TEXTIELROUTE HENGELO DELDEN BORNE

ROUTE 27 km

De textielindustrie heeft Twente gevormd tot de regio die het nu is. Van de huisnijverheid in de 16e eeuw tot en met de grote textielfabrieken van de 19e eeuw; textiel zit in het ‘Twentse DNA’. Deze route langs installaties, musea en landgoederen staat in het teken van Textiel Festival Twente.

Route gemaakt in het kader van Textiel Festival Twente 2021. Zie je een foutje in de route? Mail naar: [email protected] 20 21 Textielroute Hengelo Delden Borne

21

19

17 1820 15 16

16

79

15

14 13 23 22 12 2497 76 9 76 11 4 1 10 8 5 2 96

3 Textielroute Hengelo Delden Borne

Hoe kom ik bij het startpunt? Startpunt: NS Station Hengelo. Je kunt de route ook starten van NS Station Delden of Borne. Of vanaf Oyfo Techniekmuseum, Hazemeijerstraat 400, 7555 RJ Hengelo (gratis parkeren).

NS Station Hengelo Afstand tot volgende punt: 150 m 10 Twentse Hemden Afstand tot volgende punt: 180 m 1 Prins Bernhardplantsoen Afstand tot volgende punt: 80 m 11 Textielfabriek Schneider Afstand tot volgende punt: 90 m 2 Hengelose Trijpweverij Afstand tot volgende punt: 750 m 76 Fietsknooppunt 76 Afstand tot volgende punt: 800 m 3 Jovanda pantyfabriek Afstand tot volgende punt: 1,1 km 12 Kasteel Twickel Afstand tot volgende punt: 550 m 4 Nederlandse Katoen Spinnerij Afstand tot volgende punt: 80 m 13 Textielinstallatie 'Vrij Spel' Afstand tot volgende punt: 200 m 5 IJzergieterij Stork-ROC Twente Afstand tot volgende punt: 300 m 14 Museumboerderij Wendezoele Afstand tot volgende punt: 1,2 km 6 Oyfo Techniekmuseum Afstand tot volgende punt: 100 m 15 Noordmolen Afstand tot volgende punt: 3,2 km 7 Installatie Cradle to Cradle Afstand tot volgende punt: 350 m 16 Arbeiderswoningen Spanjaard Afstand tot volgende punt: 300 m 8 Tuindorp 't Lansink Afstand tot volgende punt: 140 m NS Station Borne Afstand tot volgende punt: 130 m 96 Fietsknooppunt 96 Afstand tot volgende punt: 5,8 km 17 Fabrieksterrein Spanjaard Afstand tot volgende punt: 600 m 9 Textiel Kunstwerk Ine van Son Afstand tot volgende punt: 450 m 18 Spanjaardhuis Afstand tot volgende punt: 350 m NS Station Delden Afstand tot volgende punt: 30 m > ontdek meer op de volgende pagina Vervolg route

19 Kunstwerk 'Getuft' Afstand tot volgende punt: 400 m

20 Museum Bussemakerhuis Afstand tot volgende punt: 700 m

15 Fietsknooppunt 15 Afstand tot volgende punt: 900 m

21 Spanjaardgemaal Afstand tot volgende punt: 2,1 km

16 Fietsknooppunt 16 Afstand tot volgende punt: 1,5 km

79 Fietsknooppunt 79 Afstand tot volgende punt: 1,6 km

22 Seahorse Stork weverij Afstand tot volgende punt: 2,1 km

23 Hengelose Wolweverij Afstand tot volgende punt: 650 m

24 Hotel Nationaal Afstand tot volgende punt: 70 m

97 Fietsknooppunt 97 Afstand tot volgende punt: 10 m

Einde van de route Textielroute Hengelo Delden Borne 27 km

1 Prins Bernhardplantsoen

De Monchy Ooit was dit plantsoen een enorme tuin die hoorde bij de villa van textielfabrikant Rudolf Adriaan de Monchy (1841 - 1913), in 1865 een van de oprichters van de Nederlandsche Katoenspinnerij (NKS). De Monchy trouwt met Anna Stork, zus van Charles Theodoor, en wordt zo opgenomen in de Stork-familie.

