

WYDATKI

1990 Dział kwota %budżet inwestycje % Rolnictwo 9194,8 1,09 Leśnictwo 1107,7 0,13 Transport 0 0,00 Łączność 0 0,00 Handel 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 51126,6 6,04 komunalna Gospodarka 1487 0,18 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 334918,8 39,58 wychowanie Kultura i sztuka 0 0,00 Ochrona zdrowia 3799,1 0,45 Opieka społeczna 21259,5 2,51 Finanse 600 0,07 Różna działalność 20 0,00 Administracja 99371,5 11,74 państwowa i samorządowa Różne rozliczenia 1714,8 0,20 Inwestycje i 321530,9 38,00 321530,9 100 remonty kapitalne Razem 846130,7 100 321530,9 38,00

Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1990:

- budowa ul. Warszawskiej w Tarczynie - budowa drogi Jeziorzany – Świętochów - budowa chodników w Tarczynie - budowa targowiska - remont mostu we wsi Komorniki - budowa wodociągów w Tarczynie (zadanie I) - remonty kapitalne budynków OSP w Tarczynie, Suchodole i Kotorydzu

1991 1992 Dział kwota %budżet inwestycje % kwota %budżet inwestycje %

Rolnictwo 24986,9 1,77 9377,9 0,45 Leśnictwo 264,9 0,02 0 0,00 Transport 0 0,00 0 0,00 Łączność 0 0,00 0 0,00 Handel 0 0,00 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 540686,9 38,35 270000 49,94 769086,9 36,93 402674,1 52,36 komunalna Gospodarka 20546 1,46 44739,8 2,15 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 571553,2 40,54 830778,8 39,89 wychowanie Kultura i sztuka 28000 1,99 32500 1,56 Ochrona zdrowia 0 0,00 7000 0,34 Opieka społeczna 51869,1 3,68 76053,4 3,65 Kultura fizyczna i 0 0,00 0 0,00 sport Różna działalność 801,5 0,06 8800 0,42 Administracja 171134,7 12,14 304492,1 14,62 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 0 0,00 0 0,00 publiczne Różne rozliczenia 0 0,00 0 0,00 Urzędy 0 0,00 0 0,00 naczelnych organów władz kontroli i sądownictwa Razem 1409843,2 100 270000 19,15 2082828,9 100 402674,1 19,33

Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1991:

- budowa wodociągów w Tarczynie (zadanie I i II) - budowa zbiornika wieżowego w Tarczynie

Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1992:

- budowa drogi we wsi Kawęczyn - wykup terenów pod inwestycje gminne - budowa wodociągów w Tarczynie (zadanie II) - budowa zbiornika wieżowego w Tarczynie (kontynuacja)

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem

25000000

20000000

15000000 inwestycje ł z 10000000 pozostałe wydatki

5000000

0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001-plan

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w dziale rolnictwo

1600000

1400000

1200000

1000000 inwestycje 800000 pozostałe wydatki 600000

400000

200000

0 1991 1992 1 1 1 1996 1 1 1 2000 2 0 9 9 9 9 9 9 0 9 9 9 9 9 9 1 3 4 5 7 8 9 - p l a n

1993 1994

Dział kwota %budżet inwestycje % kwota %budżet inwestycje %

Rolnictwo 9300 0,28 368039,5 7,48 357100 97,03 Leśnictwo 0 0,00 0 0,00 Transport 0 0,00 0 0,00 Łączność 0 0,00 0 0,00 Handel 0 0,00 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 1374629,2 40,86 716420 52,12 1459042,9 29,66 744000 50,99 komunalna Gospodarka 90185 2,68 78019,6 1,59 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 1219711,9 36,26 1730103,5 35,16 154000 8,90 wychowanie Kultura i sztuka 58500 1,74 99135 2,01 Ochrona zdrowia 13526 0,40 21086,2 0,43 Opieka społeczna 141039,1 4,19 339430,6 6,90 Kultura fizyczna i 0 0,00 0 0,00 sport Różna działalność 2942,2 0,09 0 0,00 Administracja 454155 13,50 612690,1 12,45 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 0 0,00 212500 4,32 publiczne Różne rozliczenia 0 0,00 0 0,00 Urzędy 0 0,00 0 0,00 naczelnych organów władz kontroli i sądownictwa Razem 3363988,4 100 716420 21,30 4920047,4 100 1255100 25,51

Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1993: - budowa wodociągu we wsi Kotorydz i Tarczyn - budowa drogi we wsi Many - wykup terenów pod budowę szkoły, osiedla mieszkaniowego, oczyszczalni ścieków - opracowanie dokumentacji technicznej na budowę wodociągów, kanalizacji, budynku Policji, sali gimnastycznej przy szkole w Pamiątce - zakup samochodu Nysa

Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1994: - budowa budynku Policji - budowa sali gimnastycznej przy szkole w Pamiątce - budowa infrastruktury osiedla Ustronie II - budowa drogi we wsi Many i ul. Skośnej w Tarczynie - zakup materiałów na budowę kanalizacji i przepompowni ścieków - budowa wodociągów: Kotorydz – Tarczyn, Tarczyn II 1995 1996

Dział kwota %budżet inwestycje % kwota %budżet inwestycje %

Rolnictwo 643926 9,77 630000 97,84 395025 5,13 374102 94,70 Leśnictwo 0 0,00 0 0,00 Transport 291000 4,41 291000 100,00 90056 1,17 90056 100,00 Łączność 0 0,00 0 0,00 Handel 0 0,00 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 1635767 24,81 599800 36,67 2267240 29,45 1061280 46,81 komunalna Gospodarka 81229 1,23 105488 1,37 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 2536789 38,47 364000 14,35 2847148 36,98 216110 7,59 wychowanie Kultura i sztuka 152999 2,32 193400 2,51 Ochrona zdrowia 16772 0,25 41250 0,54 Opieka społeczna 360546 5,47 10000 2,77 482374 6,27 Kultura fizyczna i 4076 0,06 9732 0,13 sport Różna działalność 0 0,00 8867 0,12 Administracja 833329 12,64 1154143 14,99 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 35000 0,53 35000 100,00 103134 1,34 103134 100,00 publiczne Różne rozliczenia 2199 0,03 0 0,00 Urzędy 0 0,00 851 0,01 naczelnych org. władz kontr. i sąd. Razem 6593632 100 1929800 29,27 7698708 100 1844682 23,96 Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1995: - budowa wodociągów: Grzędy – Wola Przypkowska, Kotorydz, ul. Błońska, Józefowice, Ruda - budowa dróg: Jeziorzany–Świętochów, Leśna Polana–Prace Duże, Tarczyn- Janówek - budowa sali gimnastycznej przy szkole w Pamiątce (kontynuacja) - budowa przepompowni i kanalizacji (kontynuacja) - budowa budynku Policji (kontynuacja) - zakup komputerów Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1996: - budowa budynku Policji (kontynuacja) - budowa sali gimnastycznej przy szkole w Pamiątce (kontynuacja) - budowa wodociągów w Tarczynie (ul. Ogrodowa, oś. Ustronie), Tarczyn-Kotorydz - modernizacja drogi Rembertów – Cieśle - budowa kanalizacji Tarczyn III - budowa chodnika przy ul. Grójeckiej w Tarczynie - budowa przepompowni - opracowanie projektu drogi Prace Duże – Racibory

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w dziale gospodatka komunalna

4000000 3500000 3000000 2500000 inwestycje ł 2000000 z 1500000 pozostałe wydatki 1000000 500000 0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001-plan

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w dziale oświata

12000000

10000000

8000000 inwestycje z

ł pozostałe wydatki 6000000

4000000

2000000

0 1991 1 1 1 1995 1 1997 1 1999 2 2001-plan 9 9 9 9 9 0 9 9 9 9 9 0 2 3 4 6 8 0

1997 1998

Dział kwota %budżet inwestycje % kwota %budżet inwestycje %

Rolnictwo 1422609 13,74 1405726 98,81 1220274 10,38 1210274 99,18 Leśnictwo 0 0,00 0 0,00 Transport 403000 3,89 403000 100,00 710310 6,04 50000 7,04 Łączność 0 0,00 0 0,00 Handel 0 0,00 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 2007681 19,39 628624 31,31 2122107 18,05 721826 34,01 komunalna Gospodarka 215175 2,08 111500 51,82 154056 1,31 5450 3,54 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 3293925 31,82 86100 2,61 4598582 39,11 615941 13,39 wychowanie Kultura i sztuka 230000 2,22 284000 2,42 Ochrona zdrowia 41006 0,40 40796 0,35 Opieka społeczna 646967 6,25 27830 4,30 706820 6,01 Kultura fizyczna i 15958 0,15 17405 0,15 sport Różna działalność 3635 0,04 1000 0,01 Administracja 1542443 14,90 1885025 16,03 32169 1,71 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 497220 4,80 497220 100,00 0 0,00 publiczne Różne rozliczenia 0 0,00 0 0,00 Urzędy 33306 0,32 16611 0,14 naczelnych organów władz kontroli i sądownictwa Razem 10352925 100 3160000 30,52 11756986 100 2635660 22,42 Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1997: - budowa budynku Policji - budowa wodociągów: Józefowice, Ruda, Prace Małe, Marylka, Tarczyn, Tarczyn – Kotorydz, Przypki, Księżak - budowa sieci kanalizacyjnej z przykanalikami w Tarczynie - budowa ul. Oszkiela w Tarczynie - zakup samochodu Star dla OSP w Tarczynie i Polonez Caro dla GOPS Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1998: - budowa wodociągów we wsi Komorniki, Ruda, Prace Małe, Gładków, Tarczyn, Przypki, Księżak, Józefowice, Marylka, Kotorydz, Korzeniówka - budowa sieci kanalizacyjnej z przykanalikami w Tarczynie - budowa drogi we wsi Many - budowa sali gimnastycznej przy szkole w Suchostrudze - budowa kotłowni przy szkole w Pamiątce - projekt budowy szkoły w Tarczynie - zakup sprzętu dla OSP - komputeryzacja Urzędu Gminy 1999 2000

Dział kwota %budżet inwestycje % kwota %budżet inwestycje %

Rolnictwo 881730 6,86 875811 99,33 668677 4,25 666231 99,63 Leśnictwo 0 0,00 0 0,00 Transport 263210 2,05 262 0,10 768839 4,88 0,00 Łączność 0 0,00 0 0,00 Handel 0 0,00 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 3599113 28,02 1955358 54,33 2108687 13,39 266308 12,63 komunalna Gospodarka 460749 3,59 9760 2,12 476941 3,03 22998 4,82 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 4665730 36,32 164932 3,53 8471321 53,81 3122296 36,86 wychowanie Kultura i sztuka 296600 2,31 331108 2,10 Ochrona zdrowia 47158 0,37 151308 0,96 4965 3,28 Opieka społeczna 730374 5,69 597024 3,79 Kultura fizyczna i 13217 0,10 7953 0,05 sport Różna działalność 500 0,00 7126 0,05 Administracja 1884418 14,67 57792 3,07 2129650 13,53 28113 1,32 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 500 0,00 7000 0,04 6000 85,71 publiczne Różne rozliczenia 0 0,00 0 0,00 Urzędy nacz. 2635 0,02 17843 0,11 organów władz kontroli i sąd. Razem 12845934 100 3063915 23,85 15743477 100 4116911 26,15 Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 1999: - budowa wodociągów we wsiach: Marylka, Korzeniówka, Prace Duże, Leśna Polana, Tarczyn ul. Postępu - wykonanie planu przebudowy wysypiska w Jeżewicach - udział w zakupie samochodu ciężarowego dla OSP w Tarczynie - budowa kanalizacji w ul. Niecałej w Tarczynie - opracowanie dokumentacji na budowę gimnazjum w Tarczynie - zakup sprzętu komputerowego - wykonanie auditu celowości dla TBS Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne finansowane z budżetu roku 2000: - budowa wodociągów we wsiach: Ruda, Kopana, Marylka, Korzeniówka, Prace Duże, Leśna Polana, Kotorydz - wykonanie oświetlenia ulicznego we wsiach: Suchodół, Jeżewce, Tarczyn, Pawłowice, Wylezin, Józefowice - zakup samochodu Star - wykup terenów pod inwestycje gminne - budowa gimnazjum w Tarczynie - zakup sprzętu komputerowego 2001 plan

Dział kwota %budżet inwestycje % Rolnictwo 835000 4,02 835000 100,00 Edukacyjna opieka 641180 3,08 wychowawcza Transport i 594400 2,86 łączność Handel 0 0,00 wewnętrzny Gospodarka 2675950 12,88 2257500 84,36 komunalna Gospodarka 1716504 8,26 13000 0,76 mieszkaniowa i niematerialne usługi komunalne Oświata i 10779541 51,86 5400000 50,09 wychowanie Kultura l sztuka 364320 1,75 Ochrona zdrowia 125000 0,60 Opieka społeczna 540386 2,60 Kultura fizyczna i 18910 0,09 sport Różna działalność 0 0,00 Administracja 2276159 10,95 16055 0,71 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 165300 0,80 publiczne Różne rozliczenia 50000 0,24 Urzędy 1410 0,01 naczelnych organów władz kontroli i sądownictwa Razem 20784060 100 8521555 41,00 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn Główne inwestycje i zakupy inwestycyjne planowanie w budżecie roku 2001: - budowa wodociągu we wsi Kopana - modernizacja hydroforni w Pawłowicach - budowa gimnazjum w Tarczynie i hali sportowej - przebudowa wysypiska gminnego w Jeżewicach - kanalizacja (II etap), kanalizacja ul. Szarych Szeregów w Tarczynie - modernizacja oświetlenia ulicznego - zakup sprzętu komputerowego

Wydatki z budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca

1600,0

1400,0

1200,0

1000,0 z

ł 800,0

600,0

400,0

200,0

0,0 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B Chynów ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

II DIAGNOZA STANU SFERY SPOŁECZNEJ

2.1. Ludność

Gmina Tarczyn (wg stanu na 31.12.2000 r.) liczy 9949 mieszkańców. Pod względem powierzchni ogólnej Tarczyn zajmuje 7 miejsce, a pod względem liczby mieszkańców 3 miejsce w powiecie (na 11 gmin). Porównanie gęstości zaludnienia daje gminie Tarczyn 3 miejsce (za gminami Grójec i Warka).

Ruch naturalny ludności gminy w latach 1990 – 2000 przedstawia tabela:

Rok Ogólna liczba Zgony Zameldowania Wymeldowania Urodzenia Małżeństwa ludności na pobyt stały 1990 9717 bd 143 bd 174 bd 1991 9911 bd 154 bd 156 bd 1992 9906 bd 139 bd 170 bd 1993 9882 bd 88 bd 155 bd 1994 9889 bd 131 bd 154 bd 1995 9869 127 106 128 140 80 1996 9908 101 154 149 133 62 1997 9898 94 88 116 117 62 1998 9938 90 149 128 112 78 1999 9974 91 139 115 97 116 2000 9949 109 122 120 90 106 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Liczba mieszkańców gminy podlega niewielkim wahaniom. W ostatnich latach można zaobserwować tendencję wzrostową (mimo systematycznego spadku liczby urodzeń), spowodowaną głównie zwiększeniem salda zameldowań na pobyt stały.

Porównanie liczby mieszkańców oraz porównanie gęstości zaludnienia gmin w powiecie grójeckim przedstawiają wykresy:

Liczba mieszkańców gmin powiatu grójeckiego

25000

20000

15000

10000

5000

0 Grójec Mogielnica Miasto Warka Belsk Du B Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn Chynów Nowe łę dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Gęstość zaludnienia w gminach powiatu grójeckiego

200,0

180,0

160,0

140,0

osób/km2 120,0

100,0

80,0

60,0

40,0

20,0

0,0 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Liczbę ludności w poszczególnych obwodach statystycznych (stan na 12.01.2001) przedstawia tabela:

Lp. Obwód statystyczny Liczba mieszkańców 1. Borowiec 56 2. Bystrzanów 114 3. Cieśle 3 4. Grzędy 264 5. Marianka PGR Drozdy 68 6. Janówek RSP Duki 70 7. Gąski 65 8. Gładków 64 9. Janówek 264 10. Jeżewice 141 11. Jeżewice PGR 32 12. Jeziorzany 141 13. Jeziorzany MZPOW 393 14. Jeziorzany Os. Tarczynianka 502 15. Jeziorzany Hotel MZPOW 7 16. Julianów 8 17. Józefowice 154 18. Kawęczyn 128 19. Kopana 389 20. Komorniki 256 21. Korzeniówka 47 22. Kotorydz 488 23. PHRO Księżowola 215 24. Księżak 34 25. Marianka 177 26. Many 96 27. Marylka 99 28. Pawłowice 87 29. Pawłowice PHRO 241 30. Prace Duże 260 31. Prace Małe 162 32. Przypki 167 33. Nosy 79 34. Racibory 255

35. Ruda 169 36. Rembertów 256 37. Suchodół 289 38. Stefanówka 125 39. Suchostruga 50 40. Tarczyn PKP Stacja Kolejowa 16 41. Świętochów 137 42. Werdun 68 43. Wólka Jeżewska 28 44. Wylezin 93 45. Wola Przypkowska 220 46. Kol. Wola Przypkowska 52 47 Tarczyn 2948 RAZEM 9977 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Struktura wiekowa ludności w latach 1990 – 1999 Wiek 0-6 7-15 16-19 20-65 20-60 Pow.65 pow.60 Razem Płeć M K M K M K M K M K M K M+K 1990 532 508 774 726 285 288 2862 2552 353 837 4806 4911 9717 1991 514 511 795 732 315 293 2901 2608 377 865 4902 5009 9911 1992 503 499 779 725 324 305 2914 2616 372 869 4892 5014 9906 1993 481 501 770 714 340 309 2905 2604 379 879 4875 5007 9882 1994 465 488 778 687 345 331 2912 2626 382 875 4882 5007 9889 1995 473 477 748 676 354 335 2908 2649 388 861 4871 4998 9869 1996 456 452 742 681 341 324 2965 2688 389 870 4893 5015 9908 1997 435 427 730 674 328 330 2987 2706 403 878 4883 5015 9898 1998 432 406 715 657 329 330 2996 2752 423 898 4895 5043 9938 1999 405 391 681 657 341 317 3036 2799 448 899 4911 5063 9974 2000 399 364 654 639 346 318 3059 2818 450 902 4908 5041 9949 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Wskaźnik udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym – dane porównawcze dla roku 1999 – dla gminy Tarczyn wynosił 70,9% (dla powiatu grójeckiego – 68%, dla województwa mazowieckiego 66%. W 2000 roku wskaźnik ten przyjął dla gminy Tarczyn wartość 69,3%

Strukturę wiekową ludności gminy Tarczyn (stan na 31.12.2000 r.) przedstawia poniższy wykres:

Struktura wiekowa ludności gminy

powyżej 65 lat

powyżej 60 lat

od 20 do 65 lat Kobiety od 20 do 60 lat Mężczyźni

od 16 do 19 lat

od 7 do 15 lat

od 0 do 6 lat

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500

2.2. Oświata

Na terenie gminy Tarczyn funkcjonują gminne placówki oświatowe: dwa przedszkola, 4 szkoły podstawowe (w Tarczynie, Pamiątce, Suchostrudze, Pracach Małych) oraz gimnazjum. W Tarczynie ma również swoją siedzibę Zespół Szkół Zawodowych – podlegający Starostwu Powiatowemu w Grójcu.

