Wetenschappelijke Verhandeling GESCHREVEN PERS
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT POLITIEKE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN ‘GEEF ONS AANDACHT’ EEN INHOUDSANALYSE NAAR GENDERSTEREOTYPERING IN DE BERICHTGEVING OVER VROUWENWIELRENNEN IN DE Wetenschappelijke verhandeling GESCHREVEN PERS. Wetenschappelijke verhandeling Aantal woorden: 26 959 BIEKE CORNILLIE MASTERPROEF COMMUNICATIEWETENSCHAPPEN afstudeerrichting JOURNALISTIEK PROMOTOR: (PROF.) MEVR. ANNELORE DEPREZ COMMISSARIS: (PROF.) EVELIEN D’HEER ACADEMIEJAAR 2012 – 2013 2 Deze pagina is niet beschikbaar omdat ze persoonsgegevens bevat. Universiteitsbibliotheek Gent, 2021. This page is not available because it contains personal information. Ghent Universit , Librar , 2021. Inhoud 1 Abstract ........................................................................................................................................... 6 2 Inleiding ........................................................................................................................................... 7 3 Deel 1: Literatuurstudie ................................................................................................................... 8 3.1 Representatie: een definitie .................................................................................................... 8 3.2 Representatie en hegemonie .................................................................................................. 9 3.3 Representatie in de media .................................................................................................... 10 3.4 Media en stereotypering ....................................................................................................... 10 3.4.1 Vrouwen in de media .................................................................................................... 10 3.4.2 Genderstereotypering in de media ............................................................................... 11 3.5 Representatie en stereotypering in sport ............................................................................. 14 3.5.1 Gender en sport............................................................................................................. 15 3.5.2 Sportvrouwen voor het eerst in de media .................................................................... 16 3.5.3 Sportvrouwen en media ................................................................................................ 16 3.5.4 Schaarse media-aandacht ............................................................................................. 17 3.5.5 Soort van berichtgeving: de sportvrouw als gekarikaturiseerde vrouwelijkheid .......... 18 3.5.6 Foto’s bij de berichtgeving ............................................................................................ 23 3.5.7 Paradoxen in de berichtgeving ...................................................................................... 24 3.5.8 Besluit ............................................................................................................................ 24 3.6 Vrouwen in de sportjournalistiek .......................................................................................... 25 3.7 Besluit .................................................................................................................................... 26 4 Deel 2: Inhoudsanalyse ................................................................................................................. 27 4.1 Methodologie ........................................................................................................................ 27 4.1.1 Vraagstelling .................................................................................................................. 27 4.1.2 Materiaal en selectie ..................................................................................................... 28 4.1.3 Onderzoeksopzet ........................................................................................................... 28 4.1.4 Procedure ...................................................................................................................... 29 4.2 Bespreking van de analyseresultaten .................................................................................... 34 4.2.1 Inleiding ......................................................................................................................... 34 4.2.2 Hoeveel artikels zijn er per jaar verschenen? ............................................................... 34 4.2.3 Rensters worden meer bij hun voornaam dan bij hun achternaam benoemd. ............ 36 4.2.4 Artikels over vrouwenwielrennen zijn klein. Er verschijnen amper reportages of sfeerartikels. .................................................................................................................................. 38 4.2.5 Geslacht van de journalist ............................................................................................. 42 4 4.2.6 Vrouwelijke wielrensters worden in artikels gerepresenteerd volgens stereotype beelden die door de journalist gecreëerd werden. ....................................................................... 43 4.2.7 Wielrennen wordt als een mannelijke sport beschouwd. Worden daarom vaak mannelijke stereotype kenmerken gebruikt in de berichtgeving over vrouwenwielrennen? ...... 47 4.2.8 Foto’s bij de artikels ...................................................................................................... 51 4.2.9 In de artikels worden veel kenmerken gebruikt die als typisch vrouwelijk worden beschouwd. ................................................................................................................................... 52 4.2.10 Wielrennen wordt beschouwd als een mannelijke sport. Daarom worden wielrensters over het algemeen ook met typisch mannelijke kenmerken omschreven. .................................. 57 4.2.11 In artikels over vrouwenwielrennen wordt amper gekeken naar de resultaten die de sportvrouwen al behaalden. ......................................................................................................... 61 4.2.12 In artikels over vrouwenwielrennen wordt vaak verwezen naar en vergeleken met mannenwielrennen. ...................................................................................................................... 62 4.2.13 Wielrensters worden meer individueel afgebeeld dan in teamverband ...................... 63 5 Conclusie en Discussie ................................................................................................................... 65 6 Bibliografie..................................................................................................................................... 67 7 Dankwoord .................................................................................................................................... 79 Bijlage 1: het registratieformulier ......................................................................................................... 80 Bijlage 2: Cd-rom ................................................................................................................................... 85 5 1 Abstract Hoe vrouwen worden gerepresenteerd in de media werd al door verscheidene onderzoekers bestudeerd. Een algemeen beeld is dat zij ondergerepresenteerd zijn en in een aantal stereotypen worden afgebeeld. Dit is in die mate verankerd in de samenleving dat niemand er zich nog vragen bij stelt. De media zijn een belangrijke factor die dit in stand houden. In de sportberichtgeving is dit niet anders. Sportvrouwen worden in die mate genegeerd dat het lijkt alsof zij onbestaand zijn. Wanneer zij wél aan bod komen, worden hun prestaties amper vermeld. Algemeen is er een berichtgeving met de focus op het lichaam van de vrouw, op haar familie en privéleven. Wij willen daarom te weten komen of dit het geval is in de Vlaamse kranten Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad. Meer specifiek gaan wij de berichtgeving over het vrouwenwielrennen van dichterbij bekijken. We stellen ons de vraag of deze atletes volgens bepaalde stereotype beelden worden gerepresenteerd. Daarbij onderscheiden we de vrouw als huisvrouw, echtgenote, moeder, carrièrevrouw, dochter of seksobject. Tegenovergesteld bestuderen we of zij als ‘mannelijk’ overkomt volgens de stereotypen kostwinner, beschermer, gericht op materieel succes, held en vrouw met een intensieve, stoere job. Naaste deze beelden gaan we ook op zoek naar labels in de tekst. Dit zijn kenmerken die samenhangen met het man- of vrouwbeeld van de samenleving. Ook de input komt aan bod. Vrouwen op een sportredactie zijn schaars. We bekijken hoeveel van de onderzochte artikels geschreven werden door journalistes. Tenslotte gaan we na in welke mate kranten eerdere prestaties van de sportvrouwen gaan vermelden en of er dikwijls vergeleken wordt met hun mannelijke collega’s. Dit alles onderzoeken we via een inhoudsanalyse met zowel een kwantitatieve als kwalitatieve uitwerking. Uit de analyse blijkt dat de kranten over het algemeen geen sterke stereotype artikels brengen. De kenmerken zijn meer af- dan aanwezig. 6 2 Inleiding Pas sinds de Olympische Spelen van 1988 is er ten volle aandacht voor de vrouw als atleet. Tot dan leken zij volledig onbestaand in de sportwereld. Hoewel de aanwezigheid van vrouwen in de sportberichtgeving heel wat sociale veranderingen teweeg bracht, moeten we deze media- aandacht kritisch bekijken. Deze is namelijk niet geheel onschuldig. Ze worden in de media immers afgebeeld op