Industrieel Hengelo De Monchy wordt ook wel - samen met Charles Theodoor Stork - grondlegger van industrieel Hengelo genoemd. Het paviljoen in het park is in 1930 gebouwd als theehuis. Daarna heeft het ook nog dienst gedaan als volière en tentoonstellingsruimte. De muziekkoepel dateert van 1921.

2 Hengelose Trijpweverij

Hengelose Trijpweverij De Hengelose Trijpweverij was in de eerste helft van de 20e eeuw internationaal bekend vanwege trijp van zeer hoge kwaliteit en had klanten in binnen- en buitenland waaronder Paleis Soestdijk en Twickel. Oprichter was Eduard Rutger Verkade, getrouwd met dochter Johanna van fabrikant Wulfften Palthe.

Trijppers collectie Oyfo Oyfo Techniekmuseum heeft een originele trijppers van de Hengelose Trijpweverij in de collectie. Zo'n trijppers werd gebruikt om een patroon ‘in te scheren’ en te persen, zodat een stof met reliëf ontstaat. Als grondstof werd mohair gebruikt. Met trijpweefsels werden o.a. meubels bekleed.

Beroemde ontwerpers Internationaal beroemde ontwerpers zoals Cato Neeb, C.A. Lion Cachet en Theo Nieuwenhuis, hebben zich verbonden aan de Hengelose Trijpweverij. Oyfo heeft een aantal originele trijpontwerpen van hen in de collectie - een mooie, vroege combinatie van

> ontdek meer op de volgende pagina kunst & techniek

3 Jovanda pantyfabriek

Eerste Nederlandse Kantfabriek De Eerste Nederlandse Kantfabriek werd ruim honderd jaar geleden opgericht (1912) en stond aan de Waarbekenweg in Hengelo. Oprichter was Salomon Philip de Jong. Hij runde de fabriek samen met de broers Van Dam. De 170 machines in de kantweverij draaiden dag en nacht.

Kousen en kant Werd er eerst alleen kant gemaakt, later kwamen daar kousen bij. Vanaf 1916 is de naam van de fabriek N.V. Eerste Nederlandsche Kantfabriek De Jong & Van Dam, in de volksmond Jovanda, en er werken dan ongeveer 400 mensen

Kousenfabriek Toen de buitenlandse vraag naar kant in de jaren 50 flink daalde, draaide de kousenafdeling nog volop. Merknamen als Jovanda en Jolita werden in de jaren 60 een begrip. Helaas word de kousenfabriek eind jaren 60 ingehaald door concurrerende pantyfabrikanten en in 1968 gaat het bedrijf failliet.

> ontdek meer op de volgende pagina 4 Nederlandse Katoen Spinnerij

Nederlandse Katoen Spinnerij De Nederlandse Katoenspinnerij werd in 1865 opgericht door Rudolf Adriaan de Monchy. In 1940 werd het predikaat 'Koninklijk' toegevoegd, ter ere van het 75-jarige bestaan. De KNKS-fabriek is tijdens bombardementen in 1944 volledig verwoest. Direct na de oorlog werd de fabriek herbouwd.

Sluiting Met de teloorgang van de Twentse Textielindustrie kreeg ook aan de KNKS flinke klappen en na verschillende fusies en inkrimpingen sloot het bedrijf begin jaren ’90 haar deuren.

> ontdek meer op de volgende pagina 5 IJzergieterij Stork-ROC Twente

IJzergieterij Stork Dit gebouw was tot eind jaren '70 de ijzergieterij van machinefabriek Stork, opgericht door Charles Theodorus Stork (1822-1895). Charles zag dat de opkomende textielindustrie behoefte kreeg aan machines en startte in 1859 machinefabriek Stork & Meyling in Borne.