Liczbę uczniów w poszczególnych latach szkolnych przedstawia tabela: Rok szkolny SP SP SP SP Gimnazjum Tarczyn Pamiątka Prace Małe Suchostruga Tarczyn RAZEM 1990/91 905 300 109 72 - 1386 1991/92 907 291 96 70 - 1364 1992/93 886 284 92 69 - 1331 1993/94 903 290 79 76 - 1348 1994/95 868 288 80 71 - 1307 1995/96 857 261 74 68 - 1260 1996/97 837 271 77 73 - 1258 1997/98 831 290 74 66 - 1261 1998/99 809 272 77 67 - 1225 1999/00 671 252 73 56 156 1208 2000/01 567 214 63 55 296 1195 2001/02 564 179 70 79 441 1333

Liczbę uczniów w poszczególnych latach szkolnych przedstawia tabela: Rok Przedszkole Przedszkole Oddział Oddział Oddział szkolny nr 1 nr 2 Przedszkolny Przedszkolny Przedszkolny RAZEM Tarczyn Jeziorzany Pamiątka Prace Małe Suchostruga 1990/91 137 70 34 7 11 259 1991/92 133 81 35 14 b.d. 263 1992/93 130 85 22 6 12 255 1993/94 115 97 33 13 9 267 1994/95 123 104 29 10 b.d. 266 1995/96 119 99 31 13 11 273 1996/97 125 110 30 7 11 283 1997/98 125 99 26 12 9 271 1998/99 122 86 20 11 15 254 1999/00 123 79 25 12 7 246 2000/01 116 62 23 16 8 225 Na przestrzeni ostatnich 10 lat obserwuje się systematyczny spadek liczby dzieci w wieku szkolnym, będący efektem niżu demograficznego.

Kwalifikacje kadry pedagogicznej w latach 1990 – 2001 przedstawia tabela:

Rok szkolny Liczba nauczycieli Poziom wykształcenia szkoły przedszkola razem mgr WZ SN SP SZ 1990/91 83 15 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 1991/92 77 15 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 1992/95 80 15 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 1993/94 82 15 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 1994/95 88 15 103 46 14 25 16 2 1995/96 88 15 103 48 13 23 17 2 1996/97 90 15 105 50 13 23 15 4 1997/98 96 16 112 51 12 30 14 5 1998/99 89 16 105 57 13 17 13 5 1999/00 112 16 128 82 17 12 14 3 2000/01 112 16 128 88 16 11 12 1 mgr – wykształcenie wyższe magisterskie, WZ – wyższe zawodowe, SN – Studium Nauczycielskie, SP –średnie pedagogiczne, SZ – średnie zawodowe Systematyczny wzrost liczby nauczycieli z wykształceniem wyższym (magisterskim i zawodowym) oraz zmniejszanie się liczby nauczycieli z wykształceniem średnim wpływają na wzrost poziomu nauczania w szkołach gminnych.

Kwalifikacje kadry pedagogicznej w Gminie Tarczyn (rok szkolny 2000/2001) przedstawia tabela:

Lp. Placówka oświatowa Liczba Liczba Wykształcenie uczniów nauczycieli mgr WZ SN SP SZ 1. SP Tarczyn 567 40 31 3 2 3 1 2. SP Pamiątka 214 20 14 1 3 2 - 3. SP Prace Małe + 63 + 16 10 + 1 9 - 1 1 - Oddział Przedszkolny 4. SP Suchostruga 55 13 6 5 - 2 - 5. Gimnazjum Tarczyn 296 29 25 3 - 1 - 6. Przedszkole Tarczyn 116 9 2 4 1 2 - 7. Przedszkole Jeziorzany 62 6 1 - 4 1 - RAZEM 1420 128 88 16 11 12 1

Baza lokalowa placówek oświatowych w gminie przedstawia się następująco:

Nazwa Liczba sal Liczba miejsc Powierzchnia Sale Powierzchnia placówki dydaktycznych dydaktycznych użytkowa w gimnastyczne dydaktyczna sali m2 gimnastycznej w m2 SP Tarczyn 13 380 1000 1 220 SP Pamiątka 12 330 2000 1 332 SP Prace Małe 6 120 460 1 53 SP 7 140 580 1 139 Suchostruga Gimnazjum 10 315 380 - - Tarczyn Przedszkole 4 120 700 1 48 Tarczyn Przedszkole 3 90 758 1 63 Jeziorzany

2.3. Służba zdrowia W Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Tarczynie funkcjonują: - 2 gabinety lekarza ogólnego - 2 gabinety lekarza pediatry - 1 gabinet ginekologiczno-położniczy - 1 gabinet laryngologiczny (wyposażony w kabinę ciszy, audiometr) - 1 gabinet pielęgniarski (wyposażony w EKG, aparat AMBU, negatoskop, glukometry, aparat RR) - 1 punkt szczepień - 1 gabinet stomatologiczny - 1 gabinet fizykoterapii - Laboratorium - Sterylizatornia

Działalność Gminnego Ośrodka Zdrowia w 2000 roku przedstawia tabela: Lp. Rodzaj usług medycznych w 2000 r. GOZ Tarczyn Ilość 1. Wizyty domowe – dorośli 231 dzieci 152 2. Szczepienia 8980 3. Wizyty u noworodków do 1 r. ż. 452 4. Stomatologia - liczba przyjętych 2240 pacjentów - w tym wyleczenia 1940 - w tym usunięcia zębów 300 5. Porady w poradni K 1087 6. Porady w poradni D 2827 - w tym patronaże 198 7. Porady dla dorosłych 14875 - w tym domowe 231 8. Porady ogólne razem 18789 9. Laboratorium ogółem 13543 - w tym morfologia 2040 - w tym badanie moczu 1960 - w tym badanie poziomu 1740 cukru 10. Zabiegi 5594 - w tym iniekcje 3866 - inne zabiegi 1439 RR 3684 EKG 809 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

2.4. Mieszkalnictwo

Dynamikę rozwoju budownictwa w gminie Tarczyn można przedstawić porównując liczby wydawanych w ostatnich latach przez Urząd Gminy pozwoleń na budowę.

Ilość wydanych pozwoleń na budowę w latach 1991 – 2000

Budynki Budynki Budynki Budynki inwentarsko – Budynki mieszkalne gospodarcze inwentarskie składowe letniskowe Lp. Rok Inwentarsko - gospodarcze l 1991 20 15 5 5 12 2 1992 33 14 2 9 6 3 1993 43 8 - 6 4 4 1994 40 11 1 3 4 5 1995 61 16 - 8 1 6 1996 58 16 - 6 - 7 1997 59 17 2 4 - 8 1998 79 24 1 6 - 9 1999 135 34 - 2 - 10 2000 103 21 1 4 - * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Systematyczne zwiększanie się liczby budynków mieszkalnych budowanych w latach 1991 – 2000 (przy braku wyraźnych tendencji wzrostowych w innych sektorach budownictwa) związane jest m.in. z funkcjonowaniem tzw. „ulgi budowlanej” oraz atrakcyjnym położeniem gminy (bezpośrednie sąsiedztwo aglomeracji warszawskiej). Wskaźnik liczby mieszkań na 1000 mieszkańców gminy jest wyższy niż średnia dla powiatu.

Liczbę mieszkań w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w gminach powiatu grójeckiego przedstawia wykres:

Ilość mieszkań na 1000 mieszkańców

330,0 320,0 310,0 300,0 290,0 280,0 270,0 260,0 250,0 240,0 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Miasto Warka Belsk Du B Nowe ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

2.5. Kultura

GMINNY OŚRODEK KULTURY

Gminy Ośrodek Kultury mieści się w Tarczynie przy ul. Ks. Cz.Oszkiela 3. GOK współpracuje z placówkami oświatowymi przy organizacji imprez dla młodzieży, wydaje gazetę lokalną „Wiadomości Tarczyńskie”. Działają tu: koło teatralne – 3 grupy – 40 osób, koła muzyczne – 2 grupy – 35 osób, Klub Seniora – 80 osób, 2 zespoły muzyczne – 10 osób. Imprezy cykliczne, takie jak „Dni Tarczyna”, „Żyj zdrowo-kolorowo”, czy koncerty muzyki poważnej w Kościele Św. Mikołaja gromadzą znaczną liczbę mieszkańców gminy i gości.

Podstawowe formy działalności w roku 2000 przedstawia poniższe zestawienie:

Rok 2000 Ilość Liczba imprez widzów Imprezy artystyczne zorganizowane w placówce i poza placówką 9 2000 (własne zespoły) Imprezy artystyczne w wykonaniu zespołów zawodowych 21 5000 Występy amatorskie w wykonaniu zespołów artystycznych 2 400 z innych placówek Praca z dziećmi i młodzieżą 60 3000 Wystawy, plenery 4 2000 Działalność rekreacyjna i rozrywkowa (dyskoteki, konkursy, 22 5500 turnieje, wycieczki, festyny) Inne formy działalności (odczyty, kursy, spotkania) 9 400 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

GMINNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA

Gminna Biblioteka Publiczna mieści się w Tarczynie przy ul. Ks. Cz. Oszkiela. Posiada jedną filię, zlokalizowaną w Woli Przypkowskiej. W placówkach bibliotecznych pracują 3 osoby, łącznie 2 i ½ etatu.

Podstawowe dane statystyczne, dotyczące pracy Gminnej Biblioteki Publicznej, przedstawia poniższe zestawienie.

ROK 2000 Liczba czytelników 1517 Łączna liczba wypożyczeń 16087 Stan księgozbioru 18787 woluminów 204 kasety wideo Zakupione książki 513 w tym ze środków samorządowych 479 z dotacji MKiDN 26 Budżet samorządowy na działalność biblioteki 100556 w tym na zakup książek 9566 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

OBIEKTY ZABYTKOWE

Obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków Starostwa Powiatu Grójeckiego:

l.p. Lokalizacja Obiekt Właściciel Decyzja z Nr rejestru dnia 1 Komorniki Dwór i park 20.08.1990 1426/A/90

2 Kopana Dwór i park 17.07.1991 1490/A/91

3 Prace Duże Ruiny dworku i Własność prywatna 14.11.1972 956/A/72 park 4 Rembertów Kościół i 23.03.1962 1098/485 dzwonnica 5 Tarczyn Zajazd Spółdzielnia Rolniczo- 02.09.1957 1111/767 Handlowa w Tarczynie 6 Tarczyn Kościół Św. Parafia Rzymsko-Katolicka 02.09.1957 1110/71 Mikołaja i w Tarczynie dzwonnica 7 Many Dwór i park, Własność prywatna 05.12.1990 1450/A/90 oficyna dworska, zabudowania gospodarskie 8 Księżowola Park Agencja Własności Rolnej 17.07.1991 1486 Skarbu Państwa * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

2.6. Opieka społeczna

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Rodzaj świadczenia Zasiłek stały Zasiłek okresowy Zasiłek celowy Ochrona Renta Socjalna macierzyństwa liczba Liczba liczba liczba liczba liczba liczba liczba liczba liczba osób, osób w osób, osób w osób, osób w osób, osób w osób, osób w Rok którym rodzinie którym rodzinie którym rodzinie którym rodzinie którym rodzinie wydano wydano wydano wydano wydano decyzję decyzję decyzję decyzję decyzję 1991 20 43 16 78 103 385 1992 20 43 36 160 169 649 1993 23 46 112 424 155 490 1994 39 89 128 534 123 367 78 334 1995 34 77 140 640 126 397 56 217 1996 34 84 105 460 60 323 10 49 16 51 1997 21 49 116 439 149 483 29 123 18 53 1998 15 35 110 442 92 355 13 54 19 62 1999 17 23 95 361 150 516 20 98 23 71 2000 22 46 37 128 148 487 17 65 25 77 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Środki finansowe na opiekę społeczną wg źródeł pochodzenia przedstawia tabela: Rok Zadania własne (kwota) Zadania zlecone (kwota) 1991 3120 48749 1992 14843 61211 1993 45679 95360 1994 57431 282000 1995 118550 241996 1996 173786 308588 1997 244340 402627 1998 290884 415936 1999 275819 454555 2000 236656 360368 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Liczba osób objetych pomocą GOPS w latach 1991 - 2000

180 160 140 120 zasiłek stały zasiłek okresowy 100 zasiłek celowy 80 ochrona macierzyństwa 60 renta socjalna 40 20 0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Środki na Opiekę Społeczną wg źródeł

800000 700000 600000 500000 zadania zlecone ł

z 400000 zadania własne 300000 200000 100000 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000

2.7. Bezpieczeństwo publiczne

POLICJA Komisariat Policji w Tarczynie obsługuje dwie gminy: Tarczyn i Pniewy. Pracuje tu 19 funkcjonariuszy – łącznie z komendantem. Środki transportu, będące w dyspozycji Komisariatu (4 Polonezy) są w znacznym stopniu wyeksploatowane. Środki łączności są w stanie dobrym, mankamentem jest zbyt mała ilość linii telefonicznych, utrudniająca bieżące połączenia oraz uniemożliwiająca korzystanie z internetu (Komisariat posiada 1 komputer podarowany przez Urząd Gminy). Optymalny stan kadrowy Komisariatu określany jest na 25 etatów – umożliwi to całodobową, pełną obsługę podległego terenu. Konieczna jest modernizacja (wymiana na nowe) 9–letnich radiowozów oraz zwiększenie limitów paliwowych.

Statystykę najczęściej występujących na terenie gminy Tarczyn przestępstw przedstawia zestawienie:

L.p. Kategoria przestępstwa 1999 2000 l Rozboje i gwałty 4 10 2 Kradzieże 29 53 3 Włamania 80 76 4 Bójki i pobicia 11 5 5 Pożary 7 5 6 Wypadki drogowe 17 5 7 Znęcania 6 6 8 Niealimentacja 7 5 9 Groźby karalne 9 9 10 Nieumyślna śmierć 7 18 11 Inne wydarzenia 43 49 Razem 220 247 * wg danych Komisariatu Policji w Tarczynie

OCHOTNICZE STRAŻE POŻARNE

Na terenie gminy Tarczyn działają trzy jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych. Wyposażenie jednostek w sprzęt ratowniczo-gaśniczy przedstawia poniższa tabela:

Miejscowość Rodzaj sprzętu OSP Tarczyn 2 samochody gaśnicze, 1 samochód ratownictwa drogowego radiotelefony - 4 szt., agregat prądotwórczy – 2 szt., piły spalinowe – 4 szt., motopompy pływające – 2 szt. Suchodół 2 samochody gaśnicze agregat prądotwórczy motopompa pływająca radiotelefony – 2 szt. Piła spalinowa – 1 szt. Kotorydz 2 samochody gaśnicze piła spalinowa * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Statystykę działalności jednostek OSP w latach 1992 - 1999 przedstawia zestawienie: Rok Ilość Rodzaj pożaru zdarzeń 1995 121 Lasy, zabudowania gospodarcze 1996 138 Lasy, zabudowania gospodarcze 1997 145 Lasy, zabudowania gospodarcze 1998 138 Lasy, zabudowania gospodarcze 1999 142 Lasy, zabudowania gospodarcze 2000 118 Lasy, zabudowania gospodarcze * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

2.8. Sport, turystyka, rekreacja

W gminie Tarczyn działa klub sportowy „Tarpan” liczący 120 członków. Wiodącą działalnością klubu jest sekcja piłki nożnej – licząca 50 zawodników (dwie drużyny w klasie B i C). Przy Szkołach Podstawowych w Tarczynie i Pamiątce oraz przy Gimnazjum w Tarczynie działają uczniowskie kluby sportowe. Na terenie gminy nie występują obszary o znaczących walorach turystyczno- rekreacyjnych – tereny zalesione i położone w pobliżu rzek wymagają inwestycji zwiększających atrakcyjność turystyczną. Zabudowa letniskowa zlokalizowana jest głównie w okolicach Przypek i Prac Dużych. Wzdłuż drogi krajowej znajduje się kilka zakładów małej gastronomii, oraz 2 motele dysponujące około 30 miejscami noclegowymi.

2.9. Aktywność społeczna

W gminie Tarczyn działa od 1996 roku Towarzystwo Przyjaciół Tarczyna. Liczy (wg stanu na rok 2001) 36 członków i zajmuje się głównie upowszechnianiem wiedzy o historii i walorach gminy. Frekwencja w wyborach samorządowych, parlamentarnych oraz prezydenckich w latach 1998 – 2001 przedstawia się następująco:

Wybory Frekwencja (%) Samorządowe – 1998 r. 46,2 Parlamentarne – 2001 r. 40,0 Prezydenckie – 2000 r. 56,6

III DIAGNOZA STANU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

3.1. Zaopatrzenie w wodę Na terenie gminy Tarczyn funkcjonują cztery ujęcia, czerpiące wodę z czwartorzędowego poziomu wodonośnego, zaopatrujące w wodę około 65% ludności gminy. Wodociąg grupowy „Suchodół” posiada 2 studnie głębinowe, woda uzdatniana jest w 1 stacji. Wodociąg grupowy „Tarczyn” posiada 5 studni głębinowych, woda uzdatniana jest w 2 stacjach. Wodociąg grupowy „Pawłowice” posiada 2 studnie głębinowe. W 2001 roku oddano wodociąg „Kopana”. Własne ujęcia wody posiadają również niektóre zakłady, działające na terenie gminy. Podstawowe informacje o wodociągach w gminie przedstawia tabela: Nazwa Miejscowości Długość sieci Liczba gospodarstw i posesji Wodociągu zwodociągowane wodociąg. w km posiadających przyłącza

WZ 1 Suchodół 17,5 165 „Suchodół” Marianka Jeżewice (płn. część) Tarczyn Janówek Przypki Wola Przypkowska Grzędy Kotorydz Nosy WZ 2 Księżowola „Tarczyn” Józefowice 84,5 1435 Komorniki Ruda Prace Małe Prace Duże Marylka Gładków Korzeniówka WZ 3 Pawłowice „Pawłowice Kawęczyn 3 20 „Kopana” Kopana, 10,2 113 część Stefanówki 0 g ó ł e m 115,2 1733 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Przyrost długości sieci wodociągowej i liczby przyłączy w latach 1990 – 2000 przedstawia poniższe zestawienie:

rok Długość sieci wodociągowej Liczba przyłączy 1990 17,5 150 1991 17,5 150 1992 17,5 150 1993 27,5 211 1994 42,5 361 1995 52 591 1996 62 911 1997 73 1152 1998 83 1291 1999 104 1613 2000 105 1620

Wskaźniki długości sieci wodociągowej na 1 km2 powierzchni oraz sieci wodociągowej na 1000 mieszkańców dla gminy Tarczyn znacznie przewyższają średnią powiatową. Wyższe wskaźniki ma tylko miejsko-wiejska gmina Grójec.

Porównanie wskaźników dotyczących sieci wodociągowych na terenie powiatu grójeckiego przedstawiają poniższe wykresy:

Długość sieci wodociągowej na km2 powierzchni gminy

2,50

2,00

1,50 km

1,00

0,50

0,00 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Długość sieci wodociągowej na 1000 mieszkańców

12,00

10,00 km/1000 mieszka

8,00

6,00 ń

ców 4,00

2,00

0,00 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

3.2. Kanalizacja

Na terenie gminy Tarczyn funkcjonuje oczyszczalnia ścieków znajdująca się przy MZPOW „Agros – Fortuna”, której właścicielami w 5/6 są te Zakłady, a w 1/6 gmina Tarczyn. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna. wybudowana w 1992 r., o wydajności 7500 m3/db. Odbiera ona ścieki z MZPOW w ilości ok. 5000 m3/db w szczycie produkcyjnym, ze wsi Tarczyn w ilości ok. 770 m3/db oraz z punktu zlewnego w ilości ok. 100 m3/db, do którego ścieki dowożone są wozami asenizacyjnymi z terenu gminy.

Ścieki wstępnie oczyszczane są w urządzeniach mechanicznych, jak kraty sita. płaskowniki, zbiorniki wstępnego oczyszczania o pojemności ok. 500 m3/db.

