Raporti Vjetor 2006 I Ministrisë Së Ekonomisë, Tregtisë Dhe Energjisë
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Konferenca ndërkombëtare SFIDAT E PJESËMARRJES SË BIZNESIT VENDAS NË PRIVATIZIMIN E SEKTORIT STRATEGJIK: Rasti i Shqipërisë krahasuar me eksperiencën e Evropës Juglindore 12 - 13 Tetor 2007, Hotel Tirana Internacional Me mbështetjen e: Tiranë 3 Sfidat e pjesëmarrjes së biznesit vendas në privatizimin e sektorit strategjik Konferenca “SFIDAT E PJESËMARRJES SË BIZNESIT VENDAS NË PRIVATIZIMIN E SEKTORIT STRATEGJIK: Rasti i Shqipërisë krahasuar me eksperiencën e Evropës Juglindore” është organizuar nga Forumi Shqiptar Social Ekonomik dhe është mbështetur financiarisht nga Programi “Lindje Lindje: Partneriteti Përtej Kufijve” i Fondacionit SOROS. Konferenca u zhvillua në Tiranë, në Hotel Tirana Internacional, në datat 12-13 Tetor 2007. Një botim i Forumit Shqiptar Social Eonomik (ASET) Rr."Ismail Qemali", Pall.27/1 Shk.2, Apt.13, P.O. Box 1506, Tirana, Albania Tel/Fax: +355 4 258 171, Mobile: +355 69 20 95 495 Email: [email protected] [email protected], [email protected] Website: www.aset-al.org Përgjegjës për punimin Prof. Dr. Fatmir MEMAJ Forumi Shqiptar Social Eonomik (ASET) Redaktor Klodian SEFERAJ Forumi Shqiptar Social Eonomik (ASET) Redaktorë letrar Agema STRATOBERDHA, Lindita ZYKA Kopertina Elvi MEMAJ Përkthyes Elona BOLLANO, Anisa SEFERAJ, Elvi MEMAJ Opinionet e shprehura në këto punime janë të autorëve dhe nuk janë domosdoshmërisht edhe të Forumit Shqiptar Social Ekonomik - ASET © Forumi Shqiptar Social Eonomik (ASET), 2007 Nëse të dhënat e paraqitura në këtë botim përdoren, jeni të lutur të citoni burimin 5 Sfidat e pjesëmarrjes së biznesit vendas në privatizimin e sektorit strategjik Përmbajtja Parathënie f. 5 Richard WOODWARD Mësime nga eksperienca e privatizimit në f. 7 Evropën Qendrore dhe në vendet e tjera Miroslav ZÁMEČNÍK Industria çeke e automobilve: një sektor i f. 19 Roman ČEŠKA tërë i tërhequr në privatizimin strategjik Hannes DIX Pse dhe si të privatizohen sektorët f. 25 strategjikë / ndërmarrjet strategjike Sinisa ZARIC Faza e fundit e privatizimit serb: aspekte f. 31 kombëtare / ndërkombëtare dhe private / publike Jaka VADNJAL, Privatizimi në Slloveni: një këndvështrim f. 37 Mateja VADNJAL kritik Ljubomir KEKENOVSKI Infrastruktura lokale në Republikën e f. 51 Maqedonisë Ahmet SHALA Privatizimi në Kosovë: më i miri në f. 67 Ballkan? Durim KRAJA Politika e METE lidhur me privatizimin f. 71 strategjik Gjokë ULDEDAJ Sfidat e pjesëmarrjes së biznesit vendas në f. 75 Bardhi SEJDARASI privatizimin e sektorëve strategjikë Entela SHEHAJ (FICO) Mësime të nxjerra nga privatizimi masiv f. 89 Lindita MILO (LATI) dhe strategjik në shqipëri Andri KOXHAJ Portet Shqiptare dhe privatizimi i f. 93 Osman METALLA shërbimeve Rezart FERZAJ Privatizimi i ARMO - një investim i f. 97 Albert QARRI mundshëm në Shqipëri Liliana ELMAZI Albetelecom domosdoshmëria e f. 103 Vjollca PANAJOTI privatizimit - prioritet për zhvillimine tij Koço KOKËDHIMA Eksperienca e privatizimit të Hotel Tirana f. 107 Internacional: suksesi i pas-privatizimit Zeki KAYA Kombinati i çelikut të Elbasanit: ndikimi i f. 111 politikave qeveritare mbi zhvillimin e mëtejshëm si pasojë e privatizimit Enea