Stork multinational Vanwege ruimtegebrek (voor de productie van o.a. grotere stoommachines), verhuisde de fabriek in 1868 naar Hengelo. Stork groeide uit tot een multinational met afzonderlijke fabrieken voor o.a. weefgoederen, machines, hijswerktuig en drijfwerk en met gieterijen, een modelmakerij en een eigen school.

Krimp In hoogtijdagen werkten duizenden mensen bij Stork. Dit gebied groeide uit tot een van de grootste industrieterreinen van Nederland. Vanaf de jaren '70 begon de krimp; na de oliecrisis in 1973 sloten de gieterijen en vanaf de jaren ’80 verloor Stork de concurrentie van fabrieken in lagelonenlanden.

ROC van Twente Veel oude, leegstaande fabrieken zijn gesloopt, maar gelukkig is deze gieterij bewaard gebleven en herbestemd tot ROC van Twente. De twee gietijzeren kolommen die de overkapping boven de entree ondersteunen, herinneren aan de oorspronkelijke functie van het gebouw.

Jonas Eén van de meest opvallende elementen binnen in het complex is ‘Jonas’: een enorme vergaderruimte op stelten in het hart van de oude gieterij. Deze zaal ‘zweeft’ in de ruimte en de wanden zijn afgezet met koperen schubben. Nieuwsgierig? Loop gerust even binnen (open tijdens schooluren).

> ontdek meer op de volgende pagina 6 Oyfo Techniekmuseum

Oyfo Techniekmuseum Oyfo Techniekmuseum verhuist medio 2021 naar deze nieuwe locatie op Het Hazemeijer. Oyfo wil inspiratie en werkruimte bieden aan bezoekers, scholieren, studenten en ook kunstenaars en ontwerpers bij het zoeken naar inventieve, creatieve oplossingen voor vraagstukken op het gebied van duurzaamheid. Raakvlakken kunst & techniek Voor de nieuwe inrichting heeft Oyfo een aantal kunstenaars en ontwerpers gevraagd om een werk in opdracht voor het museum te maken, geïnspireerd op de collectie en de nieuwe verhaallijn. Met hun werk onderzoeken de kunstenaars raakvlakken tussen kunst & techniek.

Hellen van Rees O.a. textielontwerper Hellen van Rees maakt zo'n werk in opdracht. Hellen gaat een spannende weergave van een circulaire textielketen creëren, die de bezoeker op een positieve manier aanzet tot nadenken over zijn eigen rol in de keten.

Techniek & planeet Je vindt haar installatie vanaf september 2021 in de zone 'Techniek & Planeet', waar het thema circulariteit uitgebreid aan bod komt. De installatie van Hellen neemt bezoekers mee in een toekomst waarin afval niet langer bestaat, maar verwordt tot iets nieuws.

https://www.oyfo.nl (info & activiteitenagenda Oyfo)

7 Installatie Cradle to Cradle

Kunstenaar Robert Roelink Kunstenaar Robert Roelink onderzoekt via deze installatie het toekomstbeeld van textiel. Het werk is geïnspireerd op historische afbeeldingen, maar dan gemaakt van hedendaags (alledaags!) materiaal zoals afvalplastics en tape. Het werk is gemaakt in het kader van Textiel Festival Twente.

> ontdek meer op de volgende pagina Cradle to Cradle Roelink: "Mijn bedoeling is om nieuw licht te laten schijnen op het beeld van de toekomst. Binnen mijn installatie ontvouwt zo een mogelijk oneindige nieuwe ontwikkeling. In mijn werk gebruik ik gerecyclede materialen. Sterker nog, alle materialen worden telkens weer opnieuw gebruikt."