Następnie ścieki doprowadzone są do zbiorników uśredniająco-napowietrzanych

(2 zbiorniki po 65.000 m3), komór czynnego osadu, pól filtracyjnych i napowietrzanych stawów fakultatywnych. Odbiornikiem ścieków są stawy rybne i rzeka Tarczynka. Oprócz oczyszczalni ścieków w Jeziorzanach na terenie gminy Tarczyn znajduje się:

- mała oczyszczalnia ścieków typu BIOBLOK. o wydajności 40 m3/db

w Pawłowicach. Obecnie ilość ścieków wynosi niecałe 20 m3/db. Istnieje

więc możliwość podłączenia do tej oczyszczalni istniejących budynków

mieszkalnych ze zbiornikami bezodpływowymi (szambami) wskazanymi

przez SANEPID do likwidacji;

- mała oczyszczalnia ścieków typu BIOBLOK MU-200 o wydajności 60 m3/db

w Tarczynie. której właścicielem jest Przedsiębiorstwo Produkcji

Urządzeń Chłodniczych. Oczyszczalnia ta odbiera ścieki bytowo-

gospodarcze z istniejących obok budynków, m.in. z Zakładu

Produkcyjnego Płyt Warstwowych „TARMONT-PANEL".

Na terenie wsi Tarczyn istnieje sieć kanalizacji sanitarnej i rozpoczęto budowę sieci kanalizacji deszczowej z odprowadzeniem ścieków deszczowych do rzeki Tarczynki. Ścieki sanitarne odprowadzane są grawitacyjnie do przepompowni ścieków znajdującej się przy Zakładach MZPOW. W Tarczynie istnieje również przepompownia ścieków na ul. Komornickiej przy obwodnicy. Obecnie realizowana jest sieć kanalizacji sanitarnej i deszczowej (tzn. kanalizacja rozdzielcza) dla całej wsi Tarczyn.

Przyrost długości sieci kanalizacyjnej i liczby przyłączy w latach 1997 – 2000 przedstawia poniższe zestawienie:

rok Długość sieci kanalizacyjnej Liczba przyłączy 1997 1,3 0 1998 2,7 0 1999 4,5 130 2000 4,5 139

Porównanie wskaźników długości sieci kanalizacyjnej na km2 powierzchni i na 1000 mieszkańców dla gmin powiatu grójeckiego przedstawiają poniższe wykresy:

Długość sieci kanalizacyjnej na km2 powierzchni gminy

0,30

0,25

0,20 km 0,15

0,10

0,05

0,00 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Długość sieci kanalizacyjnej na 1000 mieszkańców

2,50

km/1000 mieszka 2,00

1,50

1,00 ń ców

0,50

0,00 Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

3.3. Sieć gazownicza

Teren gminy przecina z południa na północ gazociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia o Dn 300 na trasie Sękocin - Lubienia. Od tego gazociągu poprzez ZZU (zespół zaporowo upustowy) i SRP (stacja redukcyjno-pomiarowa) I-go stopnia w Kopanej zasilany jest gazociąg średniego ciśnienia o Dn 300, którym dostarczany jest gaz dla gminy Tarczyn. We wsi Józefowice znajduje się stacja redukcyjno-pomiarowa (SRP), skąd zasilana jest w chwili obecnej gazem niskiego ciśnienia wieś Komorniki.

We wsi Tarczyn przy ul. Stępkowskiego znajduje się punkt pomiarowy (PP).

Przepustowość stacji redukcyjnych i gazociągu średniego ciśnienie Dn 300 posiada duży zapas i pozwala na zgazyfikowanie gminy w 100 %. Długość dotychczas wykonanej sieci rozdzielczej wynosi:

- we wsi Tarczyn ok. 14 522 mb; - w pozostałych wsiach gminy ok. 45 878 mb.

Orientacyjna ilość przyłączy gazowych wynosi: - we wsi Tarczyn 374 przyłączy gazowych o długości około 8 122 mb, - w pozostałych wsiach gminy 693 przyłączy gazowych o długości około 19747 mb. Sieć gazowa znajduje się w ciągłej rozbudowie w miarę potrzeb gazyfikacji poszczególnych wsi.

3.4. Zaopatrzenie w ciepło

Gospodarka cieplna na terenie gminy Tarczyn opiera się na kotłowniach lokalnych i indywidualnych źródłach ciepła, w większości przypadków opalanych paliwem stałym. Szacuje się, że tylko ok. 30% gospodarstw indywidualnych w gminie korzysta do ogrzewania pomieszczeń z gazu ziemnego, a w pozostałych 70% paliwem jest węgiel kamienny i koks.

Największymi źródłami energii cieplnej są:

— kotłownia lokalna MZPOW „Agros – Fortuna” z 3 kotłami o mocy cieplnej

10 MW każdy, opalanych miałem węglowym. Z kotłowni ciepło

dostarczane jest lokalną siecią cieplną do budynków Zakładu i 6 budynków

mieszkalnych wielorodzinnych Spółdzielni Lokatorsko-Własnościowej

„Tarczynianka":

— kotłownia lokalna Spółdzielni Mieszkaniowej „Jedność" z 2 kotłami o mocy cieplnej 720 kW każdy. Ciepło doprowadzone jest lokalną siecią cieplną do 10 budynków mieszkalnych.

Pozostałe źródła ciepła (ok. 20 kotłowni) o dużym rozproszeniu na terenie gminy są to kotłownie zakładów przemysłowych oraz budynków użyteczności publicznej o zasięgu lokalnym. Kotłownie te opalane są paliwem stałym (węgiel i koks) gazem ziemnym i gazem płynnym. Moc cieplna tych kotłowni wynosi w granicach 50 kW do 20 MW. Istniejące źródła ciepła zaspokajają potrzeby poszczególnych odbiorców, ich stan techniczny jest bardzo różny, a niska sprawność, wysoki poziom emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego czy wysokie koszty eksploatacji sprawiają, że nie są one zbyt ekonomiczne.

3.5. Energetyka

Gmina Tarczyn zasilana jest energią elektryczną ze stacji energetycznej 110/15 kV „Tarczyn" - za pośrednictwem napowietrznej sieci SN-15 kV, stacji transformatorowych 15/0,4 kV oraz sieci rozdzielczej nn - 380/220V.

Stacja 110/15 kV zlokalizowana jest przy drodze ,,E-7" Warszawa-Radom w odległości około 300 m od stacji kolejowej Tarczyn a zasilana jest przelotowo z linii magistralnej 110 kV relacji Pruszków - Piaseczno. Przez teren gminy przebiega tranzytem magistralna linia napowietrzna WN-110 kV w relacji Grójec - Piaseczno oraz tranzytowa krajowa linia napowietrzna WN-400 kV relacji Kozienice - Warszawa. W okresie perspektywicznym podstawowym źródłem zasilania gminy pozostaje stacja „Tarczyn". Docelowo zasilanie gminy zostanie wzmocnione z przewidywanej stacji energetycznej 110/15 kV „Szczaki". Stacja ta będzie zlokalizowana w południowo-zachodniej części miejscowości Złotokłos poza granicami gminy. Lokalizacja tych stacji umożliwia pełny rozwój gminy, a przepustowość jest wystarczająca dla zaspokojenia najbliższych potrzeb. Stan techniczny sieci SN-15 kV jest zadawalający, nie mniej jednak sieć ta dostosowana jest do obecnych potrzeb i nie może być wykorzystana dla odbiorców przewidywanych w planach zagospodarowania przestrzennego. Realizacja programu zagospodarowania przestrzennego spowoduje konieczność modernizacji i rozbudowy sieci SN-15kV i niskiego napięcia 380/220 V. Wytwórnia Słodyczy „Van Melle Polska” w Rembertowie posiada elektrownię wiatrową. Elektrownia nie posiada większego znaczenia dla systemu energetycznego gminy, stanowi natomiast przykład wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii – również w celach reklamowych.

3.6. Gospodarka odpadami

Gmina Tarczyn nie posiada obecnie działającego wysypiska odpadów komunalnych. Funkcjonujące do niedawna wysypisko we wsi Jeżewice zostało zamknięte i trwają tam jedynie prace zabezpieczające. Odpady komunalne zbierane są w poszczególnych miejscowościach do kontenerów WK-7. Ich ilość szacuje się na około 16000 m3/rok. Odpady przemysłowe z zakładów zlokalizowanych na terenie gminy Tarczyn – 1962 t/rok.

3.7. Komunikacja

Sieć komunikacyjną gminy Tarczyn tworzą: droga krajowa Warszawa – Kraków, drogi wojewódzkie Tarczyn – Łoś i Tarczyn – Many, 9 odcinków dróg powiatowych (łącznie 55,9 km), oraz drogi gminne i lokalne (dojazdowe). Długość dróg, rodzaj i stan nawierzchni przedstawiają poniższe zestawienia.

Długość i stan nawierzchni dróg w zależności od właściciela przedstawia tabela: Lp. Drogi Długość w km Nawierzchnia ulepszona nie ulepszona 1. Krajowe 2. Wojewódzkie 17,899 17,899 0 3. Powiatowe 55,807 55,807 0 4 Gminne 154,740 154,740 0 Ogółem * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Porównanie wskaźników długości dróg gminnych oraz utwardzonych dróg gminnych na km2 powierzchni ogólnej dla powiatu grójeckiego przedstawiają wykresy:

Długość dróg gminnych na km2 powierzchni gminy

2,00 1,80 km/km2 powierzchni gminy 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Długość gminnych dróg utwardzonych (km) na km2 powierzchni gminy

0,50

km/km2 powierzchni gminy 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Grójec Mogielnica Miasto Warka Belsk Du B Chynów Nowe ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Wykaz dróg gminnych l.p. nr kierunek długość nawierzchnia stan drogi (km) nawierzchni 1 Bystrzanów - Werdun 5,150 pospółka średni 2 Suchostruga - Jeżewice 6,680 pospółka średni 3 Suchodół – Marianka – Nosy 11,200 pospółka średni 4 Księżak – Janówek 5,500 pospółka średni 5 Przypki – Wola Przypkowska 11,000 pospółka średni 6 Kotorydz – Marylka – 23,300 pospółka średni Korzeniówka 7 Prace Duże – Prace Małe – Ruda 25,000 pospółka średni 8 Gąski – Gładków – Racibory – 28,000 pospółka średni Wylezin -Stefanówka 9 Pawłowice – Kopana – Pamiątka 20,000 asfalt + pospółka średni 10 Komorniki – Rembertów – 18,500 pospółka średni Pamiątka RAZEM 154,740 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn Wykaz dróg powiatowych l.p. nr kierunek długość nawierzchnia stan drogi (km) nawierzchni 1 01364 Tarczyn (dawna droga Warszawa 2,026 asfalt dobry – Kraków) 2 01363 Tarczyn – Księżak 4,626 asfalt dobry 3 01362 Suchodół – Bystrzanów 7,208 asfalt + pospółka średni 4 01361 Tarczyn – Jeziorzany – Suchodół 8,616 asfalt + pospółka średni 5 01358 Gąski – Prace Duże 3,132 pospółka średni 6 01357 Stefanówka – Racibory 4,802 asfalt dobry 7 01356 Prace Małe – Kopana 10,275 asfalt dobry 8 01353 Kotorydz – Grzędy – Janówek 7,621 asfalt dobry 9 01341 Stefanówka - Rembertów 7,501 asfalt dobry RAZEM 55,867 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Wykaz dróg wojewódzkich l.p. nr Kierunek długość nawierzchnia stan drogi (km) nawierzchni 1 01340 Łoś – Tarczyn 7,526 asfalt dobry 2 01359 Tarczyn – Many 9,873 asfalt dobry 3 Tarczyn – PKP Tarczyn 0,500 asfalt zły RAZEM 17,899 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Układ drogowy zapewnia dobre połączenia między miejscowościami w gminie oraz połączenia z sąsiednimi gminami. Stan nawierzchni jest zróżnicowany, remontów i modernizacji wymagają głównie drogi gminne.

KOLEJ Komunikację kolejową zapewnia dwutorowa, zelektryfikowana linia, łącząca Skierniewice z Górą Kalwarią. Na terenie gminy Tarczyn zlokalizowane są trzy stacje kolejowe: w Tarczynie, Jeżewicach i Gładkowie. Przez obszar gminy przebiega również trasa wąskotorowej kolejki dojazdowej, obecnie nie wykorzystywanej do celów komunikacyjnych.

3.8. Telefonizacja

Na terenie gminy istnieje automatyczna centrala telefoniczna połączona z siecią krajową, wojewódzką i międzygminną linią światłowodową. Poziom telefonizacji jest stosunkowo wysoki i wynosi dla gminy około 200 abonentów na 1000 mieszkańców. Sieci kablowe i napowietrzne oraz szafki telefoniczne lokalizowane są w pasach ulic pod chodnikami lub trawnikami.

Niezależnie od sieci telefonizacji stacjonarnej rozwija się sieć telefonii komórkowej.

Liczba abonentów telefonicznych na 1000 mieszkańców

300

250

200

150

100

0 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Grójec Mogielnica Nowe Miast Warka Belsk Du B Chynów ś Powiat łę rednia) dów ż y o

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Liczba abonentów telefonii przewodowej na km2 powierzchni gminy

0 Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Chynów Grójec Mogielnica Nowe Miasto Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

IV DIAGNOZA STANU SFERY GOSPODARCZEJ

4.1. Przemysł

Na terenie gminy Tarczyn funkcjonuje kilka zakładów produkcyjnych, o dużym znaczeniu dla lokalnej gospodarki. Główne branże to: branża spożywcza (Agros-Fortuna, „Zielona Budka”, „Van Melle Polska”, „Niagara”); branża przemysłowa (Tarona-Ceramika, Przedsiębiorstwo Produkcji Urządzeń Chłodniczych, Tarmont-Panel). Zakłady te są głównymi pracodawcami w gminie, a podatki przez nie płacone stanowią ważną pozycję w dochodach budżetu. Niektóre przedsiębiorstwa posiadają własne ujęcia wody i własne oczyszczalnie ścieków, które mogą być włączone w systemy ogólnogminne. Położenie w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji warszawskiej, średnia klasa gleb w gminie oraz istnienie podstawowych sieci infrastruktury technicznej dają potencjalne możliwości rozwoju funkcji przemysłowych – przy uwzględnieniu ograniczeń, wynikających z ustanowionych na obszarze gminy stref ochronnych.

4.2. Rolnictwo i leśnictwo

ROLNICTWO

Około ¾ powierzchni gminy Tarczyn stanowią użytki rolne. Znaczną ich część (ponad 20%) zajmują sady. Ponad 88% powierzchni użytków rolnych jest własnością rolników indywidualnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi około 3,8 ha.

Strukturę indywidualnych gospodarstw rolnych (1999 r.) przedstawia poniższa tabela:

L.p. Wielkość Liczba Łączna % łącznej gospodarstwa (ha) gospodarstw powierzchnia powierzchni 1 1 - 2 491 693,68 10,92 2 2 - 5 655 2030,81 31,96 3 5 – 7 272 1470,96 23,15 4 7 – 15 193 1167,85 18,38 5 Powyżej 15 45 991,55 15,60 RAZEM 1656 6354,85 100

Na terenie gminy znajduje się ponad dwa tysiące działek o powierzchni mniejszej niż 1 ha.

Struktura wielkości indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie Tarczyn

od 1 d0 2 ha od 2 do 5 ha od 5 do 7 ha od 7 do 15 ha powyżej 15 ha

Strukturę własnościową powierzchni gminy Tarczyn przedstawia tabela:

Grupy Pow. Użytki rolne Lasy Wody Tereny Pozost. rejestrowe ogólna budów grunty Grunty Sady Łąki Pastwiska Razem orne Grunty w 237 177 19 1 13 210 14 1 4 8 zasobie AWRSP Grunty w 885 5 - 2 4 11 871 1 1 1 zasobie ALP Pozostałe 304 29 2 1 12 44 36 15 10 199 grunty Skarbu Państwa Grunty 239 42 2 3 12 59 14 - 19 147 komunalne Gminy Indywidualne 8266 4720 1510 288 663 7181 760 39 218 68 gospodarstwa Inne grunty 735 349 106 25 45 525 115 3 78 14 indywidualne Grunty 56 13 18 1 9 41 5 - 8 2 spółdzielni Grunty 21 10 2 - - 12 1 - 2 6 Kościołów Grunty 4 - - - 2 2 1 - - 1 wspólnot wiejskiej Razem 10747 5345 1659 321 760 8085 1817 59 340 446 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Struktura użytkowania gruntów gminy Tarczyn: ha % Ogólna powierzchnia ewidencyjna 11415 100 użytki rolne razem 8514 75 w tym: grunty orne 7317 86 użytki zielone 1197 14 lasy oraz tereny zadrzewione 1898 16 grunty pod wodami 87 1 nieużytki 135 1 tereny pozostałe 781 7 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Udział powierzchni użytków rolnych w powierzchni ogółem

100,00 90,00 80,00 70,00 60,00

% 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Chynów Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Grójec Mogielnica Nowe Miast Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y o

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

Gleby w gminie Tarczyn według klas bonitacyjnych:

GRUNTY ORNE UŻYTKI ZIELONE Lp klasa ha % klasa ha % l. I - - I - - 2. II 1 0,02 II - - 3. IIIa 161 2,85 IIIa 89 7,44 4. IIIb 659 11,66 IIIb - - 5. IVa 1142 20,21 IVa 588 49,16 6. IVb 807 14,28 IVb - - 7. V 1836 32,50 V 452 37,79 8. VI 938 16,60 VI 65 5,43 9. VIz 106 1,88 VIz 2 0,17 Razem 5650 Razem 1197 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Grunty klas III i IV stanowią 49%, a grunty klas V i VI – 51% powierzchni użytków rolnych. Zamieszczony niżej podział gleb wg kompleksów potwierdza dominację gleb żytnich w areale użytków rolnych.

Struktura gleb wg klas bonitacyjnych

II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz

Udział gleb według kompleksów w gminie Tarczyn: Lp. Kompleks przydatności Powierzchnia Ha % l. l - pszenny bardzo dobry 1 0,02 2. 2 - pszenny dobry 161 2,85 3. 3 - pszenny wadliwy 1801 31,88 4. 4 - żytni bardzo dobry 807 14,28 5. 5 - żytni dobry 1836 32,50 6. 6 - żytni słaby 500 8,85 7. 7 - żytni bardzo słaby 438 7,75 8. 8 - zbożowo-past. mocny 16 0,28 9. 9 - zbożowo-past. słaby 90 1,59 Razem 5650

Powierzchnię zasiewu (w ha) głównych upraw w latach 1990 – 1998 przedstawia tabela: Zasiewy Powierzchnia zasiewu Powierzchnia zasiewu Powierzchnia zasiewu 1990 1994 1998 Zboża: - żyto 1500 1285 1215 - pszenica 176 85 68 - jęczmień 39 28 25 - mieszanki 46 62 80 - owies 500 497 480 -pszenżyto 350 448 145 Pozostałe 1126 1442 2341 Ziemniaki 920 802 780 Ogółem 4660 4649 5134 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Na przestrzeni ostatnich lat można zaobserwować zmniejszanie się areału upraw zbożowych i wzrost areału upraw pozostałych, głównie warzyw.

Wskaźniki hodowli bydła i trzody chlewnej w gminie Tarczyn odbiegają znacznie od średniej dla województwa mazowieckiego i średniej krajowej. Znaczenie hodowli w gospodarce gminnej jest marginalne.