JANKO MBA Birra Tirana: një histori suksesi shqiptar f. 119 Matilda SHEHU AMC - një shembull i suksesit pas f. 123 privatizimit nga një kompani e huaj 6 Forumi Shiptar Social ekonomik – ASET Sponsorë të botimit: Porti i Shëngjinit sIcRED 7 Sfidat e pjesëmarrjes së biznesit vendas në privatizimin e sektorit strategjik Parathënie Forumi Shqiptar Social Ekonomik – ASET organizoi konferencën ndërkombëtare “Sfidat e pjesëmarrjes së biznesit vendas në privatizimin e sektorit strategjik: rasti i Shqipërisë krahasuar me eksperiencën e Evropës Juglindore”. Konferenca u zhvillua në Tiranë, në Hotel “Tirana International” në datat 12-13 Tetor 2007. Zhvillimi i kësaj konference u mundësua me mbështetjen financiare të Fondacionit SOROS, përmes Programit “Lindje Lindje: Partneriteti Përtej Kufijve”. Qëllimi ynë ishte të organizonim një takim me studiues, biznesmenë të interesuar në proçesin e privatizimit, po ashtu dhe përfaqësues të sektorit publik të angazhuar në realizimin e politikave dhe marrjen e vendimeve dhe gjithashtu edhe përfaqësues të medias dhe të interesuar të tjerë. Së pari, ne grumbulluam informacionin lidhur me procesin e privatizimit në Shqipëri dhe ekonomitë e tjera në tranzicion. Studiuesit nga vendet pjesëmarrëse në konferencë paraqitën gjetjet e tyre, të cilat së bashku me konsideratat teorike dhe eksperiencat e vendeve me ekonomi më të zhvilluar në proçesin e privatizimit dhe veçanërisht ndërmarrjet e sektorit strategjik, formuan bazën e gjithë debatit. Jo vetëm kaq, por progresi dhe efikasiteti i vetë proçesit dhe performancës të ndërmarrjeve të privatizuara u vlerësua, duke theksuar aspektet pozitive dhe mosrealizimet në proçesin e privatizimit. Së dyti, dhamë shembuj dhe treguam eksperiencën e bizneseve vendase dhe të huaja lidhur me privatizimin në ndërmarrjet publike. Kjo është e rëndësishme, sepse biznesmenët vendas janë shumë pak prezentë në proçesin e privatizimit strategjik në Shqipëri. Një nga objektivat kryesorë ishte krijimi i një lidhje më të afërt midis këtyre proçeseve dhe bizneseve vendase, në mënyrë që të stimulohen investimet vendase në privatizimin strategjik. Së treti, ne besojmë në përgjithësi, se takimi i shërbeu qëllimit të rritjes së përgjegjësisë të politikbërësve në marrjen e vendimeve të duhura në mënyrë që të përmirësohet legjislacioni dhe rregullat e përgjithshme për të siguruar mjedisin e duhur për një performancë sa më të mirë në ndërmarrjet e privatizuara dhe në vazhdim. Qëllimi ynë kryesor ishte nxitja e debatit lidhur me privatizimin strategjik në Shqipëri nëpërmjet rrahjes së mendimeve të aktorëve kryesorë të procesit, po ashtu dhe studiuesit nga Shqipëria dhe vendet e tjera. Objektivat tona ishin: a. Realizimi i një analize të plotë të privatizimit të sektorit strategjik në Shqipëri; b. Identifikimi i sfidave kryesore, që do të përballen në të ardhmen lidhur me këtë proces; c. Identifikimi dhe analiza e rolit të aktorëve kryesorë në këtë proces; d. Ekzaminimi i nivelit aktual të IHD në Shqipëri dhe i aspekteve pozitive dhe negative të një roli më të madhe të pjesëmarrjes së biznesit vendas në privatizimin strategjik. A ia kemi arritur qëllimit tonë? Më mirë se kudo tjetër përgjigjen do ta gjeni përmes leximit të materialeve që po publikohen