Op zoek naar nieuwe hoop Roelink zoekt in zijn werk naar beelden die te maken hebben met een nieuwe verlichting van ons menszijn, beelden die de hedendaagse cultuur blootleggen. Daartegenover zet hij vaak - op zoek naar nieuwe hoop - de kracht van de natuur, die ons zal overleven.

http://www.robertroelink.com (www.robertroelink.com)

8 Tuindorp 't Lansink

Er ontstaat een tuindorp... Tuindorp ’t Lansink is één van de mooiste tuindorpen van Nederland. Dit sfeervolle stukje Hengelo is te danken aan textiel- en later metaalfabrikant C.T. Stork. Hij stichtte in 1867 de ‘Hengelosche Bouwvereniging’ en gaf daarmee de aanzet tot het denken over goede arbeiderswoningen.

Mix van bewoners Het waren zijn zoons die het plan in 1910 uiteindelijk ten uitvoer brachten. Inspiratie vonden zij in Engeland. Het werd een wijk met verschillende woningtypen, duur én goedkoop, grote tuinen en openbare parkjes. Arbeiders, bazen, ingenieurs en klerken woonden kriskras door elkaar!

Loopafstand naar fabriek Het geld voor de bouw werd bijeengebracht door de firma’s Stork, Dikkers & Co en Nederlandse Katoen Spinnerij. Architect Karel Muller maakte het ontwerp. De wijk - vrijwel aansluitend aan de fabrieksterreinen - werd vernoemd naar Het Lansink, de boerderij die het veld moest ruimen voor de woningen.

Vernieuwend Bij de bouw werd met een aantal tradities gebroken. Was het destijds de gewoonte in het benedenhuis een slaapvertrek te hebben, nu kwamen alle slaapkamers op de bovenverdieping. Ook werd de keuken kleiner dan gebruikelijk. Gezinnen leefden niet langer in de ‘woonkeuken’, maar in de woonkamer.

> ontdek meer op de volgende pagina Closet Ook kregen alle huizen een closet met waterspoeling die werd aangesloten op de riolering. In grotere woningen werd zelfs een badkamer gebouwd. In de kleinere woningen werd een bad geplaatst in de keuken, onder het aanrecht. Het blad kon dan worden opgeklapt.

9 Textiel Kunstwerk Ine van Son

Vrouwenhanden De textielinstallatie die beeldend kunstenaar Ine van Son maakte voor Textiel Festival Twente heet Vrouwenhanden. Ine tilt de kleedjes één voor één op en plaatst ze op een sokkeltje. Zo gaan ze een eigen leven leiden. Losgekomen van tafel, rookstoel of dressoir waar ze ooit voor vervaardigd werden.

Ode aan voorouders Vrouwenhanden komt voort uit de herinnering aan Ine’s moeder en grootmoeder; hun handen in de weer met haaknaald en fijn garen. Fier op kleedjes die zo uit hun handen ontstonden. De erfenis die ze nalieten, bestond uit haakwerk met engelengeduld gemaakt. Dit werk is als een ode aan haar voorouders.

Verzameling van geschiedenis Veel mensen hebben een vergelijkbare ervaring. Kleedjes gemaakt door moeders, grootmoeders, tantes en buurvrouwen. Afkomstig uit persoonlijke erfenissen, dragen ze zo een stukje van de geschiedenis van de schenkers met zich mee. Ine verzamelde dit soort kleedjes. In kloswerk, haakwerk, naaldkant.

https://inevanson.exto.nl (informatie over Ine van Son)

> ontdek meer op de volgende pagina 10 Twentse Hemden

Veronica Haarsma Veronica Haarsma legt op speelse wijze een link met de Twentse textielindustrie. Via een esthetische installatie weet ze alledaagse, gedragen overhemden te verheffen tot op zichzelf staande karakters met menselijke eigenschappen zoals trots, strijdbaar, lijdzaam en berusting.

Beeldmerken textielfabrieken Voor een eerder project van MIKC deed Veronica onderzoek naar de nog te traceren beeldmerken van de Twentse verdwenen textielfabrieken. De gevonden merken heeft zij via transfertechniek in de installatie verwerkt.