Stan pogłowia zwierząt w latach 1990 – 1998 przedstawia tabela: Wyszczególnienie 1990 1994 1998 Ogółem bydło 1020 863 796 w tym: krowy 610 492 402 Trzoda chlewna 1256 777 720 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Porównanie wskaźników hodowli zwierząt gospodarskich wygląda następująco: Zwierzęta gospodarskie w Gmina Województwo Polska przeliczeniu na 100 ha Tarczyn mazowieckie użytków rolnych w 1998 r. Ogółem bydło 9,4 42,9 37,7 w tym: krowy 4,7 25,2 19,2 Trzoda chlewna 8,5 88,8 103,9 * wg danych Rocznika Statystycznego Województwa Mazowieckiego 2000

LEŚNICTWO

Lasy i grunty leśne zajmują 1898 ha, co stanowi około 16% powierzchni ogólnej gminy i zlokalizowane są w trzech kompleksach: przy wschodniej granicy gminy (z gminą Prażmów) nad rzeką Jeziorką, przy południowej granicy gminy (z gminą Pniewy) nad rzeką Tarczynką oraz w sołectwie Księżak – północno-zachodnia część gminy. Około połowy powierzchni ogólnej lasów (965 ha) stanowią lasy prywatne. Największe powierzchnie lasów prywatnych znajdują się w sołectwach: Suchodół (około 190 ha),Prace Duże (135 ha), Świętochów (60 ha), Racibory (60 ha), Korzeniówka (55 ha), Komorniki, Wólka Jeżewska, Borowiec (po około 50 ha). Lasami państwowymi administruje Nadleśnictwo Chojnów. Na terenie gminy występują 4 podstawowe rodzaje lasów: subkontynentalny grąd (drzewostany dębowo-grabowe z udziałem lipy i klonu), bór mieszany (drzewostany sosnowo-dębowe z udziałem brzozy i osiki), bór sosnowy i łęg jesionowo-olszowy. Lasy na całym obszarze gminy objęte są ochroną. Średni wiek drzewostanu ocenia się na około 40 lat

Udział powierzchni lasów w powierzchni ogółem

25,00

20,00

15,00 %

10,00

5,00

0,00 Chynów Goszczyn Jasieniec Pniewy Tarczyn ( Grójec Mogielnica Nowe Miast Warka Belsk Du B ś Powiat łę rednia) dów ż y o

* Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2000

4.3. Aktywność gospodarcza mieszkańców gminy

Na przestrzeni lat 1990 – 2000 można zaobserwować systematyczny wzrost ogólnej liczby firm handlowych (wzrost o około 40%), usługowych (wzrost o 90%) i zakładów gastronomicznych (wzrost o 250%) w stosunku do wyjściowego roku 1990. Dynamikę zmian liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Urzędzie Gminy Tarczyn w ostatnich latach przedstawia poniższe zestawienie:

Lp. Rok Handel Usługi Gastronomia

1. 1990 156 210 4 2. 1991 160 229 5 3. 1992 164 239 8 4. 1993 177 260 9 5. 1994 191 272 7 6. 1995 201 296 6 7. 1996 217 304 8 8. 1997 231 328 5 9. 1998 249 357 7 10. 1999 223 389 10 11. 2000 217 397 14 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Dynamika zmian liczby podmiotów gospodarczych (handel i usługi) w latach 1990-2000

450 400 350 300 250 Handel 200 Usługi 150 100 50 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Na sumaryczny wzrost liczby podmiotów gospodarczych składają się wahania liczby tych podmiotów w poszczególnych sołectwach. Przykładową dynamikę zmian w tym zakresie na przestrzeni ostatnich 2 lat przedstawia poniższe zestawienie:

Aktywność gospodarcza mieszkańców poszczególnych sołectw gminy Tarczyn – liczba podmiotów gospodarczych w 1999 r., 2000 r. i pierwszym półroczu 2001 r. L.p. Sołectwo Handel Usługi Gastronomia 1999 2000 I – VII 1999 2000 I – VII 1999 2000 I – VII 2001 2001 2001 1 Tarczyn 107 115 113 177 185 177 6 7 5 2 Bystrzanów 2 1 1 1 2 2 - - - 3 Borowiec 1 1 1 1 2 2 1 1 1 4 Gąski 1 1 1 ------5 Gładków - - - 4 4 4 - - - 6 Grzędy 3 6 7 16 11 10 1 1 2 7 Janówek 11 9 10 11 13 16 - - - 8 Jeżewice 2 2 2 5 4 7 - - - 9 Jeziorzany 10 8 12 47 47 48 - - - 10 Józefowice 2 2 2 5 6 6 - - - 11 Kawęczyn - - - 2 1 1 - 1 1 12 Komorniki 3 4 3 4 3 2 - - - 13 Kotorydz 8 6 6 13 11 10 - - - 14 Kopana 4 3 4 10 12 13 - - - 15 Korzeniówka 4 5 5 3 3 5 - - - 16 Kol. Wola 1 - - 1 2 3 - - - Przypkowska 17 Prace Duże 1 2 2 7 8 7 - - - 18 Księżak 2 1 1 1 1 2 - - - 19 Marianka 4 1 1 3 4 4 - - - 20 Many - - - 4 4 4 - - -

21 Marylka 2 2 2 3 4 3 - 1 1 22 Nosy 5 2 2 4 3 3 - - - 23 Pawłowice 4 4 3 5 8 9 - - - 24 Prace Małe 5 5 6 7 6 7 - - - 25 Przypki 11 13 14 3 2 3 - - - 26 Racibory 3 3 3 6 5 6 - - - 27 Rembertów 11 11 12 16 15 16 - 1 1 28 Ruda 5 4 4 4 4 4 - - - 29 Suchodół 3 1 1 10 9 10 1 1 1 30 Stefanówka - - - 1 2 1 - - - 31 Suchostruga 4 4 4 1 2 2 - - - 32 Świętochów 1 - - 2 3 3 - - - 33 Werdun 1 1 1 2 1 1 - - - 34 Wólka - - - 1 1 2 - - - Jeżewska 35 Wola 2 - 3 5 5 3 1 1 1 Przypkowska 36 Wylezin - - - 4 4 5 - - - RAZEM 223 217 226 389 397 401 10 14 13 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

4.3.1. Handel

Handel jest jednym z bardziej znaczących sektorów gospodarki w gminie Tarczyn. Zwiększająca się systematycznie liczba podmiotów gospodarczych, działających w tym sektorze świadczy o aktywności mieszkańców gminy i właściwym wykorzystywaniu walorów, wynikających z położenia i dobrej sieci komunikacyjnej. Porównanie wskaźników (dane porównawcze dla roku 1999) liczby placówek handlowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców (12,62 dla województwa mazowieckiego, 11,81 dla powiatu grójeckiego i 22,56 dla

gminy Tarczyn) wskazuje, że przynajmniej część firm prowadzących działalność handlową musi obejmować swym zasięgiem teren większy niż obszar gminy.

4.3.2. Usługi

Wskaźnik ilości firm usługowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosi aktualnie 40,6. Liczba zakładów usługowych niemal podwoiła się w ciągu ostatnich 10 lat.

4.3.3. Gastronomia

Działające na terenie gminy Tarczyn placówki gastronomiczne zlokalizowane są głównie przy drodze krajowej i drogach wojewódzkich. Dynamiczny wzrost ich liczby na przestrzeni ostatnich 10 lat spowodowany jest m.in. znacznym zwiększeniem tranzytowego ruchu samochodowego na terenie gminy. Niektóre zakłady gastronomiczne dysponują również miejscami noclegowymi.

4.4. Banki

Obsługę bankową ludności oraz podmiotów gospodarczych z terenu gminy Tarczyn prowadzą dwa banki: - Bank Spółdzielczy w Tarczynie - Bank Przemysłowo-Handlowy PBK S.A. I Oddział w Grójcu Filia w Tarczynie

4.5. Struktura zatrudnienia

Poziom bezrobocia na terenie gminy Tarczyn w latach 1992-1999

Lata Bezrobotni Ogółem Z prawem do zasiłku 1992 433 261 1993 440 262 1994 374 225 1995 291 222 1996 227 139 1997 139 48 1998 162 55 1999 188 61 2000 253 70 * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

Strukturę bezrobocia w gminie Tarczyn w 2000 r. przedstawia tabela: Ogółem W tym kobiety absolwenci Bezrobotni w wieku Pozostający bez pracy Z prawem produkcyjnym powyżej 12 m-cy do zasiłku 253 147 16 248 bd 70 * wg danych Rocznika Statystycznego Województwa Mazowieckiego 2000

Wskaźnik bezrobocia dla gminy Tarczyn wynosi 4,2 %. Ten sam wskaźnik dla powiatu grójeckiego wynosi 7,0%, dla województwa mazowieckiego – 9,5%, dla Polski – 13% (dane porównawcze dla roku 1999).

Poziom bezrobocia na terenie gminy Tarczyn w latach 1992-2000

Lata Bezrobotni Z prawem do zasiłku Absolwenci Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety 1992 433 202 261 120 68 37 1993 440 231 262 110 42 15 1994 374 202 225 105 42 15 1995 291 168 222 123 42 25 1996 222 130 139 75 15 14 1997 139 93 48 34 20 16 1998 162 77 55 21 14 11 1999 188 102 61 29 11 10 2000 253 147 70 29 16 11

Główni pracodawcy na terenie gminy Tarczyn

L.p Przedsiębiorstwo - instytucja Lokalizacja branża Liczba Liczba zatrudnionych zatrudnionych z gminy Tarczyn 1 TARONA-CERAMIKA Tarczyn przemysł. 86 41 Spółka Polsko-Austriacka 2 AGROS-FORTUNA Tarczyn spożywcza 229 100 Sp. z o.o. 3 Przedsiębiorstwo Produkcji Tarczyn przemysł 27 16 Urządzeń Chłodniczych 4 TARMONT Sp. z o.o. Tarczyn przemysł. 18 3 5 Zielona Budka Zb. Grycan Kotorydz spożywcza 33 15 S.A. Z-d Kotorydz 6 Van Melle Polska Rembertów spożywcza 343 102 7 PKN Orlen SA Tarczyn przetw. 12 11 naftowe 8 PKN Orlen SA przetw. 15 12 naftowe 9 NIAGARA wytwórnia wody Kopana spożywcza 10 b.d. mineralnej

Spółdzielnie działające na terenie gminy Tarczyn:

- Spółdzielnia Usług Rolniczych „Tarpol” – Tarczyn - Spółdzielnia Rolniczo – Handlowa w Tarczynie - Międzyzakładowa Spółdzielnia Mieszkaniowa „Segment” - Spółdzielnia Mieszkaniowa „Tarczynianka” – Jeziorzany - Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna – Duki - Spółdzielnia Mieszkaniowa „Jedność” - Spółdzielnia Mieszkaniowa „Tardom” – Jeziorzany - Tarczyńska Spółdzielnia Mieszkaniowa - Tarczyn

V DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA

5.1. Ochrona powietrza

Nie prowadzi się szczegółowych badań zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Tarczyn. Najbliższe stałe punkty pomiarowe znajdują się w Sochaczewie (45 km w kierunku płn-zach.) Belsku Dużym (17 km w kierunku południowym), Mińsku Mazowieckim (50 km w kierunku płn-wsch.), i w Warszawie (25 km w kierunku północnym).

Wyniki pomiarów stężenia SO2 i NO2 w w/w punktach przedstawia tabela: L.p. Rodzaj Wartość Belsk Warszawa Sochaczew Mińsk zanieczyszczenia dopuszczalna Duży Mazowiecki (µg /m3rok) 1 Dwutlenek siarki 40 8,4 12,8 8,0 10,5 2 Dwutlenek azotu 40 9,8 36,6 42,5 31,3 * wg “Raportu wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska – Warszawa 1999” Średnie (roczne) wartości emisji zanieczyszczeń gazowych dla powiatu grójeckiego wynoszą: • dwutlenek siarki – 84 ton/km2 • tlenki azotu – 30 ton/km2 • dwutlenek węgla – 15670 ton/km2 Badania poziomu opadu pyłów oraz metali ciężkich prowadzone są m.in. dla rejonu Warszawy L.p. Rodzaj Wartość dopuszczalna Warszawa (rejon) zanieczyszczenia 3 Opad pyłu 200 (µg /m3rok) 83,3 4 Opad ołowiu 100 (mg /m3rok) 20,2 5 Opad kadmu 10 (mg /m3rok) 0,7 * wg “Raportu wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska – Warszawa 1999”

5.2. Ochrona wód

Na obszarze gminy Tarczyn prowadzone są badania czystości odcinków rzeki Jeziorka i Tarczynka. Wyniki ostatnich badań (1998 rok) przedstawia poniższa tabela:

Klasyfikacja rzek (km) Badana dł. fizyko-chemiczna bakteriologiczna ogólna II III non II III non II III non Jeziorka 39 0 24 15 0 3,1 35,9 0 0 39 Tarczynka 14,5 0 10,1 4,4 10,1 0 4,4 0 10,1 4,4 * wg “Raportu wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska – Warszawa 1999”

Rozbudowa systemu kanalizacyjnego w gminie wpłynie docelowo na poprawę wskaźników czystości wód. Doliny Jeziorki i Tarczynki podlegają ochronie szczególnej – zakazane są regulacje rzek, zmiany w zadrzewieniach nadbrzeżnych i roślinności.

5.3. Ochrona przyrody

W rejonie rzeki Jeziorki utworzono (rozporządzenie Wojewody Warszawskiego z 01.03.1993 r.) Chojnowski Park Krajobrazowy. Obejmuje on swym zasięgiem część obszaru gminy. W planach zagospodarowania przestrzennego i „Studium uwarunkowań ..” wyodrębnia się ponadto rezerwat „Dolina Jeziorki”, użytek ekologiczny „Świętochów”. Obszary te podlegają szczególnej ochronie.

W rejestrze powiatu grójeckiego znajdują się następujące pomniki przyrody, zlokalizowane na terenie gminy Tarczyn: L.p. Nr rejestru Opis obiektu Szczegółowa lokalizacja

1 209 jesion wyniosły Rembertów - obok Kościoła 2 325 dąb szypułkowy Pawłowice - przy drodze wiejskiej 3 787 topola biała Prace Duże - park dworski 4 795 dąb szypułkowy Drozdy - park dworski 5 796 buk pospolity Many – park dworski 6 820 sosna zwyczajna Michrów – przy drodze Rembertów – Kruszew 7 840 dąb szypułkowy Michrów – przy drodze Rembertów – Kruszew 8 864 buk zwyczajny Jeżewice – park 9 1033 kasztanowiec zwyczajny Tarczyn – ul. Górna 10 1038 lipa drobnolistna Brominy * wg danych Urzędu Gminy Tarczyn

5.4. Eksploatacja złóż kopalin

Na terenie gminy występują złoża piasków ze żwirem. Obecnie eksploatuje się sześć złóż. Lokalizację i zasoby przedstawia poniższe zestawienie:

L.p. Lokalizacja Zasoby wg bilansu Wydobycie (w tys. m3) (w tys. ton/rok) 1 Suchodół 252 40 2 Borowiec 3 94 2 3 Jeżewice 13 294 5 4 Jeżewice 11 258 2 5 Suchodół 9c 92 2 6 Suchodół 7a 366 16

VI. RAPORT Z „SESJI PLANOWANIA STRATEGICZNEGO”

6.1. Geneza i zakres Raportu z Sesji Planowania Strategicznego

W dniu 08 września 2001 r. w Szkole Podstawowej w Tarczynie - w ramach prac nad „Strategią Rozwoju Gminy” odbyła się „Sesja Planowania Strategicznego”. W sesji uczestniczyli mieszkańcy Gminy zaproszeni przez władze samorządowe oraz przedstawiciele PPUH „BaSz”. Celem sesji było wypracowanie metodą analizy SWOT danych wyjściowych do określenia optymalnych kierunków rozwoju gminy. Uczestnicy sesji pracowali w czterech grupach. Każda z grup, wspólnie z moderatorem prowadzącym zajęcia, określała misję, mocne i słabe strony gminy oraz zagrożenia i szanse jej rozwoju. Na zakończenie sesji zostały przedstawione wstępne wyniki prac w każdej grupie.

Raport zawiera: ♦ listę uczestników sesji, ♦ propozycje zgłoszone przez poszczególne grupy: ∗ mocnych stron Gminy ∗ słabych stron Gminy ∗ zagrożeń rozwoju Gminy ∗ szans rozwoju Gminy ∗ misji ♦ zestawienia najważniejszych zagadnień w każdym z elementów analizy SWOT w poszczególnych grupach, ♦ listę osób wybranych przez poszczególne grupy do uczestnictwa w „Warsztatach Planowania Strategicznego”

LISTA OBECNOŚCI GRUPA „A” 1. Maria Maciejewska 2. Janusz Przybylski 3. Tadeusz Perzyna 4. Ewa Magdziarz 5. Andrzej Ozimek 6. Kazimierz Maciejak 7. Tadeusz Płużyczka 8. Ryszard Ozimek 9. Zbigniew Bąkowski 10. Marek Młynarczyk 11. Zbigniew Mulewicz 12. Marianna Traczyk 13. Barbara Węgrowska 14. Hanna Galicz 15. Stanisław Małczyński 16. Jerzy Tworek 17. Andrzej Borowski 18. Danuta Dziembowska

GRUPA „B” 1. Henryk Bartnik 2. Józef Przyłuski 3. Mirosław Faliszewski 4. Marek Wąsik 5. Ryszard Surała 6. Barbara Gembala 7. Arkadiusz Dudek 8. Elżbieta Klimkowska 9. Ewa Jędral 10. Marian Reszka 11. Ryszard Komorowski 12. Wanda Ostrowska 13. Arkadiusz Zgieb 14. Tadeusz Komorowski 15. Anna Pierzchała 16. Justyna Kruppe 17. Mariusz Kunda 18. Jan Cyngot

100

GRUPA „C” 1. Irena Budzik 2. Wacław Mędel 3. Bogdan Pałka 4. Elżbieta Lubańska 5. Sylwester Chudzikowski 6. Zofia Olszlegier 7. Hanna Perzyna 8. Krystyna Buczek 9. Bożena Domasiewicz 10. Teresa Sitarek 11. Zofia Kruppe 12. Alfred Kohn 13. Irena Zaze 14. Barbara Klujewska 15. Zofia Perzyna 16. Stanisław Bęczkowski 17. Jerzy Malewski

GRUPA „D” 1. Zdzisław Pawłowski 2. Tomasz Klimkowski 3. Zbigniew Budnicki 4. Marek Woźnicki 5. Andrzej Musielak 6. Ewa Kostana 7. Janina Lelonek 8. Jerzy Latoszyński 9. Janina Młynarczyk 10. Barbara Galicz 11. Hanna Wołkiewicz 12. Kazimierz Porębski 13. Dariusz Galicz 14. Jerzy Dębski 15. Kazimierz Lenart 16. Jerzy Jackowski

101

MISJA Grupy wypracowały następujące definicje Misji:

Grupa „A”

Gmina Tarczyn to gmina o charakterze rolno – przemysłowo – usługowym, dobrze wypromowana, zapewniająca mieszkańcom miejsca pracy, godziwe zarobki, poczucie bezpieczeństwa, perspektywy dla młodzieży. Czysta gmina zabezpiecza bazę rekreacyjną, sportową i turystyczną.

Grupa „B” Miasto i Gmina Tarczyn: • ma najniższy wskaźnik bezrobocia • ma wysoki procent mieszkańców z wyższym wykształceniem • zapewnia bezpieczeństwo swoim mieszkańcom • jako gmina ekologiczna posiada rozbudowaną sieć turystyczną • stan infrastruktury pozwala rozwijać nowe inwestycje i miejsca pracy

Grupa „C” Gmina Tarczyn jest prężnym ośrodkiem przemysłu owocowo – warzywnego, z dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną, o najniższym wskaźniku bezrobocia w kraju. Centrum gminy – miasto Tarczyn dzięki napływowi obcego kapitału posiada odrestaurowany rynek, a w sympatycznie urządzonych kafejkach dorośli i młodzież w poczuciu bezpieczeństwa popijają sok jabłkowy z tutejszych zakładów.

