Kekova Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar” Adlı Proje Ile Ilgili Olup, Ilgili Birimce Desteklenmiştir”
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI KLASİK ARKEOLOJİ BİLİM DALI KEKOVA SUALTI ARAŞTIRMALARINDA TESPİT EDİLEN AMPHORALAR UĞURCAN ORHAN YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN DOÇ. DR. ERDOĞAN ASLAN KONYA - 2018 T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI KLASİK ARKEOLOJİ BİLİM DALI KEKOVA SUALTI ARAŞTIRMALARINDA TESPİT EDİLEN AMPHORALAR UĞURCAN ORHAN YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN DOÇ. DR. ERDOĞAN ASLAN Söz konusu Yüksek Lisans Tezi, SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından 18203005 proje numaralı “Kekova Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar” adlı proje ile ilgili olup, ilgili birimce desteklenmiştir” KONYA - 2018 ÖNSÖZ Paleolitik çağlardan itaberen yerleşimin söz konusu olduğu Likya Bölgesi, doğudan batıya, batıdan doğuya hareket eden gemiler için önemli bir geçiş bölgesi olmuştur. Aynı zamanda korunaklı limanları ve doğal koyları ile güvenli barınak olma işlevi de görmüştür. Tez konusun ana materyalini oluşturan sualtında tespit edilen amphoraların bulunduğu Kekova Adası, limanları sayesinde de Likya’nın ticari hayatında önemli bir role sahiptir. “Kekova Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar” isimli çalışmada, 2012- 2017 yılları arasında sualtında tespit edilen amphoralar konu olarak işlenmiştir. Antik dönemin ticari faaliyetlerini göstermesi bakımından önem arz eden amphoralar, tipoloji, köken, form ve dağılım olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda Kekova Adası çevresinde tespit edilen amphoralar bu bölgenin ticari yoğunluğunu göstermesi bakımından önemlidir. Bana her konuda destek olan, tez konumu belirlememde yardımcı olan, tüm sorularımı sabırla cevaplayan, hem yüzey hemde sualtı çalışmalarında bana görev veren danışmanım Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdoğan ASLAN’a bana verdiği tüm emekler için teşekkürü bir borç bilirim. Çalışmalarım sırasında kaynak ve fikir olarak desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen Mersin Üniversitesi Doktor Öğretim Üyesi Erkan Alkaç’a, Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. E. Egemen Işık Aslan’a, L. Ufuk Erdoğan’a, Nadir Gümüşkaya’ya ve yıllardır aynı ekip içinde çalıştığımız Yusuf Kılıç’a, teşekkürlerimi sunarım. Beni bugünlere yetiştiren, her anımda yanımda olan ve desteklerini asla üzerimden eksik etmeyen canımdan çok sevdiğim değerli aile üyelerim, Babam Bülent Orhan, Annem Hatice Orhan ve Ağabeyim Fahri Orhan’a minnet ve teşekkürü bir borç bilirim. Konya 2018 Uğurcan ORHAN T. C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Bilimsel Etik Sayfası Adı Soyadı Uğurcan ORHAN Numarası 164203011006 Ana Bilim / Bilim Dalı Arkeoloji / Klasik Arkeoloji Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora Ö Tezin Adı KEKOVA SUALTI ARAŞTIRMALARINDA TESPİT EDİLEN AMPHORALAR ğrencinin Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm. Öğrencinin imzası (İmza) ,... �---- .c. SELÇUKÜNİVERSİTESİ Sosyal BilimlerEnstitüsü Müdürlüğü YüksekLisans Tezi Kabul Formu Adı Soyadı Uğurcan ORHAN Numarası 164203011006 Ana Bilim / Bilim Dalı ARKEOLOJİ/ Klasik Arkeoloji Programı Tezli YüksekLisans • Doktora o Tez Danışmanı Doç. Dr. Erdoğan ASLAN KEKOVA SUALTI ARAŞTIRMALARINDATESPİT EDİLEN Tezin Adı AMPHORALAR Yukarıda adı geçen öğrenci tarafından hazırlanan Kekova Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar başlıklı bu çalışma 27/06/2018 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Ünvanı, Adı Soyadı Danışman ve Üyeler imza • Doç. Dr. Erdoğan ASLAN Danışman - 9wM Prof. Dr. Ertekin Mustafa DOKSANALTI Üye Dr. Öğr. Üyesi Erkan ALKAÇ Üye Doç. Dr. Aytekin BÜYÜK.ÖZER Üye T. C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Adı Soyadı Uğurcan ORHAN Numarası 164203011006 Ana Bilim / Bilim Dalı Arkeoloji/Klasik Arkeoloji Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora Tez Danışmanı Doç. Dr. Erdoğan ASLAN Ö Tezin Adı Kekova Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar ğrencinin ÖZET Kekova Adası, günümüz Antalya ili Demre ilçesi Üçağız mevkiinde, Simena antik kentinin 1 km güneyinde Andriake Limanı’nın ise 4 km. batısında yer almaktadır. Ada, yaklaşık 7,5 km uzunluğunda ve en geniş yeri 1,8 km ölçülerindedir. Ada kuzeydoğu-güneybatı doğrultuludur ve çoğunlukla dik yamaçlı ve yüksek yeri yaklaşık 180 m olan dağlık yapıdadır. Adanın dağlık yapısı tarıma uygun olmamakla birlikte kentsel yerleşimi de oldukça kısıtlamaktadır. Bu nedenle adanın sadece iki bölümünde yerleşim bulunmaktadır. 