Karakters Het werk kan refereren aan zowel het huidige als vroegere bedrijfsleven en laat ook ruimte voor eigen interpretatie. De installatie is te zien in Kunststation Delden (met dank aan MIKC / Perron 1) in het kader van Textiel Festival Twente.

http://www.veronicahaarsma.com (www.veronicahaarsma.com)

https://textielfestivaltwente.nl (www.tetxielfestivaltwente.nl)

11 Textielfabriek Schneider

Thuiswevers In Delden vormde het weven van linnen lange tijd een belangrijke inkomstenbron voor boerengezinnen als aanvulling op het boerenbedrijf. Het vlas dat daarvoor nodig was, verbouwden en verwerkten de boeren zelf. De stoffen waren aanvankelijk voor eigen gebruik, maar werden later ook verhandeld.

Katoenweverij In 1835 werd in Delden een weefschool opgericht om nieuwe weeftechnieken uit Engeland te leren. De broers Putmeier waren de eersten die in Delden een katoenweverij startten (1840). Weverij Goosselink & Tijert (later Schräder, Schneider, Tijert & Co) introduceerde in 1866 het gebruik van stoom.

> ontdek meer op de volgende pagina Wolweverij Schneider Frits Schneider startte in 1905 een wolweverij op de plek waar nu supermarkt Dirk van den Broek zit. De schoorsteen dateert van 1886, het fabriekspand met de sheddaken is in 1912 gebouwd. Er werden o.a. wollen stoffen voor kloosterzusters gemaakt en kasjmier voor klederdracht.

Opkomst synthetische stoffen Door concurrentie van synthetische stoffen in de jaren '30 en moeilijkheden na WOII, ging de weverij in 1952 failliet. De wolafdeling ging nog tot 1970 door als zelfstandig bedrijf onder de naam Deldense Wollenstoffabriek. In Delden was in die tijd ook een zijdeweverij aan het Twentekanaal.

Textielvilla's Verschillende villa's en herenhuizen in Delden zijn gebouwd i.o.v. Twentse textielfabrikanten. Huize Maria (Zuiderhagen 12) werd in 1899 gebouwd voor textielfabrikant Schneider. Ook Dr. Gewinstraat 7 werd i.o.v. Scheider gebouwd; een functionalistisch ontwerp van architect F.A. van Hal uit 1936.

12 Kasteel Twickel

Landgoed Twickel Deze textielroute gaat deels over terrein van Twickel, een landgoed ontstaan in de middeleeuwen, achtereenvolgens in bezit van families Van Twickelo, Van Raesfelt, Van Wassenaer Obdam en tot slot Van Heeckeren van Wassenaer. Geen textielfabrikant als eigenaar, wel een huis met een textielcollectie.

Textielcollectie Twickel De laatste volle eigenaresse was barones Van Heeckeren van Wassenaer, gravin Van Aldenburg Bentinck. Toen zij in 1975 stierf en alles naliet aan een door haar opgerichte stichting, was het huis afgeladen vol; 40.000 objecten waaronder boeken, meubels en

> ontdek meer op de volgende pagina schilderijen en ook zo’n 10.000 stuks textiel. Tafellinnen van Spanjaard Veel van het textiel is tafellinnen, duizenden stuks, prachtig geweven en gemerkt door textielfabriek Spanjaard in Borne. Dit linnen wordt nog steeds gebruikt bij diners. De linnenpersen zorgen voor smetteloze tafellakens met messcherpe vouwen; ook dat is erfgoed dat Twickel graag levend houdt.

Voor meer informatie en openingstijden tuin en Landgoedwinkel, zie:

https://twickel.nl (www.twickel.nl)

13 Textielinstallatie 'Vrij Spel'

Anna van Gerve en Alper Demir Anna van Gerve en Alper Demir vormen samen het kunstenaarsduo Kaplum. Beiden studeerden Beeldende Kunst aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. In 2017 hebben ze het kleinschalige bedrijf Kaplum opgezet, dat duurzaam speelgoed ontwerpt en maakt.