102

Grupa „D”

Gmina Tarczyn jest silnym podwarszawskim ośrodkiem, sprzyjającym miejscowej przedsiębiorczości i dobrym producentem zdrowej żywności. Zapewnia przyjezdnym możliwości rekreacyjne oraz stwarza dogodne możliwości do inwestowania.

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „mocnych stron”:

Grupa „A”

L.p. TEMAT 1 Położenie gminy 2 Rolnictwo (ze wskazaniem na sadownictwo) i przemysł z nim związany 3 Tereny pod budowę: • mieszkaniową • przemysłową 4 Potencjał ludzki 5 Zasoby naturalne (woda, kruszywa)

Grupa „B”

L.p. TEMAT 1 Położenie gminy – bliskość Warszawy oraz sąsiedztwo trasy nr 7 2 Tradycje i wysoki poziom sadownictwa 3 Atrakcyjne tereny budowlane, rekreacyjne i pod działalność gospodarczą 4 Wykształceni i kompetentni ludzie 5 Kopaliny naturalne i zasoby wodne

103

Grupa „C”

L.p. TEMAT 1 Położenie, bliskość Warszawy (komunikacja) 2 Duża produkcja owoców, warzyw i kwiatów 3 Piękno krajobrazu 4 Dobra baza oświatowa 5 Dobra baza lecznicza

Grupa „D”

L.p. TEMAT 1 Położenie strategiczne w pobliżu dużego miasta 2 Duża ilość atrakcyjnych terenów pod inwestycje i mieszkalnictwo 3 Dobrze rozwinięta infrastruktura w północnej części gminy 4 Ogrodnictwo i niewykorzystana baza przetwórcza 5 Duży potencjał ludzki oraz niskie bezrobocie

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „słabych stron”:

Grupa „A”

L.p. TEMAT 1 Słaba infrastruktura techniczna: • drogi • kanalizacja • brak wysypiska śmieci • wodociągi, gazociąg 2 Słabo rozwinięta baza rekreacyjna, sportowo-turystyczna, kulturalna 3 Zły stan bezpieczeństwa 4 Upadający przemysł rolno-spożywczy, bezrobocie, ubożenie społeczeństwa 5 Słaba promocja gminy

104

Grupa „B”

L.p. TEMAT 1 Słaby stan dróg w gminie (oświetlenie, drogi gminne i powiatowe) i lokalne trudności komunikacyjne 2 Brak poczucia bezpieczeństwa 3 Nierozwiązany problem wysypiska śmieci 4 Niewystarczająca sieć kanalizacyjna i wodociągowa. Przestarzała sieć energetyczna. 5 Likwidacja miejsc pracy, bezrobocie 6 Oddalenie niektórych urzędów (Radom)

Grupa „C”

L.p. TEMAT 1 Słaba baza lokalowa placówek kultury, brak: klubów, kawiarenek, obiektów sportowych, placów zabaw. 2 Brak sieci kanalizacyjnej i wodociągowej 3 Brak wysypiska śmieci 4 Zły stan dróg 5 Stan bezpieczeństwa publicznego (dużo włamań, napady)

Grupa „D”

L.p. TEMAT 1 Zła gospodarka odpadami 2 Promocja gminy 3 Słabo rozwinięta infrastruktura (kanalizacja, drogi, gazociąg, wodociąg południowy) 4 Upadek przetwórstwa 5 Mała ilość miejsc pracy w obrębie gminy 6 Niewykorzystana linia kolejowa Łuków – Skierniewice 7 Brak bazy sportowo – rekreacyjno – kulturalnej

105

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „zagrożeń”:

Grupa „A”

L.p. TEMAT 1 Ubożenie społeczeństwa, wynikające ze spadku opłacalności produkcji 2 Brak poczucia bezpieczeństwa, w tym: • szerząca się narkomania 3 Brak perspektyw dla młodzieży 4 Zanieczyszczenie środowiska (zaśmiecenie)

Grupa „B”

L.p. TEMAT 1 Dotychczasowa polityka państwa wobec rolnictwa 2 Upadek zakładów produkcyjnych 3 Recesja 4 Brak środków na edukację na terenach wiejskich 5 Degradacja środowiska 6 Stan bezpieczeństwa

Grupa „C”

L.p. TEMAT 1 Wzrost bezrobocia – likwidacja największego zakładu produkcyjnego MZPOW Tarczyn 2 Zagrożenie drożności koryt rzek płynących przez gminę Tarczyn 3 Brak rynków zbytu dla tutejszej produkcji rolnej 4 Demoralizacja młodzieży – narkomania 5 Zwiększenie zadań dla gmin bez jednoczesnego przekazania środków finansowych 6 Wstąpienie do Unii Europejskiej

106

Grupa „D”

L.p. TEMAT 1 Brak inwestorów i spójnej polityki pozyskiwania środków i inwestorów 2 Brak promocji gminy 3 Brak wsparcia dla drobnej przedsiębiorczości na terenach wiejskich 4 Odpływ ludzi wykształconych 5 Narkomania i wzrost przestępczości

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „szans”:

Grupa „A”

L.p. TEMAT 1 Wykorzystanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe i przemysłowe 2 Rozwój przemysłu związanego z lokalną produkcją (poszukiwanie rynków zbytu) 3 Rozwój bazy rekreacyjnej 4 Szersza promocja gminy 5 Inwestowanie w potencjał ludzki, szczególnie w młodzież

Grupa „B”

L.p. TEMAT 1 Zmiana polityki państwa w stosunku do rolnictwa 2 Dofinansowanie oświaty i wykształcenie dzieci i młodzieży 3 Tworzenie warunków do rozwoju przedsiębiorczości (małych i średnich przedsiębiorstw), tworzenie nowych miejsc pracy 4 Korzystne warunki do rozwoju budownictwa 5 Pozyskiwanie inwestorów z zewnątrz 6 Promocja gminy 7 Rozwój agroturystyki

107

Grupa „C”

L.p. TEMAT 1 Położenie, korzystny układ komunikacyjny 2 Odzyskanie praw miejskich przez Tarczyn 3 Opłacalność produkcji rolnej (ceny, podatki) 4 Otworzenie rynku zbytu na wschód 5 Zwiększenie działań promocyjnych gminy 6 Kurczenie terenów inwestycyjnych w obrębie Warszawy – poszukiwanie nowych w okolicach gminy Tarczyn

Grupa „D”

L.p. TEMAT 1 Zaplecze inwestycyjne i rekreacyjne dla stolicy 2 Duża ilość terenów pod budownictwo jednorodzinne 3 Rozwój miejscowej małej i drobnej przedsiębiorczości 4 Istniejąca baza przetwórcza z dobrą marką 5 Rozwój szkolnictwa i doskonalenia zawodowego

LISTA OSÓB WYBRANYCH PRZEZ GRUPY DO UCZESTNICTWA W WARSZTATACH PLANOWANIA STRATEGICZNEGO

GRUPA A

Ryszard Ozimek Andrzej Ozimek Hanna Galicz Stanisław Małczyński Andrzej Borowski

108

GRUPA B

Józef Przyłuski Henryk Bartnik Marek Wąsik Mirosław Faliszewski Ryszard Surała Arkadiusz Zgieb Wanda Ostrowska

GRUPA C

Irena Zaze Bogdan Pałka Alfred Kohn Zofia Perzyna Wacław Mędel Barbara Celejewska

GRUPA D

Hanna Wołkiewicz Kazimierz Porębski Dariusz Galicz Jerzy Dębski

Ponadto w Warsztatach wezmą udział członkowie Zarządu Gminy oraz pracownicy Urzędu Gminy w Tarczynie.

109

6.2. Geneza i zakres Raportu z Młodzieżowej Sesji Planowania Strategicznego

W dniu 27 września 2001 r. w Urzędzie Gminy w Tarczynie - w ramach prac nad „Strategią Rozwoju Gminy” odbyła się „Młodzieżowa Sesja Planowania Strategicznego”. W sesji uczestniczyli uczniowie ze szkół z terenu Gminy zaproszeni przez władze samorządowe oraz przedstawiciel PPUH „BaSz”. Celem sesji było wypracowanie metodą analizy SWOT danych wyjściowych do określenia optymalnych kierunków rozwoju gminy. Uczestnicy sesji pracowali w czterech grupach. Każda z grup określała misję, mocne i słabe strony gminy oraz zagrożenia i szanse jej rozwoju. Na zakończenie sesji zostały przedstawione wstępne wyniki prac w każdej grupie.

110

LISTA OBECNOŚCI GRUPA „A” L.p. Imię i Nazwisko Szkoła 1 Marta Cybulska Gimnazjum 2 Anna Bartoszuk Gimnazjum 3 Marta Świerc Gimnazjum 4 Beata Komorowska Gimnazjum 5 Paulina Olszewska Szkoła Podstawowa 6 Adrianna Hyla Szkoła Podstawowa 7 Magda Jędral Gimnazjum 8 Martyna Drzewek Gimnazjum 9 Małgorzata Kiljańczyk Gimnazjum 10 Ilona Osińska Gimnazjum 11 Ewa Bieniek Gimnazjum 12 Iwona Kulikowska Szkoła Podstawowa 13 Mateusz Wojdalski Szkoła Podstawowa 14 Mariusz Kołodziejski Szkoła Podstawowa 15 Edyta Komorowska Szkoła Podstawowa 16 Beata Małecka Szkoła Podstawowa 17 Katarzyna Stawicka Gimnazjum 18 Łukasz Lipiec Gimnazjum

GRUPA „B”

L.p. Imię i Nazwisko Szkoła 1 Emilia Ciecierska Szkoła Podstawowa 2 Olga Śmierzyńska Szkoła Podstawowa 3 Rafał Jastrzębski Szkoła Podstawowa 4 Karol Nalewczyński Szkoła Podstawowa 5 Olivier Kołodziej Szkoła Podstawowa 6 Katarzyna Furmańczyk Gimnazjum 7 Justyna Augustyniak Liceum Techniczne 8 Małgorzata Rylska Liceum Techniczne 9 Piotr Piechal Gimnazjum 10 Paweł Słowiński 11 Kuba Grygowicz Szkoła Podstawowa 12 Bartek Sankowski Gimnazjum 13 Michał Niegowski Szkoła Podstawowa 14 Małgorzata Konieczny Szkoła Podstawowa

111

GRUPA „C”

L.p. Imię i Nazwisko Szkoła 1 Wojciech Kulesza Liceum Techniczne 2 Marcin Kędzior Gimnazjum 3 Aneta Nowak Szkoła Podstawowa 4 Maria Szymczak Szkoła Podstawowa 5 Anna Bedońska Szkoła Podstawowa 6 Magda Przybylska Szkoła Podstawowa 7 Patrycja Reszka Szkoła Podstawowa 8 Justyna Janiak Szkoła Podstawowa 9 Marta Ryjak Szkoła Podstawowa 10 Mariusz Pomian Szkoła Podstawowa 11 Joanna Zdziarska Gimnazjum 12 Justyna Roszczyk Szkoła Podstawowa 13 Marta Niegowska Szkoła Podstawowa 14 Damian Sobczyk Szkoła Podstawowa 15 Martyna Wilczyńska Szkoła Podstawowa 16 Monika Niegowska Szkoła Podstawowa 17 Marta Urwalska Szkoła Podstawowa 18 Katarzyna Szatanek Szkoła Podstawowa 19 Ola Trzeciakowska Szkoła Podstawowa 20 Łukasz Perzyna Szkoła Podstawowa

GRUPA „D L.p. Imię i Nazwisko Szkoła 1 Łukasz Postek Szkoła Podstawowa 2 Grzegorz Kowalski Szkoła Podstawowa 3 Michał Wołcerz Szkoła Podstawowa 4 Przemysław Karolak Szkoła Podstawowa 5 Agata Kotwa Szkoła Podstawowa 6 Paulina Woś Szkoła Podstawowa 7 Katarzyna Marek Szkoła Podstawowa 8 Karolina Tadzik Szkoła Podstawowa 9 Karol Wierzbicki Szkoła Podstawowa 10 Daniel Tadzik Szkoła Podstawowa

112

MISJA Grupy wypracowały następujące definicje Misji: Grupa „A”

Tarczyn jest wspaniałym miastem. Gmina jest czysta. Zlikwidowano wysypiska śmieci i wszędzie znajdują się pojemniki do segregacji śmieci. Powstały ścieżki rowerowe i nowe miejsca pracy: więcej ludzi pracuje w policji, służbie zdrowia, straży pożarnej ora nowo powstałych fabrykach. Wielu ludzi zarabia dzięki agroturystyce. Drogi są w dobrym stanie, na skrzyżowaniach znajduje się sygnalizacja świetlna. Gmina zarabia pieniądze wynajmując korty tenisowe i basen. Urządzane są zawody sportowe: mecze piłki nożnej i zawody kolarskie. Dzięki nim Gmina jest bardziej znana i zachęca nowych inwestorów do budowania fabryk. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe i instytucje. Rozbudowała się placówka zdrowia. W Gminnym Ośrodku Kultury organizowane są kółka zainteresowań, konkursy i występy artystyczne. Przemysł jest dobrze rozwinięty, a ludzie mają gdzie pracować. Rozwinięta jest również komunikacja. Nasza Gmina ma duży park, w którym znajdują się ławki, a pośrodku piękna fontanna. Chodniki i szosy są bez kolein, bardzo dobrze oświetlone. Tak obecnie wygląda nasza Gmina Tarczyn.

Grupa „B” Gmina Tarczyn jest: 1. Rozwinięta przemysłowo-agroturystycznie i produkuje zdrową żywność 2. Miastem, które odzyskało swoje prawa 3. Gminą, gdzie rozwija się kultura i edukacja oraz młodzież nie ma zachowań patologicznych 4. Miejscem, gdzie szkoły są wypromowane, posiadają pomoce naukowe 5. Okolicą, która posiada dużą bibliotekę 6. Wyposażona w wysokiej klasy elektronikę

113

7. Gminą, gdzie wszyscy ludzie z powiatu współpracują ze sobą i dbają o wspólne dobro 8. Taką, której mieszkańcy nie znają problemu bezrobocia 9. Miejscem, gdzie architektura i konserwacja zabytków stoi na wysokim poziomie 10. Wyposażona w szereg nowoczesnych rozwiązań komunikacyjnych.

Grupa „C” Gmina Tarczyn jest dobrze zagospodarowana. Znajdują się w niej zakłady pracy i ośrodki kultury. Wszędzie doprowadzona jest woda, gaz i kanalizacja. Istnieje nowoczesne wysypisko śmieci. Nasza gmina nie zapomina o tradycjach. Otwarto skansen XIX-wiecznego domu. Mieszkańcy innych miejscowości przyjeżdżają, aby zwiedzać nasze zabytki. Żyzne gleby wzbogacają gminę. Rolnicy i sadownicy zawsze znajdują punkty zbytu na swoje produkty. Młodzież ma gdzie zdobywać wiedzę. Nie ma alkoholizmu i narkomanii. Wszyscy mieszkańcy zadowoleni są ze swojej gminy.

Grupa „D”

Jest rok 2011. Mieszkam w sadowniczo-turystycznej gminie. Stolicą tej gminy jest duże miasto Tarczyn. Moja gmina jest bardzo nowoczesna. Mieszkam na wspaniałym osiedlu w centrum. Pracuję w jednym z największych zakładów przetwórczych w Polsce „Agros Tarczyn”. W mojej gminie wszędzie jest kanalizacja, woda i gaz. Jest ona także najczystszym regionem okolic Warszawy. Rozwinięta jest również kultura. Jest tam dom kultury z kinem i dużą biblioteką. Często chodzę grać w piłkę nożną i popływać do ośrodka sportowo-rekreacyjnego. Kiedy jest ładna pogoda idę nad zalew w Jeziorzanach – łowić ryby i odpoczywać na łonie natury. Bardzo lubię moją nowoczesną i piękną gminę.

114

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „mocnych stron”: Grupa „A”

L.p. TEMAT 1 Położenie 2 Rozwinięte szkolnictwo 3 Dobra komunikacja międzymiastowa 4 Ładne krajobrazy i żyzne gleby 5 Telekomunikacja

Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Położenie Tarczyna 2 Rolnictwo i sadownictwo 3 Szkolnictwo (Liceum Techniczne i Gimnazjum) 4 Przemysł i handel 5 Komunikacja (most)

Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Położenie 2 Rolnictwo 3 Zabytki 4 Sady i lasy 5 Gimnazjum 6 Przemysł 7 Komunikacja

Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Zabytki 2 Położenie 3 Przemysł 4 Sport – klub „Tarpan Tarczyn” 5 Rejon sadowniczy 6 Walory krajobrazowe – Chojnowski Park Krajobrazowy

115

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „słabych stron”:

Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Zanieczyszczenie środowiska 2 Bezrobocie – brak miejsc pracy 3 Zły stan dróg i chodników 4 Dom Kultury, w którym nic się nie dzieje 5 Nadużywanie alkoholu w miejscach publicznych

Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Zamknięcie przetwórni (bezrobocie) 2 Słabe drogi i chodniki 3 Brak kanalizacji 4 Problemy związane z lokalami 5 Brak sygnalizacji świetlnej 6 Zły stan ochrony środowiska 7 Zaniedbanie arterii komunikacyjnej 8 Brak terenów rekreacyjnych 9 Brak kółek zainteresowań 10 Za mało basenów 11 Mała biblioteka 12 Mało zieleni (zaniedbane parki)

Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Brak wodociągów 2 Zły stan dróg 3 Brak miejsc pracy 4 Zaniedbane zabytki 5 Zanieczyszczone środowisko 6 Brak sygnalizacji 7 Zaniedbana Tarczynka 8 Mała biblioteka

116

Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Kultura – brak obiektów 2 Zanieczyszczenia 3 Bezpieczeństwo 4 Mało zieleni w Tarczynie 5 Infrastruktura – brak wodociągów i kanalizacji 6 Brak obiektów sportowych i rekreacyjnych 7 Zły stan dróg, budynków i chodników 8 Brak sygnalizacji świetlnej

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „zagrożeń”:

Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Używki (alkohol, papierosy, narkotyki) 2 Pożary 3 Bezrobocie 4 Brak rynków zbytu na owoce i warzywa (lub konkurencja dla M.Z.P.O.W.) 5 Ryzyko wypadków drogowych, spowodowane brakiem sygnalizacji świetlnej 6 Brak funduszy 7 Wzrost przestępczości 8 Epidemie 9 Napływ emigrantów ze wschodu (Rumuni, Ukraińcy, Rosjanie) 10 Zagrożenie zatrucia środowiska poprzez zaśmiecanie miejsca, w którym żyjemy

Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Narkomania 2 Alkoholizm 3 Bezrobocie 4 Przestępczość 5 Słaby stan ochrony przeciwpożarowej 6 Zanieczyszczenie wód 7 Wypadki samochodowe

117

Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Bezrobocie 2 Alkoholizm 3 Narkomania 4 Zanieczyszczenie wód 5 Brak rynków zbytu 6 Wypadki samochodowe 7 Bankructwo sadowników

Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Nadużywanie narkotyków i alkoholu 2 Coraz częstsze kradzieże i bijatyki 3 Zwiększanie bezrobocia 4 Brak punktów zbytu 5 Upadek przetwórni 6 Bankructwo sadowników 7 Konkurencja ze strony innych gmin 8 Zanieczyszczenie środowiska 9 Przepełniona podstawówka

W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „szans”:

Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Rozwój kultury i oświaty 2 Odzyskanie praw miejskich 3 Znalezienie inwestorów 4 Rozwinięcie przemysłu 5 Agroturystyka 6 Moda na mieszkania bliżej natury 7 Powstanie instytucji (szpitale, schroniska) 8 Pozyskanie rynków zbytu 9 Dotacje dla rolnictwa 10 Powstanie obiektów kulturalnych i sportowych 11 Wysłanie poza Tarczyn klubu „Tarpan Tarczyn” – (promocja) 12 Zmniejszenie bezrobocia 13 Zmniejszenie narkomanii i alkoholizmu 14 Wybudowanie innych środków transportu

118

Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Odzyskanie praw miejskich 2 Powstanie fabryk 3 Tworzenie nowych miejsc pracy 4 Rozwój turystyki 5 Rozwój marketingu 6 Promocja informatyki na wsi 7 Rozwój elektroniki w szkołach 8 Schronisko dla zwierząt 9 Opieka społeczna 10 Rozwój kultury 11 Powstanie obiektów rekreacyjnych

Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Odzyskanie praw miejskich 2 Utworzenie miejskiego wysypiska 3 Oświata 4 Tworzenie miejsc pracy 5 Schronisko dla zwierząt 6 Uruchomienie kolejki wąskotorowej – „mała turystyka” 7 Rozwój kultury 8 Rozwój przemysłu 9 Ścieżki rowerowe 10 Dom opieki społecznej 11 Dom Kultury

Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Odzyskanie praw miejskich 2 Rozwój przemysłu 3 Dom Kultury 4 Ośrodek sportowo-rekreacyjny – basen, kompleks boisk 5 Agroturystyka 6 Rosnące moda na mieszkania poza miastem 7 Przekształcenie stawów w zalew 8 Rekultywacja wysypiska śmieci 9 Ścieżki rowerowe 10 Schronisko dla bezdomnych zwierząt 11 Otworzenie placu zabaw

119

VII. ANALIZA ZASOBÓW GMINY

Podsumowanie „Analizy SWOT”, przeprowadzone w ramach „Warsztatów Planowania Strategicznego” zamieszczone jest poniżej:

MOCNE STRONY

1. Położenie gminy w pobliżu aglomeracji warszawskiej 2. Tradycje i wysoki poziom sadownictwa i ogrodnictwa 3. Potencjał ludzki 4. Zasoby terenów pod inwestycje 5. Zasoby surowców naturalnych

SŁABE STRONY

1. Niewystarczająca infrastruktura techniczna w gminie 2. Zły stan dróg gminnych i powiatowych 3. Zły stan bezpieczeństwa 4. Niewystarczająca baza placówek infrastruktury społecznej 5. Słaba kondycja miejscowych zakładów przetwórczych 6. Niewystarczająca promocja gminy

ZAGROŻENIA

1. Spadek opłacalności produkcji rolnej 2. Brak poczucia bezpieczeństwa (rosnąca przestępczość, patologie społeczne) 3. Niewystarczające wsparcie Państwa dla samorządów lokalnych oraz sektora MŚP 4. Rosnące bezrobocie 5. Degradacja środowiska naturalnego

SZANSE

1. Wykorzystanie walorów położenia gminy (kurczenie się zasobów terenów inwestycyjnych w Warszawie i najbliższej okolicy) 2. Pozyskanie inwestorów zewnętrznych 3. Rozwój przetwórstwa owocowo – warzywnego 4. Rosnące zapotrzebowanie na tereny i usługi rekreacyjne 5. „Inwestowanie w młodych” – edukacja

120

„Stan posiadania” gminy Tarczyn został szczegółowo przedstawiony w rozdziałach opisujących diagnozę stanu obecnego gminy. W tej części „Strategii” zostaną szerzej omówione te zasoby gminy, które uczestnicy „Sesji Planowania Strategicznego” oraz „Warsztatów Planowania Strategicznego” uznali za „mocne strony”, i z którymi wiążą pewne plany rozwojowe.

7.1. Położenie Gminy Tarczyn

Gmina Tarczyn położona jest w centrum Polski, na obrzeżach aglomeracji warszawskiej, przy dwupasmowej drodze krajowej, łączącej Warszawę z południową częścią kraju. Niewielkie odległości (około 30 minut jazdy samochodem) umożliwiają zarówno mieszkańcom gminy poszukiwanie pracy w Warszawie, jak i mieszkańcom stolicy mogą sprzyjać zainteresowaniu terenami budowlanymi i rekreacyjnymi. Dla rozwoju rolnictwa i przetwórstwa oraz firm produkcyjnych duże znaczenie ma położony w sąsiedztwie ponad milionowy rynek zbytu.

7.2. Sadownictwo i ogrodnictwo

Klasa gleb i mikroklimat oraz duży rynek zbytu w pobliskiej Warszawie ukształtowały strukturę produkcji rolniczej w gminie. Wiodącymi uprawami są tu owoce i warzywa – miejscowi producenci osiągnęli wysoki poziom specjalizacji. Wieloletnie tradycje na terenie gminy ma również przetwórstwo owocowo – warzywne. Dobra jakość produkcji i wielkość areału upraw dają szansę na szersze wejście na inne rynki krajowe i zagraniczne.

121

7.3. Mieszkańcy Gminy

Jednym z istotniejszych atutów gminy Tarczyn są jej mieszkańcy. Dwukrotnie większa od średniej wojewódzkiej (w przeliczeniu na 1000 mieszkańców) ilość firm handlowych i usługowych świadczy o dużej aktywności lokalnej społeczności. Wieloletnie tradycje sadownicze i warzywnicze wykształciły liczną grupę fachowców – praktyków w tych branżach. Kadra w placówkach oświatowych systematycznie podnosi swoje kwalifikacje i daje gwarancję podnoszenia poziomu kształcenia młodzieży. Młodzież bierze czynny udział w planowaniu rozwoju gminy i chce uczestniczyć w realizacji tych planów.

7.4. Zasoby terenów pod inwestycje

Na terenie gminy istnieją znaczne zasoby działek (będących własnością samorządu a także właścicieli prywatnych), które mogą zostać przeznaczone na cele budownictwa mieszkalnego, rekreacyjnego oraz na działalność gospodarczą. Część obszaru gminy posiada podstawowe sieci infrastrukturalne, w pozostałych sołectwach przewiduje się w najbliższych latach inwestycje w tym zakresie.

7.5. Surowce naturalne

Podstawowym bogactwem naturalnym gminy są znaczne zasoby wód podziemnych bardzo dobrej jakości. Wody te są wykorzystywane do produkcji wody mineralnej i napojów. Możliwy jest rozwój produkcji w oparciu o lokalne źródła. Na terenie gminy występują również złoża surowców budowlanych – piasku i żwiru - eksploatowane przez właścicieli.

122

VIII. MISJA ORAZ CELE STRATEGICZNE I CELE OPERACYJNE GMINY

Planowanie rozwoju gminy

Proces planowania rozwoju gminy, oparty o przeprowadzoną analizę stanu obecnego gminy i uwzględniający wnioski z analizy SWOT ma na celu ustalenie w jakim kierunku powinna zdążać gmina przez najbliższe kilkanaście lat. Określenie i dokładne zdefiniowanie celu (celów) działania pozwala na dobór optymalnych rozwiązań umożliwiających osiągnięcie zamierzeń. Proces planowania przebiega zgodnie z przedstawionym niżej schematem.

Dążenie strategiczne (misja)

Cele strategiczne

Cele operacyjne

Strategie wdrażania

Programy

Konkretne działania

Zakres niniejszego dokumentu (Strategii Rozwoju Gminy) obejmuje ustalenie misji, celów strategicznych i celów operacyjnych oraz określenie harmonogramów głównych zadań gminy.

123

Dążenie Strategiczne (Misja)

Dążeniem strategicznym gminy jest zapewnienie wzrostu poziomu życia mieszkańców oraz zrównoważonego rozwoju gminy w oparciu o posiadane zasoby i możliwości. Wszelkie działania podejmowane przez Samorząd powinny służyć tym właśnie celom. Realizacja misji wymaga podejmowania szeregu działań. Wybór optymalnych dróg rozwoju powinien być poprzedzony rzetelną analizą możliwości gminy i możliwie szeroką konsultacją społeczną. Efektem tego procesu jest określenie celów strategicznych.

Cel Strategiczny

Cel Strategiczny jest to miejsce, do którego chcemy dojść, wykorzystując - określone w analizie SWOT dla gminy - mocne strony do realizacji - również określonej w analizie SWOT - szansy rozwoju. Do realizacji celów strategicznych niezbędna jest akceptacja społeczna, gdyż czas realizacji celów obejmuje zwykle kilka kadencji władz samorządowych. Celem strategicznym może być również podjęcie działań mających na celu wyeliminowanie określonych w analizie SWOT słabych stron gminy.

Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju

Słabe Strony Strategia Konwersyjna Mocna Strona (Zneutralizowane Zagrożenie)

124

Dążenie strategiczne (misję) Gminy Tarczyn, opierając się na wynikach sesji planowania strategicznego i warsztatów planowania strategicznego, można zdefiniować następująco:

MISJA GMINY TARCZYN

Miasto i Gmina Tarczyn to znaczący ośrodek produkcji i przetwórstwa owocowo - warzywnego, oferujący atrakcyjne, wyposażone w kompleksową infrastrukturę, tereny pod inwestycje mieszkaniowe, rekreacyjne i pod działalność gospodarczą. Mieszkańcy gminy korzystają z dobrze wyposażonych placówek oświatowych, kulturalnych, sportowych i medycznych. Gmina jest bezpieczna i „przyjazna” dla środowiska naturalnego.

Analizując wyniki sesji planowania strategicznego w gminie Tarczyn można również określić cele strategiczne, które mają poparcie społeczne i dają szanse na rozwój gminy.

125

CELE STRATEGICZNE

I. Gmina Tarczyn – zapleczem mieszkalnym, rekreacyjnym, usługowym i inwestycyjnym dla aglomeracji warszawskiej

Położenie gminy Tarczyn na obrzeżach aglomeracji warszawskiej, przy dwupasmowej drodze krajowej, umożliwiającej szybki dojazd do i z Warszawy, daje szanse na znaczący wzrost zainteresowania terenami pod inwestycje mieszkaniowe, rekreacyjne, usługowe zlokalizowane na obszarze gminy. Wykorzystanie potencjalnych zasobów (działek będących własnością gminy i prywatnych właścicieli) wymaga m.in. kompleksowej rozbudowy infrastruktury technicznej oraz profesjonalnej promocji. Systematycznie zmniejszające się zasoby terenów inwestycyjnych w Warszawie oraz wysokie ceny gruntów będą sprzyjały wzrostowi zainteresowania działkami położonymi w rejonach, do których można dojechać w czasie kilkudziesięciu minut.

Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju ♦ Położenie gminy ♦ Wykorzystanie I Cel Strategiczny: ♦ Zasoby terenów pod walorów położenia Gmina Tarczyn – inwestycje ♦ Pozyskanie zapleczem mieszkalnym, ♦ Potencjał ludzki inwestorów rekreacyjnym, ♦ Zasoby surowców ♦ Rosnące usługowym i naturalnych zapotrzebowanie na inwestycyjnym dla tereny rekreacyjne aglomeracji ♦ Inwestowanie w warszawskiej młodych

126

II. Tarczyn – gmina zapewniająca wysoki poziom życia mieszkańców

Systematyczna poprawa poziomu życia mieszkańców gminy stanowi najważniejszy cel działań samorządu lokalnego. Działania w tym zakresie muszą być prowadzone wielotorowo – zaspakajanie potrzeb społecznych (uzupełnianie sieci infrastrukturalnych, modernizacja sieci komunikacyjnych, rozwój działalności instytucji sfery społecznej, poprawa stanu bezpieczeństwa) oraz poprawa sytuacji ekonomicznej mieszkańców (wspieranie rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, pozyskanie inwestorów i kapitału zewnętrznego)

Słabe Strony Strategia Konwersyjna Mocna Strona (Zneutralizowane Zagrożenie) ♦ Niewystarczająca II Cel Strategiczny: ♦ Pełna infrastruktura w infrastruktura Tarczyn – gmina całej gminie techniczna zapewniająca wysoki ♦ Dobrze wyposażone ♦ Niewystarczająca poziom życia placówki infrastruktury baza infrastruktury mieszkańców społecznej społecznej ♦ Nowoczesny układ ♦ Zły stan dróg komunikacyjny ♦ Zły stan ♦ Bezpieczna gmina bezpieczeństwa ♦ Nowe miejsca pracy ♦ Słaba kondycja miejscowych zakładów pracy

127

III. Gmina Tarczyn – dostawcą owoców, warzyw i kwiatów dla Warszawy i znaczącym producentem przetworów owocowo – warzywnych

Region, na obszarze którego położona jest gmina Tarczyn charakteryzuje się znaczącą produkcją sadowniczą i warzywniczą oraz tradycjami przetwórstwa owocowo-warzywnego. Aglomeracja warszawska jest najważniejszym odbiorcą lokalnej produkcji. Rolnicy z terenu gminy muszą liczyć się z konkurencją innych gmin podwarszawskich – konieczne są więc działania, które zwiększą ich „siłę przebicia”, zarówno w odniesieniu do rynków lokalnych, jak i rynków europejskich.

Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju ♦ Położenie gminy ♦ Rozwój przetwórstwa III Cel Strategiczny: ♦ Tradycje i wysoki owocowo – Gmina Tarczyn – poziom ogrodnictwa warzywnego dostawcą owoców, i sadownictwa ♦ Położenie gminy warzyw i kwiatów dla ♦ Potencjał ludzki ♦ Pozyskanie Warszawy i znaczącym inwestorów producentem zewnętrznych przetworów owocowo – ♦ Inwestowanie w warzywnych młodych

128

IV. Gmina Tarczyn – przyjazna dla sektora MŚP

Gmina Tarczyn charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami firm usługowych i handlowych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Aktywność społeczna w tym zakresie powoduje zmniejszanie się w ostatnich latach liczby bezrobotnych z terenu gminy. Stwarzanie dobrych warunków dla lokalnej przedsiębiorczości oraz przyciągnięcie do gminy inwestorów zewnętrznych może przyczynić się do powstania nowych, atrakcyjnych miejsc pracy. Rolą samorządu powinno być wspieranie rozwoju przedsiębiorczości (system ulg podatkowych dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy, ułatwienia w pozyskaniu terenów pod inwestycje itp.).

Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju ♦ Położenie gminy ♦ Rozwój przetwórstwa IV Cel Strategiczny: ♦ Zasoby terenów pod owocowo – Gmina Tarczyn – inwestycje warzywnego przyjazna dla sektora ♦ Potencjał ludzki ♦ Położenie gminy MŚP ♦ Tradycje i wysoki ♦ Pozyskanie poziom ogrodnictwa inwestorów i sadownictwa zewnętrznych ♦ Inwestowanie w młodych

129

Cele strategiczne powinny określać kierunki działań zmierzających do likwidacji lub złagodzenia głównych problemów utrudniających rozwój gminy. Hierarchię zdefiniowanych celów w zestawieniu z głównymi problemami gminy (określonymi na Sesji Planowania Strategicznego) można przedstawić przy pomocy „Macierzy celów i problemów”. Pomoże to zidentyfikować te zagadnienia i obszary problemowe, które mają istotny wpływ na realizację założonych celów.

130

MACIERZ CELÓW I PROBLEMÓW GMINY TARCZYN

Zgodność problemów z celem

Problemy \ Cele I Cel Strategiczny: II Cel Strategiczny: III Cel Strategiczny: IV Cel Strategiczny:

PSp3 -niewystarczająca • PSp 3 infrastruktura Stan bazy i wyposażenia społeczna obiektów infrastruktury społecznej wpływa na standard życia w gminie PSp 4 - zagrożenie bezrobociem • PSp 4 Poziom życia mieszkańców gminy zależy od stanu lokalnego rynku pracy

131

Zgodność problemów z celem

Problemy \ Cele I Cel Strategiczny: II Cel Strategiczny: III Cel Strategiczny: IV Cel Strategiczny:

• PE 1 • PE 1 • PE 1 • PE 1 Przygotowanie atrakcyjnych Kompleksowa kanalizacja Rozwój nowoczesnego Rozwój sektora MŚP Problemy ekologiczne terenów pod inwestycje sanitarna w gminie daje rolnictwa i przetwórstwa warunkowany jest wymaga kompleksowego możliwości podniesienia wymaga możliwości dostępnością urządzeń rozwiązania problemu komfortu mieszkań korzystania z systemu infrastruktury technicznej, w PE 1 – ścieki utylizacji ścieków kanalizacji i oczyszczania tym również systemu komunalne komunalnych • PE 2 ścieków odprowadzania i oczyszczania Możliwość korzystania z ścieków • PE 2 gminnego systemu zbierania i • PE 3 PE 2 - dzikie Rozwój usług rekreacyjnych utylizacji odpadów stałych Zapewnienie odpowiedniej • PE 2 wysypiska oraz funkcji mieszkalnych zmniejsza zagrożenie jakości przetworów i Duża liczba nowych gminy wymusi docelowe powstawania dzikich produktów rolniczych podmiotów gospodarczych rozwiązanie problemu wysypisk wymaga podjęcia szerokiej oznacza również zwiększenie PE 3 – źródła zbierania i składowania współpracy samorządów ilości odpadów stałych – zanieczyszczeń odpadów komunalnych wszystkich szczebli w konieczne jest dostosowanie w sąsiedztwie zakresie przeciwdziałania systemu utylizacji śmieci do degradacji środowiska nowych warunków

132

Zgodność problemów z celem

Problemy \ Cele I Cel Strategiczny: II Cel Strategiczny: III Cel Strategiczny: IV Cel Strategiczny:

Gmina Tarczyn – zapleczem Tarczyn – gmina Gmina Tarczyn – dostawcą Gmina Tarczyn – przyjazna mieszkalnym, zapewniająca wysoki owoców, warzyw i kwiatów dla sektora MŚP rekreacyjnym, usługowym i poziom życia mieszkańców dla Warszawy i znaczącym inwestycyjnym dla producentem przetworów aglomeracji warszawskiej owocowo-warzywnych • PI 1 • PI 1 • PI 1 • PI 1 Problemy Rozwój funkcji usługowych, Możliwość korzystania z Rozwój nowoczesnego Powstawanie nowych infrastruktury rekreacyjnych i mieszkalnych kanalizacji podnosi komfort rolnictwa i przetwórstwa podmiotów gospodarczych technicznej nie jest możliwy bez mieszkań wymaga dostępu do systemu wymaga dostępu do pełnej „uzbrojenia” terenu kanalizacji i oczyszczania infrastruktury technicznej • PI 2 ścieków PI 1 - brak kanalizacji i • PI 2 Dokończenie budowy sieci • PI 2 oczyszczalni Rozwój funkcji usługowych, wodociągowych umożliwi • PI 2 Powstawanie nowych ścieków rekreacyjnych i mieszkalnych wyrównanie dostępności do Pełne zwodociągowanie podmiotów gospodarczych nie jest możliwy bez dobrej wody wszystkim gminy rozszerzy możliwości wymaga dostępu do pełnej PI 2 – niepełne „uzbrojenia” terenu mieszkańcom rozwoju rolnictwa i infrastruktury technicznej zwodociągowanie przetwórstwa gminy • PI 3 • PI 3 • PI 3 Funkcjonalna sieć drogowa Sprawny system • PI 3 Sprawny system komunikacji PI 3 - zła nawierzchnia podnosi wartość terenów pod komunikacyjny w gminie Transport płodów rolnych, ułatwia funkcjonowanie dróg inwestycje podnosi bezpieczeństwo i surowców i przetworów podmiotów gospodarczych na komfort życia mieszkańców wymaga dobrego systemu terenie gminy • PI 4 drogowego PI 4 – niepełna Rozwój funkcji usługowych, • PI 4 • PI 4 gazyfikacja rekreacyjnych i mieszkalnych Dokończenie gazyfikacji • PI 4 Powstawanie nowych nie jest możliwy bez gminy umożliwi Dostęp do sieci gazowej podmiotów gospodarczych „uzbrojenia” terenu przechodzenie na ekologiczne umożliwi wykorzystanie wymaga dostępu do pełnej systemy ogrzewania mieszkań „czystej” energii w procesach infrastruktury technicznej przetwórczych

133

Zgodność problemów z celem

Problemy \ Cele I Cel Strategiczny: II Cel Strategiczny: III Cel Strategiczny: IV Cel Strategiczny:

• PS 1 • PS 1 • PS 1 • PS 1 Problemy Nowe tereny pod inwestycje Stan sektora rolnego wpływa Rozwój nowoczesnego Rozwój sektora MŚP – w tym strukturalne stanowią potencjalny rynek znacząco na poziom życia rolnictwa i przetwórstwa również handlu i usług na zbytu dla miejscowego mieszkańców gminy poprawi kondycję lokalnego rzecz rolnictwa – wpływa na rolnictwa i przetwórstwa sektora rolnego działalność istniejących PS 1 – słaba kondycja • PS 2 gospodarstw rolnych lokalnego • PS 2 Stan lokalnego rynku pracy • PS 2 rolnictwa i Nowi inwestorzy to nowe wiąże się bezpośrednio ze Rozwój nowoczesnego • PS 2 przetwórstwa miejsca pracy zarówno w standardem życia rolnictwa i przetwórstwa Wsparcie dla sektora MŚP trakcie procesu mieszkańców gminy przyczyni się do powstania przyniesie zwiększenie liczby inwestycyjnego, jak i po jego nowych miejsc pracy ofert pracy na rynku lokalnym PS 2 – rosnące zakończeniu bezrobocie • PS 3 Rozszerzenie oferty produkcyjnej lokalnego PS 3 - brak rynków rolnictwa umożliwi zbytu pozyskanie nowych rynków zbytu

134

CELE OPERACYJNE

Realizacja celów strategicznych wymaga podjęcia szeregu działań. Główne kierunki tych działań definiuje się jako cele operacyjne. W większości przypadków wykonanie zadań wynikających z celu operacyjnego przybliża nas do kilku celów strategicznych - działania uzupełniają się wzajemnie, tworząc pewien spójny program rozwoju gminy. Przedstawione niżej propozycje celów operacyjnych zostały określone po analizie „macierzy celów i problemów” i przybliżają nas do osiągnięcia oczekiwanych efektów.