2012-2017 yıllarında yapılan sualtı araştırmaları, Kekova Adası’nın çevresinde yer alan, Kuzey Yerleşim Alanı, Karaöz Mevkii ve Tersane Koyu Arkaik Batık Alanı olmak üzere toplamda 3 farklı alanda sürdürülmüştür. Karada yapılan çalışmalara paralel olarak yürütülen sualtı araştırmaları, yukarıda belirlenen bölgelerde tespit, gözlem ve fotoğraflama çalışmaları için dalışlar yapılarak gerçekleştirilmiştir. Kekova Adası ve çevresi sualtında bulunan amphoraların tipi, tipolojisi ve kökenini belirleyerek, Ada çevresinde mevcut kültür varlıklarının Anadolu’daki yayılımı tespit edilmeye çalışılmıştır. Kekova adası ve çevresinde tespit edilen kültür varlıklarının tipini, dönemini ve kökeni hakkında bilimsel araştırma yöntemleri kullanılarak kataloglar halinde açıklanmaya çalışılmıştır. Fotoğrafları çekilen kültür varlıklarının daha önceki yıllarda yapılan çalışmalarda tespit edilen kültür varlıkları ile karşılaştırılmış, Ada ve çevresinde hâkim olan eserler tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak çalışmalarda otuzbeş farklı tipte, dokuz ayrı bölgeden; en erken örneği M.Ö. VIII. yüzyıla en geç örneği ise M.S. 13. yüzyıla tarihlenen amphoralar tespit edilmiştir. Bu kapsamda iki bin yüz yıllık süreç içerisinde Kekova Adası, deniz aşırı bölgeler ile yoğun bir ticari faaliyet içerisinde bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Amphora, Likya, Kekova Adası, Denizcilik faaliyetleri, Ticari İlişkiler. T. C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü Adı Soyadı Uğurcan ORHAN Numarası 164203011006 Ana Bilim / Bilim Dalı Arkeoloji/Klasik Arkeoloji Programı Tezli Yüksek Lisans Doktora Tez Danışmanı Doç. Dr. Erdoğan Ö ASLAN Tezin İngilizce Adı Amphoras Detected İn Kekova Underwater Researches ğrencinin SUMMARY Kekova Island is located in Üçağız district of Demre city of Antalya province, 1 km south of Simena antique city and 4 km of Andriake port. west of the city. The island is approximately 7.5 km long and the largest is 1.8 km long. The island is northeast-southwest oriented and is mostly mountainous with a steep slope and a high altitude of about 180 m. Although the mountainous structure of the island is not suitable for agriculture, urban settlement is also very limited. For this reason, there are settlements in only two parts of the island. The underwater surveys conducted in 2012-2017 continued in three different areas around the Kekova Island, Kuzey Yerleşim Alanı, Karaöz Mevkii and Tersane Koyu Arkaik Batık Area. The underwater surveys carried out in parallel with the studies carried out on land have been carried out by diving for the identification, observation and photographing studies in the above mentioned areas. Determining the type, typology and origin of amphoras in Kekova Island and its surroundings, attempts have been made to determine the spread of existing cultural assets around the island in Anatolia. It tried to be explained in catalogs by using scientific research methods about the type, period and rootedness of the cultural assets found in and around Kekova island. As a result, in studies, thirty-five different types, from nine different regions; The earliest example is BC. VIII. The latest example is AD. Amphoras dated to the 13th century have been identified. In this context, over two thousand one hundred years Kekova Island has been in intensive commercial activity with overseas territories. Keywords: Amphora, Lycia, Kekova Island, Maritime Activities, Commercial Relations. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ .……………………………………………………………….………………………….......İ ÖZET……………………………………..…………………………………………………………...İİ SUMMARY………………………………………………………………………..…….…..İİİ 1. GİRİŞ ..................................................................................................................................... 1 1.1. Konu ................................................................................................................................ 1 1.2. Amaç ................................................................................................................................ 1 1.3. Kapsam ............................................................................................................................ 1 1.4. Yöntem ............................................................................................................................ 2 2. LİKYA BÖLGESİ ................................................................................................................ 3 2.1. Araştırma Tarihi .............................................................................................................. 3 2.2. Coğrafyası ........................................................................................................................ 4 2.3. Tarihçesi .........................................................................................................................