Twentse Ros Voor Textiel Festival Twente vormde het duo het beeld van het 'Twentse Ros' om tot een monumentaal werk, opgebouwd uit verschillende driedimensionale vormen van textiel en hout.

Textiel van paardenhaar Voor de installatie is onder andere textiel gebruikt dat gemaakt is van paardenhaar, geproduceerd door A.C. ter Kuile uit Enschede; een historisch product dat al bijna een eeuw zo door deze Twentse weverij wordt geweven.

https://kaplum.nl (www.kaplum.nl)

> ontdek meer op de volgende pagina 14 Museumboerderij Wendezoele

Museumboerderij Wendezoele Museumboerderij Wendezoele is gevestigd op Erve Brinkcate (rijksmonument), gelegen op landgoed Twickel. Naast de authentieke boerderij met erf, vind je hier wisselende exposities, een kleine veestapel, een kruiden- en groentetuin en ook gras- en akkerland waarop oude gewassen worden verbouwd.

Boerenleven van vroeger Wendezoele is een levende boerderij, waar bezoekers het boerenleven in de periode van 1900 tot 1960 kunnen ervaren. Hoe was het leven in die tijd, toen de mensen leefden van wat de natuur hen te bieden had?

Textiel op Wendezoele Textiel heeft een belangrijke plek op de Wendezoele. Met het thema ‘Van koeienvlaai tot kistentuug’ haakt de museumboerderij in 2021 aan bij Textiel Festival Twente met activiteiten voor jong en oud waarbij je kunt zien en ervaren hoe een koeienvlaai kan bijdragen aan de kleding die je draagt.

https://www.wendezoele.nl (Meer info: wendezoele.nl )

15 Noordmolen

Koren- en oliemolen Ooit stonden hier twee watermolens langs de Oelerbeek: een korenmolen en een oliemolen. Op de tekening van Van Ruysdeal (1628-1682) zijn ze beide te zien. De korenmolen maalde meel uit rogge, boekweit en mout. Deze werd in 1825 afgebroken omdat de concurrentie van windmolens te groot werd.

Noordmolen De Noordmolen (meer dan 650 jaar oud) is een oliemolen; hier sloeg men lijnolie uit vlaszaad. Deze molen verloor de strijd van de moderne stoommolens. Sinds 1990 houden vrijwillige molenaars de molen in bedrijf; zij slaan nog steeds olie uit lijnzaad (vlaszaad) en geven daarbij tekst en uitleg.

Kijk voor meer informatie en de uitgebreide openingstijden op de website:

> ontdek meer op de volgende pagina https://noordmolen-twickel.nl (www.noordmolen-twickel.nl)

16 Arbeiderswoningen Spanjaard

Eerste arbeiderswoningen Een eeuw lang is Textielfabriek Spanjaard van groot belang geweest voor Borne. In sociaal opzicht liep Spanjaard niet voorop. Onder andere het arbeidsloon gaf regelmatig aanleiding tot stakingen. Wel liet Spanjaard in 1876 arbeiderswoningen bouwen voor zijn personeel onder andere aan de Deldenseweg.

Spanjaardwoningen De snelle groei van textielfabriek Spanjaard na de Eerste Wereldoorlog veroorzaakte een groot tekort aan arbeidskrachten. Talloze Drentenaren kwamen met hun gezinnen naar Borne. Zij werden gehuisvest in de zogenoemde Spanjaardswoningen op het Letterveld, ontworpen door de bedrijfsarchitect.

Nu woonwijk In 1971 viel het doek voor Spanjaard (vanaf 1961 onderdeel van Nijverdal-Ten Cate). Van het fabriekscomplex rest alleen nog het kantoorgebouw aan de Stationsstraat in Borne. De overige 7 hectare van het bedrijventerrein is omgebouwd tot woonwijk.

> ontdek meer op de volgende pagina 17 Fabrieksterrein Spanjaard

Spanjaard textielfabriek Rond 1800 trok de joodse Salomon Jacob (1783-1861), die later de familienaam Spanjaard aannam, vanuit Duitsland naar Nederland. Hij kwam in Borne terecht en bouwde daar een textielbedrijf op dat voor Borne veel zou gaan betekenen.