A. Tereny pod inwestycje

B. Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy

C. Odzyskanie praw miejskich

D. Promocja oferty gminy

E. Rozbudowa systemów infrastruktury technicznej

F. Poprawa stanu sieci drogowej

G. Poprawa stanu bezpieczeństwa

H. Poprawa stanu infrastruktury społecznej

I. „Inwestowanie w młodych”

J. Rozwój nowoczesnego rolnictwa

K. Rozwój przetwórstwa i usług

L. Poprawa stanu środowiska

M. Wspieranie Sektora MSP

N. Pobudzenie aktywności mieszkańców gminy

135

CELE STRATEGICZNE

II III I Wysoki poziom życia Dostawca owoców, warzyw IV Zaplecze inwestycyjne dla mieszkańców i kwiatów dla W-wy Gmina przyjazna dla aglomeracji warszawskiej sektora MŚP

N A M B L C K D J E I F G H CELE OPERACYJNE

137

• Tereny pod inwestycje

Opracowywane przez gminę ogólne i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny uwzględniać możliwość rozwoju działalności gospodarczej. Ustalenie preferowanych i dopuszczalnych sposobów zagospodarowania działek przeznaczonych pod takie inwestycje będzie znaczącym ułatwieniem przy tworzeniu harmonogramów pozyskiwania i zbrojenia terenów oraz programów promocji gminy.

• Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy

Gmina Tarczyn posiada warunki do rozwoju agroturystyki oraz organizacji wypoczynku weekendowego, związane m.in. z położeniem w sąsiedztwie aglomeracji warszawskiej i dogodnymi połączeniami drogowymi. Zwiększenie atrakcyjności gminy wymaga podjęcia szeregu inwestycji umożliwiających wykorzystanie tych walorów. Opracowanie i wdrożenie lokalnego programu małej retencji, rozbudowa „infrastruktury drogowej”, ścieżek rowerowych to działania, które warto zapisać w gminnych planach. Jednocześnie samorząd powinien wspierać inwestorów, którzy mogą rozwijać bazę rekreacyjno – wypoczynkową.

• Odzyskanie praw miejskich

Tarczyn utracił prawa miejskie w ramach represji władz carskich po powstaniu styczniowym. Miejscowość posiada infrastrukturę komunalną oraz zaplecze niezbędne do pełnienia funkcji miejskich. Zdaniem wielu uczestników „Sesji planowania strategicznego” odzyskanie praw miejskich byłoby czynnikiem stymulującym rozwój nie tylko Tarczyna, ale całej gminy. Zdecydowanie za ubieganiem się o prawa miejskie wypowiada się młodzież.

138

• Promocja oferty gminy

Gminna oferta powinna zawierać wiele elementów m.in. tereny pod budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne, tereny pod działalność gospodarczą, informację o gospodarstwach agroturystycznych, miejscowej produkcji rolnej itp. Profesjonalnie przygotowany program promocji gminy powinien ułatwić dotarcie z konkretną informacją do zainteresowanych nią odbiorców.

• Rozbudowa systemów infrastruktury technicznej

Niepełna infrastruktura techniczna to, zdaniem uczestników „Sesji Planowania Strategicznego”, główny problem gminy Tarczyn. Rozbudowa infrastruktury powinna być priorytetem dla Samorządu, ponieważ poprawa sytuacji w tej dziedzinie przybliża osiągnięcie wszystkich celów strategicznych – wpływa na standard życia mieszkańców, ułatwia rozwój nowoczesnego, ekologicznego rolnictwa, umożliwia tworzenie nowych firm i podnosi zainteresowanie terenami pod inwestycje mieszkaniowe, rekreacyjne i gospodarcze. Realizacja rozbudowy infrastruktury technicznej powinna obejmować następujące zagadnienia: • Program wodociągowania gminy. • Program kanalizacji gminy. • Program gazyfikacji gminy. • Program utylizacji odpadów stałych. • Program modernizacji sieci elektroenergetycznych .

139

• Poprawa stanu sieci drogowej

System komunikacji, umożliwiający harmonijny rozwój, powinien zapewniać dobry dojazd do wszystkich miejscowości w gminie. Wiąże się to z koniecznością poprawy stanu nawierzchni większości dróg gminnych oraz rozbudową „infrastruktury drogowej” – chodników na terenach zabudowanych, parkingów przy trasach przelotowych, stacji benzynowych, stacji obsługi pojazdów itp. Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy wymaga podjęcia dodatkowych działań – budowy ścieżek rowerowych, budowy parkingów w miejscach odwiedzanych przez turystów. Szczegółowe działania, które należy podjąć będą zawarte w następujących programach: • Program poprawy stanu dróg w gminie. • Program rozbudowy „infrastruktury drogowej i komunikacyjnej”.

• Poprawa stanu bezpieczeństwa

Poprawa stanu bezpieczeństwa w gminie wymaga podjęcia szeregu działań w wielu obszarach – elementy tego programu znajdą się więc w innych programach. Rozbudowa „infrastruktury drogowej, a zwłaszcza chodników na terenach zabudowanych poprawi bezpieczeństwo na drogach, program „inwestowania w młodych” stworzy warunki zagospodarowania wolnego czasu, w oparciu o bazę sportową i kulturalną. Niezbędne są również działania w celu poprawy wyposażenia i bazy instytucji bezpośrednio działających w tym obszarze – policji i Ochotniczych Straży Pożarnych.

140

• Poprawa stanu infrastruktury społecznej

Infrastruktura społeczna ma duże znaczenie dla mieszkańców gminy. Uczestnicy „Sesji Planowania Strategicznego” szczególną uwagę zwracali na rozwój oświaty, kultury oraz rozwój bazy sportowo - rekreacyjnej. Zadania, jakie w tym zakresie staną przed samorządem, można przedstawić w następujących programach działania: • Program poprawy stanu bazy i wyposażenia placówek oświatowych, opieki zdrowotnej, sportowych. • Program rozwoju kultury.

• „Inwestowanie w młodych”

Dla rozwoju gminy niezbędne są młode kadry. Zachęcanie do powrotu wykształconej młodzieży do rodzinnej gminy powinno być prowadzone wielotorowo – przez wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy, poprawę standardu życia na wsi, rozwój działalności kulturalnej, podniesienie poziomu oświaty i usług medycznych. Powyższe działania zostały uwzględnione przy opisie innych celów operacyjnych. Uzupełnieniem dla tych działań powinno być opracowanie i wdrożenie programu organizacji wolnego czasu młodzieży – jako przeciwdziałania patologiom społecznym i jednocześnie szansy na rozwój zainteresowań. Program ten powinien być oparty o wykorzystanie istniejącej bazy kulturalno-oświatowej oraz powinien zakładać rozbudowę gminnej bazy sportowo-rekreacyjnej.

141

• Rozwój nowoczesnego rolnictwa

Silna konkurencja w produkcji roślinnej i zwierzęcej wymaga podjęcia działań dostosowujących sektor gospodarki rolnej do warunków rynkowych. Działania restrukturyzacyjne należy rozpocząć od przeprowadzenia rzetelnej analizy stanu rolnictwa w gminie, obejmującej m.in. strukturę agrarną, rodzaje upraw i hodowli i ich opłacalność, zatrudnienie w rolnictwie z uwzględnieniem tzw. „ukrytego bezrobocia”, potencjalne możliwości rozwoju poszczególnych sektorów produkcji itp. W ramach kompleksowego programu restrukturyzacji rolnictwa konieczne jest szczegółowe opracowanie następujących zagadnień: ¾ Tworzenie grup producenckich ¾ Popularyzacja nowych rodzajów upraw i hodowli ¾ Wspieranie produkcji żywności ekologicznej ¾ Pozyskanie nowych rynków zbytu Zadaniem samorządu gminnego będzie wspieranie działań restrukturyzacyjnych oraz pomoc organizacyjna m.in. w działaniach promocyjnych i marketingowych.

• Rozwój przetwórstwa i usług

Przerost zatrudnienia w rolnictwie i związany z tym spadek opłacalności produkcji spowoduje konieczność poszukiwania nowych, efektywnych źródeł dochodów dla mieszkańców wsi. Rozwój przetwórstwa spożywczego, realizowany m.in. przez branżowe grupy producenckie, oparty o miejscowe surowce daje nowe miejsca pracy oraz umożliwia – przez wyeliminowania pośredników - zatrzymanie dodatkowej części zysku u producenta. Dodatkowe miejsca pracy poza rolnictwem może dać również rozwój sektora usług.

142

• Poprawa stanu środowiska

Działania mające na celu poprawę stanu środowiska naturalnego to przede wszystkim systematyczna rozbudowa systemów kanalizacji i utylizacji odpadów stałych oraz umożliwienie mieszkańcom gminy zmiany węglowego systemu ogrzewania mieszkań na ekologiczne (gazyfikacja, modernizacja sieci elektroenergetycznej). Drugim obszarem działania powinno być podnoszenie świadomości ekologicznej w gminie. Skutkiem tych działań powinien być wzrost „zapotrzebowania społecznego” na inwestycje proekologiczne. Szczególną uwagę należy zwrócić również na edukację dzieci i młodzieży w tym zakresie. Poprawa estetyki gminy oraz likwidacja „dzikich” wysypisk śmieci będą miernikiem skuteczności podjętych działań.

• Wspieranie Sektora MSP

Rozwój sektora MŚP jest najefektywniejszą metodą tworzenia nowych miejsc pracy. Samorząd powinien zapewnić sprzyjające warunki dla rozpoczynania działalności gospodarczej przez mieszkańców gminy oraz stworzyć system zachęt dla kapitału zewnętrznego. Podstawowym działaniem samorządu będzie sukcesywne zwiększanie dostępnej dla inwestorów powierzchni terenów uzbrojonych. Dodatkową zachętą będzie system ulg podatkowych dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy.

143

• Pobudzenie aktywności mieszkańców gminy

Wszechstronna aktywność mieszkańców jest warunkiem rozwoju gminy. Samorząd powinien więc wspierać rozwój działalności kulturalnej i sportowej, stowarzyszenia i organizacje (m.in. OSP), komitety rozbudowy infrastruktury technicznej i społecznej. Ważnym czynnikiem, niezbędnym dla rozwoju gminy, jest powstawanie nowych przedsięwzięć gospodarczych. Barierą dla tego rodzaju działań mieszkańców często jest brak podstawowej wiedzy na temat funkcjonowania firmy, księgowości, marketingu, opracowywania wniosków kredytowych itp. Wdrożenie programu edukacyjnego w tym zakresie może zaowocować powstaniem nowych firm, które poprawią sytuację na lokalnym rynku pracy. Ważnym aspektem aktywności jest współpraca z partnerami zewnętrznymi – na szczeblu samorządowym, placówek oświatowych i kulturalnych, podmiotów gospodarczych itp.

144

IX. OPTYMALNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY

Optymalne kierunki rozwoju gminy wynikają z jej realnych możliwości i powinny odpowiadać preferencjom mieszkańców. Ustalając główne kierunki rozwoju w poszczególnych sferach funkcjonowania gminy należy uwzględnić następujące zasady: • zasada zrównoważonego rozwoju, polegająca na uwzględnieniu w planach rozwojowych zarówno aspektów społecznych jak i finansowych, z jednoczesnym uwzględnieniem wymogów ekologii. • wielofunkcyjny rozwój gminy, polegający na równomiernym rozwijaniu nowoczesnego rolnictwa oraz preferowanych przez mieszkańców gałęzi przemysłu, rzemiosła, handlu i usług.

9.1. Sfera społeczna

Główne działania, zapewniające zrównoważony rozwój gminy, które należy podjąć w sferze społecznej to zdaniem uczestników Sesji i Warsztatów Planowania Strategicznego: ¾ poprawa stanu bezpieczeństwa (przeciwdziałanie patologiom społecznym oraz inwestycje zwiększające bezpieczeństwo na drogach) ¾ poprawa stanu bazy lokalowej i wyposażenia placówek oświatowych, kulturalnych i ochrony zdrowia – m.in. budowa Domu Kultury, poprawa warunków lokalowych Biblioteki. Uzupełnieniem gminnego systemu oświaty mogłaby być - będąca w gestii samorządu powiatowego – nowoczesna placówka dla szkoły średniej ¾ budowa obiektów sportowych oraz modernizacja istniejących – budowa stadionu, zagospodarowanie boisk przyszkolnych Działaniem, które może poprawić zaangażowanie społeczne mieszkańców jest podjęcie starań o odzyskanie praw miejskich dla Tarczyna

145

9.2. Infrastruktura techniczna

Braki w infrastrukturze technicznej były wskazywane przez uczestników Sesji Planowania Strategicznego jako główna bariera rozwoju gminy. Docelowa, pełna infrastruktura wymaga zaangażowania środków finansowych, przekraczających możliwości samorządu – konieczne będzie więc ubieganie się o środki zewnętrzne (z budżetu państwa i środki pomocowe Unii Europejskiej). Najistotniejsze dla mieszkańców problemy to: ¾ brak systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków ¾ zła jakość nawierzchni dróg i braki infrastruktury drogowej – jednym z ważniejszych problemów (utrudnienie dla transportu lokalnego i częste wypadki drogowe) jest brak bezkolizyjnych skrzyżowań z drogą E7 ¾ brak wysypiska (nierozwiązany docelowo problem odpadów stałych) ¾ brak gazyfikacji gminy Zadaniem samorządu będzie opracowanie optymalnego harmonogramu inwestycji, uwzględniającego potrzeby społeczne i możliwości finansowe gminy oraz podjęcie starań o umieszczenie w planach strategicznych Powiatu i Województwa inwestycji niezbędnych dla rozwoju gminy.

9.3. Sfera gospodarcza

Najistotniejszym elementem programu rozwoju sfery gospodarczej na terenie gminy Tarczyn powinno być stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw – przygotowanie terenów pod inwestycje, pozyskanie inwestorów, aktywizacja gospodarcza mieszkańców gminy. Nowe inwestycje gospodarcze nie mogą negatywnie wpływać na stan środowiska naturalnego – wiąże się to z planowaną restrukturyzacją rolnictwa, która w perspektywie powinna przynieść wzrost dochodów mieszkańców i nowe miejsca pracy w przetwórstwie i usługach. Możliwości rozwoju gospodarczego

146

(nowe tereny pod inwestycje) wiążą się bezpośrednio z rozbudową sieci infrastruktury technicznej i poprawą funkcjonalności sieci drogowej. Dodatkowym atutem, który może zwiększyć napływ kapitału do gminy będzie opracowanie i wdrożenie gminnego systemu ulg i preferencji dla inwestorów. Szczególne poparcie gminy powinno dotyczyć tych przedsięwzięć, których realizacja zgodna jest z celami strategicznymi gminy.

9.4. Ekologia

Przeciwdziałanie pogarszaniu się stanu środowiska naturalnego oraz docelowa jego poprawa powinna być realizowana przez budowę sieci infrastrukturalnych (kanalizacja, gazyfikacja), organizację systemu zbierania i segregacji odpadów stałych. Działania w tych obszarach eliminują podstawowe zagrożenia – szamba, dzikie wysypiska, ogrzewanie węglowe). Równie istotna jest edukacja proekologiczna – adresowana nie tylko do młodzieży. Zwiększanie atrakcyjności turystycznej gminy (zalesianie gleb niższych klas bonitacyjnych i budowa zbiorników retencyjnych) przyczyni się również do uzyskania pożądanych efektów ekologicznych.

147

X. HARMONOGRAMY REALIZACYJNE NAJWAŻNIEJSZYCH ZADAŃ

Zdefiniowane w poprzednim rozdziale cele strategiczne Gminy Tarczyn wymagają podjęcia szeregu zadań. Mają one różny „ciężar gatunkowy” i ich realizacja zajmie okresy czasu o różnej długości. Ważne jest możliwie szybkie rozpoczęcie działania i późniejszy stały monitoring osiąganych rezultatów. Poniższe zestawienia zawierają najważniejsze zadania, jakie należy podjąć, aby w założonym czasie osiągnąć zamierzone cele.

Treść zadania - zapisana hasłowo - definiuje pewne obszary, których szczegółowe „rozpracowanie” niezbędne jest do osiągnięcia celów operacyjnych. Sposób realizacji - to zestawienie głównych działań, które trzeba podjąć. Część z nich może wykonać gmina. Przy realizacji innych konieczna będzie współpraca z różnymi instytucjami. Zawsze jednak stroną inicjującą i koordynującą zadanie musi być samorząd. Podmiot realizujący - w tej rubryce podano propozycję instytucji, które z racji swej działalności i obowiązków statutowych, powinny włączyć się w realizację zadania (niektóre zadania – ważne dla gminy – należą do zadań własnych innych instytucji - np. Powiatu czy Zakładu Energetycznego. Wiodącą rolę pełnić więc powinny te instytucje, a Zarząd Gminy funkcję pomocniczą) . W niektórych przypadkach można założyć współfinansowanie zadania. Termin realizacji - szacunkowy termin rozpoczęcia i zakończenia zadania. W niektórych przypadkach działania powinny być prowadzone w sposób ciągły i mogą być kontynuowane również po roku 2017. Źródła finansowania - w każdym przypadku budżet gminy będzie miał udział w finansowaniu zadania. Gmina musi podjąć starania w celu pozyskania środków „zewnętrznych” na realizację określonych przedsięwzięć.