në dy gjuhë (shqip dhe anglisht). Mirëpresim vërejtjet dhe sygjerimet tuaja në adresën: Forumi Shqiptar Social Ekonomik Rr."Ismail Qemali", Pall.27/1 Shk.2, Apt.13, P.O. Box 1506, P.O. Box 1506 Tirana, Albania Tel/Fax: +355 4 258 171, Mobile: +355 69 20 95 495 Email: [email protected] [email protected], [email protected] Website: www.aset-al.org Prof. Dr. Fatmir MEMAJ President MËSIME NGA EKSPERIENCA E PRIVATIZIMIT NË EVROPËN QENDRORE DHE NË VENDET E TJERA Richard WOODWARD1 Abstrakt: Ky material bën një përpjekje për t‟ju përgjigjur disa pyetjeve mbi privatizimin e industrive strategjike në bazë të eksperiencës së disa vendeve, sidomos (por pa u kufizuar) atyre të Evropës Qëndrore dhe Lindore. Dëshira e përgjithshme për privatizim nuk nënkupton që çdo lloj privatizimi është po aq i mirë sa një tjetër, dhe kjo është veçanërisht e vërtetë për industritë e infrastrukturës. Materiali diskuton disa nga shqetësimet e rëndësishme të privatizimit dhe liberalizimit të këtyre industrive, si dhe çështjen e preferencave për investitorët vendas. FJALË ÇELËS: privatizim, post-komunizëm, Shqipëri, industritë strategjike 1. HYRJE Thuajse dy dekada në tranzicionin post-komunist, Shqipëria, si shumë vende të tjera ish-komuniste, duhet akoma që të përballet me sfidat e privatizimit të industrive strategjike (të cilat në rastin e Shqipërisë përfshijnë sektorë si nafta dhe gazi, telekomunikacioni dhe transporti publik). Kjo është një çështje e debatueshme në çdo vend që ka pasur pronësi shtetërore në industri të tilla strategjike (i.e., thuajse çdo vend në botë) dhe shtron per diskutim mundësinë e privatizimit të tyre. Në këtë material do të diskutoj eksperiencat nga vendet e tjera, të cilat janë të rëndësishme në këtë çështje, si roli i investitorëve vendas dhe çfarë duhet të shmanget në privatizimin e industrive strategjike, veçanërisht në fushën e infrastrukturës. Do të filloj me një përshkrim të shkurtër të fakteve që nxjerrin në hap se privatizimi në përgjithësi është superior kundrejt pronësisë shtetërore. Sigurisht që motivi kryesor për privatizim është (është ose duhet të jetë) përmirësimi i efiçencës ekonomike të operacioneve të ndërmarrjeve që po privatizohen, që nga ana tjetër pritet që të ndikojë në rritjen e standardeve të jetesës. Kështu, privatizimi, me qëllim që të funksionojë, duhet të stimulojë ristrukturimin e firmave të privatizuara. Literatura që trajton ristrukturimin e ndërmarrjeve në vendet në tranzicion tregon qartësisht se privatizimi në vetvehte pa u lidhur me çështjen se cili do të bëhet pronari i ri nuk është i mjaftueshëm. Kushte të tjera duhen plotësuar, dhe pjesa kryesore e këtij materiali do të identifikojë disa nga këto kushte, duke i kushtuar vëmendje të vecantë problemeve të industrive që janë monopolë natyralë. Më pas, do të trajtoj shkurtimisht çështjen e preferencës për investitorë vendas, dhe do të përfundoj më një përmbledhje të gjetjeve dhe disa refleksione përfundimtare. 2. A FUNKSIONON PRIVATIZIMI? Një numër vrojtimesh të literaturës mbi këtë çështje tregojnë në mënyrë thuajse kategorike se pronësia private në përgjithësi është superiore kundrejt pronësisë 1 CASE – Qendra për Kërkime Sociale dhe Ekonomike, Varshavë, Poloni dhe Shkolla e Manaxhimit dhe Ekonomisë,