50 handweefgetouwen Rond 1850 heeft hij een bedrijf met 50 handweefgetouwen. In 1852 verkoopt hij het bedrijf aan zijn zoons Jacob en Levie. Zodra de broers horen dat er plannen zijn voor de aanleg van een Twentse spoorlijn, nemen zij een aandeel in de financiering onder de voorwaarde dat ook Borne een station krijgt.

Stoomfabriek Op het heideveld bij het spoor bouwen de gebroeders Spanjaard een nieuwe fabriek. Zo ontstaat in 1864 Spanjaards eerste stoomfabriek met 180 weefgetouwen, waar in hoogtijdagen (na WOII) meer dan 2000 mensen werken aan merken als Cinderella en Rheumanella-lakens, Teddy-luiers en Kenmore-overhemden.

Woonwijk Met de opkomst van de lagelonenlanden gaat het bergafwaarts met de textielindustrie. Ook Spanjaard krijgt het moeilijk en wordt in 1961 overgenomen door textielbedrijf Nijverdal-Ten Cate. In 1971 stopt het bedrijf. Het bedrijfsterrein is verdwenen; in plaats daarvan vind je hier nu een woonwijk.

> ontdek meer op de volgende pagina 18 Spanjaardhuis

Spanjaardhuis In Borne staan verschillende herenhuizen/villa's die iov. textielfabrikanten zijn gebouwd. Met name de familie Spanjaard, die verschillende generaties textielfabrikanten voorbracht, was een grote opdrachtgever. Je staat hier voor het monumentale Spanjaardhuis, in 1865 gebouwd voor L.S.S. Spanjaard.

Villa Elisabeth Iets verderop aan de Grotestraat 167 vind je Villa Elisabeth, in 1895 gebouwd voor Albert Spanjaard naar ontwerp van architect G. Beltman in chaletstijl met neorenaissance-elementen. Tegenwoordig is restaurant Dorset in het gebouw gevestigd.

19 Kunstwerk 'Getuft'

Getuft Anne Exterkate - beeldmaker, mede-oprichter van Beeldkeuken, afgestudeerd Graphic Design en Illustration Design - maakte voor Textiel Festival Twente een metershoog wandkleed ‘Getuft’. Het werk is te zien in Kulturhus De Bijenkorf in Borne.

Tuft pistool Het werk is gemaakt met een tuft pistool. Tuften is een methode om hoogpolig textiel, zoals fluweel, velours en pluche te vervaardigen.

> ontdek meer op de volgende pagina https://www.linkedin.com/in/anne-exterkate-56b1741a5/ (over Anne Exterkate)

20 Museum Bussemakerhuis

Bussemakerhuis Museum Bussemakerhuis is een uniek monumentaal linnen-fabrikeurshuis. Bijzonder aan het huis is de voorgevel met de sierlijke klauwstukken met beelden van een dolfijn, maanfiguur en granaatappel. Ook de originele hijsinstallatie waarmee het linnen naar de zolder werd gehesen is nog zichtbaar.

Borne: centrum linnenhandel Ver voor de industrialisatie en opkomst van de Twentse textielindustrie rond 1675 vormde Borne het belangrijkste centrum van de linnenhandel in Twente. Het Bussemakerhuis is het enige overgebleven 18e eeuws fabrikeurshuis in Nederland. Het geeft een uniek inkijkje in de Twentse textielgeschiedenis.

Rode draad In het museum zie je hoe linnengarens uit de vezels van de vlasplant via weefgetouwen tot doek worden geweven. In 2021 zijn er bovendien allerlei tentoonstellingen en activiteiten voor jong en oud rond het thema textiel. Ook is heel Borne 'verbonden door een rode draad'. Benieuwd? Check de agenda:

https://www.museumbussemakerhuis.nl/agenda/ (www.museumbussemakerhuis.nl)

> ontdek meer op de volgende pagina 21 Spanjaardgemaal

Spanjaardgemaal Tot 1967 hebben vele Bornenaren hun brood verdiend in de textielfabrieken van Spanjaard. Dit is het oude Spanjaardgemaal dat in die periode het water uit de Deurningerbeek pompte en via een buizenstelsel vervoerde naar de fabriek. Het water werd o.a. gebruikt voor het wassen en bleken van linnen.