148

Program przygotowania terenów pod inwestycje 1 Treść zadania Gmina powinna mieć w ofercie – aktualizowany na bieżąco – wykaz terenów pod inwestycje budowlane (mieszkaniowe i rekreacyjne) oraz pod działalność gospodarczą. Konieczne jest opracowanie harmonogramów pozyskania i uzupełnienia infrastruktury na terenach inwestycyjnych. Promocja oferty w tym zakresie będzie stanowić element gminnego programu promocji. Sposób realizacji • Inwentaryzacja potencjalnych terenów pod budownictwo i działalność gospodarczą • Opracowanie harmonogramów uzupełnienia sieci infrastruktury technicznej na tych terenach • Promocja gminnej oferty terenów pod inwestycje Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

149

Program małej retencji 2 Treść zadania Budowa zbiorników retencyjno – rekreacyjnych zwiększy atrakcyjność turystyczną gminy. Konieczne jest przeprowadzenie analizy możliwości budowy tego typu obiektów. Ze względu na ponadgminne znaczenie zbiorników retencyjnych należy podjąć starania o umieszczenie ich w planach inwestycji powiatowych i wojewódzkich. Sposób realizacji • Analiza możliwości budowy zbiorników retencyjnych na terenie gminy • Opracowanie harmonogramów prac • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki własne powiatu • Środki własne samorządu wojewódzkiego • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

150

Program rozbudowy bazy turystyczno-rekreacyjnej 3 Treść zadania Rozbudowa bazy rekreacyjno – wypoczynkowej to zadanie, którego gmina nie będzie bezpośrednio realizować. Samorząd powinien stworzyć sprzyjające warunki do powstawania nowych obiektów oraz podjąć działania w celu pozyskania inwestorów. Sposób realizacji • Analiza stanu obecnego bazy rekreacyjno – wypoczynkowej na terenie gminy • Opracowanie programu rozwoju bazy rekreacyjno – wypoczynkowej • Pozyskanie inwestorów Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki inwestorów • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

151

Program promocji gminy 4 Treść zadania Skuteczna promocja gminy powinna umożliwić dotarcie do odpowiedniego adresata, w odpowiednim czasie z właściwie przygotowaną ofertą. Wymaga to stworzenia skonsolidowanego systemu zbierania i przetwarzania danych o zasobach terenów inwestycyjnych, ofercie turystycznej i rekreacyjnej, lokalnej produkcji rolniczej, usługach itp. Sposób realizacji • Powołanie zespołu ds. promocji gminy • Opracowanie szczegółowego programu promocji gminy • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy

152

Program wodociągowania gminy 5 Treść zadania Uzupełnienie systemu wodociągowania jest niezbędne dla wyrównania standardu życia mieszkańców gminy oraz zwiększenia atrakcyjności dla inwestorów sołectw, które nie mają dostępu do sieci wodociągowej. Opracowanie harmonogramu prac i dokumentacji technicznej powinno być prowadzone – ze względu na znaczne koszty inwestycji – równolegle z działaniami w celu pozyskania środków zewnętrznych na dofinansowanie tych zadań. Sposób realizacji • Opracowanie harmonogramów uzupełnienia sieci wodociągowej na terenie gminy • Opracowanie dokumentacji technicznej • Pozyskanie środków zewnętrznych na realizację zadań • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2010 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki mieszkańców • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

153

Program kanalizacji gminy 6 Treść zadania Budowa kompleksowego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych ma duże znaczenie dla stanu środowiska naturalnego, standardu życia mieszkańców i atrakcyjności inwestycyjnej gminy. Pierwszym etapem programu powinno być opracowanie koncepcji kanalizacji gminy, uwzględniającej warunki terenowe, demograficzne. Realizacja inwestycji – ze względu na znaczne koszty – wymaga pozyskania środków zewnętrznych. Sposób realizacji • Opracowanie koncepcji kanalizacji gminy • Opracowanie harmonogramów inwestycji • Opracowanie dokumentacji technicznej • Pozyskanie środków zewnętrznych na realizację zadań • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki mieszkańców • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

154

Program gazyfikacji gminy 7 Treść zadania Rozbudowa systemu gazociągowego w gminie uzależniona będzie od przewidywanych kosztów nośników energii i związanego z tym zapotrzebowania społecznego w tym zakresie. Budowa sieci gazociągowej wymaga pozyskania środków zewnętrznych na dofinansowanie inwestycji. Sposób realizacji • Ocena zapotrzebowania na inwestycje gazociągowe w gminie • Opracowanie koncepcji uzupełnienia gazyfikacji gminy • Opracowanie harmonogramów prac • Opracowanie dokumentacji technicznej • Pozyskanie środków zewnętrznych na realizację zadań • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2010 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki mieszkańców • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

155

Program utylizacji odpadów stałych 8 Treść zadania Ze względów ekonomicznych i eksploatacyjnych preferowane są duże wysypiska, obsługujące kilka lub kilkanaście sąsiadujących gmin (np. powiat). W takim przypadku łatwiejsze jest zabezpieczenie przed przedostawaniem się zanieczyszczeń do wód gruntowych, możliwa jest lepsza utylizacja oraz odzyskiwanie surowców wtórnych. Zadaniem gminy będzie usprawnianie systemu zbierania odpadów (docelowo z wstępną segregacją) oraz likwidacja „dzikich” wysypisk. Sposób realizacji • Współpraca międzygminna w zakresie utylizacji odpadów • Opracowanie docelowego systemu zbiórki odpadów na terenie gminy • Likwidacja dzikich wysypisk Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Fundacje i fundusze wspierające ochronę środowiska naturalnego • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

156

Program modernizacji sieci energetycznych 9 Treść zadania System elektroenergetyczny w gminie powinien zaspokajać nie tylko aktualne potrzeby mieszkańców gminy, ale również dysponować pewną rezerwą dla nowych firm oraz budownictwa mieszkalnego i letniskowego. Istotnym elementem tego systemu, mającym duży wpływ na bezpieczeństwo, jest oświetlenie uliczne. Sposób realizacji • Analiza stanu sieci elektroenergetycznych w gminie • Opracowanie harmonogramów modernizacji sieci • Opracowanie harmonogramów modernizacji oświetlenia przy drogach na terenie gminy • Realizacja zadań Podmiot realizujący Zakład Energetyczny Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki Zakładu Energetycznego • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

157

Program poprawy stanu sieci drogowej w gminie 10 Treść zadania Przez teren gminy przebiegają drogi, będące istotnymi elementami lokalnego i ponadlokalnego systemu komunikacyjnego i mające znaczny wpływ na rozwój gminy. Konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej analizy stanu dróg oraz opracowanie harmonogramów prac remontowych i modernizacyjnych – przy jednoczesnym podjęciu starań o pozyskanie środków zewnętrznych na drogi gminne. Samorząd powinien również zabiegać o umieszczenie w planach remontów starostwa dróg powiatowych, planach samorządu wojewódzkiego – dróg wojewódzkich i w planach GDDP – drogi krajowej. Sposób realizacji • Analiza stanu obecnego dróg w gminie • Opracowanie harmonogramów remontów i modernizacji dróg • Realizacja zadań Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Starostwo powiatowe Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki własne powiatu • Środki samorządu wojewódzkiego • Środki GDDP • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

158

Program rozwoju infrastruktury drogowej 11 Treść zadania Niezbędnym uzupełnieniem sieci drogowej jest otoczenie dróg – rowy odwadniające, chodniki, parkingi, stacje obsługi samochodów, stacje benzynowe itp. Rozbudowa tych elementów systemu komunikacyjnego powinna być prowadzona (przez samorząd oraz inwestorów) równolegle z remontami i modernizacją dróg. Dodatkowym atutem w programie rozwoju gminy mogą być ścieżki rowerowe, łączące miejsca atrakcyjne turystycznie. Sposób realizacji • Analiza stanu „infrastruktury drogowej” w gminie • Opracowanie harmonogramów prac • Realizacja zadań Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki inwestorów

159

Program poprawy stanu bezpieczeństwa 12 Treść zadania Działania mające na celu poprawę stanu bezpieczeństwa w gminie muszą być podjęte w wielu płaszczyznach: poprawa wyposażenia policji i jednostek OSP, współdziałanie mieszkańców sołectw i osiedli, praca z młodzieżą, poprawa bezpieczeństwa na drogach itp. Szczegółowy program działań będzie można opracować po przeprowadzeniu analizy stanu obecnego w tych obszarach. Sposób realizacji • Opracowanie raportu o stanie bezpieczeństwa w gminie • Podjęcie starań o poprawę wyposażenia Komisariatu Policji i zwiększenie stanu liczebnego funkcjonariuszy • Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju OSP • Opracowanie i wdrożenie programu przeciwdziałania patologiom społecznym Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

160

Program poprawy stanu bazy i wyposażenia placówek infrastruktury 13 społecznej Treść zadania Dobrze działające jednostki „infrastruktury społecznej” wpływają w sposób znaczący na standard życia mieszkańców gminy. Szczegółowa analiza potrzeb inwestycyjnych oraz potrzeb w zakresie wyposażenia placówek pozwoli opracować harmonogram działań odpowiadający potrzebom społecznym i możliwościom finansowym gminy. Sposób realizacji • Analiza stanu bazy oświatowej w gminie • Analiza potrzeb służby zdrowia • Analiza potrzeb placówek kulturalnych • Opracowanie harmonogramów działań • Realizacja zadań Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

161

Program rozwoju kultury 14 Treść zadania Działalność Gminnego Ośrodka Kultury i Gminnej Biblioteki Publicznej powinna wspierać realizację celów strategicznych gminy – pomagać w promocji oraz być „magnesem” dla osób przyjeżdżających do gminy w celach wypoczynkowych i rekreacyjnych. Sposób realizacji • Opracowanie gminnego programu rozwoju kultury • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Fundacje i fundusze wspierające rozwój kultury

162

Program dla młodzieży 15 Treść zadania Zagrożenie patologiami społecznymi – zwłaszcza narkomanią – stanowi coraz poważniejszy problem dla rodzin i instytucji odpowiedzialnych za pracę z młodzieżą. Konieczna jest więc intensyfikacja wysiłków zmierzających do ograniczenia wpływu na młodzież tych zagrożeń. Organizacja wolnego czasu i stworzenie „alternatywy dla budki z piwem” jest jednym z ważniejszych zadań Samorządu. Sposób realizacji • Opracowanie i wdrożenie programu organizacji wolnego czasu dla młodzieży Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Fundacje i fundusze wspierające działalność edukacyjną • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

163

Program restrukturyzacji rolnictwa 16 Treść zadania Tradycyjne uprawy i hodowle nie zapewniają dochodów na satysfakcjonującym poziomie. Restrukturyzacja rolnictwa powinna być procesem, który poprawia strukturę agrarną gospodarstw, wprowadza nowe, opłacalne rodzaje upraw i hodowli, poprawia konkurencyjność (np. tworzenie grup producenckich), itp.. Sposób realizacji • Opracowanie raportu o stanie rolnictwa w gminie • Analiza możliwości gminy w zakresie rozwoju „niekonwencjonalnych” gałęzi rolnictwa • Analiza możliwości tworzenia i wspierania grup producenckich • Opracowanie systemu wspierania restrukturyzacji gospodarstw rolnych Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki rolników • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

164

Program rozwoju przetwórstwa 17 Treść zadania Przetwarzanie i uszlachetnianie produktów rolnych przez rolników czy grupy producenckie zwiększa możliwość osiągania zysków (eliminacja pośredników) oraz przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy na terenie gminy. Rozbudowa bazy przetwórczej powinna być poprzedzona rzetelną analizą rynku. Sposób realizacji • Opracowanie raportu o stanie przetwórstwa w gminie • Opracowanie programu rozwoju przetwórstwa • Wdrożenie programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki rolników • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

165

Program rozwoju usług 18 Treść zadania Położenie gminy oraz dobrze rozwinięty sektor indywidualnej działalności gospodarczej mieszkańców stanowią dobrą podstawę dla rozwoju usług na rzecz ludności oraz szeregu usług „okołorolniczych”. Wsparcie przez samorząd rozwoju tej dziedziny umożliwi powstanie nowych miejsc pracy i ograniczenie tzw. „ukrytego bezrobocia” w rolnictwie. Sposób realizacji • Analiza stanu sektora usług w gminie • Opracowanie programu rozwoju usług • Wdrożenie programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki mieszkańców • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

166

Program podnoszenia świadomości ekologicznej w gminie 19 Treść zadania Popularyzacja działań proekologicznych powinna być adresowana zarówno do młodzieży (programy edukacyjne) jak i do dorosłych (pobudzanie społecznego zapotrzebowania na inwestycje chroniące środowisko). Realizacja programu powinna docelowo przynieść efekt w postaci zniknięcia z gminnego krajobrazu dzikich wysypisk śmieci, likwidacji nieszczelnych szamb, przechodzenia na czyste sposoby ogrzewania mieszkań, wymiany materiałów budowlanych zawierających azbest na bezpieczne dla zdrowia itp. Sposób realizacji • Opracowanie i wdrożenie programu edukacyjnego dla dzieci i młodzieży • Popularyzacja inwestycji proekologicznych Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Fundacje i fundusze wspierające edukację proekologiczną • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

167

Program zalesień 20 Treść zadania Zalesianie gleb o małej przydatności rolniczej pozwoli wyeliminować z użytkowania rolnego grunty nie przynoszące oczekiwanych zysków, poprawi jednocześnie stosunki wodne w glebie, podniesie atrakcyjność turystyczną regionu oraz umożliwi (w przyszłości) prowadzenie gospodarki leśnej. Inwentaryzacja terenów pod zalesienia powinna dotyczyć zarówno gruntów gminnych jak i prywatnych. Sposób realizacji • Inwentaryzacja terenów pod zalesienia • Opracowanie harmonogramów zalesień • Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Starostwo Powiatowe Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki Starostwa Powiatowego • Środki rolników • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

168

Program wspierania sektora MŚP 21 Treść zadania Małe i średnie przedsiębiorstwa są zwykle głównym mechanizmem napędowym lokalnej gospodarki. Tworzą stosunkowo niewielkim kosztem nowe miejsca pracy. Wspieranie MŚP daje szansę na zmniejszanie się bezrobocia i potencjalne większe przychody budżetu gminy w przyszłości. Gmina powinna opracować i wdrożyć system ulg i zachęt dla inwestorów i przedsiębiorców oraz zorganizować pomoc w zdobyciu podstawowej wiedzy niezbędnej przy prowadzeniu indywidualnej działalności. Sposób realizacji • Szkolenia dla mieszkańców • Opracowanie gminnego systemu ulg i preferencji dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy • Opracowanie programu pozyskania inwestorów zewnętrznych Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

169

Program pobudzania aktywności mieszkańców 22 Treść zadania Współdziałanie mieszkańców gminy ułatwia osiągnięcie każdego zamierzonego celu. Samorząd powinien wspierać wszelkie inicjatywy społeczne związane z rozbudową infrastruktury, rozwojem bazy sfery społecznej, kultury. Efektem realizacji programu powinno być przekonanie lokalnych społeczności o tym, że mogą liczyć na pomoc gminy przy realizacji dobrych pomysłów oraz lepsza integracji mieszkańców gminy. Sposób realizacji • Podjęcie starań o odzyskanie praw miejskich przez Tarczyn • Analiza potrzeb w zakresie szkoleń dla mieszkańców gminy • Współpraca z instytucjami szkolącymi Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki mieszkańców • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

170

Program współpracy z partnerami zewnętrznymi 23 Treść zadania Możliwość korzystania przez Samorządy z funduszy przedakcesyjnych (w przyszłości z funduszy strukturalnych UE) stwarza konieczność powstania w gminie zespołu pracowników samorządowych, którzy będą w stanie profesjonalnie przygotować projekty finansowane w ramach programów UE, sporządzać raporty oraz rozliczać zadania. Członkowie zespołu powinni uczestniczyć w szkoleniach podnoszących kwalifikacje. Sposób realizacji • Utworzenie zespołu ds. współpracy z agendami UE • Organizacja szkoleń dla członków zespołu • Opracowanie oferty współpracy gminy Tarczyn z innymi gminami • Nawiązanie kontaktów z wybranymi gminami Podmiot realizujący Rada Gminy Tarczyn Termin realizacji 2002 – 2017 Źródło finansowania • Środki własne gminy • Środki z budżetu państwa • Środki Unii Europejskiej

171

XI. ZESTAWIENIE OCZEKIWANYCH EFEKTÓW DŁUGOFALOWYCH REALIZACJI STRATEGII

Działania na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy muszą być działaniami wielokierunkowymi. Niektóre zadania, przedstawione w harmonogramach realizacyjnych, nie wymagają dużych nakładów finansowych, ale intensywnych działań organizacyjnych i podjęcia dodatkowych zadań przez pracowników Urzędu Gminy i Gminnych Jednostek Organizacyjnych. Część zadań nie jest możliwa do zrealizowania w zakładanym czasie bez wsparcia zewnętrznego, dlatego bardzo istotnym czynnikiem musi być konsolidacja mieszkańców i zgodna współpraca przy staraniach o środki pomocowe. Podjęcie realizacji przedstawionych propozycji powinno umożliwić Gminie zrealizowanie swojej Misji i osiągnięcie określonych w niniejszym dokumencie celów strategicznych.

Oczekuje się, że w efekcie podjętych działań:

∗ Tarczyn odzyska prawa miejskie, co przyczyni się do rozwoju nie tylko Tarczyna, ale całej gminy ∗ rozwinie się budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne ∗ gmina, z racji swego położenia i stanu infrastruktury będzie stanowiła atrakcyjny teren dla działalności gospodarczej ∗ mieszkańcy gminy będą mogli korzystać z kompleksowych urządzeń infrastruktury technicznej ∗ ulegnie poprawie stan środowiska naturalnego (efekt rozbudowy sieci kanalizacyjnej, gazyfikacji gminy i wprowadzenia systemu zbiórki i segregacji odpadów stałych)

172

∗ stan dróg na terenie gminy zostanie dostosowany do lokalnych i ponadlokalnych potrzeb – zostaną wybudowane bezkolizyjne skrzyżowania z drogą E7 ∗ poprawi się stan bazy oświatowej, sportowej i służby zdrowia ∗ zwiększy się liczba atrakcyjnych miejsc pracy, oferowanych przez nowe firmy ∗ rozpocznie się proces restrukturyzacji rolnictwa, który zaowocuje poprawą struktury agrarnej gospodarstw, pojawieniem się nowych rodzajów upraw i hodowli, zwiększeniem opłacalności produkcji; zaczną funkcjonować nowe, tworzone przez rolników, firmy świadczące usługi na rzecz rolnictwa ∗ rozwinie się przetwórstwo i usługi na rzecz rolnictwa ∗ rozwiną się gospodarstwa agroturystyczne oraz gospodarstwa ekologiczne, jako dodatkowe źródło dochodów gospodarstw rolnych ∗ poprawi się atrakcyjność turystyczna gminy przez zwiększenie powierzchnia lasów oraz budowę rekreacyjnych zbiorników wodnych ∗ profesjonalny system promocji pozwoli przedstawić gminną ofertę na szerokim forum

Realizacja przyjętych zamierzeń możliwa jest jedynie przy dużym zaangażowaniu zarówno Samorządu, jak i mieszkańców Gminy. Konieczny jest również stały monitoring i bieżąca kontrola stanu realizacji poszczególnych zadań.

173