Watermachientje Het gemaal - in de volksmond ook wel watermachientje genoemd - is een van de weinige gebouwen die nog herinnert aan de rijke textielhistorie van Borne. Om de geschiedenis levend te houden, werkt de Stichting Vrienden van het Spanjaardgemaal aan het opknappen en beter zichtbaar maken van het gebouw.

Industrieel erfgoed Om dit industriële erfgoed te behouden voor de toekomst, krijgt de vriendenstichting daarbij hulp van o.a. de Gemeente Borne, Landschap Overijssel, het Waterschap Vechtstromen, Staatsbosbeheer, Routenetwerken Twente en de Provincie Overijssel.

https://www.spanjaardgemaal.nl (www.spanjaardgemaal.nl)

22 Seahorse Stork weverij

C.T. Stork & Co Al in 1852 startte Charles Theodorus Stork hier een weeffabriek die aan de basis stond van de industrialisatie van Hengelo. Tien jaar na de oprichting, in 1862, kreeg het bedrijf na een bezoek van koning Willem III het predicaat koninklijk en werd de bedrijfsnaam C.T. Stork & Co.

KWF & Seahorse In 1895 werd de bedrijfsnaam veranderd in Koninklijke Weefgoederen Fabriek. Onder de merknamen ‘Dutchart en ‘Seahorse’ was KWF jarenlang leverancier van bad- en huishoudtextiel. Tijdens de textielcrisis van de jaren '60 en '70 kwam ook KWF in zwaar weer. In 1972 kwam een eind aan 120 jaar weven.

> ontdek meer op de volgende pagina Sheddaken De fabriek uit 1951 is een ontwerp van architect H.W. van Lelyveld. Na de sloop in 2008 zijn alleen de markante sheddaken van de fabriek overgebleven. Het Seahorse-terrein krijgt nu een nieuwe functie - woningbouw - maar de sheddaken worden mooi ingepast.

23 Hengelose Wolweverij

Hollandsche Wolweverij Op deze plek startte F.W. Hulshoff Pol in 1911 de Hollandsche Wolweverij & Ververij. Voor zijn personeel liet Hulshoff Pol eenvoudige afdakswoningen bouwen, in de volksmond ook wel de 'Kanaän woninkjes' genoemd. Van de weverij is helaas niets meer te zien.

24 Hotel Nationaal

Modeontwerper Dick Holthuis Dick Holthaus (1928-2015) was een internationaal bekende modeontwerper. Zijn ouders waren uitbaters van Hotel Nationaal, waar Dick werd geboren. Volgens huidige eigenaresse Riekie Nijland kwam Dick graag langs voor kroketten of een uitsmijter. De eerste Holthaus-japonnen kwamen in 1955 op de markt.

Twenty Seven Zijn ontwerpen gingen de hele wereld over. Toch was Holthaus Hengelo niet vergeten; hij opende in de jaren '60 een filiaal naast het hotel van zijn ouders. 'Twenty Seven', zijn modelijn voor twintigers, was een verwijzing naar zijn wortels: Hotel Nationaal had als adres Burg.Jansenplein nummer 27.

Twentse stoffen Ook waren veel van zijn creaties gemaakt van stoffen van Twentse textielfabrieken, waaronder KWF Stork, Menko, Blijdestein en Nijverdal ten Cate. Holthaus groeide uit tot een van Nederlands bekendste couturiers van de 20e eeuw en kleedde bekende Nederlanders uit de artiesten- en televisiewereld.

> ontdek meer op de volgende pagina

Gemaakt met routemaker.nl